ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

งบทสรุปสําหรับผูบริหารพรรณไมที ่เหมาะสมสําหรับการดําเนินงานโครงการชุมชนอยูคูอุตสาหกรรม ในพื้นที่จังหวัดระยองและพื้นที่ใกลเคียง เปนผลผลิตหลักประการหนึ่งที่ไดจากการดําเนินงานโครงการชุมชนอยูคูอุตสาหกรรมโดยสํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ในระหวางเดือนสิงหาคม ๒๕๕๓ถึงเดือนมิถุนายน ๒๕๕๕ รายชื ่อพรรณไมที ่กลาวถึงในเอกสารฉบับนี้ เปนพรรณไมที่พบวา มีความเหมาะสมกับระบบนิเวศและวิถีชีวิตของชุมชน ในพื้นที ่เปาหมายเบื้องตนของโครงการ ไดแก พื้นที่บริเวณรอยตอของเขตเทศบาลนครระยอง และชุมชนใกลเคียงในตําบลบานแลง ตําบลเชิงเนิน และตําบลตะพง กับพื้นที่ตั้งโครงการอุตสาหกรรมของบริษัท ไออารพีซี จํากัด (มหาชน) รวมทั้งพื้นที่ใกลเคียงในจังหวัดระยอง รายชื่อพรรณไมเหลานี้ไดมาจากการประมวลขอมูลจากการศึกษาคนควาเอกสารอางอิงทางวิชาการ การประชุมหารือและการสัมมนากับผูทรงคุณวุฒิ ปราชญชาวบาน (นักวิชาการทองถิ่น) ผูแทนหนวยงานทั้งภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวของ ผูแทนชุมชนและบุคคลที่มีความสนใจทั่วไป รวมทั้งจากการสํารวจพรรณไมในพื้นที่เปาหมาย เอกสารพรรณไมฉบับนี้ ประกอบดวยขอมูลสําหรับนักวิชาการ หนวยงาน ชุมชนและประชาชนทั่วไปที่สนใจ สามารถนําไปประยุกตใชในการจัดทําพื้นที ่กันชนอุตสาหกรรม (industrial buffer zone) ประเภทพื้นที ่สีเขียว เพื่อปองกันและบรรเทามลพิษจากกิจกรรมอุตสาหกรรม (โดยเฉพาะดานอากาศ) ในอนาคต และสงเสริมคุณภาพชีวิตและคุณภาพสิ่งแวดลอมในเมืองบริเวณพื้นที่เปาหมาย รวมทั้งพื้นที่ใกลเคียงในจังหวัดระยอง และพื้นที่อื ่น ๆ ตอไปพรรณไมที ่กลาวถึงในเอกสารฉบับนี้ มีความหลากหลาย โดยทั่วไปเปนไมในทองถิ่นที่ชุมชนคุนเคยไมสมุนไพร ไมในหวงโซอาหารประเภทไมผล ไมเศรษฐกิจ ไมประดับ ไมหายาก ไมที่ควรอนุรักษ ไมที่สอดคลองกับระบบนิเวศ โดยเฉพาะดินเค็มและดินเปรี้ยว มีจํานวนรวมทั้งสิ้น ๒๓๒ ชนิด ซึ ่งสวนมากเปนไมยืนตน ที่สามารถทําหนาที ่เปน “physical barrier” คือ กั้นการหมุนเวียนของอากาศ ลดความเร็วลมและการแพรกระจายของมลพิษดานอากาศ และแยกพื้นที่ที่ใชประโยชนแตกตางกันออกจากกัน (เชน พื้นที่ชุมชนกับพื้นที่โครงการอุตสาหกรรม) เมื่อนําพรรณไมดังกลาวมาจําแนกชนิดของใบ ตามดุลยพินิจของผูทรงคุณวุฒิและอางอิงขอมูลจากเอกสารวิชาการเกี่ยวกับลักษณะใบที ่มีศักยภาพในการลดมลพิษดานอากาศ สามารถแบงกลุมพรรณไมออกไดเปน ๓ กลุม ไดแก (๑) ไมที่มีใบเรียบ กวาง มีศักยภาพในการลดออกไซดของไนโตรเจน ซัลเฟอรไดออกไซด โอโซน (๒) ไมที่มีใบหนา ผิวใบมีลักษณะเปนไข มีศักยภาพในการลดสารประกอบอินทรียระเหยงาย โพลีคลอริเนตเตดไบฟนิล (พีซีบี) ไดออกซิน ฟูแรน และ (๓) ไมที ่มีใบเรียวเล็กใบหยาบ มีขน เหนียว มีศักยภาพในการลดฝุนละออง ตัวอยางพันธุไมในกลุมที่ ๑ เชน กระดังงาไทย(สะบันงาตน) ยางนา กระทิง (สารภีทะเล กระทึง) ตัวอยางพันธุไมในกลุมที่ ๒ เชน มะมวงปา ตะเคียนทองอินทนิลน้ํา และตัวอยางพันธุไมในกลุมที่ ๓ เชน สนทะเล เสลา เปง ทั้งนี้ ไมบางชนิดอาจมีลักษณะใบไดหลายแบบ จึงสามารถมีศักยภาพในการลดมลพิษดานอากาศไดหลายประเภท