ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

๔ - ๔๒๒๑. ชะมวงชื่อพฤกษศาสตร Garcinia cowa Roxb. ex DC.ชื่อวงศ GUTTIFERAEชื่อพื ้นเมือง กะมวง (ภาคใต) กานิ (มลายู นราธิวาส) มวงสม(นครศรีธรรมราช) หมากโมก (อุดรธานี)ชื่อสามัญ -นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ ปาดิบชื้นที่ลุมต่ํา ปาพรุทางภาคใตและภาคตะวันออกเฉียงใตของประเทศไทย ที่ความสูงจากระดับทะเล ๘๐๐-๙๐๐ เมตร ในตางประเทศพบที่อินเดีย พมา และมาเลเซีย (สวนพฤกษศาสตรปาไม, ๒๕๔๒)ลักษณะทั่วไปและลักษณะเดน ไมตนขนาดกลาง สูง ๑๐-๓๐เมตร ไมผลัดใบ เรือนยอดเปนพุมรูปกรวยคว่ําพุมใบหอยยอยลงแตกกิ่งชั้นเดียว เปลือกเรียบสีน้ําตาล แตกเปนรองลึก เปลือกชั้นในสีแดง มียางสีเหลืองซึมออกมาเปนเม็ด ๆใบ ใบเดี่ยว เรียงตรงขามสลับตั้งฉาก ใบรูปรีแกมรูปใบหอก กวาง๒-๓.๕ เซนติเมตร ยาว ๗-๑๕ เซนติเมตร ปลายใบเรียวแหลมโคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ผิวใบดานบนเกลี้ยงมีจุดและขีดเล็ก ๆ สีดําใบออนสีแดงอมเหลือง เสนแขนงใบถี่มากบางไมชัดเจน กานใบยาว๑-๑.๕ เซนติเมตรดอก ดอกแยกเพศอยูตางตน ดอกเพศผูออกเปนชอแบบกระจุกตามงามใบใกลปลายกิ่ง สีเหลือง ชมพูหรือแดง กลีบเลี้ยง ๔ กลีบกลีบดอก ๔ กลีบ มีเกสรเพศผูจํานวนมากรูปสี่เหลี ่ยม ดอกเพศเมียออกเปนดอกเดี่ยว ปลายกานเกสรแบนและจัก ๔-๘ เหลี่ยมดอกบานเต็มที่กวาง ๐.๘-๑ เซนติเมตรผล ผลสดแบบมีเนื้อหลายเมล็ด ทรงกลมแปนมีรองตามยาว ๖–๘รอง ขนาด ๓–๔ เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยงขนาดใหญ ๔ กลีบปดขั้วผลเมื่อสุกสีเหลืองอมสม ผลแหงสีดําเมล็ดสีสมขนาดใหญเปนเหลี่ยมมี ๓–๘ เมล็ดลักษณะเดน มียางสีเหลือง ใบออนสีแดงอมเหลือง ดอกแยกเพศอยูตางตน ผลทรงกลมแปนมีรองตามยาว ๖–๘ รอง มีกลีบเลี ้ยงขนาดใหญ ๔ กลีบปดขั้วผลความสําคัญของพันธุไม -ชวงการออกดอกและติดผล ออกดอกเดือนกุมภาพันธถึงเดือนมิถุนายน ผลแกเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม (สวนพฤกษศาสตรปาไม, ๒๕๔๒)การปลูกและการดูแล ขยายพันธุโดยการเพาะเมล็ดและตอนกิ่งชะมวงสามารถเจริญเติบโตไดดีในดินทุกสภาพ มีระบบรากที่ลึกและฝงแนนประโยชนทั่วไป ยอดออนและผลนํามารับประทาน ผลและใบแกมาหมักเพื่อฟอกหนังวัวควาย สวนเปลือกตนและยางใชเปนสียอมผาที่ใหสีเหลือง เนื ้อไมแปรรูปใชในการกอสรางไดดี สรรพคุณทางสมุนไพร ราก แกไข แกรอนในกระหายน้ํา ถอนพิษไข แกบิดขับเสมหะ ใบ แกไข ขับเสมหะ บํารุงธาตุ แกไอ แกกระหายน้ํา ผลระบายทอง แกไข ขับเสมหะ แกกระหายน้ํา ฟอกโลหิต (พงษศักดิ์พลเสนา, ๒๕๕๐ ข) ใบและผลเปนยาระบาย กัดฟอกเสมหะ แกธาตุพิการ แกไอ ฟอกโลหิต ใบออนสีแดงมีรสเปรี้ยวรับประทานได(สวนพฤกษศาสตรปาไม, ๒๕๔๒)ประโยชนดานการลดมลพิษและขอมูลอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ-