Rapport annual 2009 (pdf) - Radiotelevisiun Svizra Rumantscha

SRG.R – societad regiunala da la SRG SSR idéesuisseRadio e Televisiun Rumantscha – ina interpresa da la SRG SSR idéesuisseRapport annual SRG.R e RTR 200957. rapport annual SRG.R e RTR 2009SRG.R

CuntegnSRG.R3 In onn da midadas4 Ils gremis da la SRG.R5 Cussegl dal public6 Cumià da dr. Fidel Caviezel8 Quint annual9 Rapport da revisiun11 Cussegl d’administraziun SRG.R12 Organs e cumissiuns SRG.R 200916 Premis SRG.RRTR19 Las fascinaziun dal nov20 Lavur convergenta – sin buna via21 Resursas umanas24 Referat da mediasDocumentaziun27 Cronica 200932 Schema program RR 200935 Las emissiuns e dapli – ina bilantscha38 Schema program TvR 200938 Frequenzas40 Svilup: program, public43 Organigram RTR44 Collavuraturas e collavuraturs RTR48 Structura da persunal49 Populaziun rumantscha51 Quint annual RTR 200954 Gulivaziun da finanzas entaifer la SRG SSR56 La SRG SSR idée suisse57 RTR en la SRG SSR59 A revair en mia televisiun64 La Chanzun Rumantscha75 Vinavant enavant – RTR en ventg anns80 Adressas1 I 2

In onn da midadasEffizienza è in project per reducir ils custs daproducziun e dals servetschs da support.Il cussegl d’administraziun naziunal SRG SSRspetga da quest project in respargn dals custsactuals dad almain 10 %.Il rapport davart las finanzas da la SRG SSR,in rapport ch’il cussegl federal spetga periodicamain,mussa la situaziun actuala: a la SRG SSRmancan ils proxims onns var 60 milliuns francsl’onn al service public ch’ella adempleschaactualmain cun ses programs e servetschs.Nov directur e nov persunal dacader per RTR, convergenza,finanzas, statuts, structuras, inscunterse sentupadas: quai èn ils chavazzinsche circumscrivan summaricamainla lavur dal president edals organs da la SRG.R l’onn 2009.Duri Bezzola, president SRG.RL’onn da gestiun 2009 ha la SRG SSR concepìe per part realisà midadas las pli impurtantasda sia istorgia. Sco president da la societadpurtadra da la Svizra Rumantscha SRG.R sun jauex officio commember dal cussegl d’administraziunda la SRG SSR e da divers gremis dalavur. En quests gremis naziunals èn ils suandantstemas stads en il center:– project convergenza ed effizienza– rapport davart las finanzas per maunsdal cussegl federal– refurma da la structura da la SRG SSRConvergenza è la denominaziun moderna perina collavuraziun e coordinaziun raschunaivlatranter las diversas redacziuns da radio, televisiune multimedia. RTR ha gia realisà la convergenza,RSI per gronda part, actualmainèn TSR ed RSR vegnids fusiunads a la nova interpresaRTS (Radiotélévision de la Suisse romande)e 2010 vegnan Radio DRS ed SF fusiunads.La refurma da la structura da la SRG SSR hastuì vegnir realisada tenor in’incumbensadal cussegl federal la fin 2007. Las cumpetenzasstrategicas duain esser concentradas en ilcussegl d’administraziun naziunal – e betg scofin uss era en ils cussegls regiunals. Las cumpetenzasoperativas ed executivas ha il directurgeneral.Sin nivel regiunal ans essan nus fatschentadsparticularmain cun il suandant:– la midada da la direcziun da Bernard Cathomasa Mariano Tschuor– la davosa etappa da la convergenza– l’elecziun dal schefredactur, Gian Ramming, dal schefservetschs da program, Erwin Ardüser e dal schef finanzase resursas umanas, Maurus Dosch– ils novs statuts per la SRG.R– la situaziun finanziala dad RTRCun plaschair vuless jau menziunar il bunspiert da lavur e d’engaschi che regia en la collavuraziuntranter SRG.R ed RTR, en ils diversgremis regiunals – ed er naziunals – e tar nossascollavuraturas e noss collavuraturs dad RTR.Quai dat satisfacziun e quai dat il curaschi dacuntinuar.Jau conclud cun engraziar a tut las persunasen ils differents gremis da la SRG.R, a BernardCathomas ed a Mariano Tschuor. La midada daldirectur vegl al directur nov il matg 2009 èsuccedida tenor mai a moda eleganta. Mesgrond respect han tut las collavuraturas e tut ilscollavuraturs per lur buna lavur.

Cussegl dal publicLa cumposiziun dal cussegl dal public ha midàmarcantamain l’onn 2009. 10 commembras e commembersnovs fan uss part dal gremi. Durantl’onn scadì èsi perquai vegnì dà paisa a la scolaziuned infurmaziun da l’incumbensa dal cussegl.En quatter sedutas ha il gremi tractà diversastematicas ed observaziuns en connex cun emissiunsdad RTR.1. seduta dals 21 da schaner 2009A chaschun da l’emprima seduta han il presidentda la SRG.R, Duri Bezzola, ed il directur dad RTR,Bernard Cathomas, preschentà l’interpresa RTR el’instituziun purtadra SRG.R. Ils commemberssurvegnan in manual cun indicaziuns pertutgantla lavur dal cussegl dal public. Sper la constituziundal gremi e la cooptaziun da trais commembersvegn fixà il program da lavur per il 2009.2. seduta dals 8 d’avrigl 2009Bernard Bearth, manader dal ressort infurmaziundad RTR, preschenta la «Charta da program» da laSRG SSR idée suisse, in document impurtant per lalavur schurnalistica e publicistica.Plinavant ha il cussegl tractà duas rubricas edus gieus dal program dad RR:– «Las gasettas» e «Resun»– Gieus «7 e17» e «Tge chaussas»Il cussegl giuditgescha en moda positiva lassingulas rubricas. Spezialmain la revista da pressaed il gieu èn terms impurtants entaifer las urasd’emissiun e vegnan stimads ordvart da l’auditori.3. seduta dals 19 d’avust 2009Ils temas da questa sesida èn ils magazins d’infurmaziun,la moderaziun RR e TvR ed il layout acustic(tarpun da musica). Il cussegl dastga constatarch’ils magazins d’infurmaziun èn generalmaind’auta qualitad. Davart dad RTR vegn confermadaina tscherta mancanza da la critica. En quel secturèn ins intenziunà da chattar dapli constanza.La qualitad da la moderaziun dependa da larutina e da la cumpetenza dal moderatur.Il cussegl la giuditgescha da cas tar cas a modadifferenziada. RR e TvR dattan gronda paisa al’estetica da la moderaziun. Saja quai tar il stgazida pleds, la cumpetenza linguistica, la spontanitad,l’umor ed auter pli. La musica en relaziun cunil layout acustic persvada il cussegl dal publicen tuts resguards. La programmaziun da la musicae la lavur da layout èn da gronda professiunalitad.La nova emissiun Minisguard che remplazzal’istorgina da buna notg vegn ludada sco novapurschida innovativa da la TvR.4. seduta dals 11 da november 2009La davosa seduta dal 2009 è deditgada dal tuttafatga la strategia ed a la visiun futura dala SRG.R. Uschè preschentan il schefredactur, GianRamming, ed il schef servetschs da program,Erwin Ardüser, al cussegl il management da qualitade la convergenza en Chasa RTR. Il nov directur,Mariano Tschuor, referescha sur da la strategiae visiun da l’interpresa RTR 2010 – 2015. Il cusseglprenda enconuschientscha da las finamiras centralas:furmar ina cultura da manaschi, acceptarlas sfidas or dal moviment demografic da la populaziunrumantscha e la posiziun dad RTR entaiferla societad civila rumantscha e la SRG SSR, darrespostas adequatas a quellas sfidas (mantegnair,cooperar, acquistar) e concretisar ils proximsonns la visiun RTR: il project Alps ed il project RTR– la chasa da medias per la Svizra Rumantscha.Corsin Farrér, president5 I 6

Cumià da dr. Fidel CaviezelEn servetsch da la CRRDal 1968 al 1997 è Fidel Caviezel stà en servetschda la CRR e da la SRG SSR. El cumenza 1968sco commember da la cumissiun da programs(oz cussegl dal public), fa part dal 1970 al 1984da la suprastanza da la CRR presidiada da dr.Stefan Sonder. 1984 vegn Fidel Caviezel elegìpresident da la CRR e prenda ex officio era plazen ils gremis naziunals da la SRG SSR, spezialmainda la suprastanza centrala.Duri Bezzola di en ses pled a chaschun da lasepultura ils 22 da schaner 2009:President da la CRR 1984 –1997Commember d’onurda la CRR / SRG.RIls 22 da schaner 2009 ha ina gronda raspadaprendì cumià da dr. Fidel Caviezel en la catedralada Cuira. Plirs represchentants da las organisaziunsinstituziunalas e da las interpresasprofessiunalas da la SRG SSR han rendì onur aldefunct cun lur preschientscha, tranter auter eril directur general Armin Walpen. Il presidentda la SRG.R., Duri Bezzola, ha undrà il trapassàed engrazià per ses gronds merits a favur da laCRR, dad RTR e la SRG SSR.Fidel Caviezel è naschì il 1. da favrer 1926 aSumvitg. Suenter il gimnasi a la scola claustralada Mustér studegia el a Friburg giurisprudenzae concluda il studi cun il doctorat.1954 vegnFidel Caviezel elegì da la regenza dal chantunGrischun sco secretari dal departament da finanzase militar ed al medem mument scoschef dal persunal chantunal.1974 daventa FidelCaviezel directur da la chanzlia chantunala, il10avel uscheditg «scrivant statal» dal Grischundapi sia entrada en la confederaziun 1803. Elexequescha l’uffizi fin a sia pensiun il zercladur1991. Fidel Caviezel era maridà cun Hilda, nataWieland e bab da dus figls: Gieri (1961) ed Ivo(1963).«...12 onns, dal 1984 –1997, ha Fidel Caviezelpresidià la CRR ed es stat illa suprastanza centralada la SRG a Berna, davo eir i’l directori ed i’lcussegl central. Dürant seis presidi ha il programdal Radio Rumantsch pudü gnir schlargiàsuccessivamaing. RTR es dvantà ün’unità d’impraisada la SRG SSR idée suisse cun tuot ilsdrets. Quai es stat ün bun fundamaint per ils ulteriurssvilups, fin al di dad hoz.Ill’istorgia da la CRR, scritta da Fidel Caviezelper il 50avel anniversari da l’instituziun, as pojaleger: ‹La direcziun generala ed ils organs dala SRG SSR han adüna darcheu muossà inclettaper ils postulats da la CRR. ›Dass dies der Fall war, war nicht zuletzt dasVerdienst von Fidel Caviezel. Seine Eingabenwaren gut dokumentiert, seine juristische Argumentationstets präzis und überzeugend,seine Kenntnisse der SRG und ihrer komplexenStrukturen war perfekt. Fidel Caviezel wareine geachtete Persönlichkeit, er pflegte gutepersönliche Beziehungen und bereitete dieEntscheidungen sorgfältig vor. Wenn ihm eineSache am Herzen lag, verfolgte er sie konsequent– wenn nötig auch hartnäckig – und erreichtemeistens sein Ziel.La CRR es gnüda marcada da sia lavur e seisspiert per ün lung temp, e quai in ün bun sen.Grazia fich, Fidel, e tuot il respect per tia lavure per quai che ti has ragiunt per nossas instituziunsCRR ed RTR.»

Quint annual2009 2008Entradas da gestiun 80 050.67 37 104.166000 Contribuziuns 9 444.00 9 732.006010 Contribuziuns da commembers(ras) SRG.R 9 444.00 9 732.006200 Assegnaziuns/contribuziuns 54 000.00 54 000.006210 Assegnaziun Societad regiunala SRG.R 54 000.00 54 000.006400 Entradas da retgavs da chapital 4 755.15 4 281.206410 Tschains e rendita da titels da valur 4 755.15 4 281.206500 Ulteriuras entradas 500.00 500.006510 Ulteriuras entradas 500.00 500.006900 Revalitaziun vaglias 11 351.52 -31 409.04Expensas da gestiun 69 811.30 63 642.754000 Lavur publica SRG.R 14 560.15 12 519.354010 Contacts d’infurmaziun 51.00 51.004020 Rapport annual SRG.R 9 000.00 9 000.004030 Stampats, prospects 5 509.15 1 832.854040 SRG.R nov CD 0.00 1 635.504100 Radunanza da commembers SRG.R 16 228.50 12 076.204110 Stampats 2 615.00 2 519.004120 Organisaziun 1 639.20 0.004130 Revisiun dal quint 522.20 650.004140 Spesas radunanza generala 11 452.10 8 907.204200 Exposiziuns, forums, infurmaziuns 2 085.10 3 100.654210 Material da reclama ed infurmaziun 120.50 2 281.104230 Indemnisaziuns per lavurs spezialas 1 600.00 300.004240 Spesas 364.60 519.554400 Distincziuns 11 100.40 8 515.004410 Premi radio e televisiun SRG.R 8 000.00 8 000.004420 Premi schurnalistic Cristal 0.00 0.004430 Spesas 3 100.40 515.004600 Organs 15 924.50 16 770.304610 Indemnisaziuns suprastanza, lavur speziala 6 000.00 5 100.004620 Represchentaziun e contacts, scolaziun 7 599.80 5 364.854630 Custs d’administraziun 113.60 376.404640 Spesas organs e represchentaziun 2 211.10 5 929.054700 Secretariat 9 912.65 10 661.254710 Part indemnisaziun secretariat 6 000.00 6 000.004720 Part prestaziuns socialas 1 000.00 1 000.004730 Part d’administraziun (incl. spesas da banca) 2 912.65 3 661.2510 239.37 –26 538.59Bilantscha 2009 2008Banca chantunala CK 090.817.700 18 671.46 23 571.26Banca chantunala CA 090.817.701 36 035.10 32 445.10Taglia anticipada 880.20 682.55Vaglias 168 106.83 156 655.31Scrit da participaziun 0.00 100.00Activas 223 693.59 213 454.22Passivas transitorias 0.00 0.00Facultad 213 454.22 239 992.81Resultat annual 10 239.37 –26 538.59Passivas 223 693.59 213 454.227 I 8

Organs e cumissiuns SRG.R 2009Il cussegl consultativ SRG.RIl cussegl ha l’incumbensa da cussegliar il cussegld’administraziun en dumondas impurtantasper l’interpresa, da dar impuls per il svilup da l’interpresae da discutar la funcziun politica e socioculturalada las medias da la societad. El fa lapunt tranter la SRG.R e la populaziun rumantschaen general e represchenta la SRG.R en las regiuns.Elegì entras la radunanza da commemberspresident Duri Bezzola arch. dipl. FH/STV, ant. cusseglier naziunal Scuolvicepresident Duri Blumenthal mainafatschenta DegenBeatrice Baselgia presidenta communala / deputada DomatMathias Bundi fiduziari/deputà ZignauGion Cola chanzlist dal circul RiomOscar Duschletta ing. agr. FH Scuol/MastrilsGian Peder Gregori linguist DomatGion Lechmann rectur scola chantunala FaleraDonat Nay scolast secundar / president communal ZignauGian-Duri Ratti president communal / deputà MadulainBarbara Riedhauser collavuratura LR ZirànJan Sedlacek geolog Scuol/GreifenseeRuth Sonder pura SaloufFranco Tramèr advocat/mastral SamedanPatric Vincenz president communal /administratur dal cudesch funsilSavogninElegì entras il cussegl d’administraziunSeraina Bickel comm. suprastanza communala SuschGion T. Deplazes fiduziari DomatGeorg Fallet mainafatschenta/deputà MüstairAnnaleta Semadeni-Kaiser translatura AndeerLeo Thomann selvicultur/deputà ParsonzElegì entras il cussegl federalDuri Bezzola arch. dipl. FH/STV, ant. cusseglier naziunal ScuolRepreschentants SSMRuedi Bruderer, Gion HosangIl cussegl d’administraziun SRG.REl maina las fatschentas da la SRG.R ed è responsabelper tut ils fatgs che n’èn betg reservadsexpressivamain per in auter organ tenor lescha utenor ils statuts e reglaments d’organisaziunda la SRG SSR. Il cussegl d’administraziun è la direcziunsuprema da las partiziuns da l’interpresache redigian e produceschan il program da radioe televisiun e l’ulteriura purschida publicistica.Sin proposta dal directur dad RTR elegia el collavuraturase collavuraturs cun funcziun da cader A.El approva la strategia da l’unitad d’interpresa RTR,il preventiv, il plan da finanzas ed il plan d’investiziunsdad RTR e survigilescha l’entira gestiun dal’unitad d’interpresa.11 I 12

