CORREDDADAS in “la” minore - Sardegna DigitalLibrary
CORREDDADAS in “la” minore - Sardegna DigitalLibrary
CORREDDADAS in “la” minore - Sardegna DigitalLibrary
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
LARENTU ILIESCHI<br />
<strong>CORREDDADAS</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>“la”</strong> m<strong>in</strong>ore<br />
Contivizu<br />
de Paulu Pillonca
© Domus de Janas<br />
Larentu Ilieschi<br />
Correddadas<br />
<strong>in</strong> <strong>“la”</strong> m<strong>in</strong>ore<br />
Foto di copert<strong>in</strong>a: Mario Sollai<br />
ISBN 88-88569-08-1<br />
Prima edizione Dicembre 2002<br />
Realizzazione editoriale:<br />
Domus de Janas<br />
Via Monte Bianco 54<br />
09047 – Su Planu – Selargius<br />
Tel/Fax 0705435098<br />
www.domusdejanaseditore.com<br />
e-mail:domusdejanaseditore@tiscal<strong>in</strong>et.it<br />
Senza il permesso scritto dell’eitore, è vietata la riproduzione,<br />
anche parzilae, con qualsiasi mezzo effettuata, compresa la fotocopia,<br />
anche ad uso <strong>in</strong>terno e didattico.
Su cignu sardu<br />
Giustu elogiu a fagher a Larentu<br />
creo non bastet custa rima mia,<br />
su cignu sardu de sa poesia,<br />
dend’a issa su massimu ornamentu.<br />
Su versu lapidariu a didu tentu<br />
hat conchistadu tanta simpatia<br />
<strong>in</strong> custa terra sarda sua e mia<br />
cun satira o profundu sentimentu.<br />
Sos potentones senza riguardu<br />
da-e conc’a pe’ dognunu hat samunadu<br />
cun coerente impignu s<strong>in</strong>zeru.<br />
Larentu est poeta de abberu<br />
e d’est pro cussu chi s’hat meritadu<br />
su titulu de su Trilussa sardu.<br />
Poeta dottu e de mente digna<br />
chi onoradu hat tota sa Sardigna.<br />
Bobore Marceddu<br />
A fizos mios carissimos
ANNOTU DE IMPRENTA<br />
Amus lassadu sa grafia de su sardu impitada dae Larentu Ilieschi <strong>in</strong> S’Ischiglia, pro chi oe tzertos<br />
séberos no si sigan (sa h <strong>in</strong> su verbu àere, su jobare sas cunsonantes a sa manera de sa limba italiana<br />
e gai sighende).<br />
In su render sos duos donos de sa cunsonante z chi <strong>in</strong> sa limba sarda puru a bortas est modde (fizu)<br />
e a bortas tostu (catza), dadu chi a s’autore no piaghet su digramma tz, amus dévidu sighire sa<br />
régula de nde ponner una ebbia pro su sonu modde e duas pro su sonu tostu: custu, però lassat chene<br />
isolta sa dificultade de pretzisare <strong>in</strong> sa grafia su sonu de sa z cando sa cunsonante nde jighet <strong>in</strong>nanti<br />
un’ateruna (anzone de sonu modde, gantzu de sonu tostu).
LARENTU ILIESCHI<br />
S’autore de custas Correddadas est nàschidu <strong>in</strong> Tathari <strong>in</strong> su 1913, su bìndighi de su mese ‘e<br />
Cabidanni, fizu de famìlia piaghesa. E <strong>in</strong> Piaghe at vìvidu f<strong>in</strong>amentra a s u1932. Pro una barant<strong>in</strong>a<br />
de annos at tribagliadu <strong>in</strong> sas Ferrovias de s’Istadu: dae cussu impiegu s’est cungedadu cun su gradu<br />
de segretariu superiore de prima classe.<br />
A costazu de Angheleddu Dettori dae sos primos annos de S’Ischiglia, cando su fundadore de sa<br />
rivista est mortu at sighidu s’impignu sou f<strong>in</strong>amentra a su 1990.<br />
In su 1994 at pubblicadu cun Della Torre sa regolta de sonetes <strong>in</strong>titulada Campanas a repicu.
SU RISU, S’AMARGURA<br />
Cando si cojuaian batìos e batìas, o bajanas e bajanos betzos, <strong>in</strong> sas biddas nostras de sa Sardigna de<br />
<strong>in</strong>tro si costumaiat fagher sa correddada: a sonu de corru, comente narat sa peràula, ma f<strong>in</strong>as a sonu<br />
de àteros trastes, de l<strong>in</strong>na o de metallu chi esseren. Fut un’ispètzia de brulla grae, <strong>in</strong>ditaiat chi sa<br />
‘idda leaiat a risu s’aventu.<br />
Dae cussa tradissione antiga, Larentu Ilieschi at leadu s’idea pro su tìtulu de custa regolta: su<br />
matessi tìtulu chi at dist<strong>in</strong>tu pro annos e annos – <strong>in</strong> S’Ischiglia de Tiu Angheleddu Dettori – sa<br />
rubrica de su poeta piaghesu.<br />
Sa sàtira, naraian sos lat<strong>in</strong>os, “castigat ridendo mores”. E de seguru no sun pagas sas correddadas<br />
<strong>in</strong>ue su risu nde naschet naturale, dae sos versos de Mastru Larentu. Ma <strong>in</strong> sas sàtiras suas, chi puru<br />
abber<strong>in</strong> paritzas ventanas a s’ispaju, no b’at de rier ebbia. Cando s’oju lìmpiu de Ilieschi abbàidat a<br />
su modu ‘e fagher de sos polìticos, pro nàrrere, o de sa répula mala de paliatzos chi tosconan su<br />
mundu f<strong>in</strong>as <strong>in</strong> Sardigna, o de sos poetas de su tempus nou chi cren de aer iscobertu no s’ischit ite,<br />
tando su risu sou si faghet mesu rànchidu.<br />
E bàrriu de amargura est puru – tantu pro bos dare un’aterunu riferimentu –, <strong>in</strong> sa correddada<br />
<strong>in</strong>titulada A ite servit custa poesia?, su meledu de su poeta subra sos tempos <strong>in</strong> sos cales nos est<br />
cumb<strong>in</strong>adu de colare sa vida:<br />
Sos romanticos versos tra amantes<br />
sun farfaruzas de tempus lontanu.<br />
Oe s’aneddu est un’omaggiu vanu<br />
si no est tempestadu ‘e diamantes<br />
e-i sas proas pius esaltantes<br />
sun sas rap<strong>in</strong>as a pistola <strong>in</strong> manu:<br />
pro comporare sos gustos <strong>in</strong> voga<br />
chi dan sos paradisos de sa droga.<br />
Unu tema chi torrat meda, comente est f<strong>in</strong>as naturale, <strong>in</strong> sa regolta de Mastru Larentu est<br />
s’amm<strong>in</strong>istrascione ‘e sa giustiscia. Sun paritzas sas correddadas <strong>in</strong>tregadas a cust’argumentu, chi<br />
pro sa Sardigna est unu male antigu e malu a mòrrere:<br />
Chie s’isetat sa perfetzione<br />
dae s’umana giustiscia s’<strong>in</strong>gannat.<br />
Cando a issa sa vista si l’apannat<br />
ruet che caddu tzegu <strong>in</strong> su burrone.<br />
Giudichende sa pròpia persone<br />
chie l’assolvet, chie la cundannat.<br />
Ma su chi faghet a rier est custu:<br />
ambos zuìghes an fatu su justu.<br />
Torrende a sa chistione de sa poesia noedda e de sos poetas chi prefer<strong>in</strong> sos temas de tristura mesu<br />
<strong>in</strong> suspu, a bortas paret – comente cumb<strong>in</strong>at <strong>in</strong> Atìtdos a prémiu – chi a Mastru Larentu li torret sa<br />
muta de rìere pro si nde befare nessi azigu:<br />
Mi paret chi los bida a sa torrada<br />
dae sa festa <strong>in</strong>ue pro cunfortu<br />
an retzidu una bella conca ‘e mortu<br />
pro dogni poesia premiada<br />
cun sa prommissa d’’enner retzitada<br />
<strong>in</strong> s Rai pro mezus acunortu.<br />
E si comente su piantu est mannu<br />
cussa rètzita durat totu s’annu.
Ma no est semper chi andat gasie. Bastat de leare <strong>in</strong> manu sa correddada Bòidos pienos de nudda<br />
(“Titilìas de jàmidos mustrengos/ fisch<strong>in</strong>idas de luna sut’aghedu/ atìtidos <strong>in</strong> rughes de meledu/ che<br />
ruéddulas bòltulan sos crastos”, cun totucantu su restu) pro si nd’abbizare, o calesisiat àtera poesia<br />
de custa regolta subra su matessi tema.<br />
Si podet cumprèndere, bastat de bi ponner s’aficu justu, f<strong>in</strong>amentra dae <strong>in</strong>ue nascat s’amargura de<br />
Mastru Larentu <strong>in</strong> argumentos de cuncursos de poesia. Isse s’ispantat de su modu ‘e fagher de<br />
paritzos poetas, imbramosidos e <strong>in</strong>deosados de sa fama e pagu contivizosos de su meritu. Si a unu<br />
santu sun devotos, custos tales, su santu diat poder esser Nartzisi. Unu santu nou, però: trascurende<br />
su Nartzisi de su chelu cristianu, pro leare a modellu s’àteru Nartzisi contadu dae sa fola de sas<br />
paristòrias mitològicas chi lu p<strong>in</strong>tan de fronte a un’ispiju ‘e abba <strong>in</strong> sa funtana.<br />
Su ranchidùmene chi nde naschet s’assimizat a una passada ‘e cascavegliu o – si preferides – de<br />
ganamala, ca s’ispetàculu est semper pius <strong>in</strong>decorosu. Pro unu poeta che Larentu Ilieschi, créschidu<br />
<strong>in</strong> s’iscola e <strong>in</strong> s’amparu de Tiu Anzeleddu Dettori, sa tristura nos la podimus figurare nois etotu<br />
chene fadiga peruna.<br />
Isvanessit sa figura de su poeta comente fumis avesos a la sonniare: <strong>in</strong>terprete de sa comunidade <strong>in</strong><br />
sa cale s’agatat a colare sa vida, messaggeri de isperas e disizos, de dolos e de cuntentesas de sos<br />
àteros òm<strong>in</strong>es chi no tenen su donu de sa muta ‘e cantare. No l’amus pius, custa figura: gai paret chi<br />
cherfat nàrrere calchi correddada de Mastru Larentu. Tenimus solu òm<strong>in</strong>es de paza e de regotu,<br />
semper prontos a chircare medaglias e a si che tzacare <strong>in</strong> prima lìnia.<br />
Ma lassende pro un’iscuta a banda custos anneos, e dende una mirada pius larga a sas correddadas,<br />
totucantos si poden abbizare chi <strong>in</strong> totue cumandat s’ispìritu francu de su poeta, chi contivizat su<br />
fàghere, meda pius de su nàrrere, de sos òm<strong>in</strong>es: mirat a sos viscios <strong>in</strong>soro, a sos mach<strong>in</strong>es, a sas<br />
vanidades chi lis <strong>in</strong>ditan s’andera de sighre. B’at bortas chi ispuntat su risu e àteras <strong>in</strong> sas cales<br />
nd’’essit a pizu s’amargura.<br />
Francos dae totucantu su pesu de sa tristuras de sa vida e dae calesisiat àteru istrobbu sun s’andanta<br />
de su versu e s’importu de sa limba. Su versu de Mastru Larentu cuat sa raigh<strong>in</strong>a sua <strong>in</strong> sa poesia<br />
cantada, duncas no trambucat mai <strong>in</strong> perunu metro de sos chi sèberat, muntenzende semper sa<br />
musicalidade naturale. Sa limba – <strong>in</strong> sa jarìa chi possedit e <strong>in</strong> sa sabberturas a sa modernidade chi<br />
mustrat, f<strong>in</strong>ascostoit prendas de antighidade meda pius de su chi podet pàrrere.<br />
Chie leat <strong>in</strong> manu custa regolta de correddadas tenet meda ite imparare dae sa sienda chi jighet<br />
remonida: <strong>in</strong> su sidddu mannu, una lugura de ispantu an sos assimizos friscos chi Larentu Ilieschi<br />
criat semper cun naturalesa, pro illughentare su risu e pro che leare sas nues a s’amargura.<br />
Paulu Pillonca
A UNA SANTICA<br />
Nara cun cale faccia ispudorada<br />
ti cheres prenotare <strong>in</strong> Paradisu,<br />
si bos hazis sos compitos divisu<br />
tue cun Sàtana, anima dannada!<br />
Ses andada a s’<strong>in</strong>ferru e ses torrada<br />
pro fagher su chi Satàna hat dezzisu.<br />
E sezis ambos semenende lue:<br />
<strong>in</strong>ue non b’est isse bi ses tue.<br />
Tue ses de sas domos sa ru<strong>in</strong>a,<br />
ca distruis sa paghe <strong>in</strong> dogni logu:<br />
ue b’hat erva’ irde pones fogu<br />
e <strong>in</strong>ue b’hat fogu ‘ettas b<strong>in</strong>z<strong>in</strong>a;<br />
<strong>in</strong>ue b’hat dulzura ‘ettas sa ch<strong>in</strong>a;<br />
<strong>in</strong>ue sun gioghende isconzas giogu;<br />
s’ides funtana limpida l’abbunzas;<br />
s’ides canes <strong>in</strong> paghe los aunzas.<br />
Comente mai a chelu ‘olare dese<br />
cun totu cussu pesu ch’has <strong>in</strong> s<strong>in</strong>u,<br />
cand’est unu meraculu div<strong>in</strong>u<br />
si ti rezet sa terra sutta pese?<br />
Cunfessas tr<strong>in</strong>ta ‘oltas a su mese,<br />
mentre ses su flagellu ‘e su ‘igh<strong>in</strong>u.<br />
S’<strong>in</strong>tras <strong>in</strong> chelu tue, coro ‘e crastu,<br />
Santu Micheli hat su pesu guastu.<br />
Pro cumpensare dogn’attu ribaldu<br />
chi faghes cun su tou <strong>in</strong>fame rostru,<br />
su sero naras unu Babbunostru,<br />
cun cussu Deus est pagadu a saldu,<br />
e non risentis ne frittu ne caldu<br />
si tota die agidu hasa che mostru.<br />
Segundu tue, a Deus l’has pagadu<br />
cun d’unu Babbunostru male nadu.<br />
Legges sempre sa vida ‘e Santu Paulu,<br />
però che isse non ti ses pentida,<br />
ma sa die chi lassas custa vida<br />
partis deretta a dom’e su diaulu,<br />
ca non b’hat logu <strong>in</strong> su celeste taulu<br />
pro zente <strong>in</strong> sos peccados <strong>in</strong>callida.<br />
Ca s’<strong>in</strong> su chelu b’azzettan a tie<br />
des ponner iscumpigliu f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong>ie.
Tue faghes su coro perra perra<br />
a su chi prima ti faghes amigu;<br />
tue ses un’ispezia ‘e castigu<br />
chi Deus sempre mandat a sa terra,<br />
comente: terremotos, fogu, gherra,<br />
epidemias, carestia ‘e trigu.<br />
S’<strong>in</strong>ferru chi t’hat fattu partorire<br />
<strong>in</strong> breve ti che potat <strong>in</strong>gullire.
A BERANU<br />
S’ierru puru, pianu pianu,<br />
ch’est bessende, mancari a mala gana,<br />
poi chi che mazzone <strong>in</strong>tro sa tana<br />
hat segregadu su genere umanu.<br />
Ecco chi triunfante <strong>in</strong>trat beranu,<br />
s’istajone magnifica e galana.<br />
Comente naschen novellos fiores,<br />
naschen <strong>in</strong> s<strong>in</strong>u novellos amores.<br />
Beranu placat sas penas amaras<br />
de tantos coros chi sun <strong>in</strong> tristura:<br />
non s’agatat umana criatura<br />
chi non lu rezzat cun su risu <strong>in</strong> laras,<br />
pro sas tantas bellesas suas raras<br />
chi regalat dogn’annu a sa natura.<br />
Sas piantas chi prima f<strong>in</strong> <strong>in</strong> luttu<br />
las preparat de nou a dare fruttu.<br />
Non s’agatat d<strong>in</strong>ari a la pagare<br />
sa pius bella de sas istajones,<br />
e dognunu cun versos e cantones<br />
s’apprestan dignamente a l’onorare.<br />
Sos partidos l’han cherfidu <strong>in</strong>tregare<br />
su resultadu ‘e sas eleziones,<br />
<strong>in</strong> modu chi, de rosas circundados,<br />
formen sas rosas de sos candidados.<br />
Zertu, sa propaganda ‘e ogni t<strong>in</strong>ta<br />
s’<strong>in</strong>tonat mezus cun sa primavera,<br />
pro chi fiorit sa campagna vera<br />
cun sa campagna elettorale f<strong>in</strong>ta.<br />
Tantas persones de burbera gr<strong>in</strong>ta<br />
oe saludan cun bona manera,<br />
e ti prommitt<strong>in</strong> chi faghen sa luna<br />
<strong>in</strong> chentu fittas pro ti nde dar’una.<br />
Cust’annada de nie e de miseria<br />
como figurat <strong>in</strong> primu pianu:<br />
sa destra narat chi fit gelu istranu<br />
proveniente da-e sa Siberia,<br />
ma sa s<strong>in</strong>istra li ripiccat seria<br />
chi fit unu ciclone americanu.<br />
E si oe fozida est dogni frua<br />
dognunu narat ch’est opera sua.
Intantu sighit beranu a frunire<br />
sas arvures de fozas e fiores,<br />
prommittend’a massajos e pastores<br />
sos fruttos ch’issos braman de godire,<br />
e gai sigh<strong>in</strong> puru a fiorire<br />
sas prommissas de tantos oradores,<br />
narzende: “Si votades solu a mie<br />
no hazis pius rànd<strong>in</strong>e ne nie.<br />
Poi ch’amm<strong>in</strong>istrare sun ammissos,<br />
tando faeddan cun diversu tonu.<br />
Dognunu si dat aria ‘e padronu,<br />
z<strong>in</strong>tu da una rete de cummissos.<br />
Tando dipendet propiu da issos<br />
su tempus malu e-i su tempus bonu.<br />
Ma sos pius ti mandan pro regalu<br />
tassa, prejos de fogu e tempus malu.<br />
E <strong>in</strong>tantu su tempus de cont<strong>in</strong>u,<br />
percurret s’<strong>in</strong>f<strong>in</strong>itu quadrante:<br />
su sole, senza perder un’istante,<br />
sighit su sou fatale cam<strong>in</strong>u.<br />
Beranu puru, pro sou dest<strong>in</strong>u,<br />
andat e torrat a passu costante,<br />
ma tantas suas prommissas s<strong>in</strong>zeras<br />
diventan poi pallidas chimeras.
IN FAMILIA<br />
Su Maridu<br />
Su maridu, forzadu a suportare,<br />
segundu sa muzere est suportadu.<br />
Pro sos fizos su Re pius amadu<br />
chi dian cherrer prestu ispodestare.<br />
Invece pro sa sogra est unu mare,<br />
a boltas calmu, a boltas agitadu,<br />
e balet, o niente, o chentu miza,<br />
segundu sos umores de sa fiza.<br />
Sa Muzere<br />
Sa muzere est cont<strong>in</strong>u, a narrer sou,<br />
su Cristos fem<strong>in</strong>ile postu <strong>in</strong> rughe,<br />
ca de sos fizos ch’hat bogadu a lughe<br />
non ischit fagher ne giau ne zou.<br />
Pro su maridu est sempre amore nou,<br />
mancari ‘ezza che arvur’e nughe.<br />
Invece pro sa sogra est unu t<strong>in</strong>zu,<br />
(tra sogra e nura b’hat sempre ru<strong>in</strong>zu).<br />
Sos Fizos<br />
Sos fizos malos sunu unu calvariu:<br />
fizos de babbu cunfirmat sa mama.<br />
Ma si calcunu bi nd’hat bonu <strong>in</strong> s’ama,<br />
narat ch’est simil’issa senza isvariu.<br />
E pro su babbu est totu su contrariu,<br />
ca cheret a su nomen dare fama.<br />
Pros sos nonnos non dan impert<strong>in</strong>enzia,<br />
ma est sa mama ch’hat paga passenzia.<br />
Sa Sogra<br />
Sa sogra est s’autentica figura<br />
chi rappresentat su caresimale.<br />
Ognunu de sa sogra narat male,<br />
siat <strong>in</strong> beru o <strong>in</strong> buffonatura.<br />
Cando faghen padedda sogra e nura,<br />
pro contu sou ognuna ‘ettat su sale.<br />
Si tra isposos naschet malumore<br />
ja s’improvvisat zuighe istruttore.
Su Sogru<br />
Su sogru est pro su ‘énneru cunfortu,<br />
e pro sa nura Deus <strong>in</strong> persone:<br />
dat a nuras e bénneros rejone<br />
e a fizos e fizas dat su tortu.<br />
Est un’isperia ‘e Cristos risortu<br />
chi hat suffridu morte e passione,<br />
ca veramente l’han dadu fastizos<br />
sogra, muzere, cun fizas e fizos.<br />
Su Connadu<br />
Tra totu sos parentes, su connadu,<br />
poi ‘e su sogru, est su pius gradidu.<br />
Siat frade a muzere o a maridu,<br />
est da-e ambos duos preziadu.<br />
E tantu pius bene hat meritadu<br />
si t’hat de una sorre allezeridu,<br />
acquistende, salvu àtera truffa,<br />
una merce suggetta a ponner muffa.<br />
Sa Connada<br />
Tra connadas b’hat sempre mala musa,<br />
siat pro <strong>in</strong>teressu o gelosia:<br />
sa sorre ‘e su maridu est un’ispia<br />
chi ponet sa connada sutt’accusa.<br />
Sa sorre ‘e sa muzere est un’<strong>in</strong>trusa<br />
s’a su connadu mustrat simpatia.<br />
Ma s’om<strong>in</strong>e, cumpridu <strong>in</strong> su dovere,<br />
ponet <strong>in</strong> paghe connada e muzere.<br />
Sa Comare<br />
Sa comare si salvat sa cundutta<br />
bantend’<strong>in</strong> giaru e critichende a cua.<br />
Inue <strong>in</strong>trat sa furchetta sua<br />
Deus nde ‘aldet su chi ferit sutta!<br />
Funtana de notiscias mai asciutta<br />
ch’<strong>in</strong> dogni tempus hat sabor’e lua.<br />
Est s’agenzia lampu ‘e sas amigas<br />
ch’imbastit matrimonios e brigas.
A CHIE INGANNAT SU TEMPUS<br />
Oe f<strong>in</strong>zas su tempus est moneda,<br />
e-d-est istabilidu veramente.<br />
Su fattu est chi divisu est malamente,<br />
comente dogni bene e dogni preda:<br />
chie nde tenet pagu e chie meda,<br />
unu nd’hat troppu s’ateru niente.<br />
B’est chie mancu sos fizos addestrat<br />
e chie f<strong>in</strong>za pùlighe ammaestrat.<br />
Chie passat su tempus rie rie<br />
e chie leat posa ‘e Don Chisciotte,<br />
chie trabagliat f<strong>in</strong>’a mesanotte<br />
e chie dormit f<strong>in</strong>’a mesudie.<br />
B’est chie faghet sa notte pro die<br />
e chie <strong>in</strong>vece dormit die e notte.<br />
Pro zertos custu tempus est tirannu<br />
pro ateros su die paret annu.<br />
Bidimus direttores impressidos<br />
cun montes de pabilu a taul<strong>in</strong>u;<br />
tres o battor telefonos vic<strong>in</strong>u,<br />
e giaman e risponden accanidos;<br />
curren che da-e cane persighidos<br />
(massimamente andende a camer<strong>in</strong>u).<br />
B’hat zente chi los tentat cun passenzia<br />
f<strong>in</strong>z’una die pro un’udienzia.<br />
Si calcunu resessit a <strong>in</strong>trare<br />
(e no est tantu fazile s’impresa)<br />
lis podet narrer ch’hat sa domo azzesa,<br />
ma non b’hat mai versu e l’iscultare.<br />
Tra ponner firmas e telefonare<br />
lu lassat impaladu un’ora e mesa.<br />
In su frattempus s<strong>in</strong>d’en<strong>in</strong> sas duas<br />
e senza fagher sas rejones suas.<br />
Sos pezzos russos de cussa zenia<br />
han pagu tempus ma meda rigore,<br />
e tantu pro negare ogni favore<br />
zitan, <strong>in</strong> barba a sa democrazia,<br />
calchi leze borbònica istantìa<br />
chi ancora mantenen <strong>in</strong> vigore.<br />
E segundu sa cale (ite cunfortu!)<br />
s’umile zittad<strong>in</strong>u hat sempre tortu.
Invece àteros tantos pezzos russos<br />
totu sa die la passan caschende.<br />
E cando calchi firma sun ponzende,<br />
su mundu paret <strong>in</strong> palas de cussos.<br />
Faghen sos usuales lisciobussos<br />
a chie <strong>in</strong> part’issoro est trabagliende.<br />
E issos chi devian dare lughe,<br />
foghen solu peràulas a rughe.<br />
Mancari istraccos de fagher niente,<br />
hapende tempus pro nde fuliare,<br />
non lis paret dezzente a s’istentare<br />
pro <strong>in</strong>tender sas lagnas de sa zente<br />
- non cumbenit chi tantu illustre mente<br />
senza lucru si firmet a pensare -<br />
e dadu chi sun pagas sas bideas,<br />
si las cunservan sutt’aghedu <strong>in</strong>treas.<br />
Però, comente puzzant s’imbreagu,<br />
o puru chie mandigat chibudda,<br />
chie non tenet gana ‘e fagher nudda<br />
si connoschet de tesu a su fiagu.<br />
E hapat tempus meda o tempus pagu,<br />
s’<strong>in</strong>tenzione sua est sempre cudda.<br />
Ma su tempus, chi dogn’<strong>in</strong>gannu appurat<br />
sena metro dogn’òm<strong>in</strong>e mesurat.
FAMA E PRESUNZIONE<br />
Amigu caru, sa musa est un’arte<br />
e pro la tutelare hat un’iscola,<br />
ca s’arte non si podet rezer sola,<br />
ponzéndeche s’iscola a una parte.<br />
Salvu chi non pioan da-e Marte,<br />
sos genios perfettos bola-‘ola.<br />
Sa terra ancora no hat bidu un’astru<br />
senz’imparadu diventare mastru.<br />
E tue chi de mastru no has fama,<br />
istas sempre ra-ra che rana <strong>in</strong> poju,<br />
e pro pius pianghes a toroju<br />
cando ti bullan calch’ottava grama.<br />
Sos mastros puru iscappan calchi trama,<br />
però pro issos si serrat un’oju.<br />
De sos chi viven <strong>in</strong> sa rosa mìstica<br />
est f<strong>in</strong>za su catarru cos’artìstica.<br />
Permitti cust’esémpiu ‘e ti dare,<br />
de porcheria restada famosa:<br />
legge Sas immondìzias de Bosa<br />
senza ti ponner sa manu <strong>in</strong> su nare.<br />
Ma pro cantu est Murenu a concimare,<br />
totu paret amenta e malvarosa.<br />
Segundu me, pro votu li daia<br />
deghe <strong>in</strong> sa rima e zero <strong>in</strong> poesia.<br />
F<strong>in</strong>zas poetas de mannu respiru<br />
han puru calch’iscrittu tramandadu,<br />
chi, non solu non fit trigu purgadu,<br />
ma non fit mancu passadu <strong>in</strong> chiliru.<br />
E restat s’istrum<strong>in</strong>zu ancora <strong>in</strong> giru<br />
solu ca s’autore fit famadu.<br />
Mentre brujan un’opera ‘e valore<br />
ca est pagu connotu s’autore.<br />
Su duttoradu, poi, hat un’iscudu<br />
chi non lu passat ballas de fusile.<br />
Beru, s’iscola curregget s’istile,<br />
ma non nd’’ettat de l<strong>in</strong>fa cun s’imbudu.<br />
Intantu a tie, pro istare mudu,<br />
ti ponet su diploma <strong>in</strong> muzzighile,<br />
mancari siat pianta necciada<br />
chi si rezet ca l’han impalonada.
Perdona puru si, senza dirittu,<br />
iscomodo su “ Vate “ immortaladu:<br />
si prim’e Dante, tue, <strong>in</strong> cuss’istadu,<br />
“Pape Satan Aleppe” haisti iscrittu,<br />
cando t’haian bidu, poverittu,<br />
t’haian de pumattas carralzadu.<br />
Ma collocadu <strong>in</strong> tantu altu livellu,<br />
s’oscuru versu, b’istat a p<strong>in</strong>zellu.<br />
Comente brillat una dama altera,<br />
cun sas perlas pius variop<strong>in</strong>tas,<br />
gai s’adornat de mentes dist<strong>in</strong>tas<br />
dogni patria nobile e fiera.<br />
E si li mancat calchi perla vera<br />
cumpletat sa collana a perlas f<strong>in</strong>tas.<br />
Su miseru chi peccat de orgogliu,<br />
pro cumparrer, si servit de s’imbrogliu.<br />
Como non nerzas chi so limba mala<br />
s’hapo chilcadu de t’<strong>in</strong>coraggiare.<br />
Chie hat sa fama ancora <strong>in</strong> altu mare<br />
sa supèrbia ponzat a un’ala.<br />
A mie puru dan sa rughe a pala,<br />
cand’iscantono <strong>in</strong> su ciarolittare.<br />
Cando mi bullan ripito sa proa<br />
e organizo correddada noa.
RISPOSTA A PANTALEO SERRA<br />
Non faghes proa, caru Pantaleo,<br />
si curres a difender a Murenu,<br />
tantu podes cumprender a pienu<br />
chi sos meritos ch’hat non bi los leo.<br />
E poi, Melchioro, a cantu creo,<br />
no hat bisonzu de amparu anzenu,<br />
ca diat esser troppu cuntrastante,<br />
su nanu difendende unu zigante.<br />
Incrim<strong>in</strong>ende sa cantone a Bosa,<br />
cun zero <strong>in</strong> poesia a s’Autore,<br />
dimustro chi dogn’òm<strong>in</strong>e ‘e valore<br />
si podet perder <strong>in</strong> pessima cosa.<br />
Ne lu mudat s’istercu <strong>in</strong> frisca rosa<br />
s’arr<strong>in</strong>ga ‘e s’avvocadu difensore.<br />
Poetas che Murenu nd’’ess<strong>in</strong> pagos,<br />
ma esclusos bazz<strong>in</strong>os e fiagos.<br />
Amigu, has un’istògomo granìticu,<br />
si ses de rimas rassas ottimista.<br />
Ma pro connoscher s’ànima ‘e s’artista<br />
be-i cheret <strong>in</strong>vece sensu crìticu,<br />
pro no cunfunder su fruttu rachìticu<br />
cun su ch’est genu<strong>in</strong>a conquista:<br />
giustu pro no estender a totue<br />
sa bruttura (comente has nadu tue).<br />
Prima naras chi Bosa <strong>in</strong> cussu sensu<br />
l’hat descritta a Murenu àtera zente,<br />
poi faghes cumprender giaramente<br />
chi a t’assozziare ses propensu.<br />
Forsi pro cussu abbundas <strong>in</strong> s’<strong>in</strong>zensu<br />
tant’e purificare s’ambiente.<br />
E passet pro Murenu, chi fit zegu:<br />
ma tue gi’has sa vista e non ses legu!<br />
Cumprendo totu s’<strong>in</strong>timu turmentu<br />
de su poeta zegu e male sanu,<br />
guas’isp<strong>in</strong>tu a istender sa manu<br />
pro poder haer su sustentamentu.<br />
Intendo de sos versos su lamentu<br />
chi toccat ogni coro ‘e cristianu,<br />
ma est pro cussu chi postu hapo a parte<br />
su chi no est espressione ‘e s’arte.
Cheria puru, amigu Pantaleo,<br />
trattare arte e fama <strong>in</strong> generale.<br />
Ma su campu est istesu <strong>in</strong> modu tale<br />
chi resessire <strong>in</strong> breve no lu creo.<br />
In cantu ‘a s’arte, pro su chi pens’eo,<br />
raramente l’<strong>in</strong>dèv<strong>in</strong>an su sale.<br />
In sa fama, merìtu o non merìtu,<br />
<strong>in</strong>fluit meda s’ora e-i su situ.<br />
Tue faeddas bene: chi ogn’assu<br />
sa fama si la devet meritare.<br />
Ma comente des tando ispiegare<br />
sa fama de Dalì e de Picassu,<br />
chi t’impiastran una tela a grassu<br />
e naran ch’est unu tramontu <strong>in</strong> mare?<br />
Duncas suzzedit chi sa fama, <strong>in</strong> pràtica,<br />
la dat su gustu de zente fanàtica.<br />
Zertu no est una régula fissa,<br />
non cherzo ponner ogn’erva <strong>in</strong> sa fascia.<br />
Ma génios balzanos, pro disgrascia,<br />
m’abbizo chi nd’ispuntan a s’ispissa;<br />
si mantenen <strong>in</strong> pe’ pro iscummissa,<br />
eppuru faghen tèmpera alta e bascia.<br />
Pro como, amigu, t’istr<strong>in</strong>go sa manu<br />
e a ti legger sempre allegru e sanu.
VIAGGIU A SA LUNA<br />
Custa famosa visita a sa luna<br />
paret chi siat una cosa seria.<br />
Già calch’eroe, istufu ‘e fagher feria,<br />
est prontu, senza fàula peruna,<br />
a chircare <strong>in</strong> s’aera sa fortuna,<br />
dadu ch’<strong>in</strong> terra ch’hat troppu miseria.<br />
E a sa luna <strong>in</strong> chirca de trabagliu<br />
si trasferit cun armas e bagagliu.<br />
Cussos chi sun pro fagher su fagotto<br />
paret chi già un’oju hapan ispesu.<br />
Sozziedades, a su ch’hapo <strong>in</strong>tesu,<br />
neguscende sa luna sun sett’otto.<br />
Ognuna accabarradu hat unu lotto<br />
che chi esseren <strong>in</strong> Campu giavesu.<br />
E già com<strong>in</strong>zan, prim’e b’arrivare,<br />
a bender e torrare a comporare.<br />
Custos ispazziales affaristas<br />
non poden esser che americanos.<br />
Issos non creen <strong>in</strong> sos marzianos<br />
però sun de sa luna azzionistas.<br />
Istufos de terrenas conquistas,<br />
com<strong>in</strong>zan <strong>in</strong> sa luna a ponner manos,<br />
pro fagher f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong>ie monopòliu<br />
de oro, de uràniu e petròliu.<br />
Guidat cust’impresa planetaria<br />
sa crema de s’umana <strong>in</strong>telligenzia,<br />
e isettende s’ora ‘e sa partenzia<br />
ognunu faghet casteddos <strong>in</strong> aria.<br />
S’est offerta f<strong>in</strong>z’una segretaria<br />
pro isbrigare sa currispondenzia,<br />
ja meledende su modu simpàticu<br />
de imbrigliare un’òm<strong>in</strong>e lunàticu.<br />
Sun aziendas bene piazzadas<br />
chi no lis mancat ne fundu ne costas.<br />
Ma <strong>in</strong>tantu s’uffisciu ‘e sas impostas,<br />
su cal’est sempre a orijas paradas<br />
mi las hat a dovere tartassadas<br />
<strong>in</strong> base a sas <strong>in</strong>tradas presuppostas.<br />
Tassas chi veramente faghen pena:<br />
propiu tassas de luna piena.
Mancu <strong>in</strong> sa luna cun sa fantasia,<br />
s’om<strong>in</strong>e podet fagher contivizos,<br />
senza che dever lassare sos chizos<br />
<strong>in</strong> sos calascios de s’esattoria,<br />
ja chi pro gulpa de s’astronomia,<br />
astronomicos sun sos affoghizos.<br />
Mancu <strong>in</strong> sa luna ti lassat <strong>in</strong> pasu<br />
s’erariu, s’eternu ficcanasu.<br />
Americanos meda, a prim’acchitu,<br />
si sunu de sa luna <strong>in</strong>namorados,<br />
ca sa notiscias de iscenziados<br />
lis hat istuzigadu s’appetitu.<br />
Ma su fiscu, de dollaros a pitu,<br />
los hat <strong>in</strong> malu modu iscoraggiados,<br />
cand’<strong>in</strong>vece podian rie-rie,<br />
a s’ispissa sighìrelas <strong>in</strong>ie.<br />
Pensade, custa luna <strong>in</strong>cantadora<br />
cumpagna de poetas e amantes,<br />
<strong>in</strong> manu a una cricca ‘e trafficantes<br />
capazzes de la ‘ender <strong>in</strong> mes’ora.<br />
E non bi sunu jòmpidos ancora:<br />
ite cand’han a essere abitantes!...<br />
Calchi die, si ponen manu <strong>in</strong> pasta,<br />
l’idimus pignorada e post’a s’asta.
SU DIVORZIU<br />
No so a su divorziu <strong>in</strong> favore,<br />
ca lu cundannat sa Santa Dottr<strong>in</strong>a,<br />
ma no est mancu norma cristall<strong>in</strong>a<br />
render irreparabile un’errore.<br />
Malu s’accordat su troppu rigore<br />
cun sa misericordia Div<strong>in</strong>a,<br />
e pagu giuat <strong>in</strong> su matrimòniu,<br />
postu chi b’hapat coa su dimòniu.<br />
Inue est su divòrziu imperante<br />
sos moralistas si dan tanta pena.<br />
Ma ue ribadida est sa cadena,<br />
sa morale no est pius brillante,<br />
ca su titulu feu de amante<br />
cuntenit ludu che riu <strong>in</strong> piena.<br />
Ue s’osservat sa leze canònica<br />
est s’<strong>in</strong>fidelidade pius crònica.<br />
Ogni legge si devet cambiare,<br />
cando a una paralisi est suggetta.<br />
Peruna legge, mancari perfetta,<br />
si podet <strong>in</strong> eternu cunservare:<br />
a sos tempos si devet adattare<br />
pro esser veramente bene azzetta.<br />
Gai sa legge matrimoniale<br />
est tempus de la render attuale.<br />
Cand’unu matrimòniu est faddidu,<br />
de l’annullare est prezisu dovere,<br />
mentre, segundu sa leze <strong>in</strong> podere,<br />
s’annullamentu est solu cunsentidu,<br />
si fem<strong>in</strong>a diventat su maridu,<br />
o resultat chi masciu est sa muzere,<br />
e pro àteros nodidos motivos<br />
ateretantu de lògica brivos.<br />
Ma de s’annullamentu fagher usu<br />
non podet s’emigrante isventuradu<br />
chi, torrende a su nidu, hat agatadu<br />
s’isposa cun tres fizos <strong>in</strong> piusu,<br />
e-i sa legge, pro mazore abusu,<br />
su nomen sou puru lis hat dadu.<br />
In custa leze, chi naran morale<br />
paret de ‘ider s’umbra ‘e su juale.
E cand’ammittit calchi prozzedura,<br />
custa legge non brillat pro lestresa:<br />
non tantu ca li pesat sa ‘ezzesa,<br />
ma ca paret senz’ancas de natura.<br />
Pro su pius si serrat s’avventura<br />
a dannu e beffe de sa parte lesa.<br />
Tando <strong>in</strong> barba a sa legge, ch’est senz’ancas,<br />
bess<strong>in</strong> de turnu sas damas biancas.<br />
Non benzan poi a narrer cun sussegu<br />
chi chèrene sas lezes rispettadas,<br />
<strong>in</strong> situazziones disperadas<br />
chi nde ‘ogan sos ojos a su zegu.<br />
Est umanu chircare ripiegu<br />
cando totu sas giannas sun serradas.<br />
Sòcrate solu hat supportadu tantu,<br />
eppuru mancu a isse han fattu santu.<br />
Potat s’oggettu de cust’argumentu,<br />
mover sos ch’han sas rèd<strong>in</strong>es <strong>in</strong> manu<br />
tantu <strong>in</strong> sas salas de su Vaticanu<br />
che <strong>in</strong> sos bancos de su Parlamentu,<br />
pro fagher sì chi custu sacramentu,<br />
sende div<strong>in</strong>u siat puru umanu.<br />
E già chi umanu est fagher isbagliu,<br />
s’abberzat, pro nd’’essire, un’ispiragliu.
GUVERNU DE ANIMALES<br />
Sos animales puru cun decoro<br />
riunidos umpare <strong>in</strong> assemblea<br />
han decretadu totu a un’idea<br />
de nom<strong>in</strong>are su guvernu issoro.<br />
E han postu m<strong>in</strong>istru a su tesoro<br />
s’elefante, ca fit a diarrea.<br />
Ma rezzidu s’<strong>in</strong>gàrrigu polìticu,<br />
est de repente diventadu istìticu.<br />
A unanimidade a sa difesa<br />
nom<strong>in</strong>an un’azzérrimu leone.<br />
Coment’e boghe fit unu cannone,<br />
ma surdu e zegu pro tanta ‘ezzesa.<br />
No ischende sa sua debilesa<br />
faghiat una zerta impressione.<br />
Ma s’abe, ispia atòmica, hat notadu<br />
chi fit cumpletamente isdentigadu.<br />
A sa giustiscia han devidu giamare<br />
su tostoìne, ch’est calmu e prudente,<br />
ja chi bi cheren assolutamente<br />
nessi degh’annos prima ‘e giudicare.<br />
E poi àteros deghe a s’abbizare<br />
de haer cundannadu un’<strong>in</strong>nozzente.<br />
A sos reclamos sa risposta est cudda:<br />
“Mezus giustiscia tarda chi non nudda”.<br />
Sa posta l’hana dada a su piccione,<br />
ca ‘olat senza perder s’oriente.<br />
Ma zertos naran ch’est suffizziente<br />
f<strong>in</strong>a sa joga <strong>in</strong> cussa mansione,<br />
ch’arrivit sempre a dest<strong>in</strong>ascione<br />
prima de calchi telegrammu urgente.<br />
Difatti, ancora rezz<strong>in</strong> bigliett<strong>in</strong>os<br />
ch’han impostadu sos garibald<strong>in</strong>os.<br />
Pro sos trasportos, totu <strong>in</strong> armonia,<br />
dan su mandatu a unu carrabusu.<br />
Ma isse de s’istrada faghet usu<br />
e non si curat de sa ferrovia.<br />
Pro s’asfaltu dimustrat simpatia,<br />
ca merce si bi buscat de piusu.<br />
Partit <strong>in</strong> bolu, avvistat su muntone,<br />
arrotundat e torrat <strong>in</strong> furgone.
E pro s’istruzzione, mancu male,<br />
cumparit unu membru cumpetente:<br />
fit <strong>in</strong> tribuna compare molente<br />
ca fit puru oradore uffizziale.<br />
Luego a s’Istitutu liceale<br />
mandat s’òrriu sou riverente.<br />
E saludat, serrende su discursu,<br />
tantos amigos suos fora ‘e cursu.<br />
Pro sos affares esteros chircare<br />
den unu pappagallu birde e grogu<br />
tantu de cussos nd’hat <strong>in</strong> dogni logu<br />
duncas si poden cumprender a pare.<br />
Ma a pattu sa limba ‘e li truncare<br />
cando faeddat de ferru e de fogu.<br />
Issos cundannan cun terrore sacru<br />
sas modernas iscolas de massacru.<br />
E de s’<strong>in</strong>soro còmpitu cunv<strong>in</strong>tos<br />
cuntemplan <strong>in</strong> su codice penale<br />
de ponner fora ‘e legge ogn’animale<br />
chi manifestat umanos ist<strong>in</strong>tos,<br />
o chi s’abbasciat, cun attos isp<strong>in</strong>tos,<br />
a su livellu ‘e s’òm<strong>in</strong>e attuale.<br />
Ca disonoran s’issoro guvernu<br />
sas impresas de s’om<strong>in</strong>e modernu.
SAS IMMONDIZIAS DE CASTEDDU<br />
Pro cuntestare un’epoca lontana,<br />
chi sa zittade pulida hat connotu,<br />
su S<strong>in</strong>digu ‘e Casteddu hat fattu votu<br />
de abolire sa “Nettezza urbana”.<br />
A “s’ecolofobia” sua arcana<br />
s’elettoradu applaudit devotu.<br />
Est diventadu s’idolu ‘e sa zente,<br />
isse, cun s’Assessore cumpetente.<br />
Custu sìndigu tardat a nde rùere<br />
c’hat a coro sos suos zittad<strong>in</strong>os:<br />
hat nadu “bastat!” a sos ispazz<strong>in</strong>os,<br />
ca sas iscobas sullevan piùere.<br />
Però sas tassas las sighit a sùere,<br />
mancari no esistan netturb<strong>in</strong>os.<br />
Ma sa zittade nessi hat sa deliscia<br />
d’esser isprofundada <strong>in</strong> s’immondizia.<br />
Semus cobertos de arga e de ludu<br />
ma niunu hat gana ‘e protestare,<br />
ca est coment’e a <strong>in</strong>terpellare<br />
unu sìndigu zegu, surdu e mudu.<br />
Duncas nois, pro haer calchi aggiudu,<br />
nos devimus a Deus <strong>in</strong>vocare<br />
ca Deus solu hat podere bastante<br />
pro <strong>in</strong>tervenner cun manu pesante.<br />
Deus cumpenset s’amm<strong>in</strong>istradore<br />
de custu nostru immensu muntonarzu<br />
e nos diat pimones de attarzu<br />
pro resister a tantu pudidore,<br />
già chi non tenen perunu valore<br />
sas prommissas de unu mol<strong>in</strong>arzu.<br />
Forsi est tramende calchi epidemia<br />
pro tenner bon’ispazzu <strong>in</strong> farmacia.<br />
Chie tenet de sìndigu s’istoffa,<br />
chie procurat sa penicill<strong>in</strong>a.<br />
Intantu <strong>in</strong> dogni istrada zittad<strong>in</strong>a<br />
naschet s’erva che matta ‘e iscarzoffa.<br />
Ma si nde li mandamus una coffa,<br />
a su sìndigu nostru pro istr<strong>in</strong>a,<br />
forsi rispondet ch’isse no nd’hat neghe<br />
s’est sa zittade <strong>in</strong>vasa ‘e pedrufeghe.
Su notte non si podet cam<strong>in</strong>are<br />
<strong>in</strong> sos marciapiedis a s’iscuru:<br />
autos <strong>in</strong> parcheggiu contr’a muru<br />
<strong>in</strong>u’est proibidu ‘e parcheggiare.<br />
Sos mascalzones poden <strong>in</strong>gombrare<br />
cussos passazos a coro seguru.<br />
Paret una zittade abbandonada<br />
‘ue peruna leze est rispettada.<br />
Non creo chi calcunu hapat pensadu<br />
- si est om<strong>in</strong>e sìncheru ‘e cherveddu -<br />
chi ‘enzan sos turistas a Casteddu<br />
pro cattigare istercu istajonadu,<br />
o pro si sezzer, a nasu tuppadu,<br />
<strong>in</strong>ue naschet f<strong>in</strong>a cugumeddu.<br />
Pius sos zittad<strong>in</strong>os si proìgan<br />
pius sos de sa Giunta si nde frìgan.<br />
Sos muntonarzos de ogni rione<br />
attiran dogni razza ‘e bestiàm<strong>in</strong>e:<br />
canes e battos, morzend’e su fàm<strong>in</strong>e,<br />
forrojan nott’e die ogni muntone,<br />
mentre sa capitale ‘e sa Regione<br />
est affoghende <strong>in</strong> mesu ‘e su ledàm<strong>in</strong>e.<br />
Canes, battos e sòrighes vagantes:<br />
sìndigu e assessores latitantes.
CAMPA, SARDIGNA!<br />
S’ìsula nostra paret dest<strong>in</strong>ada<br />
a passare sa vida <strong>in</strong> ispidale,<br />
cun affacca a su sou cabidale<br />
lum<strong>in</strong>ares de fama <strong>in</strong>cuntrastada.<br />
E dogni ‘olta ch’enit visitada<br />
l’agatan sempre differente male<br />
ma <strong>in</strong>vece de justa meigh<strong>in</strong>a,<br />
la sun curende a base ‘e aspir<strong>in</strong>a.<br />
Sos dottos de sa sarda maladia<br />
illustran sas orig<strong>in</strong>es profundas<br />
<strong>in</strong> cungressos e tàulas rotundas,<br />
isperdiscende tempus e salia.<br />
Pro <strong>in</strong>chiestas de dogni zenìa<br />
forman cummissiones vagabundas,<br />
chi de cultura mustran su bagagliu<br />
<strong>in</strong> sas colaziones de trabagliu.<br />
Cand’appar<strong>in</strong> <strong>in</strong> televisione<br />
- novellos Esculapios de ghia -<br />
mi rendo contu ch’<strong>in</strong> democrazzia<br />
f<strong>in</strong>za sa mesa hat una funzione:<br />
sa mesa longa dat s’impressione<br />
chi calchi membru hat sa supremazzia.<br />
Si narat sì su ch’est a cabutàula,<br />
sos de fiancu risponden ch’est fàula.<br />
Dognunu, a modu sou, faghet fronte<br />
a sos males chi tentat de curare:<br />
Pianu Irde, Zona Militare<br />
Leze Chibudda cun Pianu Ponte.<br />
Totu progettos andados a monte<br />
ca sa tàula fit rettangulare.<br />
Dogni cunvegnu dat ésitu iscassu<br />
si sa mesa no est a iscumpassu.<br />
Su peccadu l’han subra sa cussenzia<br />
sos architettos de s’arredamentu:<br />
pro gulp’issoro hat fattu fallimentu<br />
su Pianu ‘e R<strong>in</strong>àschida <strong>in</strong> partenzia,<br />
chi prommittiat dare <strong>in</strong> permanenzia<br />
rios de latte da-e Gennargentu.<br />
Ma si comente fìt sa mesa ovale<br />
cussu pianu puru andeit male.
No mezorat sa sarda nazione<br />
ca non b’hat cumpattesa <strong>in</strong> sa guida,<br />
a malapena la tenen <strong>in</strong> vida<br />
fattende sa sartizza a su muscone,<br />
e poi tenen sa presunzione<br />
de cherrer fagher s’Europa unida.<br />
Cun pregiudizziales malaittas<br />
isperran unu pilu <strong>in</strong> battor fittas.<br />
De tribunos piena est dogni sala,<br />
sezzidos <strong>in</strong> poltronas e cadreas<br />
ca sos cungressos non sun cosas feas,<br />
coment’e manizare piccu e pala.<br />
Podet esser de trigu annada mala,<br />
però annada ‘ona ‘e assembleas,<br />
‘ue fagher si den su culu a brou<br />
sas concas mannas pienas che ou.<br />
Cand’<strong>in</strong> tàulas tundas e ovales<br />
est impignada cussa zente seria,<br />
totu paren espertos <strong>in</strong> materia<br />
trattende sos problemas regionales.<br />
Faghen <strong>in</strong>truglios pro totu sos males<br />
e ciacciarrende abrogan sa miseria.<br />
Ma totu sas sedutas f<strong>in</strong><strong>in</strong> gai:<br />
discurren sempre e non dezzid<strong>in</strong> mai.
