12.05.2015 Views

Tvisebrivi meTodebi socialur kvlevaSi - Center for Social Sciences

Tvisebrivi meTodebi socialur kvlevaSi - Center for Social Sciences

Tvisebrivi meTodebi socialur kvlevaSi - Center for Social Sciences

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>socialur</strong> mecnierebaTa seria<br />

<strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong><br />

<strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong><br />

momzadebulia <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centris<br />

akademiuri stipendiis safuZvelze<br />

saleqcio kursi<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebis magistraturisaTvis<br />

TinaTin zurabiSvili<br />

Tbilisi<br />

2006


<strong>socialur</strong> mecnierebaTa seria<br />

mTavari redaqtori:<br />

enobrivi redaqtori:<br />

marine CitaSvili<br />

lia kaWarava<br />

dakabadoneba, ydis dizaini:<br />

giorgi bagrationi<br />

© <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centri, 2006<br />

© <strong>Center</strong> <strong>for</strong> <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>, 2006<br />

q. Tbilisi, 0108, T. WoveliZis q. # 10<br />

el. fosta: contact@ucss.ge<br />

internet gverdi: www.ucss.ge<br />

wigni momzadebulia da gamocemulia `<strong>socialur</strong> mecnierebaTa<br />

centris” (<strong>Center</strong> <strong>for</strong> <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>) mier, fondis OSI – Zug,<br />

budapeStis Ria sazogadoebis institutis umaRlesi ganaTlebis<br />

mxardaWeris programis (HESP) finansuri xelSewyobiT<br />

The book has been published by the <strong>Center</strong> <strong>for</strong> <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>,<br />

sponsored by the OSI-Zug Foundation and the Higher Education<br />

Support Program (HESP) of the Open Society Institute-Budapest.<br />

ISBN: 99940 - 871 - 9 - 3


s a r C e v i<br />

winaTqma 4<br />

Tema 1.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> <strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong>:<br />

Sesavali da saerTo mimoxilva 5<br />

Tema 2. siRrmiseuli interviu 16<br />

magaliTi #1. axalgazrduli umuSevrobis problema<br />

saqarTveloSi. sadiskusio gegma 25<br />

Tema 3. fokus-jgufi 27<br />

magaliTi #2. Rvinis moxmarebis kultura Tanamedrove<br />

saqarTveloSi. sadiskusio gegma 37<br />

magaliTi #3. korufcia saqarTveloSi da misi Sefaseba<br />

sxvadasxva profesiuli jgufis<br />

warmomadgenlebis mier.<br />

fokus-jgufebis angariSi 39<br />

Tema 4. dakvirveba 48<br />

Tema 5. monografiuli gamokvleva 61<br />

Tema 6. <strong>socialur</strong>i kvlevis eTika 71<br />

magaliTi #4. gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis<br />

76<br />

mosaxleobaSi izrdeba emigraciis survili<br />

danarTi #1.<br />

danarTi #2.<br />

korufcia saqarTveloSi.<br />

fokus-jgufis transkripti 77<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis meTodikis terminologiis<br />

ganmartebiTi leqsikoni 100<br />

QUALITATIVE METHODS IN SOCIAL RESEARCH 104<br />

3


winaTqma<br />

winamdebare saleqcio kursze muSaoba daviwye Telavis saxelmwifo universitetSi.<br />

Tavdapirvelad is warmoadgenda saleqcio kursis “sociologiuri<br />

kvlevis <strong>meTodebi</strong>” erT-erT nawils, romelic Tamar zurabiSvilTan erTad<br />

SevimuSave. <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centris akademiuri stipendiis farglebSi<br />

saSualeba momeca, gamefarTovebina da magistraturis studentebisTvis gadamemuSavebina<br />

am saleqcio kursis is nawili, romelic kerZod Tvisebriv <strong>meTodebi</strong>s<br />

eZRvneba. kursze muSaoba davasrule kali<strong>for</strong>niis universitetSi losanjelesSi,<br />

sadac Ria sazogadoebis institutis FDFP programis farglebSi<br />

vimyofebodi.<br />

samwuxarod, am saleqcio kursSi ver moxerxda <strong>socialur</strong>i kvlevis yvela<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodis ganxilva, amitom yuradReba gamaxvilebulia im meTodebze,<br />

romlebic yvelaze farTod gamoiyeneba Tanamedrove praqtikaSi da romlebic,<br />

Cemi azriT, yvelaze metad daexmareba studentebs sakuTari kvlevebis CatarebaSi.<br />

TiTqmis yvela meTodTan dakavSirebiT saleqcio kursSi moyvanilia<br />

Sesabamisi kvleviTi instrumentebis magaliTebi; garda amisa, yoveli Temis bolos<br />

moyvanilia Sesabamisi meTodisadmi miZRvnili sakvanZo literaturis sia.<br />

ramdenadac kvlevis <strong>meTodebi</strong>s Seswavla warmoudgenelia mxolod literaturis<br />

Seswavlis meSveobiT, yvela Temis dasasruls moyvanilia praqtikuli davalebebi.<br />

minda didi madloba gadavuxado Cems kolegebs moskovis levada-centridan<br />

da, upirveles yovlisa, aleqsei levinsons; swored am kvleviT centrSi muSaobis<br />

periodSi davinteresdi kvlevis <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T da ramdenime Zalze<br />

saintereso <strong>kvlevaSi</strong> miviRe monawileoba; aseve didi madloba Ria sazogadoebis<br />

institutis FDFP programas, romlis farglebSic saSualeba momeca davswrebodi<br />

wamyvani <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevrebis kursebs kali<strong>for</strong>niis universitetSi los-anjelesSi<br />

(UCLA); <strong>socialur</strong> mecnierebaTa centrs da akademiuri stipendiebis programas<br />

(AFP), romlis farglebSic vaswavlidi am kurss <strong>socialur</strong> mecnierebaTa<br />

centrSi; da Cems studentebs, romlebmac mniSvnelovani roli iTamaSes am<br />

saleqcio kursis SeqmnaSi.<br />

4


Tema 1.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> <strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong>:<br />

Sesavali da saerTo mimoxilva<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebisaTvis damaxasiaTebelia mWidro kavSiri Teoriasa da<br />

empiriul kvlevebs Soris. sazogadoebrivi cxovrebis ama Tu im aspeqtis<br />

Seswavlis mizniT, mecnierebi regularulad atareben empiriul kvlevebs, raTa<br />

Seamowmon esa Tu is Teoriuli mosazreba; am kvlevebis Sedegebi xSirad iwvevs<br />

arsebuli Teoriebis gadasinjvas da daxvewas, zogjer ki — Zveli Teoriis<br />

uaryofas da axali Teoriis warmoSobas. magaliTad, <strong>socialur</strong>i mkvlevrebi jer<br />

kidev XIX-XX saukuneebis mijnaze Seiswavlidnen siRaribes da mis gamomwvev<br />

mizezebs; am kvlevebis Sedegad Seiqmna siRaribis klasikuri Teoriebi. magram XX<br />

saukunis 60-ian wlebSi aSS-Si siRaribis specifikuri <strong>for</strong>mebis empiriuli<br />

Seswavlis Sedegad moxda am Teoriebis gadasinjva da Seiqmna “qveklasis” Teoria. 1<br />

siRaribis es <strong>for</strong>ma klasikuri Teoriebis yuradRebis miRma iyo darCenili.<br />

empiriuli <strong>socialur</strong>i kvlevebi mniSvnelovan rols TamaSobs ara mxolod<br />

Teoriuli codnis gamdidrebis TvalsazrisiT, aramed praqtikul donezec,<br />

sazogadoebrivi cxovrebis sxvadasxva sferos Sesaxeb arsebuli codnis<br />

gaRrmavebasa da saxelmwifo marTvis optimizaciaSi. aseT SemTxvevebSi saubaria<br />

e.w. gamoyenebiTi kvlevebis Sesaxeb, romlebic Seiswavlis sazogadoebrivi cxovrebis<br />

iseT aspeqtebs rogorebicaa, magaliTad, ara<strong>for</strong>maluri urTierTobebi<br />

<strong>for</strong>malur organizaciebSi; korufciis gavrcelebis xelisSemwyobi faqtorebi;<br />

siRaribis mizezebi; da sxva. gamoyenebiTi <strong>socialur</strong>i kvlevebis Sedegebi SeiZleba<br />

gaxdes gadawyvetilebebis miRebis safuZveli saxelmwifo marTvis an<br />

arasamTavrobo TviTmmarTvelobis doneze.<br />

aranaklebi roli eniWeba empiriul kvlevebs samomxmareblo bazris SeswavlaSi<br />

— e.w. marketinguli (sabazro) kvlevebis meSveobiT mimdinareobs momxmarebelTa<br />

motivaciis, ama Tu im produqtis SeZenis survilis, reklamis efeqturobis<br />

detaluri Seswavla. swored sabazro kvlevebis damsaxurebaa, rom wamyvani kompaniebis<br />

mier warmoebuli produqcia maqsimalurad iTvaliswinebs momxmarebelTa<br />

moTxovnebs da survilebs, xolo reklama sul ufro efeqturi xdeba.<br />

<strong>socialur</strong>i sinamdvilis sul ufro da ufro meti mxare Seiswavleba<br />

empiriuli kvlevebis meSveobiT, xolo Catarebuli kvlevebis Sedegebi xSirad<br />

mniSvnelovan gavlenas axdens sazogadoebaze. amitom Zalze mniSvnelovania, rom<br />

es kvlevebi kompetenturad iyos Catarebuli da miRebuli iqnes sando Sedegebi.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis meTodika 2 Seiswavlis empiriuli <strong>socialur</strong>i kvlevis<br />

ganxorcielebis konkretul gzebs, ganixilavs in<strong>for</strong>maciis Segrovebis mecnieruli<br />

saSualebebis, anu <strong>meTodebi</strong>s erTobliobas da im eTikur principebs,<br />

romelTa dacviTac unda Catardes <strong>socialur</strong>i kvleva. empiriuli <strong>socialur</strong>i<br />

kvlevis meTodika, rogorc sistematuri codnis dargi, <strong>socialur</strong> TeoriasTan<br />

SedarebiT gvian Camoyalibda da Tumca ufro praqtikul xasiaTs atarebs, xSirad<br />

gamoiyeneba Teoriuli problemebis Semowmebis, hipoTezebis damtkicebis an<br />

uaryofis mizniT.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>meTodebi</strong> or did jgufad iyofa: raodenobriv da Tvisebriv<br />

meTodebad. Tumca am ori jgufis meTodebs Soris aris mniSvnelovani<br />

gansxvavebebi, maT erTi uaRresad mniSvnelovani garemoeba aerTianebs: maTi<br />

mTavari da, SeiZleba iTqvas, erTaderTi mizania Cveni codnis gamdidreba<br />

<strong>socialur</strong>i samyaros Sesaxeb.<br />

kvlevis raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> (rogorebicaa masobrivi gamokiTxva,<br />

kontent-analizi) iSveliebs raodenobriv maCveneblebs — qulebs, procentebs —<br />

1 ix. Michael B. Katz, ed. 1993. The “Underclass” Debate: Views from History. Princeton, NJ: Princeton<br />

University Press; TinaTin zurabiSvili. 2002. “‘qveklasis’ Teoria da misi gamoyenebis<br />

SesaZlebloba saqarTveloSi.” epoqa 2: 76-84.<br />

2 sityvebi “meTodi”, “meTodika” warmoiSva berZnuli sityvisgan methodos, rac SeiZleba<br />

iTargmnos rogorc “Seswavlis gzebi”.<br />

5


da miznad isaxavs daadginos ama Tu im <strong>socialur</strong>i fenomenis gamovlenis sixSire.<br />

<strong>meTodebi</strong>s es jgufi uaRresad <strong>for</strong>malizebulia, ris gamoc isini “mkacri”<br />

<strong>meTodebi</strong>s saxeliTaa cnobili.<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s mecnierulobas da am <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT<br />

miRebuli Sedegebis sandoobas statistikuri kanonzomierebebi uzrunvelyofs.<br />

raodenobrivi kvlevis Sedegebis erT-erT umTavres Rirsebas am Sedegebis<br />

reprezentatuloba warmoadgens, rac gulisxmobs, rom kvlevis procesSi<br />

gamokiTxuli adamianebi (respondentebi) proporciulad warmoadgenen mTel<br />

mosaxleobas, an mosaxleobis im nawils, romlis Seswavlac dagegmilia kvlevis<br />

procesSi (anu generalur erTobliobas, romelic ganisazRvreba yoveli konkretuli<br />

kvlevis amocanebidan gamomdinare). respondentebis reprezentatuli<br />

SerCeva mecnierulad amarTlebs gamokiTxvis Sedegebis gavrcobas generalur<br />

erTobliobaze, ris Sedegadac saSualeba gveZleva, respondentTa mier gamoTqmuli<br />

azri generaluri erTobliobis warmomadgenlebis azrad CavTvaloT.<br />

raodenobriv meTodebs Soris msoflio praqtikaSi yvelaze gavrcelebulia<br />

masobrivi gamokiTxva — xalxis azris Seswavla ama Tu im problemasTan<br />

dakavSirebiT. am meTods safuZvlad udevs ori daSveba: (1) rom mosaxleobis mier<br />

<strong>socialur</strong>i movlenebis Sefasebebis gavrceleba garkveul statistikur kanonebs<br />

emorCileba, da (2) rom msgavsi <strong>socialur</strong>i mdgomareobis mqone pirovnebebi,<br />

rogorc wesi, analogiurad afaseben movlenebs. masobrivi gamokiTxvis dros<br />

yoveli respondenti ganixileba ara rogorc unikaluri pirovneba mdidari da<br />

ganumeorebeli Sida samyaroTi, aramed rogorc ama Tu im <strong>socialur</strong>i erTobis<br />

(jgufis) nawili, romelic warmoadgens misi msgavsi pirovnebebis azrs da gvawvdis<br />

in<strong>for</strong>macias CvenTvis saintereso <strong>socialur</strong>i fenomenis an misi Sefasebis<br />

Sesaxeb. aseTi midgomidan gamomdinare iTvleba, rom analogiuri <strong>socialur</strong>i<br />

mdgomareobis mqone individebi kvlevis procesSi “urTierTSemcvlelni” arian. 3<br />

Tumca raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s farglebSi intensiurad Seiswavleba respondentebis<br />

mier dafiqsirebuli mosazrebebi da/an Sefasebebi mniSnvelovan <strong>socialur</strong><br />

problemebTan dakavSirebiT, es <strong>meTodebi</strong>, rogorc wesi, ver dagvexmareba<br />

respondenTa mier gamoTqmuli azrebis motivaciis SeswavlaSi; respondentebs ar<br />

eZlevaT saSualeba, axsnan, Tu ratom fiqroben ase, da ara sxvagvarad.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>meTodebi</strong>s meore jgufi, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> siRrmiseulad<br />

Seiswavlis <strong>socialur</strong> cxovrebas; xSir SemTxvevaSi es Seswavla xdeba<br />

ara mkvlevris ofisSi an sxva xelovnurad Seqmnil garemoSi, aramed “bunebriv”<br />

pirobebSi, iq, sadac realurad viTardeba urTierToba adamianebs Soris — iqneba<br />

es saklaso oTaxi, soflis maRazia, gazeTis redaqcia Tu sxva.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> interdisciplinarulia da farTod gamoiyeneba TiTqmis<br />

yvela <strong>socialur</strong> mecnierebaSi: sociologiaSi, eTnografiaSi, anTropologiaSi,<br />

fsiqologiaSi, fsiqiatriaSi, biografiul mecnierebaSi, istoriaSi, da sxv.<br />

zogadad, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> SeiZleba davaxasiaToT rogorc <strong>meTodebi</strong>,<br />

romelTa meSveobiT mopovebuli monacemebic sxvadasxva mizezis gamo ver<br />

daeqvemdebareba raodenobriv analizs (es mizezebi SeiZleba iyos dakvirvebaTa<br />

mcire ricxvi; iSviaTi an sulac unikaluri movlenebis Seswavla; ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

midgoma calkeuli SemTxvevebis Seswavlisadmi, da sxva). am meTodebs<br />

aklia maTematikuri sizuste; maTi meSveobiT Cven ver miviRebT in<strong>for</strong>macias imis<br />

Sesaxeb, Tu procentulad rogoraa gavrcelebuli sazogadoebaSi esa Tu is azri.<br />

samagierod, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebis Sedegad mkvlevrebs eZlevaT<br />

saSualeba, SeniSnon, daafiqsiron da axsnan adamianebis qcevis iseTi niuansebi,<br />

romlebic SeiZleba SeumCneveli darCes raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas. 4<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT Cven ufro Rrma codnas viRebT im xalxis<br />

Sesaxeb, vis cxovrebas an vis mosazrebebsac SeviswavliT; Cven ara mxolod<br />

3<br />

Tumca es ar aris aucilebeli piroba am saleqcio kursis SemswavlelTaTvis,<br />

sasurvelia, rom studentebs hqondeT Tudnac sawyisi warmodgena <strong>socialur</strong>i kvlevis<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s Sesaxeb. es <strong>meTodebi</strong> ganxilulia saleqcio kursSi: Tamar<br />

zurabiSvili, TinaTin zurabiSvili. 2004. socilogiuri kvlevis meTodika.<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

4 ix. Earl Babbie. 2002. The Basics of <strong>Social</strong> Research. Belmont, CA: Wadsworth Thomson Learning. P. 281.<br />

6


vafiqsirebT maT mier gamoTqmul azrebs azrebs, aramed, agreTve saSualebas<br />

vaZlevT, axsnan Tavisi pozicia, Tqvan, Tu ratom fiqroben ise, rogorc fiqroben;<br />

ra faqtorebma iqonia gavlena maT cxovrebaze da rogor afaseben yoveli am<br />

faqtoris rols Tavis cxovrebaSi. kvlevis mxolod es <strong>meTodebi</strong> gvaZlevs<br />

saSualebas, SeviswavloT ama Tu im movlenis mizezebi; vupasuxoT ara kiTxvebs<br />

“ra?”, “ramdeni?” (am or kiTxvas raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT vupasuxebT),<br />

aramed kiTxvebs “ratom?”, “rogor?”<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s erT-erTi umTavresi Rirseba isaa, rom es <strong>meTodebi</strong><br />

saSualebas gvaZlevs, davinaxoT da aRvweroT samyaro kvlevis obieqtebis TvaliT.<br />

vinaidan <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T muSaobisas mkvlevris mizania individualuri<br />

saqcielis gageba, es <strong>meTodebi</strong> xSirad “interpretaciuli sociologiis”<br />

farglebSi ganixileba. magram Tvisebriv meTodebTan dakavSirebiT erTi seriozuli<br />

sirTule arsebobs: gamokvlevis Sedegebis damuSavebisas problemuri xdeba<br />

individualuri donidan saerTo kanonzomierebebze gadasvla, ris gamoc<br />

<strong>socialur</strong> mecnierTa nawils eWvi Seaqvs am <strong>meTodebi</strong>s mecnierulobaSi (am sityvis<br />

pozitivisturi gagebiT) anu imaSi, rom maTi meSveobiT SesaZlebelia sando<br />

monacemebis miReba <strong>socialur</strong>i samyaros Sesaxeb. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas<br />

Cven, rogorc wesi, gagviWirdeba imis mecnierulad damtkiceba, rom<br />

srulad SeviswavleT esa Tu is fenomeni, da rom Cvens mier miRebuli Sedegebi<br />

obieqturi da sandoa, miT umetes — rom Catarebuli kvleva pasuxobs reprezentatulobis<br />

moTxovnebs. <strong>Tvisebrivi</strong> Sedegebi arasodes ar aris reprezentatuli,<br />

rac imas niSnavs, rom <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T warmarTuli kvlevis Sedegebi<br />

ar SeiZleba ganvazogadoT da movaxdinoT maTi eqstrapolacia generalur<br />

erTobliobaze. magram mniSvnelovania aRiniSnos, rom es arc aris <strong>Tvisebrivi</strong><br />

kvlevis mizani — <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> Seiswavlis imas, Tu rogor xsnis adamiani<br />

<strong>socialur</strong> samyaros da Tavis adgils masSi.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> intensiurad iyenebs in<strong>for</strong>maciis Segrovebis iseT sa-<br />

Sualebebs, rogorebicaa ara<strong>for</strong>maluri interviu da dakvirveba, amitom pirveli<br />

SexedviT <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevris muSaoba Zalian hgavs Cveulebrivi adamianis<br />

yoveldRiur saqmianobas. Tumca, am saleqcio kursis farglebSi Cven davrwmundebiT,<br />

rom es msgavseba zedapiruli da moCvenebiTia. 5<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> mraval kvleviT teqnikas aerTianebs. esenia, magaliTad:<br />

• siRrmiseuli interviu;<br />

• “cxovrebis istoria”;<br />

• biografiuli interviu;<br />

• zepiri istoria;<br />

• werilebis, piradi dRiurebis da sxva werilobiTi dokumentebis <strong>Tvisebrivi</strong><br />

Seswavla;<br />

• fokus-jgufi da jgufuri interviu;<br />

• dakvirveba;<br />

• monografiuli gamokvleva (“SemTxvevis Seswavla”).<br />

xSirad Tvisebriv meTodebze damyarebuli kvleva moiTxovs erTdroulad<br />

ramdenime kvleviTi teqnikis gamoyenebas, rac mkvlevars saSualebas aZlevs,<br />

sxvadasxva kuTxiT Seiswavlos misTvis saintereso fenomeni. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s<br />

kompleqsuri gamoyeneba yvelaze xSirad monografiuli gamokvlevis<br />

(“SemTxvevis Seswavlis”) farglebSi xdeba.<br />

5 Tumca es ar aris aucilebeli piroba am saleqcio kursis SemswavlelTaTvis, sasurvelia,<br />

rom studentebs hqondeT Tudnac sawyisi warmodgena <strong>socialur</strong>i kvlevis raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>s Sesaxeb. es <strong>meTodebi</strong> ganxilulia saleqcio kursSi: Tamar zurabi-<br />

Svili, TinaTin zurabiSvili. 2004. socilogiuri kvlevis meTodika. raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

7


mniSvnelovania aRvniSnoT, rom ara marto saqarTveloSi, aramed inglisurenovan<br />

qveynebSic, sadac warmoiSva <strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>,<br />

dRemde ar aris Camoyalibebuli Tvisebriv meTodebTan dakavSirebuli unificirebuli<br />

terminologia. Zalze xSirad terminebs “<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>”,<br />

“eTnografia”, “CarTuli dakvirveba”, “SemTxvevis Seswavla” xmaroben rogorc<br />

sinonimebs, Tumca zog naSromSi isini ganixileba, rogorc gansxvavebuli me-<br />

Todebi. yvelaze ufro xSirad, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> gaigivebulia eTnografiasTan,<br />

6 Tumca, Cveni azriT, eTnografia ufro farTo cnebaa, vidre nebismieri<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodi; rogorc j.spradli aRniSnavs, eTnografia niSnavs<br />

[gansxvavebuli] kulturis aRweras, da misi ZiriTadi mizania cxovrebis gansxvavebuli<br />

wesebis gageba ise, rogorc es wesebi Tavad am kulturis<br />

warmomadgenlebs esmiT 7 ; amgvari eTnografiuli Seswavla ki SeiZleba ramdenime<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodis gamoyenebiT moxdes. 8<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> naklebadaa <strong>for</strong>malizebuli, amitom maT “rbil”, “moqnil”<br />

meTodebsac uwodeben. iSviaTia SemTxvevebi, rodesac arsebobs konkretuli<br />

instruqciebi imasTan dakavSirebiT, Tu rogor unda moiqces mkvlevari ama Tu im<br />

situaciaSi — rogorc wesi, mas uwevs gadawyvetilebis miReba Seqmnili viTarebidan<br />

gamomdinare, is TiTqmis yovelTvis iTvaliswinebs kvlevis obieqtebis<br />

individualur Tvisebebs. “gadawyvetilebis miRebisas Tqven unda ixelmZRvaneloT<br />

meTodologiuri da eTikuri mosazrebebiT. vinaidan isini xSirad<br />

upirispirdeba erTmaneTs, gadawyvetilebis miReba Zalze rTuli iqneba”, —<br />

afrTxilebs momaval mkvlevrebs e. babi 9 .<br />

ramdenadac <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebis SemTxvevaSi Zalze mcirea im<br />

aucilebel moTxovnaTa sia, romelTac kvleva unda akmayofilebdes, aseTi<br />

kvlevis warmateba didadaa damokidebuli iseT subieqtur faqtorze, rogoricaa<br />

mkvlevris gamocdileba da ostatoba. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyeneba individualuria,<br />

isini did Tavisuflebas aniWeben mkvlevars, romelic, rogorc wesi,<br />

gamodis ara mxolod gamokvlevis ideis avtoris, misi Teoriuli nawilisa da<br />

problematikis SemmuSaveblis, aramed aseve empiriuli in<strong>for</strong>maciis Semgroveblis,<br />

interviueris da/an damkvirveblis rolSic.<br />

is garemoeba, rom <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevari ar unda emorCilebodes mkacr<br />

instruqciebs, ar niSnavs, rom <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Catareba iolia — piriqiT, es<br />

Zalian rTuli da Sromatevadi saqmea, romelic araCveulebriv koncentrirebas<br />

da Sromisunarianobas moiTxovs, iseve rogorc mTel rig specialur unar-<br />

Cvevebs, romelTa umravlesobac mxolod kvlevis Catarebis procesSi SeiZleba<br />

iqnes Camoyalibebuli. xSir SemTxvevaSi, <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevris individualuri<br />

pasuxismgebloba kvlevis msvlelobazec da miRebul Sedegebzec ufro didia,<br />

vidre raodenobrivi mkvlevrisa.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevris profesionalizmi unda gamoixatebodes, agreTve im<br />

garemoebis gacnobierebaSi, rom gamokvlevis procesSi mkvlevari Zalauneburad<br />

axdens gavlenas Sesaswavl <strong>socialur</strong> jgufebze da urTierTobebze; Tumca<br />

garkveulwilad SesaZleblia am gavlenis minimizacia, misi srulad gamoricxva<br />

SeuZlebelia.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis procesSi mkvlevari, rogorc wesi, axlo da xangrZliv<br />

urTierTobebs amyarebs im xalxTan, vis cxovrebasac Seiswavlis, sargeblobs maTi<br />

ndobiT. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s umravlesobis warmatebiT gamoyeneba SeuZlebelia<br />

respondentebis aqtiuri daxmarebis gareSe, romlebic savele muSaobis dros<br />

6 ix., magaliTad: James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston;<br />

Robert M. Emerson, Rachel I. Fretz, and Linda L. Shaw. 1995. Writing Ethnographic Fieldnotes. Chicago:<br />

University of Chicago Press; Michael Burawoy et al. 1991. Ethnography Unbound: Power and Resistance in<br />

the Modern Metropolis. Berkeley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

7 Spradley, James P. 1979. The Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston. P. 3.<br />

8<br />

am saleqcio kursis farglebSi yoveli meTodis ganxilvisas moyvanili iqneba<br />

qarTulenovan literaturaSi gamoyenebuli yvela Sesabamisi termini da moSveliebuli<br />

iqneba misi inglisurenovani Sesatyvis(eb)i.<br />

9 Earl Babbie. Op. cit. P. 285.<br />

8


mkvlevris “in<strong>for</strong>mantebis” rols kisruloben da exmarebian mas “SeaRwios”<br />

Sesaswavl jgufSi. Sesabamisad, raodenobriv meTodebTan SedarebiT, <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas ufro mwvaved dgeba kvlevasTan dakavSirebuli eTikuri<br />

normebis dacvis sakiTxi, kerZod: gvaqvs Tu ra moraluri ufleba, Cveni kvleviTi<br />

miznebis misaRwevad gamoviyenoT adamianis Cvendami ndoba da gulaxdiloba,<br />

saaSkaraoze gamovitanoT misi piradi cxovreba? Tvisebriv mkvlevars gansakuTrebuli<br />

eTikuri pasuxismgebloba akisria; mniSvnelovania, rom masa da<br />

kvlevis obieqtebs Soris arsebuli ndoba kvlevis damTavrebis da Sedegebis<br />

gamoqveynebis Semdegac iqnes SenarCunebuli.<br />

rogorc wesi, Tvisebriv meTodebze damyarebuli gamokvlevis savele etapi,<br />

iseve rogorc monacemTa damuSaveba, ufro met dros moiTxovs, vidre<br />

raodenobrivi kvlevis SemTxvevaSi, vinaidan <strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevrebi sruliad<br />

gansxvavebul kvleviT instrumentebze dayrdnobiT muSaoben. Tumca arsebobs<br />

kompiuteruli programebi, romlebic specialurad <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T<br />

miRebuli Sedegebis damuSavebisTvisaa Seqmnili, <strong>Tvisebrivi</strong> Sedegebis analizis<br />

sakvanZo etapebi dRemde kompiuteris gareSe xorcieldeba. rogorc wesi,<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Sedegad yvelaze xSirad viRebT sakvlevi obieqtis Sida<br />

struqturis analizs da/an kvlevis sakiTxis adekvatur tipologias.<br />

Teoriuli winamZRvrebi<br />

Tu raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s ganviTareba <strong>socialur</strong>i kvlevis praqtikaSi<br />

sabunebismetyvelo mecnierebebis miRwevebs ukavSirdeba, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong><br />

humanitarul sferosa da xelovnebasTanaa kavSirSi; maT damkvidrebaSi<br />

garkveuli roli iTamaSa, agreTve samedicino praqtikam, romelic yvela<br />

pacientisadmi individualur midgomas da calkeuli samedicino SemTxvevebis,<br />

daavadebebis Rrma da safuZvlian Seswavlas moiTxovs. <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong><br />

calkeuli pirovnebis an pirovnebaTa patara jgufis gamocdilebis, grZnobebis,<br />

Sefasebebis irgvlivaa koncentrirebuli, amitom am midgomas xSirad “subieqturi<br />

sociologiis”, an mikrosociologiis farglebSi ganixilaven. Tu raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>s farglebSi respondenti ganixileba, rogorc ama Tu im <strong>socialur</strong>i<br />

jgufis warmomadgeneli, Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong> yoveli respondenti sainteresoa<br />

rogorc pirovneba. adamianebisadmi gamovlenili Rrma interesis gamo mkvlevrebi<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s rolis gazrdas XX saukunis meore naxevarSi sociologiis<br />

da, ufro farTod, <strong>socialur</strong>i mecnierebebis humanizaciis periods ukavSireben.<br />

Tvisebriv da raodenobriv meTodebs sxvadaxva “filosofia” udevs safuZvlad.<br />

Tu raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> pozitivistur ideebs emyareba da gulisxmobs,<br />

rom xalxi srulad acnobierebs Tavis grZnobebs, saqciels da Sexedulebebs,<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> meTodologia simboluri interaqcionizmis principebs iziarebs.<br />

simboluri interaqcionizmis mizania SevecadoT gavigoT adamianis saqcieli ise,<br />

rogorc es Tavad moqmed pirs, anu aqtors esmis. am Teoriis fuZemdeblis,<br />

herbert blumeris Tanaxmad, simboluri interaqcionizmis oTxi ZiriTadi<br />

principi SemdegSi mdgomareobs: 10<br />

1) adamianebis qceva ganpirobebulia im mniSvnelobiT, romelsac adamianebi<br />

ukavSireben sagnebs, romelic maTi samyaros nawilia; e.i. adamianebi moqmedeben<br />

ara sagnebis, aramed im mniSvnelobis mimarT, romelsac isini am sagnebSi xedaven;<br />

2) sagnebis mniSvneloba yalibdeba <strong>socialur</strong>i interaqciis procesSi, Sesabamisad,<br />

kultura adamianebs Soris sagnebis damkvidrebuli mniSvnelobebis<br />

urTierTgaziarebaa;<br />

3) rogorc individualuri, aseve koleqtiuri <strong>socialur</strong>i moqmedeba damokidebulia<br />

aqtorebis mier <strong>socialur</strong>i situaciis interpretaciis <strong>for</strong>m(eb)ze;<br />

4) sagnebis mniSvneloba icvleba aqtorebis mier samyaros interpretaciis<br />

procesSi.<br />

es sami principi <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis principebadac SegviZlia miviCnioT. rogorc<br />

ukve aRvniSneT, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s mizania, gamovlenili da aRwerili<br />

10 Herbert Blumer. 1998 [1969]. Symbolic Interactionism: Perspective and Method. Englewood Cliffs, N.J.:<br />

Prentice-Hall. P. 50.<br />

9


iqnes is mniSvneloba, romelsac moqmedi pirebi Tavad ukavSireben ama Tu im<br />

moqmedebas, da ara — daadginon ama Tu im azris gavrcelebis sixSire.<br />

istoriuli mimoxilva<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s ganviTarebaSi gansakuTrebuli wvlili Seitanes<br />

evropelma anTropologebma, romlebmac ganaviTares “CarTuli dakvirvebis”<br />

meTodi afrikisa da aziis primitiuli sazogadoebebis Seswavlis mizniT. Cikagos<br />

sociologiuri skolis pirveli yvelaze cnobili gamokvleva, uiliam Tomasisa da<br />

florian znaneckis “poloneli glexi evropasa da amerikaSi” (1918 w.) srulad<br />

emyareba Tvisebriv meTodebs, kerZod, amerikaSi gadasaxlebuli poloneli<br />

glexebis mier gamogzavnili werilebis, maTi Canawerebis (piradi dRiurebi da<br />

sxv.) da e.w. “cxovrebis istoriebis” Seswavlas. raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> da,<br />

upirveles yovlisa, masobrivi gamokiTxvis meTodi mxolod XX saukunis 30-ani<br />

wlebis dasawyisidan damkvidrda aSS-Si adgilobrivi gazeTebisa da politikuri<br />

partiebis iniciativiT da materialuri mxardaWeriT.<br />

XX saukunis dasawyisSi aSS-s <strong>socialur</strong> mecnierebebSi da, kerZod, sociologiaSi<br />

ganviTarda “<strong>meTodebi</strong>s konfliqti”, romelic raodenobrivi da <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>s momxre mecnierTa dapirispirebaSi gamoixata. am dapirispirebaSi<br />

sufTa meToduri kamaTis garda igrZnoboda, agreTve im droisaTvis wamyvani<br />

amerikuli universitetebis ori meToduri skolis, kolumbiis da Cikagos<br />

skolebis dapirispireba. Tu Cikagos skolis waromadgenlebi did yuradRebas<br />

uTmobdnen Tvisebriv meTodebs da mniSvnelovani roli iTamaSes maT ganviTarebaSi,<br />

kolumbiis universitetis mecnierebi raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s momxreni<br />

iyvnen da miiCnevdnen, rom sociologia ar unda acxadebdes Tavs namdvil<br />

mecnierebad, Tu mas ar SeuZlia miRebuli empiriuli monacemebis utyuarobis<br />

dasabuTeba sabunebismetyvelo mecnierebebis analogiurad. swored sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebi iyo, kolumbiis skolis warmomadgenelTa azriT,<br />

“WeSmariti” mecnierebebi; isini miiCnevdnen, rom sociologiaSi da, zogadad,<br />

<strong>socialur</strong> mecnierebebSi empiriuli monacemebis utyuarobis dasabuTeba mxolod<br />

maSinaa SesaZlebeli, rodesac kvleva raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>T, upirveles<br />

yovlisa — respondentTa reprezentatuli SerCevis safuZvelze tardeba.<br />

Tvisebriv meTodebs kolumbiis skolis warmomadgenlebi aramecnierulad<br />

miiCnevdnen da maTi damkvidrebis winaaRmdeg gamodiodnen.<br />

amis sapirispirod, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s momxreebi xazs usvamdnen im<br />

garemoebas, rom am <strong>meTodebi</strong>T SesaZlebelia rTuli da naklebad gavrcelebuli<br />

fenomenebis siRrmiseuli Seswavla, rom es <strong>meTodebi</strong> dagvexmareba iq, sadac yvela<br />

raodenobrivi meTodi uZluria; <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> aseve sasargebloa<br />

adamianTa Sinagani samyaros, Sidajgufuri urTierTobebis Seswavlis dros. maTi<br />

meSveobiT, rogorc wesi, xdeba problemuri situaciis sruli da yovelmxrivi<br />

Seswavla, da ara misi calkeuli gamovlinebebis dafiqsireba.<br />

ra Tqma unda, SeuZlebeli iyo imis uaryofa, rom arc erTi <strong>Tvisebrivi</strong> meTodi<br />

ar pasuxobda statistikuri reprezentatulobis moTxovnebs, arc <strong>Tvisebrivi</strong><br />

kvlevis Sedegebis generalizacia iyo SesaZlebeli. garkveul sirTuleebs warmoadgenda<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Sedegebis analizis strategiac, romelic, agreTve<br />

minimalurad iyo <strong>for</strong>malizebuli da Zalze mwvaved svamda mkvlevaris obieqturobis<br />

sakiTxs. aRiarebdnen ra am sirTuleebs, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s<br />

mxardamWerni xazs usvamdnen im garemoebas, rom aseT kvlevebs ZaluZT mniSvnelovnad<br />

gaamdidron Cveni codna <strong>socialur</strong>i samyaros Sesaxeb. amisaTvis ki<br />

saWiroa, rom es <strong>meTodebi</strong> maTTvis Sesaferis adgilas iyos gamoyenebuli da ar<br />

iqnes Sefasebuli raodenobrivi kriteriumebiT.<br />

1930-iani wlebis dasawyisisaTvis “<strong>meTodebi</strong>s konfliqtSi” droebiTi gamarjveba<br />

moipoves kolumbiis universitetis warmomadgenlebma. 1935 wels maT mier<br />

daarsebuli iqna axali mecnieruli Jurnali American Sociological Review. 11 Review-s<br />

11 manamde, jer kidev 1895 wels, pirveli sociologiuri Jurnali, American Journal of<br />

Sociology, Cikagos universitetis sociologiis fakultetze iqna daarsebuli albion<br />

smolis mier.<br />

10


furclebze ver gamoinaxa adgili verc <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>saTvis da verc<br />

Cikagos sociologiuri skolis warmomadgenlebisaTvis. magram es gamarjveba ar<br />

iyo xangrZlivi — meore msoflio omis Semdeg ganaxlda da Semdgom TandaTan<br />

gaizarda mkvlevrebis interesi <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s mimarT, romlebic dRes<br />

sul ufro da ufro myar adgils ikaveben <strong>socialur</strong> gamokvlevebSi.<br />

“<strong>meTodebi</strong>s konfliqti” dRes<br />

Tumca raodenobrivi da <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> mniSvnelovnad gansxvavdeba<br />

erTmaneTisagan, ar arsebobs erTazrovani pasuxi kiTxvaze, Tu romelia am<br />

<strong>meTodebi</strong>dan “ukeTesi” da romeli — “uaresi”, an romels unda mivaniWoT<br />

upiratesoba. yvela meTods aqvs Tavisi Zlieri da susti mxareebi, yvela SeiZleba<br />

kargi da saWiro iyos Tavis adgilas, gamomdinare iqidan, Tu ra sakiTxis<br />

Seswavlas vapirebT da ra kvleviT kiTxvebze veZebT pasuxs. kvlevis meTodis<br />

SerCeva konkretuli kvleviTi amocanidan gamomdinare unda moxdes — aris<br />

amocanebi da kiTxvebi, romelTa gadaWrasac ukeT SeZlebs raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>, iseve rogorc aris amocanebi, romelTa gadawyvetac <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>s meSveobiTaa yvelaze mizanSewonili. 12 rogorc ukve aRvniSneT,<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> gamoiyeneba ama Tu im problemis, <strong>socialur</strong>i situaciis<br />

siRrmiseulad Seswavlis mizniT. am <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT Seswavlili problemebi<br />

moicavs, magaliTad, migracias da emigrantebis cxovrebas axal garemoSi;<br />

damnaSaveTa samyaros Sida struqturas da/an damnaSaveTa pirovnul Tvisebebs;<br />

Zalauflebis ganawilebas mcire <strong>socialur</strong> jgufebSi; gansxvavebuli yofis mqone<br />

adamianTa (mag., musikosebis, mocekvaveebis) cxovrebis aRweras da sxv. sxva mxriv,<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s gamoyeneba iqneba gamarTlebuli, Tu SeviswavliT<br />

sazogadoebaSi arsebul stratifikaciul sistemas; ama Tu im politikuri<br />

partiis mxardaWeris perspeqtivebs; romelime masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebis<br />

auditoris demografiul Tvisebebs, da sxv.<br />

amasTan, <strong>socialur</strong>i sinamdvile imdenad rTulia, rom warmoudgenelia misi<br />

Seswavla mxolod erTi meTodis saSualebiT. Cven yovelTvis gvaqvs arCevani<br />

mraval midgomas Soris, xolo saukeTeso Sedegs, rogorc wesi, <strong>Tvisebrivi</strong> da<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s gaerTianebisas, maTi paraleluri gamoyenebisas<br />

miviRebT.<br />

sociologiis istoriaSi cnobilia ramdenime kvleva, romlebic am ori jgufis<br />

<strong>meTodebi</strong>s Serwymis TvalsazrisiTaa gansakuTrebiT saintereso. maT Soris erTerTi<br />

yvelaze adrindelia 1930-ian wlebSi avstriis sofel marientalSi maria<br />

iahodas, pol lazarsfeldis da hans caizelis mier Catarebuli gamokvleva,<br />

romlis Temac umuSevroba da masTan dakavSirebuli problemebi iyo. 13 ukanasknel<br />

wlebSi Catarebuli kvlevebidan aRsaniSnavia ielis universitetis mier 2000-2001<br />

wlebSi Catarebuli gamokvleva aRmosavleT evropis 7 qveyanaSi, romelic<br />

Seiswavlida e.w. “eTnikuri siRaribis” problemas. 14 aseTi kvlevebi adasturebs,<br />

rom “<strong>meTodebi</strong>s konfliqtis” gadaWris yvelaze mizanSewonili gza iqneba<br />

raodenobrivi da <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s erToblivi gamoyeneba, rac saSualebas<br />

mogvcems, ufro srulad davinaxoT is problema an sakiTxi, romelsac<br />

SeviswavliT.<br />

amerikeli mkvlevrebi isador niumani da kerolain benci, romlebmac Tavisi<br />

wigni <strong>Tvisebrivi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s Tanaarsebobisa da TanamSromlobis<br />

gzebs miuZRvnes, xazs usvamen am <strong>meTodebi</strong>s dapirispirebis xelovnurobas da, amis<br />

12<br />

raTa miviRoT gadawyvetileba imasTan dakavSirebiT, Tu romeli meTodis gamoyeneba<br />

mogvcems ukeTes Sedegs ama Tu im problemis Seswavlisas, aucileblad unda<br />

gaviTvaliswinoT is garemoebac, Tu ramdeni dro gvaqvs gamokvlevis Casatareblad da<br />

ramdeni Tanxaa gamoyofili amisaTvis.<br />

13 Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld and Hans Zeisel. [1971.] Marienthal: The Sociography of an Unemployed<br />

Community. Chicago: Aldine-Atherton.<br />

14 am kvlevis Sedegebi jer ar gamoqveynebula. aseTi kompleqsuri gamokvlevebi SedarebiT<br />

iSviaTad tardeba, im ubralo mizezis gamo, rom maTi Catareba Zalze rTulia, da<br />

amasTan — Zalian ZviradRirebuli.<br />

11


sapirispirod, laparakoben maT Soris arsebuli “interaqtiuli kontiniumis”<br />

Sesaxeb, romelsac, maTi rwmeniT, ara aqvs gamokveTili sawyisi da bolo wertili —<br />

kvleviTi amocanidan gamomdinare, mkvlevarma SeiZleba daiwyos muSaoba am<br />

“kontiniumis” nebismier wertilSi, rac kvlevis sworad warmarTvis pirobebSi ar<br />

Seamcirebs am kvlevis xarisxsa da mecnierul faseulobas 15 .<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>s “kontimuumze” laparaki <strong>socialur</strong>i<br />

kvlevis mimarT axlebur midgomas warmoadgens. Tanamedrove etapze mkvlevari ar<br />

unda Semoifarglos <strong>meTodebi</strong>s mxolod erTi jgufiT, miT umetes — romelime<br />

erTi meTodiT. piriqiT, <strong>Tvisebrivi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> unda ganixilebodes<br />

rogorc urTierTSemavsebeli da urTierTgamamdidrebeli. rac ufro<br />

mravali kuTxidan SevecdebiT Cvens winaSe mdgari amocanis Seswavlas, miT ufro<br />

mniSvnelovan da faseul Sedegebs miviRebT.<br />

gamokvlevis programa<br />

empiriuli <strong>socialur</strong>i gamokvlevis Catareba arasodes ar aris TviTmizani — is<br />

miznad isaxavs axali codnis miRebas <strong>socialur</strong>i sinamdvilis ama Tu im aspeqtis<br />

Sesaxeb, emsaxureba akademiuri samyaros, mTavrobis, kerZo biznesis, Tu farTo<br />

sazogadoebis interesebs. kvlevis daniSnuleba da is interesebi, romlebsac is<br />

emsaxureba, gamoxatulia gamokvlevis programaSi.<br />

miuxedavad imisa, rom <strong>Tvisebrivi</strong> kvleva naklebad <strong>for</strong>malizebulia, misi<br />

Catarebisas, iseve rogorc raodenobrivi kvlevis Catarebis SemTxvevaSi,<br />

aucilebelia, rom Sedgenili iqnes gamokvlevis programa. programis Sedgena<br />

aucilebelia gamokvlevis miznebis, amocanebisa da problemebis Camoyalibebis<br />

mizniT. amasTan, am dokumentSi Camoyalibebuli iqneba SerCeuli meTodis<br />

gamoyenebis marTebuloba.<br />

gamokvlevis programebi gansxvavdeba kvlevis tipidan gamomdinare. <strong>socialur</strong>i<br />

gamokvlevis sami ZiriTadi tipi arsebobs: dazverviTi, aRweriTi da<br />

analitikuri. gamokvlevis tipis SerCeva damokidebulia imazec, Tu ramdenad iqna<br />

Seswavlili esa Tu is problema adrindeli gamokvlevebis Sedegad.<br />

dazverviTi gamokvleva kvlevis yvelaze martivi tipia — misi mizania,<br />

Seagrovos pirveladi monacemebi ama Tu im problemis irgvliv, “dazveros” misi<br />

mdgomareoba. aseT gamokvlevas, rogorc wesi, Zalian martiv programaze<br />

dayrdnobiT da mxolod erTi meTodis gamoyenebiT atareben. yvelze xSirad<br />

dazverviTi gamokvleva ama Tu im problemis Seswavlis pirveli etapia.<br />

aRweriTi gamokvleva ufro rTulia, misi mizania garkveuli problemis an<br />

adamianTa jgufis Sesaxeb vrceli in<strong>for</strong>maciis miReba, romelic SemdegSi<br />

saSualebas miscems mkvlvrebs daadginon, arsebobs Tu ara raime kavSiri am<br />

problemis sxvadasxva elements Soris. aRweriTi gamokvleva sruli kvleviTi<br />

programis SemuSavebas moiTxovs.<br />

analitikuri gamokvleva yvelaze ufro rTulia. <strong>socialur</strong>i problemis<br />

aRwerasTan erTad is miznad isaxavs misi mamoZravebeli Zalebis, mizezebis<br />

gamoaSkaravebas. sworad Catarebuli analitikuri gamokvleva movlenebis ganvi-<br />

Tarebis prognozirebis saSualebasac iZleva. analitikur gamo<strong>kvlevaSi</strong>, rogorc<br />

wesi, paralelurad gamoiyeneba in<strong>for</strong>maciis Segrovebis ramdenime gansxvavebuli<br />

meTodi.<br />

yvela tipis kvleva ramdenime etapisagan Sedgeba, romlebic, rogorc wesi,<br />

Tanamimdevrulad xorcieldeba. esenia:<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

gamokvlevis programis SemuSaveba;<br />

savele etapi, romlis drosac xdeba in<strong>for</strong>maciis Segroveba;<br />

in<strong>for</strong>maciis damuSaveba;<br />

miRebuli Sedegebis analizi;<br />

kvlevis angariSis momzadeba da publikacia.<br />

15 ix. Isadore Newman, and Carolyn R. Benz. 1998. Qualitative-Quantitative Research Methodology.<br />

Exploring the Interactive Continuum. Carbondale: Southern Illinois University Press.<br />

12


nebismieri kvleva programis SedgeniT iwyeba. Tu am dokumentis Sedgenas<br />

saTanado yuradRebis gareSe movepyrobiT, SeiZleba mTeli gamokvleva CaiSalos.<br />

maSinac ki, rodesac yvelaze martivi, dazverviTi gamokvlevis programis Sesaxeb<br />

vsaubrobT, aucilebelia misi Sedgenis dros maqsimalurad davasabuToT Cveni<br />

miznebi da amocanebi.<br />

gamokvlevis programis mTavari mizania gamokvlevis problemis gansazRvra,<br />

misi aqtualobis dasabuTeba da am problemis SeswavlisaTvis SerCeuli gzebis<br />

marTebulobis damtkiceba. programa unda pasuxobdes kvleviTi kiTxvebis<br />

logikur Tanamimdevrobas:<br />

o ra unda SeviswavloT?<br />

o ra miznebis misaRwevad unda SeviswavloT?<br />

o sad da ra pirobebSi unda SeviswavloT?<br />

o kvlevis ra saSualebebis gamoyenebiT unda SeviswavloT?<br />

am kiTxvebze pasuxebis Camoyalibeba gamokvlevis ukeT momzadebasa da<br />

CatarebaSi gvexmareba.<br />

gamokvlevis programa, romelic, agreTve “gamokvlevis koncefciis”<br />

saxeliTaa cnobili, rogorc wesi, ori nawilisagan Sedgeba: meTodologiuri da<br />

proceduruli.<br />

programis meTodologiur nawilSi, romelic Teoriuli xasiaTisaa, xdeba (1)<br />

<strong>socialur</strong>i problemis Camoyalibeba da misi aqtualobis dasabuTeba; (2) gamokvlevis<br />

obieqtisa da Temis gansazRvra; (3) dasmuli problemidan gamomdinare,<br />

gamokvlevis miznis (an miznebis) da amocanebis dasaxva da (4) gamokvlevis<br />

hipoTezis Camoyalibeba.<br />

programis procedurul (meTodur) nawilSi saWiroa (1) Sesaswavli erTeulis<br />

(jgufis) gamoyofa da (2) in<strong>for</strong>maciis Segrovebis <strong>meTodebi</strong>s aRwera da daxasiaTeba.<br />

ganvixiloT moTxovnebi gamokvlevis programis orive nawilisadmi. 16<br />

programis meTodologiuri nawili<br />

1. problemis Camoyalibeba. SeuZlebelia <strong>socialur</strong>i gamokvlevis Catareba<br />

“saerTod” — mas aucileblad unda hqondes fokusi, unda gamoiyos konkretuli<br />

sakiTxebis jgufi, romelic mkvlevris ZiriTadi interesia. yvela kvleva tardeba<br />

ama Tu im <strong>socialur</strong>i problemis Seswavlis mizniT. sazogadoebaSi arsebuli <strong>socialur</strong>i<br />

problemebi SeiZleba exebodes cxovrebis sxvadasxva sferos, magram isini<br />

yovelTvis xalxis erToblivi cxovrebiT, urTierTqmedebiT da/an maTi <strong>socialur</strong><br />

institutebTan urTierTobiTaa gamowveuli, asaxaven interesebis sxvadasxvaobas<br />

da mosaxleobis farTo fenebisTvisaa mniSvnelovani. ra Tqma unda,<br />

gamokvleva am problemebs ver gadaWris, magram mas SeuZlia, gaamdidros Cveni<br />

codna maT Sesaxeb da daexmaros sazogadoebas arsebuli problemebis gadaWraSi.<br />

ar aris mizanSewonili erTi gamokvlevis farglebSi ramdenime <strong>socialur</strong>i<br />

problemis Seswavla — aseTi kvlevis praqtikuli ganxorcieleba Zalian Znelia,<br />

xSirad ki SeuZlebelic.<br />

gamokvlevis problemis ukeT Camoyalibebisa da misi aqtualobis dasabuTebis<br />

mizniT aucilebelia Seswavlili iqnes arsebuli literatura am problemasTan<br />

dakavSirebiT. agreTve mniSvnelovania am problemisadmi miZRvnili wina kvlevebis<br />

Sedegebis moZieba. literaturis mimoxilvaSi xdeba moZiebuli literaturis<br />

ganxilva da dagegmili kvlevis adgilis gansazRvra arsebul samecniero wyaroebs<br />

Soris.<br />

gamokvlevis programis es nawili mizanSewonilia davasruloT Cveni uSualo<br />

kvleviTi kiTxvis CamoyalibebiT.<br />

2. gamokvlevis Temisa da obieqtis gansazRvra. gamokvlevis TemaSi gamo-<br />

16<br />

qvemoT moyvanili moTxovnebi ar aris SemuSavebuli specifikurad <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevisaTvis.<br />

ramdenadac, rogorc aRvniSneT, gamokvlevis programa yvela tipis<br />

gamokvlevisTvis unda iqnes SemuSavebuli, es moTxovnebi SeiZleba wavuyenoT rogorc<br />

Tvisebriv, aseve raodenobriv kvlevas.<br />

13


kveTilia <strong>socialur</strong>i problemis is aspeqtebi, romelTa uSualo Seswavlacaa<br />

dagegmili. rogorc wesi, <strong>socialur</strong>i problemebi Zalian rTulia; gamokvlevis<br />

Temis gamoyofa aucilebelia imisTvis, rom kvleva mimarTuli iyos problemis<br />

swored im mxareebze, romelTa Seswavlac kvlevis mizans warmoadgens. gamokvlevis<br />

Temis gamoyofa problemis gansazRvris Semdeg xdeba da mis yvelaze mniSvnelovan<br />

maxasiaTeblebs ukavSirdeba. magaliTad, gvalvis gavlenis Seswavlisas<br />

gamokvlevis uSualo Tema SeiZleba iyos (a) zaralis odenoba, romelic gvalvam<br />

mosaxleobas miayena; (b) resursebi, romelic aqvs mosaxleobas, raTa gaumklavdes<br />

zarals; (g) sxvadasxva saxis saxelmwifo an saerTaSoriso daxmarebis efeqturobis<br />

Sefaseba da sxv.<br />

gamokvlevis obieqtis gansazRvra advilia gamomdinare im Temidan, romlis<br />

Seswavlacaa dagegmili. gamokvlevis obieqti Seswavlis uSualo sagania.<br />

<strong>socialur</strong> gamokvlevebSi, rogorc wesi, esaa mosaxleoba (an misi romelime nawili)<br />

an sabuTebi. magaliTad, Tu SeviswavliT kaxeTSi gvalvis gamo warmoqmnil<br />

problemebs, ara aqvs azri, gamovkiTxoT Tbilisis mosaxleoba, romelsac<br />

araviTari kavSiri ara aqvs soflis meurneobasTan an glexebi, romlebic imereTSi<br />

an aWaraSi cxovroben. gamokvlevis obieqtis gansazRvris Sedegad Cven vayalibebT<br />

generalur erTobliobas, anu yvela im adamianis erTobliobas, romlebic im<br />

specifikuri <strong>socialur</strong>-demografiuli Tvisebebis matareblebi arian, romelTa<br />

Seswavlac kvlevis mizans warmoadgens.<br />

sxva magaliTebi: Tu Cveni mizania saqarTvelos mosaxleobis azris Seswavla<br />

umaRlesi ganaTlebis re<strong>for</strong>masTan dakavSirebiT, generalur erToblioba iqneba<br />

saqarTvelos yvela srulwlovani moqalaqe; Tu SeviswavliT qarTveli qalebis<br />

damokidebulebas ama Tu im problemisadmi, generalur erToblioba<br />

saqarTveloSi mcxovrebi yvela qalia; Tu Telavis saxelmwifo universitetis<br />

studentebis azris Seswavlas visaxavT miznad, generalur erToblioba iqneba am<br />

universitetis yvela studentebi.<br />

3. gamokvlevis miznisa da amocanebis dasaxva. gamokvleva SeiZleba atarebdes<br />

sufTa mecnierul xasiaTs. am SemTxvevaSi mas mxolod SemecnebiTi mizani eqneba —<br />

garkveuli problemis an sazogadoebrivi jgufis Sesaxeb monacemebis Segroveba,<br />

codnis gaRrmaveba an Teoriuli mosazrebebis Semowmeba. arsebobs, agreTve e.w.<br />

gamoyenebiTi kvlevebi, romlebic raime praqtikuli miznis misaRwevad tardeba.<br />

es SeiZleba iyos romelime azris gavrcelebis an sareklamo kampaniis<br />

efeqturobis Sefaseba; xalxis cxovrebis donis Sefaseba; ama Tu im sferoSi<br />

arsebuli problemebis gadaWris gzebis dasaxva da a.S.<br />

Tu gamokvlevis mizani mkvlevris farTo interess gamoxatavs, amocanebi am<br />

miznis dakonkretebis Sedegia. magaliTad, Tu gamokvlevis mizani kaxeTSi gvalvis<br />

Sedegebis Sefasebaa, misi amocanebi SeiZleba iyos gvalvis gamo yvelaze metad<br />

dazaralebuli glexebisaTvis daxmarebis SesaZlo gzebis SemuSaveba.<br />

4. gamokvlevis hipoTezis Camoyalibeba. hipoTeza mecnierulad dasabuTebuli<br />

varaudia imis Sesaxeb, Tu rogori pasuxia mosalodneli mkvlevaris mier dasmul<br />

kiTxvebze, rogor SeiZleba aixsnas Sesaswavli procesebi. nebismieri <strong>socialur</strong>i<br />

gamokvlevis Catarebas win uswrebs met-naklebad Camoyalibebuli mosazreba imis<br />

Sesaxeb, Tu ra bunebis problemasTan gvaqvs saqme, raa misi warmoSobis mizezebi da<br />

rogori SeiZleba iyos misi gadaWris gzebi. gamokvlevis Catarebis Sedegad<br />

hipoTeza an dadasturdeba, an uaryofili iqneba.<br />

kargi hipoTeza iseT hipoTezas ar niSnavs, romelic aucileblad<br />

dadasturdeba. uaryofili hopiTezac SeiZleba kargi kvleviTi<br />

kiTxvebis dasmaSi dagvexmaros da swori mimarTuleba misces<br />

gamokvlevas.<br />

programis proceduruli nawili<br />

1. Sesaswavli jgufis gamoyofa eyrdnoba gamokvlevis obieqtis gansazRvras,<br />

romlis Sedegadac gamoiyofa im mosaxleobis Tu sabuTebis raodenoba da<br />

konkretuli maxasiaTeblebi, romlebic uSualod unda iqnes Seswavlili.<br />

<strong>socialur</strong> gamokvlevebSi aucilebelia Sesaswavli erTeulebis SerCeva, radgan<br />

praqtikulad SeuZlebelia gamokvlevis obieqtSi gansazRvruli yvela erTeulis<br />

14


anu generaluri erTobliobis yvela warmomadgenlis Seswavla.<br />

magaliTad, Tu Cveni gamokvlevis generalur erTobliobas kaxeTis glexebi<br />

warmoadgenen, kaxeTSi mcxovreb yvela glexs, anu ramdenime aTeul aTas adamians,<br />

mkvlevarTa jgufi ver gaesaubreba SezRuduli droisa da finansuri resursebis<br />

gamo. es arc aris saWiro. aucilebelia mxolod glexebis nawilis Seswavla, romelic<br />

sworad unda iyos SerCeuli. generaluri erTobliobis am nawils SerCeviTi<br />

erToblioba hqvia, da misi amorCeva gansakuTrebul kanonzomierebebs eyrdnoba.<br />

Sesaswavli jgufis gamoyofas sxvadasxva mniSvneloba aqvs raodenobrivi da<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebisas. rogorc ukve aRvniSneT, raodenobrivi<br />