Elegì entras la radunanza da commemberspresident Duri Bezzola arch. dipl. FH/STV, ant. cusseglier naziunal Scuolvicepresident Duri Blumenthal mainafatschenta DegenBeatrice Baselgia presidenta communala/deputada DomatGion Cola chanzlist dal circul RiomDonat Nay scolast secundar / president communal ZignauFranco Tramèr advocat/mastral SamedanDirectur general SRG SSRArmin WalpenElegì entras il cussegl federalDuri Bezzola arch. dipl. FH/STV, ant. cusseglier naziunal ScuolDal cussegl d’administraziun e dal cussegl consultativfa il directur dad RTR part cun dretg da farpropostas e cun vusch consultativa.Il cussegl dal publicIl cussegl dal public è in organ consultativ che persequiteschail svilup ed ils products dal programda Radio e Televisiun Rumantscha. El procura per instretg contact tranter ils responsabels da programed il public. El accumpogna e sustegna l’activitadda program cun evaluaziuns e constataziuns,cun propostas ed impuls.Elegì entras la radunanza da commemberspresident Corsin Farrér pur / president dal cussegl grond StiervaElegì entras la radunanza da commembersvicepresident Michael Spescha contabilist GlionUrs Cadruvi secretari general LR TrinCorsina Feuerstein Betschart chasarinaScuolBlandina Quinter responsabla scolaziun da tgira Trunspital regiunal SurselvaCurdin Tuor actuar cumissiun tutelara Trun/DomatRoger Tuor scolast MustérLetizia Sonder mussadra da scolina LantschElegì entras il cussegl d’administraziunIso Albin scolast Mustér/CuiraLucrezia Berther psicologa/pedagoga curativa GlionMilena Feuerstein chasarina/magistra ZuozVito Stupan pictur / anteriur president communal Sta. MariaCooptà entras il cussegl dal publicCasper Nicca mainafatschenta Casti VargistagnMartina Noggler scolasta MadulainRomeo Wasescha collavuratur d’assicuranza SavogninIls organs da mediaziun SRG.R, radio e televisiun, senza perioda d’uffizimediatur Toni Hess giurist Cuirasuppleant Jon Peider Arquint giurist ArdezIls revisurs da quint, societad commembra SRG.Rrevisurs Giachen Caduff econom da manaschi CastrischAndri Lansel fiduziari Sentsubstituts Flavio Murer manader da banca MustérAntonia Wasescha Cavegn fiduziaria PanaduzAdministraziun SRG.R, societad regiunala e commembraClara GerberAlvagni/CuiraLa SRG.R en la SRG SSR idée suisse, cussegl d’administraziunDuri Bezzola president SRG.R ScuolIls represchentants en organs da SRG.Dcussegl regiunal Duri Bezzola president SRG.R Scuolcussegl dal public Corsin Farrér pur / president dal cussegl grond StiervaMilena Feuerstein chasarina/magistra Zuoz13 I 14

Structura da la societad SRG.R per 2010SRG SSR idée suissepresident Jean-Bernard MünchSecretariat centralCussegl administrativRevisiun internaCussegl centralRevisuratSRG.DSRG idée suisse DeutschweizRadio- und Fernsehgesellschaft derdeutschen u. rätoromanischen SchweizRTSRSSR idée suisse RomandeRadio- Télévision Suisse RomandeCORSISocietà cooperativaper la radiotelevisionenella Svizzera italianaSRG.RSRG SSR idee suisseSvizra Rumantschapresident Viktor Baumelerpresident Jean François Rothpresident Claudio Generalipresident Duri Bezzola7 Mitgliedschaften7 Sociétés membresAssemblea generale dei sociRadunanza generalaRegionalratConseil régionalConsiglio regionaleCussegl regiunalVerwaltungsrat Conseil d’administration Comitato SuprastanzaPublikumsratConseil des programmesConsiglio del pubblicoCussegl dal publicpresident Manfred Pfiffnerpresident Yann Gesslerpresident Dalmazio Ambrosionipresident Corsin FarrérOmbudsstelleOrgane de médiationOrgano di mediazoneOrgan da mediaziunAchille CasanovaEmmanuel SchmutzGianpiero RavegliaToni Hess

Premis SRG.RIl premi SRG.R 2009 va a Not Vital,artist da renum internaziunal, sesenta Sent e New York ed a Clau Scherrer,dirigent e pianist da Trun.Da la laudatio da Giovanni Netzerper Clau Scherrer«...Angraztg tgi vous am vez anvido da ruschanarper Clau. Chegl fatscha gugent ecun gronda persvasiun.Treis problems vaia:Primo: Laudatio vign da ludar, e Clau ò betggugent sch’ins igl loda. Blers pretendanchegl da sasez, tar Clau ègl uscheia. Secondo:el ò betg gugent cantadours tgi admireschanigl resung dalla atgna vousch edambleidan da cantar. El ò er betg gugentoratours tgi raschungan per santeir sasez. –Ia prov d’am concentrar segl essenzial.Terzo: Clau ed ia ischans ameis. Nous vagncollavuro l’amprema geda igl 1992. Da lezzasouras tschartgeva ia en organist. CarliScherrer, igl bab da Clau, ò detg ‹Clau faschon quei›. E Clau ò fatg, e gl’è sto fitgbung, e glè ia anavant. – Ma nous ischancollavuratours. Ludar chels tgi collavureschan,è adegna er en zichel ludar sasez,perchegl prova dad esser curt e precis.Clau fò betg musica, Clau veiva musica,Clau è musica. El sunga e canta da la dumanganfignen la seira. El sa semgia da musica.El sa cumbleida,cura tg’el sunga.El terlabetg tiers, sch’el ò ena melodia an testa.– Tot chels tgi òn gio gia da far cun el, canoschanchella igleida curtaschevla ed absentatgi para da deir: sgeisa, ia sung utro.Clau pitescha corporalmaintg, schi vigncanto mal. Cantar mal è betg angal sbagleren tung, cantar mal è en putgea anvers lamusica. Tgi tgi canta dasperas, tgi tgi cantabetg cun cor, vign betg an parveis.Nign so schi bagn scu Clau scu tg’igl parveistunga. Clau è paraint cun chels anghelstgi on angal ena incumbensa: chella dacantar lod dalla dumang anfignen la seira.Per Clau dattigl navot pi necessari, navot pinobel – er sch’el prova mintgatant d’ans farcreir, tgi detta anc bleras otras robas impurtantasan la sia veta.Clau è adegna alla tschertga digl cantadourperfetg, digl chor ideal. Noua tg’el statpi dei tgi dus emdas, fundescha el en chor.Nign è sto stupia, tg’el ò marido ena cantadrizza.En alt bass tgi s’integrescha perfetgamaintgan igl chor da famiglia. Chestchor familiar è la cella primara digl cantusfirmus, digl ensemble d’Origen, da mintgafurmaziun fundada da Clau. – Per Clau è lafamiglia en sinonim per en ensemble vocal.Ensatge oter ò el mai cunaschia.Ed en chor stò esser scu ena famiglia.Clau è vedlonder da fundar en ensembleprofessiunal, tgi totga gio ossa tigls miglersan Svizra. Mintgign da sies cantadours è ensolist valabel, ma igl criteri primari per neirrecipia è la qualificaziun an igl ensemble.Tgi tgi so betg s’integrar an la famiglia dacant, tgi tgi spreza igl cantar an cuminanza,ò nigna schanza. Igls solis vignan repartiassen tants cantadours scu pussebel, las gaschaser. Cantar bagn pretenda famiglia.Stars dovrigl betg. Clau vartescha betg, schila musica vign malduvrada. El varteschabetg dirigents, tgi maldovran en chor perl’admiraziun persunala. El so neir vilo, schicantadours tedlan cun devoziun igl agenresung. En instrumentalist betg attent commettaen putgea original. – Adam fiss betgnia patto ord parveis, sch’el vess intono ataimp ena canzung, da chegl è Clau persvadia.A propos parveis: Clau so surmanar:‹Chegl è sto super, fitg bung, ma ossa faschainsagist anc eneda, angal anc eneda,ed anc eneda, angal eneda›, ed alla fegn òel surtratg la prova per en’oura ed ò betgbetg s’accurschia. El ò amprandia, tgi cantadoursvignan magari stanchels siva blerasouras da prova, tgapia òl betg anc chegl.Clau ò stuia amprender a far ena stgavaalla fegn d’en concert. Applaus na duvressel nign; el stat pitost mal, perchegl tg’el so,tgi la musica vess savia esser anc miglra tgichegl tg’ella è stada, tgi mintga concert èalla fegn angal ena sumbreiva digl ideal. –Igl applaus è rancunaschientscha per prestaziun,ma el ramplazescha mai la criticainterna da Clau. En schlet concert resta enschlet concert, er schi tot igls critichers diglmond pretendan tg’el seia sto bung.Clau sainta. Clau sainta tot. Mintgavousch, mintga cantadour. Sch’el exerciteschaen toc da Caldara, scretg per 16vouschs, disfranztgescha sies tscharvi mintgavousch, mintga trer flo sbaglea cun exactezza.‹Te ast tratg igl flo tigl tact vantgaduse betg tigl tact vantgatreis. Meidachegl l’otreda.› Nign cantadour mitscha dachella udeida severa, i dat angal capitulaziune visimaint. Clau fiss en bung assistentdigl darscheder divin alla fegn digl taimp.Strousch en musicist sen chest mond savenda schi mal scu Clau. El sa vistgeschabetg scu en artist, el tgeira nignas attitüdas,el venda betg concepts musicals, el odieschaintroducziuns, el raschunga betg gugentsur da musica.El è persvadia, tgi la musicaraschunga per sasez. – El figureschamintgatant scu assistent da dirigents,tgi ènmai schi musicals scu el. – Mintgatant è lamodestadad er aint da peis.Clau differenzescha tranter bunga musica,fitg bunga musica, super musica e LAmusica, e chella vign da Johann SebastianBach. I dat grondious musicists, ma an parveisvign angal canto Bach. – Mozart e Monteverdidastgan magari er sunar chise, maangal cura tgi Bach è stanchel. – Tot iglsoters componists èn er rivos an tschiel,pertge scu cumponist ins survign en bigletd’antrada gratuit pigl parveis, ma totsston piglier lecziuns facultativas tar Bach. –Giugl unfiern na dattigl per Clau betg sgriztgemdigls daints, pertge perfign chel savessaveir en ritmus interessant: na, giuglunfiern rigia igl silenzi perpeten, la rosnaneira tgi ò stranglo mintga tung.Clau ò la musica an igls sies gens. La musicaè egn digls sies organs, e sch’ins la piglessdavent, gess tot igl Clau alla maloura.El ò mai gia la schelta sch’el less far musicau betg: el ò lia e stuia. Uscheia scu tg’ins sobetg fladar sainza lev, so Clau betg starsainza musica. Clau è musica.An chel senn na mareta el nign premi: elfò chegl tg’el stò far, e navot oter. Sch’el survigntuttegna egn, schi vainsa plascheir. Midarna meida en premi navot. Per cletg.»15 I 16

Rapport da revisiunRapport da revisiun a la radunanza generalada la Societad commembra SRG.RSin fundament da noss’incarica avain nuscontrollà il quint annual per ils 31da december2009 tenor las reglas da revisiun e pudainconfermar che– la bilantscha ed il quint da gudogne sperdita correspundan als cudeschs– la contabilitad è manada schubered en urden– la facultad mussada ora en labilantscha è avant maunNus recumandain d’approvar il quint 2009e da dar scarica a l’organ responsabel edengraziain per la lavur prestada.Giachen CaduffAndri LanselCuira, ils 01-02-20109 I 10

La fascinaziun dal novRTR è – cumpareglià cun las autrasinterpresas da la SRG SSR – inapitschna unitad. Dentant ina fina.Ina chasa da medias sco la nossa pobe surviver, sch’ella è permanentamainen in bun equiliber tranterstabilitad, cuntinuitad e moviment.Mariano Tschuor, directur RTRCun chalanda matg 2009 hai jau surpiglià ladirecziun dad RTR or dals mauns da BernardCathomas. La midada è succedida organicamaine natiralmain, jau sun gea stà in da sescollavuraturs en la direcziun dapi il mars 2003.Mes cumenzament steva pia sut l’ensainada la cuntinuitad. E tuttina: mintga nov directurvul metter novs accents e mintga directur d’inainterpresa dat ses bul persunal a quel post.Mez matg 2009 èn commembras e commembersda la direcziun e per part dal cader saradunads ad in dieta da lavur. En quella avainnus mess ils accents strategics per 2010 fin 2014e quai sut il moto: mantegnair – cooperar –acquistar. En il medem mument avain nus circumscritnossa devisa da lavurar e da manar:cler e cumpetent – cordial e creativ. E terzoavain nus reflectà l’impurtanza d’ina cultura damanaschi che dat senn a la lavur ch’il singulcollavuratur, che la singula collavuratura fa diper di.Pli spert e pli vehementamain che spetgàavain nus gì d’ans occupar da la situaziun finanzialadad RTR per 2009 e per ils onns che suondan.En stretga collavuraziun cun il cussegld’administraziun da la SRG.R e ses presidentDuri Bezzola, cun il directur general Armin Walpened il schef da finanzas da la SRG SSR DanielJorio, ha la direcziun dad RTR analisà la situaziune preschentà soluziuns.Las finanzas èn in organ viv e vivent, daplanisar quel daventa adina dapli ina lavur primordinariaper pudair garantir in servicepublic dals meds da massa electronics er a lacuminanza rumantscha e – nus na lain betgemblidar quai – per mantegnair plazzas da lavuren las regiuns.Nossa attenziun primara ha il public.RTR realisescha per in pitschen public in vastprogram da radio, in’offerta surprendentamultimediala ed in program modest per la televisiun.Sper il courrant normal – nossa sfidada mintga di – avain nus realisà intginas bellasivettas spezialas. Jau numnel La ChanzunRumantscha sco exempel excellent d’in projectconvergent cun emissiuns da radio e televisiune cun contribuziuns per multimedia e per lapressa.Jau engraziel cordialmain a tut las persunasch’han gidà a facilitar l’entrada en mes novuffizi: spezialmain a Bernard Cathomas, DuriBezzola ed Armin Walpen. Grazia fitg a lascollavuraturas ed als collavuraturs dad RTR perla buna lavur che vegn prestada di per di, alsgremis da la SRG.R e da la SRG SSR e betg emblidarna less jau noss public, las dunnas ed ilsumens che taidlan Radio Rumantsch, che guardanTelevisiun Rumantscha e che consumeschannossas paginas d’internet www.rtr.ch,www.battaporta.ch, www.simsalabim.rtr.ch.

