You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Intensiva kurso de Esperanto<br />
[Kompilita de Sasaki Teruhiro]<br />
<br />
Japanio, Saitama<br />
2009 <br />
1
spring board<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2009 4 <br />
2
Aa -, Bb -, Cc -, Ĉĉ -, Dd -, Ee -, Ff -, Gg -, Ĝĝ -,<br />
Hh -,Ĥĥ -, Ii -, Jj -, Ĵĵ -, Kk -, Ll -, Mm -, Nn -, Oo -,<br />
Pp -, Rr -, Ss -, Ŝŝ -, Tt -, Uu -, Ŭŭ -, Vv -, Zz -.<br />
<br />
Ĉ ĉ -, Ĝ ĝ - ; Ŝ ŝ -, Ĵ ĵ -<br />
ĜĈ ĴŜ (<br />
) Ĵ Ŝ <br />
F f V v Ĥ ĥ<br />
R r L l<br />
J j Ŭ ŭ (j,ŭ )<br />
<br />
2 <br />
dómo () Esperánto () amíko ()<br />
-o<br />
homo amo patro patrino amiko floro lando nomo birdo <br />
-j homoj amikoj birdoj floroj <br />
-a<br />
bela interesa juna bona facila forta granda <br />
longa nova malnova feliĉa libera riĉa lasta <br />
-e<br />
bone forte facile longe multe rapide libere <br />
malbone malfacile malrapide (mal-)<br />
<br />
mi ci vi li ŝi ni vi ili oni ĝi <br />
-a mia via lia ŝia nia ilia ĝia <br />
-i<br />
3
esti loĝi labori legi paroli skribi ami havi <br />
diri doni fari iri helpi lerni ricevi <br />
voli povi devi bezoni <br />
<br />
kiu kio kie kia kiam kiel kial kiom <br />
tiu tio tie tia tiam tiel tial tiom <br />
() (-dek, -cent )<br />
unu 1, du 2, tri 3, kvar 4, kvin 5, ses 6, sep 7, ok 8, naŭ 9, dek 10, cent 100, mil 1000<br />
dek unu 11, dek ok 18, dudek 20, sesdek unu 61 tricent 300 du mil 2 naŭdek mil 9 <br />
-a unua1 dua2 tria3 kvara4 kvina5 sesa6 sepa7 <br />
<br />
ankaŭ ankoraŭ hodiaŭ hieraŭ morgaŭ almenaŭ <br />
baldaŭ jam nun nur tute tre <br />
<br />
en al de ĉe antaŭ ĝis dum sur sub laŭ inter<br />
por post pro pri kun sen per <br />
<br />
kaj aŭ sed se ĉar ke ĉu <br />
Jes, Ne, ne <br />
<br />
Bonan matenon ! Bonan tagon ! Bonan vesperon ! Saluton!<br />
Bonan nokton ! Ĝis revido! Dankon! Ne dankinde !<br />
Bonvenon! Pardonon ! Kio estas via nomo? <br />
sinjoro( s-ro)() sinjorino(s-ino) Kiel vi fartas ?<br />
Tre bone !Mi estas japano. ()Mi estas japanino.<br />
()Sinjorino, bonvole diru al mi, kio estas via nomo? <br />
Mia nomo estas Nami. Tre agrable !<br />
<br />
1) (unu)(cent)<br />
tri, tro , tre , centro t <br />
r r <br />
4
la <br />
la nomo la adreso l’: l’ nomo, l’ adreso<br />
<br />
<br />
<br />
o, a, e, i<br />
ĝuo -o ĝua -a ĝue -e ĝui -i<br />
-a <br />
-e <br />
1) reĝe japane <br />
2) informi letere paroli Esperante <br />
3) estas norde <br />
4) promeni nokte <br />
5) ĉeesti gaste (kiel gasto)<br />
<br />
o j <br />
domo -domoj homo -homoj floro -floroj arbo-arboj <br />
(-o ’domo-dom’, floro-flor’)<br />
o n <br />
domo-domon homo-homon floro-floron arbo-arbon <br />
<br />
bona homo bela domo bela floro <br />
a j <br />
bona homo bonaj homoj <br />
bela domo belaj domoj <br />
n jn <br />
bonan homon belan domon <br />
bonajn homojn belajn domojn <br />
5
-i, -as, -is, -os, -us, -u<br />
Be <br />
<br />
esti fari scii <br />
estas faras scias <br />
estis faris sciis <br />
estos faros scios <br />
estus farus scius <br />
estu faru sciu <br />
be <br />
Mi estas kato. Mi estas blanka kaj malgranda. Antaŭe mi estis sovaĝa, mi ne havis<br />
nomon. Sed nun mia nomo estas Bjakko, blanka tigro. Mia mastro diras: “Estu bela<br />
tigro, Bjakko!” Sed kato ne estos tigro. Se mi estus tigro!<br />
(kato blanka malgranda antaŭe sovaĝa sed nun <br />
tigro mastro diri bela se )<br />
ĉu Jes Ne<br />
… ne (esti ne esti<br />
)<br />
Ĉu vi estas kato?<br />
Jes, mi estas kato.<br />
Ĉu vi estas blanka? Jes, mi estas blanka.<br />
Ĉu vi estas granda? Ne, mi ne estas granda. Mi estas malgranda.<br />
Ĉu vi estas studento? Jes, mi estas studento. (vi studento )<br />
Ĉu ankaŭ li estas studento? Ne, li ne estas studento. (ankaŭ ,li )<br />
Ĉu ŝi estas studentino? Jes, ŝi estas studentino. (ŝi studentino )<br />
Ĉu ĝi estas instituto? Jes, ĝi estas instituto.(ĝi instituto )<br />
Ĉu la instituto estas granda? Ne, ĝi ne estas granda. (granda )<br />
-ino:frato -fratino , patro -patrino <br />
<br />
<br />
Ĉu vi ne estas malsana? Ne, mi ne estas malsana.()<br />
Jes, mi ne estas malsana.()<br />
<br />
6
La unua tago de la semajno estas dimanĉo. La dua tago estas lundo, la tria - mardo, la<br />
kvara estas merkredo, la kvina estas ĵaudo, la sesa - vendredo kaj la sepa - sabato. Se<br />
nun, hodiaŭ estas ĵaudo, hieraŭ estis merkredo kaj morgaŭ estos vendredo.<br />
Antaŭhieraŭ do estis mardo kaj postmorgaŭ estos sabato.<br />
(semajno : dimanĉo lundo mardo merkredo ĵaŭdo vendredo sabato<br />
unua tago dua tria kvara kvina sesa sepa nun hodiaŭ <br />
hieraŭ morgaŭ antaŭhieraŭ do postmorgaŭ )<br />
<br />
<br />
Voli estas povi. (voli povi )<br />
Mi iras promeni. (iri promeni )<br />
deziro vivi = deziro por vivi(deziro vivi por )<br />
kapablo paroli (kapablo paroli )<br />
Manĝi por vivi aŭ vivi por manĝi? (manĝi )<br />
–as <br />
Ni loĝas en Tokio. Ni lernas Esperanton. (loĝi , en)<br />
–is <br />
Ni antaŭe loĝis en Tokio. Mi naskiĝis en Hiroŝima. (antaŭe naskiĝi )<br />
–os<br />
Mi laboros kaj loĝos en Ĉinio. Ni parolos Esperante.(labori kaj paroli )<br />
-us <br />
Se mi estus riĉa, mi ne laborus. (riĉa )<br />
-u<br />
Lernu Esperanton! Parolu Esperante! Faru bonon!(bono )<br />