<strong>meTodebi</strong>T muSaoba moiTxovs SerCevis reprezentatulobis uzrunvelyofas,<br />

maSin rodesac <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T muSaobisas aseTi moTxovna ar arsebobs.<br />

2. in<strong>for</strong>maciis Segrovebis <strong>meTodebi</strong> aRwerili unda iyos programis daskvniT<br />

nawilSi. aq aRiniSneba, kvlevis romel meTodebs aniWeben upiratesobas<br />

gamokvlevis organizatorebi, da ratom. garda amisa, mizanSewonilia specialur<br />

danarTSi moyvanili iqnes yvela is kvleviTi instrumenti (kiTxvebi,<br />

instruqciebi da sxva), romlebic gamoyenebuli iqneba gamokvlevis Catarebisas.<br />

davalebebi:<br />

1. moifiqreT 5 <strong>socialur</strong>i problema, romelTa Seswavlac mizanSewonilad<br />

migaCniaT <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s meSveobiT.<br />

2. SeadgineT gamokvlevis programa TqvenTvis saintereso <strong>socialur</strong>i<br />

fenomenis empiriulad Seswavlis mizniT; dagegmeT am fenomenis Seswavla<br />

romelime <strong>Tvisebrivi</strong> meTodis gamoyenebiT.<br />

rekomendebuli literatura:<br />

1. iago kaWkaWiSvili. 1998. “konkretuli sociologiuri kvlevis meTodologia.”<br />

// sociologiuri kvlevis <strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: Tbilisis universitetis<br />

gamomcemloba. gv. 22-44.<br />

2. В. Ядов. Социологическое исследование: методология, программа, методы. Изд-во<br />

«Самарский университет», 1995. С. 42-80.<br />

3. Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th Edition. Belmont, CA:<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 281-311 (Chapter 10. “Qualitative Filed Research”).<br />

4. Howard S. Becker. 2001. “The Epistemology of Qualitative Research.” Pp. 317-330 in: Robert M.<br />

Emerson, ed. Contemporary Field Research. Perspectives and Formulations. Second Edition.<br />

Prospect Heights, Ill.: Waveland Press.<br />

5. Herbert Blumer. 1998 [1969]. Symbolic Interactionism: Perspective and Method. Englewood<br />

Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. Pp. 1-60.<br />

6. Michael Burawoy. 1991. “The Extended Case Method.” Pp. 271-287 in: Michael Burawoy et al.<br />

1991. Ethnography Unbound. Power and Resistance in the Modern Metropolis. Berkley:<br />

University of Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

7. W. Lawrence Neuman. 2003. <strong>Social</strong> Research Methods: Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Fifth edition. Boston: Allyn and Bacon. Pp. 363-401 (Chapter 13. “Field Research”).<br />

8. Isadore Newman and Carolyn R. Benz. 1998. Qualitative-Quantitative Research Methodology.<br />

Exploring the Interactive Continuum. Carbondale: Southern Illinois University Press. Pp. 1-26.<br />

9. James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston. Pp. 3-<br />

16 (Chapter 1. “Ethnography and Culture”).<br />

10. Anselm Strauss and Juliet Corbin. 1998. Basics of Qualitative Research. Techniques and<br />

Procedures <strong>for</strong> Developing Grounded Theory. Second Edition. Thousand Oaks: Sage<br />

Publications. Pp. 3-14 (Chapter 1. “Introduction”).<br />

15


Tema 2.<br />

siRrmiseuli interviu<br />

rogorc cnobilia, interviu in<strong>for</strong>maciis Segrovebis erT-erTi yvelaze<br />

farTod gavrcelebuli saSualebaa, da es mxolod <strong>socialur</strong> mecnierebebTan<br />

dakavSirebiT rodia swori. Tanamedrove dasavlur sazogadoebas rigi mkvlevrebisa<br />

“intervius sazogadoebas” uwodebs 17 — mosaxleobis interviuirebis sxvadasxva<br />

<strong>for</strong>ma imdenadaa gavrcelebuli, rom interviu yoveldRiuri cxovrebis<br />

nawilad iqca. arsebobs intervius mravali saxeoba; maT Soris gvxvdeba iseTebi,<br />

romlebic mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisagan. sayovelTao aRwerac da<br />

Jurnalisturi preskonferenciac intervius nairsaxeobebia.<br />

interviuersa da respondents Soris urTierTobis <strong>for</strong>mis safuZvelze gamoiyofa<br />

pirispiri, satelefono da safosto interviu. intervius xangrZlivoba<br />

mniSvnelovnadaa damokidebuli imaze, Tu rogori tipis interviusTan gvaqvs<br />

saqme: satelefono intervius xangrZlivoba SeiZleba 5 wuTs ar aRematebodes,<br />

xolo e.w. “cxovrebis istoria” SeiZleba ramdenime dRes gagrZeldes.<br />

Tavisi struqturisa da kiTxvebis tipidan gamomdinare, interviu SeiZleba<br />

iyos struqturirebuli; nawilobriv struqturirebuli da arastruqturirebuli.<br />

masobrivi gamokiTxvis Catarebisas gamoiyeneba struqturirebuli interviu,<br />

romelic kiTxvarze dayrdnobiT warimarTeba da saSualebas gvaZlevs, maqsimalurad<br />

<strong>for</strong>malizebulad warvmarToT ramdenime aTasi interviu. eTnografiuli<br />

kvlevis Catarebisas, gansakuTrebiT, kvlevis sawyis etapze, gamoiyeneba arastruqturirebuli<br />

interviuebi, romlebic exmareba mkvlevars, Seiqmnas saerTo<br />

warmodgena kvlevis obieqtebis Sesaxeb. intervius orive am saxeobasTan SedarebiT,<br />

siRrmiseuli interviu, romelic <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis erT-erTi “savizito<br />

baraTia”, Zalze gansxvavebul tips warmoadgens da e.w. nawilobriv struqturirebuli<br />

interviuebis ricxvs ganekuTvneba, anu ikavebs Sualedur pozicias<br />

struqturirebul da arastruqturirebul interviuebs Soris. rogorc am meTodis<br />

erT-erTi wamyvani specialisti robert vaisi aRniSnavs, siRrmiseul intervius<br />

mravali saxeliT moixsenieben, romelTa Sorisaa: “Tavisufali interviu”,<br />

“naratiuli interviu”, “fokusirebuli interviu”, “biografiuli interviu” da<br />

sxv. 18 Tavad vaisi am meTods “Tvisebriv intervius” uwodebs. misi azriT, Tumca<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> interviu sxvaTa azris Seswavlis “bunebrivi saSualebaa, is jer kidev<br />

ar aris saTanadod damkvidrebuli <strong>socialur</strong>i kvlevebis samyaroSi, rom erTi<br />

saxeliT moixseniebodes” 19 .<br />

siRrmiseuli interviu da misi nairsaxeobebi gamoiyeneba ara mxolod <strong>socialur</strong><br />

mecnierebebSi, aramed, agreTve, mraval monaTesave dargSi: JurnalistikaSi,<br />

kriminalistikaSi, boigrafiul mecnierebaSi, marketingSi da sxv. gansxvavebuli<br />

midgomebis miuxedavad, yvela am SemTxvevaSi am meTods aerTianebs is garemoeba,<br />

rom is miznad isaxavs respondentebisagan detaluri, Rrma da Tanamimdevruli<br />

in<strong>for</strong>maciis miRebas maTi cxovrebiseuli gamocdilebis Sesaxeb, romlis<br />

safuZvelzec SesaZlebeli gaxdeba garkveuli sazogadoebrivi kanonzomierebebis<br />

dadgena, zog SemTxvevaSi ki — saerTo xasiaTis daskvnebis gakeTeba. 20<br />

xSirad gamoiyofa siRrmiseuli intervius Semdegi fazebi: preinterviu,<br />

kerZod interviu da postinterviu. yovel maTgans Tavisi funqcia aqvs.<br />

preintervius mTavari mizania kontaqtis damyareba respondentTan. swored<br />

preintervius dros unda avuxsnaT mas gamokvlevis mizani da is, Tu rogor iqna<br />

arCeuli respondentad konkretulad es pirovneba; davarwmunoT igi intervius<br />

anonimurobaSi da aucileblad vTxovoT nebarTva, CaviweroT interviu audio- an<br />

17 ix., magaliTad: Jaber F. Gubrium and James A. Holstein. 2002. “From Individual Interview to the<br />

Interview Society,” pp. 3-32 in: Handbook of Interview Research: Context and Method. Ed. by Jaber F.<br />

Gubrium. Thousand Oaks: Sage Publications.<br />

18<br />

zogi qarTveli mkvlevari am meTods “CaRrmavebul intervius” uwodebs.<br />

19 Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative Interview Studies. New<br />

York: Free Press. P. 208.<br />

20 Ibid. P. 210.<br />

16


videofirze.<br />

kerZod interviu warmoadgens kiTxva-pasuxis gacvlis process interviuersa<br />

da respondents Soris, romlis msvlelobaSic mkvlevari iRebs misTvis saWiro<br />

in<strong>for</strong>macias. qvemoT detalurad visaubrebT interivus am nawilis Sesaxeb.<br />

da bolos, postinterviu respondentisa da interviueris damSvidobebis<br />

procesia, magram amasTan rig damatebiT funqciasac asrulebs. swored<br />

postintervius dros SeiZleba molaparakebuli iqnes Semdgomi Sexvedris<br />

SesaZlebloba, Tu gamokvlevis programa aseT Sexvedras iTvaliswinebs; gadaeces<br />

respondents saCuqari an fuladi anazRaureba gamo<strong>kvlevaSi</strong> monawileobisaTvis,<br />

Tu es winaswar iyo molaparakebuli, da sxv.<br />

meTodis daxasiaTeba<br />

Tumca, erTi SexedviT, siRrmiseuli interviu waagavs Tavisufal saubars<br />

mkvlevarsa da respondents Soris, es ase ar aris, da warmatebuli intervius<br />

Catarebas mTeli rigi profesiuli unar-Cvevebis daufleba da sakmaod mdidari<br />

praqtikuli gamocdileba ganapirobebs — es aris meTodi, romelSi daxelovnebac<br />

mxolod misi gamoyenebis procesSia SesaZlebeli.<br />

siRrmiseuli intervius mizania, gavigoT respondentebis maqsimalurad detaluri<br />

mosazrebebi Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT; amitom “rogor?” da "ratom?"<br />

kiTxvebi yvelaze xSiri da sasargebloa am tipis interviuSi. ara nakleb xSirad<br />

aqvs adgili Txovnas respondentisadmi, dawvrilebiT agviRweros esa Tu is<br />

SemTxveva Tavisi cxovrebidan da misi STabeWdilebebi, misi reaqcia am Sem-<br />

TxvevasTan dakavSirebiT; misi damokidebuleba garkveuli xalxis an movlenebisadmi,<br />

mis mier CvenTvis saintereso movlenebis Sefaseba.<br />

robert vaisi ganixilavs siRrmiseul intervius rogorc interviuersa da<br />

respondents Soris TanamSromlobis process, romlic drosac orive monawiles<br />

erTi mizani amoZravebs — esaa axali in<strong>for</strong>maciis warmoeba kvlevis TemasTan<br />

dakavSirebiT. metic, misi TqmiT, am TanamSromlobaSi interviueri “is instrumentia,<br />

romlis saSualebiTac respondenti mogviTxrobs Tavis ambavs” 21 . amitom<br />

interviueri arasodes ar unda Seecados, srulad akontrolos intervius<br />

msvlelobis procesi — piriqiT, man unda misces respondents saSualeba, rac<br />

SeiZleba meti ilaparakos Tavisi cxovrebis Sesaxeb, Tumca, ra Tqma unda,<br />

valdebulia uzrunvelyos, rom saubarma ar gadauxvios kvlevis Temas; mxolod<br />

ukanasknel SemTxvevaSi SeuZlia interviuers, gamoiyenos Tavisi Zalaufleba da<br />

Seitanos cvlileba intervius msvlelobaSi, Tumca man es rbilad unda gaakeTos.<br />

rogorc h.r.bernardi aRniSnavs, “Tqven agebT pasuxs imaze, rom saubari<br />

fokusirebuli iyos [kvlevis Temaze], magram saSualebas aZlevT respondents,<br />

gansazRvros saubris Sinaarsi. mieciT mas ufleba, mogawodoT in<strong>for</strong>macia,<br />

romelic, misi azriT, mniSvnelovania” 22 .<br />

mniSvnelovania aRvniSnoT, rom siRrmiseul intervius, rogorc wesi, atarebs<br />

ara daqiravebuli interviueri, romelsac ara aqvs miRebuli monawileoba<br />

kvlevis dagegmvis procesSi, aramed Tavad mkvlevari, romelic muSaobda<br />

gamokvlevis programis Sedgenaze, winaswar Seiswavla <strong>socialur</strong>i problema,<br />

romelsac interviu exeba. 23 “iyo kargi interviueri, niSnavs icode, Tu ra saxis<br />

in<strong>for</strong>maciaa saWiro kvlevisaTvis da Segwevdes unari, daexmaro respondents<br />

mogvces es in<strong>for</strong>amcia” 24 , — aRniSnavs robert vaisi.<br />

21 Ibid. P. 65.<br />

22 H. Russel Bernard. 2002. Reseach Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative Approaches. Third<br />

edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. P. 209.<br />

23<br />

es yovelTvis ase ar aris dasavleTis qveynebis Tanamedrove kvleviT praqtikaSi, sadac<br />

miRebulia interviuerebis daqiraveba ara mxolod raodenobrivi, aramed, agreTve<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> interviuebis Catarebis mizniT. miuxedavad amisa, am saleqcio kursSis farglebSi<br />

Cven ufro mizanSewonilad migvaCnia, rom siRrmiseuli interviu Tavad<br />

mkvlevarma Caataros, da am leqciaSi terminebi “mkvlevari” da “interviueri” ixmareba<br />

rogorc sinonimebi.<br />

24 Robert S. Weiss. Op cit. P. 66.<br />

17


siRrmiseuli intervius Catarebis mizniT, mkvlevari ar amzadebs struqturirebul<br />

kiTxvars — magram mas yovelTvis aqvs Sedgenili savaraudo kiTxvebis da<br />

maTi sasurveli Tanamimdevrobis werilobiTi monaxazi, romelic emyareba<br />

intervius procesSi gansaxilveli Temebisa da sakiTxebis winaswar Seswavlas. am<br />

monaxazs sadiskusio gegma ewodeba. sadiskusio gegma mkvlevris samuSao instrumentia,<br />

romelic gvexmareba vakontroloT intervius procesi, ar gamovtovoT<br />

mniSvnelovani sakiTxebi da maqsimaluri in<strong>for</strong>macia miviRoT respondentisgan<br />

CvenTvis saintereso sakiTxebis Sesaxeb. 25<br />

sadiskusio gegmis momzadeba aucilebelia, Tu gvinda miviRoT sando<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> monacemebi, rac SemdgomSi saSualebas mogvcems, SevadaroT sxvadasxva<br />

intervius Sedegad miRebuli in<strong>for</strong>macia. amave mizniT, gansaxilveli Temebis<br />

Tanamimdevroba intervius dros sasurvelia ucvleli iyos, Tumca dasaSvebia<br />

garkveuli variaciebi. mainc, ar aris sasurveli, rom winaswar SemuSavebuli gegmisagan<br />

gadaxveva, kiTxvebis <strong>for</strong>mulirebisa da Tanamimdevrobis Secvla Zalian<br />

xSiri da/an radikaluri iyos.<br />

siRrmiseuli intervius mTavari Rirseba isaa, rom is saSualebas gvaZlevs<br />

rogorc Cven, mkvlevrebs, aseve respondentebs uSualod intervius msvlelobisas<br />

wamovwioT an ganvaviTaroT axali Temebi, romlebic aqtualuria gamokvlevisaTvis,<br />

magram sxvadasxva mizezis gamo ar iqna winaswar gaTvaliswinebuli<br />

kvlevis dagegmvis etapze. uSualod intervius procesSi wamoWrili axali<br />

Temebis ganviTareba SesaZlebeli xdeba, ramdenadac sadiskusio gegma ar<br />

moiTxovs, zedmiwevniT zustad davicvaT iq dasmuli kiTxvebis <strong>for</strong>mulireba da<br />

Tanamimdevroba, aramed garkveul Tavisuflebas gvaniWebs. swored es garemoeba<br />

ganapirobebs imas, rom, rogorc zemoT aRvniSneT, siRrmiseuli interviu<br />

nawilobriv struqturirebuli interviuebis ricxvs ganekuTvneba.<br />

siRrmiseuli interviu ZiriTadad “Ria” kiTxvebze dayrdnobiT warimarTeba,<br />

anu iseT kiTxvebze, romlebic ar sTavazoben respondentebs pasuxis SesaZlo<br />

variantebs. aseT kiTxvebze pasuxis gacemisas respondentebs sruli Tavisufleba<br />

eniWebaT sakuTari azris gamoxatvisas, mkvlevari aranairad ar “ubiZgebs” maT<br />

garkveuli kategoriis pasuxebisaken, amitom iTvleba, rom aseTi kiTxvebi gansakuTrebiT<br />

mizanSewonilia iseTi Temebis Seswavlis mizniT, romlebic SedarebiT<br />

naklebadaa Seswavlili, da am Temebisa da sakiTxebis ufro Rrmad Seswavlis<br />

saSualebas gvaZlevs. “daxuruli” kiTxvebi, romlebic Zalian gavrcelebulia<br />

raodenobriv kvlevebSi, TiTqmis ar gvxvdeba siRrmiseul interviuSi.<br />

sirRmiseuli interviu warmatebulia maSin, rodesac mkvlevarma miiRo<br />

mdidari da detaluri in<strong>for</strong>macia sakvlev sakiTxTan dakavSirebiT. aseTi<br />

in<strong>for</strong>amciis miRebaSi mas xSirad exmareba moTxovna, daakonkretebinos respondents<br />

misi pasuxebi. Tu respondenti yveba Tavisi gamocdilebis Sesaxeb, magram<br />

Zalian zogadad ganixilavs mas, interviueri aucileblad unda Caeros saubarSi<br />

da sTxovos mas, daakonkretos esa Tu is detali. magaliTad, SeiZleba dausvas<br />

aseTi kiTxva: “rogor ganviTarda bolo aseTi SemTxveva?” an “rodis moxda es<br />

ambavi bolos?” 26 rac ufro vrcel in<strong>for</strong>macias viRebT respondentis gamocdilebis<br />

Sesaxeb, miT ufro meti masala gveqneba dasamuSaveblad da miT ufro<br />

metia imis albaToba, rom kvleva warmatebuli iqneba.<br />

siRrmiseuli intervius dros mizanSewonilia, interviuerma Zalian cota<br />

ilaparakos; rogorc wesi, rac ufro uwyvetia respondentis Txroba, miT ufro<br />

warmatebulia interviu.<br />

siRrmiseuli intervius xangrZlivoba damokidebulia gamokvlevis tipze<br />

da/an Temaze, magram nebismier SemTxvevaSi is sul cota 1 — 1,5 saaTs grZeldeba da<br />

iSviaTad grZeldeba 3 saaTze mets. ra Tqma unda, intervius mizania respondentisgan<br />

in<strong>for</strong>maciis miReba da, Teoriulad, rac met in<strong>for</strong>macias miviRebT<br />

misgan, miT ukeTesi iqneba, magram praqtikaSi SeuZlebelia, saubari usasrulod<br />

gagrZeldes. amitom mkvlevris profesionalizmis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

maCvenebelia, droulad “gamoicnos” is pasuxebi da gadaxvevebi, romlebic<br />

25<br />

am leqciis Semdeg (magaliTi #1) moyvanilia siRrmiseuli intervius sadiskusio gegmis<br />

magaliTi.<br />

26 Robert S. Weiss. Op. cit. Pp. 74-76.<br />

18


zedmeti an usargebloa am konkretuli gamokvlevis problemis Seswavlis<br />

TvalsazrisiT, da iswavlos respondentis Tavazianad gaCumeba da saubris<br />

msvlelobis Secvla saWiro mimarTulebiT.<br />

iTvleba, rom siRrmiseuli intervius meTodiT ganxorcielebuli erTi gamokvlevis<br />

farglebSi sakmarisia 20-30-dan 50-60-mde siRrmiseuli intervius<br />

Catareba 27 , raTa miRebuli iqnes sakmarisi da sando empiriuli monacemebi. saerTo<br />

rCeva interviuebis raodenobasTan dakavSirebiT aseTia: interviuebis Catareba<br />

unda Sewydes maSin, rodesac axali interviuebis msvlelobaSi miRebuli<br />

in<strong>for</strong>macia meordeba, axali in<strong>for</strong>macia umniSvnelo da periferiuli xasiaTisaa<br />

da aRar amdidrebs Cvens codnas Sesaswavli sakiTxis Sesaxeb, Sesabamisad,<br />

damatebiTi interviuebis Catareba aRar aris gamarTlebuli 28 . masobrivi gamokiTxvis<br />

dros gamokiTxul aTasobiT respondentTan SedarebiT es ricxvi<br />

SeiZleba Zalian mcired mogveCvenos, magram nu daviviwyebT, rom yoveli aseTi<br />

intervius dros Cawerili saubris qaRaldze gadatanas (“gaSifvras”) sul cota 6-<br />

8 saaTi dasWirdeba, ris Sedegadac miviRebT 20-ze meti gverdis moculobis<br />

teqsts (“transkripts”); yvela interviu damuSavebuli da gaanalizebuli unda<br />

iqnes. es Zalze Sromatevadi samuSaoa.<br />

Znelia CamovayaliboT zusti wesebi, romelTa Tanaxmadac xdeba respondentebis<br />

SerCeva siRrmiseuli interviusaTvis. iseve rogorc saerTod <strong>Tvisebrivi</strong><br />

<strong>meTodebi</strong>T muSaobisas, aq arasodes ara gvaqvs saqme reprezentatul SerCevasTan.<br />

respondentebis SerCeva xdeba gamokvlevis miznidan gamomdinare, im moTxovnebis<br />

gaTvaliswinebiT, romlebsac mkvlevars gamokvlevis amocana karnaxobs. Cveulebriv<br />

saqme gvaqvs erTi da igive <strong>socialur</strong>i jgufis warmomadgenlebTan, an<br />

xalxTan, romlebsac miRebuli aqvs garkveuli gamocdileba — magaliTad, Tu<br />

SeviswavliT warmatebul biznes-karieras, unda davukavSirdeT warmatebul<br />

biznesmenebs; Tu gamokvlevis Temaa bavSvebis aRzrdasTan dakavSirebuli saerTo<br />

problemebi, maSin <strong>kvlevaSi</strong> monawileoba axalgazrda mSoblebma unda miiRon; Tu<br />

gamokvlevis Temaa migracia, unda CavataroT interviu migrantebTan; Tu gamokvleva<br />

umaRlesi saswavleblebis problemebs exeba, unda moviwvioT studentebi<br />

da/an profesor-maswavleblebi, da a.S. 29<br />

siRrmiseuli intervius Catareba yovelTvis winaswar SeTanxmebulia respondentTan<br />

da tardeba aseve winaswar SeTanxmebul adgilas — es SeiZleba iyos<br />

respondentis saxli, misi samsaxuri an mkvlevris ofisi. aseTi interviu arasodes<br />

ar tardeba quCaSi an sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi, rogorebicaa kafe,<br />

biblioTeka da sxv. siRrmiseuli interviu tardeba pirispir mkvlevarsa da<br />

respondents Soris; sxva pirTa daswreba akrZalulia. vinaidan amis miRweva<br />

sakmaod Znelia respondentis ojaxSi, siRrmiseuli intervius Catareba ufro<br />

mizanSewonilia mkvlevris ofisSi, sadac daculi iqneba simSvide da intervius<br />

CatarebisaTvis xelsayreli sxva pirobebi.<br />

siRrmiseuli intervius diqtofonze Cawera aucilebelia misi Semdgomi analizis<br />

mizniT. es moTxovna damatebiT pasuxismgeblobas akisrebs mkvlevars<br />

rogorc teqnikuri TvalsazrisiT (teqnikuri aRWurvilobis momzadeba, misi<br />

gamarTulad muSaobis uzrunvelyofa), aseve eTikuri TvalsazrisiTac (respondentebis<br />

konfidencialobis dacva).<br />

siRrmiseuli intervius specipikuri saxeobebi<br />

siRrmiseuli interviu <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis Zalze gavrcelebuli meTodia, da<br />

gasakviri ar aris, rom misi gamoyenebis manZilze SemuSavebuli iqna misi ramdenime<br />

nairsaxeoba. biografiul-naratiuli interviu da “cxovrebis istoria”, iseve<br />

27 SesaZloa, yvela am intervius damuSaveba ver moxerxdes, vinaidan respondentebs Soris<br />

SeiZleba Segvxvdes adamianebi, romlebic ver moaxerxeben Tavisi azris sakmaod<br />

vrclad Camoyalibebas. Tumca, siRrmiseuli interviuebis Catarebis dros aseTi ram<br />

SedarebiT iSviaTad xdeba, vinaidan yvela respondenti, rogorc wesi, individualurad<br />

aris xolme SerCeuli, da SerCevis erT-erTi moTxovna swored maTi lingvistikuri<br />

komunikaciis maRali donea.<br />

28 Robert S. Weiss. Op. cit. P. 21.<br />

29 ix. Robert S. Weiss. Op. cit.<br />

19


ogorc fokus-jgufi, romlis Sesaxebac Semdeg leqciaze visaubrebT, SeiZleba<br />

ganvixiloT rogorc siRrmiseuli intervius nairsaxeobebi — Tumca maT sakmaod<br />

specifikuri Tvisebebi gaaCnia, samive es meTodi Tavisi ZiriTadi maxasiaTeblebiT<br />

siRrmiseuli intervius analogiuria.<br />

“cxovrebis istoria” iTvaliswinebs respondentis cxovrebis dawvrilebiT<br />

aRweras. siRrmiseuli interviusagan gansxvavebiT, es aris arastruqturirebuli<br />

interviu, romelic ar moiTxovs sadiskusio gegmis SemuSavebas da romlis<br />

Catarebis procesSic mkvlevris roli xSirad mxolod msmenelis rols utoldeba<br />

— is sTxovs respondents, mouyves mas Tavisi cxovrebis Sesaxeb, da misi Semdgomi<br />

Careva Txrobis procesSi Zalian umniSvneloa, rogorc wesi, mxolod Txrobis<br />

fokusirebis an qronologiis dacvis mizniT xdeba.<br />

“cxovrebis istoriis” meSveobiT SeiZleba Seswavlili iqnes, magaliTad, migraciis<br />

gavlena adamianis cxovrebaze da axal kulturul garemoSi adaptaciis<br />

sirTuleebi. intervius msvlelobaSi miRebuli in<strong>for</strong>maciis gamdidrebis mizniT<br />

mkvlevarma SeiZleba gamoiyenos piradi dokumentebi, rogorebicaa werilebi,<br />

dRiurebi, fotosuraTebi da sxv.<br />

Tumca misi saxeliT Tu vimsjelebT, es meTodi TiTqos respondentis mTeli<br />

cxovrebis momcvelia, es ase ar aris. cxovrebis periodi, romelsac kvlevis<br />

procesSi SeviswavliT, Zalauneburad SerCeviTia; aseT SemTxvevaSic ki interviu<br />

Zalian xangrZlivia da SeiZleba ramenime dRis ganmavlobaSi gagrZeldes (aseT<br />

SemTxvevebSi, ra Tqma unda, saubari mTeli dRe ar mimdinareobs, magram ramdenime<br />

dRis manZilze mkvlevari da interviueri ramdenime saaTs saubroben).<br />

“cxovrebis istoriis” meTodis erT-erTi umniSvnelovanesi upiratesoba<br />

gamoixateba sxvadasxva pirovnebebis istoriebis Sedarebis da garkveuli <strong>socialur</strong>i<br />

kanonzomierebebis Ziebis SesaZleblobaSi. amitom es meTodi farTod<br />

gamoiyeneba sociologiaSi, fsiqologiaSi, fsiqiatriaSi, kriminalistikaSi.<br />

<strong>socialur</strong> mecnierebebSi gamoiyeneba “cxovrebis istoriis” ramdenime saxeoba,<br />

kerZod, amerikuri kvleviTi tradiciisaTvis damaxasiaTebeli “cxovrebis istoria”<br />

da biografiul-naratiuli interviu, romelic farTod gamoiyeneba evropeli<br />

(upirveles yovlisa, germaneli) mkvlevrebis mier. amerikul sociologiaSi<br />

es meTodi saTaves iRebs Cikagos skolis warmomadgenlebis uiliam Tomasis da<br />

florian znaneckis klasikuri gamokvlevidan “poloneli glexi evropasa da amerikaSi”<br />

(1918) da kli<strong>for</strong>d r. Sous “jek roleris” cxovrebis aRweraSi (1930). 1930-<br />

iani wlebidan interesi am meTodisadmi Sesustda, magram 1960-anebSi kvlav<br />

gaZlierda.<br />

“cxovrebis istoriis” gamoyenebisadmi ori midgoma gamoirCeva:<br />

tradiciuli, romelic miznad isaxavs respondentis cxovrebis obieqtur<br />

aRweras da gamoirCeva interesiT imisadmi, Tu ra asaxva pova mis cxovrebaSi<br />

farTo <strong>socialur</strong>ma procesebma, ra gavlena iqonies maT Cveulebrivi adamianis<br />

cxovrebaze. aseTi midgoma gvexmareba, SeviswavloT <strong>socialur</strong>i procesebis<br />

subieqturi Sefasebebi, gavamaxviloT yuradReba <strong>socialur</strong> procesebsa da<br />

individualur cxovrebas Soris arsebul kavSirze, SevafasoT <strong>socialur</strong>i<br />

cvlilebebis mniSvneloba, da sxv. am konteqstSi es meTodi xSirad gamoiyeneba<br />

axali <strong>socialur</strong>i fenomenebis Seswavlis mizniT, raTa Sevsebuli da<br />

gamdidrebuli iqnes mkvlevrebis xelT arsebuli statistikuri masala.<br />

SedarebiT axali midgoma miznad isaxavs respondentis cxovrebiseuli gzis<br />

interpretacias da/an aseTi interpretaciis SesaZlo gzebis Seswavlas, ris<br />

Sedegadac es midgoma fsiqologias uaxlovdeba.<br />

amerikelma sociologma geil kligmanma (Gail Kligman) “cxovrebis istoriis”<br />

gamoyenebiT Seiswavla rumineli qalebis reproduqciuli janmrTelobis problemebi<br />

CauSeskus reJimis dros, rodesac eris gamavlebis iZulebiTi politika<br />

tardeboda. am politikas tragikuli Sedegebi hqonda qalebis janmrTelobisa da<br />

TviT sicocxlisTvisac ki, vinaidan rTuli ekonomikuri pirobebi qalebs xSirad<br />

ubiZgebda aralegaluri abortebi gaekeTebinaT, romlebic arakvalificiurad<br />

keTdeboda, ris gamoc maT mravali qalis sicocxle Seewira. 30<br />

30 ix. Gail Kligman. 1998. The Politics of Duplicity. Controlling Reproduction in Ceausescu's Romania.<br />

Berkley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

20


“cxovrebis istoriis” analogiurad, biografiul-naratiuli interviuc<br />

respondentis cxovrebiseuli gamocdilebis Seswavlas isaxavs miznad; esec<br />

arastruqturirebuli interviua, romlis msvlelobaSic interviueri minimalurad<br />

ereva saubarSi, vinaidan am tipis intervius erT-erTi mTavari mizani<br />

Txrobis spontanurobis uzrunvelyofaa. am intervius ZiriTadi gansxvaveba<br />

“cxovrebis istoriisagan” imaSi gamoixateba, rom biografiul-naratiul interviuSi<br />

ufro meti yuradReba eTmoba Tavad respondentis Sefasebebis Seswavlas<br />

mis cxovrebaSi mimdinare procesebTan dakavSirebiT, rac, rogorc am meTodis<br />

Teoretikosebi varaudoben, saSualebas gvaZlevs gansakuTrebulad Rrmad<br />

SeviswavloT am procesebis roli adamianis cxovrebaSi. 31<br />

respondentTa gulaxdilobis gamomwvevi meTodikebi<br />

siRrmiseuli intervius warmatebis upirveles sawindars warmoadgens<br />

interviuersa da respondents Soris iseTi urTierTobis damyareba, romelic<br />

respondentis gulwrfelobas gamoiwvevs. aseTi urTierTobis winapirobaa<br />

mkvlevris WeSmariti interesi respondentis cxovrebisadmi, araSefasebiTi<br />

damokidebuleba misi gamocdilebis an misi azrebisadmi da misi unari daarwmunos<br />

respondenti, rom intervius Sedegad miRebuli in<strong>for</strong>macia mxolod kvleviTi<br />

amocanebisTvis iqneba gamoyenebuli.<br />

amasTan, arsebobs specialuri profesiuli meTodikebi, romlebic gvexmareba,<br />

gamoviwvioT respondentis meti gulwrfeloba da miviRoT misgan meti in<strong>for</strong>macia,<br />

vidre is Tavidan apirebda gaemJRavnebina CvenTvis. es meTodikebi xSirad moixsenieba<br />

rogorc “zondirebis” saSualebebi (“probing”); maTi meSveobiT Cven vubiZgebT respondents,<br />

daasrulos azri, romelic bolomde ar ganumartavs, an agvixsnas is, rasac<br />

mxolod gakvriT Seexo. zondireba gansakuTrebiT mniSvnelovania iseT SemTxvevebSi,<br />

rodesac respondentebi aRiqvamen gamokvlevis Temas rogorc Zalze rTuls an<br />

saTuTs, da amis gamo SeiZleba Tavi Seikavon detaluri da gulwrfeli pasuxebisagan.<br />

qvemoT ganvixilavT respondentebis gulaxdilobis gamomwvev ramdenime<br />

meTodikas — “siCumes”, “eqos” da “ganacxads”; mniSvnelovania, rom maTi gamoyenebis<br />

dros interviueri ar ereva saubarSi, Sesabamisad, ar axdens gavlenas<br />

respondentebis pasuxebze.<br />

1) siCume. imis magivrad, rom saubris dros warmoqmnili pauzis dros<br />

mkvlevarma morigi kiTxva dasvas, is agrZelebs Cumad jdomas. xSirad xdeba, rom<br />

aseT situaciaSi respondenti Tavs uxerxulad grZnobs, amitom gadawyvets, Tavad<br />

Seavsos siCume, agrZelebs saubars, Tan ambobs mets, vidre Tavidan apirebda.<br />

es meTodika Zalian misasalmebelia im TvalsazrisiTac, rom is neitraluria,<br />

mkvlevari arafers ambobs, ar svams damatebiT kiTxvebs, Sesabamisad, gamoricxulia,<br />

raime gavlena iqonios respondentis pasuxze.<br />

amasTan, aRsaniSnavia, rom am meTodikis warmatebiT gamoyeneba Zalze rTulia,<br />

vinaidan aq ar SeiZleba gadaWarbeba — SeiZleba isec moxdes, rom respondenti<br />

aRar apirebs arafris Tqmas; aseT SemTxvevaSi Camovardnili siCume SeiZleba uxerxuli<br />

gaxdes. mkvlevars unda Seswevdes unari, droulad auRos alRo situacias<br />

da gadawyvitos, gaagrZelos siCume Tu droulad gadavides morig kiTxvaze.<br />

2) eqo Zalze neitraluri da nakleb sarisko meTodikaa, romelic ar iwvevs<br />

intervius mimarTulebis Secvlas. im SemTxvevaSi, rodesac respondentma daasrula<br />

pasuxi raime kiTxvaze, magram mkvlevari ar aris maincdamainc kmayofili<br />

miRebuli pasuxiT, mas SeuZlia ubralod nela gaimeoros respondentis mier<br />

naTqvami bolo sityva an fraza. didia imis albaToba, rom respondenti<br />

daubrundeba Sewyvetil Temas da ufro srul in<strong>for</strong>macias mogvawvdis.<br />

3) ganacxadi. es meTodika gansakuTrebiT mgrZnobiare, daxurul Temebze<br />

saubrisas gamoiyeneba, rodesac respondentebs euxerxulebaT saubari an ar<br />

undaT, raime jgufuri saidumlo “gascen”. ganacxadis teqnikis gamoyenebisas<br />

mkvlevari iqceva ise, TiTqos man ukve icis yvelaferi, rac am sakiTxTanaa<br />

dakavSirebuli, da Tavisuflad saubrobs respondentTan “daxuruli” an “akrZa-<br />

31 Gabriele Cappai. 2000. Fra realtà locale e processi globali. Emigrazione, associanismo ed identità nelle<br />

società multikulturali. Halle/Saale: Hallescher Verlag.<br />

21


luli” detalebis Sesaxeb. amis Sedegad respondents uCndeba grZnoba, rom<br />

yvelaferi isedac cnobilia, am TemasTan dakavSirebiT aRaraferia dasamali, da<br />

is ufro gulaxdili xdeba, mosalodnelia gacilebiT meti gviTxras, vidre sxva<br />

SemTxvevaSi ityoda, vinaidan rac ufro gaTviTcnobierebuli miaCnia mkvlevari<br />

am sakiTxTan dakavSirebiT, miT ufro uadvildeba laparaki. is gabedulad<br />

grZnobs Tavs, vinaidan Tvlis, rom araviTari saidumlo ar gaucia — mkvlevarma<br />

isedac icoda yvelaferi.<br />

miuxedavad imisa, rom es meTodika SeiZleba Zalze efeqturi iyos, misi<br />

gamoyenebis SemTxvevaSi yovelTvis unda vifiqroT respondentis interesebze da ar<br />

davarRvioT eTikis elementaruli normebi. rac ufro gulaxdilia respondenti<br />

CvenTan saubrisas, miT metia Cveni pasuxismgebloba imasTan dakavSirebiT, rom<br />

mogvianebiT man ar inanos, rom dagvTanxmda interviuze. swored Cven varT<br />

pasuxismgeblebi, agreTve, imaze, Tu rogor iqneba gamoyenebuli intervius msvlelobaSi<br />

miRebuli in<strong>for</strong>macia. aris SemTxvevebi, rodesac ukeTesic aris, SevaCeroT<br />

respondenti da ar vaTqmevinoT is, ris Tqmasac is, SesaZloa, ukve apirebda. 32<br />

“zondireba” SeiZleba iyos arasruli an sruli. s.belanovskis mohyavs sruli<br />

zondirebis aseTi magaliTi:<br />

interviueri: Tavis tkivilis ra wamlebi iciT?<br />

respondenti: aspirini, analgini, piramidoni. da citramoni.<br />

interviueri: (siCume.)<br />

respondenti: kidev, spazgani, da, Tu ar vcdebi, maqsigani. isini erTmaneTSi<br />

meSleba xolme.<br />

interviueri: kidev?<br />

respondenti: Svils panadols vaZlev xolme, amboben, is usafrTxoao...<br />

interviueri: hm.<br />

respondenti: a, gamaxsenda — kidev baralgini.<br />

interviueri: baralgini...<br />

respondenti: kidev, reklamaa xolme televiziiT, magram saxeli ar maxsovs,<br />

raRac wamali, romelsac ormagi moqmedeba aqvs.<br />

interviueri: kidev?<br />

respondenti: sxva araferi maxsendeba.<br />

interviueri: aRaraferi?<br />

respondenti: diax, veRarafers vixseneb. 33<br />

sruli zondireba mTavrdeba maSin, rodesac interviueri darwmundeba, rom<br />

respondents aRaraferi aqvs saTqmeli am sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

siRrmiseuli intervius Sedegebis damuSavebis SesaZleblobebi<br />

ar arsebobs unificirebuli midgoma <strong>Tvisebrivi</strong> Sedegebis damuSavebisadmi.<br />

ramdenadac TviTon es <strong>meTodebi</strong> araa <strong>for</strong>malizebuli, maTi Sedegebis damu-<br />

Savebis <strong>for</strong>malizaciac Zalian rTuli, zog SemTxvevaSi ki SeuZlebeli amocanaa.<br />

avtorebis umravlesoba xazs usvams, rom iseve rogorc nebismieri <strong>Tvisebrivi</strong><br />

monacemebis SemTxvevaSi, siRrmiseuli intervius (da misi nebismieri nairsaxeobis)<br />

Sedegebis damuSaveba ar aris kvlevis izolirebuli safexuri, aramed<br />

monacemTa analizi savele etapis dros, interviuebis Catarebis paralelurad<br />

iwyeba. kerZod, jeims spradlis Tanaxmad, analizi pirveli intervius dasrulebisTanave<br />

unda daiwyos, ramdenadac Catarebuli intervius Sedegebis gaanalizeba<br />

dagvexmareba, ukeT SevarCioT kiTxvebi Semdeg interviuebisaTvis. 34 amis<br />

sapirispirod, robert vaisi miiCnevs, rom naadrevia analizis dawyeba savele<br />

etapis damTavrebamde. 35<br />

ar SeiZleba ar vaRiaroT, rom <strong>Tvisebrivi</strong> analizi bevradaa damokidebuli<br />

mkvlevris individualur midgomaze; zog SemTxvevaSi, masze garkveul gavlenas<br />

32<br />

damatebiT aseTi meTodikebis Sesaxeb ix. H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in<br />

Anthropology. Qualitative and Quantitative Approaches. Pp. 210-217.<br />

33 С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М. С. 26.<br />

34 James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston. P. 92.<br />

35 Robert S. Weiss. Op. cit. P. 151.<br />

22


axdens, agreTve interviuebis Sedegad Segrovebuli masalis specifika. miuxedavad<br />

amisa, SesaZlebelia gamovyoT ramdenime ZiriTadi midgoma <strong>Tvisebrivi</strong><br />

teqsturi in<strong>for</strong>maciis analizisadmi. esenia, magaliTad: naratiuli analizi,<br />

hermenevtikuli analizi, diskursuli analizi, kontent-analizi; interpretaciuli<br />

analizi; “dafuZnebuli Teoria” (grounded theory). yvela es analitikuri<br />

strategia kargad aqvs ganxiluli h.r.bernards. 36<br />

teqstis <strong>Tvisebrivi</strong> analizis TiTqmis yvela saxeoba moiTxovs in<strong>for</strong>maciis<br />

kodirebas anu mniSvnelovani Tematuri blokebis an elementebis gamoyofas<br />

respondentis monaTxrobSi. es analizis sawyisi etapia; swored kodirebis dros<br />

xdeba, rogorc wesi, sawyisi Teoriuli konstruqtebis gamoyofa.<br />

Tu adre kodireba “xeliT” xdeboda da mkvlevari yuradRebiT kiTxulobda<br />

yvela intervius transkripts, raTa aRmoeCina mniSvnelovani Temebi, kategoriebi<br />

an kanonzomierebebi, amJamad arsebobs ramdenime kompiuteruli programa,<br />

romelsac SeuZlia intervius transkriptebis kodireba 37 ; miuxedavad amisa, rigi<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> mkvlevrebisa mainc “xeliT” muSaobas amjobinebs, Tumca mkvlevrebis<br />

axali Taoba xSirad kompiuterul programebs aniWebs upiratesobas.<br />

yvelaze ufro gavrcelebuli mosazrebis Tanaxmad, <strong>Tvisebrivi</strong> monacemebis<br />

analizis saboloo mizania miRebuli Sedegebis safuZvelze Sesaswavli fenomenis,<br />

an misi romelime aspeqtis tipologizacia, anu <strong>socialur</strong>ad mniSvnelovani<br />

tipebis garkveuli klasifikaciis Seqmna. es xdeba respondentTa naambobze<br />

daydnobiT da, amave dros, mkvlevris analitikuri unaris gamoyenebiT,<br />

ramdenadac gamoyofili tipebi, rogorc wesi, Teoriuli abstraqciis Sedegia.<br />

bunebrivia, siRrmiseuli intervius, iseve rogorc yvela misi nairsaxeobis<br />

gamoyenebiT Catarebuli gamokvlevis Sedegad Cven ver davTvliT Sedegebs<br />

procentulad. am SemTxvevaSi Sedegebi gamoixateba ara ama Tu im maCveneblis<br />

gavrcelebis an misi gamovlenis sixSiris SefasebaSi, aramed garkveuli<br />

<strong>socialur</strong>i problemis Sefasebebis, mizezebis, kanonzomierebebis, gadalaxvis<br />

gzebis Sesaxeb in<strong>for</strong>maciis miRebaSi.<br />

siRrmiseuli intervius da misi analogiuri <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebiT<br />

Catarebuli kvlevebis Sedegebis warmodgena xdeba angariSis saxiT, sadac Zalze<br />

farTod gamoiyeneba citatebi Catarebuli interviuebidan, romlebic<br />

adasturebs mkvlevris mier gakeTebul daskvnebs.<br />

davalebebi:<br />

1. SeadgineT siRrmiseuli intervius sadiskusio gegma TqvenTvis<br />

saintereso Temaze.<br />

2. CaatareT 3 siRrmiseuli interviu (SeZlebisdagvarad — sxvadasxva <strong>socialur</strong>i<br />

da demografiuli maxasiaTeblebis mqone respondentebTan) Tqvens mier<br />

Sedgenili sadiskusio gegmis safuZvelze. samive interviu CawereT audiokasetaze.<br />

dawereT dawvrilebiTi angariSi imis Sesaxeb, Tu rogor warimarTa es<br />

interviuebi (SesaZlebeli iyo Tu ara intervius etapebis gamoyofa; ra<br />

reaqcia hqonda respondents Tqvens SekiTxvebze; ra sirTuleebs grZnobdiT<br />

intervius Catarebis procesSi da rogor gadalaxeT es sirTuleebi).<br />

3. gaSifreT Tqvens mier Catarebuli erT-erTi intervius audioCanaweri,<br />

romelic, Tqveni azriT, yvelaze warmatebulad warimarTa.<br />

36 H. Russel Bernard. Op. cit. Pp. 449-488.<br />

37 aseTi programebia, magaliTad, ATLAS.ti da NUD.IST.<br />

23


ekomendebuli literatura:<br />

1. С. Белановский. 2000. Глубокое интервью. М.: Никколо М.<br />

2. H. Russel Bernard. 2002. Reseach Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Third edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. Pp. 206-220 (“Unstructured<br />

Interviewing”) and 449-488 (“Some Traditions of Text Analysis”).<br />

3. Gabriele Cappai. 2000. Fra realtà locale e processi globali. Emigrazione, associanismo ed<br />

identità nelle società multikulturali. Halle/Saale: Hallescher Verlag.<br />

4. James A. Holstein and Jaber F. Gubrium. 1995. The Active Interview. Thousand Oaks: Sage<br />

Publications.<br />

5. Gail Kligman. 1998. The Politics of Duplicity. Controlling Reproduction in Ceausescu’s<br />

Romania. Berkley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press. Pp. 148-205 (“Bitter Memories: The Politics of<br />

Reproduction in Everyday Life”).<br />

6. John Lofland and Lyn Lofland. 1995. Analyzing <strong>Social</strong> Settings: A Guide to Qualitative<br />

Observation and Analysis. Belmont, Calif.: Wadsworth. Pp. 78-89.<br />

7. James P. Spradley. 1979. Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and Winston.<br />

8. Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative Interview<br />

Studies. New York: Free Press.<br />

24


magaliTi #1<br />

axalgazrduli umuSevrobis problema saqarTveloSi<br />

sadiskusio gegma 38<br />

SeniSvnebi:<br />

rogorc es sadiskusio gegma gviCvenebs, kiTxvebis <strong>for</strong>mulireba ar aris<br />

mkacri, aramed SesaZlebelia gvqondes erTi da igive SekiTxvis ramdenime<br />

versia. garda amisa, sadiskusio gegma SeiZleba Seicavdes pasuxis mosalodnel<br />

variantebs — aq yvelaze xSirad gvxvdeba variantebi, romlebic mniSvnelovania<br />

kvleviTi amocanebidan gamomdinare.<br />

Tu interviueri amas saWirod miiCnevs, mas SeuZlia Seitanos sadiskusio<br />

gegmaSi garkveuli cvlilebebi, moniSnos, ra kiTxva miaCnia yvelaze<br />

mizanSewonilad ama Tu im in<strong>for</strong>maciis miRebis mizniT, rogor gaagrZelos<br />

diskusia ama Tu im pasuxis miRebis SemTxvevaSi. savsebiT dasaSvebia da<br />

mosalodnelic aris, rom sadiskusio gegmam cvlilebebi ganicados<br />

interviuebis Catarebis Sedegad, imis mixedviT, Tu ra damatebiT codnas<br />

miiRebs interviueri Sesaswavl sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

[SesavalSi gaacaniT respondents intervius mizani, amocanebi, daarwmuneT<br />

misi pasuxebis anonimurobaSi.]<br />

vin brZandebiT? gTxovT mokled momiyveT Tqveni Tavis Sesaxeb. [asaki, ojaxi,<br />

pirveladi identifikacia]<br />

ras saqmianobdiT skolis damTavrebis Semdeg? [rac SeiZleba dawvrilebiT ;<br />

skolis damTavrebis Semdeg gasuli mTeli drois manZilze]<br />

ra ganaTleba gaqvT miRebuli? sad swavlobdiT? rodis daamTavreT swavla?<br />

[Tu respondenti ar swavlobs da arc uswavlia skolis Semdeg:] ratom ar<br />

swavlobT? [abarebda, magram ver Caabara ; arc ucdia; sxva]<br />

ratom airCieT es specialoba? [nanobs?] romelime sxva specialobaze Tu<br />

fiqrobdiT?<br />

dRes rom irCevdeT specialobas, ras airCevdiT? igives Tu sxvas? ratom?<br />

ramdenad kmayofili xarT miRebuli ganaTlebiT? ratom?<br />

rogor swavlobdiT? rogor daamTavreT umaRlesi saswavlebeli?<br />

ras saqmianobT amJamad? [rac SeiZleba dawvrilebiT]<br />

ramdenad gadgebaT miRebuli ganaTleba?<br />

visTan erTad cxovrobT amJamad? [ojaxuri mdgomareoba]<br />

vin muSaobs ojaxSi? rogor SeafasebdiT Tqveni ojaxis materialur<br />

mdgomareobas? vin arCens ojaxs ZiriTadad?<br />

38 es sadiskusio gegma Sedgenili iqna Tesau sociologiis specialobis me-2 kursis<br />

studentebis mier 2003 wels da gamoyenebuli iqna saswavlo siRrmiseuli intervius<br />

Catarebisas.<br />

25


eZebT Tu ara samsaxurs amJamad?<br />

[ara:] ratom ara?<br />

[diax:] rogor eZebT? rogor samsaxurs eZebT? [specialobiT Tu nebismiers;<br />

rogori anazRaurebiT]<br />

rogor fiqrobT, ra adgils daikavebs es samsaxuri Tqvens cxovrebaSi?<br />

[Semosavlis wyaro; “saxlidan gasvla”, sayvareli saqmis keTeba da sxv.]<br />

ratom ver moaxerxeT samsaxuris Sovna dRemde? [iyo Tu ara variantebi? iyo<br />

Tu ara iseTi varianti, romelzec TviTon TqviT uari? ra mizeziT? rogori<br />

variantebi iyo es?]<br />

Tqveni azriT, ra pirobebi Seuwyobs xels imas, rom Tqven amJamad samsaxuri<br />

daiwyoT?<br />

romeli specialobaa dRes yvelaze perspeqtiuli?<br />

visTan gaqvT urTierToba yvelaze xSirad? [megobrebi — megobrebis dasaqmeba]<br />

Tqvens megobrebs/axloblebs Soris, vis gaumarTla yvelaze metad samsaxuris<br />

mxriv? [mogviyevs dawvrilebiT — rogori samsaxuri aqvs am adamians; sad; rogor<br />

iSova es samsaxuri; ramdenad kmayofilia, da a.S.]<br />

rogor gesaxebaT Tqveni cxovreba 10 wlis Semdeg? kerZod, dasaqmebis<br />

sferoSi? risken iswrafviT, risi imedi gaqvT?<br />

26


Tema 3.<br />

fokus-jgufi<br />

fokus-jgufi jgufuri intervius saxeobaa, romlis msvlelobac garkveul<br />

wesebs emorCileba da romelsac specifikuri miznebi axasiaTebs. aseve<br />

gansxvavebulia fokus-jgufis Catarebis procesSi gamoyenebuli meTodikebi,<br />

moTxovnebi respondentTa SerCevisadmi da mkvlevarsa da respondentebs Soris<br />

urTierTobis <strong>for</strong>mebi.<br />

zogierTi mkvlevari fokus-jgufs “jgufur siRrmiseul intervius” uwodebs,<br />

vinaidan, rogorc wina leqciaSi aRvniSneT, fokus-jgufsa da siRrmiseul<br />

intervius saerTo Tvisebebi axasiaTebs. magram am or meTods Soris aris seriozuli<br />

gansxvavebebic, romelTa Soris yvelaze mniSvnelovani isaa, rom fokusjgufis<br />

dros erTdroulad ramdenime respondents vesaubrebiT (yvelze ufro<br />

xSirad maTi raodenoba 8-dan 10-mde meryeobs), da Cveni mizania, xeli SevuwyoT<br />

maT Soris azrTa gacvlas (aqedan gamomdinareobs am meTodis kidev erTi<br />

dasaxeleba — “jgufuri diskusia”).<br />

siRrmiseul interviusTan SedarebiT, fokus-jgufs is upiratesoba aqvs, rom<br />

ramdenime adamianisagan Semdgar jgufSi yovelTvis aRmoCndeba xolme adamiani,<br />

romelic sxvebTan SedarebiT ufro gulaxdilia, da misi gulaxdiloba, rogorc<br />

wesi, jgufis sxva wevrebis gulaxdilobasac iwvevs.<br />

garda amisa, siRrmiseuli intervius Catarebis procesSi gansakuTrebiT<br />

TvalSi sacemia interviuersa da respondents Soris arsebuli <strong>socialur</strong>i<br />

distancia, romelmac, SesaZloa, damTrgunvelad imoqmedos respondentze.<br />

fokus-jgufSi es <strong>socialur</strong>i distancia ar qreba, magram aq respondenti marto<br />

aRar aris — mis gverdiT sxedan sxva respondentebi, romlebic, rogorc wesi, imave<br />

<strong>socialur</strong>i fenis warmomadgenlebi arian da romlebic missave mdgomareobaSi<br />

arian, rac respondentis met siTamames iwvevs da TviTdajerebulobas matebs mas.<br />

empiriul <strong>socialur</strong> mecnierebebSi fokus-jgufebis Tanamedrove saxe<br />

Camoyalibda jgufebTan eqsperimentaluri muSaobis gamocdilebis safuZvelze,<br />

romelsac Tavidan fsiqologebi mimarTavdnen.<br />

Tumca 1940-ian wlebSi <strong>socialur</strong>i kvlevebis sivrceSi raodenobirivi <strong>meTodebi</strong><br />

dominirebda, am periodSi amerikul <strong>socialur</strong> mecnierebs Soris iyvnen<br />

iseTebi, vinc skeptikur damokidebulebas gamoTqvamda struqturirebuli da<br />

mkacrad <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong>s mimarT. am skepticizmis ZiriTadi mizezi is<br />

iyo, rom <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong> mniSvnelovnad zRudavdnen rogorc<br />

respondentebis, aseve mkvlevrebis Tavisuflebas, mkacr CarCoebSi aqcevdnen<br />

kvlevas, rac, zogis azriT, uaryofiT gavlenas axdenda miRebuli in<strong>for</strong>maciis<br />

sandoobaze. amitom TandaTanobiT sul ufro meti popularobiT sargeblobdnen<br />

naklebad <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong>, sadac Ria kiTxvebi da ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

interviuebi dominirebda.<br />

Tanamedrove fokus-jgufebis uSualo winamorbedad <strong>socialur</strong> mecnierebebSi<br />

amerikeli sociologis robert mertonis da misi kolegebis mier meore<br />

msoflio omis dros SemuSavebuli “fokusirebuli intervius” meTodi iTvleba. am<br />

meTodis meSveobiT isini ikvlevdnen faSisturi germaniis samxedro propagandis<br />

gavlenas jariskacebze. magram mertonis fokusirebuli interviu SeiZleba<br />

yofiliyo rogorc jgufuri, aseve individualuri. miuxedavad imisa, rom 1956<br />

wels mertonma Tavis kolegebTan, m. fiskesa da p. kendalTan erTad gamosca am<br />

meTodisadmi miZRvnili wigni “fokusirebuli interviu”, 39 maT ar SeumuSavebiaT<br />

am terminis mkacri ganmarteba. omis damTavrebis Semdeg mertonma Sewyvita<br />

muSaoba am mimarTulebiT, da garkveuli drois manZilze es meTodi daviwyebas<br />

mieca, sanam 1970-ian wlebSi mis Sesaxeb ar gaixsenes marketinguli kvlevebis<br />

Catarebis mizniT.<br />

miuxedavad imisa, rom amJamad fokus-jgufebi farTod gamoiyeneba empiriul<br />

39 Robert K. Merton, Marjorie Fiske, and Patricia L. Kendall. 1956. The Focused Interview. A Manual of<br />

Problems and Procedures. Glencoe, Ill.: Free Press.<br />

27


kvlevebSi da maT sayovelTao aRiareba poves rogorc marketingSi, aseve<br />

politikuri situaciebis da <strong>socialur</strong>i problemebis Seswavlisas, Teoriuli<br />

TvalsazrisiT jerac ar aris Seswavlili Tu ra tipis gamokvlevebSia es meTodi<br />

yvelaze ufro mizanSewonili. iTvleba, rom fokus-jgufebis gamoyeneba<br />

saukeTeso Sedegebs sabazro situaciis, bazarze axali saqonlisaTvis Sesaferisi<br />

adgilis Seswavlis mizniT Catarebul kvlevebSi iZleva. es meTodi yvelaze ukeT<br />

gvexmareba gavigoT respondentebis azri ama Tu im saqonlis Sesaxeb, davadginoT<br />

am saqonlis moxmarebis <strong>for</strong>mebi da, rac ara nakleb mniSvnelovania, arCevanis<br />

gakeTebis motivebi. es in<strong>for</strong>macia SemdgomSi exmareba mwarmoeblebs, gaaumjobeson<br />

saqonlis xarisxi, Secvalon sareklamo strategia da sxv. aseve, fokusjgufebis<br />

gamoyeneba efeqturia momavali reklamis efeqturobis gansazRvis<br />

mizniT. marketingis garda, es meTodi farTod gamoiyeneba politikur kvlevebSi,<br />

politikuri partiebis an calkeuli politikosebis imijis da maTi saarCevno Sansebis<br />