Lavur convergenta – sin buna viaLa convergenza ha dominà la lavur dad RTR 2009e quai en tut las partiziuns da nossa interpresa.La convergenza è primarmain in project publicistic,pia è la schefredacziun pertutgada a modaparticulara. En quella partiziun vegnan tut ilscuntegns da radio, televisiun e multimedia producidse coordinads. Ina lavur impurtanta areguardla convergenza è stada quella da furmar novassquadras da lavur, novs teams.2008 sa tractavi da stgaffir las structuras necessariasper la convergenza. Spezialmain enla schefredacziun én quellas structuras vegnidasinstalladas definitivamain cun ils trais ressorts:infurmaziun RTR (manader Bernard Bearth),reflexiun (Ladina Heimgartner) e divertiment emusica (René Spescha). En il center stat la lavurconvergenta. Perquai èn tut las acziuns cheempermettevan ina planisaziun a media vistavegnidas realisadas e coordinadas cuminaivlamainda tuts trais vecturs, da radio, televisiun emultimedia. In instrument indispensabel perplanisar e coordinar èn las sedutas da lavur sin ilsdivers nivels: partiziun, ressort, team da lavur.La partiziun servetschs da program metta a disposiziunils dossiers tematics e l’agenda.La Chanzun RumantschaLa culminaziun, l’uscheditg grande finale da laconvergenza è stà il project La Chanzun Rumantscha:lantschà via radio il mais d’octobercun 90 chanzuns, accumpagnà sin nossas paginasd’internet e terminà cun in’emissiun a la televisiun,sonda saira, ils 5 da december 2009, durant ilmeglier temp d’emissiun sin RSI LA 1. Il projectè stà in success: RTR ha danovamain pudì mobilisarina part da la societad rumantscha per inaconcurrenza. La chanzun – ses auturs, sias interpretase ses interprets – è stimada ed appreziadada noss public. La cultura populara viva geaexplicitamain da la relaziun stretga tranter l’autur/interpreted il public, quai dat community.RTR ha sveglià ed animà quella communitad.Extra murosI ha però dà en il decurs da 2009 er autras occasiunsda demonstrar che la convergenza vegntar RTR adina pli normala. Per exempel la sessiunextra muros dal cussegl grond a Poschiavo dals15 als 18 da zercladur. RTR ha rapportà da lasdiscussiuns e decisiuns politicas, ma er da la val,da ses abitants e sias abitantas. Tut quai erasut la batgetta d’in sulet coordinatur, ch’ha coordinàils trais vecturs da maniera ch’els sa cumplettavanvicendaivlamain.La stad ha lura purschì a radio e multimedia lapussaivladad da sonorisar e visualisar numerusasoccurrenzas culturalas. L’atun ha RTR fatg inviadi culinaric tras il Grischun. Il radio ha preschentàproducts indigens e recepts, multimediaha procurà per ina documentaziun cumplettae la televisiun è ida tar Arno Sgier, cun 17 punctsda Gault Millau ed ina staila da Michelin il megliercuschinier rumantsch giu la Bassa – el ha cuschinàin past cun ils products preschentads al radio.Las regiuns – las resursas da cuntegnsLa strategia dad RTR da rinforzar las regiuns, realisadaen il decurs da 2008, ha purtà fritg 2009.Ellas èn pli preschentas en las emissiuns da RadioRumantsch, tant en quellas da l’infurmaziunsco er en il program accumpagnant. Cun quai haRR fatg in ulteriur pass per vegnir pli datiersda ses public. Cun la medema finamira èn vegnidsintensivads ils rapports dal hockey regiunal.RR rapporta live dals derbies engiadinais e fa rapportse reacziuns da tut ils gieus dals clubs grischuns.La redacziun da sport ha er lantschà inaseria da sport e giuventetgna ed ella ha rapportàdals juniors dals clubs da ballape.Novas purschidas da serviceLa part dal service è sa sviluppada. Tgi che vulfar ina tura da viandar sa po laschar cussegliar dala nova rubrica emnila Per trutgs e pitgognas,sch’insatgi tschertga ina resposta ad ina dumondapo el s’adressar a bunadumonda.ch e tgiche patescha da la strucca da fain auda en il rapportda pollen, cura ch’el è periclità il pli ferm.IIs passiunads da film vegnan dapi 2009 era sinlur quint. La redacziun da battaporta.ch produceschain magazin da film che vegn emess mintgavenderdi suentermezdi al radio.19 I 20

Novs formats ed in nov studio per la televisiunLa stad 2009 ha la TvR fatg dus pilots per novsformats. Da piz a chantun sa numnava il viadi dala redacziun dal Telesguard tras il Grischun:set emissiuns da e davart differentas regiuns,dal Tujetsch fin en Val Müstair, èn resultadas edhan survegnì blers resuns positivs.Il segund pilot era per ina nova emissiund’uffants, il Minisguard, in magazin che elavural’actualitad en furma adattada per uffants.Il Minisguard vegn emess davent dal 1. da schaner2010 mintgamai la sonda a las 17.40 uras (enstagldal Telesguard) e repetì dumengia a las 17.20,empè da la Istorgina da buna notg. Quell’emissiunper ils pitschens, introducida 1972 è vegnidaemessa per la davosa giada ils 27 da december2009.Dapi il november 2009 emetta la TelevisiunRumantscha or d’in nov studio. Per l’emprimagiada ha la TvR in decor che merita quel num. El èvegnì sviluppà en collavuraziun cun la partiziundesign dad SF. Cumplettà vegn il studio cunina nova apparientscha grafica da las singulasemissiuns.Multimedia – in pass enavantMultimedia ha fatg in grond svilup en il decursda 2009. Dapi il zercladur è il newsdesk enfuncziun, pia in team da novitads che lavura perla pagina d’internet rtr.ch e per ils bulletinsda novitads da radio. Cun introducir in segundservetsch online èsi stà pussaivel dad actualisarlas novitads sin rtr.ch tranter las 07.00 e las21.00 uras. rtr.ch è daventà il newsportal il pliactual da la Rumantschia. Deplorablamain hansfurzà absenzas da collavuraturs malsauns dareducir la lavur online temporarmain puspè ad inservetsch. D’ina tscherta impurtanza ed adinapli preziada è l’offerta dad RTR mobil, vul dir lasnovitads sin ils telefonins.L’offerta d’infurmaziun approfundada Ils dossiers,èn vegnids pli numerus e pli cumplets.Igl è ussa bunamain standard che mintga temapli impurtant vegn accumpagnà d’in dossiersin rtr.ch, betg be cun text, ma er cun maletgs evideoclips. Intgins exempels: in dossier dalmir da Berlin, in dossier dal premi da cultura propimultimedial, ubain in dossier cumplet dals disda litteratura a Domat. La via instradada è clera:trair a niz las medias cun text, foto e video eschlargiar ils cuntegns cun infos supplementaras,infos che na van betg sur ils emetturs.Battaporta.ch, la pagina per giuvenils, ha schlargiàsia offerta. La musica è anc adina ina partimpurtanta, temas sco film, lifestyle e purtrets dagiuvenils survegnan dentant adina dapli spazi.Furmalmain è la pagina il lavuratori dad RTR, la redacziungioga cun las furmas: audio, text, videoe maletgs, sulets u en cumbinaziun.Simsalabim.rtr.ch, la pagina per uffants, ha survegnìin stausch cun il Minisguard. Tut lasemissiuns dal Minisguard chatt’ins là, cumplettadascun ulteriuras infurmaziuns. Ensemencun l’offerta abituala – istorginas da buna notg,DCs e DVDs, gieus, concurrenzas – survegn lapagina adina dapli attenziun. Il dumber da visitadersda simsalabim.rtr.ch è creschì considerablamaindurant il 2009.Resursas umanasDurant il settember han tut nossAs collavuraturAspudì sa participar a la retschertga da persunal.Ils resultats èn stads fitg legraivels. Las duas valursprincipalas mussan ina cuntentientscha da 75puncts. Quai èn bain 4 puncts damain ch’en l’ultimaretschertga dal 2006, entaifer la SRG SSR idéesuisse ha RTR dentant la valur la pli auta. Il commitment,la motivaziun, ha survegnì 82 puncts(main 2 puncts), er quai la valur la pli auta entaiferla SSR. RTR po esser losch d’avair realisà la convergenza,pia l’uniun da las redacziuns da radio,televisiun e multimedia, senza che la cuntentientschae la motivaziun da lavurar hajan patìmarcantamain.21 I 22

Revisiun funcziuns-clavIn auter tema ch’ha fatschentà fitg la partiziunda resursas umanas (RU) è stà la revisiun dalas funcziuns-clav. Ellas fan part dal sistem dapaja da la SRG SSR, sumegliant a classas dapaja. D’atun ha RTR stuì repassar questas funcziuns-clave las adattar a las normas da laSRG SSR. Il medem mument ha RTR er introducìla convergenza en il sistem da paja, cun lafinamira dad armonisar las differenzas tranterils/las collavuraturAs da radio, televisiun emultimedia e da stgaffir cun quai dapli transparenza.Quella midada en in sectur sensibelsco la paja ha chaschunà discussiuns. Era graziaa la buna collavuraziun cun noss partenarisocial avain nus però pudì armonisar il sistem.Ina disposiziunIn ulteriur pass administrativ tar RTR è stàd’introducir ina suletta disposiziun per tutils/las schurnalistAs dad RTR, enstagl da lascharfar pliras persunas ils plans da lavur. Grazia aquella midada ha RTR puspè fatg in pass en direcziund’ina lavur convergenta/effizienta ecun quai d’organisar optimalmain ses manaschientaifer ils trais vecturs da radio, televisiun emultimedia.ScolaziunSin il champ da la scolaziun ha il manar gì prioritad.Tut las persunas cun ina nova funcziunda manar han pudì frequentar ina scolaziun intensivada dus dis davart il manar cun success.Tar ils schurnalists domineschan curs sco VJ,pre-tagl, novitads online. Quellas scolaziuns ènd’ina vart la consequenza da la convergenzatar RTR, ma er da las grondas midadas entaiferla professiun da schurnalist.Entaifer la SRG SSR idée suisseSurtut l’entschatta 2009 hai dà differentasmidadas per la partiziun RU.– Dapi l’entschatta 2009 vala il nov contract da lavur collectiv(CLC) per il persunal da la SRG SSR. La midada grondaen il nov CLC è il model da temp da lavur annual (JahresarbeitszeitJAZ).– Medemamain l’entschatta 2009 ha la SRG SSR introducìil nov sistem da contabilitad, numnadamain la HKLR(harmonisierte Kosten- und Leistungserfassung). La HKLRpretenda ch’il persunal na nodia betg mo las uras dalavur, mabain er la prestaziun, vul dir: per tge emissiun hail collavuratur lavurà quant ditg?Quai tuna atgnamain simpel, las duas novaziuns(CLC e HKLR) han dentant pretendì grondssforzs, fin che tut funcziunava: igl ha surtutFlurina Huonder, Silvia Calzaferri ed Andrina Luzio han terminàcun success lur emprendissadi.duvrà la chapientscha e la prontadad dalsschurnalists da far las midadas, blera gnerva epazienza dals disponents (las persunas chefan ils plans da lavur) ed era differentas sesidasentaifer la partiziun RU per schliar ina difficultadsuenter l’autra.Amez l’onn ha il cussegl d’administraziundecidì da far ina runda da paja da nulla, perquaiche la situaziun finanziala da la SRG SSR nalubescha betg d’augmentar las pajas e perquaich’il 2009 va a fin senza chareschia.La statistica 2009– 162 persunas han lavurà en 126.7 plazzas a temp cumplain– 11 entradas– 9 extradas, da quellas 2 pensiunaments: Bernard Cathomas,l’anteriur directur dad RTR ed Andreas Joos, redacturda la Televisiun Rumantscha.A quels ch’èn partids engraziain nus per lurgrond engaschi a favur dad RTR ed a quelsch’èn entrads giavischain nus vinavant satisfacziune cuntentientscha per far buns productsda radio, televisiun e multimedia.VariaLa stad ha RTR pudì gratular a trais emprendistasper lur success: Flurina Huonder è l’emprimainformaticra ch’ha fatg l’emprendissaditar RTR, Andrina Luzio e Silvia Calzaferri hanterminà l’emprendissadi mercantil.Il manader da las resursas umanas midaLa fin da 2009 vegn la partiziun RU puspè messaensemen cun la partiziun da finanzas, dirigidada Maurus Dosch. Durant ils ultims 4 onnsha il manader da las resursas umanas – DanielWasescha – pudì accumpagnar stretgamainil grond svilup dad RTR, da la midada en ChasaRTR a la convergenza, el ha pudì engaschar64 persunas novas, ha però er stuì administrarl’extrada da 35 persunas.

La surdada dal premi SRG.R ils 13 da zercladur 2009, a Breil. Da sanester: Clau Scherrer e Giovanni Netzer, Not Vital e Chasper Pult.Da la laudatio da Chasper Pultper Not Vital«Quels da vus chi han gnü l’occasiun da visitarl’Art 2009 a Basilea han pudü admirarüna flur da lotus da bod trais meters otezza.Quist simbol da pürezza es importantaint il hinduissem sco eir aint il buddhissem.Not Vital ha s-chaffì quista sculpturachi’ns fa chapir co ch’el as mouva illa scenad’art globala, eir cul nas fin per ils marchatsda l’avegnir. Ils cheus da chameils chi cuccaivanour dal mar a la Biennale 2001 a Veneziadan eir perdütta co cha l’artist Sentineras mouva surour ils cunfins da sia patriagrischuna. Indombrablas sun sias lavuorsartisticas da la pittüra a la sculptura, da lagrafica a la fotografia daspö ch’el d’eira partìper Paris avant bod 40 ons. Chi sa schaNot Vital as sentiva ün pa sulet illa metropolafrancesa sco’l pilot dal Pitschen prinzi.El svessa vaiva tradüt 1979 in vallader l’ouvrada St. Exupéry e chi sa che chi til giarà hoztras il cheu cun leger: ‹Eir perquai n’hajacumprà amo üna trocla culuors e risplis. Ides greiv da cumanzar darcheu a disegnarcun mi’età, schi nu s’ha mâ provà da far alchoter co üna boa vissa da dadouraint ed ünaboa vissa da dadaintoura e schi s’ha rafüdàda disegnar cun ses ons ... eu provarà da farpurtrets chi correspuondan plü bain pussibel.›A Paris cumainza sia scolaziun per bunapart autodidacta e fingià ils prossems onssarà sia vita determinada da viadis e plüssasdmuras a l’ester, saja quai a Manhattan,a Roma, a Lucca, ad Agadez sper la Sahara od’incuort eir in China. Ma Not ha adünamantgnü il liom cun sia patria. Scha nus tilcongualain cun seis cuntschaints collegasartists da l’intschess retorumantsch plüvast schi pudaina constatar üna clera differenza.Pier Paolo Pasolini as vaiva senti sforzàda bandunar sia patria friulana ed es tuornàbe d’inrar per cuortas visitas. GilbertProesch dal duo Gilbert & George cun lursculpturas vivaintas nu tuorna plü da Londraillas Dolomitas ed ha perfin scumandàda vender sias ouvras in Val Badia.Ill’ouvra da Not Vital sun sias ragischsadüna restadas preschaintas: da las beschascha seis bap portaiva da la chatschafin pro las buatschas cha sa mamma giavasü Telf per davo per cha seis figl tillas pudessreprodüer in bruonz. Ün da quists buatschsha l’artist regalà a la chasa RTR ed i’mpara üna bella simbolica cha in tuot la lavurda communicaziun tras radio e televisiunvaina adüna davant ögls nossa relaziun cunla terra in sia fuorma plü simpla e s-chetta.A Sent vaiva Not Vital cugnuschü a MaxHuggler, üna corifea da la critica d’art svizra,chi til ha promovü e dat curaschi. Per lanouva chasa da scoula a Sent vaiva Hugglerincumbensà al giuven artist – chi da blersgniva resguardà sco ün mez nar – da s-chaffirouvras d’art. E che fa il künschtler? Elrumpa sü üna part d’ün mür da beton cul s-chalpen e muossa uschea cha quista materiafraida ed apparaintamaing omogena esin fuond zuond variada cun tuot la crappellachi’s pudaiva verer davo sia intervenziun.Blers d’eiran subit inchantats, inclus la magistragliae’ls scolars, perche cha cun rumperalch vaiva l’artist transfuormà la realtàin alch plü bel. L’adöver da fieuter perün’otra ouvra, forsa ün omagi a Beuys, nunha però chattà l’incletta da la populaziun.Ma na be ill’aigna patria nun es l’artist adünagnü considerà. Vital ha partecipà a laconcurrenza federala per stipendis d’art1972, 1976, 1978, 1980, adüna sainza success.Hoz fa’l part da l’elita artistica internaziunala.Il Premi CRR 2009 til vain conferiper sia prestaziun artistica consequenta,per seis progets d’intermediaziun culturalailla regiun ed in otras parts dal muond e persias iniziativas cul Parkin a Sent ed otersprogets in Engiadina Bassa. Propi quista activitàin sia vallada muossa cha seis ingaschamaintartistic internaziunal til ha forsarendü amo plü consciaint per nossas valuorsculturalas. La biblioteca da sia Fundaziunad Ardez cuntegna bainbod tuot lasouvras ladinas stampadas avant 1850 ed eles eir stat tanter ils unics da s’algordar algiubileum da 500 ons daspö la naschentschada Bifrun ...Uossa possa be glivrar cun ün cussagl:Mumaints da peida e da pos nu daja uschèblers in tia vita. Tü est adüna on the drive,eir perche cha’ls gallerists at seccan d’incuntin.T’algordast forsa amo dal studentchi vaiva publichà aint il Chalender Ladin1969 poesias. Quist omv (quella jada atnomnaivast amo Otto Mario Vital) vaivascrit: ‹la prescha/es l’uman/dictà dal temp– eu vögl sguinchir/ed ir mia via – .› Prouvain teis prossems ons da sguinchir la prescha,tia aigna via est i bain ed inandret!»17 I 18

