12.07.2015 Views

seleksion teat an morisien - lakaz

seleksion teat an morisien - lakaz

seleksion teat an morisien - lakaz

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

kwar mo ou z<strong>an</strong>s mwa? Al sik<strong>an</strong>n ou mama! Al sik<strong>an</strong>n ouser! ... (Li tir enn liv d<strong>an</strong> so pos, li koum<strong>an</strong>s lir.)LAKADEDAMAyozoto! Enn sovsouri. Enn sovsouri!BRAMINEVAKotsa? Kotsa?LAKADEDAMLa! (Li montre li ar so ledwa.)BRAMINEVAHell is the other people. ... Ou rekoum<strong>an</strong>se?LAKADEDAMRekoum<strong>an</strong>se? Mo pa <strong>an</strong>kor arete. Ou pou dir, ou pa pou dir?BRAMINEVAKi pou dir?LAKADEDAMMwa mo Lakadedam, ou ou .... ou ou? Ou ou ou ou? Pa kone!BRAMINEVA(Li remet so liv d<strong>an</strong> so pos, get otour li, mont lor b<strong>an</strong>, ferkoumadir li pe al koze, s<strong>an</strong>z lide, reasize, tir so liv, ouver li,met lame d<strong>an</strong> enn pos, tir enn ti tors elektrik, ekler paz so liv,koum<strong>an</strong>s lir.)LAKADEDAM(Peyna okenn reaksion koumadir tousa bien normal. Likontinie fim so mas.) Ris enn dam? (Sil<strong>an</strong>s) ... (Li koum<strong>an</strong>ss<strong>an</strong>te.) Dam maro dam, Hare Krishna, hare Ram... (Li s<strong>an</strong>te,d<strong>an</strong>se. Li kler ki li ena boukou stil. Apre enn bout let<strong>an</strong>, fatige,li dormi lor so ledo lor enn b<strong>an</strong>, krwaz so lame lor so v<strong>an</strong>tkouma enn kadav, li bouz fix. Bramineva lev so latet pou geteki pe pase. Li fixe Lakadedam ki pa pe bouze ditou. Li tengnso tors, met so liv d<strong>an</strong> so pos, al ver Lakadedam, apros ar lidousma-dousma ar boukou ezitasion okoum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong>. Li met sozorey bien pre kot so nene pou gete si li pe respire.... Ennkou, s<strong>an</strong> at<strong>an</strong>n, Lakadedam drese, asize. Bramineva galoupe,retourn d<strong>an</strong> so plas, tir so liv, alim so tors, fer s<strong>an</strong>bl<strong>an</strong> li pelir.) Dernie bis pre pou pase ousa finn fini pase? (sil<strong>an</strong>s)Dernie bis finn fini pase? Ousa p<strong>an</strong>kor? (sil<strong>an</strong>s) Fini? Pa'nkor?Pa'nkor? Fini? Fini? Pa'nkor? Pa'nkor? Fini? Fini? Pa'nkor?3


Pa'nkor? Fini? Fini? Pa'nkor? Pa'nkor? Fini? Fini? Pa'nkor?Pa'nkor? Fini? Fini? Pa'nkor? Pa'nkor? Fini? (Li koze ar ritm ennlokomotiv ki demare, akselere e finalm<strong>an</strong> ral<strong>an</strong>ti, arete.)BRAMINEVA(Lev latet, met so liv d<strong>an</strong> pos.) Latet pa bon? Depi lepokWalter nepli ena tren. (Li mont lor b<strong>an</strong>.) ... Aster nou vwayazpar bis, taxi, taxi maron, loto joutifri, loto fri net, motosiklet,mobilet, trotinet. Bisiklet, pa koze, ... finn r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mize tren.Nou ena sime enn vwa, de vwa, trwa vwa, kat vwa. We arecivilised. Nou dekouraz dimoun marse ousa pedale. Sa zisbarbar ki fer. Nou pou konstrir metro leze, metro lour, pwaplim, pwa kok, pwa poul mouye. We are modern. More modernth<strong>an</strong> that, spoil. D<strong>an</strong> nou koze ena vites, d<strong>an</strong> nou gete enavites, d<strong>an</strong> nou p<strong>an</strong>se ena vites, d<strong>an</strong> nou s<strong>an</strong>ti ena vites; enavites, ena vites, ena vites, ena vites,ena vites, ena vites, enavites, ena vites, ena vites, ena vites, chaka, chaka, chaka,chaka ... chaka, chaka, chaka, chaka ... chaka, chaka, chaka,chaka ... chaka, chaka ... chaka, chaka ... chaka ... chaka ...chaka ... cha ... chhhhhhhhhhhhhhhhh.LAKADEDAMTren la finn arete?BRAMINEVANo sir, t<strong>an</strong>k is empty. Must go filling.(Sakenn retourn d<strong>an</strong> so plas, fer koumadir lotla pa ekziste.Bramineva repr<strong>an</strong> so liv, Lakadedam alonz lor b<strong>an</strong> koumatalerla. ... Enn telefonn sone. Toulede tir zot telefonn d<strong>an</strong> pos.Pa zot telefonn sa. Sakenn get so kamrad, remet telefonn d<strong>an</strong>pos. Me sonnri telefonn kontinie. Zot koum<strong>an</strong>s rode. Rodepartou. Abba. Sonnri kontinie.... Enn gro bonom r<strong>an</strong>tre. Li metredengot, sapo oform. So lenz bien sere lor li. Ena bouton kifinn fini sote.)TAYKATPersonn pa'nn trouv mo telefonn? Telefonn, telefonn ou e chi?Kit, kit kit, kit, kit, kit, kit. Kit, kit kit, kit, kit, kit, kit. Kit, kitkit, kit, kit, kit, kit. Telefonn, telefonn ou e chi? Peyna personnd<strong>an</strong> sa douniya la pou dir mo telefonn retourn <strong>lakaz</strong> kot so vrepar<strong>an</strong>. Pa par<strong>an</strong> adoptif me vre par<strong>an</strong> veritab vre. Telefonn,4


telefonn ou e chi? Kit, kit kit, kit, kit, kit, kit. Kit, kit kit, kit,kit, kit, kit. Kit, kit kit, kit, kit, kit, kit. Kit, kit kit, kit, kit, kit,kit. Kit, kit kit, kit, kit, kit, kit. Kit, kit kit, kit, kit, kit, kit.Telefonn, telefonn ou e chi? Telefonn, telefonn ou e chi? Vinnkot papa mo beta. Vinn kot papa mo beta. Vinn kot papa mobeta. Vinn kot papa mo beta. ...BRAMINEVASir, telephone is not people, is not chicken; it is not living, not<strong>an</strong>imate. It does not run-come with kit, kit, kit. Tell him you,you there sleeping like dead. Shake your ass, move your ass,the law is <strong>an</strong> ass. This is not evident. People must be moreperform<strong>an</strong>t. Not easy! ( Lakadedam bouz fix.)TAYKATShuuuuuuuuut! Pa der<strong>an</strong>z mo reflex, <strong>an</strong>pes mwa reflekte.Bizen sil<strong>an</strong>s red, sek kouma lamor parski lamor pa toler doubson. Enn sel son, red, sek, direk, plat, orizontal. Kot sa foutoutelefonn la? Kouk, alalila! Non li pa la. Re-kouk! (Sonnri pa'nnarete.) SILAAAAAANNNNNNNNNSS! (Sonnri arete.) Bongarson! Vinn kot papa mo beta. Vinn kot papa. ... Ki ou ti pedir? ... Mamzel? ... Madam? ... Misie? ... Touletrwa <strong>an</strong>memt<strong>an</strong>?BRAMINEVASovaz! Ou'le enn klak? ... Taler mo fer lapolis ramas ou. Oukwar mo ou z<strong>an</strong>s mwa? Al sik<strong>an</strong>n ou mama! Al sik<strong>an</strong>n ou ser!(Li kontinie lir d<strong>an</strong> so liv.)TAYKAT( Li mars ver Bramineva, so s<strong>an</strong>timet d<strong>an</strong> lame.)BRAMINEVAHe! What you gain?TAYKATMo pe pr<strong>an</strong> ou mizir. Ki ou ete pa enteres mwa. Mo lentere seou oter, ou larzer, ou epeser. Samem tou. Ou profonder pa molentere. Fouy kouma ou'le sa ne me fe ni so ni frwa. ( Li aretdiv<strong>an</strong> li, diboute, get li. ) Eh, ou enn ti kalite ou! Mo pou donnou enn bon diskawnt. Diskawnt lor serkey, tr<strong>an</strong>spor ek lafos.Enn <strong>an</strong> gar<strong>an</strong>ti, tou fre konpri. Servis personalize; konfor eksekirite asire. Ou'le sign kontra deswit?5


BRAMINEVAI need die before.TAYKATDimoun mor pa signe. Fer mofinn sa.BRAMINEVAYou like to eat head.TAYKATNon, non, non, non! Mwa mo pa m<strong>an</strong>z n<strong>an</strong>ye. Mo zis preparenn festen delix pou lever amize. Mo prez<strong>an</strong>t momem. Motravay mazordom d<strong>an</strong> Domenn Kat. Mo patron Misie Kat litaye, raze. Mwa mo okip l<strong>an</strong>balaz. Grasa mwa, mem aprelamor biznes donn bal. Biznes serkey, fler, tom, kavo. Mokapav ofer gelar profesionel ki plor telm<strong>an</strong> bien ki tou dimounpou kwar ki zot vremem sagren; pa zis zot plore, zot fer lezotplore. B<strong>an</strong>n veritab artis. D<strong>an</strong> zot repertwar ena program poulamor mari, lamor fam, lamor z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>, lamor vwazen, gr<strong>an</strong>per,gr<strong>an</strong>mer, patron, serv<strong>an</strong>t, zardinie, mem minis, premie minis,prezid<strong>an</strong>. Nou pa fer diskriminasion. Tou dimoun gagn zotrasion larm krokodil.BRAMINEVAWhat your name?TAYKATTaykat.BRAMINEVATaykat? Why Taykat?TAYKATEnn erer to bekoz. Enn nom nek tonbe; mo ramas li; li kol armwa. Samem rezon. Taykat s<strong>an</strong> kler.LAKADEDAM(Drese) Non! Zero! Pa vinn detourn mo l<strong>an</strong>gaz. Faypat s<strong>an</strong> klerwi. Pa taykat s<strong>an</strong> kler. Ou ki ou?TAYKATTaykat pour vous servir lavi lamor.BRAMINEVAOu'nn reysi leve? Congratulations. Th<strong>an</strong>k you very much.LAKADEDAMMo pa rapel. Ou ou? ... Ou ou ou ou ...?6


BRAMINEVAWatch your affair!LAKADEDAMMo rapel aster. Sovsouri. Touzour malelve.BRAMINEVASovaz! Ou'le enn klak?LAKADEDAMKlak, klak, klak. Servi ou lame pou lezot zafer.BRAMINEVAKi zafer?LAKADEDAMPar egz<strong>an</strong>p ... Par egz<strong>an</strong>p ... Par egz<strong>an</strong>p ... ... Pa kone.TAYKATMwa mo kone.LAKADEDAMDir.TAYKATServi lame pou ... fouy nene ... pou tir lipou ... grat deryer. ....Ahhh! Mo kont<strong>an</strong> grate. Grate, grat to makonbinn, grate pa tirzeferinn!Grate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinn!Grate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinn!K<strong>an</strong> to grate, to grate, to grate;K<strong>an</strong> to grate, to grate, to grate.Grate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinnGrate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinn.Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate!(Kouma enn lapipi, tou dimoun koum<strong>an</strong>s grate)Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate!Grate ziska so refren.Grate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinnGrate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinn.LAKADEDAMTaykat, bizen admet ou d<strong>an</strong> lakademia. Bizen b<strong>an</strong>n zeni koumaou pou fer kiltir av<strong>an</strong>se.Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate! Grate!7


Grate ziska so refren.Grate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinnGrate, grat to makonbinn, grate pa tir zeferinn.TAYKATEh mamzel, kifer ou'nn aret grate? Vini nou grate-s<strong>an</strong>ti <strong>an</strong>sam.Pa kas soulezon ... mamzel ... madam ... mmmBRAMINEVATaler kout savat!LAKADEDAMViol<strong>an</strong>s! ... Ankor viol<strong>an</strong>s; touzour viol<strong>an</strong>s. Donn mwa lapekotidien; donn mwa lamour. Donn mwa enn sourr nisa apar.Viol<strong>an</strong>s li r<strong>an</strong>n!TAYKATViol<strong>an</strong>s samem les<strong>an</strong>s ki fer moter lavi roule. Viol<strong>an</strong>s fer BigB<strong>an</strong>g pr<strong>an</strong> depar, pa tas lor poto. Viol<strong>an</strong>s amenn s<strong>an</strong>zm<strong>an</strong>;s<strong>an</strong>zm<strong>an</strong> amenn kase-r<strong>an</strong>ze; kase-r<strong>an</strong>ze amenn lamor e lamoramenn biznes. Biznes amenn zwis<strong>an</strong>s; zwis<strong>an</strong>s marye viol<strong>an</strong>sar nisa. Viol<strong>an</strong>s li es<strong>an</strong>siel; li vital.BRAMINEVAViolence is shit, kaka, kaka, kaka!LAKADEDAMKaka bon pou masone; pou fertilize! Zarden ek verze donn belr<strong>an</strong>nm<strong>an</strong>.TAYKATZot degout<strong>an</strong>! Fer kouma mwa. Kasiet seki vilen; <strong>an</strong>bom sekis<strong>an</strong>ti pi. Ena pitay lad<strong>an</strong>. Kwar mwa. ... Ou, ki ou pe kasiet?BRAMINEVAMwa? Mo pe kasiet? Ki mo pe kasiet? Head no good? Ou, oupou les li ensilte mwa?LAKADEDAMMwa?TAYKATMwa? Ensilte ou? Oumem vou pouve kapav kwar!BRAMINEVADir ki mo pe kasiet.TAYKATOu pe kasiet ou nom. Ou pa'le dir ki ou ete. Mamzel? ...8


Madam? ... Mmmm...BRAMINEVATaler ...TAYKATOu'nn trouve?LAKADEDAMSeki li pe rod dir se ki k<strong>an</strong> lapar<strong>an</strong>s pa pe permet persepsionkonpr<strong>an</strong> realite obzektif, lerla b<strong>an</strong>n reaksion sibzektif vwalkapasite rasionel e fer ilizion pr<strong>an</strong> plas realite. (Li re-alonze.)BRAMINEVAKi li pe dir?TAYKATNenport pe fer setaki ar sipakwa.BRAMINEVAAn! He talks big talk. You talk simple.TAYKATOu pa pou dir mwa ou nom?BRAMINEVAOu pa pou dir li. Don't break the key.TAYKATMo fer serm<strong>an</strong> lor latet mo garson.BRAMINEVABramineva.TAYKATBram<strong>an</strong>ivea!BRAMINEVANon, Bramineva. ... Braminn ... Eva. Top. First.TAYKATTopfers.BRAMINEVABraminn: first, premie grad; Eva: premie wom<strong>an</strong>, first.Correct? Mwa mo premie lo. OK? Lottrey first lot. What do yousay?TAYKATI am interesting. ... Kifer ou koz difer<strong>an</strong>?BRAMINEVADifer<strong>an</strong>?9


TAYKATWi, difer<strong>an</strong>.BRAMINEVAKi difer<strong>an</strong>, kot difer<strong>an</strong>, kouma difer<strong>an</strong>?TAYKATParet difer<strong>an</strong>.BRAMINEVAAn, paret. Pa get paret, get ete seki ete. Pa seki paret. I, Ispeak normal, official, universal, not patois, pidgin or dialect.Not like these who speak <strong>an</strong>ything, <strong>an</strong>yway, <strong>an</strong>yhow. Lookhim, on his back as if death. Big hat small head. Small body,big gown.TAYKATMe?BRAMINEVAYou, you big belly, small cockroach. Tight, button jump.TAYKATI am impressing. ... Me boukou boukou dollar. You like?BRAMINEVAKomie boukou?TAYKATKawnting finish.BRAMINEVAWow!TAYKATWow! Wow!BRAMINEVAWow! Wow! Wow!TAYKATWow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow!BRAMINEVA EK TAYKATWow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow!Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow!Wow! Wow! Wow! Wow! etc.(Enn d<strong>an</strong>s erotik-primitif.)10


LAKADEDAMZot pe kas soulezon. Anpes enn zeni repoze, reflesi,resipakiete.TAYKATAret fer to r<strong>an</strong>n; vinn nacho! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow!Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow!Wow! Wow! Wow! etc.BRAMINEVACome hard head, come, move waist, budge-budge. Give itmama, give it mama! Give it mama, give it mama! Give itmama, give it mama! Give it mama, give it mama! Movewaist, move waist! Shake waya! Break waist!! Wow! Wow!Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! Wow! etc.(Lakadedam re-alonze, so de lame <strong>an</strong>ba so latet. P<strong>an</strong>d<strong>an</strong> kiBramineva ek Taykat pe d<strong>an</strong>se Faypat ek Katpat r<strong>an</strong>tre. Zotmet kol<strong>an</strong> nwar, zot figir penn ar bl<strong>an</strong> fluo. Katpat pe marskatpat e Faypat pe fer zoke. Personn pa remark zot prez<strong>an</strong>s.Zot fer plizier letour lasenn av<strong>an</strong> ki b<strong>an</strong>n d<strong>an</strong>ser may ar zot etoulekat tom <strong>an</strong>ba. Lakadedam diboute get zot pe debat pousey leve me sak fwa ki zot pre pou reysi kikenn fer enn fosm<strong>an</strong>ev e zot tou re-roul <strong>an</strong>ba.)LAKADEDAMMatematikm<strong>an</strong> parl<strong>an</strong> nou ena la enn teorem enteres<strong>an</strong>:(1/1x4+?=0). Filozofikm<strong>an</strong> li plis enteres<strong>an</strong>: K<strong>an</strong> bon kalitemont dadak ek fay kalite seye pa reysi ena enn problematik kidim<strong>an</strong>n kalot pou trouv solision. Me b<strong>an</strong>n pragmatik pou dir:k<strong>an</strong> maye, tonbe ena dezord me bizen dezord pou met lord. ...Mwa mo pa la pou met lord me pou konstate ki dezord ekziste.Tousa tro fatig<strong>an</strong>. Mo prefer re-al repoze.( Li retourn lor b<strong>an</strong>, alonze, krwaz so lebra lor so ches. Kat kipe roule <strong>an</strong>ba kontinie fer akrobasi pou leve e finalm<strong>an</strong> zotreysi. Selm<strong>an</strong> Taykat ek Bramineva mars katpat e Faypat ekKatpat mont dadak. Zot realize kiksoz pa normal; zot re-roul<strong>an</strong>ba e s<strong>an</strong>nfwala Faypat ek Katpat mars katpat e lot de lamont dadak; zot re-roul <strong>an</strong>ba ziska ki Bramineva ek Taykatdibout, Katpat mars katpat e Faypat mont dadak. Zot fer enngr<strong>an</strong> sourir satisfaksion.)11


TAYKATPopilasion finn ogm<strong>an</strong>t par 40%. Pou ena 40% plis l<strong>an</strong>term<strong>an</strong>.Krwas<strong>an</strong>s ekonomik rekor. ( Li get Faypat ek Katpat. ) ... Zotpa fatige zwe kemkem mo seval?FAYPATNou pa zwe kemkem. Kemkem se nou kiltir, nou m<strong>an</strong>ier viv.LAKADEDAM(S<strong>an</strong> bouze) Evolision riwayn. Re-vinn zako.FAYPATPa sa. Mo ena enn move desten. Toult<strong>an</strong> mo pe fer fopa. Parerer mo kas konte, amenn garrbarr. Move fay pat. Parfwa motelm<strong>an</strong> per pou leve ki mo res lor lili pou les mofinn pase, ale.Enn zour mo dalon Katpat vinn <strong>lakaz</strong>. Li dir mwa ki li kapavsarye mwa pou <strong>an</strong>pes mo fay pat atir lagign. Depi sa zour l<strong>an</strong>ou finn vinn torsenn kole, kouma simiz ek lamores ...KATPATSimiz ek kalson.FAYPATHen, zot'nn trouve? ... simiz ek kalson.BRAMINEVABe li?FAYPATKis<strong>an</strong>nla?BRAMINEVALi. Li ou kemkem. Touzour katpat?FAYPATEnn zistwar bien dou-tris, ge-amer. So lavi ti koum<strong>an</strong>s <strong>an</strong>baenn gr<strong>an</strong> tonel, im<strong>an</strong>s, gr<strong>an</strong>der enn pei. Anba tonel la toutsortkalite dimoun ek z<strong>an</strong>imo ti pe viv. Me kouma tonel la ti bien badimoun pa ti kapav dibout marse. Swa zot skwat, asiz lor zotlipie, marse kouma k<strong>an</strong>ar; swa zot mars katpat. Sakenn tiswazir so prop metod lokomosion. Pa ti ena diskriminasion.Ena ti pe r<strong>an</strong>pe 'si. Ena ti pe kile lor zot ledo. Ler ti env<strong>an</strong>tlarou ena ti konstrir b<strong>an</strong>n ti platform lor kat larou e lerla zot tialonz lor platform la par v<strong>an</strong>t, rame ar zot lebra e av<strong>an</strong>se vitvit.Enn zour, pa kone kifer, mo kamwad desid pou vinn d<strong>an</strong>nou lespas. ... Anfen li li dir ki li ti t<strong>an</strong>n mwa pe plengne parski12


mo fay pat. Ler li vinn kot nou li desid pou dibout lor so lapatderyer kouma nou. Li gagn vertiz. Akoz samen li prefer reskatpat. K<strong>an</strong> li fatige katpat, li asize ousa li dormi.BRAMINEVALike he?FAYPATPa kone. ... Kouma li ti abitie viv <strong>an</strong>ba tonel li pa gagn enn alear soley. Lizour li ferm li d<strong>an</strong> so lasam, ferm rido, <strong>an</strong>pes soleyr<strong>an</strong>tre e aswar li sorti e katpat nou chake. Li li lokomosion;mwa mo direksion. Haysh! Ho! Chale mere gori tik tik tik!Chale mere gori tik tik tik! Chale mere gori tik tik tik! Chalemere gori tik tik tik!LAKADEDAM(Drese.) Enteres<strong>an</strong>!BRAMINEVAYes, yes! Interested!( Seki swiv se enn dialog ding-dong kad<strong>an</strong>se.)Interesting!Interested.Interesting!Interested.Interesting!Interested.What is your name?Bramineva.Bramineva?LAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAM13


BRAMINEVABramineva.LAKADEDAMBramineva! Vava!BRAMINEVAInterested?LAKADEDAMInteresting!LAKADEDAMWhat is your name?BRAMINEVABramineva.LAKADEDAMBramineva?BRAMINEVABramineva.LAKADEDAMBramineva! Vava!BRAMINEVAInterested?LAKADEDAMInteresting!... Shall we d<strong>an</strong>ce?BRAMINEVAYes, yes!LAKADEDAMShall we shake?BRAMINEVAYes, yes!LAKADEDAMShall we rock?BRAMINEVAYes, yes!LAKADEDAMShall we roll?BRAMINEVAYes, yes!14


Shall we kiss?Yes, yes!Shall we fuck?Yes, yes!To sir?What affair?Shall we d<strong>an</strong>ce?Yes, yes!Shall we shake?Yes, yes!Shall we rock?Yes, yes!Shall we roll?Yes, yes!Shall we kiss?Yes, yes!Shall we fuck?Yes, yes!LAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVALAKADEDAMBRAMINEVA15


LAKADEDAMTo sir?BRAMINEVAWhat affair?LAKADEDAMFer enn ti koko?BRAMINEVABad savage! Taler mo klak twa!LAKADEDAM( Li tir so kap akademik, li avoy d<strong>an</strong> enn kwen.)Mo eva, chachachaVinn ar mwa chachachaTo Adam chachachaKas enn yenn chachachaNou m<strong>an</strong>z fri kones<strong>an</strong>sFerfout ar zoli pieImortalite.Zordi ki realiteMo Eva, mo Eva.BRAMINEVAMakadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.Forget, don't make laugh. Hold-hold memUntil roots grow.Makadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.Makadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.LAKADEDAM( Li tir so rob iniversiter, avoy li d<strong>an</strong> ler, les li tom <strong>an</strong>ba lorsali. Li finn met jins ek tisirt rouz ki montre enn lekor zolikouma enn stati Grek.)Mo eva, chachachaVinn ar mwa chachachaTo Adam chachachaKas enn yenn chachachaNou m<strong>an</strong>z fri kones<strong>an</strong>sFerfout ar zoli pieImortalite.16


Zordi ki realiteMo Eva, mo Eva.BRAMINEVAMakadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.Forget, don't make laugh. Hold-hold memUntil roots grow. ... (Oh God, you're gorgeous!)Makadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.Makadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.(Oh God, you're gorgeous!)LAKADEDAM( Li tir so tisirt, montre so lekor miskle.)Mo eva, chachachaVinn ar mwa chachachaTo Adam chachachaKas enn yenn chachachaNou m<strong>an</strong>z fri kones<strong>an</strong>sFerfout ar zoli pieImortalite.Zordi ki realiteMo Eva, mo Eva.BRAMINEVAMakadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.Forget, don't make laugh. Hold-hold memUntil roots grow. ... (Oh God, you're gorgeous! Let me touch!)Makadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.Makadam, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n, you are r<strong>an</strong>n.(Oh God, you're gorgeous! Let me touch, let me touch! Let metouch, let me touch! Let me touch, let me touch!)LAKADEDAM( Li koum<strong>an</strong>s tir so jins.)Mo eva, chachachaVinn ar mwa chachacha ... (Li sey trap li.)BRAMINEVAWhat you get?LAKADEDAMZalimet, s<strong>an</strong>timet ... labraget ..17


BRAMINEVATaleur I claque you.LAKADEDAMOu lame velour fer mwa giji-giji.Bramineva, mineva, minevaOu zoli lizie fer mwa giji-giji;Bramineva, mineva, minevaOu zoli bataz fer mwa giji-giji;Tir ou palto, ou p<strong>an</strong>talonLerla nou d<strong>an</strong>s, nou d<strong>an</strong>s kinipoupou.(Li'nn fini tir so jins. Lakadedam enn zoli boug ar enn lekortaye kouma enn skilptir. Li fer b<strong>an</strong>n mouvm<strong>an</strong> d<strong>an</strong>ser bale.)BRAMINEVAOh God he's so ... mo pa kone. He's so ... kouma pou dir sa?(Li koum<strong>an</strong>s deboutonn so palto ar eleg<strong>an</strong>s enn primabalerina; li tir so p<strong>an</strong>talon extra larz; larg so de tres, sakouyso latet, so seve <strong>an</strong>vole otour so latet; li ramas so long seve,atas enn ne. Ler li fini dezabiye net se enn balerina d<strong>an</strong> sokol<strong>an</strong> ki paret div<strong>an</strong> nou.)(Enn lamizik kosmik des<strong>an</strong>n lor later, lamizik Prokofiev"Romeo & Ziliet".Enn koregrafi extra.... Zis minwi t<strong>an</strong>n lorlozlavil sonn douz fwa. Blakout lor lasenn.)(Mem plas ki koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong>. Kenz minit pli tar. Bramineva finnremet so lenz kouma av<strong>an</strong> e li pe lir so liv ar led so ti tors;Lakadedam 'si finn re-abiye kouma d<strong>an</strong> koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong> e li pealonze d<strong>an</strong> so kwen. Faypat pe fer kadadak lor Katpat eTaykat, s<strong>an</strong>timet d<strong>an</strong> lame pe mizir tou seki li trouve div<strong>an</strong> li.Enn fam senk<strong>an</strong>t-swas<strong>an</strong>t <strong>an</strong> <strong>an</strong>viron r<strong>an</strong>tre. Li met sari, soseve alagarsonn kouler gri larz<strong>an</strong>. Tou dimoun aret zotaktivite, fixe li. Zot paret entimide. Li al asiz lor b<strong>an</strong> pre kotLakadedam, ki toutswit asize pou montre respe. Li ouver sosak, tir so zegwi ek lalenn e koum<strong>an</strong>s trikote. Li apel Sam.)18


SAMKikenn kone k<strong>an</strong> prosenn bis?TAYKATDernie bis yer finn fini pase; premie bis zordi pa'nkor.SAMKiler?TAYKATBis yer?SAMNon, bis zordi.TAYKATBis zordi. Les mo gete. Bis zordi. Kestion difisil. ... Kikennkone? (Personn pa reazir.) Mo kwar personn pa kone.SAMBe ki zot pe at<strong>an</strong>n?TAYKATKis<strong>an</strong>nla?SAMB<strong>an</strong>nla.TAYKATHe, b<strong>an</strong>n b<strong>an</strong>nla, ki zot pe at<strong>an</strong>n? (Okenn reaksion) ... Mokwar zot pa kone.SAMOu konn zot?TAYKATHe, b<strong>an</strong>n b<strong>an</strong>nla, mo konn zot? (Okenn reaksion) ... Koumadirmo pa konn zot ... vadire ... kikfwa ... Ou?SAM(lev latet get li.) Ki zafer?TAYKATOu, kis<strong>an</strong>nla ou?SAMMo apel Sam.TAYKATSam?SAMWi, Sam.19


TAYKATSam, enn nom ... garson! Ou ou paret pa garson apart ouseve ...SAMNon, mo pa enn travesti. Sam kourt pou Sam<strong>an</strong>nta.TAYKATAnnnn! ... Ki ou pe fer?SAMTrikote.TAYKATKi zafer?SAMEnn ponncho pou mo tiz<strong>an</strong>f<strong>an</strong>.TAYKATTiz<strong>an</strong>f<strong>an</strong>?SAMWi, misie ... misie? ... misieTAYKATTaykatSAMWi, misie Taykat, mo enn gr<strong>an</strong>mer.TAYKATGr<strong>an</strong>mer? Pa'nkor mor? (Li pr<strong>an</strong> so mizir. Sam get li ar ennsourir.)SAMMenopoz pa vedir lamor.LAKADEDAM(Drese, asize.) Enteres<strong>an</strong>!BRAMINEVAInterested.(Faypat lor Katpat aprose.)TAYKAT(Zwe-zwe ar so s<strong>an</strong>timet.) Mo pa konpr<strong>an</strong>.SAMZom pa'le konpr<strong>an</strong>. Zot lespri finn des<strong>an</strong>n d<strong>an</strong> zot bav<strong>an</strong>t. ...(Taykat, Faypat ek Katpat prefer bat karte. Lakadedam ek20


Bramineva res pre ar Sam <strong>an</strong>sil<strong>an</strong>s. Sam koum<strong>an</strong>s s<strong>an</strong>tep<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ki li trikote. S<strong>an</strong>te la se enn adaptasion 'Familiale' parJacques Prevert.)Mama la trikoteSo garson al lagerMama la li p<strong>an</strong>seKi tousa bien normal.Papa la d<strong>an</strong> biznesSo madam trikoteSo garson al lagerLi debrouy d<strong>an</strong> komers.Garson la so mama trikoteSo papa debrouye d<strong>an</strong> komersLi li al fer lager.K<strong>an</strong> li pou retourneAr so papa li pouDebrouye d<strong>an</strong> komers.Li <strong>an</strong>kor fer lager;So mama <strong>an</strong>kor fer triko;So papa <strong>an</strong>kor debrouye d<strong>an</strong> komers.Zot finn touy garson laLi pa pou retourne;So papa so mama <strong>an</strong>sam al simitier.Zot trouv sa bien normal.Fer lager, trikote, fer biznes,Fer biznes, trikote, fer lager;Trikote, fer lager, fer biznes;Al met fler simitier.LAKADEDAMLi tris ou s<strong>an</strong>te la.BRAMINEVAQuite very sad!SAMKifer ou koz drol mo tifi?BRAMINEVAI speak droll? No I speak constitution. I speak official.21


LAKADEDAMLi kont<strong>an</strong> fer vadire.BRAMINEVAMe I do as if? What do you gain?SAMZot toulede koz drol, abiy drol, fer drol. Pa kone kifer.LAKADEDAMMo kwar akoz ... akoz nou ena kiksoz pou kasiet.BRAMINEVAMe I not have something to hide. I am what I am. (Li boude,al asiz d<strong>an</strong> enn kwen.)SAMNou tou nou ena kiksoz pou kasiet. Me fale pa nou rod kasiet liar noumem. Nou prop latet pa pou les nou tr<strong>an</strong>kil lerla.LAKADEDAMMo kwar samem.SAMPov tifi!LAKADEDAMMadam!SAMApel mwa Sam, Sami, Sam<strong>an</strong>nta.LAKADEDAMDifisil. Ou mem laz ar mo mama.SAMApel mwa t<strong>an</strong>tinn alors. Kouma ou apele?LAKADEDAMAdam. Profeser liniversite. Adam lakademi finn vinnLakadedam.SAMAdam enn zoli nom.LAKADEDAMOu kwar?SAMOu mayn si mo apel ou Adam?LAKADEDAMAdam? Adam? Adam! ... Kifer non!22


SAMAsiz la, kot mwa. Dir mwa kifer ou met enn kap pli gro ki oulatet, enn gawn ki kouma enn dra lor enn f<strong>an</strong>tom. ... Kifer oupa tir sa?LAKADEDAMKi zafer?SAMKap ek gawn. ... Zame ou pa'nn tir zot?LAKADEDAMMo'nn deza. ... Me regar lezot fer mwa gagn fre. ... Fer mwas<strong>an</strong>ti mo touni.SAMSi to tro pr<strong>an</strong> lezot kont to pou fini kouma sa tifi la.LAKADEDAMKi tifi?SAMSamem ... gr<strong>an</strong> boudez. Li pa'le aksepte seki li ete. Li viv poulizie lezot.LAKADEDAMNou tou pa fer sa?SAMSi li enpe, korek. Si li tro, maler.LAKADEDAMKouma pou kone?SAMPa kone. Tousa difisil. Plis let<strong>an</strong> pase, plis li vinn difisil. Parolmay-maye e lerla nepli kone kot koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong>, kot finision.LAKADEDAMMo sey koz ar li me miray envizib kabos koze, detourn li. ...Me k<strong>an</strong> nou d<strong>an</strong>se s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong> koule kouma dilo lasours.SAMD<strong>an</strong>se?LAKADEDAMWi, d<strong>an</strong>se. ... An! Ou pa ti la. ... Wi, d<strong>an</strong>se. Li ek mwa, noukouma ... kouma Margot Fonteyn ek Rudolf Nureyev me k<strong>an</strong>lamizik arete, tou vinn tris. Tris ... Sakenn so kote d<strong>an</strong> lenzextralarz. K<strong>an</strong> lamizik pe zwe, pa neseser koze. Tou ch<strong>an</strong>el23


ouver pou resevwar ofr<strong>an</strong>d. ... Pa fasil T<strong>an</strong>tinn. ... Eh! Mo finnapel ou t<strong>an</strong>tinn.SAMOu trouve, kontak pe koum<strong>an</strong>se. Kouma neronn d<strong>an</strong> servo,bizen konekte.LAKADEDAMMo'apel li?SAMKis<strong>an</strong>nla?LAKADEDAMSamem ... boudez ... Bramineva.SAMNon. Tro boner. Non, kikfwa tro tar. Sime Ziliet pa pou krwazar Romeo. Sime kapav krwaze s<strong>an</strong> grat ledo maler.LAKADEDAMKifer ou dir sa?SAMPa kone. S<strong>an</strong> at<strong>an</strong>n parol la nek finn sorti.LAKADEDAMNenport?SAMKikfwa.( Depi enn bout let<strong>an</strong> Taykat, Faypat ek Katpat ti <strong>an</strong>konfer<strong>an</strong>s. Boukou zestikilasion ki montre ki zot pa dakor arkiksoz. ... Touletrwa lev lame pou montre zot lakor lor ennpwen. Faypat lor Katpat akonpagne par Taykat vinn ver Sam.Lakadedam retourn d<strong>an</strong> so kwen.)TAYKATMo vinn dir ou ki nou pa dakor.SAMAr ki zafer?TAYKATAr ki zafer ta? (Li koz ar Katpat/ Faypat.)KATPAT/ FAYPATSamem.TAYKATSamem. ... Samem? ... Heh, aret fer fos! Samem sa zafer zom24


sipakiete.SAMZom ki'ete? Pa rapel.TAYKATWe, zom pa'le konpr<strong>an</strong> sipakiete. Sipa bav<strong>an</strong>t.SAMH<strong>an</strong>! Lespri d<strong>an</strong> bav<strong>an</strong>t.TAYKATSamem. Nou b<strong>an</strong>n zom nou pa dakor.SAMNormal!TAYKATKi normal?SAMZot pa dakor.TAYKATKifer?SAMSi zot dakor zot oblize s<strong>an</strong>ze; si zot s<strong>an</strong>ze zot pou aret fer zotf<strong>an</strong>or, kraz kor b<strong>an</strong>n fam; ... zot pou sey konpr<strong>an</strong> feminen ...TAYKATKonpr<strong>an</strong> feminen?SAMWi.TAYKATPa konpr<strong>an</strong>!SAMPa konpr<strong>an</strong> ... pa'le konpr<strong>an</strong> ... pa pou konpr<strong>an</strong> ... prefer pakonpr<strong>an</strong> ...TAYKATAla ou rekoum<strong>an</strong>se. T<strong>an</strong>sion nou sap lor kal.SAMOu trouve? Ou rekoum<strong>an</strong>se. Sap lor kal brit-brit; kraz latet;fer ou f<strong>an</strong>or. Koz ar saler, larg choula viol<strong>an</strong>s, koul pwazon d<strong>an</strong>lavi fam. SIDA, dezespwar; dezespwar, SIDA.TAYKATPa sa.25


SAMKi'ete alor?TAYKATKi kapav fer?KATPAT/ FAYPATBe dir ki kapav fer. Nek zaza, zaze, zaza!TAYKATTr<strong>an</strong>kil zot de. Choupchap! Chouuupchap!SAMLes zot koze.TAYKATBe zot nek koz nenport.SAMMisie Taykat ... samem ou ti dir mwa ou nom? ... ou refri kozeou? Les zot koze mem si ou kwar li nenport. Kikfwa non.Kikfwa enn ti parol ki nek sape kapav fer boukou dibien.TAYKATDitor 'si.SAMWi, me dibien 'si.TAYKAT(Ar so de konper.) Madam la pe dir zot koze ... be koze ...(sil<strong>an</strong>s) ... koze foutou! ... Ki arive? Finn met sil<strong>an</strong>sie ar zot. ...(ar Sam) Ou'nn trouve oumem. Zot peyna n<strong>an</strong>ye pou dir. ...Kwar mwa madam, mo konn zot kouma mo dis ledwa. Taykat,Faypat ek Katpat nou d<strong>an</strong> mem korom. K<strong>an</strong> mo koze mo kozpou mwa, pou zot, pou tou. Me ou ou enn lot m<strong>an</strong>ier. ...Koumadir nou pa viv lor mem later. ... Koumadir kouma Ti-Prens ou sort lor enn lot zetwal. ... Ou sort lor enn lot zetwal?SAMKifer ou dir sa?TAYKATGet nou, get zenes laba, get mamzel la. Ou ou pa parey. Oulot. Nou lenz swa li sere, swa li larz. Ou ou lenz zis, kare-kare.Nou nou koumadir pe at<strong>an</strong>n dernie tr<strong>an</strong>spor; ou ou pe at<strong>an</strong>npremie bis pou al get ou tiz<strong>an</strong>f<strong>an</strong>. Ou pa per lamor?26


SAMPer? Kifer?TAYKATTou dimoun per. Pa kone ki ena apre. ... K<strong>an</strong> mo tir mos<strong>an</strong>timet dimoun tr<strong>an</strong>ble. Dir mwa pa fer mofinn. Ou ou tir ous<strong>an</strong>timet, mizir oter, longer lebra, mizir lavi ki pe gr<strong>an</strong>di. Mwamo mizir lavi ki pe tengn, ki finn tengn. ... Ou ou lot. Kler sa.Extra kler. ... Ou sape. Mwa mo nek pe tourn <strong>an</strong>ron otour sispie later, mont kadadak lor enn serkey.KATPAT/ FAYPATTaykat nou kapav koze?TAYKATAle, rabase. (Sil<strong>an</strong>s) Koze mo dalon. ... (sil<strong>an</strong>s) Ale larme,koup so file! ... Ki arive? Labous konstipe? ... Bez sa mo bayo,bez sa mo matlo.Kostim kaki pe fer parad;Gro bogi nwar pe fer lefraytD<strong>an</strong> zarden Madam Labonte.... ... Zot ena kiksoz pou dir madam la?KATPAT/ FAYPATNon.TAYKATKifer zot 'le koze?KATPAT/ FAYPATGagn <strong>an</strong>vi.TAYKATGagn for <strong>an</strong>vi?KATPAT/ FAYPATWi.TAYKATFor, for mem?KATPAT/ FAYPATWi.TAYKATBe koze alor. ... Koze! ... Koze lasos!KATPAT/ FAYPATPa pe kapav. ... Mo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze, pa pe27


kapav! Mo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze, pa pe kapav!Mo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze, pa pe kapav! ... (Zot fertren.)TAYKATStop! (Li tir enn souflet d<strong>an</strong> so pos, soufle for enn son perszorey.)SAMOu kont<strong>an</strong> zwe refri koze.TAYKATBe ki mo bizen fer?SAMMo pa kone.TAYKATPrefer mo 'si mo zwe tren. Vini b<strong>an</strong>n dalon. Enn, de, trwa.Mo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze, pa pe kapav!TAYKAT / FAYPAT / KATPATMo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze,pa pe kapav! Mo'le koze, pa pe kapav! Mo'le koze, pa pekapav! Mo'le koze, pa pe kapav! ... (Taykat fer lokomotiv,Katpat vagon e Faypat pasaze.Zot fer detrwa letour lasenn eal d<strong>an</strong> enn kwen, kot zot kontinie zot grimas <strong>an</strong>sil<strong>an</strong>s.)SAM(Pe trikote) ... Zot finn touy garson laLi pa pou retourne;So papa so mama <strong>an</strong>sam al simitier.Zot trouv sa bien normal.Fer lager, trikote, fer biznes,Fer biznes, trikote, fer lager;Trikote, fer lager, fer biznes;Al met fler simitier ...LAKADEDAM(Aprose) ... Ou ki'nn ekrir sa s<strong>an</strong>te la?SAMMwa? Non! Jacques Prevert so parol. Mo finn zis met li d<strong>an</strong> mol<strong>an</strong>g.LAKADEDAMZoli. ... Bien zoli. Mo'si mo ekrir poem, s<strong>an</strong>te. Zis pou mwa....28


Mo s<strong>an</strong>t zot k<strong>an</strong> mo <strong>an</strong>ba dous. ... Pou bliye ki dilo fre.SAMS<strong>an</strong>t enn.LAKADEDAMKi zafer?SAMEnn s<strong>an</strong>te ki ou finn konpoze, Adam.LAKADEDAMK<strong>an</strong> ou pronons mo nom li paret zoli.SAMLi enn zoli nom monwar. Pa per. S<strong>an</strong>t to s<strong>an</strong>te.LAKADEDAMOu sir ou pa pou riy mwa?SAMAle beta! S<strong>an</strong>te baba!LAKADEDAMLerla larm li kouleK<strong>an</strong> enn z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ris lekerK<strong>an</strong> li bizen m<strong>an</strong>z laterSo v<strong>an</strong>t r<strong>an</strong>pli ar leverLerla larm li kouleK<strong>an</strong> enn z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> pe tr<strong>an</strong>bleD<strong>an</strong> so ti lenz kas-kaseDiv<strong>an</strong> fre pe sirkileLerla larm li kouleK<strong>an</strong> enn z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ferm lizieK<strong>an</strong> so lemonn finn vinn freAv<strong>an</strong> so soley leveLerla larm li kouleMe b<strong>an</strong>n poet gr<strong>an</strong> misieLinet roupi lor lizieDir nou ferm lizie pou vivDir nou tou aret p<strong>an</strong>seBliye larm, bliye z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Ferm lizie, aret p<strong>an</strong>se.SAM(Aplodi) Bravo! Bravo mo garson!29


(Bramineva aprose.)LAKADEDAMBramineva li li pa pou dakor. Mo parol pa konstitision. Paofisiel. Pa vre?BRAMINEVA(Sil<strong>an</strong>s)SAM(Ar Bramineva) Vinn asiz kot mwa. (Bramineva al asiz kotSam.) ... To vre nom Bramineva?BRAMINEVAKi ete vre nom? Seki dimoun donn nou ... ousa seki nou s<strong>an</strong>tinou ete? Mo par<strong>an</strong> ti ole mo premie partou, you know, ... zotkol eva ar braminn .. top caste, first wom<strong>an</strong> ... init? But memo ti prefer Prima Ballerina ... Zot dir mwa pa pou tolernach<strong>an</strong>nya d<strong>an</strong> fami ... Bizen kasiet seki mo ete pou paretkouma seki lezot ole mo ete.LAKADEDAMZet to degizm<strong>an</strong> Ballerina, zet to degizm<strong>an</strong>!SAMTwa Adam?LAKADEDAMMo zet mo kap (so kap <strong>an</strong>vole); mo zet mo gawn (so gawn<strong>an</strong>vole). Alamola!SAMTo enn zoli boug monwar. Kifer zot kasiet bote? ... AleBallerina, to tour aster. Zet to degizm<strong>an</strong>, baba, zet sa maya la.(Taykat, Katpat ek Faypat aprose.)LAKADEDAMAle baba! Pa per baba! Kas to palto!SAM/ LAKADEDAM(Tap lame pou donn lagam.)Ale baba! Pa per baba! Kas to palto! Ale baba! Pa per baba!Kas to palto! Ale baba! Pa per baba! Kas to palto! ...(Taykat, Faypat ek Katpat r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> lagam)30


SAM/ LAKADEDAM / TAYKAT / FAYPAT / KATPATAle baba! Pa per baba! Kas to palto! Ale baba! Pa per baba!Kas to palto! Ale baba! Pa per baba! Kas to palto! Ale baba! Paper baba! Kas to palto! ....(Dousma-dousma li koum<strong>an</strong>s tir so lenz kouma li ti fer av<strong>an</strong>.Enn lamizik kot jaz ek sega finn fizione des<strong>an</strong>n depi lesiel.Bramineva d<strong>an</strong>s enn solo. Ver lafen d<strong>an</strong>s la Lakadedam al verli e toulede d<strong>an</strong>se <strong>an</strong>sam ziska zot kit lasenn. Ler lamizik areteSam ramas so b<strong>an</strong>n zafer.)SAMBon, mo bizen ale.TAYKATOu pa pe at<strong>an</strong>n bis?SAMNou pe at<strong>an</strong>n d<strong>an</strong> vid. Bis pa pou vini. ... Katpat pou kontiniemars katpat?KATPATPreferab. T<strong>an</strong>sion ariv Faypat enn maler. Ou kone Madam, solipie move lagign. Li bizen mwa. Salam!(Faypat lor ledo Katpat kit lasenn.)SAMSalam Taykat.TAYKATMwa mo bizen at<strong>an</strong>n isi mem.SAMKifer?TAYKATKorbiyar pre pou pase.(Sam sorti. Taykat al asiz lor b<strong>an</strong>, lizie fixe lor lenz Braminevaek Lakadedam.)Out 2003RIDO31


PREZIDAN OTELOBANN PERSONAZ DAN LORD KI ZOT PARETLafoulKer, S<strong>an</strong>ter ek MizisienDammarro ek KaspaltoOteloYagoDesdemonaRoderigoEmiliaTinoEtr<strong>an</strong>ze 1,2,3Sef GablouMetr Kaliko, avokaMiro ek 2 z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> (1 tifi ek 1 garson)BISTOPPREZIDAN OTELOTABISMAN LIRDERNIE VOLLEVANZIL KRISHNAKAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLPIGMALION ANBALAO32


AK 1 SENN 1D<strong>an</strong> enn plas piblik. Dimoun sorti depi difer<strong>an</strong> klas sosial,difer<strong>an</strong> group etnik ek kars, difer<strong>an</strong> okipasion pe montedes<strong>an</strong>.Laplipar pe sarye zot sak shoping. Noel ek l<strong>an</strong>e pre.Vitrinn magazen dekore ar sapen ek l<strong>an</strong>ez artifisiel ( zistwar lapas d<strong>an</strong> enn pei tropikal kot tou b<strong>an</strong>n pie fl<strong>an</strong>bway<strong>an</strong> ki d<strong>an</strong>sertenn rezion dimoun apel boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e, finn fini larg zotpetal rouz, zonn, or<strong>an</strong>z laflam ki prez<strong>an</strong> partou, lor pie koumad<strong>an</strong> ler ek lor later ); b<strong>an</strong>n magazen pou zenn pe mete for-forlamizik jalsa; b<strong>an</strong>n magazen delix pe zoue lamizik dous ekdiskre; parsi-parla pe t<strong>an</strong>n lamizik tipik Noel. D<strong>an</strong> enn l<strong>an</strong>drwas<strong>an</strong>tral ena bel <strong>an</strong>imasion. Enn group pop pe enstal zotenstrim<strong>an</strong>. Zot larg sawal. Lamizik la obliz bouz leren. Lamizikek tex bien rebel (enn parodi Jingle Bell ar akonpagnm<strong>an</strong>seggae).KERSonn laklos, sonn laklosLekours pe large;Galoupe tou b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Bonom Noel finn pase.SANTERB<strong>an</strong>n bourrkbak galoupe,Galoup deryer paysaMe ler zot pre pou r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> bitPaysa fer fos ar zot.KERSonn laklos, sonn laklosLekours pe large;Galoupe tou b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Bonom Noel finn pase.SANTERDominer pous lor pie33


Larog<strong>an</strong>s s<strong>an</strong> pitieE ler zot fer z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ploreZot s<strong>an</strong>ti zot mari.KERSonn laklos, sonn laklosLekours pe large;Galoupe tou b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Bonom Noel finn pase.SANTERPetal roz pe griye,Oxizenn d<strong>an</strong> difeMe mo b<strong>an</strong>kie sak gramatenMet kadna d<strong>an</strong> lafwa.KERSonn laklos, sonn laklosLekours pe large;Galoupe tou b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Bonom Noel finn pase.SANTERGet soley pe leve,Nouvo zour kas pares.Ala marday pe fer marday,Nou ris kales nou'ale.KERSonn laklos, sonn laklosLekours pe large;Galoupe tou b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Bonom Noel finn tase.De klosar, Dammarro ek Kaspalto, lor enn b<strong>an</strong> piblik. D<strong>an</strong>bakgraoun, tamtam Noel pe donn bal.34


DAMMARROKot pou dormi seswar Kaspalto?KASPALTODormi? To pa pou at<strong>an</strong>n Bonom Noel pase?DAMMARROEnn poulia, de poulia ... trwa poulia ... mo fer s<strong>an</strong> Bonom Noelpase yer, dime, zordi, k<strong>an</strong> to'le. Prezid<strong>an</strong> Otelo enn f<strong>an</strong>er. Maynou ar enn ti gilti, nou al kraz. Zot dir pou mo prop dibien. Simo'le mor d<strong>an</strong> nisa pa pou mo prop dibien sa? Kaspalto, to pape bwar? T<strong>an</strong>sion m<strong>an</strong>k dis<strong>an</strong> d<strong>an</strong> to lalkol!KASPALTODammarro, pa der<strong>an</strong>z mwa k<strong>an</strong> mo pe kons<strong>an</strong>tre.DAMMARROKons<strong>an</strong>tre?KASPALTOPete la pa'le sorti. ... At<strong>an</strong>n li vini. Ah! Quel soulagement!DAMMARROTaheeee! To'nn m<strong>an</strong>z kam<strong>an</strong>ber? ... Prezid<strong>an</strong> Otelo ena rezon.Mo kwar Yago pou fer enn bon Premie Minis. Enn bon piti sa.Mo bizen koz ar li. Bizen legaliz mas.KASPALTOLarak?DAMMARROKi larak?KASPALTODiven b<strong>an</strong><strong>an</strong>n, siro tamasa.DAMMARRO35


Move pou lefwa. Bizen ogm<strong>an</strong>t so tevea.KASPALTOMo v<strong>an</strong>t pe grogne.DAMMARROTo lefwa finn vinn konpot.KASPALTOMo fen.DAMMARROTrazedi! To fen, to swaf, to bizen dormi, to pet pi. Ris enn dam.To bliye tousa pouritir d<strong>an</strong> to trip. To koko vinn kler. To nektrouv nisa partou. Kwar mwa. Twa to nek p<strong>an</strong>s m<strong>an</strong>ze, bwar,dormi. Peyna lavenir lad<strong>an</strong>. Lavenir li d<strong>an</strong> mas. Mast<strong>an</strong>adiw<strong>an</strong>a!KASPALTOMo'al deryer lakwizinn BonChawchaw. Apre mo rod enn tikwen pou dormi. Fer so!DAMMARROKaspalto, lisien pli bon ki twa. To s<strong>an</strong> pider. Quelle honte moncher. Shame! Shame! Shame! Lisien finn m<strong>an</strong>z to lamour prop.... Prezid<strong>an</strong> Otelo ena rezon. Dimoun pe vinn bebet.KASPALTOMo pe'ale. Gard mo plas lor b<strong>an</strong>.DAMMARROKis<strong>an</strong>nla to kwar pou pr<strong>an</strong> to plas?KASPALTOKi kone?DAMMARRO36


Kikfwa Prezid<strong>an</strong> Otelo pou vinn kas enn poz d<strong>an</strong> to plas.KASPALTOKi kone?DAMMARRODimoun d<strong>an</strong> fet. M<strong>an</strong>ze, bwar, donn jaz! Magazen tap plen;restor<strong>an</strong> tap plen; jalsa tap plen. Kis<strong>an</strong>nla ena let<strong>an</strong> pou perdilor b<strong>an</strong> piblik?KASPALTOMwa.DAMMARROTwa, to pa konte. Deleryom pa d<strong>an</strong> kont. To kwar to troenport<strong>an</strong> me to enn nenport ki zis p<strong>an</strong>s m<strong>an</strong>ze, bwar, dormi.To plas li pou la dime, yer, zordi. Marke, garde!KASPALTOKot pou kone?DAMMARROTo fatig<strong>an</strong> ar to b<strong>an</strong>n kestion retorik. Ki kone? Kot pou kone?Ki'afer? Ale! Jo! Go! Al fouy d<strong>an</strong> poubel BonChawchaw pouplen to boyo. Apart boyo to peyna n<strong>an</strong>ye.KASPALTOFer so.DAMMARROKi to'le? Fer fre <strong>an</strong>-ete!KASPALTOTo vinn ar mwa?DAMMARROKotsa?37


KASPALTORod m<strong>an</strong>ze. Vinn ar mwa. Zot pou bat mwa.DAMMARROKis<strong>an</strong>nla?KASPALTOB<strong>an</strong>nla.DAMMARROKi b<strong>an</strong>nla?KASPALTOB<strong>an</strong>nla.DAMMARRONou b<strong>an</strong>n?KASPALTONon, mo dir twa. B<strong>an</strong>nla. Vinn ar mwa.DAMMARROAle, mwa mo at<strong>an</strong>n twa isi. Pa m<strong>an</strong>z tou. Gard enn bout poumwa. Pa m<strong>an</strong>z tou lavi<strong>an</strong>n, nek gard lasik pou mwa koumayer.KASPALTOVinn ar mwa. Mo per tousel. ... To nepli kont<strong>an</strong> mwa.DAMMARROKont<strong>an</strong> twa? To kwar mo Prezid<strong>an</strong> Otelo, mwa? ... Aret fer tolagel lisien gagn bate. Bon! Bon! Mo vinn ar twa. Pa fasil artwa! ... Foutouuuuuu!Zot sorti38