Sefasebisa da gaumjobesebis mizniT. fokus-jgufebi <strong>socialur</strong>i xasiaTis<br />

kvlevebSic gamoiyeneba, xSirad — rogorc problemis winaswari Seswavlis<br />

saSualeba an raime <strong>socialur</strong>i programis efeqturobis Sefasebis mizniT.<br />

amasTan, aris Temebi, romelTa Seswavlisas mizanSewonili ar iqneba fokusjgufebis<br />

gamoyeneba. esenia, upirveles yovlisa, intimuri xasiaTis sakiTxebi,<br />

maT Soris — piradi higiena, col-qmruli urTierTobebi, Ralati ojaxSi. fokusjgufis<br />

meTodi aseve naklebefeqturia respondentebis Semosavlis da saerTod,<br />

maTi finansuri mdgomareobis Sesaxeb kvlevis Catarebisas.<br />

meTodis daxasiaTeba<br />

rogorc mkvlevarTa didi nawili Tvlis, fokus-jgufebi saSualebas gvaZlevs,<br />

ara mxolod Zalian Rrmad SeviswavloT esa Tu is rTuli sakiTxi, aramed<br />

SeviqmnaT naTeli warmodgena am sakiTxis irgvliv sazogadoebaSi arsebuli azrTa<br />

mravalferovnebis Sesaxeb. fokus-jgufis dros warmoqmnili diskusiebis Sedegad<br />

ukeT vlindeba respondentebis damokidebuleba garkveuli <strong>socialur</strong>i problemebisadmi,<br />

maTi fsiqologiuri ganwyobebi da emociuri Sefasebebi, romlebic<br />

xSirad arc aris Segnebulad gaTviTcnobierebuli respondentebis mier.<br />

rogorc ukve aRvniSneT, fokus-jgufis monawileTa raodenoba 8-dan 10-mde<br />

meryeobs, Tumca zog SemTxvevaSi respondentTa minimaluri raodenoba SeiZleba<br />

5-6 iyos, xolo maqsimaluri — 12. 40 respondentTa raodenobis mkacri SezRudva<br />

imitomaa aucilebeli, rom fokus-jgufis msvlelobaSi mis yvela monawiles unda<br />

mieces Tavisi azris Tavisuflad da srulad gamoTqmis saSualeba. Tu es piroba<br />

ar sruleba, fokus-jgufi ver aRwevs Tavis mizans.<br />

rogorc wesi, fokus-jgufis monawileebs specialuri kriteriumebis safuZvelze<br />

arCeven, es kriteriumebi ki gamokvlevis amocanebiTaa ganpirobebuli.<br />

upirvelesi moTxovna monawileTa SerCevisadmi isaa, rom isini unda iyvnen gaTviTcnobierebulni<br />

im sakiTxTan dakavSirebiT, romelsac fokus-jgufi eZRvneba<br />

(marketinguli kvlevebis SemTxvevaSi — unda iyvnen ama Tu im saqonlis momxmareblebi,<br />

an potenciuri momxmareblebi).<br />

saerTo rekomendaciis Tanaxmad, fokus-jgufis monawileebi ar unda icobnden<br />

erTmaneTs da jgufis wamyvans. iTvleba, rom ucxo adamianebs Soris jgufis<br />

msvlelobisas SeiZleba e.w. “Tanamgzavris efeqti” gaCndes, da respondentebi met<br />

gulaxdilobas gamoiCenen im adamianebis gverdiT, romlebsac ar icnoben, visac<br />

cxovrebaSi pirvelad da ukanasknelad xedaven. magram rig SemTxvevaSi (magaliTad,<br />

patara TemebSi muSaobisas) am moTxovnis dakmayofileba Zalze rTulia.<br />

amasTan dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom cnobilia SemTxvevebi, rodesac Catarebuli<br />

iqna fokus-jgufebis seria, sadac yvela respondenti icnobda erTmaneTs.<br />

am jgufebis ara<strong>for</strong>maluri xasiaTis xazgasmis mizniT isini erT-erTi respondentis<br />

binaSi Catarda. rogorc am eqsperimentma daadastura, aseT pirobebSi<br />

40 aris SemTxvevebi, rodesac fokus-jgufis wevrebis raodenoba 15-s aRwevs, magram es ar<br />

aris mizanSewonili.<br />

28


savsebiT SesaZlebelia fokus-jgufebis warmatebiT Catareba. 41<br />

mizanSewonilia, rom jgufis Semadgenloba homogenuri iyos asakobrivi da<br />

sqesobrivi TvalsazrisiT; aseve, fokus-jgufSi erTi da imave <strong>socialur</strong>i mdgomareobis<br />

mqone pirebi unda iRebdnen monawileobas. winaaRmdeg SemTxvevaSi<br />

jgufis warmatebis perspeqtivebi mcirea, vinaidan mis msvlelobaSi Tavs iCens<br />

daZabuloba, mTeli rigi emociuri aspeqtebi, romlebic respondentTa yurad-<br />

Rebis gafantvas iwvevs.<br />

fokus-jgufis warmatebas didwilad gansazRvravs jgufis wamyvanis, anu<br />

moderatoris xelovneba. 42 misi mTavari daniSnulebaa, gauZRves diskusias im<br />

sadiskusio gegmis safuZvelze, romelic sakiTxis winaswari Seswavlis da<br />

gamokvlevis programis safuZvelze iqna SemuSavebuli. ar SeiZleba imis Tqma, rom<br />

siRrmiseuli intervius da fokus-jgufis sadiskusio gegmebs Soris raime<br />

principuli gansxvavebebi iyos, Tumca fokus-jgufis sadiskusio gegma, ra Tqma<br />

unda, orientirebulia ramdenime respondentze.<br />

moderatoris ostatoba imaSi gamoixateba, rom man unda gamoiwvios jgufis<br />

monawileebis gulaxdiloba, uzrunvelyos yvela respondentis monawileoba<br />

diskusiaSi, maT Soris maTi, vinc ar aris aqtiuri, an Tavs gaubedavad grZnobs. Tu<br />

jgufis msvlelobaSi raime mizezis gamo viTareba daiZabeba, an respondentebs<br />

Soris raime gaugebroba moxdeba, moderatoris movaleobaa, ganmuxtos situacia.<br />

moderatori kargi msmeneli unda iyos, didi yuradRebiT usminos gamarTul<br />

saubars da rodesac saWirod CaTvlis, gaCumdes, raTa respondentebma Tavad warmarTon<br />

diskusia. fsiqologebisTvis kargadaa cnobili, rom rodesac respondentebi<br />

xedaven, rom maT yuradRebiT usmenen, rom maTi azri ainteresebT, isini<br />

iolad da siamovnebiT Tanxmdebian TanamSromlobaze. moderatorma unda<br />

gauadvilos respondentebs diskusiaSi monawileoba; mis qcevaSi ar unda iyos<br />

araferi, rac SeboWavs respondentebs. swored moderatorzea damokidebuli<br />

jgufSi megobruli da Ria atmosferos Seqmna, rac ueWvelad Seuwyobs xels<br />

diskusiis warmatebas. idealur SemTxvevaSi, fokus-jgufis msvlelobaSi<br />

Seqmnili atmosfero mis monawileebs siamovnebas unda aniWebdes, saintereso<br />

unda iyos maTTvis.<br />

fokus-jgufis Catarebisas aqtualobas kargavs masobrivi gamokiTxvebisTvis<br />

Zalze mniSvnelovani sakiTxi imis Taobaze, Tu ramdenad adekvaturad esmiT<br />

respondentebs dasmuli kiTxvebi —moderatoris erT-erT movaloebas swored<br />

imis uzrunvelyofa warmoadgens, rom respondentebma sworad gaigon dasmuli<br />

kiTxvebi; zogjer moderatoris Careva arc aris xolme aucilebeli, vinaidan<br />

saWiroebis SemTxvevaSi jgufis sxva wevrebi Tavad exmarebian im respondents,<br />

romelmac ver gaigo kiTxva, azusteben ra kiTxvis Sinaarss. saerTod, jgufis<br />

msvlelobaSi respondentebis urTierToba erTmaneTTan xSirad saSualebas<br />

aZlevs moderators, CrdilSi darCes, Sesabamisad — naklebad moaxdinos gavlena<br />

respondentebis azrebze Tavisi SekiTxvebiT da komentarebiT, rac, ra Tqma unda,<br />

mniSnvelovnad amcirebs respondentebis pasuxebis reaqtiulobas. es garemoebac<br />

fokus-jgufebis Zalze mniSvnelovan upiratesobad iTvleba. amasTan, es, ra Tqma<br />

unda, ar niSnavs, rom moderatori nakleb yuradRebas aqcevs jgufis msvlelobisas<br />

gamarTul diskusias — piriqiT, misi CrdilSi gasvla, rodesac es saWiroa<br />

da sasargebloa jgufis msvlelobisaTvis, mis maRal profesiul ostatobaze<br />

mowmobs. rodesac is amis saWiroebas dainaxavs, moderatori kvlav CaerTveba<br />

jgufis wayvanis procesSi, imdenad aqtiurad, ramdenadac es saWiro iqneba.<br />

iseve rogorc <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s nebismieri saxeoba, fokus-jgufebis<br />

meTodi garkveul Tavisuflebas aniWebs mkvlevars am meTodis gamoyenebis<br />

konkretul <strong>for</strong>mebTan dakavSirebiT. moderatoris mier fokus-jgufis Catarebis<br />

stili SeiZleba iyos rogorc mkacri, aseve liberaluri. ukanasknel<br />

SemTxvevaSi, rogorc wesi, saqme gvaqvs gamocdil moderatorTan, vinaidan<br />

41 David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition. Thousand Oaks, CA: Sage<br />

Publications. P. 19.<br />

42<br />

moderatori SeiZleba iyos rogorc kvleviTi gundis warmomadgeneli, romelic<br />

uSualod muSaobs gamokvlevis Catarebaze da monacemTa damuSavebaze, aseve mowveuli<br />

piri, romlis daniSnulebac mxolod fokus-jgufis Catarebaa.<br />

29


espondentebis moCvenebiTi Tavisuflebis miuxedavad, man mainc unda akontrolos<br />

diskusiis msvleloba da unda miiRos pasuxebi dasmul kvleviT kiTxvebze.<br />

fokus-jgufis erT-erTi udidesi upiratesoba isaa, rom es meTodi<br />

saSualebas gvaZlevs, Tvali vadevnoT azrebis Camoyalibebis process, da amasTan,<br />

SevecadoT davadginoT, Tu ratom fiqrobs xalxi ise, rogorc fiqrobs 43 . es xdeba<br />

jgufis monawileebs Soris azrTa gacvlis dros. ara nakleb mniSvnelovania is,<br />

rom fokus-jgufis Catareba xSirad xels uwyobs ama Tu im sakiTxis axali TvaliT<br />

danaxvas, misi mniSvnelovani aspeqtebis gamoyofas, romlebic, SesaZloa, ar<br />

gamoaSkaravebuliyo <strong>for</strong>malizebuli intervius dros. amitom, rogorc devid<br />

morgani Tvlis, fokus-jgufebis erT-erT umniSvnelovanes Rirsebas warmoadgens<br />

am meTodis unari, aRmoaCinos axali Temebi da wamoWras axali hipoTezebi 44 .<br />

amasTan, fokus-jgufi araviTar SemTxvevaSi ar isaxavs miznad raime gadawyvetilebis<br />

miRebas — misi mTavari daniSnulebaa, yvela respondents Tavisi azris<br />

gamoTqmis saSualeba misces.<br />

magram fokus-jgufis, iseve rogorc siRrmiseuli intervius Sedegad<br />

mkvlevari mxolod respondentebis verbalur in<strong>for</strong>maciaze dayrdnobiT akeTebs<br />

daskvnebs, rac, ra Tqma unda, garkveulad amcirebs Sedegebis sandoobas, imitom<br />

rom es in<strong>for</strong>macia yovelTvis ar Seesabameba sinamdviles. 45<br />

fokus-jgufis Catareba seriozul momzadebas moiTxovs, rac gulisxmobs<br />

Temis winaswar Seswavlas, gamokvlevis programis da sadiskusio gegmis Semu-<br />

Savebas, agreTve, jgufis Catarebis teqnikuri mxareebis uzrunvelyofas.<br />

Senoba, sadac fokus-jgufi tardeba, specialur moTxovnebs unda pasuxobdes.<br />

es unda iyos sada oTaxi, romelic daculia gare xmaurisagan. rogorc wesi,<br />

fokus-jgufebi tardeba mkvlevaris ofisSi, specialur oTaxSi, romlis erTi<br />

kedelzec calmxirivi sarkea, romelic saSualebas aZlevs mkvlevarTa gunds an<br />

damkveTebs Tvali adevnon diskusias ise, rom xeli ar SeuSalon mis msvlelobas.<br />

respondentebma ar ician am sarkis da meore oTaxis arsebobis Sesaxeb.<br />

yovelTvis xdeba fokus-jgufis dros gamarTuli saubris audio- da/an videoCawera,<br />

ris Sesaxebac respondentebi winaswar unda iyvnen gafrTxilebulni. ra<br />

Tqma unda, am SemTxvevaSic uzrunvelyofili unda iqnes maTi konfidencialoba.<br />

fokus-jgufis xangrZlivoba, rogorc wesi, saaTnaxevridan or saaTamdea;<br />

Sesvenebis gakeTeba fokus-jgufis mimdinareobis dros ar aris mizanSewonili.<br />

fokus-jgufis msvlelobisas respondentebs, rogorc wesi, umaspinZldebian<br />

gamargilebeli sasmelebiT.<br />

erTi kvleviTi proeqtis farglebSi, rogorc wesi, ramdenime fokus-jgufi<br />

tardeba, romlebic xSirad gansxvavdeba monawileTa maCveneblebis mixedviT<br />

(qalebi; mamakacebi; sxvadasxva asakobrivi an profesiuli jgufi); arc Tu iSviaTia<br />

SemTxvevebi, rodesac jgufebi sxvadasxva qalaqSi, an sulac sxvadasxva qveyanaSi<br />

tardeba. yvela aseT SemTxvevaSi mkvlevari gacilebiT ufro mdidar in<strong>for</strong>macias<br />

iRebs, da Sedegebis Sedarebis SesaZlebloba eZleva asakobriv, sqesobriv,<br />

teritorialur/regionalur WrilSi.<br />

arcTu iSviaTad fokus-jgufebi gamoiyeneba kvlevis dazverviT etapze,<br />

rogorc naklebad cnobili problemis Seswavlis pirveli nabiji, romelic<br />

gvexmareba saerTo hipoTezebis <strong>for</strong>mulirebaSi. garda amisa, fokus-jgufebis<br />

msvlelobisas miRebuli in<strong>for</strong>macia mdidar da sasargeblo masalas iZleva<br />

masobrivi gamokiTxvis kiTxvaris Sesadgenad, kerZod, kiTxvebis Camoyalibebisa<br />

da maTi “daxurvis” daxvewis mizniT, vinaidan fokus-jgufebis msvlelobaSi<br />

kargad vlindeba respondentebis “leqsikoni”, maTi azrovnebis modelebi.<br />

fokus-jgufebi kargad uTavsdeba kvlevis sxva meTodebs, amitom xSirad<br />

gamoiyeneba farTomasStabian proeqtebSi sxva meTodebTan, maT Soris masobriv<br />

gamokiTxvasTan erTad. ukanasknel SemTxvevaSi, fokus-jgufebis Sedegad miRebuli<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> in<strong>for</strong>macia, rogorc wesi, amdidrebs raodenobriv Sedegebs.<br />

aRsaniSnavia, agreTve isic, rom masobriv gamokiTxvebTan SedarebiT fokus-<br />

43 Richard A. Kruger. 1994. Focus Groups: A Practical Guide <strong>for</strong> Applied Research. Second Edition. Thousand<br />

Oaks, Calif.: Sage Publications. P. 3.<br />

44 David L. Morgan. Op. cit. P. 21.<br />

45 David L. Morgan. Op. cit. P. 8.<br />

30


jgufebis Catareba nakleb dros moiTxovs da damkveTs gacilebiT ufro iafi<br />

ujdeba, vidre sxva tipis kvlevis Catareba.<br />

proeqciuli teqnikebi<br />

Tvisebriv meTodebSi da, kerZod, fokus-jgufebSi farTod gamoiyeneba e.w.<br />

proeqciuli teqnikebi 46 , romlebic wina leqciaSi ganxiluli zondirebis saSualebebis<br />

ganviTarebis Sedegs warmoadgens. proeqciuli teqnikebis mizania adamianis<br />

Sinagani samyaros ufro Rrma Seswavla. es meTodikebi mWidro kavSirSia fsiqologebis<br />

mier SemuSavebul testebTan, da fsiqologiis mraval miRwevas iyeneben.<br />

proeqciuli teqnikebis aucileblobas aqvs rogorc fsiqologiuri, aseve<br />

lingvisturi gamarTleba. fsiqologiuri TvalsazrisiT, adamianis qcevis<br />

motivebi xSirad qvecnobierebaSi arsebuli mizezebiT da motivebiT aixsneba,<br />

amitom zog SemTxvevaSi adamians ar SeuZlia sakuTari saqcielis an poziciis axsna<br />

verbaluri saSualebebis gamoyenebiT. amas emateba lingvisturi gamarTleba —<br />

enis, anu Cveni verbaluri komunikaciis saSualebis arasrulyofili xasiaTi.<br />

swored proeqciuli teqnikebi dagvexmareba am ori SezRudvis gadalaxvaSi.<br />

mkvlevrebi gamoiyeneben proeqciuli teqnikebis mraval saxeobas. vidre<br />

mkvlevari gadawyvetilebas miiRebdes imasTan dakavSirebiT, Tu romeli teqnika<br />

gamoiyenos ama Tu im gamokvlevis farglebSi, man sam kiTxvas unda gasces pasuxi:<br />

1. romeli teqnika dagvexmareba yvelaze ukeT Cvens winaSe mdgari miznis<br />

misaRwevad?<br />

2. rogor unda gamoviyenoT SerCeuli teqnika?<br />

3. rogor unda davamuSavoT miRebuli Sedegebi?<br />

qvemoT moyvanilia aTi yvelaze gavrcelebuli proeqciuli teqnikis mokle<br />

aRwera. 47<br />

1. sityvieri asociaciebi<br />

magaliTi: “ra azri gebadebaT, rodesac gesmiT sityva “. . .”?”<br />

es meTodika Zalze martivia. misi gamoyenebis SemTxvevaSi respondentebs,<br />

rogorc wesi, advilad esmiT, Tu ra gvinda maTgan. amasTan, aseTi “savarjiSo”, Tu<br />

is fokus-jgufis an siRrmiseuli intervius dasawyisSi gamoiyeneba, saSualebas<br />

gvaZlevs, SeviqmnaT warmodgena respondentebis “leqsikonis”, maTi sityvaTa<br />

maragis Sesaxeb da agreTve, gaverkveT ama Tu im produqtis an <strong>socialur</strong>i<br />

situaciis Sefasebis variaciebSi.<br />

es teqnika SeiZleba gamoviyenoT rogorc zepiri, aseve werilobiTi saxiT;<br />

ukanasknel SemTxvevaSi, mas aucileblad anonimuri xasiaTi unda hqondes. magram<br />

mniSvnelovania gvaxsovdes, rom nebismieri teqnikis werilobiTi gamoyeneba<br />

dasaSvebia mxolod sakmaod maRali ganaTlebis donis mqone respondentebTan<br />

muSaobisas.<br />

2. winadadebebis damTavreba<br />

magaliTebi: “isini, vinc mxolod xsnad yavas svams, arian . . .”<br />

“idealuri qorwineba — esaa qorwineba, romelic . . .”<br />

es meTodikac Zalze iolia, da amasTan — uaRresad efeqturi. misi gamoyeneba<br />

saSualebas gvaZlevs, gamovaaSkaravoT respondentebis faseulobebi, cxovrebiseuli<br />

orientaciebi da interesebi. is gvexmareba, swrafad da mkafiod CamovayalibebinoT<br />

repondentebs maTi damokidebuleba CvenTvis mniSvnelovani<br />

sakiTxebisadmi.<br />

46<br />

termini nawarmoebia sityvebisgan ~proeqcia~, ~proecireba~.<br />

47 es proeqciuli teqnikebi gamoyofilia sruliad ruseTis sazogadoebrivi azris kvlevis<br />

centris (amJamad — levada-centris) <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevebis ganyofilebis mier 1996-1998<br />

wlebSi.<br />

31


3. SekiTxvebi “mesame pirSi”<br />

magaliTebi: “ratomaa, rom zogi diasaxlisi iSviaTad wmends macivars?”<br />

“rogorc fiqrobT, ratom ar uyvars xalxs zangebi?”<br />

cnobilia, rom rodesac adamiani sakuTari Tavis Sesaxeb laparakobs, is<br />

imyofeba sakmaod Zlieri <strong>socialur</strong>i gavlenis qveS, romelic zRudavs mas Tavisi<br />

azrebisa da Sefasebebis gamoxatvaSi da xels uSlis misi azrebis gulaxdil<br />

gamoxatvas. magram rodesac Cven mas vTxovT sxvebis Sesaxeb (anu “mesame pirSi”)<br />

ilaparakos, is gacilebiT ufro Tavisufali xdeba, da ufro gulwrfelad<br />

gviziarebs Tavis mosazrebebs.<br />

4. “Rrubliani” naxatebi<br />

magaliTi: vuCvenoT respondentebs naxati an fotosuraTi, romelzec<br />

aRbeWdilia raime <strong>socialur</strong>i situacia da erT-erTi mTavari moqmedi piris<br />

gverdiT daxatulia carieli “Rrubeli”, romelic simbolurad misi azris<br />

Casawer adgils warmoadgens. vTxovoT respondentebs, “RrubelSi” am adamianis<br />

azri Caweron.<br />

es meTodika SedarebiT ufro rTulia. misi meSveobiT Cven vigebT<br />

respondentebis reaqcias suraTze asaxul <strong>socialur</strong> situaciasTan dakavSirebiT<br />

ise, rom Cven mas ar vubiZgebT, raime tipis daskvna gaakeTos — Cven saerTod ar<br />

aRvwerT arafers, ubralod naxats vuCvenebT. am naxatSi respondenti dainaxavs<br />

mxolod imas, ris dasanaxadac is ukve momzadebulia Tavisi <strong>socialur</strong>i Tu<br />

kulturuli mdgomareobidan gamomdinare, xolo respondentis mier “RrubelSi”<br />

Cawerili azri naTlad gviCvenebs mis damokidebulebas im problemisadmi,<br />

romelic gvainteresebs.<br />

am meTodikis gamoyenebisas didi yuradRebiT unda movekidoT Sesabamisi<br />

naxatebis SerCevas, da SeZlebisdagvarad karg mxatvrebs unda SevukveToT isini.<br />

naxati unda iyos sada, naTeli da ubralo.<br />

5. personifikacia<br />

magaliTebi: “warmoidgineT, rom axali markis BMW-s avtomobili adamiania.<br />

rogori adamiania is? SegiZliaT amiRweroT?”<br />

“warmoidgineT, rom es organizacia raime cxovelia. konkretulad romel<br />

cxovels gagonebT is?”<br />

xdeba xolme, rom Tavidan respondentebs uWirT am meTodikis gamoyeneba,<br />

magram, rogorc wesi, SemdgomSi isini gatacebiT umateben maT mier Seqmnil saxes<br />

axal-axal detalebs.<br />

sworad gamoyenebis SemTxvevaSi es meTodika Zalze mdidar in<strong>for</strong>macias<br />

mogvcems rogorc raime saqonlis imijis Sesaxeb, aseve misi “tipiuri<br />

momxmareblis” warmomadgenlebis Taobaze; masTan dakavSirebul faseulobebze;<br />

reklamis gavlenaze; da sxva.<br />

6. stereotipebi<br />

magaliTi: respondentebs sTavazoben produqtebis sias, romlebsac<br />

yoveldRiurad moixmars romelime hipoTeturi ojaxi, da sTxoven, aRweron es<br />

ojaxi.<br />

am meTodikis gamoyeneba sapirispiro <strong>for</strong>miTac SeiZleba: aRvweroT ojaxis<br />

tipi da vTxovoT respondentebs, Seadginon im produqtebis sia, romlebsac es<br />

ojaxi yoveldRiurad moixmars.<br />

es meTodika personifikaciis meTodikis Tavisebur gagrZelebadac SeiZleba<br />

CaiTvalos. is saSualebas gvaZlevs, gamovyoT momxmarebelTa jgufebi, romlebic,<br />

respondentTa azriT, tipiuria.<br />

7. rolebis gaTamaSeba<br />

magaliTi: respondentebs vTxovT, rolebSi gaiTamaSon raime situacia,<br />

32


magaliTad, ganasaxieron sxvadasxva firmis mier warmoebuli analogiuri<br />

saqoneli.<br />

es sakmaod rTuli meTodikaa, romlis gamoyenebasac Zalian didi dro<br />

sWirdeba da amasTan, is moiTxovs moderatoris gansakuTrebul ostatobas. is<br />

saSualebas gvaZlevs, gavigoT, Tu ra adgils ikavebs esa Tu is saqoneli<br />

respondentebis yofaSi.<br />

8. naxatebi da “fsiqonaxatebi”<br />

magaliTi: vTxovoT respondentebs, Tavad daxaton naxati raime<br />

situaciasTan dakavSirebiT.<br />

aseTi naxatebi saSualebas gvaZlevs, SevafasoT respondentebis mier ama Tu im<br />

saqonlis aRqma, amitom isini Zalian xSirad gamoiyeneba satelevizio sareklamo<br />

rgolebis efeqturobisadmi miZRvnil fokus-jgufebSi. amasTan, aseTi naxatebis<br />

meSveobiT SesaZlebloba gveZleva SevamowmoT, Tu ramdenad daaxsovdaT<br />

respondentebs ama Tu im saqonlis SefuTva, samarko niSani, da sxva.<br />

ra Tqma unda, aseTi meTodikis gamoyenebis SesaZleblobebi SezRudulia,<br />

ramdenadac bevri respondenti ukan daixevs im mizezis gamo, rom xatva ar icis,<br />

Tumca aq xatvis xarixs ara aqvs gadamwyveti mniSvneloba. amitom es meTodika<br />

yvelaze xSirad bavSvebTan muSaobisas gamoiyeneba.<br />

9. kolaJi<br />

magaliTi: Jurnalebidan gamoWrili suraTebis didi raodenobidan<br />

respondentebs sTavazoben SearCion iseTebi, romlebic, maTi azriT, yvelaze<br />

metad Seesabameba romelime saqonlis an adamianis imijs.<br />

es meTodika saSualebas gvaZlevs, gamovaaSkaravoT respondentebis<br />

damokidebuleba ama Tu im saqonlis mimarT, da mogvcems iseT in<strong>for</strong>macias,<br />

romlis verbalurad gamoxatvac repondentebs gauWirdebaT.<br />

rogorc wesi, kolaJis Sedgena sakmaod Znelia, amitom iTvleba, rom Tu<br />

respondentebma Tavi gaarTves am amocanas, e.i. isini xangrZlivi drois manZilze<br />

Segnebulad moixmaren ama Tu im saqonels, da maT cnobierebaSi ukve<br />

Camoyalibebulia myari warmodgena mis Sesaxeb.<br />

amasTan, unda aRiniSnos, rom kolaJis teqnika mniSvnelovan sirTuleebs<br />

Seicavs ara marto respondentebisTvis, aramed mkvlevarebisTvisac, romlebsac,<br />

rogorc wesi, uWirT Sedegebis interpretacia. amitom am teqnikis gamoyenebisas<br />

uaRresad mniSvnelovania, mivceT respondentebs saSualeba, Tavad agvixsnan<br />

Tavisi arCevani da agviRweron is, rac “Seqmnes”.<br />

10. kartografireba (Brand mapping)<br />

magaliTi: respondentebs vTxovoT, ramdenime jgufad dayon konkurenti<br />

firmebis mier damzadebuli msgavsi saqoneli.<br />

es meTodika sakmaod farTod gamoiyeneba marketinguli xasiaTis fokusjgufebSi.<br />

is saSualebas gvaZlevs, gamovacocxloT jgufis msvleloba. amasTan,<br />

is gvaZlevs Zalze Rirebul in<strong>for</strong>macias imasTan dakavSirebiT, Tu rogor xedavs<br />

bazars TviTon momxmarebeli. am meTodikis daxmarebiT SeiZleba davinaxoT,<br />

ramdenad “savsea” bazari Tu, piriqiT, jer kidev aris axali markis saqonlis<br />

SemoRwevis SesaZlebloba. is saSualebas gvaZlevs, agreTve davinaxoT, icvleba<br />

Tu ara momxmareblis warmodgena arsebuli saqonlebis Sesaxeb reklamis gavlenis<br />

qveS.<br />

am meTodikis gamoyenebis SemTxvevaSi unda gaviTvaliswinoT, rom is sakmaod<br />

did dros moiTxovs da misi CatarebisTvis saWiroa damxmare “TvalsaCino<br />

masalis” gamoyeneba.<br />

proeqciuli teqnikebis gamoyenebisas aucilebelia Semdegi moTxovnebis<br />

dacva:<br />

33


• maTi gamoyeneba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu SeuZlebelia CvenTvis<br />

saWiro in<strong>for</strong>maciis miReba sxva gziT (kerZod, pirdapiri kiTxvebis meSveobiT);<br />

• mkvlevarma unda SearCios is meTodika, romelic yvelaze metad Seesabameba mis<br />

winaSe mdgar amocanebs;<br />

• aucilebelia winaswar ganvsazRvroT, fokus-jgufis Catarebis romel etapze<br />

ufro mizanSewonilia SerCeuli teqnikis gamoyeneba;<br />

• respondentebs gasagebad unda avuxsnaT, Tu ra gvinda maTgan, rogoria “TamaSis<br />

wesebi”;<br />

• aucilebelia Seiqmnas garemo, sadac respondentebi ar igrZnoben Tavs ise,<br />

TiTqos isini raRac gamocdas abareben;<br />

• moderatoris saqcieli maqsimalurad moqnili unda iyos, da Tu meTodika ar<br />

“amuSavda” (rac xdeba xolme), man unda moaxerxos jgufTan muSaobis gagrZeleba<br />

ise, rom aRar gaamaxvilos amaze yuradReba;<br />

• araa mizanSewonili, gadavtvirToT jgufi proeqciuli teqnikebiT — erTi<br />

jgufisTvis savsebiT sakmarisia 1-2 aseTi meTodikis gamoyeneba (erTi meTodikis<br />

gamoyeneba saSualod 20 wuTs ikavebs);<br />

• yvelaze ufro mniSvnelovani am meTodikebis gamoyenebaSi maTi Sedegebis Semdgomi<br />

interpretaciaa. yvelanairad unda vecadoT, pirveladi interpretacia<br />

TviT respondentebma mogvcen.<br />

proeqciuli teqnikebis gverdiT, fokus-jgufebSi farTod gamoiyeneba,<br />

agreTve zondirebis saSualebebi, kerZod:<br />

siCume. rogorc ukve viciT, es aris erT-erTi yvelaze ubralo, neitraluri<br />

da amasTan efeqturi meTodi, da amitom is Zalian xSirad gamoiyeneba.<br />

Jestebis ena. jgufis msvlelobisas Zalze didi mniSvneloba aqvs<br />

moderatoris araverbalur saqciels, kerZod, misi saxis gamometyvelebas,<br />

mimikas, xmis intonaciebs, Tvalebis moZraobas, Tavis daqnevas, xmis intonacias,<br />

diqcias da sxv. yvela es aris jgufis gaZRolis araverbaluri xerxebi.<br />

mizanSewonilia, moderatori pirdapir uyurebdes Tavis Tanamosaubres, magram<br />

amasTan ar iTvleba sworad, Tu is didi xniT daacqerdeba jgufis romelime<br />

monawiles.<br />

jgufuri urTierTobis marTva SesaZlebelia ramdenime teqnikis meSveobiT,<br />

romelTa Sorisaa: dasmuli kiTxvebis “gadagzavna” jgufis sxva wevrebisTvis;<br />

gamoTqmuli azris gameoreba; monawileTa Segnebuli “dapirispireba”, da sxv.<br />

in<strong>for</strong>maciis arasrulad gageba an respondentTa mier gamoTqmuli azris<br />

Segnebulad damaxinjeba moderatoris mier aiZulebs respondentebs, ukeT<br />

Camoayalibon Tavisi azrebi.<br />

“ratom?”-kiTxvebis gamoyeneba, romlebic SeiZleba davyoT “motivis”<br />

(“ratom?”) da “interesis” (“rogor?/rogori?/rogor moxda?”) kiTxvebad.<br />

“zondirebis”, iseve rogorc proeqciuli teqnikebis gamoyenebisas<br />

yvelanairad unda vizrunoT imaze, rom ar dairRves respondentebis interesebi<br />

da ar CavayenoT isini uxerxul mdgomareobaSi.<br />

fokus-jgufebis Sedegebis damuSavebis SesaZleblobebi<br />

fokus-jgufis Catarebis Semdeg xdeba mis msvlelobaSi Cawerili saubris<br />

qaRaldze srulad gadatana, ris Sedegadac iqmneba saubris transkripti (fokusjgufis<br />

transkriptis magaliTi ix. danarTSi #1). am transkriptis safuZvelze<br />

mkvlevari an mkvlevarTa jgufi SemdgomSi amzadebs angariSs, romelic, kvlevis<br />

miznebis Tanaxmad, Seicavs pasuxebs gamokvlevis programaSi dasmul kiTxvebze.<br />

fokus-jgufis angariSi analitikuri dokumentia, romelic Cveulebriv Seicavs<br />

citatebs respondentTa saubridan, iseve rogorc mkvlevris daskvnebs da,<br />

xSirad, praqtikul rekomendaciebs.<br />

34


amdenadac fokus-jgufi axlosaa siRrmiseul interviusTan, am ori meTodis<br />

gamoyenebis Sedegad mopovebuli in<strong>for</strong>maciis damuSavebis analogiuri SesaZleblobebi<br />

arsebobs. analizis pirvel etapze xdeba in<strong>for</strong>maciis kodireba, Semdeg ki<br />

— Sedegebis interpretacia; analizis saboloo safexurze mkvlevari akeTebs daskvnebs,<br />

romlebic warmoadgens pasuxs gamokvlevis programaSi dasmul kiTxvebze.<br />

siRrmiseuli interviuebis Sedegad mopovebuli in<strong>for</strong>maciis damuSavebisagan<br />

gansxvavebiT, fokus-jgufebis Sedegebis damuSaveba damatebiT moiTxovs<br />

gadawyvetilebis miRebas imasTan dakavSirebiT, Tu ra doneze unda ganxorcieldes<br />

analizi. siRrmiseuli intervius SemTxvevaSi am kiTxvaze pasuxi TavisTavad<br />

cxadia — aq analizis done SeiZleba mxolod respondenti iyos. magram fokusjgufebis<br />

SemTxvevaSi es SeiZleba iyos rogorc respondenti, aseve jgufi<br />

(rogorc erTeuli), miT umetes, Tu gaviTvaliswinebT, rom erTi kvlevis farglebSi<br />

ramdenime fokus-jgufi tardeba. gadawyvetilebis miReba analizis donis<br />

Taobaze Zalze mniSvnelovania. Tumca, erTi mxriv, yvela jgufi respondentebisgan<br />

Sedgeba da swored individualuri respondentebi ayalibeben jgufis<br />

msvlelobaSi gamoTqmul azrebs, udavoa, rom jgufis dinamika gavlenas axdens<br />

calkeul respondentebze, anu arsebobs agreTve analizis meore SesaZlo done,<br />

jgufuri. amitom, d.morganis azriT, fokus-jgufis Sedegebis analizi aucileblad<br />

unda iTvaliswinebdes am or dones Soris arsebul urTierTobebebs. 48<br />

ramdenadac fokus-jgufebi xSirad gamoiyeneba raime problemis winaswari<br />

Seswavlis mizniT, maTi Sedegebis analizi xSirad aRweriTi xasiaTisaa. am leqciis<br />

bolos moyvanilia fokus-jgufebis Sedegebis swored aRweriTi analizis<br />

magaliTi (ix. magaliTi #3). is eyrdnoba kvlevas, romelic Catarda Tavisuflebis<br />

institutis mier saqarTvelos sxvadasxva qalaqSi 2004 wlis zafxulSi. kvleva<br />

mieZRvna sxvadasxva profesiul jgufSi korufciis gavrcelebis Sefasebas,<br />

korufciis gamomwvevi mizezebis ganxilvas da korufciis daZlevis SesaZlo<br />

gzebis dasaxvas. TiToeul jgufSi monawileobas iRebda respondentTa jgufi,<br />

romelic homogenuri iyo profesiuli statusis mixedviT (mag., profesormaswavleblebi;<br />

policielebi; saxelmwifo moxeleebi; studentebi), magram ara<br />

sqesisa da asakis mixedviT (Tumca, ra Tqma unda, studentTa jgufebi asakis<br />

mixedviTac sakmaod homogenurebi iyo).<br />

fokus-jgufebis Catarebis Sedegad miRebuli Sedegebis generalizacia ar<br />

aris gamarTlebuli, Tumca zog SemTxvevaSi es SeiZleba dasaSvebad CaiTvalos —<br />

Tu Catarebuli iqna sakmaod bevri fokus-jgufi, romlebSic monawileoba miiRes<br />

sxvadasxva <strong>socialur</strong>-demografiuli jgufis da teritoriuli erTeulis<br />

warmomadgenelma respondentebma.<br />

iseve rogorc saerTod Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong>, fokus-jgufis Sedegebis<br />

analizisas ganuyofelia analizis da angariSis weris etapebi.<br />

davalebebi:<br />

1. gaecaniT fokus-jgufis sadiskusio gegmas “Rvinis moxmarebis kultura<br />

Tanamedrove saqarTveloSi” (magaliTi 2). romeli proeqciuli teqnikebis<br />

gamoyenebaa dagegmili am sadiskusio gegmis safuZvelze Catarebul fokusjgufSi?<br />

2. SeadgineT gamokvlevis programa Temaze “korufciis gavrcelebis<br />

mizezebi saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis sistemaSi”; kvleva Catarebuli<br />

unda iyos fokus-jguf(eb)is gamoyenebiT.<br />

3. SeadgineT sadiskusio gegma TqvenTvis saintereso Temaze fokusjgufis<br />

Catarebis mizniT; gamoiyeneT is proeqciuli teqnikebi, romlebic<br />

yvelze mizanSewonilad migaCiaT kvlevis Temidan gamomdinare.<br />

48 David L. Morgan. Op. cit. P. 60.<br />

35


ekomendebuli literatura:<br />

1. maia araviaSvili, Tamar zurabiSvili. 2001. “narkomania: problemis Sefaseba<br />

axalgazrdebis mier.” // sociologia saqarTveloSi: Tanamedrove mdgomareoba<br />

da perspeqtivebi. Telavi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

2. С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М.<br />

3. Richard A. Krueger. 2000. Focus Groups: A Practical Guide <strong>for</strong> Applied Research. Third edition.<br />

Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications.<br />

4. David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition. Thousand Oaks,<br />

Calif.: Sage Publications.<br />

36


magaliTi #2<br />

Rvinis moxmarebis kultura Tanamedrove saqarTveloSi<br />

sadiskusio gegma 49<br />

SeniSvna:<br />

rogorc fokus-jgufis es sadiskusio gegma gviCvenebs, kiTxvebi SeiZleba<br />

dajgufebuli iyos Tematurad, da ganlagebuli iyos ise, rom moderators<br />

gauadvildes muSaoba. garda amisa, sadiskusio gegma SeiZleba Seicavdes<br />

ramdenime kiTxvas erTsa da imave Temaze, dazustebebs, romelTa mizania<br />

respondentebis daxmareba im SemTxvevaSi, Tu maT gauWirdebaT kiTxvaze<br />

pasuxis gacema. Tu moderatori amas saWirod miiCnevs, mas SeuZlia Seitanos<br />

sadiskusio gegmaSi pasuxebis mosalodneli variantebi da moniSnos, Tu<br />

rogor gaagrZelos diskusia ama Tu im pasuxis miRebis SemTxvevaSi.<br />

aqve aRvniSnavT, rom sadiskusio gegma xSirad individualuri dokumentia<br />

da moderatoris gamocdilebasa da mis profesiul midgomas asaxavs.<br />

saerTo SekiTxvebi:<br />

ra SemTxvevebSi svamT Rvinos?<br />

- yoveldRiurad<br />

- dResaswaulebze (dabadebis dRe, axali weli da a.S.)<br />

- qorwili, qelexi<br />

- sxva ?<br />

daaxloebiT ramden litr Rvinos moixmarT weliwadSi? (kerZod, ramdeni<br />

litri Rvino moixmareT Tqven/Tqvenma ojaxma SarSan?)<br />

arCevani<br />

piradad Tqven, rogor Rvinos aniWebT upiratesobas?<br />

- TeTrs Tu wiTels?<br />

- glexurs Tu qarxnuls?<br />

ratom?<br />

Tqveni nacnobebis umravlesoba rogor Rvinos aniWebs upiratesobas?<br />

rogor fiqrobT, rogor Rvinos aniWebs upiratesobas axalgazrdebis<br />

umravlesoba saqarTveloSi? ratom?<br />

rogor Rvinos aniWebs upiratesobas asakovani xalxi? ratom?<br />

rogor fiqrobT, rogor Rvinoze ufro didi moTxovna arsebobs dRes<br />

saqarTveloSi?<br />

- TeTrs Tu wiTels?<br />

- glexurs Tu qarxnuls?<br />

ratom?<br />

Tqveni azriT, ra gansxvavebaa am tipebis Rvinoebs Soris:<br />

- glexuri;<br />

- qarxnuli Camosasxmeli;<br />

- qarxnuli boTlis.<br />

vin aniWebs upiratesobas glexur Rvinos? (aRwereT es xalxi.) ratom irCeven<br />

isini aseT Rvinos?<br />

49<br />

es sadiskusio gegma Sedgenili iqna Tesau sociologiis specialobis II kursis<br />

studentebis mier 2003 wels da gamoyenebuli iqna 2 saswavlo fokus-jgufis<br />

Catarebisas.<br />

37


vin aniWebs upiratesobas qarxnul Rvinos? (aRwereT es xalxi) ratom irCeven<br />

isini aseT Rvinos?<br />

rogor fiqrobT, dalevs Tu ara glexi qarxnul Rvinos?<br />

(Tu ara — ratom?)<br />

ra SemTxvevaSi dalevs?<br />

Tqveni azriT, dRes saqarTveloSi yvelaze did mowonebas romeli tipis Rvino<br />

imsaxurebs? ratom?<br />

daasruleT fraza: “is, vinc svams mxolod boTlSi Camosxmul Rvinos, aris . . .”<br />

ra Tvisebebi aqvs xarisxian Rvinos? (naturaluri Rvino?)<br />

Tu SegiZliaT dagvisaxeloT romelime xarisxiani Rvino?<br />

fasi<br />

sad yidulobT xomle Rvinos yvelaze xSirad?<br />

saSualod ra fasSi yidulobT xomle Rvinos?<br />

ra gavlenas axdens Tqvens arCevanze Rvinis fasi? Rvinis xarisxi?<br />

Tqveni arCevani Rvinis xarisxze ufroa damokidebuli Tu mis fasze?<br />

ra unda Rirdes Rvino?<br />

unda gansxvavdebodes Tu ara Rvinis fasi misi saxeobis mixedviT (wiTeli da<br />

TeTri, glexuri da qarxnis)<br />

Rvinis smis kultura<br />

rogor gesmiT fraza: “Rvinis smis kultura”?<br />

ra iciT Rvinis smis kulturis Sesaxeb sazRvargareT?<br />

aris Tu ara raime gansakuTrebuli im wesebSi da tradiciebSi, romlebic<br />

axasiaTebs Rvinis smis wesebs da masTan dakavSirebul tradiciebs saqarTveloSi?<br />

kaxeTSi?<br />

rogori iyo Rvinis smis kultura saqarTveloSi daaxloebiT 100 wlis win?<br />

Seicvala Tu ara bolo 10-15 wlis manZilze Rvinis smis kultura saqarTveloSi<br />

/ TelavSi / TbilisSi? rogoria Rvinis smis kultura axla? ra mogwonT amaSi<br />

da ra — ara?<br />

38


magaliTi #3<br />

korufcia saqarTveloSi<br />

da misi Sefaseba sxvadasxva profesiuli jgufis<br />

warmomadgenlebis mier<br />

fokus-jgufebis angariSi<br />

Tavisuflebis institutis mier 2004 wlis ivnisSi Catarebuli iqna fokusjgufebi<br />

saqarTvelos ramdenime qalaqSi (axalcixe, Tbilisi, Telavi, quTaisi).<br />

jgufebi Catarda sxvadasxva profesiuli jgufis warmomadgenlebTan: profesormaswavleblebi,<br />

studentebi, mZRolebi, policielebi, saxelmwifo moxeleebi.<br />

fokus-jgufebis mTavari mizani iyo am profesiuli jgufebis warmomadgenlebis<br />

mier korufciuli qmedebebis Sefaseba da korufciis <strong>for</strong>mebis Seswavla<br />

profesiuli saqmianobis Sesabamis sferoebSi; korufciuli da arakorufciuli<br />

qmedebebis gamijvna ama Tu im profesiis warmomadgenlebis TvalSi; agreTve,<br />

korufciis gamomwvevi mizezebis Seswavla.<br />

angariSi eyrdnoba Semdegi fokus-jgufebis masalebs:<br />

profesiuli jgufi qalaqi Catarebis TariRi<br />

saxelmwifo moxeleebi axalcixe ivnisi, 2004 w.<br />

studentebi axalcixe ivnisi, 2004 w.<br />

maswavleblebi da mSoblebi Tbilisi seqtemberi, 2004 w.<br />

profesor-maswavleblebi Telavi ivnisi, 2004 w.<br />

studentebi Telavi ivnisi, 2004 w.<br />

policielebi quTaisi ivnisi, 2004 w.<br />

1. ra aris korufcia da ra ar aris korufcia<br />

fokus-jgufebis TiTqmis yvela monawilem daaxloebiT erTnairad ganmarta<br />

korufcia, rogorc:<br />

“Tanamdebobrivi ufleba-movaleobebis gadameteba angarebis mizniT”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

“adamiani rom nebismier Tanamdebobaze borotad iyenebs Tavis Tanamdebobas<br />

sakuTari interesebidan gamomdinare” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“korufcia es aris kanons gareT momxdari garigeba” (studentebi, Telavi)<br />

“korufcia aris , rodesac garkveuli Tanamdeboba aqvs pirovnebas da am<br />

TanamdebobiT sargeblobs Tavis raRac gadaWarbebuli ambiciebiT da gZalavs<br />

fuls arakanonierad” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“adamianTa mier saxelmwifo qonebis xelyofa” (profesor-maswavleblebi,<br />

Telavi)<br />

“[korufcia] qrTamis garda sxva saxiTac arsebobs: gadasaxadebis damalva,<br />

sagzao policiis TanamSromeli rom mZRols fuls arTmevs, esec korufciaa”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

sxva respondentebisagan gansxvavebiT, policiis TanamSromlebi ufro<br />

farTod ganmartaven korufcias:<br />

“korufcia pirvel rigSi sisxlis samarTlis danaSaulia, kanonis darRvevaa”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

39


“movaleobas pasuxismgeblobiT rom ar Seasruleb, isic korufciaa”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

SedarebiT iSviaTad gvaqvs saqme korufciis ganmartebasTan moralur WrilSi:<br />

“korufcia aris fulis, sindisis da kanonis ukmarisoba” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

xSir SemTxvevaSi, respondentebi aigiveben korufcias da meqrTameobas, Tumca<br />

zogjer isini aRniSnaven, rom korufcia meqrTameobasTan SedarebiT ufro farTo<br />

cnebaa, vinaidan is moicavs, agreTve arafuladi saxis garigebebs. SedarebiT<br />

iSviaTad iqna gaigivebuli korufciasTan nepotizmi:<br />

“naTesauri kavSirebi, megobroba, nacnoboba korufciaa, Tanamdebobaze iseTi<br />

adamianebi SeiZleba dainiSnon, romlebic saerTod Sesaferisi ar arian im<br />

Tanamdebobis” (policielebi, quTaisi)<br />

yvela jgufSi respondentebi eTanxmebian azrs, rom korufcia saqarTveloSi<br />

farTodaa gavrcelebuli da aRniSnaven, rom is gamoxatavs rogorc qrTamis<br />

amRebis, aseve qrTamis mimcemis interesebs:<br />

“vinc aZlevs [qrTams], isic kmayofilia da vinc iRebs, isic” (policielebi,<br />

quTaisi)<br />

“meqrTameoba universitetSi pirvel rigSi xels aZlevs students”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

respondentebi yvelaze ufro xSirad Tvlian, rom korufcia erTnairad<br />

gasakicxia imis miuxedavad, Tu ra TanxiT gamoixateba aRebuli an micemuli<br />

qrTami; Tumca es pozicia erTsulovani ar iyo:<br />

“nemsis qurdi da aqlemis qurdi erTiao” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“is, vinc 5 maneTs aiRebs, imas Tu saSualeba miecema, milionsac Tavisuflad<br />

aiRebs” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“- rogorc ar arsebobs nawilobrivi orsuloba, ise ar arsebobs nawilobrivi<br />

[korumpirebuloba]. an aris, an ar aris.<br />

- ara ! zogi, magaliTad, davuSvaT, im wamlisTvis, im gaWirvebisTvis [iRebs<br />

qrTams] da zogi — fufunebisTvis, sasaxleebisTvis, mersedesebisTvis, “be-em-ve”-<br />

ebisTvis. aq gansxvaveba unda iyos, Cemi azriT” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

respondentebi ganixilaven korufcias, rogorc erTmniSvnelovnad uaryofiT<br />

movlenas, romelsac ar SeuZlia, raime dadebiTi Sedegi mohyves da raime<br />

gamarTleba hqondes:<br />

“korufciiT ara mgonia, qveyanam miiRos rame kargi, korufcia sikeTes<br />

moutans konkretul pirovnebas da mis ojaxs” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“korufcia TavisTavad ar SeiZleba iyos kargi, SeiZleba korufcias raRac<br />

dadebiTi Sedegebi gaaCndes, magram misi zneobrivi mxare sul gadawonis im<br />

dadebiTs. amitom korufcia ar SeiZleba iyos kargi” (saxelmwifo moxeleebi,<br />

axalcixe)<br />

amasTan, qarTvel respondentebs uWirT erTmaneTisagan gamijnon korufcia<br />

da e.w. “pativiscema”, gamomdinare im garemoebidan, rom saqarTveloSi<br />

tradiciulad pativs scemen sxva adamianebs, iqneba es saCuqris Tu, ubralod,<br />

madlobis Tqmis meSveobiT. maTi azriT, ZiriTadi ganmasxvavebeli niSani<br />

korufciasa da pativiscemas Soris is aris, rom pirveli gamoZalvasTanaa<br />

dakavSirebuli, xolo meore — nebayoflobiTia.<br />

“qrTams ver daarqmev-Tqo pativiscemas; pativiscema sxvaa, qrTami sxvaa”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

“yvelafers korufcias ver davarqmev. magaliTad, bavSvi yvavils rom miutans<br />

maswavlebels skolaSi, es ar aris korufcia, es pativiscemaa. korufciad ar<br />

40


miviCnev, roca eqims sakuTari surviliT pacienti rames aCuqebs. ar aris qrTami ,<br />

radgan sakuTari surviliT Cuqnis” (policielebi, quTaisi)<br />

“[Tu] me miCndeba survili, rom im adamians pativi vce, me amas qrTams ar veZaxi.<br />

es SeiZleba iyos sunamo, “banbanerka” an sulac erTi fila Sokoladi. es, Cemi<br />

azriT, namdvilad ar unda aRiqmebodes qrTamad da korufciad” (maswavleblebi<br />

da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“me, magaliTad, Zalian mewyineba, Tu isic korufciad CaTvales, rodesac me<br />

viRacis pativiscema minda da SemeSindes, rom is ar daiWiron an me ar damiWiron,<br />

rom imas pativi vce. pativiscema sxva aris, magram TviTon ar unda moiTxovon”<br />

(maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

2. korufciis mizezebi saqarTveloSi<br />

korufciis ZiriTad mizezad respondentebi TiTqmis erTxmad asaxeleben<br />

dabal xelfasebs sajaro samsaxuris yvela sferoSi; yvela profesiuli jgufi,<br />

gasagebi mizezebis gamo, gansakuTrebul aqcents akeTebs Tavisi profesiuli<br />

sferos did mniSvnelobaze sazogadoebriv cxovrebaSi, da mizanSewonilad<br />

miiCnevs, rig SemTxvevaSi ki moiTxovs, am sferoSi xelfasebis mniSvnelovan<br />

gazrdas; sainteresoa, rom TiTqmis yvela sferos warmomadgenlebi, mamakacebi<br />

iseve rogorc qalebi, aucilebel saarsebo minimumad TveSi daaxloebiT 500 lars<br />

asaxeleben.<br />

“xelfasi minimumze minimumia” (policielebi, quTaisi)<br />

“roca Tanamdebobis piri xar, Zalian Znelia, cduneba Zalian didia”<br />

(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“maswavlebels imdeni xelfasi unda hqondes, rom aRar izrunos SeTavsebaze,<br />

rom sxvaganac aiRos saaTebi” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“maswavlebels ar unda ecvas moswavleze cudad, ufro lamazad unda hqondes<br />

Tma davarcxnili” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

“Tu xelfasebi ar gaizrdeba , araferic ar Seicvleba” (maswavleblebi da<br />

mSoblebi, Tbilisi)<br />

bevri respondentis azriT, korumpirebuli pirebis nawili iZulebiT iRebs<br />

qrTams, vinaidan isini sxva gamosavals ver xedaven, es maTTvis Tavis an ojaxebis<br />

rCenis erTaderTi realuri gzaa; Zlieria rwmena, rom es xalxi Zalze ganicdis<br />

aseT mdgomareobas:<br />

“ekonomikuri mdgomareoba unda Seiqmnas imisTana, rom ar gaxde [ korumpirebuli]<br />

— magram miuxedavad amisa , is korumpirebulebi, vinc arian — isini<br />

iReben kidec [qrTams] da ekonomiuri mdgomareobac Zlieri aqvT. magram visac<br />

araviTari saSualeba ara aqvs — iman rom patara raRaca gaakeTos, me mgoni,<br />

korumpirebuli ar unda dauZaxon” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“me rodesac maqvs kargi xelfasi, var Cemi saqmis profesionali da, ase vTqvaT,<br />

patrioti, me namdvilad ar davimcireb Tavs da ara mgonia, arc erTma<br />

maswavlebelma daimciros Tavi da gamarTos mSobelTan raRac uxerxuli saubari,<br />

raRac zewola moaxdinos masze, rom mere iman “pativi sces” — isevdaisev, Tu iqneba<br />

normaluri xelfasebi. imitom , rom pirovneba, vinc aseT saubars warmarTavs,<br />

TviTonac Zalian Seuracxyofilia, da roca mas kargi xelfasi eqneba, merwmuneT,<br />

igi ar Caigdebs Tavs aseT saCoTiro situaciaSi” (maswavleblebi da mSoblebi,<br />

Tbilisi)<br />

rodesac aseT iZulebiT SemTxvevebTan gvaqvs saqme, maSin, saerTo azris<br />

Tanaxmad, xelfasebis gazrda gadaWris korufciis problemas.<br />

amasTan, fokus-jgufebis msvlelobis procesSi gamoikveTa azri, rom maRali<br />

xelfasi TavisTavad yovelTvis ar iqneba aucilebeli da sakmarisi garantia imisa,<br />

41


om korufcia aRar iqneba, vinaidan mas sxva mizezebic aqvs: (a) sixarbe da (b)<br />

tradiciuli kulturuli normebi, romlebic saqarTveloSi xels uwyobs<br />

korufciis gavrcelebas, anu, rogorc respondentebi moixsenieben, e.w. “qarTuli<br />

mentaliteti”.<br />

“adamians rac ufro meti aqvs, miT ufro meti unda” (studentebi, axalcixe)<br />

“marto gadarCenisTvis xom ar aris es korufcia? mTlad ise, vTqvaT —<br />

adamiani iRebs qrTams, rom gadarCes — esec ar mimaCnia sworad, imitom rom Zalian<br />

bevri adamiani vici me, romelic ar aris korumpirebuli, da Zalian bevri vici,<br />

rom ukve ‘gadarCenilia’, magram korufciis gzas agrZelebs” (profesormaswavleblebi,<br />

Telavi)<br />

“zogierT maswavlebels rom misce 1000 lari, is mainc aiRebs qrTams”<br />

(maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

bevri respondentis azriT, korufcia yvelaze seriozul <strong>for</strong>mebs<br />

xelisuflebis yvelaze maRal safexurebze iRebs, kerZod, xSirad saxeldeba<br />

parlamenti. es kidev erTxel adasturebs azrs, rom TavisTavad xelfasebis<br />

gazrda ar gadawyvets korufciis problemas saqarTveloSi, ramdenadac<br />

korufciis gavrcelebaSi dabal xelfasebTan erTad sxva faqtorebic TamaSoben<br />

mniSvnelovan rols; Tumca, ra Tqma unda, xelfasebis gazrda sajaro samsaxurebis<br />

moxeleebisTvis (gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tu es dakavSirebuli iqneba<br />

pasuxismgelobis amaRlebasTan da dausjelobis sindromis aRmofxvrasTan),<br />

saerTo rwmeniT, mniSvnelovnad Seuwyobs xels korufciis masStabebis<br />

Semcirebas.<br />

dausjelobis sindromi korufciis gavrcelebis kidev erTi mniSvnelovani<br />

mizezia, da respondentebis mier xSirad iqna gamoTqmuli eWvi axlandeli<br />

xelisuflebis moqmedebebis marTebulebaSi, rodesac xdeba arakanonieri gzebiT<br />

mopovebuli qonebis patronebis gaTavisufleba winaswari patimrobidan<br />

mniSvnelovani jarimis gadaxdis Semdeg. maTi azriT, es xalxi seriozulad unda<br />

daisajos.<br />

korufciis gavrceleba garkveuli Sidasauwyebo zewolis Sedegadac SeiZleba<br />

moxdes, ris Sesaxebac, kerZod, saxelmwifo moxeleebi saubrobdnen:<br />

“SeiZleba ar gindodes, magram Seqmnilia rgoli da gaiZulebs, rom gaakeTo<br />

[qrTami aiRo], rom samsaxuri ar dakargo. gaiZulebs TviTon situacia”<br />

(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

Tumca, amave fokus-jgufis erT-erTi respondenti imasac aRniSnavs, rom<br />

“vardebis revoluciis” Semdeg xelisuflebis Secvlis Sedegad es situacia<br />

Seicvala:<br />

“adre iyo is, rom ver imuSavebdi, Tu qrTams ar gadauxdidi, radgan fuli unda<br />

gekeTebina da yofiliyavi korumpirebuli. dRes me vityvi xmamaRla Cemi saxeliT<br />

da Cemi TanamSromlebis saxeliT , rom Cven vzivarT moWril konkretul xelfasze,<br />

ar davasaxeleb Tanxas, romelic ar gvyofnis elementarul, magaliTad,<br />

sigaretze” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

respondentebi im garemoebas usvamen xazs, rom korufcia xSirad sakuTari<br />

Tavis kvlavwarmoebas uwyobs xels:<br />

“ar aris korufcia, rom am umaRles damTavrebul Clungs Sen 500 dolars<br />

arTmev da maswavleblad iReb [skolaSi], rom is bavSvebi isev daaClungos, mere<br />

isev aq [universitetSi] fuliT moawyos, da mere isev gaaubeduros da ase<br />

gagrZeldes mudmivad?” (studentebi, Telavi)<br />

garda amisa, korufciis gavrcelebas garkveulwilad xels uwyobs Tavad is<br />

garemoeba, rom dRevandel saqarTveloSi korufcia Zalze farTodaa<br />

gavrcelebuli, rac respondentTa aseT mosazrebebs iwvevs:<br />

“me Tu ar aviRe, sxva mainc aiRebs, aseTi fiqric xdeba” (policielebi, quTaisi)<br />

42


“arian iseTi [studentebi], rom marTla modian, udevT raRac CaTvlis wignakSi ;<br />

[me isini] gavabrune — ase iyo me-6 semestrSi, ase iyo me-7 semestrSi, ase iyo me-8<br />

semestrSi, da saxelmwifo gamocdaze wamomisves win. axla: ara sjobda, me TviTon<br />

gamomerTva?” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

garda amisa, korufciis mizezebad dasaxelda kanonebis ucodinroba,<br />

gaunaTlebloba, da arasrulyofili sakanonmdeblo baza:<br />

“rodesac esa Tu is urTierToba ar regulirdeba kanoniT, aq yovelTvis<br />

iqmneba raRac SezRuduli wre, sadac mimdinareobs [korufciuli] procesi. anu es<br />

procesi rom SeCerdes, es [sakanonmdeblo] vakuumi unda moispos aucileblad”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

