ganaTleba

ganaTleba ganaTleba

10.07.2015 Views

nebze. garda amisa, is xedavda, rom qarTveli inteligenciis erTi nawiliar iCenda saWiro Zalisxmevas afxazeTis dacarielebuli adgilebis qar-TvelebiT dasasaxleblad, rac, misi azriT, saSviliSvilo saqme iyo.XIXs. II naxevridan carizmi Riad Seudga rusifikatoruli politikisganxorcielebas. am mizniT daiwyo afxazuri damwerlobis rusul grafikazegadayvana, rasac politikuri misia ufro gaaCnda, vidre kulturulsaganmanaTleblo.`Абхазский язык, не имеющий письменности и литературы, —cinikurad acxadebda mefisnacvlis sabWos wevri e. veidenbaumi, — обречен,конечно, но изчезнование в более или менее близком будущем. Вопрос в том: кокойязык заменит его?... Очевидно, что роль проводника в население культурных идей ипонятий должен был бы играть не грузинский, а русский язык. Мне кажетсяпоэтому, что упреждение абхазской письменности должно быть не цельно самогопо себе, а только средством к ослаблению, путём церкви и школы, потребности вгрузинском языке и постепенной замене его языком государственным. Упустив этоиз виду, мы рискуем создать, сверх грузинской и прочих автономии, ещё и автономиюабхазскую~ (Инал-ипа, 1965: 163-164). rogorc vxedavT, mefis xelisuflebassaerTod ar ainteresebda afxazTa kulturuli dawinaureba. misi mizaniiyo maTi asimilacia da, rac mTavaria, afxazeTis saqarTvelodan Camocileba.afxazeTSi carizmis diskriminaciul enobriv politikas win aRudgai. gogebaSvili. misTvis naTeli iyo, rom mSobliuri enis gandevna, afxazurisnacvlad rusul enaze swavleba gamoiwvevda afxazTa deeTnizacias. amsafrTxis Tavidan asacileblad mas saWirod miaCnda afxazur enaze wignebisgamocema, maTi mSobliuri mwerlobis ganviTareba. `soxumSimoipovebian, — werda is, — rogorc qarTveli, ise afxazi pedagogebi. maTadvilad SeuZliaT ramdenisame Tvis ganmavlobaSi Seadginon SeerTebuliZaliT afxazuri `deda ena~ da dabeWdon igi. Tu adgilobriv verSesZleben am wignebis dabeWdvas, gamougzavnon TbilisSi `wera-kiTxvis sazogadoebas~da igi didi siamovnebiT gamoscems Tavisi xarjiT... piradadCven mzad varT yoveli daxmareba aRmouCinoT, SeZlebisdagvarad, tradiciulisZmobis da erTobis mociqulebs, metadre axalis mwignobrobisSeqmnasa da gamocemaSi~ (gogebaSvili, 1955: gv. 174-175).i. gogebaSvili ara marto qarTul enas icavda, aramed esarClebodaafxazur enasac, pativs miagebda mas. igi qarTvelTa movaleobad Tvlidamonawileoba mieRoT afxazuri anbanis SedgenaSi. gazeT `Закавказье~-Si gamoqveynebulwerilSi `afxazeTis Sesaxeb~ man daufaravad gilaSqra imaTwinaaRmdeg, vinc mtrulad ekideboda afxazur enaze saRvTismsaxurebowignebis Targmnas da am enaze RvTismsaxurebis Sesrulebas: `Cven, qarTvelebsmsurvelad gvsurs rogorc Cveni saRvTismsaxuro enis, ise Cveni mSobliuriliteraturis ganviTareba da gamdidreba, movaleni varT igive visurvoTsxva erovnebisaTvisac, maT Soris afxazebisaTvisac. ... usamRvde-18

