ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

๔ - ๓๐๑๕. สบูดําชื่อพฤกษศาสตร Jatropha curcas L.ชื่อวงศ EUPHORBIACEAEชื่อพื ้นเมือง พมักเยา มะเยา มะหัว มะหุงฮั้ว มะโหง หงเทก(ภาคเหนือ) สบูหัวเทศ สลอดดํา สลอดปา สลอดใหญ สีหลอด(ภาคกลาง)ชื่อสามัญ Physic nutนิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ พบไดในที่โลงแจงในที่คอนขางแหงแลง แสงแดดจัดในพื้นที่รกรางวางเปลา ในปาโปรงปาเบญจพรรณ ที่ความสูงจากระดับน้ําทะเล ๑,๕๐๐ เมตรในตางประเทศพบไดทั่วไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ประเทศเขตรอนในอเมริกากลางและแอฟริกาใตลักษณะทั่วไปและลักษณะเดน ไมพุมหรือไมยืนตนขนาดกลางสูงประมาณ ๒-๗ เมตร มีอายุไมนอยกวา ๒๐ ป เปลือกลําตนเรียบเกลี้ยงเปนมัน สีน้ําตาลอมเขียวหรือเทาอมเหลือง อวบน้ําเปนไมเนื้อออน ไมมีแกน หักงาย มีน้ํายางสีขาวชมพูใบ ใบเดี่ยว เรียงสลับ ใบรูปไข กวางหรือคอนขางกลม กวาง๕-๑๐ เซนติเมตร ยาว ๗-๑๖ เซนติเมตร โคนใบเวารูปหัวใจปลายใบแหลม ขอบใบเรียบหรือหยักเวา ๓-๕ หยักดอก ชอดอกแบบชอกระจุก ออกที่ปลายยอด งามใบ หรือปลายกิ่ง ดอกแยกเพศอยูรวมตน สีเหลืองอมเขียว มีกลิ่นหอมออนกลีบดอก ๕ กลีบ ดอกตัวผูมีเกสร ๑๐ อัน เรียงเปนวง ๒ วงวงละ ๕ อัน อับเรณูตั้งฉากกับกานดอกเพศเมีย กลีบเลี้ยง ๕กลีบ เชื ่อมติดกันที่โคน ปลายแยกยาวประมาณ ๔ มิลลิเมตรบางทีมีเกสรเพศผูที่เปนหมัน ๕ อัน รังไขนูนสูงกวาฐานวงกลีบรวม ภายในมี ๒-๔ ชอง ดอกตัวเมียมีรังไข กานเกสรตัวเมียมี ๖แฉก ในชอดอกเดียวกันมีดอกตัวผูมากกวาดอกตัวเมีย ดอกแตละชอบานไมพรอมกัน มีชอดอกประมาณ ๑๕-๓๐ ชอตอตน แตละชอดอกมีดอกยอย ๗๐-๑๒๐ ดอกผล ผลกลมรีหรือรูปไขกวาง กวาง ๑.๘-๒.๒ เซนติเมตร ยาว๒.๕-๓.๐ เซนติเมตร ผลมี ๓ พู แตละพูมี ๑ เมล็ด เมล็ดรูปไขรีแบนขาง ยาวประมาณ ๑.๕ เซนติเมตร เมื่อแกมีสีดําลักษณะเดน มีน้ํายางสีขาว ดอกแยกเพศอยูรวมตน สีเหลืองอมเขียว มีกลิ่นหอมออนความสําคัญของพันธุไม -ชวงการออกดอกและติดผล ระยะเวลาออกดอกจนถึงเมล็ดแกจะใชเวลา ๖๐-๙๐ วัน ถาอากาศรอนจะยิ่งออกดอกและแกเร็วการปลูกและการดูแล สบูดําเปนพืชที่ทนและปรับตัวเขากับสภาพแหงแลงไดดี แมมีปริมาณน้ําฝนต่ํา ๓๐๐-๑,๐๐๐ มิลลิเมตรตอป ขึ้นไดกับทุกสภาวะแวดลอม๑. เพาะเมล็ด เมล็ดสบูดําไมมีระยะพักตัว สามารถเพาะในถุงเพาะหรือกระบะทรายก็ไดอายุประมาณ ๒ เดือน จึงนําไปปลูกสําหรับตนที่ไดจากการเพาะเมล็ด จะใหผลผลิตไดประมาณ๘-๑๐ เดือน หลังปลูก๒. การปกชํา ตองคัดทอนพันธุที่มีสีเขียวปนน้ําตาลเล็กนอย หรือกิ่งที่ไมออนและแกเกินไป ความยาว ๕๐ เซนติเมตร โดยปกลงในถุงเพาะหรือกระบะทรายก็ได ใชเวลาปกชําประมาณ ๒ เดือน จึงนําไปปลูก โดยจะใหผลผลิตหลังปลูก ประมาณ ๖-๘ เดือน๓. การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ปจจุบันกรมวิชาการเกษตรไดทําการขยายพันธุโดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อไดแลว ซึ่งไดผลเหมือนกับการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชชนิดอื่นทั่วไปประโยชนทั่วไป ใชทําน้ํามันไบโอดีเซล ใชกากสบูดําทําปุยและทําเชื้อเพลิง สรรพคุณทางสมุนไพร ลําตนและเปลือก รักษาโรคกระเพาะอาหาร รักษาแผลในปาก แกเหงือกอักเสบ แกปวดฟนแกทองผูก แกนและใบ รักษาพิษตานซาง ใบ หามเลือด รักษาแผลสดแผลถลอก และแผลไฟไหม น้ํารอนลวก (พงษศักดิ์พลเสนา, ๒๕๕๐ ข)ประโยชนดานการลดมลพิษและขอมูลอื่น ๆ ที ่เกี่ยวของ-