3. ra uwyobs xels korufcias<br />

miuxedavad yovelive zemoT Tqmulisa, korufcia respondentebSi garkveul<br />

gagebas iwvevs imdenad, ramdenadac is xSir SemTxvevaSi ganixileba rogorc Tavis<br />

gadarCenis erT-erTi xelmisawvdomi strategia im pirobebSi, rodesac adamians<br />

sxva araferi gamosvali aRar darCenia, rodesac is ganwirulia saxelmwifos mier.<br />

rogorc zemoT aRvniSneT, dabali xelfasebi ganixileba rogorc korufciis<br />

ZiriTadi mizezi saqarTveloSi, Sesabamisad, respondentebi miiCneven usaxsrobas<br />

korufciis erT-erT umTavres gamarTlebad:<br />

“16 lari rodesac aqvs leqtors xelfasi da mas Semosavlis sxva wyaro ara<br />

aqvs, imas veranairad ver mosTxov, rom ar aiRos fuli viRac debilisgan, visac<br />

aqvs fuli da sTavazobs” (studentebi, Telavi)<br />

amas garda, fokus-jgufebis msvlelobis procesSi gamoikveTa korufciis<br />

kidev ori SesaZlo gamarTleba qarTveli respondentebis mxridan: “susti<br />

saxelmwifo”, romelic ver asrulebs Tavis funqciebs, da “qarTveloba/qarTuli<br />

mentaliteti”.<br />

3.1. “susti saxelmwifo”, rogorc korufciis<br />

institucionaluri gamarTleba<br />

repondentTa umravlesoba “patara kacis” poziciidan uyurebs korufciis<br />

problemas qveyanaSi da miiCnevs, rom pasuxismgebloba korufciis gavrcelebaze<br />

srulad ekisreba saxelmwifos da mis “pirvel moxeleebs”. am poziciisgan<br />

gansxvavdeba studentebis Sefasebebi, romlebic SedarebiT ufro<br />

TviTkritikulebi arian da xedaven rigiTi moqalaqeebis pasuxismgeblobas<br />

korufciis gavrcelebas dakavSirebiT.<br />

“yvelaferi mainc saxelmwifos meTauridan da mTavrobidan iwyeba da<br />

mTavrdeba” (policielebi, quTaisi)<br />

“rodesac saxelmwifo winaswar uSvebs korufcias, imitom rom xelfass aZlevs<br />

amdagvars, is ukve geubneba — midi da iSoveo” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“korufciis Tavi da Tavi mainc, me mgoni, zemodan modis” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

“saxelmwifos midgomaa aseTi, rom imas awyobs, rom ase iyos. korufcia iyos”<br />

(profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“ase Tu ise, korufcia yvela sferoSia, saboloo jamSi yvela sferodan Tanxa<br />

erT xelSi iyris Tavs — kancelariasa da parlamentSi. korufciis saerTod moSla<br />

gamoricxulia, magram Tu zemoT ar moiTxoven fuls, korufciis masStabebi<br />

Semcirdeba” (policielebi, quTaisi)<br />

saxelmwifosadmi wayenebuli ZiriTadi pretenziebi aseTia: is ar zrunavs<br />

moqalaqeTa keTildReobaze; ar uzrunvelyobs “kanonierebis kulturis”<br />

damkvidrebas, rac warmoSobs dausjelobis sindroms; da ar zrunavs iseTi<br />

kanonebis miRebaze, romlebic ukeT imuSavebs Cvens qveyanaSi da mZime tvirTad ar<br />

43


daawveba mosaxleobas. amasTan, sazogadoebaSi Rrmadaa fesvgadgmuli rwmena, rom<br />

maRali rangis saxelmwifo moxeleebi yvelaze ufro korumpirebulTa Soris<br />

arian saqarTveloSi, rac spobs mosaxleobaSi pasuxismgeblobis grZnobas am<br />

saxelmwifo moxeleebis, an sxva moqalaqeebis winaSe.<br />

“vfiqrob, saxelmwifom unda ifiqros imaze, rom xelfasebi gaizardos, rom<br />

saxlSi mSieri bavSvi ar melodebodes da am saxlSi misvla ar meSinodes”<br />

(saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“mSier adamians ver mosTxov kanonis dacvas” (saxelmwifo moxeleebi,<br />

axalcixe)<br />

“saxelmwifom unda uzrunvelyos materialuri keTildReoba da iseTi garemo ,<br />

sadac adamians kanondarRvevis SemTxvevaSi SeeSindeba dasjis” (policielebi,<br />

quTaisi)<br />

“kacs rom 30 lars aZlev da imas mere cixeSi Casvam — imis moraluri ufleba<br />

ara gaqvs!” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“Cveni [universitetis] Semosavali rom aris , fasianebidan — 60% mihqonda<br />

saxelmwifos aramwarmoebeli sferodan, amitom ara gvaqvs xelfasi. sad aris, ra<br />

kanonzea laparaki? es aris saxelmwifosgan dadgenili oficialuri yaCaRoba. ...<br />

es aris naZirlebis dawerili kanoni” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“sagadasaxado kanoni, magaliTad, unda iyos iseTi loialuri, rom adamiani<br />

gaiqces gadasaxadis gadasaxdelad” (saxelmwifo moxeleebi, axalcixe)<br />

“Sroma moenatra yvelas! aucilebelia imuSaon, sawarmoebi amuSavdes, pirvel<br />

rigSi” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

saxelmwifo ar uqmnis Tavis moxeleebs normalurad muSaobisaTvis saWiro<br />

elementarul pirobebs, rac kidev ufro amcirebs saxelmwifos am xalxis TvalSi.<br />

“qurdobaze [Tu] daiWire vinme, saqme Ziebamde rom miiyvano, daaxloebiT 50-<br />

dan 100 laramde gWirdeba. furceli ginda, eqsperti, qseroqsi, benzini — am<br />

yvelafers aravin afinansebs, policieli cdilobs, yvelafer amisTvis Tanxa<br />

moipovos” (policielebi, quTaisi)<br />

“Tavidan muSaobas rom iwyeb, <strong>for</strong>ma gWirdeba, aravin ar gaZlevs mas, sakuTari<br />

saxsrebiT unda iyido an Seikero. “pagonebi” 10 lari Rirs, <strong>for</strong>mis perangi 18<br />

lari, 50 lari — Sarvali, <strong>for</strong>ma 100 laramde gijdeba. tyviebi Sen unda iyido ,<br />

sawvavi Sen unda Caasxa. aseT pirobebSi korufciisagan Tavs ver daizRvev”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

vinaidan saxelmwifo ar arsrulebs Tavis funqciebs, xdeba korufciaze<br />

pasuxismgeblobis srulad “gadatana” saxelmwifoze an Tundac mis calkeul<br />

maRalCinosnebze, rac mosaxleobas sakuTari udanaSaulobis grZnobas umtkicebs<br />

da Sesabamisad, amcirebs samoqalaqo pasuxismgeblobis grZnobas. respondentebi<br />

iSviaTad afiqsireben SemTxvevebs, rodesac Tavad xalxi ase Tu ise xels uwyobs<br />

korufcias daufiqreblobis, gulgrilobis an sxva raime mizezis Sedegad:<br />

“yvelafers mTavrobas ver davabraleb, adamianebis mentaliteti unda<br />

Seicvalos. 100-dan 70-s hgonia, rom qrTami aris saukeTeso gamosavali. xom<br />

SeiZleba moqalaqem pasporti moiTxovos erTi TviT adre da ara bolo wuTSi?<br />

moqalaqe, romelic erT kviraSi iTxovs pasportis damzadebas, korufcias uwyobs<br />

xels” (policielebi, quTaisi)<br />

fokus-jgufebis msvlelobaSi SedarebiT iSviaTad gaiJRera mosazrebam, rom<br />

korufciaSi met-naklebad Tanabrad ageben pasuxs rogorc qrTamis amRebi, aseve<br />

qrTamis mimcemi — rogorc wesi, SeiniSneba tendencia, mTeli pasuxismgebloba<br />

korufciuli garigebis mxolod erT mxares daekisros, kerZod — qrTamis amRebs,<br />

romelic, ra Tqma unda, yvelaze ufro xSirad saxelmwifo moxelea.<br />

“vinc aZlevs, igivea. es ianusia, orsaxovani, arafriT masze ukeTesi ar aris,<br />

amRebic da mimcemic orive erTia. amitomac, TiTis miSvera mxolod imisken [vinc<br />

44


qrTams iRebs] es aris uzneoba” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“bibliidan moviyvan, rom codvili is ki ar aris, vinc qrTams iRebs, Sen<br />

codvili xar, rodesac qrTams aZlev. me maqvs micemuli, vTqvaT , qrTami da me Cems<br />

Tavs ufro vTvli am SemTxvevaSi damnaSaved, vidre imas, vinc aiRo es”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

miuxedavad imisa, rom fokus-jgufebis msvlelobaSi mTavrobis mimarT<br />

zogadad uaRresad uaryofiTi damokidebuleba dafiqsirda, axal mTavrobas<br />

mainc aqvs garkveuli ndobis krediti.<br />

respondentTa umravlesoba imediT uyurebs mTavrobis Secvlas da axali<br />

saxeebis gamoCenas, Tumca jerjerobiT es imedi araviTar realur cvlilebebze<br />

ar aris damyarebuli, aramed mxolod dapirebebsa da imedebze, amitom Znelia imis<br />

Tqma, Tu ramden xans gastans es ndobis krediti. situaciis gamosworebis imeds<br />

badebs, agreTve is garemoeba, rom, respondentebis SefasebiT, TandaTan<br />

mkvidrdeba SiSis faqtori, romelic, SesaZloa, xels Seuwyobs dausjelobis<br />

sindromis aRmofxvras.<br />

3.2. “qarTveloba”, rogorc korufciis kulturuli gamarTleba<br />

“qarTveloba”, “qarTuli mentaliteti”, agreTve xSirad ganixileba rogorc<br />

korufciis Taviseburi gamarTleba. rogorc zemoT ukve aRvniSneT, qarTvelebs<br />

sCveviaT, “pativi scen” sxvebs, gamoxaton Tavisi madliereba saCuqrebis meSveobiT.<br />

amas respondentebi miiCneven misaReb movlenad da ar Tvlian, rom amis<br />

winaaRmdeg saWiroa brZola.<br />

“iciT ra aris — qarTvel kacs mentalitetSi aqvs raRacis Cuqeba, TiTqos<br />

mgonia, niSnisTvis ki ar miaqvT es...” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

“rogorc wesi, saqarTveloSi qrTamSi igulisxmeba rogorc saCuqari, raime<br />

momsaxurebis SemTxvevaSi, rodesac adamiani madlierebis niSnad uxdida adamians<br />

raRacas. moqalaqe, romelic raime TxovniT mimarTavs [Tanamdebobis pirs],<br />

cdilobs rame gadauxados, rom is daayenos pirvel rigSi, an ufro ukeTesad<br />

moemsaxuros. es mentalobidanac gamomdinareobs” (studentebi, Telavi)<br />

“yvela adamians saqarTveloSi rom hkiTxo, unda yvelaferi iyos kanonierad;<br />

magram unda, rom am situaciaSi yvela iqceodes kanonierad TviTon mis garda,<br />

xolo TviTon isev Zveleburad agrZelebdes. anu, yvela fiqrobs, rom ki, ra Tqma<br />

unda, kanoni unda kanonobdes, damnaSave unda daisajos, magram...” (studentebi,<br />

Telavi)<br />

4. korufciis winaaRmdeg mebrZoli agentebi<br />

respondnetebi yvelaze ufro xSirad miiCneven, rom korufciis winaaRmdeg<br />

brZola calkeuli pirovnebebis doneze SeuZlebelia:<br />

“pirovneba ver aRudgeba korufcias, sanam qveyanaSi <strong>socialur</strong>i mdgomareoba<br />

ar amaRldeba” (policielebi, quTaisi)<br />

“korufciasTan brZolaSi moqalaqe uZluria, brZola mTavrobidan unda<br />

daiwyos” (policielebi, quTaisi)<br />

Tavad respondentebi, rogorc wesi, ar SebrZolebian korufciul faqtebs,<br />

romlebTanac hqoniaT Sexeba, vinaidan arCies, moridebodnen dapirispirebas,<br />

romelsac aseTi brZola gamoiwvevda.<br />

amasTan, respondentebma rig SemTxvevaSi daafiqsires is cvlilebebi, romelic<br />

moxda maT damokidebulebaSi bolo Tveebis manZilze:<br />

“axla me ukve SemiZlia [xmis amaRleba]. me Tu guSin cota mSiSara viyavi, dRes<br />

cota Tamami var” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

45


“imaze, razec vCumdebodi me yovelTvis, me gulaxdilad vityvi, razec vCumdebodi,<br />

raRac situaciebze, yovelTvis, me ar gavCumdi erTi Tvis win, Zalian<br />

delikaturad, magram me ukve ratom ar gavCumdi, iciT? me ukve vicodi, rom<br />

zurgi ukve cota magari meqneboda, rom Tu me xmas amoviRebdi da Tu amas vityodi,<br />

ukve vicodi, rom im Cems zurgs ukan ukve SeiZleba damdgariyo adamiani, romelic<br />

mxars momcemda” (profesor-maswavleblebi, Telavi)<br />

SedarebiT iSviaTad saubroben respodnentebi Tavad moqalaqeTa rolis<br />

Sesaxeb korufciis winaaRmdeg brZolaSi:<br />

“aq aris mTavari sakuTari uflebebis da movaleobebis gacnobiereba, da<br />

rogorc Tanamdebobis pirma unda gaiTvaliswinos sakuTari movaleoba, aseve<br />

saxelmwifom nebismieri moqalaqisadmi unda gaacnobieros [Tavisi] uflebamovaleoba<br />

. ase unda iyos gacnobierebuli kanonis uzenaesoba” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

“sazogadoebam is unda gaakeTos pirvel rigSi, rom unda SeveCvioT SeniSvnis<br />

micemas. ai, magaliTad: quCaSi mimavalma axlagazrdam daagdo Zirs nayinis<br />

qaRaldi, Cven mas SeniSvnas ar mivcemT, rom Caagdos qaRaldi urnaSi” (saxelmwifo<br />

moxeleebi, axalcixe)<br />

aqac, sxva jgufebTan SedarebiT studentebi yvelaze xSirad gamoTqvemen<br />

konstruqciul mosazrebebs imasTan dakavSirebiT, Tu rogori SeiZleba iyos<br />

rigiTi moqalaqeebis roli korufciis winaaRmdeg brZolaSi:<br />

“Cvens uflebebs unda gavecnoT, unda gavacnoT sxva adamianebic am uflebebs”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

“kanoni unda vicodeT” (studentebi, axalcixe)<br />

“is, rac Sen ici da [sxva adamianma] ar icis — Tundac uflebebi, Tundac Sen<br />

ufro mebrZoli xar , vidre is — Sen [unda] daexmaro im adamians im resursiT, rac<br />

Sen gaqvs” (studentebi, Telavi)<br />

“Tu xalxs ar endomeba, rom korufcia moispos, is ar moispoba” (studentebi,<br />

Telavi)<br />

“saxelmwifoSi moqalaqem ar icis Tavisi valdebulebebi, ra movaleobebi<br />

akisria saxelmwifos winaSe da, rac mTavaria, ar icis, ra uflebebi aqvs, imitom<br />

rom misi uflebebi, rogorc wesi, gamoixateba saxelmwifos valdebulebebSi”<br />

(studentebi, Telavi)<br />

“sabani sadamdec gagwvdeba, ise unda daifaro” (studentebi, axalcixe)<br />

“axlandeli axalgazrdobac uwyobs amas [korufcias] efeqturad xels, imitom<br />

rom ukve ici, rom amis gareSe ar xdeba, fulis gareSe, an qrTamis gareSe, da ukve<br />

rogor aris, iciT? mcdeloba aRar aris” (studentebi, Telavi)<br />

mainc, ZiriTadi agenti, romelsac, respondentTa azriT, Seswevs Zala<br />

SeebrZolos korufcias, aris saxelmwifo. mas es SeuZlia gaakeTos Semdegi<br />

RonisZiebebis gatarebis meSveobiT: xelfasebis gazrda da kanonierebis<br />

kulturis damkvidreba, Sesabamisad, dausjelobis sindromis aRmofxvra. es<br />

ukanaskneli SeiZleba, kerZod, gakeTdes mosaxleobis samarTlebrivi ganaTlebis<br />

meSveobiT:<br />

“saxelmwifom unda izrunos sakuTari moqalaqeebis samarTlebrivi<br />

ganaTlebisaTvis. moqalaqeebi ufro aqtiuri unda gaxdnen, aRar unda ifiqron, es<br />

Cemi saqme ar ariso. unda gaacnobieron, rom saxelmwifos mSenebloba TiToeul<br />

maTganzea damokidebuli. mentalitetis Secvlas albaT dro dasWirdeba”<br />

(policielebi, quTaisi)<br />

“saxelmwifom unda akontrolos xalxi, rogor asrulebs kanons; Tu [kanoni]<br />

ar Sesruldeba, unda agebinon pasuxi” (studentebi, axalcixe)<br />

“saxelmwifom unda daanaxos xalxs, rom kanons Tu ar Seasruleb, daisjebi.<br />

viRaca rom dainaxavs , daisaja, sxvac aRar gaakeTebs” (studentebi, axalcixe)<br />

46


espondnetebi acnobiereben im garemoebas, rom korufciis winaaRmdeg<br />

brZola ioli ar aris:<br />

“xan aris, rom isea gamartivebuli qrTamis aRebis procedura, rom Zalian<br />

Znelia vinme konkretulze xelis dadeba” (maswavleblebi da mSoblebi, Tbilisi)<br />

SesaZloa, yvelaze ufro konstruqciulia pozicia, romlis Tanaxmadac<br />

brZola korufciis winaaRmdeg unda xdebodes erToblivad, rogorc<br />

saxelmwifos, aseve calkeuli moqalaqeebis Zalebis gaerTianebis Sedegad:<br />

“moqalaqeebi ufro aqtiuri unda iyvnen, saxelmwifom ki <strong>socialur</strong>i pirobebi<br />

unda mouwesrigos Tavis moqalaqeebs” (policielebi, quTaisi)<br />

“sazogadoeba kanonmorCili unda gaxdes, saxelmwifom <strong>socialur</strong>i<br />

problemebi unda moagvaros” (policielebi, quTaisi)<br />

oqtomberi, 2004 w.<br />

47


Tema 4.<br />

dakvirveba<br />

intervius nebismier saxeobas (maT Soris siRrmiseul intervius da fokusjgufs)<br />

in<strong>for</strong>maciis Segrovebis verbaluri saSualebebi udevs safuZvlad. magram<br />

adamianTa cxovrebaSi ara naklebi mniSvneloba aqvs moqmedebebs, qcevebs,<br />

urTierTobas, da am moqmedebebs Soris aris iseTebi, romelTa sityvierad aRwera<br />

da gadmocema respondents SeiZleba gauWirdes; damaxinjebulad gadmogvces<br />

isini; an ubralod ar CaTvalos laparakis Rirsad. arada, es SeiZleba iyos<br />

moqmedebebi, romelTa mniSvnelobac <strong>socialur</strong>i cxovrebis analizisaTvis Zalze<br />

didia. zog SemTxvevaSi respondentebi ar aqceven yuradRebas sakuTari qcevis<br />

garkveul detalebs, amitom intervius dros ver ixseneben maT; sxva SemTxvevaSi ki<br />

isini arasworad ixsomeben imas, Tu rogor ganviTarda movlenebi. <strong>socialur</strong>i<br />

mecnierebisTvis kargadaa cnobili, rom adamianebi ar arian sakuTari qcevis<br />

kargi aRmwerebi, da ver gvawvdian sando in<strong>for</strong>macias mis Sesaxeb. 50<br />

situaciebSi, rodesac intervius verc erT saxeobas ver gamoviyenebT,<br />

CvenTvis saWiro in<strong>for</strong>maciis mopovebaSi dakvirveba dagvexmareba.<br />

dakvirvebis meTodi Zalze farTod gamoiyeneba <strong>socialur</strong> mecnierebebSi.<br />

yvelaze xSirad am meTods antropologebi da eTnografebi mimarTaven<br />

gansxvavebuli kulturis warmomadgenelebis cxovrebis Seswavlis mizniT, da aq<br />

sityva “kultura” Zalze farTo gagebiT ixmareba. es SeiZleba iyos rogorc sxva,<br />

SedarebiT mcirericxovani da naklebad cnobili <strong>socialur</strong>i jgufis kultura<br />

(magaliTad, rok-musikosebis; damnaSaveebis; mecxvareebis) da maTi cxovrebis<br />

Sinagani wesebis dadgena, aseve antropologiuri gamokvlevebi — naklebad<br />

cnobili tomis an eris cxovreba an am cxovrebis romelime aspeqti, iqneba es maTi<br />

religiuri wes-Cveulebebi; Taobebs Soris urTierToba; Sromis ganawileba, Tu<br />

sxva. ukanasknel SemTxvevaSi kvleva Soreul qveynebSi xorcieldeba, SedarebiT<br />

naklebad Seswavlil kunZulebze, magram Tanamedrove kvleviT praqtikaSi<br />

savsebiT miRebulia, mivmarToT dakvirvebas Cvensave qalaqebSi mcxovrebi xalxis<br />

subkulturis Seswavlis mizniT.<br />

dakvirvebis meTodis Teoretikosebi, kerZod, h.r.bernardi, xazs usvamen im<br />

garemoebas, rom damkvirveblis amocana gacilebiT iolia misTvis ucxo<br />

kulturaSi muSaobis dros; es amocana mniSvnelovnad rTuldeba, rodesac mas<br />

mSobliur kulturaSi uwevs dakvirvebis ganxorcieleba. amis mizezi ki isaa, rom<br />

mSobliur kulturaSi Cven “bunebrivad” aRviqvamT da Cveulebrivad gveCveneba<br />

moqmedebebisa da reaqciebis umravlesoba, romlebic mraval kiTxvas warmoSoben,<br />

Tu maT miukerZoebeli TvaliT SevxedavT; zogierTi mniSvnelovani elementi ki<br />

SeiZleba saerTod yuradRebis gareSe dagvrCes, im ubralo mizezis gamo, rom<br />

isini Cveni yoveldRiuri cxovrebis nawilia da miCveulebi varT maT.<br />

dakvirveba erT-erT umniSvnelovanes Tvisebriv meTods warmoadgens, romlis<br />

umTavresi Rirseba isaa, rom is bunebriv garemoSi xorcieldeba, iq, sadac realurad<br />

mimdinareobs cxovreba, da ara “laboratoriul” pirobebSi, rogoricaa<br />

mkvlevris ofisi. swored es garemoeba ganapirobebs am meTodis specifikas da<br />

masTan dakavSirebul gansakuTrebul sirTuleebs. Tumca Cven ukve aRvniSneT, rom<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> gamoirCeva Tavisi ara<strong>for</strong>maluri xasiaTiT, es gansakuTrebiT<br />

sworia dakvirvebis SemTxvevaSi, rodesac SeuZlebelia imis winaswarmetyveleba,<br />

Tu vin Sexvdeba mkvlevars quCaSi an kafeSi; rodis, ra pirobebSi da ra Temaze<br />

mouwevs intervius Catareba; ra movlenebis momswre gaxdeba dRis manZilze.<br />

iTvleba, rom dakvirvebis warmoebis yvelaze mizanSewonili obieqtia yoveldRiuri<br />

saqmianoba, romelic mniSvnelovani cvlilebebis gareSe meordeba dRidan<br />

dRemde. es SeiZleba iyos urTierToba TanamSromlebs Soris samuSao saaTebSi;<br />

Tavisufali drois organizacia ojaxSi an megobarTa wreSi; saswavlo procesi<br />

(skolSi, umaRles saswavlebelSi); bazris cxovreba an maRaziaSi myidvelebis<br />

50 Robert S. Weiss. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative Interview Studies. New York:<br />

Free Press. P. 236.<br />

48


qceva, da sxva. mklevris uSualo interesi SeiZleba iyos xalxis Cacmuloba ama Tu<br />

im situaciaSi; an mosaxleobis quCaSi moZraobis siCqare, nacnobebTan<br />

gamosaubrebis mizniT SeCerebis sixSire da am SeCerebebis xangrZlivoba.<br />

iSviaTi SemTxvevebis garda 51 , kvlevis procesSi damkvirvebeli Zalauneburad<br />

axdens gavlenas moqmed pirebze da <strong>socialur</strong> situaciebze, romelSic isini arian<br />

CarTulni. es gavlena cnobilia rogorc reaqtiuloba — ician ra, rom maT<br />

moqmedebas akvirdebian, adamianebi gansakuTrebul yuradRebas aqceven imas, Tu<br />

rogor iqcevian, rogor epyrobian sxva adamianebs, ras da rogor amboben, da<br />

saboloo jamSi maTi saqcieli bunebrivi aRar aris, mkvlevris arseboba rom ara,<br />

isini ase ar moiqceodnen. reaqtiuloba adamianebis bunebrivi reaqciaa, magram<br />

dakvirvebis warmoebisas Zalze seriozul problemas warmoadgens, vinaidan<br />

amaxinjebs Sedegebs. misi srulad gadalaxva faqtiurad SeuZlebelia, Tumca<br />

arsebobs misi Semcirebis SesaZleblobebi, romelTa Sesaxebac qvemoT visaubrebT.<br />

meTodis daxasiaTeba<br />

iseve rogorc nebismieri sxva tipis gamokvleva, dakvirveba Sesaswavli<br />

erTeulis gamoyofiT iwyeba. es SeiZleba iyos:<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

adgili, sadac xdeba moqmedeba. specialur literaturaSi es adgili<br />

moxsenieba rogorc “saiti” (ingl. site);<br />

adamianebi, romlebic CarTulni arian CvenTvis saintereso saqmianobaSi da<br />

vis moqmedebebsac vakvirdebiT, anu “aqtorebi” (ingl. actor);<br />

TviTon moqmedeba an saqmianoba (scenebi), situaciebi, movlenebi, romlebsac<br />

uSualod vakvirdebiT; da<br />

nivTebi, romlebis irgvliv an romelTa gamoyenebiTac xdeba moqmedeba.<br />

<strong>socialur</strong> gamokvlevebSi dakvirvebis meTodi iSviaTad gvxvdeba rogorc<br />

kvlevis erTaderTi meTodi. es imiT aixsneba, rom, rogorc vTqviT, dakvirveba<br />

yvelaze xSirad gamoiyeneba gansxvavebuli kulturis warmomadgenlebis cxovrebis<br />

wesis Seswavlis mizniT, aseTi Seswavla ki SeuZlebelia mxolod dakvirvebis<br />

meSveobiT — is aucileblad iTvaliswinebs sxva <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebasac, upirveles<br />

yovlisa — gasaubrebas Sesaswavli jgufis warmomadgenlebTan da eqsperteb-<br />

Tan, romlebic dagvexmarebian sworad avxsnaT is, rac davafiqsireT dakvirvebis<br />

dros. gasaubreba ki, ra Tqma unda, intervius erT-erTi saxeobaa. amitom “sufTa”,<br />

an “ubralo” dakvirveba, romlis msvlelobaSic mkvlevari ar amyarebs urTierTobas<br />

aqtorebTan, romlebsac is Seiswavlis, iSviaTad gamoiyeneba. rogorc<br />

wesi, dakvirvebis meTodi ixmareba kompleqsurad sxva meTodebTan — upirveles<br />

yovlisa, interviusTan erTad, da am meTodiT muSaobisas mkvlevari Zalauneburad<br />

erTveba <strong>socialur</strong> situaciaSi, romelSic aqtorebi monawileoben.<br />

mkvlevris monawileoba <strong>socialur</strong> situaciaSi, misi CarTva im procesebSi,<br />

romlebsac is Seiswavlis, SeiZleba sxvadasxva intnsiurobiT moxdes. am intensiurobidan<br />

gamomdinare, gamoiyofa CarTvis Semdegi tipebi: 52<br />

CarTvis intensiuroba<br />

maRali<br />

saSualo<br />

dabali<br />

mkvlevari ar iRebs monawileobas<br />

<strong>socialur</strong> situaciaSi<br />

CarTvis tipi<br />

sruli (“CarTuli dakvirveba”)<br />

aqtiuri<br />

mokrZalebuli<br />

pasiuri<br />

ar aris “CarTva”<br />

(“ubralo dakvirveba”)<br />

51<br />

aseT SemTxvevad SeiZleba CavTvaloT situacia, rodesac Sesaswavli obieqti ver<br />

igrZnobs damkvirveblis arsebobas — erT-erTi aseTi magaliTia dakvirveba xalxmraval<br />

adgilebSi.<br />

52 ix. James P. Spradley. 1980. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and Winston. gv. 58.<br />

49


“ubralo” dakvirveba Seesabameba situacias, rodesac mkvlevari saerTod ar<br />

iRebs monawileobas <strong>socialur</strong> situaciaSi — magaliTad, is zis kafeSi da mxolod<br />

akvirdeba im movlenebs, romlebic iq viTardeba.<br />

amis sapirispirod, <strong>socialur</strong> situaciaSi sruli CarTva Seesabameba CarTul<br />

dakvirvebas (participant observation), romlis drosac mkvlevari ar rCeba gare<br />

damkvirveblad, aramed srul monawileobas iRebs im <strong>socialur</strong> situaciebSi,<br />

romlebsac Seiswavlis. es monawileoba gamoixateba aqtorebTan erTad maT<br />

yoveldRiur saqmianobasa Tu zeimebSi monawileobis miRebaSi; damatebiT,<br />

mkvlevari awarmoebs ara<strong>for</strong>malur gasaubrebebs aqtorebTan an srulfasovan<br />

interviuebs atarebs maTTan.<br />

CarTuli dakvirvebaa is meTodi, romelic xSirad gaigivebulia Tavad Tvisebriv<br />

meTodebTan da/an eTnografiasTan; xSirad literaturaSi terminebi<br />

“eTnografia”, “eTnografiuli kvleva” da “CarTuli dakvirveba” ixmareba rogorc<br />

sinonimebi. 53<br />

CarTuli dakvirvebis meTodisadmi miZRvnil klasikur saxelmZRvanelod<br />

iTvleba jeims spradlis “CarTuli dakvirveba”. 54 spradlis Tanaxmad, ucnob<br />

<strong>socialur</strong> situaciaSi moxvedrili nebismieri adamiani CarTuli damkvirvebeli<br />

xdeba, vinaidan misTvis ucxoa am situaciaSi moqmedi wesebi da normebi, da is<br />

iZulebuli xdeba, gamoikvlios da Seiswavlos isini xalxTan urTierTobis meSveobiT.<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebis farglebSi CarTuli dakvirveba warmoadgens<br />

mcdelobas gavigoT, Tu ra mniSvnelobebs aniWeben sxvadasxva <strong>socialur</strong>i Tu<br />

kulturuli jgufis warmomadgenlebi TavianT cxovrebas, rogor aRiqvamen<br />

sxvadasxva movlenebs da ra mniSvnelobas aniWeben maT. amis Seswavlas sakmaod<br />

bevri dro sWirdeba. CarTuli dakvirvebis minimalur xangrZlivobad ramdenime<br />

Tve iTvleba; srulfasovani gamokvleva ki sul cota erTi wlis manZilze<br />

grZeldeba, vinaidan erTi SexedviT martiv <strong>socialur</strong> situaciebSic ki xSirad<br />

Rrma da rTuli kulturuli azria Caqsovili. imisaTvis, rom kargad SeviswavloT<br />

ucxo kulturis warmomadgenlebi, maTi kulturuli normebi da/an simboloebi,<br />

didi droa saWiro. maSinac ki, Tu gamokvlevis savele periods ramdenime<br />

weliwads davuTmobT, iZulebulebi viqnebiT, SevarCioT cxovrebis konkretuli<br />

aspeqtebi, romlebic dakvirvebis ZiriTad fokuss warmoadgenen da romlebsac<br />

dawvrilebiT SeviswavliT, danarCenebs ki mxolod zedapiruli yuradReba<br />

davuTmoT.<br />

ar arsebobs CarTuli dakvirvebis warmoebis sayovelTao wesebi, iseve rogorc<br />

ar arsebobs dakvirvebis saitis SerCevasTan dakavSirebuli rekomendaciebi.<br />

am gadawyvetilebebis miReba yovelTvis konkretuli situaciidan gamomdinare<br />

xdeba. xSirad mkvlevari iwyebs muSaobas garemoSi, sadac aravis ar icnobs; is<br />

ubralod midis kafeebSi, biblioTekebSi, eswreba ama Tu im Temis mier<br />

organizebul RonisZiebebs, dadis SerCeuli “saitis” quCebSi, da TandaTan icnobs<br />

xalxs, romlebic droTa ganmavlobaSi misi in<strong>for</strong>maciis wyaroebi gaxdebian.<br />

miuxedavad am meTodikis simartivisa, “quCaSi dgomis” strategia Zalian efeqturia.<br />

magram in<strong>for</strong>mantebis gacnobis Semdeg Tveebia saWiro imisaTvis, rom<br />

mkvlevarma daimkvidros adgili Sesaswavl jgufSi da moipovos xalxis ndoba.<br />

h.r.bernardi Tvlis, rom am meTodis Seswavlis saukeTeso xerxi misi praqtikuli<br />

gamoyenebaa. amasTan, misi azriT, SeuZlebelia am meTodis warmatebiT<br />

gamoyeneba, Tu mkvlevari Seecdeba SecdomaSi Seiyvanos is xalxi, visTanac is<br />

muSaobs, anu aqtorebi. “sakuTari Tavis wardgenis wesebi Zalze martivia, — ambobs<br />

bernardi. — ilaparakeT simarTle, iyaviT Tanamimdevruli da nu ilaparakebT<br />

zedmets. CarTul dakvirvebaSi, Tu mkvlevari Seecdeba warmoadginos Tavi sxva<br />

adamianad, vidre is sinamdvileSia, is ver miaRwevs warmatebas” 55 .<br />

CarTuli dakvirvebis ori tipi arsebobs — gamJRavnebuli, (ingl. overt),<br />

53<br />

qarTulad CarTuli dakvirveba zog SemTxvevaSi moixsenieba rogorc “monawile<br />

dakvirveba” rac Sesabamisi inglisuri terminis ufro zusti Targmania.<br />

54 James P. Spradley. 1980. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and Winston.<br />

55 H. Russel Bernard. 1994. Research Methods in Anthropology. 2 nd Edition. Thousand Oaks: Sage Publishers.<br />

P. 144.<br />

50


odesac mkvlevari Tavidanve acnobs aqtorebs Tavis vinaobas da miznebs, da<br />

gaumJRavnebeli (ingl. covert), romlis drosac aqtorebisTvis ucnobia, rom saqme<br />

aqvT mkvlevarTan — isini mas aRiqvamen, rogorc <strong>socialur</strong>i situaciis rigiT<br />

monawiles. miuxedavad imisa, rom gaumJRavnebeli dakvrivebis warmoebas Tavisi<br />

upiratesobebi aqvs (upirveles yovlisa, aRar gvaqvs saqme reaqtiulobis<br />

problemasTan), is Zalze seriozul eTikur problemebTanaa dakavSirebuli,<br />

vinaidan misi warmoebis dros Segnebulad xdeba aqtorebis SecdomaSi Seyvana.<br />

amasTan, mkvlevari mudam “gamomJRavnebis” saSiSroebis winaSea — yovelTvis aris<br />

imis SesaZlebloba, rom romelime aqtori Seityobs mis namdvil vinaobas, an vinmes<br />

xelSi Cauvardeba mis mier kvlevasTan dakavSirebiT gakeTebuli Canawerebi.<br />

gaumJRavnebeli dakvirveba yvelaze xSirad gamoiyeneba maSin, rodesac SeuZlebelia<br />

ama Tu im jgufis Seswavla sxvagvarad, rodesac kvlevis erTaderT<br />

saSualebas gaumJRavnebeli CarTuli dakvirveba warmoadgens; arcTu iSviaTad,<br />

mkvlevari ase Seiswavlis daxurul jgufebs, maT Soris — kriminalur<br />

dajgufebebs. magram Tu mkvlevari kriminaluri dajgufebis wevri xdeba kvlevis<br />

Catarebis mizniT da ar miaCnia mizanSewonilad Tavisi namdvili vinaobis gam-<br />

JRavneba, maSin is iZulebulia, monawileoba miiRos am jgufis kanonsawinaaRmdego<br />

qmedebebSi; garda amisa, mas eqneba in<strong>for</strong>macia dagegmili qurdobis/Zarcvis/yaCa-<br />

Robis Sesaxeb. rogor unda moiqces is aseT SemTxvevebSi? am sakiTxis gadawyveta<br />

Zalian rTulia, imitom rom Tu is Seatyobinebs policias aseT in<strong>for</strong>macias, maSin<br />

iZulebuli gaxdeba Sewyvitos kvleva, xolo Tu Tavs Seikavebs am in<strong>for</strong>maciis<br />

gamxelisagan, maSin damnaSaveTa Tanamonawile xdeba.<br />

CarTuli dakvirvebis sami etapi gamoiyofa — aRweriTi, fokusirebuli da<br />

SerCeviTi dakvirveba. 56<br />

mkvlevari axorcielebs aRweriT dakvirvebas (descriptive observation) kvlevis<br />

sawyis etapze, rodesac mas jer ara aqvs gadawyvetili, <strong>socialur</strong>i realobis<br />

konkretulad romel aspeqtebze gaamaxvilebs yuradRebas. amitom am etapze is<br />

“yvelafers akvirdeba”, Tumca, ra Tqma unda, yvelafris dakvirveba sinamdvileSi<br />

SeuZlebelia. aRweriTi dakvirveba dakvirvebis pirveli, sacdeli etapia, romlis<br />

msvlelobaSic mkvlevari cdilobs, gaerkves arsebul <strong>socialur</strong> situaciaSi da<br />

Seiqmnas saerTo warmodgena imis Sesaxeb, Tu “ra xdeba aq”. aRweriTi dakvirvebis<br />

meSveobiT SesaZlebelia pasuxi gavceT mkvlevaris winaSe mdgar aRweriT<br />

kiTxvebze 57 , romlebic saerTo xasiaTis in<strong>for</strong>maciis miRebas isaxavs miznad.<br />

warmovidginoT, rom es esaa daviwyeT dakvirvebis Catareba sasamarTloSi da<br />

gvsurs SeviswavloT, Tu rogor xdeba garkveuli tipis saqmeebis warmoeba.<br />

dakvirvebis aRweriT etapze Cven SevZlebT mxolod Zalian saerTo doneze<br />

aRvweroT, Tu rogor iqceva sasamrTlo darbazSi xalxi; ra Temebs exeboda Cvens<br />

mier mosmenili saubrebi, ra tipis saqmeebis ganxilva mimdinareobs, romeli<br />

saqmeebi iwvevs yvelaze did interess da a.S.<br />

aRweriT dakvirvebas ar SeuZlia met-naklebad mniSvnelovani Sedegebi<br />

mogvces — misi erTaderTi mizania, dagvexmaros dakvirvebis fokusis dadgenaSi —<br />

xSirad es xdeba eqspertebTan da/an Sesaswavli kulturis warmomadgenlebTan<br />

konsultaciebis meSveobiT, romlebic eyrdnoba aRweriTi dakvirvebis dros<br />

Segrovil masalas.<br />

dakvirvebis fokusis SerCeva da misi Semdgomi dazusteba, anu saboloo jamSi<br />

im situaciis SerCeva, romelic Cveni Seswavlis “fokusSi” moeqceva, yovelTvis<br />

konkretuli gamokvlevis miznebidan da amocanebidan gamomdinareobs. fokusis<br />

SerCevaSi SeiZleba mniSvnelovani roli iTamaSos <strong>socialur</strong>i situaciis<br />

monawileebTan gasaubrebis Sedegad miRebulma in<strong>for</strong>maciam, maTma komentarebma.<br />

fokusirebuli dakvirveba (focused observation) dakvirvebis meore etapia,<br />

rodesac mkvlevars ukve gamokveTili aqvs Seswavlis konkretuli erTeulebi.<br />

dakvirvebis fokusireba Zalauneburad iwvevs <strong>socialur</strong>i situaciis im<br />

elementebis ignorirebas, romlebic ar warmoadgens Seswavlis uSualo interess.<br />

56 James P. Spradley. Op. cit. Pp. 33-34.<br />

57 jeims spradlis mohyavs aRweriTi kiTxvebis yvela SesaZlo tipis cxrili (ix. James<br />

Spradley. Op. cit. Pp. 82-83).<br />

51


warmatebuli fokusirebuli dakvirveba moiTxovs gasaubrebas Sesaswavli<br />

kulturis warmomadgenlebTan, raTa SevZloT ama Tu im movlenebis axsna TviT am<br />

kulturis warmomadgenelTa TvaliT. aseTi interviuebis Sedegad miRebuli<br />

komentarebis gareSe zogi moqmedeba SeiZleba Cveni yuradRebis miRma darCes, an<br />

uazro da SemTxveviTi gveCvenos, maSin rodesac am kulturis wamomadgenlebis<br />

TvalSi mas garkveuli mniSvneloba aqvs. amasTan, ar unda daviviwyoT, rom Tumca<br />

damkvirvebelma SeiZleba CaTvalos, rom adamianebi racionalurad moqmedeben, es<br />

yovelTvis ase ar xdeba.<br />

SerCeviTi dakvirveba (selective observation) dakvirvebis bolo etapia da moiTxovs<br />

damkvirveblis yuradRebis sferos kidev ufro dazustebas da SezRudvas,<br />

fokusirebuli dakvirvebis etapze gamoyofili Seswavlis erTeulebis ama Tu im<br />

damaxasiaTebeli niSnebis Seswavlas. magaliTad, Tu restoranSi oficiantebis<br />

saqcielis Seswavla aRweriTi dakvirvebis sagania, maT mier klientebisagan damatebiTi<br />

gasamrjelos miRebis xerxebi (magidis SerCeva klientisaTvis; daxmareba<br />

menius SerCevaSi, da sxv.) SeiZleba gaxdes fokusirebuli dakvirvebis sagani,<br />

xolo am xerxebis SedarebiTi efeqturobis dadgena — SerCveviTi dakvirvebis<br />

sagani. anu mklevaris interesi garkveulwilad viwrovdeba, sanam is aRweriTi dakvirvebidan<br />

SerCeviTamde miva. SerCeviTi dakvirveba aucileblad moiTxovs<br />

interviuebis Catarebas Sesaswavli kulturis warmomadgenlebTan maTi Sexedulebebis<br />

da komentarebis miRebis mizniT, raTa daskvnebis gamotanisas ar iqnes<br />

ugulebelyofili mniSvnelovani niuansebi, romlebis gagebac mxolod am xerxiTaa<br />

SesaZlebeli.<br />

dakvirvebis samive etapi, rogorc wesi, erTi gamokvlevis farglebSi ganxorcielebuli<br />

Tanamimdevruli etapebia, Tumca SesaZloa, rom kvleva mxolod<br />

aRweriTi dakvirvebiT Semoifarglos. yvelaze xSirad es im SemTxvevaSi xdeba, Tu<br />

sakiTxis sawyis SeswavlasTan gvaqvs saqme, rodesac mkvlevari jer ar aris<br />

darwmunebuli, Tu ra iqneba misi kvlevis sagani da problema, an Tu dakvirveba<br />

gamoiyeneba rogorc damxmare meTodi kompleqsuri kvlevis farglebSi.<br />

Tu aRweriTi dakvirvebis etapze mkvlevari SeiZleba sakuTari miznebis<br />

gamJRavnebis gareSe muSaobdes, fokusirebuli dakvirvebis etapze is Zalauneburad<br />

amJRavnebs Tavs rogorc mkvlevari; xolo SerCeviTi dakvirvebis etapze is<br />

ukve am situaciis monawile xdeba. dakvirvebis SerCeviTi etapis yvelaze mniSvnelovan<br />

damaxasiaTebel niSnad iTvleba mkvlevris mier kontrastruli<br />

Sedarebebis da kontrastuli SekiTxvebis gamoyeneba, vinaidan am etapze misi<br />

mizania kulturul situaciaSi arsebuli gansxvavebebis gamomJRavneba.<br />

nebismieri <strong>Tvisebrivi</strong> meTodis gamoyenebisas, gansakuTrebiT ki dakvirvebis<br />

SemTxvevaSi, Cven ar unda gagvikvirdes, Tu muSaobis procesSi gamoCndeba axali<br />

Temebi, romlebic SeiZleba Zalze mniSvnelovani iyos Cveni gamokvlevisTvis, da<br />

mzad unda viyoT, CavrToT es Temebi Cveni muSaobis procesSi, zog SemTxvevaSi —<br />

SevcvaloT kvlevis fokusi.<br />

CarTuli dakvirveba warmoudgenelia mkvlevaris mier damatebiTi kvleviTi<br />

teqnikebis, kerZod, intervius sxvadasxva saxeobis gamoynebis gareSe. CarTuli<br />

dakvirvebis procesSi SeiZleba gamovyoT intervius ori ZiriTadi saxeoba:<br />

<strong>for</strong>malizebuli da ara<strong>for</strong>malizebuli.<br />

ara<strong>for</strong>malizebulia yvela is interviu, romelic tardeba moumzadeblad,<br />

CarTuli dakvirvebis dros aqtorebTan urTierTobis damyarebis an ganmtkicebis<br />

procesSi, an aqtorebisagan damatebiTi in<strong>for</strong>maciis mopovebis mizniT, rodesac<br />

damkvirvebeli grZnobs, rom misTvis araa srulad gasagebi im movlenebis<br />

mniSvneloba, romlebsac is akvirdeba. aseTi interviuebi araa struqturirebuli<br />

da, rogorc wesi, araa winaswar SeTanxmebuli da dagegmili — isini Cveulebriv<br />

gasaubrebas ufro hgavs da maTi Cawera diqtofonze yovelTvis ar xdeba, Tumca<br />

mis msvlelobaSi damkvirvebelma SesaZloa (da sasurvelicaa) gaakeTos<br />

Canawerebi. magram, miuxedavad maTi “moumzadeblobisa”, ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

interviuebi in<strong>for</strong>maciis Zalze mniSvnelovani wyaroa.<br />

<strong>for</strong>malizebuli interviu mkvlevarsa da aqtors Soris winaswari molaparakebis<br />

da SeTanxmebis Sedegia; aseTi interviuebi tardeba winaswar daTqmul<br />

drosa da adgilas da xdeba maTi Cawera audiokasetaze. es interviu Zalze waagavs<br />

siRrmiseul intervius da tardeba winaswar SemuSavebuli gegmis (sadiskusio<br />

52


gegmis) mixedviT. rogorc wesi, CarTuli dakvirvebis procesSi saWiroa erTi<br />

Temisadmi miZRvnili mTeli rigi <strong>for</strong>maluri interviuebis Catareba.<br />

interviuebis gamoyenebasTan erTad, CarTuli dakvirvebis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

damaxasiaTebeli niSania mkvlevrebis mWidro TanamSromloba in<strong>for</strong>mantebTan.<br />

in<strong>for</strong>manti, anu Sesaswavli jgufis warmomadgeneli, exmareba mkvlevars ama<br />

Tu im jgufis warmomadgenlebis cxovrebis wesis SeswavlaSi da jgufSi arsebuli<br />

wesebisa da normebis gagebaSi; swored is uadvilebs mkvlevars jgufSi SeRwevas,<br />

acnobs xalxs. in<strong>for</strong>mantebis gareSe Cven gagviWirdeba SeviswavloT movlenebi,<br />

romelTa mowmeebic vxdebiT. in<strong>for</strong>mantis roli gacilebiT ufro mniSvnelovani<br />

xdeba maSin, rodesac mkvlevari misTvis ucxo kulturaSi muSaobs, romlis<br />

warmomadgenelTa enac man ar icis. am SemTxvevaSi in<strong>for</strong>manti, rogorc wesi,<br />

Tarjimnis funqciebsac kisrulobs xolme, da misi gavlena miRebul Sedegebze<br />

erTiorad izrdeba.<br />

in<strong>for</strong>mantebis SerCeva ioli ar aris, vinaidan kargi in<strong>for</strong>manti mTel rig<br />

moTxovnebs unda akmayofilebdes. pirvel rigSi, is unda iyos Sesaswavli kulturis<br />

warmomadgeneli, romelic kargad icnobs sakuTar kulturas. sasurvelia,<br />

es iyos komunikabeluri pirovneba, vinc dainteresdeba gamokvleviT da mTeli<br />

gulisyuriT CaerTveba masSi; rac mTavaria, mas unda hqondes survili, rom<br />

daexmaros mkvlevars. garda amisa, mas dadebiTad unda uyurebdnen Sesaswavl<br />

jgufSi, ukeTesia, Tu is garkveuli avtoritetiTac sargeblobs. bevri mkvlevari<br />

Tvlis, rom karg in<strong>for</strong>mants Seswevs Zala, Cveni “maswavlebeli” gaxdes CvenTvis<br />

ucxo kulturis Seswavlis saqmeSi. amasTanave, rogorc aRvniSneT, in<strong>for</strong>manti ar<br />

unda gaxdes erTaderTi pirovneba, vis azrsac gadamwyveti mniSvneloba unda<br />

mivaniWoT — Tu es moxdeba, maSin kvlevas seriozuli safrTxe daemuqreba. xolo<br />

im SemTxvevaSi, Tu in<strong>for</strong>manti Tarjimnis rolsac TamaSobs, ufro izrdeba imis<br />

saSiSroeba, rom is “gafiltravs” aqtorebis naTqvams da mxolod im in<strong>for</strong>macias<br />

gadaTargmnis, romelic mas miaCnia mniSvnelovnad, amitom, sasurvelia, rom<br />

mkvlevarma rac SeiZleba male moaxerxos im enis Seswavla, romelzec mas uwevs<br />

kvlevis Catareba.<br />

magram in<strong>for</strong>manti araviTar SemTxvevaSi ar unda iyos <strong>socialur</strong> mecnierebaTa<br />

specialisti, adamiani, vinc Seecdeba mecnieruli terminebiT agvixsnas<br />

mimdinare movlenebi — Cven gvWirdeba Cveulebrivi adamiani, Sesaswavli jgufis<br />

rigiTi wevri, SesaZloa, sxvebze ufro xalisiani da gonebagaxsnili, magram<br />

araviTar SemTxvevaSi ara mecnieri; Cven gvesaWiroeba misi daxmareba, magram man<br />

Tavisive eniT unda agvixsnas yvelaferi, yoveldRiuri cxovrebis eniT, da ara<br />

samecniero kategoriebis gamoyenebiT.<br />

rac unda kargi iyos in<strong>for</strong>manti, misi brmad ndoba ar SeiZleba — rogorc am<br />

kulturis warmomadgenels, mas SeiZleba gauCndes survili, met-naklebed<br />

Sealamazos faqtebi, an ar gamoitanos saaSkaraoze cxovrebis is elementebi,<br />

romlebic miaCnia samarcxvinod, an, yovel SemTxvevaSi arasatrabaxod.<br />

rogorc wesi, erTi gamokvlevis CatarebisTvis mkvlevars ramdenime in<strong>for</strong>manti<br />

sWirdeba xolme, romelTa Sorisac arian ZiriTadi, mTavari (key in<strong>for</strong>mant) da<br />

“damatebiTi” in<strong>for</strong>mantebi. in<strong>for</strong>mantebis SerCeva, ra Tqma unda, ver iqneba da<br />

arc unda iyos reprezentatuli.<br />

Tumca garegnulad mkvlevari, romelic CarTul dakvirvebas awarmoebs,<br />

xSirad arafriT ar gansxvavdeba sxva aqtorebisgan, sinamdvileSi mas sruliad<br />

gansxvavebeli roli aqvs da, garkveulwilad, ormagi cxovrebiT cxovrobs — erTi<br />

mxriv, is Cveulebriv monawileobs aqtorebis yoveldRiur cxovrebaSi, magram<br />

amave dros is regularulad awarmoebs Canawerebs am cxovrebis Sesaxeb, raTa<br />

Seiswavlos misi wesebi; is cxovrobs, raTa Seiswavlos. amitom mniSvnelovania<br />

ganvasxvavoT ama Tu im <strong>socialur</strong>i situaciis Cveulebrivi monawilis da CarTuli<br />

damkvirveblis rolebi. aq SeiZleba gamovyoT 6 ZiriTadi gansxvaveba 58 :<br />

1. damkvirvebels ormagi mizani aqvs: Cveulebrivi monawilisagan gansxvavebiT,<br />

is ara marto monawileobs <strong>socialur</strong> situaciaSi, aramed Segnebulad da<br />

58 es klasifikacia moyvanilia Semdegi gamocemis mixedviT: James P. Spradley. 1980. Op. cit. Pp.<br />

53-58.<br />

53


mizanmimarTulad akvirdeba movlenaTa ganviTarebas, xalxs, maT saqmianobas.<br />

amasTan, mas akisria garkveuli movaleobebi: daakvirdes, Tu rogor viTardeba<br />

movlenebi, CainiSnos da/an daixsomos yvelaferi, rac xdeba, raTa SemdgomSi Tavis<br />

CanawerebSi aRweros movlenebi da maTSi monawile pirebi.<br />

2. Cveulebrivi adamianisgan gansxvavebiT, damkvirvebelma gaaskecebuli<br />

yuradReba unda gamoiCinos mis garSemo mimdinare movlenebisadmi, raTa SeniSnos<br />

da daixsomos iseTi detalebic ki, romlebsac Cveulebriv pirobebSi yuradRebas<br />

ar vaqcevT. es garkveul momzadebas moiTxovs. CarTuli dakvirvebisas Cveni mizani<br />

unda iyos, SeZlebisdagvarad araferi dagvrCes yuradRebis gareSe (ra Tqma<br />

unda, yvelafris SeniSvna SeuZlebelia, magram, miuxedavad amisa, Cveni mizani unda<br />

iyos, maqsimalurad gavzardoT dakvirvebuli elementebis raodenoba).<br />

3. cxovrebaSi yvelas gviwevs garkveuli dakvirvebebis Catareba; aseTi<br />

cxovrebiseuli dakvirvebebisagan gansxvavebiT, CarTuli damkvirveblis mizani<br />

unda iyos, movlenaTa rac SeiZleba farTo speqtri moaqcios Tavisi dakvirvebis<br />

sferoSi; es miT ufro mniSvnelovani xdeba maSin, rodesac mkvlevris mizania,<br />

Seiswavlos <strong>socialur</strong>i jgufis kulturuli normebi, romlebic araa gamotanili<br />

saaSkaraoze.<br />

4. kidev erTi, SesaZloa, umniSvnelovanesi gansxvaveba movlenebis rigiT<br />

monawilesa da damkvirvebels Soris isaa, rom damkvirvebeli, imasTan erTad, rom<br />

aris movlenebis monawile, uyurebs am movlenebs gareSe mowmis — “ucxos” —<br />

TvaliT, anu erTsa da imave dros is aris am <strong>socialur</strong>i situaciis monawilec da<br />

Semswavlelic, romelic ganixilavs situacias, rogorc Sesaswavl obieqts. ese<br />

igi, erTsa da imave dros profesiuli damkvirveblebi arian situaciis<br />

monawileebic da gareSe pirebic, romlebic am situacias akvirdebian. mkvlevari<br />

aTviTcnobierebs, rom is ormag rols TamaSobs, da mkafiod ganasxvavebs Tavisi<br />

moqmedebebis “monawileobiT” da “SemecnebiT” mxareebs.<br />

5. CarTuli dakvirvebis procesSi mkvlevari Tavad aris Tavisi kvlevis<br />

instrumenti — mas ar “exmareba” arc kiTxvari, arc sadiskusio gegma an raime sxva<br />

instrumenti. yovel saRamos, savele muSaobis Semdeg, iwyeba kvlevis meore, ara<br />

nakleb mniSvnelovani etapi, rodesac man unda gaaanalizos mis mier Segrovebuli<br />

in<strong>for</strong>macia, nanaxi da gagonili, maT Soris — Tavisi sakuTari moqmedebebi, grZnobebi,<br />

reaqciebi, da azrebi. aseT introspeqcias yoveldRiurad mimdinareobs da is<br />

didad amdidrebs CarTuli dakvirvebis procesSi mopovebul faqtologiur<br />

masalas. ra Tqma unda, Cveulebrivi adamiani ar eweva Tavisi moqmedebebis da<br />

grZnobebis aseT sistematur da Rrma analizs.<br />

6. da bolos, damkvirvebeli awarmoebs Tavisi dakvirvebis Sedegebis dawvrilebiT<br />

Caweras — esaa iseTi ram, rasac <strong>socialur</strong>i situaciis nebismieri sxva,<br />

rigiTi monawile arasdros ar akeTebs — Tu ar gaviTvaliswinebT im adamianebs,<br />

vinc regularulad awarmoebs pirad dRiurs. magram bolo SemTxvevaSi, rogorc<br />

wesi, aseTi dRiurebi mimarTulia individis piradi grZnobebis da gamocdilebebis<br />

aRsawerad da amiT gansxvavdeba savele Canawerebisgan. dakvirvebis Sedegebis<br />

Cawerasac saTanado codna da gamocdileba sWirdeba, da Cven ganvixilavT<br />

moTxovnebs maTi warmarTvisadmi.<br />

CarTuli dakvirvebis umTavresi upiratesoba ubralo dakvirvebasTan<br />

SedarebiT isaa, rom aqtorebTan xangrZlivi da mWirdo urTierTobis Sedegad<br />

mkvlevari Zalze mdidar in<strong>for</strong>macias iRebs maTi cxovrebis Sesaxeb; metic, is<br />

Tavad iziarebs maTi cxovrebis wess sakmaod xangrZlivi drois manZilze. rogorc<br />

zemoT aRvniSneT, dakvirvebis meTodiT Catarebuli gamokvleva, rogorc wesi,<br />

didxans grZeldeba, da am drois manZilze mkvlevari da aqtorebi Zalauneburad<br />

sakmaod axlos icnoben erTmaneTs. warmatebuli dakvirvebis ganxorcieleba<br />

SeuZlebelia, Tu mkvlevarma ar moipova aqtorebis ndoba, ndobis mopoveba ki<br />

garkveuli pirovnuli urTierTobebis damyarebas gulisxmobs. rigiT interviuers,<br />

romelic maTTvis sruliad ucxo adamiania, respondentebi gacilebiT<br />

naklebi gulaxdilobiT esaubrebian, vidre damkvirvebels, romelic Tveebis, ar<br />

ramdenime wlis ganmavlobaSi iziarebs maTi cxovrebis wess; es exeba ara marto<br />

saerTo in<strong>for</strong>macias, aramed, agreTve in<strong>for</strong>macias aqtorebisTvis mgZnobiare<br />