AK 1 SENN 2D<strong>an</strong> biro Prezid<strong>an</strong> Otelo. Lasenn bien som. Nek trouv b<strong>an</strong>nsilouet. Prezid<strong>an</strong> <strong>an</strong> renion ar so b<strong>an</strong>n minis. Yago, so nouvoPremie Minis pe asiz pre kot li e t<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> li mirmir d<strong>an</strong> zoreyso sef yerarsik. B<strong>an</strong>n lezot minis trouv sa normal. D<strong>an</strong> kabineOtelo ena plizier fam. Parmi ena Desdemona ki enn madam kifinn amenn enn long konba pou fer respekte egalite zom-fam.Limem Vis-Premie Minis avek responsabilite pou vey tou sekikonsern jennder. Li enn kamarad personel Prezid<strong>an</strong> Otelo kifer li enn konfi<strong>an</strong>s total. Ler renion fini b<strong>an</strong>n minis vinn kaspognedme ar Prezid<strong>an</strong> Otelo e apre zot sorti. Yago ekDesdemona reste parski Prezid<strong>an</strong> finn dim<strong>an</strong>n zot reste pouenn konversasion <strong>an</strong> konfid<strong>an</strong>s.OTELONou premie l<strong>an</strong>e finn pas ase bien me problem prensipal pafinn rezoud. Mo dim<strong>an</strong>n mwa si li d<strong>an</strong> nou pouvwar pou rezoudli. Nou ena enn vwazen pwis<strong>an</strong> ek <strong>an</strong>bisie.YAGOT<strong>an</strong>k nou pa met baton d<strong>an</strong> larou, zot pou les nou tr<strong>an</strong>kil.OTELOOu tro optimis, Yago. L<strong>an</strong>pir Gridi so lapeti pa konn chombo. Lienn trous<strong>an</strong>fon. Pou ki li kontinie gr<strong>an</strong>di so fortinn, li bizenmatier premier e sirtou lenerzi par tonn. Tou pei ki ole lapebizen aksepte so kondision. E so kondision se ouvertir laportek lafnet pou li fer so bak<strong>an</strong>al. Get ki finn ariv Raki.YAGOMe fode pa bliye ki Prezid<strong>an</strong> Raki pa ti pe respe dinite sopopilasion.OTELOEna plis dinite laba aster? ... Bon mo ena enn kiksoz personelpou dir zot de. ... Kikenn ole enn drink? Mwa, mo bien bizen39


enn. Des? Yago? Non?YAGOMo ena detrwa dosie pou okipe av<strong>an</strong> mo al <strong>lakaz</strong>.DESDEMONAZis enn larm pou akonpagn twa.Otelo al ver so bar met enpe liker d<strong>an</strong> de ver e retourn ver sode koleg.OTELOMiro ek mwa nou finn desid pou marye.DESDEMONAMarye? Enn nouvel sok sa! Lalwa nou pei pa permet sa.OTELONou pe al kot nou vwazen kot maryaz gay li legal.DESDEMONALopozision pou tom lor twa. Move lekz<strong>an</strong>p.OTELOMo pa per sa. P<strong>an</strong>d<strong>an</strong> dernie eleksion lopozision ti fer ennk<strong>an</strong>pagn degout<strong>an</strong> lor sa size la. Li pa ti marse. Li pa poumarse.DESDEMONANon D<strong>an</strong>n! Tou dimoun konn to ory<strong>an</strong>tasion sexiel. Sa li pa ennproblem. Lopozision pou mark pwen si zot dir ki to aksion alkont to politik. Nou pe lite pou devlop enn id<strong>an</strong>tite ek kiltirnasional pou fer fas roulo konpreser globalizasion ki pe rodkoul nou tou d<strong>an</strong> mem moul. Pou popilasion nou pei li pouparet bien drol si to pe al lotpey pou fer seki to pa pe kapavfer isi. Kifer nou pa s<strong>an</strong>z lalwa? Tou m<strong>an</strong>ier lalwa maryaz bizenenn bon kout plimo.40


OTELOLi paret vilen. Koumadir mo pe s<strong>an</strong>z lalwa pou mo proplentere.DESDEMONAPa kapav at<strong>an</strong>n?OTELOKi zafer?DESDEMONAMaryaz.OTELONou <strong>an</strong>vi adopte z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>.DESDEMONA(Sil<strong>an</strong>s ) ... Konplike!OTELOMo kone. ... Yago, ki ou p<strong>an</strong>se ou?YAGOSolision senp. Nou konvok parlm<strong>an</strong> pou enn se<strong>an</strong>sextraordiner pou <strong>an</strong>onse ki gouvernm<strong>an</strong> finn desid pou abolitou kalite diskriminasion e d<strong>an</strong> nouvo lalwa nou enklir maryazgay ek lesbienn e donn zot drwa adopte z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>. S.E.N.P, senp!Nou fer sa vinn item prensipal Prezid<strong>an</strong> Otelo so mesazfend<strong>an</strong>e.OTELOKi to p<strong>an</strong>se Des?DESDEMONAMo tike.41


YAGOPeyna pou tike. Mo sir mo pwen.DESDEMONATo pare pou pr<strong>an</strong> risk, D<strong>an</strong>n?OTELOEski mo ena swa? Swa sa, swa n<strong>an</strong>ye. Kontinie viv mo lamourd<strong>an</strong>-nwar-d<strong>an</strong>-nwar, olie viv li d<strong>an</strong> lalimier. Mo'nn kwense Des.YAGOPrezid<strong>an</strong>, mo al delav<strong>an</strong>?OTELO(Enn mom<strong>an</strong> ezitasion.) Oke!AK 1 SENN 3D<strong>an</strong> plas piblik. Group pop pe s<strong>an</strong>te, b<strong>an</strong>n zenes pe d<strong>an</strong>se.KERBonnfam Noel, Bonnfam NoelAmenn boukou zouzou;Bonnfam Noel, Bonnfam NoelDonn baba bwar doudou.SANTERBonom Noel d<strong>an</strong> Rolls RoycePe fer so vakabon;Bonnfam Noel oblizeOkip b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>.KERBonnfam Noel, Bonnfam NoelAmenn boukou zouzou;Bonnfam Noel, Bonnfam NoelDonn baba bwar doudou.42


SANTERBonom Noel d<strong>an</strong> tavernPe soul so bont<strong>an</strong>;Bonnfam Noel let<strong>an</strong>saFer z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> n<strong>an</strong>a.KERBonnfam Noel, Bonnfam NoelAmenn boukou zouzou;Bonnfam Noel, Bonnfam NoelDonn baba bwar doudou.(Dammarro ek Kaspalto pe trase. Dimoun toutotour pe taplame pou donn lagam.)AK 1 SENN 4D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Yago. Yago pe koz ar Roderigo.RODERIGOKi pe m<strong>an</strong>z to kr<strong>an</strong>n Yago? Omwen senk minit to finn pens tolalev, fixe d<strong>an</strong> vid koumadir mo pa la. To'ena traka?YAGOHen! Ki to dir?RODERIGOTo kouma enn zako sagren.YAGOMo sagren. L<strong>an</strong>e dernier mo ti f<strong>an</strong>e.RODERIGOLor ki zafer?YAGO43


Olie mars ar twa, mo ti mars ar sa fifi la. Twa ki ti bizenprezid<strong>an</strong>. Akoz mwa enn pervers, enn pedofil pe diriz mo pei.RODERIGOElekter ti kone li enn pede. Malgre sa zot ti vot pou li. Zot tirezet mwa, enn krway<strong>an</strong>, relizie, onet, drwat. Lepep gagngouvernm<strong>an</strong> ki li merite.YAGOSa n<strong>an</strong>ye konpare ar seki pe vini. Ayo bondie! Pardonn mopese!RODERIGOKi pe vini?YAGOPrefer to pa kone.RODERIGODir mwa. Omwen to soulaz to lespri.YAGONon, tro delika. Mo gagn vomi mo dir twa, gagn vomi. Mokwar mo pe demisione kom Premie Minis pou mo kapavamenn konba tousel kont sa mons la. Oblize. Personn pa'letrap fwet.RODERIGONon, non! Pa demisione. Mo bizen twa <strong>an</strong>d<strong>an</strong>. To pe donn mwaboukou r<strong>an</strong>sengnm<strong>an</strong> ki mo bizen pou mo biznes. To <strong>an</strong>d<strong>an</strong>,res <strong>an</strong>d<strong>an</strong>. Mwa mo deor, les mo fer louvraz la deor. Dir mwaki pe arive ki pe boulvers twa ot<strong>an</strong>.YAGOLi pe konvok parlm<strong>an</strong> pou enn se<strong>an</strong>s extraordiner pou pas ennlalwa ki pou donn li pouvwar fer masak ar z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>, fer pedofilivinn legal.44


RODERIGOAyo mama! Bap! Ena la! Ki mo kapav fer?YAGORas<strong>an</strong>ble to b<strong>an</strong>n zom. Avoy zot partou pou fer ot<strong>an</strong> fraka kiposib. Let <strong>an</strong>onim, menas, kidnaping, oldep, ... <strong>an</strong>fen to konnlovraz la bien. Ennde lamor pa ti pou detro. Bizen montre kigouvernm<strong>an</strong> finn perdi kontrol, ki lapolis li enkapab. Tokonpr<strong>an</strong>? Met choula parmi travayer. May ennde sendikalis d<strong>an</strong>lak. Paraliz lepor, tr<strong>an</strong>spor, lareopor. Envit to b<strong>an</strong>n zom d<strong>an</strong>lapres. Donn zot bien boure e fer zot ekrir seki nou bizen. Fertou b<strong>an</strong>n az<strong>an</strong>, aktivis, gro-lebra ki d<strong>an</strong> to lalis lapey, pasalatak. Bizen <strong>an</strong>pes sa bouro la viol ek tortir nou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>.RODERIGOKont lor mwa. Mo dres sa papie la. ... Dir mwa Yago, kifer toed lezot pr<strong>an</strong> pouvwar me to pa poz k<strong>an</strong>dida tomem?YAGOMo la pou fer sakrifis pou bienet lezot. Zame mo p<strong>an</strong>smomem. Dim<strong>an</strong>n mo mama si to pa'le kwar. Ler mo finideboulonn sa salte Otelo la e met twa d<strong>an</strong> so plas, mo misionpou termine. Mo pou retir mwa d<strong>an</strong> lafore pou viv koumasadou. Meditasion, yoga; yoga, meditasion.RODERIGOAyo, to enn maha atma.YAGOSamem. Get sa, to konpr<strong>an</strong> kifer mo pa kapav al div<strong>an</strong>-div<strong>an</strong>?Mo bizen fer s<strong>an</strong>bl<strong>an</strong> ki mo foul ar li. K<strong>an</strong> mo <strong>an</strong>vi mord li, mokasiet mo laenn deryer enn sourir ipokrit. Ale mo larme, ferenn louvraz prop. Sakouy pie la e fer zako la grene.RODERIGOKont lor mwa. Salam!45


(Roderigo sorti. Yago tousel. So sourir fout<strong>an</strong> montre ki enaboukou p<strong>an</strong>se malsen d<strong>an</strong> so latet.)YAGOGet li ale sa fatra la!So pos r<strong>an</strong>pli, so kofor plenMe mo ploy li, met d<strong>an</strong> mo pos.Lisifer m<strong>an</strong>ti. Pa m<strong>an</strong>ti!Roderigo to enn piago,Enn pion d<strong>an</strong> mo pl<strong>an</strong> jabolo.Se Otelo, se OteloSe Otelo ki mo dousm<strong>an</strong>n.Se Otelo ki dam mo pion,Kas mo konte, fer mwa vinn r<strong>an</strong>n.Mem li traver, mem li enn kwe,Mem li prefer soz maskilenPa kone kifer tou b<strong>an</strong>n famTrouv latir<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> so douser.Desdemona nek konn zis li;Mem Emilia, mo fam marye,So labous r<strong>an</strong>pli ar dimielLer li pronons nom Otelo.Mo gagn laraz, mo'<strong>an</strong>vi morde,Anvi touye, desir so trip.Kikenn pe vini ...Emilia r<strong>an</strong>tre.EMILIAKis<strong>an</strong>nla ti ar twa talerla? Pa sa los Roderigo la sa?YAGOKifer to deteste li?EMILIAPa kapav bliye so k<strong>an</strong>pagn malprop kont nou Prezid<strong>an</strong>. Sovazla!46


YAGOPa bon koz koumsa. Enn bon dimoun sa. Li finn rekonet soerer. Li pe dim<strong>an</strong>n mwa fer li zwenn mo patron pou permet liprez<strong>an</strong>t so exkiz. Mo sir li pou pardonn li.EMILIAPardon? Pa pardon ki li bizen me enn bon klak. Yago, pa bliyeretourn mwa sa liv poem Kahlil Gibr<strong>an</strong> ki to ti pr<strong>an</strong> pou zet ennkoudey. Kouma to trouv li?YAGOGet sa bwat la! Mo pa'nn gagn let<strong>an</strong>. Donn mwa detrwa zour.EMILIAFer at<strong>an</strong>sion ar li. Li ena enn bel valer emosionel pouDesdemona. Otelo ti donn li sa kado e li ti ekrir enn zolienskripsion. Sa liv la li koumadir senbol zot lamitie. Pa perdi lid<strong>an</strong> to dezord.YAGOKorek sa!EMILIAKouma to fini, donn mwa li. Mo va retourn li Desdemona. ... Pabliye, t<strong>an</strong>to nou pe resevwar.YAGOKorek sa! (Emilia sorti.)Sa fam la minn mo boyo!Me oblize rekonetLi konn fer lamour extra.Mo lili zame finn tris!He! T<strong>an</strong>sion lezot osiLer mo gout meni deorFinn plonz d<strong>an</strong> mo gardm<strong>an</strong>ze.Non, mo pa kwar. ... Ki kone?47


Mo peyna prev. ... EmiliaMo s<strong>an</strong>ti loder marday.AK 1 SENN 5D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Desdemona. Li pe koz ar so partner, Tino.DESDEMONAMo dakor ar lide la me mo pa sir so tayming.TINOMo pa kwar pou ena problem. Si Yago ti d<strong>an</strong> lopozision, wi. Meto'nn dir mwa ki li foul dakor ar proze la.DESDEMONAPa bliye ki b<strong>an</strong>n partiz<strong>an</strong> Roderigo pou sot lor la pou minn noulavi. Depi eleksion zot finn chomtayt parski D<strong>an</strong>n so popilaritedepas katroven pours<strong>an</strong>. Me la nou pe met les<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> zotkachakcharli.TINOBal finn ouver, <strong>an</strong>ou d<strong>an</strong>se.DESDEMONATino, to pa <strong>an</strong>kor dir mwa ki zour nou pou envit nou b<strong>an</strong>npar<strong>an</strong>. To mama pe dim<strong>an</strong>n nou vinn fer reveyon kot li. To pakwar enn tro gr<strong>an</strong> fardo pou bonnfam la? Lor la bonom pa trokapav marse.TINOTo par<strong>an</strong> dakor pou al laba? ... Si koumsa les mo get ennkaterer. Mo sir ki nou b<strong>an</strong>n gr<strong>an</strong> dimoun pou kont<strong>an</strong> pas swarela ar nou. Sirtou ki l<strong>an</strong>e dernier nou pa ti mem gagn let<strong>an</strong> alget zot. Get sa! Les mo okip fet la. Twa okip pei.Zot maye, <strong>an</strong>brase.48


AK 1 SENN 6D<strong>an</strong> plas piblik kouma talerla. Nepli ena dekorasion Noel-l<strong>an</strong>e.Freser finn koum<strong>an</strong>s r<strong>an</strong>tre. B<strong>an</strong>n personaz aswar pe fer zotlouvraz. B<strong>an</strong>n madam bien makiye, lenz bien sexi pe servi zotsarm pou fer biznes marse. Ena enn ti group gro lebra abiye<strong>an</strong> nwar pe pentir slog<strong>an</strong> lor miray, pe atas b<strong>an</strong>drol lor pie, lorbatim<strong>an</strong>, <strong>an</strong>fen partou kot zot gagne. Zot demars viol<strong>an</strong> ekvilger. Zot rod sik<strong>an</strong>n ar b<strong>an</strong>n madam la ki paret konekim<strong>an</strong>ier diil ar zot. Lor mem b<strong>an</strong> piblik ki talerla Kaspalto peasize kouma enn poul mouye. Li kler ki li pe gagn fre.Dammarro pe fer b<strong>an</strong>n mouvm<strong>an</strong> lekzersis e t<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> b<strong>an</strong>npoz yoga.DAMMARROAret fer to senn. Vinn fer enpe fizik. Sinon to fel to fitnes.KASPALTOSil<strong>an</strong>sDAMMARROBwar enn kou. Sa pou sof twa.KASPALTOSil<strong>an</strong>sDAMMARROKi arive? To'nn fas ar mwa?KASPALTOSil<strong>an</strong>sDAMMARROTo bwat koze finn bloke?KASPALTO... ... .... Nou kouma Laurel ek Hardy d<strong>an</strong> Tini, Tini, Godot Pe49


Vini.Dammarro, koumadir li finn gagn enn sok elektrik, perdilekilib, tonbe. Li lev so latet, get Kaspalto.DAMMARRORedir sa!KASPALTOKi zafer?DAMMARROSamem, Hardy ... Godot ... tini ...KASPALTOTini, Tini, Godot Pe Vini.DAMMARROTo'le dir Vladimir ek Estragon d<strong>an</strong> Waiting For Godot?KASPALTOSamem.Dammarro dibout div<strong>an</strong> li, get li koumadir enn mirak.DAMMARROKaspalto, ki to ... to ti ... ti fer av<strong>an</strong> ... to ... isi? Tokonpr<strong>an</strong>? ... Ab<strong>an</strong>donn tou ... !KASPALTOSil<strong>an</strong>s.DAMMARROTo pa <strong>an</strong>vi koze?KASPALTOPa enport<strong>an</strong>. ... Ki zot pe fer?50


DAMMARROKis<strong>an</strong>nla?KASPALTOB<strong>an</strong>nla.DAMMARRODime le premie Me. Zot pe prepar miting. La ki pou ena kozela! Koze zordi bliye koze yer pou rapel koze dime. Kozedeboulonn koze. Parol <strong>an</strong>vole fer piti d<strong>an</strong> ler e tom pouf <strong>an</strong>bakouma kaka bef.KASPALTOKaka bef? Kifer Dammarro?DAMMARROLi sorti ron, li tom plat. ... Mo ti koz d<strong>an</strong> miting enn fwa. Pabizen dir, mo ti tap mo daway pou gagn toupe. Mo koz <strong>an</strong>glemo dir twa. Enn filwar koze sorti al kraz d<strong>an</strong> zorey kouma vaglor briz<strong>an</strong> ...KASPALTOAngle? Dimoun ti konpr<strong>an</strong>?DAMMARROPa kone. Pa enport<strong>an</strong>, mo kwar. Enn mo mam d<strong>an</strong> klib mas tivinn felisit mwa. To'nn gagn lizour, mo dim<strong>an</strong>n li. Pa tro me mostil ti enpresion<strong>an</strong>. Kikfwa mo ti bizen fer politik. Ena boukoupitay lad<strong>an</strong>. Mo konn enn nwar touni ki zordi pe dormi lormatla biye mil dolar.KASPALTOLi pa per so <strong>lakaz</strong> pr<strong>an</strong> dife?DAMMARROMetafor, Kaspalto, metafor.51


KASPALTOTapaz. Mouvm<strong>an</strong>. Kot pou dormi seswar.DAMMARROPa dormi. Pre pou gramaten. Get mouvm<strong>an</strong>, t<strong>an</strong>n tapaz, veysoley leve.KASPALTOBwat sa Dammarro. Noel ale, l<strong>an</strong>e vini; l<strong>an</strong>e ale, Pak vini; Pakale, premie Me vini. Let<strong>an</strong> travers <strong>an</strong>ba nou nene e nou pakapav aret li enn ti morso, zis enn ti morso ... enn ti morsopou regagn souf. ... Twa, kifer to finn vinn viv lor b<strong>an</strong> piblik.DAMMARROKi to pe dir?KASPALTON<strong>an</strong>ye. ... Nou'al met nou gouni <strong>an</strong>ba pon laba, sey dormienpe.DAMMARROTo fou! Taler zot kwar nou pe rod lev kouve. Nou ploy <strong>an</strong>plasnou dormi.Zot ploy <strong>an</strong>plas, zot dormi. Mouvm<strong>an</strong> aktivis politik ek kolerlafis kontinie.AK 1 SENN 7D<strong>an</strong> salon prive enn gr<strong>an</strong> lotel. Yago pe donn enstriksionmazordom. Li sorti e p<strong>an</strong>d<strong>an</strong> so labs<strong>an</strong>s Yago koz lor sotelefonn portab. Mazordom la retourne akonpagne par trwapersonaz mem gabari, koumadir trwa klonn, ki abiye parey stil52


Al Capone, sigar d<strong>an</strong> labous e sapo fet so rebor enkline d<strong>an</strong>enn m<strong>an</strong>ier pou kasiet zot figir ot<strong>an</strong> ki posib. Sakenn pe saryeenn valiz. Toule-trwa mem gr<strong>an</strong>der, mem kouler, memdegenn, mem dizayn. Yago al akeyir zot, mazordom ouver ennboutey s<strong>an</strong>pagn, vers d<strong>an</strong> kat ver. Zot bwar enn las<strong>an</strong>te.ETRANZE 1Dernie mouv pou des<strong>an</strong>n li finn rate. Paren p<strong>an</strong>se ki bizentrouv enn lot stratezi. Bizen aret met leg<strong>an</strong>. Bizen fons drwat,direk-direk e kas lagel. Misie Yago, ou metod tro sof, mou,eleg<strong>an</strong>, fifi. Bizen metod Gestapo. Ler rozet laswa finn depase.Ler kalot finn vini. Kalot, klak; klak, kalot.ETRANZE 2 EK 3Kalot, klak; klak, kalot.YAGOMo pe travay lor enn nouvo proze.ETRANZE 1Pa neseser. Nek ekzekit seki nou dikte. Nou dir, ou fer.ETRANZE 2 EK 3Nou dir, ou fer.ETRANZE 1Paren peyna pasi<strong>an</strong>s. Bizen taye, raze li dir.ETRANZE 2 EK 3Taye, raze li dir.YAGOSak pei ena so ...ETRANZE 1Peyna sak pei! Ena vilaz global sou lidersip Paren. Ena Parenek so dezir; ena so dezir ki dezir natirel tou krway<strong>an</strong>-pratik<strong>an</strong>53


ki kwar seki li kwar e pratik seki li pratike. Twa, dir li seki bizendir.ETRANZE 2 EK 3Dir li seki bizen dir.ETRANZE 1Dir li foutou!ETRANZE 2 EK 3Foutou!ETRANZE 1Zokris, choupchap!ETRANZE 2 EK 3Zoooooo ..............ETRANZE 1Zokris 1, dir li seki bizen dir.ETRANZE 2Ki bizen dir?ETRANZE 1Seki mo ti dir twa bizen dir.ETRANZE 2Dir li twa, Zokris 2.ETRANZE 3Douk, douk, douk! Mo pa rapel. Kees lor mwa.ETRANZE 1Ah, latet to'r'pa! ... Dir li Yago, dir li. Dir li twa. Dir b<strong>an</strong>n zokrisseki bizen dir.54


YAGOMwa?ETRANZE 1Wi. Twa.YAGOBe ... latak endirek pa finn marse. Bizen latak direk. DestabilizOtelo. Servi Desdemona kouma veren. Pas par <strong>an</strong>ba, leve,zete. Ensiswatil!ETRANZE 1Bravo! Rapel bien. Pou konstrir lape iniversel bizen detrirs<strong>an</strong>tim<strong>an</strong> primitif kouma 'mo pei', 'mo kiltir', 'mo dinite'. Yago,Paren p<strong>an</strong>se ki se twa ki bizen pr<strong>an</strong> labar isi. Perdi let<strong>an</strong> paspar entermedier. Bizen lapat feyte, lapat brize. Roderigo li ennmadriye, enn makacha, enn mastok, enn farata mal belo plito.Nou pe kit trwa valiz biye pou to b<strong>an</strong>n ti dep<strong>an</strong>s. Nou pe kreditto b<strong>an</strong>n kont ofsor ar tou lamone ki to bizen pou pirifie pei,koloni ek paradi. Tutti-frutti! Satini Bilinbi! Kouma dimounkont<strong>an</strong> dir isi: maaaari!AK 1 SENN 8D<strong>an</strong> biro Prezid<strong>an</strong> Otelo. Li pe koz ar Desdemona. Touledebien rilax.OTELOFinalm<strong>an</strong> ras<strong>an</strong>blem<strong>an</strong> <strong>an</strong>tigouvernm<strong>an</strong> ti enn flop. Nou ti petrakase pou n<strong>an</strong>ye. Tou paret bien kalm deor.DESDEMONABizen rekonet ki entwision Yago ti bon. Pa ti ena pou tike. Moti pe per pou n<strong>an</strong>ye, mo rekonet. Me D<strong>an</strong>n, malgre tou momalalez. Pa kone kifer. ... To fami ki m<strong>an</strong>ier?OTELOExtra Des, extra. Zordi tou b<strong>an</strong>n papie finn finalize. Akoz55


samem mo pe envit mo b<strong>an</strong>n meyer kamarad, ki finn tini fermkoste ar mwa p<strong>an</strong>d<strong>an</strong> peryod difisil, pou dine ar mo fami. Pales mwa tonbe.DESDEMONATo kapav kwar! Mo kapav amenn mo garson ek so fi<strong>an</strong>se?OTELOTo garson?DESDEMONATo trouve, mo 'si mo ena mo ti sekre. Mo ti <strong>an</strong>sent Vitorio lermo ti kolez. Mo ti ena apenn diset-<strong>an</strong>. Kouma mo ti <strong>an</strong>ons samo boyfrenn, li ti fonn. Mo ti kapav fer enn avortm<strong>an</strong> me mode par<strong>an</strong>, mo papa sirtou ti dir mwa ki mo ti kapav gardz<strong>an</strong>f<strong>an</strong> la si mo ti'le. Zot ti promet tou sipor ki mo ti bizen. Zotti gard zot parol. Mo garson ena vennsenk-<strong>an</strong> zordi. So fi<strong>an</strong>seapel Bi<strong>an</strong>ca. Li enn tifi formidab ... me ... li ena enn problem.OTELOKi problem?DESDEMONALi HIV/AIDS pozitif, samem, seropozitif.OTELOTo kone Des, to enn gr<strong>an</strong> Madam. Wi, koko, amenn zot ar twa.Tino pe vini?DESDEMONAMo pa kwar. Li pe fer enn depresion depi ki li finn apr<strong>an</strong>nnouvel la. Li refiz sorti.OTELOMe Tino enn dimoun lespri larz!DESDEMONA56


Li per lamor. Me kouma mo konn li, li pou sirmont so difikilte.Kouma tou artis li bien frazil. Li pe soufer soufr<strong>an</strong>s Bi<strong>an</strong>ca pliski Bi<strong>an</strong>ca. ... D<strong>an</strong>n, mo ena enn ti zafer pou dir twa. Li paretkouma enn palab. Pa mal pr<strong>an</strong> li. ... Enn kontak ki mo ena dirmwa ki Premie Minis Yago ti resevwar trwa etr<strong>an</strong>ze lous d<strong>an</strong>salon prive d<strong>an</strong> enn lotel siper lix ki portdrapo holding dirizepar Roderigo. Ena boukou kapital etr<strong>an</strong>ze ek etr<strong>an</strong>z d<strong>an</strong> sabiznes la.OTELOEnn Premie Minis bizen lib pou roul gouvernm<strong>an</strong> kouma li kwarneseser.DESDEMONAKifer li pa ti resevwar zot ofisielm<strong>an</strong> d<strong>an</strong> so biro.OTELOPa kone, li ena so rezon. Twa, to so adzwen. Kifer to padim<strong>an</strong>n li?DESDEMONAPa fer sa vinn enn zafer personel, D<strong>an</strong>n.OTELOGet sa Des. Yago enn bebet politik. Nou bizen so zeni pou met<strong>an</strong> pratik nou b<strong>an</strong>n lide. Li enn bon Premie Minis. Ziska ler,eski to ena kik kritik kont so travay?DESDEMONANon.OTELOSa ki enport<strong>an</strong>. Bliye detay. Nou get seki es<strong>an</strong>siel. Pa fatig tolatet ar b<strong>an</strong>n ti detay. Pei pe av<strong>an</strong>se, tou kalm. ... Mo pa <strong>an</strong>kordir twa kifer mo finn dir twa vinn get mwa. Mo pe pr<strong>an</strong> desemenn konze. Miro, nou de z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ek mwa, nou pe al vizitenn pei vwazen. Yago ek twa zot pou bizen soupervaiz tou57


<strong>an</strong>sam ziska mo retour. Sey fer enn zefor devlop bon relasion.DESDEMONAMo peyna okenn problem travay ar li. Selm<strong>an</strong> ... Bliye sekimo'nn dir. K<strong>an</strong> to pe ale?OTELODime. Aswar nou zwenn. 7.30. Salam!DESDEMONATo'nn envit Yago?OTELOLi mo kolaborater. Pa mo kamarad. Seswar zis kamarad entimki envite. Sey persiad Tino vini. Babay!AK 1 SENN 9Enn lasam d<strong>an</strong> nwar. P<strong>an</strong>dil sonn douz kou. Enn ti lalimier febkoum<strong>an</strong>s ekler lasam la dousma-dousma. Enn kout sek ennspotlait ekler enn serkey. Lamizik makab koum<strong>an</strong>se e doumadousmavolim ogm<strong>an</strong>te ziska li ariv so top. Souden ar viol<strong>an</strong>s,kouvertir serkey <strong>an</strong>vole. Enn kadav drese. Sil<strong>an</strong>s konple.YAGOMo finn bien repoze foutou.Li s<strong>an</strong>te.Momem Yago, Yago Premie,Gr<strong>an</strong> Prens Marenwar,Aswar d<strong>an</strong> nwar mo fer malisAr z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> lamor.Pa koz mwa violon do ta,Pa koz mwa diya;Pa koz mwa pardon baya,58


Pa koz mwa lamour;Pa koz mwa lizour gopia,Pa koz mwa lezot.Koz mwa, mwa ek mwa fatra,Sinon mo klak twa.Momem Yago, Yago Premie,Gr<strong>an</strong> Prens Marenwar,Aswar d<strong>an</strong> nwar mo fer malisAr z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> lamor.Li koz ar lodi<strong>an</strong>s.Ki arive? Zot pa aplodi mwa.AK 2 SENN 1Enn-<strong>an</strong> pli tar zour pou zour. Mem plas piblik ki koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong>Ak 1. Mem lepok, mem dekor, mem group mizisien, mems<strong>an</strong>te, mem mouvm<strong>an</strong>, mem aktivite. Kaspalto lor b<strong>an</strong>,Dammarro pe mars-marse otour li.KASPALTOTo pa pou aret fer mo letour, Dammarro?DAMMARROTomem mo soley. Mo oblize tourn otour twa, my dearKaspalto.KASPALTOAret koz nenport. ... Ase tourn otour mwa! To fer mwa gagnvertiz.DAMMARROKi enn dimoun kouma twa pe fer lor b<strong>an</strong> piblik.59


KASPALTODimoun kouma mwa? Ki to'le dir?DAMMARROMo pa kone ... me mo s<strong>an</strong>ti ki to kouma sa dokter d<strong>an</strong> enn fimki mo ti gete ... lepok mo ti pe al sinema ... mo ti zenn lerla ...Eugene, Sylvain ek mwa, nou ti trwa dezorder ki ti kont<strong>an</strong> ferlenteres<strong>an</strong> ... we, sa dokter la ti fer enn zafer ki li ti kwarkorek me ki lalwa ti dir pa korek ... li ti al travay d<strong>an</strong> sirkkouma enn kloun ... to enn vizaz kloun ar enn leker ki pesoufer ... vre, pa vre.KASPALTONon mo pa enn dokter. Mo enn n<strong>an</strong>ye ditou. Enn ta bagas ...enn plot kaka. Apre aret fatig mo latet, rod fouy d<strong>an</strong> desbinnmo lavi. Zame mo pa poz twa kestion lor lepase. Kifer twa topa fou mwa lape? Kifer to pa fer kouma sa b<strong>an</strong>n bon dimounnki pe al lames minwi, ki konfese, ki kominie e apre f<strong>an</strong>n grokaka?DAMMARROPa sap, pa m<strong>an</strong>ga mo dalon. Mo fer ler pou fer let<strong>an</strong> pase.To'le mo vinn ar twa al fouray d<strong>an</strong> desbinn BonChawchaw?KASPALTOMo pa fen.DAMMARROPa gard d<strong>an</strong> leker bayo! Il faut vivre pour m<strong>an</strong>ger.KASPALTOFer so!DAMMARROTo'le enpe diven tamasa?KASPALTO60


Non ... To kone ... mo kwar mo <strong>an</strong>vi ... bwar enn ver lamous.DAMMARROLamous? ... To pa per to trip rouye? Lamous? Mo kwar to bienmalad.KASPALTOMo kone mo malad. Mo malad depi sa zour ki ...DAMMARROKi ti arive?KASPALTON<strong>an</strong>ye.DAMMARROTo fer Hitchcock ar mwa?KASPALTONon! Beckett.DAMMARROAla to rekoum<strong>an</strong>se!AK 2 SENN 2D<strong>an</strong> biro Otelo. Otelo ek Yago pe koz-koze. Desdemonar<strong>an</strong>tre. Otelo leve pou akeyir li. Yago zis fer enn signdetet.OTELONou ti pe at<strong>an</strong>n twa pou koum<strong>an</strong>se. ... Wi Yago, ou kapavkoum<strong>an</strong>se.YAGO61


Prezid<strong>an</strong>, mo kwar ki li ti pou bon ki nou adapte nou politiketr<strong>an</strong>zer ar sitiasion enternasional. Sa pou permet b<strong>an</strong>n<strong>an</strong>trepriz lokal v<strong>an</strong>n zot prodiksion lor marse ki raport gro e fergro profi.OTELOKi marse?YAGOB<strong>an</strong>n Gridi enterese pou aste nou prodwi.OTELOZot plis enterese pou inond nou pei ar zot prodwi, fer pri tonbee larla rwinn lendistri lokal.DESDEMONAPa bliye osi ki zot pe refiz sign b<strong>an</strong>n agriment pou diminiepolision. B<strong>an</strong>n diriz<strong>an</strong> Gridi enterese zis ar zot prop krwas<strong>an</strong>s.Zot movi ar leres lim<strong>an</strong>ite. Deryer zot bel-bel koze ena zis zotgourm<strong>an</strong>diz ek zot egoism.YAGOEski li normal ki nou refiz ouver nou frontier k<strong>an</strong> tou peidevlope, av<strong>an</strong>se, sivilize pe fer li? Toulezour b<strong>an</strong>n diriz<strong>an</strong><strong>an</strong>trepriz, pa b<strong>an</strong>n tipti bweter, me reprez<strong>an</strong>t<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n grobwat, pe vinn lastik mwa. Zot pe menas fermtir si zot pa gagnsatisfaksion. Mo nepli pe kapav tini zot.OTELOMo kone ena enn lobi ki pe dim<strong>an</strong>n sa. Me pa bliye ki zot enalentere fin<strong>an</strong>sie Gridi deryer zot. B<strong>an</strong>n spekilater Gridi finnaste enn pours<strong>an</strong>taz enport<strong>an</strong> aksion d<strong>an</strong> sa b<strong>an</strong>n bwat la.Aster dimoun nou pei finn vinn zot agwa. Nou bizen tini fermYago. Plizier pei vwazen pe swiv nou lekz<strong>an</strong>p, pe rezistepresion. Ena mem menas envazion kot zot gagn enn ti exkiz.Gr<strong>an</strong> koze aster se lager kont prez<strong>an</strong>s sat<strong>an</strong>ik.62


YAGOMe zot promet ki zot pou atir envestism<strong>an</strong> d<strong>an</strong> nou pei, montlizinn, kre l<strong>an</strong>plwa, fer nou pei vinn enn pwis<strong>an</strong>s ekonomik,enn ... enn ... enn pei ris.DESDEMONAAdministrasion Gridi pe gagn problem ar so prop popilasion kipe proteste for-for kont polision ek degradasion ekolozik. Zotole aster export zot b<strong>an</strong>n lizinn derti d<strong>an</strong> lezot pei. Sa pa pourezoud problem global, tou dimoun kone.OTELOGet sa Yago. Nou pei li pa enn pwis<strong>an</strong>s ekonomik me noupopilasion pe viv bien. Kifer nou bizen kopie seki lezot pe fer,sirtou ki nou kone ki zot pe fer later vinn enn l<strong>an</strong>fer? Pe servipropag<strong>an</strong>n pou destabiliz nou me sa pa pe marse. Mo kone kizot pe servi lamone pou aste b<strong>an</strong>n responsab me la'osi sa pape marse parski nou lekip li solid, soude, onet ek senser.YAGOMo 'si mo'nn t<strong>an</strong>n dir ki zot pe f<strong>an</strong>n lamone par valiz e ki enaennde ki pe tr<strong>an</strong>p d<strong>an</strong> lasos la. Bizen <strong>an</strong>pes sa.OTELONou pei li enn pei lib, dimoun lib. Nou pa kapav <strong>an</strong>pes enndedimoun f<strong>an</strong>e. Se zot drwa demokratik. Mazorite kone ki simeki bon.YAGOPrezid<strong>an</strong>, mo fer mo devwar.OTELOOu'nn fer bien Yago. Mo pa ena okenn repros pou fer ou. Noukontinie vey sitiasion e nou va rediskit tousa apre l<strong>an</strong>e.Yago leve pou li ale. Ler li pas pre kot Desdemona li get li arlizie traver.63


Reste Des. ... Ki nouvel Bi<strong>an</strong>ca?DESDEMONAPa bon, D<strong>an</strong>n.OTELOPov tifi! ... Des, mo ena enn zafer delika pou dir twa.DESDEMONAKoze D<strong>an</strong>n.OTELODapre mo r<strong>an</strong>sengnm<strong>an</strong>, nou pou bizen sirvey tr<strong>an</strong>zaksionVitorio.DESDEMONAVitorio? Tr<strong>an</strong>zaksion.OTELOMo kone sa pou fer twa soufer. Av<strong>an</strong> li vinn enn problem politikles nou trouv enn solision ki pa fer tro boukou dimoun soufer.DESDEMONABe ki tr<strong>an</strong>zaksion?OTELOGet sa Des. Ki travay Vitorio fer? Kot li travay?DESDEMONALi pa pe travay pou lemom<strong>an</strong> pou ki li kapav okip so fam. Mo tidir twa zot finn marye?OTELOWi. ... Olie met so fam d<strong>an</strong> lopital piblik kot tou swen gratis, lifinn met li d<strong>an</strong> enn klinik prive bien ser. To bien kone kimeksinn <strong>an</strong>tiretroviral kout enn fortinn d<strong>an</strong> lafarmasi.Gouvernm<strong>an</strong> finn reysi fer enn diil pou enport meksinn64


zenerik.DESDEMONALi dir mwa ki li ena enn bienfeter.OTELONasionalite Gridi.DESDEMONAPa vre!OTELOVre Des.DESDEMONASamem zot ti pe koze ler mo ti r<strong>an</strong>tre? Kouma zot trouv mwazot arete. ... Ki desizion?OTELOLapolis pou aret li.DESDEMONAKi of<strong>an</strong>s?OTELOPr<strong>an</strong> braib? Traizon? DPP pou deside.DESDEMONATo'le mo demisione?OTELONon, pa neseser. To pa responsab aksion enn z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> mazer.DESDEMONAMo bizen pr<strong>an</strong> konze pou okip Bi<strong>an</strong>ca. Li pa ena personn apartnou.65


OTELOFer admet li d<strong>an</strong> enn lopital piblik. Li pou gagn bon swen. Des,... mo s<strong>an</strong>ti nou pe r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> enn faz difisil. Nou pou bizenboukou kouraz ek solidarite. Mo pa pou les twa tonbe. Kont lormwa. Me lalwa bizen swiv so sime.DESDEMONAWi, mo konpr<strong>an</strong>. ... D<strong>an</strong>n, to kwar problem la osi senp ki sa?Peyna kik marday ki kasiet deryer enn erer ki enn zenes finnfer pou soulaz soufr<strong>an</strong>s so fam?OTELOKikfwa. Me mo pa okour<strong>an</strong>. Me to konpr<strong>an</strong> ki mo pa kapavenzer d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>ket lapolis?DESDEMONAWi. ... Li fek gagn vennsis-z<strong>an</strong> D<strong>an</strong>n. E li finn fini ... Ah Bondieed mo pov piti!D<strong>an</strong> plas piblik.AK 2 SENN 3KASPALTOAla fer so la. Vadire enn siklonn pe prepare d<strong>an</strong> ler.DAMMARROSiklonn la finn fini arive.KASPALTOLatet pa bon Dammarro? Ris enn dam!DAMMARROMo dir twa. Siklonn envizib pe kraz tou.66


KASPALTOKotsa?DAMMARROTo pa pou trouve. Li envizib, maron. Fode to kas kaka lizie,lerla to pou trouve.KASPALTOHen! Bwar enn gorze. Mo kwar to bien malad.DAMMARROSwa siklonn, swa enn lot zafer. Me ki li lot, ki li sa, li marigolmal.KASPALTOTou paret normal. Golmal li d<strong>an</strong> to latet.DAMMARROParet, mo dalon, paret.KASPALTOKi sa zafer misterye ki to pe f<strong>an</strong>e?DAMMARROEnn mister misterye. Momem mo pa konpr<strong>an</strong>. Pov MadamDesdemona!KASPALTOKis<strong>an</strong>nla?DAMMARROMadam Desdemona. To pa konn Madam Desdemona?KASPALTOLimem ... minis?DAMMARRO67


Vis-Premie-Minis.KASPALTOSamem.DAMMARROLi finn tas d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>grenaz.KASPALTOL<strong>an</strong>grenaz?DAMMARROPa li. So garson.KASPALTOLi'nn tas d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>grenaz so garson?DAMMARROAyo bourrbak! So garson finn tas d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>grenaz.KASPALTOKi l<strong>an</strong>grenaz?DAMMARROEna enn charj konspirasion ek traizon lor li. Tou dimounkone. ... Apart twa.KASPALTO... Sil<strong>an</strong>s ...DAMMARROKi arive? To'nn aval to lal<strong>an</strong>g?KASPALTO(... Sil<strong>an</strong>s ... So figir finn vinn blem.)DAMMARRO68


To malad, Kaspalto?KASPALTO... Sil<strong>an</strong>s ...DAMMARROKoze, mo bayo! ... To pe plore?KASPALTO(... Sil<strong>an</strong>s ... Li leve li ale.)DAMMARROAt<strong>an</strong>n! Kot to pe ale? ... Ki pe arive?AK 2 SENN 4D<strong>an</strong> prizon top sekirite. Yago pe koz ar sef gablou.YAGOSitiasion finn vinn bien vilen. Mal<strong>an</strong>g pe f<strong>an</strong>e kouma lapipi.Zom ar zom; fam ar fam; malediksion SIDA pe file koumaserp<strong>an</strong> set latet. Dimoun pe v<strong>an</strong>n zot pei ar etr<strong>an</strong>ze. T<strong>an</strong>n dirdiriz<strong>an</strong> pe konplote pou pr<strong>an</strong> plas so kamrad. Soy! Lagign!Mofinn! Bisagn! Bizen netway prop!SEF GABLOUWi sef!YAGOLi finn konfese?SEF GABLOUPa'kor. Me pa pou tarde. Nou pe r<strong>an</strong>z so kari. (T<strong>an</strong>n enn lavwakriye ar douler.)Fer koumadir ou pa finn t<strong>an</strong>n n<strong>an</strong>ye.YAGO69


Kifer? Ti ena kiksoz pou t<strong>an</strong>de.SEF GABLOUNon, pa vrem<strong>an</strong>. (Enn tapaz douler pli for.) Ou'nn t<strong>an</strong>n kiksoz?YAGONon! Mo kwar mo pe vinn sourd. Bizen get enn spesialis zorey.(Tapaz douler atros.) Zot d<strong>an</strong> bien isi. Lape, tr<strong>an</strong>kilite. Bonkouma zot gagn konfesion la, fer mwa kone. ... Kikfwa li ti poubon si ... apre konfesion li desid pou swiside. (Li sorti.)AK 2 SENN 5D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Desdemona. Latmosfer tris. Desdemona pe diboutkot enn lafnet, pe get deor d<strong>an</strong> vid. So lespri pa la. Ar soledwa li souy so lizie diskretm<strong>an</strong>. Telefonn sone. Li al reponn.DESDEMONA...... dime, trwa-zer. ... Non mersi, Emilia. Mo kapav debrouye.... Mersi to'nn telefone. ... Legliz St Therèse ... simitier StMartin. ... non pa trakase.(Li poz telefonn, retourn kot lafnet. Tino r<strong>an</strong>tre. Desdemonamem pa vire pou gete.)TINOPa der<strong>an</strong>z mwa, mo pe al dormi.DESDEMONA(... Sil<strong>an</strong>s ...) Kot to ti ete tousa let<strong>an</strong> la?TINO... Sil<strong>an</strong>s ...DESDEMONA70


(Lavwa isterik.) Reponn! Kot to ti ete tousa let<strong>an</strong> la? Vitoriod<strong>an</strong> prizon. Bi<strong>an</strong>ca finn mor. Twa kot to finn al trene? Enn lerpou al ar to b<strong>an</strong>n piten? Parye to'nn rekoum<strong>an</strong>s pike? ... Padibout laba kouma'nn stati. Reponn mwa!TINO... Mo ti lopital.(Li asiz <strong>an</strong>plas lor enn sez, kasiet so figir ar so de lame. Li peplore. Desdemona realiz so erer. Li al dousma ver li, poz solame lor latet Tino. De leker kase imobil div<strong>an</strong> zot soufr<strong>an</strong>s.)AK 2 SENN 6D<strong>an</strong> salon prive lotel delix. Yago ek Roderigo.RODERIGOYago pa kwar mo enn piago. To pa pe zwe ar mwa twa? Moverse mem lamone d<strong>an</strong> to kesnwar me mo res touzour deryermidi. Fotey prezid<strong>an</strong> li kouma lark<strong>an</strong>siel. Plis mo al ver li, plis lirekile.YAGOKi to'le? Fer koudeta, met twa lor tronn ilezitim ousa pas pareleksion e pr<strong>an</strong> pouvwar lezitim. Enn eleksion prezid<strong>an</strong>siel lipr<strong>an</strong> let<strong>an</strong> pou prepare. Met kas d<strong>an</strong> kofor mo babou, met kasd<strong>an</strong> kofor. To'le nou deboulonn Otelo, met kas d<strong>an</strong> kofor. To'lenou kas konte Desdemona, mo babou, met kas d<strong>an</strong> kofor. To'lefotey prezid<strong>an</strong>, mo babou, met kas d<strong>an</strong> kofor. To'le jalsadouniya, met kas d<strong>an</strong> kofor. Aret pilinge. Nek met kas d<strong>an</strong>kofor. ... Garson Desdemona, samem Valentino ... non Vitorio,li finn sign so konfesion. Li ti azir kouma entermedier pou somama. Ena koken d<strong>an</strong> gouvernm<strong>an</strong>, pe pr<strong>an</strong> braib ar lennmipei. Met kas d<strong>an</strong> kofor, mo babou, met kas d<strong>an</strong> kofor.RODERIGO71


Komie?YAGOGete tomem. To bizen fer enn konfer<strong>an</strong>s-depres pou dir kiMadam Desdemona ti ofer twa lamone pou ed li r<strong>an</strong>vers Otelo.RODERIGOPa vre sa!YAGOKis<strong>an</strong>nla finn dir twa koz laverite? Met kas d<strong>an</strong> kofor, mobabou, met kas d<strong>an</strong> kofor. That's a good boy! K<strong>an</strong> to vinnprezid<strong>an</strong>, pa bliye to b<strong>an</strong>n vre ami ki finn fer latet, lipie pousatisfer to <strong>an</strong>bision. Pa fer nimakarram ar mwa. Si to pa ferfos, mo ena enn bonus pou twa.RODERIGOKi'ete?YAGOMo met Desdemona lor to lili.RODERIGOWek!YAGOMo dir twa mari maja. Kwar mwa! Li konn Kama Sutra par ker.RODERIGOMo pas! To'le mo gagn SIDA. D<strong>an</strong> so fami ena sa. ... To konnbien, mo prefer laser bien-bien t<strong>an</strong>n.YAGOPa bliye! Al fer depozision la. Nou may li d<strong>an</strong> lak, nou vir-vir li;nou deklenk Otelo, nou koup so boulon s<strong>an</strong>t.72


RODERIGOFer enn draf. Koumsa mo sir mo pa f<strong>an</strong>e.YAGOT<strong>an</strong>to mem li pou lor to latab biro. Fer bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>. Salam.(Roderigo sorti.)Tou bachara ole vinn minis, premie minis, prezid<strong>an</strong>. (Li s<strong>an</strong>te.)Get sa voryen la, mama!Lizie gro-gro, v<strong>an</strong>t piti;Dezir feros, bav<strong>an</strong>t plat.Get sa voryen la mama,Get sa voryen la!AK 2 SENN 7D<strong>an</strong> plas piblik. Dammarro tousel lor b<strong>an</strong>. Li tris. T<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> lilev latet pou gete si Kaspalto pe vini. K<strong>an</strong> li kwar li pe vini lifer enn sourir. Ler li realize sa pa vre, niaz tris kouver sofigir. ... Li trouv li pe vini depi lwen. Li galoupe, li al ver li. Likit lasenn e retourne pli tar ar Kaspalto ki paret difer<strong>an</strong>.DAMMARROTo fer mwa trakase. Pa fer sa enn lot fwa. Mo peyna personnapart twa. ... Eh! To finn s<strong>an</strong>z to louk! Ki pe arive? To'le mo alsers enn grog pou twa?KASPALTOMo'nn aret bwar.DAMMARROAret badine.KASPALTOPa pe badine. Mo bizen aret f<strong>an</strong>e.73


DAMMARROF<strong>an</strong>e?KASPALTOEnn long zistwar. Tro long pou rakonte. Enn zour kikfwa.DAMMARRONou tou nou ena zistwar pou rakonte.KASPALTOTo'si?DAMMARROEnn long zistwar. Tro long pou rakonte.KASPALTOEnn zour kikfwa?DAMMARROKikfwa. ... Zistwar kloun d<strong>an</strong> sirk.KASPALTOK<strong>an</strong> mo ti zenn ...DAMMARROMo ti enn dokter ...KASPALTOmo ti ena enn kopinn ...DAMMARROmo mama ti pe soufer. ...KASPALTOnou toulede ti zenn ... mo ti amoure fou ...DAMMARRO74


k<strong>an</strong>ser ...KASPALTOli'si parey ...DAMMARROdouler atros ...KASPALTOlamour enkontrolab sarye nou ... mo ti fer li <strong>an</strong>sent ...DAMMARROpa kapav tini ... faz terminal ...KASPALTOmo ti sove ...DAMMARROogm<strong>an</strong>t doz morfinn ...KASPALTOfoser ...DAMMARROdormi <strong>an</strong>pe ...KASPALTOenn zour mo ti krwaz zot, li ek nou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ...DAMMARROlapolis ... lakour ... prizon ...KASPALTOmo kasiet pou zot pa trouv mwa ... mo'nn res kasiet mem ...d<strong>an</strong> lalkol ...DAMMARRO75


eysi sove ... tom <strong>an</strong>deor. ... Fatige kasiet, degize. ... Mo bizenr<strong>an</strong>n lekor. Pa gagn kouraz. Mo gagn per Kaspalto, mo gagnper. Pa les mwa tousel!KASPALTOMo garson d<strong>an</strong> prizon. Ena charj traizon lor li. Aster finn aretso mama pou konplisite.DAMMARRO(Li fixe so kamarad. Li pa'le kwar.) Madam Desdemona?KASPALTO(Li zis bouz so latet pou dir wi.)DAMMARRO( Li vinn ver Kaspalto, poz so lame lor so zepol.) Sakenn konepwa lakrwa ki li pe sarye. Nou'ale, nou'al asiz lor nou b<strong>an</strong>.Lerla nou gete ki nou bizen fer.AK 2 SENN 8D<strong>an</strong> prizon top sekirite. Sef Gablou pe koz lor telefonn. So figirmontre ki li trakase.SEF GABLOUWi, li'nn sign so konfesion. ... Wi, li'nn aksepte pou temwagne<strong>an</strong> kour. ... Me ... Kouma mo pou dir ou sa? ... Be li pa poukapav. ... Li finn swiside. ... Avek so dra lili. ... Lotopsi? ...Komision d<strong>an</strong>ket? ... Sisp<strong>an</strong>n mwa? ... Be ou ki ...(Kominikasion finn koupe. Sef Gablou pe tr<strong>an</strong>spir gro. Li souyso figir ar so mouswar, asiz lor enn sez, get drwat div<strong>an</strong> likouma enn efare.)76


AK 3 SENN 1D<strong>an</strong> biro Otelo. Otelo pe koz ar Yago.OTELOSitiasion pe dezenere. L<strong>an</strong>pir Gridi pe blok exportasion,enportasion ek envestism<strong>an</strong>. Somaz pe monte, pouvwardasape bese. Lopozision pe fer demagozi. Li kler ki zot m<strong>an</strong>z d<strong>an</strong>katora Gridi. Moral gouvernm<strong>an</strong> ba. Nou ena enn minis ... ennex-minis d<strong>an</strong> rim<strong>an</strong>n. Enn zenn finn mor d<strong>an</strong> prizon epopilasion kwar ki lapolis finn touy li. ...YAGOMo sagren tousa pe tom lor ou. Mwa ki <strong>an</strong>tor. Enn Premie Minisbizen vizil<strong>an</strong>. Mo pa finn fer travay kouma bizen. Mo konfi<strong>an</strong>saveg finn fer mwa f<strong>an</strong>e. Mo dispoze donn mo demision si ouole.OTELONon, Yago, non!YAGOTi ena b<strong>an</strong>n sign golmal me pa mo ti pr<strong>an</strong> kont.OTELOKi ou'le dir?YAGOEnn dimoun ki pa travay, ki vwayaze souv<strong>an</strong>, al mem plas; kimet sipa so fi<strong>an</strong>se, sipa so fam d<strong>an</strong> klinik senketwal k<strong>an</strong> lopitalgouvernm<strong>an</strong> pe donn malad SIDA swen premie klas; enn Vis-Premie-Minis ki konn tousa me res tr<strong>an</strong>kil ...OTELOMo pa pe kwar ki Madam Desdemona kapav fer sa.YAGO77


Mwa'si parey. Sok lor sok! Difisil fer dimoun konfi<strong>an</strong>s.OTELOPa al d<strong>an</strong> lot extrem. Lavi vinn enposib s<strong>an</strong> konfi<strong>an</strong>s.YAGOWi, ou ena rezon. ... Prezid<strong>an</strong> Otelo, ou bizen r<strong>an</strong>plas sa deminis ki finn kit gouvernm<strong>an</strong> pou r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> lopozision, <strong>an</strong>plisbizen enn r<strong>an</strong>plas<strong>an</strong> pou post Vis-Premie-Minis. Ou finn preparou lalis?OTELONon, pa <strong>an</strong>kor. Ou ena enn sizestion?YAGONon, pa vrem<strong>an</strong>. ... Kikfwa! ... Non, mo ti pou dir enn betiz.OTELOKoz touzour. Souv<strong>an</strong> bon lide ne koumsa.YAGOEna dezord d<strong>an</strong> pei, <strong>an</strong>fen dimoun p<strong>an</strong>se. Si koumadir nou ...donn enn sok sikolozik ... fer dimoun s<strong>an</strong>ti ki enn zafer extrape arive ... ki lalimier finn alime d<strong>an</strong> bout tinel ... kikfwa sapou redonn konfi<strong>an</strong>s ... kikfwa.OTELOMo dakor. Me ki bizen fer? Enn zafer konkre ki fer masinn larepr<strong>an</strong> amars.YAGOPa kone. Kikfwa ... Si koumadir nou nom trwa dimounlopozision minis e fer Roderigo vinn Vis-Premie-Minis?OTELOPa enn move lide sa. Ou pou kapav travay ar li Yago?78


YAGOBizen seye. Pei av<strong>an</strong> tou. Pou difisil, sirtou ki avek MadamDesdemona li ti kouma kouto d<strong>an</strong> diber. Pov MadamDesdemona! Pa kapav dim<strong>an</strong>n enn nolle prosequi?OTELOSeparasion pouvwar bizen res enn prensip sakre.YAGOB<strong>an</strong>n madam vinn eratik parfwa, non?OTELOKifer?YAGOMenopoz fatig zot. Zot fer ek dir nenport.OTELOMo pa ti remark n<strong>an</strong>ye.YAGOTi detay. Pa enport<strong>an</strong>.OTELOPar egz<strong>an</strong>p?YAGOLapolis finn trouv sa d<strong>an</strong> so poubel. (Li montre Otelo enn livpoem par Kahlil Gibr<strong>an</strong> avek enn enskripsion par Otelo.)OTELOMo gete. (Li get liv la bien.) Kikfwa li finn tom d<strong>an</strong> so binn paraksid<strong>an</strong>.YAGOMo sir. Madam Desdemona zame ti pou zet d<strong>an</strong> pagne salteenn veritab senbol zot lamitie. Sirm<strong>an</strong> enn aksid<strong>an</strong>. Mo dakor79


ar ou. ... Mo al delav<strong>an</strong> ar b<strong>an</strong>n r<strong>an</strong>plasm<strong>an</strong> d<strong>an</strong> kabine.OTELOMo pa sir Roderigo pou aksepte. Pa bliye ki li ena boukou lienfor ar b<strong>an</strong>n diriz<strong>an</strong> Gridi e nou politik li kontrer politik Gridi.YAGOMo konn li depi nou ti lekol primer e mem si li ena detrwa tidefo, li ena enn gr<strong>an</strong> kalite. Li enn gr<strong>an</strong> patriyot. So lamourpou nou pei peyna limit. Bengker sek! Li pou ed nou sorti d<strong>an</strong>lenpas. Prezid<strong>an</strong>, si ou pa bizen mwa, mo pe retourn d<strong>an</strong> mobiro. Ena plizier dosie enport<strong>an</strong> pou okipe. (Li sorti.)OTELODifisil lir lor figirSeki leker pe kasiet.Ler figir pe zwe rol flerLeker pe kasiet enn tret.K<strong>an</strong> led<strong>an</strong> pe mord lameKi pe amenn so m<strong>an</strong>ze;K<strong>an</strong> envite koum<strong>an</strong>s krasD<strong>an</strong> lasiet ki'nn nouri li;K<strong>an</strong> dimoun ki nou kont<strong>an</strong>Pis lor senbol nou lamour ...Non, non, non. ... Desdemona pa kapav fer sa. Enn aksid<strong>an</strong>;enn momam koler. Vre kamarad bizen konn pardone. ...... Me bien difisil pou lirSeki leker pe kasiet. ... ...... Enn s<strong>an</strong>s mo'ena Yago!Senbol fidelite!Depi koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong>Zame li'nn les mwa tonbe.Enn Premie MinisOnet ek senser.Li, mo lir lor so figir80


