ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

๔ - ๖๐๓๐. พฤกษชื่อพฤกษศาสตร Albizia lebbeck (L.) Benth.ชื่อวงศ LEGUMINOSAE–MIMOSOIDEAEชื่อพื ้นเมือง กะซึก (พิจิตร ภาคกลาง) กาแซ กาไพ แกระ(สุราษฎรธานี) กานฮุง (ชัยภูมิ) กรีด (กระบี่) กามปู คะโก ชุงรุง(ภาคกลาง) คางฮุง (มหาสารคาม อุดรธานี) จามจุรี จามรีซึก (กรุงเทพฯ) จาขาม (ภาคเหนือ) ตุด (ตาก) ถอนนา (เลย)พญากะบุก (ปราจีนบุรี) มะขามโคก มะรุมปา (นครราชสีมา)ชื่อสามัญ Indian walnut, Sirisนิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ ขึ้นตามปาเบญจพรรณปาดิบแลง หรือพื้นที่เสื่อมโทรมทั่วประเทศ เปนไมเบิกนําพบหนาแนนตามปาเบญจพรรณ จนถึงที่ความสูงจากระดับน้ําทะเลประมาณ ๕๐๐ เมตร เขตการกระจายพันธุ แอฟริกาและเอเชียเขตรอน (เมธินี ตาฬุมาศสวัสดิ์ และคณะ, ๒๕๕๒)ลักษณะทั่วไปและลักษณะเดน ไมตนขนาดกลางถึงขนาดใหญ สูง ๑๐-๒๕ เมตร ผลัดใบ เรือนยอดแผกวางเปลือกนอกสีเทาแกหรือสีน้ําตาล แตกเปนรองละเอียดตามยาวและขวางลําตน เปลือกในสีสมแดงใบ ใบประกอบแบบขนนกสองชั้นปลายคู เรียงสลับ ใบประกอบยอย ๒-๓ คู เรียงตรงขาม ใบยอย ๓-๖ คู ใบยอยรูปขอบขนานกวาง ๐.๘-๒.๖ เซนติเมตร ยาว ๑.๓-๖ เซนติเมตร ปลายใบมนโคนใบเบี้ยว ขอบใบเรียบ เสนแขนงใบขางละ ๖-๘ เสน ไมมีกานใบยอย กานใบหลักยาว ๖-๑๒ เซนติเมตร ชอใบหอยยอยลงดอก ออกเปนชอแบบชอกระจุก ตามซอกใบใกลปลายกิ่ง สีขาวอมเหลือง มีกลิ่นหอม ๑-๔ ชอ กานชอดอกยาว ๕-๑๐ เซนติเมตรกลีบเลี้ยงและกลีบดอก มีอยางละ ๕ กลีบ ชอดอกบานเต็มที่กวาง ๓-๔ เซนติเมตรผล ผลเปนฝกแหงแตก รูปบรรทัดแบนและบาง กวาง ๒.๓-๕เซนติเมตร ยาว ๑๐-๓๐ เซนติเมตร สีเขียวอมเหลือง เมื่อฝกแกเปนสีทอง ผิวเกลี้ยง เมล็ดรูปไขกลมนูน เรียงตามแนวยาวมี ๓-๑๒ เมล็ด แบน รีลักษณะเดน ใบประกอบแบบขนนกสองชั้นปลายคู ดอกออกเปนชอแบบชอกระจุก สีขาวอมเหลือง มีกลิ่นหอมความสําคัญของพันธุไม พันธุไมพระราชทานเพื่อปลูกเปนมงคลจังหวัดมหาสารคาม (เมธินี ตาฬุมาศสวัสดิ์ และคณะ,๒๕๕๒)ชวงการออกดอกและติดผล ออกดอกเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน ออกผลเดือนกันยายนถึงเดือนธันวาคม (เมธินีตาฬุมาศสวัสดิ์ และคณะ, ๒๕๕๒)การปลูกและการดูแล ขยายพันธุโดยเมล็ดหรือตอนกิ่งวิธีปฏิบัติตอเมล็ดและการเพาะเมล็ด แชในน้ํารอนอุณหภูมิ๘๐-๙๐ องศาเซลเซียส แลวทิ้งไวใหเย็น แชไวเปนเวลา ๑๖ ชั่วโมงเมล็ดงอกใชเวลาประมาณ ๑๒ วัน ภายในระยะเวลา ๗ เดือนตนกลาจะมีความสูงประมาณ ๓๐-๔๐ เซนติเมตร สามารถยายปลูกไดประโยชนทั่วไป เปลือกและเมล็ด รักษาโรคริดสีดวงทวารหามโลหิตตกใน เมล็ด ใชรักษาเยื่อตาอักเสบ (เมธินี ตาฬุมาศสวัสดิ์,๒๕๕๒) ยอดออนและชอดอกออน รับประทานได เนื้อไม ใชทําสิ่งปลูกสราง ทําอุปกรณและเครื่องมือทางการเกษตร ฝกและเปลือก ใหน้ําฝาด ใชฟอกหนัง สรรพคุณทางสมุนไพร เปลือกและเมล็ด แกทองเสีย รักษาแผลในปาก ลําคอ และเหงือก ใบเปนยาเย็น ใชดับพิษ เมล็ด รักษากลากและเกลื้อน (พงษศักดิ์พลเสนา, ๒๕๕๐ ข)ประโยชนดานการลดมลพิษและขอมูลอื่น ๆ ที่เกี ่ยวของพฤกษมีความสามารถในการจับฝุนละอองไดในระดับปานกลางเมื่อเปรียบเทียบกับพืชอื่นที่ศึกษา สามารถจับฝุนละออง รอยละ๑๘.๓ (Central Pollution Control Board, 2007)