SU TOTOTRUFFA<br />
Cust’est cantu podiat capitare<br />
a zertos giogadores de pallone:<br />
su s’ider convocados a presone<br />
pro un’allenamentu s<strong>in</strong>gulare,<br />
ca paret chi si devan <strong>in</strong>contrare<br />
Reg<strong>in</strong>aceli cun s’Ucciardone.<br />
Accumpagnados a sonos de corra<br />
<strong>in</strong>tran <strong>in</strong> campu mafia e camorra.<br />
Non diat essere tantu cosa buffa<br />
istituire su calcio-galera<br />
e dare a nois puru sa manera<br />
de iscummitter a su Tototruffa.<br />
Cand’<strong>in</strong> su campu faghian baruffa<br />
e faghìana s’àrbitru a bisera<br />
sa zente tifaiat a favore<br />
de chie est resultadu truffadore.<br />
Custos tifosos sunu zente istrana<br />
e cheren <strong>in</strong>chiestas rigorosas,<br />
ca nachi cussas ancas prezziosas,<br />
faghian trucos a s’italiana.<br />
Però comente mai a mente sana,<br />
tolleran truffas <strong>in</strong> àteras cosas?<br />
Est coment’e pretender chi s’anzone<br />
restet biancu <strong>in</strong> mesu a su carvone.<br />
Sos giogadores tenen fantasia<br />
e non s’ispiran a Santu Franziscu,<br />
e si calch’unu lu ponen <strong>in</strong> friscu,<br />
est de seguru <strong>in</strong> bona cumpagnia.<br />
Si salvat solu sa categoria<br />
de pischecanes chi frodan su fiscu.<br />
De s’evasore sa zente s’abbizat<br />
ma niunu pius s’iscandalizat.<br />
Su càrcere acquistat giogadores<br />
pro divagare sa classe bancaria.<br />
Cale mezus riforma carceraria<br />
podian fagher sos legisladores?<br />
A sos egregios amm<strong>in</strong>istradores<br />
han assignadu sa zella onoraria,<br />
<strong>in</strong> modu ch’hapan totu asseguradu,<br />
vittu e alloggiu a gàrrigu ‘e s’Istadu.
Cun istranzos de lussu, sas presones,<br />
pro forza deven esser accoglientes,<br />
ca pro redimer sos del<strong>in</strong>quentes<br />
non bastan solu televisiones:<br />
bi cheren puru veros campiones<br />
chi potan soddisfagher sos clientes,<br />
cumpensende, segundu sas fadigas,<br />
sos giogadores (<strong>in</strong> maglias a rigas).<br />
Coment’appagat dogni ristorante<br />
sos gustos de sos suos fittianos,<br />
gai puru sos carceres nostranos<br />
deven servire sa zent’importante,<br />
<strong>in</strong> modu ch’iscat, s’illustre birbante,<br />
de poder capitare <strong>in</strong> bonas manos,<br />
e chi l’han preparadu un’ambiente<br />
a mesura de om<strong>in</strong>e <strong>in</strong>fluente.<br />
Isperamus chi dogni Direttore<br />
trattet bene s’illustre <strong>in</strong>quil<strong>in</strong>u:<br />
si unu “stopper” pro sou dest<strong>in</strong>u,<br />
cummittit fallu <strong>in</strong> area ‘e rigore,<br />
non pretendan chi cussu jogadore<br />
hapat su trattamentu ‘e s’ispazz<strong>in</strong>u.<br />
Ma pro fortun’e s’aristocrazia,<br />
<strong>in</strong> sas presones b’est s’<strong>in</strong>fermeria.
CUNTRASTOS DE SARDIGNA<br />
Pro meritu ‘e s’illustre personaggiu<br />
de prestigiosa razza levant<strong>in</strong>a<br />
approdan a sa Costa Ismerald<strong>in</strong>a<br />
miliardos che ballas de foraggiu.<br />
Poi hamus su bàrbaru coraggiu<br />
de narrer chi cust’ìsula est misch<strong>in</strong>a.<br />
Su piangher miseria e disgrascias<br />
est a torrare a Deus malas grascias.<br />
Osservade cant’oro hat semenadu<br />
s’Aga Kan, <strong>in</strong> sa costa sardignola,<br />
pro trasformare sos Montes de Mola<br />
<strong>in</strong> d’unu paradisu <strong>in</strong>deoradu.<br />
No hat sa zente sarda abbauccadu<br />
cun bìcculos de ‘idru e istagnola,<br />
anzis, prìnzipe riccu si appalesat<br />
ca <strong>in</strong>casciat tant’oro cantu pesat.<br />
Cumpetente <strong>in</strong> materia ‘e turismu,<br />
ma cabu de sa sua religione<br />
forsi est <strong>in</strong> Sardigna <strong>in</strong> missione<br />
pro cunvertire zente a s’islamismu<br />
ca de sa patria ‘e su bandidismu<br />
hat decretadu sa redenzione.<br />
Inue fit su fàdigu a fiancos<br />
pioen marcos, dollaros e francos.<br />
Però su sardu est malu a cuntentare<br />
e si lamentat chi no hat trabagliu.<br />
Si gàrrigat a pala su bagagliu<br />
e partit, pro su gustu d’emigrare.<br />
Su chi fit ladru sighit a furare,<br />
e de mezoru perunu ispiragliu.<br />
Sigh<strong>in</strong> sos sequestros de sa zente<br />
chi sun de moda f<strong>in</strong>za <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>ente.<br />
Però, si cussa costa est gai ricca,<br />
no est totu tributu musulmanu,<br />
ca sa Regione l’hat dadu una manu<br />
(ancu l’haeret giuta muzza o sicca).<br />
Com’han rejone si faghen sa ficca<br />
contr’a calchi Gerònimu nostranu<br />
e a sos chi si sun isfressurados<br />
fattend’<strong>in</strong>ch<strong>in</strong>os a noranta grados.
Si che-i su passadu est s’avvenire,<br />
de Tàntalo su sardu hat su dest<strong>in</strong>u:<br />
bidet su fruttu maduru vic<strong>in</strong>u<br />
però non giompet mai a lu cogliere.<br />
Isse hat contribuidu a costruire<br />
<strong>in</strong> Gaddura s’imperu levant<strong>in</strong>u,<br />
però lu mirat da-i tesu ebbia<br />
e s’hat sidis <strong>in</strong>gullit sa salia.<br />
Porto Cervo est coment’e unu lagu<br />
ch’<strong>in</strong>vasat miliardos a usura.<br />
Però da <strong>in</strong>tro cuss’<strong>in</strong>vasadura,<br />
de liquidu nde ‘irat bell’e pagu,<br />
ca servit solamente pro disvagu<br />
de chie favoridu hat sa natura.<br />
De cussa l<strong>in</strong>fa vital’e benigna<br />
no nde lucrat su restu ‘e sa Sardigna.<br />
Ma cussu carismàticu sovranu,<br />
cando hat isbarcadu <strong>in</strong> Arzachena,<br />
nos hat prommissu sa luna piena<br />
che Colombo a su pòpulu <strong>in</strong>dianu.<br />
Pro attuare su sou pianu<br />
hat raccontadu un’istoria amena.<br />
E subitu, sos nostros buscapese<br />
si sun fattos <strong>in</strong> battor e <strong>in</strong> sese.<br />
Ancora, Montezumas <strong>in</strong> mars<strong>in</strong>a,<br />
andan <strong>in</strong> missione ispeciale,<br />
e s’<strong>in</strong>gruscian pius de su normale<br />
- chi a momentu si truncan s’isch<strong>in</strong>a -<br />
pro adattare sa moda lat<strong>in</strong>a<br />
a su salameleccu orientale.<br />
Mancu s’ammentan, <strong>in</strong>tro cussas salas,<br />
de s’iscurìa ch’han lassadu a palas.<br />
Si sa Costa Ismeralda est un’<strong>in</strong>cantu,<br />
devimus s’Aga Kan r<strong>in</strong>grazziare,<br />
ca est capazze de organizare<br />
f<strong>in</strong>za salas de ballu <strong>in</strong> campusantu.<br />
Su mundu est fattu de risu e piantu,<br />
edduncas poden esister umpare.<br />
E gai est sa Sardigna, <strong>in</strong> custu mundu:<br />
riccas sas costas, pòveru su fundu.
SAS RIFORMAS<br />
In meritu a su solitu macch<strong>in</strong>e<br />
de tanta zente chi riformas cheret,<br />
cheria chi calcunu mi ziteret<br />
una riforma andada bonu f<strong>in</strong>e.<br />
A chie de riforma hat su ‘add<strong>in</strong>e<br />
bisonzat chi calcunu lu poderet.<br />
S’Italia est sa terra ue s’irricch<strong>in</strong><br />
sos ladros, ma riformas non nd’atticch<strong>in</strong>.<br />
Ancora nos <strong>in</strong>cantat su miraggiu<br />
de diventare una riforma attiva<br />
cun-d-una macch<strong>in</strong>a amm<strong>in</strong>istrativa<br />
chi giughet ru<strong>in</strong>zadu ogn’<strong>in</strong>granaggiu<br />
e chi niunu s’armat de coraggiu<br />
pro li dar’ozu, de su cale est briva.<br />
Si leat su refreu un’applicadu<br />
<strong>in</strong>trat <strong>in</strong> crisi totu s’apparadu.<br />
Si poden fagher milli determ<strong>in</strong>os<br />
sutta sa nostra italica bandela:<br />
abbandonamus sa mar<strong>in</strong>a a vela<br />
senz’approntare prima vapor<strong>in</strong>os.<br />
In zittade serramus sos cas<strong>in</strong>os<br />
pro ponner sas bagassas <strong>in</strong> carrela.<br />
Cando segamus tres pes a sa banca<br />
cherimus chi si rezat cun-d-un’anca.<br />
Riforman su regime tributàriu<br />
e faghen sa figura ‘e sa corronca:<br />
totu si ‘ettan sas manos a conca<br />
pro dever aggiornare un’ischedàriu.<br />
Intantu, de sos ladros de s’eràriu,<br />
no iscober<strong>in</strong> mai s’ispelonca.<br />
E deven pienare sos calascios<br />
cun su ch’ispozan <strong>in</strong> sos fundos bascios.<br />
Pro fagher sa riforma burocràtica<br />
han formadu unu nou m<strong>in</strong>istériu,<br />
ma cun s’iscopu de crescher s’impériu<br />
e <strong>in</strong> progressione matemàtica.<br />
Ma cando ponen manu a una pràtica<br />
l’istru<strong>in</strong> cun borbòpnicu critériu.<br />
De cussu m<strong>in</strong>istériu est sa neghe<br />
si dogn’uffisciu nde partorit deghe.
Comente funzionat un’uffizziu<br />
l’hapo toccadu cun sa manu mia:<br />
solu s’ispostan un’iscriania<br />
si bloccat unu pubblicu serviziu.<br />
Ecco proit’esprimo su giudiziu<br />
chi sas riformas sun un’utopia,<br />
e non mi fido de ogni Barabba<br />
chi annegat <strong>in</strong>-d-una tazz’e abba.<br />
Han fattu sa riforma de sa domo,<br />
chi nachi fit serviziu sociale,<br />
e sutta su palattu comunale<br />
sos isfrattados s’accàmpana como.<br />
In su S<strong>in</strong>digu b’ido un Ecce Homo<br />
chi non risolvet ne bene ne male.<br />
Non riformemus niente, pro Deus!<br />
S<strong>in</strong>ò andamus da-i mal’<strong>in</strong> peus.<br />
Bon’ultima (su sogn’e tanta zente)<br />
arrivit sa riforma sanitaria:<br />
s’assistenzia, prima fit precaria,<br />
però como no nd’hamus pro niente.<br />
Tant’<strong>in</strong> Sardigna che <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>ente,<br />
iscummitto chi torrat sa malaria.<br />
Dogni riforma est sempre un’imbarazzu,<br />
si l’amm<strong>in</strong>istrat una conca ‘e istrazzu.
ATTITIDOS A PREMIU<br />
Dogn’epoca at sa sua poesia<br />
chi riflettit sos gustos de sa zente.<br />
Sa poesia sarda, <strong>in</strong> su presente,<br />
misch<strong>in</strong>a, est <strong>in</strong> corruttu che battia,<br />
ca pro su gustu de calchi giuria<br />
no est gradida si no est dolente,<br />
ne hat valore su cumponimentu<br />
si no hat de attitidu s’accentu.<br />
E pro cussu sos temas preferidos<br />
sigh<strong>in</strong> a esser sa matessi lagna:<br />
s’iscurìa, su gelu, sa siccagna,<br />
sos delittos, sos fogos, sos bandidos,<br />
sos pastores chi nudos e famidos<br />
fu<strong>in</strong> e abbandonan sa campagna.<br />
Possibile ch’<strong>in</strong> custa sarda vida<br />
piangan sette dies a sa chida!<br />
Custu Parnasu sardu est tappezzadu<br />
de poesias listadas a luttu,<br />
ue tottu pianghen a succuttu,<br />
autores, giuria e cumitadu.<br />
Da un’estru poeticu annuzadu<br />
non podet nascher differente fruttu,<br />
si non che poesias lastimosas<br />
chi paren epitaffios de losas.<br />
E non lis paret cuntraddizione<br />
su andar’a piangher a sa festa,<br />
tot’affliggidos, a cuguddu <strong>in</strong> testa,<br />
che cunfrades <strong>in</strong> chida ‘e passione,<br />
cummentende sa morte de Ugone,<br />
o calch’atera istoria funesta.<br />
Però non rien mai, cussos tales,<br />
ca timen de che perder sos casciales.<br />
Mi paret chi los bida, a sa torrada<br />
da-i sa festa, <strong>in</strong>ue pro cunfortu<br />
han rezzidu una bella conca ‘e mortu<br />
pro dogni poesia premiada,<br />
cun sa prommissa d’enner rezzitada<br />
<strong>in</strong> sa Rai, pro mezus accunortu.<br />
E si comente su piantu est mannu,<br />
cussa rezzita durat tottu s’annu.
Cussos patidos de musa bastarda<br />
sigh<strong>in</strong> a buliare sa funtana<br />
cun poesias a s’italiana,<br />
chi tradù<strong>in</strong>i poi <strong>in</strong> limba sarda.<br />
Sa propaganda lis faghen gagliarda,<br />
però non sunu ne l<strong>in</strong>u ne lana.<br />
Eppuru passan pro poetas coltos,<br />
bastat ch’appedden che canes isoltos.<br />
Sa poesia tradizionale,<br />
chi prima fit su ‘antu ‘e Logudoro,<br />
devet sighire su gener’issoro:<br />
senza rima ne metrica usuale.<br />
E, pro haer s’impronta culturale,<br />
devet esser pro forza istrazza-coro.<br />
Non la liberat da-i cussu assédiu<br />
mancu Nostra Segnora ‘e su Rimédiu.<br />
Solu chie est dispostu a s’angustia<br />
<strong>in</strong>tro cussu parnasu ‘enit ammissu.<br />
Su nostru apollo sardu est semper issu,<br />
tant’<strong>in</strong> sa Rai che <strong>in</strong> sa Giuria,<br />
e cando legget calchi poesia<br />
si sonniat l<strong>in</strong>ghende licarissu:<br />
cunv<strong>in</strong>tu chi sa zente est iscultende<br />
a muccaloru <strong>in</strong> manu e pianghende.<br />
Ma, forsi, pro sa legg’e su cumpensu,<br />
chi solet guvernare sa natura,<br />
si sun formende Centros de Cultura<br />
orientados <strong>in</strong> ateru sensu,<br />
ue no usan de brujare <strong>in</strong>zensu<br />
pro sos poetas de sa disaura.<br />
Ne de cantare cun sa rughe a pala<br />
sas litanias pro s’annada mala.<br />
Bastat cun sos messaggios de tristura<br />
e allegros gosémunos sa vida.<br />
Pro ‘<strong>in</strong>cher una poetica isfida<br />
non recurremus a tanta impostura,<br />
che chie pro patentes de cultura,<br />
iscomodat sa zente seppellida.<br />
Sos mortos ch’’iden simile trabagliu,<br />
rien <strong>in</strong>tro sa tumba a iscracagliu.
Fatemus viver allegra sa zente<br />
déndeli nessi poesia amena.<br />
No <strong>in</strong>ventemus pro fagher iscena<br />
atomosferas de càmera ardente<br />
ca ja bi pensat su del<strong>in</strong>quente<br />
a nos ponner <strong>in</strong> coro luttu e pena.<br />
No attristemus chie est già attristadu,<br />
chirchende fune <strong>in</strong> domo ‘e s’impiccadu.<br />
No est cussu su modu ‘e cunfortare<br />
chie da-e sas penas est distruttu.<br />
Si cantamus attìtidos de luttu<br />
sa zente non si podet allegrare<br />
ca est coment’e cherrer iscazzare<br />
su sidis mandighende su prosciuttu.<br />
A front’e cussu pateticu clima<br />
nois, allegros, br<strong>in</strong>damus <strong>in</strong> rima:<br />
“Chie d’esser cuntentu hat bramosia,<br />
siat cuntentu, viva s’allegria!”
MALE SENZA RIMEDIU<br />
S’om<strong>in</strong>e, cust’umana criatura<br />
fruttu de sa div<strong>in</strong>a onnipotenzia,<br />
dòm<strong>in</strong>at, cun sa sua <strong>in</strong>telligenzia,<br />
sos tres regnos chi forman sa natura.<br />
S’irricchit de cont<strong>in</strong>u <strong>in</strong> sa cultura<br />
e penetrat a fundu <strong>in</strong> dogn’iscenzia.<br />
Ma est un’impotente m<strong>in</strong>chione<br />
contr’a su cancru de s’<strong>in</strong>flazzione.<br />
Hat <strong>in</strong>ventadu mesos pro ‘olare<br />
da una parte a s’atera ‘e su mundu:<br />
attraessat sa terra tot’<strong>in</strong> tundu<br />
senza tenner bisonzu ‘e si frimmare,<br />
comodamente navigat <strong>in</strong> mare,<br />
siat <strong>in</strong> superficie che <strong>in</strong> fundu.<br />
E poi, fessu, perdet sa partida<br />
cun sos iscattos de su caru-vida.<br />
S’om<strong>in</strong>e, ch’<strong>in</strong> su mundu est unu re<br />
(senz’offesa pro zertas fem<strong>in</strong>istas)<br />
istufu de terrenas conquistas,<br />
f<strong>in</strong>za subra sa luna ha postu pè,<br />
e cun coraggiu, seguru de sè,<br />
percurret de s’ispaziu sas pistas.<br />
Ma non possedit formula segura<br />
pro bloccare su preju ‘e sa ‘irdura.<br />
S’òm<strong>in</strong>e chi s’impignat a pienu,<br />
penetrat de sa terra <strong>in</strong> sas <strong>in</strong>tragnas:<br />
trapanat che regottu sas muntagnas<br />
e <strong>in</strong>tro faghet passare su trenu,<br />
però est <strong>in</strong>capaze a ponner frenu<br />
a sos prejos e ateras magagnas.<br />
Dom<strong>in</strong>at totu ma non podet nudda<br />
pro fagher rebasciare sa chibudda.<br />
Unu chirurgu onu <strong>in</strong> s’operare,<br />
vidas umanas recuperat meda.<br />
A chie est lanzu che filu ‘e seda<br />
li dan sa cura pro si r<strong>in</strong>forzare,<br />
però niunu resessit a dare<br />
poder’e acquistu a sa moneda.<br />
Su chi hat <strong>in</strong> pius sa chirurgia<br />
paret chi manchet a s’economia.
A ite serv<strong>in</strong> sas cummissiones,<br />
ja chi sos prejos creschen a dogn’ora?<br />
Senza sensu pontifican ancora,<br />
membros de cussas istituziones,<br />
ca pro impapp<strong>in</strong>are sas persones<br />
hamus magos locales e de fora.<br />
Pro chi non benzan da-e sa Sorbona<br />
isch<strong>in</strong> tenner sa zente calma e bona.<br />
S’iscenzia economica hat dettadu<br />
teorias <strong>in</strong> tantas naziones,<br />
ma de sas suas applicaziones<br />
no hamus sempre bonu resultadu.<br />
Tra chimbant’annos, <strong>in</strong> su nostru Istadu,<br />
un’ou costat duos miliones,<br />
<strong>in</strong> barba a sa politica economica<br />
(si non l’<strong>in</strong>gullit calchi nue atomica).<br />
Da-e sa vile ispeculazione<br />
est <strong>in</strong>vasada sa soziedade,<br />
eppuru sighit s’Autoridade,<br />
a faeddare de protezione,<br />
e tue vives cun s’illusione<br />
chi non connoschet preju s’onestade.<br />
Invece lu connoschet, e comente!<br />
Ma <strong>in</strong> proporzione a s’ambiente.
PRO MERITU DE SA PINNA A SFERA<br />
Sa p<strong>in</strong>na a sfera est de fazzile usu<br />
f<strong>in</strong>za pro chie de p<strong>in</strong>na est dejunu:<br />
ecco proite la trattat dognunu<br />
chi d’esser iscrittore s’est illusu.<br />
Su professore non contat piusu,<br />
ca paret chi non servat a niunu.<br />
Oe dognunu manizat sa p<strong>in</strong>na<br />
che chi giuteret unu roccu ‘e l<strong>in</strong>na.<br />
Prima, però, cun p<strong>in</strong>na e cun t<strong>in</strong>teri,<br />
bi cheriat pius abilidade:<br />
s’agataiat <strong>in</strong> difficultade<br />
chie non fit de cussu mestieri.<br />
Unu diploma de ragionieri<br />
non s’otteniat cun fazilidade.<br />
Chie jugher sa p<strong>in</strong>na no ischiat,<br />
f<strong>in</strong>za manos e faccia si t<strong>in</strong>ghiat.<br />
Como, però, cun cussa <strong>in</strong>venzione,<br />
sa t<strong>in</strong>ta colat pianu pianu.<br />
Cand’unu leat una p<strong>in</strong>na <strong>in</strong> manu,<br />
s’ischit fagher appena un’isburrone,<br />
pretendet s’impiegu <strong>in</strong> sa Regione<br />
e ismittit de fagher s’ortulanu.<br />
Pro cussu abbundan sos impiegados,<br />
ma sa mazore parte improvvisados.<br />
Oe sa zente piena de viscios,<br />
girat sas palas a s’agricoltura.<br />
Ecco proite mancat sa ‘irdura<br />
e b’hat cas<strong>in</strong>u mannu <strong>in</strong> sos uffiscios.<br />
Isp<strong>in</strong>tos da-i falzos pregiudiscios<br />
passan da-i su zappu a s’iscrittura.<br />
A chi’hat sa zimbiga de iscrier,<br />
pagu l’importat si faghet a rier.<br />
Ma calchi ‘olta podet capitare<br />
ch’<strong>in</strong>-d-un’uffisciu non torran sos contos,<br />
e sun suggettos a rezzire affrontos,<br />
sos chi sun pagu ‘onos a contare.<br />
Diffatti nd’hana devidu arrestare<br />
pro zeros <strong>in</strong> pius, poveros tontos!<br />
Gai <strong>in</strong> galera nde sigh<strong>in</strong> a pònnere<br />
ca non isch<strong>in</strong> sa cifras iscumpònnere.
A ite servit andare a iscola,<br />
si già isch<strong>in</strong> iscrier <strong>in</strong> s’asilu?<br />
cando l’appoggian subra su pabilu,<br />
sa p<strong>in</strong>na a sfera, iscriet f<strong>in</strong>za sola.<br />
Pro cussu, tanta zente campagnola,<br />
curret a si leare ateru filu<br />
e, mancari isfregende sa grammatica,<br />
leat sa carriera burocratica.<br />
Ma cando s’usaiat su p<strong>in</strong>n<strong>in</strong>u<br />
e bi fit <strong>in</strong> programma sa grafia,<br />
chie sezziat <strong>in</strong> s’iscriania<br />
manizaiat sa p<strong>in</strong>na a punt<strong>in</strong>u.<br />
ja chi tando s’impitu fit cont<strong>in</strong>u:<br />
<strong>in</strong> manu p<strong>in</strong>na e t<strong>in</strong>ta <strong>in</strong> s<strong>in</strong>tonia.<br />
Chie fit mani-frùnc<strong>in</strong>u o redossu<br />
si ch’ettaiat su t<strong>in</strong>teri a dossu.<br />
Sa p<strong>in</strong>na a sfera hat contribuidu<br />
a mim<strong>in</strong>are s’analfabetismu.<br />
Si fit bessida <strong>in</strong> tempus de fascismu,<br />
gerarcas de pius haimis bidu.<br />
Oe s’<strong>in</strong>filan <strong>in</strong> dogni partidu<br />
(ca no est mortu ancora s’arrivismu).<br />
Restan analfabetas su matessi,<br />
ma tentan de iscrier, a su nessi.
SOS EUFEMISMOS<br />
Non paret beru chi zente guasta,<br />
assumat unu titulu dezzente.<br />
In calchi aristocràticu ambiente<br />
si giogan sas muzeres a canasta,<br />
eppuru sigh<strong>in</strong> a giamare casta<br />
una congrega de sìmile zente,<br />
pro dare decorosa identidade<br />
a chie non connoschet castidade.<br />
Tantos àteros titulos faddidos<br />
adòrnana sa semplize attrattiva:<br />
gai rezzit su tìtulu de diva<br />
una chi l’han suzzada otto maridos,<br />
senza contare cuddos accudidos<br />
chi si la suzzan <strong>in</strong> cooperativa.<br />
Pius che dea est una calar<strong>in</strong>a<br />
dotada de su titulu ‘e div<strong>in</strong>a.<br />
S’eufemismu est sa tuta mimètica<br />
chi preservat da ogni pregiudisciu:<br />
sa ch’alimentat su mund’e su viziu<br />
no est bagassa, ma peripatètica,<br />
e s’<strong>in</strong> su sessu hat natura frenètica,<br />
la tenen pro n<strong>in</strong>fòmane a <strong>in</strong>disciu.<br />
Non dana mai su nòmene giustu<br />
a suggettos chi causan disgustu.<br />
Non bido mancu sa nezessidade<br />
e ne pro cale motivu ispecificu<br />
appizzigan su titulu ‘e “Magnificu”<br />
a su Rettore ‘e s’universidade,<br />
(chi calchi ‘olta, pro sa veridade,<br />
paret una figura ‘e geroglificu).<br />
Forsi pro chi, a parte sa presenzia,<br />
rendat su sensu ‘e sa magnificenzia.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> sa gerarchia militare<br />
han cummittìdu su matess’isbagliu:<br />
comente mai giaman “Ammiragliu”<br />
unu ch’est impossibile ammirare?<br />
Dadu ch’est sempre navighend’<strong>in</strong> mare<br />
no l’ammiran che fera <strong>in</strong> su serragliu.<br />
Non s’ischit cantos ammiraglios sunu,<br />
ne si resessit a nde ‘ider unu.
Ma s’ironia pius evidente<br />
l’hapo toccada cun manu sa die<br />
chi hana fatti “Cavaglieri” a mie,<br />
chi no hapo ne caddu ne molente;<br />
coment’han <strong>in</strong>signidu atera zente<br />
appiedada che deo, gasie.<br />
In omaggiu, umpare a su brevettu,<br />
m’haeren nessi mandadu un’acchettu.<br />
E ite narrer de calch’Onorevole?<br />
De calch’unu giamadu “Vostro Onore”?<br />
Ch’<strong>in</strong> combutta cun mafia e terrore<br />
si cumportan <strong>in</strong> modu abbom<strong>in</strong>evole?<br />
Deus ‘aldet de zente autorevole<br />
de sa del<strong>in</strong>quenzia a favore,<br />
chi cun s’issoro manu trista e vile<br />
sunu luende su mundu zivile.<br />
In cantu, poi, a s’Autonomia,<br />
chi sol’<strong>in</strong> teoria hat sa Regione,<br />
dogni partidu hat unu copione,<br />
fruttu de sa romana gerarchia,<br />
chi pappagallos de periferia<br />
deven ripiter a perfezione,<br />
mentre si moven, a s’<strong>in</strong>zoma <strong>in</strong>zoma,<br />
cun sos filos tirados da-e Roma.
FASSONIS PO SA MARINA<br />
Piccioccus, disoccupaus,<br />
labai ch’est s’ora giusta,<br />
baxei a fai fassonis<br />
a Crabas e Santa Giusta.<br />
Impiantai arsenalis<br />
po fai’ barcas de giuncu,<br />
giai chi no’ teni’ navis<br />
custu Guvernu susuncu.<br />
Seus torraus a frori<br />
<strong>in</strong> manus a certa genti:<br />
a navigai <strong>in</strong> fassonis<br />
po andai <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>enti.<br />
Penseus seriamenti<br />
de attrezzai una flotta,<br />
po andai <strong>in</strong> Terrafrimma<br />
istudieus sa rotta.<br />
Tra mancanzia de navis<br />
e iscioperus selvaggius,<br />
su fatt’e’ chi a sa Sardigna<br />
dd’hanti serrau is passaggius.<br />
Inzandus, ita fadeus,<br />
po no essi’ isolaus?<br />
Totu su mari Tirrenu<br />
de fassonis ndi prenaus!<br />
Po sollecitai <strong>in</strong> Roma<br />
praticas de pensionis;<br />
<strong>in</strong> mancanzia de navis<br />
parteus cun is fassonis.<br />
In logu de su motori<br />
ddi cuncordaus sa vela,<br />
poneus lossias de canna<br />
po no ispacciai tela.<br />
It’abbisongiu teneus<br />
de navis cont<strong>in</strong>entalis?<br />
circundeus sa Sardigna<br />
de cantieris navalis!<br />
Si costrueus fassonis<br />
eus a tenni’ s’iscoffa<br />
de trasportai <strong>in</strong> Italia<br />
meda prus casu e cancioffa
Aici donaus provas<br />
de sa sarda “balentia”<br />
e teneus sa bisura<br />
de vera AUTONOMIA.<br />
Depeus fair’<strong>in</strong> modu<br />
de no’ domandai nudda,<br />
aici “birdia nosta”<br />
si nci ficchit <strong>in</strong> sa ‘udda.
SA LEPPA LUSSURZESA<br />
(A su caru amigu Vittoriu Mura)<br />
S’omaggiu tou, gratu, hap’apprezzadu,<br />
caru Mura, cun tanta simpatia,<br />
ma calcunu, chissà, pro gelosia,<br />
cuss’omaggiu l’hat goi <strong>in</strong>terpretadu:<br />
chi m’has una resorza regaladu<br />
ca est su simbulu ‘e sa limba mia.<br />
Su chi non m’hasa nadu pro rispettu<br />
mi l’has iscrittu offrendemi un’oggettu.<br />
Cunfesso chi m’has postu <strong>in</strong> pensamentu,<br />
amigu, cun cuss’attu ‘e gentilesa:<br />
b’est chie narat chi est un’offesa,<br />
e chie narat chi est cumplimentu,<br />
paragonare sa limba ‘e Larentu<br />
a unu pramm’e leppa lussurzesa.<br />
Su fatt’est chi, pro bona o mala fama,<br />
su sambenadu iscrittu has <strong>in</strong> sa lama.<br />
Est beru chi su diciu narat gai:<br />
“Segat pius sa limba de s’ispada”<br />
ma non creo chi calchi “Correddada”<br />
peruna conca messadu hapat mai,<br />
ne mi resultat ch’hat tentu guai<br />
sa zente <strong>in</strong> poesia criticada.<br />
Tantu pius chi sas concas de mazu<br />
non las <strong>in</strong>taccat perunu limbazu.<br />
Tenz’un’amigu superstiziosu<br />
chi cando l’hapo contadu s’assuntu,<br />
m’hat domandadu si m’haisti puntu,<br />
comente faghen isposa e isposu<br />
cando si faghen regalu pungosu,<br />
pro chi mai s’amore ‘enzat consuntu.<br />
E biadu, cand’unu si consolat<br />
cretend’ancora chi s’a<strong>in</strong>u ‘olat.<br />
Mi nd’han contadu de dogni colore,<br />
imbidiosos de s’omaggiu tou,<br />
dognunu <strong>in</strong>terpretende a modu sou,<br />
<strong>in</strong> chirca de mi ponner malumore.<br />
Ma de tant’<strong>in</strong>solenzia e rumore<br />
non nd’han bogadu ne giau ne zou,<br />
e pro los reduire a una larva<br />
mi so <strong>in</strong>sabonadu e fatta s’arva.
Cand’hana ‘idu chi cussa resorza<br />
segaiat su pilu che lametta,<br />
luego sun partidos che saetta<br />
a lu contare <strong>in</strong> tota sa cussorza.<br />
Deo mancu cabia <strong>in</strong> sa ch<strong>in</strong>torza<br />
passéndemi sa leppa <strong>in</strong> sa basetta.<br />
Nachi nd’han fattu f<strong>in</strong>za maladia<br />
pro su disizu ‘e sa resorza mia.<br />
Non andan ne a cazza e ne a pisca<br />
e sun pro una leppa <strong>in</strong> oriolu,<br />
cussos chi trattan sa resorza solu<br />
pro iscorzare sa figumorisca.<br />
Issos l’imprean pro ‘irdura frisca,<br />
ma deo sego petta cun corzolu.<br />
Custos disizos sunu frequentes:<br />
su cherrer pane chie no hat dentes.<br />
Torrend’a su chi m’han attribuidu<br />
- chi nachi giuto sa limba che serra -<br />
sas concas mannas nde ruen a terra<br />
pro limbas malas de calchi partidu,<br />
ca sos ladros de Pisa, l’hamus bidu,<br />
furan umpare e si faghen sa gherra.<br />
In <strong>in</strong>trallazzos de massoneria<br />
no hapo mai postu limba mia.
IS PRESENTADORIS<br />
Una borta tenemu amigus meda<br />
bravissimus messajus e pastoris,<br />
immoi fa<strong>in</strong>t’is presentadoris<br />
a turnu <strong>in</strong> Tele-Radio-Campeda.<br />
No hant’a tenni’ bella parlant<strong>in</strong>a,<br />
ma funti togus <strong>in</strong> is <strong>in</strong>tervistas<br />
candu domand’a is autistas:<br />
“Cosa ne pensa del caro benz<strong>in</strong>a?”.<br />
O puru, anant’e una domu arruta,<br />
a bortas <strong>in</strong>tervistanta su meri:<br />
“Signore, che cos’ha provato ieri<br />
quando ha visto la casa caduta?”.<br />
Si morit unu, po sa primu cosa<br />
fa<strong>in</strong>t a sa viuda sa domanda:<br />
“Ora, ci dica, signora Miranda,<br />
resta vedova oppure si risposa?”.<br />
Una dì hapu bistu unu de custus,<br />
presentadori a Tele-Monte-L<strong>in</strong>as,<br />
<strong>in</strong>tervistendi duas signor<strong>in</strong>as,<br />
meda dotadas de lumbus e...bustus.<br />
Cun su microfunu cravau <strong>in</strong> bucca<br />
coment’e unu manigu de scova,<br />
ddis domandàda: “Lei che cosa prova<br />
toccando le mammelle a una mucca?”.<br />
Cand’unu si cunsiderat <strong>in</strong> gradu<br />
de presentai a Radio-Z<strong>in</strong>nìbiri,<br />
parit ch’<strong>in</strong> su paneri porti’ pìbiri<br />
imitend’a Bongiorno e a Corradu.<br />
Parit chi custu nou mestieri,<br />
mancai a livellu artigianali,<br />
donit una patenti culturali,<br />
coment’e nai: “qu<strong>in</strong>tu poderi”.<br />
Non c’è bisongiu ‘e andai a iscola,<br />
po podi’ fai’ su presentadori,<br />
bastat chi zerri’: “Signore e Signori”<br />
nerit: “Cioè” e tenga’ facc’e sola.<br />
Certas bortas, po tenni’ prus valori,<br />
<strong>in</strong>vec’e unu ndi pon<strong>in</strong>ti dusu,<br />
ca parit chi ndi serbat un’<strong>in</strong> prusu<br />
po presentai su presentadori.
Su scimpanzè presentat su gorilla<br />
(senz’e tenni’ problemas de barberi),<br />
su maridu presentat sa mulleri<br />
e-i su babbu presentat sa filla.<br />
Oi, sa timidesa, est cosa rara,<br />
peus po ch<strong>in</strong>i <strong>in</strong> custu mundu est fessu,<br />
manu manu ch’avanzat su progressu<br />
ci ‘ollit unu nou “Dulcamara”:
SU PIANETA AUTONOMIA<br />
Est unu pianeta chi, pro giogu,<br />
lu battizze<strong>in</strong>: “Autonomia”,<br />
gai suzzedit chi, pro ironia,<br />
si narat Brunu chie <strong>in</strong>vec’est grogu.<br />
Sa Sardigna Autonoma est su logu<br />
de sos unturzos pro fagher razzìa,<br />
e dogn’astore <strong>in</strong> chirca de recatu<br />
benit famid’e s’avviat attatu.<br />
Su pastore, vivende che bandidu,<br />
sighit a pasculare ‘arveghes lanzas,<br />
pro <strong>in</strong>grassare sas aes istranzas<br />
chi ‘en<strong>in</strong> <strong>in</strong> Sardigna a fagher nidu.<br />
Ma, <strong>in</strong> cumpensu, nos han offeridu<br />
de autonomia pagas ranzas<br />
e, forsi, <strong>in</strong> d’un’ezzessu ‘e altruismu,<br />
duos cocciaris de bil<strong>in</strong>guismu.<br />
A riguardu de sa limba sarda,<br />
b’hat puru op<strong>in</strong>iones differentes.<br />
Ma pro appasigare sas currentes<br />
non b’est ne Ospitone ne Zabarda,<br />
e armados de lanza e alabarda,<br />
s’iscontran sos diversos esponentes.<br />
Su clima caldu de custa Regione<br />
no est adattu a sa discussione.<br />
Tra nois semus che canes e gattos,<br />
peus de cando giogan sos piseddos,<br />
ca nos imbreagamus de faeddos<br />
e nos ismentigamus de sos fattos.<br />
Abbogh<strong>in</strong>amus sutta sos Palattos<br />
poi nos accujamus che catteddos.<br />
Pro fagher una leze nos bocchimus,<br />
fatta sa leze, no nos nde servimus.<br />
Tra nois regnat odiu profundu<br />
ch’alimentan currentes e partidos.<br />
Pro neghe d’esser goi disunidos<br />
restamus a livellu ‘e terzu mundu,<br />
e de su nostru trabagliu fecundu<br />
si nde gosan sos canes accudidos,<br />
e cando sas discordias esplod<strong>in</strong>,<br />
sos sardos brigan, sos istranzos god<strong>in</strong>.
No azzuffamus f<strong>in</strong>zas <strong>in</strong> sa festa<br />
pro negusciare truddas e cocciaris,<br />
e cando abbogh<strong>in</strong>amus: “Forza Paris”<br />
chie tirat a manca e chie a dresta.<br />
Sos matessis ch’imm<strong>in</strong>zan sa protesta,<br />
poi si frimman pro tr<strong>in</strong>ta’ <strong>in</strong>aris.<br />
De sos chi sun <strong>in</strong> custa barca a bordu<br />
no nd’hat duos chi remen de accordu.<br />
Da-i Amsicora a s’ultima Giunta,<br />
su sistema non paret cambiadu:<br />
cuddu fit de Cartag<strong>in</strong>e alleadu,<br />
custa cun sos Romanos est congiunta.<br />
Cando trambucan sos caddos de punta<br />
non si cunsighit bonu resultadu.<br />
Autonoma fit Eleonora<br />
chi non rezziat ord<strong>in</strong>es de fora.<br />
Su limbazu politicu est oscuru<br />
e lu cumprendet solu calchi addettu.<br />
Pensade, si su sardu dialettu,<br />
o sa limba sos nostros usan puru:<br />
che la giran <strong>in</strong> suspu de seguru,<br />
pro non ponner <strong>in</strong> giaru ogni cunzettu<br />
e non s’abbizet, sa zent’isolana,<br />
chi totu sighit a s’italiana.
SOS TRES PODERES<br />
Lampu! Cantu fit tèttera che fusu,<br />
cust’isp<strong>in</strong>a dorsale italiana,<br />
nachi teniat fibra fort’e sana,<br />
<strong>in</strong>vece fit marzìda da-e susu.<br />
Sos chi podere tenian piusu<br />
de sa “Pidue” forman sa collana.<br />
Chissà proite, sos chi si b’aggrègana,<br />
cun coraggiu massonicu lu nègana.<br />
Pro cuss’esprimo su parrer modestu:<br />
- e iscujade si so <strong>in</strong>discretu -<br />
sas cungregas chi traman <strong>in</strong> segretu<br />
non poden haer un’iscopu onestu.<br />
E non rezet nemmancu su pretestu<br />
de poveros chi furan pro s’apretu,<br />
ne si diventat mai frammassone<br />
solu pro signu de dist<strong>in</strong>zione.<br />
S’Istadu de Dirittos e Doveres<br />
<strong>in</strong> manu a un’ignobile zavorra!<br />
Sun issos, colp’e balla a sa pettorra,<br />
de su ‘<strong>in</strong>ari pubblicu sos meres.<br />
Sun cussos sos famosos tres poderes:<br />
massoneria, mafia e camorra,<br />
non sos ch’imparan <strong>in</strong> giurisprudenzia,<br />
chi serv<strong>in</strong> pro salvare s’apparenzia.<br />
Forsi, sas concas mannas, est pro cussu,<br />
ch’idende sa tempesta <strong>in</strong> sas aeras,<br />
cherian trasformare sas galeras<br />
<strong>in</strong> accoglientes albergos de lussu.<br />
Non zertu pro su ladru bucci-russu<br />
de sos puddarzos e de coniglieras,<br />
ma sos carceres, gai ammodernados,<br />
serv<strong>in</strong> pro generales giubilados.<br />
Si zertos camorristas e massones<br />
possed<strong>in</strong> sempre su podere <strong>in</strong> manu,<br />
s’idet chi su pastore italianu<br />
<strong>in</strong>tregat a su lupu sos anzones.<br />
E poi nachi sas eleziones<br />
sun armas de su populu sovranu!<br />
Si no est sana, sa democrazia,<br />
est che pruna isboltada <strong>in</strong> tegadia.
Inue regnat su “Grande Oriente”<br />
zertu non b’hat pastore ne massaju,<br />
ne <strong>in</strong>segnante, nemmancu operaju,<br />
ne artigianu, ne umile zente.<br />
Ma su potente occultat su potente<br />
(a boltas no li falet calchi raju).<br />
Ista seguru chi su ch’est massone<br />
non che frazat sos ossos <strong>in</strong> presone.<br />
No est permissu pro sos istatales<br />
esser a una Loggia assoziados,<br />
però l’impid<strong>in</strong> a sos appuntados<br />
e lu cunsent<strong>in</strong> a sos generales;<br />
est proibidu a sos iscritturales,<br />
no a m<strong>in</strong>istros ne a magistrados.<br />
Sos professores de sos <strong>in</strong>trallazzos<br />
non si pienan sa dom’e istrazzos.<br />
Sempre fit decantada <strong>in</strong> dogni versu,<br />
s’Italia, sa terra ‘e sos fiores:<br />
terra de santos, de navigadores,<br />
patria de “Dirittu” (e de reversu),<br />
populu de carattere estroversu,<br />
riccu de geniales <strong>in</strong>ventores.<br />
Tantu ch’han <strong>in</strong>ventadu sa “Pidue”<br />
pro futtire su prossimu <strong>in</strong> totue.
BILINGUISMU<br />
Cussos chi sun partidos che saetta,<br />
cun su “Bil<strong>in</strong>guismu” a dogni costu,<br />
macch<strong>in</strong>es mannos <strong>in</strong> conca s’han postu:<br />
ch’appar<strong>in</strong>en sos montes a bacchetta,<br />
e ch’issos solu <strong>in</strong> manu han sa rezzetta<br />
pro persuader chi’est conchi tostu.<br />
Presum<strong>in</strong> ch’issos solu han sentimentu<br />
de sardidade a su chentu pro chentu.<br />
No est sa “limba” s’issoro meleda,<br />
ma diversa madrighe b’hat <strong>in</strong> fundu:<br />
oe ch’hamus pro patria su mundu,<br />
<strong>in</strong>ventan sa repubblica ‘e Campeda,<br />
forsi cunv<strong>in</strong>tos de batter moneda<br />
(tant’abbundamus de metallu brundu).<br />
E non pensan a calchi lisciu-bussu,<br />
si si nde pesat Emilio Lussu.<br />
Nos sunu dividende <strong>in</strong> milli fittas,<br />
pro begas chi non lucran ses d<strong>in</strong>aris,<br />
abbogh<strong>in</strong>ende ancora <br />
tra chentu concas e chentu berrittas,<br />
dende corpus a umbras malaittas<br />
che-i sas de Bog<strong>in</strong>u e de Beccaris.<br />
Sun isperdende bùlvera de badas<br />
gherrende cun sa musca a cannonadas.<br />
Pro asciuttare su sardu pantanu,<br />
non bi cheret si no Bil<strong>in</strong>guismu.<br />
Gai si fit illusu su fascismu,<br />
chi, evochende s’imperu romanu,<br />
totu su mundu teniat <strong>in</strong> manu,<br />
cultos, democrazia e comunismu.<br />
Coment’e chi, pro sanare sos dannos,<br />
bastet torrare <strong>in</strong>segus de mill’annos.<br />
E non mi nerzat, calch’impert<strong>in</strong>ente,<br />
chi m’aggradat de Roma su Podere.<br />
A mie diat fagher piaghere<br />
de faeddare <strong>in</strong> sardu solamente,<br />
ma chi’est cojuadu <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>ente<br />
amat puru sa limba ‘e sa muzere.<br />
Amante so de custa limba mia,<br />
però mi servit <strong>in</strong> <strong>Sardegna</strong> ebbia.
Cunservare, su populu isolanu,<br />
sos suos dialettos hat dirittu,<br />
senza bisonz’e <strong>in</strong>trare <strong>in</strong> cunflittu<br />
su Logudoro cun su Campidanu,<br />
ne chi su sardu cun s’italianu<br />
<strong>in</strong> dogni documentu ‘enzat iscrittu.<br />
No servit, pro rejones de pr<strong>in</strong>zipiu,<br />
criar’<strong>in</strong>toppos a su Municipiu.<br />
Totu pretenden de fagher iscola,<br />
dognunu ‘antat sa sua meaza.<br />
Gai, ponzend’<strong>in</strong> fattu a sa mundaza,<br />
lassan tuddire su trigu <strong>in</strong> s’arzola.<br />
Ma dogni limba si difendet sola,<br />
senza pampadas de fogos de paza,<br />
ca su l’imponner cun leze istatale<br />
est a li fagher unu funerale.<br />
Cun lezes non s’imponet un’usanzia,<br />
ma si cunservat cun su sentimentu;<br />
ne si presentat a su Parlamentu<br />
una leze m<strong>in</strong>ada ‘e arroganzia,<br />
ca, resultende poi <strong>in</strong> m<strong>in</strong>oranzia,<br />
no est unu felize isperimentu,<br />
su presentare cust’Isula areste<br />
ancora pius “Isula” ‘e su ch’este.
CANES DE ISTERZU<br />
In custu nostru miseru cuile<br />
sos canes sunu totu ammasettados:<br />
biden sos ladros e restan corcados,<br />
ne giàgaran mazzone ne assile;<br />
su gos’issoro est cun su muzzighile<br />
affacc’a culu, sempre isterrujados.<br />
Però faghen che raju a si ‘ettare<br />
cando sebestan cosa ‘e mandigare.<br />
Cantas boltas s’<strong>in</strong>tenden su masone<br />
iscantiadu <strong>in</strong> nottes de iscuru,<br />
però sos canes, <strong>in</strong> p<strong>in</strong>n’a su muru,<br />
paren fagher de palu a su mazzone,<br />
ch’iscannat calch’arveghe o calch’anzone<br />
e si nd’abbuddat a coro seguru.<br />
Sas feras iscobertu han cussu giogu<br />
e accud<strong>in</strong> da ogni part’e logu.<br />
Si calchi ladru ‘enit a furare,<br />
pro sos canes no hat perun’<strong>in</strong>toppu.<br />
Forsi los hamus <strong>in</strong>grassados troppu<br />
e non si poden mancu morigare.<br />
Eppuru diat poder appeddare,<br />
unu cane, mancari rassu o toppu,<br />
però sos canes nostros istan mudos,<br />
fattende solu sos porcos fottudos.<br />
Senza fagher custodia peruna,<br />
pan’e giotta lis damus a budusciu.<br />
Pro su mazzone no lis bessit musciu,<br />
poi, mancari, appeddan a sa luna.<br />
Si b’hat ladros si caglian tot’<strong>in</strong> d’una,<br />
paren chi los connoscan a su frusciu.<br />
F<strong>in</strong>za sas feras si nde sun abbistas<br />
chi custos canes nostros sun basistas.<br />
Cando mai podimus isvizzare,<br />
cun canes de isterzu, sos furones,<br />
si cando nos che furan sos anzones<br />
dan a issos sa ‘entre a mandigare?<br />
Mancu resess<strong>in</strong> su muru a br<strong>in</strong>care<br />
cun su grassu chi giughen <strong>in</strong> runzones.<br />
Sun de sos ladros fittianos fissos:<br />
mandigan da-e nois e da issos.
Ma f<strong>in</strong>za cando ‘enit zente noa<br />
pro che furare calchi fiad’ulu,<br />
<strong>in</strong>vec’e l’afferrare a pedd’e culu,<br />
bruttos cogliones, lis faghen de coa,<br />
e gai dana lampante sa proa<br />
chi connoschen sos ladros a su sulu<br />
e chi si prestan cun totu su coro<br />
a diventare cumplizes issoro.<br />
Sos canes nostros, a bentre piena,<br />
non serv<strong>in</strong> ne pro s’ama e ne pro cazza,<br />
ma, pro lis ponner unu pagu ‘e azza,<br />
proemus a los tenner a cadena,<br />
<strong>in</strong> modu chi, cand’iden zent’anzena,<br />
lis astr<strong>in</strong>gan sas dentes che tenazza.<br />
Si los lassamus isoltos ancora<br />
tenimus ladros de <strong>in</strong>tro e de fora.<br />
Cand’essit su masone a chenadorzu,<br />
<strong>in</strong>vec’e ponner fattu a lu tentare,<br />
si brigan pro sa cos’e mandigare,<br />
poi raunzan pro su corcadorzu.<br />
Proemus a los tenner a presorzu,<br />
a razione, lontanos de pare.<br />
Gai nessi, <strong>in</strong> cadena totu s’annu,<br />
si non faghen profettu mancu dannu.
ADIU, SOLE !<br />
Mirade cant’est fertile sa mente<br />
de sos genios ch’en<strong>in</strong> da-e mare:<br />
como sun progettend’e trasportare<br />
su sole de Sardigna <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>ente,<br />
s’Isula covachende <strong>in</strong>teramente<br />
cun d’un’immensu “pannellu solare”,<br />
chi alimentet a tempus pienu<br />
su “soledotto” sutta su Tirrenu.<br />
Non bastaiat su fagher razzìa<br />
de iscarzoffa, de casu e de lana,<br />
como f<strong>in</strong>za s’ardura soliana<br />
che lean pro produer energia.<br />
Dadu ch’<strong>in</strong> Piemonte e Lombardia,<br />
sole bellu, misch<strong>in</strong>os, no bi nd’hana,<br />
luego s’autorizzazione<br />
lis hat cunzessu f<strong>in</strong>za sa Regione.<br />
Cun su sole chi nois lis zedimus<br />
risparmian currente e kerosene<br />
e, de su restu, a bi pensare bene,<br />
de tantu sole it’est chi nde faghimus?<br />
Nois <strong>in</strong>oghe già nos iscaldimus<br />
reduend’<strong>in</strong> carvone s’Ortobene<br />
e <strong>in</strong>cunzende caldu cun su fogu<br />
chi ponen <strong>in</strong> s’istiu <strong>in</strong> dogni logu.<br />
Hamus criadu sas cundiziones<br />
de fagher f<strong>in</strong>a su sole emigrare,<br />
gai comente saltian su mare<br />
partidas de porcheddos e anzones.<br />
E poi nachi no hamus persones<br />
ch’iscan s’Isula nostra guvernare!<br />
Perun’àter’istadu hat un’impresa<br />
pro esportare simile ricchesa.<br />
Frunan de sole nostru sas centrales,<br />
bastat chi non nos manchet fae e lardu,<br />
però, <strong>in</strong> cambiu ‘e su sole sardu,<br />
ite nos dana sos cont<strong>in</strong>entales?<br />
Forsi calchi mazzetta ‘e cambiales<br />
o calchi’isvalutadu miliardu,<br />
e una classica mossa, pro restu,:<br />
sa manu manca cun su brazzu drestu?