So lespri lalimierKi ekler leker kler.AK 3 SENN 2D<strong>an</strong> prizon top sekirite. Desdemona ek so avoka.DESDEMONAVomie nou aret nou konversasion lamem. Mo finn pr<strong>an</strong> modesizion. Mo pa pou def<strong>an</strong>n mwa.AVOKALakour pou deside ou koupab.DESDEMONAMo pa kapav def<strong>an</strong>n mwa kont de dimoun ki mo plis kont<strong>an</strong>.Mo prop garson. Mo meyer kamarad.AVOKAMadam Desdemona, pa pr<strong>an</strong> desizion drastik. Ou garson finnsede sou tortir.DESDEMONAKouma pou prouv sa? Mo garson finn mor akoz sa. Aster mobizen prouve ki li ti v<strong>an</strong>n so mama pou li sov so lapo. Padim<strong>an</strong>n mwa sa. Mo pa pou sali memwar mo garson. Aster oudir mwa ki Prezid<strong>an</strong> Otelo pou vinn depoz kont mwa. Li ti ...non ... li mo meyer kamarad. Mo ti kwar li pou met so likou lorbiyo pou mwa.AVOKARezon-deta.DESDEMONARezon-deta? Eski li kwar mo kapav v<strong>an</strong>n mo konsi<strong>an</strong>s. Tousalet<strong>an</strong> nou'nn lite <strong>an</strong>sam pou enn ideal pa finn permet li konnmo profon?81


AVOKAEna dimoun pe m<strong>an</strong>z so kr<strong>an</strong>n, pe kabos so gete, gat so lespri.Mo pa fer politik me mo s<strong>an</strong>ti ki ... prefer pa koze. Miray enazorey.DESDEMONAOtelo li enn jenntoulmenn stab. Pa so labitid les ti palab, rimersakouy li. Ki finn ariv so lespri rasionel, so lisidite? ... Troboukou problem pe akable li <strong>an</strong>memt<strong>an</strong>. Peyna personn pousoutenir li. ... Pourt<strong>an</strong> li ena enn fami aster. Li ti bizen ena plisstabilite, pa mwens. Amwen ...AVOKAMadam Desdemona, ou ki d<strong>an</strong> dif. Nou gete ki bizen fer pou tirou lad<strong>an</strong>.DESDEMONAMwa mo pa enport<strong>an</strong>, Metr Kaliko. Prezid<strong>an</strong> Otelo reprez<strong>an</strong>tlespwar ki li posib rezet lespri Gridi. Me dapre seki mo pekonpr<strong>an</strong>, li finn maye d<strong>an</strong> latrap Gridi. Kis<strong>an</strong>nla finn konsey lifer sa b<strong>an</strong>n nouvo nominasion la?AVOKAOu pa devine?DESDEMONAMarday finn r<strong>an</strong>t partou! E mo pov Vitorio finn pey lepokase.Pov, pov Vitorio. Mals<strong>an</strong>s finn swiv li partou. Depi premiekontak ar lavi. ... Zenes, viktim pouritir lemonn adilt!AVOKAMadam Desdemona, ou konn enn dimoun ki apel Kaspalto? Paso vre nom. Sa se so nom Klosar. Kaspalto?DESDEMONAKaspalto? Non!82


AVOKAAntonio?DESDEMONA(So figir s<strong>an</strong>ze enn sel kou.) ... K<strong>an</strong> mo ti pe fer mo 'A' level ...mo ti ...AVOKALimem!DESDEMONALi ti ab<strong>an</strong>donn nou.AVOKALi ti'a kont<strong>an</strong> vinn dim<strong>an</strong>n ou pardon.DESDEMONAPlis ki vennsi-z<strong>an</strong> pli tar?AVOKAPa kwar mo pe pr<strong>an</strong> so par parski li enn zom kouma mwa. Mokwar li finn pey bien ser so erer.DESDEMONAPey bien ser?AVOKAEna ven-t<strong>an</strong> desela, li ti krwaz ou ek Vitorio. Sa ti provok enngr<strong>an</strong> sok d<strong>an</strong> so lespri e so lavi ti devir <strong>an</strong>balao. Li ti telm<strong>an</strong>onte ki li ti ab<strong>an</strong>donn tou. Lakaz, job. Tou. Li ti al kasiet d<strong>an</strong>lalkol. M<strong>an</strong>z d<strong>an</strong> poubel. Dormi <strong>an</strong>ba pon.DESDEMONAKontinie sove pou pa fer fas ...AVOKA83


Me zour ki li ti apr<strong>an</strong>n ki lapolis ti pe akiz dabor Vitorio e<strong>an</strong>swit ou, li ti desid pou vinn ed zot. Zour lamor Vitorio, li tivinn get mwa. Enn zom kraze net. Pardonn li MadamDesdemona.DESDEMONAKi valer mo pardon ena? Mo garson finn mor. Ena akizasiontraizon lor mwa. Kikfwa li ti ena rezon kit mwa. Mo saryelagign partou kot mo ale.AVOKAMo konpr<strong>an</strong> ou s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong>. Ou reaksion. Me tousa soufr<strong>an</strong>s la lipa pe tom d<strong>an</strong> vid. Vitorio pa finn mor d<strong>an</strong> vid. Dimounpliz<strong>an</strong>pli pe koum<strong>an</strong>s koze. Zot soupsonn marday. Kaspalto,pardon ... Antonio finn aret bwar. Li pe dim<strong>an</strong>n pardon.DESDEMONAMe Prezid<strong>an</strong> Otelo pa pe realize d<strong>an</strong> ki latrap li finn r<strong>an</strong>tre.AVOKALes let<strong>an</strong> fer so louvraz.DESDEMONALet<strong>an</strong>sa kabri m<strong>an</strong>z salad. Non ... Sori, mo tro negatif. DirAntonio mo'si mo ti'a kont<strong>an</strong> rezwenn li. ... Mo <strong>an</strong>kor ena ennti afeksion pou li. Mo ti desi par so latitid, mo ti <strong>an</strong>koler mezame mo ti deteste li. Dir li sa.AVOKAAr plezir. Mersi pou ou zenerozite.DESDEMONAMetr, ena enn ti zafer ki mo ti'a kont<strong>an</strong> met okler. Samem sazafer liv Kahlil Gibr<strong>an</strong> ki lapolis ti trouv d<strong>an</strong> mo poubel.D<strong>an</strong>n ... Prezid<strong>an</strong> Otelo ti donn mwa sa pou sel nou lamitie.Kouma sa finn r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> poubel? ... At<strong>an</strong>n! Mo kwar ... Mo rapelaster. Mo ti pret li Emilia, Madam Yago. Wi, al get Emilia. Li84


kapav ed nou gagn enn lizour.AK 3 SENN 3D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Yago. Emilia ek YagoEMILIAYago, to'nn fini ar liv la?YAGOKi liv?EMILIAAret fer to zokris! To bien kone ki liv.YAGOEski se enn m<strong>an</strong>ier koz ar to Premie Minis, kikfwa Prezid<strong>an</strong>biento?EMILIAFoli gr<strong>an</strong>der.YAGOKwar samem twa.EMILIADonn liv la. Mo pe al r<strong>an</strong>n Desdemona so liv.YAGOKi li pou fer ar sa liv la? Biento kikfwa latet li pa pou ena.EMILIADousma Yago. Li inos<strong>an</strong> t<strong>an</strong>ki zot pa reysi prouv lekontrer.YAGOPa per twa. Nou pou montre so vre vizaz. ... Twa, to kapav dirmwa kot to lwayote ete. Ar mwa ousa ar sa fam la?85


EMILIASa fam la, kouma to dir, li mo kamarad depi lont<strong>an</strong>. Mo konn liav<strong>an</strong> mo konn twa. Sa fam la finn permet fam d<strong>an</strong> nou peigagn dinite. Sa fam la finn lite pou lendep<strong>an</strong>d<strong>an</strong>s nou pei. Safam la li ena leker, s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong>. Li apel Desdemona. MadamDesdemona. Sa fam la!YAGOFouf! Madam sap!EMILIABon donn mwa liv la.YAGOMo kwar mo'nn perdi li.EMILIAPerdi li? Aret to sinema. Zame to perdi kiksoz twa. Kot liv la?YAGOMo ena problem pei lor mo latet, twa to pe vinn fatig mwa argonaz.EMILIAGonaz, pa gonaz, r<strong>an</strong>n liv la. ... Ena enn koze deor ki kikennfinn dir Prezid<strong>an</strong> Otelo ki Desdemona finn zet liv la d<strong>an</strong> poubel.Si mo montre Prezid<strong>an</strong> liv la li pou realize ki rimer pe f<strong>an</strong>e poufer ditor enn lamitie. ... Tou m<strong>an</strong>ier mo finn dim<strong>an</strong>n pou zwennli, pou dir li ki Desdemona ti pret mwa so liv.YAGOMo def<strong>an</strong>n twa al get Prezid<strong>an</strong>!EMILIADef<strong>an</strong>n mwa?86


YAGOKisa? To'le al vir-vir to kar<strong>an</strong>t ar li?EMILIATo grosie, to vilger.YAGOVinn d<strong>an</strong> mo lebra Emilia. Mwa mo kapav donn twa seki Otelopa kapav done.EMILIAPou twa apart sex peyna n<strong>an</strong>ye. Tou zafer d<strong>an</strong> bav<strong>an</strong>t.YAGOPa samem ki to kont<strong>an</strong>?EMILIAPa s<strong>an</strong>z koze. Donn mwa liv la.YAGOPa s<strong>an</strong>z koze. Donn mwa seki mo'le lerla ...(Li s<strong>an</strong>te.) Ki li bizen mamaKi li bizenDonn li ki li 'le.Alalila!EMILIAFatra!AK 3 SENN 4D<strong>an</strong> plas piblik. Trwa dimoun pe asiz lor b<strong>an</strong> la. Kaspalto,Dammarro ek Tino.DAMMARROMo kont<strong>an</strong> pou twa Kas ... , pardon! Antonio.87


KASPALTOApel mwa Kaspalto si to'le. Li fer parti mo id<strong>an</strong>tite.TINOKi ou finn deside, Dammarro?DAMMARROBliye mwa. Madam Desdemona ki enport<strong>an</strong>. Ki zot p<strong>an</strong>s poufer? Eski mo kapav ede?TINOBizen enn temwen ki vinn prouv so inos<strong>an</strong>s. Zafer la finn allakour. Bizen swiv posedir. Tousa pr<strong>an</strong> let<strong>an</strong>. Ou problem,Dammarro, boukou pli senp. Ala seki Desdemona ek so avokafinn dir mwa dir ou. Dapre lalwa zordi, ki gouvernm<strong>an</strong> Otelo tipase, d<strong>an</strong> serten kondision, et<strong>an</strong>azi ou swisid asiste, li pa ennkrim. Me parski ou ti ed ou mama aret soufer av<strong>an</strong> lalwa tipase, ena enn prosedir legal pou swiv. Dabor ou bizen r<strong>an</strong>nlekor lapolis <strong>an</strong> prez<strong>an</strong>s ou avoka. Lapolis pou aret ou e lerl<strong>an</strong>ou pou fer larg ou lor kosion. Si ou dakor nou kapav ale. Noupas kot biro Metr Kaliko e <strong>an</strong>sam nou al kazern.DAMMARROMalgre tou traka lor zot latet zot pe okip mo problem?KASPALTOSamem apel lamitie Dammarro.AK 3 SENN 5D<strong>an</strong> biro Otelo. Emilia ek Otelo.EMILIAMersi, ou finn aksepte pou resevwar mwa.OTELONormal sa! Ki mo kapav fer pou ou?88


EMILIAMo t<strong>an</strong>n dir ena enn rimer ki Desdemona finn zet d<strong>an</strong> poubelenn kado ki ou ti donn li.OTELOMalerezm<strong>an</strong> li pa enn rimer. Mo ena prev.EMILIAKi prev?OTELO(Ouver enn tirwar.) Ala li la!EMILIAKot ou'nnn gagn sa?OTELOLapolis finn ramas sa d<strong>an</strong> enn poubel.EMILIAKis<strong>an</strong>nla finn dir ou sa?OTELOYago.EMILIASalte la!OTELOKifer ou dir sa Emilia?EMILIAD<strong>an</strong>n, ena bel marday d<strong>an</strong> ler. Desdemona ti pret mwa sa livla parski mo ador poezi Kahlil Gibr<strong>an</strong> e pa ti ena kopi lormarse. Li ti dim<strong>an</strong>n mwa pr<strong>an</strong> bien swen so liv ki ena enn gr<strong>an</strong>valer s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong>tal. Enn zour mo mari ti dim<strong>an</strong>n mwa liv la89


prete. Mo ti trouv sa drol parski li kont<strong>an</strong> poezi kouma lisienkont<strong>an</strong> baton. Yer, ler mo dim<strong>an</strong>n li retourn mwa liv la li ferenn ta grimas. Aster mo kone kifer. Li finn met liv la d<strong>an</strong>poubel so lespri malad. Kifer li finn fer enn zafer koumsa? Kiferli pe met dezord, fer dalon vinn doushm<strong>an</strong>n?OTELO(Sil<strong>an</strong>s.)EMILIAD<strong>an</strong>n, ki pe ariv nou? Dakor pov Vitorio ti resevwar lamone ...pa kone kifer. Ou vremem kwar ki Desdemona ti so konplis?Ou vremem kwar ki Vitorio ti ekrir so konfesion s<strong>an</strong> kontrent?Ou vremem kwar sa piti la finn swiside? So swisid pe koul somama net. Ou kwar Vitorio ti pou fer sa ar so mama ki li tiadore? Pa normal sa, D<strong>an</strong>n. Pa normal. Ti <strong>an</strong>onse ki ti pou enaenn l<strong>an</strong>ket. Ki l<strong>an</strong>ket finn dekouver? Dimoun pe perdi konfi<strong>an</strong>sd<strong>an</strong> lapolis. D<strong>an</strong> gouvernm<strong>an</strong>. Dapre zot finn ena mert, finnasasinn enn pov inos<strong>an</strong>. Viris fasis pe minn b<strong>an</strong>n enstitision.D<strong>an</strong>n, fer kiksoz.OTELO(Sil<strong>an</strong>s.)EMILIAD<strong>an</strong>n, lakle d<strong>an</strong> ou lame. Ou tousel kapav met fren ar lennmidinite, ar lennmi liberte. (Li sorti.)Otelo res <strong>an</strong>plas koumadir d<strong>an</strong> sok. Yago r<strong>an</strong>tre. Otelo mempa lev latet pou get li.YAGOKi sa fol la finn vinn fer d<strong>an</strong> ou biro. Mo finn dir li pa der<strong>an</strong>zou. K<strong>an</strong> lalinn for li vinn bizar. Li pe gagn enn move menopoz,mo kwar.OTELO90


Misie Premie Minis, amenn mwa rezilta l<strong>an</strong>ket.YAGOKi l<strong>an</strong>ket?OTELOLamor enn zenn d<strong>an</strong> prizon top sekirite.YAGOSwisid.OTELOAmenn dosie la!YAGOPrezid<strong>an</strong>, ena plizier dosie irz<strong>an</strong> pou okipe.OTELODosie la! Latet to fami. To pa konpr<strong>an</strong>? Mo'le dosie la lor mobiro d<strong>an</strong> dis minit.AK 3 SENN 6D<strong>an</strong> prizon top sekirite. Desdemona ek Metr Kaliko.DESDEMONAMo pa ti realize ki k<strong>an</strong>tite Vitorio ti res<strong>an</strong>ble so papa. ... Lavizame swiv lalign drwat. ... Metr Kaliko ...AVOKAApel mwa Adamo.DESDEMONAAdamo? Premie zom? Eski ena Eva, premie fam?AVOKANou p<strong>an</strong>s pou marye l<strong>an</strong>e prosenn, ... si tou mars dapre pl<strong>an</strong>.91


DESDEMONAFelisitasion! Tou pou d<strong>an</strong> lord. Peyna rezon pou trakase. Stressinitil. ... Wi donn mwa niouz lor Dammarro.AVOKABe nou'nn tir li lor kosion. Kees la pou swiv so sime dapreprosedir. ... Ena enn devlopm<strong>an</strong> enteres<strong>an</strong>. Sef-Ziz finn reynitou b<strong>an</strong>n ziz, mazistra ek ofisie lakour pou dir zot vey bienparski serten dimoun pe rod detourn lespri lazistis. Li finn trapproblem la zis at<strong>an</strong>. Ti ena enn t<strong>an</strong>tativ pou ayjak lazistis. Lifinn koz ar zot longm<strong>an</strong> lor lenport<strong>an</strong>s separasion pouvwar. ...Dammarro pou gagn so foul liberte biento. Enn senp kestionprosedir. ... Madam Desdemona, kikfwa pou ou osi pou enaenn bon nouvel biento. ... Ou pa paret pe kwar mwa.DESDEMONAPa donn mwa fos lespwar.AVOKAOu konn Alfonnso Ravato?DESDEMONANom la dir mwa kiksoz.AVOKAPri Nobel lape?DESDEMONAPa limem ki ti denons gouvernm<strong>an</strong> so pei?AVOKAWi. Li rekoni d<strong>an</strong> lemonn kouma enn adverser politikexp<strong>an</strong>sionis L<strong>an</strong>pir Gridi. Anplis li enn endistriyel ki fer boukoupou konbat polision e pou met fren ar global warming.DESDEMONA92


Wi, mo konn so repitasion me zame mo pa finn zwenn li.AVOKADifisil pou zwenn li parski li vwayaz boukou atraver lemonn. Lifinn avoy enn let Prezid<strong>an</strong> Otelo ek kopi tou b<strong>an</strong>n lagazet.DESDEMONAKifer ou pe rakont mwa sa?AVOKAOu pa'le kone ki ena d<strong>an</strong> let la?DESDEMONAWi!AVOKALi rakonte ki li ti konn Vitorio ek Bi<strong>an</strong>ca. Bi<strong>an</strong>ca ti tifi sogouvern<strong>an</strong>t. K<strong>an</strong> Bi<strong>an</strong>ca ti dekouver ki li ti seropozitif, MadamJamouna (mama Bi<strong>an</strong>ca) ti al get li. Se li ki ti konseye metBi<strong>an</strong>ca d<strong>an</strong> sa gr<strong>an</strong> klinik la. Direkter klinik la enn bonkamarad ar li. Li ti pr<strong>an</strong> sarz tou dep<strong>an</strong>s. ... Pli zoli, li finn<strong>an</strong>onse ki li pou vinn temwagne <strong>an</strong>kour. Let la finn paret d<strong>an</strong>lagazet yer swar. Televizion, rajo finn lir let la net. ... Beldeboulm<strong>an</strong> kote parke. ... Prezid<strong>an</strong> Otelo finn nom ennkomision d<strong>an</strong>ket. ... Eski ou dispoze resevwar li?DESDEMONAKis<strong>an</strong>nla?AVOKAPrezid<strong>an</strong> ...DESDEMONAD<strong>an</strong>n? Isi? ... resevwar li isi ... Get mo leta!AVOKAOu zoli kouma ou ete, madam Desdemona. Mo fer li r<strong>an</strong>tre?93


DESDEMONA(Li bouz so latet pou dir wi. ... Avoka sorti. Otelo, Miro e dez<strong>an</strong>f<strong>an</strong>, enn garso ek enn tifi r<strong>an</strong>tre. Otelo paret enpe zene.De z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> la galoupe, al sot lor likou Desdemona, <strong>an</strong>bras li.Miro vinn <strong>an</strong>bras li.) ... To pa pou <strong>an</strong>bras mwa D<strong>an</strong>n?AK 3 SENN 7D<strong>an</strong> salon lotel delix. Yago ek trwa etr<strong>an</strong>ze. Etr<strong>an</strong>ze 1 pe kozar Yago e Etr<strong>an</strong>ze 2 ek 3 pe fer zot zokris. Li kler ki zot pa pepr<strong>an</strong> Yago kont, ki zot ena enn lot az<strong>an</strong>da.YAGOBizen fer vit. Dir larme, erfors ek lamarinn atake deswit.ETRANZE 1Lamarinn? Peyna lamer isi.ETRANZE 2 EK 3Lamer li paret ble me li pa ble;Later paret <strong>an</strong>plas me li tourne.YAGOPa fer n<strong>an</strong>ye. Bizen kraz tou.ETRANZE 1Komie?YAGOKi zafer?ETRANZE 2 EK 394


Ti Mimi lav zafer la, met zafer la d<strong>an</strong> zafer la, zoto.Ti Mimi lav zafer la, met zafer la d<strong>an</strong> zafer la.ETRANZE 1Kas.YAGOKi kas?ETRANZE 2 EK 3Kas, kas Nikola d<strong>an</strong> ki labarb?Labarb Bonom Noel kasiet sirpriz.ETRANZE 1Bizen kas pou fer lager.ETRANZE 2 EK 3Goregore, lager <strong>an</strong> Kore,To 35 pe explor lafore.Goregore, lager <strong>an</strong> KoreLi gagn jos, pa bizen to plore.YAGOSo ler finn vini. Bizen chombo li.ETRANZE 2 EK 3Chombo li la, chombo liChombo li, chombo li, napa sape.Chombo li la, chombo liChombo li, chombo li, napa sape.Gr<strong>an</strong> tapaz. Laport defonse. Solda arme r<strong>an</strong>tre. Zot ligot ekbayonn Yago. Sef Gablou ki pe diriz operasion. Li koz d<strong>an</strong> soportab.SEF GABLOUSef, ... everything under control! ... Yes sir!EPILOG95


D<strong>an</strong> plas piblik. Preske parey kouma koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong> Ak 1.Dimoun sorti depi difer<strong>an</strong> klas sosial, difer<strong>an</strong> group etnik ekkars, difer<strong>an</strong> okipasion pe monte-des<strong>an</strong>. Laplipar pe sarye zotsak shoping. Noel ek l<strong>an</strong>e pre. Vitrinn magazen dekore ar flerfl<strong>an</strong>bway<strong>an</strong> ki d<strong>an</strong> sertenn rezion dimoun apel boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e.Petal rouz, zonn, or<strong>an</strong>z laflam prez<strong>an</strong> partou, lor pie koumad<strong>an</strong> ler ek lor later; b<strong>an</strong>n magazen pou zenn pe mete for-forlamizik jalsa; b<strong>an</strong>n magazen delix pe zoue lamizik dous ekdiskre; parsi-parla pe t<strong>an</strong>n lamizik tipik noel. D<strong>an</strong> enn l<strong>an</strong>drwas<strong>an</strong>tral ena bel <strong>an</strong>imasion. Enn group mizisien-s<strong>an</strong>ter pe metl<strong>an</strong>bi<strong>an</strong>s.SANTER:Lont<strong>an</strong>-lont<strong>an</strong>, bien-bien lont<strong>an</strong>Enn ti-z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ti pr<strong>an</strong> nes<strong>an</strong>s.B<strong>an</strong>n gr<strong>an</strong>-sennyer ti rod nway li,Enn s<strong>an</strong>s, zot r<strong>an</strong>s, zot pa gagn s<strong>an</strong>s.KERKas-kas nikola d<strong>an</strong> ki labarb?Kas-kas nikola d<strong>an</strong> ki labarb?Labarb Bonom Noel kasiet sirpriz.Anou s<strong>an</strong>te, <strong>an</strong>ou d<strong>an</strong>se,Nou tou nou miz.SANTERD<strong>an</strong> so leker ti'ena gr<strong>an</strong>der,D<strong>an</strong> so lespri ti'ena pardon.Pou selebre so lalimierNou respe ton, nou d<strong>an</strong>s <strong>an</strong>ron.KERKas-kas nikola d<strong>an</strong> ki labarb?Kas-kas nikola d<strong>an</strong> ki labarb?Labarb Bonom Noel kasiet sirpriz.Anou s<strong>an</strong>te, <strong>an</strong>ou d<strong>an</strong>se,96


Nou tou nou miz.Tou b<strong>an</strong>n akter-aktris r<strong>an</strong>t lor lasenn. Ena enn group otourOtelo ek Desdemona, enn lot group otour Sef Gablou ekEtr<strong>an</strong>ze 1. Yago pe dibout tousel d<strong>an</strong> enn kwen. D<strong>an</strong> borav<strong>an</strong>senn Kaspalto ek Dammarro pe asize. Spotlait ekler zotatourderol.OTELOMo pa konpr<strong>an</strong> kim<strong>an</strong>ier mo finn glis lor so diber. Difisil pou lirlor figir seki leker sal kasiet. Mo ti fer li foul konfi<strong>an</strong>s. Me li'nntray mo konfi<strong>an</strong>s.MIROTo'si to'nn tray konfi<strong>an</strong>s lezot ... Desdemona par egz<strong>an</strong>p.EMILIANou tou fer erer e par fer erer ki nou apr<strong>an</strong>n. Parfwa ler noudekouver nou erer, finn fini tro tar. Erezm<strong>an</strong> nou, nou finnrealiz nou erer av<strong>an</strong> ti tro tar. Nou finn gagn s<strong>an</strong>s.OTELOMo pa konpr<strong>an</strong>! ... Difisil pou lir lor figir! ... Li'nn fer tret armwa. Kouma Raw<strong>an</strong>n ti fer tret ar Ram. Kouma Zida ar Zezi ...YAGOHo! Chombo laba! Pou ale mem la? Get to lagel do ta! ... Zotbon dimoun zot, pa vre! Zot bon, zot onet, zot senser. Mwa momove, malonet, ipokrit. Zot zot lizour, mwa mo aswar; zot zotlesiel, mwa mo l<strong>an</strong>fer. ... Kouyonad! Zot bizen mwa pou zotekziste. Mo move ekler zot bon; zot bon ekler mo move. Me sipa ena mwa pa pou ena zot. ...KASPALTOTo'nn trouve, finn re-ena marday.DAMMARRO97


Foul dakor ar twa.KASPALTOSa boug la.DAMMARROKis<strong>an</strong>nla?KASPALTOSamem. Mo kwar so vre nom Narendraj. Sa Narendraj la kozbel-bel koze lor lazistis, egalite me <strong>an</strong>verite li enn bourzwa.DAMMARROLes li do bhay!KASPALTOKi les li? Bizen f<strong>an</strong>n ar li, m<strong>an</strong>z ar li.DAMMARROKifer to pe m<strong>an</strong>ga?KASPALTOTo'nn get bien sa natak la? Nou ki mari lad<strong>an</strong>. Nou ki donn jos.Nou ki fer louvraz la marse. To'nn trouve ki nom li'nn done?Prezid<strong>an</strong> Otelo. Pa Kaspalto ek Dammarro me Prezid<strong>an</strong> Otelo.Mo dis<strong>an</strong> bwi mo dir twa. Nou nou rente pou fer tamasa lamarse, lezot gagn bel-bel tit. Mo kwar nou bizen fer lagrev.DAMMARRONon, nou fer goslo.Zot leve, mars oral<strong>an</strong>ti kouma otomat.DESDEMONAMadam, mamzel, misie. Nou espere ki nou ti divertism<strong>an</strong> finned zot pas let<strong>an</strong> p<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ki zot pe tini-tini, at<strong>an</strong>n Godot vini. ...Nou finn desid pou apel nou spektak Dammarro ek Kaspalto.98


DAMMARROWey! Sa zom!KASPALTOPa dakor. Sof vot respe vot oner, in my humble submission,bizen apel li Kaspalto ek Dammarro.DAMMARRONon! Dammarro ek Kaspalto.KASPALTONon! Kaspalto ek Dammarro.DAMMARRONon! Dammarro ek Kaspalto.KASPALTONon! Kaspalto ek Dammarro.DAMMARRONon! Dammarro ek Kaspalto.KASPALTONon! Kaspalto ek Dammarro.DAMMARRONon! Dammarro ek Kaspalto.KASPALTONon! Kaspalto ek Dammarro. … Mo kwar meyer apel liPrezid<strong>an</strong> Otelo.DAMMARRONormal bourzwa la tap plen. Lepep divize!DESDEMONA99


Pa fer n<strong>an</strong>ye. T<strong>an</strong>k ena Noel, ena lespwar.YAGOZot temwen, zot tou! Mari diskriminasion! Personn pa propozepou apel sinema la Yago. Enn lemonn ipokrit, mo dir zot. Pakwar zot pa kone. Zot tou bien kone. S<strong>an</strong> mwa zot pa ekziste.Orevwar. Nou pou rezwenn. Marke, garde.(ZANVIE 2003)RIDOBISTOPPREZIDAN OTELOTABISMAN LIRDERNIE VOLLEVANZIL KRISHNAKAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLPIGMALION ANBALAO100


TABISMAN LIROU "FODE PERDI POU GAGNE"TABLO 1Anba enn pie boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e. Saler lete pe dir: "Mwa ki la!".Dammarro ek Kaspalto, de personaz istorik d<strong>an</strong> bitasion(koumsamem apel b<strong>an</strong>n vilaz ki finn pouse otour Tabism<strong>an</strong>Lir) pe asize sakenn lor so ros prefere. Ni fey, ni petal pa pebouze. Koumadir tou finn tas d<strong>an</strong> doldrom, enn tr<strong>an</strong>s let<strong>an</strong>bouz fix. T<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> Kaspalto mas so lipie, bese pou get soledwa lipie.DAMMARROTo'nn t<strong>an</strong>n dernie nouvel?KASPALTOMo pa vey zafer lezot. Mo konn zis mo zafer.DAMMARROLi nou devwar vey zafer nou prosen. M<strong>an</strong> is a social <strong>an</strong>imal.KASPALTOKoz l<strong>an</strong>gaz dimoun do ta!DAMMARROBe ki l<strong>an</strong>gaz mo'nn koze?KASPALTOPotis.DAMMARROKi potis?KASPALTOPotis zasar.DAMMARROBe ki zasar, latet to fami?KASPALTOZasar m<strong>an</strong>g.DAMMARRO101


Zasar m<strong>an</strong>g? Be ki m<strong>an</strong>g, foutou?KASPALTOM<strong>an</strong>g lakord babou.DAMMARROBabou, babou, babou! Pe dim<strong>an</strong>n twa ki lakord?KASPALTOLakord p<strong>an</strong>di.DAMMARROPou kis<strong>an</strong>nla?KASPALTOPou twa. ... Pou mwa. ... Pou tou b<strong>an</strong>n nenport kouma nou.DAMMARRONou nenport, nou?KASPALTOPlis ki nenport.DAMMARROKifer?KASPALTOKifer? Kifer? Kifer? Parski. Parski. Parski. ... Bourzwa la pr<strong>an</strong>desizion e twa to la pou asiz lor ros pou fer palab. Fer ler. Alakifer!DAMMARROKaspalto, to pe fer bezer la. To bwar, to gagn egrer lestomaakoz diven bilenbi. E ki to fer? To vinn tir lay ar mwa.KASPALTODammarro, tais twa. K<strong>an</strong> to koze to prouve ki Bondie parfwafer erer.DAMMARROBlasfem!KASPALTOBe wi ta! Li'nn fer gopia gr<strong>an</strong> kouma twa e boutey piti-piti. Li tibizen fer twa groser enn fiol. Lerla to ti pou vinn enn ti gopia,groser enn fiol.DAMMARROTwa sef boutey ki koz koumsa?KASPALTOTo konn bien. Mwa mo enn king d<strong>an</strong> boutey. Samazeste Larak102


Premie. Mo'le to fer rever<strong>an</strong>s div<strong>an</strong> mo prez<strong>an</strong>s. (Li tir enn tayzong.) ... Mo kwar mo bizen apr<strong>an</strong>n mars lor mo lame.DAMMARROMars lor lame? Kifer?KASPALTOMo lipie finn modi. Mo zong lipie finn vinn kouma grif; mo enakrapros ... kor d<strong>an</strong> mo ti ledwa, klos par <strong>an</strong>ba. ... Mo papa pati konn tousa. So semel ti natirel. Zame li ti met soulie. ...Swadiz<strong>an</strong> sivilize. Lergete mo zis salis<strong>an</strong> ... pa salis<strong>an</strong> ...kouma dir sa? samem ... koumadir feb-feb, lakagn, bisagn ...DAMMARROFrazil? S<strong>an</strong>sib? Frel?KASPALTOSamem! Frel-frel. Flas, las! Koumadir enn larou ki ena fit. ...Mo v<strong>an</strong>t gro, pa kapav verse pou koup mo zong lipie. To pa'lekoup sa pou mwa.DAMMARROMwa Dammarro, fils de son père, koup zong enn gonaz. Enaso z<strong>an</strong>s ki bondie finn kre pou fer sa kalite louvraz la.KASPALTOMatenva! To kwar d<strong>an</strong> kars aster. ... Be ki to pou fer ler mo dirtwa seki mo ena pou dir twa?DAMMARROKi to ena pou dir mwa ki mo pa deza kone?KASPALTOTrap bien to ros. T<strong>an</strong>sion to tonbe. ... Pare? Rayto! Go, go, go!(Sil<strong>an</strong>s. ...)DAMMARROKi arive? To fizib finn sote?KASPALTOPare?DAMMARROPare, rayto, go, go, go ...KASPALTORadika pe vinn res ar nou.DAMMARROPare, rayto, go, go, go.103


KASPALTORadika pe vinn RES ar nou.DAMMARROPare, ray ... Ki to pe dir? To latet pa bon?KASPALTOTo latet pa bon.DAMMARROIsi se teritwar zom. Taler to pou gagn revolision lor to latet.Tou b<strong>an</strong>n klosar pou fer lagrev. Latet pa bon matlo.KASPALTOPa tomem ki kont<strong>an</strong> dir ki zom ek fam bizen egal?DAMMARROD<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong>. ... Pa <strong>an</strong>ba pon, amba pie. D<strong>an</strong> d<strong>an</strong>bwa.KASPALTOD<strong>an</strong> d<strong>an</strong>bwa ki ena dibwa! ... Mo kone to bien kont<strong>an</strong> Radika.Kifer to pa'le li vinn res ar nou?DAMMARROPa pou ena ase mas pou de.KASPALTO(Sil<strong>an</strong>s.)DAMMARROGete Kaspalto, nou'nn swazir liberte; nou'nn r<strong>an</strong>z nou nik kotbon dimoun pa frek<strong>an</strong>te. Aster to'le fer nou nik vinn koumayer. Efase, refer?KASPALTOKorek sa!DAMMARROAret fer lagel.KASPALTOKorek sa! ... Fer so foutou!DAMMARROEnn fey pa bouze. Petal fl<strong>an</strong>bway<strong>an</strong> kol lor pie.KASPALTOPriye Bondie labriz pa soufle ... s<strong>an</strong>kwa dife lor nou. Alala!Enn ti labriz koum<strong>an</strong>s soufle. Detrwa petal rouz grene. Labrizvinn pli for. Petal rouz vinn gri, vinn nwar. Kaspalto ekDammarro atas mouswar lor nene ek labous. Enn pake104


dimoun ( fam, zom, z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>) galoupe travers lasenn. Zot toufinn swa atas mouswar lor nene, swa met mask.DAMMARRONou bizen tir. Sinon las<strong>an</strong>n tabism<strong>an</strong> pou touf nou.KASPALTOBe Radika? Ki nou fer?DAMMARROPa kapav ab<strong>an</strong>donn dimoun d<strong>an</strong> garrbarr.Labriz finn vinn <strong>an</strong>kor pli for e enn niaz nwar epe finn <strong>an</strong>vloptabism<strong>an</strong>. Blakaout.TABLO 2Lalimier realime. D<strong>an</strong> rezid<strong>an</strong>s prensie Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> Lir. Laport,lafnet bien ferme; rido bien tire. Lir pe koz ar so trwa tifi,Goneril, Reg<strong>an</strong>n ek Kordelia. So de z<strong>an</strong>n r<strong>an</strong>tre. Zot abiyekouma saser, zot fizi <strong>an</strong>b<strong>an</strong>doulier. Risar li mari Goneril eEdmon li mari Reg<strong>an</strong>n. Klerm<strong>an</strong> de z<strong>an</strong>n la pa dakor ar sekizot kwar zot finn t<strong>an</strong>de ler zot r<strong>an</strong>tre.RISARPa dakor Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>! Kouma div<strong>an</strong> kalme tou revinn normal.Personn pa plengne. Finn fini abitie. ... Les roulm<strong>an</strong> deroulekouma abitie.EDMONPa ekout dimoun plengne. Zot memwar kourt. Nek donn zotenpe maja, fer zot bouz waya. Dir ou lerla bel tamasa. Tour<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> lord.LIRMo pe dir sa b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> la ki finn ariv ler pou mo tir fardo lormo zepol. Pa fasil sa, okip enn tabism<strong>an</strong>. Arp<strong>an</strong>ter finn diviztabism<strong>an</strong> <strong>an</strong>trwa parti egal. Egal pou egal. Pa enn seve <strong>an</strong>plisousa <strong>an</strong>mwens. Aster b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> pou dirize p<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ki mwamo zwir mo vieyes. ... Normal ki toulemwa mo al res kot ennz<strong>an</strong>f<strong>an</strong>. Ki zot dir?RISAR EK GONERIL( zot s<strong>an</strong>t ade vwa)Normal Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>. Nou p<strong>an</strong>se ki ou ti bizen s<strong>an</strong>z <strong>lakaz</strong>105


toulez<strong>an</strong>. Enn mwa tro tigit pou plezir ki ou prez<strong>an</strong>s done. Noupropoz enn-<strong>an</strong>.EDMON EK REGANN( zot s<strong>an</strong>t ade vwa)Enn-<strong>an</strong>? Aret badine! Pa mwens ki senk-<strong>an</strong>. Nou propoz senk<strong>an</strong>.LIRB<strong>an</strong>n bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>! Bondie beni zot. Mo pa pou viv sa k<strong>an</strong>titelet<strong>an</strong> la. Mo finn desid lor enn mwa. Mo pa pou aksepte okenns<strong>an</strong>zm<strong>an</strong>. K<strong>an</strong> mo dir enn mwa se enn mwa. ... Me ena kikennki pa finn koze. Ki mo gate pouri ena pou dir? Mo Kordeliasiro-siro-siro.KORDELIA(Sil<strong>an</strong>s.....)LIRKordelia, beti, to finn vinn goungi? Koze pou to merit enn tierplis meyer. ... Koze Kordelia. ... Ki to ena pou dir?KORDELIA(Sil<strong>an</strong>s ...)LIRKordelia, mo donn twa lord koze. Ki to ena pou dir?KORDELIAN<strong>an</strong>ye.LIRN<strong>an</strong>ye?KORDELIAN<strong>an</strong>ye.LIRLal<strong>an</strong>g peyna lezo. Reflesi Kordelia. Met n<strong>an</strong>ye ar n<strong>an</strong>ye gagnn<strong>an</strong>ye; miltipliye ar n<strong>an</strong>ye donn n<strong>an</strong>ye; azoute, retire, divizedonn n<strong>an</strong>ye mem. Ki to ena pou dir? Reflesi bien av<strong>an</strong> to koze.Ki ... to ... ena ... pou ... dir?KORDELIAN<strong>an</strong>ye.LIRPr<strong>an</strong> n<strong>an</strong>ye. Mo donn twa n<strong>an</strong>ye. To merit n<strong>an</strong>ye. ... Apartirzordi to mwens ki n<strong>an</strong>ye ditou. Kaka ena plis valer ki twa.106


Kaka enn fertiliz<strong>an</strong> ... Twa to n<strong>an</strong>ye, plis kaka ki kaka. Apelarp<strong>an</strong>ter. Bizen diviz mo tabism<strong>an</strong> <strong>an</strong>de.LAVWAPa fer sa Lir! T<strong>an</strong>sion to regrete!LIRKom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> Lir zame regrete.KORDELIAPapa, to ena problem?RISAR, GONERIL, EDMON EK REGANN( zot s<strong>an</strong>t akat vwa)Sal ipokrit!Pa fer s<strong>an</strong>bl<strong>an</strong>, fer vadireD<strong>an</strong> leker ros ena dilo.Nimakarram!To finn ase fer li soufer;Aster pa rod zwe rol gr<strong>an</strong>ker.Nou papa dou!Nou papa dou!KORDELIAPaps, kifer to tris?LIRTwa, pa koze. Mo zorey <strong>an</strong>koler refiz t<strong>an</strong>n twa. Serp<strong>an</strong>!KORDELIADonn mwa drwa Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>, koz ar twa enn dernie fwa.LIRDernie fwa! Dernie, dernie fwa. Koze! S<strong>an</strong> detour, s<strong>an</strong> fer ler.KORDELIATo rapel Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>, mo ti dir twa ki tabism<strong>an</strong> d<strong>an</strong> pens ...RISAR, GONERIL, EDMON EK REGANN( zot s<strong>an</strong>t akat vwa)Ki li pe radote?So latet pa bon.Tabism<strong>an</strong> d<strong>an</strong> pens?Ha! Ha! Ha! Ha! Ha! Ha!Trap v<strong>an</strong>t nou riye.Profi pe monte,107


Dividenn epe;Ki gonaz li dir?Tabism<strong>an</strong> d<strong>an</strong> pens.Ha! Ha! Ha! Ha! Ha! Ha!LIRMo kat zoli z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>Les li koz-koz-koze.Samem so terminis. ... Koze serp<strong>an</strong>!KORDELIAAr to permision mo finn al <strong>an</strong>deor Gr<strong>an</strong>nkaz pou gete ki pepase. Seki mo finn trouve, pa zoli-zoli. Mo ti dir twa. ... Profifor; dividenn for me partou-partou dimoun mizer. Dilo finnkoum<strong>an</strong>s m<strong>an</strong>ke; let<strong>an</strong> finn vinn toke; k<strong>an</strong> let<strong>an</strong> lapli vini,soley dir mwa ki la; k<strong>an</strong> let<strong>an</strong> soley neseser pou fri gagnmatirite, ala debordm<strong>an</strong> partou. Lespri finn vinn kokomKom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>. Lasemine lizinn pe ponp pwazon d<strong>an</strong> ler; karo pearoz larivier ar pwazon; larivier <strong>an</strong>pwazone pe touy lagon ...RISAR, GONERIL, EDMON EK REGANN( zot s<strong>an</strong>t akat vwa)Giji-giji, giji-giji, alala bel-bel teori!Giji-giji, giji-giji, alala bel-bel teori!Giji-giji, giji-giji, alala bel-bel teori!Giji-giji, giji-giji, alala bel-bel teori!M<strong>an</strong>ti tousa! M<strong>an</strong>ti!KORDELIANou kapav aret tousa Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>. Bizen fer li. Pa gagn drwatouy travay Bondie. Nou pe pers trou d<strong>an</strong> lesiel, kaboslark<strong>an</strong>siel; pwason pe korde lor disab; zwazo pe perdi tou zotplim; seni nepli pe vinn papiyon ... D<strong>an</strong> balizaz tabism<strong>an</strong> nouz<strong>an</strong>f<strong>an</strong> pe plore ... malad ... fen. Kapav aret tousa Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.GONERILKom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> Lir! Les mwa, to gr<strong>an</strong> tifi, to premie z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>, dir twaki vremem pe pase. Kordelia ena enn pwenter. Zot finn fer pakav<strong>an</strong> karem. Pwenter la ki sarye pwazon. Li finn <strong>an</strong>pwazonnKordelia so lespri ek so ... lekor. ... Dir papa Kordelia: eski wiou non to seropozitif. ... Pa zwe sove. Poz to lame lor Labib.Koze! Dir laverite.108


KORDELIAKi sa vinn fer d<strong>an</strong> seki mo ti pe dir?REGANNFoul relevent. Li montre to veritab vizaz ipokrik. To zwe sentdiv<strong>an</strong> lizie papa pou tronp li. Lergete to v<strong>an</strong>g-v<strong>an</strong>g. Enn laryaz.Goneril ek mwa nou finn swiv koutim. Gr<strong>an</strong> dimoun finndeside, finn swazir. Nou finn gard loner fami. Nou pa koz belbelkoze pou kasiet pi<strong>an</strong>ter <strong>an</strong>ba-<strong>an</strong>ba. Pi<strong>an</strong>ter lili malsen.RISAR EK EDMON( zot s<strong>an</strong>t ade vwa)Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>, ou pret<strong>an</strong> z<strong>an</strong>n ...LIRPret<strong>an</strong> z<strong>an</strong>n? Sa zame!RISAR EK EDMON( zot s<strong>an</strong>t ade vwa)Samem, gal<strong>an</strong> ou ti tifiPe met choula ar travayer,Fer madam lager ar mari,Zelev kritik so profeser,Fer sakristen pr<strong>an</strong> plas Monper,Ou pret<strong>an</strong> z<strong>an</strong>n ...LIRPret<strong>an</strong> z<strong>an</strong>n? Sa zame!RISAR EK EDMON( zot s<strong>an</strong>t ade vwa)Samem, gal<strong>an</strong> ou ti tifiSem ziz<strong>an</strong>i, sem lapipi,Ar laservel fer satini,Brouye lespri b<strong>an</strong>n ti lespri,Pl<strong>an</strong>t sibversion d<strong>an</strong> tabism<strong>an</strong>,Ou pret<strong>an</strong> z<strong>an</strong>.LIRPret<strong>an</strong> z<strong>an</strong>n? Sa zame!GONERIL EK REGANN( zot s<strong>an</strong>t ade vwa)Eh papa, ayo papa!Ou ti tifi, ou ti Luxmi109


Finn met mal<strong>an</strong>g kot s<strong>an</strong>br<strong>an</strong>i,Gard parrsadi d<strong>an</strong> lekiri ...Loner fami pe s<strong>an</strong>ti pi ...Ou ti Luxmi ...LIRPa Luxmi me serp<strong>an</strong>! ... Kordelia, reponn! To seropozitif?Reponn foutou!KORDELIAWi, mo seropozitif. Enn swar mwa ek mo bieneme nou ti fernegliz<strong>an</strong>s ... pa ti pr<strong>an</strong> prekosion ...LIRTo trouve ki to finn fer. D<strong>an</strong> nou site barikade, kadnase,barble, kontrole par elektronik nou bien prop, nou proteze. Tofinn al <strong>an</strong>deor. Salte deor finn polie twa. To plas nepli isi.KORDELIADepi lont<strong>an</strong> mo plas nepli isi. Mo plas laba ar Ti-Rajou, Baldeo,M<strong>an</strong>iel ek Bay Abou.LIRTou sa gal<strong>an</strong> la to'ena?RISAR, GONERIL, REGANN EK EDMON(Zot s<strong>an</strong>t akat vwa)D<strong>an</strong> so kafe peyna triyaz;Limem larenn laryaz.D<strong>an</strong> so kafe peyna triyaz;Limem larenn laryaz.D<strong>an</strong> so kafe peyna triyaz;Limem larenn laryaz. ...KORDELIAMo pa ena gal<strong>an</strong>. Mo ena enn bieneme ek boukou kamarad.Mo bieneme apel Mathikenamak me nou tou apel li Jaysee, sonom gate. Nou viv lavi okler. Nou pa bizen barikad, kadnaousa barble.LIRMove serp<strong>an</strong>. To pa rekones<strong>an</strong> mo finn donn twa lavi?Nimakarram! Ale, pr<strong>an</strong> to pake ale. Fonn depi isi. Mo b<strong>an</strong>i emodi twa. Al viv <strong>an</strong>-ekzil.KORDELIA110


Non, to pa pe b<strong>an</strong>i mwa. Mo pe retourn mo vre <strong>lakaz</strong> kotlamour pa enn lakok s<strong>an</strong> pistas. Isi ki mo ti <strong>an</strong>-ekzil. Papa, kotbalizaz e lot kote balizaz ena difikilte, mo dakor, me ena osiplis lamour ek liberte. Isi, nou finn vinn prizonie nou propfortinn. ... Mo pe ale s<strong>an</strong> regre. Goneril, Reg<strong>an</strong>n pa less papasoufer.RISAR, GONERIL, REGANN EK EDMON(Zot s<strong>an</strong>t akat vwa)Get so lagel do!Al donn konsey z<strong>an</strong>s kouma twaViv d<strong>an</strong> pese.To pa trouve koler bondieFinn modi twa. Ale! Ale!Pey to pese.(Kordelia sorti)LIRB<strong>an</strong>n bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>,Aster finn ler pou nou met lord,Efas diskord, org<strong>an</strong>ize,Nek get div<strong>an</strong>, pa get deryer.Tabism<strong>an</strong> Lir, tabism<strong>an</strong> LirPou prospere, pou fer profiParski, parski enn tabism<strong>an</strong>Aster vinn de. Miltipliye!B<strong>an</strong>n bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ...... Mals<strong>an</strong>s ... Miltipliye, miltipliye!TABLO 3D<strong>an</strong> biro Minis Anvironnm<strong>an</strong>. Minis pe koz ar so sekreterperm<strong>an</strong><strong>an</strong>, enn fam <strong>an</strong>viron senk<strong>an</strong>t-<strong>an</strong>. Tou dimoun apel liMamzel Marie.MINISEna bidze. Pa per pou dep<strong>an</strong>se. Nou bizen fer pei vinn ennzarden. Pl<strong>an</strong>t fler partou; <strong>an</strong>lev plastik. Fer lizie gidji-gidji.Dimoun kont<strong>an</strong>. Eleksion pe vini. D<strong>an</strong> tou kwen fer metl<strong>an</strong>pader; ras lerb, met fler. Bare ar balistrad, met b<strong>an</strong> dibwa111


for-for; fer lavil vinn lak<strong>an</strong>pagn. Met for-for ekzotik, ristik.Samem elekter kont<strong>an</strong>. Donn li ki li 'le.MAMZEL MARIEDakor Misie Minis. ... Nou ena osi pou sign Lakor Sirvi.MINISLakor Sirvi? Mo pa rapel. Rifres mo memwar, Mamzel Marie.MAMZEL MARIEApre dernie katastof ki ti tom lor nou ...MINISKatastrof natirel?MAMZEL MARIEPa vrem<strong>an</strong>. ... Tou b<strong>an</strong>n siy<strong>an</strong>tis finn tom dakor pou dir ki nouki responsab parski ...MINISNou responsab?MAMZEL MARIEAnfen, wi. M<strong>an</strong>ier nou pe servi resours. Nou pe tro bouskill<strong>an</strong>atir.MINISOkontrer, nou pe fer l<strong>an</strong>atir vinn pli zoli. B<strong>an</strong>n siy<strong>an</strong>tis zot latetpa bon. Zot lir tro boukou liv.MAMZEL MARIEMisie Minis, nou ti donn nou parol pou sign sa lakor la. Rapel tiena enn m<strong>an</strong>ifestasion mons pou proteste kont degradasionekolozik apre ki enn niaz nwar im<strong>an</strong>s ti fer lizour vinn aswar.Las<strong>an</strong>n ti kouver partou. Boukou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ek vie ti mor. ...MINISNou ti les p<strong>an</strong>ik vwal nou vizion. ... Sitiasion nepli parey.MAMZEL MARIENepli parey?MINISKom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> Lir finn abdike. Aster Risar ek Edmon ki finn pr<strong>an</strong>labar. Sitiasion nepli parey.MAMZEL MARIEMo pa konpr<strong>an</strong>. Tou finn res parey kouma av<strong>an</strong>. Zis pilot kifinn s<strong>an</strong>ze.MINIS112


Pa dir sa Mamzel Marie. Ena de fam d<strong>an</strong> kokpit. Goneril ekReg<strong>an</strong>n. ... Premie Minis finn konsey mwa tini-tini. Li pekonsilte b<strong>an</strong>n administrater Rig<strong>an</strong>n-Gomon regilierm<strong>an</strong>.MAMZEL MARIERigomon ...?MINISRig<strong>an</strong>n-Gomon. Risar, Reg<strong>an</strong>n, Goneril, Edmon. Enn pwis<strong>an</strong>holding ki kontrol pei ek kontin<strong>an</strong>. Bizen res bien ar zot,Mamzel Marie. Pa kapav depler zot.MAMZEL MARIEB<strong>an</strong>n lagazet pou tir lor nou.MINISPa per ou. Zot finn aste 51% aksion d<strong>an</strong> tou lagazet, radio ektelevizion. Piblik pou t<strong>an</strong>n zis seki bizen t<strong>an</strong>de.MAMZEL MARIEB<strong>an</strong>n ONG, b<strong>an</strong>n sendika?MINISLes sa d<strong>an</strong> nou lame. Ou nek fer seki mo dir. Pl<strong>an</strong>t fler eorg<strong>an</strong>iz jalsa.MAMZEL MARIESamem tou, Misie Minis?MINISSamem tou.TABLO 4Mem plas ki premie tablo. Pie boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e touni, apartdetrwa tas ver t<strong>an</strong>n parsi-parla. Trwa dimoun, Kaspalto,Dammarro ek Radika, sakenn lor so ros.DAMMARROTo'nn t<strong>an</strong>n dernie nouvel?KASPALTORadika <strong>an</strong>sent?DAMMARROKouma to kone?KASPALTO113


Pa dir mwa!DAMMARROKi zafer?KASPALTORadika <strong>an</strong>sent.DAMMARROKi to kwar mo dilo tro kler?RADIKAM<strong>an</strong>ti! Pa li sa, twa sa.KASPALTOMwa?DAMMARROEta koson!KASPALTOM<strong>an</strong>ti, pa mwa sa.RADIKATo'nn krake, Kaspalto.KASPALTOEh! Pa bon zwe koumsa. Kapav fer mo leker arete.RADIKABon! Pou bizen trouv enn plas pou baba la ne. Li pa kapav ne<strong>an</strong>ba pon. Ni <strong>an</strong>ba pie boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e. Ale mo de zom, bouzesa waya la.DAMMARROBez sa dalon!KASPALTOBez sa dalon!Enn siklis lor so bisiklet touteren r<strong>an</strong>tre. Li bien ekipe (elmet,seviyer, zenouyer, protez koud; lor so portbagaz ena ennlaptop; lor so leren enn mobayl ... ). Ler li ariv div<strong>an</strong> nou trwakamarad lor ros, so mobayl sone. Li aret sek, met so bisikletlor stenn e koum<strong>an</strong>s koze lor so mobayl. Li apel Nomad Zordi.NOMAD ZORDIWi, momem sa. Wi, Nomad. Wi koko, Nomad Zordi. Mo lavwadrol? Kikfwa enterfer<strong>an</strong>s. ... Mo <strong>an</strong>plen d<strong>an</strong> LapropriyeteRig<strong>an</strong>n-Gomon, korporasion miltinasional ... Wi taler mo pou114


poste tou lenformasion ki mo ena lor saytwww.soufletronpet. ... To'le vinn zwenn mwa? Kouma to poufer? Kis<strong>an</strong>nla pou okip nou baba? ... To mama ek to papa? ...Zot dakor? ... Non, mo pa kont. ... Donn mwa enpe let<strong>an</strong> poumo org<strong>an</strong>iz sa. ... Mo pou repr<strong>an</strong> kontak. ... Mo'si mo kont<strong>an</strong>twa. Salam koko.( Li get otour li. Li remark nou trwa kamarad lor zot ros. )Bonzour! Zot res isi?KASPALTONon, nou pa res isi. Nou pe zis asiz isi Misie ... Misie?NOMAD ZORDINomad. ... Nomad Zordi.DAMMARROPa Yer, pa Dime?NOMAD ZORDINon. ... Zordi.RADIKAPa pr<strong>an</strong> zot kont misie Zordi. De m<strong>an</strong>zer kr<strong>an</strong>n sa. ... Vinn asizla. Ena ros pou tou dimoun.NOMAD ZORDIMamzel ...RADIKAApel mwa Radika. Misie Zordi ...NOMAD ZORDINomad.RADIKAHen!NOMAD ZORDIMo apel Nomad. Nomad ... Nomad Zordi. Mo sort d<strong>an</strong> famiZordi.Li pr<strong>an</strong> so laptop, al asiz lor enn ros koste ar Radika.RADIKAKi ete sa?NOMAD ZORDIEnn laptop.RADIKAH<strong>an</strong>! ... Laptop. Ki ... Ki fer ar sa? To kone twa Dammarro?115


