ฉบับวิชาการ - สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

๔ - ๓๘๑๙. ตังหนชื่อพฤกษศาสตร Calophyllum calaba L.ชื่อวงศ GUTTIFERAEชื่อพื้นเมือง ตางอ (พังงา ยะลา) ตังหนใบเล็ก (นราธิวาส) พะอูง(หนองคาย) พังหันเกล็ดแรด (จันทบุรี)ชื่อสามัญ -นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ พบขึ้นทั่วไปในปาที่ลุมต่ําและในปาพรุ ทางภาคใตของประเทศไทยที่ความสูงจากระดับน้ําทะเลจนถึง๑,๔๐๐ เมตร ในตางประเทศพบที่เวียดนาม มาเลเซีย และอินโดนีเซีย(สวนพฤกษศาสตร ตามพระราชเสาวนียฯ, ๒๕๔๖ ข)ลักษณะทั่วไปและลักษณะเดน ไมตนขนาดกลางถึงขนาดใหญสูงถึง ๒๐ เมตร ไมผลัดใบ เรือนยอดเปนพุมกลมคอนขางทึบ เปลือกเรียบสีน้ําตาลปนเทา แตกเปนรองเปนสะเก็ดทั่วลําตน กิ่งกานมีขนสีน้ําตาลใบ ใบเดี่ยว เรียงตรงขาม ใบรูปไขหรือรูปกลมมน กวาง ๓-๖เซนติเมตร ยาว ๔.๕–๘ เซนติเมตร ปลายใบแหลมหรือเวาเขา โคนใบมน ขอบใบเรียบ แผนใบหนา ผิวใบดานบนสีเขียวเขมเปนมัน ดานลางสีเขียวออน เสนกลางใบมีขน เสนแขนงใบขนานตรงถี่จํานวนมากไมชัดเจน กานใบยาว ๑–๑.๘ เซนติเมตร มีขนสีน้ําตาลดอก สีขาว มีกลิ่นหอมเย็น ออกเปนชอแบบชอกระจะตามซอกใบและตามกิ่งที่ใบหลุดไปแลว ชอดอกยาว ๑.๕–๒.๕ เซนติเมตรมี ๕–๑๐ ดอก กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ รูปขอบขนานลูลง มีขนทั้งสองดานไมมีกลีบดอก เกสรเพศผูจํานวนมากสีขาว เกสรเพศเมียสีเหลืองโคนกานชอดอกรวมมีใบประดับ ๒ ใบ มีขนสีน้ําตาลทั้งสองดานดอกบานเต็มที่กวางประมาณ ๘ มิลลิเมตรผล ผลสดเมล็ดเดียว สีเขียวคอนขางกลม ขนาด ๐.๘–๑.๑เซนติเมตร ผลสุกสีเหลืองเมื่อแหงเปนสีน้ําตาลแดง ปลายผลเปนติ่งแหลม กานผลยาว ๐.๕–๑ เซนติเมตรลักษณะเดน เสนแขนงใบขนานตรงถี่จํานวนมากไมชัดเจน ดอกมีกลิ่นหอมเย็น กลีบเลี้ยง ๔ กลีบ รูปขอบขนานลูลง มีขนทั้งสองดานไมมีกลีบดอก เกสรเพศผูจํานวนมากสีขาวความสําคัญของพันธุไม -ชวงการออกดอกและติดผล ออกดอกเดือนตุลาคมถึงเดือนพฤศจิกายน ออกผลเดือนธันวาคมถึงเดือนเมษายนแตกตางจากสวนพฤกษศาสตร ตามพระราชเสาวนียฯ (๒๕๔๖ ข) กลาววาออกดอกระหวางเดือนกันยายนถึงกุมภาพันธผลแกระหวางเดือนมกราคมถึงมิถุนายนการปลูกและการดูแล ขยายพันธุโดยการเพาะเมล็ด ไมพบขอมูลการศึกษาวิธีขยายพันธุของตังหน Calophyllum calaba L. แตมีการศึกษาของสวนพฤกษศาสตร ตามพระราชเสาวนียฯ (๒๕๔๖ ข) ศึกษาตังหน Calophyllum pulcherrimum Wall. วิธีการขยายพันธุที่เหมาะสมและสะดวกในการปฏิบัติ คือ การเพาะกลาไมจากเมล็ด วิธีการเก็บเมล็ด เก็บจากตนแมที่มีลักษณะดี เมล็ดจะมีอายุการเก็บรักษาสั้นถาเก็บรักษาไวนาน เมล็ดจะสูญเสียความชื ้นอยางรวดเร็วทําใหอัตราการงอกลดลงไปมาก เมื่อเก็บเมล็ดจากตนแมแลวจะตองรีบนําไปปลูก จึงจะมีการงอกสูง การเพาะเมล็ดควรเพาะในเรือนเพาะชําหรือในบริเวณที่มีรมเงาพอสมควร กระบะเพาะควรมีขนาดกวางประมาณ๑.๒๐ เมตร ยาว ๖.๕๒ เมตรและสูง ๓๐ เซนติเมตร พื้นลางควรมีทรายหรือดินปนทรายที่มีการระบายน้ําดี วัสดุที่ใชเพาะควรใชดินในธรรมชาติที่มีความอุดมสมบูรณพอสมควร ผสมกับดินทรายในอัตราสวน ๒:๑ คลุกเคลาใหเขากัน แลวจึงหวานเมล็ดใหกระจายทั่วแปลงเพาะแลวใชดินโรยกลบดานบนใหหนาประมาณ ๑ เซนติเมตรเพื่อชวยรักษาความชื ้นในกระบะเพาะ เนื่องจากเมล็ดตองการความชื ้นสูงในการงอก เมื่อกลาไมในแปลงเพาะแตกใบออนตั้งแตสองคูขึ้นไป ควรทําการยายกลาไมลงในถุงชํา เมื่อกลาไมอายุประมาณ๑ ป มีความสูงประมาณ ๕๐ เซนติเมตร ก็สามารถนําไปปลูกในแปลงปลูก และกอนยายปลูกประมาณ ๒ สัปดาห ควรทํากลาไมใหแกรงเสียกอน เพื่อใหกลาไมสามารถทนทานตอความแหงแลงที่อาจเกิดจากฝนทิ้งชวง และทําใหกลาไมมีเปอรเซ็นตรอดตายสูงประโยชนทั่วไป ผลมีรสเปรี้ยวรับประทานได (คณะวิทยาศาสตรมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, ๒๕๕๐) พุมใบมัน สวยงาม และดอกหอมปลูกใหรมเงาในสวนทั่วไปได ชัน ใชยาครุและเรือ (พิพิธภัณฑสถานธรรมชาติวิทยา ๕๐ พรรษา สยามบรมราชกุมารี, ม.ป.ป.)ประโยชนดานการลดมลพิษและขอมูลอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ-