. sisxlis wnevis <strong>marTva</strong>. <strong>tvinis</strong> dazianebiT bacientebSi prehospitalur etapzemniSvnelovani momentia hipotenziis Tavidan acileba. pacientebi,Tavidan aicileT romelTac aReniSnebaT nevrologiuri dazianeba, gansakuTrebiThipotenzia i/vmgrZnobiareni arian hipotenziis mimarT: aseT SemTxvevebSisiTxeebis gadasxmis hipotenzia asocirebulia sikvdilobis da zogadad gamosavlissaSualebiTgauaresebis gaormagebasTan. travmis gaidlainebis mixedviT,rekomendirebulia 2 litri izotonuri siTxis, ZiriTadad Ringer’s lactate an fiziologiurixsnaris (hipertonuli xsnaric SeiZleba gamoviyenoT) swrafi infuzia.• arteriuli wnevis gansazRvra xdeba im SemTxvevaSi xelmisawvdomi meTodiT;teqnikurad hipotenzia aRiniSneba, rodesac sisxlis sistoluri wneva aris < 90 mm HgmozrdilebSi, bavSvebSi asakis Sesabamisi maCvenebliT. sawyis etapze cirkulaciisadeqvaturobis Sesafaseblad gamoiyeneba pulsis palpacia. Tu karotidul da femoralurarteriebze pulsi aRiniSneba, sistoluri wneva sul mcire 60 mm Hg-ia. Tu SevigrZnobTmxris arteriis pulsacias, sistoluri wneva sul mcire 80 mm Hg-ia. damatebiTi klinikurisisxlis moculobis Semcirebis indikatorebia: taqikardia, civi kidurebi, kapilaruliavsebis siswrafe 1 wm-ze meti da mentaluri statusis cvlileba.g. oqsigenaciis da ventilaciis <strong>marTva</strong>. hipoqsemia – Jangbadis saturacia (SaO2) 90%-zenaklebia, saswrafod unda iqnes namkurnalebi. Tu aris aparatura saturacia undaganisazRvros yvela pacientSi, romelsac aReniSneba <strong>Tavis</strong> <strong>tvinis</strong> <strong>mwvave</strong> dazianeba.miawodeT Jangbadipacientis respiratoruli statusis Sesafaseblad klinikuradunda ganisazRvros pacientis sunTqvis sixSire da tipi.cianozis arseboba an ararseboba da mentaluri statusis nebismieri saxis cvlileba.normalur ventilaciad iTvleba saSualod 10 amosunTqva wuTSi (20 bavSvebSi, 25axalSobilebSi); hiperventilacia – 20 amosunTqva wT-Si mozrdilebSi, 30 bavSvebSi da 35axlSobilebSi. pulsoqsimetris araswori maCveneblis mizezi SeiZleba iyosdishemoglobinemia, hipotenzia, anemia, kanis pigmentacia, manikuri da sxva.hipoqsemiis koreqcia unda moxdes JangbadiT. moerideT hiperventilacias. hiperventilaciamSesaZloa mogvces dadebiTi Sedegi mxolod iseT pacientebSi, romelTac aReniSnebaTcerebraluri herniacia – eqstenzoruli pozicia, gugebis asimetria, fiqsirebulidilatirebuli gugebi da swrafi nevrologiuri darRvevebi gkS-iT 9 qulaze naklebi.profilaqtikis mizniT hiperventilacia ar aris rekomendirebuli arcerTi pacientisaTvis.yvela travmian pacientSi, prehospitalur etapze damxmare personalma didi yuradReb aunda miaqcios sasunTqi gzis mdgomareobas. pacientebi, romelTac aReniSnebaT <strong>Tavis</strong> travmada cnobierebis cvlileba, arian sasunTqi gzis <strong>dazianebis</strong> maRali riskis qveS. daakvirdiTgulmkerdi moZraobs Tu ara simetriulad, mousmineT haeris moZraobas orive mxares dadaicaviT pacientis sasunTqi gza. ventilaciis da oqsigenaciis gamosasworebladprehospitalur etapze SesaZlebelia nikapis aweva an ybis win wamoweva, da Tu pacientiugonodaa, oraluri sasunTqi gzis Cadgma. imis niSnebi, rom pacienti Tavad ver icavs <strong>Tavis</strong>sasunTq gzas aris – orofarinqsSi sekretis akumulireba, Rebinebis refleqsis dafaringialuri stimulaciis ararseboba, umniSvnelo motoruli pasuxi, kisris hematomisarseboba, sunTqvis araregularuli tipi. saWiroebis SemTxvevaSi trenirebulmaprehospitalur etapze damxmare personalma an mimRebi dawesebulebis eqimebma undaganaxorcielon orotraqealuri intubacia gansakuTrebiT ki im pacientebSi, romelTacaReniSnebaT <strong>Tavis</strong> Zlieri travma (gkS-iT 9 qulaze naklebi), pacientebSi, romlebic Tavadver icaven sasunTq gzas, da pacientebSi, romelTac aReniSnebaT hipoqsia, romelic arkoregirdeba Jangbadis miwodebiT. am situaciaSi unda ganvsazRvroT riski asocirebulidaucvel sasunTq gzasTan, intrakranialuri wnevis momatebasTan, qala-fuZismotexilobasTan an SesaZlo ezofagialur intubaciasTan. brma intubacia ar aris