No esistit regione italiana<br />
disposta a travasare sa calura<br />
a ue istad’avara est sa natura<br />
de su chi bramat dogni razza umana.<br />
Su sole no est pappa americana<br />
chi si podet profunder a usura.<br />
Napoli solu hat fattu a meraviglia<br />
su negusciu de s’aria <strong>in</strong> bottiglia.<br />
Non connoschimus àtera regione<br />
chi che mandet su sole <strong>in</strong> terr’anzena,<br />
ma nois hamus sambene <strong>in</strong> sa vena<br />
e damus...totu pro tradizione.<br />
De istrumentos de donazione<br />
s’istoria ‘e Sardigna nd’est piena,<br />
tantu sa cosa ch’hamus e ch’imprèana,<br />
cando non bi la damus, si la lèana.<br />
Da-e custa Sardigna ismentigada<br />
emigrat aterue ogn’elementu:<br />
prima s’<strong>in</strong>zegnu, s’arte, su talentu,<br />
poi su sole, a ue non bi nd’hada,<br />
e no ischimus s’<strong>in</strong>tro cust’annada<br />
emigrat sa ‘iddìa e-i su ‘entu.<br />
Isperamus chi, senza nostalgia,<br />
emigret prestu sa talassemia.
ITE ISPERAS, LUZZIFFERRU?<br />
Como chi cun manu vile<br />
has brujadu sa cussorza,<br />
Luzzifferru, ite isperas?<br />
Malaighes su cuile,<br />
odias sa messadorza,<br />
sighende vanas chimeras.<br />
Appena su fenu est siccu,<br />
<strong>in</strong> tempus de unu mese<br />
brujas buscos e forestas.<br />
Como sognas d’esser riccu,<br />
ma miserabile sese<br />
e miserabile restas.<br />
Si recurres a su fogu,<br />
pro coberare siendas,<br />
has sos cherveddos <strong>in</strong> brou.<br />
S’<strong>in</strong> conca giughes piogu,<br />
est pius giustu ch’azzendas<br />
su fogu <strong>in</strong> cuccuru tou.<br />
Ite isperas, Luzzifferru?<br />
De ti cazzare sa runza<br />
semenende su terrore?<br />
Pro ch’iscadenes s’<strong>in</strong>ferru,<br />
non nde faghes de <strong>in</strong>cunza<br />
si non semenas laore.<br />
Sa campagna has postu <strong>in</strong> luttu,<br />
chi solu su la mirare<br />
ponet <strong>in</strong> luttu su coro.<br />
Nara como cale fruttu<br />
nd’has pòtidu coberare,<br />
o cale medagli’e oro.<br />
O puru, narami tue,<br />
Luzzifferru possidente,<br />
a su fogu <strong>in</strong>teressadu:<br />
proite propiu <strong>in</strong>ue<br />
de recreu est s’ambiente<br />
bettas su cimentu armadu?<br />
Pro costruire vill<strong>in</strong>os<br />
no hat bisonzu sa zente<br />
de cust’attu crim<strong>in</strong>ale.<br />
Brujados chercos e p<strong>in</strong>os,<br />
non restat pius niente<br />
de bellesa naturale.
Duncas, salva sa bellesa,<br />
ca da unu buscu siccu<br />
pagu e nudda nde conchistas,<br />
e-i sa candel’azzesa,<br />
Luzziffè, poveru o riccu,<br />
ponedila <strong>in</strong> pibiristas!
RISPOSTA PRO SAS RIMAS<br />
Egregiu Mostru Sacru, chi arroccadu<br />
ti ses de sa cultura <strong>in</strong> alta chima,<br />
ammitto ch’hapas pèrdidu s’istima<br />
a s’Arcadia, nota <strong>in</strong> su passadu,<br />
però como, <strong>in</strong> su tou potentadu,<br />
no azzettas ne metrica e ne rima.<br />
Como chi coltu diventadu sese<br />
ti pones sas ottavas sutta pese.<br />
Si torrat su diluviu universale<br />
e sese tue su padronu ‘e s’arca,<br />
lassas a terra a Dante e a Petrarca<br />
e salvas Quasimodo e Montale.<br />
Ma pro su gustu tou viscerale<br />
non los retiro sos remos <strong>in</strong> barca,<br />
che zertos chi sa rima han’a fadiga<br />
e agatan s’iscuja ch’est antiga.<br />
Zertos, chi poetende han pag’alenu,<br />
pro poesia barattan sa prosa<br />
e - si coment’est zente imbidiosa -<br />
ispucc<strong>in</strong> sempre s’operadu anzenu.<br />
S’impotente, de boria pienu,<br />
s’arrabbiat si nuda ‘idet s’isposa.<br />
Mazzone chi non giompet a sa ua<br />
bogat s’iscuja ch’est ancora crua.<br />
Segundu tue, est poeta impignadu<br />
chie faghet su versu a briglia isolta,<br />
ca, pro zert’arruffona zente colta,<br />
sa rima est unu passazu obbligadu.<br />
S’idet chi tue puru hasa proadu<br />
a t’esprimer <strong>in</strong> rima, calchi ‘olta,<br />
e ca non t’est resèssida sa proa<br />
lassas s’istrada ‘ezza pro sa noa.<br />
A sos poetas improvvisadores<br />
cont<strong>in</strong>u segas sos pannos a dossu<br />
e cun frizzas chi passan pulp’e ossu<br />
bersaglias puru sos ammiradores.<br />
Ca non sunu che tue professores<br />
los cheres carralzare <strong>in</strong>-d-unu fossu,<br />
però, si los apprezzan <strong>in</strong> totue<br />
sos poetas sun issos e non tue.
Ma ti cheria ponner a su prou,<br />
poetend’<strong>in</strong> su palcu, <strong>in</strong> d’una gara,<br />
cun cussa poesia a tie cara<br />
e a calchi Solone amigu tou.<br />
Ponzo su tuju contr’a unu zou<br />
chi sos fruscios s’<strong>in</strong>tenden <strong>in</strong> Limbara,<br />
poi non restat anima peruna:<br />
restas tue, su palcu e-i sa luna.<br />
Est fazile rezzire su cunsensu<br />
de un’istrim<strong>in</strong>zida “Rosa Mistica”,<br />
ue f<strong>in</strong>za su ruttu est cos’artistica<br />
e pari pari si ‘ettan s’<strong>in</strong>zensu.<br />
Su populu, però, no est propensu<br />
de poetare <strong>in</strong> giae futuristica.<br />
Mi meraviglio de calchi Giuria<br />
ch’avallat cuss’abortu ‘e poesia.<br />
Pasche puru novellos “Leopardos”<br />
<strong>in</strong> cussas tuas riservas de cazza,<br />
ma lassa seberare a sa piazza<br />
sa poesia chi cheren sos sardos:<br />
sos chi pro te sun poetas bastardos,<br />
pro issa sunu poetas de razza.<br />
Sovrana est sa piazza, <strong>in</strong> fundu <strong>in</strong> fundu,<br />
non ses tue s’imbìligu ‘e su mundu.
SA MODA TIRANNA<br />
Sa moda est un’imperiu assolutu<br />
chi dettat leze <strong>in</strong> dogni latitud<strong>in</strong>e<br />
e a issa, sa zente, hat s’abitud<strong>in</strong>e<br />
de s’<strong>in</strong>ch<strong>in</strong>are ad angulu acutu.<br />
Si unu a non mollare est risolutu<br />
restat tra su marteddu e-i s’<strong>in</strong>cud<strong>in</strong>e.<br />
Si de sa moda no est rispettosu<br />
est iscazzadu che cane runzosu.<br />
Su dom<strong>in</strong>iu sou <strong>in</strong>cuntrastadu,<br />
non solu <strong>in</strong>fluit <strong>in</strong> s’abbigliamentu,<br />
ma mudat f<strong>in</strong>a su cumportamentu<br />
de chie timet d’esser criticadu.<br />
A su sessu gentile hat decretadu<br />
de dare ogn’istajone appuntamentu,<br />
ca est sa moda chi devet dezìdere<br />
cantos prammos de anca fagher bìdere.<br />
Est issa ch’istabìlit a punt<strong>in</strong>u<br />
su pesu adeguadu a s’istatura,<br />
e gai fissat puru sa mesura<br />
de sos lumbos, de ch<strong>in</strong>tu e de su s<strong>in</strong>u.<br />
E pro cussu, sa fem<strong>in</strong>a, est cont<strong>in</strong>u<br />
suggetta a istrumentos de tortura,<br />
ca sa moda li dettat sa sentenzia<br />
comente amm<strong>in</strong>istrare ogn’isporgenzia.<br />
Sa moda est pro sas fem<strong>in</strong>as s’iscola<br />
chi las faghet brillare che istellas:<br />
cunv<strong>in</strong>tas de si fagher pius bellas,<br />
si pìntana sa cara a istagnola<br />
e cun su pettus a s’imbola-imbola<br />
si creen tottu perfettas modellas.<br />
Cando faeddan, seguras de sè,<br />
com<strong>in</strong>zan su discursu cun “CIOE’ ”.<br />
Sa fem<strong>in</strong>a est chirchende sa manera<br />
da-i dogni cumplessu ‘e s’affrancare,<br />
ma pius creet de s’emancipare<br />
e pius de sa moda est presonera.<br />
A s’om<strong>in</strong>e s’azzurrit che pantera,<br />
ca nach’isse la solit segregare,<br />
ma niunu l’avvertit, nessi a cua,<br />
chi est sa moda, sa tiranna sua.
Ma calch’om<strong>in</strong>e puru, <strong>in</strong>sipiente,<br />
sighit sa moda de sas signor<strong>in</strong>as:<br />
s’aggeggiat cun collana e oric<strong>in</strong>as,<br />
cun sa parrucca o cun sa permanente.<br />
Sas modas faghen a rier sa zente,<br />
bidèndelas pro primu <strong>in</strong> sas vetr<strong>in</strong>as,<br />
ma poi totu las ponen <strong>in</strong> usu,<br />
e-i sa zente non riet piusu.
POLITICA ‘ARVEGHINA<br />
‘Arveghes riunidas a cungressu<br />
<strong>in</strong> custu democraticu meraju,<br />
sa neghe est de su nostru lagh<strong>in</strong>zaju<br />
si non bidimus ispera ‘e progressu.<br />
Nachi tutelat su nostru <strong>in</strong>teressu,<br />
però no hamus erva mancu <strong>in</strong> maju.<br />
Tota s’attenzione <strong>in</strong> monopoliu<br />
est pro nostra segnora ‘e su petroliu.<br />
Sos accudidos campan a s’iscrocca<br />
pro cantu dromm<strong>in</strong> sos pastores sardos:<br />
sa chimica <strong>in</strong>gullende miliardos<br />
e nois rozzighendenos sa rocca.<br />
Si br<strong>in</strong>camus chisura, sa mazzocca<br />
nos dan <strong>in</strong> palas, senza riguardos,<br />
e poi si la lean cun s’annada<br />
si falat pagu latte <strong>in</strong> sa cannada.<br />
Pastorighend’<strong>in</strong> cust’arida zona,<br />
su mere sognat campagnas amenas,<br />
e nos pretendet sas tittas pienas,<br />
comente sunu sas de sa padrona.<br />
Inutil’isettare annada ‘ona<br />
si non migramus <strong>in</strong> terras anzenas.<br />
Si no nos alimentat a dovere,<br />
<strong>in</strong>vec’e nois, murgat sa muzere.<br />
Devimus supportare dogni azzottu,<br />
ca tra nois non regnat s’unione,<br />
eppuru, cando truvan su masone,<br />
<strong>in</strong>ue passat una passan totu,<br />
e-i sa chi non sighit su fiottu<br />
rezzit colpos de fuste <strong>in</strong> su groppone.<br />
Sol’<strong>in</strong> sa mandra restamus unidas,<br />
ma pasculende semus divididas.<br />
Totu nos dan ispuntadas de pè,<br />
abusend’e sa nostra masedia,<br />
proite semus sa categoria<br />
abituad’a narrer solu “Beee!”.<br />
Nos han regoltu <strong>in</strong> s’arca de Noè<br />
pro allattare s’umana zenìa,<br />
ma si una reclamat calchi cosa<br />
luego naran chi est badd<strong>in</strong>osa.
Si nos preservan de calchi malannu<br />
e nos foraggian <strong>in</strong> tempus de nie,<br />
est pro nos poder murgher dogni die<br />
e pro nos tunder una ‘olta a s’annu.<br />
Però, a cambiare unu tirannu,<br />
no est cumbeniente, cre a mie:<br />
proite ispodestare unu Scià<br />
s’est mal’e peus s’Aiatollà?<br />
Cand’en<strong>in</strong> da-e fora pro nos tunder,<br />
nos nd’ segamus su poddigh’a mossu.<br />
De su Tirrenu sàltian su fossu,<br />
sos chi non timen sos pes de s’<strong>in</strong>funder,<br />
cun manu frimma, senza si cunfunder,<br />
no nde segan sa lana da-e dossu.<br />
Ma si puru pastore cambiamus,<br />
‘arveghes fimis, ‘arveghes restamus.<br />
In tota s’ora de cust’<strong>in</strong>terventu,<br />
calchi “Beee” s’est <strong>in</strong>tesu solamente,<br />
però no han cumpresu un ‘accidente,<br />
(est che fagher sa prèiga a su ‘entu).<br />
Si de agire non tenen s’<strong>in</strong>tentu,<br />
sos cungressos non serv<strong>in</strong> a niente,<br />
però, pro dare de forza una proa,<br />
naran “Beee” e s’iscùt<strong>in</strong>an sa coa.
SA GIUSTISCIA UMANA<br />
( A Paulu Pillonca )<br />
In custu mundu, sa giustiscia umana,<br />
a boltas est dosada a “trallallera”<br />
e no est beru chi s’istraniera<br />
est pius giusta de s’italiana:<br />
a unu reu de morte li dana<br />
s’ergàstulu o tr<strong>in</strong>t’annos de galera,<br />
poi, <strong>in</strong> appellu o <strong>in</strong> Cassazione,<br />
resultat <strong>in</strong>nozente che anzone.<br />
E s’<strong>in</strong>terpellas calchi magistradu,<br />
ti rispondet luego dis<strong>in</strong>voltu:<br />
chi hat rejone su chi l’hat assoltu<br />
e-i su chi l’haiat cundannadu.<br />
Non faeddemus, poi, ‘e s’avvocadu:<br />
pro isse ogni brigante est ben’accoltu.<br />
Dogn’avvocadu, sos suos clientes,<br />
cheret assoltos, ca sun <strong>in</strong>nozentes.<br />
Chie s’isettat sa perfezione<br />
da-e s’umana giustiscia s’<strong>in</strong>gannat,<br />
cand’a issa sa vista si l’appannat,<br />
ruet che caddu zegu <strong>in</strong> su burrone.<br />
Giudichende sa propia persone,<br />
chie l’assolvet, chie la cundannat.<br />
Ma su chi faghet a rier est custu:<br />
ambos zuìghes han fattu su giustu.<br />
A pius ch’andat a pass’e piogu,<br />
no esprimit giudisciu sempr’esattu,<br />
già chi sa tela ‘e su sou sedattu<br />
a boltas est segada <strong>in</strong> calchi logu.<br />
S’isbaglias tue ti bullan a fogu,<br />
s’isbagliat issa est totu bene fattu.<br />
E bae e faghe su cuntradditoriu<br />
cun chi’est <strong>in</strong>tro sa turr’e avoriu!<br />
In Catanzaro hamus bidu <strong>in</strong> s’àula<br />
m<strong>in</strong>istros, generales, colonnellos,<br />
ch’han fattu sa figura ‘e sos pivellos,<br />
creschéndelis su nasu a dogni fàula.<br />
De veridade manc’una peràula,<br />
eppuru f<strong>in</strong> testimonzos modellos.<br />
Tota zente chi passat a s’istoria<br />
pro tantu pupu<strong>in</strong>e <strong>in</strong> sa memoria.
Cand’<strong>in</strong>trat <strong>in</strong> sa giungla ‘e sos asfaltos,<br />
sa giustiscia s’agatat <strong>in</strong> guai.<br />
De solitu suzzedit f<strong>in</strong>za gai<br />
cando mazan sos chercos <strong>in</strong> sos saltos,<br />
chi a sa lande de sos ratos altos<br />
sa mazadorza non b’arrivit mai.<br />
Già lu cumprendet f<strong>in</strong>za unu bastasciu<br />
ch’est pius fazile a colpire <strong>in</strong> basciu.<br />
Si su zuìghe ponet <strong>in</strong> presone<br />
un’<strong>in</strong>nozente de bascia cuntrada,<br />
pro su zuìghe pena non bi nd’hada,<br />
ca est unu normale isvarione,<br />
che cando tue, pro distrazione,<br />
ti lassas sa braghetta isbuttonada.<br />
Ponet un’<strong>in</strong>nozente <strong>in</strong> gattabuja<br />
poi no li domandat mancu iscuja.<br />
Calchi ‘olta s’abbizan de s’errore<br />
cando, su colzu, est <strong>in</strong> sa Santa Gloria.<br />
Tando l’assolven nessi a sa memoria<br />
e a sos ossos li torran s’onore.<br />
Immag<strong>in</strong>ade su sou fervore,<br />
<strong>in</strong>tro sa tumba, fattende baldoria<br />
e nende, cun rejone, rie rie:<br />
ponidemiche - sas - barras - <strong>in</strong>ie.
S’ISTADU PRIMA E POI<br />
Possibile, o amada terra mia!<br />
chi ti persigat dogni disaura:<br />
prima su “fasciu” de sa dittatura,<br />
como “s’isfasciu” ‘e sa democrazia.<br />
Prima, su vituperiu ‘e sa zente,<br />
fit su nieddu guvernu oppressore,<br />
como regnat sovranu su terrore,<br />
pro neghe ‘e unu Guvernu impotente.<br />
Dogn’assass<strong>in</strong>u est unu dissidente<br />
ch’ideales politicos profèssada.<br />
Chie de sequestros s’<strong>in</strong>terèssada<br />
est unu chi cuntestat su sistema,<br />
e dogni banda assumit un’emblema,<br />
paret torrada sa “Carboneria”.<br />
Tottu vanu su sàmbene versadu<br />
sutta sa democratica bandela.<br />
Cant’eroismu frundidu <strong>in</strong> carrela<br />
pro dare dignidade a un’istadu,<br />
e poi, chie l’hat impersonadu,<br />
no est istadu bonu a lu difèndere.<br />
Calcunu tentat como ‘e si lu ‘èndere<br />
coment’e azienda <strong>in</strong> fallimentu,<br />
sorte ch’àteros populos han tentu<br />
pro un’istraniera egemonia.<br />
Su meccanismu est già collaudadu,<br />
sa tatica est antiga e manifesta:<br />
gai comente brujan sa foresta,<br />
pro fagher logu a su cimentu armadu,<br />
renden <strong>in</strong>guvernabile s’Istadu<br />
pro chi diventet fazile conchista.<br />
Sa politica puru hat su basista<br />
e dogni nazione hat unu giuda<br />
dispostu a la traigher, senza duda,<br />
che-i su chi traitu hat su Messia.<br />
Ischìdadi, Guvernu italianu!<br />
Non sias priu peus de sa gioga.<br />
Tra sequestros, terrorismu e droga,<br />
curret a rios su sàmbene umanu.<br />
Ma si ses veramente “Cristianu”<br />
dimustra puru coraggiu zivile:<br />
de su tempiu serra su giannile<br />
a sos pagu pulidos trafficantes;<br />
che Gesugristu iscazza sos mercantes<br />
cun s’issoro profana mercanzia.
SEMENE E INCUNZA<br />
S’umanidade, cun sa sua manu,<br />
si procurat su bene e-i su male.<br />
Niunu naschet Santu o crim<strong>in</strong>ale,<br />
ma lu diventat pianu pianu.<br />
S’om<strong>in</strong>e creschet malaidu o sanu<br />
segundu s’alimentu corporale.<br />
Gai dognunu assimilat <strong>in</strong> mente<br />
su chi li dat s’iscola o s’ambiente.<br />
S’<strong>in</strong> sa presente generazione,<br />
calchi deliriada fantasia,<br />
unit su mitra a s’ideologia<br />
- briva de sentimentu e de rejone -<br />
est cussu tipu d’educazione<br />
chi l’hat <strong>in</strong>cam<strong>in</strong>ada <strong>in</strong> cussa via,<br />
ca dognun’<strong>in</strong> su mundu hat sempre agidu<br />
segundu sos consizos ch’hat rezzidu.<br />
Chissà proite, <strong>in</strong> dogni sem<strong>in</strong>ariu<br />
e <strong>in</strong> dogni politica <strong>in</strong>chiesta,<br />
tr<strong>in</strong>cian giudiscios a manca e dresta<br />
cun d’unu <strong>in</strong>cumprensibile frasariu,<br />
tirend’<strong>in</strong> ballu s’eternu divariu<br />
(ca nach’ispettat unu puddu a testa),<br />
alimentende gai sas iscujas<br />
de sas brigatas nieddas e rujas.<br />
Ma niunu si solet domandare:<br />
comente mai non naschet laore<br />
<strong>in</strong> sa campagna, si s’agricoltore<br />
non s’<strong>in</strong>teressat de la coltivare?<br />
Si poden mai fizos educare<br />
cun-d-unu babbu malu educadore?<br />
Non podet dare mai fruttu ‘onu<br />
sa pianta lassada <strong>in</strong> abbandonu.<br />
Si sa natura est male guvernada<br />
non si rendet possibile sa vida.<br />
S’abba da-i su monte iscaturida<br />
cheret <strong>in</strong> sensu giustu <strong>in</strong>canalada,<br />
ca poi chi sa domo est allagada<br />
no est fazile ‘<strong>in</strong>cher sa partida.<br />
Inutile <strong>in</strong>gulpare sa natura<br />
si niunu de issa tenet cura.
F<strong>in</strong>za sa belva dozile diventat<br />
cando est allevada cun amore,<br />
ma si pérfidu est s’allevadore<br />
contr’a isse sa bestia s’avventat.<br />
Gai su fizu de ‘occhire tentat<br />
su vituperiadu genitore.<br />
Edduncas non si mustret <strong>in</strong>dignadu<br />
chie regoglit su ch’hat semenadu.<br />
Si gherran prepotente e prepotente,<br />
non diat esser tanta sa dolenzia,<br />
ma s’ispirale de sa violenzia<br />
colpit sempre sa vittima <strong>in</strong>nozente:<br />
calchi sardu partidu <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>ente<br />
pro chistiones de subravivenzia,<br />
comente hat colpidu a Pedru Ollanu,<br />
nobile fizu de su Sarcidanu.<br />
Sa cultura, cand’est <strong>in</strong> fallimentu,<br />
lassat ispaziu a sos crim<strong>in</strong>ales,<br />
e non serv<strong>in</strong> pomposos funerales,<br />
ne tantu baccagliare <strong>in</strong> Parlamentu.<br />
Non lu sullevan cust’ismarrimentu<br />
mancu sas assembleas s<strong>in</strong>dacales.<br />
Oramai, sa putrida ferida,<br />
l’han trascurada e s’est <strong>in</strong>cancrenida.<br />
E cando sa ferida est <strong>in</strong> cancrena<br />
est <strong>in</strong>utile fagher alchimia;<br />
lassemus perder sa demagogia,<br />
chi servit solu pro fagher iscena,<br />
e diemus fiduzia piena<br />
a chi’est cumpetente <strong>in</strong> chirurgia,<br />
pro evitare chi s’<strong>in</strong>fezione<br />
si propaghet a tota sa persone.<br />
Duncas, bisonzat sùbitu operare<br />
prima ch’arrivet su fogu a carrones,<br />
ma zertas nostras istituziones<br />
non faghen nudda pro no isbagliare,<br />
e perden tempus a teorizzare,<br />
ma senza dare disposiziones.<br />
Medas Guvernos si rezene gai:<br />
restan a caddu e non si moven mai.
UNA GITA AVVENTUROSA<br />
Chi hat bisonzu de calchi guida,<br />
pro pigar’<strong>in</strong> montagna a sa segura,<br />
chirchet s’amigu Vittoriu Mura,<br />
pro non currer perigulos de vida.<br />
Pilota puntuale a sa partida,<br />
lu perdes prim’e giomper a s’altura,<br />
e poi de tres dies de cam<strong>in</strong>u<br />
ti l’agatas a pes de su Cerv<strong>in</strong>u.<br />
Una die chi fattu hamus s’azzardu,<br />
semus rutos che lissa <strong>in</strong> salamuja:<br />
l’hamus pérdidu ‘e vista cun s’iscuja<br />
chi fimis tres segundos <strong>in</strong> retardu.<br />
Lu coizamus <strong>in</strong> Santu Nenardu<br />
e che giompimus a Pisch<strong>in</strong>a Ruja,<br />
cun-d-unu sole brujende che fogu,<br />
chirchend’a Mura e Mura no <strong>in</strong> logu.<br />
Ma s’autista puru - conca macca -<br />
coment’e sempre, Spensatellamente,<br />
senza si render contu de niente,<br />
s’est <strong>in</strong>filadu <strong>in</strong>-d-una piteracca,<br />
chi, s’<strong>in</strong>contramus, pro disgrascia, un’acca,<br />
nos bloccat su cam<strong>in</strong>u malamente.<br />
Deo cun Cannas e Tiu Angheleddu<br />
fimis pro nde girare de cherveddu.<br />
Cando Tiu Angheleddu s’est abbistu<br />
chi Spensatello curriat lontanu,<br />
de lu frimmare hat tentadu <strong>in</strong>vanu,<br />
ma solu abba <strong>in</strong> su pistone hat pistu<br />
(ca ue non bi podet Gesugristu,<br />
non bi podet perunu cristianu).<br />
Solu poi ‘e tres oras s’est frimmadu,<br />
cando s’est su motore arrebbelladu.<br />
Sa guida non fit abbista tantu,<br />
però nemmancu su guidadore,<br />
ca si non si li bloccat su motore<br />
nos agatamus sutta ‘e Monte Santu.<br />
Ma ambos duos si daian bantu<br />
de guidas alp<strong>in</strong>as de valore.<br />
Si de guidas gai has una paja,<br />
“col cavolo” conchistas s’Imalaja.
Poi f<strong>in</strong>idu cussu purgadoriu,<br />
torrados tot’a su punt’e partenzia,<br />
bisonzaiat bider s’<strong>in</strong>solenzia,<br />
s’azza de Spensatello e de Vittoriu:<br />
chie ca “ch’essit fora ‘e territoriu”<br />
chie ca “peccat de <strong>in</strong>telligenzia”.<br />
Su fatt’est chi, sa neghe ‘e su zoroddu,<br />
si l’han bettada da-i pala <strong>in</strong> coddu.
A ITE SERVIT CUSTA POESIA?<br />
A ite servit custa poesia<br />
<strong>in</strong> custos tempos de contos <strong>in</strong> banca?<br />
lucros de una “mafia bianca”<br />
ch’ispeculat <strong>in</strong> dogni maladia?<br />
Chi cuntrattat sos lettos <strong>in</strong> corsia<br />
che chi esserat bendende una tanca?<br />
Grascias a su progressu ch’hamus fattu,<br />
sa vida est compra-vendita e ricattu.<br />
A ite serv<strong>in</strong> a s’umanidade<br />
custos versos rimados e isoltos,<br />
si da-i ‘ucca de presuntos coltos<br />
s’apprendet dogni bestialidade?<br />
Cando trasforman s’universidade<br />
<strong>in</strong> bolgia de discepulos istoltos,<br />
a ite giuat custa poesia<br />
ue su mitra est ideologia?<br />
A ite serv<strong>in</strong> custos versos sardos,<br />
cando semus che feras <strong>in</strong> sa tana,<br />
ue barattan una vida umana<br />
pro una pizzigada ‘e miliardos?<br />
chi esig<strong>in</strong> cun faccia ‘e pistalardos,<br />
che chi umperan abba <strong>in</strong> sa funtana?<br />
It’est su contributu ‘e su poeta<br />
<strong>in</strong> custu <strong>in</strong>sambenadu pianeta?<br />
A ite servit custa poesia<br />
de poetas antigos e modernos,<br />
si pubblicos poderes e guvernos<br />
sun <strong>in</strong>ferzidos de massoneria?<br />
E impersonan sa burocrazia<br />
battor culi-cagados padreternos?<br />
Sa poesia, <strong>in</strong> tantu luridùm<strong>in</strong>e,<br />
est vile lozu <strong>in</strong> mesu a su legùm<strong>in</strong>e.<br />
Ite contat su versu eloquente,<br />
esternadu cun tanta passione<br />
si oe, su valore ‘e sa persone,<br />
est <strong>in</strong> sa cifra ‘e su contu currente?<br />
ch’est de avallu a su del<strong>in</strong>quente<br />
pro poder iscansare sa presone?<br />
Sa poesia est miseru imballaggiu<br />
tra prejos de riscattu e riciclaggiu.
Sos romanticos versos tra amantes<br />
sun farfaruzas de tempus lontanu.<br />
Oe s’aneddu est un’omaggiu vanu<br />
si no est tempestadu ‘e diamantes,<br />
e-i sas proas pius esaltantes<br />
sun sas rap<strong>in</strong>as a pistola <strong>in</strong> manu,<br />
pro comporare sos gustos <strong>in</strong> voga<br />
chi dan sos paradisos de sa droga.<br />
Sa poesia no est mai istada<br />
funtana de ricchesa o de potenzia.<br />
Prima nessi, cun meda riverenzia,<br />
fit da-i mecenates amparada;<br />
como che Cenerentola est trattada<br />
f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> s’istampa, cun paga <strong>in</strong>dulgenzia.<br />
Un’istampa ch’est sempre... a cagaredda<br />
cun eroes de cronaca niedda.<br />
A ite servit custa poesia,<br />
fruttu de sentimentos dilicados,<br />
<strong>in</strong>-d-unu mundu de carros armados,<br />
imbasciadores de democrazia?<br />
chi oe, cun feroze tirannia,<br />
assuggettan sos debiles istados?<br />
Sa poesia, <strong>in</strong> mes’a tant’istraziu,<br />
agatat sempre pius pagu ispaziu.
CANES E PASTORES<br />
Pastore sardu, tue has tantas neghes,<br />
però sa neghe tua pr<strong>in</strong>zipale<br />
est ch’has unu cuile ispeciale<br />
chi contat pius canes che ‘arveghes.<br />
E tando como non ti nde la seghes<br />
si tottu sos dissignos t’andan male,<br />
ca murghes tres ‘arveghes fadigadas<br />
e chentu canes màndigan debadas.<br />
Innanti fisti teracu pastore,<br />
senza mancu ‘entone ne mudanda,<br />
e cumbìnchidu t’hat sa propaganda<br />
a esser tue padronu e segnore.<br />
Ca su padronu fit isfruttadore<br />
has piantadu cuile addibbanda.<br />
Solu chi, a su postu ‘e su cuile,<br />
como t’agatas cun-d-unu canile.<br />
E a su mancu esseran canes bonos<br />
pro custodire s’ama <strong>in</strong> sa pastura,<br />
<strong>in</strong>vece, senza sestu ne mesura,<br />
isperdiscian su ben’e sos padronos.<br />
Custos canes possed<strong>in</strong> milli donos,<br />
ma su pius connotu est <strong>in</strong> sa fura.<br />
Non solu furan issos a dogn’ora,<br />
ma giaman f<strong>in</strong>za ladros da-e fora.<br />
Su mason’est cont<strong>in</strong>u mim<strong>in</strong>ende,<br />
ma sos canes sun sempre <strong>in</strong> aumentu,<br />
ch’a pius de su tou allevamentu<br />
sun sos canes anzenos recuende.<br />
De cantos a iscrocco sun campende<br />
bisonzat fagher unu censimentu,<br />
pro disponner de màndigu dezente<br />
<strong>in</strong>nanti chi s’imbolen a sa zente.<br />
Prima chi si t’afferren a runzones,<br />
tènelas sutt’a oju sas provvistas,<br />
ca si trattat de canes camorristas<br />
ispeciales <strong>in</strong> protezione.<br />
Cun s’iscuja ‘e protegger sos masones<br />
ti ricattan e faghen sos basistas,<br />
f<strong>in</strong>z’a cando, su populu, isfadadu,<br />
no lis dat su buccone avvelenadu.
Ma pro cantu, tra canes e pastores,<br />
sa parte pius forte est sa can<strong>in</strong>a,<br />
tue, pastore, tened’<strong>in</strong> s’isch<strong>in</strong>a<br />
su pesu de sos tuos protettores,<br />
chi ti nde suzzan samben’e suores<br />
gai comente suzzat s’origh<strong>in</strong>a.<br />
Sos tantos canes chi giughes addossu<br />
ti sunu reduende a pedd’e ossu.<br />
Pastore sardu, troppu t’est costada<br />
sa gana de cuile a contu tou,<br />
ca no nde ‘ogas ne giau ne zou<br />
da-i cust’ama male amm<strong>in</strong>istrada:<br />
<strong>in</strong>vec’e murgher latte a sa cannada<br />
lu ses murghende a unu colabrou.<br />
Cun cussos canes chi non ti dan pasu<br />
no has’a giomper mai a fagher casu.<br />
Cun tantos canes chi deves campare,<br />
imbizzados a latte e petta crua,<br />
ìstalis fattu, mancar’a s’accusa,<br />
cando ‘ess<strong>in</strong> su notte a orettare,<br />
ca sun capazes de si che suzzare<br />
f<strong>in</strong>za su latte de muzere tua.<br />
Cand’issa, <strong>in</strong>drommiscada, est aterue,<br />
los allattat cretende chi ses tue.
POESIAS IN SUSPU<br />
Coment’est sempre abitud<strong>in</strong>e mia,<br />
amigu Mura, ti rispondo a prontu.<br />
Non semus solos a nos render contu<br />
chi su suspu est sa mezus poesia<br />
e chi su membru de ogni Giuria<br />
la premiat, s<strong>in</strong>ò passat pro tontu.<br />
Pro fagher f<strong>in</strong>ta d’esser cumpetente<br />
premiat dogni tròddiu ‘e molente.<br />
Non t’ispantes s’<strong>in</strong> zona disastrada<br />
la faghet de padronu s’isciacallu.<br />
Oe, poeta, est dogni pappagallu<br />
chi faeddat a limba trobojada,<br />
ca sa mafia est sempre preparada<br />
pro dare a sos fizolos un’avallu.<br />
Non t’ispantes si calchi imperadore<br />
faghet su caddu sou senadore.<br />
Sas peraulas gai sibill<strong>in</strong>as<br />
chi forman sa moderna poesia,<br />
las estra<strong>in</strong> a tipu lotteria<br />
pro cumponner sas deghe c<strong>in</strong>qu<strong>in</strong>as,<br />
pro cussu miscian sas cosas div<strong>in</strong>as<br />
cun sa pius istupida eresia.<br />
Tirende sas peràulas a sorte<br />
podet bessire “vida” e poi “morte”.<br />
Cussas perlas chi tue has seberadu<br />
dimustran cale pedra ‘e paragone<br />
hat <strong>in</strong> possessu sa “Cummissione”<br />
pro giudicare su nostru operadu,<br />
e presentat lad<strong>in</strong>u s’ispaccadu<br />
de cust’ottusa generazione.<br />
Nàrami tue si ‘alet sa pena<br />
<strong>in</strong>trar’a fagher part’e cussa chena.<br />
Regogl<strong>in</strong> su limone senza suzzu<br />
e <strong>in</strong> sa matta appiccan sa medaglia;<br />
chircan apposta Giurias de vaglia<br />
pro premiare simile <strong>in</strong>ciappuzzu;<br />
deven giugher istogomo ‘e istruzzu<br />
pro digirire cussa burrumbaglia!<br />
Biada’a chie tenet cuss’impicciu<br />
de ponner istrum<strong>in</strong>zos <strong>in</strong> su nicciu.
In su laore be-i creschet lozu<br />
si sos massajos abbarran drommidos.<br />
Sos laddajones sun sempr’esistidos,<br />
peus pro chie los ponet sutt’ozu,<br />
o chie a sa cadena ‘e su rellozu<br />
si los appiccat che pignos ambidos.<br />
Ma s’azione pius <strong>in</strong>dezente<br />
est dare petta pùdida a sa zente.
UNU MANUALE PRO GUVERNARE<br />
Si has de guvernare sa tendenzia<br />
deves ponner a puntu ogni “m<strong>in</strong>uzia”,<br />
pro poder conchistare sa fiduzia<br />
de sos chi ti supportan cun passenzia,<br />
e si difettas de <strong>in</strong>teligenzia<br />
bisonzat de supplire cun s’astuzia.<br />
In sa faccia t’est sempre nezessaria<br />
una màscar’e terra refrattaria.<br />
Occurret cussa màscara isolante<br />
pro affrontare sos caldos atunzos;<br />
non pistes <strong>in</strong> sa taula sos punzos<br />
cando de argumentos ses mancante;<br />
sias sempre gentile e elegante,<br />
però surdu pedrale a sos murrunzos,<br />
tantu tottu protestan e battaglian,<br />
però poi s’<strong>in</strong>creschen e si caglian.<br />
In tempus de campagna elettorale<br />
faghe sempre sas solitas prommissas<br />
(dogni peidru, a forz’e narrer missas,<br />
s’imprimit <strong>in</strong> sa mente su missale).<br />
Cun sas fem<strong>in</strong>as sias cordiale<br />
ca si ti votan lu deves a issas:<br />
a Eva la cumb<strong>in</strong>chet su serpente<br />
poi Adamu a issa ponet mente.<br />
Mai sa ‘ucca ti tuppen lentolos<br />
faeddend’a sa zente <strong>in</strong> sas piattas,<br />
e si pro casu est tempus de pumattas<br />
bae cun-d-un’iscorta ‘e co<strong>in</strong>zolos.<br />
Sos nostros guvernantes sardignolos<br />
han totu sas prommissas satisfattas,<br />
nos mancat solu, subr’e Gennargentu,<br />
sa fabbrica ‘e su nie e de su ‘entu.<br />
S’<strong>in</strong> Guvernu resessis a <strong>in</strong>trare,<br />
impar’a fagher s’equilibrista,<br />
ca sos ch’isettan su turn’<strong>in</strong> sa pista<br />
non biden s’ora de t’isbilanciare.<br />
Cando si rendet liberu un’altare<br />
dogni santu diventat arrivista.<br />
E si non si teniat sempre abbistu,<br />
faghian fora f<strong>in</strong>z’a Gesugristu.
Si andas <strong>in</strong> Brasile <strong>in</strong> missione,<br />
<strong>in</strong> Argent<strong>in</strong>a o <strong>in</strong> Venezuela,<br />
non fettas, pro difettu ‘e cautela,<br />
sa figura de unu m<strong>in</strong>chione:<br />
si passas <strong>in</strong> rivista unu plotone<br />
e deves saludare sa bandela,<br />
non fettas, pro isbagliu, cun sa manu,<br />
un’imponente saludu romanu.<br />
Si ses <strong>in</strong>terpelladu “lì per lì”<br />
non nerzas mai ne “Si” e ne “No”:<br />
risponde solamente “Ni” e”So”<br />
a chie t’<strong>in</strong>tervistat <strong>in</strong> Tivì’.<br />
S’isbaglias e t’iscappat calchi “Si”<br />
subitamente aggiunghe unu “ Però “.<br />
Siat ogni risposta, ogni postilla,<br />
digna de un’oràculu ‘e Sibilla.<br />
Cando ses <strong>in</strong>vitadu a collocare<br />
sa prima pedra de calch’ispidale,<br />
<strong>in</strong>forma, <strong>in</strong> su discursu uffiziale,<br />
cantos séculos deven isettare<br />
prima d’esser <strong>in</strong> gradu ‘e cam<strong>in</strong>are<br />
su baosu coccoi regionale,<br />
(ca si si movet li ‘ettan sa franca<br />
sos cabos de sa mafia bianca).<br />
Si ti defer<strong>in</strong> a s’Inquirente<br />
pro calchi “bustarella Made <strong>in</strong> Usa”,<br />
nara chi est un’<strong>in</strong>famante accusa<br />
pro ti colpire politicamente.<br />
Chie guvernat est sempr’<strong>in</strong>nozente,<br />
salvu calchi persone troppu ottusa.<br />
Però pro cussa puru b’est s’<strong>in</strong>ventu<br />
de s’istitutu ‘e su penetimentu.<br />
Ses suspettadu de corruziones?<br />
E tue affuttid<strong>in</strong>de de sa ciarra!<br />
Rest’<strong>in</strong> su postu tou a man’<strong>in</strong> barra,<br />
già duran pagu cussos trimizones.<br />
Non dias mai sas dimissiones,<br />
sézzidu ses e sézzidu t’abbarra.<br />
Anzis, si times calchi buglia fea,<br />
fàghedi giaittare a sa cadrea.
RUNAGHES IN GHERRA<br />
De cantu oe sa zent’est isterica<br />
da-i pagu sa proa nd’hapo tentu:<br />
cando sa Giunta ‘e “Runagh’e Attentu”<br />
est <strong>in</strong>trad’<strong>in</strong> cunflittu cun s’America.<br />
Totta sa zona sua periferica<br />
l’hat z<strong>in</strong>tada cun muros de cimentu,<br />
poi b’hat piazzadu unu cannone<br />
pro distruer sa bomba “al neutrone”.<br />
Bos hat a parrer una cosa comica,<br />
ma su Pentagono est orioladu<br />
ca “Runagh’e Attentu” hat decretadu<br />
de l’attaccare cun s’arma economica,<br />
ca, affuttendesi ‘e sa bomb’atomica,<br />
li hat su casu sardu dennegadu,<br />
e da-i cras, sos Istados Unidos,<br />
màndigan maccarrones iscundidos.<br />
Ma de cant’est distratta, cussa zente,<br />
no l’est passadu mancu <strong>in</strong> su cherveddu<br />
chi su Consizu ‘e “Runaghe Nieddu”<br />
est de op<strong>in</strong>ione differente.<br />
Rezzida sa notiscia prontamente,<br />
su Sìndigu, ch’est om<strong>in</strong>’e faeddu,<br />
dichiarat, cun arte dialettica,<br />
sa gherra a s’Unione Sovietica.<br />
E “Runaghe Nieddu” est de peràula,<br />
ca da-i cando appresu hat sa notiscia<br />
(si comente produit ortaliscia)<br />
no l’imbiat pius basolu e càula,<br />
gai sos russos, sèzzidos a tàula,<br />
si nutr<strong>in</strong> solu a bardu piscia piscia.<br />
Ma bi cheret coraggiu, ite diàm<strong>in</strong>e!<br />
a fagher morrer sos russos de fàm<strong>in</strong>e.<br />
Sunu chirchende sa formula magica<br />
de iscongiuru a simile cundanna;<br />
<strong>in</strong> Mosca curren da <strong>in</strong> gianna <strong>in</strong> gianna<br />
pro si passare sa notiscia tragica;<br />
timende cussa m<strong>in</strong>eta nuragica,<br />
<strong>in</strong> su Creml<strong>in</strong>u si tremen che canna.<br />
Appenas han leadu arrast’e gherra<br />
sun tottu rutos benujos a terra.
E gai puru s’America <strong>in</strong>trea<br />
hat proadu un’iscossa troppu dura.<br />
Nachi su Presidente, addirittura,<br />
ha tentu una passada ‘e diarrea.<br />
In sa sede de s’Onu, s’Assemblea<br />
- ch’est iscagareddada de natura -<br />
hat dezis’e mandare a sos Runaghes<br />
su Segretariu sou a ponner paghes.<br />
Mirade cantu allargan sos abbissos<br />
sos om<strong>in</strong>es politicos redossos:<br />
non potend’attaccare sos colossos,<br />
sa vera gherra la faghen tra issos,<br />
sighend’ancora sos modulos fissos<br />
de si lear’a calches e a mossos.<br />
No han <strong>in</strong> domo ne paza ne fenu,<br />
però si ‘occh<strong>in</strong> pro s’à<strong>in</strong>u anzenu.<br />
Sos guvernantes nostros ponen cura<br />
<strong>in</strong> su rattare sas runzas de fora,<br />
però niunu s’abbizat ancora<br />
chi su Runagh’est senza cobertura,<br />
e chi pioet <strong>in</strong>tro a disaura,<br />
<strong>in</strong> aumentu da-e <strong>in</strong> ora <strong>in</strong> ora.<br />
A sos colossos pàrana s’iscudu<br />
e s’isméntigan ch’han su culu nudu.
POESIAS A S’AMMASSU<br />
Comente giughen sa ua a s’ammasu<br />
dogn’annu a sas cant<strong>in</strong>as sociales,<br />
gai zertas “riservas” culturales<br />
regogl<strong>in</strong> poesias a ispassu,<br />
<strong>in</strong>ue si dezidit cal’est s’assu<br />
e cales sun sos frillos marg<strong>in</strong>ales,<br />
e cun particulare attenzione<br />
a sos terr<strong>in</strong>os de produzione.<br />
Comente <strong>in</strong>dividian cun cura,<br />
sos peritos, s’orig<strong>in</strong>’e su ‘<strong>in</strong>u,<br />
gai controllan su versu a punt<strong>in</strong>u<br />
cussos “sommeliers de sa cultura”.<br />
S’est de montagna o s’est de pianura,<br />
si est adulteradu o genu<strong>in</strong>u,<br />
e cun <strong>in</strong>s<strong>in</strong>dacabile giudisciu<br />
l’<strong>in</strong>collan s’etichetta de uffisciu.<br />
E pro cantu est zente appatentada,<br />
est garanzia pro su cuncurrente,<br />
ma <strong>in</strong> zertas iscolas, meda zente,<br />
dat sa patente e patente no hada;<br />
o puru giughet sa mente <strong>in</strong>crostada<br />
ca est <strong>in</strong>qu<strong>in</strong>adu s’ambiente.<br />
Gai viaggiat zente isprovvedida<br />
cun faziles patentes de guida.<br />
Zertu, pro unu pessimu autista,<br />
prefero deghe pessimos poetas<br />
chi, mancari cun formulas segretas,<br />
si faghen de trofeos sa provvista,<br />
ma sa patente de camionista<br />
la deven dare persones discretas.<br />
Invece <strong>in</strong>tendo narrer frequente:<br />
“ma chi’est chi t’hat dadu sa patente?!”.<br />
B’est f<strong>in</strong>za su zuìghe chi s’<strong>in</strong>gannat,<br />
applichende su codice penale,<br />
ma b’hat una giustiscia ispeciale,<br />
chi su fumu sa vista no l’appannat:<br />
s’op<strong>in</strong>ione pubblica cundannat<br />
su reu ch’han assoltu <strong>in</strong> Tribunale.<br />
Su populu, o contra o a favore,<br />
est s’unica Giuria chi hat valore.
Inue pesan cussas poesias<br />
su pesu podet esser punzonadu,<br />
ma podet esser puru isbilanciadu,<br />
comente nd’hat <strong>in</strong> zertas drogherias,<br />
ca già s’ischit chi sas controllerias<br />
las faghet dogni sèculu s’Istadu.<br />
Ma, piagat o no, su pesu est custu,<br />
solu Santu Micheli hat pesu giustu.<br />
De poesias <strong>in</strong> suspu selvaggiu<br />
no nde cumprendo su significadu,<br />
pro cussu, zertas chi nd’han premiadu,<br />
de las legger non tenzo su coraggiu.<br />
Sa poesia est sempre unu “messaggiu”<br />
però non gai “messaggiu cifradu”,<br />
chi no nde podes cumprender un’acca<br />
si non giughes su codice <strong>in</strong> busciacca.<br />
Ma non faghet peruna impressione<br />
sa patent’e poeta a su diploma,<br />
(b’hat uffiscios appositos <strong>in</strong> Roma<br />
chi dan f<strong>in</strong>za su titulu ‘e Barone),<br />
est solu una moderna <strong>in</strong>venzione<br />
pro lottizzare su sardu idioma.<br />
Faghen, pro culturale baronia,<br />
sas chiudendas de sa poesia.
SA PUNTURA ANTISCANDALU<br />
Mirade, ite miscela han <strong>in</strong>ventadu<br />
pro ponner frenu a sa corruzione,<br />
ch’<strong>in</strong> s’istatale amm<strong>in</strong>istrazione<br />
podet dare brillante resultadu.<br />
Chie manizat d<strong>in</strong>ar’e s’Istadu<br />
pius non podet fagher s’imbroglione:<br />
li faghen un’ispezia ‘e puntura<br />
chi lu rendet allergicu a sa fura.<br />
Su ch’est prepostu pro amm<strong>in</strong>istrare,<br />
pius non podet cummitter abusu:<br />
appena l’<strong>in</strong>trat d<strong>in</strong>ar’<strong>in</strong> piusu<br />
de su chi li bisonzat pro campare,<br />
luego tenet gana ‘e mandigare<br />
su chi piaghet a su carrabusu,<br />
e dogni ‘olta ch’amm<strong>in</strong>istrat male,<br />
hat un’attaccu ‘e colica renale.<br />
A dogni pubblicu amm<strong>in</strong>istradore<br />
chi de furare l’<strong>in</strong>trat sa mania,<br />
si l’attaccat luego s’allergia<br />
ch’hat isperimentadu s’<strong>in</strong>ventore,<br />
e no esistit barba ‘e professore<br />
chi lu sanet de cussa maladia.<br />
S’om<strong>in</strong>e ladru restat ammajadu<br />
f<strong>in</strong>z’a torrare su chi nd’hat furadu.<br />
Chie, de Sanidade cumpetente,<br />
s’impippat de sa populassione,<br />
isperimentat <strong>in</strong> prima persone<br />
su ch’est suffrende sa povera zente,<br />
cale campionariu vivente<br />
de sos males de totta sa Regione.<br />
A chie sa riforma rendet vana<br />
non restat chirriolu ‘e petta sana.<br />
Sos chi curan sa pubblica f<strong>in</strong>anzia,<br />
o sos addettos a su monopoliu,<br />
appena lean fiagu ‘ gasoliu<br />
avvert<strong>in</strong> de s’alenu sa mancanzia<br />
e sun brivos de fagher alleanzia<br />
cun riccos trafficantes de petroliu.<br />
Solu s’<strong>in</strong>casciu de una tangente<br />
lis bloccat s’apparadu digerente.