Bonvolu+ Bonvole+ (bonvoli )<br />
Bonvole diru al mi, ĉu vi estas studento? (diri al )<br />
Bonvolu diri al mi, ĉu vi estas studentino?<br />
(ni+ -u=Let’s) Ni lernu Esperanton!<br />
Mi iru. Li lernu Esperanton.<br />
7
povi Mi povas skribi leteron en Esperanto.(skribi letero )<br />
devi Ni devas lerni Esperanton.<br />
ne devi bezoni <br />
Oni ne devas naĝi ĉi tie. (naĝi oni )<br />
bezoni Vi ne bezonas legi gazeton. (gazeto legi )<br />
voli Ĉu vi volas scii sekreton? (scii sekreto )<br />
<br />
iri veni scii fini komenci ŝati <br />
deziri intenci <br />
<br />
Ĉiumatene li preparas manĝaĵon kaj samtempe li aŭdas radio-kurson de fremdaj<br />
lingvoj. Ĉiuvespere lia edzino kuiras. Ŝi estas tre bona kuiristino. Li ĉiam lavas<br />
manĝilojn kaj telerojn. Se ŝi lavus telerojn, ŝi rompus ilin. Ŝi diras al li: “Lavu, mia kara,<br />
telerojn!” Li tre ŝatas lavi telerojn. Ili estas tre bonaj geedzoj. Li amas ŝin. Ŝi amas lin.<br />
(ĉiumatene li prepari manĝaĵo samtempe aŭdi <br />
radio-kurso fremda lingvo ĉiuvespere edzino kuiri ŝi<br />
kuiristino ĉiam lavi manĝilo telero se rompi <br />
mia kara ( my dear), geedzoj ami ŝin lin )<br />
<br />
Ĉu esti, aŭ ne esti: jen demando. (Hamleto III, i, 38 jen demando )<br />
esti : labori , manĝi , studi , ludi , ami , sidi , helpi <br />
, preni , ricevi , kredi , ĝoji <br />
-igi -iĝi: () ()<br />
ruĝa ruĝigi <br />
ruĝiĝi <br />
edzo edzigi edziĝi <br />
edzino edzinigi edziniĝi <br />
sidi sidigi <br />
sidiĝi <br />
–iga –iĝa –igo –iĝo<br />
ruĝiga .. ruĝiĝa .. ruĝigo ruĝiĝo <br />
–ig – iĝ <br />
unu : 1) unuigi 2) unuiĝi 3) unuigo 4) unuiĝo 5) unuiga 6) unuiĝa<br />
8
mi vi , li ŝi ili ni ci oni ĝi <br />
a: mia , via , lia , ŝia , nia , ilia , ĝia <br />
n: min , vin , lin , ŝin , nin , ilin , ĝin <br />
mia frato mian fraton() miaj fratoj() miajn fratojn()<br />
: si()-sin(), sia-sian()<br />
S-ino Hanako amas ŝin. Hanako amas sin.<br />
S-ro Taro konas lin.()Taro konas sin.<br />
Ili amas ilian landon.Ili amas sian landon. <br />
<br />
<br />
Dum ŝi vestas sin, mi lavas min kaj razas min. <br />
Ili amas sin reciproke. ()<br />
mem<br />
Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, ĉiu homo amas sin mem.(ĉiu )<br />
<br />
Gruŝa ne havis ĉe si pupon. Ŝi prenis pajlon, faris por si el pajlo pupon, kaj ĝi estis ŝia<br />
pupeto. Ŝi nomis ĝin Manjo. Ŝi portas tiun Manjon sur siaj brakoj.<br />
“Dormu, Manjo! Dormu, mia filineto! Baj, baj, baj!” (Gruŝa ĉe pupo <br />
preni pajlo el pupeto nomi Manjo <br />
porti brako filineto baj et )(Leo Tolstoj)<br />
–eto -njo () -ĉjo <br />
filino – filineto pupo – pupeto domo – dometo <br />
Mario – Manjo patrino – panjo patro – paĉjo onklo – oĉjo<br />
–iĝi <br />
Mia domo trovis sin en Kioto.= Mia domo troviĝis en Kioto. [trovi troviĝi ]<br />
<br />
Li okupas sin per instruado. =Li okupiĝas per instruado. <br />
[okupi per je, pri ]<br />
Li banas sin. = Li baniĝas.Ŝi vestas sin. = Ŝi vestiĝas.<br />
<br />
ĉe de en el per por sur <br />
9
Ĉu Ĉu vi estas japano? Jes, mi estas japano.<br />
, ĉu ne? Vi estas japanino, ĉu ne? Ne, mi ne estas japanino.<br />
()<br />
kiu kio kia kie kiam kial kiel kies kiom<br />
+n: kion kiun kian kien kie <br />
kiom kiom da+ +a: kioma kiom+:<br />
<br />
Kio ĝi estas? Kiu ŝi estas? Kie vi loĝas? En kiu strato vi loĝas? Kia estas via nomo? Kiam<br />
vi naskiĝis? Kies libro ĝi estas? Kiel vi fartas? Kial vi ne venis? Kioma horo nun estas?<br />
Kiom da jaroj vi havas? Kiel longe vi studas Esperanton? Kiel ofte? En kioma kurso vi<br />
lernas? Kiompersona estas via familio? Kion vi faras? Kiun vi vidis? Kiun hobion vi<br />
havas? Kien vi iras ? (strato libro farti veni horo nun jaro longe<br />
ofte vidi kurso () hobio , kiompersona familio )<br />
(en+)(en+) Kie? Kien?<br />
Kie li kuras? Li kuras en la parko.<br />
Kien ŝi kuras? Ŝi kuras en la parkon.(kuri )<br />
sub sur en <br />
Kato dormas sub la tablo. Kato kuris sub la tablon. (dormi tablo )<br />
Kian aĝon vi havas? Kiom da jaroj vi havas? Kiom vi aĝas?<br />
Mi havas dudek jarojn. Mi estas dek ok-jara. Mi estas dek naŭ jaraĝa.<br />
por kio , pri kio , de kie <br />
Pri kio vi interesiĝas? Mi interesiĝas pri Esperanto.<br />
De kie vi venis? Mi venis el Ĉinio. <br />
Per kio vi veturas al la laborejo? – Mi veturas tien per trajno kaj buso.<br />
[per veturi laborejo tien trajno buso ]<br />
<br />
Kiu li estas? – Li estas Tanaka Yasuo.<br />
Kio li estas? – Li estas insturisto. [kio () instruisto ]<br />
Kie li loĝas? – Li loĝas en Saitama. [loĝi en ]<br />
En kiu urbo li loĝas? – Li loĝas en la urbo Uraŭa. [urbo ]<br />
Kie li naskiĝis? – Li naskiĝis en la prefektujo Hukuoka. [naskiĝi ,prefektujo ]<br />
Kiam li naskiĝis? – Li naskiĝis en la 24-a de aprilo mil naŭcent okdek ok. [mil cent ]<br />
10
Kies libro ĝi estas? – Ĝi estas mia libro. (Ĝi estas libro de mia patro.) [libro ]<br />
Kiel vi fartas? – Mi fartas tre bone. [farti ]<br />
Kial vi ne venis? – Ĉar mi estis malsana. [veni malsana ĉar ]<br />
Kioma horo nun estas? – Nun estas 12:30 (dekdua kaj tridek). [horo nun kai ]<br />
Je kioma horo vi matenmanĝas? – Mi matenmanĝas je la sepa.[je matenmanĝi ]<br />
Kiom da jaroj vi havas? – Mi havas dudek unu jarojn. [jaro ]<br />