Cronica 2009schanerRTR lantscha e tracta en ses programs las serias:Il Forum mundial d’economia WEF (World EconomicForum), Fusiuns da vischnancas e Far passlung.Ils 14 e 20-01 rapporta il RR direct dal derbyengiadinais da la segunda liga tranter il clubda hockey Engiadina e San Murezzan.favrerDals 2 als 15-02 rapporta RR live dal campiunadimundial da skis a Val d’Isère en Frantscha edals 18-02 als 01-03 dal campiunadi mundial daskis nordic a Liberec en Tschechia. Ils 27-02emetta RTR tutta di direct dal territori da skis daVella en Val Lumnezia. RR introduceschal’emissiun emnila Vualà satiric da venderdi alas 07:50 e TvR preschenta la premiera dalfilm Quels da Lü da Bruno Moll, ils 19-02 a Lü.marsRTR porscha nov ina pagina d’internet apostaper il telefonin e sin battaporta.ch il formatMagazin da film. Ils 08-03 rapporta RTR tutta didirect dal 41avel maraton da skis da l’Engiadina.RR dat invista en il mund da l’apicultura edaccumpogna l’apicultur Andreas Pfister inagiada al mais durant in onn! Il 18avel TopPop Rumantsch vegn per l’emprima giada dala Val Schons cun la chanzun Plievgia tgòldada Casper Nicca & The Heavy Tools.

fanadurIl program da stad dad RTR porscha mintga sondaa las 11:00 il studio mobil RR: La discussiun director da la regiun; mintga dumengia a las 17:20 il Minisguard(in magazin d’infurmaziun per uffantsda la TvR); mintga dumengia a las 17:30 Da piz achantun, la TvR sin viadi tras il Grischun.Novas serias dal program èn: Agricultura en il svilupdal temp; Trenament da stad dals skiunzsgrischuns; 1969 – Americans sa tschentan sin laglina; 25 onns Open Air Lumnezia, Visiun Svizra(Radiotour 2009, il project interregiunal da la SRGSSR idée suisse); Co eri propi? (scolaras e scolarsdumondan seniors); Trenament da stad dal HCD).Ils 24 e 25-07 è RTR preschenta al 25. Open AirLumnezia ed emetta live. La tschaina da fatschentacumbinescha RTR cun ina visita dal teater aLaax A Midsummer Night's Dream da Shakespeareen la versiun rumantscha da Leo Tuor.avustBunadumonda.ch è la nova rubrica da service dadRR: sonda a las 08:15 respunda in expert dumondasdal public. Service er en connex cun la Grippada portgs: ils 03-08 emetta RR in’ura d’infurmaziune consultaziun. Ils 29-09 envida RTR a concerten il chastè da Tarasp (project interregiunal dala SRG SSR: musica populara or da chastels) ed ils28-09 a la premiera dal film Nilou, da Mir Hamza Cuira. Il nov DC che RR preschenta en la retschaTOP CLASSIC è deditgà ad impressiuns da concertsda la kammerphilharmonie grischun che RRha registrà durant il 2008 e 2009. L’occurrenzad’infurmaziun per il persunal RTR deditgescha il directurals temas visiun e cultura da manaschi.settemberDals 04 als 10-09 preschenta RR musica popularadal Grischun direct da la Gehla cun il motto:Musica per in e scadin. Durant ils 21 dis da chatschatschertga RR danovamain la preda’09. Directrapporta RTR ils 08-09 da Tersnaus, da la festa dabainvegni per Nino Schurter, il nov campiunmundial da mountainbike; ils 16-09 da Berna, dal’elecziun da Didier Burkhalter, il successur dacusseglier federal Pascal Couchepin; ils 17 als 19-09da Gamprin (FL), dal futur dal turissem en lasAlps (dieta annuala da la CIPRA). Ils 25-09 envidaRTR ad in Da cumpagnia a Savognin , ina sairacun musica e divertiment cun las uniuns culturalasda la regiun. Dals 10 als 12-09 tracta il caderRTR en sia dieta da lavur ils temas: finanzas, planisaziun2010, convergenza e cultura da manaschi.29 I 30

octoberL’emna culinarica dad RTR stat sut il titel Simplamaindelizius. Ils 13-10 emetta RR l’emprimFitta Foffa, in um per tut ils cas: Engaschà per indi sco gidanter rapporta il schurnalist LivioFoffa direct dal lieu d’acziun. Dals 19 als 30-10tschertga RR las 10 chanzuns che fan partdal final da La Chanzun Rumantscha. Cun stane program è RTR preschent a l’exposiziun damastergn e commerzi ILHGA a Glion, dals 08 als10-10. Ils 09-10 fa RTR part dal di naziunal dala chadaina da fortuna che rimna daners per lasunfrendas dals taifuns sin las Filipinas ed ilsterratrembels sin l’insla Sumatra. Victoria Haasda Domat cumplettescha il team da moderaziundal Telesguard. TvR preschenta la premierada film Ir via da Manfred Ferrari, ils 22-10 a Cuira.novemberLas proximas serias dad RTR sa numnan: Avant20 onns è il mir da Berlin crudà; Domat crescha adin crescher, Premi da cultura dal Grischun;10 onns tunnel dal Vereina, 25 onns battaporta,5 onns suenter il tsunami en l’Asia. Dals 06 als08-11 rapporta RTR direct dals dis da litteratura aDomat ed ils 14-11 dal festival da chors dascolaras e scolars en il rom da Voice of rumantsch– Menhir a Falera. Ils 11-11 mussa TvR lapremiera dal film Dretga realitad da MartinLorenz a Laax ed ils 25-11 respunda il directurRTR al RR dumondas dal public. Sin il nov DCTop Memoria ha RTR retegnì lirica rumantschacun las vuschs da poets e poetessas d’antrurasche legian atgnas poesias. La retschaTop Pop Rumantsch celebrescha sia 20avla ediziuncun ina entupada musicala da MarioPacchioli e Michael von der Heide en la chanzunbilinga Lungatg sans frontière. TvR sapreschenta dapi ils 02-11 cun nov decor e signets.decemberIl final da La Chanzun Rumantscha vegn emesslive, ils 05-12 en la televisiun RSI LA1 a Lugano.Ils 12-12 ha lieu il concert da Nadal da la SRG SSRen la baselgia a Razèn ed ils 17-12 la premieradal film Giu bambin? La tschertga dal recept peril success dals Furbaz da Carin Camathias,a Mustér. La Istorgina da buna notg va a fin (davosaediziun 27-12-09). Suenter ils 31-12vegn l’emissiun remplazzada dal nov formatMinisguard. Il gieu auditiv La stria dals dentsmarschs è il nov DC en la retscha TOP KIDS.Durant il 2009 han passa 800 persunas (50 gruppas)visità la Chasa RTR.

Schema program Radio Rumantsch 2009temp glindesdi mardi mesemna24:00 DRS novitads DRS novitads DRS novitads24:05 Musica battaporta.ch Musica battaporta.ch Musica battaporta.ch01:00 DRS novitads DRS novitads DRS novitads01:05 Musica battaporta.ch Musica battaporta.ch Musica battaporta.ch02:00 DRS novitads DRS novitads DRS novitads02:05 Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonor03:00 DRS novitads DRS novitads DRS novitads03:05 Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonor04:00 DRS novitads DRS novitads DRS novitads04:05 Musica populara Musica populara Musica populara05:00 DRS novitads DRS novitads DRS novitads05:05 Musica populara Musica populara Musica populara06:00 RR novitads RR novitads RR novitads06:15 Agenda Agenda Agenda06:30 Novitads Novitads Novitads06:40 Istorgia + istorgias Istorgia + istorgias Istorgia + istorgias06:50 Impuls Impuls Impuls07:00 Magazin info Magazin info Magazin info07:17 Gieu Gieu Gieu07:30 Novitads Novitads Novitads07:40 Las gasettas Las gasettas Las gasettas07:50 Vualà Vualà Vualà08:00 Magazin info Magazin info Magazin info08:15 Resun Resun Resun08:30 Novitads Novitads Novitads08:45 La gratulaziun spontana La gratulaziun spontana La gratulaziun spontana09:00 Novitads Novitads Novitads09:0509:15 Impuls (rep.) Impuls (rep.) Impuls (rep.)09:30 Istorgia + istorgias (rep.) Istorgia + istorgias (rep.) Istorgia + istorgias (rep.)09:45 Prevista program Prevista program Prevista program10:00 Novitads Novitads Novitads10:15 Gieu Gieu Gieu10:30 En cuschina En cuschina En cuschina10:45 Occurrenzas Occurrenzas Occurrenzas11:00 Novitads Novitads Novitads11:0511:15 Cultura / Da num e da pum Cultura Cultura11:30 Prevista magazin info Prevista magazin info Prevista magazin info11:32 Meteo/Vias Meteo/Vias Meteo/Vias11:45 Economia Economia Economia12:00 Magazin info Magazin info Magazin info12:30 DRS Rendez-vous DRS Rendez-vous DRS Rendez-vous13:00 Gratulaziuns e prevista program Gratulaziuns e prevista program Gratulaziuns e prevista program14:00 Novitads Novitads Novitads14:05 Schlagher (rep.) Schlagher pop. (rep.) Chors (rep.)15:00 Novitads Novitads Novitads15:0515:15 La truvaglia La truvaglia La truvaglia15:30 Contact Contact Contact15:45 Occurrenzas/Kino Occurrenzas/Kino Occurrenzas/Kino16:00 Novitads Novitads Novitads16:15 Da camifo Da camifo Da camifo16:3016:45 Prevista TSG Prevista TSG Prevista TSG17:00 Magazin info Magazin info Magazin info17:15 Sport Sport Sport17:30 Novitads Novitads Novitads17:35 Semperverds + gieu Verd per semper Semperverds + gieu Verd per semper Semperverds + gieu Verd per semper18:00 Magazin info / Sport Magazin info / Sport Magazin info / Sport18:30 DRS Echo der Zeit DRS Echo der Zeit DRS Echo der Zeit19:00 Schlagher popular Chors Musica instrumentala20:00 Novitads Novitads Novitads20:03 Artg musical (rep.) La marella (rep.) Profil (rep.)20:45 Contribuziun dal di (rep.)21:00 Novitads Novitads Novitads21:15 Contribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.)21:30 Contact Contact Contact21:45 Disc da l’emna Disc da l’emna Disc da l’emna22:00 Novitads Novitads Novitads22:05 Grischun sonor (musica GR / rumantscha) Grischun sonor Grischun sonor23:00 Novitads Novitads Novitads23:05 Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonor23:55 Chara lingua Chara lingua Chara lingua31 I 32

Dumber d’aspectaturAs TvR 2004 – 200959 70031 700143 00051 90042 50038 00050 00035 50042 00043 30050 00045 20052 10058 00062 00050 00056 00053 0002004 2005* 2006 2007 2008 2009TelesguardCuntrastsIstorgia da buna notg*media a partir dals 29-03-2005 cun il nov temp e plazd’emissiun dal Telesguard sin SF1 a las 17:4525 I 26

Las emissiuns e dapli – ina bilantschaGrond è il dumber da temas e persunasche vegnan a pled tar RTR enin onn. L’enumeraziun d’in pèremissiuns dat in’impressiun da lamultifariadad da l’offerta:Il profil, RR, sonda, 09.00Durant in’ura porscha il profil biografias,destins, istorgias ed experientschasdad umens e dunnas, giuvene vegl, da prominents u simplamainda persunas ch’han da dir eda raquintar insatge. Il profil ha durantils ultims 25 onns dà il pled avar 1300 persunas ed anc adinan’èsi nagin problem da preschentarsonda per sonda novs giasts interessants.à Porta Gaudenz, Olten/FtanBeer Reto, AlvagniBezzola Duri, SamedanBischoff Flurin, LavinBlumenthal Gabriela, MorissenBrot-Saluz Letizia, LavinCaduff Lucas, SchlansCampell Seraina, ZernezCaratsch Theodosius, TaraspCathomas Bernard, Cuira/BreilCathomen Augustin, BreilCavegn Claudia, GlionCrameri Niculin,Yungabarra/AustraliaCurschellas Stefania, TuritgDecurtins Artur, Andeer/HerrlibergDecurtins Philipp, Kapstadt/TrunDedual-Casper Carmen, ParsonzDemont Anusch Rosvita,Trun/DiessbachDerungs Carli, CamunsDerungs Silvio, DardinFasciati Artur, BivioGabriel Martin, GlionGort Carmelia, DanisGrond Emil, Turitg/MüstairHalter Paul, SurcuolmHänny Christian, SentIseppi Adriano, SavogninKlarer Charly, Berna/ZuozLazzarini-Kaiser Mierta, SamedanLiesch-Lombris Angela, FilisurMaissen Julius, MustérNay-Vincenz Angelica, MustérNetzer-Peduzzi Lucia, SavogninPeer Madlaina, TuritgPfister Bruno, SchlansRatti Guido, SamedanReich Gregor, SilvaplaunaRiesch Marco, Berna/BasileaSchaniel Maria Antonia, TinizongScherrer Kleber Judit,Amtzell (Allgäu)/TrunSchlosser Anna Maria, GlionSchmed Gieri, TrunSchmitt-Quinter Brida,Trun/Boncourt (JU)Speck Andrea, Falera/HaldensteinSpescha Valentina, PigniuSpinas Giatgen, SurVital Otto, ZuozVonmoos-Simonett Luzia, IgisLa marellaRR, dumengia,12.30L’emissiun focusescha e reflecteschadurant 30 minutas in tema. Elladat in cuc davos las culissas, explitgeschae metta en context, sajaquai fenomens novs e nunenconuschents,ubain istorgias che paran aprima vista enconuschentas.Propiests tut ch’i tschivla36 collavuraturas e collavuratursdad RTR han exprimì lur propiestsper l’onn nov. Ina psicologa ed inpsicolog da scola dattan buns cusseglse fan curaschiTotò, il prinzi da las risadasAvant 50 onns ha Antonio de Curtisin arte Totò bandunà la tribuna.La Marella quinta, co ch’il povermattet Antonio è daventà in dalspli gronds comichers insumma.Stailas e stailas ...L’onn 2009 è l’onn internaziunal dal’astronomia. Trais commembers dal’uniun astronomica dal Grischunquintan da las stailas e lur fascinaziun.Davos las culissasda las pendicularas da MustérL’emissiun preschenta in patrugliader,in maschinist, in manader dafatschenta e las manadras da la gastronomiada las pendicularas daMustér.Mes emprim autoSis persunas quintan d’in object tutspezial: l’emprim auto.100 onns Pro NaturaIn sguard en l’istorgia ed als projectsactuals da la Pro Natura.Mes cudeschscun Silvia Hofmann-ConradSilvia Hofmann-Conrad ha gidà afundar l’archiv da cultura da dunnasdal Grischun. Ella porta trais cudeschsen l’emissiun.Seniors fan teaterEn la chapitala grischuna datti dapi15 onns il Senioren Theater Chur.Trais commembers quintan, pertgech’els fan insumma teater.Co ha il magister dad esser ozendi?Nus preschentain ina magistra da56 onns ed in magister da 31 onns,ch’han chattà lur atgna rolla e lurmoda da vegnir a frida cun quaiche vegn pretendì en scola.La via al spiritual – ina invistaLa marella dat in’invista en la vitaal seminari da spirituals a Cuira.A pled vegnan il nov regens dalseminari da S. Glieci, sur Ernst Fuchsed ils trais students rumantschs.Savair dapli dal tscharvèAndreas Müller, psicolog e psicoterapeute l’anteriur derschaderfederal Giusep Nay quintan da lurfascinaziun dal tscharvè.Noss tscharvè emprenda gugentMonika Berther-Sommer da Ruerasè trenadra dal tscharvè. La marellaha discurrì cun ils participants dalcurs da trenament dal tscharvè.Il tavulin litterarClà Riatsch, Hardy Ruoss ed EstherKrättli discutan ils dus cudeschs:Die Geschichte des Herrn Casparisdad Iso Camartin ed Uondas da DumenicAndry.Il turpetg – in’emoziun universalaTrais redacturas da la gasetta Puntsquintan, pertge ch’ellas sa turpegian,il psicolog Gion Duno Simeondi, pertge che la glieud sa turpegiainsumma.Mes cudeschsIl magister Daniel Badraun da Samedan,che stat en il chantun Turgoviadeditgescha ses temp liber asia gronda passiun: la litteratura.Ils onns grass ed ils onns maghersda BravuognAvant in pèr onns è Bravuogn vegnìenconuschent tras la seria da televisiunDie Direktorin. La marella dumonda,pertge ch’il lieu ha ussa talsproblems.Catechissem, chorals e ductrina –l’instrucziun da religiun ier ed ozIn sguard en l’istorgia e l’entretschamentda la scola e la baselgia.A pled vegnan er scolaras e scolarsda Zernez.Rir fa bain – tut seriusRir è in linguatg universal. Il cabarettistFlurin Caviezel, la dunnaclowna Margarita Candrian e latrenadra da rir Jolanda Casutt quintandal rir.La mia è la meglraPer il di da la mamma raquintanCorsin Farrér, Philipp Gunzinger eRilana Cadruvi da lur mamma.BurnoutEnrico Kopatz ed Ursina Solèr-Niggliquintan da lur experientschascun quai ch’ha num oz burnout.Il tavulin litterarClà Riatsch, Hardy Ruoss ed EstherKrättli discutan ils dus cudeschs:Sez ner dad Arno Camenisch e Flughafenfischedad Angelika Overath.Selva oz e Selva avant 60 onnsIl zercladur 1949 ha devastà in fieuil vitg da Selva quasi dal tuttafatg.La marella porta impressiuns actualasda Selva e lascha raquintartrais persunas da quai, ch’è capitàquella giada.Ina ierta tragica en Val Müstair –viver cun Chorea HuntingtonNagliur en Europa n’ è la malsognamortala derasada pli ferm ch’eVal Müstair. Ina famiglia rumpa iltabu e raquinta.Tutgà dal chametgRiccardo Demarmels, GenovevaCadruvi, Josef Barbüda e ClaudioMaissen han stuì far experientschascun il chametg. Els raquintan, coch’els as sentan oz, cur ch’i chamegia.Cuba – mi’amurAvant 50 onns è Cuba daventà instadi communist. Duas dunnas rumantschas,ch’èn idas l’emprim scoturistas en Cuba han oz relaziunsfitg stretgas cun l’insla.Vegnida gronda cun protesasMadlaina Gaudenz da Favugn è naschidacun ina chomma pli curtache l’autra ed ella ha survegnì siaemprima protesa avant 15 onns.Viver cun ina protesa è per ella insatgedal tuttafatg normal.Cur che l’amur fa malUmans giuvens e pli vegls quintanlur istorgias d’amur per part fitg intimased actualas.Tranter James Bond e poesiaIn di cun l’artist Not Vital, in artistengiadinais da renum internaziunal.In di cun sor Domenicaen la claustra San Jon da MüstairSor Domenica quinta da ses di fitgreglamentà, pertge ch’ella è ida lavia per Dieu e daco ch’ella ha giabandunà la claustra, er sche quai èscumandà.Senza radio na fissi betg bunSilvan Caduff, in giuven da 18 onns,na vesa nagut, el è naschì tschorv.In di da stad cun Silvan.Pops, pezs ed ils trais pinguinsIn di cun Lisa Bosshard, educaturad’uffants pitschens en la canortaCosmait a Cuira.Dapli plaschair da la resgiaa motor che dal computerLa giuvna bostgera e selviculturaIris Castelberg quinta da sia passiunper il guaud e da sia lavur en insectur che vegn dominà dalsumens.Mintga chat è in projectIn di cun Claudia Knapp, schurnalistalibra e curatura da la ChesaPlanta a Samedan mussa, ch’ella èbuna da midar sia chasa d’in di sinl’auter en in bazar african.Il newsmakerIn di cun Andri Franziscus, in dalsproducents da la Tagesschau. El èresponsabel per la furma ed il cuntegnda l’emissiun.Il tavulin litterarIl tavulin litterar direct da l’hotelFravi ad Andeer cun Clà Riatsch,Hardy Ruoss ed Esther Krättli. Elsdiscutan trais cudesch che tractaneveniments istorics: Hier hört mankeine Glocken da Peter Michael-Caflisch, In schuldau d’Alsazia enl’Emprema uiara da Theo Candinase Sofia – eine Frau aus dem Prättigaudad Erica Brühlmann-Jehli.Il polesch – in tut auter ch’ilsautersIl chirurg Jürg Pfister, Ladina Campell,Clau Scherrer e sia sora Judit

