ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

๔ - ๕๘๒๙. โสกน้ําชื่อพฤกษศาสตร Saraca indica L.ชื่อวงศ LEGUMINOSAE–CAESALPINIOIDEAEชื่อพื ้นเมือง กาแปะหไอย (มลายู ยะลา) ชุมแสงน้ํา (ยะลา)ตะโดลีเตาะ (มลายู ปตตานี) สมสุก (ภาคเหนือ) โสกน้ํา (สุราษฎรธานี)ชื่อสามัญ Asoke tree, Saraca, Asokaนิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ ขึ้นตามริมลําธารในปาดิบแลงและปาดิบชื ้น ที่ความสูงจากระดับน้ําทะเล ๙๐๐ เมตรในประเทศไทยพบทุกภาค กระจายพันธุในภูมิภาคอินโดจีนคาบสมุทรมลายู สุมาตรา และชวาลักษณะทั่วไปและลักษณะเดน ไมตนขนาดกลาง สูงไดถึง๒๐ เมตร ไมผลัดใบ เรือนยอดทรงกลมพุมทึบ ปลายกิ่งหอยยอยลูลง เปลือกเรียบสีน้ําตาลเขม หรือแตกเปนรองตื้นตามยาวและขวางลําตนใบ ใบประกอบแบบขนนก ปลายคู เรียงสลับ ยาว ๑๐–๑๕เซนติเมตร ใบยอย ๑–๗ คู เรียงสลับ ใบรูปรีแกมรูปไขหรือรูปใบหอก กวาง ๒–๑๐ เซนติเมตร ยาว ๕–๓๐ เซนติเมตร ปลายใบแหลมโคนใบมน รูปลิ่มหรือรูปหัวใจ แผนใบหนาและออนนิ่มสีเขียวหอยยอยลง เสนแขนงใบขางละ ๘–๑๐ เสน กานใบยอยยาว๒–๓ มิลลิเมตรดอก ออกเปนชอแบบชอเชิงหลั่นที่ปลายกิ่ง สีสมหรือแดงมีกลิ่นหอม ไมมีกลีบดอก กลีบเลี้ยงเปนหลอดเรียว ยาวประมาณ๑–๒ เซนติเมตร บริเวณปลายแยกเปน ๔ แฉก รูปไขกลับแกมรูปขอบขนาน ปลายมนสีสมหรือแดง เกสรเพศผู ๖–๘ อันอับเรณูสีมวง ดอกบานเต็มที่กวาง ๑.๒–๑.๕ เซนติเมตรผล ฝกเปนฝกแหงแตกทรงแบน กวาง ๒–๖ เซนติเมตร ยาว ๖–๓๐เซนติเมตร ฝกแกจะแตก ๒ ดาน เมล็ดรูปไขแบนมี ๑–๓ เมล็ดลักษณะเดน ดอกออกเปนชอแบบชอเชิงหลั่นที่ปลายกิ่ง สีสมหรือแดง มีกลิ่นหอม ไมมีกลีบดอก กลีบเลี้ยงเปนหลอดเรียวยาวความสําคัญของพันธุไม -ชวงการออกดอกและติดผล ออกดอกเดือนมกราคมถึงเดือนกุมภาพันธ ออกผลเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน (เอื้อมพรวีสมหมาย, ปณิธาน แกวดวงเทียน, ๒๕๔๗)การปลูกและการดูแล ขยายพันธุโดยการเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง ขึ้นไดดีในดินเกือบทุกชนิด พบตามปาดิบชื ้น ริมลําธารหรือน้ําตก เปนพันธุไมที่ตองการความชื ้นสูง ควรปลูกกลางแจงและสามารถปลูกริมน้ําหรือพื้นที่ที่มีน้ําทวมขังไดดีประโยชนทั่วไป ใบออนและดอก ใชรับประทาน ดอกออนมีรสเปรี้ยว นํามาเปนผักแกงสมหรือทําเปนผักจิ้มน้ําพริกใบออนนํามาใชเปนผักจิ้มน้ําพริก ดอก บํารุงธาตุ แกไอและขับเสมหะ ไมดอกหอม ไมประดับ ไมกันลม ไมที่ใหรมเงาประโยชนดานการลดมลพิษและขอมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวของคา Air pollution tolerance index (APTI) จาก Electronic city ofsouth Bengaluru มีคาเทากับ ๑๒.๓๕๓ จาก Jigini industrialarea of south Bengaluru มีคาเทากับ ๑๔.๗ จาก Bommasandraindustrial area of south Bengaluru มีคาเทากับ ๑๔.๒ (Begum A,Harikrishna S, 2010)