Già ch’<strong>in</strong> su nostru pubblicu ischedariu<br />
<strong>in</strong> pagos giughen sas ungias pulidas,<br />
han imm<strong>in</strong>zadu - cosas mai ‘idas! -<br />
un’antifurtu apposta pro s’erariu,<br />
<strong>in</strong>corporadu <strong>in</strong> su Funzionariu<br />
chi registrat <strong>in</strong>tradas e bessidas,<br />
pro chi, s’iscriet falzu <strong>in</strong> su pabilu,<br />
li ‘essat una bua <strong>in</strong> dogni pilu.<br />
Duncas non semus s’ultima iscobitta,<br />
<strong>in</strong> fattu de amm<strong>in</strong>istrazione.<br />
Forsi semus sa prima nazione<br />
chi hamus s’onestade <strong>in</strong> ampullitta.<br />
Su chi non dan sas mamas cun sa titta<br />
lu dat sa legge cun s’<strong>in</strong>iezione.<br />
Nois hamus sa punta ‘e diamante<br />
chi mudat <strong>in</strong> onestu ogni birbante.<br />
Ma cust’idea de moralizzare<br />
paret una solenne frigadura:<br />
chie de cosas pubblicas hat cura,<br />
no accunsentit a s’immunizzare.<br />
Lampu! Niunu cheret guvernare<br />
ue no est possibile sa fura.<br />
Azzettan solu s’agatan su Magu<br />
chi fetat f<strong>in</strong>ta ‘e lis <strong>in</strong>trare s’agu.
CATULLOS IN SUTTANA<br />
Don Pes e Padre Cubeddu,<br />
de poesia funtanas,<br />
nachi fattu a sas suttanas<br />
giraian su cherveddu.<br />
Custos Vates religiosos,<br />
Don Ba<strong>in</strong>zu e Padre Luca,<br />
de sos sardos <strong>in</strong> mastruca<br />
f<strong>in</strong> sos Catullos famosos,<br />
ma <strong>in</strong>vec’e fagher gosos<br />
pro sos Santos de su Chelu,<br />
cumponiana cun zelu<br />
(ma de diversu tenore)<br />
poesias de amore<br />
pro ‘attias e bajanas.<br />
Forsi cussa passione<br />
lis serviat de cunfortu<br />
tra una missa ‘e mortu<br />
e una cunfessione.<br />
S’han fattu calchi cantone<br />
licenziosa o patetica,<br />
fit pro licenza poetica<br />
a su rigore canonicu,<br />
fit solu amore platonicu<br />
pro devotas fittianas.<br />
Ma dia cherrer ischire<br />
Padre Luca ite faghiat,<br />
cando si che corcaiat<br />
su notte, prim’e drommire.<br />
Forsi soliat pedire<br />
sa grascia a Nostra Segnora<br />
chi sa Dama Incantadora<br />
li manderet a sa zella,<br />
o calch’atera donzella<br />
oggettu ‘e sas suas ganas.<br />
Gai puru a Don Ba<strong>in</strong>zu,<br />
su cadduresu L<strong>in</strong>doro,<br />
hat confusu anim’e coro<br />
su carrale pistigh<strong>in</strong>zu.<br />
de sa làmpana <strong>in</strong> s’altare,<br />
a sa candela ‘e comare<br />
s’isaiat dende fogu,<br />
<strong>in</strong> disizu ‘e disaogu,<br />
de avventuras mundanas.
Cando cun sa penitente<br />
faghian s’oju maduru,<br />
“...sun om<strong>in</strong>es issos puru”<br />
cummentaiat sa zente.<br />
L’ischit f<strong>in</strong>za su molente<br />
ch’issos puru f<strong>in</strong>i mascios,<br />
ma serren <strong>in</strong> sos calascios<br />
sos amorosos lamentos,<br />
no los lampen a sos bentos<br />
che repiccos de campanas.<br />
Sos Catullos chirigados<br />
ch’<strong>in</strong> sas venas giughen fogu,<br />
<strong>in</strong> dogni tempus e logu<br />
sunu sempre zelebrados,<br />
che chi sian esentados<br />
da-i su Cumandamentu<br />
chi faghet impedimentu<br />
a sensuales disizos,<br />
e puros coment’e lizos<br />
cantan sas Doris Galanas.<br />
Ma custos ch’<strong>in</strong> sagristia,<br />
<strong>in</strong> bestes sazerdotales<br />
cumponen sos madrigales<br />
a sas Fizas de Maria<br />
a s’issoro gerarchia<br />
forsi sun pagu gradidos,<br />
ca sun che caddos fuidos<br />
da-i s’issoro serragliu,<br />
e impitan pro bersagliu<br />
sas bellas parrocchianas.<br />
Nessi su Rettore Mele,<br />
pro sa sàtira famosu,<br />
a s’abidu religiosu<br />
si mantenzeit fidele,<br />
e creo chi su “nichele”<br />
l’haeret giutu f<strong>in</strong>z’Isse,<br />
ma fuiat che Ulisse<br />
a s’<strong>in</strong>cantu ‘e sas sirenas,<br />
iscazzende sas anzenas<br />
da-i sas suas suttanas.
SA PAGHE DE SOS TEULAJOS<br />
Cun tottu custos sardos palad<strong>in</strong>os,<br />
sempr’impignados <strong>in</strong> verbosas giostras,<br />
sighit a piumbare <strong>in</strong> palas nostras<br />
su nérviu ‘e sos nostros aguzz<strong>in</strong>os.<br />
Bisonzat bider su coraggiu ch’hana<br />
contr’a sa feudale prepotenzia,<br />
ma paret ch’hapan solu s’<strong>in</strong>cumbenzia<br />
de contare sos colpos chi nos dana.<br />
Tant’est chi, cun filippicas iscrittas,<br />
ovvero cun mirabile oratoria,<br />
non potende ‘antare una vittoria,<br />
dan solu contu de sas iscunfittas.<br />
Su carru nostru non servit a nudda<br />
ca f<strong>in</strong>it sempre <strong>in</strong> mesu ‘e su pantanu<br />
f<strong>in</strong>’a cando an sas rèd<strong>in</strong>es <strong>in</strong> manu<br />
avvocadeddos de pane e chibudda.<br />
Però, a los <strong>in</strong>tender faeddende,<br />
cun boghe arrojolida pro imbizzu,<br />
duces cun manganello e ozu rizzu<br />
paret sa Provvidenzia imbiende.<br />
Grascias a issos devet diventare,<br />
sa Sardigna, s’ottava maraviglia,<br />
e faeddan <strong>in</strong> sardu pro puntiglia,<br />
mancari chi no l’iscan faeddare.<br />
Ma custos palad<strong>in</strong>os isolanos,<br />
appena chi faeddan de ‘<strong>in</strong>ari,<br />
s<strong>in</strong>de ‘ogan sos ojos pari pari<br />
ca tottu be-i cheren ponner manos.<br />
Un’usanzia como est diventada<br />
su si legger sa vida <strong>in</strong> “limba” issoro,<br />
ma forsi haian tentu prus decoro<br />
s’haian giutu sa limba truncada.<br />
Non creo, su sistema, chi lu giàmbene:<br />
(cando l’han a giambare est troppu tardu)<br />
como, chie si contat pius “Sardu”.<br />
faghet f<strong>in</strong>za s’analis de su sàmbene.<br />
Si segnal’e vernaccia b’hat <strong>in</strong> mesu,<br />
tand’est de razza sarda verdadera,<br />
ma si b’agatan traccias de barbera,<br />
decretan: “fora su piemontesu”.
Chie de veru sardu hat sa pretesa<br />
pretendet puru s’autoridade,<br />
e s’hat appena un’unza ‘e sardidade<br />
s<strong>in</strong>d’attribùit nessi un’unz’e mesa.<br />
E faghet giuramentos e prommissas<br />
de morrer pro su ben’e sa Sardigna,<br />
però, subra cuss’anima benigna<br />
non giuat mai a fagher iscummissas.<br />
Sun palad<strong>in</strong>os de natura rara<br />
e pari pari s’istrazzan sas bestes;<br />
sende masedos si f<strong>in</strong>ghen arestes<br />
che à<strong>in</strong>os chi b’hat <strong>in</strong> s’As<strong>in</strong>ara.<br />
Sas brigas sun sa negh’e ogni male,<br />
ma bae e nàralu a zente testarda;<br />
pro ironia, “S’Unione Sarda”<br />
restat sol’unu titulu ‘e giornale.<br />
Restat gai, che roda senza rajos,<br />
unu populu dignu ‘e mezus gloria,<br />
ch’<strong>in</strong> cant’a paghe passat a s’istoria<br />
che-i “sa paghe de sos teulajos”.<br />
S’istranzu sighit criticas a tèssere<br />
contr’a sos sardos, cont<strong>in</strong>u <strong>in</strong> discordia,<br />
Ma si tra sardos bi fit sa cuncordia,<br />
ite razza de “Sardos” dimis èssere?!-
DEUS PERDONA!<br />
Deus perdona, si su nostru dolu<br />
cuntrastat cun sa Tua Volontade,<br />
ca pro su gosu de s’Eternidade<br />
s’Anghelu nostru hat ispiccadu ‘olu.<br />
E no nos servit mancu de consolu<br />
su nos mancare <strong>in</strong> veneranda edade,<br />
sende cunv<strong>in</strong>tos chi Anghelos gai<br />
devian nascher e non morrer mai.<br />
Deus perdona, si forsi, <strong>in</strong> cust’ora,<br />
cuntrastamus sos Tuos determ<strong>in</strong>os,<br />
ca sidis de “Rizolos Cristall<strong>in</strong>os”<br />
sa mente nostra teniat ancora.<br />
Pro nois fit che Lughe ‘e aurora<br />
chi non pariat connoscher decl<strong>in</strong>os.<br />
Forsi sos chi a Tie aman cun zelu,<br />
serv<strong>in</strong> pius <strong>in</strong> terra che <strong>in</strong> Chelu.<br />
Deus perdona, si rimpianghimus<br />
sa Lughe de sa cale nos has brivu,<br />
tantu Tue cumprendes su motivu,<br />
si bene appalesare no l’ischimus.<br />
De cust’orfana < Ischiglia > chi tenimus<br />
non fit solu su “babbu putativu”<br />
ma s’appassionadu criadore<br />
chi che fiza cureit cun amore.<br />
Deus perdona, si su sentimentu<br />
appannat calchi ‘olta s’<strong>in</strong>tellettu,<br />
ca no est eresia, ma difettu<br />
de s’umana natura ch’hamus tentu.<br />
Non solu ammiraimis su talentu,<br />
ma Li nutrimis puru tantu affettu.<br />
No est fazil’esprimer <strong>in</strong> faeddu<br />
sas attrattivas de Ti’Angheleddu.<br />
O Deus, cust’isfogu mi perdona,<br />
perdona si Ti parzo irriverente:<br />
<strong>in</strong> Chelu has un’esercitu imponente<br />
de Poetas, fatèndedi corona,<br />
ma sèberas sa l<strong>in</strong>fa pius bona<br />
e lassas <strong>in</strong> su mundu s’iscadente.<br />
Pro forza semus sempre <strong>in</strong> malas abbas<br />
si mor<strong>in</strong> Cristos <strong>in</strong>vec’e Barabbas.
Deus perdona, si feridu a morte<br />
l’hat calchi frizza de dispiaghere...<br />
Cunforta como fizos e muzere,<br />
rezzendeLu <strong>in</strong> sa Tua Santa Corte.<br />
Cunzedi a nois puru bona sorte<br />
pro Li render onores a dovere,<br />
e Tue dignu ispaziu Li fettas<br />
<strong>in</strong> sa “Mistica Rosa” ‘e sos Poetas.
TERRORISMU E PENTIMENTU<br />
Como chi, mancumale, han istanadu<br />
sos mostros de s’italica “vandea”,<br />
totu si poden fagher un’idea<br />
chi sun luzzu e ledàm<strong>in</strong>e impastadu:<br />
a sas domandas de su magistradu<br />
sun che culos de pudda a diarrea.<br />
Como, sos chi a issos ponen fattu<br />
de su chi los isettan leen attu.<br />
Cussos bermes, de sàmbene sididos,<br />
veros modellos de vigliaccheria,<br />
cheren assumer sa fisonomia<br />
de èsseres umanos penetidos<br />
istanende sos àteros bandidos<br />
da-i sa fogna ‘e s’ideologia.<br />
E già calcunu ottenit sa clemenzia<br />
senza nemmancu fagher penitenzia.<br />
Non faghet meraviglia s’<strong>in</strong> Italia<br />
accomunan sa prata a s’allum<strong>in</strong>iu,<br />
trattende su ch’est reu ‘e assass<strong>in</strong>iu<br />
che chie furat un’ispilla balia;<br />
nde seghet una conca o una dalia<br />
han su matessi pesu <strong>in</strong> s’iscrut<strong>in</strong>iu.<br />
Su boja cun s’adultera redenta<br />
<strong>in</strong>tran ambos <strong>in</strong> chelu a manu tenta.<br />
E pro dirittu de rappresentanzia<br />
faghet f<strong>in</strong>za sa fem<strong>in</strong>a de boia,<br />
ca podet ness’iscazzare sa noia<br />
a sos cumpagnos, <strong>in</strong> sa latitanzia,<br />
e si prestat <strong>in</strong> dogni circustanzia<br />
a fagher issa de caddu de Troia.<br />
E non diventat ruja che coraddu<br />
cando faghet de Troia a su caddu.<br />
Oe, ch’a su feroze terrorista<br />
s’est abberta sa ‘ia ‘e su riscattu,<br />
poi ch’est de istrages sastifattu<br />
presentat de sos cumplizes sa lista;<br />
essende f<strong>in</strong>’a deris brigatista,<br />
Pubblicu M<strong>in</strong>isteriu est de fattu,<br />
e cand’est sézzid’<strong>in</strong> cussa cadrea<br />
chircat f<strong>in</strong>za s’applausu <strong>in</strong> platea.
Gai, segundu su giudisciu umanu,<br />
- chi est meda diversu ‘e su div<strong>in</strong>u -<br />
serrat sa carriera, un’assass<strong>in</strong>u,<br />
cun su còmudu rangu ‘e ruffianu.<br />
Mentre da-i sa leze fit lontanu<br />
<strong>in</strong> d’unu br<strong>in</strong>cu s’agatat vic<strong>in</strong>u,<br />
e podet esser puru espatriadu<br />
cun ispesas a gàrrigu ‘e s’istadu.<br />
E cando naro “a gàrrigu ‘e s’istadu”<br />
<strong>in</strong>tendo narrer a gàrrigu nostru.<br />
Liberan e protegg<strong>in</strong> unu mostru,<br />
ch’est sempre unu sepulcru imbiancadu,<br />
(gai comente, mancar’allizadu,<br />
<strong>in</strong>doran pro Nadale su olostru)<br />
poi ch’imbolan <strong>in</strong> sa zella sua<br />
cuddu chi furat un’udron ‘e ua.<br />
F<strong>in</strong>it ch’<strong>in</strong> cust’ezzessu ‘e garantismu<br />
naschet su s<strong>in</strong>dacadu ‘e sos pentitos,<br />
e non b’hat duda ch’<strong>in</strong> zertos partidos<br />
dan alabanzia a su terrorismu,<br />
sighende su sistema ‘e su fascismu<br />
ch’hat fatt’eroes sos suos bandidos.<br />
Già da-i como sos ferros iscattan<br />
pro sos chi - misch<strong>in</strong>eddos! -los maltrattan.
SU PROZZESSU A SA SUPERANONIMA<br />
Cussos superbalentes imputados<br />
chi giughen dogni die a prozzessare,<br />
zertu chi non si poden lamentare<br />
d’essere istados pagu fentomados.<br />
In chentu posas sun fotografados,<br />
chi b<strong>in</strong>d’hat f<strong>in</strong>z’e los imbidiare,<br />
pro ch’hana conchistadu, <strong>in</strong> pompa magna,<br />
s’unore de sos ferros de campagna.<br />
Custos eroes, ch’ignorados f<strong>in</strong>i<br />
f<strong>in</strong>za da-i sa cronaca locale,<br />
oe triunfan <strong>in</strong> dogni giornale<br />
umpare cun su Paba e cun Pert<strong>in</strong>i.<br />
Deris hapo confusu a Spadol<strong>in</strong>i<br />
cun sa faccia de unu crim<strong>in</strong>ale,<br />
abituadu, <strong>in</strong> sa “cronaca nera”,<br />
a bider solu faccias de galera.<br />
Bidende calchi sequestradore<br />
<strong>in</strong> fundu a su giornale, ammanettadu,<br />
tue pensas chi l’hapan pubblicadu<br />
pro ponner frenu a tantu disonore,<br />
<strong>in</strong>vece, calchi teracu pastore,<br />
ch’est f<strong>in</strong>za da-i Deu ismentigadu,<br />
pro haer fama de om<strong>in</strong>e duru<br />
<strong>in</strong>trat <strong>in</strong> d’una “Anonima” isse puru.<br />
In custos casos, raccontat sa zente,<br />
chi unu teracheddu pagu ‘e bonu,<br />
domandaiat sempre a su padronu<br />
s’<strong>in</strong> bidda passaiat pro balente.<br />
In bidda, tue, non contas niente,<br />
li rispondiat cuddu, <strong>in</strong> aspru tonu.<br />
Tando su teracheddu, pro sa fama,<br />
si tuccat e isparat a sa mama.<br />
S’<strong>in</strong> sa Regione bi suzzedit briga,<br />
o puru àteras cosas pius feas,<br />
pro dare contu de sas Assembleas,<br />
<strong>in</strong> su giornale iscrien calchi riga.<br />
Ma sos ch’isfruttan sa “Leze Cossiga”<br />
occupan battor pag<strong>in</strong>as <strong>in</strong>treas,<br />
ca s<strong>in</strong>d’affutt<strong>in</strong> de sa libertade,<br />
bastat chi tenzan notoriedade.
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> cuss’arte b’est s’<strong>in</strong>flazione<br />
de sos chi cheren esser fentomados:<br />
zertos paren bandidos diventados<br />
apposta pro sa televisione,<br />
poi chi che los zaccan <strong>in</strong> presone,<br />
<strong>in</strong>-d-un’albergo si cren alloggiados,<br />
e dian cherrer calchi segnor<strong>in</strong>a<br />
pro lis passare sa man’<strong>in</strong> s’isch<strong>in</strong>a.<br />
Su ch’hat lucradu calchi miliardu<br />
da-i s’<strong>in</strong>dustria ‘e su sequestru,<br />
bragosu, ammanettadu, a passu lestru,<br />
paret chi giutat unu pramm’e lardu,<br />
dende s’ispuntu a su cronista sardu<br />
pro render pubblicu ogni sou estru.<br />
E si comente totu faghet brou,<br />
s’istampa est tota canta a contu sou.<br />
Ma, dende risonanzia de badas<br />
a bermes chi de fama sun <strong>in</strong> gana,<br />
oe, s’istampa quotidiana<br />
est diventada romanzu a puntadas,<br />
caus’e tantas mentes traviadas<br />
chi buffan abba <strong>in</strong> simile funtana.<br />
Prozzessend’una banda ‘e crim<strong>in</strong>ales<br />
diventan personaggios teatrales.
S’ASSENTEISMU CRIMINALIZADU<br />
S’assenteismu est diventadu viziu<br />
<strong>in</strong> s’impiegu pubblicu, a usura,<br />
ecco chi tando, sa magistradura,<br />
leat su postu de su cabuffiziu.<br />
Ma si s’assenteismu est immorale,<br />
non creo mancu giusta sa ped<strong>in</strong>a<br />
chi su Regulamentu ‘e discipl<strong>in</strong>a<br />
lu surroghet su Codice Penale.<br />
Pro dogn’assenzia <strong>in</strong>giustificada<br />
bi est sa multa o sa suspensione,<br />
però non mai sa reclusione,<br />
ch’<strong>in</strong> casu de reatu est cuntemplada.<br />
Non s’improvvisat autoritariu<br />
unu Guvernu de podere brivu,<br />
ponzende su podere Esecutivu<br />
sutta s’iscettru ‘e su Giudiziariu.<br />
In-d-un’Istadu bene organizzadu<br />
dogni Podere hat una funzione,<br />
ed est signale de confusione<br />
si unu est da un’ateru usurpadu.<br />
Poi de su podere Clericale<br />
hamus connotu su Totalitariu;<br />
com’est de turnu su Giudiziariu,<br />
tot’a colpos de Codice Penale.<br />
Esisitit unu titulu prezisu<br />
ed est “assenzia <strong>in</strong>giustificada”<br />
però non devet esser travisada<br />
<strong>in</strong> “truffa” bell’e bona a s’improvvisu.<br />
A chie mancat <strong>in</strong> cussa manera<br />
- si su superiore no est zegu -<br />
li poden fagher perder s’impiegu,<br />
ma non mai ficchìrelu <strong>in</strong> galera.<br />
Ca pratichende cussa sanzione<br />
su circulu diventat quadratu:<br />
sun depenalizzende su “reatu”<br />
e penalizzan cussa “<strong>in</strong>frazione”!<br />
Gai, sas zellas de sos crim<strong>in</strong>ales,<br />
las deven dest<strong>in</strong>are a sos mandrones:<br />
sos “pentidos” isgombran sas presones<br />
e las pienan de iscritturales.
Custa fazzenda ‘e sos assenteistas,<br />
a parrer meu, no est tantu giara,<br />
ch’<strong>in</strong> Bad’e Carros e <strong>in</strong> s’As<strong>in</strong>ara<br />
b’hapat mandrones e non terroristas.<br />
Non meritat, su populu zivile,<br />
una Giustiscia gai cunzebida:<br />
chi liberet sa belva <strong>in</strong>ferozida<br />
e <strong>in</strong>serret sa bestia ‘e cortile.<br />
Sa Giustiscia perfetta est utopia,<br />
ma de mezoru non dat signu ancora,<br />
s’<strong>in</strong> s’istrage de Brescia est perdidora<br />
e s’<strong>in</strong>teressat de sa mandronia.<br />
S’assenteismu de sos istatales<br />
cun s’Istadu Giuridicu lu frenas,<br />
senz’isprecare zellas e cadenas,<br />
ne perder tempus <strong>in</strong> sos Tribunales.
SU PIANETA PAGHE<br />
Sas columbas de dogni nazione<br />
totue porr<strong>in</strong> messaggios de paghe.<br />
Nemmancu sas berveghes <strong>in</strong> s’umbraghe<br />
pius no timen lupu ne mazzone;<br />
f<strong>in</strong>zas <strong>in</strong> sa foresta, su leone,<br />
regnat cun coro modde che ambaghe.<br />
Totu alimentan custu sacru fogu<br />
cun lumeras de paghe <strong>in</strong> dogni logu.<br />
Tantu s’umanidade nd’est cunv<strong>in</strong>ta,<br />
de viver <strong>in</strong> su mundu <strong>in</strong> paghe santa,<br />
chi, a partire da-i su baranta,<br />
de gherras nd’hana fattu chentutr<strong>in</strong>ta!<br />
Ma totu sos Istados faghen f<strong>in</strong>ta<br />
chi sa zent’est <strong>in</strong> paghe tota canta,<br />
e chi sos mostros de sa gherra f<strong>in</strong>i<br />
solu Hitler cun Franco e Mussol<strong>in</strong>i.<br />
Sas marcias de sa Paghe sun de moda,<br />
f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> su bar su tema est attuale:<br />
faeddende de paghe mondiale<br />
iscolan grappas e Campari-soda.<br />
Ma s’a calcunu li girat sa roda,<br />
si tiran de pistola o de pugnale.<br />
Innant’<strong>in</strong>vocan paghe <strong>in</strong> sas istradas,<br />
poi giogan s’amigu a istoccadas.<br />
Si pretendet chi ponzat raigh<strong>in</strong>as<br />
s’àrvure de sa paghe <strong>in</strong> dogn’Istadu,<br />
però, <strong>in</strong> su matessi frabbicadu,<br />
si nde tiran sos pilos tra bigh<strong>in</strong>as.<br />
Zertos maridos ch’han sas concub<strong>in</strong>as,<br />
zertas muzeres ch’han s’<strong>in</strong>namoradu,<br />
sa paghe tra Istados han a coro,<br />
però non tenen paghe <strong>in</strong> dom’issoro.<br />
Send’<strong>in</strong> cunvegnos de paghe impignados,<br />
aumentan sas bases militares;<br />
non poden bider samben da-i nares,<br />
però t’aggred<strong>in</strong> cun carros armados.<br />
Paret chi si cumporten, sos Istados,<br />
che zertas pagu serias comares,<br />
chi, f<strong>in</strong>ghende pacificos sentidos,<br />
si furan pari-pari sos maridos.
Sa paghe vera est unu sentimentu<br />
chi troppa zente lu leat a giogu,<br />
<strong>in</strong>nanti fit su “perigulu grogu”<br />
forte de brazzos e de armamentu,<br />
ma como, <strong>in</strong> cale si siat momentu,<br />
b’hat una gherra <strong>in</strong> attu <strong>in</strong> calchi logu,<br />
e ‘ue sun de gherra a sa vizìlia<br />
non tenen paghe nemmancu <strong>in</strong> famìlia.<br />
Non mancat mai calchi “colonellu”<br />
ch’est meledende calchi colp’e manu;<br />
su cabu Russu cun s’Americanu<br />
giughen sa bomba sutta su cappellu;<br />
su Paba faghet a sa paghe appellu,<br />
eppuru brigan f<strong>in</strong>za <strong>in</strong> Vaticanu<br />
e tota ipocrisia est sa prommissa,<br />
cando s’istr<strong>in</strong>ghen sa man’<strong>in</strong> sa missa.<br />
Cristos batteit sa paghe a sa terra<br />
pro om<strong>in</strong>es de bona volontade<br />
ma redenta non s’est s’umanidade,<br />
ca una bona parte est sempr’<strong>in</strong> gherra.<br />
Ma s’<strong>in</strong> su mundu non ch’hat cuntierra<br />
e no esistit sa disamistade,<br />
m’ischides narrer cando sun cuntentos<br />
sos negusciantes de sos armamentos?!
PRIMOS ATTORES<br />
Su ch’hat manias de protagonismu<br />
con cabet <strong>in</strong> ruolu segundariu,<br />
e ti l’agatas sempre <strong>in</strong> su b<strong>in</strong>ariu<br />
chi conduit derettu a su divismu,<br />
pro diventare oggettu ‘e fanatismu,<br />
che sant’<strong>in</strong> bida, postu <strong>in</strong> calendariu,<br />
ca, segund’isse, est a li fagher tortu<br />
su lu santificare a pustis mortu.<br />
Isse presumit - si est iscrianu -<br />
de fagher una noa Apocalisse,<br />
e s’est soldadu si creet Ulisse,<br />
cando li ponen un’ispada <strong>in</strong> manu;<br />
est che puddu chi cantat su manzanu<br />
chi creet chi su sole ‘essat pro isse.<br />
Ma pro ezzessu de ambizione<br />
restat futtidu che Napuleone.<br />
S’om<strong>in</strong>e chi persighit sa chimera<br />
d’esser protagonista a dogni costu,<br />
pro sa libid<strong>in</strong>’e su primu postu<br />
s’agganzat a sa lòriga ‘e s’aera;<br />
recurret f<strong>in</strong>z’a sa alas de chera,<br />
s’a bolare che Icaru est dispostu,<br />
ma non pensat - de cantu est ispavaldu -<br />
chi sa chera si solvet a su caldu.<br />
Bi cheret sempre su talentu adattu<br />
f<strong>in</strong>za pro fagher truddas e tazeris,<br />
ma zertos faghen milli mestieris<br />
senza nde fagher unu bene fattu,<br />
e cand’agatan cliente distrattu<br />
s’ispazzan f<strong>in</strong>za pro <strong>in</strong>zenieris.<br />
Ma pagu creditu hat su faularzu<br />
ca s’alga f<strong>in</strong>it <strong>in</strong> su muntonarzu<br />
Protagonista veru e rispettadu<br />
est unu prim’attore <strong>in</strong> d’un’iscena,<br />
ca tenet connoschenzia piena<br />
de s’arte sua ch’hat ben’imparadu.<br />
Ma su protagonista isbentiadu<br />
est su chi cheret fagher s’arte anzena,<br />
e isculittat che una bagassa<br />
si s’istampa li faghet de grancassa.
B’hat f<strong>in</strong>za padres e peidros dottos<br />
ch’iscunf<strong>in</strong>an <strong>in</strong> partes differentes<br />
e sun che pedrusìmula presentes<br />
<strong>in</strong> palcos, <strong>in</strong> tivù e <strong>in</strong> salottos:<br />
sun cantantes, attores, polizzottos,<br />
politicantes, magos, consulentes.<br />
No esistit cummedia mundana<br />
senza primos attores <strong>in</strong> suttana.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> su camp’e sa del<strong>in</strong>quenzia<br />
non mancat mai calchi debuttante,<br />
chi chircat de si render importante<br />
fatend’a sos attores cuncurrenzia.<br />
Como non b’hat peruna differenzia<br />
tra prozzessu e cummedia brillante:<br />
sos crim<strong>in</strong>ales, salvu calch’ostàculu,<br />
dan <strong>in</strong> dogn’udienzia ispettàculu.<br />
Su prim’attore, pesante che trae,<br />
chi andat de prestigiu a cazza manna,<br />
si li serrades <strong>in</strong> faccia sa gianna,<br />
che passat f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> s’istampa ‘e sa giae;<br />
<strong>in</strong> primu postu piumbat che ae<br />
che chi giuterat pìbere <strong>in</strong> sa canna.<br />
Mai connotu peus facc’e sola<br />
de sos eternos “primos de iscola”.
SARDORUM REGRESSIO<br />
F<strong>in</strong>za su sole, isfortunada Mama,<br />
basend’a tie generat discordia;<br />
mancu dispostu a sa misericordia,<br />
su Div<strong>in</strong>u Pastore, est pro cust’ama,<br />
ch’hat solu brama - de dies serenas,<br />
pro godimentu ‘e suerados fruttos<br />
e de mirare cun ojos asciuttos<br />
sas tuas birdes campagnas amenas.<br />
F<strong>in</strong>za sas benas - ch’<strong>in</strong> tempos antigos<br />
abbundaian de limpidas abbas,<br />
sun m<strong>in</strong>ettende chi sa vid’accabbas<br />
<strong>in</strong> arsuras cun pàsculos e trigos.<br />
Sos <strong>in</strong>imigos - ch’allattas <strong>in</strong> s<strong>in</strong>u,<br />
ch’han pro ameddu suridos istranzos,<br />
sos sempre pius miseros balanzos<br />
ti che furan, lassénded’<strong>in</strong> aff<strong>in</strong>u.<br />
Tristu dest<strong>in</strong>u - ‘e Mama generosa,<br />
ch’hat sempre dadu ma mai hat rezzidu;<br />
<strong>in</strong> zizzania solu hat progredìdu,<br />
ma de sanos guvernos bisonzosa.<br />
S’unica cosa - <strong>in</strong>ue has su primadu<br />
est <strong>in</strong> sa morte pro talassemia,<br />
ch’est cumbattende su populu ebbia,<br />
bida sa latitanzia ‘e s’Istadu.<br />
Solu occupadu - t’hat militarmente,<br />
ca de sa Nato ses piattaforte,<br />
<strong>in</strong>ue tantos ord<strong>in</strong>zos de morte<br />
sun suffoghende sa vid’a sa zente.<br />
De s’Occidente - ses su terzu mundu<br />
ma pronta a diventare su quartu,<br />
tra palpitaziones de <strong>in</strong>fartu<br />
cun sas proas de gherra tot’<strong>in</strong> tundu.<br />
Colas a fundu - calchi die-a piccu,<br />
che nave <strong>in</strong> altu mare bombardada.<br />
Mezus ispera pro fizos non b’hada<br />
cand’una mama hat su cabiju siccu.<br />
Senza s’afficcu-de perunu aggiudu<br />
- salvu su chi ti dan pro calch’imbrogliu -<br />
lassan sos sardos custu nudu iscogliu,<br />
ch’est diventende sempre pius nudu.
Ma su revudu - de s’atera ispunda<br />
nde fùrriat su mare <strong>in</strong> custa terra:<br />
camorra, mafia, cungegnos de gherra,<br />
rendende vana ogn’opera fecunda.<br />
Che moribunda - pizz<strong>in</strong>na, <strong>in</strong> su bànzigu,<br />
forsi n<strong>in</strong>nadu t’han alas de morte<br />
già chi tantu contraria est sa sorte,<br />
chi f<strong>in</strong>za s’abe ti dat mele rànzigu.
IS CRISIS REGIONALIS<br />
Candu guvernat sa genti testarda<br />
mal’est s’istadi e peus est s’ierru:<br />
depit essi’ istetiu Luzzifferru<br />
a imbentai sa Regioni Sarda.<br />
Campat, <strong>in</strong> sa Regioni, parassita,<br />
troppu genti toccad’a bent’e sobi,<br />
funti coment’e piccioccus de crobi,<br />
sempri certendi senza sci’ poita.<br />
Unu guvernu durat c<strong>in</strong>cu disi,<br />
pustis senza guvernu torra seus,<br />
naraimì ita ndi fadeus<br />
de un’esecutivu sempr’<strong>in</strong> crisi.<br />
Est una rissa, sa discussioni,<br />
funti sempri coment’e cani e gattu<br />
e ten<strong>in</strong>t unu scorriu fattu-fattu<br />
(ma sempri po su ben’e sa Regioni).<br />
A parti su no sciri amm<strong>in</strong>istrai,<br />
custus politicantis de...strapazzu,<br />
cre<strong>in</strong>t chi po essir’<strong>in</strong> palazzu<br />
bastat scetti chi scipianta certai.<br />
E po cumbatti, mellus s’<strong>in</strong>imigu,<br />
un’àturu sistema hant iscobertu:<br />
fa<strong>in</strong>t dognia dì iscol’e certu<br />
<strong>in</strong> domu <strong>in</strong>soro, anant’a su sprigu.<br />
Po mantenni’ su tronu <strong>in</strong> cussa reggia<br />
dognunu tenit su sù segretu<br />
e po boicottai unu decretu<br />
s’esercitant a fai faccia leggia.<br />
Ma oramai già ddu sci’ dognunu<br />
de comenti dda pensat cussa genti:<br />
“Si non fa<strong>in</strong>t a mei Presidenti,<br />
porcu Giuda, non fa<strong>in</strong>t a nisciunu”.<br />
Totu si ‘oll<strong>in</strong>t a cuadd’e punta,<br />
cuss’est s’iscopu ‘e s’<strong>in</strong>soru politica,<br />
rendendi sa Regioni paralitica,<br />
senz’unu Presidenti e senza Giunta.<br />
Cand’arrennesc<strong>in</strong>t a ndi fai’ una<br />
est sempiri una Giunta scorriada.<br />
Non b<strong>in</strong>ti s’ora d’essiri sciusciada<br />
po torrai a tentai sa fortuna.
E aici tiraus a campai:<br />
cun meda crisis e operas pagas;<br />
funt’ancora l<strong>in</strong>gendisì is liagas<br />
però pensendi torra a s’atripai.<br />
Si passaus is crisis <strong>in</strong> rassigna,<br />
dognuna tenit una scusa bona...<br />
Lollotta puru hat fattu sa “Battona”<br />
cun sa scus’e sarvai sa Sardigna!
PROITE POESIA?<br />
A boltas mi domando deo puru:<br />
“proite serviti custa Poesia?<br />
<strong>in</strong> d’unu mundu sempr’<strong>in</strong> tribulia<br />
cun drogas, terrorismu e tempus duru?”<br />
Poi penso chi forsi, <strong>in</strong> tant’iscuru,<br />
est s’unica lumera ancora ‘ia.<br />
Sa Poesia est donu universale<br />
ed-est, comente s’anima, immortale.<br />
Est Poesia dogni cosa bella<br />
chi hat criadu s’Eternu Fattore.<br />
F<strong>in</strong>zas <strong>in</strong> sos puzones <strong>in</strong> amore<br />
est Poesia s’<strong>in</strong>soro favella;<br />
coment’est Poesia ogni modella<br />
chi realizat s’estru ‘e su p<strong>in</strong>tore.<br />
Est totu Poesia, a parrer meu,<br />
cuddu chi dat a s’anima recreu.<br />
Subra s’antigu naschet su modernu,<br />
ca dogni cos’a su tempus s’adattat,<br />
ma, a dispett’e chie la maltrattat,<br />
sa Poesia vivet <strong>in</strong> eternu,<br />
ca Poesia est s’ist<strong>in</strong>tu maternu<br />
de ogni mama chi su fizu allattat.<br />
Sa Poesia <strong>in</strong> dogni criatura,<br />
est l<strong>in</strong>fa <strong>in</strong>corporada <strong>in</strong> sa natura.<br />
Sas chi recrean s’ispiritu umanu<br />
non sunu solu sas antologias:<br />
anzis, sas pius bellas poesias,<br />
las cantat sa natura <strong>in</strong> su ‘eranu.<br />
Godéndedi un’isplendidu manzanu,<br />
senza chi versos leggias ne iscrias,<br />
sias duttore o puru analfabeta,<br />
non faghes Poesia e ses poeta.<br />
In su profumu de ogni fiore<br />
b’hat una Poesia a su criadu.<br />
Proite Poesia? Est prestu nadu:<br />
ca senza Poesia est nieddore.<br />
Si non b’est Issa non b’hat mancu amore,<br />
ne veru sentimentu dilicadu.<br />
Cun Issa podes narrer ch’has s’essenzia<br />
chi dat gust’e calore a s’esistenzia.
Sa Poesia, amigos, favoride,<br />
libera sempre, mai suttammissa.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> su Sacrifiziu ‘e sa Missa<br />
b’hat Poesia mistica, creide!<br />
Azardo narrer chi, poi ‘e sa Fide,<br />
umpare a sos affettos benit Issa.<br />
Preghemus ch’<strong>in</strong> perfetta s<strong>in</strong>tonia<br />
regnet paghe, amore e... Poesia!
BENEITTA GIOVENTUDE!<br />
Gioventude! Beranu de sa vida,<br />
proite cun sa droga t’avvelenas,<br />
sighende vanas chimeras terrenas<br />
chi sun flagellos pro s’umanidade?<br />
ne <strong>in</strong> piuer, sa felizidade,<br />
ne <strong>in</strong> fiala est mai esistida.<br />
Ah! si podia torrar’a s’edade<br />
de sa cale non ses tue cuntenta!<br />
ti dia giugher deo a manu tenta<br />
a t’<strong>in</strong>s<strong>in</strong>zare <strong>in</strong>u’est su tesoro<br />
chi de isperas pienat su coro,<br />
si nde lucrat cun sensu ‘e onestade.<br />
Zertu, si sognas paradisos d’oro,<br />
custa vida ti paret un’<strong>in</strong>ferru;<br />
<strong>in</strong>tro su coro t’<strong>in</strong>tendes s’ijerru<br />
e tot’<strong>in</strong> giru ti riet beranu.<br />
Ti crees malaidu sende sanu<br />
e pro cura ti dan acidu e cloro.<br />
Non cunfides <strong>in</strong> s’assass<strong>in</strong>a manu,<br />
chi pro s’irricchir’issa ‘occhit a tie,<br />
ca rughes primadias dogni die<br />
est semenende <strong>in</strong> dogni latitud<strong>in</strong>e,<br />
e non ti lassat perder s’abitud<strong>in</strong>e<br />
cando ses diventadu fittianu.<br />
Restas tra su marteddu e-i s’<strong>in</strong>cud<strong>in</strong>e,<br />
si t’avventuras <strong>in</strong>tro cussu giru:<br />
su trafficant’e droga est che vampiru<br />
chi si nutrit de sambene <strong>in</strong>nozente.<br />
Si t’isganzas ti ‘occhit prontamente<br />
ca cumprommittis sa sua attitud<strong>in</strong>e.<br />
O gioventude cara! tene a mente<br />
chi Paradisu <strong>in</strong> terra no nd’esistit.<br />
esser felize <strong>in</strong> sa vida cunsistit<br />
<strong>in</strong> fagher Bene, ca Bene ti rendet,<br />
ma chie drogas comporat e bendet<br />
male campat e morit malamente.
IN SU SOGNU CUN TIU ANZELEDDU<br />
Caru Ti’ Anzeleddu! <strong>in</strong> su disizu<br />
de Bos bider <strong>in</strong> sognu sempre fia,<br />
pro discurrer ancora ‘e poesia,<br />
<strong>in</strong>timamente, che tra babbu e fizu.<br />
E istanotte, pro fortuna mia,<br />
ecco chi semus sezzidos umpare<br />
<strong>in</strong> s’ispunda de custu immensu mare,<br />
cun sa luna ispuntende <strong>in</strong> Sant’Elia.<br />
Ite cherides a Bos raccontare?<br />
Si Bos est grata cust’orfana Ischiglia?<br />
Eppuru, non Bos fettat meraviglia,<br />
ma dogni die Bos det fentomare.<br />
Nois, pro passione (e pro puntiglia).<br />
la difendimus da-e dogn’attaccu<br />
(<strong>in</strong> su mundu ch’at sempre calchi maccu<br />
<strong>in</strong> chirca ‘e attaccare una Bastiglia).<br />
Si tenimus poetas? Si, perbaccu!<br />
sos poetas sun sempre <strong>in</strong> aumentu:<br />
naschen che cugumeddu ogni mamentu,<br />
<strong>in</strong>-d-unu s<strong>in</strong>nu est pienu su saccu.<br />
Su problema est un’àteru argumentu:<br />
si calchi ‘olta tenimus <strong>in</strong>toppu<br />
est cando sos istranzos sunu troppu<br />
e non bi caben totu <strong>in</strong> s’appusentu.<br />
Calcunu, poi, arrivit a galoppu<br />
e cheret precedenzia assoluta.<br />
Si lu pregamus: “isetta un’iscutta”<br />
tando pistat sos pes a chi ‘est toppu.<br />
Calch’àteru ‘enit puru <strong>in</strong> “gran tenuta”<br />
cun medaglias de oro <strong>in</strong> sa pettorra,<br />
chi toccat terra grascia a sa zavorra,<br />
ma però de ‘olare est sempr’<strong>in</strong> muta.<br />
De ozu sempr’est piena sa giorra,<br />
solu chi cheret lassadu pasare<br />
e poi umpidu senza morigare,<br />
s<strong>in</strong>ò sa funduluza nd’asciat torra.<br />
Duncas, poetas nd’hamus pro nde dare:<br />
semus pius de unu milione!<br />
Anzis, si hazis calchi occasione,<br />
Ti’ Anzelè, benide a nde leare!
Però non lèdas da-e su muntone,<br />
regoglide s’ispiga coizada,<br />
sa ch’est <strong>in</strong> sos mannujos assentada<br />
servit pro sèmene e nutrizione.<br />
Si sa produzione est seberada,<br />
“ s’Ischiglia “ ‘Ostra est pius prestigiosa.<br />
ma faghid’Ois puru calchi cosa<br />
Ti’ Anzelè,...a su mancu un’ojada!<br />
Pro esser sempre pius decorosa,<br />
sos poetas chi tenen cuss’impreu,<br />
s’iscola Ostra pratichen arreu<br />
fattend’unore a poesia e prosa.<br />
Pro haer un’Ischiglia senza neu,<br />
sian sos mezus a <strong>in</strong>trare <strong>in</strong> raglia,<br />
e... si tenimus poetas de vaglia,<br />
ch’issos non l’iscan, pro s’amor’e Deu!<br />
S<strong>in</strong>ò cheren luego una medaglia!.
A SOS FRANCOS RIMAJOLOS<br />
Lassare <strong>in</strong>censurados non podia<br />
zertos <strong>in</strong>deosados de sa rima,<br />
chi senza metro, ne raspa, ne lima,<br />
s’avventuran a fagher poesia,<br />
e cuncentrados <strong>in</strong> sa rima ebbia,<br />
su ‘e iscrier poi iscrien prima,<br />
cun sillabas giobadas acchibboe:<br />
a boltas treighi e a boltas noe.<br />
E de cussos poetas rimajolos<br />
chi no han ne orija e ne sustanzia,<br />
<strong>in</strong> Sardigna che nd’hat <strong>in</strong> abbundanzia,<br />
e che musc’a sa saba ‘en<strong>in</strong> a bolos,<br />
fattende su ‘estire a chirriolos<br />
a chie non lis dat tant’importanzia.<br />
E naran - unifiados pro s’affrontu -<br />
“Oe sa rima no est tent’<strong>in</strong> contu”.<br />
Ti faghen un’ottava <strong>in</strong>ciappuzzada<br />
chi paret m<strong>in</strong>estrone senza sale;<br />
duncas, sa rima tradizionale,<br />
sun issos sos chi l’han assass<strong>in</strong>ada.<br />
Pro gulp’<strong>in</strong>soro com’est arrumbada<br />
<strong>in</strong> s’ultimu chizolu culturale,<br />
e pius passat <strong>in</strong> manos <strong>in</strong>soro,<br />
pius ancora perdet <strong>in</strong> decoro.<br />
Chi leat <strong>in</strong> manu una resorza<br />
est bisonzu chi l’iscat manizare,<br />
non che unu ch’andeit a messare<br />
- giut’a fentomu <strong>in</strong> tota sa cussorza -<br />
chi, pagu pratigu ‘e sa messadorza,<br />
si nde segheit sa punt’e su nare.<br />
Cand’impittada male est un’aìna<br />
bessit istroppiada sa faìna.<br />
Sos poetas imbruttan sos pabilos<br />
s’<strong>in</strong> conc’han solu rima e non bideas:<br />
s’idizis cantas nde rezzimus feas<br />
bos bettaizis sas manos a pilos.<br />
Unu nd’hat imbiadu chimbe chilos,<br />
chi pro las legger sun veras peleas.<br />
Pensade, <strong>in</strong>vec’e “totu” iscrien “nudda”<br />
tantu pro fagher rima cun chibudda.
Zertos unos pianghen <strong>in</strong> lat<strong>in</strong>u,<br />
pro chi s’opera siat pubblicada;<br />
àteros faghen sa raccumandada,<br />
timende chi si perdat <strong>in</strong> cam<strong>in</strong>u,<br />
o ch’andet a f<strong>in</strong>ire <strong>in</strong> su cest<strong>in</strong>u<br />
e nos neghemus chi est arrivada.<br />
Totu trassas chi usan pro iscaza<br />
sos mazzones chi han sa coa ‘e paza.<br />
Hat nadu, calchi limba malaitta,<br />
ch’<strong>in</strong> s’Ischiglia sun sempre sos matessis.<br />
Si haer roba ‘ona non resessis<br />
non la podes mandare senz’iscritta;<br />
cand’has istrazzulada una berritta,<br />
cun sa pius dezente <strong>in</strong> giru ‘essis.<br />
De s’Ischiglia no est <strong>in</strong> su costùmene<br />
ponner paza pro fagher bamballùmene.<br />
B’est f<strong>in</strong>za chie si faghet protegger<br />
pro <strong>in</strong>trar’<strong>in</strong> s’ispaziu tirannu,<br />
e deves fagher un’isforzu mannu,<br />
cand’est iscritta a manu, pro la legger.<br />
Zertas nemmancu si poden curregger<br />
de cantu irreparabil’est su dannu,<br />
ma, si comente si cren totu mastros,<br />
naran chi faghes fizos e fizastros.
PRO SAS FILIPPICAS IN RIMA<br />
Sa critica a sos francos rimajolos<br />
zertos unos l’han male <strong>in</strong>terpretada:<br />
creen ch’hamus sa rima accantonada<br />
pro bi fagher sa nappa sos ranzolos<br />
e si cren palad<strong>in</strong>os issos solos<br />
de sa sarda poetica rimada.<br />
S’ISCHIGLIA la preferit - si b’hat suzzu -<br />
amat sa rima ma non s’<strong>in</strong>ciappuzzu.<br />
Chie travisat su meu argumentu<br />
est de solitu calch’<strong>in</strong>ciappuzzeri,<br />
chi cheret fagher su carab<strong>in</strong>eri<br />
ma non rispettat su regulamentu,<br />
e m’accusat de altu traimentu<br />
pur’essende de rimas dispenseri.<br />
Gai pur’<strong>in</strong> Assise sun fattende:<br />
sos reos si difenden accusende.<br />
Si l’han cumpreu, su disizu meu<br />
est ch’iscriat <strong>in</strong> rima ogni poeta,<br />
o litteradu o mesu analfabeta,<br />
ma ‘oghet versos <strong>in</strong> grascia ‘e Deu!<br />
Non naro de non b’haer calchi neu,<br />
ma no isgarret da-e s’A a sa zeta,<br />
dend’a s’endecasillabu sa neghe<br />
ca poddighes nde giughet solu deghe.<br />
Cumponen male sos versos <strong>in</strong> sardu<br />
cussos ch’a mente no isch<strong>in</strong> contare,<br />
ma si dezidan nessi a comporare<br />
calchi pallottoleri de bigliardu.<br />
Deo puru, chi so mesu testardu,<br />
cun pedrigh<strong>in</strong>as chirco ‘e m’arrangiare.<br />
Ma unu devet esser troppu tontu<br />
a perder de sas sillabas su contu.<br />
Su rimajolu, postu a sas istr<strong>in</strong>tas,<br />
murrunzat contr’a sos versos isoltos.<br />
Ma cussos sun problemas già risoltos<br />
<strong>in</strong>ue rezz<strong>in</strong> modernas isp<strong>in</strong>tas<br />
(mancar’igue puru perlas f<strong>in</strong>tas<br />
ispazzen sos ch’han fama d’esser coltos).<br />
Ma chie de su non est <strong>in</strong>imigu<br />
no arru<strong>in</strong>et su modellu antigu.
A sos “Poetas” fato sa proposta<br />
d’enner a legger <strong>in</strong> Redazione<br />
sa calidad’e sa produzione<br />
de sos ch’han dad’<strong>in</strong>solente risposta.<br />
Dogn’arrogante - paret fatt’apposta -<br />
apende tortu cheret sa rejone,<br />
e hat sa faccia de si dispiàghere<br />
si s’art’anzena no est bon’a fàghere.<br />
Su runz<strong>in</strong>u ch’iscartan <strong>in</strong> fiera<br />
si mesurat a fagher s’istallone,<br />
e si coment’hat calchi caizone,<br />
non bàliat ne sedda e ne groppera;<br />
a calches bocchit sa musca <strong>in</strong> s’aera<br />
si l’arrumbas istanga ‘e carrettone.<br />
S’om<strong>in</strong>e puru a malu puntu t’àttidi<br />
cando l’abbruncas sos males chi pàtidi.<br />
Ancora troppu zente hat s’abitud<strong>in</strong>e<br />
de trascurare istile e calidade,<br />
ma oe <strong>in</strong> die, <strong>in</strong> dogn’attividade,<br />
si brujat chie no hat attitud<strong>in</strong>e.<br />
Non bastat haer martedd’e <strong>in</strong>cud<strong>in</strong>e<br />
si non b’hat arte ne capazidade.<br />
Invece de s’isterile filippica,<br />
lasset sa rima e si diat a s’ippica!