Kiel longe vi studis Esperanton? – Mi studis ĝin tri monatojn. [longe monato ]<br />
En kioma kurso vi lernas? – Mi lernas en la unua kurso.[kurso (klaso, lernojaro)]<br />
Kion vi faras? – Mi skribas libron. []skribi libro ]<br />
Kiun hobion vi havas? – Mia hobio estas muziko. [hobio ]<br />
Kiompersona estas via familio? – Mia familio estas 4-persona – gepatroj, mi kaj fratino.<br />
[po ĉiusemajne persona familio gepatroj fratino ,]<br />
Mi ne scias, kie li loĝas. Ni ne scias,<br />
kion fari. ( kion fari )<br />
ke = that Li diris, ke li ne venos. <br />
kiom kiompersona, kiomkrura , kiomoble , kiomope <br />
Kiomkrura estas struto ? Kiomoble kvin estas tridek? [struto ]<br />
<br />
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8)<br />
9) 10) 11)<br />
<br />
<br />
Saluton! Mia nomo estas Hori Ŝigeru. Mi loĝas en Jokohoma. Mi naskiĝis en Hiroŝima.<br />
Mi interesiĝas pri Esperanto. Mia hobio estas Esperanto. Mi havas dudek jarojn. Mi<br />
studas Esperanton kvin jarojn. Mia familio estas kvin-persona – patrino, du fratoj, unu<br />
fratino, kaj mi. Mi ŝatas la vorton (frazon) – “Kiu volas, tiu povas”. Mi volas ellerni<br />
Esperanton. (Fine, oni nomas min Ŝigeĉan.) Dankon pro via atenta aŭskulto.<br />
Mi Li Ŝi <br />
<br />
tennis-teniso, baseball-basbalo, tea ceremony – tea<br />
ceremonio, golf-golfo, k.t.p.<br />
<br />
11
ke(that)<br />
<br />
<br />
<br />
1) kio tio, ĉio, io, nenio,<br />
2) kiu tiu, ĉiu, iu, neniu, who which <br />
3) kies whose <br />
4) kia tia, ĉia, ia, nenia, <br />
5) kie tie, ĉie, ie, nenie, where <br />
6) kiel tiel, ĉiel, iel, neniel <br />
7) kial tial, ĉial, ial, nenial why <br />
8) kiam tiam, ĉiam, iam, neniam, when <br />
9) kiom tiom, kiom da() ,<br />
Nin instruas eraro, kiun faras najbaro. (instrui eraro najbaro )<br />
Tiu, kiu ne riskas, ne gajnas.(riski gajni )<br />
Tiu, kiu nenion faras, ne eraras.(erari )<br />
Tio, kio estas mia, estas bona.<br />
Tien okuloj iras, kien koro deziras.(okulo iri koro deziri )<br />
Ne ĉio utilas, kio brilas.(utili brili )<br />
<br />
Kiu ne riskas, tiu ne gajnas. Kio estas mia, tio estas bona.<br />
Kiom da homoj, tiom da gustoj.(gusto )<br />
Kiu volas, tiu povas.(voli povi )<br />
Kion vi volas, tion vi povas.<br />
Kion ni havas, tion ni ne volas, kion ni ne havas, tion ni ĉasas.(ĉasi )<br />
Kies gasto mi estas, ties feston mi festas.(gasto festo festi )<br />
<br />
Kiu cedas al sia infano, ĝin pereigas per propra mano.(cedi infano pereigi<br />
per propra mano )<br />
Kiu ĉasas du leporojn, kaptas neniun.(ĉasi leporo kapti )<br />
Kio pasis, ne revenos. (pasi reveni )<br />
ke + -u <br />
12
Dum tuta vivo <br />
La homo bezonas ja amon, esperon, <br />
Ke povu li loĝi feliĉe sur tero, <br />
Ke povu rideti, amikon brakumi, <br />
Ke ĉion dum vivo li povu plenumi. <br />
(Angele Straleckiene, Mi amas Esperanton, 2004, p.56)<br />
amo espero: mono tempo rango amiko riĉaĵo beleco kuraĝo <br />
karaktero pacienco celo bonsorto bonŝanco <br />
kiam when <br />
Mi eklernis Esperanton, kiam mi estis dek naŭ-jara.(eklerni jaro )<br />
kiel <br />
Gasto kiel fiŝo baldaŭ fariĝas malfreŝa.(gasto fiŝo baldaŭ fariĝi freŝa<br />
)<br />
kiel <br />
Li salutas nin kiel gasto. () <br />
Li salutis nin kiel gastojn. () <br />
kvazaŭ …<br />
Kondutu kiel reĝo. <br />
Kondutu kvazaŭ reĝo. <br />
tiel..., ke so..., that<br />
La nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi.<br />
“La ideo de eterneco estas tiel vasta, ke neniu homo povas kompreni ĝin.”<br />
“Sensencaĵo! Aĉetu domon partpage kaj vi baldaŭ komprenos, kio estas eterneco.”<br />
(eterneco vasta sensencaĵo aĉeti partpage )<br />
-ajn: kiu iu, ĉiu <br />
kiu ajn , kion ajn , kiam ajn , kie ajn ,kia ajn <br />
,kiel ajn , kiom ajn ,iu ajn , io ajn , ĉiu ajn <br />
, ĉio ajn <br />
Kiom ajn mi petis lin, ne helpis petoj, nek minacoj.(peto minaco nek )<br />
Ĉiam ajn vi estas bonvena ĉe mi.(bonvena ĉe )<br />
Kie ajn iu loĝas, tie estas hejmo.(hejmo )<br />
Kion ajn via mano povas fari laŭ via forto, tion faru. (mano laŭ Pred. 9:10)<br />
13
it <br />
1) esti : Hodiaŭ estas malvarme. Estas varme. Estas bele.<br />
Estas inde. Estas necese. Estas eble.<br />
( al+: Ĉu estas al vi malvarme?? por+<br />
)<br />
2) Pluvas. Neĝos. Tagiĝos Ne gravas.<br />
Tempas Tempas kanti.<br />
Varja posedis fringelon. Ĝi vivis en la kaĝo kaj neniam kantis. Ŝi alvenis al ĝi.<br />
„Tempas jam kanti, fringelo!”<br />
„Liberigu min eksteren, en la libero mi tutan tagon kantos”.<br />
(Varja posedi fringelo kaĝo neniam kanti alveni<br />
tempas+ liberigi eksteren libero tutan tagon <br />
)<br />
3) esti+ It ... to <br />
ke= it... that <br />
Kritiki estas facile, fari malfacile.(kritiki facile )<br />
Estas malfacile paroli en angla lingvo.<br />
Lerni la anglan lingvon estas tre malfacile, sed lerni Esperanton estas facile.<br />
Estas tre bone, ke vi parolas Esperante.<br />
4) oni→Kiel oni nomas vin? <br />
Oni nomas min Huten-no-Tora.<br />
Kiel vi nomiĝas? – Mi nomiĝas Misora Hibari.<br />
Oni diras, ke la vero ĉiam venkas. (diri vero ĉiam venki )<br />
5) KiaKiaKielKiel<br />
Kia bona homo li estas !<br />
Kiel feliĉa ŝi estis! (feliĉa )<br />