Twa Kaspalto?NOMAD ZORDIKaspalto ... Dammarro? Zotmem mo ti pe rode.DAMMARRO EK KASPALTOOu konn nou?NOMAD ZORDIJaysee finn dir mwa ... Anba pie boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e ... Zot poumontre mwa sime pou al kot li.RADIKANou Jaysee? Bieneme Kordelia?NOMAD ZORDIWi.RADIKAVinn ar mwa. Mo amenn ou.NOMAD ZORDIPa deswit. Mo ena pou met enpe nouvo data lorwww.soufletronpet. ... Mo kapav vinn asiz kot zot? Pa pouder<strong>an</strong>z zot?KASPALTONo problem.DAMMARRONomad, kouma ou konn Jaysee ek Kordelia?NOMAD ZORDIKordelia, Jaysee, mwa ... kouma nou ena dimoun par milie kipe <strong>an</strong>pes miltinasional kouma Rig<strong>an</strong>n-Gomon menas lavi ekraz travay Bondie. ... Kordelia ek Jaysee finn dim<strong>an</strong>n nou tougroupe isi d<strong>an</strong> <strong>an</strong>sien Tabism<strong>an</strong> Lir kot garrbarr la finn fini vinnmaha. Depi partou b<strong>an</strong>n milit<strong>an</strong> lamour pe pedale for-for pouvinn isi. Enn bisiklet, enn portab, enn laptop ek enn sitenternet permet nou trap lame atraver lemonn.RADIKAMari sa!Nomad Zordi vinn asiz kot zot ar so laptop. Li enstal solekipm<strong>an</strong> e koum<strong>an</strong>s avoy so mesaz. Amizir li tip so mesaz,mesaz la pas par enn sentetizer lavwa.SENTETIZER LAVWA116


"Tabism<strong>an</strong> Lir. Nivo polision: 8 lor lesel Soufle Tronpet(maximem 12). Kontrol fin<strong>an</strong>sie ek administratif: Rig<strong>an</strong>n-Gomon li enn miltinasional siper-pwis<strong>an</strong> avek kontrolmazoriter d<strong>an</strong> 50 pli gr<strong>an</strong> korporasion lor pl<strong>an</strong>et. De diriz<strong>an</strong>prisipal se Risar ek Edmon ki m<strong>an</strong>ej fortinn Goneril ek Reg<strong>an</strong>n.Depi enpe let<strong>an</strong> pa pe gagn nouvel Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> Lir. Ena p<strong>an</strong>se kili regrete ki d<strong>an</strong> enn mom<strong>an</strong> koler li ti dezerit so tifi Kordelia.Ena lezot ki prefer p<strong>an</strong>se ki li pa tro bien.Mo pe al zwenn Kordelia ek Jaysee ki, kouma zot kone, zotkordinater komite Milit<strong>an</strong> Lamour pou rezion Tabism<strong>an</strong> Lir.( Nomad Zordi )"RADIKAMo get enn kou. Mo pa konpr<strong>an</strong>. Kouma fer li marse?NOMAD ZORDISenp. Pez sa bouton la, klik isi e lerla swazir lor enn meni.RADIKABizen konn lir pou servi sa ...NOMAD ZORDIWi. ... Kifer ou tris? Kifer enn kou soley d<strong>an</strong> ou lizie finntengn? Mo'nn of<strong>an</strong>s ou?RADIKANon! ... Mo pa konn lir.NOMAD ZORDIPa fer n<strong>an</strong>ye. Mo pou montre ou. Pa difisil.RADIKAAr enn ti baba?NOMAD ZORDINou va montre ou ek ou ti baba <strong>an</strong>memt<strong>an</strong>.Zot tou riye. Dammarro vinn may Radika, <strong>an</strong>bras li.KASPALTOBon nou'al kot Jaysee ek so ladou-soupi.NOMAD ZORDILwen depi isi?DAMMARRO117


De golet.RADIKAPa ekout li. Ena enn bon tibout pou marse.NOMAD ZORDIOu'le mo sarye ou lor mo bisiklet.RADIKANon, mo fer plis konfi<strong>an</strong>s mo lipie.TABLO 5D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Reg<strong>an</strong>n. Reg<strong>an</strong>n, Edmon, Risar ek Goneril pe koze<strong>an</strong>s<strong>an</strong>t<strong>an</strong>. Goneril paret bien <strong>an</strong>koler.GONERILPa kapav les sa kontinie!Li fer nou lavi kosmar;So sofer enn gr<strong>an</strong> soular;So sekreter enn gr<strong>an</strong> laryaz.Zot fer garrbarr d<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong>.RISAR, REGANN EK EDMON (atrwa vwa)Kontinie baba, kontinie,Kontinie baba, kontinie,Kontinie baba, kontinie,Kontinie ramas lamone.GONERILPa kapav les sa kontinie!Limouzinn s<strong>an</strong> roul lizinn;Divertism<strong>an</strong> s<strong>an</strong> routinn;Enn semenn Samdi-Dim<strong>an</strong>sS<strong>an</strong> bizen trous so lam<strong>an</strong>s;Enn kofor r<strong>an</strong>pli ar lorS<strong>an</strong> ki bizen fer zefor.RISAR, REGANN EK EDMON (atrwa vwa)Kontinie baba, kontinie,Kontinie baba, kontinie,Kontinie baba, kontinie,Kontinie ramas lamone.GONERIL118


Pa kapav les sa kontinie!Enn mwa kot mwa, lerla kot twa;Lerla kot mwa, lerla kot twa.Mo finn sarye mo lakrwa,Ala li revinn kot mwa.Gard li <strong>an</strong>kor enn mwa, bap!REGANNAyo! Ayo! Bel-bel loyo!Mo fek fini bay<strong>an</strong>t li,Aster to'le li revini?Sa bonom la fer mwa vinn fol!Bizen donn li enn kamizol.RISAR EK EDMON (ade vwa)Anou ferm tou laport, lafnet,Pr<strong>an</strong> nou avion, agrram-bagrram,Al pas vak<strong>an</strong>s lwen-lwen laba.Alala nisa, alala nisa,Alala bel-bel nisa.Alala nisa, alala nisa,Alala bel-bel nisa.TABLO 6Div<strong>an</strong> enn laport l<strong>an</strong>touraz kadnase, Lir pe koz ar gardien kibien provok<strong>an</strong>.LIROu pa kone kis<strong>an</strong>nla mwa? Ou pa konn mo nom? Latet oufami, taler mo fer ou rapel ar koutpie. Mo donn ou lord ouversa laport la e les mo loto pase. Sinon ou ki pou pas enn movekarder.GARDIENMo patron finn donn lord pa ouver sa laport la pou personn.LIRKis<strong>an</strong>nla ou patron?GARDIENSa pa regard ou!LIR119


Pa regard mwa? ... Bondie lao, ki pe arive? Sirm<strong>an</strong> mo pereve. ... Arzou! Arzou, vinn koz ar sa enbesil la.Arzou, sofer Lir, r<strong>an</strong>tre.ARZOUWi Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.LIRArzou, koz ar sa gr<strong>an</strong> misie la, dir li ouver sa laport la pou lesmo loto pase. Li pa pou ekout mo sekreter, li pa pou ekoutmwa. Kikfwa li pou ekout twa.ARZOUEta gopia, ki ariv twa? To pa konn kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> Lir? Ouver salaport la si to pa'le mo grenn to led<strong>an</strong>.Gardien soufle enn kou. Enn geng gro lebra r<strong>an</strong>tre, bat Arzouenn bate bef, sarye li ale. Lir tousel lor lasenn. Li soke e tris.So sekreter, S<strong>an</strong>nta, vinn trap so lame.SANNTAAvoy zot promne Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.LIRTelefonn mo tifi Reg<strong>an</strong>n. Dir li ki mo pe retourn kot li. ... AleS<strong>an</strong>nta, telefonn sel tifi ki mo reste. Dir li so papa pe soufer.Dir li mo larm pe koule. ... To res <strong>an</strong>plas? Ki ariv twa pagli? Topa'nn t<strong>an</strong>de? Telefonn mo tifi Reg<strong>an</strong>n! Pa fer toke, mo tifi.SANNTAPert-t<strong>an</strong> Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>!LIRPert-t<strong>an</strong>?SANNTAMo finn telefone. Personn pa la. ...LIRPersonn pa la? Kouma to kone?SANNTAAvoy promne Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>. Pa pr<strong>an</strong> kont. Ou pou al malad poun<strong>an</strong>ye.LIRS<strong>an</strong>nta, kouma to kone <strong>lakaz</strong> Reg<strong>an</strong>n vid?120


SANNTAMo kouzinn resepsionis laba. ... Madam, so misie, MadamGoneril ek so misie, toule-kat, finn al <strong>an</strong>vak<strong>an</strong>s, personn pakone ki kote.LIRZot ab<strong>an</strong>donn zot papa, zot al <strong>an</strong>vak<strong>an</strong>s? Mwa ki'nn donn zottou!SANNTASamem problem la.LIRKi to'le dir?SANNTAN<strong>an</strong>ye.LIRSi to ena repros pou fer, koze S<strong>an</strong>nta.SANNTAPa mo zafer sa Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.LIRLi to zafer aster. To tousel finn reste.SANNTABliye lepase. Nou koz zordi, dime ... Nou'al kot mwa. Mobonom pou kont<strong>an</strong>. Li kont<strong>an</strong> zwe ches kouma ou. Sel zafermo de z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> pou fatig ou. K<strong>an</strong> zot dim<strong>an</strong>n mwa kifer zot paena gr<strong>an</strong>per, pou gagn lape mo dir zot enn zour zot gr<strong>an</strong>perpou vinn get zot. ... Mo pa finn konn mo papa. Mo'si mo reveki enn zour li pou vinn get mwa. Mo mama finn gard so sekre.Mo pa kone kis<strong>an</strong>nla sa. ... Nou'al ar mwa Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.LIRTo konn kondire S<strong>an</strong>nta?SANNTAWi. Kifer?LIRMo donn twa mo loto. Mo pa konn kondire. Mo nepli bizen loto.Mo sir to fami pou kont<strong>an</strong>.SANNTAMersi Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ... me nou pa pou kapav roul li.LIR121


Kifer?SANNTAKout ser pou roul enn loto. ... Apre ... pa <strong>an</strong>koler ... mobonom ek mwa ... nou ... nou ar b<strong>an</strong>n milit<strong>an</strong> lamour.LIRTo finn les sa sekt la may twa?SANNTAPa enn sekt sa Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>. Pa relizion sa. Enn mouvm<strong>an</strong>politik.LIRS<strong>an</strong>nta, to finn vinn pagli.SANNTAWi, Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>. ... Ou aksepte vinn kot mwa? Ena plas.LIRPa toutswit. Pli tar. ... Pli tar mo pou vinn kot twa. K<strong>an</strong> moretrouv Arzou, mo va vinn sers loto la. Gard li kot twa ziskamo revini. To pa mayn?SANNTANon. Be ou ki ou pou fer?LIRMo mars-marse, met enpe lord d<strong>an</strong> mo vie latet kokom la.SANNTAPa koz koumsa.LIRSi ti koz koumsa ar mwa, mo pa ti pou f<strong>an</strong>e. ... Pa traka. Mopou vinn get twa av<strong>an</strong> mo dernie vwayaz.SANNTAKom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>!LIRWi.SANNTAMo kapav <strong>an</strong>bras ou?LIREnn loner pou mwa.S<strong>an</strong>nta <strong>an</strong>bras li de kote lazou. Lir may li for. Ler zot separeS<strong>an</strong>nta koz ar s<strong>an</strong>glo d<strong>an</strong> so lavwa.122


SANNTASalam Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.LIRHen!SANNTASalam!LIRSori. ... Salam!SANNTAOu sir ou pa'le vinn ar mwa?LIRKorek sa! ( S<strong>an</strong>nta sorti )... Fer sa ar mwa? Mwa ki finn donn zot tou!Serp<strong>an</strong> ena plis s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong> ki sa.Donn zot lavi ek tabism<strong>an</strong>;Donn zot trezor, donn zot pouvwar;Donn zot paysa koul d<strong>an</strong> dalo;Konte fini, donn zot, donn zot.... Fer sa ar mwa? Mwa ki finn donn zot tou!Serp<strong>an</strong> ena plis s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong> ki sa.Mo v<strong>an</strong>z<strong>an</strong>s li pou s<strong>an</strong> pitie.Bondie t<strong>an</strong>n mwa: zot pou pey ser.Marke, garde: mo pou fer zotRegret zot sor. ... Mo fini zot!... Fer sa ar mwa? Mwa ki finn donn zot tou!Serp<strong>an</strong> ena plis s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong> ki sa.Be ... si koumadir! ... Non, non, non!Pa gagn drwa fer sa ar mwa!Mwa ki finn donn zot tou.B<strong>an</strong>n serp<strong>an</strong>! B<strong>an</strong>n sayt<strong>an</strong>n!... Fer sa ar mwa? Mwa ki finn donn zot tou!Serp<strong>an</strong> ena plis s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong> ki sa.123


V<strong>an</strong>zaaaaaaa<strong>an</strong>s!TABLO 7Div<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Jaysee ek Kordelia. Jaysee pe fer meinntenennsso bisiklet. Kordelia d<strong>an</strong> enn fotey lavwal pe lir.KORDELIAPa zordi ki Nomad ti dir li pou vini?JAYSEEZordi pa'nkor fini. Zordi pou vini zordi.KORDELIAHen! Bien malen! To ti pou kont<strong>an</strong> twa si dimoun fer jok ar tonom?JAYSEEEh matlo! Badine 'si pa gagn drwa. Ki ariv twa? To'nn gagn toreg?KORDELIAKifer?JAYSEESak fwa to gagn to reg koumadir to finn aval mous-zonn.KORDELIAVre? Mo pa'nn remarke.JAYSEENormal. Akoz samem to bizen lizie to bieneme pou ouver tolizie ... mo gate-pouri.KORDELIAV<strong>an</strong>tar Misie Mathikenamak, v<strong>an</strong>tar!JAYSEESoit on peut, soit on ne peut pas.KORDELIAE to koz S<strong>an</strong>skrit lorla. Pa fasil! D<strong>an</strong> d<strong>an</strong>bwa ki ena dibwa! ...JAYSEE... Kord, mo'nn gagn nouvel Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.KORDELIALi bien?JAYSEENon, pa sa.124


KORDELIALi malad?JAYSEETo ti ena rezon. Zot finn dam so pion. Li'nn perdi partou.KORDELIABe ki to pe at<strong>an</strong>n. Anou al sers li, Jay.JAYSEESo lamour-prop blese. Li pa pou aksepte okenn led, sirtou nouled. S<strong>an</strong>nta finn ofer li ospitalite e li finn refize. Li extra m<strong>an</strong>gakot li ete.KORDELIATo kone Meteo finn <strong>an</strong>ons ki ena enn siklonn ki kapav vinn d<strong>an</strong>nou paraz. ... Li <strong>an</strong>kor lwen me si li akselere, si li vinn direk lornou?JAYSEEMo kone. ... Siklonn la li pa enn menas direk. Mo finn avoyPagla al res ar li, akonpagn li, ed li.KORDELIAPagla? To latet pa bon. Li pou fer li vinn fou ar so kozenenport.JAYSEENon koko. Kwar mwa, li bizen kikenn ki fer li bliye, fer li riye.KORDELIAAkoz mwa tousa pe arive. Mo ti kone b<strong>an</strong>nla ti pe trik papa.Olie zwe lakomedi pou <strong>an</strong>pes li r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> latrap, mo finn pous lid<strong>an</strong> trou akoz mo fierte. Li ti <strong>an</strong>vi mo flat li, mo ti bizen flat liolie fer mo f<strong>an</strong>or.JAYSEETo finn fer seki ti bizen fer. Nou tou nou pou travers siklonn meapre nou pou trouv pli kler. ... Mo fer Pagla konfi<strong>an</strong>s. To gete,Pagla pou amenn li isi. ... Zot pa pou tarde pou vini.KORDELIAKis<strong>an</strong>nla?JAYSEENomad ek b<strong>an</strong>n lezot.KORDELIAKomie pou ena <strong>an</strong>tou.125


JAYSEEEnn s<strong>an</strong>tenn apepre.KORDELIAEnn s<strong>an</strong>tenn? Mo pa finn prepar n<strong>an</strong>ye.JAYSEETo peyna pou prepar n<strong>an</strong>ye. Sakenn pou amenn seki li bizenpou m<strong>an</strong>ze ek pou dormi. Apre las<strong>an</strong>ble pou ena enn fetkiltirel. Dime louvraz la koum<strong>an</strong>se.KORDELIALes mo prepar enn pons z<strong>an</strong><strong>an</strong>a-bigarad pou akey zot.JAYSEEPa enn move lide. ... Ala Nomad pe vini. Anbonn konpagni!Nomad, Kaspalto, Radika ek Dammarro r<strong>an</strong>tre.TABLO 8D<strong>an</strong> enn l<strong>an</strong>drwa dezerte. Ti lapli pe tonbe. Pagla, lor enn rospe soufle so armonika.PAGLA ( s<strong>an</strong>te)Enn gravie r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mo soulie,marse pa pe kapav marse;dilo pe r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mo sapo,mo lespri pe koul d<strong>an</strong> dalo.K<strong>an</strong> mo ti zenn mo ti kriye;kriye for pou lesiel t<strong>an</strong>de:"R<strong>an</strong>n mwa mo lamer! Degaze;r<strong>an</strong>n mwa mo later!"Zordi mo'nn konpr<strong>an</strong> do matlo,zordi mo'nn konpr<strong>an</strong>:"Gard tou, me donn enn pitay!Si to'le plis, mo donn twa plis.Mo donn twa tou, nek donn pitay!Mo donn twa tou, nek donn pitay!Mo donn twa tou, nek donn pitay!"Enn gravie r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mo soulie,marse pa pe kapav marse;126


dilo pe r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mo sapo,mo lespri pe koul d<strong>an</strong> dalo.Lont<strong>an</strong>-lont<strong>an</strong>, ler mo ti zenn-pa kwar mo ti pe fer enn senn -mo ti kritik kapitaliski ti pe fer mari,ti pe fer mari do matloar mo b<strong>an</strong>n dalon.Aster mo konpr<strong>an</strong> do matlo!Bizen al dodo ar Dodo.Les mo dodo ar mo Dodo!Les mo dodo ar mo Dodo!Les mo dodo ar mo Dodo!Enn gravie r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mo soulie,marse pa pe kapav marse;dilo pe r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> mo sapo,mo lespri pe koul d<strong>an</strong> dalo.Ena mil-<strong>an</strong> k<strong>an</strong> mo ti zenn- pa kwar mo ti pe kas enn yenn -mo dir b<strong>an</strong>n zenn koz natirel,aret koz barok.Aret koz nenport do matlo,aret koz barok.Aster mo konpr<strong>an</strong>, bizen kozEsper<strong>an</strong>nto ek Volapouk,Esper<strong>an</strong>nto ek Volapouk,Esper<strong>an</strong>nto ek VolapoukEsper<strong>an</strong>nto ek Volapouk .......Lir r<strong>an</strong>tre. Li pe bwate enpe. Li paret fatige.LIREta pagla, ki to pe rabase koumsa? ... Kouma to apele?PAGLAPagla.LIR127


Mo kone to enn pagla me kouma to apele?PAGLAPagla. Mo pa fek dir ou?LIRTo pagla e to apel Pagla. Bel lekonomi. De d<strong>an</strong> enn!PAGLAOu'si ou pagla.LIRTo dir mo pagla. To kone ar kis<strong>an</strong>nla to pe koze?PAGLAOu plis ki pagla. Olie gard roten bazar d<strong>an</strong> ou lame pou rakletonken z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> malelve, ou ki ou fer? Ou met roten d<strong>an</strong> lamez<strong>an</strong>f<strong>an</strong> malelve e des<strong>an</strong>n ou kalson. Aster ou plengne ouderyer pe brile. Ki saiz p<strong>an</strong>talon ou mete, patron?LIRTo enn tayer twa?PAGLANon, sef. Mo donn ou enn deziem kalson. Koumsa ou pa tros<strong>an</strong>ti ler z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> gate rotinn ou.LIRTo pagla plen ar egrer.PAGLAAkoz ou, lemonn finn vinn eg.LIRAkoz mwa? Kouma sa? Koze bourrbak!PAGLAMontre mwa enn pagla, mwa mo montre ou enn mahapagla.LIRMo pou met enn tax lor koze. Seki koz tro met d<strong>an</strong> kaso.PAGLAInitil sef.LIRKifer?PAGLAPou fer sa ou bizen pouvwar. Ou ti ena pouvwar, ou finn zet lid<strong>an</strong> pit latrinn. Rapel?LIR128


Pa koz sa! S<strong>an</strong>t enn s<strong>an</strong>te. Pa s<strong>an</strong>te tris. S<strong>an</strong>t enn s<strong>an</strong>te ge.PAGLATou s<strong>an</strong>te ge finn emigreDepi Kordelia finn ale.LIRPagla, Pagla pa fer enn vie bonom plore.PAGLAPatron, nou zwe enn zwe. Pagla poz kestion, bon latet reponn.LIRPeyna difamasion lad<strong>an</strong>?PAGLAPatron ou pe koz nenport. Hen, pr<strong>an</strong> mo plas. ... Ou pli paglaki mwa.LIRKifer Pagla?PAGLAKifer Pagla? Eski kapav difam n<strong>an</strong>ye ditou?(lapli tom pli for.)LIRLet<strong>an</strong> pe gate.PAGLADepi lont<strong>an</strong> let<strong>an</strong> finn gate, Sef, me ou pa ti <strong>an</strong>vi gete. Fodevinn touni pou trouv kler. ... Vini, nou'al kasiet d<strong>an</strong> sa lakav lae at<strong>an</strong>n movet<strong>an</strong> pase.LIRSi koumsa les movet<strong>an</strong> donn mwa enn rens ... ki mo merite.PAGLAAret fer pagla sef!(Li ris li amenn li kasiet lapli.)TABLO 9Div<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Jaysee ek Kordelia. Ena boukou <strong>an</strong>imasion. B<strong>an</strong>nkoup amoure pe monte des<strong>an</strong>n; koup heterosexiel, gay eklesbienn sosialize s<strong>an</strong> problem. Enn s<strong>an</strong>ter koum<strong>an</strong>s s<strong>an</strong>te,lezot d<strong>an</strong>se.129


Lisou, soufler, gro pima ver,zariko t<strong>an</strong>n, ti pima ver,margoz, lalo, patol, zwagnon,poul vakabon samem ki bon.Poul vakabon, poul liberte.Poul vakabon, poul liberte.Globalisons, globalisezglobal, global partou donn bal.Ouver laport, lafnet, lenposles paysa globaliz to pos;mont lor lili, tengn lalimierles globalwala bwar to labier;apr<strong>an</strong>n to nouvo rol par ker,sirtou pa s<strong>an</strong>t vie s<strong>an</strong>te yer.Lisou, soufler, gro pima ver,zariko t<strong>an</strong>n, ti pima ver,margoz, lalo, patol, zwagnon,poul vakabon samem ki bon.Poul vakabon, poul liberte.Poul vakabon, poul liberte.Bazar mondial mondialize,bazar global globalize.Nou tou egal div<strong>an</strong> marsemondialize, globalize.Bliye to vie tonel sousou,mo dir twa li pa vo enn sou;apr<strong>an</strong>n to nouvo rol par ker,sirtou pa s<strong>an</strong>t vie s<strong>an</strong>te yer.Lisou, soufler, gro pima ver,zariko t<strong>an</strong>n, ti pima ver,margoz, lalo, patol, zwagnon,poul vakabon samem ki bon.Poul vakabon, poul liberte.Poul vakabon, poul liberte.130


Pa kwar mo lespri aryere!Mo kont<strong>an</strong> rok ek jaz osi,Mo gourou li Noam Chomsky.Olie nou tou viv mem pareymo prefer net diversite,pa'le dime kouma lavey.Mo pa pou apr<strong>an</strong>n rol par ker,me mo pou s<strong>an</strong>t vie s<strong>an</strong>te yer.Lisou, soufler, gro pima ver,zariko t<strong>an</strong>n, ti pima ver,margoz, lalo, patol, zwagnon,poul vakabon samem ki bon.Poul vakabon, poul liberte.Poul vakabon, poul liberte.Tou lalimier tengn. Tou dimoun al dormi.TABLO 10D<strong>an</strong> enn biro extra-lix, Risar ek Rig<strong>an</strong>n pe <strong>an</strong>brase ar pasion.RISARHolding Rig<strong>an</strong>n-Gomon bizen s<strong>an</strong>z nom. Kifer pa apel li Rig<strong>an</strong>nInc.RIGANNKi pou ariv so 'go' ek so 'mon'?RISARKi to fatig to latet ar 'go' 'mon'?Zot riye for-for.REGANNMo mari ek to fam pre pou vini. Nou bizen tom dakor lor ennparad.RISARPa bizen parad. Nou lwayal, senser. Mo kont<strong>an</strong> mo fam, tokont<strong>an</strong> to mari pou lizie dimoun. Mwa mo kont<strong>an</strong> mo belser emo belser kont<strong>an</strong> mwa. Nou pli mari ki b<strong>an</strong>n milit<strong>an</strong> lamour.Nou fer lamour olie fer lager. Reg<strong>an</strong>n mo lagren long<strong>an</strong>n, lestousa d<strong>an</strong> mo lame. Zwir, zwir, zwir ziska to r<strong>an</strong>s.131


REGANNTo pa pou fer marday ar mwa twa. Fer holding la vinn zis Ri.Koup 'g<strong>an</strong>n' ek lezot.RISARRi ... g<strong>an</strong>n! Mo soke. Ala to mefi<strong>an</strong> la!Enterkom sone. Risar reponn. So sekreter: "Madam Goneril ekMisie Edmon pe dim<strong>an</strong>de pou vinn zwenn zot." Dir zot r<strong>an</strong>tre.Nou frer-ser ennmi pe vini. Nou ploy zot nou met d<strong>an</strong> pos.Goneril ek Edmon r<strong>an</strong>tre. Anbrasad, akolad vadire pli bon doski sa pa ekziste.EDMONZot finn gagn nouvel vie siko?RISART<strong>an</strong>n dir li viv kouma hippy. Fim mas, tres kolie fler, s<strong>an</strong>t s<strong>an</strong>teerotik.GONERILPa vre!REGANNMo dir twa.GONERILTo'si to'nn t<strong>an</strong>n sa?REGANNWe! Li'nn donn so loto so sekreter ki pe nouri poul lad<strong>an</strong>.EDMONEnn kazot delix. ... Ki program lor az<strong>an</strong>da bord?RISARTo pa'nn lir memor<strong>an</strong>ndom mo finn avoy twa?EDMONPa'nn gagn let<strong>an</strong>. Donn mwa enn rezime.RISARNou rival d<strong>an</strong> distribision dilo ek rezo telekom, Dilokom inc., perod lape. Zot dispoze v<strong>an</strong>n 49% aksion ar nou.GONERILNou pa pou kapav kontrol zot.REGANNEna enn ti aksioner ki finn preske fini fer enn lali<strong>an</strong>s ar nou.132


GONERILKouma to kone.REGANNLenformasion la d<strong>an</strong> memor<strong>an</strong>ndom.GONERILMo pa gagn let<strong>an</strong> lir tousa.EDMONBe peyna pou diskite. Al delav<strong>an</strong>.RISAREna enn ti desizion pirm<strong>an</strong> administratif pou pr<strong>an</strong>. Bizen dedirekter Rig<strong>an</strong>n-Gomon pou siez d<strong>an</strong> bord Dilokom inc. Ant<strong>an</strong>ki prezid<strong>an</strong> mo oblize parmi. Goneril, to ti'a ... Non, pa bon. Tomo fam. Twa Edmon?EDMONMwa mo zis enterese ar dividenn. Pa fatig mwa aradministrasion. Ale twa Reg<strong>an</strong>n.GONERILMo 'si mo propoz Reg<strong>an</strong>n. To kont<strong>an</strong> vwayaze e mwa mokont<strong>an</strong> res <strong>lakaz</strong>. Souv<strong>an</strong> to pou bizen parti Risar?RISARWi, malerezm<strong>an</strong>. Ena de gro bwat pou dirize. E nou fer biznesd<strong>an</strong> preske tou pei lor later.EDMONMo'si mo propoz Reg<strong>an</strong>n.RISARMo aksepte desizion mazorite.TABLO 11Enn l<strong>an</strong>drwa dezer, tris kot n<strong>an</strong>ye pa pouse. Agos net, enn tifid<strong>an</strong> le 14-15 <strong>an</strong> pe diboute, get d<strong>an</strong> vid; adrwat net enn tigarson mem laz pe asiz <strong>an</strong>ba e ar enn ti bout dibwa li pedesinn nenport lor later sek. Sak kou li fer enn desen div<strong>an</strong>soufle e desen la <strong>an</strong>vole. Sakfwa-sakfwa tifi la ouver solabous, vadire li ena kiksoz pou dir me okenn parol pa sorti.Sel kiksoz pozitif se ki dousma-dousma, koumadir enn lemape atir zot, zot raprose ziska ki zot lame touse. Zot trap lame133


e la kouma enn mirak parol koum<strong>an</strong>s revini.TIFIY ... Yyyyyyyee ... Yer ... YerYer zot ti bril enn lafore,Touy pie, bourzon, zwazo, papyon,Met lavi plat pou fer sarbon.Enn las<strong>an</strong>n nwar ti r<strong>an</strong>t partouE zordi soley gagn febles.TIGARSONY ... Yyyyyyyee ... Yer ... YerYer zot ti souk tou larivier,K<strong>an</strong>al, basen ek rezervwar,Souse ziska so dernie gout.Enn milion tibaba finn morE zordi soley pe plore.TIFI EK TI GASONY ... Yyyyyyyee ... Yer ... YerYer enn gr<strong>an</strong> larme dominerTi <strong>an</strong>vair enn ti vilaz,Met partou plat pou fer zot vwar.Lapousier ti r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> poumon;Zordi soley gagn konvilsion.De zenes la, sakenn may zepol so kamarad. Zot bes latet, asiz<strong>an</strong>plas. Blokout lor lasenn.TABLO 12D<strong>an</strong> salon enn gr<strong>an</strong> sato. Risar, Prezid<strong>an</strong> Repiblik S<strong>an</strong> Frontier,<strong>an</strong>toure ar Zeneral Larme S<strong>an</strong> Frontie, M<strong>an</strong>ejer Lab<strong>an</strong>k S<strong>an</strong>Frontier ek Sef Mafia S<strong>an</strong> Frontier.RISARAnt<strong>an</strong> ki Prezid<strong>an</strong> Repiblik S<strong>an</strong> Frontier, mo finn konvok sarenion la pou finaliz tou detay Program S<strong>an</strong>tener Pl<strong>an</strong>et Ter.Nou bizen fer vit parski b<strong>an</strong>n teknisien pe at<strong>an</strong>n pou posteprogram la entegralm<strong>an</strong> lor sit inik www.S<strong>an</strong> Frontier. Goudgouvern<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> traspar<strong>an</strong>s! Samem nou deviz. Dabor les mo134


prez<strong>an</strong>t zot b<strong>an</strong>n koleg d<strong>an</strong> Administrasion Milener S<strong>an</strong>Frontier. Premie dabor Komiser Responsab Exp<strong>an</strong>sionTeritoryal ek Sekirite Repiblik S<strong>an</strong> Frontier, GeneralChesforwed-Fesbakwed. Apel li Zeneral. ... Deziem dabor:Komiser Responsab Pitay-Tr<strong>an</strong>zak-Marday, PDZ Lab<strong>an</strong>kTrous<strong>an</strong>fon S<strong>an</strong> Frontier, Lonorab M<strong>an</strong>ejer Taye-Raze. Apel liM<strong>an</strong>ejer. Trwaziem dabor: Ar boukou emosion, admirasion ekeksitasion mo prez<strong>an</strong>t zot .... Apel li Sef. ... Katriyem dabor:Nou program.SEF(Li tir enn mitrayet) Mo propoze ki nou aksepte program latelkel. ( Tou dimoun d<strong>an</strong> sok )ZENERAL EK MANEJERKapav kone ki ena lad<strong>an</strong>?SEFKifer bizen kone?ZENERAL EK MANEJERLi bon kone.SEFSa program la finn ekrir pou <strong>an</strong>bet lizie, kouyonn zorey, violinos<strong>an</strong>s. Kouma tou program li zis dir seki dimoun <strong>an</strong>vi t<strong>an</strong>de.Gidji-gidji lapeti gourm<strong>an</strong> lamone fasil. Nou fer dimoun reve.Me nou, <strong>an</strong>ou plen kofor ... nou kofor.Aster <strong>an</strong>ou koz vre program. Risar fer vit. Pa les personn koznenport. Giyotine si bizen! Zeneral prez<strong>an</strong>t ou bil<strong>an</strong>.ZENERALBe ... Hum! ... Mo remersie zot pou ... Haham! Li enn lonerpou ... (Li touse pou dres so lagorz) ...SEFBliye d<strong>an</strong>tel zipon. Montre zafer la.ZENERALHen!SEFKoup entrodiksion. Sot l<strong>an</strong>tre. Donn meni prensipal. Vit! Mopeyna let<strong>an</strong> pou perdi ar seki fer ler.ZENERAL135


Partou kot ena rezis ... lopo ... samem dimoun kont. Nou metplat.SEFPourt<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n milit<strong>an</strong> lamour pe kontinie f<strong>an</strong>n zot pik<strong>an</strong>.ZENERALEna detrwa ti group parsi-parla ... mo pa dir non ... melaplipar <strong>an</strong>deor sirkwi. Larme finn kas zot leren.SEFLes mo dir twa ki zot bien aktif. Partou zot pe met baton d<strong>an</strong>larou e larme pa pe kapav kas zot baton. Zot pe blokprodiksion koka ek popi e zot pe <strong>an</strong>kouraz b<strong>an</strong>n peiz<strong>an</strong> partoupl<strong>an</strong>t m<strong>an</strong>ze ek fer lelvaz. Mo b<strong>an</strong>n zom partou pe bizenorg<strong>an</strong>iz k<strong>an</strong>pagn: Pou sak lagren douri, senk kout bal. Si pafer sa lekonomi pou d<strong>an</strong> pens. Let<strong>an</strong>sa larme pe org<strong>an</strong>iz bald<strong>an</strong> kazern. D<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n mezon b<strong>an</strong>n fam pe form korperativ;zot pe farous mo b<strong>an</strong>n zom; zot pe refiz pey komision. Zot pefer depozision kont biznes. Enn s<strong>an</strong>s lapolis d<strong>an</strong> mo lame.Let<strong>an</strong> piten pe koz demokrasi, ki larme pe fer? Hen! Ki li pefer? Wi, li pe org<strong>an</strong>iz bal d<strong>an</strong> kazern. Nou sivilizasion menase.B<strong>an</strong>n sibversif partou pe rod detrir. B<strong>an</strong>n nwar touni pe kozbel-bel koze. Let<strong>an</strong>sa ki larme pe fer? Hen, dir mwa!RISAR, MANEJERLi pe org<strong>an</strong>iz bal d<strong>an</strong> kazern.SEFNon! Li pe grate s<strong>an</strong>ti. ... B<strong>an</strong>n agwa lamour ...RISARMilit<strong>an</strong> ... b<strong>an</strong>n milit<strong>an</strong> lamour ...SEFMem zafer! ... Ki zot pe fer? Dekouraz konsomasion lapoud eksereng. Zot pe rod touy lekonomi. Ena profeser - erezm<strong>an</strong> patou - olie montre z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> bon m<strong>an</strong>ier, pe fer propag<strong>an</strong>n kontnou; ena pret 'si, olie okip nam dimoun apre lamor, pe fou zotnene d<strong>an</strong> zafer ki pa regard zot, pe koz teolozi sipa kiete ...RISARLiberasion, teolozi liberasion.SEFMem zafer! ... To pa pou aret enteronp mwa twa?136


RISARSori Sef!SEFMo sori twa! ... Ki mo ti pe dir? Ki mo ti pe dir, foutou? ... Ah,wi! Fouter dezord partou. Let<strong>an</strong>sa ki larme pe fer? Hen, ki li pefer?MANEJERGrate s<strong>an</strong>ti.SEFFel!MANEJERMersi Sef.SEFTwa Risar?RISARS<strong>an</strong>ti av<strong>an</strong>, grate apre?SEFFel. ... Twa Zeneral?ZENERALOrg<strong>an</strong>iz bal d<strong>an</strong> kazern?SEF100 lor 100. ... Aster ki bizen fer?ZENERALOu dir, nou nou fer.SEFBravo! 100 lor 100. Note bien. Lekol bizen fer z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> respektegr<strong>an</strong>dimoun, tradision, tradision gr<strong>an</strong> dimoun, lord d<strong>an</strong>disiplinn, disiplinn d<strong>an</strong> lord. Profeser ki pa fer so travay? Kibizen fer?ZENERALTaye-raze. Chak-chak!SEFBravo! 100 lor 100! Relizion bizen fer dimoun vinn obeis<strong>an</strong>, ferlapriyer, les diriz<strong>an</strong> dirize, les patron patrone. B<strong>an</strong>n pret kif<strong>an</strong>e, okip zafer pa regard zot? Ki bizen fer ar zot? KozeZeneral.ZENERAL137


Taye-raze. Chak-chak!SEFBravo! 100 lor 100! ... Sendikalis? Ki bizen fer ar zot?ZENERALTaye-raze. Chak-chak!SEFPoet?ZENERALTaye-raze. Chak-chak!SEFB<strong>an</strong>kie ki f<strong>an</strong>e?ZENERALTaye-raze. Chak-chak!SEFDiriz<strong>an</strong> ki f<strong>an</strong>e?ZENERALTaye-raze. Chak-chak!SEFZeneral, to finn pas tou tes. Ki to bizen fer?ZENERALTaye-raze. Chak-chak!SEFNon! Vinn asiz kot mwa, <strong>an</strong>ba mo lat<strong>an</strong>t, parmi b<strong>an</strong>nspesial ... b<strong>an</strong>n ki mo finn beni. ... Twa m<strong>an</strong>ejer!MANEJERWi Sef!SEFDir mwa twa, ... eski to merit vinn <strong>an</strong>ba mo lat<strong>an</strong>t parmi b<strong>an</strong>nspesial?MANEJERSeki ou dir samem, Sef.SEFMo dir to enn t<strong>an</strong>t, ... enn touk, ... enn touk perse, ... enntoutouk!MANEJERSeki ou dir samem, Sef.SEF138


Get sa zar do. Kis<strong>an</strong>nla finn refiz pr<strong>an</strong> dolar, s<strong>an</strong>se so lorizinnpa kler? Ki lorizinn to koze, gopia. Dolar se dolar.MANEJERWi, SefSEFLamone bom to pr<strong>an</strong>; lamone lefwa to pr<strong>an</strong>; lamone g<strong>an</strong>dia torefize. Kot lazistis? To kone bizen nouri lever politisien toulelafendimwa. Politisien konn bien ki lamone peyna loder. Twa kilafam to fer. To'le mo retourn twa <strong>lakaz</strong> d<strong>an</strong> ti sak plastik?MANEJERPardon Gr<strong>an</strong> Sef. Oumem papa, oumem mama; av<strong>an</strong> bondieoumem pli gr<strong>an</strong>.SEFAlor aret f<strong>an</strong>e. Koka, popi; bal, fizi; paysa, pitay, foulous,fizon! Tousa sinonim. Samem les<strong>an</strong>s ki fer lavi marse. Samemki met lakle ar zeneral, m<strong>an</strong>ejer ek prezid<strong>an</strong>. ... Risar, mobizen donn twa roten bazar pou sof tonken b<strong>an</strong>n rekalsitr<strong>an</strong>.RISARWi Sef.SEFBon, mo azourn renion pou enn dat sekre ki mo tousel kone.RISAR, ZENERAL EK MANEJERWi Sef.TABLO 13Div<strong>an</strong> lakav. Pagla pe alonze. Lir pe marse for-for kouma ennzenes.PAGLAHe tonton! Aret marse, vire for-for. T<strong>an</strong>sion gagn vertiz.LIRTonton? Tonton? ... K<strong>an</strong> mo ti marye ar to t<strong>an</strong>tinn?PAGLATou m<strong>an</strong>ier, ou pa ti pou kapav reponn lapel.LIRKwar samem twa. ... To kone monwar, mo s<strong>an</strong>ti koumadir moleze kouma enn papiyon. Bizen kas palto pou vinn leze.139


PAGLATonton, ser lipie for lor later. T<strong>an</strong>sion labriz sarye ou koumapat<strong>an</strong>g ki kas lalinn. Pa bon tro leze.LIRNon, mo garson. Plis nou leze, plis li bon. Bondie finn kre nouleze. Nou ki mete mem pwa lor nou ziska nou zenou kabose.Kostim, zile, kravat ... mete mem ... miliar lor miliar ... metemem ... zame ase ... mete mem ...PAGLABaprrebap tonton! Mo ti kwar mwa ki pagla. Ou m<strong>an</strong>z mwaenn may.LIRBizen efase refer.PAGLABe tonton, donn mwa ou tabism<strong>an</strong>, mwa mo donn ou mokab<strong>an</strong>n.LIRMo tro kont<strong>an</strong> twa pou pini twa.PAGLAPini mwa?LIRPli gr<strong>an</strong> pinision se asiz deryer enn latab, konte, konte,konte. ... Konte fini kas reste.PAGLATonton, lor mo de zenou mo sipliy ou, ... pini mwa.LIRNon, mo tro kont<strong>an</strong> twa. ...PAGLA... ... Bizen al rod chaw-chaw.LIRChaw-chaw?PAGLAWi chaw-chaw, sef<strong>an</strong>n, miam-miam.LIRTo fen?PAGLADepi yer pa finn m<strong>an</strong>z n<strong>an</strong>ye. Zis bwar dilo lapli.140


LIRGet sa bwat la! Akoz mo pa fen, mo pa'nn p<strong>an</strong>s m<strong>an</strong>ze. Mo'nnbliye twa. Pardonn mwa beta. La ki nou pou fer la?PAGLA"La ki nou pou fer la,Ki nou pou fer la?Nou pou bwar diven.La ki nou pou fer la,Ki nou pou fer la?Nou pou bwar diven."LIRTo bien ge, mo garson?PAGLANon, tonton. K<strong>an</strong> mo fen e peyna n<strong>an</strong>a, mo s<strong>an</strong>te pou ki mov<strong>an</strong>t pa s<strong>an</strong>te. Lerla gaz sorti. ( Li rote. )LIRPov Pagla! Kouma twa par milion ena b<strong>an</strong>n v<strong>an</strong>t vid, ki rote,pete al dormi v<strong>an</strong>t vid. ... Mo konn kikenn ki ti pou donn twaenn bouse m<strong>an</strong>ze ... me mo pa kone kot li reste.PAGLAKis<strong>an</strong>nla?LIRTo pa konn li.PAGLAKouma ou kone?LIRMo kone parski mo kone.PAGLAZe konn, ti konn, il konn, nou konon, vou kone, il konn.LIRKi to pe rabase?PAGLARabase, sef? Ou ki exper d<strong>an</strong> rabase.LIRAla to revinn eg!PAGLAMo tro fen tonton. Dir mwa kis<strong>an</strong>nla.141


LIRS<strong>an</strong>nta.PAGLAS<strong>an</strong>nta? S<strong>an</strong>nta! S<strong>an</strong>nta Maria, S<strong>an</strong>nta Klos;S<strong>an</strong>nta, S<strong>an</strong>nta, S<strong>an</strong>nta Fos.LIRNon pa fos.PAGLANou ale alor.LIRKotsa?PAGLAKot S<strong>an</strong>nta.LIRTo kone kotsa?PAGLANormo beta! Ou kwar mo pagla, mwa? (Li trap lame Lir, zotsorti.)TABLO 14D<strong>an</strong> enn lari d<strong>an</strong> kapital. Mamzel Marie ek S<strong>an</strong>nta. Anplenzour ena enn brouyar kouler lafime. Tou dimoun met maskpou kapav respire. B<strong>an</strong>n batim<strong>an</strong> delabre, kouver ar dinwar.MAMZEL MARIESi mo pa ti ena mo garson, lont<strong>an</strong> mo'nn fini kite.SANNTALi bien?MAMZEL MARIEEdgar? Li plis ki bien, kouyon la. Me li pou fer mwa vinn fol.SANNTAKi pe arive?MAMZEL MARIETo rapel kouma li ti pe travay bien. Swa premie, swa segon.Depi enn t<strong>an</strong> so fouka finn pr<strong>an</strong> li. Kouma enn jab li pa'letravay. Pert-t<strong>an</strong> li dir.SANNTABoukou par<strong>an</strong> pe plengne. Mwa, mo pa'nkor konn problem la.142


Mo de z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> <strong>an</strong>kor t<strong>an</strong>n. Me mo tour pou d<strong>an</strong>s tig pou vini.Sa mo kone.MAMZEL MARIEPa bon nek blam sa b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> la. Nepli ena model pou donnzot. Kikfwa nou ki <strong>an</strong>tor.SANNTABizen koum<strong>an</strong>s ar b<strong>an</strong>n av<strong>an</strong> nou. Depi enn bon bout let<strong>an</strong>masak la finn koum<strong>an</strong>se. Ennde rar dimoun ti s<strong>an</strong>ti lay mepersonn pa ti pe ekout zot. ...Enn geng zenes maske r<strong>an</strong>tre, kraz vitrinn magazen, pr<strong>an</strong> sekizot trouve, souk sak b<strong>an</strong>n vie bonnfam, devier b<strong>an</strong>n poubel,disparet. Ler lapolis arive, li tro tar.MAMZEL MARIEAla zoli travay ki nou finn fer! ... T<strong>an</strong>tinn J<strong>an</strong>egi ki m<strong>an</strong>ier?SANNTATouzour so rematis. Apart sa li debrouye.MAMZEL MARIESak fwa mo dir li lor telefonn ki mo pou vinn get li ... me ...SANNTALavi pa fasil. ... He! Kifer to pa vinn <strong>lakaz</strong> Dim<strong>an</strong>s?MAMZEL MARIEEna kiksoz spesial?SANNTANou pe fer enn ti fet pou ti bonom. ... Vini, apre to reste poudine.MAMZEL MARIEZordi ki zour? Merkredi. ... O.K. ... Mersi. ... To'nn gagn nouvelbonom?SANNTAWi, Pagla pe okip li, m<strong>an</strong>z so kr<strong>an</strong>n, konsol li.MAMZEL MARIETris sa! Li touzour refiz al res kot dimoun? Drol. Koumadir li perod pini limem. Tris non?SANNTALemonn finn vinn bien tris.MAMZEL MARIEKordelia?143


SANNTASa enn tifi extra sa.MAMZEL MARIELi ena enn bon partner. Sa'osi enport<strong>an</strong>. ... Nou ti pe kozmodel. Ala bon model.SANNTALagazet pa pou koz zot; b<strong>an</strong>n gr<strong>an</strong> stasion rajo ek t.v paenteres ar zot. Erezm<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n ti rajo lokal donn zot laparolt<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> malgre presion gouvernm<strong>an</strong>. ... Lamone diriz tou.K<strong>an</strong> kas, politik ek media marye pike tou dimoun t<strong>an</strong>n enn selson.MAMZEL MARIEMo temwen zot tr<strong>an</strong>zaksion. D<strong>an</strong> minister l<strong>an</strong>vironnm<strong>an</strong> ki moget zot sinema. Mals<strong>an</strong>s mo pa kapav koze. Enn zourkikfwa. ... Mo lame <strong>an</strong>ba ros pou lemom<strong>an</strong>.SANNTAZot kone ki Jaysee fami ar twa?MAMZEL MARIESirm<strong>an</strong>! Mous plen partou.SANNTATo pa per?MAMZEL MARIELont<strong>an</strong> wi, aster non. Ki ena pou per. Tou pe kraze partou.Lamor finn vinn delivr<strong>an</strong>s. Mo zis sagren mo garson. D<strong>an</strong> kil<strong>an</strong>fer mo pou kit li. ... Finn ler pou retourn biro. Salam!SANNTADim<strong>an</strong>s nou zwenn. Baay! ... Jaysee ek Kordelia pou la. Ennbon korom.TABLO 15D<strong>an</strong> enn lale borde ar pie m<strong>an</strong>g dofine, lakord, mamzel ekmezon-rouz. Dimoun apel li lale m<strong>an</strong>g. Malgre ki li sezonm<strong>an</strong>g peyna enn sel fri lor pie e b<strong>an</strong>n fey rar e malad-malad.B<strong>an</strong>n pie la preske touni. Lir finn alonz lor lerb sek <strong>an</strong>ba pie; lipe dormi. Pagla ledo kont enn pie, pe s<strong>an</strong>te.144


Odek,Lalinn laba pe zigzage, enn gro zetwal pe aval li;soley pe perdi so petal ki grene kouma vit kraze;lark<strong>an</strong>siel ki finn gagn enn fit pe p<strong>an</strong>di ar lakord enn wit.Gro zero m<strong>an</strong>z ti zero, samem nou takdir mo bayo.Bliye to t<strong>an</strong>bour t<strong>an</strong>bourye!Ramas to rav<strong>an</strong>n rav<strong>an</strong>ie!Lapli finn mouy lapo bouk.Odek,Laflam pe griye Makabe e so soufr<strong>an</strong>s pe touf lesiel;lasid pe ekrir ar l<strong>an</strong>k rouz lor ros lagal Montagn Signo;las<strong>an</strong>n pe <strong>an</strong>vole partou, r<strong>an</strong>pli poumon ar lamor gri.Gro zero m<strong>an</strong>z ti zero, nou dal pa pe kwi do matlo.Bliye to t<strong>an</strong>bour t<strong>an</strong>bourye!Ramas to rav<strong>an</strong>n rav<strong>an</strong>ie!Lapli finn mouy lapo bouk.Odek,Disel finn fini bwar lamer, leponz pe bronze lor disab;niaz lao gagn lafiev kar<strong>an</strong>t, pe rod meksinn d<strong>an</strong> koray mor;enn dernie dofen pe kriye, peyna zorey pou ekout li.Gro zero m<strong>an</strong>z ti zero, dife d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>gka mo frero.Bliye to t<strong>an</strong>bour t<strong>an</strong>bourye!Ramas to rav<strong>an</strong>n rav<strong>an</strong>ie!Lapli finn mouy lapo bouk.Odek,Nou b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> pa rapel yer, zot viv d<strong>an</strong> zordi perm<strong>an</strong><strong>an</strong>e zot refiz get pli div<strong>an</strong> - pou zot dime pa ekziste.Ayo ki erer nou finn fer? Nou finn fer lavi vinn l<strong>an</strong>fer.Gro zero m<strong>an</strong>z ti zero, tou finn vinn golmal mo dalon.145


Bliye to t<strong>an</strong>bour t<strong>an</strong>bourye!Ramas to rav<strong>an</strong>n rav<strong>an</strong>ie!Lapli finn mouy lapo bouk.LIR( So somey kase. ) To <strong>an</strong>kor pe fer mofinn. To s<strong>an</strong>te fer Sat<strong>an</strong>kas pik<strong>an</strong>.PAGLAOu trouv mo Lale M<strong>an</strong>g Kapitenn?LIRKom<strong>an</strong>d<strong>an</strong>.PAGLAMatenva! So kalson pa pou li me misie la <strong>an</strong>p<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ar so tit.Tonton, ki m<strong>an</strong>g ou prefer? Dofine? Lakord? Mamzel? Mezonrouz?Pie enn ta, fri nayba. Lasid finn m<strong>an</strong>z rasinn mo pie, mofey fletri, mo fri faypat. Tonton, tonton ki bizen fer?LIRFou mwa lape, les mo dormi.PAGLAV<strong>an</strong>t vid?LIRK<strong>an</strong> v<strong>an</strong>t vid latet plen. Lont<strong>an</strong> mo v<strong>an</strong>t ti plen me mo latet tivid.PAGLATonton! Sa enn mari parol sa! Enn bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ronfle so proptonken ar so prop roten. Felisitasion Gr<strong>an</strong>dimoun!LIRAret radote Pagla.PAGLAMo enn pagla, ki ou'le mo fer? ... He! Get kis<strong>an</strong>nla pe vinilaba? Anvlope kouma'enn momi Ezipsien. E kat pat lor la. Delapat d<strong>an</strong> plat, de lapat dibwa. ... Me se Misie Arzou. Bizendonn li meday kouyon.LIRKifer Pagla?PAGLALi pa konn tire k<strong>an</strong> bizen tire. Li fer so f<strong>an</strong>or, li tas d<strong>an</strong>dekor. ... Bienveni parmi pagla, Misie Arzou.146


Arzou, b<strong>an</strong>daz lor latet, lipie d<strong>an</strong> plat, lor beki, r<strong>an</strong>tre.LIRTwa sa Arzou?PAGLANon, so nam ki finn rene d<strong>an</strong> lekor enn piaw.LIRBe kouma to pou kondir mo loto?PAGLASo loto finn vinn kazot poul, li pa kone.LIRPa fer n<strong>an</strong>ye. Nou va marse <strong>an</strong>sam. Mo pou tini twa.PAGLAArzou, donn mwa to beki, mo donn twa enn bourik.ARZOUKot to bourik, Pagla?PAGLADonn mwa en laglas, mo montre twa li.ARZOUSala koutta!PAGLAPa zoure div<strong>an</strong> Lerwa Pagla.ARZOUPatron, ki nou fer?LIRPa apel mwa patron, Arzou.ARZOUKouma pou apel ou, Sef?LIRPa apel mwa Sef.PAGLAApel li fes. ... Non, apel li tonton pagla ... kikfwa meyer paglatonton. Toum<strong>an</strong>ier limem Lerwa Pagla. Pa vre Tonton.LIRTo m<strong>an</strong>z kr<strong>an</strong>n, Pagla. Pa pr<strong>an</strong> li kont Arzou.PAGLAPa pr<strong>an</strong> mwa kont. Kontinie f<strong>an</strong>e. Mo kapav pagla me mo pafou. Kis<strong>an</strong>nla ole enn m<strong>an</strong>g fletri? Nek samem ki ena zordi.147


TABLO 16D<strong>an</strong> enn s<strong>an</strong>bdotel. Goneril ek Edmon <strong>an</strong>tenileze. Zot pe bwars<strong>an</strong>pagn.GONERILTo enn jak, Edmon. Mo pa rapel k<strong>an</strong> dernie fwa ... Divors armo ser. Marye ar mwa. Nou de <strong>an</strong>sam, nou kapav fer soleygaloupe otour later, fer let<strong>an</strong> retresi. ... Vinn <strong>an</strong>bras mwa, nourekoum<strong>an</strong>se. Kifer to tr<strong>an</strong>kil koumsa?EDMONPa kapav kontinie zwenn <strong>an</strong>kasiet ... koumadir nou relasion lienn pese. ... To bizen fer kiksoz.GONERILTo fer koumsa ar to ledwa, mo kit Risar, mo vinn viv ar twa.EDMONPa osi senp. Ena Reg<strong>an</strong>n. Apre, pa bliye nou finn donn Risarprokirasion. Si li soupsonn kiksoz, li kapav fini nou net. Apartsa, se li ki ena tou kontak ar Sef Fraternite Souteren.GONERILKi to propoze?EDMONPa kone. Kikfwa pou bizen ... Non, enn tro gr<strong>an</strong> pese sa.GONERILKi zafer?EDMONEnn lide fou. Bliye.GONERILDir mwa touzour.EDMONSi koumadir Risar ek Reg<strong>an</strong>n fer enn gr<strong>an</strong> aksid<strong>an</strong>. Nouotomatikm<strong>an</strong> pr<strong>an</strong> kontrol. ... Non! Bliye seki mo'nn dir.GONERILKifer bliye. To lide zenial. Les sa d<strong>an</strong> mo lame. Mo r<strong>an</strong>z zotkari.EDMONBizen fer at<strong>an</strong>sion. Pa les okenn tras. Sinon bel treboul. ...148