DISASTROS E ISTANGADAS<br />
Custu Guvernu, appenas partoridu,<br />
bestid’ancora de pilos bastardos,<br />
hat fatt’ischire senza riguardos<br />
sa trista eredidade chi hat rezzidu:<br />
su grave disavanzu <strong>in</strong>cangrenidu<br />
de chentutr<strong>in</strong>ta miza miliardos.<br />
Ma su chi servit subitu est niente:<br />
baranta miza a tamburu battente.<br />
Dogni Guvernu nos hat <strong>in</strong>formadu<br />
de disavanzos sempr’<strong>in</strong> aumentu,<br />
però mai nisciunu a didu tentu<br />
nos segnalat sos ladros ch’han furadu.<br />
Guvernu ladru est sempre su passadu,<br />
su nou est giustu a su chentu pro chentu.<br />
Sos disavanzos sun sempre connotos,<br />
però pro manu de ladros ignotos.<br />
Sun cuddos malos guvernos passados<br />
sa causa de totu sos disastros;<br />
sos chi guvernan como sunu mastros,<br />
sos ateros f<strong>in</strong> totu improvvisados,<br />
mentres a su mortorzu arrodiados<br />
sun sempre sos matessis abilastros.<br />
Ma bastat cambiare m<strong>in</strong>isteriu<br />
chi dogn’iscreditadu torrat seriu.<br />
Guvernu nou? Disavanzu nou!<br />
Cust’est sempre sa solita cantone,<br />
cun su solit’appellu a Pantalone<br />
ch’istr<strong>in</strong>gat sa ch<strong>in</strong>torza a ch<strong>in</strong>tu sou.<br />
Gai, sempr’aggiunghende abb’a su brou,<br />
f<strong>in</strong>’a chel’astenare su runzone.<br />
Mudat Guvernu e, grascias a Deus,<br />
su disavanzu est da-e mal’<strong>in</strong> peus.<br />
Sos demagogos campan preighende<br />
chi term<strong>in</strong>adas sun sas baccas rassas.<br />
Eppuru, custos fizos de bagassas,<br />
l’isch<strong>in</strong> chi Pantalone est dejunende<br />
da-e cando li sunu trasformende<br />
<strong>in</strong> “balzellos” borbonicos sas tassas.<br />
Preigan “taglios” e curas urgentes<br />
ma fattende s’ojttu a sos clientes.
De sos ammancos nisciunu nd’hat neghe<br />
ne direttores e ne guvernantes;<br />
paret chi totu sian ignorantes<br />
e no iscan contare f<strong>in</strong>’a deghe,<br />
e pagat sempre su populu - ‘arveghe<br />
sa bancarotta ‘e totu sos birbantes,<br />
chi s<strong>in</strong> reparan da ogni ru<strong>in</strong>a<br />
sutta s’ala ‘e s’America Lat<strong>in</strong>a.<br />
Su populu lu faghen a bisera<br />
senza li dar’ispiegazione.<br />
Sa causa de s’alta <strong>in</strong>flazione<br />
naran ch’est maladia istraniera.<br />
Sos ch’han amm<strong>in</strong>istradu a sa lezera,<br />
hapende tortu si faghen rejone<br />
e gira-gira sa neghe la lampan<br />
a sos ch’<strong>in</strong> pensione a longu campan.<br />
Antizipadu han sas eleziones<br />
brujende miliardos a usura,<br />
ca su Guvernu un’istangada dura<br />
nachi teniat <strong>in</strong> previsiones.<br />
Ma como, senza tantas chistiones,<br />
custu nos faghet a suppressadura,<br />
a dann’e beffe de chie no hada<br />
mancu s’isfogu ‘e custa Correddada.
IN MANU ANZENA<br />
Dogni populu tenet un’istoria<br />
chi est s’ispiju ‘e su sou carattere.<br />
B’est su chi tenet s’ist<strong>in</strong>tu ‘e cumbattere<br />
e gherrat pro conchista o vanagloria.<br />
Su Sardu, da-e punica memoria,<br />
chircat sa libertade <strong>in</strong> man’ ‘e atere<br />
e pro isolver sa sua cadena<br />
giamat sempre s’aggiudu ‘e zent’anzena.<br />
Oe, fideles a s’antiga immag<strong>in</strong>e,<br />
Amsicoras novellos nachi han bidu<br />
fattende z<strong>in</strong>nu a s’africanu lidu<br />
(ma est ancora segreta s’<strong>in</strong>dag<strong>in</strong>e)<br />
<strong>in</strong>vochende sas armas de Cartag<strong>in</strong>e<br />
cun d’un’ateru Asdrubale Ispilidu.<br />
Duncas, s’amparu de punicas manos<br />
servit ancora contr’a sos Romanos.<br />
Custu macch<strong>in</strong>e ‘e s’esterofilia<br />
est pecca de sa nostra eredidade:<br />
sos sardos, cando chircan libertade,<br />
cambian solu tipu ‘e tirannia.<br />
Bidides, f<strong>in</strong>za s’Autonomia<br />
giughet s’impronta ‘e sa romanidade,<br />
ma mal’e peus est, segundu me,<br />
giamare un’africanu a Vicerè.<br />
E non nos servit mancu ‘e lezione<br />
s’isperimentu de sos Giudicados,<br />
chi sende da-e sardos guvernados<br />
haian dignidad’ ‘e nazione.<br />
Ma poi, cussu maccu ‘e Barisone,<br />
a Genova los hat ipotecados,<br />
f<strong>in</strong>as chi sa Sardigna l’han divisa<br />
a mes’a pare tra Genova e Pisa.<br />
Sende regnante Ugone <strong>in</strong> Arborea,<br />
no essende cun Pisa <strong>in</strong> muta ‘ona,<br />
s’affiancat a Giagu ‘e Aragona,<br />
chi s’impossessat de s’Isula <strong>in</strong>trea.<br />
e pro cumpensu ‘e sa brillante idea<br />
rezzit su fèudu ‘e sa sua zona.<br />
Poi d’esser pisana e genovesa<br />
diventat, sa Sardigna, aragonesa.
E oe puru, pro mala fortuna,<br />
hamus ancora sardos <strong>in</strong> martucca,<br />
chi dogni ‘olta ch’abber<strong>in</strong> sa ‘ucca<br />
che catteddos appeddan a sa luna,<br />
isettende chi brotet tot’<strong>in</strong> d’una<br />
su “Regnu Sardu”, che semen’ ‘e zucca,<br />
cun sa brama de ponner man’<strong>in</strong> pasta<br />
e de lu poder poi ‘ender a s’asta.<br />
In dogni tempus, de zent’<strong>in</strong>trigante<br />
bi nde pioet <strong>in</strong> dogni partidu,<br />
che muzere ch’istufa ‘e su maridu<br />
si ch’imbolat <strong>in</strong> brazzos de s’amante.<br />
Ma prestu, sicomente est <strong>in</strong>costante,<br />
s’avviat pro chircare àteru nidu<br />
e dada s’attributu ‘e “Libertade”<br />
a sos passazos de propiedade.<br />
Si calchi Pancho Villa improvvisadu<br />
tentat de fagher rivoluzione,<br />
s’ismentigat s’antiga lezione<br />
de sos chi prim’ ‘e isse b’han proadu.<br />
Guidare sa sort’ ‘e un’Istadu<br />
no est a guidare unu furgone.<br />
Su sordadu non lograt s’ideale<br />
ponzéndesi sa greca ‘e Generale.
SU NEGUSCIU ‘E SOS CONDONOS<br />
Dadu chi como s’abusu est legale,<br />
pro chie hat capitale <strong>in</strong> possidenzia,<br />
e-i s’Istadu endet s’<strong>in</strong>dulgenzia<br />
cun s’antigu sistema clericale,<br />
bisonzat chi su codice penale<br />
siat modificadu de urgenzia.<br />
No est pius un’Istadu ‘e dirittu<br />
si non rispettat su chi b’est iscrittu.<br />
Si si cundonat su propietariu<br />
ch’hat cummittìdu un’abusu ediliziu,<br />
accabbat chi non giaman <strong>in</strong> giudiziu<br />
ne truffadore ne <strong>in</strong>zendiariu.<br />
e gai nessi s’arricchit s’erariu<br />
cun su sistema pius redditiziu.<br />
Ma restan a marzire <strong>in</strong> sas presones<br />
solu nullatenentes istrazzones.<br />
Ma cun su votu de sos Senadores<br />
paret chi b’hapat faladu un tronu,<br />
boccende su decretu ‘e su condonu<br />
a opera ‘e sos francos tiradores,<br />
e pro s’abusivismu sun dolores,<br />
ca est unu reatu bellu e bonu.<br />
Sos proponentes f<strong>in</strong>za imbross<strong>in</strong>ados<br />
nachi si sun che à<strong>in</strong>os muscados.<br />
A parrer meu, però, li meressit<br />
a su Guvernu ‘e coalizione.<br />
chi hat propostu s’assoluzione<br />
de chie, reu, a pagare resessit:<br />
gai su riccu liberu ndi ‘essit<br />
mentres su pover’<strong>in</strong>trat <strong>in</strong> presone.<br />
Su populu ischit como <strong>in</strong> cale pista<br />
si movet sa giustiscia socialista.<br />
Dogni tantu m<strong>in</strong>etan sa cundanna<br />
de riccos evasores faularzos,<br />
ma est solu prommissa ‘e mol<strong>in</strong>arzos<br />
chi chircan senza meritu un’osanna.<br />
Naran chi sun andende a cazza manna<br />
e poi isparan a sos furferarzos.<br />
S’<strong>in</strong>tenzione <strong>in</strong>soro no est cussa<br />
de cherrer istanare fera russa.
Custu Guvernu, non fettat ispantu,<br />
si legalizat sa venalidade:<br />
est <strong>in</strong> istadu de nezzessidade<br />
e a su reu li narat, <strong>in</strong>tantu:<br />
“Ses for’ ‘e leze, ma si mi das tantu,<br />
ti perdon’e ti lasso <strong>in</strong> libertade”.<br />
Chi’ hat “f<strong>in</strong>anza”, senza tantu zelu,<br />
ottenit grascias <strong>in</strong> terr’e <strong>in</strong> chelu.
S’EVASORE E-I SU FISCU<br />
Non balet de su fiscu su rigore<br />
contr’a sos ladros evasores suos,<br />
però pro me sun ladros ambos duos,<br />
tantu su fiscu che-i s’evasore:<br />
de su contribuente pagadore<br />
a chi ’andat s’<strong>in</strong>casciu, a sos concluos?<br />
Non zertu a sos servizios sociales,<br />
ma si lu part<strong>in</strong> canes e mannales.<br />
Sa zente si domandat sa rejone<br />
de tantos miliardos isbaidos,<br />
e de sos ispidales costruidos<br />
ch’imbezzan senz’<strong>in</strong>trare <strong>in</strong> funzione.<br />
Ma Comunes, Prov<strong>in</strong>zia e Regione<br />
sun ermeticos, surdos e sizidos,<br />
ca segundu s’<strong>in</strong>soro faccia tosta<br />
su populu non meritat risposta.<br />
S’est <strong>in</strong> ru<strong>in</strong>a sa pubblica ispesa,<br />
su motivu si podet <strong>in</strong>tuire:<br />
faghen un’ispidale costruire<br />
pro <strong>in</strong>grassare cudda tal’impresa,<br />
ma <strong>in</strong>vec’ ‘e l’abberrer <strong>in</strong> lestresa,<br />
b’est sa mafia pronta a l’impedire,<br />
ca cantu pius bòidu lu lassan<br />
tantu pius sas cl<strong>in</strong>icas <strong>in</strong>grassan.<br />
Zertu chi mafiosos, camorristas<br />
nd’hamus <strong>in</strong> dogni pija ‘e s’Istivale,<br />
e giogan cun su codice penale<br />
a us’ ‘e boccia, che-i sos tennistas.<br />
Però, de totu cussos disfattistas,<br />
nade, cal’est su pius crim<strong>in</strong>ale?<br />
Chie sos benes pubblicos isbàidi<br />
o chie a sos tributos si sottràidi?<br />
Chi totos duos sun de cundannare<br />
podimus dare giudisciu prezisu,<br />
ma bos cunfesso chi so <strong>in</strong>dezisu<br />
cal’est su primu de ch’ ‘ettar’<strong>in</strong> mare.<br />
Però sos ch’hamus postu a guvernare<br />
s’<strong>in</strong>serran <strong>in</strong> s’<strong>in</strong>soro paradisu;<br />
<strong>in</strong> ateru pensende, non si curan<br />
ne d’evasores ne de sos chi furan.
Sos ch’amm<strong>in</strong>istran non cheren cumprèndere<br />
chi su sistema <strong>in</strong>soro est cundannadu:<br />
creen chi totu su ch’han <strong>in</strong>casciadu,<br />
o bene o male, lu deven ispèndere.<br />
A nois, poi, nos dan a <strong>in</strong>tèndere<br />
chi sanan sa F<strong>in</strong>anzia ‘e s’Istadu.<br />
Ma già l’ischimus chi su ch’han <strong>in</strong> coro<br />
est s’<strong>in</strong>teressu ‘e s’animaccia <strong>in</strong>soro.
SA MARCIA DE SU DISISPERU<br />
In cussa dura, zivile protesta<br />
da-e sos ogliastr<strong>in</strong>os posta <strong>in</strong> attu,<br />
totu sos sardos lis han postu <strong>in</strong> fattu<br />
cun parrocos e s<strong>in</strong>digos <strong>in</strong> testa.<br />
In dogni logu lis han fattu festa.<br />
cumb<strong>in</strong>tos chi fit s’ora ‘e su riscattu.<br />
Cun issos sun ‘istadas solidales<br />
totu sas cumponentes sociales.<br />
Coment’e ch’hapat falad’unu raju<br />
subra su seculare muraglione,<br />
sos sardos agatadu han s’unione<br />
<strong>in</strong> cussa marcia ‘e su mes’ ‘e maju,<br />
da-e su pius umile operaju<br />
f<strong>in</strong>’a su Presidente ‘e sa Regione.<br />
Zente chi s’iscanneit tota vida,<br />
reclamende trabagliu s’est unida.<br />
Sa massa, gai varia e cumpatta,<br />
creo chi forsi mai si fit bida.<br />
Pariat tota s’Italia unida,<br />
cun Craxi e cun Pert<strong>in</strong>i <strong>in</strong> sa piatta,<br />
<strong>in</strong> sa protesta fit sa zent’attatta<br />
assoziad’a sa zente famida,<br />
tantu chi m’agatei domandende:<br />
“ma custos, contr’a chie sun gherrende?”.<br />
Fit coment’e a bider un’Armada<br />
cun bandelas de dogni nazione,<br />
chi est pront’a <strong>in</strong>trare <strong>in</strong> azione<br />
ma però avversarios non b’hada,<br />
già chi sa parte avversa s’est misciada<br />
a sa chi fit <strong>in</strong> agitazione.<br />
Gai dogni battaglia andat a monte<br />
cando non b’hat <strong>in</strong>imigos de fronte.<br />
S’animale politicu modernu<br />
si presentat <strong>in</strong> best’ ‘e protettore,<br />
e-i sa gulp’ ‘e ogni marigore<br />
paret chi l’hapat su babbu eternu.<br />
Cando protestas contr’a su Guvernu<br />
sos m<strong>in</strong>istros ti ‘en<strong>in</strong> <strong>in</strong> favore,<br />
tant’isch<strong>in</strong> chi non cambiat niente<br />
fattende fess’e cuntenta sa zente.
Intantu zessan totu sos furores<br />
poi chi s’est dogn’animu isfrittadu,<br />
e de sa sorte ‘e su disoccupadu<br />
s’ismentigan sos santos protettores,<br />
cun su disgustu de sos marciadores<br />
ch’<strong>in</strong>vanu sas iscarpas hat frazadu.<br />
Su diciu antigu torrat sempr’a prou:<br />
“Sutta su sole niente de nou”.
CHE BOE TROBEIDU<br />
Sa carcerazione preventiva<br />
- sa beffe pius manna italiana -<br />
est ludu chi buluzat sa funtana<br />
de sa nostra Giustiscia positiva<br />
ca, sende senza proas punitiva,<br />
no hat bisura de giustiscia umana.<br />
Est una leze barbara, oppressora<br />
chi chissà cantu hat a durare ancora.<br />
Si calchi guvernante, pro <strong>in</strong>diziu,<br />
<strong>in</strong> galera f<strong>in</strong>iat <strong>in</strong>nozzente,<br />
forsi diat pensare a canta zente<br />
b’hat <strong>in</strong> preson’<strong>in</strong> attes’ ‘e giudiziu,<br />
pro gulp’ ‘e unu pubblicu serviziu<br />
ch’<strong>in</strong> lestresa non brillat pro niente,<br />
da una dura leze abbilandradu<br />
che boe, trobeidu e aschiladu.<br />
Però m<strong>in</strong>istros e parlamentares,<br />
pro difender s’<strong>in</strong>soro libertade,<br />
asseguradu s’han s’immunidade<br />
e gai si protegg<strong>in</strong> tra compares<br />
(ca sun diversos, cussos esemplares,<br />
da-e su restu de s’umanidade).<br />
S’<strong>in</strong> presone s’amigu han da-i ora,<br />
lu faghen deputadu e nd’essit fora.<br />
Ma totu sos lamentos sunu vanos<br />
pro cuddos chi non tenen part’<strong>in</strong> corte<br />
e ch’augùran sa matessi sorte<br />
a sos chi si nde sàmunan sas manos.<br />
Poveros <strong>in</strong>nozzentes cristianos!<br />
chi si non tenen Fide e coro forte,<br />
pro sa Giustiscia senza cunsideru,<br />
mor<strong>in</strong> de crebacoro e disisperu.<br />
Sos nostros <strong>in</strong>fallibiles “solones”<br />
medas boltas murrunzan <strong>in</strong>dignados,<br />
critichende sos àteros istados<br />
ca penalizzan sas op<strong>in</strong>iones,<br />
e <strong>in</strong>oghe pienan sas presones<br />
de zittad<strong>in</strong>os senza prozzessados.<br />
Brujadu han s’odiosa dittatura<br />
lassend’<strong>in</strong> pe’ sa barbara tortura.
Bidende sa Giustiscia <strong>in</strong> cussos pannos<br />
nos domandamus si cust’est “Progressu”,<br />
fagher penare che reu-cunfessu<br />
un’<strong>in</strong>nozzente, a pius de sos dannos,<br />
lassendel’<strong>in</strong> presone annos e annos<br />
prima de l’istruire un prozzessu.<br />
Sa pen’ ‘e morte l’han a malu géniu,<br />
ma faghen morrer sa zent’a isténiu.
A SOS CANTADORES DE GARA<br />
Cantadores, custa proa<br />
la devides superare:<br />
chircad’’e bos presentare<br />
cun calchi cantone noa!<br />
In cantones abbundadu<br />
no hazis, che-i sos mannos,<br />
s’<strong>in</strong> su giru ‘e chimbant’annos<br />
tres solu nd’hazis cantadu:<br />
“Canar<strong>in</strong>u avventuradu...”<br />
(su vessillu ‘e ogni gherra)<br />
“A disora una chiterra...”<br />
“Torra rund<strong>in</strong>e lontana...”.<br />
O forsi no nd’hazis gana<br />
custa proa ‘e superare?<br />
Cussas tres bellas cantones<br />
- mai cantadas <strong>in</strong>treas -<br />
como paren f<strong>in</strong>zas feas<br />
poi ‘e tantas istajones.<br />
Sos cantadores mandrones<br />
solu cussas han <strong>in</strong> laras;<br />
<strong>in</strong> mesu seculu ‘e garas<br />
totu las han isvilidas<br />
e cheren sostituidas<br />
cun calchi cantone noa.<br />
A propositu de “Nou”<br />
lassade sa oghe anzena,<br />
cantade a boghe piena<br />
dognunu <strong>in</strong> su traggiu sou.<br />
Sas puddas ch’han fattu s’ou<br />
han su matessi tenore,<br />
però, dogni cantadore,<br />
si dist<strong>in</strong>gat da-i tesu.<br />
Non ponzedas ancu <strong>in</strong> mesu<br />
superade custa proa!<br />
A belvas e a molentes<br />
lassadelos sos acutos,<br />
e cando cantades mutos<br />
sian sempre differentes.<br />
Sos bezzos e iscadentes<br />
est ora ‘e los seppellire;<br />
est tempus de la f<strong>in</strong>ire<br />
cun “...los canto generosu”<br />
ca su lardu tusconosu<br />
no est cosa ‘e presentare.<br />
Chircad’e bos presentare<br />
cun calchi cantone noa!
POESIA INCUMPRENSIBILE<br />
Sos disastros non ben<strong>in</strong> mai solos<br />
ca sun f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> sa Musa accoppiados<br />
da-i cando si sun iscadenados<br />
cuddos ch’ispiccan p<strong>in</strong>daricos bolos.<br />
A sa zenia de sos “Rimajolos”<br />
si sun aggiuntos cuddos “Invasados”<br />
chi de rappresentare hat sa mania<br />
su color’’e su ‘entu <strong>in</strong> poesia.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> sa Musa, che <strong>in</strong> religione,<br />
b’est su cattolicu e b’est s’ortodossu,<br />
ma zertos tipos s’iscrien addossu<br />
pro ignoranzia o presunzione:<br />
tentan de fagher unu “paragone”<br />
e nde lis bessit unu “paradossu”.<br />
F<strong>in</strong>zas sa luna, a boltas, restat male<br />
paragonad’a una ranz’ ‘e sale.<br />
In dogni tempus, sa “similitud<strong>in</strong>e”,<br />
han sempr’usadu poetas <strong>in</strong> gamba;<br />
cando troppu salida e cando bamba,<br />
ma senz’essire fora ‘e latitud<strong>in</strong>e;<br />
com’<strong>in</strong>vece leadu hat s’abitud<strong>in</strong>e<br />
de <strong>in</strong>ventare sa pius istramba.<br />
Su ch’iscrien <strong>in</strong> suspu pro cumparrer,<br />
manc’issos l’isch<strong>in</strong> ite cheret narrer.<br />
Su poetar’<strong>in</strong> suspu dat decoro,<br />
già chi zertas giurias lu pretenden,<br />
ma si comente pagu si nd’<strong>in</strong>tenden,<br />
dan a s’<strong>in</strong>zertu medaglias de oro.<br />
Sos politicos han su suspu <strong>in</strong>soro,<br />
però nessi tra issos si cumprenden:<br />
<strong>in</strong>vec’<strong>in</strong> sos poeticos manizos<br />
non si cumprenden tra babbos e fizos.<br />
De su ch’iscrien <strong>in</strong> cussa Babele<br />
no nde cumprendet mancu su Pretore:<br />
pro issos f<strong>in</strong>za su tronu hat sabore<br />
e-i sas roccas sun dulches che mele.<br />
Comente faghet a l’esser fidele<br />
s’isposa a unu simile iscrittore,<br />
poi chi l’imbreagat sos cherveddos<br />
cun d’una macedonia ‘e faeddos?
A l’ischire non fimis a-i como<br />
ch’iscriende bi cheret fantasia,<br />
però, cand’est lassada senza ghia,<br />
sa fantasia est sa macca ‘e domo.<br />
Duncas si buffet unu pagu ‘e bromo<br />
chi’est delliriadu <strong>in</strong> poesia,<br />
fattend’<strong>in</strong> modu, si tenet carattere,<br />
de si cumprender isse prim’ ‘e atere.<br />
Oe, su poetare ultramodernu,<br />
lu memorizan a us’ ‘e “Robò”<br />
e cun tr<strong>in</strong>ta faeddos, si e no,<br />
registrados <strong>in</strong> d’unu discu <strong>in</strong>ternu,<br />
appenas faghen girar’unu pernu<br />
nd’essit sa poesia <strong>in</strong> “menabò”.<br />
Gai su poetastru, s’est astutu,<br />
b<strong>in</strong>chet su primu premiu assolutu.<br />
A bellos paragones e immag<strong>in</strong>es<br />
no est <strong>in</strong> mente mia fagher gherra,<br />
ne chelzo mancu <strong>in</strong>trar’<strong>in</strong> cuntierra<br />
pro zertos gustos de zertas cumpag<strong>in</strong>es;<br />
cundanno solu sas istupidagg<strong>in</strong>es<br />
chi non rezen <strong>in</strong> chelu e ne <strong>in</strong> terra,<br />
ca bisestran sa limba naturale<br />
cun versos <strong>in</strong> limbazu curiale.
ASSISTENZIA IMMORALE<br />
Pro cumpensare su salariadu<br />
de su chi perdet cun s’<strong>in</strong>flazione,<br />
<strong>in</strong> aggiunt’a sa retribuzione<br />
s’Iscala mobile han istudiadu,<br />
e siat generale o appuntadu<br />
esig<strong>in</strong> sa matessi porzione.<br />
Gai sun a su propiu livellu<br />
su professore umpare a su bidellu.<br />
In custa nostr’amena nazione<br />
si campat <strong>in</strong> regim’ ‘e assistenzia,<br />
cun salarios senza differenzia<br />
mortifichende sa professione.<br />
Solament’<strong>in</strong> sa televisione<br />
pro zertas divas faghen preferenzia,<br />
ca mustran, pro fantasticas offertas,<br />
coscias istraccas de istar’abbertas.<br />
No esistit peruna discrescione<br />
pro sa demagogia italiana:<br />
han iscobertu un’atera funtana<br />
chi est sa “Casc’ ‘e <strong>in</strong>tegrazione”,<br />
e si comente pagat Pantalone,<br />
durat pro un’eternu fittiana.<br />
Non nego chi calcunu bi remittat,<br />
ma una bona parte nd’approfittat.<br />
E a pius de sos casc’<strong>in</strong>tegrados<br />
- ch’a restar’a ispassu sun custr<strong>in</strong>tos -<br />
poi bi sun sos <strong>in</strong>validos f<strong>in</strong>tos<br />
ch’a tr<strong>in</strong>t’annos sun già pensionados.<br />
F<strong>in</strong> sanos, ma si sun raccumandados<br />
e como sun <strong>in</strong>validos cunv<strong>in</strong>tos.<br />
Grascias a s’Onorevole Padr<strong>in</strong>u<br />
sa vid’<strong>in</strong>soro est <strong>in</strong> su buttegh<strong>in</strong>u.<br />
Sun che piantas chi non bogan fruttu<br />
zertas frabbicas, prontas a serrare,<br />
ma las faghen sighire a trabagliare<br />
mancari chi non bendan su produttu<br />
(ca sos ch’<strong>in</strong>tr’ ‘e <strong>in</strong>ie han sempre suttu<br />
no est fazil’a nde los istittare).<br />
Fraigan cattedrales <strong>in</strong> sa rena<br />
ma si rezen <strong>in</strong> pe’ a malapena.
S’assistenzialismu illimitadu<br />
est su sistema pius <strong>in</strong>dezente,<br />
ca livellende sa vid’a sa zente<br />
dogni valore umanu est sutterradu.<br />
Pro viver totu a gàrrigu ‘e s’istadu<br />
sun iscorzende su contribuente.<br />
Foraggian tantos partidos politicos<br />
ma no assist<strong>in</strong> bezzos paraliticos.
DELENDA SARDINIA!<br />
Cand’han <strong>in</strong>tesu cuss’ammonimentu:<br />
“Ist’attenta, Sardigna, a su chi faghes!”,<br />
Si sun trémidos f<strong>in</strong>zas sos nuraghes,<br />
su sole s’est cuadu <strong>in</strong> Gennargentu;<br />
sos masones, a s’ùrulu ‘e su ‘entu<br />
si sun fuidos da-i sos umbraghes.<br />
Totue han m<strong>in</strong>etadu s’isterm<strong>in</strong>iu<br />
sas iras de Ciriacu e Flam<strong>in</strong>iu.<br />
Sos fogos s’azzendìana de sè<br />
reduende sos buscos <strong>in</strong> chig<strong>in</strong>a:<br />
da-i Limbara f<strong>in</strong>’a sa mar<strong>in</strong>a<br />
non b’hat restadu unu suerz’<strong>in</strong> pe’.<br />
In su Palattu de su Vicerè<br />
fit totu su Consizu a iscoss<strong>in</strong>a,<br />
bidend’annientada <strong>in</strong> d’unu sulu<br />
cust’Autonomia ‘e am<strong>in</strong>culu.<br />
Pro perder calch’iscannu <strong>in</strong> sa Regione<br />
naschen sas iras pagu cristianas.<br />
F<strong>in</strong>zas sas m<strong>in</strong>ieras sulcitanas<br />
han bombitadu montes de carvone,<br />
pro cuss’istogomosa impressione<br />
ch’han fattu sas filippicas romanas,<br />
paragonende, cun falzas iscujas,<br />
sa zente Sarda a sas brigatas rujas.<br />
Sos Don Rodrigos de tempus modernu<br />
sun sos matessis, devides ischire,<br />
chi pro si cherrer de candor’ ‘estire<br />
iscomode<strong>in</strong> su Babbu Eternu,<br />
<strong>in</strong>vochend’autonomu guvernu<br />
<strong>in</strong> Zambia, <strong>in</strong> Uganda e <strong>in</strong> Zaìre.<br />
Pro sos Sardos, però, han <strong>in</strong>vocadu<br />
su guvern’autonomu (crastadu).<br />
Sun cristianos, ch’isf<strong>in</strong>iga-isf<strong>in</strong>iga,<br />
lean sos Sacramentos pro usanzia<br />
e si mustran devotos cun costanzia<br />
iscultende sa missa sa dom<strong>in</strong>iga,<br />
poi, su lunis, bettan s’iscom<strong>in</strong>iga<br />
a chi ‘affrontat s’<strong>in</strong>sor’arroganzia.<br />
Han trasformadu sa “Democrazia”<br />
- pro us’<strong>in</strong>soro - <strong>in</strong> “De-Mitologia”.
Custu populu nostru, disunidu,<br />
ponet fattu a tantos istendardos,<br />
e puntan a diversos traguardos<br />
sos membros ch’hat su populu eligidu:<br />
pensend’a s’<strong>in</strong>teressu ‘e su partidu<br />
lis fuit da-i mente d’esser Sardos.<br />
Su Partidu, però, curat sa runza<br />
<strong>in</strong>ue faghet pius bon’<strong>in</strong>cunza.
AMMENTENDE UNU MASTRU<br />
Mi paret de torrare a cando fia<br />
<strong>in</strong> s’iscrittura sarda un’iscrianu,<br />
cando pro mastru haia su Decanu<br />
de sa logudoresa poesia,<br />
ch’<strong>in</strong> fattu de pronunzia e grafia<br />
possediat sos numeros <strong>in</strong> manu.<br />
Musas sardas l’haian allattadu<br />
e poetend’<strong>in</strong> sardu est ispiradu.<br />
Contr’a su chi da’ Isse haia appresu<br />
àteros mastros como hapo connotu,<br />
chi sun dissutterrende s’ostrogotu<br />
pro <strong>in</strong>s<strong>in</strong>zare su logudoresu,<br />
e <strong>in</strong>ferzende su campidanesu<br />
cun ellenicu, turcu e visigotu.<br />
Custa limba, chi fit neo-lat<strong>in</strong>a,<br />
paret torrad’a cumassar’<strong>in</strong> C<strong>in</strong>a.<br />
Zertos chi oe si reputan mastros,<br />
sun ischentes <strong>in</strong> best’ ‘e professores,<br />
e che improvvisados istruttores<br />
fattend’iscola provocan disastros.<br />
Poi ch’immuzzurradu han sos ozastros<br />
- cun sa pretesa de <strong>in</strong>ferchidores -<br />
non connoschende su tass’ ‘e s’olia<br />
t’<strong>in</strong>ferch<strong>in</strong> sos ozastros a tiria.<br />
Pro negh’ ‘e zertas iscolas mezzanas<br />
sun de su sardu fattende masellu.<br />
Presum<strong>in</strong> de lu fagher pius bellu<br />
cun limbas de orig<strong>in</strong>es lontanas:<br />
fenicias, bizant<strong>in</strong>as, africanas,<br />
cun cappas e tizetas pro puntellu.<br />
Ma cussu sard’<strong>in</strong>soro est cos’ ‘e rìere:<br />
non l’isch<strong>in</strong> faeddare e ne iscrìere.<br />
Mastros de Cabesusu e Campidanu<br />
ord<strong>in</strong>zan dogni tantu unu glossariu,<br />
ma cun pretesas de dizionariu<br />
chi s’affuttit de Porru e de Ispanu!<br />
E gai dogni sardu hat a sa manu<br />
unu testu pro dogni circundariu.<br />
E ba’e chirca, <strong>in</strong> tota cuss’istula,<br />
s’est mezus su ‘e Bitti o su ‘e Pula.
Dognunu hat unu mastru <strong>in</strong> custa vida,<br />
deo puru nd’haia un’importante,<br />
e lu cheria vic<strong>in</strong>u un’istante<br />
<strong>in</strong>tro de calch’iscola “limbicida”,<br />
pro mi dare consizu e pro guida<br />
- coment’hat fattu Virgiliu a Dante -<br />
cando mi naran: “Intra <strong>in</strong> cust’iscola,<br />
chi t’imparo sa limba Sard<strong>in</strong>zola!”.
BENE AUGURENDE<br />
Auguramus chi cun s’annu nou<br />
b<strong>in</strong>cat su bene contr’a tantos males.<br />
No esistan sas drogas <strong>in</strong>fernales,<br />
comente no esistit pilu <strong>in</strong> s’ou.<br />
Sa Giustiscia, cun s’altu iscettru sou,<br />
trunchet sas corruttelas attuales.<br />
In Tribunale peruna madrighe<br />
<strong>in</strong>tacchet s’onestad’ ‘e su zuighe.<br />
De s’onore nde fettan un’altare,<br />
tantu zuighe che accusadore,<br />
e si lis mancat su sensu ‘e s’onore<br />
hapan nessi cherveddu pro pensare<br />
chi s’imputadu podet diventare<br />
unu “pentidu collaboradore”.<br />
Si no est un’ist<strong>in</strong>cu ‘e santuariu,<br />
a boltas, est su male nezzessariu.<br />
Cussas chi oe paren utopias,<br />
cras potan dare bonu resultadu,<br />
e tra sos servidores de s’Istadu<br />
non si cuen ignobiles ispias,<br />
ca sun vilesas e traitorias<br />
ch’han mafia e camorra alimentadu,<br />
e non sa tant’abborrida “omertade”<br />
ch’est un’istadu de nezzessidade.<br />
No est giustu trattare <strong>in</strong> modu duru<br />
sos <strong>in</strong>difesos già postos <strong>in</strong> rughe,<br />
si da-i chie dimis bider lughe<br />
semus <strong>in</strong>vece bidende s’iscuru!<br />
Sos pezzos russos, a coro seguru,<br />
pagan sos “Killers” cun crios de nughe.<br />
Ma forsi già movende s’est s’iscola<br />
<strong>in</strong> su chircare su cab’‘e s’azzola.<br />
Duncas, auguramus chi occannu<br />
accabben custas tempestas de ludu<br />
e chi umpare a su pische m<strong>in</strong>udu<br />
<strong>in</strong> sa rete bi ruat pische mannu:<br />
pische chi mai hat connoschidu dannu<br />
ca su Podere l’hat fatt’ ‘e iscudu.<br />
Però, sos ch’han sas proas, no isèttene<br />
ch’ ‘enzan de sè sos nodos a su pèttene.
Auguramus chi prima d’ ‘eranu<br />
nos liberemus de custa zavorra<br />
e terrorismu, mafia e camorra<br />
siat ebbia un’ammentu lontanu<br />
Inf<strong>in</strong>e, a Presidente Italianu,<br />
Pert<strong>in</strong>i cunfirmadu siat torra<br />
e, pro pius cunsensu, a l’assignare<br />
siat su “referendum” populare.
ISTRAGES SENZA SENSU<br />
Segundu su dissignu crim<strong>in</strong>ale<br />
de sas brigatas de ogni colore,<br />
cun sos <strong>in</strong>fames attos de terrore<br />
destabilizzan s’ord<strong>in</strong>e sociale.<br />
Ma s’<strong>in</strong>soro deliriu mentale<br />
los rendet zegos de fronte a s’errore,<br />
ca sas istrages de sos <strong>in</strong>nozentes,<br />
anzis, un<strong>in</strong> partidos e currentes.<br />
Est terrorismu zegu e <strong>in</strong>sensadu<br />
senz’iscopu ne ideologia,<br />
e cun sa sua vile istrategia<br />
ottenit negativu resultadu,<br />
ca pius forte diventat s’Istadu,<br />
pius difendet sa democrazia.<br />
Contr’a su terrorismu tot’unidos<br />
cumbatt<strong>in</strong> s<strong>in</strong>dacados e partidos.<br />
Massacrana su populu <strong>in</strong>nozente<br />
senz’ischire pro cale oscur’<strong>in</strong>trigu<br />
(eppuru narat su prezzettu antigu<br />
chi niente si faghet pro niente).<br />
Ma sas istrages serv<strong>in</strong> solamente<br />
pro si fagher su populu <strong>in</strong>imigu,<br />
ca sas belvas de cussa calidade<br />
sun <strong>in</strong>imigas de s’umanidade.<br />
Dittadores, tirannos senza frenos,<br />
rebelles de ist<strong>in</strong>tu sambenariu,<br />
<strong>in</strong> dogni tempus bocch<strong>in</strong> s’avversariu<br />
pro usurpare poderes anzenos.<br />
Ma su ponner sas bombas <strong>in</strong> sos trenos<br />
provocat solu s’effettu contrariu.<br />
A pius chi non rozzigan niente,<br />
<strong>in</strong> sa cundanna accomunan sa zente.<br />
Duncas, sas bombas <strong>in</strong> sa Ferrovia,<br />
no han matrice politica vera<br />
ma, simmai, matrice istraniera<br />
pro manu ‘e paranoicos ebbia.<br />
Non s’attribuit ideologia<br />
a sa ferozidade ‘e sa pantera,<br />
ca est a dare valore ecumenicu<br />
a sos attos de un’ischizofrenicu.
Ma su fattu pius ancora istranu<br />
l’hamus a bider poi, a su momentu<br />
chi calchi terroristicu elementu<br />
de sa Giustiscia hat a ruer <strong>in</strong> manu.<br />
Tando pretenden trattamentu umanu<br />
pro cussa belva senza sentimentu,<br />
e prestu calchi politicu ottusu<br />
hat andar’a li l<strong>in</strong>gher su pertusu.
SA GIUSTISCIA E-I SA DROGA<br />
In Santu Patrignanu est operante<br />
unu Centru ch’isvizzat sos drogados<br />
e ottenit brillantes resultados<br />
cun s’opera de Muccioli costante<br />
(ca sende su guvernu latitante<br />
bisonzat chi si movan sos privados).<br />
Tantos lu deven a s’impignu sou<br />
si sun torrend’a viver da-i nou.<br />
Ma sa trista tragedia mundana<br />
ponet a dura proa sa persone<br />
chi, fattend’opera ‘e redenzione,<br />
s’agatat contr’a sa giustiscia umana.<br />
Diffatti a Muccioli <strong>in</strong>fligidu l’hana<br />
un’annu e otto meses de presone.<br />
Duncas custa giustiscia est veramente<br />
lontana da-i s’anima ‘e sa zente!<br />
Domando a dogn’onestu zittad<strong>in</strong>u<br />
si l’ispirat fiducia o terrore<br />
chie cundannat su benefattore<br />
e assolvet su barbaru assass<strong>in</strong>u.<br />
Su Tribunale Supremu Div<strong>in</strong>u,<br />
zertu, chi det sanare dogn’errore,<br />
ma isettende s’appellu Supremu<br />
semus da unu a s’ateru estremu.<br />
Chie si cheret dis<strong>in</strong>tossicare<br />
andat a viver <strong>in</strong> comunidade,<br />
però andat de sua volontade,<br />
ca niunu lu det sequestrare,<br />
e <strong>in</strong>vece han chérfidu accusare<br />
a Muccioli de cussa <strong>in</strong>famidade.<br />
Forsi cren de cumbatter s’ero<strong>in</strong>a<br />
senz’imponner peruna discipl<strong>in</strong>a.<br />
In su mundu, de Santos Patrignanos,<br />
nde dian nascher a sufficienzia,<br />
ma sos guvernos, de cust’esigenzia,<br />
paret chi si nde sàmunen sas manos,<br />
e si bi pensan bonos cristianos<br />
los imputan de fura e violenzia.<br />
Fattende gai, sa giustiscia umana,<br />
s’arma contr’a sa droga rendet vana.
Sa droga est sa pianta ‘e tantos males<br />
chi han leadu pessima piega,<br />
e non servit s’<strong>in</strong>utile refrega<br />
senza sas istrutturas sociales.<br />
Non si cumbatt<strong>in</strong> <strong>in</strong> sos tribunales,<br />
ne a colpos de codice a sa zega,<br />
ma andend’<strong>in</strong> aggiudu a sa persone<br />
ch’hat abbrazzadu cussa missione.
MANZONI DERIS E OE<br />
Calchi manzonianu personaggiu<br />
a mie paret ch’esistat ancora:<br />
sos Don Rodrigos de marca oppressora<br />
naschen e creschen <strong>in</strong> dogni paraggiu.<br />
Don Abbondios brivos de coraggiu<br />
nd’hamus <strong>in</strong> sagristia e nd’hamus fora.<br />
Ma sos prommissos isposos de como<br />
si cheren cojuare e no han domo.<br />
Si calchi Fra Cristoforo, oe puru,<br />
sos debiles difendet <strong>in</strong> Palattu,<br />
agatat s’ambiente pagu adattu<br />
e lu dispaccian cun limbazu duru.<br />
In dogni tempus, su pische maduru,<br />
hat sos pisches m<strong>in</strong>udos subraffattu.<br />
Anzis, calchi modernu Don Rodrigu,<br />
paret pius dispoticu ‘e s’antigu.<br />
“Bravos” nd’hamus <strong>in</strong> bidda e <strong>in</strong> campagna<br />
(ch’<strong>in</strong> Sardigna s’ispazzan pro “balentes”).<br />
Pro diventare prestu possidentes<br />
su sequestru est s’unica cuccagna<br />
e costo<strong>in</strong> <strong>in</strong> tanas de montagna<br />
bezzos e criaduras <strong>in</strong>nozentes.<br />
A cunfrontu de zente gai vile<br />
S’<strong>in</strong>fame Grisu fit pius zivile.<br />
F<strong>in</strong>z’Azzecca-garbugli est attuale<br />
ma faeddat a sonu ‘e miliones:<br />
restat senza mudandas ne calzones<br />
su poveru giamadu <strong>in</strong> tribunale.<br />
Si Renzo chircat oe unu legale<br />
non si presentat cun battor cabones:<br />
a s’avvocadu andare devet lestru<br />
cun s’<strong>in</strong>casciu de unu sequestru.<br />
Sa “colf” (sa Perpetua de como)<br />
a Don Abbondiu li servit ancora,<br />
ma pius che <strong>in</strong> best’‘e servidora<br />
servit de ornamentu pro sa domo.<br />
Cun iscarp<strong>in</strong>as de “vitello cromo”<br />
dat consizos de moda a sa segnora.<br />
Non torrat a cogh<strong>in</strong>a, mal<strong>in</strong>conica,<br />
cun su caul’’e s’ortu ‘e sa canonica.
Cantos Innom<strong>in</strong>ados penetidos<br />
ispuntan che antunna ogni momentu,<br />
però non naschet, su penetimentu,<br />
da-i sos evangelicos sentidos,<br />
ma si comente los hat favoridos,<br />
sa giustiscia nd’hat fattu un’istrumentu.<br />
Gai, senza tortura, impunemente,<br />
si salvan accusende un’<strong>in</strong>nozente.
IN TEMPUS DE ELEZIONES<br />
Sos candidados de dogni partidu,<br />
cando sun sutta sas eleziones,<br />
han su matess’ist<strong>in</strong>tu ‘e sos puzones<br />
chi chircan fenu pro fagher su nidu:<br />
cuddu mai connotu e mai ‘idu<br />
ti l’agatas <strong>in</strong> totu sos chizones.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> mesu sas matas de prunizza<br />
chircan lana arvegh<strong>in</strong>a pro moddizza.<br />
Intran totue, gentiles cun totu,<br />
prommittende s’<strong>in</strong>soro e-i s’anzenu.<br />
Cuddos chi mai lis bessit alenu,<br />
cun bellos modos ti ped<strong>in</strong> su votu.<br />
Turdos chi mai has bidu ne connotu<br />
t’ ‘ettan s’ala pro unu camb’ ‘e fenu,<br />
e furfur<strong>in</strong>os chi sempre s’han fattu<br />
su nidu <strong>in</strong> calchi trae ‘e su Palattu.<br />
Tantu sos aspirantes deputados<br />
che-i sos aspirantes assessores,<br />
part<strong>in</strong> a cazza de sos elettores<br />
appenas sun <strong>in</strong> lista candidados,<br />
gai comente subra sos cunzados<br />
bolan chirchende puddas sos astores.<br />
E a forz’‘e tentare, cando ‘ess<strong>in</strong>,<br />
a nd’afferrare calcuna resess<strong>in</strong>.<br />
Nidos bi nd’hat de dogni calidade,<br />
ca b’hat aes de gustos differentes,<br />
gai, sos candidados cuncurrentes,<br />
sun puru de diversa identidade,<br />
e cunform’a s’<strong>in</strong>soro abilidade<br />
seberan sos adattos ambientes.<br />
Pro nois, nachi, est civicu dovere<br />
de lis ponner <strong>in</strong> manu su Podere.<br />
Sos chi s’han post’<strong>in</strong> conca ‘e “arrivire”<br />
faghen de sa politica tesoro<br />
e chircan sas poltronas ch’han a coro<br />
(tantu mezus s’han modu ‘e s’irricchire)<br />
pro poder bonos fruttos regoglire,<br />
chi aggradessan a su gust’<strong>in</strong>soro<br />
e pro nde render a pienas manos<br />
a sos affettuosos fittianos.
Ti prommitt<strong>in</strong> sa luna <strong>in</strong> sa pisch<strong>in</strong>a,<br />
prima chi a s’iscannu appoggen s’anca;<br />
fattend’<strong>in</strong>ch<strong>in</strong>os a drest’e a manca<br />
a isquadra tonch<strong>in</strong>an s’isch<strong>in</strong>a;<br />
poi chi nd’èssis da-i sa cab<strong>in</strong>a<br />
est che ch’idan un’à<strong>in</strong>u <strong>in</strong> sa tanca.<br />
Postu ch’hapan s’iscettru <strong>in</strong> man’a issos,<br />
favor<strong>in</strong> solu fittianos fissos.
SU COJU DE BOBORE<br />
Una die, bugliende, l’hapo nadu:<br />
“e a cando, Bobò, sa confettura?”<br />
ma no m’hat dadu risposta segura<br />
ca ne tempus ne fem<strong>in</strong>a hat fissadu,<br />
ma solamente m’hat asseguradu<br />
ch’isposat una monza ‘e clausura.<br />
Allergicu a sa fem<strong>in</strong>a trucada,<br />
la preferit ruspante e...illibada.<br />
In cantu a su modellu ‘e su ‘estire,<br />
ispeciale chircat una sarta,<br />
chi no uset modellos de Giacarta,<br />
mustrende su chi devet costoire.<br />
Sa ‘este a pes li devet arrivire,<br />
comente s’usaiat <strong>in</strong> Isparta.<br />
Anzis, pro chi non bessat a birgonza,<br />
li ponet sa ch’haiat sende monza.<br />
E pro si fagher sa fotografia,<br />
<strong>in</strong> s’istiu, cand’andat a su mare,<br />
sas ancas nudas non devet mustrare:<br />
bastat chi s’idat su cambuzzu ebbia.<br />
E pro rispettu de s’ecologia,<br />
non devet haer su visciu ‘e fumare,<br />
ca non semus nemmancu <strong>in</strong> Casablanca<br />
a si fumare sa cannedd’‘e s’anca.<br />
Eppuru, cando fit <strong>in</strong> Cont<strong>in</strong>ente,<br />
nd’hat haer bidu de dogni manera,<br />
ma ca f<strong>in</strong> totu de conca lezera,<br />
no li sun aggradadas pro niente.<br />
Poi la cheret puru possidente<br />
e de casteddos ereditiera.<br />
S’andat <strong>in</strong> domo povera a f<strong>in</strong>ire,<br />
bisonzat ch’essan ambos a pedire.<br />
Hapo tentadu f<strong>in</strong>z’ ‘e l’ammentare<br />
chi mor<strong>in</strong> solos sos bajanos mannos,<br />
però nachi preferit cussos pannos<br />
si s’ideale non det <strong>in</strong>contrare.<br />
S’est bella, ricca e sabia, gosare<br />
podet cun issa su rest’ ‘e sos annos,<br />
ma no lu futt<strong>in</strong> a ponner s’aneddu<br />
a una ch’est iscasciad’ ‘e cherveddu.
S’isposa pius unica che rara<br />
Bobore chircat cun sa fantasia.<br />
Guai si l’ispirat gelosia<br />
fissend’àteros om<strong>in</strong>es <strong>in</strong> cara!<br />
Isse la cheret fidele che Sara,<br />
ca est tipu de araba zenia.<br />
No esistit, <strong>in</strong> fattos de amore,<br />
un’ispizzecche simile a Bobore.
POBERA CULTURA!<br />
Troppa zent’impostora e faulalza,<br />
premiende, ricamat <strong>in</strong> sa seda:<br />
su chi bandit su premiu <strong>in</strong> Campeda<br />
b<strong>in</strong>chet su primu premiu <strong>in</strong> Rudalza;<br />
a su ch’est de giuria <strong>in</strong> Chirialza,<br />
<strong>in</strong> Enas dan su premiu <strong>in</strong> moneda.<br />
S’iscambian tra issos pari-pari<br />
coppas, medaglias, targas e d<strong>in</strong>ari.<br />
Su chi laureadu s’est “poeta”<br />
<strong>in</strong> Fràigas, promor’ ‘e su padr<strong>in</strong>u,<br />
podet contare ch’hat fattu cam<strong>in</strong>u<br />
e cun onore est giompidu a sa meta.<br />
Mancari siat mesu analfabeta,<br />
<strong>in</strong> su Parnasu est su beniam<strong>in</strong>u<br />
ca tantu, <strong>in</strong> sa moderna poesia,<br />
non b’hat s<strong>in</strong>tassi, metro e prosodia.<br />
In mes’a tantos poetas ermeticos<br />
baz’e chircade impronta culturale.<br />
Oe, sa poesia “essenziale”<br />
est praticada <strong>in</strong> term<strong>in</strong>es s<strong>in</strong>teticos;<br />
a base de “silenzios poeticos”<br />
imitan Quasimodo e Montale.<br />
De s’iscrittura nde faghen a mancu<br />
e s’esprim<strong>in</strong> cun versos <strong>in</strong> biancu.<br />
Zertos iscrien solu unu faeddu<br />
pro fagher unu versu senza filu;<br />
travasan da-i conca a su pabilu<br />
sos bòidos ch’han <strong>in</strong>tro su cherveddu,<br />
bisende calchi coppa <strong>in</strong> Cantareddu<br />
o puru calchi targa ‘e mesu chilu.<br />
Si non rezzit <strong>in</strong>ie sa “patacca”<br />
unu poeta non balet un’acca.<br />
Custa chi giaman “poesia pura”<br />
- fiza de sa currente futurista -<br />
parente de sa mistica fascista,<br />
rappresentat sa perla ‘e sa cultura.<br />
Bluffende cun sos giogos de bravura,<br />
chie negusciat fumu est un’artista,<br />
già chi segundu calchi estimadore,<br />
sa poesia <strong>in</strong> suspu est de valore.
Como cun trampas e colpos de manu,<br />
sun attuende su boicotaggiu:<br />
cun s’iscuja de calchi gemellaggiu<br />
bandit cuncursos <strong>in</strong> italianu.<br />
Pius pegos recu<strong>in</strong> de lontanu<br />
e pius abbundante est su foraggiu.<br />
Sos sardos pagan, cuntentos e fessos,<br />
pro pagu “culturales” <strong>in</strong>teressos.