Anna Andrejevna. – Ha, kiel agrabla! (agrabla )<br />
Maria Antonovna. – Ha, kia ĉarmulo! (ĉarmulo ĉarma ulo )<br />
Anna Andrejevna. Sed kia delikata sintenado! Oni tuj povas vidi, ke li estas ĉefurba<br />
peco; la manieroj kaj ĉio estas tiaj... Ha, kiel bone! (delikata sintenado oni<br />
14
tuj ĉefurba ĉefa urbo peco maniero ) (N. V. Gogol,<br />
“La Revizoro” Sceno VIII. Tradukis L. L. Zamenhof)<br />
[ Ha! Hu! He! Ho! Ve!]<br />
6) <br />
pli..., ol pli=more, ol=than<br />
(la) plej + plej+ elen<br />
tiel…, kiel …<br />
malpli(= less), la malplej<br />
La filino estas pli bela, ol floro. (filino bela floro )<br />
Kontentulo estas pli feliĉa, ol homo plej riĉa.(kontentulo feliĉa riĉa )<br />
Plej granda potenco kuŝas en la komenco.(potenco kuŝi komenco )<br />
Mi estas tiel forta, kiel vi. (forta )<br />
Fiŝo pli granda malgrandan englutas.(fiŝo malgranda engluti )<br />
Plej danĝera malsano estas manko de saĝo.(malsano manko saĝo )<br />
Plej bona kuracisto estas la tempo.(kuracisto tempo )<br />
El ĉiuj miaj infanoj Aljoŝa estas la plej juna.(el infano juna )<br />
Pli bona iom ol neniom. <br />
Nenie estas pli bone ol hejme.(heime )<br />
“Speguleto mia, speguleto hela,<br />
Kiu en la lando estas la plej bela?”<br />
“Vi, reĝino, vi estas ĉe ni la plej bela!<br />
Sed miloble pli bela estas Neĝulino.”<br />
spegulo -eto <br />
lando hela bela <br />
reĝino reĝo ĉe <br />
mil -obl Neĝulino neĝo <br />
Patrino: “Vi estas la plej malbona knabo en la mondo!”<br />
Knabo: “Ĉu, vere, vi konas ĉiujn knabojn en la mondo?”<br />
(vere mondo koni )<br />
kiel eble plej(=laŭeble): Iru kiel eble plej rapide!<br />
Iru laŭeble rapide!<br />
.... ju pli..., des pli<br />
Ju pli oni posedas, des pli oni avidas. (posedi avidi )<br />
Hermia: Ju pli malamas mi, li amas des pli. (ami malami )<br />
Helena:<br />
Ju pli mi amas, li malamas des pli.(Shakespeare, Somermeznokta sonĝo)<br />
15
-a-e()-o<br />
1) –ant amanta amante amanto ()<br />
2) –int aminta aminte aminto ()<br />
3) ont amonta amonte amonto ()<br />
-a-e()-o<br />
1) –at amata amate amato ()<br />
2) –it amita amite amito ()<br />
3) –ot amota amote amoto ()<br />
Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove.(flui akvo pura <br />
stari senmove )<br />
La tempo pasinta jam neniam revenos; la tempon venontan neniu ankoraŭ konas.(pasi<br />
jam reveni veni neniu ankoraŭ koni )<br />
Estinta amiko estas plej danĝera malamiko.(estinta amiko danĝera )<br />
Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota.(pasero kapti aglo )<br />
Batanto povas argumenti, batato devas silenti.(bati argumenti povi )<br />
Mordantaj hundoj kuras ĉiam kun vundoj.(mordi hundo kuri vundo )<br />
La manĝota fiŝo estas ankoraŭ en la rivero.(manĝi fiŝo ankoraŭ rivero )<br />
Ĉiu havas sian kaŝitan mizeron.(ĉiu sia kaŝi mizero )<br />
Ne havante, oni petas; ricevinte, forĵetas.(peti ricevi forĵeti )<br />
Malbone akirita, baldaŭ perdota. (akiri perdi )<br />
Uzu tempon estantan, antaŭvidu estontan, memoru estintan.(uzi antaŭvidi <br />
memori )<br />
Be esti , esti + estas estis <br />
estas ~ anta estis ~anta <br />
**estas ~ inta **estis ~inta <br />
estas ~ onta estis ~ onta <br />
estas ~ ata <br />
estis ~ ata <br />
estas ~ ita <br />
estis ~ ita <br />
estas ~ ota estis ~ ota <br />
Mi estas skribanta leteron.:Mi nun skribas leteron.<br />
Vi estas skribinta libron. (Vi ĵus skribis libron.)<br />
Li estas skribonta leteron.(Li baldaŭ skribos leteron.)<br />
Ŝi estis skribanta leteron. Ŝi tiam skribis leteron.<br />
Ni estis skribinta libron. (Ni jam skribis libron.)<br />
Oni estis skribonta libron. <br />
16
e+ing<br />
(nun )<br />
**jam ĵus <br />
esti ( ami ) <br />
estas amata()<br />
Ŝi estis<br />
estos amita() de ĉiuj. <br />
estu () <br />
estus() amota<br />
Bono farita ne estas perdita.(fari perdi )<br />
<br />
-a, -aj<br />
La riverakvo, kiun vi tuŝas, estas la lasta de la irinta, kaj unua de la venonta:<br />
tia la nuno. <br />
(Leonardo da Vinci, El pensoj)<br />
Batita komprenas aludon. <br />
Kiu redonas la vivon al mortinta, la vidon al blinda, la forton al malsana? <br />
<br />
<br />
Ankaŭ oni ne volas kredi je nia literaturo, ĉar oni opinias, ke Esperanto estas tro<br />
artefarita kaj sentradicia. Necese estas klarigi, ke tio estas ne vera.... En la Unua Libro<br />
estis donitaj kelkaj centoj da radikoj ja elektitaj de unu homo post longa spertado kaj<br />
verkado. Sed ĉu tiuj radikoj estis novaj, arbitraj, sentradiciaj? Ne, ĉar ili estis elprenitaj<br />
inter la plej komunaj vortoj de niaj eŭropaj lingvoj. Tiuj vortoj ne estis subite kreitaj de<br />
iu fantaziema fabrikanto, ili estis prenitaj el vivantaj lingvoj kun la tuta forto de ilia<br />
longa tradicio.<br />
Ĉiu el ili havas sian propran historion. Ĉiu el ili estis kreita de iu maljuna popolo kaj<br />
baldaŭ repetita de aliaj. Multaj el ili travivis miljarojn iom post iom alisoniĝante, de la<br />
malproksima tempo, kiam ili estis parolataj de la primitiva hindo-eŭropa gento, ie sur<br />
la montplataĵoj de Azio.<br />
( Edmond Privat, Junaĝa verkado. Stafeto, 1960, pp.17-18)<br />
ankaŭ kredi je literaturo opinii tro artefarita <br />
17
sentradicia necese estas klarigi vera Unua<br />