Kleber-Scherrer discurran dal polesche sia posiziun particulara.L’istorgia svizra: multifara,viva e chapriziusaIn gir cun dus students tras la novaexposiziun permanenta dal museumnaziunal a Turitg.Il scussal – decoraziun, protecziunu nostalgia?Trais persunas raquintan dal scussal –in object ch’ha per motivs differentsina funcziun impurtanta en lur vita.Mes cudeschsL’artist engiadinais Jacques Guidonche stat a Zernez deditga ses temp libera sias grondas passiuns: la picturae la litteratura.Ora cun cruschs, sontgadads ebaldachinLa segunda dumengia d’october èmintgamai perdunanza a Lumbrein.I vegn raquintà da las preparativas eda l’istorgia da la processiun impressiunanta.Russers, tatsch e frutta di mareAvant 100 onns duvrava ina chasadala mesadad da las entradas per ilmangiar, l’onn passà eran quai enmedia mo anc 7%. In sguard sin ilsplats grischuns.Quatter san blers – Rumantschs elur plurilinguitadIl tema dal quart di da radio da lasculturas europeicas è la plurilinguitad.Tschintg persunas quintan da lurmotivaziun d’emprender linguasestras.Il tschiel dividì – il mir e la litteratura20 onns suenter la midada enGermaniaPolitica e litteratura, propaganda ulibertad artistica: co tractan scripturse scripturas il passà?La Svizra ed il mirIna analisa da la muntada e las consequenzasdal mir da Berlin per laSvizra.Il tavulin litterar dals dis dalitteratura a DomatClà Riatsch, Hardy Ruoss ed EstherKrättli discutan live ils cudeschs:Kinderspielplatz da Martin Walsere Meine Preise da Thomas Bernhard.Calvin e fastizs da la refurmaziunen il Grischun«Calvin, naschì avant 500 onns, è ancadina preschent – er en il Grischun.»Quai di il reverenda da la Val MüstairHans-Peter Schreich-Stuppan.La Quotidiana – ina gasettapitschna cumbatta per l’avegnirIna discussiun cun persunas che faned han fatg La Quotidiana e cun l’editursur da la situaziun actuala el’avegnir.Lü-Stailas – astronoms da num e dapum duessan scuvrir il tschiel da laVal MüstairIls scienziads Václav ed Jitka Ourednikhan construì a Lü ina chasa cunl’infrastructura per astronomia edastrofotografia.L’album da tuns nr. 4 cun Ladina,Benjamin e DaliaLadina Lozza, Benjamin Bromeis eDalia Poltera èn naschids tuts traisl’onn 2005. Dapi quatter onns documenteschala marella il svilup da lurlinguatg.MS – la malsogna che ha millifatschasMintga di survegn ina persuna la diagnosaMS – Multiple Sklerose. Dusgiuvens pertutgads ed in neurolograquintan da la malsogna.Mes cudeschsIl giast, Theo Candinas da Surrein,festivescha ils 19 da december ses80avel anniversari.Rumantsch en Val d’Alvra:in linguatg en la defensiva?En Val d’Alvra è la situaziun dals linguatgssa midada ils davos onns e samida vinavant. Il rumantsch vegn plie pli sut squitsch. Pertge vegn il rumantschstuschà a chantun? È el mopli en la defensiva?Il forum, RR, sonda,12.30Persunas dal fatg e dal champ da lascienza preschentan, decleran,analiseschan e reflecteschan durant30 minutas fenomens, svilups e dumondasda la vita e da la societad.Iso CamartinBach e la filosofia da NadalLa fevra da WertherGottfried Keller e ses patriotsLa Effi Briest da Theodor FontaneIl Jürg Jenatsch da ConradFerdinand MeyerIl chastè da Franz KafkaRequiem per in imperiIl gidanter da Robert WalserLa ventira da legerTgi è signur Keuner?Ingeborg Bachmann rumpa lasconvenziunsAdolf CollenbergBab e figlia Theobald – dus piuniersMargareta von Planta e si’amurRegula Engel-EgliIn barun da SiatMaria Theresia Scherer ed il GrischunLa disciplina ecclesiastica d’antrurasJakob Bundi, Viadi a Gerusalem1591/92Las dunnas e l’emigraziunFlurin FilliCharles Darwin e l’evoluziunLa chatscha e l’evoluziunChasper PultDa corvs e zagrendersIls Rumantschs ed il filmL’aua lava tutTut che flureschaIl di dals fugitivsLabirint libertadMinoranzas sur marChastognasZains, calusters e clutgersPhilipp RammingEmoziunsIl turpetg e la vargugnaLa ravgiaLas mirvegliasSchigliusia e scuidanzaDesperadamain inadequatsCur ch’ils sentiments van en rodaSentiments che stgaudan il corSa metter en la pel d’in auterL’iert da las emoziunsClau LombriserDuvrain nus dapli morala?Cristifidaivels en l’Egipta – muslimsen SvizraSaulus-Paulus: purtret d’in pitschengigantTi na duais betg far in maletg da DieuDieu è glisch – ina religiun senzamaletgsCuntrastsTvR, dumengia, 17.25, SF1Il num cuntrasts è program. L’emissiunviva da cuntrasts da stil, da differentasavischinaziuns a temas variads.Ils cuntrasts, l’emissiun emnilada 25 minutas, preschenta e reflecteschatemas/midadas/svilups/movimentsdal mund rumantsch, relevantsper la Rumantschia e per il Grischun.Il mitus da la Greina – ina cuntradaen il decurs dal tempLa Televisiun Rumantscha e la Televisiunda la Svizra taliana han fatg infilm communabel che mussa, co chela Greina è daventada in mitus.MagazinL’architectura da la terra. Il film da laretscha da scienceSuisse preschentaAdrian Pfiffner, professer e directurda l’institut per geologia a l’universitadda Berna durant sia lavur.Ulteriurs temas: Café Caflisch – il novprogram da Linard Bardill e PippoPollina e 100 onns Pro Natura –in’istorgia da successIls Alsazians en FrantschaLa seria minoritads en l’Europa da laTelevisiun Rumantscha tranter il tudestged il franzos.Controvers: Tge influenzas avess inNA a la circulaziun libra da persunassin l’economia Grischuna?Renè Spescha discuta cun LudwigLocher, president da la chombra dacommerzi dal Grischun e directur dala EMS chemia a Domat (pro) e JonPeider Lemm, president pps dals Grischune possessur d’ina firma d’immobigliasa San Murezzan (contra).Famiglia e lavur ISavair cumbinar la vita da famiglia ela lavur na pertutga betg mo las dunnas.La tgira d’uffants pitschens occupal’entira famiglia ed è ina sfidaper l’entira societad.MagazinIls passlungists grischuns DarioCologna, Toni Livers e Curdin Perlpassentan in enviern intensiv cunsuccess. Tge persunas als dattan laforza?Ulteriurs temas: Sport-kids – uffantssurvegnan tschaffen da far sport e ilsumens dal lift – in job pretensius, ersch’el è lungurusQuels da LüEn temps da midadas istoricas s’avischinail cineast Bruno Moll en inpurtret persunal a la pitschna vischnancada Lü.Cunfins cun foras –Schengen ed il GrischunLa Svizra è dapi il december 2008commembra da la cunvegna Schengen.Mida quai insatge als cunfins?MagazinLa Kammerphilharmonie Grischun festiveschases 20avel anniversari. IlsCuntrasts èn preschents ad ina provad’orchester per il concert da festacun la 9avla da Beethoven.Ulteriurs temas: Violenza a chasa – covegni gidà a las dunnas pertutgadase Back cun slang – il nov videoclip dalas Liricas Analas.Famiglia e lavur IILa situaziun da la tgira d’uffants enEngiadin’Ota cun ina scola dal di aS-chanf è dal tuttafatg autra chequella en Engiadina Bassa: exempelsper models da la tgira d’uffants.Il tavulinSilvia Casutt e Caudia Troncana scopresidentas communalas dattan ellasen il tun en lur vischnancas. Las collegasd’uffizi sesan a maisa cun OtmarSeilerSchi lunsch navenLunsch sur Schluein sa chatta il chastèda Löwenberg, il center da requirentsd’asil. Tge han ils abitants ed ilsrequirents d’asil da far in cun l’auter?Il tschiervIl film accumpogna in vadè-tschiervdurant ses emprim onn da vita e preschentainvistas unicas en il cumportamentda quest animal magnific.MagazinBernard Cathomas, il directur daRadio e Televisiun Rumantscha va enpensiun.Ulteriurs temas: Etica ubain religiun edetica, ina contribuziun en vista a lasvotaziuns e La strietta sin CD – in novdisc cumpact dal Radio Rumantsch.Controvers: Religiun – etica –u omadus?René Spescha en discussiun cunClau Dermont, commember socialistsgiuvens, Rueun, Fadri Ratti, plevonrefurmà, Favugn, Judith Friberg, presidentaengaschi catechetic Surselva,Breil e Heinrich Berther, deputà pcd,Mustér.Un bacio a la mamma –Uorschla Janett-TonasIn omagi a la mamma UorschlaJanett-Tonas da Tschlin († 2009) ch’hadà enavant sia gronda passiun per ilchant a ses figls, quatter èn musicistsda professiun.È para dis – Alexi Decurtins e siapassiun per la lingua rumantschaAlexi Decurtins viva per la cultura rumantschaed è cun 86 onns anc adinaentusiasticamain a la lavur.MammasPer il di da la mamma datti tschintgpurtrets da tschintg mammas –tschintg vitas differentas.Quella chaussa da las dunnas«Tge datti da dir sur da la menstruaziun?»I dess bler dapli da dir, sch’ivegniss discurrì. Malgrà che dus terzda la populaziun mundiala menstrueschanmais per mais, è quai anc adinaina chaussa suspecta.Selva brischa60 onns suenter il sgarschaivel brischamentdal vitget Selva lascha il cineastGieri Venzin reviver ils dis istorics.35 I 36