BABBU SANTU!<br />
Babbu Santu! Lassende sa Sardigna,<br />
ammentadi cant’has <strong>in</strong>tesu e bidu:<br />
de sas proas de Fide chi has rezzidu,<br />
mancari, a boltas, <strong>in</strong> manera asprigna.<br />
Tue chi ses fidele a sa cunsigna<br />
chi Cristos hat a Pedru cunferidu,<br />
faghe cant’est <strong>in</strong> Tua podestade<br />
pro tanta zente ch’hat nezzessidade.<br />
Tene presente sa Sardigna vera,<br />
<strong>in</strong> aziones e pregadorias.<br />
Ammenta su ch’han nadu tantas bias<br />
sos m<strong>in</strong>adores <strong>in</strong> sa m<strong>in</strong>iera:<br />
chi sun coment’e una bulverera<br />
sas <strong>in</strong>utilizzadas energias.<br />
Pensa chi sa Sardigna est sa Regione<br />
chi hat pius disoccupazione.<br />
Su ch’has <strong>in</strong>tesu <strong>in</strong> Nùoro l’ammenta<br />
dai sa ‘oghe de unu pastore,<br />
sididu de giustiscia e de amore,<br />
ca fort’est s’òdiu, sa giustiscia lenta.<br />
Pro esser ruta vana ogni lamenta<br />
imperat <strong>in</strong> Barbagia su terrore,<br />
chi paralizat s’<strong>in</strong>iziativa<br />
de dogn’impresa onest’e attiva.<br />
Has bidu sa Barbagia genu<strong>in</strong>a<br />
chi de sa Fide hat su sublime donu;<br />
<strong>in</strong>tesu has su messaggiu de perdonu<br />
de Eva Cannas, sa mamojad<strong>in</strong>a.<br />
Messaggiu chi un’atera femìna<br />
hat fattu <strong>in</strong> Oniferi <strong>in</strong> cussu tonu,<br />
cando barbaramente l’han bocchidu<br />
su fizu caru umpare a su maridu.<br />
In Boncamm<strong>in</strong>u <strong>in</strong>tesu has su lamentu<br />
de cussos chi, pro pagu, han tent’isfogu;<br />
tantos annos patende <strong>in</strong> cussu logu<br />
senza lis fagher su dibattimentu,<br />
ca sa giustiscia est unu bastimentu<br />
chi arrancat a tempus de piogu.<br />
Tra sas tantas rejones, una est custa,<br />
proite sa giustiscia no est giusta.
O Babbu Santu! Tene <strong>in</strong> sa memoria<br />
su chi da-i sa zente has iscultadu,<br />
a costu ‘e olvidare su ch’han nadu<br />
politicantes pienos de boria,<br />
chi dian cherrer passar’a s’istoria<br />
solu pro t’haer sa manu toccadu,<br />
e pro s’ispèrperu a manu piena<br />
de miliardos, pro fagher iscena.
TIU ANGHELEDDU, POETA GENTILE<br />
Battor annos passados sun da-e cando<br />
Ti’Angheleddu nos hat nadu: Adiu!<br />
Eppuru ancor’est Isse a ponner briu<br />
a sos poetas de como e de tando,<br />
tantu chi calchi ‘olta mi domando<br />
s’<strong>in</strong> su mundu, pro casu, ancor’est biu.<br />
Est che cando su sol’est <strong>in</strong> eclisse<br />
e totucantos faeddan de Isse.<br />
Pro cantu brillat <strong>in</strong> su chelu un’astru,<br />
totu l’ammiran, ma cun noncuranzia,<br />
appenas notan sa sua mancanzia<br />
est chircadu cun oju ‘e abilastru.<br />
E gai como chi mancat su Mastru<br />
lu chircat tota sa manovalanzia.<br />
Sutt’a mastru f<strong>in</strong> totu emancipados,<br />
senz’Isse paren disorientados.<br />
Brillat sa luna, sas istellas puru,<br />
pro cantu lughet su sol’<strong>in</strong> s’aera,<br />
ma si s’istudat sa sua lumera<br />
totu su firmamentu est a s’iscuru:<br />
de cam<strong>in</strong>are cun passu seguru,<br />
su ch’est <strong>in</strong>zertu, non tenet ispera.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> su mundu de sa poesia<br />
occurret sempre una segura ghia.<br />
De unu babbu chi ghiat sos fizos<br />
Ti’Angheleddu teniat s’<strong>in</strong>tentu<br />
e, pro su chi est umile e attentu,<br />
serv<strong>in</strong> ancora sos suos consizos.<br />
Zertu, sos tantos Narzisos e Lizos,<br />
chi sun a iscoss<strong>in</strong>a de talentu,<br />
no han bisonzu de sole e de luna<br />
ne reconnoschen iscola peruna.<br />
Ti’Angheleddu, poeta gentile,<br />
hat dadu f<strong>in</strong>zas proas de coraggiu,<br />
cundennende s’<strong>in</strong>giustu vassallaggiu<br />
impostu a sa Sardigna <strong>in</strong> modu vile.<br />
Ma cal’est oe s’impignu zivile<br />
de sos tantos “aedos” <strong>in</strong> rodaggiu?<br />
Pro coraggiu sun pagos sos ch’ispiccan<br />
ca nachi sos poetas los impiccan.
Ti’Angheleddu, sas avversidades<br />
hat affrontadu sempre cun puntiglia;<br />
tr<strong>in</strong>t’annos faghet fundeit S’Ischiglia<br />
<strong>in</strong> d’unu mare de difficultades;<br />
Rivista ‘ue s’<strong>in</strong>contran tantos frades<br />
formende unu cuncordu a meraviglia.<br />
Pro custu bene chi S’Ischiglia fàghede,<br />
Ti’Anghelè, chi Deus Bos lu pàghede!
SU DIRITTU A S’ISTUDIU<br />
Su Podere politicu imperante,<br />
cando de sas iscolas no hat cura,<br />
s’idet ch’est <strong>in</strong>imigu ‘e sa cultura<br />
ca timet de restare menguante.<br />
Guvernar’unu populu ignorante<br />
est tra oligarchia o dittatura.<br />
Est un’ispezia ‘e feudalesimu<br />
praticadu <strong>in</strong> su séculu v<strong>in</strong>tesimu.<br />
Da-i su movimentu illum<strong>in</strong>ista<br />
sunu gia duos séculos passados,<br />
e como paret chi semus torrados<br />
a sa reazione oscurantista,<br />
cun sa politica ostruzionista<br />
de sos burricos privilegiados.<br />
F<strong>in</strong>ghen de haer sa cultura a coro,<br />
ma pro burricos eredes <strong>in</strong>soro.<br />
Cun su pretestu de s’<strong>in</strong>flazione,<br />
sa cultura diventat unu lussu,<br />
ma su veru motivu no est cussu<br />
- ca tantu pagat sempre Pantalone -<br />
S’iscop’<strong>in</strong>soro est chi s’istruzione<br />
servat solu pro calchi pezzu russu.<br />
Sa cultura, madrighe de riscattu,<br />
est una m<strong>in</strong>a sutta su Palattu.<br />
Cun sa protesta de sos istudentes,<br />
tantos males a pizu sun bessidos:<br />
sos ateneos a prejos salidos<br />
non sun pane pro chie no hat dentes;<br />
mancan iscolas, mancan sos docentes,<br />
però sos guvernantes sun dormidos.<br />
Naras chibudda e ti risponden azu<br />
e si giran a s’ateru costazu.<br />
Famosu fit Federicu Segundu<br />
pro haer sa cultura <strong>in</strong> contivizu.<br />
ma custos han leadu su consizu<br />
da-i calch’isceiccu vagabundu,<br />
c’a sos magnates de su Terzu mundu<br />
su populu istruidu dat fastizu.<br />
Sos teracos sun sempre mezus tontos<br />
<strong>in</strong> modu chi no iscan fagher contos.
Un’iscol’arretrada ‘e chimbant’annos<br />
non podet esser si no <strong>in</strong> ru<strong>in</strong>a.<br />
Franca Falcucci est solu una ped<strong>in</strong>a<br />
tra sas Francas de Falcos pius mannos,<br />
chi riformende faghen pius dannos<br />
de cudda banda culturale <strong>in</strong> C<strong>in</strong>a.<br />
Ateru che de Mao sa muzere,<br />
sa banda ch’hamus oe a su Podere.
SA REPUBBLICA ‘E SAS TASSAS<br />
Sa nostra, est sa repubblica ‘e sas tassas:<br />
dogni tantu nd’imm<strong>in</strong>zan una noa:<br />
ma no affrontan cussa dura proa<br />
ne riccos evasores ne bagassas.<br />
Fatta sa legge istudian sas trassas,<br />
sos illustres mazzones senza coa,<br />
e gai, a esser sempre isozigados,<br />
sun trabagliantes e pensionados.<br />
Sos m<strong>in</strong>istros chi passan a s’istoria<br />
sun sos ch’ispil<strong>in</strong> sos contribuentes;<br />
sos fiscales passados e presentes<br />
han a restare sempre <strong>in</strong> sa memoria,<br />
pro ca si sunu cobertos de gloria<br />
presténdesi a su giogu ‘e sos potentes.<br />
Famosos Cavallotti e Mussol<strong>in</strong>i,<br />
mal’e peus Vanoni e Visent<strong>in</strong>i.<br />
In dogni tempus naschen faccias tostas<br />
cun duos tipos de cumportamentu:<br />
prima mandan s’istadu <strong>in</strong> fallimentu<br />
poi lu salvan <strong>in</strong>ventende impostas.<br />
A chie poden contare sas costas<br />
nde li surz<strong>in</strong> su samben, a momentu,<br />
ma non s’attriv<strong>in</strong> a fagher salassos<br />
subra sa pedd’ ‘e sos mannales rassos.<br />
Si calchi legge giusta est approvada<br />
restat <strong>in</strong> su calasciu a ponner muffa:<br />
dogni prommissa fatta est una truffa,<br />
che-i sas pensiones de annada.<br />
Ma si devet partire un’istangada,<br />
cun sos decretos paran sa baruffa,<br />
seguros chi cunsigh<strong>in</strong> dogn’<strong>in</strong>tentu<br />
cun sa fiduzia ‘e su Parlamentu.<br />
Dogni m<strong>in</strong>istru chi s’est divertidu<br />
a <strong>in</strong>ventare sa noa gabella,<br />
discurret cun Enrica e Raffaella<br />
de s’affoghizu chi hat parturidu<br />
(s’isceneggiada est s’ “hobbi” preferidu<br />
<strong>in</strong> cust’amena terra ‘e Pulc<strong>in</strong>ella).<br />
Però b’hat calchi m<strong>in</strong>istru propiziu<br />
a fagher de “giullare” a Mauriziu.
Sos m<strong>in</strong>istros fiscales senza frenu,<br />
pro cumpletare sas <strong>in</strong>venziones,<br />
mancat solu ch’a totu sas persones<br />
ponzan unu tassametru a s’alenu,<br />
<strong>in</strong> modu chi registret a pienu<br />
s’aera chi respiran sos pimones.<br />
Duncas, contribuente, suffri e balia<br />
sos ch’amm<strong>in</strong>istran s’azienda Italia.
SA MAFIA BIANCA<br />
Eh no , Signor M<strong>in</strong>istru! no est giustu<br />
chi trattet unu méigu attuale<br />
comente unu comune mortale,<br />
chi de curare hat perdidu su gustu.<br />
Su méigu est su Cesare Augustu<br />
de cust’Imperiu Assistenziale,<br />
chi prescriende analisi ebbia<br />
hat mezoradu solu <strong>in</strong> sa grafia.<br />
Sos méigos chi oe bos fentomo<br />
non sun pius sos méigos antigos,<br />
chi pius che duttores f<strong>in</strong> amigos<br />
e faghian sas visitas a domo.<br />
Si ses grave, sos méigos de como<br />
non los catturas mancu cun sa Digos.<br />
Bisonzat ch’andes a s’ambulatoriu<br />
e faghes da ‘<strong>in</strong>ie a zimitoriu.<br />
Duncas, cust’assistenzia est pagada<br />
mancari non ti servat pro niente;<br />
però, cand’has bisonzu veramente,<br />
ispendes pro sa visita privada.<br />
Sa Sanidade, goi amm<strong>in</strong>istrada,<br />
est una truffa legale <strong>in</strong>dezente;<br />
però, sos de sa “Mutua Locale”,<br />
pretenden trattamentu ispeciale.<br />
Sos ispidales mandan <strong>in</strong> malora<br />
ca su preju privadu est arbitrariu,<br />
e-d-est pro cussu chi calchi primariu<br />
pagadu <strong>in</strong> s’ispidale operat fora.<br />
Balanzat miliones <strong>in</strong>-d-un’ora,<br />
ma sempr’<strong>in</strong> beste de missionariu.<br />
E cando cheret iscioperat puru,<br />
tantu s’<strong>in</strong>casciu de fora est seguru.<br />
B’hat f<strong>in</strong>zas calch’illustre professore<br />
ch’arrivit a s’estremu ‘e s’imperizia:<br />
andas pro ti curare un’iterizia<br />
e ti cumb<strong>in</strong>chet ch’has unu tumore;<br />
però li passat lisciu dogn’errore<br />
senza l’assegurare a sa Giustizia,<br />
ca su potente Ipocrate modernu<br />
hat podestades de Babbu Eternu.
Bestit biancu cun coro nieddu<br />
rendende s’assistenzia illusoria.<br />
Sa mafia bianca est antigoria:<br />
non lassat logu a méigu noeddu,<br />
che chie su Repartu hat <strong>in</strong> Casteddu<br />
e <strong>in</strong> Londra sa sala operatoria.<br />
Sos guvernantes isperden gasie<br />
sos miliardos <strong>in</strong>ogh’e <strong>in</strong>ie.
S’ISTAMPA SARDA<br />
A dispettu de tantos palad<strong>in</strong>os,<br />
de su limbazu sardu defensores,<br />
non sun ebbia sos legisladores<br />
de s’idioma nostru sos Ca<strong>in</strong>os;<br />
ma sos veros morales assass<strong>in</strong>os<br />
dimustrados si sun sos editores<br />
de giornales de Tatari e Casteddu,<br />
ch’a sos sardos negadu han su faeddu.<br />
Innanti, su giornale turritanu,<br />
pubblicaiat calchi poesia;<br />
como forsi l’est pàrfida eresia<br />
misciare cun su sacru su profanu<br />
e pro rispettu de s’italianu<br />
de su sardu nd’hat fattu pulizia.<br />
Ecco ch’hat postu f<strong>in</strong>e a dogn’abusu<br />
e sardu no nde pubblicat piusu.<br />
S’op<strong>in</strong>ione mia personale<br />
est chi pro fagher s’abolizione<br />
han profittadu de s’occasione<br />
cando modificadu han su giornale;<br />
e <strong>in</strong> Casteddu han fattu tal’e cale<br />
cand’han modificadu s’ “Unione”.<br />
Ca su padronu nou fit guvardu<br />
hat abolidu sa rubrica <strong>in</strong> sardu.<br />
Duncas de narrer forte hamus dirittu<br />
chi a bocchire su sardu idioma<br />
non tentat solu su guvernu ‘e Roma,<br />
ma tramat puru su pabilu iscrittu.<br />
Pro cantu cun s’istampa est <strong>in</strong> cunflittu<br />
sa limba sarda restat sempr’<strong>in</strong> coma,<br />
e cando tentat de leare fua<br />
s’abbizat ch’est istranza <strong>in</strong> domo sua.<br />
Non b’hat cunvegnos ne taulas tundas<br />
chi potan a sa limba dare alenu;<br />
totu sas ciarras sun fogos de fenu<br />
chi s<strong>in</strong>d’istudan cun sas baraundas.<br />
Sas limbas mai diventan fecundas<br />
cando s’istampa las tenet a frenu,<br />
ne si tramandat peruna cultura<br />
si no est affidada a s’iscrittura.
De sos nostros giornales, veramente,<br />
non cumprendo sa tanta ostilidade;<br />
ma forsi timen chi sa sardidade<br />
lis potat <strong>in</strong>festare s’ambiente<br />
e cun sos frades de su Cont<strong>in</strong>ente<br />
bi perdan de istile e dignidade.<br />
De r<strong>in</strong>negare sa Sardigna tèntana<br />
però de l<strong>in</strong>fa sarda s’alimèntana.
BONANOTTE RAFFAELLA!<br />
Div<strong>in</strong>a, Onnipotente Raffaella!<br />
chi cun su tou imbiligu <strong>in</strong>doradu,<br />
<strong>in</strong> terra americana has isbarcadu<br />
cun sa trupp’ ‘e sa tua caravella;<br />
manc’a Colombo deit Isabella<br />
su chi Mama Tivù a tie hat dadu.<br />
De su guvernu custas sun sas proas<br />
proite hat <strong>in</strong>ventadu tassas noas.<br />
Sun legges de natura senz’iscrittas,<br />
dogni terr’hat su sou monopoliu:<br />
sos isceiccos esportan petroliu,<br />
nois, <strong>in</strong>vece, nadigas e tittas,<br />
pro las suzzare azìs’ ‘e ampullittas<br />
chi cunten<strong>in</strong> essenzia ‘e rosoliu.<br />
Dognunu mustrat sa sienda sua,<br />
nois mustramus lana e petta crua.<br />
Sublime Raffaella <strong>in</strong> calzamaglia!<br />
cun sa lagrima pronta <strong>in</strong> pibiristas,<br />
partis cun d’un’esercitu ‘e artistas<br />
pro fagher ispettaculos de vaglia,<br />
<strong>in</strong>vece has presentadu burrumbaglia<br />
e nos has subbissadu ‘e <strong>in</strong>tervistas<br />
a suggettos chi nois, pro isfogu,<br />
che mandaimis a-i cuddu logu.<br />
Fors’<strong>in</strong> programma no haisti solu<br />
s’ispaccu f<strong>in</strong>’a ch<strong>in</strong>tu <strong>in</strong> sa munnedda,<br />
ma mustràredi f<strong>in</strong>zas bravighedda<br />
faeddend’<strong>in</strong> <strong>in</strong>glesu e ispagnolu.<br />
Bessis che fae frisca <strong>in</strong> corr<strong>in</strong>tolu,<br />
ma s’idet chi ses già nas<strong>in</strong>iedda.<br />
Anzis, lu mustrat propiu s’ispaccu<br />
chi ses accurz’a f<strong>in</strong>ir’<strong>in</strong> su saccu.<br />
Ses accurz’a lassare cuss’armada<br />
de pegos chi t’allattan e ch’allattas;<br />
poi de tantas <strong>in</strong>tervistas fattas<br />
accabbas tue puru <strong>in</strong>tervistada,<br />
e de cust’ultima americanada<br />
pius non restan ammentos ne trattas,<br />
ne che prezisos relozos isvizzeros<br />
t’iscortan Jap<strong>in</strong>os e Giannizzeros.
Cand’has a esser tue <strong>in</strong> pensione<br />
ateras han a fagher ispettaculos,<br />
ma non santas chi fettan sos meràculos<br />
ch’has fattu tue <strong>in</strong> televisione.<br />
Tue, via satellite <strong>in</strong> persone,<br />
che ruspa isgombraisti sos ostaculos.<br />
Cun tegus tramontende est un’istella...<br />
Bonanotte, Div<strong>in</strong>a Raffaella.
PADRE LAMENTU<br />
Cust’attributu de “Padre Lamentu”<br />
bi l’hap’ ‘eo matessi appizzigadu,<br />
pro ca si mustrat totu addolimadu<br />
zelebrende sa missa <strong>in</strong> su cunventu.<br />
Mancu Cristos de tantu patimentu<br />
<strong>in</strong> sa rughe s’est gai lamentadu.<br />
Paret chi dogni male suffrat issu<br />
pius de su Messia cruzifissu.<br />
S’iscena ‘e custu padre attitadore<br />
conturbat f<strong>in</strong>za sa Fide Apostolica,<br />
cando trasformat sa missa cattolica<br />
<strong>in</strong> d’un’isceneggiada ‘e prim’attore:<br />
paren lamentos de ‘attu <strong>in</strong> calore<br />
o de unu chi hat attaccu ‘e colica.<br />
In su fervore de s’orassione<br />
assumit sa ‘isura ‘e s’istrione.<br />
Cand’ ido custu padre franziscanu<br />
amm<strong>in</strong>istrende s’offisciu div<strong>in</strong>u,<br />
cuddu romanzu de Fra Ciavol<strong>in</strong>u<br />
mi torrat a sa mente fittianu,<br />
chi preighende s’amore profanu<br />
fit de sas damas su beniam<strong>in</strong>u.<br />
Forsi, custu novellu Geremia,<br />
cun sas dòlimas chircat simpatia.<br />
Tra sos tantos lamentos ch’iscultades<br />
b’hat f<strong>in</strong>z’un’ater’<strong>in</strong>cunveniente:<br />
chi su missale sou est differente<br />
de su chi usan sos suos cunfrades.<br />
Tand’<strong>in</strong>vec’ ‘e pregare criticades<br />
e-i sa missa non balet niente.<br />
F<strong>in</strong>za su “Credo” paret noiosu<br />
<strong>in</strong> bucca ‘e custu padre latrangosu.<br />
E a pius chi si leat su gustu<br />
de trasformare sa missa <strong>in</strong> missone,<br />
a boltas, poi ‘e sa comunione,<br />
si sezzit e si faghet unu sustu.<br />
Ateras boltas dat a tempus giustu,<br />
senz’<strong>in</strong>tervallu, sa beneiscione.<br />
Cando f<strong>in</strong>it <strong>in</strong> presse, han appuradu<br />
chi est a diarrea o s’est purgadu.
Padre Lamentu est sempr’<strong>in</strong> discunfortu<br />
da-i s’ “Oremus” f<strong>in</strong>’a s’ “Offertoriu”.<br />
tantu chi una missa ‘e isposoriu<br />
s’assimizat a una miss’ ‘e mortu.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> sa missa pro Cristos Risortu<br />
regnat s’atmosfera ‘e s’obitoriu.<br />
Su postu sou, adattu a su piantu,<br />
est capellanu fissu <strong>in</strong> campusantu.
SU PIANETA CUNCORDIA<br />
S’ esotica pianta ‘e sa cuncordia<br />
<strong>in</strong> terra sarda no attecchit mai.<br />
Da-i séculos semus sempre gai:<br />
gherrende pro su pumu ‘e sa discordia,<br />
ma da-i Deus sa misericordia<br />
pretendimus si semus <strong>in</strong> guai.<br />
Alimentamus odiu rezelu<br />
isettende s’accordu da-i chelu.<br />
Hamus <strong>in</strong>ciappuzzadu una Regione<br />
ch’est una tan’ ‘e lupos abbramidos;<br />
sa libid<strong>in</strong>e ruza ‘e sos partidos<br />
sutterran dogn’ispera ‘e unione.<br />
Sos porcos, mandighende <strong>in</strong> d’un’ajone,<br />
sun pius rispettosos e pulidos.<br />
E poi, de sos nostros milli males,<br />
damus sa neghe a sos cont<strong>in</strong>entales.<br />
Ite bene podimus isperare<br />
da-i custu perenne azzuffatoriu?<br />
S’<strong>in</strong>sultu est su passazu obbligatoriu<br />
pro cherrer s’avversariu affrontare,<br />
e gai, <strong>in</strong>vece de amm<strong>in</strong>istrare,<br />
redu<strong>in</strong> sa Sardigna a zimitoriu.<br />
O siat pro puntiglia o pro ‘<strong>in</strong>ari,<br />
si nde ‘ogan sos ojos pari-pari.<br />
Cust’est sa classe colta sarda eletta<br />
chi faghet sa Sardigna prosperare.<br />
Cheren sa limba sarda unificare<br />
e s’istrazzan s’afforru ‘e sa gianchetta.<br />
Dognunu hat s’<strong>in</strong>fallibile rezzetta<br />
chi niun’est dispostu a variare.<br />
Sos sardos mai han haer limba unida,<br />
salvu chi Wagner non torret a bida.<br />
Discurrend’<strong>in</strong> s’<strong>in</strong>ternu ‘e sos partidos<br />
s’iscadenat s’ignobile canaglia.<br />
Sos cungressos sun campos de battaglia<br />
<strong>in</strong>ue ruen mortos e feridos.<br />
Paren cumbattimentos tra bandidos<br />
prontos a s’iscannare pro sa taglia.<br />
E da-i custa iscazzottada <strong>in</strong>digna<br />
diat dever r<strong>in</strong>ascher sa Sardigna?!
Han semenadu sa disamistade<br />
Punicos, Ispagnolos e Romanos,<br />
Ligures, Bizant<strong>in</strong>os e Pisanos...<br />
sempr’<strong>in</strong> lotta tra babbu, fizu e frade.<br />
Hamus <strong>in</strong> s<strong>in</strong>u da-i antighidade<br />
s’odiu zegu tra coros umanos.<br />
Si zesserat s’eterna disanìa<br />
non dimis esser de sarda zenìa.
S’ATEISMU<br />
Chie si ‘antat d’esser miscredente<br />
e non connoschet ne deos ne santos,<br />
si podet dare puru milli ‘antos<br />
però non b’hat de li creer niente.<br />
Dogni bragheri contat a sa zente<br />
de s’ateismu sou sos ispantos,<br />
però, cando sas forzas no l’assìst<strong>in</strong>i,<br />
<strong>in</strong>vocat santos chi nemmancu esìst<strong>in</strong>i.<br />
Pro su piusu, chie ischit pregare,<br />
com<strong>in</strong>zat sempre cun s’Ave Maria,<br />
ma s’ateo, dejunu ‘e gerarchia,<br />
no ischit da-i chie com<strong>in</strong>zare.<br />
Tando ‘ettat sos santos tot’a pare<br />
ma no li ‘alet sa pregadoria,<br />
ca com<strong>in</strong>zat preghende a Gesugristu<br />
chi domandet sa grascia a Santu Sistu.<br />
A Sant’Antoni l’<strong>in</strong>vòcana totu<br />
e nott’e die dognunu lu pressat;<br />
ma s’ateo, birbante, s’<strong>in</strong>grammessat<br />
a unu santu ch’est pagu connotu<br />
ca, salvu calchi ‘olantigu devotu,<br />
hat paga clientela e s’<strong>in</strong>teressat.<br />
Coment’e chi sos santos, a istentu,<br />
fettan sas grascias pro appuntamentu!<br />
Dogn’ateo che puddu alzat sa cresta<br />
si l’accumpagnat su tempus suave,<br />
ma cand’est imbarcadu <strong>in</strong> calchi nave<br />
si cagat si su mare est <strong>in</strong> tempesta.<br />
Invocat santos a manca e a dresta<br />
e prommittit, <strong>in</strong> s’ora pius grave,<br />
sa candela cant’unu candaleri...<br />
ma est sempre prommissa ‘e mar<strong>in</strong>eri.<br />
Dadu chi sos ist<strong>in</strong>tos bestiales<br />
si manifestan <strong>in</strong> s’om<strong>in</strong>e puru<br />
- chi senza Fide <strong>in</strong>naspat <strong>in</strong> s’iscuru,<br />
causend’<strong>in</strong> su mundu tantos males -<br />
de s’ateismu de sos animales<br />
cunfesso chi nemmancu so seguru.<br />
Nachi Santu Franziscu hat cunvertidu<br />
f<strong>in</strong>zas su lupu appenas chi l’hat bidu.
Duncas, naramus chi cust’ateismu<br />
est un’ispudorada f<strong>in</strong>zione,<br />
a sa cale recurret s’isbruffone<br />
pro cuare su sou bigottismu<br />
( a su contrariu ‘e su terrorismu<br />
chi si ‘estit cun peddes de anzone ).<br />
E rezitan, cumparsas e attores,<br />
falzas columbas e falzos astores.
LEGGES E COSTUMENES<br />
De sos italianos determ<strong>in</strong>os<br />
diffizil’est cumprender sa rejone:<br />
ponen ladros de puddas <strong>in</strong> presone<br />
e liberan ferozes assass<strong>in</strong>os.<br />
Han postu for’ ‘e legge sos cas<strong>in</strong>os<br />
e ammitt<strong>in</strong> sos “Ghei” <strong>in</strong> Cannigione.<br />
Como non s’ischit s’est pius legale<br />
o sa bagassa o s’omossessuale.<br />
Duncas no est motivu ‘e vituperiu<br />
dare su chi fit prima proibidu,<br />
ca pro fortuna b’hat calchi partidu<br />
chi leat ambas artes <strong>in</strong> su seriu.<br />
Paret chi unu nou m<strong>in</strong>isteriu<br />
hat a esser apposta istituidu.<br />
Su titulu est cunform’a su costumene:<br />
pederastas, nudismu, e bagassumene.<br />
Cuddos cheren su “Gruppu” <strong>in</strong> Parlamentu,<br />
custas cheren sa Cascia ‘e Previdenzia,<br />
ma pro render legale un’<strong>in</strong>decenzia<br />
occurret unu nou ord<strong>in</strong>amentu.<br />
Pro cussu sun arreu <strong>in</strong> movimentu<br />
<strong>in</strong>vochende sas legges de urgenzia.<br />
E faghen importantes sem<strong>in</strong>arios<br />
cun m<strong>in</strong>istros e sottosegretarios.<br />
Non si prestan a fazile giudiziu<br />
cussas artes de biblica memoria,<br />
ca non prezisat nemmancu s’istoria<br />
si sun pro maladia o sun pro viziu.<br />
S’iscenzia non dat perun’<strong>in</strong>diziu<br />
e gai f<strong>in</strong>it dogni salmu <strong>in</strong> gloria.<br />
Ma su fatt’est chi cuss’istadu <strong>in</strong>soro<br />
cheren chi si lu dian totu a coro.<br />
In Cannigione dan zertos permissos<br />
forsi ca est de moda sa ‘irdura.<br />
ma creo ch’<strong>in</strong> sos campos de Caddura<br />
servian pius Issas chi no Issos.<br />
Si cussos centros “Ghei” sun ammissos,<br />
permittan de sas “Domos” s’abbertura,<br />
ca no est giust’<strong>in</strong> su mund’ ‘e su viziu<br />
abberrer solu s’<strong>in</strong>trada ‘e serviziu.
In sas fazzendas matrimoniales<br />
sas muzeres assist<strong>in</strong> sos maridos;<br />
sos chi no han muzere e sun famidos<br />
noleggian assistentes casuales,<br />
e <strong>in</strong>vece sos omossessuales<br />
sun issos sos chi cheren assistidos.<br />
Sos ch’han bisonzu de fem<strong>in</strong>’anzena<br />
non chircan surrogadu <strong>in</strong> Arzaghena.
IN CUNFIDENZIA CUN TIU ANGHELEDDU<br />
Caru Ti’ Angheleddu, ogni Nadale<br />
nos ammentat sa ‘Ostra dispidida,<br />
ma nos ammentat puru ch’<strong>in</strong> sa vida<br />
hazis lassadu un’opera immortale,<br />
fundadu una Rivista Culturale<br />
da ogni veru sardu aggradessida.<br />
Sezis tra sos Mazores mente <strong>in</strong>signa<br />
chi hazis fattu onore a sa Sardigna.<br />
De sos poetas fizis su docente<br />
e bos haian istima s<strong>in</strong>zera.<br />
Tando faghian poesia vera,<br />
impignende su coro e-i sa mente;<br />
como l’impastan meccanicamente<br />
che calcestruzzu <strong>in</strong> sa betoniera.<br />
Bi ‘ettan s’alfabeto, paza e bentu<br />
e nd’essit fora su cumponimentu.<br />
O <strong>in</strong> die, cust’Isula fantastica<br />
contat pagos “Rizolos Cristall<strong>in</strong>os”;<br />
pro sa mazore parte sun tra<strong>in</strong>os<br />
chi trazan arga e saccheddos de plastica.<br />
Como dogn’arte est diventada elastica<br />
e han libera fua sos ciapp<strong>in</strong>os.<br />
Sovrana est s’anarchia <strong>in</strong> dogni logu:<br />
chie non bettat lua ponet fogu.<br />
Cando calchi Nerone facci-mannu<br />
s’<strong>in</strong>coronat “poeta” a prepotenzia,<br />
non mancat mai sa pua presenzia<br />
<strong>in</strong> sos cuncursos chi brotan dogn’annu.<br />
Creo chi ‘Ois da-i cuss’iscannu<br />
bos abbizedas de sa differenzia<br />
tra Poesia chi podet cumparrer<br />
e “poesia” pro modu de narrer.<br />
De sas chi sun <strong>in</strong> su ‘Ostru volùmene<br />
manc’una poesia est premiada;<br />
com’<strong>in</strong>vece, sos “Vates” de annada,<br />
de premios nde faghen bamballùmene;<br />
cun perigulu mannu chi s’istrùmene<br />
si s’opera non benit pubblicada.<br />
Pro sos ch’<strong>in</strong>cunzan medaglias de lama<br />
non contat su valore ma sa fama.
Bois, non solu sa fama hazis tentu,<br />
ma su valore, s’istima, s’affettu,<br />
senza Bos <strong>in</strong>grusciare a su cuspettu<br />
de criticos de dubbiu talentu,<br />
chi pro mesu de calchi allisciamentu<br />
accomunan s’istagnu a s’oro nettu.<br />
A Bois non servian sas patentes<br />
ch’imbuffan oe zertos cuncurrentes.
LIBEROS MACCOS IN LIBERU ISTADU<br />
De “Guvernantes Maccos” su b<strong>in</strong>omiu<br />
s’han meritadu cun rejone santa<br />
sos ch’han fattu sa legge “chentottanta”,<br />
timende de f<strong>in</strong>ire <strong>in</strong> manicomiu.<br />
Segund’issos merìtan un’encomiu<br />
c’han abrogadu sa mala pianta<br />
e, senza cunsideru e cautela,<br />
han postu sos dementes <strong>in</strong> carrela.<br />
Su abolire sas domos de cura<br />
‘ue f<strong>in</strong> sos malàidos de mente,<br />
senza pensare antizipadamente<br />
de fagher un’apposita istruttura,<br />
o est sa legge isàpida ‘e natura,<br />
o est s’esecutivu <strong>in</strong>cumpetente.<br />
O puru, trascurende sos doveres,<br />
sun senza sal’<strong>in</strong> conca ambos poderes.<br />
Indifferentes, sos politicastros,<br />
lassan currer sos traos senza loros:<br />
non sun capazes de fagher mezoros<br />
però cumb<strong>in</strong>an fatales disastros,<br />
tantu ch’idende zertos impiastros<br />
diventan f<strong>in</strong>zas pallidos sos moros.<br />
Como t’agatas custa legge <strong>in</strong> manu<br />
chi faghet benner maccu su ch’est sanu.<br />
Politicantes de pessima fama<br />
nd’hamus connot’<strong>in</strong> totu sos consizos,<br />
ma sos ch’han dadu sos peus fastizos<br />
criadu han custu tristu panorama:<br />
fizos maccos chi ‘occh<strong>in</strong> babbu e mama,<br />
babbos maccos ch’impìccana sos fizos.<br />
Ateros maccos, senza ghia adatta,<br />
ch’isparan a su pubblicu <strong>in</strong> piatta.<br />
S’istadu de su maccu furiosu<br />
zertu no est ne comodu ne bellu;<br />
un’ispidale de nou modellu<br />
li diat esser pius profettosu.<br />
Ma su maccu pius perigulosu<br />
est cuddu chi l’abberit su cancellu.<br />
No est solu su maccu, su guai,<br />
ma f<strong>in</strong>zas chie approvat legges gai.
Ma forsi no est giustu a narrer male<br />
contr’a sa legge de sa Sanidade,<br />
chi cunzedit piena libertade<br />
f<strong>in</strong>zas a su malàidu mentale,<br />
( e no l’azzettan mancu <strong>in</strong> s’ispidale<br />
si no <strong>in</strong>trat de sua volontade).<br />
Eppuru che cheriat, a sa f<strong>in</strong>e,<br />
custa legge ch’abrogat su macch<strong>in</strong>e.
RECURRIDE A RAFFAELLA<br />
Si aereos e naves<br />
iscioperan a cadena;<br />
si oe <strong>in</strong> sa Madalena<br />
curren perigulos graves;<br />
si brujan feras e aves<br />
e dogni zona buscosa...<br />
pro calesisiat cosa<br />
recurride a Raffaella.<br />
S’<strong>in</strong> Casteddu a remiarzos<br />
bettan vasos a tramattas<br />
<strong>in</strong> carrelas e piattas<br />
usadas pro muntonarzos;<br />
s’assessores faularzos<br />
<strong>in</strong> Tivù sun sempr’<strong>in</strong> posa...<br />
pro calesisiat cosa<br />
recurride a Raffaella.<br />
Cando <strong>in</strong> sas riuniones<br />
si discurret de ‘<strong>in</strong>ari<br />
e s’<strong>in</strong>zunzan pari-pari<br />
tra Opus Dei e Massones;<br />
rassignan dimissiones<br />
fattend’iscena odiosa...<br />
beh! f<strong>in</strong>zas pro custa cosa<br />
recurride a Raffaella.<br />
Si timende - oe che deris -<br />
v<strong>in</strong>dittas e secruestos,<br />
pro difender sos onestos<br />
bos mandan carab<strong>in</strong>eris,<br />
e cun cussos furisteris<br />
nde ‘irades che gazosa...<br />
tando fagh<strong>in</strong>de una cosa:<br />
recurride a Raffaella.<br />
S’<strong>in</strong> calch’istabilimentu<br />
protestan sos dipendentes,<br />
ca cessos suffizientes<br />
non tenen <strong>in</strong> godimentu;<br />
e si calchi traimentu<br />
b’hat tra isposu e isposa...<br />
pro calesisiat cosa<br />
recurride a Raffaella.
Como <strong>in</strong> televisione<br />
s’avverat dogni meraculu:<br />
totu faghet ispettaculu,<br />
Giustiscia e Religione,<br />
Politica, Istruzione,<br />
Moda, Poesia e Prosa...<br />
pro calesisiat cosa<br />
recurride a Raffaella.
SU PIANETA ONESTADE<br />
Mai che oe, chirchende onestade,<br />
mi so abbistu cantu costat cara:<br />
est diventada una pianta rara<br />
chi non creschet pius <strong>in</strong> povertade.<br />
Chirchende una funtana frisca e giara<br />
est tanta zent’ ‘e giustiscia sidida,<br />
ca a render penosa custa vida<br />
sos crim<strong>in</strong>ales sun fattende a gara.<br />
Cuddu ch’hat sa cuscienzia pulida<br />
est oggettu de beffe e de isfregiu<br />
dai sos ch’hana dogni privilegiu<br />
<strong>in</strong> sa classe politica iscadida.<br />
Non podet esser, su m<strong>in</strong>istru egregiu,<br />
assuggettadu a sa giustiscia umana:<br />
s’immunidade sua est soberana,<br />
sacra pius de su Podere regiu.<br />
Duncas, resultat un’impresa vana<br />
chircare s’onestade <strong>in</strong> custu mundu,<br />
ca si chircamus bene a fund’a fundu<br />
sa crisi no est solu italiana.<br />
Paba Giuanne Paulu Segundu<br />
est preighende s’Evangelu <strong>in</strong>vanu,<br />
già chi dogni prezettu cristianu<br />
est cattigadu <strong>in</strong> modu <strong>in</strong>verecundu.<br />
Su chi ti paret santu su manzanu,<br />
su sero ti l’ispid<strong>in</strong> <strong>in</strong> galera,<br />
ma poi f<strong>in</strong>it totu a trallallera,<br />
segundu su sistema italianu.<br />
Duncas, est s’onestade una chimera<br />
s’<strong>in</strong>ue chircas lughe b’hat iscuru.<br />
Sempre pius nieddu est su futuru<br />
si mancu brillat su sol’<strong>in</strong> s’aera.
SU NEGUSCIU DE SAS INDULGENZIAS<br />
Don Steller<strong>in</strong>u, Rettore abruzzesu,<br />
mere de una televisione,<br />
est bendende pro unu milione<br />
unu post’<strong>in</strong> su chelu affacc’a Gesu.<br />
Appenas cussa notiscia han <strong>in</strong>tesu,<br />
medas han fattu prenotazione,<br />
ca già s’ischit, sa zente est fatta gai:<br />
abbuccat sempre ca....non s’ischit mai.<br />
A Santu Pedru a Vasco, <strong>in</strong> campanile,<br />
hat collocadu sa sua emittente,<br />
da <strong>in</strong>ie barattat cun sa zente<br />
su Paradisu a usu mercantile.<br />
S’<strong>in</strong>trallazzu no est tantu deghile,<br />
ca s’assimizat a una tangente,<br />
già chi deven pagare a dogni costu<br />
sos ch’<strong>in</strong> su chelu cheren unu postu.<br />
Su m<strong>in</strong>imu est unu milione,<br />
pro chie ‘e pagu logu si cuntentada,<br />
ma si calcunu s’offerta aumentada<br />
mezorat f<strong>in</strong>zas sa posizione:<br />
tenet dirittu a unu cadreone<br />
appena <strong>in</strong> Paradisu si presentada.<br />
E si sos miliones sun chimbanta<br />
pro cumpagnia li dan una santa.<br />
Deo supponzo chi Don Steller<strong>in</strong>u<br />
giutat calchi profeta <strong>in</strong>corporadu;<br />
o est un’ateru verbu <strong>in</strong>carnadu<br />
chi sa mama abruzzesa hat tentu <strong>in</strong> s<strong>in</strong>u,<br />
già chi a lottos su regnu div<strong>in</strong>u<br />
est barattende a chie est prenotadu.<br />
No hat bisonz’ ‘e apostulos como,<br />
ca tant’ognunu hat sa Tivù <strong>in</strong> domo.<br />
Che agenzia chi prenotat gitas<br />
paret cust’agenzia ‘e su Rettore,<br />
ma forsi s’affluenzia est mezore<br />
ca cunfortat sas animas cuntritas.<br />
Est puru beru chi sun <strong>in</strong>f<strong>in</strong>itas<br />
sas vias pro andare a su Segnore:<br />
chie preghende cun Fide perfetta,<br />
chie paghend’<strong>in</strong> cheja sa mazzetta.
Però non so seguru chi Gesusu<br />
appogget cussa truffa bella e bona.<br />
Imbrogliende sa zente credulona<br />
chiesisiat cummittit abusu,<br />
nende chi chie pagat de piusu<br />
f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> su chelu agatat sa poltrona.<br />
Ma pro sos mammaluccos chi bi crène<br />
cussu parrocu ch’han lis istat bene.
SU MALAIDU EST MALE ‘IDU<br />
Si bi faghides bene attenzione<br />
su malàidu tenet sempre tortu.<br />
Cando pius bisonzu hat de cunfortu<br />
tando pius li dan tribulascione.<br />
De ogni male est isse sa cajone,<br />
tantu chi si disizat mezus mortu.<br />
In sas puddas s’ist<strong>in</strong>tu est uguale:<br />
totu biccan sa pudda ch’istat male.<br />
Si has s’artrosi o ti dolet s’isch<strong>in</strong>a,<br />
opuru accusas ateros dolores,<br />
luego totu diventan duttores<br />
e ognun’hat sa sua meigh<strong>in</strong>a.<br />
B’est chie ti consizat s’aspir<strong>in</strong>a,<br />
chie papp<strong>in</strong>os d’ervas e fiores.<br />
E si non des a totu accunsentire<br />
naran chi ti piaghet a sunfrire.<br />
M’amment’ancora su ch’est capitadu<br />
a un’amigu ch’<strong>in</strong> s’iscala est rutu:<br />
luego a s’ispidale che l’han giutu,<br />
ca giughiat un’ossu fratturadu.<br />
Però cand’<strong>in</strong> familia est torradu<br />
est pro fortuna chi no l’han iscutu.<br />
L’han trattadu de fessu e de coglione,<br />
ca già podiat dare attenzione.<br />
Lassemus sa persone ch’est distratta<br />
e ch’est suggetta a calchi trambuccada,<br />
ma nademi, unu ite gulpa nd’hada<br />
cando li ‘en<strong>in</strong> dolores de matta?<br />
E puru f<strong>in</strong>zas tando b’hat cumbatta,<br />
ca suspettan <strong>in</strong> calchi picchettada,<br />
e l’attribu<strong>in</strong> chi hat fattu festa<br />
cun calchi pietanzia <strong>in</strong>digesta.<br />
E ite narrer de su trattamentu<br />
a su ricoveradu <strong>in</strong> s’ispidale:<br />
est cosa rara ch’<strong>in</strong> su personale<br />
b’hat calchi benemeritu elementu.<br />
Pro su pius lu curan a istentu,<br />
chi paren assistende un’animale.<br />
Sa cronaca ogni die est testimonza<br />
chi est sa Sanidade una ‘irgonza.
Su malàid’<strong>in</strong> cl<strong>in</strong>ica est <strong>in</strong> pena<br />
ca est custr<strong>in</strong>t’a sunfrire a s’acua.<br />
Già unu est de istrobbu <strong>in</strong> domo sua,<br />
figuradebos s’est <strong>in</strong> dom’anzena.<br />
S’a narrer ohi! s’attrivit appena,<br />
a bell’apposta l’abbruncan sa bua.<br />
Invec’ ‘e haer trattamentu umanu,<br />
su malàidu tollerat su sanu.
FEMINISMU IN SALZA PICCANTE<br />
Poi ‘e s’iscandalu ‘e pr<strong>in</strong>zipessas,<br />
suzzessu <strong>in</strong> s’Inghilterra puritana,<br />
hat dezisu sa cheja anglicana<br />
de ord<strong>in</strong>are sas sazerdotessas.<br />
In proa v<strong>in</strong>t<strong>in</strong>oe soldadessas<br />
hat assuntu sa truppa italiana.<br />
Corte, caserma e cheja protestante,<br />
han fattu cronaca <strong>in</strong> salza piccante.<br />
Cust’est sa “Paris opportunidade”<br />
chi reclaman sas fem<strong>in</strong>as modernas;<br />
solu ch’appiccan istola e gibernas<br />
<strong>in</strong> su periodu ‘e maternidade,<br />
ca reconnotas pro sa Sanidade<br />
sunu sas esigenzias maternas.<br />
Tand’est ch’<strong>in</strong>tran <strong>in</strong> crisi <strong>in</strong> sagristia<br />
e <strong>in</strong> sos rangos de sa polizia.<br />
Ma no est solu istola e istellettas<br />
chi sas fem<strong>in</strong>as cheren <strong>in</strong>dossare,<br />
ca dian cherrer puru cumandare<br />
mercantiles, vascellos e corvettas,<br />
pro fagher bider manovras perfettas<br />
<strong>in</strong> nottes de tempesta <strong>in</strong> altu mare,<br />
e dare esempiu a s’equipaggiu<br />
de valore zivile e de coraggiu.<br />
E ite narrer de sas pompieras,<br />
chi han già tantos fogos istudadu?!<br />
Ma non s’ischit proite arruoladu<br />
no han ancora sas carab<strong>in</strong>eras,<br />
ne seberadu sas corazzieras<br />
pro iscortare su Cabu ‘e s’Istadu.<br />
S’est <strong>in</strong> bich<strong>in</strong>i, sa gentile iscorta,<br />
sos “pistoleros” han sa manu morta.<br />
Si sas militaressas <strong>in</strong> colonna<br />
marcian <strong>in</strong> “slip” che-i sas bagnantes,<br />
tando sas peidressas protestantes<br />
poden narrer sa missa <strong>in</strong> m<strong>in</strong>igonna.<br />
Si sun bestidas che-i sa Madonna<br />
sun for’ ‘e moda e pagu elegantes.<br />
Mesu nudas non peccan de seguru<br />
ca mesu nudu est Gesugristu puru.
Cheria <strong>in</strong>tender s’est cunsenziente<br />
su generale ‘e armada Mambr<strong>in</strong>i:<br />
ponner sas soldadessas <strong>in</strong> bich<strong>in</strong>i<br />
- ma seberadas appositamente -<br />
che Carmen Russo, cun s<strong>in</strong>u isporgente,<br />
ancas che Parietti e Cuccar<strong>in</strong>i.<br />
Bastat chi non si dìana malàidas<br />
e non torren a domo totu ràidas.
A MORTE SOS GIUBBILADOS<br />
Sa pubblica Azienda Italiana<br />
forsi non fit istada <strong>in</strong> fallimentu<br />
si no haiat a garrigu tentu<br />
una marea de zent’anziana,<br />
chi pro si nde cazzare dogni gana<br />
isperdisciat d<strong>in</strong>ari e alimentu.<br />
Ecco proite tentan, sos istados,<br />
de abolire sos pensionados.<br />
Cando su Fiscu los tartassat forte<br />
est pro su bene de sa nazione,<br />
e-i sos guvernantes han rejone<br />
de <strong>in</strong>vocare sa Celeste Corte<br />
chi fettat co<strong>in</strong>cider cun sa morte<br />
sa data de andare <strong>in</strong> pensione.<br />
Intantu han decretadu s’aumentu<br />
de s’edad’ ‘e su pensionamentu.<br />
No est tantu sa misera tangente<br />
chi faghet su guvernu <strong>in</strong>depidare,<br />
ma sa ispesas chi devet pagare<br />
dende sa pensione a tanta zente,<br />
ch’a ottant’annos, isfacciadamente,<br />
gosan sa vida senza trabagliare.<br />
F<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> sa mesa sun ischizz<strong>in</strong>osos,<br />
c’a pius chi sun bezzos sun visciosos.<br />
Osservad’<strong>in</strong> sa Posta, a f<strong>in</strong>’ ‘e mese,<br />
sas filas longas chi non f<strong>in</strong><strong>in</strong> mai;<br />
ecco proite est reduidu gai,<br />
s’Istadu, chi non rezet manch’<strong>in</strong> pese,<br />
mantenzende debadas tantos rese<br />
chi viven solu iscultende sa Rai:<br />
isettend’una legge adeguada<br />
a tantas pensiones de annada.<br />
Poi b’est s’oziu, su babb’ ‘e sos vizios,<br />
ch’iscadenat ist<strong>in</strong>tos bestiales,<br />
chi pro sos giubbilados sun fatales<br />
a causa ‘e sos tantos pregiudizios,<br />
ca chircan f<strong>in</strong>zas sos logos propizios<br />
pro fagher violenzias carnales.<br />
Ma, <strong>in</strong> s’antighidade, ite faghian?<br />
Sos anzianos los irroccaian!
Duncas, dadu ch’est cosa istabilida,<br />
chi sos pensionados costan troppu,<br />
e-i s’<strong>in</strong>flazione est a galoppu<br />
ca tropp’a longu los tenen <strong>in</strong> vida,<br />
cumbenit de serrare sa partida<br />
cun duna legge urgente sens’<strong>in</strong>toppu,<br />
pro chi sa zente, appenas giubbilada,<br />
che a s’antiga siat irroccada.
UNA LEGGE INUMANA<br />
Ma cando mai unu sequestradu<br />
podet <strong>in</strong> sa Giustiscia cunfidare,<br />
si chie tentat de lu liberare<br />
est che del<strong>in</strong>quente <strong>in</strong>carceradu,<br />
e de sos benes suos est privadu<br />
pro chi non potat riscattu pagare?<br />
Duncas, sos peus <strong>in</strong>imigos suos<br />
- prima fit unu - como sun <strong>in</strong> duos.<br />
Prima fit su dissignu crim<strong>in</strong>ale<br />
de s’<strong>in</strong>umanu sequestradore<br />
chi a s’ostaggiu faghiat terrore,<br />
suggettu a trattamentu bestiale.<br />
Como f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> materia penale<br />
est <strong>in</strong>umanu su legisladore,<br />
ca s’istrum<strong>in</strong>zu de legge ch’hat fattu<br />
l’impedit de pagare su riscattu.<br />
Chissà <strong>in</strong>ue hat postu su sentidu<br />
chie de fagher legges hat podere,<br />
si non cuntemplat chi est <strong>in</strong> dovere<br />
de fagher istanare su bandidu.<br />
Sa mafia sequestrat su maridu,<br />
sa legge sequestrat sa muzere.<br />
Oramai niunu hat su coraggiu<br />
de s’arriscare a salvare un’ostaggiu.<br />
Non mancaiat su codice nou<br />
pro render sa Giustiscia illusoria:<br />
a pius ch’est sa legge vessatoria<br />
l’amm<strong>in</strong>istrat dognunu a modu sou.<br />
Sun barant’annos, sas concas de ou,<br />
cont<strong>in</strong>u troppiende sa memoria,<br />
pro cussu resultadu orig<strong>in</strong>ale:<br />
una cura ch’est peus de su male.<br />
Tue, legisladore, non bi crese,<br />
si non rues <strong>in</strong> manu a s’assass<strong>in</strong>u,<br />
chi vittima est s’onestu zittad<strong>in</strong>u<br />
de zertas legges fattas cun sos pese.<br />
Bastat chi ciarres <strong>in</strong> “politichese”<br />
pro te est sempr’<strong>in</strong> paris su cam<strong>in</strong>u.<br />
Mezus chi mai ti ponzas a tessere<br />
s’est pro aumentare su malessere.