Libro (1887 ) doni kelka cento radiko ja elekti <br />
spertado verkado arbitra elpreni inter komuna <br />
vorto iu fantaziema fabrikanto preni vivanta <br />
kun tuta forto propra historio maljuna popolo <br />
baldaŭ repeti alia multa travivi miljaro <br />
iom post iom alisoniĝante malproksima tempo paroli <br />
primitiva hindo-eŭropa gento , ie montplataĵoj <br />
I<br />
1) Ŝi estas leganta la libron. (nun) legi libro nun <br />
2) Li estas leginta la libron. (ĵus) ĵus ,<br />
3) Mi estas legonta la libron. (baldaŭ) baldaŭ <br />
4) Ni estis legantaj la libron. (tiam) tiam <br />
5) Vi estis legintaj la libron. (jam) jam <br />
II<br />
1) esti – ata -i <br />
La koncerto devas esti donata. – Oni devas doni la koncerton. doni ,<br />
La libro devas esti skribata. libro skribi devi ,<br />
2) estas-ata -as <br />
La vulpo estas kaptata. – Oni kaptas la vulpon. kapti vulpo <br />
La vulpo estas kaptata de mi. – Mi kaptas la vulpon.<br />
La urbo estas okupata. urbo okupi <br />
La ordono estas plenumata de ni. ordono plenumi <br />
3) estas-ita -is ; estas –inta <br />
Ĉio estas donita al la infanoj. – Oni estas doninta ĉion al la infanoj. Oni donis ĉion al ili.<br />
Ĉio estas donita al la infanoj de ili. – Ili estas doninta ĉion al la infanoj. Ili donis ĉion al..<br />
La letero estas skribita. ĉio infano letero <br />
La letero estis skribita de li.<br />
4) estas –ota - os ; estas – onta <br />
Ŝi estas imitota. – Oni imitos ŝin. Oni estas imitonta ŝin. imiti <br />
La libro estas publikigota. publikigi <br />
18
5) estis –ata -is ; estis – anta <br />
La pordo estis malfermata. – Oni malfermis la pordon. pordo malfermi <br />
Oni estis malfermanta la pordon.<br />
Tio estis permesata. permesi ,<br />
La libro estis skribata de ŝi.<br />
6) estis –ita estis – inta <br />
La pordo estis ŝlosita. – Oni estis ŝlosinta la pordon. ŝlosi tute <br />
(Oni tute ŝlosis la pordon.) (komplete ) (ĝisfine )<br />
La teo estis trinkita. teo trinki <br />
7) estis –ota estis – onta <br />
Li trovis laboron, do lia loĝejo estis aĉetota. – Li estis aĉetonta sian loĝejon.<br />
Li estis kaptota de la soldatoj. – La soldatoj estis kaptontaj lin. laboro aĉeti <br />
La letero estis skribota de ŝi. – Ŝi estis .... trovi loĝejo soldato <br />
8) estos –ata - os ; estos –anta <br />
De nun la ŝuldoj estos pagataj de mi. – Mi pagos de nun la ŝuldojn. nun pagi <br />
Mi estos paganta de nun la suldojn. ŝuldo <br />
De nun ĉiu dubo estos solvata. dubo solvi ĉiu <br />
9) estos –ita estos – inta <br />
Ĝi estos plene efektivigita. – Oni estos plene efektiviginta ĝin. plene <br />
Oni plene efektivigos ĝin. efektivigi <br />
La traduko plene estos farita. traduko <br />
19
S+V+O+C() <br />
Mi trovas lin bona. (Mi trovas, ke li estas bona.)<br />
Mi trovis la manĝaĵojn bonaj. <br />
Mi trovis manĝaĵojn bonajn.<br />
igi, lasi,fari+ O()+C()=<br />
… fari++<br />
Ŝi faris la seĝojn puraj. <br />
Ili faris lin ĉefo. <br />
Tio igis min feliĉa. <br />
Lasu min respiri. (Lasu min, por ke mi respiru.)<br />
vidi , aŭdi , senti , trovi+<br />
Mi vidis ŝin kuri. <br />
Mi vidis lin kuranta. ()<br />
()<br />
1) La strato estas tri kilometrojn longa. (longa je tri kilometroj) 3<br />
2) Li dormis kvar horojn. (dum kvar horoj) 4 <br />
3) La 7-an de julio ŝi naskiĝis. (En la 7-a de julio)7 <br />
4) Multajn fojojn mi vizitis lin. (Multfoje) <br />
Mi laboris multajn jarojn. (= multjare = dum multaj jaroj) <br />
Ni venos ĉiun semajnon. (=ĉiusemajne=en ĉiu semajno) <br />
5) Ŝi manĝigas lin buŝon al buŝo. (per buŝo al buŝo) <br />
Li alvenis malpurajn manojn. (kun malpuraj manoj)<br />
<br />
6) -nMi iras Tokion. (Mi iras al Tokio.)<br />
de da <br />
da : dekduo da krajonoj 400 gramoj da viando 400<br />
tri boteloj da biero 3 () tri boteloj de biero 3 <br />
multe da() multaj()kelke<br />
da kelkaj()(-e+da -aj )<br />
Mi vidis multe da homoj. = Mi vidis multajn homojn. <br />
kelke da homoj = kelkaj homoj <br />
20
前 置 詞<br />
al へ 方 向 iri al Tokio 東 京 へ 行 く<br />
に diri al patro 父 に 言 う<br />
anstataŭ 代 わりに anstataŭ la patro 父 に 代 わって<br />
antaŭ の 前 に( 時 間 ) antaŭ la domo 家 の 前 に<br />
( 場 所 ) antaŭ la sesa horo 6 時 前 に<br />
antaŭ du horoj<br />
2 時 間 前 に<br />
Mi venos antaŭ ol vi foriros. 君 が 去 る 前 に 僕 は 来 る。<br />
apud のそばに urbo apud Tokio 東 京 のそばの 都 市 ( 離 れてそば)<br />
ĉirkaŭ の 周 り Mi promenas ĉirkaŭ la domo. 私 は 家 の 周 りを 散 歩 する。<br />
ごろ、 約 ĉirkaŭ la vespero 夕 方 ごろ<br />
ĉirkaŭ dek homoj<br />
約 10 人 くらい<br />
ĉe のもとに Mi ne havas ĉe mi monon. 私 は 金 を 持 ち 合 わせていない。<br />
Mi loĝas ĉe mia onklo.<br />
僕 は 叔 父 の 家 に 住 んでいる。<br />
のそばに sidi ĉe la tablo 食 卓 のそばに 座 る( 近 いそば)<br />
da 数 量 の unu glaso da vino ワイン 一 杯<br />
multe da homoj 沢 山 の 人 々<br />
de の frato de Petro ペトロの 兄 弟<br />
から ( 場 所 ) Mi iras de la urbo al vilaĝo. 私 は 町 から 村 へ 行 く。<br />
出 身 Ni estas de Japanio. 我 々は 日 本 から 来 た。<br />
から ( 時 ) Mi loĝis tie de 1979 ĝis 1988. 私 はそこに 1979 年 から 88 まで 住 んだ。<br />
によって tero kovrita de neĝo 雪 でおおわれた 大 地<br />
( 他 と 組 合 せ) ekde la milito 開 戦 以 来<br />
de post la milito<br />
de antaŭ la milito<br />
fare de patrino<br />
La ĉapo falis de sur lia kapo.<br />
戦 後 以 来<br />
戦 前 以 来<br />
母 によって<br />
帽 子 が 彼 の 頭 の 上 から 落 ちた。<br />
dum 期 間 Dum la parolado li dormis. 話 の 間 に 彼 は 眠 った。<br />
