ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ภาคผนวกที่ ๕ - ๑ภาคผนวกที่ ๕ ศัพท์พฤกษศาสตร์บางคําที่เกี่ยวข้องต่อมน้ําต้อย (Nectary) หรือน้ําหวานไว้ล่อแมลงเพื่อช่วยในการผสมเกสร น้ําต้อย (nectar) ที่ขับออกมาจากต่อมน้ําต้อย อาจมีน้ําตาลถึงร้อยละ ๕๐ สําหรับให้สัตว์ที่มาช่วยถ่ายเทเรณูกินเป็นอาหารช่อดอก (Inflorescence) มีลักษณะ (types) ต่าง ๆ ได้แก่๑. แบบช่อกระจุก (cymose type) ช่อดอกที่มีดอกย่อยที ่เกิดก่อนอยู ่ตรงกลางหรือปลายช่อดอกการบานของดอกเริ่มที่ดอกย่อยบริเวณกลางหรือด้านปลายบนของช่อดอก มีหลายประเภท ได้แก่ช่อกระจุกด้านเดียวชนิดเดี่ยว ช่อวงแถวเดี่ยว (ช่อกระจุกด้านเดี่ยวชนิดประกอบ) ช่อกระจุกซ้อนเดี่ยวช่อกระจุกซ้อนเชิงประกอบ ช่อกระจุกซ้อนผสม๒. แบบช่อกระจะ (racemose type) ช่อดอกที่มีดอกย่อยที ่เกิดก่อนอยู ่ล่างสุดหรือด้านนอกสุดของช่อดอก ดอกที่อ่อนสุดอยู ่ส่วนปลายหรือใจกลางของช่อดอก การบานของดอกเริ่มที่ดอกย่อยบริเวณโคนช่อหรือด้านนอกของช่อดอก มีหลายประเภท ได้แก่ ช่อกระจะ ช่อเชิงลด ช่อแบบหางกระรอกช่อเชิงหลั่น ช่อเชิงลดมีกาบ ช่อซี่ร่ม ช่อซี่ร่มเชิงประกอบ ช่อกระจุกแน่น ช่อแยกแขนง• ช่อกระจะ (raceme) ช่อดอกย่อยที่มีก้านดอกย่อยยาวไล่เลี่ยกัน ดอกเกิดสลับสองข้างของแกนกลางดอกเกิดและบานก่อนอยู ่ด้านล่างของช่อดอก เช่น ช่อดอกกล้วยไม้• ช่อเชิงลด (spike) ช่อดอกที ่คล้ายช่อกระจะ แต่ดอกย่อยไม่มีก้านดอกย่อย เช่น ช่อดอกกระถินณรงค์• ช่อเชิงหลั่น (corymb) ช่อดอกที่ดอกย่อยมีก้านดอกย่อยยาวไม่เท่ากัน ดอกย่อยที่อยู ่ล่างสุดมีก้านดอกย่อยยาวที่สุดแล้วลดหลั่นกันไปที่ปลายยอด ดอกย่อยมักจะเรียงอยู ่ในระนาบเดียวกันหรือใกล้เคียงกัน เช่น ช่อดอกหางนกยูงไทย ผักกาดเขียว• ช่อซี่ร่ม (umbel) ช่อดอกที่ก้านดอกย่อยเจริญออกมาจากปลายก้านช่อดอกที่จุดเดียวกัน และมีขนาดไล่เลี่ยกันคล้ายซี่ร่ม เช่น ช่อดอกหอม กุยช่าย• ช่อกระจุกแน่น (capitulum, head) ช่อดอกที่มีดอกย่อยเรียงบนฐานรองดอกที่พองออก หรือแผ่กว้าง และไม่มีก้านดอกย่อย เช่น ช่อดอกทานตะวัน บานไม่รู ้โรย ผกากรอง• ช่อแยกแขนง (panicle, compound raceme) ช่อดอกที่มีช่อกระจะหลายช่อมาซ้อนกันผลกลุ่ม (Aggregate Fruit) ชนิดของผลที่เกิดจากดอกเดียวแต่มีหลายคาร์เพล และแต่ละคาร์เพลแยกจากกันซึ่งแต่ละคาร์เพลนี้จะเจริญไปเป็นผลย่อย เช่น ผลน้อยหน่า การเวก จําปี จําปา สตรอเบอร์รี่ผลแบบมะเดื่อ (Syconium) ผลรวมที่ข้างในผลกลวง ซึ่งเป็นผลที่เจริญมาจากช่อดอกที่มีฐานรองดอกรูปถ้วย(hypanthium) ภายในประกอบด้วยดอกย่อยมีขนาดเล็ก ไม่มีกลีบดอก และแยกเพศ ภายในช่อดอกมีช่องเปิดขนาดเล็ก (ostiolum) ให้แมลงขนาดเล็กเข้าไปช่วยการผสมเกสร เช่น ไทร มะเดื่อ กร่างผลรวม (Multiple Fruit) ชนิดของผลที่เกิดจากดอกย่อยหลาย ๆ ดอก ในช่อดอกเดียวกันเจริญเชื่อมติดกันเป็นผลเดียว เช่น ผลขนุน สับปะรด ยอ