ekomendirebuli da nazaluri intubacia akrZalulia. sedacia, analgezia,neiromuskularuli blokada unda Catardes Zalian frTxilad. da bolos, yvela saxismanipulaciisas, romelic tardeba sasunTq gzebze, unda ganxorcieldes xerxemlis kisrisnawilis imobilizacia.d. mkurnalobis sxva meTodebi. mentaluri statusis cvlilebis diferencialuri diagnoziZalian farToa. igi unda gatardes hipoTermias, infeqcias, gulyras, insults, quCiswamlebiT an alkoholiT intoqsikaciis, endokrinul daavadebebsa da eleqtroliturdisbalanss Soris. <strong>Tavis</strong> travmiT pacientebSi es mdgomareobebi unda ganvixiloT, rogorcpirveladi mdgomareoba an mainicirebeli faqtorebi, romelTac gamoiwvies travmisSemTxveva. amis gamo Secvlili mentaluri statusis <strong>mqone</strong> pacientebSi rekomendirebuliaglukozis donis gansazRvra. empiriulad deqstrozis gazomva ar aris rekomendirebuli. Tuaris dro da saSualeba, sasurvelia SemTxvevis adgilze ganisazRvros pacientis reaqciawamlebze, alergiuloba, nevrologiuri statusi. sxva mniSvnelovani informacia:transportis deformaciis tipi, zewolis farTi, pacientis asaki, SemTxvevis dro da a.S.Sejameba<strong>Tavis</strong> <strong>tvinis</strong> travmuli dazianebiT pacientebis <strong>marTva</strong> unda daiwyos adgilzestabilizaciiT, transportirebiT iseT dawesebulebaSi, sadac mkurnaloben <strong>Tavis</strong> travmasda meoradad insultebs, rac xSirad mohyveba <strong>tvinis</strong> perfuziis daqveiTebas. amissamkurnalo gaidlainebis siaxle aris:1. sasicocxlo niSnebis, nevrologiuri statusis da zogadad pacientis sruladSefaseba yovel 5 wT-Si;2. saSualo simZimis an Zlieri travmiT pacientebis saswrafo transportireba!3. hipotenziis da hipoqsiis kontroli;4. xerxemlis cervikaluri nawilis stabilizacia transportirebis porcesSi damanam, sanam eqimis Semowmebis an radiologiuri daskvnis Semdeg ar dadasturdeba misimoxsnis SesaZlebloba.• Jangbadis saturaciis kontroli pulsoqsimetriT;• sisxlSi Jangbadis Semcvelobis gansazRvra xdeba pulsoqsimetris saSualebiT;• saturacia unda gaizomos xSirad, SesaZleblobisas unda xdebodes uwyvetimonitorireba• Sefaseba glazgos komis SkaliT (ix. danarTi, cxrili #1):• qulebis gansazRvra xdeba <strong>pacientTa</strong>n kontaqtiT (mag: verbaluri miTiTebismicemiT, an im pacientebisaTvis, romlebic brZanebebs ver asruleben, mtkivneulistimulaciis, rogoric aris frCxilze dawola, ganxorcieleba)• isazRvreba pirveli Sefasebis Semdeg, rodesac sasunTqi gzebis gamavlobaaRdgenilia, ventilacia da sisxlis mimoqceva mowesrigebulia.• unda ganisazRvros manam, sanam iqneba gamoyenebuli sedatiuri an paralizurimoqmedebis medikamentebi, an maTi gamoyofis Semdeg.• glazgos komis Skala unda Seafasos gadaudebeli daxmarebis personalma,romelsac aqvs saWiro unar-Cvevebi.• Tvalis gugis kontroli asimetriaze, fiqsaciasa da dilataciaze:1. rogor unda gaisinjos gugebi:• asimetriulad iTveleba erTi an orive gugis gadaxra 1mm-ze metad;• guga, romelsac ar aqvs reaqcia sinaTleze iTvleba ugrZnob gugado unda dafiqsirdes Tvalbudis travmis arseboba;• unda dafiqsirdes gansxvaveba da xangrZlivoba marjvena da marcxena mxaresSemdegi parametrebiT:• unilateraluri an bilateraluri fiqsirebuli gugebi;