ekster の 外 に Mi staris ekster la domo. 私 は 家 の 外 に 立 っていた。<br />
el (の 中 )から Li eliris el la dormoĉambro. 彼 は 寝 室 から 出 てきた。<br />
El kie vi estas?<br />
traduko el japana lingvo<br />
君 はどこの 出 身 ですか?<br />
日 本 語 からの 翻 訳<br />
( 材 料 )から banejo el marmoro 大 理理 石 製 の 風 呂<br />
のうちで El ĉiuj miaj infanoj Goro estas plej juna. 私 の 子 供 のうち 五 郎 が 一 番瓣 若 い。<br />
( 構 成 )から Unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. 一 分 は 60 秒 からなる。<br />
21
( 原 因 )から el manko de fortoj(=pro manko de fortoj) 力 不 足 から<br />
en の 中 に en la domo 家 の 中 に<br />
( 時 )に en lundo; en la venonta jaro; en marto 月 曜 に: 来 年 に; 3 月 に<br />
( 時 間 )で legi libron en tri tagoj 三 日 間 で 本 を 読 む。<br />
( 結 果 )に fendi paperon en du partojn 紙 を 二 つに 裂 く<br />
ĝis ( 場 所 )まで Mi akompanis ŝin ĝis ŝia domo. 私 は 彼 女 を 家 まで 送 った。<br />
( 時 間 )まで Mi laboris ĝis la nokto. 私 は 夜 まで 働 いた。<br />
Ĝis revido!; Ĝis la revido! さようなら( 再 会 未 定 ; 再 会 約 束 la)<br />
inter の 間 に( 場 ・ 物 ) esti inter martelo kaj amboso 金 槌 と 金 床 の 間 にいる( 進 退 窮 まる)<br />
( 時 間 ) inter la dua kaj tria horoj 2 時 と 3 時 の 間 に<br />
je ( 不 定 ) 時 je la oka kaj dudek minutoj 8 時 20 分 に<br />
つかむ 箇 所 Li prenas ŝin je la mano. 彼 は 彼 女 の 手 を 取 った。<br />
Ili tenas sin je tabulo.<br />
彼 らは 板 につかまる。<br />
比 較 の 程 度 Li estas je kapo pli alta ol mi. 彼 は 僕 より 頭 一 つ 背 が 高 い。<br />
Mi estas je du jaroj pli juna ol vi. 私 はあなたより 2 歳 年 下 だ。<br />
性 質 の 箇 所 riĉa je herbo; malsana je la hepato. 草 の 豊 かな; 肝 臓 を 病 む<br />
慣 用璮 表 現 En mia infaneco mi kredis je Dio. 子 供 の 頃 私 は 神 を 信 じていた。<br />
Je mia miro la afero sukcesis.<br />
veti je 100 enoj; aĉeti je 1000 enoj<br />
驚 いたことにその 事 業 は 成 功 した。<br />
百 円 賭 ける; 千 円 で 買 う<br />
kontraŭ 向 かいに Lia domo staras kontraŭ la mia. 彼 の 家 はうちの 向 かいにある。<br />
反 対 方 向 に naĝi kontraŭ la fluo 流 れに 逆 らって 泳 ぐ<br />
対 抗 して batali kontraŭ malamiko;kuracilo kontraŭ diabeto 敵 に 対 して 闘 う; 糖 尿 病 治 療 法<br />
交 換 ŝanĝi ĉevalon kontraŭ du kaproj 馬 を 2 匹 のヤギと 交 換 する。<br />
好 み 選 考 Mi preferas teon kontraŭ kafo. 私 は 珈 琲琛 より 紅 茶 が 好 きだ。<br />
krom のほか、 以 外 Krom mi estis tie neniu. そこには 私 のほかに 誰 もいなかった。<br />
Krom mi estis ttiiee ĉiuj.<br />
そこには 私 を 除 いてみんないた。<br />
kun 共 に、 一 緒 に Iru kun mi; batalu kun mi kontraŭ ili 私 と 共 に 行 こう; 私 と 一 緒 に 彼 らと 闘 おう<br />
のついた libro kun bildoj 絵 のついた 本<br />
laŭ に 沿 って Laŭ la rivero mi venis al la urbo. 私 は 川 沿 いに 町 へやってきた。<br />
laŭ mia opinio, sed kontraŭ via volo<br />
君 の 意 に 反 するが、 私 の 意 見 によれば<br />
malgraŭ かかわらず Malgraŭ pluvo mi iris. 雨 にもかかわらず 私 は 行 った。<br />
per ( 手 段 )によって skribi per plumo ペンで 書 く<br />
po ずつ Mi donis al ili po tri pomoj. 私 は 彼 らにりんごを 3 個 ずつやった。<br />
por 目 的 のために Mi venis por kukoj. 私 はお 菓 子 のために 来 た。<br />
向 けのため glaso por vino; kuracisto por virinoj ワイングラス; 婦 人 科 医<br />
交 換 aĉeti tion por 100 enoj 百 円 でそれを 買 う<br />
22
として Li prenis la danĝeron por ŝerco. 彼 はその 危 険 を 冗 談 ととった。<br />
人 のため voĉdoni por li; doni monon por mizeruloj 彼 に 投 票 する; 哀 れな 人 々に 金 をあげる<br />
にとって Tio estas por mi indiferenta. それは 私 にとってどうでもいい。<br />
予 定 期 間 forvojaĝi por du semajnoj; por ĉiam 二 週 間 の 予 定 の 旅 に 出 る; 永 久 に<br />
post 後 ( 時 間 ) Post tri tagoj li revenos. 彼 は 三 日 後 戻 ってくる。<br />
後 ( 場 所 ) Ŝi kaŝis min post la kurteno. 彼 女 は 私 をカーテンの 後 ろに 隠 した。<br />
preter そばを Li pasis preter mi sen saluto. 彼 は 私 の 傍 を 挨 拶 せずに 通 り 過 ぎた。<br />
pri に 関 して Mi havas nenian scion pri arto. 私 は 芸 術 について 何 の 知 識 もない。<br />
pro 原 因 ゆえに Pro malsano li ne venis. 病 気 のため 彼 は 来 なかった。<br />
por との 異瓧 同 pagi monon por io; pagi monon pro io 獲 得 に 金 を 払 う; 代 償 に 金 を 払 う<br />
Mi dankas vin pro tio; (por tio) そのことで 君 に 感 謝 。(por も 使 用璮 可 )<br />
sen なしに Sen laboro ne venas oro. 仕 事 なくして 金 は 来 ない。<br />
La teo estas sen sukero.<br />
そのお 茶 は 砂 糖 が 入 っていない。<br />
sub 下 に La kato kuŝas sub la lito. 猫 がベッドの 下 にいる。<br />
super 上 に( 接 触 無 ) La suno estas super la horizonto. 太 陽 が 水 平 線 の 上 にある。<br />
sur 上 に( 表 面 ) Sur la tero kuŝas ŝtono. 地 面 に 石 がある。<br />
tra 通 して( 場 所 ) Li elĵetis paperon tra la fenestro. 彼 は 窓 越 しに 紙 を 投 げた。<br />
( 時 間 ) Ŝi laboris tra la tuta nokto. 彼 女 は 一 晩 中 働 き 通 した。<br />
trans 越 えて Ŝi iris trans la rivero. 彼 女 は 川 を 越 えて 行 った。<br />
注 意 事 項 前 置 詞 + 対 格 Ĵetu pilkon trans la muron. 壁 越 しに 玉 を 投 げろ。<br />
Ĵetu pilkon tra la fenestron.<br />
Ĵetu pilkon sur la tablon.<br />
La suno leviĝis super la teron.<br />
Ĵetu pilkon sub la tablon.<br />
窓 を 通 過 させて 玉 を 投 げろ。<br />
机 の 上 に 玉 を 投 げろ。<br />
太 陽 が 地 球 の 上 に 昇 った。<br />
机 の 下 に 玉 を 投 げろ。<br />
追 いつく Li iris post ŝi; Li iris post ŝin. 彼 は 彼 女 の 後 を 歩 いた; 後 を 追 った。<br />
敵 対 Ili iras kontraŭ min kun glavo. 彼 らは 剣 をもって 僕 に 向 かってくる。<br />
Ĵetu pilkon inter la florojn.<br />
その 花 の 間 のところに 玉 を 投 げろ。<br />
Ĵetu pilkon en la pordon. 門 の 中 に 玉 を 投 げ 込 め。<br />
La kandelo ĵetis ĉirkaŭ sin lumon.<br />
Ne ĵetu pilkon apud altaron.<br />
蝋 燭 はそのまわりに 光 を 投 げた。<br />
祭 壇 付 近 に 玉 を 投 げるな。<br />
Ŝi venis antaŭ la reĝon. 彼 女 は 王 の 前 に 進 み 出 た。<br />
合 成<br />
ekde ーョの 始 めから Mi promesas ekde hodiaŭ ne fumi plu. 今 日 からもう 煙 草 を 吸 わないと 約 束 する<br />
de の 結 合 副 詞 dekstre de, escepte de, fare de, fine de, の 右 に、「 除 いて、によって、「の 終 りに<br />
inkluzive de, interne de, kaze de, kaŭze de<br />
meze de, norde de, sekve de, supre de,<br />
を 含 んで、「の 内 部 に、の 折 に、「に 因 り<br />
の 真 中 に、「の 北 に、「に 続 いて、の 上 に<br />
23