Apart aksid<strong>an</strong>?GONERILKi zafer?EDMONPwazon?GONERILRisar pa m<strong>an</strong>ze ... okenn m<strong>an</strong>ze ... <strong>lakaz</strong>. Li nepli dormi <strong>lakaz</strong>.Li <strong>an</strong>toure ar bodigard. Aksid<strong>an</strong>. Pa lot. Kwar mwa. To pe p<strong>an</strong>spwazon pou mo ser?EDMONDifisil. Li bien mefi<strong>an</strong>. Tou m<strong>an</strong>ier li <strong>an</strong>retret. Mo mem pa konekot li ete. Douk sa!GONERILLes sa d<strong>an</strong> mo lame. Mo konn enn lom d<strong>an</strong> Fraternite Souterenki pe m<strong>an</strong>ga parski li zalou pouvwar ek lenfli<strong>an</strong>s ki Risar ena esirtou so relasion spesial ar Latet.EDMONLatet?GONERILNom gate sef Fraternite, samem ... mafia.EDMONKouma pou zwenn li?GONERILMo kone kouma pou zwenn li. Mo zwenn li k<strong>an</strong> mo <strong>an</strong>vi.EDMONLi'si?GONERILKi arive? To zalou. Si ena pou donn li ki li 'le, nou donn li ki li'le. Pourvi louvraz la fer.EDMONTwa ki ti bizen Prezid<strong>an</strong>.GONERILK<strong>an</strong> so ler vini, nou va gete.TABLO 17Div<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Jaysee ek Kordelia. Enn siklis lor so bisiklettravers oditoryom, mont lor lasenn, aret sek, poz so bisiklet,149


galoup agos, adrwat, kriye for-for "Jaysee, Kordelia","Kordelia, Jaysee". Kordelia ek Jaysee r<strong>an</strong>tre.JAYSEEHe Tamrrou, ena dife d<strong>an</strong> to lake?TAMRROUHen!KORDELIAJaysee, to pe abriti sa pov piti la. Ki problem, Tamrrou?TAMRROUMamzel Marie ... Ou konn li? ... Li dir zot fer at<strong>an</strong>sion. ... Enapl<strong>an</strong> pou asasinn tou b<strong>an</strong>n milit<strong>an</strong> lamour enn par enn. Zot pekoum<strong>an</strong>s ar b<strong>an</strong>n latet. D<strong>an</strong> nou rezion se zot de ki plis<strong>an</strong>d<strong>an</strong>ze. ... Mamzel Marie p<strong>an</strong>se ki zot bizen al kasiet.KORDELIATo esoufle. Mo al prepar enn goble p<strong>an</strong>akon pou twa. Asiz lorsa b<strong>an</strong> la, regagn to lesouf. Jaysee pou okip twa. ( Kordeliasorti. )JAYSEEDrol! Mo ti zwenn li Dim<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>iverser, li pa ti dir mw<strong>an</strong><strong>an</strong>ye. Enn devlopm<strong>an</strong> res<strong>an</strong>?TAMRROUNou pe gagn move niouz sorti enpe partou. Enn masak finnkoum<strong>an</strong>se. Ena plizier kom<strong>an</strong>do ki pe fer ravaz.JAYSEEMo ti prevwar sa pou arive me pa aster.TAMRROUSitiasion finn pouri boukou pli vit. Dimoun ki ti pe m<strong>an</strong>z zotkou, res tr<strong>an</strong>kil, finn koum<strong>an</strong>s kriye. ... Kouma vag, dezer peaval later fertil; trwa kar popilasion pa pe gagn dilo; enal<strong>an</strong>drwa, lapli pa aret tonbe e inondasion pe nway tou; lekorz<strong>an</strong>imo mor pe f<strong>an</strong>n lepidemi partou. Dimoun nepli pe perlapolis ek larme. Sef Mafia ek Prezid<strong>an</strong> Risar p<strong>an</strong>se ki sikoum<strong>an</strong>s sot likou milit<strong>an</strong> lamour sa pou fer dimoun per.Jaysee, aster nou pou konn enn represion napa badine. (Kordelia r<strong>an</strong>tre ar enn goble d<strong>an</strong> so lame. )KORDELIAJaysee, ena telefonn pou twa. ( Jaysee sorti. ) To'le m<strong>an</strong>z150


kiksoz Tamrrou?TAMRROUSi mo m<strong>an</strong>ze mo pou vinn lour e lerla mo pou rale pou pedale.KORDELIAKi nouvel laba?TAMRROUPa bon Kordelia. Tir<strong>an</strong>i partou. Dimoun per. E lot kote maladipe fer piyaz. Ena l<strong>an</strong>drwa kot dilo pou bwar peyna; kot lermalsen pe <strong>an</strong>pwazonn poumon. Nepli kone ki pou fer. Kot noubouze nou m<strong>an</strong>z feyaz.KORDELIAMo de ser?TAMRROUKi zafer?KORDELIAGagn nouvel Goneril ek Reg<strong>an</strong>n?TAMRROUWiii!KORDELIAKifer to paret misterye koumsa?TAMRROUPa tro zoli.KORDELIAKi zafer?TAMRROUZot grimas.KORDELIAGrimas?TAMRROUTo kone, ... zot bizar ... lamone ek pouvwar pe fer zot tourdi.Reg<strong>an</strong>n d<strong>an</strong> lili Risar ... Goneril d<strong>an</strong> lili Edmon. Oh pardon!KORDELIAKoripsion finn r<strong>an</strong>t partou.TAMRROUSamem mo ti ole dir.KORDELIAAla Jaysee pe retourne. Li paret tris. ... Move nouvel Jaysee?151


JAYSEETir<strong>an</strong>i finn kidnap Edgar ... Mamzel Marie d<strong>an</strong> prizon SpesialTortir. Li ti pe s<strong>an</strong>ti lay. Akoz samem li ti dir twa vinn warningnou.TAMRROUKi zot pou fer?JAYSEE..... ( sil<strong>an</strong>s )TAMRROUTo paret trakase, Jaysee. To nepli koul. Kiksoz pe fatig twa, pavre? Mo kapav fer kiksoz?KORDELIAMo gate, pa les traka fer twa pil <strong>an</strong>plas. Dir mwa ki to kwarbon pou nou.JAYSEEKordelia ... Kordelia ... ( Li soupire. )KORDELIATo pe soufer mo koko? (Li kares so bieneme ar boukout<strong>an</strong>dres.)JAYSEEKordi, nou bizen separe pou to prop dibien.KORDELIANo way!JAYSEETo pa pe konpr<strong>an</strong>. Ekout mwa bien. Isi nou expoze e twa to<strong>an</strong>d<strong>an</strong>ze parski to ar mwa. Zot pe rod mo latet e mo l<strong>an</strong>tourazpou pey ser ... pou pas d<strong>an</strong> pake. Si ...KORDELIANou pa ti dir ki vre lamour se k<strong>an</strong> nou ed nou bieneme saryeso lakrwa? Desten finn met nou <strong>an</strong>sam e <strong>an</strong>sam nou fer fasnou desten.JAYSEETo ena rezon koko me la mo kwar nou bizen s<strong>an</strong>z taktik. Pakapav les b<strong>an</strong>n destrikter may nou par grap. Al ar Tamrrou.D<strong>an</strong> lavil to pou kouma pwason d<strong>an</strong> dilo. Lasenn lamitie pougar<strong>an</strong>ti to sekirite.KORDELIA152


To sekirite, kot to mete?JAYSEEMo pe mazinn mo sekirite 'si. Mo bizen lib, mobil. Zordi isi,dime laba. Ade pli difisil pou zwe kouk ar adverser. ... Ena ennlot rezon enport<strong>an</strong>. ... Pagla finn fer dir nou ki to papa malad.Pou bizen trouv enn l<strong>an</strong>drwa pou swagn li <strong>an</strong>kasiet. Isienposib. Les tou to b<strong>an</strong>n zafer <strong>an</strong>plas; pr<strong>an</strong> mo bisiklet, al arTamrrou. ... Tamrrou, okip mo Kordelia.TAMRROUKorek sa mo frer!Kordelia may so bieneme, <strong>an</strong>bras li. Zot separe dousma.Toule-de zot latet bese pou kasiet zot larm. Kordelia ekTamrrou mont zot bisiklet, des<strong>an</strong>n depi lasenn, traversoditoryom, disparet. Enn silwet tris get zot ale.TABLO 18Kot S<strong>an</strong>nta. S<strong>an</strong>nta pe koz ar so mama, J<strong>an</strong>egi.SANNTAAret fatig twa, Ma! Kordelia finn abitie ar enn lavi senp.JANEGIMo <strong>an</strong>vi zis ar<strong>an</strong>z lasam la enpe. Pov tifi!SANNTAKifer to dir "pov tifi"?JANEGISo de ser finn gagn tou. Li li peyna n<strong>an</strong>ye. So latet dir finn ferli perdi tou. Pov jab la!SANNTAMo pa kwar li'nn perdi, Ma'. Mo pli sir se li ki finn gagn plis.Li'nn gagn lamour, lamitie, respe, admirasion ...JANEGIPa plen v<strong>an</strong>t tousa.SANNTAMamm<strong>an</strong> 'Ma! To koz kouma b<strong>an</strong>n diriz<strong>an</strong> S<strong>an</strong> Frontier.JANEGIMo bien kont<strong>an</strong> zot. Zot b<strong>an</strong>n bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>. Me mo pa sir mo153


ien konpr<strong>an</strong> seki zot pe rode. Lesiel pou res lesiel, later poures later.SANNTAOke 'Ma pr<strong>an</strong> gagne. Aster al repoz twa. Taler pou bizen apeldokter.JANEGIKi ler li pe vini?SANNTAKis<strong>an</strong>nla?JANEGIKis<strong>an</strong>nla? Kis<strong>an</strong>nla? ... Kordelia, koko!SANNTAPou rezon sekirite personn pa kone. 'Ma, to finn bien konpr<strong>an</strong>ki fale pa to koz koze Kordelia ar personn. Fer koumadir to pakonn n<strong>an</strong>ye.JANEGIWi beti, mo pa pagli.SANNTAAster mo'nn konpr<strong>an</strong> kifer to pa finn marye. Tou pwenter sovetelm<strong>an</strong> to m<strong>an</strong>z koko. Fouffff!JANEGISove? Ki to kone d<strong>an</strong> lamour, twa? Personn pa finn sove. Mwaki finn refiz les zot koste.SANNTAMe mo papa ti koste net, li?JANEGILi, li ti spesial.SANNTA'Ma, to pa pou dir mwa kis<strong>an</strong>nla sa? Se mo drwa kone kis<strong>an</strong>nlafinn donn mwa lavi.JANEGIK<strong>an</strong> so ler vini, mo pou dir twa mo koko. La, mo lalev sele parenn promes.SANNTATo'<strong>an</strong>kor kont<strong>an</strong> li?JANEGIKi to kwar, kouma zot sa? S<strong>an</strong>z partner kouma s<strong>an</strong>z soulie.154


SANNTAPa fasil ar twa 'Ma! ... Ale al repoze d<strong>an</strong> to lasam. ... Ale Ma-Ge-Ma!JANEGITo koz kouma z<strong>an</strong>s bitasion aster!SANNTANormal Ma-Ge-Ma. Mo finn ne, gr<strong>an</strong>di d<strong>an</strong> Tabism<strong>an</strong> Lir; mofinn gagn mo premie travay mem plas. Mem mo finn marye<strong>an</strong>deor, mo finn retourn travay laba ziska tabism<strong>an</strong> tom lorlapay. To trouve kifer mo pou res toult<strong>an</strong> tifi Ma-Ge-Ma?JANEGITo sir mo pa kapav ed twa?SANNTAAla to m<strong>an</strong>z kr<strong>an</strong>n la. Ale, al d<strong>an</strong> lakwizinn, fer detrwa farata.To pou fer Kordelia bien plezir. ( J<strong>an</strong>egi sorti. ... Telefonn sone.S<strong>an</strong>nta al reponn. )... Wi Kordi, to kapav vini. Mo mama pe fer farata pou twa.Non, ditou ... peyna problem mo dir twa ... Ler ki to <strong>an</strong>vi.Salam! ... Taler nou zwenn.TABLO 19D<strong>an</strong> enn k<strong>an</strong>pm<strong>an</strong> delix lor enn ti lil lwen ar lakot. Edmon ekGoneril atab.EDMONMo finn dir b<strong>an</strong>n travayer retourn ater. Koumsa nou de, zis noude, fer soley galoupe ek l<strong>an</strong>wit tr<strong>an</strong>spire. Chirz!GONERILChirz! ... Domaz Reg<strong>an</strong>n pa kapav get nou de <strong>an</strong>sam. ...EDMONKikfwa li pe get nou ar laraz depi so kazot d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>fer. ( Kasenn gr<strong>an</strong> riye. )... Ankor enpe s<strong>an</strong>pagn? ... Mo devid sa d<strong>an</strong> to ver. ... Mo'aldebous enn lot. Ki li dir twa av<strong>an</strong> li mor?GONERIL( Pa kapav tini so riye. ) S<strong>an</strong>... S<strong>an</strong>pagn la bon! .... (Trap sov<strong>an</strong>t riye. ) S<strong>an</strong>pagn la mari bon. ... D<strong>an</strong> mo leker mo p<strong>an</strong>se:155


pwazon la mari bon. (Toulede korde ar riye.) ... Ase, to pou fermwa toufe.EDMONBizen donn Risar mem meksinn. Donn li so daway!GONERILDifisil! ... Kifer to pa seye? ... Ant zom ... pli fasil ... mo kwar.Mwa, li pa'le get mo figir. Prezid<strong>an</strong> Repiblik S<strong>an</strong> Frontier asterprefer ti garson. ... Mo pe bwar tro. ... Li perse sa ver la.Kouma to r<strong>an</strong>pli, li devide. ... Li bon sa s<strong>an</strong>pagn la. ... Kifer toget mwa ar sourir fout<strong>an</strong>. ... Vinn <strong>an</strong>bras mwa koko. ... Li bonsssssaaaaa ... Edmon? ... Salte! Verminn! Makro! ( So latettom lor latab. )EDMONLi bon sa s<strong>an</strong>pagn la! (Enn riye jabolik.)GONERIL( Fer enn dernie zefor. Get Edmon ar laenn. Enn son degousorti d<strong>an</strong> so labous. ) Houuun! ... Mo sir s<strong>an</strong>pagn la bon ...Reg<strong>an</strong>n ti ... dir ... mwa. (Li mor.)EDMON... To'nn trik mwa? At<strong>an</strong>n, to gete! ( Li leve, maye tonbe,koum<strong>an</strong>s kime ... ) AHHH! Kordelia, twa ki for. ( Li mor.)TABLO 20Kot S<strong>an</strong>nta. Lafen repa aswar. Tou dimoun atab. Ena J<strong>an</strong>egi,S<strong>an</strong>nta, mari S<strong>an</strong>nta ( Ti-Zak), ek Kordelia.KORDELIAMersi t<strong>an</strong>tinn. Farata la ti bien bon. ... Si tou dimoun finn finim<strong>an</strong>ze, les mo deservi, met lord d<strong>an</strong> lakwizinn.SANNTAZordi non, kikfwa dime. ... Ti-Zak, al get enn kou ki sa de tijab la pe fer. Mo kwar mo'nn t<strong>an</strong>n enn tapaz lao. ( Ti-Zaksorti.) ... Ala zot kont<strong>an</strong> twa Kordelia. Fer at<strong>an</strong>sion, zot pou kolar twa kouma lakol zak. B<strong>an</strong>n tirer pl<strong>an</strong> sa.KORDELIAMo konn debrouye ar zot. ... Si mo kapav ede, pa ezite dirmwa. ... T<strong>an</strong>tinn, kifer ou tr<strong>an</strong>kil koumsa?156


JANEGIEnpe fatige, beti. ... Pagla pe donn nouvel lor to papa?KORDELIAWi. Li touzour refiz koudme.JANEGIEnn latet dir sa!KORDELIAOu konn li bien, non T<strong>an</strong>tinn?JANEGIKifer to dir sa?KORDELIAOu ti travay kot nou enn bon bout let<strong>an</strong>.JANEGIMo ti zis enn serv<strong>an</strong>t. ( Ti-Zak r<strong>an</strong>tre. )TI-ZAKZot d<strong>an</strong> profon somey. ... Finn bliye ferm lafnet; div<strong>an</strong> finn<strong>an</strong>vol rido; bat ar enn biblo ... pa grav! ... Kordelia, Rachelres<strong>an</strong>ble twa, to kone. Drol sa!JANEGIZ<strong>an</strong>f<strong>an</strong> sa, zot figir s<strong>an</strong>z-s<strong>an</strong>ze. Timama koumsa, timama lotm<strong>an</strong>ier. ... Gagn nouvel Jaysee? ... Enn bon garson sa! Mo tikonn so mama. Bon dimoun!SANNTAAret fatig latet Kordelia, Ma-Ge-Ma!JANEGIMo pa kont<strong>an</strong> k<strong>an</strong> li koz m<strong>an</strong>ier bitasion.SANNTAMo finn dir twa. Z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> bitasion koz m<strong>an</strong>ier bitasion.KORDELIAJaysee 'si koz koumsa. Li fier so aks<strong>an</strong> bitasion.SANNTAD<strong>an</strong> sa douk kot tou dimoun ete b<strong>an</strong>n tipti zafer vinnenport<strong>an</strong>. Enn pie d<strong>an</strong> enn lakrwaze, enn fler sezon ki fleri,enn zwazo ki revini ...KORDELIA... enn aks<strong>an</strong> ki <strong>an</strong>pes nou bliye nou lorizinn ...SANNTA157


Samem.KORDELIAT<strong>an</strong>tinn, mo bizen dir ou enn gr<strong>an</strong> bravo ek enn gr<strong>an</strong> mersi.Ou finn reysi kot b<strong>an</strong>n gr<strong>an</strong> koko finn fel. Ou'nn konstrir ennfami ere. ... E zordi ou fami pe donn mwa sekirite ekkonsolasion.JANEGITo'si to mo fami, beti. ... Nou tou ki d<strong>an</strong> douk, nou d<strong>an</strong> memfami.Kikenn tap laport.TI-ZAKSalerla! Kis<strong>an</strong>nla sa kapavet?Kikenn tap laport pli for.Pasi<strong>an</strong>s! Mo vini la.Ti-Zak al ouver laport. Pagla r<strong>an</strong>tre.Pagla? ... Kot Bonom?PAGLALi deor. Li malad, li bizen swen irz<strong>an</strong>.Ti-Zak ek Pagla sorti.TABLO 21D<strong>an</strong> enn gr<strong>an</strong> orl vid ena enn tronn im<strong>an</strong>s omilie. Lor tronn laRisar, Prezid<strong>an</strong> Ripiblik S<strong>an</strong> Frontier, li kouma enn nen ridikild<strong>an</strong> lemonn ze<strong>an</strong>. Li met k<strong>an</strong>krela (redengot) e sapo-oform.D<strong>an</strong> so likou ena enn lasenn <strong>an</strong>-nor telm<strong>an</strong> gro ek lour ki likabose pou sarye li.RISAR (s<strong>an</strong>te stil rap)Momem Zorro;Mera nam Rambo.Romeo mo ti kouzen,Mo papa enn zigolo,Mo gr<strong>an</strong>per enn zigoto.Alala bel-bel loyo!Alala bel-bel loyo!Alala bel-bel loyo!158


Mo'nn plen ar sapo-oform,Eta Gr<strong>an</strong> Sef donn mwa'enn kouronn.Mo'nn fatige ar redengot,Ar redengot ek k<strong>an</strong>krela,Ar k<strong>an</strong>krela ek redengot.Silvouple, silvouple Gr<strong>an</strong> SefDonn mwa m<strong>an</strong>to lerwa, larenn;Sipa m<strong>an</strong>to, sipa palto.Momem Zorro;Mera nam Rambo.Romeo mo ti kouzen,Mo papa enn zigolo,Mo gr<strong>an</strong>per enn zigoto.Alala bel-bel loyo!Alala bel-bel loyo!Alala bel-bel loyo!Mo gagn vomi ar repiblik;Mo'le pouvwar eternel.Sipa l<strong>an</strong>pir, sipa pli pir,Sipa rwayom, sipa lagom.Kifer mo pa vinn imortel,Eternel ek imortel.Silvouple, silvouple Gr<strong>an</strong> SefMet mwa lor tronn Faraon.Mo fer gate ar Kleopat,Sipa Kleopat, sipa Kordelia.Kordelia!We!Met Kordelia d<strong>an</strong> mo arem,Met Kordelia d<strong>an</strong> mo arem.Momem Zorro;Mera nam Rambo.Romeo mo ti kouzen,Mo papa enn zigolo,159


Mo gr<strong>an</strong>per enn zigoto.Alala bel-bel loyo!Alala bel-bel loyo!Alala bel-bel loyo!Pouvwar, pouvwar li fatig<strong>an</strong>.Silvouple, silvouple Gr<strong>an</strong> SefFer mwa vinnAnperer s<strong>an</strong> l<strong>an</strong>pir;Monark s<strong>an</strong> size;Pedeze s<strong>an</strong> biznes ...Pede, pede s<strong>an</strong> so ze,Pede, pede s<strong>an</strong> so ze.Enn kreatir diform r<strong>an</strong>tre.Kouma to apele?KREATIRMoutatismout<strong>an</strong>ndis.RISARKifer to'nn der<strong>an</strong>z mwa?KREATIRGr<strong>an</strong> Sef Siprem dir ou li bizen ou. Degaze, li dir. Pa fer li perdilet<strong>an</strong>. Nou zom finn may lennmi nimero 1 ... samem ki dirlamour pli for .. mo kwar Jayday so nom ...RISARJaysee.KREATIRSamen. ... Gr<strong>an</strong> Sef Siprem dir ki bizen montre li ki lamourenn env<strong>an</strong>sion malsen pou fer dimoun bliye zot lentere. Li d<strong>an</strong>prizon. Bizen fer li konpr<strong>an</strong>. Si li pa'le konpr<strong>an</strong> ... fer li bliye sodatdenes<strong>an</strong>s. ... Degaze, degaze, li dir.RISARAl touzour, mo vini la!Promosion, promosion!160


Ala bel-bel rekonp<strong>an</strong>s.Ala mo vinn eternel ek imortel.Mo fer gate ar Kleopat,Sipa Kleopat, sipa Kordelia.Kordelia!We!Met Kordelia d<strong>an</strong> mo arem,Met Kordelia d<strong>an</strong> mo arem.Li fer b<strong>an</strong>n zes obsenn, li sorti.TABLO 22D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> S<strong>an</strong>nta.SANNTA'Maa! Al dormi enpe. Mo pou vey li. T<strong>an</strong>sion to'si to tom malad.... Enn l<strong>an</strong>wit to'nn vey li. Peyna n<strong>an</strong>ye to kapav fer. Bizen lesmeksinn la azir.JANEGIPov jab la! Get ki so z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> finn fer li devini. Dimoun pli risfinn vinn pli mizer.SANNTAPa koz koumsa 'Maa! Li ena boner. Ot<strong>an</strong> dimoun pe okip li. ...Kordelia ki plis d<strong>an</strong> pens. ... Pa kone kot sa b<strong>an</strong>n salte la finnkasiet Jaysee. Ki zot pe fer li? Pov Kordelia! Enn kote so papabien fay; lot kote so bieneme <strong>an</strong>ba kouto. ... Lor la liseropozitif. Li bizen pr<strong>an</strong> so meksinn rekta. D<strong>an</strong> ki kalitelemonn nou pe viv?JANEGIPov Gawtama!SANNTAGawtama! To apel li par so tinom?JANEGILont<strong>an</strong> li ti Kom<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ... aster ... li ... li zis ... Gawtama.SANNTAAle, al repoz enpe. Mo kwar to latet finn tro fatige.JANEGI161


To ena rezon mo kwar. ... Ler li leve, vinn apel mwa.SANNTADakor.TABLO 23Enn plas piblik. Enn dimoun lor bisiklet r<strong>an</strong>tre. Li kriye for,"Zot finn touy Jaysee!" Kouma zekler, enn trale dimoun lorbisiklet r<strong>an</strong>tre d<strong>an</strong> tou direksion. Zot tou kriye ar laraz eksoufr<strong>an</strong>s, "Zot finn touy Jaysee! Ayo Bondie, zot finn touyJaysee." B<strong>an</strong>n siklis la okip lasenn ek oditoryom. Laklosbisiklet sone.TABLO 24D<strong>an</strong> enn lasam d<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> S<strong>an</strong>nta. Lir lor lili, pe dormi drwat,so lizie ferme. J<strong>an</strong>egi akote li pe fer lapriyer. Apre enpe let<strong>an</strong>,Lir bouz so latet dousm<strong>an</strong>, ouver so lizie, referm li ... reouverli. Ar enn lavwa feb ek tr<strong>an</strong>ble-tr<strong>an</strong>ble li sey dir detrwa mo.LIRSavedir mo'nn mor.JANEGIEta pagla, aret radote!LIRMo ti kone to ti pou d<strong>an</strong> paradi me mwa? Kouma d<strong>an</strong> Awara,to finn fer Bondie donn mwa enn seke.JANEGITo pli pagla ki pagla.LIRSavedir mo pa'nn mor?JANEGITo trouv verminn kreve twa!LIRJ<strong>an</strong>y ... Saj<strong>an</strong>i Koko. ... Mo kwar tomem sa, J<strong>an</strong>y ... moJ<strong>an</strong>egi.JANEGI162


Kouma to kone pa enn lot sa?LIRPeyna de kouma twa mo J<strong>an</strong>y. ... Kot mo ete alor? Si mo pad<strong>an</strong> paradi, kot mo ete?JANEGID<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> mo ... to tifi. Tifi to pa kone.LIRMo tifi? ... Akoz sa ki to ti fonn s<strong>an</strong> les okenn tras? ... Mo konnli?JANEGITo konn li me to pa konn li. Li konn twa me li pa konn twa.LIRTo koze misterye. ... Kis<strong>an</strong>nla sa?JANEGIPli tar mo dir twa. ... To'<strong>an</strong>kor feb. ... Hen, bwar sa e dormi. (Li fer li bwar so meksinn) ... Mo pa pou les twa sape, mobonom. Mo met twa krent lor to lipie pou to amenn mwa legliz.LIRTo finn pardonn mwa?JANEGINon!LIRKifer?JANEGIKifer dim<strong>an</strong>n pardon? ... Lamour pa enn pese, mo zokris.LIRAyo mo J<strong>an</strong>egi. ... Tou sa soufr<strong>an</strong>s la akoz mwa? Akoz mw<strong>an</strong>ou'nn perdi tou.JANEGIFode perdi pou gagne. Ale, repoz twa, mo fouka. Dormi!TABLO 25Mem plas ki Tablo 1 me pie boukie b<strong>an</strong><strong>an</strong>e finn sek net. Nekres zis enn bout so tron ki diboute kouma enn vie siko. Ler getbien pou trouv enn-de ti bourzon ki pe tir latet malgre detrestoutotour. Lemonn finn vinn gri ek sek. Anplis enn freser163


<strong>an</strong>ormal pe kay lapo dimoun. Lor de ros Radika ek Kaspalto peasize. Toule-de ramas lame, lipie pou sey sof zot lekor.RADIKASa freser la pa'le ale mem. ... B<strong>an</strong>n vie ek z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> nepli pekapav tini. Finn bizen ferm tou lekol. ... Ki pou ariv nou,Kaspalto?KASPALTOZot bizen pr<strong>an</strong> mo sofaz.RADIKATelm<strong>an</strong> to pr<strong>an</strong> sofaz, to lefwa finn vinn konpot. ... Tou finnkraze. ... Nou finn gagn s<strong>an</strong>s. ... Kikfwa pa s<strong>an</strong>s.KASPALTOKi zafer?RADIKATo kwar nou'nn gagn s<strong>an</strong>s?KASPALTOKikfwa s<strong>an</strong>s ... kikfwa mals<strong>an</strong>s.RADIKAPa sa do ta. ... Parfwa b<strong>an</strong>n zafer arive ... nou pa gagn ennkonpr<strong>an</strong>. ... kifer? ... kifer? ... koumadir ... koumadir enn lameenvizib pe tras sime.KASPALTOTo trouve Radika, mwa mo pr<strong>an</strong> de gorze daway ... tou vinnnormal. Tou vinn kler. Peyna mister.RADIKATo vinn ar mwa?KASPALTOKotsa?RADIKALakrwa Kordelia. ... Poz enn fler, enn ti br<strong>an</strong>s, enn bren lerb ...seki gagne ... kot so lipie.KASPALTOKiserti.RADIKABizen rapel ... Ler ti koulout enn inos<strong>an</strong> lor lakrwa ... akoz li tienn milit<strong>an</strong> lamour ... larm ek dis<strong>an</strong> ti mel<strong>an</strong>ze. Mama later tirevolte.164


KASPALTOYer sa, Radika. Nou get zordi.RADIKAS<strong>an</strong> yer pa pou ena bon dime.Enn tifi set-<strong>an</strong> r<strong>an</strong>tre. Li apel Kordelia.KORDELIAMa-Ge-Ma ...RADIKAWi, mo koko Kordelia dou-dou-dou-siro.KORDELIAPapa dir twa ek Tonton vinn vit. M<strong>an</strong>ze finn pare. T<strong>an</strong>sion li fre.AVRIL 2003RIDOBISTOPPREZIDAN OTELOTABISMAN LIRDERNIE VOLLEVANZIL KRISHNAKAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLPIGMALION ANBALAO165


DERNIE VOLBANN PERSONAZ DAN LORD KI ZOT PARETKLEOPATRAKLINER-MADAMANTWANNTABLO INIK(Pies la pas d<strong>an</strong> saldat<strong>an</strong>t depar d<strong>an</strong> enn ti erport lokal. B<strong>an</strong>npersonaz pre kot laport nimero 4 ki zis omilie d<strong>an</strong> fon lasenn.Enn p<strong>an</strong>dil lor laport indik minwi mwen enn me zegwi minitfinn bloke lor mwen enn. Enn madam pe asiz d<strong>an</strong> bout adrwatr<strong>an</strong>ze siez; li ena <strong>an</strong>viron swas<strong>an</strong>n-di-z<strong>an</strong>; li pe fer ti karekouler ar zegwi krose ek difil difer<strong>an</strong> kouler. D<strong>an</strong> enn sak kotso lipie li gard so b<strong>an</strong>n ti kare difil kouler difer<strong>an</strong>. Parfwa liplonz lame d<strong>an</strong> sak la, tir enn pogne ti kare kouler, get zot aradmirasion ek emosion, larg zot enn par enn d<strong>an</strong> sak la. Liapel Kleopatra. Li pe kons<strong>an</strong>tre lor so travay krose koumadirn<strong>an</strong>ye apart sa pa ekziste. T<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> enn kliner-madam pase,swa ar enn balye, swa enn sifon pou souy b<strong>an</strong>n siez, swa ennseo dilo ek enn mop. Me sakenn d<strong>an</strong> so ti balon.)KLEOPATRA(Li s<strong>an</strong>te p<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ki li pe fer krose.)lavi apre lamorli pa zis labali isid<strong>an</strong> regar z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>d<strong>an</strong> sourir inos<strong>an</strong>d<strong>an</strong> petal enn flerd<strong>an</strong> bourzon nouvo boutird<strong>an</strong> enn ti bonzourki pa rod faverlavi apre lamorli posib166


isi kouma labali d<strong>an</strong> enn lakrwa<strong>an</strong>ba pie pipal(P<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ki li pe kons<strong>an</strong>tre d<strong>an</strong> fer krose ek s<strong>an</strong>te, ennvwayazer-zom apepre swas<strong>an</strong>t-<strong>an</strong> r<strong>an</strong>tre. Li ena enn k<strong>an</strong>nbl<strong>an</strong>d<strong>an</strong> so lame. Kliner-madam ed li depoz so sak, asiz d<strong>an</strong>enn siez d<strong>an</strong> lot bout r<strong>an</strong>ze-siez la. Li apel Antw<strong>an</strong>n. Li fixedrwat div<strong>an</strong> li koumadir li pa pe t<strong>an</strong>n seki madam la pe s<strong>an</strong>te.Apre ki s<strong>an</strong>te la fini ena enn peryod sil<strong>an</strong>s. Kliner-madam alevini,personn pa pr<strong>an</strong> li kont. Li tir enn liv <strong>an</strong>bray, li koum<strong>an</strong>slir.)ANTWANNKi ler la? (Personn pa reponn) Peyna personn isi? Personn pakapav dir mwa ki ler la?KLEOPATRATo pa'nn s<strong>an</strong>ze Tonio!ANTWANNHen! Kis<strong>an</strong>nla sa?KLEOPATRATo move konsi<strong>an</strong>s.ANTWANNKlekle? Klekle twa sa?KLEOPATRADapre twa? ... Mo ti dir twa to pa pou sape ar mwa. ... Alor tomars ar baton bl<strong>an</strong>. Pa drol. Zame to ti vremem trouv kler.Toult<strong>an</strong> pas akote.ANTWANNTo pa'nn s<strong>an</strong>ze Kleo. ... Ar to koze lasid.KLEOPATRANi twa ar to Klekle, to Kleo ek to Patra. ... Fatra! Eh! Nou tikapav fer enn bon koup twa ek mwa: Patra ek Fatra.Patatipatatra!ANTWANNKi to pe fer?KLEOPATRAMo enn p<strong>an</strong>sioner. Mo ena swas<strong>an</strong>n-kenz-<strong>an</strong> pa bliye. D<strong>an</strong> mo<strong>an</strong>sien metie, vites depresiasion li extra for. Aster ar SIDA plis167


pir. S<strong>an</strong>s nou lepok pa ti'ena sa! B<strong>an</strong>n pov jab!ANTWANNPa sa ki mo pe dir. La, isi d<strong>an</strong> lasal depar erport, ki to pe fer?KLEOPATRAFatra, d<strong>an</strong> lasal depar erport ki dimoun fer. Mo pe at<strong>an</strong>n movol. Mo avion <strong>an</strong>retar.ANTWANNAyo Senier! La ki to pe fer? Grate? S<strong>an</strong>ti? Fouy nene?KLEOPATRAGete tomem. To lizie d<strong>an</strong> to deryer?ANTWANNMo nepli trouv kler. To bien kone.KLEOPATRAZame to ti trouv kler tou m<strong>an</strong>ier.ANTWANNKi to pe fer, dir mwa.KLEOPATRAMo pe ekrir zistwar mo lavi.ANTWANNVre?KLEOPATRATo kwar mo koz m<strong>an</strong>ti?ANTWANNEnn m<strong>an</strong>ier koze. ... To pe koz lor mwa alor.KLEOPATRAMo'ena let<strong>an</strong>!ANTWANNPou ena boukou paz lor mwa mo sir.KLEOPATRASi lor traizon wi. Mo zistwar li pa lor sa. Mo zistwar li lot. ...Kikfwa enn paragraf ... kikfwa enn foutnot ousa enn apenndixminiskil. N<strong>an</strong>ye enport<strong>an</strong>.ANTWANNTo koz gra aster.KLEOPATRAAster, taler, yer, dime, toult<strong>an</strong>. Bon lir to liv <strong>an</strong>bray e les mwaokip mo okipasion. ... Antw<strong>an</strong>n!168


ANTWANNHen! To pe <strong>an</strong>pes mwa kons<strong>an</strong>tre. ... Ki ler la?KLEOPATRATo pe <strong>an</strong>pes mwa kons<strong>an</strong>tre. ... Kifer to pa aste enn mont<strong>an</strong>bray? K<strong>an</strong> to l<strong>an</strong>iverser?ANTWANNKifer?KLEOPATRAMo fer enn souskripsion pou aste enn mont pou twa.ANTWANNKomie to pou mete twa?KLEOPATRAMwa? Mete? Non, plito komie profi mo pou fer ar satr<strong>an</strong>zaksion la.ANTWANNTo'nn les moutouk biznes r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> to v<strong>an</strong>t? Ki arive? Movederaym<strong>an</strong>!KLEOPATRAToult<strong>an</strong> to ti dir mo bet. Mo'nn sey vinn malinn, renar koumazom.ANTWANNFam bizen res kouma fam. Kifer to rod vinn kouma zom. Kontnatir!KLEOPATRABravo Antw<strong>an</strong>n! Koumsa to kapav kontinie kraz kor.ANTWANNKraz kor? Ki kraz kor?KLEOPATRAPa fer Sinwa nef ar mwa!ANTWANNTo trouv to l<strong>an</strong>gaz kominalis?KLEOPATRAPa s<strong>an</strong>z koze.ANTWANNKi s<strong>an</strong>z koze? Taler to pou koum<strong>an</strong>s dir koze bles<strong>an</strong> lor<strong>an</strong>dikape.KLEOPATRA169


(sil<strong>an</strong>s)ANTWANNTo pa reponn?KLEOPATRA(sil<strong>an</strong>s)ANTWANNKleo!KLEOPATRA(sil<strong>an</strong>s)ANTWANNKleo, to ena problem? ( Li fer demars pou leve.)KLEOPATRARes <strong>an</strong>plas fatra. Taler to tonbe.ANTWANNTo lamem?KLEOPATRAKot to'le mo'ale? Mo vol <strong>an</strong>retar.ANTWANNTo ti lamem, kifer to pa ti reponn?KLEOPATRA(sil<strong>an</strong>s)ANTWANNAla to rekoum<strong>an</strong>se!KLEOPATRAK<strong>an</strong> to pou aret koz nenport? K<strong>an</strong> to pou aret f<strong>an</strong>e? Depi mokonn twa to koumsa. Mem k<strong>an</strong> to <strong>an</strong>tor bizen donn twa gagne.ANTWANNKi to pe dir?KLEOPATRA(koz enpe pli for) Pr<strong>an</strong> gagne! ... (li s<strong>an</strong>te)li isid<strong>an</strong> regar z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>d<strong>an</strong> sourir inos<strong>an</strong>d<strong>an</strong> petal enn flerd<strong>an</strong> bourzon nouvo boutird<strong>an</strong> enn ti bonzourki pa rod faver170


ANTWANNKi to pe radote?KLEOPATRAN<strong>an</strong>ye! Enn ti s<strong>an</strong>te.ANTWANNS<strong>an</strong>t pli for koko. Mo enpe sourd.KLEOPATRAKoko! Taler to pou propoz maryaz. ... Dir mwa Tonio, finalm<strong>an</strong>to ti marye ar li?ANTWANNKis<strong>an</strong>nla?KLEOPATRASa tifi risar ki ti fer mwa vinn tro vie d<strong>an</strong> to lizie. ... Kouma li tiapele? Foulvia? Porsia? Kalpernia? ...ANTWANNTo bien kone.KLEOPATRANon, mo pa rapel. Dir mwa ar to labous.ANTWANNAret m<strong>an</strong>z kr<strong>an</strong>n.KLEOPATRATo per so nom klos to lal<strong>an</strong>g? ... To <strong>an</strong>kor per li hen! ...Normal, so papa ti kapav fer twa degout to lavi. Li ti ris, li tiena pouvwar. So z<strong>an</strong>n ti d<strong>an</strong> m<strong>an</strong>g<strong>an</strong>n.ANTWANNTourn paz Kleo, tourn paz.KLEOPATRAKi tourn paz? K<strong>an</strong> to <strong>an</strong>vi tourn paz bizen tourn paz; k<strong>an</strong> to<strong>an</strong>vi mem paz bizen donn twa. ... Kouma to boper.ANTWANNTo ti konn li?KLEOPATRATou dimoun konn li.ANTWANNPa zwe lor mo. To ti konn li av<strong>an</strong> mwa?KLEOPATRA171


Mo finn ne kenz-<strong>an</strong> av<strong>an</strong> twa, normal mo finn konn li av<strong>an</strong>twa.ANTWANNKone kouma zom konn fam?KLEOPATRA(sil<strong>an</strong>s)ANTWANNKoze!KLEOPATRA(sil<strong>an</strong>s)ANTWANNKoze foutou!KLEOPATRAEh! Tr<strong>an</strong>kil la. To <strong>an</strong>kor kwar to gr<strong>an</strong> mari. Ki to ti kwar, mo tiat<strong>an</strong>n twa gagn <strong>an</strong>vi pou koum<strong>an</strong>s travay? To fer koumadir moto posesion, to zouzou personel. Fatra!(Antw<strong>an</strong>n boulverse. Li pe gagn palpitasion. Li larg so kravat.So k<strong>an</strong>n-bl<strong>an</strong> tonbe. Li azenou pou rod li. Li <strong>an</strong>detres.Kleopatra poz so b<strong>an</strong>n zafer e galoupe al ver li, donn li sok<strong>an</strong>n-bl<strong>an</strong>, ed li asize.)ANTWANNMersi!KLEOPATRATo nepli zenn koko. Aret eksite! ... Korek?ANTWANN... Li ti kit mwa.KLEOPATRAFoulvia?ANTWANNOktavia.KLEOPATRAAh wi. Lavi sa. Zwenn, kont<strong>an</strong>, nepli kont<strong>an</strong>, separe. To'lebwar kiksoz? Enpe dilo?ANTWANNNon. Mo korek. Sori. ... Twa Kleo, ki to finn devini?KLEOPATRAPe debat. ... Oblize debat. Mo ti deza dir twa, mo kwar ...172


ANTWANNKi zafer?KLEOPATRAMo metie.ANTWANNAnnn!KLEOPATRAMo ti met enn ti kas dekote. ... Mo'nn al lor b<strong>an</strong> lekol.ANTWANNLekol?KLEOPATRASamem lekol-diswar. Apr<strong>an</strong>n lir, apr<strong>an</strong>n enn lot metie. Mo'nnpas sinior to kone. Mo'nn gagn gou apr<strong>an</strong>n. Pa'nn arete.ANTWANNMo ti dir twa to enn malinn.KLEOPATRAAr mo b<strong>an</strong>n koleg d<strong>an</strong> travay nou finn mont enn korperativ,enn lekol. ...ANTWANNMem d<strong>an</strong> travay to'nn mont latet fam kont zom.KLEOPATRATo pa kwar ti'nn ariv ler? Nou nou travay, nou nou pr<strong>an</strong> risk,bay<strong>an</strong> tap plen. ... Dir kliy<strong>an</strong> met kapot, zot refize. Obliz noutrap zot maladi. Bay<strong>an</strong> obliz nou. Nek konn komision. ... B<strong>an</strong>nkouma twa zot difer<strong>an</strong>. Twa to ti bien difer<strong>an</strong>. To ti fer mwas<strong>an</strong>ti koumadir mo enn prenses. D<strong>an</strong> to leker mo pa ti ennsifon marmit. Me enn zour ...ANTWANNMo ti joukal. Olie okip mo sembou, mo ti al rod dimiel kot lipielark<strong>an</strong>siel, d<strong>an</strong> bor presipis. Zordi mo regret mo sor. Mopinision sa! Tousel d<strong>an</strong> saldat<strong>an</strong>t depar enn ti erport lokal,at<strong>an</strong>n avion ki vinn av<strong>an</strong> so ler.KLEOPATRAPourt<strong>an</strong>, mo avion <strong>an</strong>retar.ANTWANNSakenn so program. Rakont mwa apre ...KLEOPATRA173


Ki zafer?ANTWANNKi garrbarr to'nn f<strong>an</strong>e. To finn res enn felonn! Koumadir motrouv twa pe f<strong>an</strong>n ar zot. Matenva! To enn jak twa.KLEOPATRAPa kwar sa. Li ti enn kestion <strong>an</strong>pes lamor trap nou tro vit. E<strong>an</strong>memt<strong>an</strong> sey donn lekzist<strong>an</strong>s enn form, enn direksion. Pa lesdesten kraz nou tro.ANTWANNAster?KLEOPATRAKi aster?ANTWANNAster ki to fer?KLEOPATRAB<strong>an</strong>n mo laz okip b<strong>an</strong>n zenn. Gid zot pou zot pa tom d<strong>an</strong> mempiez ki nou.ANTWANNTo lavi <strong>an</strong>kor ena valer. Mwa mo'nn fini net.KLEOPATRAKifer to dir sa?ANTWANNMo'nn swiv mo boper d<strong>an</strong> biznes. Ti'ena gro lamone. Me lerlamod ek masinnri s<strong>an</strong>ze pa kapav aziste. Mo ti fini r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong>roulm<strong>an</strong> labitid. ... Difisil pou s<strong>an</strong>z labitid. Mo fam 'si.KLEOPATRAKi zafer?ANTWANNLabitid.KLEOPATRAAnnn!ANTWANNLi'nn prefer al kot li pa bizen s<strong>an</strong>z labitid. Pou bliye momals<strong>an</strong>s mo'nn tom d<strong>an</strong> lalkol - rom ek koka. ... Jabet montkouma fles. ... T<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> bizen al twalet. To kapav vey mob<strong>an</strong>n zafer? Mo'al fer titour.KLEOPATRA174


To'le mo vinn ar twa?ANTWANNZot pa pou les twa r<strong>an</strong>tre. Non, mo kapav debrouye. K<strong>an</strong>nbl<strong>an</strong>mazik. (Li leve, li ale. Kleopatra retourn d<strong>an</strong> so plas,rekoum<strong>an</strong>s fer krose. Kliner-madam ale-vini pe okip sotravay.)KLEOPATRA(S<strong>an</strong>te)d<strong>an</strong> nou kiltir toulezour fetdemornou kiltir <strong>an</strong>sestralmem si li d<strong>an</strong> leralnou gard li perm<strong>an</strong><strong>an</strong>fer li tr<strong>an</strong>gle prez<strong>an</strong>asasinn lavenirpourvi lemor res viv<strong>an</strong> toulet<strong>an</strong>d<strong>an</strong> desten mor-viv<strong>an</strong>nou fet fetdemorador lepasemodi prez<strong>an</strong> ek fitirre-ekrir istwarenv<strong>an</strong>t ritiel, fabrik erofer piknik d<strong>an</strong> simitierles gro zero m<strong>an</strong>z ti zerod<strong>an</strong> nou kiltir toulezour fetdemor(Antw<strong>an</strong>n retourne.)Vinn asiz kot mwa, Antw<strong>an</strong>n.(Li vinn asiz kot Kleopatra.)ANTWANNKi to pe fer?KLEOPATRAPachwerk.ANTWANNPachwerk?KLEOPATRATikare, tikare ar zegwi krose; atas zot <strong>an</strong>sam pou fer enn gr<strong>an</strong>kare, ennrekt<strong>an</strong>g ... Enn dra, enn kouvertir, enn nap, enn175


semenntab, souver, soupla.Tikare, tikare mo donn twaTikare, tikare mo donn twaTo fer katakata d<strong>an</strong> mo laviANTWANNTo bien mizikal zordi.KLEOPATRAZordi? Mo ti toult<strong>an</strong> mizikal. To pa ti remarke?ANTWANNNon.KLEOPATRATo pa ti zis aveg, to ti sourd 'si. Mo pov fatra!ANTWANNTikare, tikare to donn mwaTikare, tikare to donn mwaMo fer katakata d<strong>an</strong> mo laviTo kwar to finn pardonn mwa? ... Difisil non?KLEOPATRAKi zafer?ANTWANNPardone.KLEOPATRAV<strong>an</strong>t brile, leker fermal, me finalm<strong>an</strong> oblize. ... Kouma Zezi lorlakrwa. Sel fason efas egrer, <strong>an</strong>pes amer pr<strong>an</strong> labar.ANTWANNMo pa konn pardone.KLEOPATRAKifer to dir sa? Tou dimoun konn pardone.ANTWANNNon, mo dir twa. Ena dimoun pa konn pardone. Mwa mo pakonn pardone. Si to ti fer mwa seki mo'nn fer twa, mo ti poum<strong>an</strong>z to lefwa mo garde.KLEOPATRAMo'si d<strong>an</strong> koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong> mo ti <strong>an</strong>vi m<strong>an</strong>z to lefwa. Me let<strong>an</strong> ferso travay. Blesir sikatrize. Ar let<strong>an</strong> res zis enn ti tras pou<strong>an</strong>pes nou bliye. Mo'si mo pa'nn bliye me mo pa finn gard twad<strong>an</strong> zwen. Pa mel<strong>an</strong>z bliye ek pardone koko.176


ANTWANNSa mo la sonn zoli k<strong>an</strong> to dir li.KLEOPATRAKi mo?ANTWANNKoko.KLEOPATRATo rom<strong>an</strong>tik ousa nostalzik?ANTWANNEnpe toulede. Nou ti gagn b<strong>an</strong>n bon mom<strong>an</strong> <strong>an</strong>sam ...KLEOPATRAZiska ki larezon vinn kas nou konte.ANTWANNTo kwar larezon? Mo nepli kone. Tousa paret kouyon aster.T<strong>an</strong>k nou ti pe naz kontkour<strong>an</strong>, jalsa douniya. Kouma nou rodr<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> kazot ...KLEOPATRANou?ANTWANNTo kwar zis mwa?KLEOPATRATo'ena rezon. Nou. Nou toulede ti koum<strong>an</strong>s fatige al kontkour<strong>an</strong>. Pa bon met tou tor lor twa. Seki finn arive, finn arive.Si kontinie get deryer kapav gagn tortikoli.ANTWANNKot to gagn sa kalite kouraz la?KLEOPATRAKikfwa ler mo ti koum<strong>an</strong>s p<strong>an</strong>s lezot ... Pa kone. Kikfwa parskimo peyna problem malad kouma twa. Si mo ti malad-maladkouma twa lont<strong>an</strong> mo ti pou depoz zarm. Kikfwa mo finn gagnpli las<strong>an</strong>s ki twa mo Tonio. Senp! Zis enpe plis las<strong>an</strong>s...ANTWANNTo kwar las<strong>an</strong>s ekziste. Mo pa sir... Parfwa koumadir ena lamelazistis ki distribie rekonp<strong>an</strong>s ek pinision. Koumadir pese peylor later. To pa kwar?KLEOPATRAPa kone. Mo zis fer seki mo trouv korek. Samem tou.177


ANTWANNFer ti kare ar zegwi krose.KLEOPATRASamem.ANTWANNMo sagren mo pa kapav get to travay.KLEOPATRATat li.ANTWANNPa parey. ... Talerla to ti dir to pe ekrir zistwar to lavi paz parpaz. Aster to pe fer ... kouma to apel sa? ... we, pachwerk. Tope roul-roul mwa pa vre?KLEOPATRAMem zafer. Sak ti kare enn paz. Mo pachwerk li kouma ennjigsor. K<strong>an</strong> met tou bout <strong>an</strong>sam, nenport kis<strong>an</strong>nla pou kapav lirmwa kouma enn liv ouver.ANTWANNExsepte mwa.KLEOPATRATo kont<strong>an</strong> plengne twa?ANTWANNMo kapav tous twa?KLEOPATRAKi to gagne?ANTWANNMo <strong>an</strong>vi kone kouma to figir ete aster. Mo kapav lir enpe ar moledwa. To les mwa?KLEOPATRAKi dimoun pou dir?ANTWANNPeyna personn isi ...KLEOPATRAEna enn kliner-madam ki ale-vini.ANTWANNEnn madam sa. Li pou konpr<strong>an</strong>.(Kleopatra pr<strong>an</strong> lame Antw<strong>an</strong>n poz li lor so figir. Antw<strong>an</strong>nlezerm<strong>an</strong> pas bout so b<strong>an</strong>n ledwa lor figir Kleopatra, lor so178


lalev, lor so lizie. Toulede emosione. Ena larm d<strong>an</strong> toulede zotlizie.)To finn res fre ek zoli Kleo, to zoli. Mo kapav <strong>an</strong>bras twa?KLEOPATRATaler to pou dim<strong>an</strong>n mwa les twa fer enn ti gate.ANTWANNMo nepli ena sa kalite dezir la. Mo zis <strong>an</strong>vi s<strong>an</strong>ti to parfen.KLEOPATRATo <strong>an</strong>kor enn z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> gate mo ti Tonio. (Li ba li enn ti dou lorso lalev.)ANTWANNEnn kado Bondie sa!KLEOPATRAEnn ti kado fam. To paret bien fatige. Ferm to lizie, seyrepoze.ANTWANNKomie ti kare to'nn fini fer?KLEOPATRAAse pou fer enn gr<strong>an</strong> kouvertir pou enn lili-bato.ANTWANNMo ferm mo lizie, mo reve ki twa ek mwa, nou <strong>an</strong>sam lor noulili bato, <strong>an</strong>ba nou kouvertir pachwerk kouler leternite.KLEOPATRAOlie to al d<strong>an</strong> biznes to ti bizen ekrir poem. To toult<strong>an</strong> rat tosime mo koko. Zet enn koudey ... fer s<strong>an</strong>bl<strong>an</strong> ... vey mo sak.Mo al fer enn ti pipi. (Li sorti.)ANTWANN(s<strong>an</strong>te) d<strong>an</strong> nou kiltir toulezour fetdemorsi memwar fer defosi pa kone kiferou pa konpr<strong>an</strong> kiferkouma b<strong>an</strong>n gr<strong>an</strong> ero ...nou env<strong>an</strong>t simagrenou fer m<strong>an</strong>ti vinn vred<strong>an</strong> nou kiltir toulezour fetdemor ... d<strong>an</strong> nou kiltir toulezourfetdemor ... d<strong>an</strong> nou kiltir toulezour fetdemor ... d<strong>an</strong> nou kiltirtoulezour fetdemor ...179


(Lalimier febli ziska fer nwar net lor lasenn. Apre detrwasegonn li revini dousma-dousma. Ler li'nn retourn normal noutrouv Kleopatra pe dibout kot siez Antw<strong>an</strong>n. Siez la vid.)KLEOPATRAAntw<strong>an</strong>n! Antw<strong>an</strong>n! Kot twa? (Li rod enpe partou. Klinermadamvinn ver li.)KLINER-MADAMOu'nn perdi kiksoz madam?KLEOPATRAPa ti ena enn misie la, enn misie pa trouv kler?KLINER-MADAMSo avion fek dekole.KLEOPATRAAnnnn!(Kleopatra retourn d<strong>an</strong> so plas. Zegwi minit p<strong>an</strong>dil lor laportnimero 4 av<strong>an</strong>s enn minit. Li sonn douz fwa. Enn lavwa d<strong>an</strong>oparler fer enn l<strong>an</strong>ons.)LAVWA DAN OPARLERAvion minwi <strong>an</strong>retar. Nouvo depar finn r<strong>an</strong>vwaye sine-die.Dapre reglem<strong>an</strong> nou bizen ferm erport. Li pou reouver dime.Tou b<strong>an</strong>n pasaze bizen kit erport ale. Zis travayer erport gagndrwa reste. Lotorite prez<strong>an</strong>t exkiz pou tou l<strong>an</strong>ouym<strong>an</strong>.Bonswar.(Kleopatra pe sorti. Kliner-madam galoup ver li ar so sak.)KLINER-MADAMMadam, ou'nn bliye ou sak.KLEOPATRAHen!KLINER-MADAMOu sak madam.KLEOPATRAAnnnn! ... Gard li. Mo nepli pou bizen li. Salam!KLINER-MADAM180


Ki ete sa?KLEOPATRAZistwar mo lavi. Tikare, tikare. Tikare, tikare ar zegwi krose;atas zot <strong>an</strong>sam pou fer enn gr<strong>an</strong> kare, ennrekt<strong>an</strong>g ... Enn dra,enn kouvertir, enn nap, enn semenntab, souver, soupla. Saktikare enn paz; sak paz enn zistwar lamour ...(s<strong>an</strong>te tris)Tikare, tikare mo donn twaTikare, tikare mo donn twaPa fer katakata d<strong>an</strong> mo laviKLINER-MADAMTi kare lamour? Ki lamour ena plis tikare, plis paz?KLEOPATRAMo gr<strong>an</strong> lamour finn r<strong>an</strong>pli tou paz. Vey bien mo b<strong>an</strong>n tikaretikare.Vey bien zistwar mo lamour.(s<strong>an</strong>te) lavi apre lamorli posibisi kouma labali d<strong>an</strong> enn lakrwa<strong>an</strong>ba pie pipalli d<strong>an</strong> enn lakrwa<strong>an</strong>ba pie pipalli d<strong>an</strong> enn lakrwa<strong>an</strong>ba pie pipalSEPTAM 2003Rido181


LEVANZIL KRISHNA(ENN MINI-KOMEDI MIZIKAL)182


BANN PERSONAZNarater-famKrishnaRadhaZournalis (Bek)Fotograf (Bouton)DammarroKaspaltoPROLOGNARATER-FAMKontradiksion mir lor pie kontsezon;b<strong>an</strong>n fri gagn gou r<strong>an</strong>s farata rasi.Li pa'le ouver, lizie kaytalon,telm<strong>an</strong> labitid <strong>an</strong>gourdi lespri.L<strong>an</strong>ez d<strong>an</strong> de pol d<strong>an</strong> lamer soulechom likou pwason, kabos b<strong>an</strong>n kour<strong>an</strong>;kouma dibwa sek, koray d<strong>an</strong> briz<strong>an</strong>pe kas bout par bout. Tou <strong>an</strong>pwazone!Zwazo kouler pal, lezel fatigetom kouma diplon lor later fele;nik lor pie s<strong>an</strong> fey napeyna lavi,simitier r<strong>an</strong>pli ar tom pa fleri.Zegwi merkir fou finn vinn toke net;later rasazie vomi labou tret,fer so degout<strong>an</strong>; d<strong>an</strong> karo, d<strong>an</strong> dokmarmit <strong>an</strong>somaz, barrt<strong>an</strong>n bat lamok.Lespri abriti pa konpr<strong>an</strong> kiferMama-L<strong>an</strong>atir pe gagn maloker;Sakenn trouv erer d<strong>an</strong> desten vwazenme pa trouv mal<strong>an</strong>g d<strong>an</strong> so prop tonken.Me enn zour kikenn - sa enn gr<strong>an</strong> las<strong>an</strong>s -183


tap laport kot nou, r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> nou desten,montre nou sime sorti d<strong>an</strong> petren.Lerla ki nou pr<strong>an</strong> sime renes<strong>an</strong>s!Radha ek Krishna, Shakti-Shaktim<strong>an</strong>n,ti beni lavi; las<strong>an</strong>n s<strong>an</strong>br<strong>an</strong>i<strong>an</strong>flam nou leker, ekler nou lespri,fer nou dres latet pou konbat doushm<strong>an</strong>n.Om, Sh<strong>an</strong>nti, Sh<strong>an</strong>nti, Sh<strong>an</strong>nti, Om!TABLO 1(Bazar d<strong>an</strong> enn kartie popiler d<strong>an</strong> Porlwi. Partou vid; letazerletal bat lamok. D<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n letal peyna mars<strong>an</strong> me epouv<strong>an</strong>tay.Koumadir zot laba pou fer kliy<strong>an</strong> per. Enn zournalis ek ennfotograf r<strong>an</strong>tre. Zournalis pr<strong>an</strong> not, lotla tir foto, enn ta foto.)ZOURNALISPa neseser tousa foto la. Enn sel ase.FOTOGRAFPa dakor! Boukou foto fer lagazet v<strong>an</strong>de. Dimoun pa lir ... pakonn lir ... zot get foto ... aster pa kone si zot konn get foto.Mo sipoze zot trouv seki zot <strong>an</strong>vi trouve.ZOURNALISBizen konn get foto? To pe v<strong>an</strong>n to mars<strong>an</strong>diz!FOTOGRAFLemonn enn bazar. ... Nou tou mars<strong>an</strong>. Nou tou konsomater.ZOURNALISTo bien filozofik zordi!FOTOGRAFMo fer filozofi ar enn kamera. Me personn pa konpr<strong>an</strong>. Pakonpr<strong>an</strong> ... pa'le konpr<strong>an</strong> ... pa gagn li bonn pou konpr<strong>an</strong> ...pa gagn nisa d<strong>an</strong> konpr<strong>an</strong>. Kifer konpr<strong>an</strong> k<strong>an</strong> pa konpr<strong>an</strong> ennnisa apar?ZOURNALISTo'nn m<strong>an</strong>z bilenbi long? Sa kalite egrer! Fer kouma mwa,toutouk. Mo ekrir seki mo <strong>an</strong>vi. Zot lir, zot pa lir mo bien merd.184