Controvers: dapli incumbensase damain raps per las vischnancaspitschnas!La nova gulivaziun da finanzas. RenéSpescha en discussiun cun Jon DomenicParolini, president da la cumissiune president communal Scuol,pbd, Beatrice Baselgia, presidentacommunala Domat, deputada PS ePatric Vincenz, president communalSavognin, pcd.MagazinEdgar Vital è stà durant plirs decennisdal 20avel tschientaner in dals pliremartgabels picturs dal Grischun: inmaister da la pictura figurativa.Ulteriurs temas: Lavur curta – la crisaeconomica tutga era il Grischun edextra muros – Poschiavo sa preparaper retschaiver il cussegl grond.Las emprimas1979 han las emprimas 10 buobasfatg la matura al gimnasi da Mustér.Tge è daventà d’ellas?ProtesasTschintg persunas raquintan e mussan,co ch’ellas vivan lur mintgadicun lur protesa da la chomma u dalmaun.Las dialas da l’hotelIls Cuntrasts accumpognan tschinchgiuvnas durant ils trais onns da furmaziuna la scola da gastronomia aPassugg.Program da stad da laTelevisiun RumantschaMinisguard – l’emissiund’infurmaziun per uffantsTge capita cun ils peschs, sch’il chametgdat en l’aua?Il taur Marwis e la festa da lutga aSilvaplaunaEmprima visita tar ils pulschainsPli pauc gudogn per la EMS-ChemieTelesguard – da piz a chantunIl Telesguard da la Televisiun Rumantschafa questa stad viadi tras ilGrischun – da piz a chantun. En 7etappas cun sentupadas da la Surselvafin en Val Müstair e surtut cunistorgias da noss mund rumantsch.L’emprima etappa maina da Tschamuta Glion.Tschamut: en tschertga d’aurMustér: campadi Fontanivas,in pitschen juvelVal Sumvitg: visita a dunnaErna CathomasTrun: il viadi dal satg da rument dachasa a la deponiaRueun: spassegiada sin la via dalsPolacsSiat: visita tar duas giuvnas pastrassin alpMinisguardTge è il bel vi da la trid’aura?La malsogna da la lieunga blauaAcziun da notg da la polizia e dalveterinari chantunalVal Müstair ha festivà Dario ColognaUffants han inscuntrà in expert dal’astronauticaSegunda visita tar ils pulschainsTelesguard – da piz a chantunDa Glion a Domat.Castrisch: a pestgaLaax: curs da rumantschBargis: sin viadi cun il busConn: en cuschina tar Guido CastyDomat: en tegias da culmMinisguardL’aua dals bogns avertsUffants fan teater a LaaxBun’emna per ils pulschains25 onns Open Air LumneziaTelesguard – da piz a chantunDa Domat ad Andeer.Razén: en tschertga da dretgsRumantschsVeulden: Plasch Barandun mussa lasinscripziuns da las chasasTumleastga: la vallada dals chastelsCazas: ina visita tar sora Fidelis en laclaustraViamala: ina visita en la chavorgiaMuntogna da Schons: far fain cunJolanda DolfMinisguard – l’emissiund’infurmaziun per uffantsGrippa da portgsGronda fortuna a Raschvella30 milliuns francs per rachetasShow d’eroplans da modelLas cursas dals pulschainsTelesguard – da piz a chantunDad Andeer a Beiva.Ziràn: 153 tavlas cun maletgsCasti: Gran Alpin – in furnitur dagraun biologicMistail: La baselgia da Son Pieder –da Hamburg fin RadonsZiteil: Il pli aut punct da pelegrinadien EuropaAlp Flex: «Il pli bel lieu dal mund»Beiva: Blers abitants discurran 3 linguasMinisguard – l’emissiund’infurmaziun per uffantsIl rumantsch grischunNagin rumantsch grischun en scolasengiadinaisasCletg tar crudada d’aviun a SamedanQuant nets èn ils mauns?Senda da perscrutadersOvra d’art cun 35 000 ballas da tennisBainbaud giaglinas creschidasTelesguard – da piz a chantunDa Beiva a S-chanf.Val Fex: ils purs da FexSan Murezzan: il polizist da Top of theworldMuottas Muragl: ils ustiers sin2700 m s. m.Samedan: il Club 1889S-chanf: la chasa davos ils sgrafitsS-chanf: il menhirMinisguardKamov – il helicopter giganticNov helicopter da la RegaScola da talents a GlionPaginas d’internet privlusasNov dachasa per las giaglinasTelesguard – da piz a chantunDa S-chanf a Scuol.Bainbaud cumenza il temp intensivper ils chauns da salvamentIl plain in pigna da dunna AnninaLa fabrica da trens ad ArdezGian da Scuol fa lavurs che ses clientsna pon betg farIna vischnanca extremamain fortaMinisguardFastizs da dinosaursCumadar la buis da chatschaDal pulschain a la giaglinaTelesguard – da piz a chantunDa Scuol a Müstair.Dapi 14 onns en il servetsch dalschavalsStretg, bass, stgir e fraid – en lasminieras da S-charlCun il Pinzgauer per latg d’alpL’ustiera da LüIna pitschna oasa – l’ospital en la ValMüstairAl cunfin - sin visita tar Andrea VitalEnavant – vinavant;Corsin Farrér – pur e politicherCorsin Farrér è stà in onn presidentdal cussegl grond dal chantun Grischun.Ils Cuntrasts l’accumpognan.Il tavulinNadine Camichel, finalista da la concurrenzaprincessa da latg e SilvioPfister, il mister Heubuuch s’entaupancun Otmar Seiler.In sigl en l’aua chauda –a chatscha cun ils KilliasAugustin Killias va a chatscha cun siadunna Rita e trais da sias figlias. Copassentà la gruppa extraordinaria ilsemprims dis da chatscha e tgi fa preda?Buob, quescha! La sort dils pasterspigns pli baud ad alpOnns en ed onns ora han las alpsdà fadia e paun era ad uffants –a buobs. Id ha dentant dà tals, ch’hansuffrì e patì.NilouNilou – ina paraula moderna chemussa il siemi d’ina giuvna iranaisache less midar sia vita. Ses grondsiemi è da far in viadi en Svizra. Vegnel a s’accumplir?MagazinTarcisi Cavigelli planisescha las installaziunselectricas dal center d’agidMbara Ozioma en NigeriaUlteriurs temas: Il monument è sanà –la punt dal Landwasser da la ViafierRetica è vegnida renovada e fascinaziunJürg Jenatsch – cudesch e teaters’avischinan a la famusa figura grischunaSimplamain delizius –l’emna culinarica dad RTRPer ils Cuntrasts cuschina Arno Sgier,il meglier cuschinier rumantsch giu laBassa, in menu cun products grischuns,ch’Andrin Willi ha rimnà epreschentà durant in’emna al RadioRumantsch.Ir viaAvant ventg onns è il mir crudà.Dapi lura èn blers abitants da la DDRids en il vest a bajegiar si ina novavita. Il film Ir via purtretescha dus anteriursabitants da la DDR che vivanen il Grischun.Il tavulinIls dus scolasts e spezialists AdrianoIseppi e Clau Scherrer discurran cunOtmar Seiler da lur experientschascun giuvens sportists e musicists.Controvers; Duai la Svizrascumandar d’exportar armas?Ina discussiun cuntradictorica envista a las votaziuns dal novembercun Jon Pult, president ps dal Grischun(pro) e Marcus Hasler, presidentpbd dal Grischun (contra).Dretga realitadEn las rollas dals inamurads dalgrond teater en il liber In siemi dallanotg Sogn Gion a Laax debuteschanquatter giuvens grischuns, ch’han enil mintgadi real tut autras occupaziuns.L’actur e reschissur Bruno Cathomasha accumpognà els en il processda la lavur artistica.Ruosna 3En curt entschaiva la davosa fasa dala NEAT. Arthur Loretz ed AlfredMonn han omadus fatg furora cun lurideas e visiuns enturn la ruosna.Omadus han dà tut per realisar lursiemis, omadus han pers.Il tavulinSuenter 36 onns tar Radio e TelevisiunRumantscha va Maria Cadruvi enpensiun. Otmar Seiler discurra cun ellada reminiscenzas dal passà.Ils Croats en il BurgenlandLa pli gronda minoritad en Austria ènils Croats. La Televisiun Rumantschaha deditgà ses proxim film dala seria Minoritads en l’Europa als45 000 Croats che vivan en il Burgenlanded a Vienna.Gì bambin? – La tschertga dalrecept per il success dals FurbazIls cuntrasts en tschertga da l’istorgiada success dals Furbaz.DCs e DVDs 2009La retscha da RTR è vegnida slargiadacun suandantas ediziuns:DC: TOP CLASSIC vol. 2Impressiuns da concerts dals onns2008/2009 da la kammerphilharmoniegraubünden grischun grigioni.DC: TOP MEMORIA vol. 126 auturas ed auturs rumantschs chen’èn betg pli tranter nus legian lurpoesias.DC: TOP KIDS vol. 9/10La striettaDC: TOP KIDS vol. 11La stria dals dents marschsDVD: Minoritads en l’Europa 9In film da Ruedi BrudererIls Alsazians en la Frantscha – sin viatranter il tudestg ed il franzos.DVD: Minoritads en l’Europa 10In film da Ruedi BrudererIls Croats en l’Austria – dapi 500 onnscumbatter l’assimilaziun.DVD: Quels da LüIn film da Bruno MollEn temps da midadas istoricas s’avischinail cineast Bruno Moll enin purtret persunal a la pitschnavischnanca da Lü.DVD: Selva brischaIn film da Gieri VenzinLa notg dals 11 als 12 da zercladur1949 è Selva en flomma. L’entir vitget– danor duas chasas – daventa l’unfrendad’in incendi sgarschaivel.60 onns pli tard lascha il cineast GieriVenzin reviver ils dis istorics.37 I 38

Schema program TvR 2009Telesguardglindesdi mardi mesemna gievgia venderdi sonda dumengia17.40 SF1 SF1 SF1 SF1 SF1 SF1Repetiziuns 11.50 ca. RSI LA 2 RSI LA 2 RSI LA 2 RSI LA 2 RSI LA 2 RSI LA 218.10 SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo18.35 SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo 18.50 SFinfo19.00 SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo 19.05 SFinfo22.00 SFinfo SFinfo SFinfo SFinfo SFinfoCuntrasts/Controvers **17:25 SF1Repetiziuns 08:30 – 14:00 SFinfo*17:15 SF107:40 RSI LA 1Istorgina17:15 SF1Pled sin viaVenderdi sontg 10-04-2009, 19.20SF1Tschuncaisma 30-05-2009, 19.55SF11. d’avust 01-08-2009, 17.50 SF1Nadal 25-12-2009, 19.20* Repetiziuns alternant cun il Kassensturz** Ulteriuras repetiziuns sin RSI LA 2 e TSR 2FrequenzasIls programs da televisiunda la SRG SSR pon vegnir recepids:– via satellit Eutelsat Hotbird 3 enl’entira Svizra.– via cabel. Ina gronda part da las chasadasen Svizra retschaivan ils programsda televisiun via cabel.L’adressa da la societad da cabel enVossa regiun pudais Vus dumandartar la vischnanca u tar Vossa administraziund’immobiglias. Ina survistadat era www.empfang.ch– via DVB-T. DVB-T cumplettescha ilschanals da derasaziun existents epussibilitescha via antenna la recepziundigitala dals programs da laSRG SSR. En il Grischun vegnan ilsprograms da SF1, SF zwei, SF info,RSI LA 1 e TSR 1 derasads via DVB-T.– via internet. Ina gronda part da lasemissiuns da la TvR stattan a disposiziunsco document da video.Dapli infurmaziuns era sin:www.empfang.ch

SvilupUras d’emissiun RR 2004–20098784 876071735195 524354672004 2005 2006 2007 2008 2009Uras d’emissiun TvR 2004–200986929598 101752004 2005 2006 2007 2008 2009Cifras multimediapage impressions, media il maisvisits, media il maiswww.rtr.ch28 69721 47590 26324 495102 418120 067www.battaporta.ch26084270281718 21413 359 13 944www.simsalabim.ch1048559467837122007 2008 2009 2007 2008 2009 2008 200939 I 40

Il Radio Rumantsch po vegnir recepì– via UU/UKW/FM e DAB+ en il Grischun,– via cabel e DAB en Svizra,– via satellit Eutelsat Hotbird 3 en l’entira Europa,– sur internet (Live-Stream) en tut il mund.Dapli infurmaziuns era sin www. empfang.chgievgia venderdi sonda dumengiaDRS novitads DRS novitads DRS novitads DRS novitadsMusica battaporta.ch Musica battaporta.ch Musica battaporta.ch Musica battaporta.chDRS novitads DRS novitads DRS novitads DRS novitadsMusica battaporta.ch Musica battaporta.ch Musica battaporta.ch Musica battaporta.chDRS novitads DRS novitads DRS novitads DRS novitadsGrischun sonor Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonorDRS novitads DRS novitads DRS novitads DRS novitadsGrischun sonor Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonorDRS novitads DRS novitads DRS novitads DRS novitadsMusica populara Musica populara Musica populara Musica popularaDRS novitads DRS novitads DRS novitads DRS novitadsMusica populara Musica populara Musica populara Musica popularaRR novitads RR novitads RR novitads RR novitadsAgenda Agenda Agenda AgendaNovitads Novitads Novitads NovitadsIstorgia + istorgias Istorgia + istorgias Istorgia + istorgias Istorgia + istorgiasImpuls Impuls Impuls ImpulsMagazin info Magazin info Magazin info Magazin infoGieu Gieu Gieu GieuNovitads Novitads Novitads NovitadsLas gasettas Las gasettas Las gasettas Las gasettasVualà Vualà satiric En atgna chaussa En atgna chaussaMagazin info Magazin info Magazin info Magazin infoResun Per trutgs e pitgognas Bunadumonda Quarta linguaNovitads Novitads Novitads NovitadsLa gratulaziun spontana La gratulaziun spontana La gratulaziun spontana La gratulaziun spontanaNovitads Novitads Novitads NovitadsProfilVita e CrettaImpuls (rep.)Impuls (rep.)Istorgia + istorgias (rep.) Istorgia + istorgias (rep.) Novitads dal mund da las religiunsPrevista program Prevista program Impuls (rep.)Novitads Novitads Novitads NovitadsGieu Gieu Gieu GieuEn cuschina En cuschina Contact ubain En cuschina Preziosa litteraraOccurrenzas Occurrenzas Occurrenzas OccurrenzasNovitads Novitads Novitads NovitadsLa discussiunConcert sin giavischCulturaCultura Contribuziun filmPrevista magazin info Prevista magazin info Prevista magazin info Prevista magazin infoMeteo/Vias Meteo/Vias Meteo/Vias Meteo/ViasEconomiaEconomiaMagazin info Magazin info Magazin info + Contribuziun Minisguard (rep.) Magazin info + SportissimoDRS Rendez-vous DRS Rendez-vous Forum La marellaGratulaziuns e prevista program Gratulaziuns e prevista program Gratulaziuns e prevista program Gratulaziuns e prevista programNovitads Novitads Novitads NovitadsMusica instrumentala (rep.) Musica populara (rep.) Parada da hits Artg musicalNovitads Novitads Novitads NovitadsParada da hitsMusica da qua e da làLa truvagliaLa truvagliaContactContactOccurrenzas/KinoOccurrenzas/KinoNovitads Novitads Novitads NovitadsDa camifo Da camifo Bunadumonda (rep.) Quarta lingua (rep.)Da num e da pum (rep.)Magazin da filmOccurrenzas/KinoOccurrenzas/KinoPrevista TSG Prevista TSG Prevista TSG Prevista CUNMagazin info Magazin info Magazin info Magazin infoSport Sport Sport SportNovitads Novitads Novitads NovitadsSemperverds + gieu Verd per semper Semperverds + gieu Verd per semper Semperverds + gieu Verd per semper Semperverds + gieu Verd per semperMagazin info / Sport Magazin info / Sport Magazin info + Sportissimo Magazin info + SportissimoDRS Echo der Zeit DRS Echo der Zeit DRS Echo der Zeit DRS Echo der ZeitMusica populara Schlagher Perlas musicalas La classicaNovitads Novitads Novitads NovitadsOr da l’archiv (rep.) Forum (rep.) Discussiun (rep.) Vita e Cretta (rep.)Contribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.) Preziosa litterara (rep.)Novitads Novitads Novitads NovitadsContribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.) Contribuziun dal di (rep.)Contact Contact Contact ContactDisc da l’emna Disc dal’emna La truvaglia (rep.) La truvaglia (rep.)Novitads Novitads Novitads NovitadsGrischun sonor Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonorNovitads Novitads Novitads NovitadsGrischun sonor Grischun sonor Grischun sonor Grischun sonorChara lingua Chara lingua Chara lingua Chara lingua33 I 34

Organigram RTRLa direcziun RTR(da sen.):Erwin Ardüser,Theo Haas,Mariano Tschuor,Gian Ramming,Pius PaulinLa preschientscha da commembersda la direcziun en gremis naziunalsda la SRG SSR:Mariano TschuorDirecziun generala (Geschäftsleitung)SRG SSR a Berna, CID R (conferenza dalsdirectur da radio), CID TV (conferenzadals directur da la televisiun), cussegld’administraziun da SwissText SA a Biel,cussegl d’administraziun da EuronewsSA a Lyon, cussegl consultativ da programsda la fundaziun da medias CIVISper l’integraziun e diversificaziun culturalaen Europa a Berlin, schuria per ilpremi da televisiun da la fundaziun damedias CIVIS, cussegl da fundaziun ANRTheo HaasCFO (conferenza dals schefs da finanzas),conferenza dals administraturs dadimmobigliasGian RammingCRK (conferenza dals schefredacturs daradio e televisiun)Pius PaulinPROD SRG (gremi naziunal dals schefsda producziun tecnica), Netzwerk T+I(gremi naziunal dals schefs da tecnicaed informatica), Netzwerk Distribuziun(gremi naziunal dals schefs da distribuziun)giunta COLORADO (nova rait da datase video HD per la SRG SSR)Erwin ArdüserCID-P Radio (conferenza dals directursda program radio)Directur RTRMariano TschuorManadracommunicaziun RTREsther BiglielReferentda medias RTRToni PolteraResponsabelstab RTRMaurus DoschSchef servetschsda program RTRSchefredacturRTRSchef finanzas edadministraziun RTRSchef tecnologiad’infurmaziun RTRManader resursasumanas RTRErwin ArdüserGian RammingTheo HaasPius PaulinDaniel Wasescha