Temebze.<br />

54


ara nakleb mniSvnelovania, rom gamokvlevis manZilze aqtorebi eCvevian maT<br />

gverdiT damkvirveblis yofnas, ris Sedegadac mcirdeba maTi qcevis da maTi<br />

saubrebis reaqtiuloba, Sesabamisad, CarTuli dakvirvebis Sedegad mopovebuli<br />

in<strong>for</strong>macia ufro sando xdeba.<br />

CarTuli dakvirvebis ganxorcieleba yovelTvis moqmedebs mkvlevaris<br />

emociur mdgomareobaze. rac ar unda ecados mkvlevari, obieqturi iyos Tavisi<br />

in<strong>for</strong>matebis mimarT, amis srulad miRweva SeuZlebelia, ufro metic, eTnografiuli<br />

kvlevis Sedegad mkvlevrebi xSirad resocializaciis process gadian,<br />

anu eCvevian aqtorebis TvaliT uyuron movlenebs. xSirad mkvlevari rTuli eTikuri<br />

dilemis winaSe dgeba — aRweros Tu ara moqmedeba, romelic mis<br />

in<strong>for</strong>mantebs cudad daaxasiaTebs? miuxedavad amisa, mkvlevari mainc “ucxod”<br />

rCeba im sazogadoebaSi, romlis Seswavlasac cdilobs, Tundac imis gamo, rom is<br />

yovelTvis, nebismieri movlenis dros imaze fiqrobs, ramdenad mniSvnelovania is<br />

misi kvlevisTvis, Rirs Tu ara masze yuradRebis gamaxvileba da CaniSvna, da a.S.<br />

xSir SemTxvevaSi mkvlevarma SeiZleba imitom miiRos monawileoba ama Tu im<br />

RonisZiebaSi, rom mas gadwyvetili aqvs mis Sesaxeb daweros, mniSnvelovnad<br />

miaCnia Tavisi kvlevisTvis. aqedan gamomdinareobs is, rom rac ar unda ecados<br />

mkvlevari, srulad “Seerwyas” Sesaswavls jgufs, misTvis es SesaZlebeli gaxdeba<br />

mxolod im SemTxvevaSi, Tu is xels aiRebs Tavis kvlevaze.<br />

bernardi gamoyofs CarTuli dakvirvebis ganxorcilebis procesSi<br />

mkvlevaris mier gancdili fsiqologiuri mdgomareobebis Tanamimdevrobas:<br />

• pirveli kontaqti;<br />

• kulturuli Soki;<br />

• aRmoCena imisa, rac aSkaraa;<br />

• Sesveneba;<br />

• fokusireba;<br />

• daqancva, meore Sesveneba da gaSmagebuli saqmianoba; da<br />

• muSaobis dasruleba da “saitis” datoveba. 59<br />

SemTxveviTi ar aris, rom mkvlevars eufleba Soki, garkveul etapze is<br />

gadaiRleba, gauCndeba Sesvenebis aucilebloba. dasaxuli miznis misaRwevad<br />

CarTuli dakvirveba mkvlevrisagan srul CarTvas moiTxovs. bolos, arc iseTi<br />

etapis gamoyofaa SemTxveviTi, rogoricaa “saitis” datoveba — CarTuli<br />

dakvirvebis damTavreba da “saitidan” wasvla cxovrebis mniSvnelovani periodis<br />

damTavrebas niSnavs, da is xSirad mtkivneulia rogorc mkvlevrisTvis,iseve im<br />

aqtorebisaTvis, visTanac man yvelaze mWidro urTierTobebi daamyara;<br />

mkvlevarsa da aqtorebs Soris damyarebuli urTierTobebi, rogorc wesi,<br />

gamokvlevis damTavrebis Semdegac grZeldeba; aris SemTxvevebi, rodesac<br />

damkvirvebeli daumegobrda aqtorebs, monaTla maTi Svilebi, da sxv.<br />

CarTuli dakvirveba saboloo jamSi Zalze piradi xasiaTis ganumeorebeli<br />

gamocdilebaa; es ar aris romelime rigiTi meTodi, romelic SeiZleba “vcadoT,<br />

rogor gamogviva” — es aris saqme, romelsac mkvlevari uZRvnis cxovrebis<br />

mniSvnelovan periods. amitomaa, rom bernardi Tvlis, rom garkveuli<br />

TvalsazrisiT, “mkvlevari arasodes tovebs saits” — sulierad is iq rCeba. rac ar<br />

unda ecados is, SeuZlebelia in<strong>for</strong>matebis mimarT gulgrili damokidebulebis<br />

SenarCuneba da bevri in<strong>for</strong>manti saboloo jamSi mkvlevris namdvili megobari<br />

xdeba.<br />

59 H. Russell Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative Approaches.<br />

Third Edition. Walnut Creek: AltaMira Press. Pp. 356-362.<br />

55


savele Canawerebi<br />

rogorc ukve aRvniSneT, eTnografiuli kvlevis farglebSi xdeba individebis<br />

da <strong>socialur</strong>i jgufebis yoveldRiuri cxovrebis aRwera maTi kulturuli<br />

normebis Seswavlis mizniT, rac TavisTavad gulisxmobs savele muSaobis<br />

Catarebas ara eqsperimentalur pirobebSi, aramed ama Tu im Sesaswavli jgufis<br />

Tu individisaTvis damaxasiaTebel bunebriv pirobebSi. eTnografiuli kvlevis<br />

Catarebis ZiriTadi mizania imis gageba, Tu ra mniSvnelobas aniWebenen ama Tu im<br />

gamocdilebas, cxovrebis wessa Tu kulturul normas is adamianebi, romelTa<br />

yofasac Cven SeviswavliT.<br />

CarTuli dakvirvebis Catareba mkvlevrisagan mTeli rigi unar-Cvevebs<br />

daxvewas moiTxovs — is unda iyos yuradRebiani damkvirvebeli, kargi msmeneli,<br />

kvalificiuri interviueri rogorc <strong>for</strong>malizebuli, aseve ara<strong>for</strong>malizebuli<br />

interviuebis Catarebisas. mas unda hqondes Zalian kargi mexsiereba, romelic<br />

daexmareba daimaxsovros is, rasac SeniSnavs dakvirvebis procesSi, raTa Semdgom<br />

Caiweros dakvirvebis Sedegebi, xolo am Canawerebis da SemdgomSi dakvirvebis<br />

angariSis momzadebisaTvis mas moeTxoveba sxvadasxva tipis teqstebis Seqmnis<br />

unari — dawyebuli savele CanawerebiT da damTavrebuli Semajamebeli angariSiT,<br />

romelic xSirad monografiis safuZveli xdeba. amasTan, mas unda SeeZlos miiRos<br />

gadawyvetilebebi gamokvlevis fokusis dadgenisa da gamokvlevis dros<br />

wamoWrili axali sakiTxebis integrirebis an uaryofis Taobaze.<br />

mkvlevris mier ganxorcielebuli dakvirvebis dokumentacia savele<br />

Canawerebis meSveobiT xdeba, sadac is cdilobs CainiSnos yvela is wvrilmani Tu<br />

mniSvnelovani movlena, romlis momswrec gaxda. kvlevis procesSi yoveldRiuri<br />

savele Canawerebis (fieldnotes) warmoebis wesebis Seswavla CarTuli dakvirvebis<br />

meTodis Seswavlis mniSvnelovani nawilia Tanamedrove eTnografiaSi. savele<br />

CanawerebSi warmoCenili unda iyos is <strong>socialur</strong>i realoba, romelsac mkvlevari<br />

Seiswavlis; maTSi xdeba arsebuli cxovrebis wesis, kulturuli normebis da<br />

<strong>socialur</strong>i organizaciis <strong>for</strong>mebis aRwera detaluri dakvirvevebis doneze.<br />

savele Canawerebi is masalaa, romelic SemdgomSi umniSvnelovanes rols<br />

TamaSobs dakvirvebis Sedgebis Seswavlasa da analizSi — saboloo jamSi, savele<br />

Canawerebi masobrivi gamokiTxvis dros Sevsebuli kiTxvarebis analogiuri<br />

in<strong>for</strong>maciis wyaroa, amitom maTi Sedgena da momzadeba guldasmiT unda moxdes.<br />

CarTuli dakvirvebis meTodis gamoyenebiT kvlevis Catarebis erT-erTi<br />

ZiriTadi ganmasxvavebeli Tviseba isaa, rom kvleviT unar-CvevebTan erTad, aseTi<br />

kvleva moiTxovs gamarTulad da sainteresod weris unars. mkvlevars unda<br />

Seswevdes unari, yoveldRiurad aRweros rogorc mniSvnelovani, aseve<br />

umniSvnelo movlenebi, romelTa mowmec gaxda kvlevis procesSi, CainiSnos yvela<br />

detali da SemdgomSi es detalebi ufro farTo konteqstSi moaTavsos.<br />

savele Canawerebis mimarT ori ZiriTadi damokidebuleba arsebobs. erTis<br />

Tanaxmad, savele Canawerebis warmoebis unari, iseve rogorc zogadad weris niWi,<br />

Tandayolilia da misi swavleba SeuZlebelia — is an aqvs adamians, an ara. meore<br />

midgomis Tanaxmad ki savele Canawerebis warmoeba iseTive warmatebiT SeiZleba<br />

aswavlo adamians, rogorc nebismieri sxva unar-Cveva. Cvenc am azrs viziarebT da<br />

gvjera, rom savsebiT SesaZlebelia am unar-Cvevis daufleba Seswavlis da<br />

praqtikuli saqmianobis procesSi; Tu adamiani dRidan dRemde awarmoebs<br />

Canawerebs da kritikuli TvaliT afasebs maT, mas aucileblad gamoumuSavdeba<br />

maTi ukeT warmoebis unari.<br />

dakvirvebis Sedegad gakeTebuli savele Canawerebis umravlesoba<br />

warmoadgens TxrobiT Canawerebs, sadac aRwerilia damkvirveblis mier danaxuli<br />

<strong>socialur</strong>i situaciebi, Cawerilia mosmenili dialogebi an calkeuli frazebi.<br />

devid m. fetermanis azriT, savele Canawerebi “eTnografiuli struqturis<br />

aguri da cementia” 60 . miuxedavad imisa, rom jer kidev XIX saukunidan moyolebuli<br />

maT yvela eTnografi iyenebda Tavis muSaobaSi, meTodologiuri ganxilvis sagani<br />

savele Canawerebi sul raRac bolo 15-20 wlis win gaxda. rogorc robert<br />

emersoni aRniSnavs, adre mkvlevrebi ar aqcevdnen yuradRebas imas, Tu rogor<br />

unda warmoebuliyo savele Canawerebi. amitomaa, rom dResdReobiT jer kidev ar<br />

60 David M.Fetterman. 1989. Ethnography: Step by Step. Beverly Hills, Calif.: Sage Publications. P. 107.<br />

56


aris miRweuli konsensusi imasTan dakavSirebiT, Tu konkretulad ra saxis<br />

Canawerebs unda ewodos “savele Canawerebi”, ramdenad unda ganvasxvavoT maTgan<br />

“dRiurebi” an “Junalebi”, da, saerTod, ramdenad marTebulia savele Canawerebis<br />

sxvadasxva tipebad dayofa 61 .<br />

robert emersonis msgavsad, Cven vTvliT, rom savele Canawerebia savele<br />

muSaobisas gakeTebuli yvela Canaweri. Tumca zogierTi mkvlevari Tvlis, rom<br />

arsebobs gansxvaveba savele Canawerebsa da dRiurebs Soris. maTi azriT, savele<br />

Canawerad unda miviCnioT mxolod da mxolod is Canaweri, sadac mkvlevari<br />

SeZlebisdagvarad miukerZoeblad aRwers savele pirobebSi gakeTebuli dakvirvebis<br />

Sedegebs. rac Seexeba dRiurs an Jurnals, maTSi is Tavis pirad mosazrebebs<br />

da STabeWdilebebs iniSnavs, Seaqvs Tavisi SeniSvnebi gamokvlevis msvlelobasTan<br />

dakavSirebiT, Tavisi molodini, miRebuli gamocdileba, daSvebuli Secdomebi,<br />

problemebi, romlebic uCndeba muSaobis procesSi. magram, rogorc emersoni<br />

aRniSnavs, aseTi dayofis SemTxvevaSi xelovnurad xdeba dakvirvebisaTvis<br />

“obieqturobis” miniWebis mcdeloba, ramdenadac savele Canawerebi (am terminis<br />

viwro gagebiT) momxdaris obieqtur asaxvad iTvleba, xolo dRiurebi ganixileba<br />

rogorc warmoebuli dakvirvebis “subieqturi” STabeWdilebebis asaxva.<br />

savele Canawerebi uaRresad individualuri dokumentia, romelzec Zalian<br />

did gavlenas axdens mkvlevris pirovnuli Tvisebebi. eWvs gareSea, rom ramdenime<br />

mkvlevris mier erTi da igive movlenis Sesaxeb gakeTebuli savele Canawerebi<br />

SeiZleba absoluturad gansxvavdebodes erTmaneTisgan iqidan gamomdinare, Tu<br />

romel aqtorebze, movlenebze, detalebze, faqtebze gaamaxviles maT yuradReba.<br />

savele Canawerebis auditoria mxolod erTi adamiania — Tavad mkvlevari.<br />

magram swored savele Canawerebis gakeTebiT iwyeba monacemTa analizi, amrigad,<br />

savele Canawerebi unda ganvixiloT ara mxolod rogorc instrumenti, aramed<br />

rogorc warmatebuli eTnografiuli kvlevis umniSvnelovanesi nawili.<br />

savele Canawerebi ar unda ganvixiloT rogor ama Tu im movlenis ubralo<br />

aRwera; maTi waramoebis procesi eTnografiuli kvlevis erT-erTi ZiriTadi<br />

komponentia. xSirad swored savele Canawerebis gakeTebis dros uCndeba<br />

mkvlevars esa Tu is kiTxva, wamoiWreba kvlevis axali mimarTulebebi. es procesi<br />

exmareba mkvlevars gaaanalizos movlenebi, romelTa momswrec is gaxda, rac<br />

xels uwyobs kvlevis warmatebulad Catarebas.<br />

rogor unda gaukeTdes organizacia am Canawerebs?<br />

pirveli kiTxva, romelsac mkvlevarma unda gasces pasuxi savele Canawerebis<br />

warmoebisas, aris is, Tu romel enaze unda awarmoos es Canawerebi? ra Tqma unda,<br />

upirveles yovlisa, es kiTxva exeba im mkvlevrebs, romlebic ucxo qveynebSi<br />

muSaoben da kvlevis savele etapi ucxo enaze xorcieldeba, magram maSinac ki,<br />

rodesac mkvlevari Tavis mSobliur qveyanaSi muSaobs, es sakiTxi ar kargavs Tavis<br />

aqtualobas, vinaidan mainc arsebobs ramdenime enis gamoyenebis SesaZlebloba:<br />

• yoveldRiuri, salaparako ena;<br />

• mecnieruli ena (ufro konkretulad, <strong>socialur</strong>i mecnierebis ena);<br />

• Sesaswavli jgufis ena (profesiuli leqsika, Jargoni da sxv.).<br />

mkvlevari ar unda ahyves survils, gaamartivos mis winaSe mdgari amocana da<br />

ukve savele Canawerebis warmoebis procesSi mecnierul enaze Targmnos is, rasac<br />

akvirdeba; es arc Tu iSviaTad xdeba movlenebis kulturuli mniSvnelobis<br />

damaxinjebis mizezi. jeims spradli urCevs yvela mkvlevars, uari Tqvas<br />

Sefasebebsa da ganzogadoebebze savele Canawerebis gakeTebis dros,<br />

SeZlebisdagvarad gaakeTos Canawerebi imave enaze, ra enazec mimdinareobda<br />

saubarebi, da aucileblad miuTiTos Tavis CanawerebSi yvela frazis avtoris<br />

vinaoba, raTa rac SeiZleba zustad moxdes ganxorcielebuli dakvirvebis asaxva.<br />

rodesac mklevari aqtorebis naTqvams gadmoscems, misi mizani unda iyos, es<br />

naTqvami sityvasityviT CainiSnos. es moTxovna, spradlis azriT, yvelaze xSirad<br />

61 Robert M. Emerson, Rachel I.Fretz, and Linda L. Shaw. 1995. Writing Ethnographic Fieldnotes. Chicago:<br />

The University of Chicago Press. Pp.viii-x.<br />

57


irRveva, vinaidan damkvirvebelisTvis ufro advilia, mokled da “Taviseburad”<br />

gaukeTos Tqmuls perefrazireba. SemdgomSi es mravali Secdomis mizezi xdeba,<br />

rameTu aqtorebis mier gamoynebuli ena maTi kulturis erT-erTi yvelaze<br />

mniSvnelovani gamoxatulebaa, da Tu is ar SevinarCuneT, maSin garkveul<br />

kulturul elementebsac davkargavT.<br />

spradlis mesame rCeva aseTia: dakvirvebis Sedegebis Cawerisas, iyaviT rac<br />

SeiZleba zusti da konkretuli, movlenebi dawvrilebiT aRwereT, maSinac ki,<br />

rodesac Tqveni STabeWdilebebisa da grZnobebis Sesaxeb laparakobT. es rTulia,<br />

da gacilebiT met dros moiTxovs, vidre mokle “Sejamebebi”, magram saboloo<br />

jamSi swored detalebia, rac yvelaze metad dagvexmareba monacemebis analizis<br />

dros. CanawerebSi araa mizanSewonili, vixmaroT iseTi mecnieruli terminebi,<br />

rogorebicaa “roli”, “<strong>socialur</strong>i situacia”, “interaqcia”, “kulturuli<br />

strategia”, “socializacia” da sxv. detaluri da konkretuli aRwera imisa, risi<br />

mowmeebic Cven gavxdiT dakvirvebis dros, dagvexmareba davicvaT Tavi winaswari<br />

(da xSirad mcdari) Sejamebebisa da Sefasebebisagan; ra Tqma unda, ganzogadoebebi<br />

saWiro iqneba Cveni Semdgomi muSaobisas, magram es unda moxdes mas Semdeg, rac<br />

ukve SevagrovebT faqtebs.<br />

mklvevari unda ecados, rom gadmogvces ama Tu im movlenis in<strong>for</strong>mantiseuli<br />

axsna-ganmartebebi, maT Tavs gadamxdari ambebi, sxvadasxva istoriebi — savele<br />

etapis Catarebis procesSi aqtorebis yuradrebiT mosmenis unari erT-erTi<br />

yvelaze mniSvnelovania.<br />

ganxorcielebuli dakvirvebis aRwera savele CanawerebSi yoveldRiurad<br />

unda xdebodes uSualod dakvirvebis dasrulebis Semdeg — winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi Cven SeiZleba dagvaviwydes detalebi da davkargoT bevri faseuli<br />

in<strong>for</strong>macia. dakvirvebis angariSis dawera SeiZleba or etapad moxdes: uSualod<br />

dakvirvebis damTavrebisas iwereba mokle angariSi, Semdeg ki — vrceli. vrceli<br />

angariSis dawerac ar unda gadavdoT Soreuli momavlisaTvis, magram vinaidan<br />

aseTi angariSebis Caweris dasrulebisTvis meti droa saWiro, sanam maT<br />

SevudgebodeT, mizanSewonilia mokle angariSis dawera uSualod dakvirvebis<br />

damTavrebis Semdeg.<br />

vrcel angariSSi damkvirvebels ar unda eSinodes xSiri ganmeorebebis —<br />

piriqiT, Tu movlenebi xSirad meordeba, isini isev da isev unda iqnes aRwerili;<br />

SemdgomSi es mniSvnelovnad dagvexmareba ucxo kulturis SecnobaSi. amasTan,<br />

spradli darwmunebulia, rom swored mravalgzis ganmeorebuli dakvirvebebis<br />

aRweris Sedegad axerxebs mkvlevari Cawvdes <strong>socialur</strong>i situaciis mTel<br />

sirTules, romelic pirveli SexedviT mas, SesaZloa, iolic ki eCvena.<br />

detaluri savele Canawerebis regularuli gakeTeba zog SemTxvevaSi<br />

SeuZlebelia, amitom eTnografisTvis aucilebelia kargi mexsierebis qona. mas<br />

unda SeeZlos daimaxsovros adamianebis garegnoba, sakvanZo frazebi, garemo,<br />

Jestebi da sxva. magram mexsierebis srulad ndoba ar SeiZleba. imisaTvis, rom<br />

mkvlevars ar daaviwydes mniSvnelovani movlenebi, man aucileblad unda<br />

ramenairad CainiSnos isini; es SeiZleba ar iyos gamarTuli da Camoyalibebuli<br />

winadadebebi — sakmarisia sakvanZo fraza, an raime sakvanZo detalis mokled<br />

CaniSvna, rom maTi wakiTxvis Semdeg mkvlevarma SeZlos ama Tu im movlenis<br />

mexsierebaSi aRdgena da detalurad aRwera.<br />

arsebobs aseTi termini — jottings, an jotting notes, rac mokle Canaweris gakTebas<br />

niSavs. es termini Seesabameba situacias, rodesac mkvlevari iyenebs mxolod<br />

misTvis gasageb Semoklebebs, SeiZleba, figurebs an sqemebs imisaTvis, rom<br />

CainiSnos raime detali Tu movlena. aseTi Canawerebi xSir SemTxvevaSi ucxo<br />

pirebs SesaZloa sityvebis uazro nakrebi eCvenos. qvemoT moyvanilia aseTi<br />

Canwerebis magaliTi:<br />

jorji=magidasTan aravin ar gamacno<br />

exla marto espanurad saubrobs<br />

saerTo saubari — vin ukravs<br />

“isini ar arian Zalian magrebi” — bodiSi 62<br />

62 Robert M. Emerson, Rachel I.Fretz, and Linda L. Shaw. Op. cit. P. 30.<br />

58


es Canaweri gakeTda espaurenovani rok-musikis erT-erT klubSi. Cven vigebT,<br />

rom jorji magidasTan zis, rom Tavidan is inglisurad saubrobda da raRac<br />

momentSi gadavida espanurze. jorjma ar gaacno mkvlevari aravis, vinc<br />

magidasTan ijda. magidasTan saerTo saubari mimdinareobs, romlis drosac<br />

viRacam ikiTxa, romeli jgufi ukravs am dros scenaze; erT-erTi damswreTagani —<br />

ara mkvlevari — akeTebs komentars imasTan dakavSirebiT, Tu rogor ukravs es<br />

jgufi — “isini ar arian Zalian magrebi”, da mkvlevari aRniSnavs, rom es SeniSvna<br />

garkveulwilad bodiSis moxdas niSnavs, imis gamo, rom is iseT klubSi moiyvanes,<br />

sadac jgufi ver ukravs saTanado doneze.<br />

mkvlevari unda ecados, rac SeiZleba dawvrilebiT gadmosces Tavis CanawerebSi<br />

is garemo da dialogebi, romelTa momswrec xdeba. es SeiZleba iyos<br />

pirdapiri naTqvami, perefrazireba an iribi naTqvami. savele CanawerebSi<br />

in<strong>for</strong>mantis zusti naTqvami brWyalebSi unda movaTavsoT, perefrazirebuli<br />

sityvebi ki brWyalebis gareSe davweroT. ganvixiloT Semdegi magaliTi:<br />

2004 wlis ... ivnisi. niu-iorki.<br />

Sexvedraze — metros gaCereba braiton biCi, me-10 aRmosavleTis quCa — Tamazi<br />

zustad wuTi-wuTze movida (saRamos 5 saaTze). Tamazi maRali, daaxlovebiT 1.80<br />

sm. da 32-34 wlisaa. ecva TeTri perangi da lurji jinsebi, tyavis fexsacmeli.<br />

perangis jibeSi uCanda Camel-is kolofi da sanTebela. im drois manZilze, rac<br />

saxlamde mivdiodiT, Cven mivesalmeT da movikiTxeT erTmaneTi da is gamiZRva<br />

Tavisi sacxovrebeli binisken, ufro swored ki im binisken, sadac is sawoladgils<br />

qiraobda. gzad SevekiTxe, ramdeni welia, rac niu-iorkSi cxovrobda da<br />

aRmoCnda, rom ukve meeqvse weli iyo. “sul aq cxovrobdiT Tu sxva binac gqondaT<br />

naqiravebi?” — “sul aq, rac Camovedi, pirveli dRidan, aqa var”. rogorc aRmoCnda,<br />

masTan erT oTaxSi kidev 3 adamiani cxovrobs, zogi dRisiT muSaobs da zogi<br />

RamiT. “iseTi daRlili movdivar xandaxan samsaxuridan rom Zilis garda arafris<br />

Tavi ara maqvs xolme. ai, movediT kidec”. Cven gaviareT 3 kvartali aRmosaleTiT<br />

da aRmovCndiT TeTrad SeRebili orsarTuliani binis win, romelsac ori<br />

Sesasvleli qonda, win patara kibeebiT. Cven marcxena SesasvlelSi SevediT — “ar<br />

SegeSindeT, cota dasalagebelia aqauroba, mainc, kacebi vcxovrobT yvelani”,<br />

gamotyda Tamazi da kari SeaRo. 63<br />

am magaliTSi gamoyenebulia rogorc pirdapiri, aseve iribi naTqvami,<br />

perefrazi, mocemulia garemos da Tavad in<strong>for</strong>mantis aRwera.<br />

mniSvnelovania, rom savele CanawerebSi daTariRebuli iyos yoveli Canaweri.<br />

sasurvelia aseve, miTiTebuli iyos zusti saaTi, rodesac esa Tu is dakvirveba<br />

ganxorcielda, adgili, monawileTa raodenoba, maTi daxasiaTeba — rogorc<br />

eTnografebi amboben, rac meti detalia, miT ukeTesi. aseTi Canawerebi<br />

in<strong>for</strong>maciis mdidari wyaroa, kvlevis savele etapis damTavrebis Semdeg is<br />

exmareba mkvlevars aRadginos grZnobebi da ganwyobebi, romlebmac, SesaZloa,<br />

gavlena iqonies miRebul Sedegebze.<br />

savele Canawerebi sakmaod fragmentul xasiaTs atarebs, radgan isini<br />

calkeuli dakvirvebebis aRweras warmoadgens. magram maTi analizisa da<br />

gadamuSavebis Sedegad iqmneba saboloo naSromi, romelic gamarTulia rogorc<br />

Sinaarsobrivad, aseve stilisturad.<br />

ramdenadac savele Canawerebi mxolod mkvlevrisTvisaa gankuTvnili, maTSi<br />

SeiZleba aqtorebis da in<strong>for</strong>mantebis namdvili saxelebis xmareba, magram rodesac<br />

kvlevis angariSs vamzadebT, yvela saxeli unda Seicvalos ise, rom<br />

SeuZlebeli gaxdes aqtoris identifikacia. zog SemTxvevaSi, aqtorebis<br />

konfidencialobis dacvis mizniT, aucilebelia, agreTve SevcvaloT an saerTod<br />

ar davasaxeloT dasaxlebuli punqti, sadac kvleva Catarda, an organizacia,<br />

sadac vawarmoebdiT dakvirvebas.<br />

63<br />

Tamar zurabiSvilis mier Catarebuli kvlevis savele Canawerebidan.<br />

59


monacemTa analizi<br />

CarTuli dakvirvebis Sedegebis damuSaveba eyrdnoba savele Canawerebs da<br />

kvlevis procesSi Catarebuli interviuebis Sedegad Segrovebul in<strong>for</strong>macias.<br />

vinaidan CarTuli dakvirvebis manZilze Catarebuli yvela intervius<br />

audioCawera ar xerxdeba, zog SemTxvevaSi mkvlevari eydnoba intervius Sedegad<br />

xeliT gakeTebul Canawerebs, zog SemTxvevaSi ki — transkriptebs.<br />

analizis procesSi mkvlevarma Zalian vrceli masala unda Seiswavlos — am<br />

masalis umravlesoba mis mieraa Segrovebuli xangrZlivi savele muSaobis<br />

procesSi; sakuTari savele Canawerebis Seswavlis dros mkvlevari gamoyofs im<br />

detalebs, SemTxvevebs, faqtebs da citatebs, romlebic mniSvnelovania Sesaswavl<br />

sakiTxTan dakavSirebiT da cdilobs, gaakeTos daskvnebi Seswavlili <strong>socialur</strong>i<br />

urTierTobebis specifikisa da aRmoCenili kanonzomierebebis Sesaxeb.<br />

monacemTa analizis saboloo mizani unda iyos kvleviT kiTxvebze pasuxis<br />

gacema, magram ramdenadac xSir SemTxvevaSi kvleviTi kiTxvebis saboloo<br />

dazusteba savele muSaobis Catarebis procesSi xdeba, bunebrivia, rom adreuli<br />

Canawerebi am miznisTvis SedarebiT naklebad gamosadegi iqneba. magram es<br />

Canawerebi SeiZleba gamodges imis asaRwerad, Tu rogor moxda kvlevis fokusis<br />

gamoyofa, Tu isini Seicaven in<strong>for</strong>macias im movlenis Sesaxeb, romelmac ubiZga<br />

mkvlevars, garkveuli mimarTulebiT waremarTa kvleva.<br />

rogorc analitikuri strategiis magaliTi, sainteresoa uiliam f. uaiTis<br />

mier gakeTebuli analizi imisa, Tu rogoria erT-erTi amerikuli qalaqis<br />

italiur ubanSi arsebuli dajgufebis Sida struqtura, ra aris am jgufis<br />

lideris avtoritetis safuZvels. 64<br />

CarTuli dakvirvebis Sedegebis Sejameba, maTi analizis saboloo Sedegi,<br />

rogorc wesi, aris monografia, sadac ganxilulia kvlevis savele etapi da<br />

moyvanilia miRebuli daskvnebi. aRsaniSnavia, rom gamarTulad weris unari<br />

saWiro da aucilebelia ara mxolod savele muSaobis yvela etapze, aramed,<br />

agreTve miRebuli Sedegebis analizis dros, Sualeduri Tu daskvniTi<br />

angariSis/monografiis daweris mizniT.<br />

davaleba:<br />

wadiT sajaro biblioTekaSi, SeukveTeT wignebi da daakvirdiT iq<br />

myof/misul adamianebs da situaciebs 3 saaTis manZilze. dakvirvebis<br />

dasrulebisTanave gaakeTeT detaluri Canawerebi.<br />

rekomendebuli literatura:<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Third edition. AltaMira Press. Pp. 323-364 (“Participant Observation”).<br />

Robert M. Emerson, Rachel I.Fretz, and Linda L. Shaw. 1995. Writing Ethnographic Fieldnotes.<br />

Chicago: The University of Chicago Press.<br />

David M.Fetterman. 1989. Ethnography: Step by Step. Beverly Hills, Calif.: Sage Publications.<br />

Roger Sanjek, ed. 1990. Fieldnotes. The Making of Anthropology. Ithaca: Cornell University<br />

Press.<br />

James P. Spradley. 1980. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and Winston.<br />

John Van Maanen. 1988. Tales of the Field. On Writing Ethnography. Chicago: The University of<br />

Chicago Press.<br />

William Foote White. 1993. Street Corner Society: The <strong>Social</strong> Structure of an Italian Slum. Forth<br />

edition. Chicago: University of Chicago Press.<br />

64 William Foote White. 1993. Street Corner Society: The <strong>Social</strong> Structure of an Italian Slum. Forth edition.<br />

Chicago: University of Chicago Press.<br />

60


Tema 5.<br />

monografiuli gamokvleva<br />

iseve rogorc <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s umaravlesoba, monografiuli gamokvlevac<br />

Tavdapirvelad antropologebis mier iqna SemuSavebuli da maTi gamocdilebis<br />

gaTvaliswinebis Sedegad damkvidrda <strong>socialur</strong> mecnierebebSi. erTerTi<br />

pirveli mkvlevari, romelmac es meTodi gamoiyena, iyo cnobili britaneli<br />

antropologi bronoslav malinovski (1884-1942 ww.). Tumca, garkveulwilad<br />

SeiZleba monografiul gamokvlevad miviCnioT agreTve 1890-iani wlebis bolos<br />

londonSi Carlz butis mier Catarebuli siRaribis cnobili gamokvleva,<br />

romelic erT-erT pirvel <strong>socialur</strong> gamokvlevad iTvleba msoflioSi da ara aqvs<br />

kavSiri antropologiasTan.<br />

monografiuli gamokvleva sakmaod ganviTarebuli iyo frangul mecniereba-<br />

Sic, sadac is klod levi-strosis da frederik le pleis saxels ukavSirdeba.<br />

miiCnevda ra, rom sazogadoebis Seswavlis mizniT saWiroa misi sakvanZo elementis<br />

SerCeva, sadac yvelaze aSkarad gamoikveTeba am sazogadoebis damaxasiaTebeli<br />

Tvisebebi, le pleim sazogadoebebis Seswavla muSaTa ojaxebis Seswavlis<br />

meSveobiT gadawyvita. le pleis da mis mimdevarTa naSromebSi yvelaze xSirad<br />

gamoiyeneboda in<strong>for</strong>maciis Segrovebis iseTi <strong>meTodebi</strong>, rogorebicaa dakvirveba,<br />

interviu da samTavrobo organoebis mier Segrovebul monacemTa Seswavla.<br />

monografiuli gamokvlevis ganviTarebaSi didi roli iTamaSes Cikagos sociologiuri<br />

skolis warmomadgenlebma. sociologiaSi swored maT daamkvidres<br />

mkvlevris xangrZlivi droiT dasaxlebis tradicia aqtorebis gverdiT, da<br />

maTTvis saintereso fenomenis mravalmxrivi siRrmiseuli Seswavla.<br />

meTodis aRwera<br />

monografiuli gamokvleva 65 calkeuli SemTxevis, Temis an <strong>socialur</strong>i jgufis<br />

siRrmiseuli da yovelmxrivi Seswavlaa mkvlevarTa xelT arsebuli yvela<br />

saSualebis meSveobiT, romelTa Soris umniSnvelovanesia CarTuli dakvirveba.<br />

saerTod, CarTul dakvirvebasa da monografiul gamokvlevas Soris imdeni<br />

saerTo elementia, rom zogjer isini gaigivebulicaa erTmaneTTan; miuxedavad<br />

amisa, monografiuli gamokvlevis farglebSi mkvlevaris xelT kvlevis Catarebis<br />

ufro mdidari da mravalferovani saSualebebia, vidre CarTuli dakvirvebis<br />

Catarebis dros, Tumca es ukanasknelic kvlevis umniSvnelovanesi elementia.<br />

monografiuli gamokvlevis mTavar upiratesobad iTvleba mis mier<br />

problemis siRrmisulad da mravalmxriv Seswavlis unari. am meTods, iseve<br />

rogorc saerTod Tvisebriv meTodebs, safuZvlad udevs maqs veberis saxelTan<br />

dakavSirebuli “interpretaciuli sociologiis” principebi, romelic miznad<br />

isaxavs <strong>socialur</strong>i agentebis moqmedebaTa sazrisSi Cawvdomas. monografiuli<br />

gamokvlevis Sesaxeb tradiciuli warmodgenis Tanaxmad, mkvlevari Seiswavlis ama<br />

Tu im <strong>socialur</strong> erTobas masSi “CaZirvis” meSveobiT. am “CaZirvis” Sedegad<br />

mkvlevari ukeT ecnoba Sesaswavli jgufis cxovrebas, iziarebs misi wevrebis<br />

yofas da saSualeba eZleva, maTi TvaliT Sexedos samyaros.<br />

mkvlevris muSaoba iwyeba misi “saitSi” CasvliT da pirveli kontaqtebis<br />

damyarebiT Sesaswavli jgufis warmomadgenlebTan. aseT gamokvlevebSi, ra Tqma<br />

unda, Zalian mniSvnelovania CarTuli dakvirvebis roli; muSaobis warmateba<br />

didad aris damokidebuli kargi in<strong>for</strong>mantebis povnaze.<br />

savele muSaobis dros aucilebeli moTxovnaa, mkvlevari imyofebodes<br />

“saitze” sakmoad xangrZlivi drois manZilze, respondentebTan erTad icxovros<br />

da gaiziaros maTi yofis yvela elementi. es saSualebas aZlevs mkvlevars, ara<br />

marto uSualo urTierToba daamyaros aqtorebTan da ufro Rrmad Seiswavlos<br />

maTi cxovreba, aramed, agreTve moipovos maTi ndoba.<br />

65 qarTul enaze jer ar aris damkvidrebuli inglisuri “case-study”-s Sesabamisi termini.<br />

mis qarTul Sesatyvisad Cven vxmarobT termins “monografiuli gamokvleva”, Tumca<br />

misi zusti Targmani “SemTxvevis Seswavla” iqneba.<br />

61


xangrZlivi savele muSaoba Sedgeba, erTi mxriv, pirveli SexedviT Cveulebrivi<br />

yoveldRiuri cxovrebisgan, romelsac mkvlevari aqtorebTan erTad<br />

iziarebs, eswreba maT Sexverdebs, muSaobs maT gverdiT, saubrobs maTTan,<br />

isvenebs maTTan erTad da a.S., xolo meore mxriv — yoveldRiuri angariSebis<br />

Sedgenisgan, sadac rac SeiZleba dawvrilebiTaa gadmocemuli yovelive is, rasac<br />

mkvlevari akvirdeboda da rac man Seityo dRis manZilze. yovelive es Zalian<br />

mkacr TviTdisciplinas, sakuTari Tavis moqmedebebis kontrols da drois<br />

optimalurad ganawilebis unars moiTxvos, gansakuTrebiT maSin, rodesac<br />

mkvlevari marto muSaobs.<br />

monografiuli gamokvleva SeiZleba Caataros rogorc erTma mkvlevarma,<br />

aseve mkvlevarTa jgufma. ukanasknel SemTxvevaSi, saWiroa gamokvlevis Zalian<br />

maRal doneze organizeba, raTa kvleviTi jgufis wevrebi marTlac erTsa da imave<br />

sakiTxze muSaobdnen, da miRebuli iqnes Sedegebi, romelTa Sedarebac SemdgomSi<br />

SesaZlebeli iqneba. Tavdapirvelad monografiuli gamokvlevebi individualur<br />

kvleviT proeqtebs warmoadgenda, da dRemde SeimCneva tendencia, es kvleviTi<br />

midgoma erTi mkvlevris mier iqnes gamoyenebuli.<br />

monografiuli gamokvlevis Catarebis procesSi mkvlevari arasodes<br />

yabuldeba in<strong>for</strong>maciis Segrovebis mxolod erT meTods, aramed ramdenime<br />

urTierTSemavsebel meTodikas gamoiyenebs, romlebic Sesaswavli problemis<br />

gansxvavebul mxareebs gamoavlenen. esenia, upirveles yovlisa, dakvirveba da<br />

sxvadasxva saxis interviu, dokumentebis analizi, fokus-jgufi; es SeiZleba iyos,<br />

agreTve saarqivo sabuTebis Seswavla, piradi werilebi da/an dRiurebi, aseve —<br />

fotosuraTebi da sxv. sxvadasxva meTodis gamoyeneba uzrunvelyofs gamokvlevis<br />

Sedegebis sandoobis gazrdas, rac Zalze mniSvnelovania <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T<br />

Catarebuli yvela gamokvlevisaTvis. arcTu iSviaTad, Sesaswavli Temis Sesaxeb<br />

sruli in<strong>for</strong>maciis miRebis mizniT mkvlevrebi mimarTaven mosaxleobis aRweras<br />

an gamokiTxvas ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT. aseTi mravalmeToduri midgoma<br />

axasiTebda jer kidev 1930-ian wlebSi avstriis sofel marientalSi maria iahodas,<br />

pol lazarsfeldis da hans caizelis mier Catarebul gamokvlevas, romlis Temac<br />

umuSevroba da masTan dakavSirebuli problemebi iyo. 66 es gamokvleva Catarda<br />

sofelSi, romlis TiTqmis mTeli mosaxleoba struqturuli cvlilebebis<br />

Sedegad umuSevari darCa. mkvlevarTa mizani mosaxleobaze umuSevrobis gavlenis<br />

Seswavla iyo, rac maT iseTi gansxvavebuli midgomebis gamoyenebiT ganaxorcieles,<br />

rogorebicaa raodenobrivi monacemebis Segroveba da situaciaSi<br />

“CarTva”. am gamokvlevis Sesaxeb gamoqveynebuli angariSis dasawyisSive<br />

mkvlevrebs moyavT Tavisi infomaciis wyaroebis sruli sia:<br />

“saojaxo dosie: marientalSi mcxovrebi 478-ve ojaxis yvela wevris Sesaxeb<br />

Segrovebuli iqna detaluri da vrceli in<strong>for</strong>macia: maTi piradi monacemebi, umuSevrobis<br />

Semweobis saxeoba, da sxva. dosie Seicavda agreTve srul in<strong>for</strong>macias sacxovrebeli<br />

pirobebis, ojaxuri cxovrebis, ojaxSi Sromis ganawilebis Sesaxeb da a.S. damatebiT,<br />

yvela ojaxSi Cveni TxovniT avsebdnen saojaxo dRiurs.<br />

cxovrebis istoriebi: Cven CaviwereT 32 mamakacis da 30 qalis detaluri cxovrebis<br />

istoria. am istoriebis mniSvneloba pirvel rigSi ganpirobebulia imiT, rom isini<br />

adamianis mTel cxovrebas asaxaven. rodesac am adamianebma umuSevrobis Sesaxeb daiwyes<br />

laparaki, maTi Txroba ukve mimdinareobda. maTTvis ufro ioli iyo umuSevrobis<br />

gamocdilebis aRwera, vinaidan am droisaTvis maT ukve moyolili hqondaT Tavisi<br />

cxovrebis wina periodis Sesaxeb, romelic maTTvis Sedarebebis safuZvels warmoadgenda.<br />

Cven rom pirdapir maTi axlandeli mdgomareobis Sesaxeb dagvesva kiTxvebi, Sedegad<br />

SeiZleba moridebuli siCume an arafrismTqmeli saerTo frazebi migveRo.<br />

drois grafikebi: 80 adamianma Seavso kiTxvari, romelSic aRweres, Tu rogor<br />

gaatares Tavisi cxovrebis erTi dRe.<br />

angariSebi da Civilebi: Cven SeviswavleT ukanaskneli ramdenime wlis manZilze venis<br />

noiStatis olqis samrewvelo komisiaSi wardgenili angariSebi da Civilebi (marientali am<br />

olqSi Sedis).<br />

66 Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld, and Hans Zeisel. [1971.] Marienthal: The Sociography of an Unemployed<br />

Community. Chicago: Aldine - Atherton.<br />

62


saskolo eseebi: skolis damwyebi da saSualo klasebis ramdenime moswavlem dawera<br />

naSromebi Semdeg Temebze: “ra minda yvelaze metad”, “vin minda viyo” da “ra saCuqari minda<br />

saSobaod”.<br />

eseebis konkursi, romlis gamarjvebulisTvisac dawesebuli iyo jildo: ramdenime<br />

mozardma dawera naSromi Temaze: “rogor mesaxeba Cemi momavali”.<br />

kvebis angariSebi: erTi kviris manZilze 40 ojaxi iwerda, Tu ras Wamdnen, agreTve, ra<br />

sagzals atandnen skolaSi bavSvebs Semweobis miRebis wina dRes da Semweobis miRebis<br />

Semdgom dRes.<br />

sxvadasxva saxis in<strong>for</strong>macia: Cven SevagroveT in<strong>for</strong>macia 80 patara bavSvis mier<br />

miRebuli saSobao saCuqrebis Sesaxeb; barebSi saubris Temebisa da saqmianobis Sesaxeb; im<br />

sirTuleebis Taobaze, romlebsac mSoblebi Svilebis aRzrdisas awydebian (im Canawerebis<br />

safuZvelze, romlebic eqimis sakonsultacio kabinetSi moviZieT); samedicino analizebi;<br />

maswavleblebisgan miRebuli in<strong>for</strong>macia maTi moswavleebis warmatebebis Sesaxeb;<br />

saxelmwifo organoebis, qarxnis, eklesiis da sxvaTa mier warmoebuli saqvelmoqmedo<br />

saqmianobis Sesaxeb; duqanSi, dalaqTan, yasabTan, fexacmlis SemkeTebelTan, mkeravTan,<br />

konditerTan daxarjuli Tanxebis Sesaxeb; agreTve, sxvadasxva politikuri klubis Tu<br />

sxva organizaciebis mier mowodebuli in<strong>for</strong>macia.<br />

statistikuri monacemebi: am tipis monacemebs warmoadgenda kooperatiuli maRaziis<br />

saangariSo wignebi; sajaro biblioTekidan gatanili wignebis Sesaxeb gakeTebuli<br />

Canawerebi; in<strong>for</strong>macia gazeTebis gamoweris Sesaxeb; klubebis wevrebis raodenoba;<br />

arCevnebis Sedegebi; asakobrivi ganawilebis, Sobadobis, sikvdilianobis, qorwinebebis da<br />

migraciis maCveneblebi.<br />

saojaxo statistika: marientalSi Camovida savaWro palatis oficialuri<br />

warmomadgeneli specialuri mizniT: raTa Seegrovebina saojaxo statistika, magram<br />

teqnikuri sirTuleebis gamo man mxolod ramdenime ojaxis monacemebis Segroveba<br />

moaxerxa.” 67<br />

garda amisa, kvlevis manZize sofelSi ganxorcielebuli iqna ramdenime<br />

<strong>socialur</strong>i progarma (e.w. tansacmlis proeqti; samedicino momsaxurebis proeqti;<br />

Wra-kervis kursebi; konsultaciebi mSoblebisaTvis da sxv.); am programebis<br />

msvlelobaSi, agreTve Segrovebuli iqna damatebiTi in<strong>for</strong>macia. in<strong>for</strong>maciis<br />

wyaroebis aseTi mdidari sia Tanamedrove monografiuli gamokvlevebisTvisac<br />

STambeWdavad gamoiyureba.<br />

Cikagos skolis warmomadgenlebic intensiurad iyenebdnen e.w. “mravalmeTodur<br />

midgomas” (multimethod approach) monografiuli gamokvlevis farglebSi; isini<br />

Tvlidnen, rom amis meSveobiT in<strong>for</strong>maciis maqsimalurad farTo speqtris<br />

Segroveba iyo SesaZlebeli. oTxi ZiriTadi meTodi, romlebsac isini iyenebdnen,<br />

iyo: (1) Sesaswavli dasaxlebuli punqtis <strong>socialur</strong>i istoria; (2) ama Tu im<br />

maCveneblebis gavrcelebis amsaxveli grafikuli masalebi; (3) sxvadasxva<br />

kulturuli jgufis an urTierTobis modelebis aRwera, da (4) iseTi<br />

raodenobrivi monacemebis statistikuri analizi, rogorebicaa Semosavlebi da<br />

xarjebi, mosaxleobis mobiloba, miwis zoma, da sxv.<br />

Cikagos skolis warmomadgenlebs Soris gansakuTrebuli popularobiT<br />

sargeblobda aseTi gamokvlevebSi piradi xasiaTis dokumentebis (werilebis,<br />

dRiurebis) gamoyeneba, iseve rogorc gansakuTrebuli yuradRebis daTmoba<br />

respondentebis cxovrebis istoriebisadmi; rig SemTxvevebSi, gamokvlevis<br />

saboloo angariSic ise iyo moyolili, rogorc mTavar aqtorTa cxovrebis<br />

istoria 68 . am angariSebSic Tavis asaxvas poulobs kvlevis dros ramdenime me-<br />

Todis gamoyeneba, ramdenadac aq moyvanilia rogorc dakvirvebis Sedegebi, aseve<br />

Catarebuli interviuebis fragmentebi, eqspertebis Sefasebebi, romlebic arc<br />

Tu iSviaTad ilustrirebulia rukebiT, sqemebiT an fotosuraTebiT.<br />

monografiuli gamokvlevis farglebSi gamoyenebuli <strong>meTodebi</strong>s mravalferovneba<br />

aqtualurs xdis SekiTxvas, romelsac rigi mkvlevari svams: kerZod,<br />

ufro gamarTlebuli xom ar iqneboda, monografiul gamokvlevas ewodos<br />

67 Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld and Hans Zeisel. [1971.] Op. cit. Pp. 4-5.<br />

68 mag.: Clif<strong>for</strong>d R. Shaw. 1966. The Jack-Roller: A Delinquent Boy’s Own Story. Chicago: University of<br />

Chicago Press.<br />

63


kvleviTi midgoma (romelic <strong>meTodebi</strong>s vrcel arsenals aerTianebs), da ara<br />

romelime erTi calkeuli meTodi? vfiqrobT, am kiTxvas dadebiTad unda<br />

vupasuxoT.<br />

ra Tqma unda, mravali meTodis gamoyenebisas moulodneli ar unda yofiliyo<br />

gansxvavebuli, zogjer — sawinaaRmdego Sedegebis miReba. Tumca, “raodenobrivi”<br />

mkvlevrebisagan gansxvavebiT, <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s momxreebi amas ar aRiqvamen<br />

rogorc saSiSroebas, aramed rogorc kidev erT SesaZleblobas, miRebul<br />

Sedegebs gansxvavebuli TvaliT SevxedoT, rac, saboloo jamSi, sruli da<br />

yovelmxrivi suraTis daxatvaSi unda dagvexmaros. xazgasmiT unda aRiniSnos<br />

isic, rom monografiul gamo<strong>kvlevaSi</strong> gamoyenebuli <strong>meTodebi</strong> savsebiT ar<br />

Semoifargleboda mxolod <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>T — piriqiT, isini xSirad<br />

mdidrdeboda statistikuri da raodenobrivi monacemebiT. Cikagos skolis erTerTi<br />

lideris, ernest berjesis TqmiT, “ori midgomis Tanamoqmedeba ueWvelad<br />

yvelaze nayofieri iqneba” 69 .<br />

rogorc am meTodis Teoretikosebi miiCneven, kvleviTi amocanebis dasaxva<br />

monografiuli gamokvlevis SemTxvevaSi SesaZlebelia mxolod mas Semdeg, rac<br />

mkvlevarma daiwyo savele samuSaoebi, amitom TviTon gamokvleva iwyeba, rogorc<br />

wesi, gamokvlevis saerTo Temis gansazRvriT, da ara konkretuli hipoTezebis<br />

SemuSavebiT. amis Sedegad monografiuli gamokvleva gansakuTrebuli moqnilobiT<br />

gamoirCeva. Tumca, rogorc robert iini aRniSnavs, “paradoqsaluria, magram<br />

rac ufro “rbilia” kvleviTi strategia, miT ufro rTuli gansaxorcielebelia<br />

is praqtikulad” 70 .<br />

monografiuli gamokvlevis CatarebaSi Zalian didia mkvlevris roli da<br />

Zalian bevria damokidebuli am ukanasknelis profesiulobaze. monografiuli<br />

gamokvlevis Catarebis dros mkvlevari ar aris daculi emociuri stresisagan,<br />

romelic yovelTvis Tan axlavs CarTul dakvirvebas. amitom kvlevis dawyebamde<br />

mis mier kargad unda iyos gaTviTcnobierebuli mis winaSe mdgari sirTuleebi.<br />

ZiriTadad mkvlevarzea damokidebuli, Tu rogor gansazRvravs is<br />

gamokvlvevis xangrZlivobas — is SeiZleba gagrZeldes rogorc ramdenime Tve,<br />

aseve ramdenime weli. Znelia imis dadgena, Tu rodis unda damTavrdes savele<br />

samuSaoebi. metic, rogorc u.f.uaiTi aRiarebs, “romelime Temis an organizaciis<br />

Seswavlas ar SeiZleba, raime logikuri dasasruli hqondes. rac ufro mets<br />

igebT, miT ukeT gesmiT, Tu ra dagrCaT kidev Sesaswavli” 71 .<br />

iTvleba, rom monografiuli gamokvleva yvelaze efeqturia rogorc<br />

romelime <strong>socialur</strong>i problemis winaswar Seswavlis, misi pirveladi aRweris<br />

saSualeba, amitom praqtikaSi es meTodi yvelaze xSirad aRweriT fuqncias<br />

asrulebs. aRsaniSnavia, rom aseve xedavda am meTodis rols Cikagos skolis<br />

warmomadgeneli vivien palmeri, am meTodisadmi miZRvnili pirveli saxelmZRvanelos<br />

72 avtori (es saxelmRvanelo 1928 wels gamovida). Tumca Tanamedrove<br />

mkvlevrebi sul ufro da ufro xSirad Tvlian, rom am meTods savsebiT Seswevs<br />

Zala, ara marto aRweros, aramed, agreTve axsnas esa Tu is <strong>socialur</strong>i situacia;<br />

kerZod, robert iini gamoyofs monografiuli gamokvlevebis or gansxvavebul<br />

saxeobas — romlebic aRweren <strong>socialur</strong> sinamdviles da romlebic xsnian mas. 73<br />

monografiuli gamokvlevis Sedegebi vrceli angariSis, xSirad ki — wignis<br />

saxiT xdeba xolme cnobili, sadac avtori cdilobs, SesTavazos mkiTxvels<br />

Sesaswavli jgufis wevrebis Rirebulebebis da normebis Taviseburi inter-<br />

69 citirebulia Semdegi gamocemis mixedviT: Martin Bulmer. 1984. The Chicago School of Sociology.<br />

Institutionalization, Diversity, and the Rise of Sociological Research. Chicago and London: The University<br />

of Chicago Press. P. 162.<br />

70 Robert K Yin. 1994. Case Study Research: Design and Methods. 2 nd Ed. Thousand Oaks: Sage Publications.<br />

P. 16.<br />

71 William F. Whyte. 1993. Street Corner Society. The <strong>Social</strong> Structure of an Italian Slum. Fourth Edition.<br />

Chicago and London: The University of Chicago Press. P. 324-325.<br />

72 Viven M. Palmer. 1928. Field Studies in Sociology: A Student’s Manual. Chicago, Ill.: The University of<br />

Chicago Press.<br />

73 Robert K. Yin. Op. cit.<br />

64


pretacia. amitom mkvlevars naratiuli niWi unda hqondes. am mxriv sainteresoa,<br />

rom am meTodis Camoyalibebis periodSi, rodesac jer ar arsebobda Teoriuli<br />

literatura mis Sesaxeb, Cikagos universitetis studentebs urCevdnen, ekiTxaT<br />

romanebi da avtobiografiuli Txzulebebi, romlebic Tanamimdevrulad asaxaven<br />

adamianis an jgufis cxovrebas da amdenad garkveulwilad avsebdnen arsebul<br />

sicarieles.<br />

Tavdapirvelad monografiuli gamokvlevis CatarebisTvis yvelaze<br />

mizanSewonil “saitebad” iTvleboda did qalaqebs da sxva dasaxlebebs<br />

mowyvetili patara soflebi da mcire izolirebuli tomebi, vinaidan, erTi mxriv,<br />

maTi mosaxleobis kulturuli da eTnikuri erTianoba SesaZlebels xdida, aseTi<br />

dasaxlebebi ganxiluli yofiliyo rogorc kulturuli erToba, xolo meore<br />

mxriv, maTi mcire zoma da mosaxleobis mcire raodenoba aseT Seswavlas<br />

SesaZlebels xdida erTi adamianis ZalebiTac ki.<br />

Tanamedrove mkvlevrebi monografiuli gamokvlevis meSveobiT Seiswavlian<br />

iseT mravalferovan sakiTxebs, rogorebicaa saskolo ganaTlebis xarisxi,<br />

<strong>socialur</strong>i daxmarebis programebis efeqturoba, Tanamedrove samrewvelo<br />

organizaciebis struqtura, eTnikuri da rasobrivi problemebi da sxv. Tumca,<br />

iseve rogorc XX saukunis dasawyisSi, monografiuli gamokvlevebi SedarebiT<br />

mcire Temebis an organizaciebis SeswavliT Semoifargleba, raTa SesaZlebeli<br />

iyos mkvlevris uSualo kontaqti Sesaswavli jgufis wevrebTan.<br />

saboloo jamSi, monografiuli gamokvlevis mizania aRweros Sesaswavli<br />

jgufis cxovreba da gaaanalizos am cxovrebis damaxasiaTebeli Tvisebebi,<br />

SeZlebisdagvarad — gaakeTos mecnieruli daskvnebi jgufSi arsebuli ierarqiis,<br />

urTierTobaTa specifikis da a.S. Sesaxeb.<br />

“SIDEWALK”: monografiuli gamokvlevis erTi magaliTi<br />

Tanamedrove monografiuli gamokvlevis erT-erTi yvelaze saintereso<br />

magaliTia mitCel dunieris wigni “Sidewalk” (“trotuari”) 74 . es wigni am meTodis<br />

gamoyenebis erT-erT saukeTeso nimuSad iTvleba, romelmac ramdenime premiac ki<br />

miiRo 75 . garda imisa, rom es saintereso da SemecnebiTi kvlevaa, is amave dros<br />

inovaciurisaa rogorc savele samuSaoebis Catarebis, aseve Sedegebis<br />

warmodgenis TvalsazrisiT — is uxvadaa ilustrirebuli fotosuraTebiT,<br />

romlebic “Cikago tribiun”-is fotokorespondentma ovi karterma gadauRo<br />

dunieris TxovniT aqtorebs da im garemos, sadac maT uwevdaT cxovreba da<br />

muSaoba (da, ra Tqma unda, suraTebi aqtorebis nebarTviT iqna gadaRebuli).<br />

Sesabamisad, mkiTxvels saSualeba eZleva sakuTari TvaliT naxos is adamianebi,<br />

romlebic wignis mTavari gmirebi arian, dainaxos is garemo, sadac isini<br />

cxovroben da muSaoben. garda amisa, dunieris kvleva erT-erTi im kvlevaTagania,<br />

romlis procesSic ganviTarda gansakuTrebiT mWidro urTierToba da, SeiZleba<br />

iTqvas, inteleqtualuri TanamSromloba mkvlevarsa da in<strong>for</strong>mantebis Soris;<br />

dunierma saSualeba misca in<strong>for</strong>mantebs, gacnobodnen wignis xelnawers da<br />

TavianTi SeniSvnebi gamoeTqvaT. dunieris kvleva imiTac gamoirCeva, rom man<br />

gamomcemlobasTan gaa<strong>for</strong>ma kontraqti, romlis mixedviTac mis in<strong>for</strong>mantebs<br />

wignis gayidvidan Semosuli mogebis garkveuli procenti unda mieRoT. ufro<br />

metic, dunierma miiwvia Tavisi ZiriTadi in<strong>for</strong>manti, hakim hasani Tavis<br />

universitetSi da masTan erTad uZRveboda seminars bakalavrebisaTvis “Savi<br />

amerikis quCis cxovreba da gonebrivi cxovreba” (“The Life of the Street and the Life of<br />

Mind in Black America”); dunierma, agreTve SesTavaza hakim hasans, misi wignis<br />

blosityvaobis avtori yofiliyo, razec hasans uari ar uTqvams.<br />

dunieris kvleva, iseve rogorc bevri sxva monografiuli gamokvleva,<br />

sruliad SemTxveviT daiwyo. niu-iorkSi myofi dunieris yuradReba miipyro<br />

wignebis erT-erTma quCis movaWrem — hakim hasanma, romlis magidazec man Tavisi<br />

wigni dainaxa.<br />

74 Mitchel Dunier. 2001. Sidewalk. New York: Farrar, Strauss and Giroux.<br />

75 Los Angeles Time Book Prize da The C.Wright Mills Award.<br />

65


“— saidan gaqvT es wigni? — vkiTxe mas, Tan gamefiqra, moparuli xom ar arismeTqi.<br />

me Cemi arxebi aqvs, — mipasuxa hakimma. — gainteresebT es wigni?<br />

es wigni me davwere, — vupasuxe.<br />

marTla? aq axlomaxlo cxovrobT?<br />

diax, quCis kuTxeSi, merseris quCaze.<br />

xom ar momcemdiT Tqvens misamarTs da telefonis nomers, Cems rolodeqsSi<br />

rom Sevitano?” 76<br />

swored hakimis am bolo frazam gamoiwvia dunieris daintereseba: quCis gamyidvlebis<br />

umravlesoba iqve quCaSi cxovrobda da is faqti, rom hakims hqonda rolodeqsi<br />

— misamarTebis da telefonebis Casaweri specialuri mowyobiloba, romelsac,<br />

rogorc wesi, saqmiani adamianebi xmaroben, — marTlac rom gasakviri iyo.<br />

mitCels daebada idea, dakvirveba daewyo wignebiT da JurnalebiT quCis<br />

movaWreebis saqmianobaze da Seeswavla, Tu ra rols TamaSoben es adamianebi —<br />

romelTa didi nawilic usaxlkaroa, zogi narkomani, zogic cixidan axali<br />

gamosuli — qalaqis am ubnis cxovrebaSi. mitCeli Seecada daaxloveboda da<br />

damegobreboda hasans, da es erT-erTi Tavisi yofili kurselis meSveobiT<br />

moaxerxa, romelic hasanis wignebis xSiri myidveli aRmoCnda.<br />

rogorc dunieri aRniSnavs, Tavidan hasani Zalian skeptikurad Sexvda mis<br />

ideas — pirvel rigSi imitom, rom dunieris gegma iTvaliswinebda Savakniani quCis<br />

movaWreebis gverdiT muSaobas, maSin rodesac quCaSi muSaoba TavisTavad ar iyo<br />

usafrTxo saqmianoba, miT umetes ki dunierisTvis — ebrauli warmoSobis<br />

TeTrkaniani profesorisTvis, romlis garegnobac da aqcentiT maSinve<br />

gamoyofda mas quCis movaWreebs Soris, romelTa umravlesobasac afroamerikeli<br />

mamakacebi Seadgendnen.<br />

miuxedavad amisa, dunieri TandaTan Caeba dakvirvebaSi, romelic saerTo<br />

jamSi TiTqmis 7 wels gagrZelda — radgan is sxva qalaqSi aswavlida universitetSi,<br />

dunieri mxolod ardadegebis periodSi axerxebda dakvirvebis ganxorcielebas,<br />

ise rom, Tu SeiZleba iTqvas, misi kvleva sezonur xasiaTs atarebda.<br />

dunierma hakimi 1992 wels gaicno da nel-nela dauaxlovda mas. hakimma is sxva<br />

quCis movaWreebs gaacno da dunierma daiwyo muSaoba maT damxmared — is Tvals<br />

adevnebda movaWreebis magidebs, rodesac isini sxvagan midiodnen; mohqonda yava;<br />

yidulobda da yidda saqonels. 1996 wlis zafxulSi, Semdgom ki 1997 wlis<br />

zafxulSi da Semodgomaze man Jurnalebis gamyidvlad imuSava; 1998 wlis<br />

zafxulSi regularulad midioda xolme “saitze” dReSi ramdneime saaTiT, xolo<br />

1999 wlis martSi, rodesac misi kvleva TiTqmis ukve dasrulebuli iyo, kidev 2<br />

kviris manZilze imuSava sruli datvirTviT rogorc quCis movaWrem 77 .<br />

Tavad dakvirvebis adgili (Greenwhich Village) niu-iorkis erT-erT yvelaze<br />

Tavisufal, garkveulwilad bohemur raionad iTvleba, sadac uamravi mxatvari,<br />

mwerali, sqesobrivi umciresobebis warmoamdgeneli cxovrobs. aqvea ramdenime<br />

umaRlesi saswavlebeli — niu-iorkis universiteti (NYU), New School University, ise<br />

rom am ubanSi bevri studenti da profesori cxovrobs. es xels aZlevs quCis<br />

gamyidvlebs — am ubnis mosaxleoba maT Zveli wignebiT da JurnalebiT amaragebs;<br />

amasTan, gamyidvlebi Tavad eZeben gadasayrelad gamzadebul nivTebSi wignebs da<br />