Zot konpr<strong>an</strong>, zot pa konpr<strong>an</strong> mo foupamal. Tou m<strong>an</strong>ier piblisiteki fer lagazet marse. Lamone lav<strong>an</strong>t? Sa li zis poketmoni noupatron sa.FOTOGRAFKifer to ekrir?ZOURNALISBon kestion. Ena 3 kalite repons. Repons onet, pa tro onet, paonet ditou. Lekel to'le?FOTOGRAFTouletrwa.ZOURNALISTo sir? Nou'al rod enn plas asize d<strong>an</strong> lonbraz. Bien bizenrefrwadi to radiater.(Zot al asiz lor enn b<strong>an</strong> d<strong>an</strong> enn letal kot ti abitie v<strong>an</strong>n dite.Dammarro ek Kaspalto r<strong>an</strong>tre. Dammarro so lespri d<strong>an</strong> lezer.Realite pou li pa ekziste. Seki pe pase d<strong>an</strong> so latet, samemplis enport<strong>an</strong> pou li. Kaspalto komdabitid sou. Li pe balote.)KASPALTOTo'nn tttrouv sa de bez leur minn la? Kouma zot trouv nou, zotfo... fon ...fonndos. To trouve konbien nou nou for nou. Plis forke sa ti mmmer. B<strong>an</strong>n gr<strong>an</strong> peto pppete k<strong>an</strong> zot vvvwar nou.DAMMARROTo lal<strong>an</strong>g lour, Kaspalto. Plis to lal<strong>an</strong>g lour, plis to foli gr<strong>an</strong>derlour lor to latet. Eski to pe rekoum<strong>an</strong>s rev gr<strong>an</strong>der, pouvwar,fortinn?KASPALTOAret fer bbbezer do ta. K<strong>an</strong> to'nn trouv mwa rrrev tin ... er ...vwar ... samem seki to'nn dir? Mwa ze swi enn tttidumonde eze me swi bien kkkont<strong>an</strong>.DAMMARROBon, ki nou fer? To al dormi pou desoule ousa nou al kot ...KASPALTODddesoule?... Mwa de... desouuule? To trouv mwa sou ...ssssou twa? P<strong>an</strong>kor bbb... bwar. Ki sssou? Ti radot! Mas finnm<strong>an</strong>z .... to latet. ...vvventwit!DAMMARRO185


Oke! Mo kit twa kot twa lerla mo al kot ...KASPALTOTo tttrouve, to fffer bbbezer! Ab<strong>an</strong>donn lllepep ... ki ... ki nouti pppe kkkoze?DAMMARROPa zis lour, to lal<strong>an</strong>g finn amare. Ale may mo zepol. Les massarye larak.KASPALTOKkkkotttt tto ppppe ale aprrre?DAMMARROKot Krishna ... kouma nou ti dir av<strong>an</strong> to bwar to lespri.KASPALTOBwar to lespri ... kiiii bbbwaaar! Laaafiiime. Tou finn vvinnlafimeee.DAMMARROOke babou! Chalo!(Zot sorti. Zournalis ek fotograf rer<strong>an</strong>tre.)FOTOGRAFDonk to ekrir pou gagn lape ar to patron?ZOURNALISParfwa oblize. Mo bizen nouri mo pie douri.FOTOGRAFKot to met prensip d<strong>an</strong> tousa. ... Twa ki kont<strong>an</strong> koz prensip ...ZOURNALIS(sil<strong>an</strong>s) ... Mo ena enn blog.FOTOGRAFBlog?ZOURNALISWi, blog. b, l, o, g blog!FOTOGRAFE alor?ZOURNALISLor mo blog, mo dir seki mo p<strong>an</strong>se vre...mem.FOTOGRAFVremem?ZOURNALIS186


To kwar mo enn m<strong>an</strong>ter?FOTOGRAFNon ... me...ZOURNALISKi me?FOTOGRAFKi kime?ZOURNALISPa kime me ki me.FOTOGRAFAaa<strong>an</strong>! ... Pa konpr<strong>an</strong>.ZOURNALISD<strong>an</strong> mo blog, mo dir ki nou bizen pr<strong>an</strong> kont seki li pe dirnou ...FOTOGRAFLi?ZOURNALISLimem do ta. Li pa pe dir nou ki nou tren finn deraye; ki toupe degrengole; ki bizen tras nouvo larout? ...FOTOGRAFTo pe dir Krishshsh...ZOURNALISShouhouhout! Miray ena zorey.FOTOGRAFKot miray la? Mo koup so zorey.ZOURNALISAret fer tapaz. Taler lapolis ramas nou. ... T<strong>an</strong>sion! Sa dekouyon la pe revini.(Dammarro rer<strong>an</strong>tre; li pe sarye Kaspalto lor so zepol.)DAMMARROEh bourzwa, personn pa'le enn sak larak?ZOURNALISSi li tro lour, zet li.DAMMARROImpossible! K<strong>an</strong> mo tris, kis<strong>an</strong>nla pou fer mwa riye? Sak gonaz187


izen so deleryom. Laverite vre.FOTOGRAFSa enn vre filozof lepep sa! To kone matlo (li pe koz arzournalis) nou lagazet ti bizen nom li filozof del<strong>an</strong>e. Sel fasonpou gard kiltir popiler viv<strong>an</strong>.KASPALTO(lor zepol Dammarro)Aret bouzzze, mmmatlo, ... to pe fffer ... mwa gagn ...mmmaloker. Taler ... mo vvvomi lor twa. Weeerrrk! (li vomi lorli).ZOURNALISSak gonaz bizen so degout<strong>an</strong>. Pr<strong>an</strong> ou degout<strong>an</strong>, maron depila. Ou pa trouve ou pe der<strong>an</strong>z nou.KASPALTO(lor zepol Dammarro)Nou ale dddo ta. To pa trouve bbb<strong>an</strong>n salisss<strong>an</strong> ssa. Weeerrrk!(li vomi <strong>an</strong>kor)DAMMARROK<strong>an</strong> mas sarye larak ferm<strong>an</strong>te, fasil perdi sime. Dir mwa kotbizen pase pou al kot Kr ....ZOURNALISShouhouhout! Miray ena zorey.DAMMARROKot ena miray?ZOURNALISAyaya! Lizie bouse. Lafime d<strong>an</strong> lizie.DAMMARROKoze pe vinn bizar.KASPALTOMo'nn dir twa ... weeerrk! (li vomi <strong>an</strong>kor) Salisss<strong>an</strong>!FOTOGRAFKifer ou'le al kot li?DAMMARROKot kis<strong>an</strong>nla?ENN LAVWAKot mwa!(Enn bel zom tipik Afriken r<strong>an</strong>tre)188


DAMMARROMisie Krishna.KRISHNATo ti pe rod mwa? ... Ki finn ariv Kaspalto? Les mo pr<strong>an</strong> li. (limet Kaspalto lor so zepol koumadir enn pwa n<strong>an</strong>ye ditou)Swiv mwa.ZOURNALIS EK FOTOGRAFNou'si?KRISHNASi zot 'le!(Zot tou sorti)(D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Radha ek Krishna)SANTE RADHA(li klerma <strong>an</strong>sent)Mo Shaktim<strong>an</strong>n kot twa?Retourn d<strong>an</strong> mo lebra!Boner-boner e to pa laparski devwar finn apel twa.E mwa mo la, O gr<strong>an</strong> gate,s<strong>an</strong> to prez<strong>an</strong>s, O bienneme.Mo Shaktim<strong>an</strong>n kot twa?Retourn d<strong>an</strong> mo lebra!La d<strong>an</strong> mo v<strong>an</strong>t, to tibabape bouz-bouze, rod so papa;papa Krishna souv<strong>an</strong> pa la;nou tibaba pa konpr<strong>an</strong> sa.O Krishna Shaktim<strong>an</strong>n,Retourn d<strong>an</strong> mo lebra!TABLO 2RADHA189


Baba Radha pe apel twa;li'si li tris k<strong>an</strong> to pa la;Radha, baba, ek so babape apel twa. Vini papa!Mo Shaktim<strong>an</strong>n kot twa?Retourn d<strong>an</strong> mo lebra!To finn donn nou lamour beniki s<strong>an</strong> limit, ki enfini;lamour ki kas tou b<strong>an</strong>n lasennfer tou dimoun partou vinn enn.Ekout lapel Shaktiki s<strong>an</strong> twa li nahi.(<strong>an</strong>memt<strong>an</strong> Krishna ek lezot r<strong>an</strong>tre)KRISHNAAla mo la zoli Shakti!Depi bien lwen mo t<strong>an</strong>n lavwamo tibaba ek so mamape dir mwa pa tarde vini.Pardonn mwa mo Shakti!Mwa s<strong>an</strong> twa ki nahi!(Radha may Krishna. D<strong>an</strong> presipitasion, Kaspalto sap lor zepoltonbe; Dammarro sey gob li; toulede tom plat.)RADHAKi ariv zot de? Nisa pe deborde?KRISHNADo not disturb! Monsieur Kaspalto ek Dommarro bezoinrepo. ... Bon! Mo met nou de konper d<strong>an</strong> s<strong>an</strong>mdami. Let<strong>an</strong>sablag-blag ar sa de kamwad la. Mo revini d<strong>an</strong> enn timama. (lilev toulede, met sakenn lor enn zepol, sorti)ZOURNALISMo prez<strong>an</strong>t momem. Mo apel Bek Kabose. Mo travay zournalispou Lagazet RagTag.190


FOTOGRAFMwa mo Bouton Fotoye; fotograf RagTag.RADHAMwa mo Radha, madam Krishna. ... Zot pou bwar kiksoz? Dilo,zi fri, rom ar<strong>an</strong>ze ar fri zarden?ZOURNALISTro boner pou rom ar<strong>an</strong>ze; tro tar pou dilo; zi fri korek.FOTOGRAFParey! ... Dir mwa Madam, depi lont<strong>an</strong> ou konn li?RADHADepi toult<strong>an</strong>.ZOURNALISToult<strong>an</strong>?RADHAWi!ZOURNALISPa konpr<strong>an</strong>.RADHAPeyna n<strong>an</strong>ye pou konpr<strong>an</strong>. Lamour li enfini ek eternel. Nounam enfini ek eternel. Enfini ek eternel rod so lot enfini eketernel. Shakti rod so Shaktim<strong>an</strong>n e Shaktim<strong>an</strong>n rod soShakti.FOTOGRAFLi pa kouma nou. Li ... difer<strong>an</strong>, enn lot nasion?RADHAMaya.ZOURNALISKi maya?RADHAMaya may lespri. Seki lizie trouve pa seki vremem ete.FOTOGRAFMo koz fr<strong>an</strong>. Li nwar kouma ferm lizie, kafe nwar koumakoltar; ou, ou plito kafeole ... ou konpr<strong>an</strong>?RADHAPa enport<strong>an</strong>. Lamour enfini ek eternel pa get tousa.ZOURNALIS191


Personn pa kone kot li sorti; personn pa kone k<strong>an</strong> li finn vini.D<strong>an</strong> biro leta sivil pa ena okenn tras so nes<strong>an</strong>s. Legalm<strong>an</strong> li paekziste.RADHALi ekziste depi toult<strong>an</strong>; li pou ekziste ziska toult<strong>an</strong>.FOTOGRAFRom<strong>an</strong>tik! Ou lespri rom<strong>an</strong>tik pe fer ou koz nenport.ZOURNALISOu, nou konn ou. Ou papa ti enn gardien z<strong>an</strong>imo; nou ti almem lekol. Ou rapel non?RADHAWi. Mo rapel bien Bek ek Bouton. Zot ti toult<strong>an</strong> kouma simizek kalson. Tou dimoun ti kwar zot ge.FOTOGRAFVre?RADHAOu paret kont<strong>an</strong>!FOTOGRAFNormal mo kont<strong>an</strong> parski depi bien lont<strong>an</strong> nou kont<strong>an</strong>.RADHAVremem zot ge?ZOURNALISWi.RADHAZot trouve? Zot lamour difer<strong>an</strong>, parey kouma lamour <strong>an</strong>tKrishna ek mwa. (Krishna retourne) Krish, to ti kone Bek ekBouton ge?KRISHNAWi. ... Diversite neseser. ... ( li s<strong>an</strong>z koze) Mo dir sa de klounla aret soule. Zot dir mwa ki zot pa pou arete t<strong>an</strong>ki Bondiekontinie bwar soma. Pa fasil ar zot!RADHAKrishna, to kwar zot ...?KRISHNAGe?RADHA192


Hen!KRISHNASa de la? Non! Zot mempa rapel ki ete sex. ... Sakenn d<strong>an</strong> sosourr ... Kouma zot res <strong>an</strong>sam, mo pa konpr<strong>an</strong>. Mo kwar se denam frer ki finn zwenn. Si zot kontinie soule difisil pou dir kizot pou devini prosenn nes<strong>an</strong>s.ZOURNALISKrishna, depi lont<strong>an</strong> mo <strong>an</strong>vi fer swa ou portre, swa fer ennentervyou ...KRISHNAOu sef pa pou pibliye.ZOURNALISKouma ou kone?KRISHNATro kont so lentere. Aksioner pou tay so palto.FOTOGRAFKapav seye.KRISHNAAt<strong>an</strong>n so ler vini.ZOURNALISOu kwar d<strong>an</strong> desten?KRISHNADesten ekziste. T<strong>an</strong>k fri la pa'nn mir net, li pa pou tonbe.FOTOGRAFOu koz kouma Mao.KRISHNAVishnu, Zezi, Mao, G<strong>an</strong>dhi, zot tou ena enpe rezon, sakenn som<strong>an</strong>ier.RADHAE Krishna, ki li li p<strong>an</strong>se?KRISHNALi kont<strong>an</strong> twa; li kont<strong>an</strong> tibaba d<strong>an</strong> to v<strong>an</strong>t; li okip sozarden ...RADHASamem tou?KRISHNAK<strong>an</strong> so ler vini mo pou dir twa. Rapel! Lavi enn kontradiksion.193


Kouma nou ne, nou koum<strong>an</strong>s mor. Fode mor pou re-ne; fodeferm lizie pou trouv kler; fode vinn fou pou koum<strong>an</strong>s rezone.Dim<strong>an</strong>n Lerwa Lir. Li li ti konpr<strong>an</strong> sa bien.ZOURNALISLet<strong>an</strong>sa kabri m<strong>an</strong>z salad.KRISHNAKabri m<strong>an</strong>z salad?ZOURNALISBazar vid; lapli finn aret tonbe; tibaba pe mor toufe ... Ki enapou konpr<strong>an</strong>?KRISHNAKifer? Kifer? Kifer?FOTOGRAFKifer?KRISHNAKifer gouvernm<strong>an</strong> chomtayt? Kifer redakter<strong>an</strong>sef s<strong>an</strong>sir lartikki Bek per pou ekrir? Kifer Bouton efas foto ki li tire? Kiferaksioner fer koumadir toukorek? Kifer dimoun <strong>an</strong>gourdi kasietd<strong>an</strong> larak, d<strong>an</strong> lapoud bl<strong>an</strong>? ... Radha, okip nou de tikomik. Mobizen montre Bek ek Bouton enn zafer.RADHAYes boss!KRISHNATo enn lamour twa. (Krishna, Bek ek Bouton sorti)RADHAMo Shaktim<strong>an</strong>n kot twa?Retourn d<strong>an</strong> mo lebra!To finn donn nou lamour beniki s<strong>an</strong> limit, ki enfini;lamour ki kas tou b<strong>an</strong>n lasennfer tou dimoun partou vinn enn.Ekout lapel Shaktiki s<strong>an</strong> twa li nahi.(Dammarro r<strong>an</strong>tre)Li korek?RADHA194


DAMMARROWi, mo kwar. ... Depi ennt<strong>an</strong> li nepli tini kouma av<strong>an</strong>.RADHALefwa pe vinn konpot!DAMMARROPa koz koumsa Madam Krishna.RADHAApel mwa Radha.DAMMARROHen!RADHAApel mwa Radha. Mo apel R, a, d, h, a. Radha. Mwa moShakti, li li Shaktim<strong>an</strong>n. Li enn n<strong>an</strong>ye ditou s<strong>an</strong> mwa koumamwa mo enn n<strong>an</strong>ye ditou s<strong>an</strong> li. Mo so lamwatie; li molamwatie. Radha ek Krishna fer enn kouma Krishna ek Radhafer enn. Oke! To'nn bien konpr<strong>an</strong>?DAMMARROFoul konpr<strong>an</strong> Madam Krishna!RADHABon! Bon! ... Mo ena enn zafer pou dim<strong>an</strong>n twa ek to kamwad.Kifer zot pa al d<strong>an</strong> enn s<strong>an</strong>t detox? Zot kapav, si zot ole, sortid<strong>an</strong> lalkol ek g<strong>an</strong>ja. Mo kapav vinn ar zot si zot ole. Ti pouextra si nou reysi sa. ... Si zot sorti, zot kapav ed Krishna.DAMMARRONou, de deler, ed li? Ou pe badine.RADHANon, mo serye. Krishna ena enn gr<strong>an</strong> travay pou fer e li bizenkoudme. Zot ki konn li bien, zot sirm<strong>an</strong> kapav fer so travaymarse.DAMMARRONou? Laraker ek droger? Aret sik<strong>an</strong>n nou Madam Krishna.RADHARadha!DAMMARROHen!RADHAR, a, d, h, a.195


DAMMARROOke! Les mo al gete ki pe ariv mo torsenn. (li sorti)TABLO 3(D<strong>an</strong> bazar kouma d<strong>an</strong> tablo 1. Sel difer<strong>an</strong>s se ki b<strong>an</strong>nepouv<strong>an</strong>tay finn fonn.)ZOURNALISMem epouv<strong>an</strong>tay finn fonn! Bazar <strong>an</strong>kriz.KRISHNAEna kriz partou me dimoun <strong>an</strong>kor kwar ki bazar eternel.FOTOGRAFBazar pa eternel? Dimoun bizen aste; dimoun bizen v<strong>an</strong>de.D<strong>an</strong> bazar dimoun aste-v<strong>an</strong>de. Depi koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong> ziskaleternite. Swami kot mwa dir ki d<strong>an</strong> tou liv sakre samemmesaz prensipal. (Li s<strong>an</strong>te)Aste, v<strong>an</strong>de do papa;aste, v<strong>an</strong>de.Aste, v<strong>an</strong>de do mama;aste, v<strong>an</strong>de.Aste, v<strong>an</strong>de mo fami;aste, v<strong>an</strong>de.Lavi samem pli gr<strong>an</strong> bazar;mars<strong>an</strong>diz ki dikte lalwa.Aste, v<strong>an</strong>de mo fami;aste, v<strong>an</strong>de.Aste, v<strong>an</strong>de!Aste, v<strong>an</strong>de!Aste, v<strong>an</strong>de!KRISHNAHe! To konn met d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>bi<strong>an</strong>s.ZOURNALISD<strong>an</strong> liniversite finn dir nou ki aste, v<strong>an</strong>de amenn devlopm<strong>an</strong> kiamenn demokrasi ki amenn sivilizasion ki amenn lape kiamenn devlopm<strong>an</strong> ki amenn ...KRISHNA... aste, v<strong>an</strong>de.196


ZOURNALISSamem!FOTOGRAFSelm<strong>an</strong>, parfwa mo trouv enn zafer bien drol. Lev<strong>an</strong>zil dirpartaze me monper kot mwa dir ki aste, v<strong>an</strong>de enn pli gr<strong>an</strong>laverite depi kreasion ziska revelasion. ... Selm<strong>an</strong> mo bizenaksepte parski monper finn lir d<strong>an</strong> gr<strong>an</strong>-gr<strong>an</strong> liv. Minis kotmwa so s<strong>an</strong>te prefere seAste, v<strong>an</strong>de! Aste, v<strong>an</strong>de! Aste, v<strong>an</strong>de!Aste, v<strong>an</strong>de! Aste, v<strong>an</strong>de! Aste, v<strong>an</strong>de!ZOURNALISMo patron parey. Lagazet enn mars<strong>an</strong>diz, bizen v<strong>an</strong>de e ferdimoun aste; lespas piblisite enn mars<strong>an</strong>diz, bizen v<strong>an</strong>de e fermars<strong>an</strong> aste pou ki li kapav v<strong>an</strong>n so mars<strong>an</strong>diz.Lavi samem pli gr<strong>an</strong> bazar;mars<strong>an</strong>diz ki dikte lalwa.Aste, v<strong>an</strong>de mo fami;aste, v<strong>an</strong>de.Aste, v<strong>an</strong>de!Aste, v<strong>an</strong>de!Aste, v<strong>an</strong>de!KRISHNAMe bazar vid. Ki pou fer?ZOURNALISMwa mo enn zournalis. Mo la pou dir ki pe arive.FOTOGRAFMwa mo tir foto pou montre ki pe arive.KRISHNAKifer sa pe arive?ZOURNALIS/ FOTOGRAFSa pa nou travay. Se travay ...KRISHNAPolitisien?FOTOGRAF/ ZOURNALISSamem.KRISHNAProfeser?197


ZOURNALIS/ FOTOGRAFSamem.KRISHNAPret, filozof, exper?FOTOGRAF/ ZOURNALISSamem.KRISHNABe zot de?ZOURNALIS/ FOTOGRAFNou pas!KRISHNAPa kapav seye?FOTOGRAF/ ZOURNALISSakenn so sakenn! Pa kapav mel<strong>an</strong>z kalchoul.KRISHNAPl<strong>an</strong>ter, bazarye, konsomater?ZOURNALISPl<strong>an</strong>ter pl<strong>an</strong>te, v<strong>an</strong>de; bazarye aste, v<strong>an</strong>de; konsomater aste,m<strong>an</strong>ze. Koumsa lavi marse kouma reglem<strong>an</strong> bazar.KRISHNABe kifer bazar vid?FOTOGRAFKikenn pa pe aste. Kikenn finn bliye v<strong>an</strong>de. Kikfwa kikenn tropares. Li finn bliye ki so devwar se prodwir pou ki masinnaste-v<strong>an</strong>de marse.KRISHNASi pa pe kapav prodwir?ZOURNALISPa kapav prodwir! Ki ou pe dir Misie Krishna? Ou koz kouma sab<strong>an</strong>n kominis la. Fer at<strong>an</strong>sion! Miray ena zorey. T<strong>an</strong>sion zotramas ou!KRISHNAEna pe dir akoz lamer pe monte, disel pe r<strong>an</strong>t partou, touylater, touy b<strong>an</strong>n pl<strong>an</strong>t ...FOTOGRAFZistwar sa! Pa ena enn sel foto ki montre sa! M<strong>an</strong>ti. Zot pa'lepl<strong>an</strong>te, sa ki laverite veritabm<strong>an</strong> vre.198


ZOURNALISPa ekout propag<strong>an</strong>n b<strong>an</strong>n kominis Misie Krishna. Zot pe rodmet zot diktatir partou. Nou zournalis nou kone ki pe pase.Akoz samem nou ekrir ...FOTOGRAF... e tir foto pou donn prev ki seki ete vremem ete.KRISHNAS<strong>an</strong>s mo'nn zwenn zot. Sinon mo ti pou al kwar sipa ki gonaz.ZOURNALISAster ou konpr<strong>an</strong> kifer liberte lapres li vital pou devlopm<strong>an</strong>lemonn?KRISHNAWi, gr<strong>an</strong> dimoun. Mersi.(Let<strong>an</strong>sa Bouton pe galoup agos, adrwat pou tir mem foto:stal vid, letazer vid, bazar vid.)KRISHNAB<strong>an</strong>n foto ki Bouton pe tire pou montre ki bazar pa pe marse;ki letazer vid; ki lekonomi <strong>an</strong>kriz?ZOURNALISNon, Misie Krishna. Nou sef pou ekrir enn editoryal kontdimoun pares ki pe afam lepep e met nou pei azenou. Li pouferm lagel b<strong>an</strong>n ki pe dir ki bizen ogm<strong>an</strong>t tax pou fer b<strong>an</strong>ndimoun ris peye. Fer ris peye pou fer pares vinn plis pares?Lozik sa? Aster ena enn nouvo sega. Ena pe dir ki b<strong>an</strong>n paradifiskal ki pe fer bazar vinn vid. Zot koz nenport.KRISHNAEnn fwa mo ti vizit enn pei ... bien-bien lont<strong>an</strong>, ... laba zot tiena enn lot m<strong>an</strong>ier.D<strong>an</strong> senplisite, s<strong>an</strong> okenn flaflaMonol ek Radha okip z<strong>an</strong>imo,pl<strong>an</strong>t pie friyapen, donn b<strong>an</strong>n ki peynadipen k<strong>an</strong> gagn fen, k<strong>an</strong> gagn swaf dilo.Enn bien ti pei me enn gr<strong>an</strong> lavi.Devlopm<strong>an</strong> ti fer s<strong>an</strong> fer letalazki li d<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong>, ki li d<strong>an</strong> vilaz;199


pa ti met paryaz d<strong>an</strong> konkour plen pos,kraz kor inos<strong>an</strong> ar enn leker ros.Enn bien ti pei me enn gr<strong>an</strong> lavi.D<strong>an</strong> partaz Monol ti konstrir dime;D<strong>an</strong> done, pa pr<strong>an</strong>, gr<strong>an</strong>di b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>;Monol ek Radha zame rasazieretourn ar later seki zot finn pr<strong>an</strong>.Enn bien ti pei me enn gr<strong>an</strong> lavi.Monol ek Radha ek tou lezot 'si<strong>an</strong>sam ti konstrir enn lot lavenir.... Kouma Kalib<strong>an</strong>n mo'<strong>an</strong>vi redormipou <strong>an</strong>pes rev la fini d<strong>an</strong> mirmir.Enn bien ti pei me enn gr<strong>an</strong> lavi.Eski enn rev sa ousa vre-vre sa?Eski li posib vinn disip Monol,vinn disip Radha; aret tralala.Eski li posib fouy enn lot rigol?Eski li posib fouy enn lot rigol?Eski li posib fouy enn lot rigol?Eski li posib fouy enn lot rigol?Eski li posib fouy enn lot rigol?ZOURNALIST<strong>an</strong>sion Misie Krishna! S<strong>an</strong>te kominis sa! Ena kees lad<strong>an</strong>!FOTOGRAFAla ou s<strong>an</strong>t bien la!ZOURNALISS<strong>an</strong>t bien? To'le li al ferme?FOTOGRAFSamem mo pe dir. Zwazo s<strong>an</strong>t pli bien k<strong>an</strong> ferm li d<strong>an</strong> so<strong>lakaz</strong>.ZOURNALISTrap mwa av<strong>an</strong> mo bez sa kouyon la!KRISHNA200


Chombo, chombo, Bek! ... Pa bliye! Nou ti pe rod kone kiferbazar vid.ZOURNALISSenp Misie Krishna! Akoz b<strong>an</strong>n toutouk kouma sa bachara la.FOTOGRAFKi to dir? Mo toutouk, mo bachara? Tous mwa, mo gete si toenn vre zom. Twa ki toutouk, twa ki bachara! To'le mo klaktwa?ZOURNALISSeye si to enn vre zom!KRISHNAKi pe ariv zot? Bazar kapav vid, latet bizen plen. Plen ar nouvolide pou r<strong>an</strong>pli letazer ar m<strong>an</strong>ze.FOTOGRAFWeeh! Get so lagel do! So lal<strong>an</strong>g longer so kravat. Li boykotmo b<strong>an</strong>n foto pou fer so patron plezir. Wi misie; ou ena rezonmisie; ou pete s<strong>an</strong>ti bon misie ...ZOURNALISEta sovaz, to'le mo larg tou to pese? To'le? Pa provok mwa! Molarg to pese.FOTOGRAFLarg mo pese? Mwa mo larg to lekours.(li fons lor Bek ki al kasiet deryer Krishna)Pa bate! Pa bate!ZOURNALIS(<strong>an</strong>koler, Bouton al asiz d<strong>an</strong> enn kwen)KRISHNATo trouve Bek, nou pe zis tourn <strong>an</strong>ron. E personn pa pe dirkifer bazar vid.ZOURNALISBazar vid? Bazar vid? ... Pa kone ki bizen p<strong>an</strong>se. ... Kikfwa ...Pa kone!KRISHNAZournalis pa kone; prezid<strong>an</strong> pa kone. Ena pe dir pese pey lorlater.201


ZOURNALISSamem! Pese pey lor later.KRISHNAKis<strong>an</strong>nla finn fer pese?ZOURNALISDimoun. Dimoun ki al bazar pou fer zot bazar. Zot fer pese.Bondie ferm bazar pou pini zot. Wey! Wey! Ala kifer. Samemso yes!KRISHNABe pl<strong>an</strong>ter, elver, artiz<strong>an</strong>?ZOURNALISZot d<strong>an</strong> pese.KRISHNAKifer?ZOURNALISZot fer dominer. Nek ogm<strong>an</strong>t pri. Pou enn wi, pou enn non primonte. Bondie pa kont<strong>an</strong>. Li pini zot ... ferm bazar.KRISHNAArk<strong>an</strong>ter? B<strong>an</strong>kie? Kaser?ZOURNALISSa b<strong>an</strong>n ti bweter sa. Zot lame prop. Pa bon fer bezer ar zotMisie Krishna. Zot pa b<strong>an</strong>n piner; zot fer enn travay onet pouenn bouse m<strong>an</strong>ze.(Fotograf retourne. Li tris.)FOTOGRAFSori Bek! Mo finn f<strong>an</strong>e. Pardon. (zot maye, <strong>an</strong>brase)ZOURNALISKaspa latet koko!KRISHNANou problem pa'nkor regle.FOTOGRAFKi problem <strong>an</strong>kor?KRISHNAKifer bazar vid?ZOURNALISMo pa fek dir ou.202


FOTOGRAFBek, nou bizen aret zwe kouk kasiet ar laverite. Ki to dir?ZOURNALIS(sil<strong>an</strong>s)TABLO 4(Kot Radha ek Krishna. 1 <strong>an</strong> pli tar. Dammarro pe okip enntibaba; Kaspalto pe kwi m<strong>an</strong>ze d<strong>an</strong> lakwizinn; Radha pe okipb<strong>an</strong>n pl<strong>an</strong>t.)RADHABwat sa! Dilo larivier pe koul mens, vadire lasours pe sek.B<strong>an</strong>n br<strong>an</strong>s ek fey lor pie pe brile ar saler. Saler donn bal. Kipe ariv douniya?Depi enn t<strong>an</strong> tou finn toke:Lete fer fre, fer so liver;siklonn pe mont ver lekwater;pol nor, pol sid pe tr<strong>an</strong>spire.(Dammarro pe tir gaz ar tibaba)DAMMARROTi bien dir zot enn mofinn safer Dammmarro pr<strong>an</strong> tibaba.(Kaspalto pe sarye enn pwalon)KASPALTOPli grav ki sa. Zot dim<strong>an</strong>n mwakwi farata, kari gropwa.DAMMARRO EK KASPALTOAster zot trouv drolgarrbarr d<strong>an</strong> kasrol!RADHALor la depi lont<strong>an</strong> Krishnafinn al okip enn gr<strong>an</strong> louvraze li dir mwa depi laba203


dife partou pe fer ravaz.KASPALTONormal lesiel li <strong>an</strong>koler!Zot fer mwa aret gout liker.DAMMARROAdding insult to injuryala zot dir mwa triy diri.DAMMARRO EK KASPALTOAster zot gagn soktouf<strong>an</strong>n d<strong>an</strong> lamok.RADHAEnn s<strong>an</strong>s mo'ena de konpagnon;Bon garson, pa kapav dir non.Zot ed mwa okip mo babaparski so papa li pa la.KASPALTO EK DAMMARROKi pou dir la, ki pou dir la?Radha enn kou kas nou konte!Bizen dir wi, bizen dir wi,Radha finn donn nouvo lavi.(Krishna, Zournalis ek Fotograf r<strong>an</strong>tre. Radha ek lezot galopeal akeyir zot. Krishna pr<strong>an</strong> tibaba d<strong>an</strong> so lebra.)KRISHNATifi? Garson?RADHATifi.KRISHNAEnn nouvo Shakti! ... Zot konn Bek ek Bouton? Sa de la finnbien ed mwa.BEKPa finn reysi tegn dife.BOUTONSeye me abba!BEKLi bon li'nn brile. Aster kapav ... enn lot ...RADHA204


Enn lot bazar?BOUTONPa bien kone. Ki to dir Bek?BEKDevlopm<strong>an</strong> ki fer s<strong>an</strong> fer letalazki li d<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong>, ki li d<strong>an</strong> vilaz;ki pa met paryaz d<strong>an</strong> konkour plen pos,kraz kor inos<strong>an</strong> ar enn leker ros.KRISHNASenplisite! Senplisite!D<strong>an</strong> partaze, d<strong>an</strong> korpereAnou tras enn nouvo simesenplisite, senplisite.(Bizen tradir dernie parol Krishna d<strong>an</strong> tou b<strong>an</strong>n l<strong>an</strong>g koze ek<strong>an</strong>segne d<strong>an</strong> Moris e s<strong>an</strong>t li lor lagam sega.)(Fevriye 2009)RIDOBISTOPPREZIDAN OTELOTABISMAN LIRDERNIE VOLLEVANZIL KRISHNAKAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLPIGMALION ANBALAO205


KAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLOUVERTIREski nou sourd, pa trouv tro kler?Eski memwar pe fer erer?Eski lespri finn vinn kokom,Lenteliz<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> boutey rom?Enn ti pirog d<strong>an</strong> move t<strong>an</strong>Pe rod evit tas d<strong>an</strong> briz<strong>an</strong>.Div<strong>an</strong> soufle, laroul monte;Patron pirog pe g<strong>an</strong>ase.Olie rapel trase lapasLi zour for-for tou b<strong>an</strong>n f<strong>an</strong>gasKi dapre li foul-foul giltiTou maler ki pe tom lor li.Eski nou sourd, pa trouv tro kler?Eski memwar pe fer erer?Eski lespri finn vinn kokom,Lenteliz<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> boutey rom?Enn labourer d<strong>an</strong> so karoGagn tr<strong>an</strong>blem<strong>an</strong>, pe tr<strong>an</strong>spir gro.Later f<strong>an</strong>n-f<strong>an</strong>n pe bril rasinn;Bebet partou pe fer mofinn.Olie rapel mexinn bizenLi zour for-for so prop vwazenParski li kwar ki zot grokerPe fer maler r<strong>an</strong>z so l<strong>an</strong>fer.206


Eski nou sourd, pa trouv tro kler?Eski memwar pe fer erer?Eski lespri finn vinn kokom,Lenteliz<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> boutey rom?Enn profeser ki kap lekol,Enn pousari ki pe rod rol,Enn prezid<strong>an</strong> tas lor lakol,Enn papa ki pe devir bol,Olie konpr<strong>an</strong> ki pe'ariveAlala pe larg gro zoure,Blam setaki ek sipakwaPou boulversm<strong>an</strong> d<strong>an</strong> douniya.Eski nou sourd, pa trouv tro kler?Eski memwar pe fer erer?Eski lespri finn vinn kokom,Lenteliz<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> boutey rom?Eski nou sourd, pa trouv tro kler?Eski memwar pe fer erer?Eski lespri finn vinn kokom,Lenteliz<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> boutey rom? ...AK 1 TABLO 1Ton Toulsi, limem narater nou zistwar. Li bien vie; li ena longseve ek labarb bl<strong>an</strong>; so kostim kouler later Samarel.TON TOULSILont<strong>an</strong> bien lont<strong>an</strong> Zwazo Lark<strong>an</strong>sielTi poz lor enn br<strong>an</strong>s laba lor enn mel,Plonz so regar sen d<strong>an</strong> enn ti lil ver,Dir enn fraz sekre, m<strong>an</strong>ntra liniver,Apre <strong>an</strong>vole, <strong>an</strong>vole-ale.KER207


Bizen kone, bizen kone ki fraz sekre,Ki fraz sakre, ayo, nou Zwazo Lark<strong>an</strong>siel.TON TOULSIBien lont<strong>an</strong> apre bato ti vini;Bato sort Lafrik, bato sort Lazi,Zot sarye esklav, zot sarye kouli,Mouna ek Ramba, Kofi ek Devi,Travayer later, kalite-kouler.KERBizen kone, bizen kone ki fraz sekre,Ki fraz sakre, ayo, nou Zwazo Lark<strong>an</strong>siel.TON TOULSID<strong>an</strong> sa ti lil ver Virzini ti ne;So lapo kwivre, so seve boukle.Enn baba mirak, par<strong>an</strong> enkoni,Viv lor sarite, gr<strong>an</strong>di d<strong>an</strong> lari.Virzini ti vinn enn zoli tifi.KERBizen kone, bizen kone ki fraz sekre,Ki fraz sakre, ayo, nou Zwazo Lark<strong>an</strong>siel.TON TOULSILer li ti pre pou gagn douz b<strong>an</strong><strong>an</strong>eEnn move lespri plen ar mes<strong>an</strong>steTi pe dres papie pou fer so vilen.Enn s<strong>an</strong>s Marenn-Fe ki vey so destenSouk li, amenn li d<strong>an</strong> enn lot pei.TABLO 2Enn flat delix d<strong>an</strong> enn lavil modern. Virzini, enn fam 30 <strong>an</strong> ekso boyfrenn, Paul, pe koze.208


VIRZINIMo kwar mo bizen ale.PAULBezoin ale, Virzini? Que ve-ti dire? Tell me, tell me, what doyou me<strong>an</strong>?VIRZINIPaul, to pa pou konpr<strong>an</strong>. Touleswar Zwazo Lark<strong>an</strong>siel vinn d<strong>an</strong>mo rev ... li dir mwa ki to fer isi? ... bizen twa d<strong>an</strong> to lil ver.Vinn deter sekre sakre.PAULBezoin? Cette ville a besoin de toi. J'ai besoin de toi. Ecoute. Tias tout içi - arz<strong>an</strong>, succès, gloire et amour ... What is ziszwazo lark<strong>an</strong>siel bizness? Ti koz toult<strong>an</strong> marenn-fe, zwazolark<strong>an</strong>siel ... ze ne konpr<strong>an</strong> pas, mo zoli Virzini. Keskese sesekre sakre?VIRZINITo'nn viv ar mwa preske de-z<strong>an</strong>. To nek koz larz<strong>an</strong>, kontra,promosion, loto delix, lavi jetset.PAULTo reproche mwa? I've made you a star, rich <strong>an</strong>d famous.VIRZINIWi, mersi. To'si to finn gagn to bout. Enn gro bout. Aster moretoun d<strong>an</strong> mo lil ver kot mo Marenn-fe ek Zwazo Lark<strong>an</strong>sielpe at<strong>an</strong>n mwa. Kot sekre sakre pou donn lavi.PAULDon't be stupid! Virzini, aret f<strong>an</strong>e!VIRZINI... Mo kone ki pa bon pou mwa... Lont<strong>an</strong> mo ti gagn plezirekrir ti s<strong>an</strong>te pou fer baba dormi; s<strong>an</strong>te ki dir dominer noupa'le. Aster mo s<strong>an</strong>te pou fer kas r<strong>an</strong>tre. Mo pe gaspiy kadoBondie.PAULKi Bondie vinn fer lad<strong>an</strong>?VIRZINIPa kone! Mo zis <strong>an</strong>vi dir li mersi.PAUL209


Al r<strong>an</strong>t maser alor!VIRZINIKikfwa enn bon lide.PAULNou'al get enn sikiat Virzini.VIRZINIKis<strong>an</strong>nla bizen sikiat?Paul, tapaz metro, loder monoxidFinn tengn to zorey, kabos to b<strong>an</strong>n s<strong>an</strong>s.To pa t<strong>an</strong>n lamizik koki-tronpet;Lekim lor briz<strong>an</strong>, gomon lor laplazBoud to narinn esklav polision.PAULKoki-Tronpet? Esklav polision?VIRZINIPaul, lapli lasid, brouyar diyoxidFinn touf to lapo, paraliz reflex.To nepli vibre k<strong>an</strong> rav<strong>an</strong>n roule;Sawal bor dife, lagam lor laplazFas ar to leren bloke ar larouy.PAULRav<strong>an</strong>n roule, fas ar leren?VIRZINIPaul, Paul, Paul to pa pou konpr<strong>an</strong> babaKi d<strong>an</strong> lekzist<strong>an</strong>s peyna zis paysa.Ena mister pa kapav explikeMe sa pa vedir zistwar la pa vre.Dir mwa Paul, eski to konpr<strong>an</strong>? ... Salam!PAULKonpr<strong>an</strong> mister?... Pa nek vir ledo. Dir mwa k<strong>an</strong> nou pezwenn?VIRZINIK<strong>an</strong> poul gagn led<strong>an</strong>.210


TABLO 3D<strong>an</strong> stidio RADIO KORAY. T<strong>an</strong>n enn jingle. Enn spiker koze:"Mersi zot pe ekout Radio Koray, Radio Moris lot kote dilo.Nouvel sok! Virzini, bote ekzotik, lavwa sarm tropik, vedetradio ek televizion, nimero 1 itparad pe retourn d<strong>an</strong> so lil ver.Eski li pou aret s<strong>an</strong>te? Eski se zis enn gimik piblisiter? Virziniar nou d<strong>an</strong> stidio. Li finn promet pou reponn tou nou b<strong>an</strong>nkestion. D<strong>an</strong> 15 minit b<strong>an</strong>n oditer kapav telefone pou poz zotkestion.SPIKERVirzini, lemonn lamizik finn gagn sok ar nouvel to depar. Enadir ki se zis enn trik piblisiter...VIRZINIWi mo pe retourn d<strong>an</strong> mo pei. Non, mo pa pe fer zes!SPIKERKifer?VIRZINIEnn lavwa d<strong>an</strong> mo latet pe dir mwa fer seki mo pe fer.SPIKERLavwa d<strong>an</strong> latet? D<strong>an</strong>zere sa!VIRZINIPa d<strong>an</strong>zere me serye. Realite fabrike par lezot plen ar fos not.Aster mo'le fabrik mo prop realite; konpr<strong>an</strong> kifer mo la; konekot mo pe ale ... Sirtou dekouver sekre sakre.SPIKERSekre sakre?VIRZINID<strong>an</strong> s<strong>an</strong>te Zwazo Lark<strong>an</strong>siel.SPIKERMisterye tousa.VIRZINILaverite ki kasiet deryer seki paret.SPIKERLes nou ekout enn nouvo konpozision Virzini ki li pou s<strong>an</strong>t pounou. Lorkes stidio pou akonpagn li.211


(Enn bale akonpagn s<strong>an</strong>te la.)BOUK ANVIL, BOUK BITASIONDapre Ton Toulsi, Malen Bouk AnvilTi vinn enn gr<strong>an</strong> fwet d<strong>an</strong> negosiasion,Tr<strong>an</strong>zaksion ti zero m<strong>an</strong>z gro zero;- pa marday do ta, pa bachara sa -Li konn plas larz<strong>an</strong>, fer roulm<strong>an</strong> roulpriz.Biznes pa fer zes, mars<strong>an</strong>diz tap pil,Lartik kontsezon jalsa d<strong>an</strong> lafwar.B<strong>an</strong>n miray grene, frontier disparet,Proteksion piktet, raket dres latet.D<strong>an</strong> bordroum laba, alala bel fet.Ti Bay BitasionD<strong>an</strong> karo m<strong>an</strong>iok, ler soley kouse,Ramas so zouti pou retourn <strong>lakaz</strong>;Al d<strong>an</strong> lakwizinn pou ed Ti MariePrepar nouritir pou zot ti fami.Malen Bouk Anvil get d<strong>an</strong> periskop,Louk d<strong>an</strong> teleskop, yam gr<strong>an</strong> lose<strong>an</strong>.Leker palpite, lespri flay d<strong>an</strong> goun;Si nou konn gete, douniya, baba,Enn gr<strong>an</strong> tamasa, enn jalsa maha!Kis<strong>an</strong>nla kone profonder lamer;Rises li'nn garde pou so favori?Pa kapav zordi les lespri foutiMay so l<strong>an</strong>gouti d<strong>an</strong> enn pie toulsi.Ler finn arive pou touf abriti.Ti Bay BitasionD<strong>an</strong> karo m<strong>an</strong>iok, ler soley kouse,Ramas so zouti pou retourn <strong>lakaz</strong>;212


Al d<strong>an</strong> lakwizinn pou ed Ti MariePrepar nouritir pou zot ti fami.Bay Bouk Bitasion boner d<strong>an</strong> karoPe swagn so desten, nouri so laterAr parfen diten ek kotomili.Enn ti lapriyer pou Sourya Raja;Enn pogne dilo pou nou Dharti 'Ma.So kouzen Anvil ti dir li aretFer so bachara, viv kouma j<strong>an</strong>gli.Later gagn valer k<strong>an</strong> met ipotek,K<strong>an</strong> fer morselm<strong>an</strong>, k<strong>an</strong> konn envesti.Lerla, mo piti, pitay fer piti.Ti Bay BitasionD<strong>an</strong> karo m<strong>an</strong>iok, ler soley kouse,Ramas so zouti pou retourn <strong>lakaz</strong>;Al d<strong>an</strong> lakwizinn pou ed Ti MariePrepar nouritir pou zot ti fami.Dapre zistwar la gr<strong>an</strong> garrbarr enn zourTom piktet lor nou. Kouma boboulgomMazeste Maya pet lor nou nene:Ala vag monte kraz sato disab.Malen Bouk Anvil rod lipou poul arMalen Bouk Anvil; Malen Bouk AnvilKoum<strong>an</strong>s met lak ar Malen Bouk Anvil ;Malen Bouk Anvil prepar lager kontMalen Bouk Anvil; Malen Bouk AnvilAvoy so bom lor Malen Bouk Anvil.Ti Bay BitasionD<strong>an</strong> karo m<strong>an</strong>iok, ler soley kouse,Ramas so zouti pou retourn <strong>lakaz</strong>;Al d<strong>an</strong> lakwizinn pou ed Ti MariePrepar nouritir pou zot ti fami.213


TABLO 4Lamizik dideor. Tapaz avion ki dekole ek aterir. Lavwa d<strong>an</strong>oparler pe donn enstriksion b<strong>an</strong>n pasaze... Lamizik s<strong>an</strong>e. Astert<strong>an</strong>n lamizik sega. Tapaz avion pe aterir. Lavwa d<strong>an</strong> oparler...Enn s<strong>an</strong>te spesial pou Virzini par Marenn-Fe ki abiye d<strong>an</strong> enngr<strong>an</strong> rob lark<strong>an</strong>siel. Li <strong>an</strong>toure par enn ta tiz<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ar rob ekkostim lark<strong>an</strong>siel. Kouler lark<strong>an</strong>siel partou e lazwa li zeneral.MARENN-FEKouler rouz fl<strong>an</strong>bway<strong>an</strong> pe apel b<strong>an</strong><strong>an</strong>e,Enn papiyon or<strong>an</strong>z d<strong>an</strong> lalimier dorePe kas poz lor fler zonn kot legliz Kaylason,Pe kas poz lor fler zonn kot legliz Kaylason.BANN ZANFANEnn bouke larkarsiel Virzini,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel;Enn bouke larkarsiel Virzini,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel.Zis pou twa,Zis pou twa.MARENN-FEEnn seren-dikap zonn lor pie filao verLaba d<strong>an</strong> lesiel ble pe kont<strong>an</strong>ple lamer,Lamer ki finn marye laba ar ble fonse,Lamer ki finn marye laba ar ble fonse.BANN ZANFANEnn bouke larkarsiel Virzini,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel;Enn bouke larkarsiel Virzini,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel.Zis pou twa,Zis pou twa.214


MARENN-FESoley finn al dormi d<strong>an</strong> dilo endigo,Lesiel finn vinn violet, li finn s<strong>an</strong>z so palto,B<strong>an</strong>n zetwal pe briye, tou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> al dodo,B<strong>an</strong>n zetwal pe briye, tou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> al dodo.BANN ZANFANEnn bouke larkarsiel Virzini,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel;Enn bouke larkarsiel Virzini,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel.Zis pou twa,Zis pou twa.Virzini r<strong>an</strong>tre. Atroupm<strong>an</strong>, exitasion.MARENN-FEZ<strong>an</strong>f<strong>an</strong>, al met b<strong>an</strong>n zafer Virzini d<strong>an</strong> bis. Li pe vinn res kotnou.BANN ZANFANWey! Viv Virzini!AK 2 TABLO 5MARENN-FETrwa mwa pli tar. Virzini finn mont enn latelie lamizik ek lad<strong>an</strong>sd<strong>an</strong> Porlwi. Zot apel li 'Latelie'. Li finn swazir Porlwi parski pouli kapital Moris li senbol armoni <strong>an</strong>t ras, klas, kominote ekkars. Zordi zot pe prodir zot premie ev, enn mini-bale ki apel'Porlwi mini-Nasionzini'. Mo les zot apresie e apre pou ena enndeba. Pa per pou dir seki zot p<strong>an</strong>se. Salam!VIRZINI:Porlwi vie kapital, temwen nes<strong>an</strong>s enn zenn nasion;215


Depi let<strong>an</strong> margoz zom, fam, z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> tou kontin<strong>an</strong>Finn reponn enn lapel ki rezone d<strong>an</strong> nou dis<strong>an</strong>Ki finn travers let<strong>an</strong> pou tras l<strong>an</strong>prent nouvo vizion.KEROu pas lari Rwayal ou zwenn Bay Baboulal,Ou pas lari Deforz ou zwenn garson Ton Zorz,Ou pas lari Moka ou zwenn Bay Abdoula,Ou pas lari Madam ou zwenn fami Lamkam.Porlwi mini Nasionzini!VIRZINIPorlwi vie kapital, temwen istwar akselereD<strong>an</strong> lespas trwa-s<strong>an</strong>-z<strong>an</strong> finn viv istwar lim<strong>an</strong>ite;Esklavaz, <strong>an</strong>gazm<strong>an</strong>, abolision sistem pouri,Sifraz iniversel, lendep<strong>an</strong>d<strong>an</strong>s, demokrasi.KEROu pas kot Plasdike ou trouv Labourdonnais,Kot Lotel Gouvernm<strong>an</strong> ou trouv larenn Angle;D<strong>an</strong> zarden kot mize, Adrien d'Epinay;Ledouz Mars vinn S<strong>an</strong>nmars get nou pavyon monte.Porlwi mini Nasionzini!VIRZINIPorlwi vie kapital, temwen progre akselere,Kot <strong>an</strong>sien ek nouvo <strong>an</strong>kor kapav koabite.Vie batim<strong>an</strong> lont<strong>an</strong> grat-grat ledo gr<strong>an</strong>-gr<strong>an</strong> bilding,Loto dernie model, saret repoz d<strong>an</strong> mem parking.KEROu pas fobour-delwes ou trouv <strong>lakaz</strong> kreol;Sitadel pier taye, b<strong>an</strong>n vila kolonial,B<strong>an</strong>n batim<strong>an</strong> <strong>an</strong>pier pe zwe enn nouvo rol;Laba lari Legliz ze<strong>an</strong> beton fer bal.Porlwi mini Nasionzini!216


VIRZINIPorlwi vie kapital, temwen lespri adaptasion;Li finn konn fer mel<strong>an</strong>z ar b<strong>an</strong>n kiltir s<strong>an</strong> konfizion.Katedral, Shivala, Legliz, Kovil, Pagod, Moske,Tou b<strong>an</strong>n l<strong>an</strong>drwa sakre koekziste d<strong>an</strong> mem respe.KEROu'le swiv Kavadi, ou'le get DivaliOu'le swiv Moharam, ou'le get fet Holi,Ou'le get fet St Louis ousa loulou SinwaFer enn letour Porlwi ou pou trouv tousala.Porlwi mini Nasionzini!VIRZINIPorlwi vie kapital, temwen lavi ki <strong>an</strong>mouvm<strong>an</strong>:Kalite lor kouler, enn defile lamod viv<strong>an</strong>;Festival nouritir, maryaz reset pou tou pale;Lev<strong>an</strong>tay tradision, fri lexpery<strong>an</strong>s lim<strong>an</strong>ite.KERNou al bazar s<strong>an</strong>tral m<strong>an</strong>z roti m<strong>an</strong>ilal,Bwar enn ver alouda garni ar toukmarya;Ou'le gato moutay, v<strong>an</strong>ienn, akienn, sawmay,Briy<strong>an</strong>i, dalpouri? Fer enn letour Porlwi.Porlwi mini Nasionzini!VIRZINIPorlwi vie kapital, temwen-mirwar realite,Reflekte s<strong>an</strong> trikaz aktivite nou sosiete:Gro biznes, ti biznes, biznes <strong>an</strong>sien, biznes fek-fek;Ena peyna biznes, rod fer biznes me may d<strong>an</strong> sek.KERLaba d<strong>an</strong> Plennloz<strong>an</strong> lizinn donn foul r<strong>an</strong>nm<strong>an</strong>;Lor trotwar kot bazar 'enn ti kas mo d<strong>an</strong> nwar';Laba akot mize bazar finn rat sime;D<strong>an</strong> zarden Konpagni t<strong>an</strong>sion so maladi!217


Porlwi mini Nasionzini!VIRZINIMersi zot tou pou plizier semenn travay. Aster nou getekim<strong>an</strong>ier kapav ameliore. Falepa tou dimoun koz <strong>an</strong>memt<strong>an</strong>.Kis<strong>an</strong>nla ole larg lekours? Wi twa Fazila, ki to ena pou dir?FAZILAMo dim<strong>an</strong>n zot tou aplodi Virzini pou so travay extraordiner(gr<strong>an</strong> aplodism<strong>an</strong>).VIRZINIWi Vas<strong>an</strong>t.VASANTPli bon ki sa, gate! (aplodism<strong>an</strong>)VIRZINIZot pa dakor ki bizen amelior dekor la. Li enpe maf.TOU DIMOUNWe, foul dakor!VIRZINIOu d<strong>an</strong> fon laba. Mo pa konn ou. Prez<strong>an</strong>t oumem e dir nou kiou p<strong>an</strong>se.TIPOLMo apel Tipol. Mo sorti vilaz Larivier T<strong>an</strong>ie. Mo travay peser mepou lemom<strong>an</strong> mwa ek b<strong>an</strong>n vilazwa nou pe repl<strong>an</strong>t m<strong>an</strong>gliyepou fer fas katastrof. Nou pe fer enn fet d<strong>an</strong> nou vilav pou levenn fon devlopm<strong>an</strong>. Ton Toulsi finn dir mwa vinn get zot pougete si zot kapav ed nou ar zot lamizik ...VIRZINIMe ou pa'nn dir nou ki ou p<strong>an</strong>se lor seki ou finn fek gete.TIPOLMo pa ena kones<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> sa domenn la.VIRZINIZis dir si ou kont<strong>an</strong> ousa non.TIPOLPa kone. Lamizik zoli. D<strong>an</strong>se extra....VIRZINISamem tou?TIPOL218


Mo pa dakor ar tex la.VIRZINIKi pa bon?TIPOLKoumadir propag<strong>an</strong>n pou touris!VIRZINISi ou pli kone, dir ki bizen dir.TOU DIMOUNWe, f<strong>an</strong>n ar li Virzini.VIRZINITr<strong>an</strong>kil vouzot! Les li dir seki bizen dir. Koze Misie Tipol!TIPOLTipol. Pa misie. ... Mo pa tro konn Porlwi me seki mo trouve paparey. Trafik jam partou; pa fer at<strong>an</strong>sion, pikpoket devid oupos; ladrog pe fer piyaz; fer so, so, so; batim<strong>an</strong> gonfle zotlestoma ziska lesiel; zot giji niaz e boufonn malere ...Porlwi vie kapital, paradi pitay malgagne;Seki ena plen pos, seki peyna pe plis peyna;Lor lev pavyon zot for me bien-bien feb okip Mama;Ler lafen tap laport, dimoun prefer aret gete.Ou pas lari Rwayal, ala bel bak<strong>an</strong>al;Ou pas lari Magon, dife d<strong>an</strong> ou kalson;Ou pas lari Lape, SIDA ki dirize;Ou pas lari Deforz, keter pe koup lagorz.Porlwi enn nasion dezini.TOU DIMOUNTro negatif! Tro pesimis!VIRZINI(Sil<strong>an</strong>s)TOU DIMOUNTro negatif! Tro pesimis! Tro politik! Tro ... tro ... tro ... F<strong>an</strong>n arli Virzini!VIRZINI(Sil<strong>an</strong>s) ... Mo kwar li ena rezon. Nou trouv seki nou <strong>an</strong>vitrouve. Kot laverite ete? Bizen rode. Eskiz mwa Tipol.219