Collavuraturas e collavuraturs RTRDirecziunDirectur RTRSchef servetschs da program RTRSchef finanzas ed administraziun RTRSchef tecnologia d'infurmaziun RTRSchefredactur RTRDirecziun schlargiadaManadra communicaziun RTRManader resursas umanas RTRResponsabel stab RTRReferent da medias RTRRedacziuns RTRMariano Tschuor*Erwin Ardüser*Theo Haas*Pius Paulin*Gian Ramming*Esther Bigliel*Daniel Wasescha*Maurus DoschToni PolteraRoger AligFlurina AndriuetBernard Bearth*Federico BelottiEsther Berther-RothmundNiculin BezzolaSandra Bianchi-SchocherPrisca Bigliel FoffaRuedi BrudererBarbla BuchliUrsin CadischNadja CadonauMaria CadruviErwin CaduffAdrian CamartinCarin CamathiasAnton CapaulPatrick CapaulAnna CaprezMartina CaprezSandra Carisch-KilliasClaudia CathomenGianfadri ConradGuadench DazziClaudio De PedriniGiusep Giuanin DecurtinsMichel DecurtinsGabriela DegondaMarianna DemontEligi DerungsGabriela Desax SolèrRoman DoblerStefan DoblerSusanna Fanzun ParoliniCurdin FliriLivio FoffaLea FrankeHubert GigerPetra GigerBertilla GiossiSergio GuetgVictoria HaasSara HauschildLadina Heimgartner*Angela HitzOlivia HitzGion HosangSabrina HugManader ressort infurmaziun RTRRedactur Svizra bassaProducent RR e responsabel newsdesk RTRProducent RR e responsabel pool RRRedactura Engiadina e Val MüstairProducent RR e responsabel rubricas RRRedactura Engiadina e Val MüstairProducenta Cuntrasts TvRManadra ressort reflexiun RTRProducent multimedia RTRRedactura Surselva43 I 44

Redacziuns RTRRedacziun musica RTRMaquilleuseFlavio HuonderIsabelle Jaeger LechthalerGeorgina JankiBeat JenalNorbert JenalAndreas JoosChristian JoosChatrina JostyEsther Krättli JennyPeter KreiligerMarlene Leupi-PfiffnerLinus LiversMarionna Lombriser-CadruviCorina LuckMirco ManetschReto MayerClaudio MelcherAlexi MonnSandra MonnChatrina Mooser-NuotclàUlrica MorellManuela MorgenthalerPaula NayLadina ParliPia PlazToni PolteraChasper PultArnold RauchHugo SchärArmon SchlegelValentin SchmedCla SchurOtmar SeilerClaudio SpeschaRené Spescha*Olivia SpinatschDavid SpinnlerAdrian StecherMaya Stecher WismerHermann ThomDavid TruttmannGion TschuorRita UfferMartin ValärAndreas WielandIsabella Wieland-DefunsAndrin WilliTonia Maria ZindelAstrid AlexandreJosefina GaudenzJachen PrevostChrista SolivaBenedetto VigneRoland VögtliLilo KuhnRedactura Engiadina e Val MüstairRedactur SurselvaRedactur Engiadina e Val MüstairProducent redacziun Surselva / Grischun centralRedactura SurselvaRedactura Engiadina e Val MüstairRedactura chasa federalaProducent RR e responsabel sport RR, referent da medias RTRRedactur Engiadina e Val MüstairManader ressort accumpagnament RTRProducent redacziun Engiadina e Val MüstairRedactur Engiadina e Val MüstairProducent Telesguard TvRProducent Telesguard TvRProducent RR e responsabel musica RTRDocumentaziun ed archiv D+A Alexi Baselgia Responsabel documentaziun ed archiv RTRBarbara GabrielArmin GruberGion Pol SimeonTecnologia d'infurmaziun T+IGioni AligAlois Beer*Daniel BertherGiacun CaduffUmberto CamathiasMarkus CaprezRita DeplazesManader producziun radio RR45 I 46

Tecnologia d'infurmaziun T+IScolaziun / furmaziun linguisticaAdministraziunReto DerungsOscar FleppNot FranziscusCorsin GadolaCristian GottschalkEnver KrasniqiBeat Lozza*Ingo MainkaRebecca MoriGerd RehmConrad SchlosserCarlina Schluep-RiediRoman SchmidGiuachin TuorClau SolèrErna Casal-à PortaGieri CathomenClaudine Cavegn-CavegnAnna Helena CaveltiJohann ClopathRenata Decurtins-DeplazesAntonia Desax-SpeschaRomina DietrichClara GerberMargreth JanjöriMaia Just-TscharnerAndrina LuzioMarina MorgenthalerNiculina Pitsch-PitschMaria RenschClorinda Tgetgel-Della ValleManader informatica RTRResponsabel transmissiuns RTRResponsabla multimedia RTREmprendistEmprendistaEmprendista* commember dil cader

Structura da persunalDumber dal persunalRadio RumantschTelevisiun RumantschaMultimedia0,020,375,60,020,680,73,125,781,13,927,785,45,729,587,55,223,498,1Dumber dal persunal tenor plazzas a temp cumplaine tenor persunasplazzaspersunal12813814815516316295,9101,3109,9117,0122,7126,72004 2005 2006 2007 2008 20092004 2005 2006 2007 2008 2009Cumpart umens e dunnasdunnasumensStructura da vegliadetgnadunnasumens58%54%56%57%54%55%25271942%46%44%43%46%45%92019903111282004 2005 2006 2007 2008 200916–19 20–29 30–39 40–49 50-59 60e pli veglGrad d’occupaziunPartiziunsdunnasumens63program 70%administraziun 15%T+I e D+A 15%314610183916200–29% 30–59% 60–79% 80–99% 100%47 I 48

Dumber d’aspectaturAs TvR 2004 – 2009TelesguardCuntrastsIstorgia da buna notg59 70031 700143 00051 90042 50058 00038 00050 00062 00035 50042 00050 00043 30050 00056 00045 20052 10053 000*Media a partir dals29-03-2005 cun il novtemp e plaz d’emissiundal Telesguard sin SF1a las 17:45.2004 2005* 2006 2007 2008 2009Part dal martgà RR 2004 – 200918,017,220,914,9 14,4 14,32004 2005 2006 2007 2008 2009**Dapi 2009 midada dasistem da mesiraziun.Cumparegliaziun cun ilsonns precedents n’è betgpussibla.Part dal martgà RR 2009 en il territori d’emissiun*Auters da la SRG SSR 61%Radio Rumantsch 21%Privats 16%Radios da l’exteriur 2%*Territori d’emissiun:entir Grischun plusregiuns fin Buchs SGe Walenstadt.41 I 42

Quint annual RTR 2009En il decurs da l’onn 2009 èn las societads regiunalasda la SRG SSR idée suisse vegnidasrefurmadas. Quellas midadas da statuts han erpertutgà la societad regiunala SRG SSR SvizraRumantscha (SRG.R) ed han in effect direct sin ilprincip da facturaziun. Per consequenza n’haRTR er betg da preschentar pli il quint annualals gremis SRG.R per approvaziun.Nov na preschenta mintga unitad d’interpresabetg pli in quint dals custs cumplains(Vollkostenrechnung), mabain in quint da custsparzials (Teilkostenrechnung). Quel vegn revedìda la revisiun interna ed externa. Il quint dalscusts parzials RTR vegn a partir dal 2010 – scotut ils quints da las unitads d’interpresa SRG SSR– approvà directamain dal cussegl d’administraziunnaziunal ed integrà en in quint annualconsolidà da la SRG SSR.Sin fundament da quella midada na publitgeschaRTR betg pli in quint annual. En ilrapport annual sa restrenscha RTR a la publicaziund’intginas cifras relevantas.

Las cifras da RTR vegnan reflectadas en il quintannual da la SRG SSR idée suisse. Quel cumparail zercladur 2010.Expensas da gestiun RTR 2004–200921,4 miu 21,4 miu22,9 miu25,6 miu23,7 miu22,4 miu2004 2005 2006 2007 2008 200951 I 52

Entradas da gestiunAttribuziuns da la SRG SSR idée suisse 98%Retgav commerzial ed ulteriur retgav 2%Expensas da gestiunCusts da persunal 68%Custs da program e producziun 13%Auters custs 17%Amortisaziuns 2%Repartiziun custsSalaris ed onuraris 78%Prestaziuns socialas 16%Indemnisaziuns ed auters custs 2%Supplements 4%Structura da persunal (plazzas)Persunal cun contract collectiv da lavur 103,8Persunal cun contract da cader 12,4EmprendistAs, practicantAs 7,8Persunal cun contract individual 2,6Plazzas cumplainas 126,653 I 54

Gulivaziun da finanzas entaifer la SRG SSRLa SRG SSR vegn finanziada per dus terzs dataxas e per in terz d’entradas commerzialas (reclama,sponsoring). Quels meds reparta laSRG SSR tenor ina clav da finanziaziun a las unitadsd’interpresa da radio e televisiun en lasquatter regiuns linguisticas. Grazia a questa gulivaziunda finanzas solidarica tranter lasregiuns linguisticas obtegnan las unitads d’interpresaRadio Suisse Romande (RSR), TélévisionSuisse Romande (TSR), Radiotelevisione svizzera(RSI) e Radio e Televisiun Rumantscha (RTR)ina pli gronda cumpart dals meds. Quella gulivaziunpermetta programs equivalents e cumpetitivs.La SRG SSR impunda las taxas da recepziununicamain per la purschida da program, a laquala l’interpresa è obligada tenor il mandat daprestaziun.PopulaziunSvizra tudestga 72,0%Svizra franzosa 23,6%Svizra taliana 4,4%Entradas SRG SSRSvizra tudestga 70,4%Svizra franzosa 25,4%Svizra taliana 4,2%Repartiziun medsSvizra tudestga 45,9%Svizra franzosa 32,2%Svizra taliana 21,9%La cumpart da la populaziun rumantschaentaifer la Svizra munta a radund 0.8 %.La cumpart dals meds attribuids munta a 1.9%da las taxas da recepziun.

La SRG SSR idée suisseGruppa – l’organisaziunLa SRG SSR è ina organisaziun senza finamira dafar profit (NPO). Ella vegn manada sco gruppacun set unitads d’interpresa, cun societads affiliadase da participaziun. Finanziada vegn ella per70% da taxas e 30% d’entradas commerzialas (reclama,sponsoring eav.). Cun var 6100 collavuraturAs(4800 plazzas a temp cumplain), cun inasvieuta annuala da passa 1,6 milliardas, cun 18programs da radio, 8 programs da televisiun, websitesper cumplettar e servetschs da teletextper las quatter regiuns linguisticas è la SRG SSRla pli gronda interpresa da meds da massaelectronics da la Svizra.Servetsch public – l’incumbensaLa SRG SSR retschaiva dal cussegl federal ina concessiunche definescha las incumbensas daprogram. Quellas ademplescha la SRG SSR cunl’uschenumnà servetsch public. Il servetsch publicsvizzer è ina offerta da program che resguardails differents basegns ed interess da la populaziunen las quatter regiuns linguisticas. La SRG SSRgiauda gronda credibladad e confidenza, er graziaa sia independenza. L’independenza da las mediasenvers il stadi è garantida en la constituziunfederala. L’independenza economica e l’organisaziunautonoma èn dadas da la lescha federalada radio e televisiun (LRTV).Idée suisse – la raison d’êtreLa SRG SSR preschenta e reflectescha la Svizraen sia diversitad. Ella fa quai cun ina auta qualitadpublicistica e cun ina vasta paletta da programsen ils secturs da politica, cultura, societad, sport edivertiment. Cun quai contribuescha ella essenzialmaina l’integraziun da las regiuns linguisticased a la tgira da lur identitad. Ella promova ladiversitad culturala, l’unitad naziunala ed il svilupda la cultura politica.55 I 56

Domicil (tut il persunal)Cuira 40,7%Surselva 27,8%vischinanza da Cuira 17,9%Engiadina 6,8%Bassa 4,9%Surmeir/Sutselva 1,9%Idioms (redacturAs RTR)Sursilvan 53%Ladin 36%Surmiran 10%Sutsilvan 1%Populaziun rumantschaPopulaziun rumantscha tenor dumbraziun dal pievel 2000Bassa 33%Surselva 30%Engiadina/Val Müstair 20%Grischun tudestg e talian 10%Surmeir 5%Sutselva 2%Repartiziun tenor singulas regiunsintschess populaziun totala R sco ML/LD* en % da la populaziun totalaSursilvan 32 645 17 897 54.8Sutsilvan 7 205 1 111 15.4Surmiran 6 904 3 038 44.0Puter 18 296 5 497 30.0Vallader 8 145 6 448 79.2Grischun tudestg e talian 113 868 6 177 5.4Grischun 187 058 40 168 21.5Bassa 20 393Svizra 7 288 010 60 561 0.8R = rumantsch; ML/LD = meglra lingua e/u lingua discurrida en famiglia, en scola e/u en la professiun.Tenor la retschertga da la SRG SSR 2007 chapeschan 36% da la populaziun grischuna rumantsch.49 I 50

A revair en mia televisiunA revairVus vegnis ad avair percurschì: dapi l’entschattanovember 2009 terminescha la Televisiun Rumantschasias emissiuns cun il purtret da persunasrumantschas e lur giavisch a revair en miatelevisiun. Igl èn persunalitads dal Grischun chefan visibel, tge ch’ellas pensan, giavischan, siemiane planiseschan. Bler han ellas gia mess enmoviment e creà, auter sto anc vegnir realisà.Per la TvR èn quellas persunalitads impurtantassco eroxas ed erox dal mintgadi. Ellas cumprovanla vivacitad e la creativitad d’in pievel muntagnardagil ed optimistic, pront d’acceptarla vita e quai ch’ella porta – oz ed en il futur.Quella vita vegn reflectada en nossa televisiun.Seraina Campell, scienziada Parc Naziunal e chatschadra, Zernez

Tumasch Rageth ed Andi Spreiter, bostgers, FlemAndreas Caminada, capocuschinier, FarschnoUrsin Defuns, musicist, Mustér59 I 60

Ernst Bromeis e figl Benjamin, artist/aventurier, CuiraGion Antoni Caminada, architect, VrinNicholas Dawes e Vanessa Wirz, scienziads a l’institud per il studi da naiv e lavinas SLF, Tavau61 I 62

Giovanni Netzer, iniziant e manader artistic Origen, SavogninArno Del Curto, trenader da hockey, Tavau ed ils Piccolos e Moskitos, ScuolImelda Bundi, casarina, Trun-Zignau

La Chanzun RumantschaTras la musica ed il chant vul RTR adina puspèsvegliar emoziuns e fascinar ses public per l’agen:per las dultschas melodias che nus avain udì entgina, per il chant viril che lascha tremblar nossasvals, per las armonias schubras da noss chorsmaschadads, per la lirica da noss trubadurs echantauturs, per il rock e hiphop rumantsch checonuscha nagins cunfins linguistics. Chant emusica èn numnadamain anc adina pitgas impurtantasda la cultura e societad rumantscha.Dapi 25 onns promova il Radio Rumantsch lascena dals chantauturs, dals chors, da las musicas,dal rock e pop en Svizra Rumantscha. La ChanzunRumantscha è stada in’ulteriura acziun per rinforzarquest stgazzi cultural.Durant 2 emnas èn las chanzuns selecziunadasvegnidas preschentadas al radio ed auditurased auditurs han pudì vuschar per lur favurits. Las10 chanzuns cun las pli bleras vuschs han cuntanschìil final ch’ha gì lieu a Lugano cun in’emissiuna la televisiun, sonda saira, ils 5 da december2009, durant il meglier temp d’emissiun sin RSILA 1. La chanzun victura ch’ha survegniu las blerasvuschs e che po sa numnar La Chanzun Rumantschaè La sera sper il lag da Gion Balzer Casanova.63 I 64

RTR en la SRG SSRUnitads d’interpresaDirecziun generalaArmin WalpenIngrid Deltenre /Ueli HaldimannWalter Rüegg /Iso Rechsteiner Gilles Marchand Gérard Tschopp Dino BalestraBernard Cathomas /Mariano TschuorBeat WitschiSocietads affiliadas57 I 58