Jurnalebs.<br />

Tavdapirvelad dunieri mxolod hasans da mis saqmianobas akvirdeboda; wignis<br />

pirveli variantic mxolod hasans exeboda — mas “hasanis magida” erqva (“Hassan’s<br />

Table”; es saTauri garkveulwilad dunieris pirveli wignis saTauris — “Slim’s<br />

Table” — gamoZaxili iyo). dunierma es varianti hasans waakiTxa, da swored am<br />

ukanasknelma CaTvala, rom kvleva usamarTlod iyo fokusirebuli mxolod masze;<br />

man urCia duniers, Tavis <strong>kvlevaSi</strong> Jurnalebis gamyidvlebic CaerTo.<br />

kvlevis Catarebis procesSi dunieris ZiriTad “iaraRs” warmoadgnenda<br />

magnitofoni, romelic faqtiurad mTeli dRis manZilze CarTuli iyo. dunieri<br />

cdilobda, yvelaferi Caewera —gamyidvlebis saubrebi erTmaneTs Soris, maTi<br />

76 Mitchel Dunier. 2001. Op. cit. P. 21.<br />

77 Ibid. P. 11.<br />

66


saubrebi myidvelebTan. amasTan, dunieri maqsimalurad cdilobda gaekeTebina im<br />

dialogebis mokle Canawerebi (jotted notes), romlebis momswrec is xdeboda. rogorc<br />

Tavad dunieri aRniSnavs, es gansakuTrebiT mniSvnelovania iseT viTarebaSi,<br />

rodesac erTi kulturis an rasis warmomadgneli ikvlevs sxva kulturis da rasis<br />

warmoadgenlebs. “kulturis mniSvneloba garkveulwilad enaSia Caqsovili, da<br />

SeuZlebelia kulturis gageba sxva kulturis warmomadgenlis mier imis gareSe,<br />

rom yuradReba daeTmos sityvebisa da winadadebebis, maTi Tanamimdevrobis<br />

SerCevas” 78 . amasTan, dunieri aRniSnavs, rom magnitofons SesaZloa garkveuli<br />

zegavlena moexdina in<strong>for</strong>mantebze — rodesac ici, rom Seni saTiTao sityva<br />

fiqsirdeba, Sen Zalauneburad cdilob, akontrolo sakuTari saubari, Tavi<br />

aarido zogierT Temas da ar iyo zedmetad gulaxdili. magram, dunieris TqmiT,<br />

magnitofonma SeZlo is, rac yvelaze mTavari iyo — trotuarze mimdinare<br />

cxovrebis dafiqsireba. Cawerili dialogebis Seswavlis mizniT dunierma saubris<br />

specialur analizs mimarTa (conversational analysis), raTa gamoekveTa urTierTobis<br />

garkveuli strategiebi.<br />

imisaTvis, rom rac SeiZleba sruli in<strong>for</strong>macia Seekriba, dunierma Caatara<br />

interviuebi ZiriTad in<strong>for</strong>mantebTan, gaesaubra wignebisa da Jurnalebis<br />

myidvelebs, moinaxula da interviuebi Caatara niu-iorkis im organizaciebis<br />

xelmZRvanelebTan, romlebic qalaqis raionebis keTilmowyobisaTvis ibrZvian da<br />

zRudaven usaxlkaroebs (da usaxlkaro quCis movaWreebs) TaviaanTi raionebis<br />

teritoriebze; gaicno da interviu CamoarTva im adamians, vinc dawera kanoni<br />

quCaSi beWvdiTi produqciiT vaWrobis Sesaxeb. dunierma aseve Caatara interviuebi<br />

axlomdebare kafeebisa da maRaziebis mepatroneebTan, raTa daedgina, Tu<br />

ra azris arian quCis movaWreebis Sesaxeb maT maxloblad momuSave adamianebi.<br />

imis saCveneblad, Tu ramdenad gansxvavebuli SeiZleba iyos damokidebuleba<br />

quCaSi momuSave adamianebis mimarT maTi <strong>socialur</strong>i, ekonomikuri da rasobrivi<br />

maxasiaTeblebidan gamomdinare, dunierma, agreTve Caatara Taviseburi sakontrolo<br />

dakvirveba iqve maxloblad, ramdenime kvartalis moSorebiT momuSave<br />

naZvis xeebiT movaWreTa TeTrkanian ojaxze.<br />

es naZvis xeebi yovel zamTars Camoaqvs niu-iorkSi erT ojaxs vermontis<br />

Statidan; isini TeTrkanianebi arian; isini noembris bolos Camodian niu-iorkSi<br />

da Sobamde rCebian. mTeli am periodis manZilze maT manqanis misabmelSi uwevT<br />

cxovreba, sadac arc abazanaa da arc tualeti. magram maT moaxerxes<br />

daemyarebinaT imdenad kargi urTierToba ubanSi mcxovreb xalxTan, rom isini maT<br />

uflebas aZleven, maTi abazanebiT isargeblon, xolo rodesac qalaqgareT midian,<br />

binis gasaRebsac ki utoveben naZvis xeebiT movaWreebs. aseTi keTilmosurne<br />

damokidebuleba radikalurad gansxvavdeba im damokidebulebisgan, rasac<br />

mosaxleoba iCens wignebiT da JurnalebiT quCis movaWreebis mimarT; Zalauneburad<br />

ibadeba kiTxva, Tu ratom xdeba ase. dunieris azriT, amas SeiZleba<br />

ramdenime axsna hqondes — is, rom naZvis xeebiT movaWreebi TeTrkanianebi da<br />

saSualo klasis warmomadgenlebi arian; is, rom isini bavSvebTan erTad arian<br />

Camosulebi, bavSvebi ki yovelTvis met TanagrZnobas iwveven; sxva mizezebi<br />

SeiZleba ukavSirdebodes im garemoebas, rom bevri quCis movaWre an nasamarTlevia,<br />

an narkomani/yofili narkomani, rac afrTxobs mosaxleobas; yovelive<br />

amasTan erTad, zog maTgans sakmaod gamomwvevad uWiravs Tavi, rac, ra Tqma unda,<br />

ar iwvevs mosaxleobis simpaTiebs.<br />

dunieri Tvlis, rom jeims vilsonis da jorj kelingis Teoria, romelic<br />

cnobilia rogorc “Camtvreuli fanjrebis Teoria”, quCaSi momuSave wignebisa da<br />

Jurnalebis gamyidvlebTan dakavSirebiT ar marTldeba. es Teoria amtkicebs, rom<br />

Tu romelime ubnis binebSi Camtvreulia fanjrebi da quCebSi matulobs nagavi,<br />

mosaxleobas eqmneba STabeWdileba, rom aravis ar adardebs da aravis ar<br />

ainteresebs, Tu ra xdeba am ubanSi; Sesabamisad, am ubanSi matulobs danaSauli,<br />

mosaxleoba cdilobs sxva ubnebSi gadavides sacxovreblad; saboloo jamSi es<br />

yvelaferi iwvevs kriminogenuli mdgomareobis gauaresebas da ubanSi cxovrebis<br />

donis dacemas.<br />

78 Ibid. P. 339.<br />

67


am Teoriis gavlenis Sedegad aSS-s policiam gaamkacra damokidebuleba<br />

naklebad seriozuli sazogadoebrivi wesrigis danaSaulebebisadmi — maTxovrebisadmi,<br />

mTvralebisadmi, xulignebisadmi da a.S. aseTi midgomis farglebSi<br />

policia quCis movaWreebic wesrigis damrRvevebad aRiqvams da yvelanairad<br />

cdilobs maTi saqmianobis SezRudvas.<br />

dunieri ki cdilobs daamtkicos, rom quCis gamyidvlebis magaliTma bevr<br />

cixidan gamosuls uCvena, rom SeiZleboda fulis patiosnad Sovna — anu, quCaSi<br />

muSaoba <strong>socialur</strong>i reabilitaciis funqcias asrulebs.<br />

rogorc dunierma kvlevis Sedegad daadgina, erTi SexedviT erTmaneTis<br />

msgavs quCis gamyidvlebs Soris sakmaod mkacri ierarqia arsebobs; maT Soris<br />

ganawilebulia rolebi da funqciebi. aq arian “adgilis damkaveblebi”, anu<br />

adamianebi, romlebic yvelaze adre modian da ikaveben savaWro adgils, Semdeg ki<br />

“yidian” mas 20-50 dolarad; aq arian “momtanebi” — adamianebi, romlebsac moaqvT<br />

Senaxuli saqoneli sawyobebidan da amisaTvis garkveul gasamrjelos iReben;<br />

“magidaze Tvalis damWerebs”, romlebic xSirad iqve axlos mdgomi maTxovrebi an<br />

sxva gamyidvlebi arian, Tvali uWiravT ama Tu im saqmeze wasuli gamyidvlis<br />

magidaze, raTa policiam misi konfiskacia ar moaxdinos 79 , da a.S.<br />

dunieri cdilobs daamtkicos, rom quCis movaWreebi “sajaro figurebi” (public<br />

character) arian, romlebic awesrigeben cxovrebas da sazogadoebrivi kontrolis<br />

funqciasac asruleben.<br />

“sazogadiebrivi figurebis” koncefcia cnobil <strong>socialur</strong> mecniers, jein<br />

jeikobss (Jane Jacobs) ekuTvnis, romelmac jer kidev 1961 wels gamosca wigni “didi<br />

amerikuli qalaqebis sikvdili da sicocxle” (“Death and Life of Great American Cities”),<br />

sadac is grinviC vilijis ubanSi ganxorcielebuli dakvirvebebis safuZvelze<br />

saubrobs Tanamedrove qalquri cxovrebis Sesaxeb:<br />

“trotuaris <strong>socialur</strong>i cxovreba bevrad aris damokidebuli maTze, visac<br />

SeiZleba TviTdaniSnuli sajaro figurebi vuwodoT. sajaro figura aris nebismieri<br />

adamiani, visac xSiri kontaqti aqvs mraval adamianTan da vinc sakmarisad<br />

aris dainteresebuli imiT, rom sakuTari Tavi sajaro figurad warmoaCinos. sajaro<br />

figuras ar unda hqondes raime gansakuTrebuli niWi an sibrZne, raTa Tavisi<br />

funqciebi Seasrulos — Tumca mas xSirad aqvs es Tvisebebi. misi mTavari<br />

kvalifikacia isaa, rom is aris sajaro, rom is esaubreba bevr sxvadasxvanair<br />

adamians. amgvarad xdeba axali ambebis gavrceleba, rac trotuaris mizania” 80 .<br />

jein jeikobsi sajaro figurebad miiCnevs maRaziis gamyidvlebs, mcire<br />

biznesis mepatroneebs, romlebsac “Tvali uWiravT quCaze”. dunieris azriT,<br />

swored aseT funqcias asruleben wignebiT da JurnalebiT quCis movaWreebi — maT<br />

utoveben sagazeTo jixurSi motanil gazeTebs, isini yuradRebas aqceven maT<br />

maxloblad gaCerebul manqanebs, isini esaubrebian ubnis macxovreblebs, da a.S.<br />

Tavis kvlevis meTods mitCel dunieri “diagnostikur eTnografias” uwodebs.<br />

“rodesac me davbrundi me-6 avenueze, raTa memuSava rogorc Jurnalebis<br />

gamyidvels, me jer kidev ar mqonda Camoyalibebuli zusti kvleviTi SekiTxva” 81 , —<br />

ambobs dunieri. miT umetes, kvlevis sawyis etapze mas ar hqonia Teoria, romlis<br />

Semowmebasac apirebda. amitom is cdilobda yuradReba gaemaxvilebina quCaSi<br />

mimdinare koleqtiur saqmianobaze; rogor xdeboda saqonlis moZieba, rogori<br />

urTierToba iyo gamyidvlebsa da myidvelebs, gamyidvlebsa da policielebs<br />

Soris, da a.S. “is, rom me ar mqonda gakrveuli kvleviTi SekiTxva Cemi kvlevis<br />

dawyebisas, SeiZleba ewinaaRmdegebodes imas, rac sociologiaSia miRebuli.<br />

miuxedavad amisa, me sxvanairi Sexeduleba maqvs. xSirad <strong>socialur</strong> mecnierebebSi,<br />

gansakuTrebiT ki <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis dros, rodesac monacemTa didi raodenoba<br />

moipoveba, kvlevis dizaini monacemebis Segrovebis Semdeg gamoikveTeba xolme.<br />

79 kanonis Tanaxmad, policies ufleba aqvs im magidis konfiskacia moaxdinos, romelic<br />

upatronod dgas trotuarze.<br />

80 Mitchel Dunier. 2001. Op. cit. P. 6.<br />

81 Ibid. P. 340-341.<br />

68


Cemi ideebi Camoyalibda imis safuZvelze, Tu ras vxedavdi da ra mesmoda<br />

quCaSi” 82 .<br />

rogorc CarTul damkvirvebels, duniers unda SeemCnia da yuradReba<br />

gaemaxvilebina iseT movlenebze, romlebic sxvebs umniSvnelod eCveneboda. metic<br />

— imis wyalobiT, rom mas TiTqmis mTeli dRis ganmavlobaSi CarTuli hqonda<br />

magnitofoni, kasetebis mosmenisas is afiqsirebda iseT momentebs, romlebic<br />

gamorCa anda ar CaTvala mniSvnelovnad uSualod dakvirvebis dros. “CarTuli<br />

dakvirvebis dros kvleviTi SekiTxvebi savele samuSaoebis Catarebisas ibadeba.<br />

magaliTad, me ar SemeZlo meTqva marvinisTvis da ronisTvis 83 , rom mainteresebda<br />

imis Seswavla, Tu rogor esaubreba ramodenime mamakaci (romelic quCaSi vaWrobs<br />

— T.z.) Camvlel qalebs, imitom rom me ar vicodi, rom es sakiTxi wamoiWreboda.<br />

aseve, me srulebiT ar vicodi, Tu damainteresebda dRevandeli trotuaris<br />

cxovrebis Sedareba im periodTan, rodesac jein jeikobsi werda Tavis wigns. me<br />

viyavi iq, raTa ubralod mewarmoebina dakvirveba da gamekeTebina Canawerebi, da me<br />

vTxovdi im adamianebs, romlebic quCaSi muSaobdnen, rom CemTvis amis neba<br />

daerToT” 84 .<br />

dunierma es nebarTva miiRo, Tumca is bolomde ar iyo darwmunebuli, rom<br />

quCis movaWreebi endobodnen da “Tavisianad” miiCnevdnen mas. is aRiarebs, rom<br />

quCis movaWreebs sxvadasxva motivi amoZravebdaT, rodesac maT masTan<br />

TanamSromlobaze Tanxmoba ganacxades: “zogierT gamyidvels ... ubralod<br />

undoda, rom iq vyofiliyavi rogorc cotaodeni xurdis da sesxebis wyaro, ...<br />

kidev ramodenimem ki CemTan saqmis daWera imitom gadawyvita, rom daweriliyo<br />

wigni am ubnis da maT Sesaxeb. magram Cemi mxridan gulubryvilo iqneboda mefiqra,<br />

rom me vicodi, Tu ras fiqrobdnen isini, rom isini mendobodnen, an “Tavisianad”<br />

mTvlidnen, rasac ar unda niSnavdes es” 85 .<br />

adamianebi ficis qveSac ityuebian, miT umetes mkvlevars ara aqvs aranairi<br />

garantia, rom in<strong>for</strong>manti mas srul WeSmaritebas etyvis. amitomaa, rom dunieris<br />

kvlevisTvis damaxasiaTebelia mokvleuli masalis gadamowmebis mcdeloba —<br />

yovelTvis, rodesac es SesaZlebeli iyo. magaliTad, dunierma gadaamowma misi<br />

in<strong>for</strong>mantebis biografiis faqtebi (marTla hqonda Tu ara hasans damTavrebuli<br />

rutgersis universiteti? marTla miatova Tu ara ronma Tavisi sacxovrebeli<br />

bina, rodesac umuSevari darCa? marTla zrunavda Tu ara merdiki Tavis<br />

SviliSvilze da a.S.); Seiswavla quCaSi beWvdviTi produqciiT vaWrobis kanonis<br />

evolucia; rodesac es SesaZlebeli iyo, iyenebda mraval mowmes, da a.S.<br />

kvlevis warmoebis procesSi dunieri im daskvnamde mivida, rom imisaTvis,<br />

raTa mkvlevarma warmatebuli kvleva Caataros, ar aris aucilebeli, rom<br />

aqtorebma is “Tavisianad” miiCnion — sakmarisia, rom mkvlevars hqondes<br />

dakvirvebis saSualeba; rac ufro mniSvnelovania, is unda akvirdebodes iseT<br />

<strong>socialur</strong> struqturas, sadac meordeba garkveuli moqmedebebi da situaciebi.<br />

magaliTad, Tu ojaxSi damokidebuleba meuRleebs Soris arc Tu idealuria,<br />

droTa ganmavlobaSi Cven aucileblad gavxdebiT Cxubis an usiamovnebis mowmeni —<br />

ra Tqma unda, es konkretuli Cxubi SeiZleba sul sxva ramis gamo iyos gamowveuli<br />

da sul sxva <strong>for</strong>mebi miiRos, vidre maT Soris Cxubis wina SemTxvevam, magram TviT<br />

aseTi faqtis sixSiremac SeiZleba miuTiTos imaze, Tu ramdenadaa gamwvavebuli<br />

urTierTobebi; anda, Tu romelime dawesebulebaSi farTodaa gavrcelebuli<br />

korufcia, didia imis albaToba, rom Cven aucileblad SeveswrebiT aseT faqts.<br />

miuxedavad amisa, CarTuli dakvirvebis Catarebisas mainc sasurvelia, rom<br />

mkvlevari maqsimalurad iyos “saitze”, radgan arsebobs unikaluri SemTxvevebic,<br />

romlebic aRar meordeba da romlebsac SeiZleba gadamwyveti mniSvneloba<br />

hqondes kvlevis warmatebisTvis. magaliTad, masala, romelic dunieris kvlevis<br />

erT-erT umniSvnelovanes Tavs daedo safuZvlad (“Soba me-6 avenueze”), sruliad<br />

SemTxveviT iqna Segrovebuli. Soba dRes, rodesac dunieri ar apirebda kvlevis<br />

Catarebas, man gauara hakims, raTa kinoSi wasuliyvnen. aRmoCnda, rom erT-erT<br />

82 Ibid. P. 341.<br />

83 dunieris in<strong>for</strong>mantebi.<br />

84 Mitchel Dunier. 2001. Op. cit. P. 335.<br />

85 Ibid. P. 338-339.<br />

69


quCaSi policiam ubrZana movaWres, aelagebina Tavisi saqoneli, winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi mas konfiskaciiT daemuqrnen. dunierma gadawyvita Seemowmebina,<br />

policia mis mimarTac iseTive zomebs mimarTavda Tu ara. man gaSala magida imave<br />

adgilas da daeloda policiis gamoCenas — sabednierod, mas Tan hqonda Tavisi<br />

magnitofoni da SeZlo Caewera policiasTan saubari, Semdeg ki gaaanalia, Tu ra<br />

gavlenas axdens rasa da <strong>socialur</strong>i mgomareoba imaze, Tu rogor eqceva policia<br />

adamianebs.<br />

swored dunieris dakvirvebis arasistematurobam ganapiroba is, rom aseTi<br />

xangrZlivi savele muSaobis miuxedavad, kritikosebi dunieris kvlevis erT-erT<br />

mTavar naklad miiCnevdnen imas, rom mas ar hqonda SesaZlebloba, 24 saaTis<br />

manZilze dakvirveboda Tavisi in<strong>for</strong>mantebis cxovrebas da saqmianobas. rogorc<br />

wesi, is maT weliwadSi ramdenime Tvis manZilze xedavda; xvdeboda diliT da<br />

Sordeboda saRamoTi, Tumca maTTan erTad wignebiT da JurnalebiT vaWrobasTan<br />

dakavSirebul sxvadasxva saqmianobaSi monawileobda — magaliTad, mouwia<br />

saqmeebis garkveva policiasTan, rodesac policielebma magidebis aReba<br />

moiTxoves; gahyva Tavis in<strong>for</strong>mantebs gadasayrelad gamzadebuli nivTebidan<br />

gasayidad gamosadegi wignebis da Jurnalebis amosarCevad, da a.S.<br />

mainc, dunieris kvleva warmatebulad unda CaiTvalos; es warmateba, hasanis<br />

azriT, iman ganapiroba, rom mitCels mosmenis unari hqonda — is ar axvevda Tavis<br />

azrs Tanamosaubreebs, aramed cdilobda gaerkvia, Tu ratom iqceoda esa Tu is<br />

adamiani ise, rogorc is iqceoda, amasTan, mas Tavad am adamianis axsna<br />

ainteresebda. “quCa mainc quCaa, — ambobs hakim hasani. — es ar unda dagaviwydeT.<br />

mitCi amas maSinve mixvda. mas ar ucdia moeCvenebina Tavi sxva adamianad, vidre is<br />

sinamdvileSi iyo: adamiani da sociologi, romelic cdilobda Caswvdomoda Cveni<br />

cxovrebis azrs” 86 .<br />

metic, hasani ambobs, rom dunieris midgoma kvlevisadmi ar gamomdinareobda<br />

paradigmidan “mecnierma yvelaze ukveT icis”, aramed mas axasiaTebda <strong>socialur</strong>i<br />

mecnieris mondomeba, moesmina sxvebisTvis 87 .<br />

rekomendebuli literatura:<br />

1. Mitchel Dunier. 2001. Sidewalk. New York: Farrar, Strauss and Giroux.<br />

2. Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld, and Hans Zeisel. [1971.] Marienthal: The Sociography of an<br />

Unemployed Community. Chicago: Aldine - Atherton.<br />

3. Robert K. Yin. 2002. Applications of Case Study Research. Second edition. Sage Publications.<br />

86 Ibid. P. 325<br />

87 Ibid. P. 327. ukve ramdenime welia, rac hakim hasani quCaSi aRar vaWrobs — is niu iorkis<br />

erT-erT saxelmwifo universitetSi muSaobs (Director of the Metropolitan Institute at MCNY,<br />

Metropolitan College of New York).<br />

70


Tema 6.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis eTika<br />

<strong>socialur</strong>i kvleva yovelTvis respondentebis, anu Cveulebrivi moqalaqeebis<br />

monawileobiT tardeba, misi Sedegebi ki arcTu iSviaTad mniSvnelovan gavlenas<br />

axdens sazogadoebriv cxovrebaze. amitom <strong>socialur</strong>i mecnierebis yvela dargis<br />

warmomadgeneli profesiuli organizaciebis erT-erTi umTavresi moTxovnaa<br />

gamokvlevebis warmarTvisas mTeli rigi eTikuri principebis dacva, romlebic<br />

respondentTa da farTo sazogadoebis uflebebsa da interesebs icavs da<br />

romlebic profesiuli eTikis kodeqsebSia gaerTianebuli.<br />

eTikis kodeqsi profesiuli saqmianobis principebis krebulia, romelic ama<br />

Tu im profesiis zneobriv Rirebulebebs gamoxatavs. rogorc wesi, is asaxavs<br />

idealur warmodgenebs ama Tu im profesiis Sesaxeb. saerTo azris Tanaxmad,<br />

profesiuli moralis normebis SemuSaveba ama Tu im profesiuli jgufis warmomadgenlebis<br />

mier maTi sazogadoebrivi pasuxismgeblobis gacnobierebisa da<br />

aRiarebis Sedegia. mniSvnelovania, rom profesiuli eTikis normebis aRiareba am<br />

profesiis warmomadgenlebis mier xdeba nebayoflobiT, vinaidan isini afaseben am<br />

profesiul gaerTianebaSi wevrobas; profesiuli eTikis moTxovnebi maT<br />

internalizebuli aqvT profesiuli momzadebis Sedegad.<br />

eTikis kodeqsebi xSirad ganixileba rogorc qveyanaSi arsebuli samarTlebrivi<br />

normebis gavrcoba ama Tu im profesiuli saqmianobis gaTvaliswinebiT, Tumca<br />

Tavad eTikis kodeqsebi samarTlebriv dokumentebs ar warmoadgenen — isini<br />

ufro farTo xasiaTisa da Sinaarsisaa, vidre iuridiuli dokumentebi. amasTan,<br />

gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom vercerTi profesiuli kodeqsi ver SeZlebs,<br />

SesaZlo situaciebis sruli speqtri moicvas.<br />

aSkaraa, rom nebismieri <strong>socialur</strong>i kvlevis warmateba damokidebulia<br />

sazogadoebis keTilganwyobaze mkvlevrebis mimarT, respondentebis ndobaze<br />

interviuerebisa da gamokvlevis organizatorebisadmi, maT rwmenaze, rom kvleva<br />

tardeba keTilsindisierad, obieqturad, sazogadoebrivi interesebis dacviT da<br />

rom daculi iqneba respondentTa konfidencialoba. eTikis kodeqsis mizania,<br />

aamaRlos <strong>socialur</strong>i kvlevebis sazogadoebrivi prestiJi, gaaZlieros ndoba am<br />

tipis saqmianobis mimarT da misi warmarTvisaTvis maqsimalurad xelsayreli<br />

pirobebi Seqmnas.<br />

<strong>socialur</strong> mecnierebebSi eTikuri standartebis sistematuri SemuSaveba XX<br />

saukunis 50-ian wlebSi daiwyes sxvadasxva qveynis profesiulma gaerTianebebma.<br />

dRes es gaerTianebebi xSir SemTxvevaSi transnacionalur xasiaTs atarebs da<br />

sxvadasxva qveynis warmomadgenel mkvlevrebs aerTianeben.<br />

eTikuri normebis SemuSaveba da maTi SeZlebisdagvarad farTod danergva<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebis profesiuli gaerTianebebis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

misiaa. yvela aseT asociaciaSi gaerTianebis aucilebel pirobas warmoadgens<br />

kandidatis mier asociaciis eTikuri kodeqsis normebis aRiareba da miReba.<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebis profesiuli kodeqsis normebis Seswavlis mizniT Cven<br />

dawvrilebiT ganvixilavT or aseT dokuments — saerTaSoriso savaWro palatis<br />

(ICC) da sazogadoebrivi azrisa da sabazro kvlevis evropuli kavSiris (ESOMAR)<br />

sabazro da <strong>socialur</strong>i kvlevis praqtikis erTobliv kodeqss 88 da amerikis<br />

sociologiuri asociaciis (ASA) eTikis kodeqss 89 .<br />

dRes ukve danamdvilebiT SeiZleba imis Tqma, rom <strong>socialur</strong>i kvlevis eTikuri<br />

standartebi sayovelTaod aRiarebuli normebisagan Sedgeba, romelTa dacvasac<br />

yvela mkvlevari Tavis movaleobad miiCnevs. yvela profesiuli kodeqsi Seicavs<br />

e.w. saerTo principebs, rogorebicaa: profesiuli kompetenturoba, patiosneba,<br />

88 ICC/ESOMAR International Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice. ICC/ESOMAR, 1995.<br />

kodeqsis naxva SeiZleba agreTve ESOMAR-is veb-gverdze: www.esomar.nl.<br />

89 Code of Ethics and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics. American<br />

Sociological Association, 1999. kodeqsi SegiZliaT ixiloT agreTve amerikis sociologiuri<br />

asociaciis veb-gverdze: www.asanet.org.<br />

71


espondentebis uflebebisa da Rirsebis pativiscema; pasuxismgebloba sazogadoebis<br />

winaSe, da sxv.<br />

profesiuli normebis dayofa mizanSewonilia ramdenime jgufad, gamomdinare<br />

iqidan, Tu romeli <strong>socialur</strong>i jgufis interesebis dacvis mizniTaa SemuSavebuli<br />

eTikuri moTxovnebis esa Tu is jgufi. am TvalsazrisiT, gamoiyofa eTikuri normebi,<br />

romlebic icavs (a) respondentebis, (b) damkveTebis da (g) farTo sazogadoebis<br />

interesebs. profesiuli kodeqsebis erT-erTi mTavari daniSnulebaa,<br />

gansazRvros mkvlevarTa pasuxismgebloba am sami jgufis mimarT.<br />

a. respondentTa uflebebi<br />

eTikis kodeqsebi gansakuTrebul yuradRebas uTmoben respondentTa<br />

uflebebis dacvas. es gasagebicaa — respondentebi kvlevis umTavres obieqts<br />

warmoadgenen. maTi monawileoba <strong>kvlevaSi</strong> damokidebulia maT keTil nebaze, da<br />

Cveni upirvelesi valdebuleba unda iyos uzrunvelvyoT, rom isini ar<br />

dazaraldnen <strong>kvlevaSi</strong> monawileobis miRebis Sedegad.<br />

eTikis kodeqsebis moTxovnebis Tanaxmad, respondentebis monawileoba<br />

gamo<strong>kvlevaSi</strong> nebayoflobiTi unda iyos, mkvlevarma SeZlebisdagvarad unda<br />

miawodos mas sruli in<strong>for</strong>macia gamokvlevis miznebisa da amocanebis Sesaxeb.<br />

respondentTa uflebebis dacvis erT-erTi umniSvnelovanesi valdebuleba,<br />

romelsac mkvlevrebi kisruloben, maTi konfidencialobis dacvaa. xSirad<br />

respondentebi mxolod im pirobiT iZlevian Tanxmobas CvenTan saubarze, Tu maTi<br />

vinaoba ar iqneba gamJRavnebuli, magram, zog SemTxvevaSi, Zalze rTulia maTi<br />

darwmuneba, rom Cven maT konfidencialobas davicavT, vinaidan mkvlevrebisTvis,<br />

rogorc wesi, cnobilia respondentis vinaoba, masobrivi gamokiTxvis Catarebisas<br />

ki interviuerebis muSaobis kontrolis uzrunvelsayofad yovelTvis xdeba<br />

TiToeuli respondentis saxelisa da misamarTis Cawera. mniSvnelovania,<br />

davarwmunoT respondentebi, rom es mxolod gamokvlevis saTanado xarisxiT<br />

Catarebis uzrunvelsayofad xdeba da rom Sedegebis damuSavebis Semdeg maTi<br />

pasuxebi mxolod anonimurad iqneba gamoyenebuli, masobrivi gamokiTxvis<br />

SemTxvevaSi — statistikuri damuSavebis Semdeg.<br />

<strong>socialur</strong>i gamokvlevis zogierTi saxeoba moiTxovs interviuebis Caweras<br />

audio- an videofirze. amisaTvis aseve calke nebarTva gvWirdeba<br />

respondentebisgan, da aqac, iseve rogorc yvela sxva SemTxvevaSi, Cven unda<br />

davarwmunoT respondentebi, rom Camweri mowyobilobebis gamoyenebis<br />

miuxedavad maTi konfidencialoba daculi iqneba.<br />

gansakuTrebiT rTulia respondentTa uflebebis dacva maSin, rodesac<br />

xorcieldeba gaumJRavnebeli dakvirveba; magaliTad, Tu dakvirvebas xalxmraval<br />

adgilas vatarebT, sadac Cveulebriv mravali adamiani iyris Tavs, Cven, ra Tqma<br />

unda, ver gavafrTxilebT yvela adamians, rom isini kvlevis obieqtebi arian.<br />

amitom CarTuli dakvirvebis Catarebisas, eTikis normebi garkveulwilad<br />

specifikur xasiaTs iZens, da sakmaod relativisturi xasiaTisaa; erTaderTi<br />

stabiluri mosazreba, romliTac mkvlevari unda xelmZRvanelobdes, isaa, rom<br />

miRebuli unda iqnes yvela zoma, raTa kvlevam respondentebs raime vneba ar<br />

miayenos. kvlevis angariSidan amoRebuli iyos ara mxolod respondentTa<br />

saxelebi da gvarebi, aramed, agreTve yvela is in<strong>for</strong>macia, romlis mixedviTac<br />

SesaZlebeli iqneba adamianis identificireba.<br />

b. damkveTebis uflebebi<br />

empiriuli gamokvlevebis mniSvnelovani nawili komerciuli xasiaTisaa da<br />

sabazro, politikuri Tu sxva SekveTebis Sesasruleblad tardeba. mkvlevarebs<br />

ara naklebi pasuxismgebloba akisriaT damkveTebTan urTierTobisas, da maTi<br />

movaleobaa, uzrunvelyon, rom TiToeuli gamokvleva damkveTis mier dasmuli<br />

problemebis gadaWris gzebis povnas isaxavdes miznad da yvelaze ufro<br />

optimalur gzebs sTavazobdes damkveTs gamokvlevis gansaxorcieleblad.<br />

mkvlevarisa da damkveTis urTierTobebi gansakuTrebuli xasiaTisaa imdenad,<br />

ramdenadac profesiuli eTikis kodeqsis garda maTi regulireba xdeba agreTve<br />

or mxares Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvelze. magram rogorc ukve<br />

aRvniSneT, eTikis moTxovnebi ufro farTo xasiaTisaa, vidre administraciuli<br />

72


da samarTlebrivi dokumentebi, amdenad eTikis kodeqsebi aregulirebs<br />

mkvlevrisa da damkveTis urTierTobebis im sferoebs, romlebic xelSekrulebebis<br />

miRma rCeba da urTierTpatiosnebisa da urTierTgagebisken, maRali<br />

profesiuli standartebis dacvisaken mouwodebs orive mxares.<br />

g. farTo sazogadoebriobis interesebis dacva<br />

ramdenadac <strong>socialur</strong>i mecnierebis pasuxismgebloba farTo sazogadoebis<br />

winaSe iuridiuli regulirebis obieqts ar warmoadgens, is mTlianad eqceva profesiuli<br />

eTikis farglebSi. miuxedavad amisa, sazogadoebrivi interesebis gaTvaliswineba<br />

sociologebis moRvaweobis Zalze mniSvnelovan sferos warmoadgens.<br />

rogorc amerikis sociologiuri asociaciis eTikis kodeqsSia xazgasmuli,<br />

sociologebi acnobiereben maT profesiul da mecnierul pasuxismgeblobas im<br />

sazogadoebis winaSe, sadac isini cxovroben da muSaoben; isini iyeneben Tavis<br />

codnas, raTa xeli Seuwyon sazogadoebriv keTildReobas. gamokvlevis Catarebisas<br />

isini miznad isaxaven rogorc sociologiuri mecnierebis ganviTarebas,<br />

aseve sazogadoebrivi keTildReobis xelSewyobas. 90<br />

sanqciebi<br />

ramdenadac profesiuli eTikis kodeqsebi iuridiuli dokumentebi ar aris,<br />

maTi normebis damrRvevTa winaaRmdeg ver iqneba gamoyenebuli samarTlebrivi<br />

sanqciebi. arada, eTikis kodeqsis normebis damyareba mxolod mkvlevarTa<br />

keTilganwyobaze da maT mier am normebis didi mniSvnelobis gacnobierebaze<br />

yovelTvis sakmarisi ar aris. amitom, profesiuli sazogadoebebi zrunaven imaze,<br />

rom profesiuli eTikis darRvevis SemTxvevebma SeumCnevlad ar Caiaros da<br />

SeZlebisdagvarad Zvirad daujdes am normebis damrRvevs, vinaidan yoveli aseTi<br />

darRvevis SemTxvevaSi laqa ecxoba yvela mkvlevars, <strong>socialur</strong>i mecnierebis<br />

sazogadoebriv reputacias.<br />

eTikuri kodeqsebis specifikuri bunebidan gamomdinare, maT mier<br />

gaTvaliswinebuli sanqciebic Taviseburi xasiaTisaa. isini did yuradRebas<br />

aqcevs eTikuri normebis darRvevis SemTxvevebis gaxmaurebas profesiul wreSi<br />

da aseTi faqtebis dagmobas kolegebis mier. amasTan, mniSvnelovania imis<br />

aRniSvna, rom nebismieri faqti mxolod im SemTxvevaSi ganixileba rogorc<br />

profesiuli eTikis normebis darRveva, Tu es damtkicebuli iqna, iqamde ki<br />

yvelas mimarT Taviseburi “udanaSaulobis prezumfcia” moqmedebs.<br />

profesiuli eTikis normebis damrRvevTa winaaRmdeg Zalze seriozuli<br />

sanqciebi iqna SemuSavebuli amerikis sociologiuri asociaciis (ASA) mier. am<br />

organizaciis farglebSi muSaobs profesiuli eTikis komiteti, romelic eTikis<br />

normebis darRvevis faqtebs ganixilavs. es komiteti uflebamosilia ASA-s<br />

wevrebis mier, Semdegi saxis sanqciebi gamoiyenos damnaSaveTa mimarT:<br />

a) piradi gafrTxileba. es SedarebiT rbili sanqcia gamoiyeneba im<br />

SemTxvevaSi, Tu darRveva SedarebiT msubuqi iyo da ar gamouwvevia seriozuli<br />

piradi an profesiuli ziani. piradi gafrTxileba, rogorc wesi, werilis saxiT<br />

egzavneba eTikis normebis damrRvevs.<br />

b) sajaro gafrTxilebas im SemTxvevaSi mimarTaven, Tu darRveva seriozul<br />

xasiaTs atarebda. isic SeiZleba werilis saxiT iyos, magram es werili qveyndeba<br />

Sesabamis sain<strong>for</strong>macio saSualebebSi.<br />

g) privilegiebis CamorTmeva. nebismieri sociologiuri asociaciis (maT<br />

Soris ASA-s) wevroba ara mxolod sakmaod maRali statusis niSania, aramed<br />

wevrebisaTvis garkveul profesiul da materialur privilegiebTanaa<br />

dakavSirebuli. amitom am privilegiebis CamorTmeva sakmaod seriozul sasjels<br />

warmoadgens. kerZod, eTikis normebis damrRvevi SeiZleba ar iqnes daSvebuli am<br />

asociaciis mier mowyobil RonisZiebebze; ar iqnes Seyvanili saredaqcio<br />

kolegiebSi; aekrZalos monawileobis miReba asociaciis sxvadasxva komitetebSi<br />

90 Code of Ethics and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics. American<br />

Sociological Association, 1999. P. 4-5.<br />

73


arCevnebSi, ar iqnes ganxiluli misi kandidatura asociaciis wevrebisaTvis<br />

gankuTvnili kvleviTi stipendiebis ganawilebis procesSi da a.S. im sakiTxs, Tu,<br />

kerZod, romeli privilegiebi CamoerTmeva eTikis normebis damrRvevs,<br />

profesiuli eTikis komiteti yoveli konkretuli SemTxvevidan gamomdinare<br />

gadawyvets.<br />

d) asociaciaSi wevrobis Sewyveta ASA-s profesiuli eTikis komitetis<br />

yvelaze seriozuli sanqciaa. aqac, komiteti yvela konkretul SemTxvevaSi<br />

wyvets, Tu ramdeni xniT unda moxdes ama Tu im sociologis wevrobis Sewyveta<br />

ASA-Si da ra pirobiTaa SesaZlebeli am wevrobis ganaxleba momavalSi. sasjelis<br />

yvelaze mZime <strong>for</strong>maa profesiuli sazogadoebis wevrTa rigebidan garicxva, rac<br />

TavisTavad ara mxolod samarcxvinoa, aramed abrkolebs garicxulis Semdgom<br />

profesiul saqmianobas, xels uSlis mas mniSvnelovani SekveTebis mozidvaSi.<br />

kvlevis Sedegebis publikacia<br />

profesiuli normebis specifikuri jgufia moTxovnebi kvlevis Sedegebis<br />

gamoqveynebisadmi masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebebSi. am moTxovnebis<br />

SemuSaveba araprofesiuli publikaciebis momravlebis Sedegad gaxda<br />

aucilebeli. mkvlevrebi sul ufro da ufro xSirad rwmundebodnen, rom<br />

Jurnalistebi, romlebsac ara aqvT Sesabamisi codna, xSirad sakmaod uxeS<br />

Secdomebs uSvebdnen masobrivi gamokiTxvebis an sxva tipis kvlevebis Sedegebis<br />

gamoqveynebisas, am Secdomebs ki Semdeg maTi mkiTxvelebi imeorebdnen. arcTu<br />

iSviaTad Jurnalistur masalebSi daSvebuli Secdomebis gamo kvlevis Sedegebi<br />

Sefasebuli iyo rogorc araswori, es ki arasaxarbielo gavlenas axdenda am<br />

kvlevebis Sefasebaze sazogadoebis mier.<br />

am problemis gadaWris mizniT 1983 wels sazogadoebrivi azrisa da sabazro<br />

kvlevis evropulma kavSirma (ESOMAR) SeimuSava “sazogadoebrivi azris<br />

gamokiTxvebis gzamkvlevi” 91 , romlis mizansac presaSi <strong>socialur</strong>i gamokvlevebis<br />

Sedegebis gamoqveynebisas daSvebuli Secdomebis Semcireba iyo. gansakuTrebuli<br />

yuradReba am kodeqsSi masobrivi gamokiTxvis Sedegebis publikacias eZRvneba,<br />

romlebic yvelaze ufro xSirad Suqdeba masobrivi in<strong>for</strong>maciis saSualebebis<br />

mier. garda imisa, rom es kodeqsi ganixilavs gamokiTxvebis Sedegebis<br />

mniSvnelobas demokratiuli sazogadoebebisaTvis da Jurnalistebisa da<br />

<strong>socialur</strong>i mecnierebebis profesiuli TanamSromlobis Taviseburebebs, aq<br />

warmodginelia praqtikuli rekomendaciebi kvlevis Sedegebze damyarebuli<br />

publikaciebis momzadebasTan dakavSirebiT. ESOMAR-is rCeviT, yvela<br />

publikacias, romelic masobrivi gamokiTxvebis Sedegebs iyenebs, aucileblad<br />

unda axldes meToduri in<strong>for</strong>macia Catarebuli gamokiTxvis Sesaxeb, kerZod:<br />

o romelma kvleviTma organizaciam Caatara gamokiTxva;<br />

o gamokiTxvis Catarebis meTodika (piradi, satelefono, safosto Tu sxva);<br />

o SerCeviTi erTobliobis raodenoba;<br />

o SerCevis reprezentatuloba;<br />

o gamokiTxvis Catarebis TariRebi;<br />

o dasmuli kiTxvebis tipi (Ria, daxuruli Tu naxevraddaxuruli) da maTi<br />

zusti <strong>for</strong>mulireba.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis Sedegad miRebuli in<strong>for</strong>maciis gamoqveynebisas<br />

aucilebelia mkafiod gaimijnos miRebuli Sedegebi da am Sedegebis safuZvelze<br />

Jurnalistebis mier gakeTebuli komentari.<br />

garda amisa, ESOMAR-i urCevs kvleviT organizacias da masobrivi<br />

in<strong>for</strong>maciis organos, dadon xelSekruleba, romelSic ganxiluli iqneba maT<br />

Soris TanamSromlobis pirobebi.<br />

91 Guide to Opinion Polls. E.S.O.M.A.R., 1993.<br />

74


davalebebi:<br />

1. ipoveT internetSi <strong>socialur</strong>i kvlevis eTikis ramdenime kodeqsi (garda<br />

im kodeqsebisa, romlebic am masalaSia miTiTebuli) da SeadareT isini<br />

erTmaneTs maTi detalurobis TvalsazrisiT.<br />

2. gaecaniT publikacias “gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis<br />

mosaxleobaSi izrdeba emigraciis survili” (magaliTi #4). rogor<br />

SeafasebdiT kvlevis Sedegebis gaSuqebis xarisxs?<br />

rekomendebuli literatura:<br />

1. Bruce L. Berg. Qualitative Research Methods <strong>for</strong> the <strong>Social</strong> <strong>Sciences</strong>. Fifth edition. Boston:<br />

Pearson. Pp. 43-73 (“Ethical Issues”).<br />

2. Eric J. Arnould. 1998. “Ethical Concerns in Participant Observation/Ethnography,” in Advances<br />

in Consumer Research 25: 72-74.<br />

3. ICC/ESOMAR International Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice.<br />

http://www.esomar.org/esomar/show/id=65961<br />

4. American Sociological Association. 1997. Code of Ethics. http://www.asanet.org/members/<br />

ecoderev.html<br />

5. American Sociological Association Committee on Professional Ethics. 1997. Policies and<br />

Procedures. http://www.asanet.org/members/en<strong>for</strong>ce.html<br />

75


magaliTi #4.<br />

gamokiTxvam uCvena, rom didi britaneTis mosaxleobaSi<br />

izrdeba emigraciis survili<br />

CNN Italia, 26 agvisto, 2002 w.<br />

londoni (CNN) — isini veRar itanen amindis kaprizebs da cxovrebis siZvires,<br />

zogi — samzareulosac ki. swored esaa ZiriTadi mizezebi, romelTa gamoc<br />

britaneTis moqalaqeebis umravlesobas surs sazRvargareT gamgzavreba — iq,<br />

sadac ufro rbili hava, dabali fasebi da gemrieli samzareuloa.<br />

amaze mowmobs gamokiTxvis Sedegebi, romelic gazeT «deili telegrafis»<br />

SekveTiT Caatara demoskopiurma sazogadoebam YouGov. rogorc gamokiTxulTa 54<br />

procentma ganacxada, SesaZlebloba rom hqondeT isini siamovnebiT<br />

gaemgzavrebodnen sazRvargareT sacxovreblad.<br />

maTTvis yvelze sasurveli qveynebia SeerTebuli Statebi da avstralia,<br />

sadac maT ar dasWirdebaT enobrivi barieris gadalaxva. (evrogaerTianebaSi<br />

britanelebi yvelaze naklebad floben ucxo enebs). rom ara es barieri, maSin<br />

espaneTs da safrangeTs arCevdnen.<br />

ukanaskneli wlebis manZilze britaneTis mosaxleobaSi gaizarda qveynidan<br />

gamgzavrebis survili. msgavsi gamokiTxvis Sedegad, romelic uSualod meore<br />

msoflio omis damTavrebis Semdeg Catarda, gairkva, rom aseTi survili<br />

mosaxleobis 42 procents hqonda. 1975 wels ki es raodenoba 40 procentamde<br />

Semcirda.<br />

umTavresi motivi, ris gamoc mosaxleobas didi britaneTidan gamgzavreba<br />

surs, aris cxovrebis siZvire da SesaZleblobebis nakleboba. havis cvalebadoba<br />

kidev erTi mizezia, romelsac gamokiTxulebi xSirad asaxelebdnen.<br />

ingliselebis mxolod 25 procentma ganacxada, rom axali sacxovrebeli<br />

adgilebis Zebnis mTavari mizezia maTi ukmayofileba erovnuli samzareuloTi.<br />

sxva mxriv, umTavresi, rac maT Sin darCnis survils uZlierebs, ojaxi,<br />

megobrebi, da erovnuli istoriiT gamowveuli siamayis grZnobaa.<br />

76


danarTi #1<br />

korufcia saqarTveloSi 92<br />

fokus-jgufis transkripti<br />

fokus-jgufis Catrebis TariRi: 29 ivnisi, 2004 w.<br />

fokus-jgufis Catrebis adgili: q. Telavi.<br />

fokus-jgufis respondentebis kategoria: studentebi.<br />

SeniSvna:<br />

transkripti fokus-jgufis dros gamarTuli diskusiis dros Cawerili<br />

audio- an videokasetis detaluri gaSifvris Sedegia; masSi unda aisaxos<br />

fokus-jgufis msvlelobaSi gamoTqmuli yvela azri, romlebic SeZlebisdagvarad<br />

sityvasityviT unda iyos gadatanili qaRaldze. aris SemTxvevebi,<br />

rodesac respondenti Cumad laparakobs da misi sityvebis garCeva ver<br />

xerxdeba — maSin transkriptSi Sesabamisi miniSneba unda iyos gakeTebuli. am<br />

magaliTSi, aseT SemTxvevebSi gamoyenebuli kvadratuli frCxilebi.<br />

fokus-jgufis msvlelobaSi gamarTuli diskusiis gaSifvris Sedegad<br />

srulad xdeba respondentTa stilis dacva; dauSvebelia saubris<br />

stilisturi redaqtireba.<br />

zogjer transkripSi miTiTebulia, Tu romel respondents ekuTvnis<br />

yoveli gamoTqmuli azri; vinaidan fokus-jgufis respondentebis vinaobis<br />

gamJRavneba arasodes ar xdeba, respondentebs pirobiTi saxelebiT moixsenieben<br />

xolme. aq moyvanil magaliTSi moyvanilia mxolod jgufis msvlelobaSi<br />

gamoTqmuli azrebi, avtoris miTiTebis gareSe. gamoyofilia mxolod moderatoris<br />

sityvebi.<br />

Cveni saubris Temaa korufcia. saubris procesSi kidev davakonkretebT im<br />

sakiTxebs, romlebsac dRes ganvixilavT ; magram Tavdapirvelad gTxovT<br />

yvelam warvadginoT Tavi.<br />

- ..., 93 studenti.<br />

- ..., agraruli universiteti.<br />

- ..., ucxo enebi 94 .<br />

- ....<br />

- ..., biosamedicino.<br />

- ..., ucxo enebi.<br />

- ..., iuridiuli.<br />

- ..., studenti.<br />

sanam konkretul magaliTebze da konkretul SemTxvevebze gadavalT, jer<br />

SevecadoT cota akademiurad mivudgeT am sakiTxs — Tqveni azriT, rogor<br />

SeiZleba ganvmartoT, ra aris korufcia? am cnebis Teoriuli ganmarteba Tu<br />

gaqvT vinmes?<br />

- gaaCnia, iseT SenobaSi vimyofebiT, rom akademiurad midgoma, albaT, ufro<br />

saWiro iqneba, 95 samecniero doneze. gasarkvevia, korufciaSi ras vgulisxmobT —<br />

es aris marto fulis micema, Tu saCuqaric igulisxmeba, namcxvari... Cemi azriT,<br />

orive igulisxmeba.<br />

- igulisxmeba.<br />

92<br />

fokus-jgufi Catarda Tavisuflebis institutis proeqtis farglebSi “korufcia<br />

saqarTveloSi da misi Sefaseba sxvadasxva profesiuli jgufis warmomadgenlebis<br />

mier”.<br />

93<br />

respondentTa saxelebi gamotovebulia maTi anonimurobis dacvis mizniT.<br />

94 Tumca es ar iyo moderatoris moTxovna, ramdenime respondentma miuTiTa fakulteti,<br />

sadac swavlobdnen.<br />

95<br />

fokus-jgufi Catarda Telavis saxelmwifo universitetis SenobaSi.<br />

77


- korufcia aris, rodesac romelime adgilze mosaxvedrad Tu raRac,<br />

gWirdeba gasamrjelo, rom miitano, da ara is, rac sinamdvileSi saWiroa, codna an<br />

raRac; sinamdvileSi rac ar gaqvs, im kriteriumebs Sen ver akmayofileb da amis<br />

safasurad Sen unda gadaixado raRac...<br />

- Seavso...<br />

- korufcia es aris kanonis gareT momxdari garigeba, rodesac orive mxare<br />

raRac valdebulebas kisrulobs, vTqvaT, erTi mxare kisrulobs raime Tanxis<br />

gaRebas, xolo meore, da ZiriTadad saxelmwifo moxeleze unda gvqondes aq<br />

saubari, kisrulobs raime ukanono qmedebis Sesrulebas am piris sasargeblod.<br />

- mec, albaT, daaxloebiT ase vfiqrob.<br />

korufcia da meqrTameoba erTi da igivea Tu ara?<br />

- ki.<br />

- Cemi azriT, ki.<br />

- ki.<br />

- erTia.<br />

- Cemi azriT, ara, imitom rom meqrTameoba SeiZleba gamoixatos nebismier<br />

pirTan mimarTebaSi, anu es SeiZleba ar iyos saxelmwifo moxele, vTqvaT, da<br />

qrTami miutano kerZo pirs, romelmac ginda rom samsaxurSi migiRos. korufciaze<br />

rodesac vsaubrobT, es aris uSualod saxelmwifo samsaxurSi momxdari movlena,<br />

xolo qrTami SeiZleba gamoixatos kerZo seqtorSic, arasamTavrobo organizaciaSic.<br />

- mainc korufciasTan aris gadajaWvuli.<br />

- magram amas ar SeiZleba davarqvaT, Cemi azriT, korufcia.<br />

- qrTami pirdapir kavSirSia, Cemi azriT, korufciasTan, imitom rom qrTams<br />

iReb, ese igi... Sen xdebi korumpirebuli.<br />

- raRacas ukanonod akeTeb am SemTxvevaSi.<br />

- Tu am gansazRvrebas gamoviyenebT, am SemTxvevaSi ver mivalT korufciamde,<br />

imitom rom, rogorc wesi, igulisxmeba saqarTveloSi qrTami rogorc saCuqari,<br />

anu raime valdebulebis Sesruleba, raime momsaxurebis SemTxvevaSi, rodesac<br />

adamiani madlierebis niSnad uxdida adamians raRacas. gansakuTrebiT, vTqvaT,<br />

notariusebTan mimarTebaSi, vTqvaT, raRac moqmedebas asruleben, xom? moqalaqe,<br />

romelic raime TxovniT mimarTavs, cdilobs rom rame gadauxados, rom is<br />

daayenos pirvel rigSi, an ufro ukeTesad moemsaxuros. es mentalobidanac gamomdinareobs.<br />

- da ar aris, Seni azriT, es korufcia?<br />

- ara, korufcia aris, korufciis erT-erTi Semadgeneli nawilia, magram<br />

mTlianobaSi identuri cnebebi ar aris.<br />

- ara, identuri ar aris, ra Tqma unda.<br />

...-m rom moiyvana magaliTi — rodesac samsaxurSi iReben ara codnis<br />

safuZvelze, aramed imis safuZvelze, Tu vis ras miscem — im SemTxvevaSi, Tu<br />

viRaca gaiZulebs raRaca misce samsaxurSi miRebisaTvis, magram amave dros<br />

ase Tu ise akmayofilebs, Tundac <strong>for</strong>malurad, codnis mxriv arsebul<br />

moTxovnebs — am SemTxvevaSi rasTan gvaqvs saqme?<br />

- esec korufciaa, me Tu mkiTxavT, TviTon im moxelis mimarT, vinc iRebs<br />

fuls, imitom rom is mainc akeTebs amas da arasamarTlebrivad xdeba im mxriv, rom<br />

SeiZleba ufro kargi kriteriumebis, ufro kargi Sefasebis mqone adamiani darCes<br />

gareT.<br />

- cxadia, aseT SemTxvevaSi TviTon im adamianis uflebac irRveva, visac Txoven<br />

[fuls], magram korufciis yvelaze ganmasxvavebeli niSani swored is aris, rom<br />

saxelmwifo moxele TviTon iTxovs “aucilebel” gadasaxads, xolo qrTamis<br />

SemTxvevaSi meqrTame TviTon aris SemTavazebeli.<br />

- dRes-dReobiT, mgoni, qrTamic igivenairad xdeba — eg SeiZleba adre iyo mase,<br />

magram dRes qrTamis micemisas igive movaleobas asrulebs is, rom Sen gTxoven im<br />

qrTams, rom miitano. adre SeiZleba nebayoflobiTi iyo, magram dRes-dReobiT<br />

aRar aris, me mgoni, nebayoflobiTi.<br />

- Tu nebayoflobiTia, maSin es ukve saCuqaria, vTqvaT, madlierebis niSnad.<br />

78


- qrTamis SemTxvevaSi iniciativa modis Seni mxridan, xolo korufciis<br />

SemTxvevaSi iniciativa modis im mxridan.<br />

- Cemi azriT, SeiZleba xmamaRla ar iyos naTqvami, rom ai, Sen raRac momitane,<br />

magram qvecnobierad, farulad miganiSnebs, rom ai, kargi iqneboda, Tu raRacas<br />

momitan.<br />

- ki.<br />

- sityvaze, vTqvaT, romeliRac samsaxurSi gamocxadda raRac konkursi,<br />

SesarCevi, miiRe monawileoba da geubnebian, rom ai, ki, akmayofileb amas, magram<br />

raRac damatebiTi isini unda gaimarTos — Sen atyob, rom giWianureben saqmes, ar<br />

gawyoben — iZulebuli xdebi rom SesTavazo raRac, “pativs gcem, ra”...<br />

- qrTami me mainc sul cudi gagebiT maxsovs, ai “qrTami misca” da...<br />

- ara, kargi gagebiT verc ityvi.<br />

- kargi gagebaa, rodesac pativs gcemen da Sen pativs scem adamians, magas xom<br />

qrTams ver daarqmev?<br />

- qrTami aris korufciis gamomxatveli meTodi.<br />

maSin sxva kiTxva — korufcia SeiZleba aRviqvaT rogorc raRac fuladi<br />

Tanxis an saCuqris miReba, Tu amas sxva <strong>for</strong>mebic aqvs?<br />

- sxva <strong>for</strong>mebic aqvs, ra Tqma unda.<br />

- da bankSi ver Seitan, namdvilad.<br />

- korufcias aqvs yvelanairi <strong>for</strong>ma — swored is aris, rom Sen arasamarTlebrivad<br />

im adamians, vTqvaT, igive rogorc samsaxurTan dakavSirebiT Camovarda<br />

laparaki, TanamSromlad iyvan da nebismieri — amas SeiZleba, uxeSad geubnebi,<br />

parketis dageba undodes an sul sxva raRacis [SekeTeba]; am SemTxvevaSi Sen<br />

raRacis safasurad ukeTeb amas. imiT ki ara, rom is samarTlebrivad sworia, rom<br />

is daimsaxura an raRaca — sxvas toveb TamaSgareT, imitom rom gawyobs im wuTas<br />

Sen am adamianis SemoTavazebuli winadadeba, da mniSvneloba ara aqvs, es ra iqneba.<br />

- amas kanonic aregulirebs, kanonSi aris, rom sajaro pirebs ar SeuZliaT<br />

miiRon saCuqari, romlis fasic aRemateba [800] lars, Tu sworad maxsovs — aris<br />

konkretuli Tanxa miRebuli, anu saCuqarSi igulisxmeba Tanxac da igulisxmeba<br />

nivTic.<br />

- 1000 lari.<br />

- am SemTxvevaSi maSin is moiTxovs sam 400-larians, da Tavisuflad SeuZlia<br />

rom cal-calke aiRos.<br />

- elementarulad ai, nacnobia, kargi, fuls ar gamovarTmev, magram ukve ici,<br />

rom saCuqari Sen unda “ikisro”.<br />

- madlierebis niSnad.<br />

- eg ukve tradiciuli momentia.<br />

- ara! mainc korufciaa.<br />

- korufcias imas ver davarqmevT, rom eqimTan midixar da “banbanerka” migaqvs.<br />