Zertu, chie no ischit it’est pena<br />
non pensat a su dannu ‘e cussa cura.<br />
Zertos approvan sa “l<strong>in</strong>ia dura”<br />
ca tantu est praticada <strong>in</strong> pedd’anzena,<br />
ma non chie proadu hat sa cadena<br />
o ateros <strong>in</strong>ventos de tortura.<br />
Nemmancu tue l’haisti approvada<br />
s’haisti tentu s’orija muzzada
SU PRESIDENZIALISMU<br />
Su “presidenzialismu” isvisceràdu<br />
est maladia cronica <strong>in</strong>fettiva;<br />
paret sempre dispostu a s’offensiva<br />
chie da-i cuss’ “ismu” est contagiadu,<br />
siat su presidente ‘e un’istadu<br />
o presidente de coperativa.<br />
E si cheret proteggidu e succùrridu<br />
ogni ‘olta ch’<strong>in</strong>tendet calch’istùrridu.<br />
Si su partidu democristianu<br />
benit a pattu cun su promotore,<br />
acquistat potenzia mazore<br />
f<strong>in</strong>zas su Presidente italianu,<br />
che-i su Presidente americanu<br />
( chi segundu su Melzi est dittadore ).<br />
E gai fatta sa riforma ottusa<br />
hamus sa dittadura Made <strong>in</strong> Usa.<br />
Custa pabedda presidenziale<br />
est fazile chi siat calchi fr<strong>in</strong>a<br />
chi l’hat battìda da “oltrecort<strong>in</strong>a”<br />
paris cun sa “c<strong>in</strong>esa” <strong>in</strong>fluenzale,<br />
e <strong>in</strong>vestidu hat su Quir<strong>in</strong>ale,<br />
Palazzo Chigi cun sa Farnes<strong>in</strong>a.<br />
Poi, cun sos politicos cuntattos,<br />
han <strong>in</strong>fettadu varios palattos.<br />
Est unu male ch’<strong>in</strong>trat prepotente<br />
<strong>in</strong> sos cunf<strong>in</strong>es senza passaportu.<br />
In Italia est già <strong>in</strong>tradu <strong>in</strong> portu<br />
e <strong>in</strong>contradu adattu hat s’ambiente:<br />
cando unu diventat presidente<br />
abbaidat a totu a oju tortu.<br />
A tot’isfidat, cun totu s’isbragat,<br />
totu li deven, niunu lu pagat.<br />
Su populu già tenet bell’afficu<br />
si dogni presidente hat un’ispada<br />
e provocat sa zente a man’armada<br />
ogni ‘olta chi tenet calchi annicu.<br />
Tando proib<strong>in</strong> f<strong>in</strong>zas su burricu<br />
de poder troddiare <strong>in</strong> sa pigada:<br />
s’accurzu presidentes b’hat pro casu,<br />
luego <strong>in</strong> culu li ficch<strong>in</strong> su nasu.
Proite, beneittos presidentes,<br />
- de sa proloco o de su condom<strong>in</strong>iu -<br />
cherides cun su ‘ostru predom<strong>in</strong>iu<br />
fagher s’istrage de sos <strong>in</strong>nozentes?<br />
Non meritades, gai prepotentes,<br />
nemmanc’una medaglia ‘e allum<strong>in</strong>iu.<br />
S’hazis vocazione a sa filippica,<br />
o presidentes, dadebos a s’ippica!
POTENTE SEGNORA<br />
Burocrazia, potente segnora,<br />
chi màstigas pabilu a tunnelladas,<br />
sempre famida de cartas bulladas,<br />
ses de ogni regime protettora.<br />
Burocrazia, bezza e paralitica,<br />
ses dest<strong>in</strong>ada a fagher <strong>in</strong> eternu<br />
sa ruffiana de ogni guvernu,<br />
disposta a digirire ogni politica.<br />
Dogni partidu ti faghet sa critica,<br />
f<strong>in</strong>’a tenner <strong>in</strong> manu su Podere,<br />
poi de te si servit a dovere,<br />
pro mandare a...”ramengo” ogni riforma,<br />
ca bastat una borbonica norma<br />
pro reterdare f<strong>in</strong>zas s’aurora.<br />
Burocrazia, piena ‘e ru<strong>in</strong>zu,<br />
ca non faghes perunu movimentu,<br />
tue dogni modernu ord<strong>in</strong>amentu<br />
lu faghes diventare un’istrum<strong>in</strong>zu.<br />
Appena de riforma ‘ides imm<strong>in</strong>zu<br />
- tantu devet passare <strong>in</strong> manu tua -<br />
subitamente li bloccas sa fua<br />
cun sas tuas trobeas ben’istr<strong>in</strong>tas,<br />
firma che rocca a totu sas isp<strong>in</strong>tas,<br />
resultas sempre tue b<strong>in</strong>chidora.<br />
Sas riformas sun sempre dest<strong>in</strong>adas<br />
a morrer <strong>in</strong> su tou labir<strong>in</strong>tu,<br />
de custu su guvernu nd’est cunv<strong>in</strong>tu,<br />
prim’ancora chi ‘enzan approvadas,<br />
tantu chi, calchi ‘olta, sun passadas<br />
senza fissare s’istanziamentu.<br />
Ma pro fagher su populu cuntentu<br />
li pienas de sognos su calasciu,<br />
<strong>in</strong> modu chi, cand’hat umore basciu,<br />
sos bellos sognos nde ‘oghet a fora.<br />
Burocrazia, sempre <strong>in</strong>opportuna,<br />
restia a dogni noa conquista,<br />
paret chi non ti sias mancu abbista<br />
chi arrivadu est s’òm<strong>in</strong>e a sa luna.<br />
Non poden fagher riforma peruna,<br />
si prima non riforman bene a tie.<br />
Ma non creo chi ‘enzat cussa die,<br />
ca su guvernu ti preferit gai,<br />
<strong>in</strong> modu chi non fetat nudda mai<br />
e anden sos programmas <strong>in</strong> malora.
Sos ch’amm<strong>in</strong>istras cun podere immensu,<br />
de te no han istima e ne amore,<br />
ca pesas che montagna pro rigore,<br />
ma non tenes un’unza ‘e bonu sensu.<br />
Cando das milli francos de cumpensu<br />
nde cheres deghemiza pro marchettas.<br />
Pro <strong>in</strong>casciare che lupu ti ‘ettas,<br />
ma pro pagare ses surda pedrale.<br />
Ses personificada <strong>in</strong> s’istatale,<br />
f<strong>in</strong>zas cun isse mala pagadora.<br />
In duna fitta giungla burocratica<br />
isperdes sos dirittos de sa zente,<br />
a dolu mannu ‘e su contribuente,<br />
s’<strong>in</strong> manos tuas ponet una pratica.<br />
De bizant<strong>in</strong>os erede fanatica,<br />
los superas <strong>in</strong> s’arte ‘e sos cavillos.<br />
Podet dormire sonnos tranquillos<br />
chie chircat <strong>in</strong> te giustiscia umana.<br />
Però sa nostra babele romana<br />
si cret sa mama de dirittu ancora.
SA GIOGA PURU IN GRIGIO-VERDE<br />
Un’operazione militare<br />
hat fatt’ispantu <strong>in</strong> Capo Teulada,<br />
chi mancu sa famosa Ottava Armada<br />
battaglias gai hat dévidu affrontare.<br />
Si coment’<strong>in</strong> Sardigna terra e mare<br />
est tota zona militarizada,<br />
sos militares chi sun <strong>in</strong> su postu<br />
la deven controllare a dogni costu.<br />
Ma unu réduce ‘e s’ultima gherra,<br />
unu zertu Dessì de ottant’annos,<br />
ignorende de fagher tantos dannos,<br />
<strong>in</strong>trat chirchende gioga <strong>in</strong> cussa terra,<br />
chi est tra Porto P<strong>in</strong>o e Cabuterra,<br />
gai comente faghian sos mannos.<br />
Ma cuss’azardu istadu l’est fatale<br />
pro s’ de unu uffizziale.<br />
Su cale, senza fagher chistione,<br />
li sequestrat gioga e bicicletta<br />
( mancu male chi fit senza manetta,<br />
pro che lu giugher che ladru a presone),<br />
ca cussa gioga est de su battaglione,<br />
mancari chi no giutat istelletta,<br />
Chi bicicletta, gioghitta e coccoi<br />
sun corpos de reatu ischidu hat poi.<br />
Intantu Tiu Peppe for’ ‘e sè,<br />
pensende a s’oriolu ‘e sa pobidda,<br />
istraccu mortu, pro torrare a bidda<br />
s’hat fattu ses chilometros a pe’.<br />
Custa critica fatta da-e me<br />
no lis bogat de sambene un’istidda<br />
a sos chi sutta s’arma democratica<br />
ponen legges borbonicas <strong>in</strong> pratica.<br />
Zertu, Signor M<strong>in</strong>istru ‘e sa Difesa,<br />
como has su motivu chi los bantes<br />
cussos uffizziales chi zelantes<br />
sun de s’issoro compitu a s’altesa.<br />
De sa gioghitta sa nobile impresa<br />
servat d’esémpiu a sos cumandantes,<br />
pro chi difendan sempre cun coraggiu<br />
sa gioga, parte de su casermaggiu.
Ma f<strong>in</strong>’a fagher su dibbattimentu<br />
da-e Dessì sa gioga est custodida.<br />
Sa multa l’hat sa legge istituìda:<br />
seschentamiza francos a su ‘entu.<br />
E ca sas giogas f<strong>in</strong> pius de chentu,<br />
sa cifra est oramai istabilida.<br />
Si lu cundannan pro malafortuna<br />
li costan battomiza francos s’una.<br />
Duncas, como no han pius iscampu<br />
sos chi sa gioga l’haian a coro,<br />
ca si s’abbizan de s’arrivu issoro<br />
sos militares piumban che lampu.<br />
Decorare lu deven <strong>in</strong> su campu<br />
s’uffizziale cun medaglia ‘e oro,<br />
ca pro su sou eroicu ardimentu<br />
sa gioga puru est de su Reggimentu.
ARTE E PODERE<br />
Est appuradu chi su mundu ‘e s’arte<br />
non s’assuggettat mai a su Podere,<br />
e si li faghet calchi piaghere<br />
de su lucru no <strong>in</strong>trat mai <strong>in</strong> parte.<br />
Sicomente s’artista est senza mere,<br />
operat <strong>in</strong> piena libertade<br />
e non supportat autoridade<br />
nemmancu da-e parte ‘e sa muzere.<br />
Socrate, esempiu ‘e s’antighidade,<br />
mente fecunda de filosofia,<br />
fit vittima ‘e sa greca tirannia<br />
e de Santippe, priva ‘e piedade.<br />
Forsi <strong>in</strong> passadu calchi monarchia<br />
hat cherfidu a sas artes dare ispaziu,<br />
comente hat fattu Augustu a Oraziu,<br />
ca fit amante de sa poesia.<br />
Dante però suffridu hat un’istraziu,<br />
ca l’han da-e Firenze esiliadu.<br />
Pro cussu hat <strong>in</strong> s’<strong>in</strong>ferru collocadu<br />
zertos potentes de Tuscana e Laziu.<br />
Manc’oe su Podere est cambiadu,<br />
ca patit sempre cuddu male antigu:<br />
si s’autore l’est fidele amigu,<br />
si podet reputare fortunadu.<br />
Sos Entes chi si prestan a s’<strong>in</strong>trigu,<br />
de operas pienan magas<strong>in</strong>os,<br />
<strong>in</strong> modu chi fizolos e padr<strong>in</strong>os<br />
ispazzen poi sa paza pro trigu.<br />
Oe che deris grecos e lat<strong>in</strong>os.
SOS EREDES DE LUZZIFERRU<br />
Eredes de su vile Luzziferru<br />
sun esistidos sempre <strong>in</strong> dogni logu,<br />
naschidos cun s’ist<strong>in</strong>tu ‘e ponner fogu,<br />
trasforman s’ambiente <strong>in</strong> dun’<strong>in</strong>ferru.<br />
Pro issos oramai est unu giogu<br />
reduire sos buscos <strong>in</strong> chig<strong>in</strong>a.<br />
Prima punida fit cussa fa<strong>in</strong>a<br />
cun su rigore ‘e sa Carta de Logu.<br />
Como b’est solu sa manu div<strong>in</strong>a,<br />
ca non bastat pius sa legge iscritta,<br />
pro frimmare sa manu malaitta,<br />
chi est sa causa ‘e tanta ru<strong>in</strong>a.<br />
B’est chie ponet fogu pro v<strong>in</strong>ditta,<br />
chie pro beffe a s’Autoridade;<br />
senza perunu sensu ‘e piedade,<br />
semenan su terrore a mente fritta.<br />
Ma, narzemus sa giusta veridade:<br />
sa campagna no est presidiada,<br />
ecco proite ispuntan dogn’annada<br />
foghistas <strong>in</strong> piena libertade.<br />
Poi chi sa foresta est allummada<br />
a pagu servit s’Aviazione,<br />
ca s’importante est sa prevenzione,<br />
pro bloccare sa zente iscellerada.<br />
Ispendet miliardos sa Regione,<br />
pro s’impiegu ‘e sos aeroplanos,<br />
mentres sos barranzellos paesanos<br />
serv<strong>in</strong> pius <strong>in</strong> cussa funzione.<br />
Contr’a sos Luzziferros fittianos,<br />
sos aereos sun un’isperdiziu,<br />
ca s’isch<strong>in</strong> chi b’hat rundas <strong>in</strong> serviziu,<br />
da-e sos buscos che restan lontanos.<br />
Duncas, decreten cun pius giudiziu.
RIFIUTOS A PESU<br />
Zertamente bi cheret fantasia,<br />
pro calculare a pesu s’immondizia,<br />
ma cust’Italia -pro rughe e delizia-<br />
hat <strong>in</strong>ventores de ogni zenia.<br />
Sa politica est s’area propizia<br />
pro ponner <strong>in</strong> piatta sas bideas,<br />
no importat si sun bellas o feas,<br />
ne si renden pius vera giustizia.<br />
S’<strong>in</strong>teressante est chi diat cadreas<br />
a fideles amigos e parentes,<br />
poi bi pensan sos contribuentes,<br />
cand’aumentan tassas e peleas.<br />
E no han a mancare sas tangentes,<br />
ch’han a dever pagare sas impresas,<br />
pro fagher fronte a totu sas pretesas<br />
de totu sos offiscios cumpetentes.<br />
Approvan miliardos de ispesas<br />
- tantu devet pagare Pantalone -<br />
pro appagare calchi ambizione,<br />
fruttu de sas umanas debilesas.<br />
Isperamus chi cussa <strong>in</strong>venzione<br />
non potat mai ottenner su brevetto,<br />
ca bastat s’attuale cascionetto,<br />
cun sa sua modesta funzione.<br />
De cundanna morale su verdetto<br />
pronunziadu han già sos zittad<strong>in</strong>os<br />
contr’a sos malaittos aguzz<strong>in</strong>os,<br />
sempre prontos a ponner su colletto.<br />
Però cussos assurdos determ<strong>in</strong>os<br />
creo chi no approden a niente.<br />
Sos chi contan sos pilos a sa zente,<br />
sun de sa libertade sos becch<strong>in</strong>os.<br />
Ed est coment’e contare sos pilos,<br />
tassare s’alga cunfromm’a sos chilos.
S’ANNUZU TRA PROCURAS<br />
Su esser <strong>in</strong> annuzu tra procuras<br />
est pro sos crim<strong>in</strong>ales una festa;<br />
fatalidade pro sa zente onesta,<br />
suggetta a sequestros e usuras.<br />
Ma custa crisi goi manifesta<br />
non turbat sos Poderes de s’Istadu,<br />
ne si curat perunu magistradu<br />
de sos collegas sutta ‘e <strong>in</strong>chiesta.<br />
Ma poi ch’isse puru est <strong>in</strong>dagadu,<br />
<strong>in</strong>vanu isettat s’issoro difesa.<br />
Tand’iscoberit chi sa parte lesa<br />
est su pentidu chi l’hat accusadu.<br />
Ma ancora no l’han bene cumpresa<br />
custa filosofia ‘e sos pentidos:<br />
mentres f<strong>in</strong>as a deris f<strong>in</strong> bandidos,<br />
han de giustizieris sa pretesa.<br />
Da-e s’Istadu sun retribuidos<br />
pro narrer solu su chi lis cumbenit.<br />
Ite Giustiscia est custa, chi sustenit<br />
crim<strong>in</strong>ales chi restan impunidos?<br />
B’est f<strong>in</strong>zas chie sa mazzetta ottenit<br />
da-e sa cosca ch’est servende ancora,<br />
nende chi da-e su “giru” nd’est fora<br />
e <strong>in</strong>vec’ispiende andat e benit.<br />
Sempr’<strong>in</strong>formada f<strong>in</strong>’a s’ultim’ora,<br />
sos collaboradores de Giustizia,<br />
bastat chi dian falza una notizia,<br />
sa malavida nd’essit b<strong>in</strong>chidora.<br />
Mentres sos reos campan <strong>in</strong> letizia,<br />
tra sequestros, rap<strong>in</strong>as e drogas,<br />
<strong>in</strong> su Palattu s’istrazzan sas togas,<br />
pro neghe ‘e sos pentidos cun furbizia.<br />
Su pentimentu de occasione<br />
est diventadu una professione:<br />
veru istrum<strong>in</strong>zu ‘e sa leggisladura,<br />
bettat velenu <strong>in</strong> sa magistradura.
S’IPPOCRENE SARDA<br />
Bonorva oe est sa Sarda Ippocrene<br />
- funtana cristall<strong>in</strong>a ‘e poesia -<br />
tantu famosa <strong>in</strong> sa mitologia<br />
ch’hat tentu orig<strong>in</strong>e <strong>in</strong> s’antiga Atene.<br />
Su paragone no est eresia,<br />
si pensend’a sa mitica funtana,<br />
cumpar<strong>in</strong> Musas <strong>in</strong> figura umana,<br />
buffende s’abba de Santa Lughia.<br />
Ma forsi mai sa Musa est profana,<br />
cando de s’anima est espressione,<br />
e venerat <strong>in</strong> custa occasione<br />
sos astros de un’epoca lontana.<br />
Non b’hat de Mossa peruna cantone,<br />
ch’<strong>in</strong> dogni festa non l’hapan cantada,<br />
e preferida <strong>in</strong> dogni serenada<br />
pro sas bajanas sutta unu balcone.<br />
In custa die a Mossa dedicada,<br />
no m’isco dare tema differente,<br />
ca istupendos mi torran a mente<br />
cuddos versos a Clori angelicada.<br />
Ne sun de trascurare <strong>in</strong> su presente<br />
tantos poetes de fecunda mama,<br />
ch’<strong>in</strong> tota sa Sardigna tenen fama,<br />
e tra sos sardos <strong>in</strong> su Cont<strong>in</strong>ente.<br />
Oe ch’<strong>in</strong>oghe riunida est s’ama<br />
de sos amantes de sa poesia,<br />
pensade a sa profunda nostalgia<br />
de s’emigradu, e a sa sua brama.<br />
Sos disterrados pro sa carestia,<br />
<strong>in</strong> chirca de trabagliu <strong>in</strong> terr’anzena,<br />
liberos sian da-e ogni pena<br />
e torren prestu a sa terra nadìa.<br />
Ma laudemus como su Pegasu<br />
ch’hat fattu nascher s’Ippocrene Sarda,<br />
‘ue buffadu han sa l<strong>in</strong>fa gagliarda<br />
Luca, Pes, Mossa, Mele, Satta e Casu.
INDIPENDENZIA A S’ITALIANA<br />
In custa nostra repubblic’amena<br />
si reputat dognunu <strong>in</strong>dipendente:<br />
niunu rendet contos de niente<br />
e non connoschet ne legge ne pena.<br />
In sa Giustiscia che <strong>in</strong> su Tesoro<br />
han sa pretesa d’esser totu meres:<br />
sos ch’han <strong>in</strong> manu pubblicos poderes<br />
paren amm<strong>in</strong>istrende <strong>in</strong> dom’<strong>in</strong>soro.<br />
Su magistrad’<strong>in</strong> sa sua fa<strong>in</strong>a<br />
reclamat assoluta <strong>in</strong>dipendenzia<br />
( f<strong>in</strong>zas cando cummittit s’imprudenzia<br />
de dare via libera a Mes<strong>in</strong>a ).<br />
O puru, giudighende a sa lezera,<br />
faddit cumpletamente su bersagliu<br />
e pro su sou giuridicu isbagliu<br />
calch’<strong>in</strong>nozente f<strong>in</strong>it <strong>in</strong> galera.<br />
Indipendenzia, <strong>in</strong> sa Sanidade,<br />
cheret narrer lissenzia ‘e ‘occhire.<br />
Ippocrate est s’iscola ‘e arricchire<br />
sos ipocritas senza umanidade.<br />
Morit sutta sos ferros su malàidu<br />
ma s’operazione est bene fatta.<br />
Si calchi p<strong>in</strong>za ismentigan <strong>in</strong> matta<br />
est che ismentigare abert’un’àidu.<br />
Cando mai sa legge dat su tortu<br />
a su duttore ch’isbagliat sa cura!<br />
Sa neghe est de su ch’est <strong>in</strong> sepoltura,<br />
peus pro su malàidu, ch’est mortu!<br />
S’erariu presentat su quadru<br />
de un’appartamentu isvaligiadu.<br />
Isbòidan sas cascias de s’Istadu<br />
ma... proa a narrer ch’est guvernu ladru!<br />
Indipendenzia, <strong>in</strong> su monopoliu,<br />
est liberu <strong>in</strong>trallazzu ‘e sos birbantes,<br />
vera cuccagna pro sos trafficantes<br />
de armas, drogas, tebaccu e petroliu.
Mai s’ischit sa giusta veridade<br />
cand’un’iscandalu est nazionale.<br />
F<strong>in</strong>it <strong>in</strong> zella calchi manovale,<br />
ma sos barones han s’immunidade.<br />
Indipendentes sun sos piduistas,<br />
mafiosos, illustres mascalzones,<br />
e-i sos ch’<strong>in</strong>chen sas eleziones<br />
cun su suffragiu ‘e sos camorristas.<br />
Indipendenzia a s’italiana<br />
significat: rap<strong>in</strong>a a manos francas,<br />
truffas <strong>in</strong> frac, collassos de bancas,<br />
agganzos <strong>in</strong> s’isfera vaticana.
COMENTE FAGHEN IN BOSA<br />
Comente faghen <strong>in</strong> Bosa, l’ischimus,<br />
ch’est unu modu de narrer antigu<br />
<strong>in</strong> risposta, pro buglia, a calch’amigu<br />
cand’<strong>in</strong> difficultade lu ‘idimus,<br />
o si dare consizu non cherimus<br />
a chi’est trobojadu <strong>in</strong> calch’<strong>in</strong>trigu.<br />
Cando mes’imbrogliada est una cosa,<br />
naramus: “Faghe coment’e <strong>in</strong> Bosa”.<br />
S’<strong>in</strong> Bosa han fattu sa Sotziedade<br />
de una limba sarda a mod’<strong>in</strong>soro,<br />
zente de Campidanu e Logudoro!<br />
no la lèdas pro Universidade.<br />
Anzis, su De Profundis <strong>in</strong>tonade<br />
a kappas e tizetas tot’<strong>in</strong> coro,<br />
ca est che fogu ‘e paza <strong>in</strong> logu nettu<br />
chi non faghet ne dannu ne profettu.<br />
De custos “Babbos” de sa limba sarda,<br />
ch’ispuntan che antunna <strong>in</strong> dogni zona,<br />
sempre calcunu preigat <strong>in</strong> trona<br />
cun boghe autorevole e gagliarda,<br />
disatt<strong>in</strong>ende sa zente testarda<br />
chi lis cuntrastat s’ambìda corona.<br />
E si sa limba nostra hat calch’<strong>in</strong>toppu,<br />
est ca de Dantes sardos nd’hamus troppu.<br />
Ch’<strong>in</strong> pagu tempus suzzedit guastu<br />
l’immag<strong>in</strong>amus pro isperienzia.<br />
Insedian consizu e presidenzia<br />
cun su sistema de rugh’e de crastu,<br />
poi luego naschet su cuntrastu<br />
tra mostros sacros de <strong>in</strong>cumpetenzia.<br />
Si puru ‘e s’Atenèo han su fiagu,<br />
lessicu sardu nde mastigan pagu.<br />
Edducas, f<strong>in</strong>za su cunsessu ‘Osanu<br />
lassat su tempus chi hat agatadu,<br />
ca niente de nou hat <strong>in</strong>s<strong>in</strong>zadu<br />
a chie de su “Sardu” est fittianu.<br />
A sos testos de Porru e de Ispanu<br />
no han aggiuntu nudda e ne bogadu,<br />
ca cussa limba sarda genu<strong>in</strong>a<br />
no hat bisonzu ‘e lua bizant<strong>in</strong>a.
Comente faghen <strong>in</strong> Bosa? Est lad<strong>in</strong>u:<br />
lassan pioer cand’est pioende!<br />
Gai totu sos sardos sun fattende,<br />
lassende currer s’abba <strong>in</strong> su traìnu.<br />
Sa “Limba” sighit su sou dest<strong>in</strong>u<br />
a ciascu ‘e chie l’est istroppiende.<br />
Si puru calchi “Sard<strong>in</strong>zolu” isgarrat,<br />
“Sardigna” fidi e “Sardigna” abbarrat.
BOIDOS PIENOS DE NUDDA<br />
Titilìas de giàmidos mustrengos<br />
fisch<strong>in</strong>idas de luna sutt’aghedu,<br />
attitidos <strong>in</strong> rughes de meledu,<br />
che ruéddulas bòltulan sos crastos.<br />
Sos bentos, buluzende sos arrastos,<br />
azzenden trimizones de ammentu;<br />
sas chilandras agatan s’ausentu<br />
<strong>in</strong> trigh<strong>in</strong>zos de lughes ru<strong>in</strong>zadas.<br />
Chizas de filighe ispamparradas<br />
si n<strong>in</strong>nan <strong>in</strong> sas ràidas isperas,<br />
carignende sas boidas chimeras<br />
chi brotan <strong>in</strong> su nudda mori-mori.<br />
In sas m<strong>in</strong>das de Santu Chirigori<br />
calan runzosas sas <strong>in</strong>ter<strong>in</strong>adas<br />
ca sas roccas, a friscu <strong>in</strong>graidadas,<br />
sun isguttende lagrimas de ferru.<br />
Su rù narat corrudu a s’aliderru<br />
<strong>in</strong> nottes de degogliu e de fadigas,<br />
sueran <strong>in</strong> sa tanca sas ispigas<br />
imberriadas riend’a s’aera.<br />
Cun coronas de chercu e prammaera<br />
sas pantàsimas mudas e chietas<br />
iscràffian sa conca ‘e sos poetas<br />
battizados a nou <strong>in</strong> Cantareddu.<br />
Remonidasi <strong>in</strong> d’unu moiteddu<br />
sun farfaruzas de laru e <strong>in</strong>zensu<br />
cun metaforas bambas senza sensu<br />
piscadas senza tempus e ne logu.<br />
In sos disterros de su nie grogu<br />
traccheddosu che ranos de pabassa,<br />
isperrian disizos de melassa<br />
cun trastes d’ambissìas iscoradas.<br />
A mesudie sas noales fadas<br />
coghen su tipidiu arribisale,<br />
<strong>in</strong> sos chercos de fumu sa ‘istrale<br />
semenat una tula de suspiros.
S’avrèschida colada <strong>in</strong> sos chiliros<br />
faghet sos caddos birdes a cadassu;<br />
giutende sos cherveddos a s’ammassu<br />
naschet sa poesia <strong>in</strong> sos aembros.<br />
Lunas istranzas <strong>in</strong> chelos colembros<br />
s’isbattulan <strong>in</strong> mare a manzanile<br />
e <strong>in</strong> su cagaranzu a s’impuddile<br />
sas mariposas sun <strong>in</strong> appiccòniu.<br />
Cando bi ponet coa su dimòniu<br />
si ‘oltan sos mannujos <strong>in</strong> frastimos;<br />
sos ultimos arriv<strong>in</strong> sempre primos<br />
<strong>in</strong>deosados de brundos marengos.<br />
Titilìas de giàmidos mustrengos.
S’ONOREVOLE CICCIOLINA<br />
Mai su Parlamentu italianu<br />
che oe a su cumpletu haimis bidu:<br />
bi fit s’isporcu umpare a su pulidu,<br />
su làicu, su pagu cristianu,<br />
su fariscu, su samaritanu,<br />
su piduista e f<strong>in</strong>zas su bandidu.<br />
Però, pro cumpletare sa vetr<strong>in</strong>a,<br />
bi mancaiat solu Cicciol<strong>in</strong>a.<br />
Est fatale ch’a unu Parlamentu<br />
arrivet dogni istratu sociale:<br />
su camorrista, s’<strong>in</strong>tellettuale,<br />
su bon’a nudda e-i su violentu.<br />
Duncas, totu su populu cuntentu<br />
non podet esser mai <strong>in</strong> generale.<br />
Ma non bastan sas disputas de fora:<br />
<strong>in</strong>tro faghen pius cas<strong>in</strong>u ancora.<br />
Pro issa s’est su populu <strong>in</strong>dignadu<br />
- ca su cumportamentu est pagu seriu -<br />
ma cuntemplan cun aria ‘e misteriu<br />
s’onorevole super-imputadu,<br />
su cale, <strong>in</strong>vece d’esser prozzessadu,<br />
s’afferrat sempr’a calchi m<strong>in</strong>isteriu,<br />
ca forsi salvat su mund’economicu<br />
sa gobba ‘e su m<strong>in</strong>istru-cabucomicu.<br />
Ma niunu hat fattu vilipendiu<br />
a su Podere pius importante,<br />
cand’unu Toni Negri, latitante,<br />
de deputadu haiat s’istipendiu;<br />
e-i com’alimentan cust’<strong>in</strong>zendiu<br />
pro una Cicciol<strong>in</strong>a esuberante!<br />
Ma si l’han fattu ‘<strong>in</strong>cher s’iscummissa<br />
b’est chie s’identificat <strong>in</strong> issa.<br />
Si no est bona mancu a faeddare<br />
no nde ‘alet sa pena ‘e fagher critica,<br />
ca s’arte sua no est sa politica,<br />
ma solamente s’arte ‘e s’ispozare;<br />
e si li dan motivu ‘e protestare<br />
hat a cumparrer <strong>in</strong> beste adamitica.<br />
Cando s’ostilidade est com<strong>in</strong>zàda<br />
dognunu gherrat cun sas armas ch’hada.
Zertu ch’est tot’improvvisazione<br />
chi sa vera politica traviat,<br />
si s’arte sua dognunu faghiat,<br />
diat zessare sa confusione.<br />
De pornostar, de cantu e de pallone<br />
s’Assemblea bisonzu non teniat.<br />
Ma est possibile ogni cos’istrana<br />
<strong>in</strong> cust’Italia Cicciol<strong>in</strong>iana.
AMMINISTRENDE S’INFERRU<br />
S’<strong>in</strong> zertas biddas lean a sa mèria<br />
sos amm<strong>in</strong>istradores comunales,<br />
si trattat de ist<strong>in</strong>tos bestiales,<br />
de un’antiga mentale miseria.<br />
Pius che haer orig<strong>in</strong>e seria,<br />
est fruttu ‘e gelosias crim<strong>in</strong>ales:<br />
senza rejone cheren bider mortu<br />
unu chi d’esser S<strong>in</strong>digu hat su tortu.<br />
Chie costòit sa mortale <strong>in</strong>sìdia<br />
tenet ist<strong>in</strong>tu de pessima lega<br />
e <strong>in</strong> totue isfogat a sa zega<br />
cussa sua satanica perfidia:<br />
est capaz’ ‘e ‘occhire, pro imbìdia,<br />
f<strong>in</strong>zas su ch’hat su bar o sa buttega.<br />
Inutil’est chircare su “movente”<br />
<strong>in</strong>ue ‘occh<strong>in</strong> a balla pro niente.<br />
S’om<strong>in</strong>e ch’hat sa mente deformada,<br />
hat s’odiu pro unicu alimentu,<br />
e isfogat su sou avvilimentu<br />
contr’a sa zente pius istimada.<br />
In Oniferi S<strong>in</strong>digu non b’hada<br />
ca sa Giustiscia hat fattu fallimentu,<br />
ma su Guvernu li dat pagu pesu<br />
e lassat cussu populu <strong>in</strong>difesu.<br />
A pius de sa vile <strong>in</strong>famidade<br />
de cussos crim<strong>in</strong>ales delirantes,<br />
bess<strong>in</strong> a pizu sos politicantes<br />
chi attribu<strong>in</strong> totu a povertade,<br />
pro reclamare, senza dignidade,<br />
contributos suzzosos e costantes.<br />
Difatti, calchi “anonima” colpida,<br />
fit tota zente misera e famida!!!<br />
B’hat zente chi si faghet palad<strong>in</strong>a<br />
f<strong>in</strong>zas de bandas de odiu gràidas;<br />
b’est chie puru faeddat de fàidas,<br />
chi sun de sas familias ru<strong>in</strong>a;<br />
ma sa feroze furia assass<strong>in</strong>a<br />
est solu fruttu de mentes malàidas,<br />
e pro bi ponner rimediu urgente<br />
non bi cheret Giustiscia renitente.
Cando servit Giustiscia a dogni costu,<br />
devet esser presente ue bisonzat,<br />
ca est dovere chi su frenu ponzat<br />
a chie hat su carveddu for’e postu;<br />
<strong>in</strong>vece chie pro cussu est prepostu<br />
est latitante e non si nde ‘irgonzat.<br />
Gai, pro dogn’<strong>in</strong>terventu mancadu,<br />
faghen sa beffe a isse e a s’Istadu.
METAPOESIA ADDOLIMADA<br />
Cand’unu ch’essit da-i s’istradone<br />
pro che trocher <strong>in</strong> d’una pitteracca,<br />
giustificat s’idea sua macca<br />
disturbende Aristotele o Platone.<br />
Com’hapo appresu <strong>in</strong> televisione<br />
chi poetica noa hamus affacca:<br />
un’atera currente han post’<strong>in</strong> bia<br />
e l’han giamada Metapoesia.<br />
Sos poeteddos ch’ischiv<strong>in</strong> sa rima<br />
como pratican custa e lassan cudda,<br />
ca tenen sa virtud’ ‘e sa chibudda<br />
chi s’adattat luego a dogni clima.<br />
Già si nde cumprendiat pagu prima,<br />
como, però, no nde cumprendes nudda:<br />
est unu tipu ‘e poesia tisica<br />
a manu tenta cun sa metafisica.<br />
In custa poesia “<strong>in</strong>teriore”<br />
han a esser pius agevolados<br />
cuddos poetas sempre addolimados<br />
coment’e tantas battos <strong>in</strong> calore,<br />
chi forsis f<strong>in</strong>za fattende s’amore<br />
s’abbrazzan sa muzere angustiados.<br />
In s’<strong>in</strong>soro poeticu frasariu,<br />
su mundu est un’immensu cronicariu.<br />
Non lis cunfaghet ne abba ne bentu,<br />
e ne sole, ne luna, ne istellas:<br />
fentomende sas cosas pius bellas<br />
bi ponen sempre lua a cundimentu.<br />
Non zessan mai s’<strong>in</strong>soro lamentu<br />
mancu si sun suzzende caramellas.<br />
E l<strong>in</strong>ghen zertos criticos, ch’istiman<br />
sos ch’a furi’ ‘e tuncios si subliman.<br />
Como, totu s’ischeddu ‘e sa cultura,<br />
faghet de cussa poesia ispreccu:<br />
siat <strong>in</strong> Othieri o <strong>in</strong> Rebecu,<br />
sa chi triunfat est sa disaura.<br />
Cuddos pianghijolos de natura<br />
sun imparend’a piangher <strong>in</strong> grecu,<br />
e poi si cimentan <strong>in</strong> sa proa<br />
cun custu tipu ‘e poesia noa.
Zertu chi custu Metapoetare<br />
faghet pensare a su metabolismu.<br />
Ma abbandona su romanticismu<br />
e lassa perder su crepuscolare,<br />
caru poeta! Pensa ‘e ti purgare<br />
- cun sal’<strong>in</strong>glesu o cun s’<strong>in</strong>teroclismu -<br />
pro chi, pulidu da’ ogn’imbarazzu,<br />
cuncurras a su prossimu... <strong>in</strong>trallazzu.
VANDALOS IN VILLA DEVOTO<br />
Sos ch’<strong>in</strong> Casteddu pigan a Palattu<br />
cun sambene vandalicu <strong>in</strong> sas venas,<br />
meritaian postos <strong>in</strong> cadenas<br />
cand’a s’opera antiga mudan trattu.<br />
Sos vandalos modernos forsi han fattu<br />
pius dann’ ‘e sas ciurmas Saracenas,<br />
cand’un’antigu manufattu edìle<br />
o l’han distruttu o cambiadu istile.<br />
Sos Gensericos ch’<strong>in</strong> Villa Devoto<br />
<strong>in</strong> custos barant’annos han regnadu,<br />
s’impronta sua ognunu hat lassadu,<br />
che cando passat unu terremoto.<br />
Cant’han ispesu ischire no lu poto,<br />
ma zertu ‘<strong>in</strong>ari nd’han isperdisciadu.<br />
Però tramandan a s’eternidade<br />
sos muntonarzos <strong>in</strong>tro ‘e sa zittade.<br />
F<strong>in</strong>za su mur’ ‘e z<strong>in</strong>ta, pro puntiglia,<br />
l’han demolidu pro lu fagher nou,<br />
mentres fit mezus <strong>in</strong> s’istile sou,<br />
cun su coronamentu a barandiglia.<br />
Ma non faghen peruna meraviglia,<br />
custos chi giughen su carveddu <strong>in</strong> brou:<br />
si podet dare chi calchi mancante<br />
cras nde ‘ettet sa Turr’ ‘e s’Elefante.<br />
Si nd’ ‘ettan calchi cheja o cunventu,<br />
sutta-sutta b’hat sempre calch’<strong>in</strong>trigu:<br />
su ch’hat distruttu su mercadu antigu,<br />
podet distruer dogni monumentu.<br />
Un’om<strong>in</strong>e chi tenet cuss’<strong>in</strong>tentu,<br />
de sa zittade sua est <strong>in</strong>imigu.<br />
Est capaze de ponner, pro pr<strong>in</strong>zipiu,<br />
f<strong>in</strong>zas sa d<strong>in</strong>amite <strong>in</strong> municipiu.<br />
Ma, torrend’a sa Villa ‘e sa Regione,<br />
chi nachi servit pro rappresentanzia,<br />
b’hat locale e terr<strong>in</strong>u <strong>in</strong> abbundanzia,<br />
però <strong>in</strong>tro b’hat solu una persone.<br />
Nemmancu a calch’istranzu cabuzzone<br />
paret chi siat utile un’istanzia.<br />
Ma tando, si non servit a niente,<br />
abberzan nessi su parcu a sa zente!
Ma forsi - a su chi s’idet da-i fora -<br />
sun preparende cussu parcu apposta,<br />
già ch’<strong>in</strong> Consizu han fattu sa proposta<br />
de dare a tantos z<strong>in</strong>garos dimora,<br />
e gai creschen su degradu ancora<br />
( si sa zittad<strong>in</strong>anzia est disposta ).<br />
Sos z<strong>in</strong>garos los hana tantu a coro,<br />
però allargu da-i dom’<strong>in</strong>soro.
TOTU FAGHET ISPETTACULU<br />
In su mund’ ‘e sa televisione<br />
diventat ispettaculu ogni cosa:<br />
sessu, camorra, poesia e prosa<br />
politica, ateismu e religione.<br />
Intrat <strong>in</strong> domo, <strong>in</strong> cheja, <strong>in</strong> presone,<br />
mustrat zente simpatica e pazosa:<br />
b<strong>in</strong>digh’oras sa die istat azzesa<br />
isfruttende s’umana debilesa.<br />
Ue istudios sun televisivos<br />
nott’e die b’hat “ospites” <strong>in</strong> lista:<br />
fem<strong>in</strong>as cun sas coscias ben’<strong>in</strong> vista<br />
e om<strong>in</strong>es “gagà” presuntos divos,<br />
magos, zanfarajolos abusivos,<br />
fanaticos ch’isettan s’<strong>in</strong>tervista.<br />
Pro sa tivù non b’hat perun’ostaculu,<br />
dogni bragheri faghet ispettaculu.<br />
Calchi tivù però non si cuntentat<br />
de sa solita cronaca mundana,<br />
e tando, che perfetta ruffiana,<br />
su “Giogu de sas coppias” <strong>in</strong>ventat,<br />
gai sa gioventude <strong>in</strong>ie tentat<br />
s’avventura ch’istuzzigat sa gana:<br />
totu chircan, <strong>in</strong> bidda o <strong>in</strong> zittade,<br />
nessi mesora de zelebridade.<br />
Ma sicomente non totu un’istella<br />
<strong>in</strong> cussu firmamentu han <strong>in</strong> favore,<br />
pro poder fagher s’ “ospite d’onore”<br />
de Baudo, d’Enrica e Raffaella,<br />
tando cumb<strong>in</strong>an calchi “marachella”<br />
pro chi los giamet nessi su pretore;<br />
chie sorte no’ hat pius propizia<br />
dirottat su furgone ‘e s’immondizia.<br />
Pro chi non restet <strong>in</strong> s’anonimadu,<br />
calcunu tentat sa rap<strong>in</strong>a <strong>in</strong> banca;<br />
no l’importat si non la faghet franca,<br />
s’important’est bessire ammanettadu.<br />
Calch’ateru, pro esser fentomadu,<br />
chircat de ponner fogu a una tanca:<br />
già chi non podet esser eccellente,<br />
mezus pessima fama che niente.
Paret chi siat dest<strong>in</strong>u crudele<br />
pro chie <strong>in</strong> video non s’est bidu mai,<br />
pro cussu a Berlusconi e a sa Rai<br />
curret sa zente che musca a su mele,<br />
o pro risolver quizis <strong>in</strong> tele<br />
o lamentare s’<strong>in</strong>soro guai<br />
a Tortora, a Costanzo, a Badaloni,<br />
ch’<strong>in</strong> terra han su podere ‘e Sant’Antoni.
PRO SOS FALZARIOS<br />
DE OGNI ZENIA<br />
In custu mundu no’ esist<strong>in</strong> solu<br />
ispazzadores de falza moneda:<br />
de zente falza si nd’agatat meda<br />
e si costoit <strong>in</strong> dogni chizolu.<br />
In sas piattas su zanfarajolu<br />
ispazzat roba ‘e nailon pro seda,<br />
gai comente <strong>in</strong> astas ambulantes<br />
benden pro veros sos falzos brillantes.<br />
Esist<strong>in</strong> tantos falzos <strong>in</strong>tegrales<br />
chi si prestan a totu sos bisonzos,<br />
e non solu <strong>in</strong>grangùgliana sos gonzos,<br />
ma f<strong>in</strong>zas magistrados e legales.<br />
Immag<strong>in</strong>ade <strong>in</strong> cantos tribunales<br />
recurren a sos falzos testimonzos<br />
pro fagher cundennare un’<strong>in</strong>nozente<br />
o pro assolver su del<strong>in</strong>quente!<br />
E cantos falzos quadros antigos<br />
barattan pro “quadru ‘e autore”!<br />
Duncas, si non ses bonu <strong>in</strong>tendidore,<br />
non t’abbizas de truffas e <strong>in</strong>trigos:<br />
podes connoscher sos falzos amigos<br />
ca si fu<strong>in</strong> a s’ora ‘e su dolore,<br />
ma t’ispazzan pro unu Modigliani<br />
calchi quadru ch’hat fattu Fanfani.<br />
Pro falzidade, <strong>in</strong> epoca antigoria,<br />
fit famosa sa zente farisea.<br />
Ma lassemus s’antiga razza Ebrea<br />
e torremus a nois senza boria,<br />
ca f<strong>in</strong>zas <strong>in</strong> sa nostra sarda istoria<br />
b’est su famosu “falzu ‘e Arborea”:<br />
su popolu ‘e s’istoria est fieru,<br />
ma no’ ischit s’est faula o s’est beru.<br />
Sa falzidade triunfat gagliarda<br />
<strong>in</strong> poesia, <strong>in</strong> musica, <strong>in</strong> p<strong>in</strong>tura.<br />
Deus nos salvet da-i sa cultura<br />
de sos falzarios de sa limba sarda:<br />
sa faccia nostra nde restat guvarda<br />
solu leggende s’<strong>in</strong>soro iscrittura!<br />
E puru b’est su chi faghet de palu<br />
a zente falza che d<strong>in</strong>ari malu.
Ancor’esist<strong>in</strong> sos falzos profetas<br />
chi annunzian ateros Messias,<br />
comente puru b’hat falzas giurias<br />
<strong>in</strong>deosadas de falzos poetas,<br />
chi disturban istellas e cometas<br />
pro imbellire istranas poesias<br />
cun term<strong>in</strong>es, <strong>in</strong> usu tra falzarios,<br />
piscados a sa zega <strong>in</strong> sos glossarios.
BELVAS TRAVESTIDAS<br />
Resultat da-i calchi censimentu<br />
chi zertas belvas sun a su tramontu,<br />
ma si chie lu faghet no est tontu,<br />
s’abbizat puru, <strong>in</strong> su rilevamentu,<br />
chi sas belvas sun sempre <strong>in</strong> aumentu<br />
si ponen zertos om<strong>in</strong>es <strong>in</strong> contu:<br />
bi nd’hat chi faghen parte ‘e cussa rese<br />
pius cun duos che cun battor pèse.<br />
Leggimus dogni die <strong>in</strong> sos giornales<br />
sas impresas de om<strong>in</strong>es “balentes”:<br />
istrages de pizz<strong>in</strong>nos <strong>in</strong>nozentes,<br />
rap<strong>in</strong>as, violenzias carnales.<br />
Est a offender cussos animales<br />
su los paragonare a sos serpentes;<br />
duncas, sas veras belvas pius viles<br />
si travest<strong>in</strong> de om<strong>in</strong>es ziviles.<br />
Sas chi sun <strong>in</strong> forestas o <strong>in</strong> tancas,<br />
anzis, dan pius paga impert<strong>in</strong>enzia,<br />
ma sas chi renden dura s’esistenzia<br />
sun sas belvas chi giughen duas ancas.<br />
Giughen cravatta e camijas biancas<br />
e campan <strong>in</strong> su mundu a prepotenzia:<br />
f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> presone, zertos terroristas,<br />
cheren esser trattados che turistas.<br />
Sas belvas, cando cheren petta crua,<br />
andan <strong>in</strong> chirca ‘e differente fera,<br />
tant’est beru chi mai una pantera<br />
hat divoradu sa simile sua;<br />
non bocch<strong>in</strong> ne cun drogas ne cun lua,<br />
che ateros avanzos de galera:<br />
sas ienas tra issas fraternizan,<br />
sos om<strong>in</strong>es, <strong>in</strong>vece, s’istocchizan.<br />
Cust’est s’om<strong>in</strong>e tantu zelebradu,<br />
capaze ‘e ogni barbaru assass<strong>in</strong>iu,<br />
s’om<strong>in</strong>e chi de z<strong>in</strong>cu o allum<strong>in</strong>iu<br />
paret ch’hapat su coro corazzadu.<br />
Deus cun ludu s’om<strong>in</strong>e hat criadu<br />
pro gestire su mundu <strong>in</strong> condom<strong>in</strong>iu,<br />
ma imbruttadu <strong>in</strong>vanu s’hat sas manos<br />
cretende ‘e fagher esseres umanos.
Su chi semenat luttos e terrore<br />
deviat esser simile a s’istria,<br />
ca narrerli “om<strong>in</strong>e” est un’eresia<br />
e giamarelu “belva” est un’onore:<br />
E puru, su Div<strong>in</strong>u Criadore,<br />
l’hat post’<strong>in</strong> mesu a s’umana zenia:<br />
l’aggiunghet vida pro si cunvertire<br />
e isse, <strong>in</strong>vece, sighit a bocchire.
INSABBIADURAS EVANGELICAS<br />
S’Italia non brillat <strong>in</strong> decoro<br />
cun iscandalos goi frequentes<br />
chi ord<strong>in</strong>zan a turnu sos Potentes<br />
pro arricchire sa busciacca <strong>in</strong>soro:<br />
astas truccadas, carceres de oro,<br />
fundos nieddos, bustas e tangentes.<br />
Sos areniles biden dogni die<br />
sas brutturas ch’<strong>in</strong>sabbian <strong>in</strong>ie.<br />
Male mandigadore a cundimentu<br />
est cust’ispezia de epidemia:<br />
da-i su centru a sa periferia<br />
si propagat che peste ogni momentu.<br />
S’<strong>in</strong> su Guvernu tirat cussu ‘entu<br />
sas giuntas sun <strong>in</strong> bona cumpagnia:<br />
oramai remediu non b’hada<br />
ca sa corruzione est <strong>in</strong> falada.<br />
Dogn’om<strong>in</strong>e politicu <strong>in</strong>gulpadu<br />
pro su partidu sou est <strong>in</strong>nozente,<br />
e lu difendet accanidamente<br />
da-i s’ “arbitriu” ‘e su magistradu.<br />
Pro su m<strong>in</strong>istru e pro su deputadu<br />
b’est sa Cummissione <strong>in</strong>quirente,<br />
da-i sa cale - a cantu hamus connotu -<br />
ben<strong>in</strong> puntualmente assoltos totu.<br />
A su populu faghet meraviglia<br />
chi f<strong>in</strong>an totu sos salmos <strong>in</strong> gloria,<br />
e sighit sempre sa matess’istoria<br />
de ladros cun s’onesta mascariglia.<br />
Chie de su Podere hat sa maniglia<br />
<strong>in</strong>trat e furat e cantat vittoria,<br />
sos rap<strong>in</strong>ados f<strong>in</strong><strong>in</strong> <strong>in</strong> presone<br />
reos de grave diffamassione.<br />
A sas vittimas restat su cunfortu<br />
de sa suprema giustiscia Div<strong>in</strong>a<br />
- ca Deus punit sa mala fa<strong>in</strong>a<br />
<strong>in</strong> cudd’eterna vida, poi mortu -<br />
Si criticas sos ladros ses <strong>in</strong> tortu,<br />
lu narat f<strong>in</strong>zas sa Santa Dottr<strong>in</strong>a;<br />
duncas, <strong>in</strong> vida, su rap<strong>in</strong>adore<br />
hat f<strong>in</strong>zas s’Evangeliu <strong>in</strong> favore.