Korek sa!TIPOLTABLO 6D<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong> Ton Toulsi. Marenn-Fe finn vinn get li.GLAD-IZSa fer trwaziem fwa mo vinn get twa. Pa re-dir mwa at<strong>an</strong>n, soler pa'nkor vini, sipaki, sipakwa... Ed mwa trouv kler TonToulsi.TON TOULSIGlad-Iz, gard to kalm. Peyna dife d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>gka. Ki to prese? Lessa de z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> trouv zot sime par zotmem. Glad-Iz, Glad-Iz, tonet kouma to ser. Li'si parey. Toult<strong>an</strong> prese. Peyna pasi<strong>an</strong>s.Kouma de dimoun zwenn, li t<strong>an</strong>n laklos legliz sone.GLAD-IZKot li? Kot mo ser?TON TOULSIEnn gramaten, li leve, dir mwa ki d<strong>an</strong> enn lot lemonn ennlavwa pe apel li. Okenn lezot explikasion. T<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> li avoyenn mesaz telepatik. Samem tou. ... K<strong>an</strong> li desid pou revini, sili deside..., li pou revini. Parey kouma twa. To ti al sipa ki kote.Enn zour to revini. Zot kouma Zwazo Lark<strong>an</strong>siel.GLAD-IZAla to koz parey kouma li. Zwazo Lark<strong>an</strong>siel. Sekre sakre.TON TOULSIKi zafer?GLAD-IZZwazo Lark<strong>an</strong>siel. Sekre sakre.TON TOULSIH<strong>an</strong>!GLAD-IZKoumadir pou twa enn n<strong>an</strong>yeditou sa!TON TOULSIDapre twa kifer to ti pr<strong>an</strong> enn tifi <strong>an</strong>d<strong>an</strong>ze, to ti al kit li kot ti220


ena sekirite?GLAD-IZEnn lavwa ti ...TON TOULSISamem.GLAD-IZSekre sakre? Ki ete sa?TON TOULSIReflesi lor to rob.GLAD-IZMo rob?TON TOULSIKouler lark<strong>an</strong>siel. B<strong>an</strong>n ki kont, zot dir ki nou b<strong>an</strong>n koulerlark<strong>an</strong>siel zot res separe; zame zot mel<strong>an</strong>ze. Zot pa trouv bienkler. Kot de kouler pe <strong>an</strong>brase ena mel<strong>an</strong>z ki amenn nouvo.Rouz <strong>an</strong>bras zonn pou fer or<strong>an</strong>z; ble <strong>an</strong>bras zonn pou fer ver;ble <strong>an</strong>bras rouz pou fer mov... me pli gr<strong>an</strong> bote seki tou sab<strong>an</strong>n kouler la zot z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> mem mama-papa, Lalimier Iniversel.GLAD-IZSekre sakre?TON TOULSISamem!TON TOULSILALIMIERD<strong>an</strong> lizie kler mo bieneme mo kont<strong>an</strong>ple to lalimier,D<strong>an</strong> tr<strong>an</strong>spar<strong>an</strong>s so lizie kler mo plonz mo nam d<strong>an</strong> profonder;D<strong>an</strong> profonder so tr<strong>an</strong>spar<strong>an</strong>s mo rod partou to lalimierMe tr<strong>an</strong>spar<strong>an</strong>s so lizie kler li lapar<strong>an</strong>s to lalimier.D<strong>an</strong> sourir kler mo b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> mo rod konpr<strong>an</strong> tou togr<strong>an</strong>der;D<strong>an</strong> inos<strong>an</strong>s zot sourir kler mo plonz mo nam pou dekouverKot lenerzi to lalimier pr<strong>an</strong> so nes<strong>an</strong>s d<strong>an</strong> liniverMe inos<strong>an</strong>s zot sourir kler li lapar<strong>an</strong>s to lalimier.D<strong>an</strong> lesiel kler mo get soley pou apresie to lalimier,221


D<strong>an</strong> so pwis<strong>an</strong>s enk<strong>an</strong>des<strong>an</strong> mo plonz mo nam pou rod trouvkler;So lalimier enk<strong>an</strong>des<strong>an</strong> bril mo lizie, tengn lalimierPwis<strong>an</strong>s soley li lapar<strong>an</strong>s vre lalimier nou liniver.D<strong>an</strong> s<strong>an</strong>te kler zwazo kouler mo sey atrap to lalimier;D<strong>an</strong> rezon<strong>an</strong>s zot s<strong>an</strong>te kler mo plonz mo nam pou sey trouvkler;D<strong>an</strong> lalimier zot rezon<strong>an</strong>s mo rod partou tras to gr<strong>an</strong>derMe rezon<strong>an</strong>s zwazo kouler li lapar<strong>an</strong>s to lalimier.D<strong>an</strong> parfen kler b<strong>an</strong>n fri ek fler mo sey mazinn tou to gr<strong>an</strong>der;D<strong>an</strong> lekzist<strong>an</strong>s zot parfen kler mo plonz mo nam d<strong>an</strong>profonder;D<strong>an</strong> profonder zot lekzist<strong>an</strong>s mo sey tchombo to lalimierMe lekzist<strong>an</strong>s zot parfen kler li lapar<strong>an</strong>s to lalimier.Pardon Senier, d<strong>an</strong> tousala mo pa finn trouv to lalimier.To lalimier li ti lamem, me mo lizie pa ti trouv kler.To tousala, to plis ki sa. Pou konpr<strong>an</strong> sa bizen leker.Bizen senser pou dekouver vre lalimier nou liniver.TABLO 7Ver ne-ver diswar. Virzini ek Tipol lor enn b<strong>an</strong> d<strong>an</strong> zardenMarie Reine De La Paix.TIPOLTo trouve Virzini, depi isi Porlwi kouma enn bizou fabrike arpier presie; enn nekles spektakiler; enn diadem lor latet ennprenses. Me to pa trouv lipou lor likou prenses la.VIRZINI(Li pa kapav tini so riye) Pa fasil ar twa. To tousel kapav fermwa riye koumsa.TIPOL222


To toult<strong>an</strong> trouv kote komik.VIRZINITwa to tro trazik.TIPOLTo kwar?VIRZININon, pa vre. To lizie trouv seki pou lezot pa trouve. Kouma toparagraf lor Porlwi.TIPOLKikfwa mo lipie telm<strong>an</strong> lor later ... d<strong>an</strong> labou plito, ki mo m<strong>an</strong>kperspektiv ... mo pa kapav kile pou trouv lwen e larz.VIRZINIMo to kontrer; mo <strong>an</strong>vole e depi lao mo rat datay ... mo patrouv lipou ki kasiet d<strong>an</strong> diadem. Pe fer enn tipe fre. (Tipol tirso jaket e poz li lor zepol Virzini). To pou gagn fre aster.TIPOLNon, mo oke. Virzini kifer souv<strong>an</strong> enn ti niaz tris vwal to lizie?VIRZININiaz tris?TIPOLKouma fekla.VIRZINIPa kone. Kikfwa...TIPOLKoze. Kikfwa sa kapav ede.VIRZINILer mo ti desid pou vinn isi mo ti kwar li pou fasil me mokogne sak pa ki mo fer. Pa tipti ros. Ase gro pou foul mo pouslipie.ZANFAN LARKANSIELLi s<strong>an</strong>te. Akonpagnm<strong>an</strong> bale.Z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> lark<strong>an</strong>siel pe sey kosteabba, abba!Sefdorkes pe dir li223


li pa konn s<strong>an</strong>te;sef-sirk pe dir lili pa konn admir kouler;sef-konsi<strong>an</strong>s pe dir lipa bliye lepase;sef-lespri pe dir liaret reve.Z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> lark<strong>an</strong>siel pe sey kosteabba, abba!Zot pe dir li li enn gounga,li enn pagla,enn bacharaki pa konn lir, pa konn koze,pa konn p<strong>an</strong>se, pa konn n<strong>an</strong>ye.Zot finn donn li enn kompyouterpou al may li d<strong>an</strong> enternet …les li debatziska li plen.Samem m<strong>an</strong>ier zot pou prouve ki z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> lark<strong>an</strong>sielli enn gopia.Zot finn bous so zorey, so lizie, so nene;<strong>an</strong>gourdi so pale; paraliz so lapopou <strong>an</strong>pes li t<strong>an</strong>n lapo kabri gazouye.Z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> lark<strong>an</strong>siel pe sey kosteabba, abba.Tipol, ki kapav fer?TIPOLK<strong>an</strong> so ler pa'nkor vini difisil av<strong>an</strong>se. Mo kwar fode negatif vinnbien for pou ki lenerzi pozitif eklo. Mo kwar... D<strong>an</strong> vilaz LarivierT<strong>an</strong>ie ... <strong>an</strong>fen plis ki vilaz. Li finn vit ... tro vit ... vinn enn tilavil e devlopm<strong>an</strong> bien <strong>an</strong>dezord. Finn detrir enn laforem<strong>an</strong>gliye pou konstrir lotel me aster nou dekouver ki bizenrepl<strong>an</strong>t m<strong>an</strong>gliye. La'osi ena bien tigit ki konpr<strong>an</strong> sa. Si Ton224


Toulsi pa ti met kraking t<strong>an</strong>z<strong>an</strong>t<strong>an</strong> louvraz ti pou kale, movekale. Andire fode maler tape pou ki nou ouver nou lizie.Li s<strong>an</strong>te. Akonpagnm<strong>an</strong> bale.SAK SEZON ENA SO FRIPa plore, plore gr<strong>an</strong>mer,Pa plore, plore;Pa plore, plore gr<strong>an</strong>per,Pa plore, plore.Sak sezon ena so fri,Parfwa fri amer;Sak sezon ena so pri,Parfwa pri la ser.B<strong>an</strong>n dimoun finn perdi pieTelm<strong>an</strong> zot prese.D<strong>an</strong> dilo zot pe nwayeZot pa konn naze.Bar direksion finn fizetAla zot alePiktet d<strong>an</strong> g<strong>an</strong>ndol raketDeryer lamone.B<strong>an</strong>n dimoun nepli rapel,Memwar finn z<strong>an</strong>fout,D<strong>an</strong> loulou so gr<strong>an</strong> lagelZot pe rod zot bout.Boulon s<strong>an</strong>t finn kas kontour,Zot pe zigzage,Napa rod s<strong>an</strong>z zot parkourZot pou araze.225


Ena dimoun finn konpr<strong>an</strong>Ki sime pou pr<strong>an</strong>,Sak pa ki li met div<strong>an</strong>Fer leker kont<strong>an</strong>.So moter finn bien reglePeyna pou kas kot,So larou bien bal<strong>an</strong>se,Napeyna fos not.Get kouma li'ale, gr<strong>an</strong>merGet kouma li'ale;Get kouma li'ale gr<strong>an</strong>per,Get kouma li'ale.Sak sezon ena so pri,Ena pri ki mou,Sak sezon ena so fri,Ena fri ki dou.TABLO 8Let<strong>an</strong> pe gate. Div<strong>an</strong> viol<strong>an</strong>, lapli tor<strong>an</strong>siel.TON TOULSI EK MARENN-FETon Toulsi <strong>an</strong>-nwar e Marenn-Fe <strong>an</strong>-bl<strong>an</strong>. Prozeksion fim lorlekr<strong>an</strong>. Spektak dezolasion efrey<strong>an</strong>.Deor gr<strong>an</strong> pie badamie pe korde ar douler.Kouma baton zalimetB<strong>an</strong>n br<strong>an</strong>s zavoka pe voltize,Al kraz d<strong>an</strong> labou;Pie b<strong>an</strong><strong>an</strong>n s<strong>an</strong> rezist<strong>an</strong>s226


Pe get so b<strong>an</strong>n plim desire;Li zet lekor.Medor degaze al kasiet <strong>an</strong>ba lavar<strong>an</strong>g,Li sakouy so lekor,Get deor ar tristes-lafreyer.Dilo me monte,Div<strong>an</strong> pe gonfle so lestomaAr laraz-fierte;Labou pe monte.B<strong>an</strong>n rafal miskle ar destriksionPe balye rezist<strong>an</strong>s partou kote,B<strong>an</strong>n fey tol pe fer loraz lor <strong>lakaz</strong>,Dilo pe monte,Dilo isi, dilo laba.Tro boukou, tro boukou!Labou pe monte,B<strong>an</strong>n meb pe flote.Trip sere, lagorz amare.AK 3 TABLO 9D<strong>an</strong> Larivier T<strong>an</strong>ie ki finn bien afekte par movet<strong>an</strong>. Ena pliziergroup zom-fam pe diskite, zestikile. Zot <strong>an</strong>koler.GROUP 1ZOM 1Mo dir twa prezid<strong>an</strong> bizen demisione. Sa fatra la ti bizen koneki siklonn la so div<strong>an</strong> pou depas 200 kilomet-er.FAM 1Non! Se so sekreter ki <strong>an</strong>tor. Sa fam la nek fer zes ar zom olieokip so travay.ZOM 2Nou ekrir enn petision pou dim<strong>an</strong>n demision prezid<strong>an</strong>...FAM 1... ek so sekreter.227


ZOM 3Twa bous to lagel. K<strong>an</strong> zom pe diskit enn zafer serye, fambizen ferm lagel.FAM 1To tro mari twa?ZOM 3K<strong>an</strong> to'le mo fer mari ar twa!FAM 2Mo pa dakor ar zot. Bizen s<strong>an</strong>z pret. So lapriyer pa finn marse.Sak fwa ena problem li dir bizen priye. Li priye mem, malervini mem. Pou pini li bondie avoy touf<strong>an</strong>n, sounami,debordm<strong>an</strong>, tronbdo. Nou ki pey lepokase. Mo dir bizen s<strong>an</strong>zpret. Limem pli gr<strong>an</strong> malediksion!ZOM 4Aret koz nenport! Sakristen ki'nn f<strong>an</strong>e. Olie sonn laklos legliz liti pe kas poz ar so metres.FAM 3Kouma to kone?ZOM 4Mo fam finn dir mwa. So kouzinn ti telefonn li pou dir li.Kouzinn la finn t<strong>an</strong>n de madam pe koze ...ZOM 5Gardien far premie koupab. Li pa ti trouv vag pe monte?FAM 4Mwa mo dir bizen met zot tou deor.ZOM 1Lerla?FAM 4Pa kone!GROUP 2No 1: Eta v<strong>an</strong>s twa! Pa bar sime.No 2: To tro mari twa? F<strong>an</strong>er!No 1: Taler mo kas to lagel!No 2: Seye!228


No 3: Aaachoum! (Li mous so nene.)No 2: Aret f<strong>an</strong>n to mikrob!No 1:Vey to zafer!No 4: T<strong>an</strong>sion mo beki! Ou pou fer mwa perdi lekilib.No 5: Ki lekilib to pe koze? (Li ris beki la, No 4 tonbe.)Bien bon pou twa. … Eta fam al v<strong>an</strong>n to mars<strong>an</strong>diz ennlot plas! Pa fer lagign isi.No 6: Fer lagign? Yer swar to ti koz enn lot koze.No 5: Ti pey twa pou sa. Dayer li ti gagn enn gour<strong>an</strong>s.No 6: R<strong>an</strong>s pa r<strong>an</strong>s to pou revini.No 5: To pey mwa 'si tro ser.No 6: Koz touzour bonom. Ant seki dir ek seki fer …No 1: Donn mwa enn dam ar twa.No 3: To pa per mo mikrob?No 2: Krever!No 1: Twa bous to lagel!No 4: Dir li r<strong>an</strong>n mwa mo beki.No 5: Vinn sers li tomem, vilen bachara.No 6: Wey, samem to bon. Fer dominer ar seki feb.Lagel gr<strong>an</strong>. Touleres tipti.No 5: Eta move laryaz, ki to dir?No 6: R<strong>an</strong>n li so beki. Zis aswar ki to bizen beki twa.No 5: Ki to dir? Ki to dir?No 6: Pa koz for. Taler mo larg to pese.No 5: Kis<strong>an</strong>nla pou kwar twa move laryaz.No 1: Ki arive? Li bizen beki aswar?No 5: Twa vey to zafer.No 1: Bien bizen vey to zafer. Li tro tipti, li kapavperdi.No 5: To'le mo kas to lagel?No 2: Wey do, f<strong>an</strong>n ar li.229


No 3: Aaachoum! (Li mous so nene.)No 4: Rene, Rene mous so nene al vakarne.No 3: Get sa lever la r<strong>an</strong>pe! Ki arive, to peyna lipiepou marse?No 6: Li omwen, mem so lipie pa bon, lezot zafermarse. Li pa bizen beki aswar.No 3: Twa ki twa?No 6: Aret fer to zess. Twa, zis to nene ki koule.No 5: Li kouma enn krab avarye.Enn group zenn, tifi, garson mel<strong>an</strong>ze s<strong>an</strong>te. Akonpagnm<strong>an</strong>bale.FENNSIFERKERFennsifer, fennsifer!Tou dimoun vinn fennsifer.Ena gajak pou tou biver;Mari nisa pou joub<strong>an</strong>er.SANTERD<strong>an</strong> kof enn lagitar dezakorde -Difil egi finn may ar difil bas,Arpez pe desir solfez, oktav pikPiking - Gr<strong>an</strong> Kalipa Sir MadigraEk so konfi<strong>an</strong>ser Oustad Gous FoulousFinn deside - <strong>an</strong>fen, kikfwa, kapav -Finn deside d<strong>an</strong> zot gr<strong>an</strong> P<strong>an</strong>nchayatLavi enn gr<strong>an</strong> fennsifer.SANTEZAkoz sa ...Toulezour bizen org<strong>an</strong>iz jalsa,Diw<strong>an</strong>a, mast<strong>an</strong>a, maja-karo;Fennsifer ki fer tapaz ar laraz;Laraz ki fer fennsifer ar tapaz;230


Tapaz ki fer laraz ar fennsifer;Fennsifer ki fer laraz ar tapaz.Fennsifer, fennsifer!Tou dimoun vinn fennsifer.Ena gajak pou tou biver;Mari nisa pou joub<strong>an</strong>er.KERSANTEZ"Fennsifer, beta, samem kreasionKi finn alim lalimier d<strong>an</strong> pei;Papie mouslinn tou kouler met l<strong>an</strong>bi<strong>an</strong>s;Jal-dolok-rav<strong>an</strong>n ala donn kad<strong>an</strong>s;Miouzikalcher tourn otour liniver,Gagn vertiz, donn vertiz, sakenn so bout,"Sir Madigra dres so linet, krase,Dres so lagorz, mous so nene, radotB<strong>an</strong>n fraz ki so sekreter ti ekrir.SANTER EK SANTEZ"D<strong>an</strong> koum<strong>an</strong>sm<strong>an</strong> ti ena enn sel moE sa mo la ti fennsifer," li dirFier kouma enn maren ki'nn dekouverLamerik lor map.Fennsifer, fennsifer!Tou dimoun vinn fennsifer.Ena gajak pou tou biver;Mari nisa pou joub<strong>an</strong>er.KERTABLO 10D<strong>an</strong> borlamer Tipol ek so larme kamwad (tifi, garson mel<strong>an</strong>ze)pe met baraz pou pous dilo; kot kapav zot pe tr<strong>an</strong>spl<strong>an</strong>t231


m<strong>an</strong>gliye. Partou dimoun pe travay. Zis d<strong>an</strong> s<strong>an</strong>t b<strong>an</strong>n tigroup pe diskite, pe koz nenport. Tipol al ver zot.TIPOLZot pa finn ase koze. Koze pa pou s<strong>an</strong>z n<strong>an</strong>ye. Bizen aksionaster.ZOM 1Kisa, to deklar lider? Personn pa'nn vot twa. Tou m<strong>an</strong>ier to p<strong>an</strong>ou b<strong>an</strong>n, to b<strong>an</strong>nla twa.LEZOTWe matlo, f<strong>an</strong>n ar li. Ki li kwar li ete?Tou dimoun koz <strong>an</strong>memt<strong>an</strong>. Enn sap lor kal. Li fl<strong>an</strong>k enn kalot.Kalot, koutpwen, koutpie koum<strong>an</strong>s tonbe kouma laplitorensiel. B<strong>an</strong>n kamarad Tipol r<strong>an</strong>t d<strong>an</strong> kafouyaz. Konfizionzeneralize. Apre enn long bagar, tou dimoun aret enn koutsek. Zot pa pe kwar seki finn ariv zot. Sakenn get so kamarad.Ena <strong>an</strong>ba lor ledo, lot lor v<strong>an</strong>t; ena azenou; ena pe bese pouregagn souf; ena pe rod dilo pou bwar; ena bizen p<strong>an</strong>sm<strong>an</strong>.S<strong>an</strong> at<strong>an</strong>n ena enn explozion riye. Sakenn may so kamarad,riye. Koumadir ti bien bizen larg lenerzi negatif. Zot formplizier ti group e sak group pr<strong>an</strong> sarz enn travay. Zot s<strong>an</strong>tep<strong>an</strong>d<strong>an</strong> ki zot pe travay.LAVWA ZOMFouy sa later la do bayo,Fouy sa later la.LAVWA FAMBinn sa later la mo matlo,Binn sa later la.LAVWA ZOMPoz sa blok la la do bayo,Poz sa blok la la.232


LAVWA FAMBat sa beton la mo matlo,Bat sa beton la.ZOT TOU ANSAMD<strong>an</strong> later zordi, pl<strong>an</strong>t lavi dime;Lor later zordi, r<strong>an</strong>z <strong>lakaz</strong> dime.LAVWA ZOMVir to m<strong>an</strong>ivel mo dalon,Vir to m<strong>an</strong>ivel.LAVWA FAMRoul sa masinn la mo fami,Roul sa masinn la.LAVWA ZOMKoul sa beton la mo garson,Koul sa beton la.Lev sa balti la mo tifi,Lev sa balti la.LAVWA FAMZOT TOU ANSAMAr travay zordi nou desinn dime;Ar nou kones<strong>an</strong>s nou dres lavenir.LAVWA ZOMSwagn pl<strong>an</strong>tasion la do baba,Ras tou move lerb.LAVWA FAMTrap sa marto la mo matloTibaba finn fen.LAVWA ZOM233


Les mo lav lasiet mo gate,Netway lakwizinn.LAVWA FAMAnou kas enn poz mo lamour,Z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> pe dormi.ZOT TOU ANSAMAr pr<strong>an</strong>kont zordi nou beni dime;Ar nou expery<strong>an</strong>s nou efas egrer.Finn bien tar. Fatige, tou dimoun finn al dormi. B<strong>an</strong>n lalimiertegn enn par enn. Omilie l<strong>an</strong>wit t<strong>an</strong>n enn explozion.TABLO 11Boner gramaten. Tipol omilie debri. Virzini vinn ver li lor sobisiklet. Plizier dimoun, laplipar b<strong>an</strong>n m<strong>an</strong>m Latelie, peakonpagn li.VIRZINI(Esoufle) Kouma nou'nn gagn nouvel, nou'nn pr<strong>an</strong> bisiklet,fonse. To bien? To pa'nn blese?TIPOLEnn s<strong>an</strong>s tou dimoun ti kot zot. Sinon ti pou ena enn masak.VIRZINIKi'nn arive dapre twa?TIPOLDifisil pou dir. Nou at<strong>an</strong>n soley leve. Lerla nou pou gagn ennlizour.Amizir let<strong>an</strong> pase, lafoul lor lasenn gr<strong>an</strong>di. Kikenn koum<strong>an</strong>skoze kouma d<strong>an</strong> Tablo 9. Tou dimoun aret so lel<strong>an</strong>. Tipol ki ti234


sorti, retourne.TIPOLMo soupsone ki enn gro spekilater finn fer eklat nou ladig pounway nou l<strong>an</strong>drwa. Valer later tobe. Lamizer fors nou v<strong>an</strong>de.Zot pr<strong>an</strong> tou pou dipen-diber, drenn l<strong>an</strong>drwa e lerla ar zot IRSzot tap plen. Margoz pou nou, kaviar pou zot. Sa pa kapavkontinie. Ki zot dir mo fami. Nou refer ladig la, wi, non?TOU DIMOUNPa m<strong>an</strong>ti larme!VIRZININou fer b<strong>an</strong>n ti lekip. Sak group trap enn morso travay.TOU DIMOUNPa m<strong>an</strong>ti larme!Enn madam bien port<strong>an</strong> r<strong>an</strong>tre. Li pe ris enn zom mengimengipar so zorey.MADAMAt<strong>an</strong>n! Av<strong>an</strong>, bizen ki nou pas sa misie la <strong>an</strong>zizm<strong>an</strong>.TOU DIMOUNKi li'nn fer?MADAMKoze fatra!MISIEPa bate mami!MADAMKoze! Dir ki to finn fer.MISIEPa mwa sa ... Misie la...MADAMKi misie?MISIE(Li koz dousma.) Gr<strong>an</strong>nkaz.MADAMPa t<strong>an</strong>de. Koz pli for.235


MISIE(Pli for) Misie Gr<strong>an</strong>nkaz finn donn kas pou ...MADAMKomie?MISIE5 mil.TOU DIMOUNPou 5 mil roupi to'nn v<strong>an</strong>n nou tou?MADAMLi kont<strong>an</strong> zwe ar dinamit. Limem ti pe eklat koray d<strong>an</strong> briz<strong>an</strong>.Touy 100 pwason pou ramas 2. Aster ladig. To pou s<strong>an</strong>ze, topa pou s<strong>an</strong>ze?MISIEPa bate mami.VIRZININou pas leponz.MADAMPa dakor! Premie dabor, donn Tipol kas la. Deziem dabor,nou'al kot sa verminn Gr<strong>an</strong>nkaz la. Nou dir li si li pa konstrirenn ladig de fwa pli gr<strong>an</strong> e de fwa pli ot, nou pr<strong>an</strong> so gr<strong>an</strong>nkaznou fer enn lekol pou nou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>.TOU DIMOUNB<strong>an</strong><strong>an</strong>e! B<strong>an</strong><strong>an</strong>e baba, b<strong>an</strong><strong>an</strong>e!BANANEPie fl<strong>an</strong>bway<strong>an</strong> kouver ar fler;B<strong>an</strong>n pie leksi r<strong>an</strong>pli ar fri;Lalimier ble d<strong>an</strong> lesiel gePe donn nes<strong>an</strong>s nouvo l<strong>an</strong>e.B<strong>an</strong><strong>an</strong>e, b<strong>an</strong><strong>an</strong>e!Vini z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> nou trap lame,Nou fer laronn pou nou d<strong>an</strong>se;B<strong>an</strong><strong>an</strong>e, b<strong>an</strong><strong>an</strong>e,Nou pas leponz lor lepase,Ansam nou bwar enn las<strong>an</strong>te;B<strong>an</strong><strong>an</strong>e, b<strong>an</strong><strong>an</strong>e,236


Zordi lavi rekoum<strong>an</strong>se,Vini z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> nou trap lame.TABLO 12Ton Toulsi ek Marenn-Fe r<strong>an</strong>tre. Zot finn remet zot lenzlark<strong>an</strong>siel. Virzini ek Tipol galoupe al <strong>an</strong>bras zot.TON TOULSIKorek Tipol? Virzini, sava? Zoli louvraz.MARENN-FEMo zoli fifi, to ere? (Virzini bouz so latet pou dir wi.)TON TOULSI(Li koz for pou tou dimoun t<strong>an</strong>de) Bravo mo b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>. Zotfinn trouve? K<strong>an</strong> biz-ziz tegn, lerla nou trouv nou lafors. K<strong>an</strong>nou fini ar 'pa mwa sa li sa' lerla lapis eklere. K<strong>an</strong> zafer pamarse, olie zoure, lev lager, al rod problem so rasinn, sok<strong>an</strong>bar silefo. S<strong>an</strong>kwa pa pou ena okenn progre... (Li dres solagorz.) Aster mo ena enn gr<strong>an</strong> nouvel pou partaz ar zot. ...Virzini ek Tipol finn vinn get Marenn-fe ek mwa pou enformnou e dim<strong>an</strong>n nou benediksion. Lamour sakre finn inir zot. Noulark<strong>an</strong>siel pe fer mirak. B<strong>an</strong>n kouler zwenn, mel<strong>an</strong>ze me ressepare. Inite ek id<strong>an</strong>tite pe marye pike. E Lalimier ENN pe beninou.VIRZINIKouler rouz fl<strong>an</strong>bway<strong>an</strong> pe apel b<strong>an</strong><strong>an</strong>e,Enn papiyon or<strong>an</strong>z d<strong>an</strong> lalimier dorePe kas poz lor fler zonn kot legliz Kaylason,Pe kas poz lor fler zonn kot legliz Kaylason.TOU DIMOUNEnn bouke larkarsiel do mama,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel;Enn bouke larkarsiel do papa,237


Enn bouke lark<strong>an</strong>siel.Zis pou twa,Zis pou twa.TIPOLEnn seren-dikap zonn lor pie filao verLaba d<strong>an</strong> lesiel ble pe kont<strong>an</strong>ple lamer,Lamer ki finn marye laba ar ble fonse,Lamer ki finn marye laba ar ble fonse.TOU DIMOUNEnn bouke larkarsiel do mama,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel;Enn bouke larkarsiel do papa,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel.Zis pou twa,Zis pou twa.VIRZINISoley finn al dormi d<strong>an</strong> dilo endigo,Lesiel finn vinn violet, li finn s<strong>an</strong>z so palto,B<strong>an</strong>n zetwal pe briye, tou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> al dodo,B<strong>an</strong>n zetwal pe briye, tou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> al dodo.TOU DIMOUNEnn bouke larkarsiel do mama,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel;Enn bouke larkarsiel do papa,Enn bouke lark<strong>an</strong>siel.Zis pou twa,Zis pou twa.26.04.08RIDO238


PIGMALION ANBALAO(SORI, GEORGE BERNARD SHAW)ENN REVIZION MALELVEO Bondie Saraswatitr<strong>an</strong>p mo plim d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>k beni,gid mo lespri ar bote,plen mo kaye ar bonte.BISTOPPREZIDAN OTELOTABISMAN LIRDERNIE VOLLEVANZIL KRISHNAKAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLPIGMALION ANBALAO239


BANN PERSONAZ DAN LORD KI ZOT PARETMadam D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s (<strong>an</strong>viron 50 <strong>an</strong> me paret boukou plizenn)Jo, garson madam d<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s (<strong>an</strong>viron 25 <strong>an</strong>)Fi, tifi madam d<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s (<strong>an</strong>viron 30 <strong>an</strong>)Dimoun 1Dimoun 2Dimoun 3Dimoun 4Liza, mars<strong>an</strong> lazle-goyavdesinn (<strong>an</strong>viron 30 <strong>an</strong>)Profeser Pigmalion (<strong>an</strong>viron 50 <strong>an</strong>)Sitarra (<strong>an</strong>viron 40 <strong>an</strong>)Marie-Louise, gouvern<strong>an</strong>t kot Profeser Pigmalion(<strong>an</strong>viron 60 <strong>an</strong>)Papa Liza, enn somer profesionel (<strong>an</strong>viron 55 <strong>an</strong>)Madam Pigmalion, mama Profeser Pigmalion (<strong>an</strong>viron70 <strong>an</strong>)Mazordom kot Madam Pigmalion240


PROLOGEna 30,000 b<strong>an</strong><strong>an</strong>enou <strong>an</strong>set env<strong>an</strong>t koze,servi labous ek poumon,lal<strong>an</strong>g, lalev ek nenepou chombo so destine;fer so servo vinn epe;alim limazinasionpou ekler soley dime.30,000 b<strong>an</strong><strong>an</strong>e pli tarlaplipar finn res katare detrwa ki kontrol farkontinie fer zot v<strong>an</strong>tar.Ale-vini, Pigmaliontas lor poto kreasion.30,000 b<strong>an</strong><strong>an</strong>e pli tarlal<strong>an</strong>g <strong>an</strong>kor amare;lespri souv<strong>an</strong> lok-loke;'ki ete' pa konn gete;desten may d<strong>an</strong> marenwar.Ale-vini, Pigmaliontas lor poto kreasion.241


TABLO 1Div<strong>an</strong> <strong>teat</strong> Porlwi, apre enn spektak. Gro lapli pe tonbe. Sekifinn vinn par loto pe al rod zot loto <strong>an</strong>ba zot parapli; seki resPorlwi pe al marse ousa pe sey gagn enn taxi. Ena seki res<strong>an</strong>deor Porlwi e ki peyna loto; zot pe at<strong>an</strong>n tr<strong>an</strong>spor piblikaswar. Apre enn gr<strong>an</strong> mouvm<strong>an</strong> ena zis detrwa dimoun d<strong>an</strong>lavar<strong>an</strong>g <strong>teat</strong>. Lapli pe dir 'mwa ki la'.MADAM DANBALANSJo, mo garson al rod enn taxi. Lapli la pa pou aret tonbe.JOKot pou gagn taxi sa ler la? Tou taxi okipe.FIUn bachara sa! N<strong>an</strong>ye li peut fer. Al cherche un taxi, inbecile!MADAM DANBALANSAret britaliz li fi. Ale mo garson; rod kote Plasdarm ... sinon alPlasviktorya.JOD<strong>an</strong> sa lapli la?MADAM DANBALANSHen, pr<strong>an</strong> mo parapli.FIKom<strong>an</strong> je veux fer mwa?JOAt<strong>an</strong>n <strong>an</strong>ba lavar<strong>an</strong>g.FIEspes de chouchoundar, fatra! Mam<strong>an</strong>, ou pour lèche luibrutalise moi?MADAM DANBALANSFi, kifer to pa koz normal kouma tou dimoun?FIMam<strong>an</strong> chérie, tu veux que je koz gro kreol kom les bachara?No way! Ce patois grossie me fe vomir. Wek! ... ou plutôt'oueque'!MADAM DANBALANSTo <strong>an</strong>kor lamem, Jo. Ale vit mo bebe.242


FIBebe! Un gro bene, oui. Fatra, to pa'nn t<strong>an</strong>de. Va chercher taxipou mademoiselle D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s. Olie duboute couma statue,bouge le waya. Bouge le waya Monsieur bachara. Mam<strong>an</strong>, tuvois combien il me provok.MADAM DANBALANSJo, lapli finn pase enpe, galoupe al rod enn taxi. Ale beta!(Ler li sorti lor vites li tap ar Liza, enn mamzel <strong>an</strong>viron 30 <strong>an</strong>ki v<strong>an</strong>n lazle goyavdesinn d<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n ti po ki li finn plase d<strong>an</strong>enn pagne. So pagne tonbe, detrwa po kraze. Jo pa memarete pou gete.)LIZAEh Jo, gete kot ou fou ou lapat... Get ki ou finn fer ... trwa polazle d<strong>an</strong> labou ... kis<strong>an</strong>nla pou pey lepo kase ... f<strong>an</strong>er! 150roupi d<strong>an</strong> dilo... enn demi-zourne travay d<strong>an</strong> baydoum ...mem pa arete pou gete... koumadir nou pa ekziste... kras lornou ale. ... nou pouritir nou ... nou nenport nou ... lapolis patrouve sa ... nek mars lor nou laswer ... bondie k<strong>an</strong> ou poukas-kas zot ... fer zot pey zot pese...DIMOUN 1eta aret rabase ... ena enn mamlouk pe ekrir tou ... espesialbr<strong>an</strong>nch ... miray ena zoreyLIZAMo onet mwa... mo viv ar laswer mo travay. ... ki mo pa gagndrwa? ou trouve madam d<strong>an</strong> ki bez sa kouyon la finn met mwa...MADAM DANBALANSOu konn mo garson?LIZAOu garson ... kis<strong>an</strong>nla ou garson ...MADAM DANBALANSKouma ou kone li apel Jo?LIZAjo ... tou dimoun jo ... e jo dir madam d<strong>an</strong> zar ki jo se jo...FISûrement li fer so mofinn avec cette trainée.243


LIZAki to dir zeswizela ... trene ... kis<strong>an</strong>nla trene ... trene tomemlagel traver ... to pou pey dega ki li finn fer ... hen ... kozelagel d<strong>an</strong> zar ...DIMOUN 2T<strong>an</strong>sion ... ena mous pe ekrir ...LIZA... les li ekrir ... li bon li ekrir ... mo pou fer deklarasion ...lagel traver zoure ... dir mo trene ... samem zot m<strong>an</strong>ier ... zotmet ar dimoun onet ... ki gagn so lavi ar so prop laswer...kis<strong>an</strong>nla pou pey trwa po kase...MADAM DANBALANSAla ou 150 roupi. Aret agas nou!LIZAakoz zot ena kas zot kwar zot tro gr<strong>an</strong> ... koz gra ... nou tidimoun peyna personn pou pr<strong>an</strong> nou par ... koumadir noulamone zete nou...PIGMALIONAret mouloug<strong>an</strong>de mamzel! Ou tapaz pe insilte kolonn sa T<strong>an</strong>pKiltir la, <strong>teat</strong> ki finn temwen sivilizasion. Aret ou jare verbal.Koz prop, koz l<strong>an</strong>gaz gramatikal, sem<strong>an</strong>tik ek poetik. Aret fermal<strong>an</strong>g ar parol Bondie. L<strong>an</strong>gaz Labib, rom<strong>an</strong>, poezi dramatik,satirik, rom<strong>an</strong>tik pa finn fer pou vomism<strong>an</strong> ek palab enn garnifware!LIZAki li gagne sa boug la ... pa kapav koze kouma tou dimoun ...kot li sorti ... ki li kwar nou mars ar diksioner ... fer v<strong>an</strong>tar arsertifika ... dominer ... fer dominer ... gr<strong>an</strong>nwar ... ki li kwarliete ... lapolis ... aret sa boug la ... taker saDIMOUN 3limem ekrir tou ... espion saDIMOUN 1, 2, 4depi talerla pe dir twa Liza ...LIZAki li kwar li ete... ekrir ... ki li ekrir ... kot nou drwa... nouliberte ...PIGMALION244


Choupchat chokrri! Ki ou problem?LIZAki drwa ou ekrir seki nou dir... ki drwa ...PIGMALIONOu enn spesimenn rar d<strong>an</strong> laboratwar imen.LIZAli pe rod avoy mwa labatwar...PIGMALIONPa labatwar. La bo ra twar.LIZAmem zafer ... ki ou kwar z<strong>an</strong>imo mwa... fer kourrb<strong>an</strong>iPIGMALIONKi zafer?LIZAki zaferPIGMALIONSamem, sa mo 'kourb ...'LIZAkourrb<strong>an</strong>iPIGMALIONKourrb<strong>an</strong>i. Enn zoli mo. (Li tir so karne pou ekrir) k, o, u, r, b,a, n, i, koumsamem ekrir sa? Enn r ousa rrLIZAki ou pe rabase... ki r ou pe dirPIGMALIONEski ou konn ekrir sa l<strong>an</strong>g ki nou pe koze?LIZAnormal mo konn koz mo l<strong>an</strong>gPIGMALIONPa koze! Eski ou konn lir ek ekrir sa gr<strong>an</strong> kado ki nou <strong>an</strong>setfinn donn nou pou ki nou kapav lir parol Bondie?LIZAki ou kriye ar mwa... ou mo papa ou...PIGMALIONMamzel, si mo ti ou papa mo ti pou atas ou lor enn sez e palarg ou t<strong>an</strong>ki ou pa finn konn lir ek ekrir nou l<strong>an</strong>g nasional,senbol nou id<strong>an</strong>tite!245


LIZAt<strong>an</strong>de zot tou... li pe menas pou bat mwa... (li koum<strong>an</strong>s kriyeplore)PIGMALIONArete! Aret sa grimas la! ... Fasad sa <strong>teat</strong> la pe plore telm<strong>an</strong>ou fer so zorey fermal ar ou tapaz deregle; ler d<strong>an</strong> nou kapitalpe tr<strong>an</strong>gle akoz ou polision sonor ki f<strong>an</strong>n pi<strong>an</strong>ter partou.Mamzel, tapaz-tourdi-lespri ki sorti par ou labous ti bizen ennof<strong>an</strong>s kriminel pini par lapenn kapital.LIZA(pa konpr<strong>an</strong> n<strong>an</strong>ye)plore 'si pa gagn drwa...SITARRAPa per mamzel. ... Misie, ou pa kwar ou pe abriti sa mamzella?FIOui, il parle grammatical ... veut impressioner. V<strong>an</strong>tar!MADAM DANBALANSFi, res <strong>an</strong>deor sa!(<strong>an</strong>memt<strong>an</strong> Jo r<strong>an</strong>tre. Klerm<strong>an</strong> li pa'nn reysi gagn enn taxi.Lorla li tr<strong>an</strong>pe kouma enn k<strong>an</strong>ar.)Jo, kot taxi? Ayo mo garson, to tr<strong>an</strong>pe net! T<strong>an</strong>sion to malad.FISe moi ki va et malad. Personn pa pr<strong>an</strong> mwa kontre.PIGMALIOND<strong>an</strong> 5 minit ou bis pe pase, madam. Enpe pasi<strong>an</strong>s mamzel!MADAM DANBALANSKi bis?PIGMALIONBis Pwentosab. Pa labamem ou reste?MADAM DANBALANSKouma ou kone?PIGMALIONDialek Pwentosab li bien spesial. ... Ala ou bis pe vini. Anav<strong>an</strong>s... Bonswar madam!246


(lafami D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s sorti. Zis av<strong>an</strong> li sorti Jo tern enn kou bienfor. T<strong>an</strong>n so ser dir li, "Pa mettre ton mikrob sur moi!")(li koz ar Sitarra)LIZAmadam, aste enn po lazle goyavdesinn ar enn pov malere kigagn maltrete ar b<strong>an</strong>n zom viol<strong>an</strong> gramaten-t<strong>an</strong>to ...SITARRAMo diabetik, ma fi! Dokter def<strong>an</strong>n m<strong>an</strong>z sa.LIZAed enn malere... mo enn orfelen... mo par<strong>an</strong> bien pov ...PIGMALIONM<strong>an</strong>tez! Madam la fek donn ou 150 roupi.LIZAvey ou zafer...SITARRA(ar Pigmalion)Ou konn tou b<strong>an</strong>n dialek nou l<strong>an</strong>g nasional?PIGMALIONTou, non. B<strong>an</strong>n prensipal, wi.SITARRAOu konn Profeser Pigmalion?PIGMALIONMomem sa! Ou, kis<strong>an</strong>nla ou?SITARRAMo apel Sitarra.PIGMALIONMamzel Sitarra, ou pa'nn resevwar mo meyl? Mo ti pe vinnzwenn ou lasemenn prosenn.SITARRAMo ti'le fer ou enn sirpriz.PIGMALIONKot ou pe reste?SITARRALotel Sen Zorz.PIGMALION247


Non, ou pe res Nimero 5, Lari Boukie B<strong>an</strong><strong>an</strong>e.LIZAMisie Profeser, pr<strong>an</strong> enn po lazle. Ed enn malere.PIGMALIONMamzel Mouloug<strong>an</strong>de, eski ou prodwi respekte b<strong>an</strong>n normizienn enternasional, izo 9000 ets?LIZA(ar Sitarra)Mamzel, dir li aret m<strong>an</strong>z mo kr<strong>an</strong>n ... fer mwa boufon... vadiremo zis bon pou desbinn... mo imen mwa.PIGMALIONMamzel...LIZAmo apel liza ..PIGMALIONMamzel Liza, pou mwa ou enn imen, z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> Bondie ar ennnam... me ou nam li kouma enn metal mat ki pa pe briye. Lipa briye parski ou pa konn servi pli zoli kado ki nou <strong>an</strong>set sortiLafrik, Lerop ek Lazi finn donn nou. Enn zoli l<strong>an</strong>g ki sak fwa ououver ou labous ou masakre li ... me mo bizen rekonet kimamzel Pwentosab boukou plis koupab ki ou. ... Les mo dir ouenn ti sekre. Mo kapav d<strong>an</strong> trwa mwa montre ou lir, ekrir e koztelm<strong>an</strong> prop ki b<strong>an</strong>n lider politik pou lager pou ofer ou ministerkiltir.LIZAbaprrebap... pa vre sa...SITARRAPosib sa. Bien posib mem.(Lorloz Katedral Sen Lwi sonn minwi.)PIGMALIONMesaz lesiel. Mamzel Liza, Bondie limem pe dir ou aretplengne, mouloug<strong>an</strong>de. Hen, pr<strong>an</strong> tousa!(li devid tou so pos d<strong>an</strong> pagne Liza)Si ou replengne, b<strong>an</strong>n <strong>an</strong>z d<strong>an</strong> lesiel pou modi ou.248


(Pigmalion ek Sitarra sorti <strong>an</strong>sam. Liza pe kont lamone d<strong>an</strong> sopagne)DIMOUN 1To'nn get sa sinema la... Ena marday lad<strong>an</strong>... S<strong>an</strong>se poumontre lir... lergete pe fer biznes...DIMOUN 4grimas lor grimas... servi bel-bel koze pou met zoli fam d<strong>an</strong>lak... lapolis ... gouvernm<strong>an</strong> zot tou pe fer katakata... tourisorizontal...DIMOUN 2to pa trouve zot pa'le nou konn eskimo, volapuk ek esper<strong>an</strong>nto... b<strong>an</strong>n gropoumon b<strong>an</strong>n nimakaram sa... s<strong>an</strong>se profeser...kikfwa long<strong>an</strong>isDIMOUN 3non do... mo konn misie la... li ekrir boukou liv... pa bezer saDIMOUN 1normal to pou pr<strong>an</strong> so par... li fami ar twa... sirm<strong>an</strong> to gagn toboutDIMOUN 2apr<strong>an</strong>n nou l<strong>an</strong>g... nou konn li... apr<strong>an</strong>n seki nou kone... zotpe rod ferm nou d<strong>an</strong> bwat kond<strong>an</strong>e...DIMOUN 4dime boner mo pe al parl tousa ar mo depite...DIMOUN 1bizen fer ferm li..DIMOUN 2d<strong>an</strong> prizon ousa d<strong>an</strong> lazilDIMOUN 1personn pa konn enn baz kot kapav gagn enpe nisaDIMOUN 3finn minwi pase ... pa finn ler pou al dormi...DIMOUN 4tro tar pou al dormi... tro boner pou leve... zis ler pou m<strong>an</strong>ze,bwar, donn jazDIMOUN 1(enn sega tipik)249


Dim<strong>an</strong>s gramaten mo pas kot bazarz<strong>an</strong>on la tonbe, Liza ramase.DIMOUN 2, 3, 4.R<strong>an</strong>n zonon la Liza, r<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>on laR<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>on la, mo papa ki ti donn sa.R<strong>an</strong>n zonon la Liza, r<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>on laR<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>on la, mo papa ki ti donn sa.250


TABLO 2(Lel<strong>an</strong>dime ver 10.00 er dimaten. D<strong>an</strong> salon ProfeserPigmalion ki bien <strong>an</strong>dezord. Sitarra pe zwe pi<strong>an</strong>o e pe s<strong>an</strong>te.Profeser Pigmalion pe ekoute ar plezir ek lentere.)(pe s<strong>an</strong>te)SITARRAParmi enn miliar zetwalOu finn swazir enn ti lilpou pl<strong>an</strong>t lespri liberte.Mersi. D<strong>an</strong> enn ti peiou finn sem diversite,fertiliz nou pie douriar nouritir Sentespri.Mersi. Nou bien apresie.Mo dir ou enn gr<strong>an</strong> mersiou'nn donn mwa nes<strong>an</strong>s isi;fer mwa dekouver lamourd<strong>an</strong> mo aksion toulezour.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mersi to'nn donn mwa enn l<strong>an</strong>gki permet konstrir enn pon<strong>an</strong>t Lafrik, Lerop, Lazi;mersi pou sa lamizikki permet mwa s<strong>an</strong>t 'Lasours';mersi pou zoli koulerki pentir mo lark<strong>an</strong>siel.Mo dir twa enn gr<strong>an</strong> mersito'nn donn mwa nes<strong>an</strong>s isi;fer mwa dekouver lamour251


d<strong>an</strong> mo aksion toulezour.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa....(ler s<strong>an</strong>te fini, Pigmalion paret kont<strong>an</strong> me preokipe)PIGMALIONMo onore ki ou finn swazir mo poem pou konpoz ou s<strong>an</strong>te, ki,mo bizen aksepte, enn mervey mizikal. Sa m<strong>an</strong>ier ou finnfizionn Sega ar Jaz li ... maha ... me ou pa kwar nou pe donnbourik m<strong>an</strong>z lazle?SITARRAOu pa mayn ki mo fer detrwa azistem<strong>an</strong> pou fer ou sonet r<strong>an</strong>td<strong>an</strong> moul mo lamizik?PIGMALIONDitou. De realite ar zot prop lozik pe zwenn atraver kreasion...Me dimoun ki abitie ar tiling-tiling, kacha-kacha zot poukonpr<strong>an</strong> seki ou pe fer ek seki mo pe dir?SITARRASi pa seye kouma pou kone. Si pa kas labitid kouma pou fers<strong>an</strong>zm<strong>an</strong>. Bizen pr<strong>an</strong> risk. ... Mwa, mo pa pou kile. Mo ena ennproze exit<strong>an</strong> ki mo p<strong>an</strong>se neseser pou devlopm<strong>an</strong> mo vizionartistik. Si ou permet mwa mo pou al delav<strong>an</strong>. ... Mo'nn swazirenn ventenn poem ki ou finn ekrir pou mo prosenn albem.Bien sir pou oblize fer b<strong>an</strong>n tipti azistem<strong>an</strong>. Mo ena enn lotproze plis <strong>an</strong>bisie: ekrir lamizik pou b<strong>an</strong>n tex komedi mizikalek opera rok ki ou finn ekrir e ki pe dormi d<strong>an</strong> tirwar... Bien sirnou pou respekte ou b<strong>an</strong>n drwa.PIGMALIONNou?SITARRAKonservatwar TiFrer. ... Ou pa paret kont<strong>an</strong>. Ou pa dakor?252


PIGMALIONLi pa enn zafer kont<strong>an</strong> ou dakor. Eski li enn bon demars? Moekrir poem pou montre febles l<strong>an</strong>g parle. Mo kwar ki lekritirkonsolid enn l<strong>an</strong>g, donn li enn lot epeser, enn lot dim<strong>an</strong>sion. Sinou s<strong>an</strong>t poezi li pa pou vinn parey kouma parol folklorik? ...tilae ... tilae! Eski dimoun pou pr<strong>an</strong> lapenn etidie stil poetik ekvizion artistik?SITARRASi s<strong>an</strong>te la tous zot leker, zot pou <strong>an</strong>vi konn plis ... me si zotpa kone sipa s<strong>an</strong>te la ekziste ousa non k<strong>an</strong> zot pou enterese arstil ek vizion?PIGMALIONPoezi bizen beki lamizik?SITARRAPa beki. Plito akonpagnm<strong>an</strong>. Parey kouma pima ki fer enn bonm<strong>an</strong>ze vinn pli bon.PIGMALIONPa kone!SITARRALes let<strong>an</strong> fer so travay. Si rezilta negatif, be, nou va ab<strong>an</strong>donnproze la.(Marie-Louise, <strong>an</strong>viron 60 <strong>an</strong>, r<strong>an</strong>tre. Li gouvern<strong>an</strong>t <strong>lakaz</strong>Profeser Pigmalion. Amizir zistwar la av<strong>an</strong>se nou pou realize kise li veritab sef d<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong>. Souv<strong>an</strong> li bizen met so patron d<strong>an</strong>so plas.)MARIE-LOUISEMisie, ena enn mamzel ki dir li bien bizen koz ar ou.(t<strong>an</strong>n enn lavwa deor ki dir, "pa bliye dir li mo finn vinn d<strong>an</strong>loto"... Marie-Louise tourn ver lavwa pou dir)Misie la pa enterese pou kone si ou finn vinn par bis, loto ousakamion!PIGMALIONKouma li ete?MARIE-LOUISEBien j<strong>an</strong>gli me so m<strong>an</strong>ier koze kapav enteres ou... vadire253


diam<strong>an</strong> brit ki pe at<strong>an</strong>n artiz<strong>an</strong>-artis pou gagn rafinnm<strong>an</strong>.(lavwa deor:"pa bliye dir li mo pou ed li regagn lamone ki li tiperdi yer swar ... pa bliye. Marie-Louise tourn ver lavwa poudir)Misie la pa enn boutikie, mamzel!PIGMALIONFer li r<strong>an</strong>tre!(Marie-Louise al sers li. Se Liza sa. Li pli prop, louk pliprez<strong>an</strong>tab.)Ou sa? Mo pa bizen li. Yer swar mo ti pr<strong>an</strong> tou not ki bizen lorso sentax, vokabiler ek entonasion. Pr<strong>an</strong> ou pake ale MadamMarie-Louise.MARIE-LOUISENw'ale mafi.LIZAMo pa enn pake mwa, mo enn imen ... apre aret fer ouf<strong>an</strong>or ... mo'nn vinn propoz biznes misie ... bines... fizon ...foulous... paysa... eeeeen ... ou koum<strong>an</strong>s enterese... ou liziebriye ler tapaz kas sone...MARIE-LOUISEBat lal<strong>an</strong>g av<strong>an</strong> koze, mamzel. Ou pa d<strong>an</strong> bazar isi. Personn pakoz ar Profeser Pigmalion koumsa.PIGMALIONLes li Marie-Louise. Enn spesimenn rar. Enn diksioner sirpat.LIZAmo enn imen mwa... pa simenn... pa misionerPIGMALION(ar fermte) Choupchap! (ar Sitarra) Ou'le kone kim<strong>an</strong>ier kapav<strong>an</strong>aliz so diare verbal?LIZAMo pa gagn diare mwa... mo prop... mo'nn lav lame... lipie...figir... mo prop mwaPIGMALIONEkout mwa, garni fware, ou fer ou lenteres<strong>an</strong> <strong>an</strong>kor enn fwa,mo fer skavennjer ramas ou ale.254


LIZA(ar Sitarra) madam <strong>an</strong>pes li maltret mwa... get kouma libitor...SITARRAOu kwar neseser sakouy-sakouy li?... Mamzel, dir mwa kiou'le; kifer ou'nn vinn isi.LIZAyerswar li ti dir li kapav montre mwa koz prop, ekrirgramatikal... mo <strong>an</strong>vi pr<strong>an</strong> leson... konn lir... konte... gardkont... ouver enn ti biznes... aster li pe ensilte mwa...MARIE-LOUISEMamzel ou pa pou kapav pey Profeser. So leson kout bien ser.LIZAmo kapav pey li 200 roupi par mwa... de... s<strong>an</strong>... roupi... paenn sou... pa enn kas... de... s<strong>an</strong>... roupi... ki ou dir...MARIE-LOUISEMamzel, fiz profeser li...PIGMALIONAt<strong>an</strong>n! At<strong>an</strong>n! 200 roupi se 5% so reveni m<strong>an</strong>siel. Okennmilioner pa finn ofer mwa ot<strong>an</strong>. Enn ti kalkil. Li fer plis ki4,000 roupi. 4,000 roupi si enn milioner ti donn mwa 5% soreveni m<strong>an</strong>siel.LIZAso latet pa bon... zame mo ti dir sa... kot mo pou gagn 4,000roupi par mwa...(li koum<strong>an</strong>s kriye, plore)SITARRAYer swar ou ti fer ou v<strong>an</strong>tar. Trwa mwa ou ti dir. Mo donn ousis. Mo pey tou fre: fiz, liv, eberzm<strong>an</strong>, nouritir ek poketmoni.Ou fer sa mamzel la d<strong>an</strong> sis mwa, pa enn zour <strong>an</strong>plis, vinn enndimoun respektab ek respekte; enn dimoun ki konn lir, ekrir,konte; ki koz prop; ki kalifie pou vinn depite, minis e, kifernon, premie minis. Si ou fel ou r<strong>an</strong>bours mwa doub toudep<strong>an</strong>s. ... Ki arive? Ou finn krake?PIGMALIONSis mwa ... sis mwa, tou fre peye? T<strong>an</strong>tasion tro for! Pa kapav255


eziste! ... Rayt! Mo aksepte! ... Marie Louise, pr<strong>an</strong> sa plotlaser sal la, met li <strong>an</strong>ba robine, fwet li lor ros lave si neseser;bril so lenz sal; al kot Sarlo, kot bazar, pr<strong>an</strong> tou lenz ki bizen edir li met lor mo kont. D<strong>an</strong> s<strong>an</strong>bdami ena lenz pou madam. Ferli sey lenz ki al ar li.... Me av<strong>an</strong>, pa bliye, brose, lave ar savon,sampou, ... servi l<strong>an</strong>s si neseser...LIZA<strong>an</strong>ba robine ... mo pou gagn lakr<strong>an</strong>p toutou... mo pa bizen oulenz... mo onet mwa... pa enn laryaz... mamzel <strong>an</strong>pes li kozkoumsa ar mwa...MARIE-LOUISEMisie kot pou met li dormi?PIGMALIONMet li d<strong>an</strong> enn kazot d<strong>an</strong> poulaye.LIZAmadam pa les li tortir mwa... mo ale mwa... enn lalaz fou sa...PIGMALION(li galoupe li al kot laport) Mamzel Liza, si ou swiv mo konseye apr<strong>an</strong>n kouma bizen, toulezour, ou t<strong>an</strong>n mwa, toulezour oupou gagn sokola, gato, friy<strong>an</strong>diz e pou amenn ou promne d<strong>an</strong>loto. D<strong>an</strong> sis mwa ler ou marse d<strong>an</strong> sime b<strong>an</strong>n gal<strong>an</strong> polipotpou grene lor ou kouma zamalak kont-sezon. Prosenneleksion, benker sek ou pou k<strong>an</strong>dida; ou pou eli e premieminis pou sipliy ou pr<strong>an</strong> enn minister.... Gout sa! (li donn lienn tablet sokola)LIZAkouma pou kone si pa finn met ladrog lad<strong>an</strong> pou soul mwa.PIGMALION(li kas tablet la <strong>an</strong>de, aval enn lamwatie e ofer lot lamwatie laLiza) Ou satisfe!(Abriti, Liza so labous ouver; Pigmalion glis bout sokola la d<strong>an</strong>so labous. Douser f<strong>an</strong>e d<strong>an</strong> so labous. Li pe zwir sokola la.) Siou fer seki dir ou fer, toulezour ou kapav <strong>an</strong>tonn k<strong>an</strong>tite sokolaki ou <strong>an</strong>vi.SITARRAMamzel, ou dakor?PIGMALION256