Liricas analasAlpina Quintett

Trubadurs Peder e FlurinBa-Rock67 I 68

Alexi e MarcusCantus Firmus Surselva69 I 70

FurbazDiabolics

71 I 72

Il public ed ina gruppa d’experts han tschernì laschanzuns rumantschas da las differentas spartasper la concurrenza:Chantautur/asMia flotta LisalottaDas tragliunIl clom dalla Greina*Sendas oranschaIl bös-ch rumantschScatla ed uvierchelIl marinerMelli sentimentsEngiadinaQuei dat ei buc tier nusTragnölinPropagand’electoralaFerm tabacLinard BardillPaulin NuotclàAlexi Nay / Marcus HobiLuis CorayLinard BardillMartina MathiuetArnold RauchAlice DarmsPaulin NuotclàAlexi Nay / Marcus HobiLinard BardillMen SteinerMen RauchChanzuns popularasDonna, donna vè a chàMintga sera (cu jeu varghel ...)Zuola roda zuolaLa parleraChe fasch qua tü randulinEgl jesterGiu enten quella valChalandamarzGiaveischs d’unfantsBien di cumarIgl fridelCanzun da S. MargriataStar se legherSch’eu füss‘na randulina*La canzun dil bautradiziunalTumasch DolfCarli ScherrertradiziunaltradiziunalTumasch DolftradiziunalOtto BarblanTumasch DolftradiziunalErnst BroechintradiziunaltradiziunaltradiziunalTumasch DolfPop/rock ICara tristeziaAlgordanzasSiemis*Tier teiKindlIn messadiUnicsSorry babyJau t’ha n’ha jent*En tia direcziunI va te gugentDa bassSchlagher / schlagher popularDa cumpignia*Mia chara EngiadinaRier e chantarNus gratuleinIl cavagl digl aug FlurinPel cumplionViver senza teiLa ghitaraChe rolla jovain noPur’amurIl «tattoo» aint in meis courCara mummaUtschels da la not*Thomas CathomenBulaisAdrian CandinasMario PacchioliCurdin NicolayMartina MathiuetPascal GamboniChristian HugelshoferIvan Zangerle / J. PeterelliSimona CaminadaBenedetto VigneLiricas AnalasMarie Louise WerthPeder RauchReto MayerArturo CasanovaMathias DerungsArno LamprechtMarie Louise WerthArturo CasanovaBenedict StecherMarie Louise WerthArno LamprechtRomilda CarigietReto MayerChanzuns da chors IIDorma bain*A TgalaveinaClera notgPer mintga flurettaSuns e tuns dil corLa Ligia GrischaPro’l RomEn in vitg alpinIgl vigl tscharscherRoseta cotschnaSurses*Canzun dil signunIncreschantümSerenadaPop/rock IIViver vetaMuond in maiMiu déMira cheuSpetga, neu*La brev d’amurLa puraAngelinaBandunauIncreschantümDaners, danersNuot VonmoosGregorius Schmid de GrüneckGion Duno SimeonGion Antoni DerungsHans LaniccaDuri SialmRobert CantieniFrank BriedelBenedetg DolfTumasch DolfCuro ManiEduard LombriserNuot VonmoosGion Giusep DerungsRoc’O’CongoRoland VögtliPascal GamboniPeter WydlerGioni FryFlurin CaviezelCorin CurschellasHadesClaudia LombrisInfluenzaHadesChanzuns da chors ICantei RomontschsIl cumün in silenziLa sera sper il lag**Gl’unviern ei cheuIl pur suveranLingua maternaAllas steilasMo aunc in pign mumentA Trun sut igl ischiScha füss ün’utschellaLa guardia grischunaReminiscenzasLa patriaIl sain da notHans ErniTumasch DolfGion Balzer CasanovaCarli ScherrerHans ErniRobert CantieniTumasch DolfGiusep MaissenIgnaz HeimTumasch DolfRobert CantieniGiusep MaissenTumasch DolfRobert Cantieni* finalists** victur65 I 66

Vinavant enavant – RTR en ventg onns2030: en il Grischun existan anc 20 vischnancas ed il chantunsez è s’allià cun l’aglomeraziun da Turitg e furma uss –ensemen cun l’anteriur chantun Glaruna e parts dals anteriurschantuns Son Gagl e Sviz – ina nova unitad politica,integrada en ina Confederaziun sa midada dal tuttafatg encumparegl cun quai ch’era 2010. RTR e sa sviluppà e satransfurmà ad ina chasa da medias per la Svizra rumantschacun in sortiment da products publicistics per ils pli diverschanals ed intents. La figlia da RTR – la nova firma ALPS –furnescha sco center da cumpetenza servetschs schurnalisticsper ina clientella mundiala.

Lain cuntinuar da fantisar: Nus essan en l’onn2030. Durant la decada da 2010 enfin 2020 avevidà midadas radicalas en Svizra ed en l’Europa.La migraziun da persunas ord l’Africa, ord l’Asia el’America dal sid era s’augmentada enormamain.La globalisaziun dal martgà e da la politicas’avanzada a moda marcanta. La crisa da finanzasen tscherts secturs ha sfurzà da reorganisar,restructurar e fundar interpresas, societads, organisaziuns,instituziuns, associaziuns. L’islam èdaventa la pli ferma religiun en l’Europa, il cristianissemha pers sia autoritad morala. Il linguatgenglais dominescha, il mandarin vegn instruì enils gimnasis. Il mund da 2030 è radicalmain inauter che quel da 2010.L’erosiun demografica da rumantschas e rumantschscuntinuescha: Las dumbraziuns dalpievel 2010 e 2015 ha mussà resultats desastrusper la populaziun rumantscha. Danovamain dattidamain persunas che pledan e chapeschanrumantsch. Ins discurriva d’ ina grondezza critica.Las gasettas da Turitg tschentavan avertamainla dumonda da la legitimaziun (ina giada dapli).En in act vigurus han intginas persunas rumantschasda tut las valladas rumantschas, ils aderentsdals idioms ed ils amis dal rumantsch grischun,ed era las persunas da la diaspora rumantscha enla Bassa, stabilì in program cun metter ils accentssin quai ch’è pussaivel da realisar e politicamainda cuntanscher. Quai ha dà la vieuta. Insatge scoina nova renaschientscha rumantscha è sa fatgavalair lezs onns là, enturn ils 2015.Midadas er tar RTRQuai temp là ha era RTR stuì far ina cura. L’onn2010 era la SRG SSR sa midada il pli ferm dapi siaentschatta avant 80 onns:– La fusiun da las interpresas da radio cun quellas da latelevisiun en la Svizra romanda, tudestga e taliana– la lavur convergenta– la centralisaziun da servetschs da support (ed auters ...)– la cumpetenza centrala e finala dal cussegl d’administraziunnaziunal.En quest ambient è era RTR sa posiziunà da nov.RTR ha fatg quai grazia a sia legitimaziun primara:producir e distribuir products schurnalisticsper rumantsch. Quai ha pretendì in ferm territorida tschep, in Hinterland rumantsch, ina cuminanzarumantscha activa ed agila, in public che recepeschaquests products, che lauda, crititgescha,stima els. Grazia als sforzs da RTR, da sia societadpurtadra, la SRG.R, la SRG SSR, d’ina ferma voluntadpolitica en il chantun ed en la confederaziunè questa midada reussida.75 I 76

Enavos en noss dis:RTR – sa midar – sa transfurmarLain uss turnar enavos en la realitad da noss dis.Co vegn RTR da mantegnair sia posiziun eraen l’avegnir? Primarmain cun furnir products medialselectronics per la Svizra rumantscha. E costo ella, l’interpresa RTR, sa midar – forsa sa transfurmar– per che sia posiziun restia ferma eraper l’avegnir. La direcziun dad RTR ed ils gremis dala SRG.R reageschan sin questa dumonda cun inavisiun:RTR conquista novas incumbensas ed in novterritori d’acziun e d’activitad.RTR – La chasa da mediasper la Svizra rumantschaGrazia a sia experientscha da realisar, producir edistribuir programs da radio e televisiun ed inaofferta multimediala conquista RTR novas incumbensasen sia cumpetenza publicistica:– RTR realisescha e distribuescha enavant tut ils cuntegns perils meds da massa electronics e per multimedia en rumantsch– RTR porscha da nov cuntegns schurnalistics per auters medsda communicaziun (pressa, cudeschs, internet) en rumantsch– RTR è la chasa da medias da la Svizra Rumantscha – in centerda cumpetenza publicistic cumplessiv.Concretamain vul quai dir che RTR na fa en l’avegnirbetg mo radio, televisiun e multimedia perrumantsch, mabain: RTR furnescha er (cuntegns)texts e maletgs per la pressa rumantscha (Quotidiana,Pagina da Surmeir, Posta Ladina, Punts,auters) e per cudeschs (Chalenders, ediziuns).Actualmain lavuran circa 100 persunas professiunalmaine direct per tut ils meds publicisticsrumantschs, quai vul dir per gasettas, radio, televisiun,multimedia, chalenders, publicaziuns.Cumpareglià cun la populaziun rumantscha chepleda, legia e discurra rumantsch è quai fitgbler. Quai è da declerar cun la situaziun specificadal rumantsch, da las atgnadads rumantschase dals products cun lur istorgia e provegnientscha.A nus para il temp dentant dad esser madirper unir las forzas.Diversifitgar u integrarL’idea d’ina redacziun rumantscha cumplessivasut in tetg per tut ils products publicistics cuntrafaad ina mentalitad profundamain svizra: Diversifitgarper garantir la varietad. Betg Fast Food, mabainNouvelle cuisine. Diversificaziun pretendaper il solit: finanzas, martgà e persunal. Er schequesta pretensiun n’empermetta anc ditg betgera la diversificaziun da las opiniuns – e betgera qualitad – è ella savens in argument da la politica,per il pli d’exponentas e d’exponents dalas regiuns. Anc sche quels arguments èn uschèonests e chapaivels: Els na pon betg resistera la realitad. Ina realitad dictada dal fatg che lasocietad rumantscha cun sia pitschna populaziunna dispona betg pli da resursas persunalas efinanzialas per cuvrir tut il terren ed ademplir tutils servetschs. Ed il maun public na sa senta betgpli obligà d’impunder dapli. La solidaritad tranterlas quatter regiuns linguisticas da la Svizra hases cunfins. Quai che nus savain dentant far: Unirlas forzas! Unir las forzas per mantegnair quaiche nus avain e per pudair sa sviluppar. La tecnologiamoderna lubescha a nus oz process dalavur che garanteschan plazzas da lavur en diverslieus.77 I 78

RTR – Ina chasa da medias per las Alps:LAS ALPS-infotecaIl Grischun sa chatta circa en il center da l’artgalpin. L’artg alpin ha ina lunghezza da 1100 kmtranter Nizza en il vest e Vienna en l’ost.En quest territori vivan e lavuran passa 13 milliunspersunas. L’artg alpin giauda ina muntadaeuropeica sco spazi da recreaziun. Las Alpsèn in reservuar d’aua impurtant per ils pajaisvischins en l’Europa. Las vals ed ils pass alpinsèn gia adina stads colliaziuns da traffic transeuropeicsimpurtants. Sco stadis da las Alpsvegnan definids ils otg pajais ch’han suttascritla Convenziun da las Alps: Germania, Frantscha,Italia, Liechtenstein, Monaco, Austria, Svizra eSlovenia. Qua vegni discurrì franzos, talian,tudestg e sloven e minoritads discurran anc rumantsch,ladin u cimbricQuesta posiziun centrala en la Svizra quadrilinguaè predestinada per domiciliar IN novcenter da cumpetenza per medias en las Alpsen il Grischun ed en la chapitala grischuna:RTR è lieu da contact e da referenza per crear,realisar e distribuir u intermediar productspublicistics sur da las Alps:– Crear in center da cumpetenza per medias en las Alpsa Cuira– Connectar medialmain il territori da las Alps– Crear novs products schurnalistics per in nov spazi– Crear novas plazzas e mantegnair plazzas existentasen il Grischun ed en las Alps– Augmentar l’attractivitad da plazzas en ina regiunperifera per persunas che lavuran multimedial e plurilingual(tudestg, franzos, talian, sloven, rumantsched auters linguatgs da las Alps)– Explotar las experientschas da RTR sin in nov champd’activitadSper ils meds electonics e stampads è quai ancautoritads, administraziuns ed organisaziunsnunguvernamentalas (NGO). LAS ALPS-infotecasa caracterisescha pervi da sia actualitad, inaferma vardaivladad da las funtaunas d’infurmaziun,d’ina vasta purschida tematica en laslinguas principalas da las Alps ed ella offra inaritga datoteca publica.Las Alps – in reservuar plainLas Alps spartan – ellas lian dentant era. Il purda muntogna en il Tirol sto sa fatschentarcun situaziuns sumegliantas sco quel en il Surmeir.Il directur dal biro turistic en il departamentRhône-Alpes ha ils medems quitads scoquel da la Val Müstair. Ed il secretari da laCorporaziun da vischnancas da la Surselva pochattar cundiziuns sumegliantas era en ilterritori da l’Allgäu. La cultura populara sa manifesteschaen l’entir territori da las Alps – cunnianzas – a moda sumeglianta. Il sport ha siaimpurtanza tant en la Gorenjska sco era enla Lumbardia. L’arrivada da l’urs en il Grischunha chattà l’attenziun mediala en tut l’Europa.Dumondas da traffic, d’energia, da fauna e flora,dal clima, da catastrofas da la natira, da laconvivenza linguistica ed autras pli han ozaspects globals.Pass per pass envers ina nova RTRQuests dus gronds projects– RTR – La chasa da medias per la Svizra rumantscha– RTR – Ina chasa da medias per las Alpsvuless RTR metter sin via e realisar ils proximstschintg fin otg onns – en accordanza ed enstretga collavuraziun cun ils gremis da la SRG.Re da la SRG SSR. Nus vulain collavurar cunorganisaziuns ed instituziuns existentas, nusvulain persvader las persunas cun responsabladadpolitica e nus vulain integrar experientschasgia fatgas.Ils projects vegnan elavurads dad RTRen in’emprima fasa sco projects cun caracterinnovativ e cun potenzial da svilup per lachasa RTR.Chatta il project il sustegn dad autras varts,alura èsi da fundar novas organisaziuns purtadras.Tge rolla che RTR ha en il futur en questasnovas organisaziuns mussa il processda lavur e las cundiziuns che sa deduceschanda la concessiun e da la lescha.Mariano Tschuor

AdressasRTRRadio e Televisiun Rumantscha RTRPlazza dal teaterVia da Masans 27002 CuiraTelefon 081 255 75 75Fax 081 255 75 00rtr@rtr.chwww.rtr.chStudios regiunalsRadio e Televisiun RumantschaCasa Postigliun7180 MustérTelefon 081 936 40 37Fax 081 936 40 38rtr.surselva@rtr.chRadio e Televisiun RumantschaVia Centrala 47130 GlionTelefon 081 936 00 37Fax 081 936 00 38rtr.surselva@rtr.chRadio e Televisiun RumantschaStradung 237460 SavogninTelefon 081 637 10 27Fax 081 637 10 28rtr.grischuncentral@rtr.chRadio e Televisiun RumantschaCho d’Punt 477503 SamedanTelefon 081 255 79 10Fax 081 255 76 68rtr.engiadina@rtr.chRadio e Televisiun RumantschaCenter Augustin7550 ScuolTelefon 081 255 79 20Fax 081 255 76 72rtr.engiadina@rtr.chRadio RumantschCenter da medias Chasa federala3003 BernaTelefon 031 326 33 30Fax 031 312 54 52SRG.RSRG SSR idée suisseSvizra RumantschaSecretariatClara GerberPlazza dal teaterVia da Masans 27002 CuiraTelefon 081 255 75 75Fax 081 255 75 57clara.gerber@rtr.chwww.srgr.chOrgan da mediaziundr. iur. Toni HessBöschenstrasse 797000 CuiraTelefon 081 257 33 26Fax 081 257 21 55toni.hess@stv.gr.chSRG SSR idée suisseDirecziun generalaSRG SSR idée suisseBelpstrasse 48Chascha postala3000 Berna 14Telefon 031 350 91 11Fax 031 350 92 56info@srgssrideesuisse.chwww.srgssrideesuisse.ch79 I 80

73 I 74