Penso chi cando sa Cummissione<br />
giudicat calchi m<strong>in</strong>istru imputadu,<br />
totu s’ammentan chi Cristos hat nadu<br />
( impedend’una lapidassione ):<br />
“Bettet sa prima pedra sa persone<br />
ch’<strong>in</strong> mesu a bois est senza peccadu”.<br />
Tando totu s’abbaidan appare<br />
e assolven <strong>in</strong>vec’ ‘e cundennare.
S’ISCOBERTA DE SOS BARRANZELLOS<br />
Poi de tantu tempus ch’han pistadu<br />
su bruncu <strong>in</strong> mesas tundas e ovales,<br />
sos amm<strong>in</strong>istradores regionales<br />
han iscobertu su Barranzelladu.<br />
Cantos dannos haian evitadu<br />
si f<strong>in</strong> istados pius puntuales!<br />
A sequestros, a furas, a fogos<br />
haian postu frenu <strong>in</strong> tantos logos.<br />
E mancu male, poi ‘e barant’annos<br />
de autonomia...e de cuccagna,<br />
chi chie lis est <strong>in</strong>trada <strong>in</strong> sa meragna<br />
s’isperienzia ‘e sos bezzos mannos,<br />
chi prevenian delittos e dannos<br />
solu presidiende sa campagna:<br />
sos Barranzellos, ca sun de su logu,<br />
miran su ch’est avvesu a ponner fogu.<br />
Ma sos ch’han man’<strong>in</strong> pasta <strong>in</strong> sa Regione<br />
sun sempre surdos a dogni protesta:<br />
sos miliardos a manca e a dresta<br />
isba<strong>in</strong> ( tantu pagat Pantalone )!<br />
A pagu servit s’Aviazione<br />
poi chi leat fogu una foresta,<br />
ca est che cando calchi conchitortu<br />
ponet su buscicante a unu mortu.<br />
Sos Barranzellos connoschen sas pistas<br />
<strong>in</strong>ue passan sas belvas umanas<br />
e poden dare sa cazza <strong>in</strong> sas tanas<br />
a bandidos, furones e foghistas.<br />
Presidiu ‘e sas zonas pius tristas<br />
sun istados <strong>in</strong> epocas lontanas,<br />
e f<strong>in</strong>zas como salvan sos padentes<br />
<strong>in</strong> sas zonas <strong>in</strong>ue sun presentes.<br />
Sos Barranzellos sardos f<strong>in</strong> pigados<br />
a sos unores de s’antiga istoria,<br />
ma sos chi tenen curza sa memoria<br />
de issos si nde f<strong>in</strong> ismentigados<br />
e-i sos luzziferros patentados<br />
pro barant’annos han fattu baldoria.<br />
Ma como ponen f<strong>in</strong>e a sos bistentos<br />
e nd’assum<strong>in</strong> tremiza e chimbichentos.
Bos auguro, caros Barranzellos:<br />
Deus bos diat fortuna e coraggiu,<br />
isse ghiet <strong>in</strong> dogni viaggiu<br />
pro salvare sos buscos pius bellos.<br />
Rispondedas a totu sos appellos<br />
ponzende <strong>in</strong> libertade dogni ostaggiu<br />
e <strong>in</strong> galera sa zente maligna<br />
chi faghet disonore a sa Sardigna.
S’ACCADEMIA DE SU CORTEGGIAMENTU<br />
Pro sa cultura ‘e su genere umanu<br />
sas facultades sun <strong>in</strong> aumentu;<br />
un’atera est pro nascher a momentu,<br />
adatta a su “gallismu” italianu:<br />
a Napoli, a Roma e a Milanu<br />
faghen iscola de corteggiamentu,<br />
<strong>in</strong>ue azzettan zigantes e bascios,<br />
lesbicas, floscios, fem<strong>in</strong>as e mascios.<br />
Su docente de custa discipl<strong>in</strong>a<br />
est unu zertu Zuseppe Cirillu,<br />
chi poi ‘e haer fattu su “mandrillu”<br />
hat <strong>in</strong>ventadu sa noa dottr<strong>in</strong>a<br />
e como <strong>in</strong>s<strong>in</strong>zat s’ojada assass<strong>in</strong>a<br />
ch’attraet f<strong>in</strong>zas unu coccodrillu:<br />
su ch’est de cussas armas <strong>in</strong> possessu<br />
faghet istrage de s’ateru sessu.<br />
S’annu accademicu ‘e custa materia<br />
hat sa durada ‘e battordighi dies,<br />
(tue, lettore, forsi ti nde ries,<br />
<strong>in</strong>vece, custa, est una cosa seria!).<br />
Dadu ch’est sa quota una miseria,<br />
si mi das retta, b’andas e t’iscries:<br />
ti diplomas <strong>in</strong> s’arte ‘e sos iscancos<br />
solu cun chimbighentamiza francos!<br />
A chie de cuss’arte hat sa pagella<br />
no li resistit niunu <strong>in</strong> s’amore;<br />
cun su diploma de conchistadore<br />
luego <strong>in</strong>contrat s’anima gemella,<br />
e si s’arruffianat cun Pannella<br />
diventat senatrice o senatore:<br />
cun ojadas e mossas a effettu<br />
che trazat tota s’assemblea a lettu!<br />
Chie cheret un’arte praticare<br />
non podet zertu imparare a sa sola:<br />
<strong>in</strong> America abbertu han un’iscola,<br />
ch’<strong>in</strong>s<strong>in</strong>zat s’arte de limos<strong>in</strong>are!<br />
Duncas, non b’hat de s’<strong>in</strong>scandalizzare<br />
pro custa facultade noitola<br />
chi ammaestrat sa zente ‘irgonzosa<br />
a conchistare s’isposu o s’isposa.
Como abolire <strong>in</strong> s’Universidade<br />
deven s’<strong>in</strong>zegneria m<strong>in</strong>eraria,<br />
ca reputadu han pius nezessaria<br />
sa noa cortigiana facultade.<br />
Cuddos chi tenen una zerta edade<br />
arriscan s’ ‘ajania <strong>in</strong>volontaria,<br />
ma ecco chi s’appositu diploma<br />
dan <strong>in</strong> Milanu, <strong>in</strong> Napoli e <strong>in</strong> Roma.
SOS MEMBROS ARTIFICIALES<br />
In d’una <strong>in</strong>dag<strong>in</strong>e ‘e sa Sanidade<br />
fatta da-i sos membros cumpetentes,<br />
han contadu sos “membros” impotentes<br />
pro li torrare sa virilidade.<br />
Già ch’<strong>in</strong> sa V<strong>in</strong>tunesima Unidade<br />
b’haiat casos pius frequentes,<br />
luego han prenotadu, puntuales,<br />
dughentos “membros” artificiales.<br />
Ma cando han iscobertu chi s’ispesa<br />
su miliardu e mesu toccaiat,<br />
si sun abbistos ch’isbagliu b’haiat<br />
e fattu han torra su contu <strong>in</strong> lestresa.<br />
Tando restada male b’est s’Impresa<br />
chi frunire sas “protesi” deviat,<br />
dadu chi su contabile, confusu,<br />
b’haiat postu unu zero <strong>in</strong> piusu.<br />
Si no haian tentu sa prudenzia<br />
de controllare cuss’isbagliu mannu,<br />
Casteddu haiat b<strong>in</strong>chidu su pannu<br />
<strong>in</strong> su campionadu ‘e s’impotenzia.<br />
Poi nachi no hamus assistenzia,<br />
cun totu cussos “membros” <strong>in</strong>-d-un’annu<br />
ch’haian soddisfattu zertamente<br />
sos bisonzos de totu s’Occidente!<br />
Bastat un’iscrianu disattentu<br />
pro imbrogliare su populu-arveghe<br />
Si calchi dattilografa nd’hat neghe,<br />
l’hat haer fattu cun nobile <strong>in</strong>tentu;<br />
<strong>in</strong>fervorida da-i s’argumentu,<br />
moltiplicadu hat su v<strong>in</strong>ti pro deghe:<br />
calcuna <strong>in</strong>ie puru sempre b’hada<br />
a sa virilidade <strong>in</strong>teressada.<br />
Cun cussos “membros” a su silicone<br />
nos han mustradu cant’est ruta <strong>in</strong> basciu<br />
sa Sanidade, e chi est a s’isfasciu<br />
pro sas ispesas senza discriscione.<br />
Ecco proite f<strong>in</strong><strong>in</strong> <strong>in</strong> presone<br />
cussos chi ponen manu a su calasciu,<br />
ca oramai leadu han su visciu<br />
de s’<strong>in</strong>teressu <strong>in</strong> attos de offisciu.
S’ “Azienda Salude” est già <strong>in</strong> coma,<br />
ma s’isperdisciu ancora est niente.<br />
Assumancu lis benzat a sa mente<br />
de mutuare “vag<strong>in</strong>as” de goma!<br />
Nos hat a parrer sa “Marcia su Roma”<br />
de su sessu virile impenitente:<br />
mezus recurran a sos ispidales<br />
chi no a violenzias carnales.
ANDREOTTI A SA CORRIDA<br />
Su tres de cabidanni ‘e s’ottantotto<br />
Corrado hat presentadu a sa “Corrida”<br />
su m<strong>in</strong>istru gobbosu, chi ogni chida<br />
dat sempre calchi numeru a su lotto.<br />
Ancora esistit calchi buccalotto<br />
chi l’adorat che unu santu <strong>in</strong> bida,<br />
massimu cando giampat sa chisura<br />
tra m<strong>in</strong>isteriu e buffonadura.<br />
Ma tando no est sola Cicciol<strong>in</strong>a<br />
attrice e deputadu senz’ostàculu,<br />
già ch’<strong>in</strong> Tivù dat f<strong>in</strong>zas ispettàculu<br />
su “Rigoletto” de sa Farnes<strong>in</strong>a.<br />
Prima fit solu sa manu div<strong>in</strong>a<br />
a fagher unu simile meràculu,<br />
ma como ch’<strong>in</strong> Tivù est tot’elàsticu<br />
hamus a bider su Paba <strong>in</strong> “Fantàsticu”.<br />
E puru sa “Corrida” est attrezzada<br />
cun istrumentos de ogni zenia<br />
pro poder replicare a s’ironia<br />
fattendeli unu tipu ‘e “Correddada”.<br />
Invece, una segnora impamp<strong>in</strong>ada<br />
l’hat rendidu un’omaggiu <strong>in</strong> poesia.<br />
E poi una marca ‘e cortigianos<br />
l’han saludadu zocchende sas manos.<br />
In totue, coment’e Sant’Antoni,<br />
de s’ “esibire” non s’istraccat mai:<br />
cando non ti l’agatas <strong>in</strong> sa Rai<br />
l’<strong>in</strong>contras <strong>in</strong> s’imperu ‘e Berlusconi.<br />
(Tenet rejone Corrado Mantoni<br />
cando ripitit: “Ma non f<strong>in</strong>it gai!”).<br />
Est diventadu, pro sos giornalistas,<br />
su pedrusimula ‘e sas <strong>in</strong>tervistas.<br />
Cuddos chi curren a l’<strong>in</strong>tervistare<br />
de Andreotti tenen tropp’istima,<br />
e tentan de ischire <strong>in</strong> cale clima<br />
sa politica solet navigare;<br />
ma poi ch’han f<strong>in</strong>idu ‘e l’iscultare,<br />
dognunu nd’ischit pius pagu ‘e prima,<br />
ca isse ponet sempre s’impero<br />
e non rispondet ne Si e ne No.
Andreotti possedit sa rezzetta<br />
de sa p<strong>in</strong>dula adatta a dogni male.<br />
Pro su populu nostru geniale<br />
hat iscobertu sa cura perfetta:<br />
nos cunfaghet pius sa barzelletta<br />
chi non sa Corte Costituzionale!<br />
Custu m<strong>in</strong>istru de brillante idea,<br />
emmo cras ti l’isgombrat sa cadrea!
SOS INVASORES DE SA RAI<br />
Oramai sos centros de Podere<br />
l’ischimus chi sun totu lottizados:<br />
pro sos chi sun <strong>in</strong> Palattu arroccados<br />
est diventadu dirittu-dovere,<br />
e a chie lis faghet piaghere<br />
affidan sos poderes delegados.<br />
Han lottizzadu istampa e Rai puru<br />
coment’e tancas serradas a muru.<br />
In radio e tivù non mancan mai<br />
sos chi un<strong>in</strong> su lucru a sa mania:<br />
sun professores de “Tuttologia”<br />
chi mandigan e dorm<strong>in</strong> <strong>in</strong> sa Rai.<br />
Però, si pro v<strong>in</strong>t’annos sigh<strong>in</strong> gai,<br />
a si nd’appoderare issos ebbia,<br />
f<strong>in</strong>it chi radio e televisione<br />
lis ispettat pro usucapione.<br />
No isco <strong>in</strong> su cuntrattu it’han iscrittu,<br />
però deo, a su postu de cuss’Ente,<br />
lis haia cunzessu s’emittente<br />
solu s’haian pagadu s’affittu.<br />
Invece, ca los pagan, han dirittu<br />
de ciarrare a ispesas de s’utente.<br />
Meda sa ciarra, sustanzia nudda:<br />
aria frissa cun azu e chibudda.<br />
Ma custos logorroicos docentes<br />
chi occupan sa Rai nott’e die,<br />
forsi mantenen sa cattedra <strong>in</strong>ie<br />
pro istruire sos teleutentes.<br />
In milli discipl<strong>in</strong>as cumpetentes,<br />
non serran bucca mancu a mesudie.<br />
Sos faeddos pioen a diluviu<br />
chi paret chi nd’istuden su Vesuviu.<br />
E cando sun <strong>in</strong> duos o <strong>in</strong> trese,<br />
paren arrejonende <strong>in</strong> su gaffè:<br />
su professore est su div<strong>in</strong>u Re,<br />
sos <strong>in</strong>vitados li unghen sos pese.<br />
Gai pro tr<strong>in</strong>ta dies a su mese,<br />
tantu pro tenner su “programma” <strong>in</strong> pe’,<br />
ca, segund’issos, una cosa est zerta:<br />
chi sun tot’iscultende a bucc’abberta.
Però sa Rai hat s’obbligu ‘e difender<br />
s’utente da-i cussos <strong>in</strong>vasores,<br />
ch’impittan radio e televisores<br />
pro giugher fumu senz’arrustu a bender.<br />
Sos chi los cheren bider e <strong>in</strong>tender<br />
(muzeres, fizos e ammiradores),<br />
si non suffr<strong>in</strong> de fidigu o de coro,<br />
si nde cazzen sa gana <strong>in</strong> dom’<strong>in</strong>soro.
GALLERI IN GALLERIA<br />
Tathari podet bantare un’artista<br />
chi no est mastru <strong>in</strong> su p<strong>in</strong>zellu ebbia;<br />
no est solu famosu <strong>in</strong> galleria,<br />
figurativu e caricaturista,<br />
ma brillat puru <strong>in</strong> sa nostra Rivista<br />
unorende sa sarda poesia.<br />
Sas p<strong>in</strong>turas han doppiu valore<br />
cand’est f<strong>in</strong>zas poeta su p<strong>in</strong>tore.<br />
Isfogliende S’Ischiglia, unu manzanu,<br />
de Sant’Andria ‘e su chimbantasese,<br />
agato “Su cuncordu ‘e sos tres rese”<br />
- sa poesia de Agniru Canu -<br />
ue Galleri cun abile manu<br />
l’hat caricaturadu, <strong>in</strong> cussu mese;<br />
lanzu che corru e arranchende istraccu,<br />
sutta su brazzu istr<strong>in</strong>ghet su paraccu.<br />
“Ciaccuttendi pa Sassari” Galleri<br />
hat su liberu sou <strong>in</strong>tituladu,<br />
<strong>in</strong>ue hat sa zittade immortaladu<br />
da-i su zappadore a s’<strong>in</strong>zegneri.<br />
E, sicomente fit ferrovieri,<br />
f<strong>in</strong>zas sa Ferrovia hat unoradu<br />
(cand’ancora fit altu su decoro<br />
senz’impreare lentolos de oro).<br />
Cun poesias e caricaturas<br />
Galleri s’est dist<strong>in</strong>tu <strong>in</strong> cuss’impresa:<br />
su mezus de sa “cionfra” tatharesa<br />
isse esprimit cun versos e figuras.<br />
Sos ch’hana ‘idu sas suas p<strong>in</strong>turas<br />
dognunu nde decantat sa bellesa.<br />
Zertu ch’<strong>in</strong> s’istatura est menguante,<br />
però <strong>in</strong> s’arte est sempre unu zigante.<br />
Est sempre istadu <strong>in</strong> cazza ‘e macchiettas,<br />
Galleri, artista de altu livellu,<br />
e si non trattat p<strong>in</strong>na e ne p<strong>in</strong>zellu<br />
t’imm<strong>in</strong>zat unu saccu ‘e barzellettas.<br />
Hat de su bonumore sas rezettas<br />
sempre prontas <strong>in</strong> fundu a su cappellu;<br />
si calchi die cun isse passizas,<br />
si faghet notte e mancu ti nd’abbizas.
Paulu, ch’est de fertile memoria,<br />
ischit dogni loroddu ‘e sa zittade<br />
e lu raccontat cun semplizidade,<br />
senza presunzione e senza boria,<br />
tantu chi, cando contat calch’istoria,<br />
paret chi siat pura veridade.<br />
Però, dadu ch’hat fazile peraula,<br />
creo chi p<strong>in</strong>tet f<strong>in</strong>zas calchi faula.
SU DIAULU IN TORINU<br />
Su Diaulu esistit, e comente!,<br />
già ch’hat tentadu f<strong>in</strong>z’a Gesugristu,<br />
e si comente como s’est abbistu<br />
ch’a sos cunvegnos b’andat meda zente<br />
- e mancari non servan a niente,<br />
pro calch’albergo est sempre un’acquistu -<br />
tando, cun <strong>in</strong>fernale determ<strong>in</strong>u,<br />
pro isse si nd’hat fattu un’<strong>in</strong> Tor<strong>in</strong>u.<br />
Sos ch’han leadu postu <strong>in</strong> cussu tàulu<br />
totu pontificadu han a sa seria<br />
chi parian esoertos <strong>in</strong> materia<br />
pius de Santu Pedru e Santu Pàulu,<br />
tantu chi tando f<strong>in</strong>zas su Diàulu<br />
tra isse hat nadu: “Ma, porca miseria,<br />
proit’est chi de me faeddan gai<br />
si deo, a maccos, non mi mustro mai?”:<br />
Eppuru <strong>in</strong> su cunvegnu calchi espertu<br />
s’esistenzia sua hat cunfirmadu,<br />
e chi non solu a Cristos hat tentadu,<br />
poi chi che l’hat giutu a su desertu,<br />
ma f<strong>in</strong>zas oe <strong>in</strong> die han iscobertu<br />
ch’est guvernende ancora <strong>in</strong> dogn’istadu,<br />
e cando faghen guvernos de nou<br />
delegat sempre unu m<strong>in</strong>istru sou.<br />
Sos m<strong>in</strong>istros chi ponet <strong>in</strong> guvernu<br />
non sunu mai senza portafogliu,<br />
e si comente est abile <strong>in</strong> s’imbrogliu<br />
puntat a sa Giustiscia e a s’Internu.<br />
In sos Esteros regnat <strong>in</strong> eternu<br />
imm<strong>in</strong>zende cunflittos e degogliu:<br />
su Diàulu sempre hat dadu proa<br />
ch’<strong>in</strong> dogni accordu bi ponet sa coa.<br />
Est ladru, mafiosu e camorrista,<br />
tentat calchi m<strong>in</strong>istru italianu;<br />
oe si mustrat democristianu,<br />
cras cun sa tessera ‘e socialista,<br />
a boltas faghet f<strong>in</strong>zas s’affarista<br />
bestidu ‘e card<strong>in</strong>ale <strong>in</strong> Vaticanu.<br />
Ord<strong>in</strong>zat sequestros <strong>in</strong> combutta<br />
cun sos bandidos <strong>in</strong>tro ‘e calchi grutta.
L’han cunfirmadu f<strong>in</strong>zas <strong>in</strong> Tor<strong>in</strong>u<br />
chi su Diaulu est cont<strong>in</strong>u <strong>in</strong> gita:<br />
a boltas si trasformat <strong>in</strong> De Mita<br />
e a boltas surrogat a Bett<strong>in</strong>u.<br />
Cando dezidit de fagher cas<strong>in</strong>u<br />
si presentat bestidu ‘e gesuita:<br />
<strong>in</strong>ue b’hat radunu ‘e battigorros<br />
isse ficchit sa coa e-i sos corros.
SA GIUSTISCIA INGIUSTA<br />
Sa Giustiscia, <strong>in</strong> s’epoca romana,<br />
rappresentada fit che una dea:<br />
<strong>in</strong> d’una manu haiat s’istadea,<br />
<strong>in</strong> s’atera un’acuta durl<strong>in</strong>dana.<br />
Issa fit simbulu ‘e virtude umana<br />
e puniat sa zente chi fit rea;<br />
già chi sa sua immag<strong>in</strong>e fit custa,<br />
sa zente presumiat chi fit giusta.<br />
Però como sa fama est differente,<br />
c’applicat su dirittu a su contrariu;<br />
ma non pro calchi errore <strong>in</strong>volontariu,<br />
a su cale est suggettu ogni vivente,<br />
ma pro gulpa de calchi prepotente<br />
chi si cumportat <strong>in</strong> modu arbitrariu,<br />
tantu ch’est boghe ‘e populu costante<br />
chi sa legge favorit su birbante.<br />
Medas boltas bidimus magistrados<br />
chi serv<strong>in</strong> sa giustiscia malamente,<br />
ca <strong>in</strong>vece ‘e puntare a oriente,<br />
ue sos crim<strong>in</strong>ales sun cuados,<br />
cun d’unu giru ‘e chentottanta grados<br />
boltan sa faccia e tuccan a ponente,<br />
e andan a chircare su bandidu<br />
<strong>in</strong> s’ortu de su colzu ch’han bocchidu.<br />
In Oniferi sa Giustiscia, a tortu,<br />
hat aggiuntu dolore a su suffrire<br />
cand’hat dispostu de perquisire<br />
sa domo ‘e tres onestos ch’hana mortu.<br />
Muzere e mama, <strong>in</strong>vece de cunfortu,<br />
cuss’<strong>in</strong>famia han devidu patire,<br />
provochende isfidùzia legittima<br />
<strong>in</strong> chie ‘e sos delittos est sa vittima.<br />
Su ch’operat cun tale determ<strong>in</strong>u<br />
hat un’ “alibi” sempre preparadu:<br />
chi sa gulpa no l’hat su magistradu,<br />
ma sa legge ch’osservat a punt<strong>in</strong>u,<br />
che chi non tenzat neghe s’assass<strong>in</strong>u<br />
ma su fusile ch’isse hat isparadu!<br />
E cun s’amparu de cuss’istrumentu<br />
mai lu toccat ne abba ne bentu.
Si sa Giustiscia ti serrat sa gianna,<br />
non balet nudda sa tua protesta:<br />
cando ses <strong>in</strong> balìa ‘e sa tempesta<br />
nd’has aju ‘e l’<strong>in</strong>vocare a boghe manna!<br />
Ma non si salvat da-i sa cundanna<br />
chi decretadu l’hat sa zente onesta:<br />
sa pubblica cundanna est un’accontu,<br />
ma sa div<strong>in</strong>a est chi saldat su contu.
SA ZINTURA DE SEGURESA<br />
A bi creides chi m’hat fattu pena<br />
su ider custu populu <strong>in</strong>dolente<br />
<strong>in</strong> d’una diventadu ubbidiente,<br />
de manu sua ligadu a cadena?<br />
Tanta zente de boria piena<br />
est como a suttapanza che molente,<br />
però m’abbizo chi sa zent’istolta<br />
fors’est mezus ligada che isolta.<br />
Ma custa <strong>in</strong>venzione ‘e sa z<strong>in</strong>tura<br />
como m’hat fattu ‘enner a sa mente<br />
chi non cheren ligados solamente<br />
sos chi viaggian <strong>in</strong>tro una vettura,<br />
ma f<strong>in</strong>zas sos artistas de sa fura<br />
cun m<strong>in</strong>istros ch’han s’hobby ‘e sa tangente:<br />
ladros ch’han campu liberu ‘e furare<br />
chi paren cun sa legge a mesappare.<br />
E cantos assass<strong>in</strong>os terroristas<br />
cust’istrana giustiscia hat liberadu!<br />
Pentidos ch’han onestos <strong>in</strong>gulpadu,<br />
mafiosos, bandidos, camorristas,<br />
ch’<strong>in</strong> virtude de legges “garantistas”<br />
campan a ufu a gàrrigu ‘e s’istadu.<br />
Cando sun <strong>in</strong> combutta <strong>in</strong> sos impreos<br />
cheren ligados zuìghes e reos.<br />
E proite lassare <strong>in</strong> libertade<br />
n<strong>in</strong>fomanes de lussu ‘e altu rangu<br />
chi cun s’iscuja ‘e ballare unu tangu<br />
si prostitu<strong>in</strong> <strong>in</strong> soziedade?<br />
Si no han sa z<strong>in</strong>tura ‘e castidade<br />
andan a lettu f<strong>in</strong>zas cun s’orangu,<br />
cun legittimu orgogliu ‘e sos maridos<br />
cuntentos d’esser de corros frunidos.<br />
Si troppu duru so, domando venia,<br />
però de protestare hapo rejone.<br />
Proite non ligare a su timone<br />
sos Carontes ch’imbarcat sa Tirennia<br />
chi sa Sardigna han leadu pro Kenia<br />
e sun cont<strong>in</strong>u <strong>in</strong> agitazione?<br />
Ma pro chi sos “marò” non sian solos,<br />
lighen puru sos meres de sos bolos.
B’hat zente meda ancora de ligare<br />
umpare a sos piratas istradales:<br />
maniacos, tifosos crim<strong>in</strong>ales<br />
chi andan a su campu a s’zzuffare,<br />
politicos ch’han s’azza ‘e cadreddare<br />
appena lis abbrùncana sos males:<br />
s’haian nessi un’aìzu ‘e decoro<br />
si ligaian goi a manu <strong>in</strong>soro.
REST’ AINU, LINTU E PINTU<br />
Rest’à<strong>in</strong>u, si gai ti cumbenit<br />
già chi non podes caddu diventare,<br />
tant’<strong>in</strong> Sardigna su tou orriare<br />
disturbat solu a chie ti sustenit.<br />
Chie sutta sa mola andat e benit,<br />
non si podet <strong>in</strong> giru abbaidare.<br />
Non bidet ite b’hat for’ ‘e giannile<br />
chie giughet tr<strong>in</strong>t’annos su facchile.<br />
Rest’à<strong>in</strong>u, non cambies bisura,<br />
si de sa “limba” non ti ses abbistu,<br />
ca non bi podet mancu Gesugristu<br />
cun à<strong>in</strong>os ch’hat fattu sa natura.<br />
Ti dat fastizu ogn’àtera cultura<br />
ca ses abituadu a su crabistu.<br />
S’abitud<strong>in</strong>e tua est una sola:<br />
d’esser tiradu tirende sa mola.<br />
Rest’à<strong>in</strong>u, mancari cattedraticu,<br />
iscazzadi sa musca cun sa coa;<br />
a orriare <strong>in</strong> sardu nessi proa<br />
e gai forsi ses pius simpaticu,<br />
e podes esser f<strong>in</strong>zas pius pràticu<br />
cando ti ponen sa latranga noa.<br />
Chirca de non nde fagher unu dramma<br />
cando t’agatas sa “limba” <strong>in</strong> programma.<br />
Rest’à<strong>in</strong>u, masedu e imbastadu,<br />
su visciu ‘e orriare ‘ogadichelu,<br />
ca tantu òrrios tuos a su chelu<br />
de seguru non nd’hat mai arrivadu.<br />
Solu calchi collega has ischidadu<br />
e tand’isse rispostu t’hat cun zelu.<br />
Ma forsi tue ses cumb<strong>in</strong>tu ancora<br />
chi s’òrrias ispuntat s’aurora.<br />
Rest’à<strong>in</strong>u, comente ses naschidu,<br />
lassa limba, cultura e nazione;<br />
si non t’aggradat sa Sarda Regione,<br />
su mundu est mannu, chirca àteru lidu.<br />
Ma pro cant’<strong>in</strong> Sardigna tenes nidu<br />
non dias tortu a chie hat sa rejone.<br />
Si ses amant’ ‘e viver <strong>in</strong> colonia<br />
ti che podes andare <strong>in</strong> Patagonia.
Rest’à<strong>in</strong>u, ma zessa ‘e calchidare,<br />
reduende sa “limba” a dialettu.<br />
Has de su culilughe su difettu,<br />
chi diat cherrer su sole oscurare,<br />
pro chi resessat sol’isse a brillare<br />
<strong>in</strong>u’est oscuradu ogn’<strong>in</strong>tellettu.<br />
Cun tegus paret chi sian torradas<br />
feras famidas de limbas truncadas.
LIMBA E DENTES<br />
Comente dogni limba <strong>in</strong> dogni ‘ucca<br />
da-i sas dentes est <strong>in</strong>ghiriada,<br />
gai sa limba sarda est circundada<br />
da’ una cricca de concas de zucca.<br />
Si ‘est<strong>in</strong> <strong>in</strong> berritta e <strong>in</strong> mastrucca<br />
ch<strong>in</strong>caglieris e zente istudiada,<br />
e cun s’iscuja de fagher cultura<br />
paschen <strong>in</strong>ue b’hat bona pastura.<br />
Cun sas dentes acutas che resorza<br />
sun che runz<strong>in</strong>os <strong>in</strong> chirca ‘e proenda:<br />
sa limba isfruttan che una sienda<br />
e si nde serv<strong>in</strong> pro mandigadorza.<br />
Faghen bardanas <strong>in</strong> dogni cussorza<br />
accabarrende poetas <strong>in</strong> prenda,<br />
subra sa limba mandigan e bien,<br />
ma male la faeddan e l’iscrien.<br />
Inventan cunferenzas, sem<strong>in</strong>arios,<br />
gemellaggios <strong>in</strong> terras furisteras,<br />
futt<strong>in</strong> su prossimu <strong>in</strong> milli maneras<br />
<strong>in</strong> beste ‘e criticones letterarios;<br />
accampende dirittu a onorarios,<br />
pontifican <strong>in</strong> festas e fieras,<br />
<strong>in</strong>vece su poeta premiadu<br />
rezzit sa paga ‘e su ‘oe domadu.<br />
E gai <strong>in</strong> dogni festa ‘e poesia<br />
sa festa bella la faghen sos criticos<br />
ameddados appare a sos politicos<br />
chi dan de contributos garanzia.<br />
In pompa magna sezz<strong>in</strong> <strong>in</strong> giuria<br />
cavaglieris de braga apocalitticos,<br />
e sicomente de totu s’<strong>in</strong>tenden,<br />
totu regogl<strong>in</strong>, istampan e benden.<br />
Ma isperamus ch’hat a benner s’ora<br />
chi sos cuncursos resten <strong>in</strong> biancu,<br />
gai zertos trumbones, assumancu,<br />
da-i s’iscena ch’istuppan a fora.<br />
Ma si poetas bi curren ancora,<br />
sighit su culturame a tenner bancu,<br />
e, pro cumparrer <strong>in</strong> primu pianu,<br />
sos autores mantenen lontanu.
Sos poetas sun nudos che suerzu<br />
ca ateros si ‘enden su ‘ortiju:<br />
de s’ ‘acca sarda suzzan su cabiju<br />
ch’allattat tantos canes de isterzu.<br />
Rezz<strong>in</strong> calesisiat improverzu<br />
però mai si miran <strong>in</strong> s’ispiju,<br />
ca timende de perder sos proventes<br />
istr<strong>in</strong>ghen su cabiju cun sas dentes.
SA MISSA DE SA DOMINIGA<br />
Sa dom<strong>in</strong>iga a missa ‘e mesudie,<br />
sun <strong>in</strong> gara pelliccias e profumos:<br />
chi semus <strong>in</strong> d’un’epoca ‘e consumos<br />
chie non l’ischit l’apprendet <strong>in</strong>ie.<br />
Sas segnoras, tra issas, rie-rie,<br />
arrejonan de corros e istrumos,<br />
tantu chi nde pienan sa busciacca<br />
f<strong>in</strong>z’a sa zente chi giughen affacca.<br />
Chissà tot’ite lis passat <strong>in</strong> mente<br />
propriu a s’ora ‘e su ritu div<strong>in</strong>u:<br />
tot’a su gira-gira istan cont<strong>in</strong>u,<br />
che chi esseran isettende zente,<br />
criende <strong>in</strong> cussu misticu ambiente<br />
s’atomosfera de unu cas<strong>in</strong>u:<br />
paren dende una festa <strong>in</strong> domo <strong>in</strong>soro<br />
tra tualettas e collanas d’oro!<br />
Ti fàghene pensare a Casablanca,<br />
cun cuss’atteggiamentu ‘e palcoscenicu.<br />
Dende sa manu pro s’attu ecumenicu,<br />
issas dispensan a dresta e a manca<br />
calchi elegante foscigada ‘e anca,<br />
calchi isganzada ‘e risu fotogenicu,<br />
cun arte de segnoras istruidas<br />
chi paren ispozadas sende ‘estidas.<br />
Prus ti mustran una faccia bella,<br />
pius ti creschet sa... devozione,<br />
e poi, a s’ora ‘e sa comunione,<br />
ti godis s’isfilada <strong>in</strong> passerella:<br />
totu cam<strong>in</strong>an a passu ‘e modella<br />
ponzende <strong>in</strong> mustra c<strong>in</strong>cillà e visone<br />
e mirende, cun s’ostia ancora <strong>in</strong> bucca,<br />
si sa ‘e nanti est o no <strong>in</strong> pilucca.<br />
E cando passan cun sa suafatta<br />
(f<strong>in</strong>z’<strong>in</strong> sa missa su Deus d<strong>in</strong>ari!)<br />
s’ispian sutta oju pari-pari<br />
pro ischire cant’est s’offerta fatta.<br />
Si creen <strong>in</strong> su bar de sa piatta,<br />
dende sa mancia poi ‘e su Campari:<br />
registran totu su ch’ ‘iden <strong>in</strong>ie<br />
pro lu contare <strong>in</strong> su restu ‘e sa die.
Issas osservan cun s’ojada clìniga<br />
tota sa zente coment’est bestida:<br />
non bastat su loroddu ‘e tota chida,<br />
ca su pius piccante est sa domìniga!<br />
Et ecco a ite, isfìniga-isfìniga,<br />
sa missa ‘e mesudie est reduida:<br />
pius civetteria che fervore,<br />
trampende a Deus e-i su Rettore.
CUN SU MINISTRU IN DISCOTECA<br />
Deris ballende mi so’ sonniadu<br />
cun De Michelis <strong>in</strong> d’una balera.<br />
In d’una cordiale atmosfera<br />
hat a sos baller<strong>in</strong>os regaladu<br />
cuddu liberu sou <strong>in</strong>tituladu<br />
Dove andiamo a ballare stasera.<br />
Cumpleta pubblicadu hat una mappa<br />
de discotecas ue hat fattu tappa.<br />
Mi so’ ‘isadu d’esser <strong>in</strong> Milanu<br />
<strong>in</strong> d’una discoteca ispaziosa:<br />
unu locale de Via Certosa<br />
<strong>in</strong>ue su m<strong>in</strong>istru est fittianu.<br />
Ballan da-i su sero a su manzanu<br />
ballittos birdes o ballittos rosa:<br />
<strong>in</strong> d’unu lettu mannu, tot’umpare,<br />
s’isterren cando han gana ‘e riposare.<br />
Hapo connotu, ballende <strong>in</strong> sa pista,<br />
a Pilliteri e a Marta Marzotto;<br />
b’haiat f<strong>in</strong>zas calchi polizotto<br />
pro sorvegliare su m<strong>in</strong>istru a vista.<br />
Milly Gard<strong>in</strong>i, ch’est sa gallerista,<br />
fit sa re<strong>in</strong>a de cussu salotto;<br />
de domo puru fit Leo Castelli,<br />
bi mancaiat Craxi cun Martelli.<br />
Custu dimustrat ch’<strong>in</strong> sa Farnes<strong>in</strong>a<br />
regnat <strong>in</strong> dogni tempus s’allegria:<br />
Andreotti brillante <strong>in</strong> s’ironia,<br />
De Michelis cun s’anca baller<strong>in</strong>a.<br />
Ma cando ‘enit su turnu ‘e Cicciol<strong>in</strong>a<br />
est su triunfu ‘e sa .<br />
e f<strong>in</strong>zas su Pontefice Romanu<br />
la rezzit mesu nuda <strong>in</strong> Vaticanu.<br />
De Michelis, M<strong>in</strong>istru capellone,<br />
si comportat che giovanu modernu,<br />
non pro nudda l’han postu <strong>in</strong> su guvernu<br />
a su postu de calchi bacchettone.<br />
De custa noa generazione<br />
nde diat bisonzare unu a s’Internu;<br />
auguramus chi custu criteriu<br />
l’adotten puru <strong>in</strong> dogni m<strong>in</strong>isteriu.
Ma pro non s’avverare su meràculu,<br />
zertos partidos imm<strong>in</strong>zan s’imbrogliu:<br />
cand’est liberu calchi portafogliu,<br />
pro sos giovanos b’est sempre s’ostàculu.<br />
Revocan su m<strong>in</strong>istru ‘e s’Ispettàculu<br />
e che lu ponen <strong>in</strong> su Campidogliu,<br />
pro fagher sezzer <strong>in</strong> su postu sou<br />
su culu ‘e calchi ‘ezzu colabrou.
CUMPROMISSU ISTORICU IN FAMILIA<br />
Su cumpromissu istoricu l’han fattu<br />
tra maridu e muzere <strong>in</strong> Masa<strong>in</strong>as,<br />
<strong>in</strong> barba a sas politicas dottr<strong>in</strong>as<br />
chi no ammitt<strong>in</strong> simile cuntattu.<br />
Su chi no est possibile <strong>in</strong> Palattu<br />
l’attuan <strong>in</strong> domesticas fa<strong>in</strong>as.<br />
Zessada <strong>in</strong> su Comune sa maretta<br />
torran ambos a domo a sa brazzetta.<br />
F<strong>in</strong> candidados <strong>in</strong> diversa lista<br />
e dezis’hat su populu sovranu:<br />
isse assessore democristianu<br />
e issa consizeri comunista.<br />
In aula s’iscontru est sempr’<strong>in</strong> vista<br />
ma poi <strong>in</strong> domo s’istr<strong>in</strong>ghen sa manu.<br />
Si sa politica est “divisione”,<br />
su matrimoniu est “addizione”.<br />
Non s’iscannan pro haer su Podere<br />
ca non lis faghet ne frittu ne caldu;<br />
a sa facc’ ‘e De Mita de Arnaldu<br />
corcan umpare maridu e muzere,<br />
e cand’han fattu s’<strong>in</strong>soro dovere<br />
sun ambos duos pagados a saldu.<br />
Si puru <strong>in</strong> su Comune a boltas brìgana,<br />
<strong>in</strong> domo ‘e sos partidos si nde frìgana.<br />
Sos cumpromissos los faghen ancora<br />
<strong>in</strong>ue de sa paghe han contivizu,<br />
e cando si riun<strong>in</strong>i <strong>in</strong> Consizu<br />
Occhetto cun Cariglia restan fora.<br />
Forsi han cumpresu ch’est bennida s’ora<br />
de s’<strong>in</strong>tender su babbu cun su fizu,<br />
e si nd’affutt<strong>in</strong> de Nilde Jotti,<br />
de Craxi, de Martelli e Andreotti.<br />
Si duos membros de una famìlia<br />
chi serv<strong>in</strong> duos diversos partidos,<br />
polemizan però restan unidos<br />
(senz’acchiccare fogu a sa mobìlia)<br />
su cumpromissu istoricu <strong>in</strong> Sicìlia<br />
podiat dare fruttos garantidos.<br />
‘Ue sa mafia est fattende istraziu<br />
forsi teniat pius pagu ispaziu.
Sos cumpromissos sun coniugales,<br />
ma f<strong>in</strong>z’amm<strong>in</strong>istrende han una logica.<br />
Invece, cun sa trampa ideologica,<br />
mascaran <strong>in</strong>teressos colossales,<br />
accabarran immensos capitales<br />
sos espertos <strong>in</strong> s’arte demagogica.<br />
Totu sas economicas manovras<br />
las cumandan partidos e piovras.
SU BANDU A SOS BANDIDOS<br />
Si ‘ettat custu bandu<br />
a totu sos bandidos<br />
chi han sas tanas <strong>in</strong> su Supramonte:<br />
<strong>in</strong>format su Cumandu<br />
ch’arriv<strong>in</strong> trasferidos<br />
sos ch’han fattu su “blitz” <strong>in</strong> s’Aspromonte.<br />
S’Arma, sa Polizia<br />
F<strong>in</strong>anza e Fanteria,<br />
umpare forman un’unicu fronte<br />
e da-i sa peagna<br />
purgan prammu pro prammu sa montagna>.<br />
Mancu del<strong>in</strong>quentes<br />
poden leare <strong>in</strong> trampa<br />
cun su dirittu a s’<strong>in</strong>formazione.<br />
Sos missos cumpetentes<br />
prima avvert<strong>in</strong> s’istampa<br />
e poi faghen s’operazione;<br />
cun regias perfettas<br />
s’assaltu a sas p<strong>in</strong>nettas<br />
faghen bider <strong>in</strong> televisione.<br />
Intran senza timore<br />
ca tant’<strong>in</strong>tro b’est già s’operadore.<br />
Su bandu est nezessariu<br />
pro chi sos crim<strong>in</strong>ales<br />
iscappen e non sian de ostàculu.<br />
Isch<strong>in</strong> f<strong>in</strong>zas s’orariu<br />
de sos telegiornales<br />
chi deven trasmittire s’ispettàculu.<br />
Duncas de sos bandidos,<br />
chi si sun già fuidos,<br />
non si nd’ ‘idet manc’unu pro meràculu,<br />
ca sun fora ‘e bersagliu<br />
riende <strong>in</strong> domo <strong>in</strong>soro a iscarcagliu.<br />
De su “blitz imm<strong>in</strong>ente”<br />
rézz<strong>in</strong>i s’imbasciada<br />
Campania, Calabria e Sicilia,<br />
ca s’ “onorada zente”,<br />
già ch’est organizada,<br />
hat <strong>in</strong> Palattu amigos de famìlia.<br />
S’arrestu ‘e crim<strong>in</strong>ales<br />
<strong>in</strong> Tivù e giornales<br />
est pubblicadu da-i sa vizìlia.<br />
E dogni <strong>in</strong>formadore<br />
s’ idet chi tenet santos <strong>in</strong> favore.
GHERRA E PAGHE<br />
Totu sos guvernantes de sa terra<br />
sun potenzialmente crim<strong>in</strong>ales,<br />
cand’isba<strong>in</strong> immensos capitales<br />
comporend’e bendende armas de gherra.<br />
Bastat una banale cuntierra<br />
- cando pienos sun sos arsenales -<br />
pro passare sa ‘oghe a su cannone<br />
chi a su pius forte dat rejone.<br />
Si sun duos istados <strong>in</strong> cunflittu,<br />
sos àteros sas armas lis procuran;<br />
de sas vidas umanas non si curan,<br />
ne de su ch’hat a esser iscunfittu.<br />
Issos connoschen solu unu dirittu:<br />
alimentare sas gherras chi duran,<br />
e mascaran s’ispeculazione<br />
cun s’aumentu ‘e s’occupazione.<br />
Simulan cristianos sentimentos,<br />
s’ànima pius càndida ‘e s’ambaghe;<br />
masedos che anzones <strong>in</strong> s’umbraghe<br />
benden totue mortales <strong>in</strong>ventos.<br />
Prim’<strong>in</strong>vad<strong>in</strong> su mundu ‘e armamentos<br />
poi promoven marcias pro sa paghe.<br />
Sos ch’a Sàtana ‘enden s’animaccia<br />
preghend’a Deus si salvan sa faccia.<br />
Duncas, custos pacificos istados<br />
- tra sos cales s’Istadu italianu -<br />
<strong>in</strong>vocan paghe a sero e a manzanu<br />
bendende bombas e carros armados.<br />
Ma ne guvernos e ne s<strong>in</strong>dacados<br />
pro l’impedire bi ponen sa manu,<br />
ca sos guvernos sun cun sas f<strong>in</strong>anzias,<br />
sos s<strong>in</strong>dacados cun sas maestranzias.<br />
Però sa nostra Costituzione<br />
cuntenit un’articulu importante,<br />
chi sa gherra ripudiat costante<br />
(salvu pro causa ‘e aggressione).<br />
Ma niunu nde faghet menzione,<br />
nemmancu su legittimu .<br />
De su chi cussu liberu cuntenit<br />
attivan solu su chi lis cumbenit.
Cussa Babele <strong>in</strong>utile - ch’est s’Onu -<br />
como cundennat su boja irakenu;<br />
ma cando s’arsenale l’han pienu<br />
no han pensadu si fit malu o bonu.<br />
Si l’han fattu de s’atomo padronu,<br />
non si mesuren a li ponner frenu,<br />
e no <strong>in</strong>vochen, semenende peste:<br />
benzat a nois su Regnu Celeste!
ANNOTU DE IMPRENTA<br />
LARENTU ILIESCHI<br />
SU RISU, S’AMARGURA<br />
A UNA SANTICA<br />
A BERANU<br />
IN FAMILIA<br />
A CHIE INGANNAT SU TEMPUS<br />
FAMA E PRESUNZIONE<br />
RISPOSTA A PANTALEO SERRA<br />
VIAGGIU A SA LUNA<br />
SU DIVORZIU<br />
GUVERNU DE ANIMALES<br />
SAS IMMONDISCIAS DE CASTEDDU<br />
CAMPA, SARDIGNA!<br />
SU TOTOTRUFFA<br />
CUNTRASTOS DE SARDIGNA<br />
SAS RIFORMAS<br />
ATTITIDOS A PREMIU<br />
MALE SENZA RIMEDIU<br />
PRO MERITU DE SA PINNA A SFERA<br />
SOS EUFEMISMOS<br />
FASSONIS PO SA MARINA<br />
SA LEPPA LUSSURZESA<br />
IS PRESENTADORIS<br />
SU PIANETA AUTONOMIA<br />
SOS TRES PODERES<br />
BILINGUISMU<br />
CANES DE ISTERZU<br />
ADIU, SOLE!<br />
ITE ISPERAS, LUZZIFERRU?<br />
RISPOSTA PRO SAS RIMAS<br />
SA MODA TIRANNA<br />
POLITICA ‘ARVEGHINA<br />
SA GIUSTISCIA UMANA<br />
S’ISTADU PRIMA E POI<br />
SEMENE E INCUNZA<br />
UNA GITA AVVENTUROSA<br />
A ITE SERVIT CUSTA POESIA?<br />
CANES E PASTORES<br />
POESIAS IN SUSPU<br />
UNU MANUALE PRO GUVERNARE<br />
RUNAGHES IN GHERRA<br />
POESIAS A S’AMMASSU<br />
SA PUNTURA ANTISCANDALU<br />
CATULLOS IN SUTTANA<br />
SA PAGHE DE SOS TEULAJOS<br />
DEUS, PERDONA<br />
TERRORISMU E PENTIMENTU<br />
SU PROZZESSU A SA SUPERANONIMA<br />
S’ASSENTEISMU CRIMINALIZADU<br />
INDICOS
SU PIANETA PAGHE<br />
PRIMOS ATTORES<br />
SARDORUM REGRESSIO<br />
IS CRISIS REGIONALIS<br />
PROITE POESIA?<br />
BENEITTA GIOVENTUDE!<br />
IN SU SOGNU CUN TIU ANZELEDDU<br />
A SOS FRANCOS RIMAJOLOS<br />
PRO SAS FILIPPICAS IN RIMA<br />
DISASTROS E ISTANGADAS<br />
IN MANU ANZENA<br />
SU NEGUSCIU ‘E SOS CONDONOS<br />
S’EVASORE E-I SU FISCU<br />
SA MARCIA DE SU DISISPERU<br />
CHE BOE TROBEIDU<br />
A SOS CANTADORES DE GARA<br />
POESIA INCUMPRENSIBILE<br />
ASSISTENZA IMMORALE<br />
DELENDA SARDINIA<br />
AMMENTENDE UNU MASTRU<br />
BENE AUGURENDE<br />
ISTRAGES SENZA SENSU<br />
SA GIUSTISCIA E-I SA DROGA<br />
MANZONI DERIS E OE<br />
IN TEMPUS DE VOTASCIONES<br />
SU COJU DE BOBORE<br />
POBERA CULTURA<br />
BABBU SANTU<br />
TIU ANGHELEDDU, POETA GENTILE<br />
SU DIRITTU A S’ISTUDIU<br />
SA REPUBBLICA ‘E SAS TASSAS<br />
SA MAFIA BIANCA<br />
S’ISTAMPA SARDA<br />
BONANOTTE, RAFFAELLA<br />
PADRE LAMENTU<br />
SU PIANETA CUNCORDIA<br />
S’ATEISMU<br />
LEGGES E COSTUMENES<br />
IN CUNFIDENZIA CUN TIU ANGHELEDDU<br />
LIBEROS MACCOS IN LIBERU ISTADU<br />
RECURRIDE A RAFFAELLA<br />
SU PIANETA ONESTADE<br />
SU NEGUSCIU DE SAS INDULGENZIAS<br />
SU MALAIDU EST MALE ‘IDU<br />
FEMINISMU IN SALZA PICCANTE<br />
A MORTE SOS GIUBBILADOS<br />
UNA LEGGE INUMANA<br />
SU PRESIDENZIALISMU<br />
POTENTE SEGNORA<br />
SA JOGA PURU IN GRIGIO-VERDE<br />
ARTE E PODERE<br />
SOS EREDES DE LUZZIFERRU<br />
RIFIUTOS A PESU
S’ANNUZU TRA PROCURAS<br />
S’IPPOCRENE SARDA<br />
INDIPENDENZIA A S’ITALIANA<br />
COMENTE FAGHEN IN BOSA<br />
BOIDOS PIENOS DE NUDDA<br />
S’ONOREVOLE CICCIOLINA<br />
AMMINISTRENDE S’INFERRU<br />
METAPOESIA ADDOLIMADA<br />
VANDALOS IN VILLA DEVOTO<br />
TOTU FAGHET ISPETTACULU<br />
FALZARIOS<br />
BELVAS TRAVESTIDAS<br />
INSABBIADURAS EVANGELICAS<br />
S’ISCOBERTA DE SOS BARRANZELLOS<br />
S’ACCADEMIA DE SU CORTEGGIAMENTU<br />
SOS MEMBROS ARTIFICIALES<br />
ANDREOTTI A SA CORRIDA<br />
SOS INVASORES DE SA RAI<br />
GALLERI IN GALLERIA<br />
SU DIAULU IN TORINU<br />
SA GIUSTISCIA INGIUISTA<br />
SA ZINTURA DE SEGURESA<br />
REST’AINU, LINTU E PINTU<br />
LIMBA E DENTES<br />
SA MISSA DE SA DOMINIGA<br />
CUN SU MINISTRU IN DISCOTECA<br />
CUMPROMISSU ISTORICU IN FAMILIA<br />
SU BANDU A SOS BANDIDOS<br />
GHERRA E PAGHE