for de, nome de, ene de, komence de<br />
から 離 れて, 名 において,の 中 に,の 始 に<br />
形 容 詞 plena de, diferenca de, libera de でいっぱい、と 異瓧 なる、から 自 由璵 な<br />
例 文 Ni ofte fariĝas furioj kaŭze de nia ĵaluzo. 我 々は 嫉 妬 が 原 因 でしばしば 狂 う。<br />
Mi pagis ĉion inkluzive de loĝado.<br />
Miaj okuloj estas plenaj de larmoj.<br />
Mia plano estas tre diferenca de via ideo.<br />
我 々は 宿 泊 費 含 めて 全 部 払 った。<br />
私 の 目 は 涙 でいっぱいだ。<br />
私 の 計 璽 は 君 の 理理 念 とは 異瓧 なっている。<br />
前 置 詞 de sur, de antaŭ, de post (depost) 上 から、「 前 から、「 後 から<br />
例 文 Multe ŝanĝiĝas de post tiu tempo. その 時 以 後 多 くのものが 変 化 している。<br />
el sub の 下 から Mi elirigos vin el sub la jugo de Egiptujo. 汝 らをエジプトのくびきから 脱 せしめる。<br />
al の 結 合 responde al, konforme al, rilate al, に 応 じて, に 合 致 して, に 関 連 して<br />
spite al, fronte al, dank' al<br />
にもかかわらず, の 前 に, おかげで<br />
例 文 Responde al via afabla invito, あなたたからのご 招 待 へのお 返 事 として<br />
Ĉio fariĝas konforme al la aranĝo de Dio.<br />
万 事 神 の 配 剤 に 合 致 するようになる。<br />
por, anstataŭ, antaŭ ol, krom<br />
post promeni <br />
post la promenado <br />
<br />
ge- gepatroj , gefratoj , gesinjoroj , gefiloj <br />
bo- bopatro , bopatrino , bofilo , bofilino <br />
ĉef- ĉefurbo , ĉefredaktoro (-estro: redakciestro )<br />
dis- disiri , disdoni ; disvolvi <br />
Famo kaj laŭdo disbloviĝas kavazaŭ vento.<br />
ek- eklerni , ekflori ; ekbrili <br />
ek-<br />
eks- eksedzo , eksministro , ekskolonio <br />
mal- malbela , malbona ,malgranda malantaŭ , malami <br />
*(mal ne[]: utila neutila [≑senutila], malutila ;<br />
dormis ne dormis maldormis [])<br />
mis- miskalkuli , misaŭdi , misuzi <br />
pra- prahomo , praarbaro , praavo , pranepo <br />
re- revidi , relegi , redoni , reveni <br />
( reprezenti ; ré-prezenti , <br />
ré resumi, reciti )<br />
fi- fiodoro , fiherbo , fiinsekto , fifama , fiŝerco <br />
fuŝ- fuŝkuiri , fuŝverko , fuŝaktoro <br />
24
aldoni , antaŭdiri , ĉeesti , ĉirkaŭbraki , deveni<br />
, elsendi , ellerni , eksterlanda , interparoli ,<br />
eniri , kontraŭstari , kunsidi , laŭdire , postskribo ,<br />
senpaga , subteni , supreniri , tralegi , translokiĝi .<br />
ĉi-, for-, mem-, ne-, pli-,sin-, (ĉi-jare<br />
, foriri , memstara , nekredebla , plibonigi ,<br />
sindona ) el-, tra-ellerni Esperanton,<br />
eluzitaj ŝuoj , elpagi fakturon <br />
<br />
-ad- kantado (kanti), lernadi <br />
(lerni) Ripetado estas plej bona lernado.<br />
-aĵ- novaĵo ,(nova), trinkaĵo (trinki), ĉirkaŭaĵo (ĉirkaŭ)<br />
-il- ŝlosilo (ŝlosi), komputilo (komputi), kudrilo (kudri)<br />
Birdo havas flugilon por ke ĝi flugu.<br />
-ec- beleco (bela), alteco (alta), neceseco (necesa), unueco (unu)<br />
-ul- junulo (juna), malsanulo (malsana), almozulo (almozo)<br />
-ist- instruisto (instrui), muzikisto(muziko), kuracisto (kuraci)<br />
-ism- darvinismo (Darvino), protektismo (protekti)<br />
-an- partiano (partio), urbano (urbo), Budhano (Budho)<br />
-ej- lernejo (lerni), kuirejo (kuiri), elirejo (eliri), akceptejo (akcepti)<br />
Mia loĝejo, mia regejo.<br />
-uj- monujo (mono), Francujo (franco), banujo (bani)<br />
Ne metu la nazon en fremdan ujon – vi havos punon tujan.<br />
-ing- kandelingo (kandelo), lampingo (lampo), glavingo (glavo)<br />
Pro amo al kandelo kato lekas kandelingon.<br />
-in- patrino (patro),filino (filo),avino (avo), virino (viro), knabino <br />
-id- katido (kato), reĝido (reĝo), reĝidino , arbido (arbo)<br />
-ar- homaro (homo), ŝtuparo (ŝtupo), arbaro (arbo)<br />
Kiu timas bestaron, ne iru en arbaron.(timi besto )<br />
-er- fajrero (fajro), monero (mono), pluvero (pluvo), neĝero (neĝo)<br />
El malgrandaj akveroj fariĝas grandaj riveroj.<br />
-aĉ- ĉevalaĉo (ĉevalo), libraĉo (libro), longaĉa (longa)<br />
-ĉj- Peĉjo (Petro), paĉjo (patro), oĉjo (onklo)<br />
25
-njo- Manjo (Mario), panjo (patrino)<br />
-em- timema (timi), muzikema (muziko), purema (pura)<br />
Tro elektema nenion ricevas.(elekti ricevi )<br />
-ind- laŭdinda (laŭdi), preferinda (preferi)<br />
Vivis puninde, mortis hontinde.(puni honti )<br />
-ebl- manĝebla (manĝi), supozeble (supozi)<br />
Sen peno demandebla, sed nefacile respondebla.(peno demandi )<br />
-end- legenda (legi), pagenda (pagi)<br />
Ho, plenumenda labor’ agrabla estu trovita por mi, <br />
por ke mi ĝin elfaru kaj mortu do kontenta! <br />
( Takuboku, trad. Miyamoto, p.11)<br />
-estr- bankestro (banko), urbestro (urbo), lernejestro (lernejo)<br />
-obl- duobla(du), triobla3 (tri), kvaroble(kvar), dek-duoblo12 <br />
Certe, kiel duoble du estas kvar.<br />
-on- duono 1/2, duona 1/2 , duone 1/2 , tricent-sesdek-kvinono 1/365<br />
Komenco bona – laboro duona.<br />
-op- duopo 2 1 , duope , kiomope?<br />
Akiro kaj perdo rajdas duope.<br />
-um- plenumi (plena ) malvarmumi (malvarma)<br />
-ig-, iĝ- ())<br />
-ig- edzo-edzigi sidi-sidigi ruĝa-ruĝigi <br />
-iĝ- edziĝi sidiĝi ruĝiĝi <br />
Vi min trinkigis, mi vin manĝigos. (trinki manĝi )<br />
Kio komenciĝis, tio ankaŭ finiĝos. (komenci fini )<br />
<br />
-et- domo-dometo , dormi-dormeti <br />
-eg- pluvo-pluvego , granda-grandega , ridi-ridegi <br />
Ŝteletistojn oni batas, ŝtelegistojn oni ŝatas.(ŝtelisto bati ŝati )<br />
-ad- :fari -faradi , diri -diradi <br />
Oni ĉiam diradis: „La reĝo estas en la vestejo.”(reĝo vestejo )<br />