Mamzel Liza, asiz lor sa sofa la; mo met enn kousen deryer ouledo. ... Ou aksepte apr<strong>an</strong>n, fer zefor pou vinn enn gr<strong>an</strong>madam?LIZApeyna marday lad<strong>an</strong>... fer labous dou pou sipakizafer...PIGMALIONMamzel Sitarra ek Madam Marie-Louise pou la pou protez ou.Dakor, pa dakor? Hen ala enn lot tablet sokola.LIZAmo da...kor... me...PIGMALIONMarie-Louise amenn Mamzel Liza d<strong>an</strong> so lasam e prepar li poudezene.SITARRAProfeser, mo ti'a kont<strong>an</strong> met tou kart lor latab. Dabor, samamzel la ena enn fami ki pou rod li... ki pou d<strong>an</strong> l<strong>an</strong>gwas...LIZAaledota... depi 14 <strong>an</strong> mo viv tousel... mo trwaziem belmer tifou mwa deor... dir mwa al debrouy mo difil ... li pa kapavnouri mo lever...SITARRAOu papa?LIZAmo papa enn gr<strong>an</strong> triy<strong>an</strong>ger ki finn bwar dilo dirwi sa madamla... seki li dir samem...SITARRABoyfrenn, partner?LIZAaledota... kis<strong>an</strong>nla pou enterese ar mwaPIGMALIONMamzel Liza, ler mo fini ar ou, b<strong>an</strong>n zom pou lager, touy zotkamrad pou reysi marye ar ou. Parol Profeser Pigmalion!(Marie-Louise ek Liza sorti)SIRARRAEna <strong>an</strong>kor kart pou gete!.PIGMALIONOu kont<strong>an</strong> get kart?257


SITARRAMo pe koz serye, pa pe badine! P<strong>an</strong>d<strong>an</strong> 6 mwa enn zennfi pouviv isi. Mo bizen sir pa pou ena okenn zes.PIGMALIONZes?SITARRAOu kone ki mo pe dir. Enn zom ki pa vie, enn zennfi tr<strong>an</strong>t <strong>an</strong>.Latir<strong>an</strong>s ki souv<strong>an</strong> ena <strong>an</strong>t profeser ek zelev. Lor la fale pa enaokenn konpromi. Nou dakor? Relasion bizen res profesionel.PIGMALIONBe ou?SITARRAMwa? Ar mwa pa pou ena problem.PIGMALIONKifer?SITARRAMo enn lesbienn. (Marie-Louise retourne)MARIE-LOUISEProfeser, mo bizen koz ar ou.PIGMALIONWi, Marie-Louise.MARIE-LOUISE(Sitarra fers demars pou sorti) Non, Mamzel Sitarra, mo preferki ou reste. Apart mwa ki finn abitie ar ou m<strong>an</strong>ier, aster ena demamzel ki pe viv isi pou enn bon bout let<strong>an</strong>. Mo kwar noubizen tom dakor lor detrwa kiksoz.PIGMALIONBizen <strong>an</strong>plway plis dimoun.MARIE-LOUISENon, pa sa.PIGMALIONBizen ogm<strong>an</strong>t bidze dep<strong>an</strong>s.MARIE-LOUISEOu pou les mwa koze?PIGMALIONWi, Madam! (li fer grimas koumadir fermtir ekler pe ferme) Iam all ears.258


MARIE-LOUISEPar respe pou sa de mamzel la ou pa kapav trene d<strong>an</strong> <strong>lakaz</strong>d<strong>an</strong> ou boxersort, ou gro v<strong>an</strong>t deor...PIGMALIONGro v<strong>an</strong>t? Kot mo v<strong>an</strong>t gro?MARIE-LOUISENon, tablet sokola... Ou pa kapav atab, apre tidezene, rote,pete...PIGMALIONMwa mo rote, pete? Madam Marie-Louise mo kwar ou peekzazere ... enn ... tipe...MARIE-LOUISE(trouve li pa pou sede) Ou pa kapav les ou soulie ek soset salomilie salon. (Pigmalion pe rod enteronp li) Non, les mo fini.Ou bizen aret fime d<strong>an</strong> b<strong>an</strong>n l<strong>an</strong>drwa kot ena lezot dimoun. Siou <strong>an</strong>vi fime, al d<strong>an</strong> ou biro ousa d<strong>an</strong> ou lasam.PIGMALIONAster mo mama ole mo marye. Nowe! Sitarra, ou konpr<strong>an</strong>kifer ou ena tor sipoze ki mwa Profeser Pigmalion mo enteresepou flerte ousa kourtize. Mo tro kont<strong>an</strong> mo liberte!... MadamMarie-Louise, vos désirs sont des ordres! Ramas ou rotenbazar. (Marie-Louise sorti) ... Sitarra, talerla, av<strong>an</strong> touf<strong>an</strong>nvinn kraz tou, nou ti pe koz enn zafer serye. Servi lamizikkouma disik pou fer pilil amer poezi des<strong>an</strong>n.SITARRAVremem ou latet dir! Si difer<strong>an</strong> lamizik pe kapav fizione, kiferb<strong>an</strong>n difer<strong>an</strong> expresion artistik pa kapav fizione. Dayer li p<strong>an</strong>ouvo sa. Ki ete enn s<strong>an</strong>te? Fizion poezi ar lamizik.Shakespeare pa finn marye poezi ar <strong>teat</strong>? Ki ete opera? Fizion<strong>teat</strong>, poezi ek lamizik. ... Eh, kifer ou finn ekrir tex pou komedimizikal ek opera rok?PIGMALIONEnn mom<strong>an</strong> febles! ... Pou ou tousa bien senp me mwa mo pasir... me at<strong>an</strong>sion ... mo pa kont me mo per ki travay ki mo pefer depi plis ki 40 <strong>an</strong> tom d<strong>an</strong> dilo.SITARRALes lepep deside.259


PIGMALION(sil<strong>an</strong>s)... Lepep deside? (Marie-Louise retourne)MARIE-LOUISEDife lor ou patron. Ena enn misie kot laport ki dir ki li papaLiza e ki li bien bizen koz ar ou.SITARRALes nou k<strong>an</strong>nsel nou diil!PIGMALIONPa kestion! Fer li r<strong>an</strong>tre, Marie-Louise.(Pigmalion al asiz lor enn sofa, ouver lagazet div<strong>an</strong> li. PapaLiza r<strong>an</strong>tre. Li sal, li s<strong>an</strong>ti rom. Sitarra ki ti pre kot laport, lorvites al kot lafnet. Marie-Louise sorti.)PAPA LIZAbonzourkapitenn... BONZOURKAPITENN... (okenn repons) BONZOUR KA PI TENN... (Pigmalion bes so lagazet, fixe li)PIGMALION(sek-sek) Ki ou bizen?PAPA LIZA(klerm<strong>an</strong> li'nn entimide) mo... tifi... liza... li isi... mo 'le kone...kifer...PIGMALIONKi laz li ena?PAPA LIZAlaz ... kot mo pou konn sa... mo premie madam ti gagne...PIGMALIONKomie madam ou finn ena?PAPA LIZAkomie... at<strong>an</strong>n mo konte... ti ena... apre... apre... lerla...<strong>an</strong>swit... 5 kapitenn...PIGMALIONOu finn marye 5 fwa?PAPA LIZAmarye kapitenn... zame... nou b<strong>an</strong>n sosialis nou distribielamour... kapitalis ki gard kont... lepep pa gard kont... noupr<strong>an</strong>... nou done... nou pr<strong>an</strong>...PIGMALION260


Ou viv d<strong>an</strong> pese? Ou pa per pinision Bondie?PAPA LIZApese kapitenn... donn lamour... pr<strong>an</strong> lamour pese... ererkapitenn... pa samem mesaz Zezikri... donn lamour... pardonnpese...PIGMALIONPappao! Ou enn gr<strong>an</strong> filozof ou!PAPA LIZApa koz fout<strong>an</strong> sef... nou ti dimoun... nou bizen trase... nouswiv mesaz labib... trase e miltipliye... be mo tifi...PIGMALIONKomie z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ou ena?PAPA LIZAkonte fini... be mo tifi...PIGMALIONOu tifi? Ah wi! Ou finn vinn delivre ou tifi; <strong>an</strong>pes li tom d<strong>an</strong>enfami pli pir ki lamor!PAPA LIZAki ou pe koze... mo'nn dir sa mwa... kapitenn... ou enn gr<strong>an</strong>dimoun... ou konpr<strong>an</strong> gordonn... enn tibaba ne... bizen okipli... donn li m<strong>an</strong>ze... li vinn enn zoli fam... enn jenntoulmennenterese... bel zwis<strong>an</strong>s gar<strong>an</strong>ti... be papa la... tou so lapennpa gagn n<strong>an</strong>ye... chombo mem...PIGMALIONOu'le v<strong>an</strong>n ou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>?PAPA LIZApa koz koze kapitalis... aste... v<strong>an</strong>de... pa sa... konp<strong>an</strong>sasion,konsolasion pou enn papa d<strong>an</strong> tristes... tristes separasion...separasion trites eg-dou...PIGMALIONSi ou sagren, be pr<strong>an</strong> li ale! (li kriye for) Marie-Louise, ....Marie-Louise al sers Mamzel Liza!PAPA LIZApa mal konpr<strong>an</strong> mwa kapitenn... ki liza ete pou mwa... zis molaser ek mo dis<strong>an</strong>... apart sa n<strong>an</strong>ye... me si li itil pou enn lotdimoun ena so pri ki bizen peye...PIGMALION261


Ou pe koz l<strong>an</strong>gaz kapitalis la.PAPA LIZApa kapitalis me lozik... ki ete 500 roupi pou ou. ... pou mwa seenn sware memorab, m<strong>an</strong>ze, bwar, amize, soul bont<strong>an</strong>...PIGMALIONKouma ou kone li isi? Parye ou finn avoy li pou fer s<strong>an</strong>taz?PAPA LIZAkapitenn... mwa artir triy<strong>an</strong>gaz... mo fer serm<strong>an</strong> lor labibsakre ki zame mo finn p<strong>an</strong>s pou donn enn jenntoulmennmerit<strong>an</strong> okenn dezagrem<strong>an</strong>... taxi ki ti amenn li isi ti retournkot li pou al sers detrwa ti zafer personel... enstriksionformel... pa bizen lenz... aster mazin soufr<strong>an</strong>s enn papa... pabizen lenz vedir touni-touni... mo mazinn loner mo tifi... sofertaxi donn ladres... ala ze swi la...PIGMALIONOu finn vinn sov loner ou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>?PAPA LIZAala ou rekoum<strong>an</strong>se... Rs 500... mwa ek mo madam nou pouservi li pou remersie bonte bondie ki finn fer enn gr<strong>an</strong> dimounramas nou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>...PIGMALIONMamzel Sitarra, ki ou dir si nou donn sa gr<strong>an</strong> filozof la Rs1,000?PAPA LIZAkapitenn pa fer sa krim la... ou donn mwa plis mo pou rodramas kas d<strong>an</strong> lab<strong>an</strong>k e lerla salam liberte... lozik kapitalismay mwa d<strong>an</strong> lak...PIGMALIONOu sir Misie... Ou pa finn dir mwa ou nom.PAPA LIZAmo ti dir ou... artir triy<strong>an</strong>gaz... pouvouservirPIGMALIONOu nom se Artir Triy<strong>an</strong>gaz Pouvouservir?PAPA LIZAnon... artir... triy<strong>an</strong>gaz... samemtouPIGMALIONArtir Triy<strong>an</strong>gaz Samemtou ala Rs 500. Ou sir ou pa'le plis?262


PAPA LIZAazsyourazwax...PIGMALIONPa zis filozof me lengwis 'si. Barrebap!(Papa Liza pr<strong>an</strong> sime sorti. Ler li ariv kot laport, li tap ar Lizaki pe r<strong>an</strong>tre <strong>an</strong>sam ar Marie Louise. Li entimide par eleg<strong>an</strong>senn zoli mamzel prop e bien abiye.)PAPA LIZApardon mamzel...LIZAkiarive... to pa rekonet to prop z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>... ki to finn vinn fer isi...t<strong>an</strong>sion to rod fer marday... mo fer lapolis ramas twa...iiimmm... to s<strong>an</strong>ti pi larak...PAPA LIZAliza twa sa... mirak... tonn s<strong>an</strong>ze net... nou las<strong>an</strong>s finn porte...aster ki to d<strong>an</strong> bien pa bliye to papa ki finn donn twa lavi...vinn r<strong>an</strong>n nou vizit k<strong>an</strong> to gagn let<strong>an</strong>... fale pa fernimakrram ... bondie <strong>an</strong>koler...LIZAMadam Marie-Louise montre sa misie la sime sorti.PAPA LIZAorevwar ot<strong>an</strong>kevouzet... (Li sorti. Marie-Louise akonpagn li)PIGMALIONMamzel Sitarra, fer mwa rapel pou rekom<strong>an</strong>n Misie ArtirTriy<strong>an</strong>gaz pou post Prezid<strong>an</strong>-Doner Gr<strong>an</strong> Sosiete MoraliteLamerik. ... Enn lot zafer! Lor seki nou ti pe diskite, eski asterou touzour sir lepep ena kapasite deside ki bon, ki pa bon?SITARRAWi, si ou pa pr<strong>an</strong> move lekz<strong>an</strong>p pou lamone kont<strong>an</strong>. Misie ArtirTriy<strong>an</strong>gaz enn bien move lekz<strong>an</strong>p, mo kwar. Nou sey enn lotexpery<strong>an</strong>s.(li al kot pi<strong>an</strong>o, koum<strong>an</strong>s zwe ek s<strong>an</strong>te)Tou mo b<strong>an</strong>n zetwal aswarbriye ar dife gayarexsepte enn gro zetwal263


ki kasiet deryer pal-pal,vadire li gagn ontet<strong>an</strong>sion lezot sik<strong>an</strong>e,dir so bobes kabose,so kenke mal netwaye.(fout<strong>an</strong>, fer boufon)tou piti ki mo fer papa gouloujab la m<strong>an</strong>zetou piti ki mo fer papa gouloujab la m<strong>an</strong>zemo koz ar ou napa kozemo riy ar ou napa riyenwale nwale nwal fer lamourPIGMALIONSITARRAEnn zour mo dim<strong>an</strong>n Tiprensdres bobes, netway kenke.Zetwal mat sey enn kad<strong>an</strong>sme vit tou degrengole.Enn zour mo dim<strong>an</strong>n Tiprensdres bobes, netway kenke.Zetwal mat sey enn kad<strong>an</strong>sme vit tou degrengole.(fout<strong>an</strong>, fer boufon)Tou piti ki mo fer papa gouloujab la m<strong>an</strong>zeTou piti ki mo fer papa gouloujab la m<strong>an</strong>zeMo koz ar ou napa kozemo riy ar ou napa riyenwale nwale nwal fer lamourPIGMALION264


SITARRAD<strong>an</strong> lesiel pou'ena retart<strong>an</strong>k zetwal mat tas d<strong>an</strong> nwar.D<strong>an</strong> lesiel pou'ena retart<strong>an</strong>k zetwal mat tas d<strong>an</strong> nwar.D<strong>an</strong> lesiel pou'ena retart<strong>an</strong>k zetwal mat tas d<strong>an</strong> nwar.D<strong>an</strong> lesiel pou'ena retart<strong>an</strong>k zetwal mat tas d<strong>an</strong> nwar.(fout<strong>an</strong>, fer boufon)tou piti ki mo fer papa gouloujab la m<strong>an</strong>zetou piti ki mo fer papa gouloujab la m<strong>an</strong>zemo koz ar ou napa kozemo riy ar ou napa riyenwale nwale nwal fer lamournwale nwale nwal fer lamournwale nwale nwal fer lamournwale nwale nwal fer lamourbouze mama! donn li!bouze mama! donn li!PIGMALION(tou lizie fixe lor Liza ki pe d<strong>an</strong>se ar boukou tal<strong>an</strong>)265


TABLO 3D<strong>an</strong> salon Madam Pigmalion, mama Profeser Pigmalion.Ameblem<strong>an</strong> ek dekorasion montre boukou fines ek eleg<strong>an</strong>sfeminen. Madam la kot so ti latab travay. Li pe ekrir.Mazordom r<strong>an</strong>tre pou <strong>an</strong>ons larive Profeser Pigmalion.Profeser Pigmalion!(profeser Pigmalion r<strong>an</strong>tre)MAZORDOMMADAM PIGMALIONAd<strong>an</strong>, mo finn fatige dir twa pa vinn kot mwa zour ki moresevwar vizit. To efrey mo b<strong>an</strong>n envite. Si sa kontinie monepli pou ena kamarad. To pou farous zot tou.PIGMALIONEnn fason koz ar so z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> inik? (li al <strong>an</strong>bras li)MADAM PIGMALIONEnn detro!PIGMALIONMa, mo bien bizen to koudme. Enn mari louvraz! Mo'nn ramasenn tifi.MADAM PIGMALIONRamas enn tifi? To ramas dimoun parey kouma nou ramas feysek <strong>an</strong>ba pie ousa koray lor laplaz. Eski se pa tifi la ki finnramas twa? Ki laz li ena?PIGMALIONAnviron tr<strong>an</strong>t <strong>an</strong>. Kifer?MADAM PIGMALIOMKifer to pa marye ar li?PIGMALIONMa, ala to fatig<strong>an</strong> la! Mo finn deza dir twa. K<strong>an</strong> mo zwenn ennfam ki ariv to nivo, to oter, kikfwa mo'a p<strong>an</strong>s maryaz. Ziska lertou fam ki mo finn zwenn pa depas oter to sevi. MadamPigmalion, bliye to rev pou vinn belmer.MADAM PIGMALIONPourt<strong>an</strong> bien bizen enn fam pou met enpe diplon d<strong>an</strong> to latet.Bon, dir mwa ki mo bizen fer. (Pigmalion asiz lor ti latab266


travay so mama) Ad<strong>an</strong>, pa asiz lor mo latab. Li frazil. Enn meb18em siek! To pou kraz li. Li pa'nn fer pou to gro deryer.PIGMALIONArryo, Mam<strong>an</strong>, mirak tu es vulgaire. ... Bez lor mwa, Ma. Mofinn met paryaz ki mo kapav tr<strong>an</strong>sform enn tifi s<strong>an</strong> okennledikasion, enn veritab ti j<strong>an</strong>gli, e fer li kalifie pou vinn k<strong>an</strong>didad<strong>an</strong> eleksion zeneral apre sis mwa leson ent<strong>an</strong>sif. P<strong>an</strong>d<strong>an</strong> trwamwa mo finn okip li l<strong>an</strong>wit-lizour...MADAM PIGMALIONl<strong>an</strong>wit...PIGMALIONAret badine Ma! Aster finn ariv ler pou premie tes. Kouma lipou konport li d<strong>an</strong> sosiete... Mo'nn donn li enstriksion formel.Pa koz nenport. Koz zis b<strong>an</strong>n ti zafer ensinifi<strong>an</strong>. ... lormeteo ... lor las<strong>an</strong>te ets.(mazordom r<strong>an</strong>tre)MAZORDOMMadam D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s, Mamzel Fi D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s, Misie Jo D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s.(Trwa D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s r<strong>an</strong>tre. Zot fer letour pou dir bonzour toudimoun. Mazordom sorti.)MADAM DANBALANSSori nou <strong>an</strong>retar Madam Pigmalion. Anbouteyaz partou. K<strong>an</strong>pou trouv so solision?PIGMALIONFer kouma mwa. Mont bisiklet. (li s<strong>an</strong>te) "Mwa, mo bienkont<strong>an</strong> pedale." ... Mo gagn lenpresion ki nou finn deza zwenn.Nou pa finn zwenn resam<strong>an</strong>?MADAM PIGMALIONZot konn mo garson Ad<strong>an</strong>?FI DANBALANSMo finn <strong>an</strong>t<strong>an</strong>dre parler son reputasion. Bonjour!JO DANBALANSBonzour Profeser!MADAM DANBALANSMo onore fer ou kones<strong>an</strong>s. Madam Pigmalion, si ou okipe, nouva repase enn lot zour.267


MADAM PIGMALIONNon, non, reste. Mo garson pre pou ale. Asize, met zot alez. ...Ad<strong>an</strong>, to pa ena travay pou fer?PIGMALIONMo pe at<strong>an</strong>n zot vini.(mazordom r<strong>an</strong>te)MAZORDOMMamzel Sitarra ek Mamzel Liza.(Sitarra ek Liza r<strong>an</strong>tre e mazordom sorti. Madam Pigmalionakeyir zot, prez<strong>an</strong>t zot lezot dimoun e montre zot kot pouasize. Liza extra eleg<strong>an</strong>. Li kler ki so nouvo ledikasion pe donnli boukou lasir<strong>an</strong>s ek fines. Jo bien atire par Liza. Li pr<strong>an</strong> ennplas ser-sere koste kot li. Fi pe rod enpresionn Pigmalion.)FI DANBALANSProfesseur, dire nou quefaire ou pa promouvoir la l<strong>an</strong>guefr<strong>an</strong>çaise?PIGMALIONPou ki ou aret koz patwa!... Aster mo rapel kot mo ti zwennzot. Enn swar d<strong>an</strong> lavar<strong>an</strong>g <strong>teat</strong> Porlwi ... ti ena gro lapli.FI DANBALANSQuelle mémoire! Impressionn<strong>an</strong>t!PIGMALIONMadam D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s...MADAM DANBALANSApel mwa Fatma. Depi lont<strong>an</strong> mo <strong>an</strong>vi zwenn ou pou dim<strong>an</strong>nou kifer ou pa ouver enn lekol kot dimoun ki enterese kapavapr<strong>an</strong>n lekritir kreatif ... ou kone ... ekrir poem, tizistwar,sketch, pies <strong>teat</strong>. Mo kwar boukou dimoun, so zenn kouma sovie, pou enterese.PIGMALIONOu sir?FI DANBALANSMa mère a raison. Moi osi sa pourra menterese.FATMA DANBALANSMo'nn lir enn liv lor art terapi. Pa kone si mo ena rezo. Li paret268


ki kreativite kapav ed dimoun sorti depi dep<strong>an</strong>d<strong>an</strong>s ladrog. Volapenn seye. Si mo gagn enn formasion, kapav servi li pou edlezot tras sime liberte...FI DANBALANSMoi osi sa pourra menterese. (Pigmalion preokipe parkonportm<strong>an</strong> Liza ki ziska ler pa finn dir enn sel mo apartbonzour ek mersi.)JO DANBALANSFer so ek imid zordi.LIZAGramaten meteo finn <strong>an</strong>onse ki d<strong>an</strong> lapremidi pou ena laplitor<strong>an</strong>siel lor b<strong>an</strong>n oter e ki aswar pou ena enn lesiel s<strong>an</strong>zetwal, s<strong>an</strong> lalinn. "Nwar, nwar, nwar do mama, get kouma fernwar." T<strong>an</strong>peratir pou fliktie. Timama so, timama fre.JO DANBALANSSa klima la move pou las<strong>an</strong>te.LIZAEna toutsort kalite lagrip: avier, porsinn, A, B, Z... Mo papa tiena enn meksinn efikas: lodvi. Enn fwa mo t<strong>an</strong>tinn ti gagnlakr<strong>an</strong>p-lafiev. Mo papa ti servi enn ti l<strong>an</strong>tonwar pou plen solestoma ar lodvi...JO DANBALANSLi pa ti toufe?LIZAToufe? Non, li ti revinn gayar. Akoz sa mo pa kwar li ti morakoz tiberkiloz. Zot ti avoy li m<strong>an</strong>ze.JO DANBALANSAvoy li m<strong>an</strong>ze?PIGMALIONNouvo lamod lengwistik! Avoy li m<strong>an</strong>ze = touy li.FI DANBALANSZot ti tué li? Seigneur, Marie, Joseph!LIZAFer nou kwar li ti mor par maladi. Kouyonad! Kot so sapo lapayfinn ale? Li ti promet pou donn mwa. Zot finn tor li.JO DANBALANSTor li?269


PIGMALIONKoken.FI DANBALANSTuer pou voler un chapeau? Toimem ti pe kapav croire!(Liza finn gagn enn lodi<strong>an</strong>s. N<strong>an</strong>ye pa pou aret li aster)LIZATo pa'le kwar? D<strong>an</strong> mo fami, zot kapav touye pou enn boutdipen!FI DANBALANSIncroiyableee!LIZAKifer to koz bizar koumsa? To pa kapav koz kouma toudimoun? ... Ler li'nn mor zot dir lodvi finn touy li. Fos! Fos net!Pou li lodvi ti kouma dile mama pou enn tibaba. Chakala lodvisa! Zot finn fer li bliye respire. Kas so bobes, kas so kenke, brilso lames. Pa zis sapo lapay fonndos. Kot bat<strong>an</strong>a ete? Bat<strong>an</strong><strong>an</strong>ayba. Zot finn nway so lames. Samem so yes!JO DANBALANSZoli sa nouvo lamod lengwistik! Kot kapav apr<strong>an</strong>n sa?PIGMALIONLiza donn leson partikilie. ... Bon Liza, finn ler pou to s<strong>an</strong>t enns<strong>an</strong>te pou nou. Sitarra pou akonpagn twa lor pi<strong>an</strong>o.(Sitarra al asiz kot pi<strong>an</strong>o, Liza al dibout kot pi<strong>an</strong>o la)LIZAMo pou s<strong>an</strong>t enn tex par Profeser Pigmalion; lamizik,ar<strong>an</strong>zm<strong>an</strong> ek akonpagnm<strong>an</strong> par Sitarra. So tit se "KONESANSNORMAL, KONSEKANS GOLMAL".Tazia, mo beti, fit giling-giling;Y<strong>an</strong>ndou mo babou sof kachia-kachia;Rashoudou fifi bros saregama.Aster <strong>an</strong>ou s<strong>an</strong>t kones<strong>an</strong>s normald<strong>an</strong> nik ti-kare fitir foupamal.Golmal ek b<strong>an</strong>kal ala donn sawal!Gonaz ouver bal d<strong>an</strong> lebra joukal;270


lagal ek leral fer zot bak<strong>an</strong>al.Misie Satisfe d<strong>an</strong> so ti-kare;Madam Trouvtoukler d<strong>an</strong> so ti volier;Trwakar rev revolt d<strong>an</strong> nisa leter;Konntou S<strong>an</strong>-Apr<strong>an</strong>n, Bobes Kabosemont lor kes b<strong>an</strong>kal pou dikte par kermesaz rabase d<strong>an</strong> karo golmal.Joukal Tilespri, F<strong>an</strong>al S<strong>an</strong>-Lames,B<strong>an</strong>al Lekersal, Rafal Riskales,Leker Lasesres, Lespri Lomdezespe rod fer dime vinn kouma lavey;fer ti-kare yer akous serk poler;fer demokrasi koz d<strong>an</strong> laparey;larme difolter regle oparler;konsek<strong>an</strong>s golmal promet larises.Tazia, mo beti, fit giling-giling;Y<strong>an</strong>ndou mo babou sof kachia-kachia;Rashoudou fifi bros saregama.Aster <strong>an</strong>ou s<strong>an</strong>t kones<strong>an</strong>s zeklerki ekler dime ar lalimier klere fer tou z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> regagn zot sourir.(Reaksion lodi<strong>an</strong>s extra pozitif. Pigmalion aster sir li pou gagnso paryaz.)PIGMALIONLiza, Sitarra pou akonpagn twa. Zot loto pe at<strong>an</strong>n <strong>an</strong>ba.Sitarra, mersi. Mo ena detrwa zafer pou okipe. T<strong>an</strong>to nouzwenn.(Liza ek Sitarra sorti. Jo galoupe al zwenn zot. Li kler ki solatet finn gate ar Liza.)FATMA DANBALANSProfeser,...PIGMALIONApel mwa Ad<strong>an</strong>.271


FATMA DANBALANS... sa s<strong>an</strong>te la kapav servi pou fer azitprop...PIGMALIONServi poezi pou fer politik? Koumadir pe mel<strong>an</strong>z dilar ars<strong>an</strong>br<strong>an</strong>i!FATMA DANBALANSOu kwar lepep tro bet pou konpr<strong>an</strong> poezi?PIGMALIONPa sa ...FATMA DANBALANSKi 'sa' alor?PIGMALIONFer dimoun apr<strong>an</strong>n lir, pa zis b<strong>an</strong>n sign, me sirtou bote kikasiet d<strong>an</strong> form, stil, striktir, <strong>an</strong>t lalign ... lektir av<strong>an</strong>se. Siabitie dimoun zis ekoute kouma zot ekout diskour d<strong>an</strong> mitingzame, mo dir ou zame, zot lapo pou vinn s<strong>an</strong>sib. Zot pou resgro fey.FATMA DANBALANSAv<strong>an</strong> galoup s<strong>an</strong> yard, bizen apr<strong>an</strong>n marse av<strong>an</strong>, ou pa kwar?FI DANBALANSKouyonad apr<strong>an</strong>n marse! Chakala galoup s<strong>an</strong> yard!PIGMALIONKi ariv ou tifi?FATMA DANBALANSPa pr<strong>an</strong> kont. Enn zistwar tris. Ziska ler li pa finn gagn soreper. K<strong>an</strong> li ti zenn, b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> d<strong>an</strong> so lekol ti pe sik<strong>an</strong>n li.Ou kone kouma b<strong>an</strong>n z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> kapav kriel parfwa. So mamaMizilm<strong>an</strong>, so papa Katolik. Li <strong>an</strong>kor gagn difikilte zer sa realitela. Souv<strong>an</strong> li sorti d<strong>an</strong> enn extrem pou al d<strong>an</strong> lot. Bizen bienpasi<strong>an</strong> ar li. Me enn bon tifi, mo asir ou.PIGMALIONSi mo kapav ede pa ezite dir mwa. .. Kikfwa si li gagn konfi<strong>an</strong>sd<strong>an</strong> pouvwar so prop parol...FATMA DANBALANSMersi Ad<strong>an</strong>! Pa'nkor gagn deklik la. Enn zour mirak la pouarive... Bon, nou bizen ale. To vini Fi? Orevwar MadamPigmalion. Vini Fi. (Fi ek Fatma sorti)272


MADAM PIGMALIONLiza enn bien zoli tifi; zoli e sirtou r<strong>an</strong>pli ar tal<strong>an</strong>. Aster mokonpr<strong>an</strong> to latir<strong>an</strong>s.PIGMALIONLatir<strong>an</strong>s? Peyna latir<strong>an</strong>s. Li obze enn paryaz.MADAM PIGMALIOMTou dimoun enn obze pou twa.PIGMALIONMa, to konn zistwar Fi D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s?MADAM PIGMALIONKi to'le kone?PIGMALIONLi enpe bizar.MADAM PIGMALIONEnn zistwar tris. Premierm<strong>an</strong> li pa ti kapav fer fas sik<strong>an</strong>e,mokri, ensilt b<strong>an</strong>n ki pa toler difer<strong>an</strong>s me pli grav, enn swarenn geng voyou ti tom lor li, bat li, zour li, viol li. Sa finntromatiz li net. Li enn bon z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> me so enstabilite lengwistikfer dimoun kwar ki li enn snob. Li pe zis rezet seki li asosie arso expery<strong>an</strong>s negatif, penib... li onte seki li ete. Pov tifi!PIGMALIONSo mama, Fatma?MADAM PIGMALIONFatma li enn dimoun pou ki mo ena boukou lafeksion ek respe.Li enn fayter. Li enn fam libere ki diriz enn ONG ki okip b<strong>an</strong>nfam <strong>an</strong>detres. So mari ti mor d<strong>an</strong> enn aksid<strong>an</strong> e tousel li finnelve so fami. Zordi so pli gr<strong>an</strong> traka se Fi. ... Ki to pl<strong>an</strong> pouLiza?PIGMALIONPl<strong>an</strong>? Ki pl<strong>an</strong>? ... D<strong>an</strong> trwa mwa mo sir li pou ena ase epeserkiltirel pou poz k<strong>an</strong>dida. Lerla mo travay fini.MADAM PIGMALIONTo responsabilite?PIGMALIONKi responsabilite?MADAM PIGMALIONTo ramas enn dimoun d<strong>an</strong> lari. Kouma enn mazisien to fer li273


vinn enn lot dimoun. To gagn to paryaz; to rezet li d<strong>an</strong> lari? Totrouv sa normal?PIGMALIONSi mo pa ti ramas li kouma to dir, kot li ti pou ete?MADAM PIGMALIOND<strong>an</strong> lari.PIGMALIONAlalila! Mo retourn li d<strong>an</strong> so <strong>an</strong>vironnm<strong>an</strong> natirel.MADAM PIGMALIONAd<strong>an</strong>, to enn dimoun s<strong>an</strong> leker.PIGMALIONLeker se zis enn laponp. Bizen servi lespri d<strong>an</strong> lavi!MADAM PIGMALIONZom! Zom! Zom! K<strong>an</strong> zot pou apr<strong>an</strong>n reflesi ar leker?PIGMALIONMa, k<strong>an</strong> to <strong>an</strong>koler to pli zoli. Papa zame ti dir twa sa?MADAM PIGMALIONEta kouyon, bez to sime ale!PIGMALIONMama mo zoli mamafer kone tomem mo mamak<strong>an</strong>tmem mo seve krepito seve malbarnapa fer n<strong>an</strong>yeMama mo zoli mamafer kone tomem mo mamak<strong>an</strong>tmem mo nene platto nene pointunapa fer n<strong>an</strong>yeMama mo zoli mamafer kone tomem mo mamak<strong>an</strong>tmem mo lapo nwarto lapo bl<strong>an</strong>konapa fer n<strong>an</strong>yeOrevwar Mama que j'aime beaucoup, m'a donné tout.(Madam Pigmalion l<strong>an</strong>s enn liv lor li. Li koule pou evit li.)274


TABLO 4Kot Profeser Pigmalion, trwa mwa pli tar. Finn fini minwi pase.Pigmalion, Sitarra ek Liza <strong>an</strong>teni sware. Pigmalion bien exite.Liza fatige; li tr<strong>an</strong>kil e trakase.PIGMALIONKouma nou ariv laba mo ti kone mo'nn fini gagne. Benker sek!Pa kapav bare. Ler sekreter PM koste, mwa mo ti koum<strong>an</strong>splen. Tro fasil! Tro-tro fasil!SITARRAVouzoto! Zot realize finn fini minwi pase. Bon, mo al s<strong>an</strong>z molenz. Lerla mo redes<strong>an</strong>n pou enn latiz<strong>an</strong>n.PIGMALIONLatiz<strong>an</strong>n! Mo ouver enn boutey s<strong>an</strong>pagn.SITARRAPa fer tapaz! Marie-Louise pe dormi.PIGMALIONDormi? Al lev li Liza. Dir li vinn selebre ar nou.SITARRAAd<strong>an</strong>, li fatige; li bizen so somey. ... Donn mwa dis minit; motir sa lenz enkorfotab la e apre mo bwar enn gout s<strong>an</strong>pagn artwa. Liza, res ar Ad<strong>an</strong> ziska mo retourne. (Li sorti.)PIGMALIONLiza, to pa'nn trouv mo p<strong>an</strong>touf parla?LIZAAd<strong>an</strong>, premie dabor ou finn tir soulie, soset omilie salon.Madam Marie-Louise pou wayld. Peyna n<strong>an</strong>ye ki fer li plis<strong>an</strong>koler.PIGMALIONMo kasiet li <strong>an</strong>ba sofa!LIZADeziem dabor Misie Ad<strong>an</strong>, ou bizen okip ou p<strong>an</strong>touf touselkouma enn gr<strong>an</strong> garson.PIGMALIONEh! Ki mous finn pik twa?LIZAMous pik mwa? Non! Aster ki mo finn fer ou gagn ou paryaz275


mo finn vinn <strong>an</strong>plis...PIGMALIONKisasa? To finn fer mwa gagn mo paryaz? Mari toupe! Moutoukensinifi<strong>an</strong>!LIZAOu ensilt pa pou s<strong>an</strong>z n<strong>an</strong>ye. Mo finn abitie ki ou tret mwakouma enn n<strong>an</strong>ye ditou. Me aster mo konn mo lafors.PIGMALIONEspèce de nimakaram!LIZAKoz prop Profeser. Pa mel<strong>an</strong>z kalchoul.PIGMALIONEta ti moutouk, twa ki pou dir mwa kim<strong>an</strong>ier koze. To toupedepas lodas!LIZAP<strong>an</strong>d<strong>an</strong> sis mwa nou finn travay <strong>an</strong>sam...PIGMALIONNou finn travay <strong>an</strong>sam? E ou la! P<strong>an</strong>d<strong>an</strong> sis mwa mo finnnenenn twa, montre twa kouma koze, marse, respire. Tou sekito ete zordi se lafime mo les<strong>an</strong>s ki mo finn brile pou fer ennj<strong>an</strong>gli vinn dimoun.LIZAZordi j<strong>an</strong>gli ki'nn vinn dimoun nepli ena rol.PIGMALIONTo ena rol. To bizen fer mwa rapel mo b<strong>an</strong>n r<strong>an</strong>devou; al rodmo p<strong>an</strong>touf; fer mwa rapel kot mo b<strong>an</strong>n zafer ete kouma to'nnfer depi to'nn vinn isi.LIZADime gramaten mo pe ale.PIGMALIONKotsa? Kifer?LIZAMo nepli ena kont pou r<strong>an</strong>de. Kontra finn expire.PIGMALIONKontra? Ki kontra?LIZAFer enn j<strong>an</strong>gli gagn ase epeser pou vinn depite. D<strong>an</strong>276


gardennparti ek konser apre, PM finn montre boukou lentere emo finn gagn enn lof ferm pou prosenn elexion.PIGMALIONGrasa mo zeni!LIZAS<strong>an</strong> ou led mo pa ti pou reysi sort d<strong>an</strong> latrap povrete. Mersi.Me ou fer koumadir mo pa finn kontribie ditou. KoumadirSitarra pa finn amenn so blok. ... Eski ou finn p<strong>an</strong>se ki pouariv mwa aster?PIGMALIONTo pou vinn depite, minis, Premie Minis, kifer non.LIZAPersonn pa'nn dim<strong>an</strong>n mwa si mo <strong>an</strong>vi fer politik. Pou mwatousa ti b<strong>an</strong>n kondision enn paryaz. Pa plis.PIGMALIONTo pa <strong>an</strong>vi vinn depite?LIZANon!PIGMALIONBe to res isi, donn Marie-Louise enn koudme pou m<strong>an</strong>ej mo<strong>lakaz</strong> e to fer mwa rapel mo b<strong>an</strong>n r<strong>an</strong>devou e ...LIZAToulegramaten al rod ou p<strong>an</strong>touf!PIGMALIONEh! Mo'nn gagn enn lide. Mo dim<strong>an</strong>n mo mama rod enn garsonpou marye ar twa. D<strong>an</strong> so l<strong>an</strong>touraz ena enn ta zeneskouma...LIZAJo D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s.PIGMALIONSamem!LIZAPou b<strong>an</strong>n falokrat, apart maryaz, viv <strong>an</strong>ba enn zom peyn<strong>an</strong><strong>an</strong>ye pou enn fam. Sap d<strong>an</strong> karay papa, tom d<strong>an</strong> dife mari!PIGMALIONMwa mo enn falokrat? Mwa, Ad<strong>an</strong> Pigmalion, spesialis lekritirek artikilasion, mo enn falokrat? Kouyonad! Kakad! Ferfoutad!277


LIZAAla ou vinn vilger!PIGMALIONMwa vilger? Ale do ta! Bullshit! (Sitarra retourne) Sitarra todakor ar Liza ki mo enn falokrat vilger?SITARRAFalokrat sertennm<strong>an</strong>. Vilger souv<strong>an</strong>. Pa toult<strong>an</strong>.PIGMALIONEski ena enn konspirasion kont mwa?LIZAAster ou pe vinn par<strong>an</strong>o.PIGMALIONDepi k<strong>an</strong> to sikiat?LIZADepi fek.SITARRAAd<strong>an</strong>, s<strong>an</strong>pagn la kote?PIGMALIONAnfen enn bon koze! (Li sorti)SITARRALiza, to lizie rouz. To'nn plore?LIZAPa grav! Parfwa li fer mwa araze.SITARRALi pa enn move boug me parfwa li ena karakter petar.LIZAPa sa ki afekte mwa. Li fer koumadir mo enn ta mal<strong>an</strong>g. Artwa so konportm<strong>an</strong> difer<strong>an</strong>. Li respe twa. Li montre soadmirasion. Me ar mwa ... enn lot zafer. Li fer koumadir mokontribision d<strong>an</strong> tou seki finn arive li mwens ki zero.SITARRAKifer to dir sa?LIZALi'nn dir twa mersi me pou mwa pa finn ena enn sel mo z<strong>an</strong>ti.SITARRAMo kapav dir twa ki li finn bien apresie to kouraz, lenteliz<strong>an</strong>sek determinasion.278


LIZAMe ar mwa, zame li pa exprim li.SITARRAKikfwa li provok twa par expre.LIZAKifer?SITARRAPa kone! (li al pre ar liza, ser li d<strong>an</strong> so lebra, <strong>an</strong>bras li lor solabous) Pa fer n<strong>an</strong>ye koko, biento tousa pou deryer nou. ... Topou aksepte tiket ki PM finn donn twa?LIZAMo pa kwar. Ena de kiksoz ki atir mwa. Travay d<strong>an</strong> domennlamizik ar twa e donn enn koudme Fatma.SITARRATravay politik li konpatib ar tousa. Okontrer to pou kapav ednou travay devlope pli vit. To pe ezite parski li enn zafernouvo. To pou kapav ed nou fer b<strong>an</strong>n miray grene. Nou koz sapli tar <strong>an</strong>sam ar Fatma. (Pigmalion retourne ar boutey ek vers<strong>an</strong>pagn)PIGMALIONAle b<strong>an</strong>n fam, donn mwa enn koudme. Liza enn ti gout ... zispou fer mwa plezir? Aster ki to pe vinn depite to kapav bwardiv<strong>an</strong> to gourrou.LIZAMo kwar ki kontra finn konplete, nepli valid. Mo finn liber mogourrou. Mo nepli ena gourrou.PIGMALIONOnce a guru, always a guru!LIZAProfeser Pigmalion, dime gramaten mo pe ale.PIGMALIONPe ale? Kotsa?LIZAPa kone. Me kouma kontra travay finn expire, mo bezoin alchercher ailleurs. Mo bizen konn enn zafer: b<strong>an</strong>n lenz ek bizouli pou Sitarra, ousa mwa? Mo pa'le lapolis vinn rod mwa.PIGMALION279


(Li extra <strong>an</strong>koler me li kontrol limem)Sitarra, mo finn bien reflesi lor to propozision. Mo aksepte kito itiliz mo b<strong>an</strong>n poem pou konpoz b<strong>an</strong>n s<strong>an</strong>te. To travayenpresion<strong>an</strong>. Felisitasion!SITARRAAd<strong>an</strong>, mo mision isi finn konplete. Dime mo pe retourn kotmwa pou kontinie mo travay. Mersi pou tou!PIGMALION(Li tris me li pa les paret) Oke! (Li al asiz lor enn sofa. Lerla lirealize ki tousa let<strong>an</strong> la li pieni. Li kriye for kouma li abitie.)Liza ... Liza mo dir!LIZAWi Misie!PIGMALIONLiza, kot mo p<strong>an</strong>touf?(Liza al ramas enn p<strong>an</strong>touf, l<strong>an</strong>s li lor li ar lafors) Ala li laProfeser! (Pigmalion koule pou evit prozektil la.)PIGMALIONFelisitasion mo Liza! Aster to'nn pare pou fer fas. Bravo!(Liza ek Sitarra trap lame sorti)280


TABLO 5D<strong>an</strong> salon Madam Pigmalion. Madam la kot so ti latab travay.Mazordom r<strong>an</strong>tre.MAZORDOMMadam, Profeser Pigmalion kot l<strong>an</strong>tre. Li dir li bien bizen kozar ou.MADAM PIGMALIONAl dir li vini e mont lao pou dir Mamzel Liza ek Sitarra pa vinnisi t<strong>an</strong>k mo pa dir zot. (Mazordom sorti e enn timama aprePigmalion r<strong>an</strong>tre kouma enn siklonn)PIGMALIONMa, Liza ek Sitarra finn kas pik<strong>an</strong>!MADAM PIGMALIONKas pik<strong>an</strong>?PIGMALIONWi, kas pik<strong>an</strong>, fonn, flonn, fonndos, faypats<strong>an</strong>kler! Pou Sitarramo ti kone me Liza ... Liza ...MADAM PIGMALIONTo kouma enn z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> ki finn perdi so zouzou!PIGMALIONKis<strong>an</strong>nla pou fer mwa rapel mo b<strong>an</strong>n r<strong>an</strong>devou, pou rod mob<strong>an</strong>n zafer personel ki finn egare...MADAM PIGMALIONAnploy enn sekreter.PIGMALIONKi pas d<strong>an</strong> latet enn fam pou fer enn zafer parey? Mo neplikonpr<strong>an</strong> n<strong>an</strong>ye. Pourt<strong>an</strong> tou finn mars bien d<strong>an</strong> lord. Li'nngagn so paryaz; PM finn ofer li enn tiket. Olie rekones<strong>an</strong> liavoy p<strong>an</strong>touf lor mwa e ler mo leve gramaten mamzel finndisparet. Dir mwa mama, eski enn zom ti pou konport likoumsa?MADAM PIGMALIONAd<strong>an</strong>, k<strong>an</strong> to pou konpr<strong>an</strong> ki dimoun pa masinn ki swivinstriksion profeser? Kouma bouldozer to roul lor s<strong>an</strong>tim<strong>an</strong>dimoun. (Mazordom r<strong>an</strong>tre)MAZORDOM281


Profeser, enn misie Artir Triy<strong>an</strong>gaz dir ki li bien bizen koz arou.PIGMALIONKouma li kone mo isi?MAZORDOMMadam Marie-Louise finn dir li.PIGMALIONFer li r<strong>an</strong>tre... Ou pa mayn, Ma? (Madam Pigmalion dir non parenn mouvm<strong>an</strong> latet) Oke, dir li vini. (Papa Liza, kostime,kravate r<strong>an</strong>tre) ... Papapapapa! Misie Triy<strong>an</strong>gaz, ou finn gagnlotri?PAPA LIZAPir, boukou pli pir. Kifer ou'nn fer mwa sa kalite mes<strong>an</strong>ste?Akoz ou azordi mo finn vinn esklav moralite bourzwa.PIGMALIONAkoz mwa? Kouma sa?PAPA LIZAPa ou sa ki finn rekom<strong>an</strong>n mwa pou post Prezid<strong>an</strong>-Doner Gr<strong>an</strong>Sosiete Moralite Lamerik? Zot finn aksepte mo nominasion arenn saler 1,000,000 roupi par <strong>an</strong>. Depi sa zour la mo finn vinnprizonie lozik paysa. Toulezour mo dekouver nouvo fami,nouvo kamarad, nouvo kones<strong>an</strong>s. Pir ki tou mo madam finngagn foli gr<strong>an</strong>der. Li dir mwa ki li pa kapav kontinie viv d<strong>an</strong>pese. Si mo pa marye ar li, li pou kit mwa, denons mwa d<strong>an</strong>lapres, ekrir Gr<strong>an</strong> Sosiete Moralite Lamerik...PIGMALIONOu ti bizen kont<strong>an</strong>. Baro ou prizon ouver.PAPA LIZASamem problem la. Mo'nn fini gagn gou pou enn lavi delix. ...Mo pe marye mo madam. Akoz sa mo'nn <strong>an</strong>vi zwenn ou poudir ou ki grasa ou mo finn vinn ris me mari malere.PIGMALIONEnn bon nouvel sa. Ou kapav aster okip Liza.PAPA LIZAKi Liza vinn fer lad<strong>an</strong>?PIGMALIONAv<strong>an</strong> ou pa ti ena mwayen. Aster ou ris. Li ou devwar okip ou282


z<strong>an</strong>f<strong>an</strong>.PAPA LIZAPa tourn kouto la d<strong>an</strong> mo blesir. Koumadir mo pa pe asesoufer! Mo pa finn vinn koz lavenir Liza. Mo tifi konn debrouyetousel. Mo finn vinn dim<strong>an</strong>n ou vinn mo besmenn.PIGMALIONMwa besmenn? ... D<strong>an</strong> ki lak mo pe r<strong>an</strong>tre? Taler t<strong>an</strong>n dir mope vinn paster. Fouf!MADAM PIGMALIONOu pa'le dir ou tifi ki ou pe marye?PAPA LIZAMo ti'a kont<strong>an</strong> me li pa posib. Mo pa kone kot li ete.MADAM PIGMALIONMwa mo kone. (Li sonn enn laklos; mazordom vini.) Al dir sade mamzel la ki bizen zot d<strong>an</strong> salon. (mazordom sorti)PIGMALIONZot kot twa e to dir pa mwa n<strong>an</strong>ye... fer mwa trakase d<strong>an</strong> vid.MADAM PIGMALIONZot finn dir mwa zot pa <strong>an</strong>vi get twa. Ki to'nn fer zot koumsa?PIGMALIONMwa? Fer zot kiksoz? Twamem ti pe kapav kwar! (Sitarra ekLiza r<strong>an</strong>tre <strong>an</strong>memt<strong>an</strong>, lame d<strong>an</strong> lame)LIZASitarra mo prez<strong>an</strong>t twa to boper! Papa mo prez<strong>an</strong>t twa to belfi.PAPA LIZAAns<strong>an</strong>te Mamzel!SITARRASitarra.PAPA LIZAEeen!SITARRAMo apel Sitarra.PAPA LIZAAnbon!PIGMALIONOu pa soke, ou Prezid<strong>an</strong>-Doner Gr<strong>an</strong> Sosiete Moralite Lamerik?PAPA LIZA283


Soke? Non! Mo les b<strong>an</strong>n ki kont<strong>an</strong> fer zes fer zot senn. Mwamo'nn sov. Liza pa bizen mwa. Li konn tras so sime.LIZAKifer to'nn degize koumsa?PAPA LIZAKi mo pou dir twa Liza? Mo soufr<strong>an</strong>s pe depas kad. To belmerpe obliz mwa marye ar li. Sinon bel-bel garrbarr.LIZAAnfen kikenn pe kapav dres twa.PAPA LIZAAh fille ingrate! To pa sagren mwa ditou-ditou-ditou?LIZANon! Mo kwar to bien merite.(mazordom r<strong>an</strong>tre)MAZORDOMMadam Fatma! (Fatma D<strong>an</strong>bal<strong>an</strong>s r<strong>an</strong>tre. Pigmalion al vit ver lipou ser so lame)PIGMALIONOu pa kapav mazine ki k<strong>an</strong>tite mo kont<strong>an</strong> ki ou la zordi.FATMAMo'si parey. Mo ti al get ou kot ou; ler mo apr<strong>an</strong>n ki ou kot oumama, lor vites mo finn vinn isi. Ad<strong>an</strong>, mo nepli d<strong>an</strong> bal<strong>an</strong>s.Jo finn koum<strong>an</strong>s travay. Grasa ou led Fi pe sirmont so difikilte.Mersi Ad<strong>an</strong>. Mersi.MADAM PIGMALIONEski <strong>an</strong>fen mo pou gagn enn belfi?PIGMALIONMam<strong>an</strong>? ... Kikfwa wi... si to dakor Fatma...FATMAKifer non!SITARRALiza <strong>an</strong>ou s<strong>an</strong>t enn s<strong>an</strong>te pou selebre lamour.(Sitarra al asiz kot pi<strong>an</strong>o, Liza al dibout akote e koum<strong>an</strong>ss<strong>an</strong>te.)284


Parmi enn miliar zetwalOu finn swazir enn ti lilpou pl<strong>an</strong>t lespri liberte.Mersi. D<strong>an</strong> enn ti peiou finn sem diversite,fertiliz nou pie douriar nouritir Sentespri.Mersi. Nou bien apresie.Mo dir ou enn gr<strong>an</strong> mersiou'nn donn mwa nes<strong>an</strong>s isi;fer mwa dekouver lamourd<strong>an</strong> mo aksion toulezour.MERSI BONDIE!Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mersi to'nn donn mwa enn l<strong>an</strong>gki permet konstrir enn pon<strong>an</strong>t Lafrik, Lerop, Lazi;mersi pou sa lamizikki permet mwa s<strong>an</strong>t 'Lasours';mersi pou zoli koulerki pentir mo lark<strong>an</strong>siel.Mo dir twa enn gr<strong>an</strong> mersito'nn donn mwa nes<strong>an</strong>s isi;fer mwa dekouver lamourd<strong>an</strong> mo aksion toulezour.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mo dir twa mersi mil fwa285


to'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa.Mo dir twa mersi mil fwato'nn donn mwa lafwa d<strong>an</strong> twa....12 November 2009RIDOBISTOPPREZIDAN OTELOTABISMAN LIRDERNIE VOLLEVANZIL KRISHNAKAN VIRZINI ZWENN SO TIPOLPIGMALION ANBALAO286


Dev Virahsawmyfoto par M<strong>an</strong>oj NawoorDev ti ne le 16 Mars 1942 d<strong>an</strong> vilaz Quartier Militaire e li ti gr<strong>an</strong>di d<strong>an</strong> Goodl<strong>an</strong>dsav<strong>an</strong> li al viv ar so gr<strong>an</strong>par<strong>an</strong> d<strong>an</strong> Beau-Bassin. Apre so H.S.C li ti al etidie d<strong>an</strong>Liniversite Edinburgh d<strong>an</strong> Scotl<strong>an</strong>d. Laba li ti etidie literatir Fr<strong>an</strong>se ek Angle e li tispesialize d<strong>an</strong> lengwistik aplike. Pou so diplom li ti ekrir enn disertasion (Towardsa Re-evaluation of Mauriti<strong>an</strong> Creole) lor Kreol Morisien ki depi sa lepok la li dirbizen apel 'Morisien'.K<strong>an</strong> li ti retourn d<strong>an</strong> pei Moris li ti koum<strong>an</strong>s travay profeser e <strong>an</strong> 1968 <strong>an</strong>sam arPaul Berenger, Jooneed Jeeroburkh<strong>an</strong> ek lezot kamarad li ti kre MMM. An 1970 li tieli depite d<strong>an</strong> enn eleksion parsiel. An 1972 Dev ek plizier kamarad MMM ti paspreske enn <strong>an</strong> d<strong>an</strong> prizon politik.An 1964 Dev ek Loga ti marye. Zordi zot ena de z<strong>an</strong>f<strong>an</strong> (Saskia ek Anushka) etrwa tiz<strong>an</strong>f<strong>an</strong> (Anastasia, Y<strong>an</strong>n ek Rachel).Dev finn ekrir boukou lor Kreol Morisien (Morisien) e <strong>an</strong> Kreol Morisien.Parmi so b<strong>an</strong>n pies <strong>teat</strong> ena Li, Linconsing Finalay, Zeneral Makbef, Dokter Nipat,Galileo Gonaz, Touf<strong>an</strong>n, Sir Toby, Mamzel Z<strong>an</strong>n, Ziliet ek So Romeo, Ti-Marie,Prezid<strong>an</strong> Otelo, Tabism<strong>an</strong> Lir, Bistop, Dernie Vol etc.Dev finn ekrir plis ki 20 rekey poem. Parmi ena Disik Sale, Les Lapo KabriGazouye, Lal<strong>an</strong>g Peyna Lezo, Kayse Ba?, Zozo Mayok, Lonbraz Lavi, Petal ekPik<strong>an</strong>, Zwazo Samarel, Koza pa Zaza, Latiz<strong>an</strong>n Pou Let<strong>an</strong> Lapli, Fetdemor, D<strong>an</strong>D<strong>an</strong>bwa Ena Dibwa, Ler Ek Lagam Mazik, Nou kwar nou kone, Viv enn lot m<strong>an</strong>ier,100 Sonet etc.Apart b<strong>an</strong>n tizistwar, Dev finn ekrir 5 novela ek enn rom<strong>an</strong>, Souiv Larout Ziska ...Li finn osi tradir b<strong>an</strong>n klasik kouma Julius Caesar, Much Ado About Nothing,Macbeth, Hamlet, King Lear par Shakespeare, Tartuffe par Molière e Le PetitPrince par Antoine de Saint-Exupéry.287

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!