- ara, ra Tqma unda!<br />

- anda, vTqvaT, pativs scem adamians elementarulad adamianuri motiviT da<br />

ara imitom, rom...<br />

- eg vTqvi weRan, qrTams ver daarqmev-Tqo pativiscemas; pativiscema sxvaa,<br />

qrTami sxvaa.<br />

- eg iyo istoriuli winamZRvari qrTamisa.<br />

aris aq vinme, vinc dRes pirvelad gaigo sityva “korufcia”?<br />

- raRac ar mgonia, saqarTveloSi...<br />

- imdenad xSirad ismis dRes-dReobiT, rom ara mgonia.<br />

aris aq vinme, visac ucxo xalxis TandaswrebiT jer ar ulaparakia imis<br />

Sesaxeb, Tu ra aris korufcia da ar gamouTqvia Tavisi azri?<br />

- Sedegebze gvilaparakia, magram korufcia ar gangvimartavs rogorc aseTi.<br />

romeli qveynebia, Tqveni azriT, sadac korufcia Zalian aris<br />

gavrcelebuli?<br />

- es aris ZiriTadad ganviTarebadi qveynebi, Tumca korufciis xarisxi da<br />

79


korufciis masStabi — aq yvela sferoSi midis korufcia, iq ki, SeiZleba...<br />

- aseve CamorCenili qveynebi.<br />

modiT davasaxeloT qveynebi, nu davajgufebT.<br />

- indoeTi mgonia me.<br />

- ruseTi.<br />

- sasomxeTic aseve.<br />

- sasomxeTi, azerbaijani, ruseTi, ukraina. yofili sabWoTa samyaro.<br />

ratom aris am qveynebSi SedarebiT metad gavrcelebuli?<br />

- kanoni ar kanonobs, albaT.<br />

- ufro metad gavrcelebuli ar aris, me mgoni, sasomxeTSi an ruseTSi, magram<br />

sadac marTlaa gavrcelebuli — indoeTSi, vTqvaT.<br />

- moicavs im qveynebs, rasac hqvia “ganviTarebadi”.<br />

- da xalxis donea ufro SeiZleba dabali.<br />

- ara, TviTon saxelmwifo institutebis Camoyalibebis procesi ar aris iq<br />

dasrulebuli, aqedan gamomdinare, TviTon sazogadoebac da, xSir SemTxvevaSi,<br />

saxelmwifo moxeleebic ver acnobiereben, ras niSnavs saxelmwifoSi cxovreba.<br />

meorec, TviTon korufciis sistemazec aris aq saubari, vTqvaT, nebismier<br />

ganviTarebul qveyanaSi, rodesac atyoben, rom raRac sfero eqceva maqsimarulad<br />

CrdilSi, da iq xdeba korufciuli garigeba, cdiloben es gadmoitanon sakanonmdeblo<br />

regulirebis sferoSi, da aq es kultura ar aris xSir SemTxvevaSi.<br />

- imitom, rom, albaT, kanoni ar kanonobs.<br />

- damokidebulia azrisa da sityvis TavisuflebasTan, rac CvenTanac iyo didi<br />

problema.<br />

kargiT. da romelia, Tqveni azriT, qveynebi, sadac korufcia ar aris, an<br />

SedarebiT naklebad aris gavrcelebuli?<br />

- naklebad.<br />

- gacilebiT naklebad.<br />

- evropis TiTqmis yvela qveyana.<br />

- es aris civilizebuli qveynebi.<br />

- amerika.<br />

- me amerikas davasaxelebdi.<br />

- korufcia aris yvela qveyanaSi.<br />

- ara, naklebad.<br />

da ra aris imis mizezi, rom am qveynebSi korufcia naklebadaa<br />

gavrcelebuli?<br />

- ganviTarebulia, kanoni kanonobs.<br />

- iq aris sakanonmdeblo regulireba.<br />

- Zalian did pativs scemen sazRvargareT saerTod, ginda amerikaSi, gind<br />

evropaSi, kanonebs da eSiniaT, imitom rom ician, raRacas rom daaSaveben, ician,<br />

rom marTla daisjebian.<br />

- weRan damaviwyda meTqva, rom kriminogenuli situacia CvenTan da im qveynebSi<br />

[sadac korufcia gavrcelebulia] Zalian dabal donezea, da iq, [sadac korufcia<br />

ar aris gavrcelebuli,] me vfiqrob, ufro maRal donezea. ician, rom Tu es<br />

moxdeba, daisjeba is adamiani, da CvenTan ukve aravis eSinia arafris gakeTebis.<br />

- ho, igive momentia — raRacas Caiden, fuls miitan da morCa.<br />

- eg cxadia, kanonis simkacre imdenad ar gansazRvravs kanonis dacvas,<br />

ramdenadac TviTon sasjelis aucilebloba, anu prevencia am SemTxvevaSi.<br />

- dausjeloba akeTebs amas.<br />

- dausjelobis sindromia saqarTveloSi.<br />

- isic ar dagvaviwydes, rom iseT qveynebSi arsebobs iseTi kanonebi, romlebic<br />

uSualod xels uwyoben korufciis gaRvivebas.<br />

- martiv magaliTs moviyvan — amerikis nebismier universitetSi ratom ar aris<br />

korufciis didi masStabi? elementarulad, yvela gadasaxadi iq aris kanonizirebuli,<br />

anu is ukanono imaSi ar eqceva. aq yvelaferi dauregulirebelia,<br />

80


kanons gareSea, vakuumia sakanonmdeblo.<br />

- unda meTqva is, rom axlandeli axalgazrdobac uwyobs amas efeqturad xels,<br />

imitom rom ukve rom ici, rom amis gareSe ar xdeba, fulis gareSe, an qrTamis<br />

gareSe, da ukve rogor aris, iciT? mcdeloba aRar aris. im dRes erTma amerikelma<br />

Tqva, rom qarTvelebis Cvevaao rom dawyebul saqmes bolomde ar amTavrebeno — da<br />

daaxloebiT hgaqvs, rom dabrkolebas gana gadalaxavs, is fiqrobs, rom modi axla<br />

ukve fuls mivcem, axla ukve daviRale...<br />

- marcxena gzas gamonaxaven.<br />

- Cvenc vuwyobT xels raRac momentSi, me vfiqrob.<br />

- ra Tqma unda!<br />

- da sazRvargareT aravin gadaixdis fuls uswavlelobisTvis, rogorc Cven<br />

vakeTebT, mgoni, amas.<br />

- rogorc yovelTvis, ukuRma varT niWierebi — nebismieri sxva SeiZleba<br />

fiqrobdes problemis gadaWraze, qarTvelma SeiZleba oTxjer meti ifiqros<br />

marcxena mxridan mogvarebaze, mainc moZebnis raRacas.<br />

- da sabolood ver xvdebian, rom uswavleloba ufro Zviri ujdebaT da ufro<br />

cudia qveynisTvis ekonomikuradac da saerTodac.<br />

- cudi kidev is aris, rom adamiani, romelic profesias korufciuli xerxebiT<br />

eufleba, anu romelic, vTqvaT, iqidanve ixdis ukanonod, mere, ra Tqma unda, isic<br />

ukanonod gadaaxdevinebs, rodesac Tanamdebobas daikavebs, anu ukan amoiRebs.<br />

- ho, xelisuflebaSi modis da...<br />

- jaWviviT modis.<br />

Cvens qveyanas davubrundeT. saqarTveloSi korufcia ramdenad aris<br />

gavrcelebuli, Tqveni azriT?<br />

- sakmaod.<br />

- Zalian.<br />

- Zalian gavrcelebulia.<br />

sakmaod Tu Zalian?<br />

- Zalian.<br />

- Zalian.<br />

- me vityodi, katastrofuli masStabiT.<br />

- igives vityodi mec.<br />

- faqtiurad sfero ar arsebobs, sadac korufcia ar aris.<br />

SegiZliaT daasaxeloT sami sfero, sadac korufcia yvelaze Zalian aris<br />

gavrcelebuli? an Tu TvliT, rom erTia aseTi sfero — ki, batono, erTi<br />

daasaxeleT.<br />

- ganaTleba.<br />

- saganmanaTleblo.<br />

- ganaTleba, samarTaldamcavi organoebi...<br />

- saxelisuflo struqturebSi, ganaTlebis sistemaSi, da mesame — damexmareT.<br />

- samarTaldamcav organoebSi.<br />

- es SeiZleba Sevides saxelmwifo struqturebSi.<br />

- es im doneze, rom yvelas TvalSia.<br />

Telavis raionSi igive sami sferoa, Tu aq raime specifikuri situaciaa?<br />

- ara, me mgoni, igive sami gvaqvs.<br />

- mgoni, gamonaklisebi iqneba, magram ZiriTadad igive.<br />

- adgilobrivi TviTmmarTvelobis doneze Tu gadmovitanT xelisuflebis<br />

situacias, maSin igive sami sferoa.<br />

- igive.<br />

- samarTaldamcavebi, saganmanaTleblo da...<br />

saSualod saqarTvelos dones Tu SevadarebT, TelavSi korufcia metad<br />

aris gavrcelebuli, naklebad Tu igivea?<br />

- igivea.<br />

81


- igivea.<br />

- Cemi azriT, igivea.<br />

- aranairad naklebad.<br />

- SedarebiT naklebi SeiZleba iyos.<br />

- iqidan gamomdinare, rom Telavi saqarTvelosTan SedarebiT Zalian pataraa...<br />

- ara, me vityodi piriqiT, TbilisSi ufro, Cemi azriT, naklebia, vidre aq —<br />

patara qalaqia, magram Zalian [gavrcelebulia].<br />

- procentulad Tu aiRebT, am SemTxvevaSi ...<br />

- SeiZleba sadRac naklebi Tanxaa gadasaxdeli, magram Semosavalic naklebia.<br />

- eg aris mTavari, Tu korufcia ra donezea? is aris mTavari, ramdens ixdi, Tu<br />

ra donezea? is xom mainc iRebs am SemTxvevaSi? korufcia is aris, rom iman<br />

SeiZleba — uxeSad ar gamigo — lari aiRos, magram iman xom mainc safasurad<br />

gagikeTa! am wuTas korufciazea laparaki, samarTlebrivi is rom irRveva; aqac<br />

sakmaod irRveva.<br />

- ki, hoda Tanabrad aris procentulad Tu aviRebT.<br />

- nu, Tanabrad.<br />

piradad Tqven Tu gqoniaT Sexeba korufciasTan?<br />

- albaT, yvelas hqonia met-naklebad.<br />

- met-naklebad.<br />

- me SemiZlia vTqva, rom ar mqonia. Tamamad SemiZlia vTqva, rom arasodes ar<br />

mqonia.<br />

- ho, axla mec vfiqrob, ra vici, verafers ver vigoneb.<br />

- qrTami ar mimicia, magram vici, rom...<br />

Tqvens pirad gamocdilebas davubrundebiT , magram manamde — ra aris<br />

korufciis gavrcelebis mizezi saqarTveloSi, ra iwvevs korufcias?<br />

- Cemi azriT, ucodinroba.<br />

- kanonis ucodinroba.<br />

- gaunaTlebloba.<br />

- samarTlebrivi...<br />

- arsebuli mdgomareoba, raSic Cven vcxovrobT, is saSinelebebi, ase vTqvaT,<br />

rac dRes-dReobiT xdeba: ukanonoba...<br />

- es SeiZleba iyos erTi kompleqsi, <strong>socialur</strong>i foni, zogadi <strong>socialur</strong>i foni,<br />

rodesac igive dabali xelfasi aqvT saxelmwifo samsaxurSi da bunebrivia,<br />

sajaro moxeles ar SeuZlia 16 larian xelfasze cxovreba. aqedanac gamomdinareobs,<br />

erTi faqtori SeiZleba es gamovyoT. meore faqtori, TviTon<br />

moqalaqis samarTlebrivi ganaTlebis zedmetad dabali done. mesame faqtoric<br />

SeiZleba arsebobdes am SemTxvevaSi...<br />

- mainc araferi ar Seicvleba.<br />

- mesame faqtoria umTavresi, zogadad saxelmwifoSi ukve sakanonmdeblo<br />

vakuumi, rodesac esa Tu is urTierToba ar regulirdeba kanoniT, aq yovelTvis<br />

iqmneba raRac SezRuduli wre, sadac mimdinareobs es procesi. anu es procesi<br />

rom SeCerdes, es vakuumi unda moispos aucileblad. igive universitetSi,<br />

ganaTlebis sistemaSi, es vakuumebi Zalian bevria.<br />

ganaTlebis sistemaSi konkretulad ra vakuumebia?<br />

- vTqvaT, igive ar aris gansazRvruli studentis da universitetis<br />

valdebulebebi. Cven praqtikulad aranair, rodesac SemovdivarT universitetSi,<br />

<strong>for</strong>malurad Tu iuridiulad ar xdeba gamijvna, ra valdebulebebi aqvs<br />

universitets Cvens mimarT.<br />

- es valdebulebebi wesdebiT aris gansazRvruli.<br />

- ho, wesdebiT aris gansazRvruli, magram sainteresoa, ramdeni icnobs am<br />

wesdebas, xom?<br />

- erTi procenti.<br />

- erTic ara.<br />

Tu aris es wesdeba da Tqven mas ar icnobT, maSin iqneb sxva problemasTan<br />

82


gvaqvs saqme?<br />

- ara, universitetSi rom Semodis studenti, iq unda xdebodes piradi<br />

gasaubreba da uflebebis ganmarteba.<br />

- ki, magram ar xdeba.<br />

- magram me ras viZaxi — TviTon kanoni ukve ar avaldebulebs universitets,<br />

rom [studentis] Semosvlis Tanave, Tavisive iniciativiT...<br />

- anu Tu gainteresebs Seni uflebebi, is getyvis uxeSad: me unda gaswavlo, Sen<br />

unda iswavlo; is arc imas getyvis, rom Tu ar iswavli, fuli gadamixadeo...<br />

- gasagebia, vTqvaT, igive Cvens universitetze rom aviRoT, debulebaSi wlebis<br />

ganmavlobaSi iyo Cadebuli, rom 40% vTqvaT fasiani seqtoridan Semosuli<br />

Tanxebis unda moxmarebodaT studentebs, TviTon universitets, materialurteqikuri<br />

bazis saxiT, xolo 60% leqtorebs xelfasebis saxiT — ar xmardeboda,<br />

martivad imitom, rom mxolod im adamianebs hqondaT es debuleba wakiTxuli, vinc<br />

es miiRo. da sakmaod rTulad mosapovebeli dokumentia dRemde.<br />

sxva mizezebi, sxva mosazrebebi?<br />

- Cemi azriT, SeiZleba cota xmamaRali naTqvami iyos Cemi mxridan, magram<br />

TelavSi, yovel SemTxvevaSi, asea, me ase mgonia, rom Cveni mTavroba da xalxi<br />

erTmaneTTan kavSirSi saerTod ar aris, anu Cven, adamiani laparakobs sul sxva<br />

enaze, mTavroba laparakobs sul sxva enaze, Cvens problemebze ar laparakoben.<br />

mTavrobas xalxi ar irCevs?<br />

- irCevs, magram raRac momentSi isini ...<br />

- <strong>for</strong>malurad irCevs.<br />

- adamianebis azrs isini aRar aqceven yuradRebas imis Semdeg, rac isini<br />

amorCeulebi arian.<br />

- dabali politikuri kulturac aris amomrCevlisa, amas aucileblad unda<br />

gavusvaT xazi, ZiriTadad populisti [politikosebi].<br />

- me ise mgonia, rom xalxi arc cdilobs imis gamosworebas, rac xdeba.<br />

- es yvelaferi modis, Cemi azriT, mainc saboloo jamSi imas vfiqrob, im<br />

doneze midis ukve aqcenti, rom mTavroba, mTavroba — me vfiqrob, yvela<br />

CvenTaganis bralic, imitom rom saganmanaTleblo sistema Zalian dabal donezea,<br />

es SeiZleba imis bralic aris, amis bralic, magram Cven kargad viciT, rom Tu<br />

adamians unda swavla da raRacis miRweva, gadalaxavs im raRac problemebs, magram<br />

kidev viZaxi, rogorc weRan vTqvi, Cven vuwyobT amas xels da Cveni isic aris.<br />

- ki.<br />

- sxvaTaSoris, bibliidan moviyvan, rom codvili is ki ar aris, vinc qrTams<br />

iRebs, Sen codvili xar, rodesac qrTams aZlev. da am SemTxvevaSi — me maqvs<br />

micemuli, vTqvaT, qrTami da me Cems Tavs ufro vTvli am SemTxvevaSi damnaSaved,<br />

vidre imas, vinc aiRo es.<br />

- erTi faqti SemiZlia — dResdReobiT imasac davoben, uxeSad rom SevadaroT,<br />

qaTami ufro adre gaCnda Tu kvercxi; igive situaciaa, meqrTameoba ufro adre<br />

gaCnda Tu TviTon meqrTame? imdenad gadajaWvulia es yvelaferi erTmaneTze,<br />

igive Cvens dRevandel mdgomareobaSi, rom...<br />

- eg marTalia; iyo periodi, roca arc codna, araferi marTla ar fasdeboda,<br />

marTla gareT rCebodi, marTla katastrofa iyo.<br />

axla laparakia am Senobaze, am qalaqze, am qveyanaze Tu ...?<br />

- am Senobazec, am qalaqzec da am qveyanazec. elementarulad, ver Sexval,<br />

gindac codna gqondes, ver Sexval, Tu raRac gadasaxadi ar Seitane<br />

universitetSi; misaReb gamocdebze erTxel CaWra, orjer CaWra, samjer CaWra —<br />

es ukve xdeboda raRac katastrofulad.<br />

axla mase aRar aris?<br />

- me vfiqrob, axla SeiZleba ase iyos, magram mcodnes xmis amoRebis unari da<br />

saSualeba eqneba, odnav mainc rom gaitanos Tavisi simarTle.<br />

- meti aqvs.<br />

- ukve raRas sasikeTo Zvrebi iqneba, ukve raRac testireba, romelic unda<br />

83


iyos misaReb gamocdebze... garkveulwilad aferxebs korufcias.<br />

- meore momentic aris, TviTon saxelmwifoebriv doneze Tu vityviT,<br />

saxelmwifoSi moqalaqem ar icis Tavisi valdebulebebi, ra movaleobebi akisria<br />

saxelmwifos winaSe...<br />

- da ra uflebebi aqvs, arc is ar icis.<br />

- ... da rac mTavaria, ar icis, ra uflebebi aqvs, imitom rom misi uflebebi,<br />

rogorc wesi, gamoixateba saxelmwifos valdebulebebSi.<br />

- ki magram, Cemi azriT, mgoni umetesobas arc unda rom icodes...<br />

- masas, zogadad, ver moTxov amas.<br />

- arc aqvT moTxovnileba.<br />

- gind icode, xom weria xolme, vTqvaT, “icode kanoni, iqnebi daculi” — vici<br />

kanoni — rom, vTqvaT, ar unda gamCxrikon orderis gareSe, — vici, rom is ar aris<br />

sabuTi imisa, rom im wuTas me damiWiron, magram dRes-dReobiTac sakmaod<br />

efeqturad mimdinareobs es. kanoni icis im adamianma, magram ver icavs im kanons!<br />

- verc daicavs, martivad vityvi: Sen rogorc ar unda icode kanoni, Sen ise ver<br />

daicav kanons, rogorc iuristi dagicavs — maSin Cveni profesia saerTod ar<br />

gaxdeboda saWiro.<br />

- elementarul imeebze, yvelaferze advokati xom ar geyoleba, ara?<br />

- ara, yvelaferze advokati ara, Tundac igive saproceso moqmedebebze roca<br />

vsaubrobT, da gakaveben, mainc gWirdeba damcveli.<br />

Tqven daiwyeT laparaki, rom xalxs arc undao arafris Secvla...<br />

- ubralod, me ase mgonia, rom arc cdiloben im situaciis Secvlas, rac aris.<br />

Tu ar cdiloben, maSin ise gamodis, rom moswonT is situacia, Tu ra xdeba?<br />

- ar moswonT, me ubralod ise mgonia, rom mieCvivnen.<br />

- rogor aris, iciT? yvela adamians saqarTveloSi rom hkiTxo, unda yvelaferi<br />

iyos kanonierad; magram unda, rom am situaciaSi yvela iqceodes kanonierad<br />

TviTon mis garda, xolo TviTon isev Zveleburad agrZelebdes. anu, yvela fiqrobs,<br />

rom ki, ra Tqma unda, kanoni unda kanonobdes, damnaSave unda daisajos,<br />

magram...<br />

- Tan qarTvelebis fsiqologia ufro sxvanairia.<br />

- ... magram am dros TviTonve fiqrobs, rom kargi iqneboda, rom yvela ase<br />

iqceodes, magram me mainc privilegirebuli unda viyo. es momenti namdvilad aris.<br />

- Cemi azriT kidev, eg ar aris imis dasabuTeba, rom ar unda qarTvel xalxs<br />

raRac Secvalos, imitom rom igive es Cveni ori revolucia imis<br />

damadasturebelia, rom xalxs raRac undoda da Secvales kidec.<br />

- ara, Sen cudad gamige — gana ar unda Secvla, unda rom Secvalos, magram...<br />

- revolucia moxda, magram jer imdeni araferi ar momxdara.<br />

- survili rom ara yofiliyo raRacis Secvlisa da keTildReobisken, arc<br />

moxdeboda revolucia.<br />

- ki.<br />

- me vityvi, rom is elodeba viRacisgan Svelas — ki unda, rom Seicvalos,<br />

magram TviTon mainc ar akeTebs.<br />

- eg marTalia.<br />

- saerTod, qarTveli xalxis Cvevaa, da, mgoni, mTavrobac ukve ise mieCvia<br />

sazRvargareTidan daxmarebas, miliardi, ori miliardi — rogora varT ici,<br />

rogorc patara ToTo bavSvi, rom sul Wamaze da sul TxovniT TvaliT vuyurebT,<br />

ukve gamogvimuSaves aseTi Tviseba.<br />

- nu, axla martivad rom aviRoT: Tu universitetis biblioTekaSi ar aris<br />

wigni, Sen SegiZlia moiTxovo es, anu daayeno aseTi moTxovna, imitom rom gaqvs<br />

amis ufleba, da meore varianti, rasac realurad studentoba mimarTavs: elodeba<br />

axal reqtors, romelic SeiZleba 10 wlis Semdeg movides. “iman gadawyvitos” — es<br />

momenti Zalian aris.<br />

ori ramis Sejereba minda. Tqven yvelam — TiTqmis yvelam — TqviT, rom<br />

gqoniaT Sexeba korufciasTan. amave dros, Tqven axseneT revolucia. Tu<br />

SevadarebT mdgomareobas revoluciamde da revoluciis Semdeg, situacia<br />

84


Tqvens cxovrebaSi korufciasTan dakavSirebiT Seicvala Tu ar Seicvala?<br />

- Cvens SemTxvevaSi ar Secvlila.<br />

- jerjerobiT...<br />

- araferi ar Secvlila, jerjerobiT mainc.<br />

- magram me vfiqrob, imedi unda iyos, magram jerjerobiT...<br />

niSnavs Tu ara es, rom axla korufcia isevea, rogorc iyo revoluciamde?<br />

- ara, imis laparaki, rom ar Secvlila situacia, cota mgoni ararealuri<br />

meCveneba, imitom rom situacia marTla Seicvala.<br />

- ara, me rasTanac mqonda Sexeba, iq ar Secvlila situacia. igive<br />

universitetis sakiTxTan dakavSirebiT, leqtorebTan mimarTebaSi.<br />

- SeiZleba ufro gaCumda da ar ismis. ise aRar aris aSkarad.<br />

- gamocdebTan dakavSirebiT.<br />

- axla dameTanxmebiT, sami Tvea Tu oTxi Tvea, rac avirCieT Cveni prezidenti<br />

— sam TveSi da oTx TveSi aseTi didi problemis mogvareba ar SeiZleba. SeiZleba<br />

nela, magram situacia nel-nela win midis — gaumjobesebisaken, korufcias<br />

vgulisxmob.<br />

- imedi geqneba, magram jerjerobiT...<br />

- centridan iwyeba korufciis winaaRmdeg brZola da mere regionebSi cota<br />

ufro sustdeba.<br />

- erTi rame minda vTqva, Tu SeiZleba momismineT. Tu xalxs ar endomeba, rom<br />

korufcia moispos, is ar moispoba.<br />

- ki.<br />

- jerjerobiT me amas ver vxedav. universitetSi ixdidnen fuls, imitom rom<br />

eswavlaT. marwyvs yididnen da ixdidnen. mere imaSi ixdidnen, rom ar eswavlaT.<br />

mere imaSi ixdidnen, rom mowyobiliyvnen samsaxurSi da is fuli amoeRoT. axlac<br />

asea. movida axali reqtori — rac Cemi TvaliT maqvs danaxuli, modiT konkretul<br />

faqtebze davideT, mgoni, sjobia. saxelmwifo gamocdaze moikrifa isev fuli,<br />

TiTqmis yvela jgufSi. midis reqtori da eubneba: “es fuli daabruneT ukan, azri<br />

ara aqvs”. an: “mokrefili gaqvT? dekans mieciT?” — “ara, rogor gekadrebaT”,<br />

studenti iZaxis. arada, dekani udga gverdze — konkretuli faqti vici, da “ara,<br />

aravis ar miutanoT”, es dekanic iZaxis; arada, is fuli jibeSi udevs. kargi, im<br />

students awyobs, rom gadaixados, ase vTqvaT, raRacnairad gaZvres.<br />

- ki, veTanxmebi, es meqrTameoba universitetSi, pirvel rigSi, xels aZlevs<br />

students. rom aviRoT, me roca vabarebdi aq universitetSi, da 100 kaci viyaviT<br />

Tu ufro metni, vinc vabarebdiT erTad, iqidan codna hqonda erTi xuT-aT kacs.<br />

gvqonda. danarCeni abarebda fuliT. gamocdebze axlac yvelani aZleven fuls,<br />

imitom rom Cairicxnen fuliT, ar ainteresebT codna, mSoblebs aqvT aseTi is,<br />

rom “Cems Svils aucileblad unda hqondes diplomi” da ar uyureben imas, rom<br />

imaT Svils ar unda swavla.<br />

- diplomiani siZe unda iyos, diplomiani rZali unda iyos...<br />

- da Semdeg gamocdebzec leqtorebs aZleven fuls. leqtori aiRebs fuls,<br />

imitom rom valdebuli ar aris, rom ucodinar bavSvs ise dauweros niSani.<br />

axla, am bolo sesiaze aZleven fuls?<br />

- ki.<br />

- ki, kaco.<br />

- ki, ai axla. ufro Cumad, magram ...<br />

- arian leqtorebi, romlebic nebayoflobiT iZaxian uars, da es Zalian kargia,<br />

SemiZlia davasaxelo kidec es leqtorebi, magram arian leqtorebi, romlebic,<br />

piriqiT, moswrebaze arian, rom vTqvaT momavali wlidan [ar ician, ra moxdeba].<br />

- gavaldebuleben, iseT situacias giqmnian, rom valdebuli xar...<br />

- ki, im dRes erTma Tqva, fuli momikrifeT jgufmao.<br />

- ara, bolos mase aSkarad aRar aris, magram mainc.<br />

- da kidev ra situaciaa — rom CaTvlaSi 7 lari ar kmara da 10 lari unda<br />

moitano da aseTi raRaceebi.<br />

- “seilebi” ar aris.<br />

- ubralo magaliTs moviyvan, rac me gadamxda. xom SeiZleba saxelebis da<br />

85


gvarebis dasaxeleba, ara? ese igi, Cemi meuRle wayvanili myavda TbilisSi<br />

samSobiarod da darCenili hqonda gamocda germanulSi, qalbaton m. g.-sTan.<br />

mivedi am qalTan da veubnebi, rom iqneba an gadavavadoT, an raRaca, imitom rom ar<br />

aris fizikurad da axla mSobiare qali rogor Camogiyvano Casabareblad? 25 lari<br />

momecio, da yvelaferi kargad iqnebao. nu, vici es qali vinc aris, rac aris —<br />

rasac metyoda vicodi. jibeSi midevs Cveulebrivi radio. me vuTxari, nakleb ar<br />

iqneba-meTqi? arao, rogor, Tan xuTianio — mase ara xdebao. me vuTxari, vuxsni,<br />

rom Tan gundSi mReris, aqtiuri studentebi varT, is gvikeTebia, es gvikeTebia da<br />

iqneba gagviwioT angariSi... daicao, kaco, grantebi gikeTebiao da geqnebao fuli.<br />

- da am SemTxvevaSi Sen sTxov gadavadebas, araTu niSnis daweras, ara?<br />

- nu, iqneb ramiT mogvexmaroT, an raRaca — kargi, gadamivade, eg miTxari!<br />

pirdapir 25 lars rom majaxeb, egre xom ara xdeba? kargi-meTqi maSin — amoviRe es<br />

radio, davanaxe. ai-meTqi diqtofoni, hoda unda garbeino-meTqi magrad. es xdeba<br />

reqtoris arCevnebamde. Camovedi, reqtorobis orive kandidats vuTxari me es<br />

yvelaferi, am SemTxvevaSi vicrue, rom viTom diqtofonze mqonda es Cawerili,<br />

rom cota seriozuloba Semateboda am faqts, da orive Cavayene saqmis kursSi.<br />

mere iman etyoba gaikiTxa, gamoikiTxa, rom viRaca igre ar viyavi — Tavidan miTxra,<br />

sadac ginda iq miCivle, rac ginda isa qenio da mere, rom, etyoba, mixvda, iq<br />

viRacasTan mivida da Tqva, uTxres, rom cota saxumaro Tema ar aris egao, mere<br />

daiwyo aqeT-iqiT sirbili, xan vin damireka, kaseta momecio, xan isa qenio, xan isa,<br />

xan esa...<br />

- mere ratom ar uTxari, 25 lari momeci da mogcem-Tqo?<br />

da is 25 lari iqna gadaxdili Tu ara?<br />

- ara. niSani ki Tavisi surviliT dawera, dawera oTxiani.<br />

- iZulebiT.<br />

studentis gamoCenis gareSe?<br />

- ki.<br />

- SantaJireba moaxdine.<br />

- ara, SantaJi ar momixdenia, imitom rom me ara mqonia is kaseta. mere ukve<br />

vTqvi, rom is ar iyo Cawerili. morCa.<br />

- minda vTqva saxelmwifo gamocdebze. vfiqrob, rom is pirovnebebi, vinc<br />

Tavidanve fuliT miiRes, mTeli oTxi wlis ganmavlobaSi codna ar miuRiaT, ese<br />

igi aZlevdnen leqtorebs fuls. imaT rom mosTxovo saxelmwifo gamocdebze<br />

codna, cota, Cemi azriT, vfiqrob rom ararealuria, imitom rom axla Tu, vTqvaT,<br />

mesame kursze xar, axla SeiZleba leqtorma, vTqvaT, fuli aRar aiRos da<br />

saxelmwifo gamocdazec fuli aRar gTxovon, magram im moswavles, romelsac<br />

oTxi wlis ganmavlobaSi fuls arTmevdnen, axlac, Cemi azriT, isev fuliT unda<br />

isa qnan...<br />

- ki, veTanxmebi.<br />

- imitom rom ...<br />

- magram axla uyure — ver dageTanxmebi, universitets Tu unda ramis<br />

pretenzia hqondes, anu Tu unda winsvlis pretenzia hqondes, man diplomi ar unda<br />

gasces ucodinarze — da es daiwyeba dReidan Tu xvalidan...<br />

- piradad CemTvis es didi xarji iqneba, marTali giTxraT, magram [mase] saqme<br />

ar gakeTdeba.<br />

- is pirovneba, romelic Tavisi swavlis periodSi ixdida da axla aRmoCnda am<br />

situaciaSi, Cemi azriT, Rirsia da ar imsaxurebs...<br />

- ki, ki, ki!<br />

- ki.<br />

- Rirsia ratom, kargi ra! yvelaferi misaRebi gamocdebidan iwyeba.<br />

- maseTi arc unda miiRo.<br />

- qrTams rom aZlev Sen, marto is ar aris, vinc aiRo, korumpirebuli, Senc xar<br />

korumpirebuli.<br />

- gasagebia, magram oTxi wliT ukan dros ver davabrunebT.<br />

- kaco, sami weli rom fuli ixade, ar geyo im fulis gadaxda? dajeqi is erTi<br />

weli, iswavle ra!<br />

86


- erT welSi ver iswavlis is.<br />

- ara, me vambob axlandel mdgomareobaze, meoTxe kurselebi, vinc amTavrebs<br />

axla.<br />

- bodiSs vixdi, magram axla saxelmwifo gamocdebze ici ra moxda?<br />

exvewebodnen leqtorebi, sam-sami sakiTxi iswavleTo — aq ar iyo laparaki yvela<br />

sakiTxis momzadebaze.<br />

- sami ki ara, erTi sakiTxi.<br />

- imdenad aqvT tvini gayinuli, rom ver iswavles is sami sakiTxi — ver iswavles<br />

Tu ar iswavles, amas ara aqvs mniSvneloba. mainc iqidan cdiloben gaZvrenas.<br />

- es ukve aris TviTon im pirovnebis brali, rogor, sami furceli ver unda<br />

iswavlo?<br />

- axlobels hqonda erTi gverdi saswavli — leqtorma uTxra, es erTi gverdi<br />

iswavle da dagiwer ra niSans, samians dagiwer da wadi, ra — da es erTi gverdis<br />

swavla ver moaxerxa, gadaixada 15 lari. kinaRam ara vceme, me vuTxari, dajeqi ra,<br />

rom waikiTxo, viRaca rom mogiyves, imas daimaxsovreb amxela kaci!<br />

- ho, magram elementarulad ar atokeben tvins.<br />

- urCeviaT fuli gadaixadon da...<br />

- CvenTan, magaliTad, agrarulSi 96 xom vswavlob — aris aseTi pirovneba, g. C.,<br />

romelic aris Tbiliseli profesori, Camodis CvenTan universitetSi, leqcias<br />

atarebs, midis. magram am adamianis sagani xom maqvs me, vswavlob. imis magivrad<br />

atarebs viRac qali — im sagans, leqcias ra. da es kaci Camodis — am semestrSi,<br />

bolo semestrSi iyo erTxel Camosuli — da is leqcia ratomRac gavacdine me, ver<br />

vnaxe, ise rom am semestrSi ar minaxia es pirovneba. Camovida, axla CaTvlagamocdebis<br />

periodi xom modis — es kaci Camodis erTi dRiT, da im erT dReSi<br />

warmoidgine Sen rom vin Caabarebs, Tan aris saSineli mkacri, rom ra vici. hoda, es<br />

iTxovs — darekavs, Tavis sagans vinc kiTxulobs, etyvis imas, rom amdeni<br />

momikrifos jgufma, rom Camova, dro aRar dakargos, aiRos, Caidos jibeSi da<br />

wavides — xels ki moawers.<br />

- da aseTi kaci aris profesori? profesori aris Zalian bevri, rogorc aris<br />

generali Zalian bevri.<br />

- hoda aris profesori aseTi kaci da is kaci amayobs, rom profesoria da<br />

sazogadoebaSi Cans, rom profesoria. me Tu mkiTxav, aseTi profesorebi ki ar<br />

unda daiWiro, unda raRac...<br />

- unda xarisxi CamoarTva da gauSva...<br />

- aseTi momenti xom ar SeiZleba, ara? Camodis — iZulebuli xar rom misce<br />

fuli, imitom rom...<br />

- ho, aseTi situaciaa, zustad magas vambob, Sen xar imisi studenti,<br />

iZulebuli xar misce, xom? oTxi weli es studenti iZulebulia misces leqtors<br />

fuli, da is leqtoric — “ra kargi bavSvi xar, ai dagiwer Sen xuTians” da mere rom<br />

saxelmwifo gamocdebze sTxov codnas...<br />

- ara, am universitetSi 97 xom ar aris aseTi situacia rom erTi profesori<br />

Camodis da magitom, Torem aq xom ar aris ase, rom Tbilisidan...<br />

- profesori ar aris, leqtoria, da leqtori gaiZulebs...<br />

- ara, rogor ar aris, aq ufro metia, magram me minda isev TavSi davbrunde,<br />

erTi wuTi — axla, nu davikavebT iseT pozicias, rom Cven yvelani ise movediT am<br />

universitetSi da ai “sxvebi”, sxvebze fuls iReben da isa.<br />

- ara, magas arc aravin ar ambobs.<br />

- me marTla ar gadamixdia.<br />

- arc me gadamixdia.<br />

- me 15 larad Cavabare.<br />

- me gadavixade.<br />

- arc me gadamixdia, magram viRacam viRacas uTxra da movewye universitetSi.<br />

eg aris Tu ara korufcia?<br />

- ar vici.<br />

96 saqarTvelos agraruli universitetis Telavis filiali.<br />

97<br />

Telavis saxelmwifo universitetSi<br />

87


- ki, ra Tqma unda.<br />

- ra Tqma unda, aris.<br />

- erTi wuTi, davamTavreb Tu SeiZleba. is viRacis Svilia, is viRacis naTesavia,<br />

moewyo. nawili aris fuliT mowyobili, imitom rom imas ara hyavs naTesavi da unda<br />

swavla — iyvnen, Cemi kurselebic iyvnen, brwyinvaled daamTavres, magram fuli<br />

hqondaT gadaxdili. Cemma meuRlem 800 dolari gadaixada inglisurze rom<br />

mowyobiliyo, magram oTxi weliwadi da saxelmwifo gamocdebze ise gavida, rom<br />

arc erT imaSi kapiki ar gadauxdia.<br />

- Zalian kargi!<br />

- iZuleba ara yofila, magram survili radgan hqonda swavlisa, gadaixada,<br />

imitom rom meti gza ara hqonda.<br />

- aravin ar moawyobda.<br />

- ki, ra Tqma unda, sabednierod maseTebic arian jer kidev.<br />

Tu saidumlo ar aris, kidev vin Caabara aq ise, rom fuli ar gadauxdia?<br />

- me.<br />

- me Cavabare.<br />

- mec.<br />

- me — arc fuli, arc...<br />

- me Cavabare, magram axla raSia saqme, viRacam viRacas uTxrao — me ubralod<br />

ar damikarges Cemi codna, imitom rom ver damikargavdnen, amitom ar vTvli me amas<br />

garigebad.<br />

- bevrs daukarges. ai Cems dros bevrs daukarges.<br />

- pirovnulad Cemze ver damikargavdnen, ra, imitom rom…<br />

- bevri vici iseTi, rom hqondaT conda da daarekines ubralod, hyavdaT is<br />

naTesavi an axlobeli, ise rom am bavSvs codna aqvs da ar daukargoT.<br />

rom ar daerekinebinaT ra moxdeboda?<br />

- daukargavdnen!<br />

- ki, ar miiRebdnen!<br />

- dakargavdnen, imitom rom — magaliTs moviyvan, Cemi meuRle rom<br />

mowyobiliyo, erT-erT umaRles pirTan reqtoratSi rom mividnen da gasaubreba<br />

iyo, Tu Tanxaze iyo laparaki, Tu rac iyo, maSin eubnebodnen, rom ai,<br />

momzadebulia da raRaca — maSin uTxres, “Cven am etapze codna ar gvainteresebs”.<br />

- ki, eg...<br />

- “Cven am etapze codna ar gvainteresebs”. ar minda davasaxelo saxeli da<br />

gvari.<br />

- arc gWideba, yvela mixvda!<br />

- gavagrZeleb. inglisuri icio, ekiTxeba — kio, kargad vicio. mere rad<br />

gindao? inglisurze rad ginda rom iswavloo, aq mainc verafers ver iswavlio.<br />

anu prestiJi aris nulze dacemuli. TiTqmis yvela fakultetze, garda<br />

sociologiurisa, ar aris imis prestiJi dacemuli.<br />

- ara, Cvenebi ki fiqrobdnen imas, rom, sityvaze, cudi momentia, rom Svilma<br />

ver Caabaros, da iZulebuli gaxdebi mag SemTxvevaSi, rom gadaixado, xom? rom ar<br />

darCes Svili gareT — magram me vuTxari, rom axla, sityvaze, viRacas daarekinoT<br />

— iqneb vabareb, hoda ratom unda viyo imis madlieri, Tu SevZeli, rom me CemiT<br />

Cavabaro. is fuli gadavixado — ar iyo is fuli gadasaxdeli da xom ar isesxebTmeTqi?<br />

Tu raRaca, RmerTma daifaros, moxda ise, rom ver da raRaca — mere an<br />

vinmes [daurekeT] an raRaca, magram gavedi Cveulebriv, uSpargalkod Sevedi,<br />

Cveulebriv davjeqi, davwere, gamovedi, damiweres 7 qula.<br />

- erTaderTi viyavi, vinc Tavisufali Tema dawera qarTulSi.<br />

- mec Tavisufali Tema davwere.<br />

- meore dRes [maTematikaSi] mqonda testireba, 10-quliani sistemiT iyo da<br />

miviRe 7 damiweres, magram aRar vidave, imitom rom gasuli viyavi.<br />

- magram Cems gverdze ra moxda, vTqvaT — Zalian kargad momzadebuli bavSvi,<br />

romelic ar iyo Telaveli — brwyinvaled abarebda istorias, magram ar uwerdnen<br />

am bavSvs im niSans! sanam aman mere panika ar daiwyo da viRac ar ipova.<br />

- iyo “posleze” mowyoba.<br />

88


- ki.<br />

- [anu] moewyobi, da pirvel sesiamde Tu ar dafarav am gadasaxads, gagricxaven.<br />

- me xom ar viyavi fuliT mowyobili da cxonebuli g. a. — me xom ar viyavi<br />

fuliT mowyobili, da es xom icoda iman, iyo proreqtori, da Tu vinme raRacas<br />

akeTebda fuliT, midioda magasTan, da is mere reqtorTan iyofda. me rom ar<br />

viyavi fuliT mowyobili, pirveli kvira araferi da meore kviras biWebma dalies<br />

sasmeli da kursze viyaviT sami kaci fxizlebi, ra — atyda mTeli ambavi,<br />

dagvibares xuTi kaci, ori CemTan erTad sxva, vinc ufulod moewyo da ori kidev<br />

fuliT mowyobilebi, magram imaT Zalian cudi raRaceebi gaakeTes simTvraleSi.<br />

me ise iZulebuli gamxades, rom meRiarebina, rom ar gavegde, rom mec davlie,<br />

gesmis?<br />

- eg ukve dabali donea raRac, sxva sakiTxze gadavdivarT. axla me minda<br />

prestiJs Sevexo — ese igi, nulzea dacemuli universitetis prestiJi, azri ara<br />

aqvs, wiTels aiReb, mwvanes aiReb, cisfers aiReb, mniSvneloba ara aqvs aranairi.<br />

- da me mindoda gamemaxvelebina yuradReba TviTon leqtorebis doneze —<br />

piradad me ucxo enebze vswavlob, magram me Tu ar movemzade da me Tu ar viswavle<br />

kerZo maswavlebelTan...<br />

- eg skolaSia eg problema da magazec vilaparakebT.<br />

- ... kerZo maswavlebeli Tu ar meyoleba, me vinc maswavlis — nu movkvdebi, me<br />

mgoni, namdvilad.<br />

- is ver gaswavlis.<br />

- xandaxan, magaliTad — jek londonis istoria movuyeviT, magram<br />

sinamdvileSi sul sxva rame movuyeviT da ubralod saxelebi SevcvaleT da qali —<br />

cota nela moyeviTo, rom cota SeesworebinasaviT; me ar movyevi, Cemma kurselma<br />

gaakeTa, da Tavisi sakurso miutana TviTon, ese igi gadaaqseroqsa Cumad da<br />

miutana, nu qali ver mixvda.<br />

- anu kvalifikacia aris Zalian dabali.<br />

- ki.<br />

- bodiSi, erTi wami, Tundac CvenTan, iuristebTan rac xdeba — am<br />

universitetSi romc gadawyvitos vinmem, rom iswavlos im programiT, rac aris<br />

dRes — verasodes ver gaxdeba normaluri iuristi, Tu TviTon ar aris aqtiuri<br />

pirovneba.<br />

- eg mindoda [meTqva], TviTon aqtiuroba Zalian [mniSvnelovania].<br />

- ki, jer marto masalebi — ganaTlebis sistemaSi marTla re<strong>for</strong>ma unda<br />

gatardes, imdenad moZvelebul raRaceebs vswavlobT, ubralod...<br />

- SeiZleba vinmem iswavlos, vTqvaT, 60-ian wlebSi gamocemuli wignidan, magram<br />

iuristisTvis es aris dauSvebeli.<br />

- ki, zustad!<br />

- davamateb, ra, Tu SeiZleba — ai is patiosani leqtorebic, romlebic Zalian<br />

cotaa am universitetSi, isinic garkveulwilad xels uwyoben korufcias, da<br />

ratom. magaliTad, sociologiurze mowyoba pirvel weliwads Rirda 400 dolari.<br />

mere, rodesac prestiJi aiwia, ramodenime leqtorma daxvewa jgufi da Zalian<br />

kargad gamoiyvana, igive konferenciebze waiyvana da raRacaSi CarTo — mere<br />

gaZvirda es, faqtia ra, 800 dolaramde iyo SarSan, saSualod.<br />

- ara, meti.<br />

- SeiZleba. anu, ese igi, ginda Tu ar ginda, mainc xels uwyob korufcias, ra!<br />

- korufciul sistemaSi yvelaferi...<br />

- albaT, prestiJis xarjze Rirs raRac, albaT...<br />

axla minda Sevecado Zalian mokled SevajamoT is, rac ukve vTqviT, da mere<br />

gadavideT sxva Temaze. ese igi , Tqvens studentur cxovrebaSi yvelas gvxdebaT<br />

raRac korufciuli faqtebi da yvelas erTxel mainc, Soridan mainc<br />

daginaxavT is, rac xdeba arakanonierad. es exeba (a) universitetSi Cabarebas,<br />

(b) sesiebs da (g) saxelmwifo gamocdebs. amis garda, Tu aris kidev rame<br />

korufciuli SemTxvevebi Tqvens studentur cxovrebaSi?<br />

- sxva raRa darCa?<br />

Tu SegiZliaT damisaxeloT korufciis raime faqti, romelsac, Tqveni<br />

89


azriT, aqvs raime gamarTleba?<br />

- araviTari.<br />

- gaaCnia visTvis?<br />

- ara, gamarTleba aqvs. magaliTad, 16 lari rodesac aqvs leqtors xelfasi da<br />

mas Semosavlis sxva wyaro ara aqvs, imas veranairad ver mosTxov, rom ar aiRos<br />

fuli viRac debilisgan, visac aqvs fuli da sTavazobs. codoa.<br />

- magram erTi ramea oRond — is bavSvi ar aris codo, rom niSans ar uwers?<br />

- ar aris codo, is aris debili...<br />

- mcodnesac rom ar ar uwers niSans, mainc awvalebs?<br />

- ara, eg...<br />

- ara, ki, aseTi faqtebi aris, rom gawvaleben.<br />

- Cven erTi rame gamogvrCa. dRes, Cems kursels — dRes moxda es ambavi —<br />

romelic pirvelia Tavis kursze da romelsac hyavs yvelgan “xuTi” — yvelaferi<br />

icoda, mesamed daibara qalma da mainc “oTxi” dauwera, im imediT, rom<br />

“xuTianisTvis” fuls miutanda. es ar aris gawameba?<br />

- ara, me magaze ar viZaxi.<br />

- “oTxi” damiwereo, Tqva am bavSvma, “xuTi” ar mindao. ukve itira kidec.<br />

- ar aris ganaTleba. unda icodes, rom SeuZlia man moiwvios komisia...<br />

- ukve ra aris, ici? is imedi da isa — yvela iseTi xom ver iqneba, ara?<br />

- magas viZaxi — samoqalaqo sazogadoeba ar aris kargad Camoyalibebuli,<br />

brZolisunariani.<br />

- me magaze ar viZaxi.<br />

- axla sxva Temaze gadavediT, Cven xom...<br />

- ara, sxva Tema ar aris, am qals uWirs am SemTxvevaSi, ityvi, rom 16 lari aqvs<br />

xelfasi.<br />

- ara, es aris ubralod gamamarTlebeli sabuTi.<br />

- me raze vbrazdebi, iciT — Cemi azriT, dauSvebelia students aqvs stipendia<br />

17 lari da leqtorebs, profesorebs aqvT sadRac 50 laramde, ra, dedaCems aqvs<br />

sadRac 31 Tu raRaca, imdenad sasaciloa es yvelaferi!<br />

- 45 lari dekans aqvs.<br />

- erTi Zalian uxeSi Sedareba unda moviyvano, bodiSs vixdi winaswar. es aris<br />

realoba. aiRebs qrTams, maS ras izavs! axla warmoidgineT: erTi leqciis Catareba<br />

Rirda 15 TeTri. da samoqalaqo tualetSi rom Sexvide, Rirs 20 TeTri. ar aiRebs<br />

qrTams? aiRebs!<br />

- Zalian kargi Sedarebaa, magram...<br />

- roca bavSvi Clungia da ar swavlobs, mag SemTxvevaSi ver gaamtyuneb.<br />

- ukacravad, magram Cemi 3 Tvis disSvils Clungma eqimma dauniSna gentamicini<br />

— sinamdvileSi araferze! axla, dedaCemi ki azrovnebs da ar gaukeTa, magram Sen<br />

rom dauniSnav bavSvs da — imitom aris, dayruvdao da is mouvida da es mouvida —<br />

Sen ase nu uyureb, rom Clungia da morCa, gavida [universitetidan] da arafers ar<br />

gaakeTebs, imaze (vTqvaT, ucxo enebze ara) — aTi da aTasi adamianis sicocxlea<br />

damokidebuli da aTi da aTasi adamianis ganaTlebaa damokidebuli.<br />

- ra Tqma unda!<br />

- cxadia.<br />

axla warmovidginoT Telavis saxelmwifo universiteti korufciis<br />

gareSe.<br />

- sami studentiRa darCeba!<br />

- ver warmomidgenia!<br />

- me ver warmomidgenia.<br />

- Zalian sasiamovno iqneba, magram Zalian mcire raodenobiT darCeba — me<br />

gaviricxebi, magram mirCevia meored Caviricxo, magram axla gaviricxo, me amas<br />

Tamamad vityvi.<br />

- me Zalian gamixardeba!<br />

- me, magaliTad, vityvi — mirCevia, am universitetSi sul 5 kaci dadiodes da<br />

iyos iseTi, rogoric unda iyos wesiT, vidre aq iaros 3 aTasma...<br />

- universiteti ver iarsebebs maSin, Tu xuTi kaci ivlis.<br />

- maSin ar unda arsebobdes, es aris sircxvili amis arseboba!<br />

90


- ki, marTalia, es aris — maSin ar unda arsebobdes.<br />

- CamovTvaloT, ra SemTxvevaSi ar iqneba universitetSi korufcia. Cemi azriT<br />

— SeiZleba srulad ver vTqva, magram SevavsoT. erTi is, rom xelfasi unda<br />

moematos profesor-maswavleblebs. meore is, rom skolidanve bavSvi unda<br />

wamovides codniT. mesame is, rom saerTod es kvalifikacia gadaisinjos<br />

profesor-maswavleblebis.<br />

- ki, aucileblad, eg aris pirveli.<br />

- SemCneulebi vinc arian ise ki ara, rom Tan “ar ginda” da Tan jibes uwevs,<br />

iZulebiT rom arTmevs im fuls, [aramed] Zalian-Zalian rom aqvT am korufciaSi<br />

gadgmuli fexebi, eseni unda moSordnen.<br />

- ki.<br />

- da ucodinroba, TviTon leqtorebis done unda iyos normaluri.<br />

- da iseTi leqtorebi, romlebic bavSvebs ukiTxaven — vTqvaT, sagani uweria<br />

“ekonomiqsi” magram es ver gaurCevia politikuri ekonomikisgan. aseTi<br />

leqtorebic unda gavidnen.<br />

- aris leqcia, rodesac erT-erTma leqtorma — aseTi faqti arsebobs, ra —<br />

datova bavSvebi auditoriaSi da uTxra: Cumad iyaviTo, bazari daiketebao,<br />

RanZili maqvs sayidelio. taqsiT gaiqca, RanZili iyida, da isev im leqciaSi<br />

moaswro, amovida da gauSva is bavSvebi. isini Cumad isxdnen, iman RanZili iyida. an,<br />

rZal-dedamTilis urTierTobebze midis saubari.<br />

- bavSvebsac awyobdaT, xom, ese igi, Cumad jdoma?<br />

- rogor ar awyobdaT! mageTi leqtoris Catarebul leqcias naRdad mirCevia,<br />

rom siCumes vusmino!<br />

- eg marTalia.<br />

- ise marTali xar.<br />

skolebSi korufcias aqvs adgili?<br />

- ki.<br />

- ra Tqma unda!<br />

- adre ise ar iyo...<br />

- skolidan modis, me Tu mkiTxavT.<br />

sad ufro metia — skolaSi Tu universitetSi?<br />

- universitetSi.<br />

- universitetSi.<br />

- skolaSi iafi, universitetSi Zviri.<br />

- skolaSi gamoxatvis <strong>for</strong>ma sxva aris.<br />

- skolaSi iwyeba korufcia da mere grZeldeba universitetSi.<br />

- ara, iq fuli ar aris, skolaSi.<br />

- rogor ar aris! pirvel skolaSi vici maswavlebeli, rom 60 lars iRebs<br />

niSanSi!<br />

- Tavi daanebe pirvel skolas!<br />

- ginda dagisaxelo?<br />

- vin aris?<br />

- n. T.<br />

- ara.<br />

- studenti modis skolidan, me vfiqrob, skolidan unda daiwyos maswavleblebisa<br />

da sistemis gadaxaliseba, rom mere kadri wamovides normaluri.<br />

- ar aris korufcia, rom Sen bavSvs Zalas atan, rom, ginda Tu ara, SenTan<br />

moemzados, da Tu SenTan ar moemzadeba, niSans ar dauwer?<br />

- da emzadebian?<br />

- ar aris korufcia, rom am umaRles damTavrebul Clungs Sen 500 dolars<br />

arTmev da maswavleblad iReb, rom is bavSvebi isev daaClungos, mere isev aq fuliT<br />

moawyos, da mere isev gaaubeduros da ase gagrZeldes mudmivad?<br />

- Caketili wrea.<br />

- eg modis skolidan. TavSi rom urtyav, rom eubnebi, rom Seni saqme ar aris,<br />

Seni uflebebis dacva araferi ar aris — aq universitetSi rom amodis da is rom<br />

fuls sZalavs — iman ar icis, rom komisia unda moiwvios da viRacasTan erTad<br />

91


Caabaros, daCagrulia.<br />

- ai, universitetSia eg faqtori, rom momzadebaze — skola maxsendeba xolme<br />

magaze, erT leqtorTan vemzadebodi, da Semdeg ukve, rom davanebe am leqtorTan<br />

momzadebas Tavi, imitom rom aranairi Sedegi vera vnaxe — ai veranairi, naxevari<br />

saaTi vsaubrobdiT, meWoraveboda uxeSad rom vTqvaT, da siTamamec ar myofnida,<br />

rom meTqva rom “ara” — Semdeg misi mSoblebis binis pirdapir daviwye momzadeba da<br />

amis gamo ignorirebas mikeTebda kursze, maxsovs, maSin kargi aRmavlobis periodi<br />

mqonda, da, rasac hqvia, Caaqro mTlianad CemSi eg, da axla ver viwyeb isev Tavidan,<br />

imitom rom is Zalian Zlieri survili mqonda. da rom vuyvebodi seminars,<br />

yovelTvis ukmayofilebis SegrZneba hqonda da Suaze mawyvetinebda an roca xels<br />

viwevdi, ignorirebas mikeTebda — es imitom, rom masTan aRar vemzadebodi.<br />

- aseTi faqtebi skolaSi xSiria xolme.<br />

- amaSi geTanxmebi, magram meore momentic aris. rodesac aq adamiani modis, da<br />

elementaruli, minimaluri azrovnebis donec ara aqvs. magaliTad, Cven visxediT<br />

CaTvlaze, Sexvda qristianoba, da naxevari saaTi mekiTxeboda, saidan daviwyo<br />

qristianobao. bolos leqtorma mohkra yuri da eubneba — saidan unda daiwyo<br />

qristianoba, axla ar gamagiJoo!<br />

- mkalaviSvilidan-Tqo.<br />

- miT umetes, rom faqtebi dazepirebuli ki hqonda, magram veRar moaxerxa imis<br />

“gadaxarSva”.<br />

- TviTon skolaSi maswavleblebis done aris Zalian dabali. erTi statia<br />

davwere erTi sami Tvis win — ese igi, 90% maswavleblebisa ori xeliT mwyevlida.<br />

statia exeboda skolis problemebs, arc saxelebi damisaxelebia, arc gvarebi —<br />

modiodnen da, “Sen is ratom dawere?”. iq wamZRvarebuli maqvs ilia WavWavaZis<br />

“kacia-adamianSi” romaa, “vinc luarsabis saxeSi Tavis Tavs icnobs” da a.S.<br />

vekiTxebi: “icani Seni Tavi?” — “ara, kaco!” — “Sen gagikeTebia aseTi rame?” — “ara!”<br />

- “maS ra ginda?” — “ara, es xom skolis prestiJia!” ra skolis prestiJia, es rom<br />

xdeba, ar aris prestiJis dacema?<br />

- ai, goka gabaSvilma rom Tqva, erTi gadacema gavakeTeo da sul nacvalsaxelebiT<br />

vlaparakobdio — da yvelam damirekao, “ratom Tqvi, goka, Cemze?” yvela<br />

kargad xvdeboda, vin ra gaakeTa.<br />

- yofili ganaTlebis ganyofilebis gamge mibarebs — axla mibarebs, warmoidgine<br />

— meo suliT pedagogi varo, da rogor unda makadros adamianmao, rom<br />

skolaSi fuliT awyoben xalxso? saxeli da gvari miTxari, vino? axla, me unda<br />

vuTxra, gaigeT? mere is wavides, ciliswamebaze miCivlos da marbeninos giJiviT.<br />

- axla, skolis wesdebaSi weria, rom is bavSvebi, vinc cxovroben Telavs gareT,<br />

skolas unda hqondes erTi avtobusi, rogorc sazRvargareT aris, da Turme es<br />

bavSvebi — me ar vicodi, axla gavige — skola valdebulia es bavSvebi waiyvanos<br />

saxlSi da Semdeg diliT wamoiyvanos. imis gamo, rom skolas ara aqvs, igive pirvel<br />

skolas, amis saSualeba, hqondes avtobusi, hqondes yoveldRiurad benzini...<br />

- ra sisulelea!<br />

- ... direqtori ar iRebs saerTod soflidan bavSvebs, dameTanxmebiT, albaT,<br />

imitom, rom pirvel skolaSi iSviaTia...<br />

- eg aris diskriminacia sacxovrebeli adgilis mixedviT.<br />

- ... an Tu iRebs, maSin im bavSvs saxlSi manqana unda hyavdes, da im SemTxvevaSi<br />

iRebs.<br />

- an fuli unda hqondes da gadaixados.<br />

- ra Tqma unda, esec korufciaa, xom?<br />

- ara, ara, es ukve diskriminaciaa sacxovrebeli adgilis mixedviT.<br />

- ai ra in<strong>for</strong>macias vflob: 2003 welSi skolebSi, Tu ar vcdebi, 355 aTasi lari<br />

iyo gamoyofili xelfasebisa da socanaricxebis garda, rom unda daxarjuliyo.<br />

ese igi, rom gadagvexeda, rogor iyo gamoyofili: yvela skolaSi saxuravi unda<br />

iyos gakeTebuli, fasadi unda iyos gakeTebuli, merxebi unda iyos, skamebi unda<br />

iyos, dafebi, sul yvelaferi unda iyos — ar aris arsad! midixar buRalteriaSi,<br />

xom? am saqmes edga a. g., proeqtis farglebSi. mivida buRalterTan, ekiTxeba: es<br />

fuli Camogividao? — Camomividao. mere mivida sxva skolebSi, wamoiReTo? —<br />

arao. is midis isev buRalterTan, romelic eubneba, waRebuli aqvTo [fuli]. aba<br />

maCveneo qviTrebio, miReba-Cabarebis raRaca — eg kontrolis palatis saqmeao,<br />

