ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

กคํานําในชวงเดือนสิงหาคม ๒๕๕๓ ถึงปจจุบัน สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมไดริเริ่มจัดทําโครงการชุมชนอยูคูอุตสาหกรรม (เดิมชื ่อ โครงการการจัดการสิ่งแวดลอมชุมชนในพื้นที่ที่มีโอกาสไดรับผลกระทบจากกิจกรรมอุตสาหกรรม) มีวัตถุประสงคหลักเพื่อศึกษาความเปนไปไดในการจัดทําพื้นที่กันชนอุตสาหกรรม (industrial buffer zone) ประเภทพื้นที่สีเขียว บริเวณเขตรอยตอของพื้นที่ชุมชนกับพื้นที่อุตสาหกรรมในจังหวัดระยอง โดยประยุกตใชแนวคิดการปองกันและบรรเทามลพิษดวยการใชธรรมชาติสีเขียว แนวคิดนี้เปนมาตรการสนับสนุนการจัดการคุณภาพสิ่งแวดลอมชุนชนที ่ดีเพื่อสงเสริมใหชุมชนและอุตสาหกรรมสามารถอยูรวมกันได ในการดําเนินโครงการในระยะแรกมีพื้นที ่เปาหมายเบื้องตน ไดแก พื้นที่บริเวณรอยตอของพื้นที่เขตเทศบาลนครระยอง และชุมชนใกลเคียงในตําบลบานแลง ตําบลเชิงเนิน และตําบลตะพง กับพื้นที่ตั้งโครงการอุตสาหกรรมของบริษัท ไออารพีซี จํากัด(มหาชน)ในการดําเนินงานโครงการชุมชนอยูคูอุตสาหกรรม ไดมีการศึกษาคนควาและบูรณาการองคความรูในหลายดาน อาทิ ดานนโยบาย กฎหมาย และขอกําหนดที่เกี่ยวของกับพื้นที่กันชน ความเปนมาของการพัฒนาพื้นที่กันชนในตางประเทศและในประเทศไทย สถานการณคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดลอมและแนวทางการมีสวนรวมของประชาชนในการบริหารจัดการสิ่งแวดลอมชุมชนในพื้นที่เปาหมาย ทั้งนี้ ในการดําเนินงานโครงการใหบรรลุวัตถุประสงค จําเปนตองมีองคความรูดานพรรณไมที่เหมาะสมกับระบบนิเวศและวิถีชีวิตของชุมชน สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม จึงไดประมวลองคความรูดานพรรณไมในทองถิ่นเขากับองคความรูสากล ซึ ่งไดจากการศึกษาเอกสารวิชาการการประชุมปรึกษาหารือกับผูทรงคุณวุฒิ ปราชญชาวบาน (นักวิชาการทองถิ่น) ผูแทนหนวยงาน และประชาชนที่เกี่ยวของ พรอมทั้งสํารวจพื้นที่ที่มีศักยภาพเปนพื้นที่โครงการนํารอง ในปจจุบัน โครงการมีผลผลิตหลัก ๒ ผลผลิต ไดแก เอกสาร พรรณไมที ่เหมาะสมสําหรับการดําเนินงานโครงการชุมชนอยูคูอุตสาหกรรม ในพื้นที่จังหวัดระยองและพื้นที่ใกลเคียง ฉบับวิชาการ และพรรณไมที ่มีศักยภาพลดมลพิษในพื้นที ่จังหวัดระยองและพื ้นที ่ใกลเคียง ฉบับประชาชน สํานักงาน ฯ มีความประสงคใหเอกสารเผยแพรทั้งสองฉบับ เปนเครื่องมือเบื้องตนสําหรับนักวิชาการ หนวยงาน ชุมชน และประชาชนทั่วไปที่สนใจ นําไปพิจารณาประยุกตใชประโยชน เพื่อจัดทําพื้นที่กันชนอุตสาหกรรม ประเภทพื้นที่สีเขียว เพื่อบรรเทามลพิษจากกิจกรรมอุตสาหกรรม (โดยเฉพาะดานอากาศ) ในอนาคต และเพื่อสงเสริมคุณภาพชีวิตและคุณภาพสิ่งแวดลอมในชุมชนเมืองบริเวณพื้นที่เปาหมาย รวมทั้งพื้นที่ใกลเคียงในจังหวัดระยอง และพื้นที่อื ่น ๆ ตอไปในการจัดเตรียมเอกสารดังกลาวขางตน มีขอสังเกตและขอมูลที่พึงทําความเขาใจใหชัดเจน เพื่อใหการนําขอมูลในเอกสารไปใชประโยชน เปนไปอยางรอบคอบ คือ (๑) รายชื ่อพรรณไมที่ปรากฏในเอกสารฉบับปจจุบัน ครอบคลุมพรรณไมที่สอดคลองกับระบบนิเวศและวิถีชีวิตของชุมชนในพื้นที ่เปาหมายซึ ่งรวมถึงไมในหวงโซอาหาร ดังนั้น จึงตองใชดุลยพินิจและพิจารณาความเหมาะสมในการเลือกใชพรรณไมที่กลาวในเอกสาร รวมทั้งโอกาสการสะสมมลพิษในไมดังกลาว ซึ ่งยังตองการการศึกษาวิจัยตอไป