loesi kirioni didad TanaugrZnobda afxazuri damwerlobisa da literatrisSeqmnas man moiTxova kidec monawileoba mimeRo afxazuri enis nacionalurisaxelmZRvanelos SedgenaSi. am mimarTulebiT unda imoqmedonsoxumelma qarTvelebma da yovelnairad daexmaron afxazebs am kulturulwamowyebaSi... afxazTa gamofxizlebisa da kulturulobis gzaze ma-Ti dadgomis wyalobiT uwindeli garegnuli erTianoba qarTvelebTanSeicvleba Sinagani solidarobiT da intensiuri ZmobiT, rasac Zlier Seuwyobsxels is garemoeba, rom mxolod qarTvelTa Soris aris afxazurienis savsebiT dauflebul pirTa mniSvnelovani kontingenti~ (gogebaSvili, 1989/III: gv. 134-135).ra Tqma unda, afxazuri enis mcodneTa am kontingentSi i. gogebaSvilimegrelebs gulisxmobda, romlebic saukuneebis ganmavlobaSi afxazeb-Tan mezoblur-naTesaur urTierTobaSi cxovrobdnen da afxazur metyvelebasacsakmaod flobdnen. es garemoeba mkvidr niadags qmnida am mcxovrebTaSoris kavSirisaTvis da `garegnuli megobrobis~ nacvlad maT Soris`Sinagani solidarobis~ ganmtkicebisaTvis.i. gogebaSvili ebrZoda erovnul skolebSi rusuli enis ZaliT danergvas,rac adgilobrivi mosaxleobis garusebas iwvevda da moiTxovdadawyebiT klasebSi mSobliur enaze swavlebis SemoRebas. exeba ra samurzayano-afxazeTSiafxazuri enis swavlebaSi arsebul savalalo mdgomareobasis werda: `mosaxleobaSi skolis gavlenaze laparaki zedmetia. Seugneblad,meqanikurad dazepirebul kanti-kuntad cnobebs bavSvebi naTesavTnacnobTver uziareben maTTvis gasagebi eniT, radgan dedaena maTTvis aruswavlebiaT da arc ician misi moxmareba. ...Cven viciT, Tu ra cudi TvaliT,rogori undoblobiT uyureben bavSvebi skolas... gasuli wlis Semodgomaze,erT mSvenier dilas pansionidan gaipara erT-erTi saukeTesoafxazuri skolis yvela moswavle. yovelive amis Semdeg raRa gasakviria,rom skolebi uaRresad aradamakmayofilebel Sedegebs iZlevian? gasakviri,piriqiT, is iqneboda, rom afxazuri skolis moswavleebi, magaliTad,oTxi wlis ganmavlobaSi swavlebis aseTi veluri sistemiT ganawamebni dadamaxinjebulni, — yvelani uklebliv ar gamosuliyvnen am oTxklasiani saswavleblidanim zomamde gonebadaClungebulni da gamoTayvanebulni...kidev ufro gasakviri is iqneboda, rom aseTi Sedegebis momswre mosaxleobasar aeTvaliswunebia es skolebi da mtrulad ganwyobilic ki ar yofiliyomaT mimarT~ (gogebaSvili, 1955: gv. 143-147).1896 wels ruseTSi gamovida vinme popovis mier Sedgenili rusulienis saxelmZRvanelo wigni, romelic rusi bavSvebisaTvis iyo gankuTvnili.am wingis Taobaze cnobili sazogado moRvawe Tedo saxokia werda:`es wigni soxumis saeparqio mTavrobam afxazeTisa da samurzayanos afxazurda megrul skolebSi saxelmZRvanelod SemoiRo, riTac darRveuliiyo saRi pedagogikis yovelgvari elementaruli moTxovnileba, — codnis19

nebze. garda amisa, is xedavda, rom qarTveli inteligenciis erTi nawiliar iCenda saWiro Zalisxmevas afxazeTis dacarielebuli adgilebis qar-TvelebiT dasasaxleblad, rac, misi azriT, saSviliSvilo saqme iyo.XIXs. II naxevridan carizmi Riad Seudga rusifikatoruli politikisganxorcielebas. am mizniT daiwyo afxazuri damwerlobis rusul grafikazegadayvana, rasac politikuri misia ufro gaaCnda, vidre kulturulsaganmanaTleblo.`Абхазский язык, не имеющий письменности и литературы, —cinikurad acxadebda mefisnacvlis sabWos wevri e. veidenbaumi, — обречен,конечно, но изчезнование в более или менее близком будущем. Вопрос в том: кокойязык заменит его?... Очевидно, что роль проводника в население культурных идей ипонятий должен был бы играть не грузинский, а русский язык. Мне кажетсяпоэтому, что упреждение абхазской письменности должно быть не цельно самогопо себе, а только средством к ослаблению, путём церкви и школы, потребности вгрузинском языке и постепенной замене его языком государственным. Упустив этоиз виду, мы рискуем создать, сверх грузинской и прочих автономии, ещё и автономиюабхазскую~ (Инал-ипа, 1965: 163-164). rogorc vxedavT, mefis xelisuflebassaerTod ar ainteresebda afxazTa kulturuli dawinaureba. misi mizaniiyo maTi asimilacia da, rac mTavaria, afxazeTis saqarTvelodan Camocileba.afxazeTSi carizmis diskriminaciul enobriv politikas win aRudgai. gogebaSvili. misTvis naTeli iyo, rom mSobliuri enis gandevna, afxazurisnacvlad rusul enaze swavleba gamoiwvevda afxazTa deeTnizacias. amsafrTxis Tavidan asacileblad mas saWirod miaCnda afxazur enaze wignebisgamocema, maTi mSobliuri mwerlobis ganviTareba. `soxumSimoipovebian, — werda is, — rogorc qarTveli, ise afxazi pedagogebi. maTadvilad SeuZliaT ramdenisame Tvis ganmavlobaSi Seadginon SeerTebuliZaliT afxazuri `deda ena~ da dabeWdon igi. Tu adgilobriv verSesZleben am wignebis dabeWdvas, gamougzavnon TbilisSi `wera-kiTxvis sazogadoebas~da igi didi siamovnebiT gamoscems Tavisi xarjiT... piradadCven mzad varT yoveli daxmareba aRmouCinoT, SeZlebisdagvarad, tradiciulisZmobis da erTobis mociqulebs, metadre axalis mwignobrobisSeqmnasa da gamocemaSi~ (gogebaSvili, 1955: gv. 174-175).i. gogebaSvili ara marto qarTul enas icavda, aramed esarClebodaafxazur enasac, pativs miagebda mas. igi qarTvelTa movaleobad Tvlidamonawileoba mieRoT afxazuri anbanis SedgenaSi. gazeT `Закавказье~-Si gamoqveynebulwerilSi `afxazeTis Sesaxeb~ man daufaravad gilaSqra imaTwinaaRmdeg, vinc mtrulad ekideboda afxazur enaze saRvTismsaxurebowignebis Targmnas da am enaze RvTismsaxurebis Sesrulebas: `Cven, qarTvelebsmsurvelad gvsurs rogorc Cveni saRvTismsaxuro enis, ise Cveni mSobliuriliteraturis ganviTareba da gamdidreba, movaleni varT igive visurvoTsxva erovnebisaTvisac, maT Soris afxazebisaTvisac. ... usamRvde-18

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!