Ripetado estas plej bona lernado.<br />
<br />
<br />
: k.t.p.(ktp)=kaj tiel plu t.e.=tio estas t.n.=tiel nomata <br />
26
ĉ.=ĉirkaŭ i.a.=inter aliaj, interalie jc.=jarcento n-ro.=numero <br />
p.a.=per adreso de p.K.=post Kristo d-ro=doktoro k =kaj <br />
l.c.=loko citata t.s.=tio signifas rim.=rimarko <br />
: de tempo al tempo mano en mano iom post iom <br />
pli kaj pli unu la alia <br />
<br />
fero+vojo=fervojo vaporo+ŝipo=vaporŝipo <br />
naskiĝo+loko=naskiĝloko nova+jaro=novjaro <br />
lerno+libro=lernolibro lasta+tempo+e=lastatempe <br />
manĝo+ĉambro=manĝoĉambro mateno+manĝo=matenmanĝo <br />
o <br />
<br />
<br />
<br />
io-o: Japanio japano Germanio germano Francio <br />
franco Rusio ruso Britio brito Koreio <br />
koreo Ĉinio ĉino Aŭstralio aŭstraliano Hispanio <br />
hispano Mongolio mongolo <br />
o-ano: Usono usonano Barato baratano Kanado <br />
kanadano Srilanko srilankano <br />
-ujo Francujo Germanujo Rusujo <br />
o ino: japano - japanino<br />
Kioma horo estas? <br />
7:05 la sepa(horo) kaj kvin minutoj kvin minutoj post la sepa(horo)<br />
8:15 la oka(horo) kaj kvarono kvarono post la oka(horo)<br />
9:30 la naŭa(horo) kaj duono duono post la naŭa(horo)<br />
10:45 la deka(horo) kaj tri kvaronoj kvarono antaŭ la dek unua(horo)<br />
11:55 la dek-unua kaj kvindek kvin kvin minutoj antaŭ la dek-dua<br />
horo je: je la sepa7 <br />
Mi deziras renkontiĝi kun vi, sinjoro. <br />
Je kioma horo?<br />
<br />
Je la 3-a posttagmeze.<br />
3 <br />
27
Je kioma horo vi matenmanĝas? <br />
Je la 8-a matene, kaj vi?<br />
8 <br />
Mi matenmanĝas je la 7-a matene. <br />
Je kioma horo vi enlitiĝas?<br />
Mi enlitiĝas je 12-a nokte.<br />
Je kioma horo vi ellitiĝas?<br />
Mi ellitiĝas je 4-a matene.<br />
<br />
12 <br />
<br />
<br />
<br />
5+3=8: Kvin plus tri faras ok. Kvin kaj tri estas ok.<br />
5-3=2 : Kvin minus tri faras du. Kvin minus tri estas du.<br />
3x5=15 : Tri (obligate) per kvin faras dek kvin. Trioble kvin faras dek kvin.<br />
15 :3=5 : Dek kvin dividate per tri faras kvin.<br />
3/5 : tri sur kvin. Tri kvinonoj. 3/10 : Tri dekonoj. 3/100 : Tri centonoj<br />
3% : Tri el cento. Tri procentoj.<br />
sano <br />
sana , sane , sani , sanu , saneco , sanejo <br />
,sanilo , sanigi , saniĝi , saniga , sanulo <br />
, malsano , malsana , malsane , malsani , malsanulo <br />
, malsaniga , malsaniĝi , malsaneta , malsanema <br />
, malsanulejo , sanigebla , sanigisto , sanigilo <br />
, resanigi ,resanigilo , neresanigebla , resaniĝanto <br />
, sanigilejo , sanigejo , malsanemulo ,<br />
malsanulisto sanilaro , malsanaro , malsanulido ,<br />
nesana , malsanado , malsaneco , malsanemeco ,<br />
saniginda , sanigilujo , remalsano ,<br />
remalsaniĝo , malsanulino <br />
<br />
kaj =and Rusto manĝas la feron, kaj zorgo la homon.<br />
sed =but Vergo doloras, sed saĝon ellaboras.<br />
se =if Se gut’ al guto aliĝas, maro fariĝas.<br />
ĉar =because Okazon kaptu ĉe l’ kapo, ĉar la vosto estas glita.<br />
28
do La vosto estas glita, do okazon kaptu ĉe la kapo.<br />
tamen =nevetheless Ŝuldo ne bruas, tamen dormon detruas.<br />
<br />
kvankam =though Kvankam neĝis, mi promenis kun kato.<br />
por ke –u= in order that Mi skribis, por ke vi sciu. <br />
tio, ke: ke (anstataŭ, krom, malgraŭ, por, sen tio )<br />
spite( tion/ al tio/ de tio,) ke = malgraŭ (tio)ke = in spite of the fact that <br />
Li venis spite tion, ke neĝis. Li venis, malgraŭ ke neĝis. <br />
Malgraŭ tio, ke ili pritranĉis arbojn kaj forpelis ĉiujn bestojn kaj birdojn, - la printempo<br />
printempis eĉ en la urbo. <br />
Leo Tolstoj, Resurekto<br />
Mi prelegas pri tio, ke Esperanto estas tre utila. <br />
<br />
La problemo konsistas en tio, ke ĝi estas nur por la ekzameno. <br />
<br />
Tio estas tre grava, ke ili fartas bone. <br />
Mi esperas al li nur tion, ke li ie vivas. <br />
(tio : Mi esperas al li nur, ke li ie vivas.)<br />
tial, ke Ĉiuj ŝatas Esperanton tial, ke ĝi estas facila.<br />
<br />
post kiam Post kiam vorto eliris, vi ĝin jam ne tiros. <br />
<br />
aĉ! , ha! , ha, ha! , ho!, nu!, ba!, be!<br />
, bas!, brr!, ej!, fi!, fu!(<br />
), hm!, hu!, huj!, aŭ!<br />
, oj!(), aj!(), hura!, pa, pa! pum!, bum!<br />
, ve!, ho, ve!, ve al mi ! eh!, aĥ!, aha!<br />
, oj!, ŭa! baj...baj , lu...lu...<br />
, bis!, ĉit!, ŝŝ! ek!, halt!(), stop!<br />
, tpr!, help!, hej!, hop!, ho ruk!,he!, he, ho!<br />
, hola!, ho he!, uhu!, hoj!(), halo!, for!<br />
, hot!, hoto!, huŝ!<br />
29
ki- ti- i- ĉ- neni-<br />
o kio tio io ĉio nenio<br />
<br />
u kiu tiu iu ĉiu neniu<br />
() <br />
a kia tia ia ĉia nenia<br />
<br />
es kies ties ies ĉies nenies<br />
<br />
e kie tie ie ĉie nenie<br />
<br />
el kiel tiel iel ĉiel neniel<br />
<br />
al kial tial ial ĉial nenial<br />
<br />
am kiam tiam iam ĉiam neniam<br />
<br />
om kiom tiom iom ĉiom neniom<br />
<br />
<br />
ttp://www.jei.or.jp/ ttp://uea.org/ <br />
ttp://esperanto.cri.cn/ ttp://parolumondo.com/<br />
ttp://esperantujo.org/eLibrejo <br />
ttp://www.odaha.com/littleprince.php?f=LaEtaPrinco <br />
ttp://members.jcom.home.ne.jp/verda/sasaki.htm <br />
h ttp://edukado.net; h ttp://lernu.net<br />
<br />
1)2006 <br />
2) () 1963 <br />
3) 1965 <br />
4) 1998<br />
5) 1957 <br />
<br />
30