92


Sen vina gkiTxavs, wadio — ar iZleva! azri ara aqvs, xalxo!<br />

- iq sxva situaciaa.<br />

- magedan modis.<br />

- ra doneze qreboda fuli, kacma ver miagno.<br />

- ara, dawyeba eg aris, skolidan, magram dRes-dReobiT universitetis<br />

korufcia ufro damRupvelia.<br />

- ara, gamomdinarea skolidan.<br />

- me vfiqrob, universitetidan gadaiRo skolis struqturam, imitom rom adre<br />

ar iyo.<br />

- ara, ra aris — erTi rame, ra. studenti rom modis universitetSi, is modis<br />

skolidan da is skolaSi Tu mieCvia meqrTameobas, fulis micemas, raRaceebs, xom —<br />

igives gaagrZelebs aq da aravis ar unda gaukvirdes es.<br />

- amis mizezi ra aris, iciT? weRan rom viZaxdiT, im avtobusebze, im fasadis<br />

SekeTebaze da a.S. — skolas ara aqvs fuli da iZulebuli xdeba, xom?<br />

- ki, iZulebuli xdeba.<br />

- anu saxelmwifom dRes, samwuxarod, qarTulma saxelmwifom yvelanairi moraluri<br />

ufleba dakarga, vinmes rame mosTxovos; Tundac im adamians, romelsac Sia<br />

da raRacas iparavs, da martivad vityvi, ratomac. saqarTvelos parlamentma<br />

rodesac daadgina, rom saarsebo minimumi unda iyos 115 lari, da igive parlamenti<br />

adgens, rom minimaluri xelfasi qveyanaSi unda iyos 14 lari, xom — amiT igive Seni<br />

xelisufleba geubneba, rom sasikvdilod xar ganwiruli da Seni Tavis gadasar-<br />

Cenad rac ginda is qenio. aqedan gamomdinare, yvelanair moralur valdebulebas<br />

mosamarTle kargavs, rom miusajos...<br />

- ese igi, raRac momentSi saxelmwifo gvibiZgebs korufciisken.<br />

- raRac momentSi ki ara, gibiZgebs Sen!<br />

- eg yvelaferi maRlidan modis, aba...<br />

- isic sakiTxavia, minimumi aris marTla is 115 lari, Tu ufro meti sWirdeba<br />

adamians, magram rodesac Sen amas akeTeb, da plius...<br />

- yvelas ara aqvs imis saSualeba, kerZo biznesi wamoiwyos, yvelas ara aqvs imis<br />

saSualeba, arian adamianebi, mcodneebi...<br />

- ver dadgeba da papiross ver gayidis quCaSi!<br />

- profesoria!<br />

- viRa iyidis, yvelam rom papirosi gayidos?<br />

- rogor ara, gaiyideba! oRond, erTi rame kidev da skolasTan dakavSirebiT<br />

xmas aRar amoviReb. Zalian aris axla yuradReba misaqcevi da dasafiqrebeli —<br />

rogorc viciT, re<strong>for</strong>miT SeiZleba iseTi rame moxdes, umaRles saswavlebelSi<br />

saerTod gauqmdes gamocdebi da skolaSi miRebuli raRac Sefasebebis mixedviT<br />

ganawildes. es aris absurdi — aq ixsneba korufcia da midis skolaSi, Tu direqtori<br />

ar Seicvala, Tu sistema ar Seicvala, Tu monitoringi an sazogadoebrivi, an<br />

saxelmwifo, an raRacnairi monitoringi ar ganxorcielda.<br />

- nu, praqtikebze rom viyaviT [skolebSi] — bavSvebs, SeiZleba iTqvas, swavla ar<br />

undaT! es aris kidev yvelaze didi, da maswavlebels rom eubnebian, “ki-Wa!” mere<br />

vubnebi, Sen swavla ar ginda-meTqi? da — “me rad minda swavla, me rad minda!”,<br />

marto rom ipranWebian da bolos veRar Sevikave Tavi, me rom Seni maswavlebeli<br />

viyo, kedelze gartymevinebdi-Tqo Tavs. aris usaSinlesi mdgomareoba. ara, ar<br />

vartymevinebdi, magram im wuTas...<br />

- meoTxe skolaSi maswavlebelma marilze daayena muxlebiT bavSvi.<br />

- eg adre iyo, axla piriqiT xdeba.<br />

- adre ara, erTi wlis winandeli faqti.<br />

- Sevedi skolaSi da guli gamiskda — telefonze TamaSobs naxevari klasi, ra!<br />

meoTxeklaseli lawirakebi!<br />

- Cems periodSic iyo, magram verc erTi maswavlebeli ver bedavda xeli daedo<br />

CemTvis.<br />

- maswavlebeli rom yviris, maswavlebeli rom wivis, wixliT rom Semodis, rom<br />

Semodis da ar icis, rom Sesavali unda gaakeTos, bavSvi unda moamzados, da im<br />

gagiJebul bavSvs rom dadgeba da wivil-kivils dauwyebs: “modi gakveTili<br />

Camabare!”, JurnalSi yofaqcevis magivrad saganSi “erTians” rom dauwers — ar<br />

iswavlis da ver gaamtyuneb. ai eg maswavlebeli unda miartya kedelze!<br />

93


axla skolis Tema davxuroT. erTi Zalian mokle SekiTxva universitetTan<br />

dakavSirebiT — rogor fiqrobT, axali reqtori ras Secvlis? ramdenad<br />

TvliT, rom reqtoris Secvla moitans sasurvel cvlilebebs korufciis<br />

dargSi? sxva dargebs jerjerobiT nu SevexebiT.<br />

- axali reqtori ecdeba, me vfiqrob, rom mcdeloba iqneba, magram ramdenad<br />

ganaxorcielebs, eg ar vici. imitom rom me vici erTi magaliTi, rom moatyues<br />

reqtori. sinamdvileSi fuli iqna aRebuli, erT-erTi bavSvis SeyvaniT, aiRo sxvam<br />

is fuli, 300 dolarzea aq saubari, aiRo sxvam, erT-erTma moxelem es fuli da<br />

Seiyvana reqtorTan rogorc uniWieresi bavSvi, rogorc es-es-es.<br />

- me SemiZlia faqtebiT vilaparako. 12 maisidan aris reqtori, damtkicda 1<br />

ivniss, Tu ar vcdebi. ukve aris raRac sasikeTo Zvrebi, me, magaliTad, Cems Tavze<br />

gamovcade, davinaxe.<br />

- ki.<br />

- axali cocxis faqtori mgonia jerjerobiT.<br />

- ara, me ara mgonia axali cocxis faqtori. axla raSia saqme — saxelmwifo<br />

gamocdebze am kacma Semoiara absoluturad yvela auditoria da uTxra, rom ar<br />

gadaixadoT araferi, ar mokrifoT, dekans ar misceT, aravis ar misceT, vinc<br />

ginda mogTxovoT, imitom rom azri ar eqneba. da marTla CaiWrnen is<br />

fulgadaxdilebi.<br />

- ukan daubrunes fuli?<br />

- ar vici, ra gaakeTes.<br />

- eg dekanebis da studentebis [saqmea].<br />

- mere mirbodnen saCivlelad, ai, maS fuli raRas gamogvarTveso? karg dros<br />

mirbodnen! es erTi. meore, sanam reqtoris arCevnebi iqneboda, studentebis<br />

garkveulma nawilma movagroveT 600 xelmowera [erT-erTi kandidatis] mxardasa-<br />

Werad — magram es ar iyo raRaca Tavis moqonvis principi, Cven mas warvudgineT<br />

Cveni programa, ra unda Seesrulebina mas studnetebisTvis. da amaze dagvTanxmda.<br />

iq iyo: biujetis gamWvirvaloba, misaRebi gamocdebis gamWvirvaloba, rac<br />

ukve faqtia da me piradad Cemi arasamTavrobo organizaciis saxeliT mivmarTav<br />

da me davakvirdebi misaReb gamocdebs Telavis saxelmwifo universitetSi axla.<br />

da iq iyo sxvadasxva sakiTxebi, romlebzec es kaci dagvTanxmda, romlebzec visaubreT,<br />

romlebic gvjera, rom gakeTdeba, da jerjerobiT midis sworad yvelaferi.<br />

- ho, imedi aris.<br />

- is fuli, mosawyobi fuli, ojaxidan mainc xom gamodioda, ara? da midioda<br />

marcxena jibeSi. axla me vnaxe, rom fasian seqtorze gazrdilia gadasaxadebi.<br />

- ho.<br />

- da es aris marTali. imitom rom mainc gamodis is fuli, da [sjobs] wavides<br />

ise, rom leqtorebs gauzardo xelfasi, vidre is “marcxniv” wavides.<br />

- ar SeiZleba, Seni arasamTavrobo organizacia ara marto misaRebze<br />

daeswroT, aramed, vTqvaT, saxelmwifo gamocdebze da aseve sesiaze?<br />

- ki.<br />

- kargi iqneba!<br />

danarCenebis azri mainteresebs — kidev ra unda gakeTdes imisaTvis, rom<br />

universitetSi situacia gamoswordes korufciis TvalsazrisiT?<br />

- Cemi azriT, pirvel rigSi leqtorebs xelfasi unda gaezardoT.<br />

- unda gaezardoT.<br />

- [fasiani seqtoris gadasaxadebis gamoyenebiT ufro kargia maTi xelfasebis<br />

gazrda.]<br />

- ki, Torem saxelmwifo ar gazrdis Tavisi iniciativiT.<br />

- da Semdeg leqtorebis atestacia unda moxdes.<br />

- unda akontrolon misaRebi gamocdebi, TviTon universitetis xelmZRvanelobam.<br />

anu, me viZaxi, kargi mxriv unda akontrolon.<br />

- a. erT wels iyo mimReb komisiaSi Tavmjdomared. movida viRac qistio, imas,<br />

ra Tqma unda, Tavidanve ise hqonda saqme, rom imas unda Caebarebina. dedaCemma<br />

[Tqva], Tavidanve momceso sia, ai amaT unda Caabarono, da danarCenebma ar unda<br />

94


Caabarono.<br />

- maraa, kaco, me rom gamocdebi mqonda, mubnebodnen, mwvane ginTia, risi<br />

geSiniao.<br />

- movidao viRac qisti, romelmac ar icoda qarTuli. axla me veubnebio, me ar<br />

vici qisturio da rusuli me ki vicio, magram ruseTSi ar varT da ratom unda<br />

gamogcado rusulad? am dros is unda mieRoT.<br />

- Cems win gogo gadioda, istorias rom vabarebdi — ra Tqma unda, ar icoda, da<br />

erT-erTi sakiTxi hqonda [erekle]. [gamomcdeli] eubneba axla, rac ici is moyevio<br />

da — araferi ar vicio. gagiJda, moixsna saTvale — ras hqvia araferi ar vicio,<br />

uxerxul mdgomareobaSi nu magdebo, iq 70 kacze meti zis auditoriaSi, Tan icis,<br />

rom viRaca magis mere unda CaWras — moyevio rame! araferi ar vicio.<br />

sanam movrCebiT universitetis Sesaxeb saubars, vinmes rame xom ar darCa<br />

saTqmeli?<br />

- am yvela problemis mogvarebasTan erTad unda aiwios universitetis prestiJi,<br />

anu, raSi gamoixateba: unda daematos iseTi sagnebi, iseTi fakultetebi,<br />

romlebic kaxeTs sWirdeba, ra. amdeni pedagogi weliwadSi kaxeTs ara sWirdeba,<br />

Cemi azriT, da es aucileblad unda gakeTdes da es reqtoris Zalian didi<br />

survilia da, albaT, momavali wlidan gakeTdeba, unda gakeTdes mevenaxeobameRvineobis<br />

fakulteti, razec aris moTxovna kaxeTSi, oRond es unda iyos Zalian<br />

prestiJuli fakulteti, Tundac weliwadSi uSvebdes xuTs, magram profesional<br />

kadrs. da imas garantirebuli eqneba samsaxuri. axla Cven rom mivdivarT, ar viciT<br />

sad mivdivarT — diploms ki viRebT, magram sul sxvagan vfiqrob vimuSavo, imitom,<br />

rom maRali xelfasia.<br />

- kidev erTs davamatebdi. me vfiqrob, leqtorebis kadri unda gadaxalisdes,<br />

anu gadamzaddessaviT...<br />

- rame treningebisaviT...<br />

- ... da literaturac unda gaZlierdes, Torem is literatura, romliTac<br />

swavlobdnen 10 wlis win, ukve CvenTvis moZvelebulia.<br />

- anu, Taobebia gaWedili. erTi qalia kaxeTSi, 75 wlis, vinc akeTebs miwis<br />

analizs.<br />

- marto erTi qali?<br />

- is qali rom mokvdes, ver gaigeb, kaxeTSi ra miwaSi ra Cayaro. SeiZleba vazis<br />

miwaSi miwis Txili Cayaro, qvebSi Cayaro RanZili, anu ra unda gaakeTo, ar ici.<br />

- me vfirqob, mTavari problemebi ukve Tqves: is, rom leqtorebma unda<br />

atestacia, Tu rac aris [gaiaron], rom leqtoris done iyos maRali, da rac<br />

mTavaria, da mec amis msxverpli var, rom TviTon ara var mondomebuli, magram<br />

vapireb — Cemi azriT, bavSvebis mondomeba swavlisadmi, es iqneba, me mgoni,<br />

gadamwyveti, imtom rom Tu is bavSvi swavlobs, da Semdeg Tu is Tavis uflebebs<br />

gaecnoba, da Semdeg, Tu is Tavisi uflebebisaTvis daiwyebs brZolas, ukve<br />

daanaxebs Tavis saxes reqtoratsac da leqtorebsac da ukve esec erT-erTi is<br />

iqneba, rom korufcia aRmoifxvras mTlianad. imitom, rom am revoluciazec,<br />

igive, xalxma daanaxa, da ara vinmes yvirilma, ukacravad, xalxma daanaxa, aqvs<br />

xalxs amis saSualeba, energia da CveniT unda gavakeToT es, me mgoni.<br />

- Cemi azriT, sanam saxelmwifoSi ar Seicvleba situacia, universitetSic ar<br />

Seicvleba; roca saxelmwifoSi Seicvleba, me vfiqrob, rom avtomaturad aqac<br />

sxvanairi situacia Seiqmneba.<br />

- araswori midgomaa.<br />

- ho.<br />

- saerTod es aris Zalian daStampuli, yovelTvis ase iyo, zevidan qveviT.<br />

modiT, piriqiT, qvevidan SevcvaloT, da ava is nel-nela zeviT.<br />

- saxlis Senebas iwyeben, me rogorc vici, saZirkvlidan.<br />

- weRanac vTqvi me es azri da axlac gavimeoreb, rom igive saxelmwifo<br />

gamocdebze is, rodesac 4 weli aZlev fuls, axla, saxelmwifo gamocdebze, aRar<br />

unda aiRon fuli da pirdapir gauSvan isini, arc CaWran, araferi — Cemi azriT.<br />

gauSvan is studentebi, da igive samsaxurSi roca miva is, mixvdebian, rom mas ara<br />

aqvs codna, da morCa. is, rom is studentebi CaWran, romlebic 4 wlis<br />

ganmavlobaSi fuls aZlevdnen universitets...<br />

95


- unda CaWran!<br />

- ar SeiZleba!<br />

- ara, ar unda CaWran!<br />

- unda CaWran! axla ratom —<br />

- Cemi azria! unda gauSvan, wavidnen.<br />

- wavidnen da adamians wamali dauniSnon, romelic mas ar sWirdeba?<br />

- ara, imas ar miiReben samsaxurSi, roca ar eqneba codna.<br />

- e-e, fuls miscems da miiReben.<br />

- Tu maSin, me vlaparakob, roca gamoswordeba situacia.<br />

- jerjerobiT xom... Tu Sen igives gaakeTeb, ar gamowordeba!<br />

- meti raRa pativi unda ecaT [saxelmwifo gamocdebze], ver gavige —<br />

geubnebian, wigni Semoitane, konspeqti Semoitane, mTeli biblioTeka amoitane,<br />

dade da waikiTxe — erT saaTs gaZleven, ori sityva gviTxari! oTxians giwerT, Tu<br />

oTx sityvas gvetyvi, or sityvaze samians giwerT. ver iZaxian! maS ar unda CaWra<br />

egeTebi?<br />

- hoda unda gauSva, isini arc arasdros ar iswavlian, unda gauSva eseTebi,<br />

wavidnen ra!<br />

- unda sacerSi gatardes yvela.<br />

- ver garicxav, imitom rom roca fuliT gyavs miRebuli, imas...<br />

- kargi, is wava da giCivlebs.<br />

- sad giCivlebs?<br />

- getyvis, rom vabarebdi, ras gamomarTvio fuli?<br />

- ras giCivlebs, ras ambob?<br />

- raRaca sistemis cvlas mohyveba xolme viRacis...<br />

- ZiriTadi yvelaferi iTqva, da, Cemi azriT, erT-erTi mniSvnelovania, rom<br />

Seicvalos saswavlo programebi, romlebic aris Zalian moZvelebuli, Tundac<br />

Cems fakultetze, ucxo enebze, aranairad ara varT kmayofili im swavliT<br />

<strong>meTodebi</strong>T, rasac gavdivarT, da me ara var darwmunebuli, rom rodesac<br />

davamTavreb, viqnebi srulyofili da kargi specialisti da isev bavSvi fiqrobs,<br />

rom sxva gzebiT miiRos, Seivsos is codna — roca man es codna unda miiRos<br />

universitetSi, da yvelanairad unda iyos dakmayofilebuli. Cemi azriT, es unda<br />

Seicvalos.<br />

- Cemi azriT, aucileblad unda gadaxalisdes saswavlo programebi, ukve<br />

iTqva da veTanxmebi, absoluturad gawelili, gaberili da xSir SemTxvevaSi,<br />

uazro sagnebis swavleba, anu, rogorc wesi, ar aris saWiro, vTqvaT, akademiur<br />

doneze icode saqarTvelos istoria, Cemi azriT.<br />

- Tu ar abareb istoriulze.<br />

- sjobia profesiuls daeTmos meti dro da ara piriqiT, profesiuli sagnebis<br />

xarjze farTovdeba is sagnebi, romlebic... elementarulad, saqarTvelos<br />

istoria igulisxmeba, rom iswavleba skolaSi. igive qarTuli ena. marTalia,<br />

qarTuli ena aucilebelia, imitom rom aCvena gamokiTxvebma, rom TiTqmis aravin<br />

ar icis normalurad aq, magram mainc es ar unda aRematebodes, vTqvaT, erT wels<br />

da ar unda gadadiodes sam welze.<br />

- ubralod normalurad unda iswavlebodes.<br />

- da testi unda iyos. es aucilebelia, Cemi azriT.<br />

- me minda kidev erTi davamato, Cemi azriT, CaTvla-gamocdebis arsebuli<br />

sistema unda Seicvalos testirebiT, imitom rom, Cemi azriT, jer erTi CaTvlagamocdebs<br />

miaqvs uazrod didi dro, meorec, aseTi erTi erTze Secvla<br />

leqtorTan yovelTvis iwvevs korufciul moments, da sjobia testi, jer erTi, is<br />

dokumentic aris.<br />

- davamateb — testebi iyos ara marto, vTqvaT, pirveli semestris bolos,<br />

meore semestris bolos, aramed, vTqvaT, erTi Tvis Semdeg...<br />

- ki, yoveli Tvis bolos, da gaadvildeba studentis saqme.<br />

- ki, yoveli Tvis bolos, imitom rom ici, rogor aris? rom ar gTxoven,<br />

adamiani xar da gimuSavdeba erTi momenti. yovelTviuri an yovelkvireuli<br />

gamokiTxva rodesac ar aris, Sen ar swavlob, da gamocdebis [win] amxela wignebs<br />

ixli TavSi da ra Zali medga...<br />

- ho, ra!<br />

96


- movaleobas ixdi, ver gaxsovdeba.<br />

- axla iseTi gadaRlili var gamocdebis mere, ver vazrovneb.<br />

- me Tu mkiTxavT, pirvel rigSi, unda gamoicvalon leqtorebi, arian ukve<br />

Zalian bebrebi bevrni.<br />

- marTalia!<br />

- marTalia!<br />

- sapensio asaki...<br />

- axali kadri unda movides.<br />

- ara, erTi-ori xanSi Sesuli namdvilad kargia oRond, ver ityvi, rom<br />

axalgazrdebi unda Semoiyvano...<br />

- ara, me ar viZaxi, axalgazrdebi unda SemoviyvanoT — unda SemoviyvanoT<br />

iseTebi, vinc ufro...<br />

- Semoyvanaze, umjobesi xom ar iqneba, rom weRan rogorc vTqvi — rom<br />

gadaxalisdes.<br />

- asaksac gaaCnia, mikiTxavda kaci, SeiZleba, Zalian brwyinvaledac icoda,<br />

[magram] misi xmis tembri iyo CurCuli, da auditoriis damorCilebis done — nuli.<br />

- da, sxvaTaSoris, eg iwvevs ukve... xuTianze damTavrebuli studenti, marTla<br />

kargi studenti, Cemi axlobeli movida SarSan, undoda rom leqtorad imuSavos,<br />

magram... am dros me mikiTxavs qali leqcias, romelsac kbilebi daaviwyda saxlSi<br />

da meubneba, “wadi Svilo, kbilebi momitaneo”. amasTan is axalgazrda gogo,<br />

romelmac marTla xuTebze daamTavra — “me xuTosnebi ar mainteresebso”, maSin<br />

reqtoratSi uTxres.<br />

- erTi momentic aris, arian aq moxucebi, xanSi Sesuli kadri, romelsac<br />

SeiZleba sapensio asaki aqvs, magram imas ver Secvli, imitom rom brwinvalea.<br />

- egeTi SemTxvevebi...<br />

- skolaSic da universitetSic asaks ratomRac abaven Rvawlmosilebas — es ase<br />

aRar aris.<br />

- marTalia.<br />

universitetis situacia, mgoni, safuZvlianad ganvixileT. Tqveni azriT,<br />

SeiZleba Tu ara axla vilaparakoT warmatebuli brZolis Sesaxeb korufciis<br />

winaaRmdeg zogadad saqarTveloSi?<br />

- araviTar SemTxvevaSi.<br />

- jer ara.<br />

- jerjerobiT ar SegviZlia.<br />

- Cemi azriT, igive revoluciam erTi Zalian cudi raRac moaxdina — xalxi<br />

adre xom iZaxda, Cven verafers ver SevcliT, unda movides kargi mTavrobao. axla<br />

xalxi uaresad gazarmacda da iZaxis, Cven kargi mTavroba gvyavs da axla isini<br />

gviSvelian. anu, ratom aqvs am xalxs aseTi...<br />

- ar gamigia maseTi naTqvami.<br />

- ra? yvela mase iZaxis!<br />

- marTalia, revoluciam erTi ra SeiZleba cudi moitanos — xalxs amdeni wlis<br />

dagrovili energia im ramdenime kviraSi daaxarjvina da axla aRar ainteresebs im<br />

xalxs jer-jerobiT, ai mere ukve daiwyebs isev, albaT.<br />

- ara, ki ar ainteresebs, ukve imedi aqvT, albaT, rom raRacas gamocvlian.<br />

- ara, imedi SeiZleba gqondes, magram Senc unda iyo aqtiuri.<br />

- es aqsiomaa: Sen xar moqalaqe, Sen gaqvs uflebebi, romlebic pirvel rigSi Sen<br />

unda daicva. xelisuflebas — aravis ar hqondes iluzia, rogorc ginda kargi<br />

xelisufleba iyos, is yovelTvis Tavxeddeba xelisuflebiT, es ase xdeba<br />

gamonaklisebis gareSe.<br />

- Sen xom axla amas iZaxi — Sen rom moxvide xelisuflebaSi, analogiurad<br />

iqneba.<br />

- aucileblad! adamiani var da ase iqneba!<br />

- Tu ar Segawuxe, raRaca Tu ar gaiZule, ar gaakeTeb. keTili nebiT es ar<br />

iqneba.<br />

- aqedan gamomdinare, Sen rogorc ki xuWav Tvalebs...<br />

- iTxove da mogecemao — raRac unda iTxovo da...<br />

97


maS axla aravin ar unda ifiqros imaze, rom rame seriozuli brZola<br />

daiwyos korufciis winaaRmdeg?<br />

- ara, rogor ara.<br />

- seriozuli brZola da seriozuli cvlilebebi moitana am revoluciam.<br />

- aba ra aris seriozuli cvlileba?<br />

- Zalian bevri!<br />

- me davinaxe cvlileba, dRes-dReobiT myavs axalgazrda axloblebi TbilisSi,<br />

romlebic samsaxurs eZebdnen da sakmaod kargi codna aqvT, erTma gogom sami ena<br />

icis, yvela Tavis profesiaSi, ase vTqvaT, karg donezea. aqamde Zalian wvalobdnen,<br />

da sxvaTaSoris oTxidan samma ukve samsaxuri naxa. me vfiqrob, ukve<br />

iciT, rogori done Semovida da rogori azrovneba? rom Tu ar geyoleba<br />

samsaxurSi profesionali, ukve rom midixar, TbilisSi elementarulad: “inglisuri<br />

ici? kompiuteri ici?” atestacias gadixar da giReben samsaxurSi.<br />

- eg kerZo struqturebSi.<br />

- ki, kerZoSia, magram am SemTxvevaSi TviTon Cveni codniT, Cemi azriT, raRac<br />

patara wvlils SevitanT korufciis winaaRmdeg.<br />

- ki!<br />

- imitom, rom sul rom gvqondes magis imedi, weRan rogorc vTqvi, Tu qvevidan<br />

ar wamovida, is zemodan namdvilad ar iqneba.<br />

- Cemi azriT, kidev, unda Seiqmnas (da mgoni ukve Seqmnilic aris) antikorufciuli<br />

komisiasaviT raRaca, sadac iqnebian arasamTavrobo organizaciebis<br />

wevrebi, ucxoeTidan moyvanili eqspertebi... unda gaakontrolon.<br />

- oRond, es ar unda iyos... [<strong>for</strong>malurad.]<br />

- da unda Sedges es antikorufciuli sabWo da unda gaakontrolon igive Cveni<br />

universiteti da ase mivaRwevT Sedegs.<br />

kidev ra SeiZleba gakeTdes?<br />

- Zalian kargia, precedentebi iqmneba, rom korumpirebulebs iWeren, vinc<br />

ixlarTeba raRaceebSi, iWeren, magram Cumad mainc xdeba, ra.<br />

- Cumad ki ar xdeba, yvelaze didi Secdoma ra aris — iWeren, magram ar iWeren<br />

Tavisebs. axla saCvenebel daWerebze nu damiwyebT laparaks, ra!<br />

- wavidnen, daiWiron anzor burjanaZe da davijereb rom asea, ra!<br />

vin unda ibrZodes, Tqveni azriT, axla saqarTveloSi korufciis winaaRmdeg?<br />

- yvela.<br />

- xalxi.<br />

- yvela absoluturad.<br />

- yvelam, magram mTavrobisgan unda modiodes keTili neba. me rac ginda viyviro...<br />

- ra Tqma unda!<br />

ra SemTvevaSi iqneba brZola korufciis winaaRmdeg dRevandel<br />

saqarTveloSi warmatebuli?<br />

- Tu kanoni ikanonebs.<br />

- Tu ara marto sityviT, aramed Cveni saqmiTac... sinamdvileSi ai gamodian<br />

revoluciis dros, da sinamdvileSi saqme saqmeze rom midges, saqmiT verafers ver<br />

gaakeTeben.<br />

- kanoni ikanonebs da xelfasebi gaizrdeba. magram erTi SemTxveva moxda —<br />

sagadasaxados TanamSromlebs hqondaT 400 lari xelfasi. axla daaWres da 30<br />

lari dautoves.<br />

- ara, 40 lari — nuli mouWres.<br />

- ara, vici rom 30 — Zmakacis deda 400 lars iRebda, atestacia gavlilebi,<br />

samjer gamocdebi Caabarebines, axla meoTxed Caabarebines da 30 larze dasves.<br />

adre iRebda 400 lars. axla wadi da nu moaparineb imas!<br />

- jerjerobiT mainc Zalian Znelad moxdeba es, magram imedi ar unda<br />

daikargos.<br />

98


konkretulad ra SeiZleba gavakeToT Cven?<br />

- me, magaliTad, Zalian cud mdgomareobaSi var, imitom rom me bevrad<br />

mirCevia, rom mivce fuli leqtors da raRac CavTvalo, imitom rom namdvilad<br />

problemebiT var savse, magram dRes-dReobiT me amas ar gavakeTeb, miT umetes,<br />

maqvs saSualeba. me sami gamocda gadavitane da vapireb swavlas. me vfiqrob, es iyo<br />

Cemi erT-erTi Setanili wvlili am sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

- marTali xar.<br />

- albaT marTla, rom aRar gadavixadoT gamocdebSi da CaTvlebSi fuli.<br />

- Cveni cxovreba xom marto gamocdebi da CaTvlebi ar aris?<br />

- ara.<br />

- arc arsad.<br />

- me vfiqrob, zogadad interesi unda gaviRviZoT imisa, rom ar CavdgaT fexi<br />

iq, sadac...<br />

- Cvens uflebebs unda gavecnoT, unda gavacnoT sxva adamianebic am uflebebs.<br />

- erTi, pirveli — Seni piradi magaliTiT misce magaliTi sxvas, meores; es aris<br />

erTi momenti, da meore momenti — is, rac Sen ici da iman ar icis (Tundac<br />

uflebebi, Tundac Sen ufro mebrZoli xar, vidre is) — Sen daexmaro im adamians im<br />

resursiT, rac Sen gaqvs. bunebrivia, Tu raime organizaciis wevri xar, meti<br />

saSualeba SeiZleba gqondes, TavisTavad, magram Tu xar rigiTi pirovneba, es ar<br />

niSnavs, rom ar SegiZlia — Tundac kerZo saubarSi Sens megobars uTxra,<br />

elementarulad is in<strong>for</strong>macia, romelic SeiZleba ver moipova, SeiZleba ar<br />

undoda, ar gaigo; anda qmediTi daxmareba aRmouCino, gahyve imas, igive<br />

in<strong>for</strong>maciis gamoTxovebis momentSi, yvelam xom ar icis? egec Setanili wvlilia.<br />

bevri rame SeiZleba!<br />

- Tundac, ukanono gadasaxads — magaliTad, pasportis aReba mindoda,<br />

Sevitane gancxadeba. 6 lari Tu 12 lari momTxoves. me vuTxari: “damiwere qviTari<br />

da vixdi”. ar dagiwero. ratom ar damiwer, veubnebi — sxvaTaSoris, maSin vicrue da<br />

Tavisuflebis institutis saxeli gamoviyene...<br />

- ar aris eg korufcia?<br />

- pasporti, Tu piradobis mowmoba?<br />

- pasporti.<br />

- 6 lari Zalian iafia pasportisTvis.<br />

- ara, ubralod gancxadebis Setana.<br />

- veubnebi, damiwere [qviTari] da 24 lari unda mogce. analogiurad, diplomis<br />

fuli minda, rom bankSi Sevitano — ar aris aranairi gza!<br />

- angariSis nomeri ici, rom Seitano?<br />

- Tundac, bavSvi myavs, da ramdenime dRis win aRricxvaze aviyvane bavSvTa<br />

poliklinikaSi. maqvs polisi, dedisac da bavSvisac. TbilisSi samSobiaroSi 100<br />

dolari moaWra polisma. aq mivitane — rveuli xom mivitane, kargi, istoriebi ara<br />

aqvT; 10 lari xom gadavixade, risTvis — eg RmerTma icis. da 5 lari kidev wamlebi<br />

mogvces raRac da imaSi gadagvaxdevines.<br />

- da is sadazRvevo polisi raRa iyo?<br />

- hoda, polisis funqcia ver gavige. Zlivs vikavebdi Tavs, magram aqeT sidedri<br />

medga, iqiT dedaCemi — “kargi, gaCumdi! eqimebia, dagvWirdeba”. gavCumdi. mere<br />

gamovdivar da yvirian, intriganiao. intrigani var?<br />

- eg aris kidev — mSoblebis faqtori Zalian is aris. Cems das Sehqonda<br />

pasportze 10 lari rom mosTxoves, me vuTxari, ar gadavixdiT-meTqi, da<br />

deidaCemma: “sircxvilia, gadavixadoT, ra moxdao”.<br />

- jer skolidanve, Ramis skolaSi vswavlobdi, 9 Tve xom vswavlob, TveSi 10<br />

lari unda gadamexada, ese igi 90 lari, ara? fasianze vswavlobdi. kaco, 120<br />

lariani gadasaxadi momitanes. me vuTxari, damiwereT-meTqi qviTari — damiweres,<br />

Senaxuli maqvs dRemde. rom moviTxove es qviTari — ratom moiTxoveo, direqtori<br />

iZaxis, eg giJiao, rom dadis, TavisTvis laparakobso. anu igive, ra!<br />

didi madloba!<br />

99


danarTi #2.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis meTodikis terminologiis<br />

ganmartebiTi leqsikoni<br />

analitikuri gamokvleva — <strong>socialur</strong>i gamokvlevis yvelaze rTuli saxeoba,<br />

romelic miznad isaxavs ara marto <strong>socialur</strong>i problemis aRweras, aramed,<br />

agreTve misi mamoZravebeli Zalebis, mizezebis gamoaSkaravebas. ix. agreTve:<br />

dazverviTi gamokvleva da aRweriTi gamokvleva.<br />

anketireba — masobrivi gamokiTxvis saxeoba, romelic kiTxvaris gamoyenebiT<br />

warimarTeba. anketirebis dros respondenti TviTon kiTxulobs kiTxvaris<br />

kiTxvebs da Tavadve aRniSnavs pasuxebs, romlebic mis azrs Seesabameba. ix.<br />

agreTve: interviu.<br />

aqtori (Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong>) — pirovneba, romlis moqmedebac mkvlevris<br />

dakvirvebis da Seswavlis sagania. termini gamoiyeneba ZiriTadad CarTuli<br />

dakvirvebis Sesaxeb saubrisas.<br />

biografiuli interviu — siRmiseuli intervius nairsaxeoba, romelic<br />

miznad isaxavs respondentis cxovrebis (biografiis) qronologiur rekonstruqcias,<br />

raTa Seswavlil iqnes ama Tu im <strong>socialur</strong>i problemis gavlena individis<br />

cxovrebaze, mis mier ama Tu im movlenebis gaazreba da Sefaseba, da sxv.<br />

biografiul interviusa da “cxovrebis istorias” Soris bevria saerTo, Tumca<br />

pirveli gansakuTrebiT farTod gamoiyeneba evropaSi, kerZod — germaniaSi, xolo<br />

meore — aSS-Si. ix. agreTve: cxovrebis istoria.<br />

aRweriTi gamokvleva — <strong>socialur</strong>i gamokvleva, romelic tardeba ama Tu im<br />

<strong>socialur</strong>i problemis SeZlebisdagvarad sruli aRweris mizniT, xSirad — raTa<br />

gamovlenili iqnes, arsebobs Tu ara kavSiri am problemis Semadgenel elementebs<br />

Soris. ix. agreTve: dazverviTi gamokvleva da analitikuri gamokvleva.<br />

gamokvlevis programa — sabuTi, romelic aucilebelia empiriuli<br />

<strong>socialur</strong>i gamokvlevis Casatareblad. gamokvlevis programa kvlevis dawyebamde<br />

unda SemuSavdes. aq Camoyalibebulia gamokvlevis strategia, dasabuTebulia<br />

gamokvlevis problemis mniSvneloba da aqtualuroba da mis Sesaswavlad<br />

SerCeuli gzebis (<strong>meTodebi</strong>s) gamoyenebis marTebuloba. gamokvlevis programis<br />

safuZvliani damuSaveba xels uwyobs xarisxiani gamokvlevis Catarebas da sando<br />

Sedegebis miRebas, Tumca wminda gamoyenebiTi gamokvlevebis SemTxvevaSi misi<br />

SemuSaveba SeiZleba ar moxdes.<br />

generaluri erToblioba — yvela im adamianTa erToblioba, visac axasiaTebs<br />

is <strong>socialur</strong>-demografiuli Tvisebebi, romelTa Seswavlac mkvlevris mizans<br />

warmoadgens. gamokvlevis obieqtidan gamomdinare, generaluri erToblioba<br />

SeiZleba sxvadasxva iyos. magaliTad, Tu Cveni mizania saqarTvelos mosaxleobis<br />

azris Seswavla, generalur erTobliobas warmoadgens saqarTvelos yvela<br />

srulwlovani moqalaqe; Tu SeviswavliT qarTveli qalebis damokidebulebas ama<br />

Tu im problemisadmi, generaluri erTobliobaa saqarTveloSi mcxovrebi qalebi;<br />

Tu Telavis saxelmwifo universitetis studentebis azris Seswavlas visaxavT<br />

miznad, Cveni generaluri erToblioba am universitetis studentebi iqnebian.<br />

generaluri erTobliobis gansazRvra SerCevis Sedgenis safuZvelia.<br />

dazverviTi gamokvleva — <strong>socialur</strong>i gamokvlevis yvelaze ubralo tipi,<br />

romlis mizanicaa ama Tu im problemis winaswari Seswavla, misi mdgomareobis<br />

“dazverva”. ix. agreTve: aRweriTi gamokvleva da analitikuri gamokvleva.<br />

dakvirveba — in<strong>for</strong>maciis Segrovebis meTodi (ZiriTadad gamoiyeneba<br />

eTnografiaSi, antropologiaSi da sociologiaSi), romlis drosac mkvlevari<br />

akvirdeba aqtor(eb)is moqmedebas. erTmaneTisagan ganasxvaveben e.w. “ubralo” da<br />

“CarTul” (“monawile”) dakvirvebas. pirvel SemTxvevaSi, mkvlevari aranairad ar<br />

ereva im movlenebSi, romlebsac akvirdeba, xolo meore SemTxvevaSi is xSirad<br />

100


srulad iziarebs dakvirvebis obieqtTa yofas, monawileobas iRebs maT<br />

saqmianobaSi, esaubreba maT, raTa ukeT Seiswavlos maTi cxovreba.<br />

daxuruli kiTxvebi — kiTxvebis saxeoba sociologiur kiTxvarSi, romlebsac<br />

Tan axlavs pasuxis SesaZlo variantebis sia.<br />

demografia — mosaxleobis struqturis mecnieruli Seswavla, romelic<br />

awarmoebs mosaxleobis raodenobis zrdisa da Semcirebis, Sobadobis, sikvdilianobis,<br />

sicocxlis xangrZlivobis, migraciis analizs; agreTve, ganixilavs mis<br />

asakobriv, sqesobriv Tanafardobas da am maCveneblebis cvlilebebs. demografiuli<br />

in<strong>for</strong>maciis Segrovebis umTavresi wyaroa regularuli aRwera, romelic<br />

yvela saxelmwifoSi saSualod 10 weliwadSi erTxel tardeba.<br />

eTnografia — gansxvavebuli kulturis Seswavla da aRwera, romelic<br />

ZiriTadad <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong>s gamoyenebiT xdeba. eTnografiis ZiriTadi mizania<br />

cxovrebis gansxvavebuli wesebis gageba ise, rogorc es wesebi am kulturis<br />

warmomadgenlebs esmiT.<br />

eTika — profesiuli saqmianobis ganmsazRvreli principebis da normebis<br />

erToblioba, romelic ama Tu im profesiis zneobriv Rirebulebebs gamoxatavs.<br />

eTikuri normebi Tavmoyrilia eTikis kodeqsebSi.<br />

<strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> — <strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>meTodebi</strong>s jgufi, romelic<br />

aerTianebs iseT meTodebs, rogorebicaa siRrmiseuli interviu, “cxovrebis istoria”,<br />

fokus-jgufi, dakvirveba, monografiuli gamokvleva, da sxv. es <strong>meTodebi</strong><br />

cnobilia rogorc “moqnili” <strong>meTodebi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>sagan gansxvavebiT<br />

miznad isaxavs ara Sesaswavli fenomenis raodenobrivi gavrcelebis<br />

suraTis dadgenas, aramed mis siRrmiseul Seswavlas.<br />

interviu — respondentis gamokiTxvis, misgan in<strong>for</strong>maciis miRebis procesi.<br />

interviu verbaluri in<strong>for</strong>maciis miRebis yvelaze ufro gavrcelebuli<br />

saSualebaa <strong>socialur</strong> kvlevebSi. misi ramdenime ZiriTadi tipi gamoirCeva,<br />

gamomdinare iqidan, ramdenad struqturirebulia interviu: struqturirebuli,<br />

nawilobriv struqturirebuli da arastruqturirebuli.<br />

interviueri — kvleviTi jgufis wevri, romelic uSualod esaubreba<br />

respondents, mimarTavs mas kiTxvaris kiTxvebiT da iniSnavs miRebul pasuxebs.<br />

interviueri ZiriTadad masobrivi gamokiTxvis procesSi gamoiyeneba.<br />

in<strong>for</strong>manti — CarTuli dakvirvebis dros mkvlevaris in<strong>for</strong>maciis erT-erTi<br />

ZiriTadi wyaro; Sesaswavli kulturis warmomadgeneli, romelic exmareba<br />

mkvlevars am kulturis SeswavlaSi.<br />

kiTxvari — specialuri wesebis Tanaxmad Sedgenili kiTxvebis erToblioba,<br />

romelTac respondentebi pasuxoben masobrivi gamokiTxvis dros. gamokiTxvis<br />

tipidan gamomdinare, kiTxvari SeiZleba miZRvnili iyos mxolod erTi Temisadmi,<br />

an sxvadasxva Tematuri blokisagan Sedgebodes.<br />

kontent-analizi — sociologiuri kvlevis meTodi, romlis meSveobiTac<br />

Seiswavleba sxvadasxva tipis dokumentebi maTSi ama Tu im maCveneblebis gamovlenis<br />

sixSiris dafiqsirebis mizniT. termini iTargmneba qarTul enaze rogorc<br />

“Sinaarsis analizi”; is SeiZleba iyos rogorc raodenobrivi, aseve <strong>Tvisebrivi</strong>.<br />

masobrivi gamokiTxva — sociologiuri kvlevis yvelaze farTod gavrcelebuli<br />

raodenobrivi meTodi, mosaxleobis azris Seswavla ama Tu im problemasTan<br />

dakavSirebiT misi reprezentatuli nawilis (SerCevis) gamokiTxvis<br />

safuZvelze. gamokiTxva xdeba <strong>for</strong>malizebuli kiTxvaris safuZvelze,<br />

specialuri wesebis Tanaxmad SerCeul respondentebTan.<br />

meTodi — ama Tu im saqmianobis praqtikuli ganxorcielebis konkretuli<br />

xerxi. <strong>socialur</strong> <strong>kvlevaSi</strong> — pirveladi in<strong>for</strong>maciis Segrovebis saSualeba. ix.<br />

agreTve: <strong>Tvisebrivi</strong> <strong>meTodebi</strong> da raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis meTodika — pirveladi in<strong>for</strong>maciis Segrovebis,<br />

101


damuSavebis da gamoyenebis <strong>meTodebi</strong>s erToblioba.<br />

<strong>socialur</strong>i kvlevis meTodologia — samecniero kvlevis logika, romelic<br />

erTian sistemaSi aerTianebs mis principebs, wesebsa da meTodebs. <strong>socialur</strong><br />

<strong>kvlevaSi</strong> meTodologia ganixileba rogorc kvlevis Teoriuli safuZveli,<br />

ukavSirdeba mis problemur monaxazs da Tavis gamoxatulebas poulobs<br />

gamokvlevis programaSi.<br />

moderatori — fokus-jgufis wamyvani, romelic SeiZleba iyos rogorc Tavad<br />

mkvlevari, aseve mowveuli piri.<br />

monografiuli gamokvleva — kvleviTi midgoma <strong>socialur</strong> mecnierebebSi,<br />

romelic ramdenime meTods aerTianebs; cnobilia, agreTve “SemTxvevis Seswavlis”<br />

saxeliT. es midgoma upirveles yovlisa gamoirCeva imiT, rom mis farglebSi<br />

mravali meTodi gamoiyeneba (upirveles yovlisa — CarTuli dakvirveba), savele<br />

samuSaoebi ki Zalian didi xnis manZilze grZeldeba. Tumca yvelaze xSirad<br />

monografiuli gamokvleva Tvisebriv meTodebTan asocideba, mis farglebSi<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong>c gamoiyeneba.<br />

naxevrad daxuruli kiTxvebi — kiTxvebis saxeoba sociologiur kiTxvarSi,<br />

romlebsac Tan erTvis pasuxis SesaZlo variantebis sia, magram, agreTve<br />

mocemulia damatebiTi varianti “sxva”, sadac respondentebs saSualeba eZlevaT,<br />

daafiqsiron gansxvavebuli azri, romelic ar iqna (an ver iqna) gaTvaliswinebuli<br />

gamokiTxvis organizatorebis mier.<br />

pirispir interviu — intervius yvelaze gavrcelebuli saxeoba, romlis<br />

drosac interviueri pirispir esaubreba respondents da kiTxvarSi iniSnavs mis<br />

mier gacemul pasuxebs. pirispir interviu, rogorc wesi, respondentis binaze<br />

tardeba; misi xanrgZlivoba SeiZleba meryeobdes 20 wuTidan 60 wuTamde.<br />

intervius sxva saxeobebia satelefono da safosto interviu.<br />

raodenobrivi <strong>meTodebi</strong> — <strong>socialur</strong>i kvlevis <strong>for</strong>malizebuli <strong>meTodebi</strong>,<br />

romelTa gamoyenebac statistikur kanonzomierebebs emyareba da romlebic miznad<br />

isaxavs gamoavlinos ama Tu im <strong>socialur</strong>i fenomenis gavrceleba, misi gamovlenis<br />

sixSire. es iseTi <strong>meTodebi</strong>a, rogorc masobrivi gamokiTxva, kontent-analizi.<br />

reaqtiuloba — mkvlevris an kvleviTi situaciis gavlena aqtorebis<br />

saqcielsa da naTqvamze, kvlevis obieqtebis reaqcia im garemoebaze, rom<br />

mkvlevari Seiswavlis maT; gansakuTrebiT vlindeba CarTuli dakvirvebis<br />

warmoebis procesSi. ician ra, rom maT moqmedebas akvirdebian, adamianebi<br />

gansakuTrebul yuradRebas aqceven imas, Tu rogor iqcevian, rogor epyrobian<br />

sxva adamianebs, ras da rogor amboben, da saboloo jamSi maTi saqcieli bunebrivi<br />

aRar aris, mkvlevris arseboba rom ara, isini ase ar moiqceodnen. reaqtiuloba<br />

adamianebis bunebrivi reaqciaa, magram dakvirvebis warmoebisas es Zalze<br />

seriozuli problemaa, vinaidan amaxinjebs miRebul Sedegebs.<br />

reprezentatuloba — mTavari moTxovna respondentTa SerCevisadmi<br />

masobrivi gamokiTxvis Catarebis dros. reprezentatuloba gulisxmobs, rom<br />

SerCeva proporciulad asaxavs generaluri erTobliobis ZiriTad maCveneblebs,<br />

warmoadgens ra mis “mikromodels”.<br />

respondenti — adamiani, romelic kvlevis Catarebis dros in<strong>for</strong>maciis<br />

uSualo wyaroa, romlisganac mkvlevrebi iReben maTTvis saWiro in<strong>for</strong>macias;<br />

gamokiTxuli.<br />

sadiskusio gegma — kvlevis instrumenti, romelic gamoiyeneba siRrmiseuli<br />

intervius da fokus-jgufebis struqturirebis mizniT. esaa intervius savaraudo<br />

kiTxvebis sia. sadiskusio gegma ZiriTadad “Ria” kiTxvebisgan Sedgeba.<br />

savele samuSaoebi — termini, romliTac moixsenieba kvlevis Catrebisas<br />

pirveladi in<strong>for</strong>maciis Segrovebis procesi.<br />

satelefono gamokiTxva — masobrivi gamokiTxvis saxeoba, romelic tele-<br />

102


fonis meSveobiT tardeba. satelefono interviuebi, rogorc wesi, 10-15 wuTze<br />

met xans ar grZeldeba. satelefono gamokiTxvis Catarebisas gansakuTrebiT<br />

Znelia reprezentatulobis dacva.<br />

siRrmiseuli interviu — intervius saxeoba, romelic farTod gamoiyeneba<br />

Tvisebriv meTodebSi. esaa nawilobriv struqturirebuli interviu, romelic<br />

sadiskusio gegmis safuZvelze warimarTeba da miznad isaxavs, Seityos<br />

respondentis ara mxolod damokidebuleba da pozicia, aramed motivaciebi.<br />

transkripti — intervius an fokus-jgufis audio-Canaweris qaRaldze<br />

gadatanis (“gaSifvris”) Sedegad miRebuli teqsti. Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong> xSirad<br />

swored transkriptis saxiT viRebT pirvelad (“nedl”) monacemebs, romelTa<br />

damuSavebac xdeba kvlevis Sedegebis analizis mizniT.<br />

fokus-jgufi — <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevis erT-erTi yvelaze popularuli meTodi,<br />

romelic aseve cnobilia “jgufuri diskusiis” saxeliT. rogorc wesi, fokusjgufSi<br />

6-dan 12-mde respondenti iRebs monawileobas; is warimarTeba<br />

sadiskusio gegmis safuZvelze specialuri kvalifikaciis mqone wamyvanis,<br />

moderatoris mier.<br />

“Ria” kiTxva — kiTxvis saxeoba, romelic ar sTavazobs respondentebs pasuxis<br />

SesaZlo variantebs. am tipis kiTxvebi Zalian mizanSewonilia imdenad,<br />

ramdenadac isini minimalur gavlenas axdens respondnetTa pasuxebze, magram<br />

maTi statistikuri damuSaveba Zalian Sromatevadia, amitom Ria kiTxvebi ufro<br />

farTodaa gavrcelebuli, da ufro damaxasiaTebelia <strong>Tvisebrivi</strong> kvlevisTvis.<br />

SerCeva — wesebi, romelTa Tanaxmadac unda moxdes respondentTa SerCeva<br />

generaluri erTobliobis wevrebisagan. am process gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

aqvs masobrivi gamokiTxvis Catarebis dros, sadac SerCeva reprezentatuli unda<br />

iyos; Tvisebriv <strong>kvlevaSi</strong> SerCevis SedgenasTan dakavSirebiT naklebi moTxovna<br />

arsebobs.<br />

SerCeviTi erToblioba — respondentTa jgufi, romelsac Cven viRebT<br />

SerCevis Sedegad da romlebsac uSualod gamovkiTxavT. Tu SerCeva sworad<br />

ganxorcielda, SerCeviTi erToblioba generaluri erTobliobis<br />

reprezentatuli iqneba.<br />

“cxovrebis istoria” — siRrmiseuli intervius nairsaxeoba, romelic miznad<br />

isaxavs ama Tu im problemis Seswavlas respondentis cxovrebaSi am problemis<br />

adgilis, misi gavlenis dadgenis meSveobiT. ix. agreTve: biografiuli interviu.<br />

hipoTeza — mecnierulad dasabuTebuli varaudi imis Sesaxeb, Tu rogori<br />

pasuxia mosalodneli mkvlevris mier dasaxul kvleviT kiTxvebze. hipoTeza<br />

gamokvlevis programis aucilebeli nawilia.<br />

103


Tinatin Zurabishvili<br />

QUALITATIVE METHODS IN SOCIAL RESEARCH<br />

Course outline<br />

As stated in the course syllabus, the main objectives of this 8-week course are two-fold:<br />

as a result of attending this course, the students will: (a) get familiar with the theory and<br />

history of qualitative research methods in social sciences; and (b) learn how to conduct<br />

various types of qualitative research which are most frequently used in the contemporary<br />

social research practice.<br />

Main topics covered in the course are outlined below.<br />

Week 1.<br />

Qualitative Methods in <strong>Social</strong> Research: Introduction and Historical Overview.<br />

Lecture, 3 hours; discussion, 1 hour<br />

The first lecture offers introduction to qualitative research methods in social sciences.<br />

We start with discussion of the nature and distinctive features of qualitative research<br />

methods, which are compared with quantitative methods, such as surveys. We stress that,<br />

unlike quantitative research method results, qualitative data are not representative, which,<br />

however, does not mean that they are less scientific; they provide deeper understanding of<br />

the social world than the quantitative methods do, although they can not be generalized and<br />

claimed that their results are representative <strong>for</strong> the population under study.<br />

Qualitative research methods offer more flexibility to the researcher while doing field<br />

work. On the other hand, this leads to higher responsibility of the researcher, and poses<br />

specific ethnical issues, which will be covered more in detail later on.<br />

Major issues in the discussion of the nature of qualitative and quantitative research<br />

methods are connected with the idea that qualitative and quantitative methods of social<br />

research are of different, but not of opposite nature; they should be used appropriately in<br />

order to achieve reliable results. The model of “qualitative – quantitative interactive<br />

continuum” developed by Isadore Newman and Carolyn R. Benz (1998) is introduced, which<br />

stresses the idea that the two groups of methods can mutually enrich the research.<br />

First lecture also offers a historical analysis of development of qualitative research<br />

methods, and a discussion of theoretical paradigms that lay behind qualitative and<br />

quantitative research methods<br />

At the end of the lecture, we discuss research design and the ways to develop it.<br />

Detailed analyses of components of research design are presented, in order to make the<br />

students familiar with the ways of thinking about new research projects and getting prepared<br />

to start one.<br />

At the end of the class, we will have discussion and/or Q&A session.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th Edition. Belmont, Calif.:<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 288-298 (“Some Qualitative Filed Research Paradigms”).<br />

Michael Burawoy. 1991 “The Extended Case Method.” Pp. 271-287 in: Michael Burawoy et al.<br />

1991. Ethnography Unbound. Power and Resistance in the Modern Metropolis. Berkley: University of<br />

Cali<strong>for</strong>nia Press.<br />

Isadore Newman and Carolyn R. Benz. 1998. Qualitative-Quantitative Research<br />

Methodology. Exploring the Interactive Continuum. Carbondale: Southern Illinois University<br />

Press. Pp. 1-12 (“Qualitative-Quantitative Research: A False Dichotomy”).<br />

104


John Lofland and Lyn Lofland. 1995. Analyzing <strong>Social</strong> Settings: A Guide to Qualitative<br />

Observation and Analysis. Belmont, Calif.: Wadsworth. Pp. 101-122 (“Thinking Topics”).<br />

iago kaWkaWiSvili. 1998. “konkretuli sociologiuri kvlevis meTodologia.”<br />

// sociologiuri kvlevis <strong>meTodebi</strong>. Tbilisi: Tbilisis universitetis<br />

gamomcemloba, 1998. gv. 22-44.<br />

Recommended readings:<br />

Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 282-268 (“Qualitative Filed Research”).<br />

Edition. Belmont, Calif.:<br />

Howard S. Becker. 2001. “The Epistemology of Qualitative Research.” Pp. 317-330 in:<br />

Robert M. Emerson, ed. Contemporary Field Research. Perspectives and Formulations.<br />

Prospect Heights, Ill.: Waveland Press.<br />

W. Lawrence Newman. 2003. <strong>Social</strong> Research Methods: Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Fifth edition. Boston: Allyn and Bacon. Pp. 363-381 (“Field Research”).<br />

В. Ядов. 1995. Социологическое исследование: методология, программа, методы.<br />

Изд-во «Самарский университет». С. 42-80 («Методология»).<br />

After the first lecture, students are required to prepare two assignments to be submitted<br />

two days prior the next class:<br />

a) Think of and bring a list of 5 issues which are suitable <strong>for</strong> qualitative research; and<br />

b) Come up with a research design of their own, where both theoretical and practical<br />

aspects of the proposed research will be considered; research proposals submitted by the<br />

students will be discussed during the next seminar.<br />

Week 2.<br />

In-Depth Interview<br />

Lecture, 2 hours; discussion, 2 hours<br />

The first method that is covered in detail in terms of this course is in-depth interview.<br />

While introducing this method, we first distinguish between structured, semi-structured and<br />

non-structured interviews. In-depth interview is an example of semi-structured interviews<br />

which are conducted based on a discussion guide as a major research instrument, which,<br />

however, is not directive, and allows both researcher/interviewer and respondent to develop<br />

new issues not mentioned in the guide, provided that they are of interest to the study.<br />

After Robert S. Weiss, we consider in-depth interviewing as a process of collaboration<br />

between researcher and respondent. Use of open-ended questions stimulates<br />

development of the respondent’s narrative, which can be directed by the questions of the<br />

interviewer. We also discuss several probing techniques (silence, echo, baiting) that can<br />

help us get more in<strong>for</strong>mation, often – without interviewer’s injection in respondent’s narrative.<br />

We also discuss technical aspects of conducting in-depth interviews, such as selection<br />

and preparation of the setting; recording equipment; selection of respondents.<br />

In addition to general discussion about in-depth interview as qualitative research method<br />

in the social sciences, we consider two variations of in-depth interviewing, namely, life<br />

histories and biographic narrative interviews (Gail Kligman’s and Gabriele Cappai’s works<br />

are used to get better understanding of these types of in-depth interview).<br />

The lection finishes with the discussion of possibilities of analyzing in-depth interviews.<br />

In the end, we offer an example of how a Discussion Guide of an in-depth interview can<br />

look like, with a short review which emphasizes its major features.<br />

Homework assignments <strong>for</strong> this week are:<br />

1) to prepare a discussion guide which could be used to conduct a series of in-depth<br />

105


interviews. An example of a discussion guide is presented in the appendix, which can help<br />

students to work on their own guide;<br />

2) to conduct 3 in-depth interviews based on this guide, and to discuss the process of<br />

conducting these, specifically focusing on the difficulties they encounter;<br />

3) the students are also required to transcribe one of these interviews – the one they<br />

think was the most successful.<br />

The most important and/or typical experiences reported by the students will be<br />

discussed during next meeting.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative<br />

Interview Studies. New York: Free Press. Pp. 121-150 (“Issues in Interviewing”).<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and<br />

Quantitative Approaches. Third edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. Pp. 206-220<br />

(“Unstructured Interviewing”).<br />

gabriele kapai. 2000. “biografiul-naratiuli interviu: Teoriuli<br />

winamZRvrebi da gamoyenebis xerxebi.” (Targmani wignidan: Gabriele Cappai. 2000. Fra<br />

realtà locale e processi globali. Emigrazione, associanismo ed identità nelle società<br />

multikulturali. Halle/Saale: Hallescher Verlag).<br />

Recommended readings:<br />

Robert S. Weiss. 1994. Learning from Strangers. The Art and Method of Qualitative<br />

Interview Studies. New York: Free Press. Pp. 61-120 (“Interviewing”).<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and<br />

Quantitative Approaches. Third edition. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. Pp. 449-488<br />

(“Some Traditions of Text Analysis”).<br />

Gail Kligman. 1998. The Politics of Duplicity. Controlling Reproduction in Ceausescu’s<br />

Romania. Berkley: University of Cali<strong>for</strong>nia Press. Pp. 148-205 (“Bitter Memories: The Politics<br />

of Reproduction in Everyday Life”).<br />

С. Белановский. 2000. Глубокое интервью. М.: Никколо М., 2000.<br />

Week 3.<br />

Focus Groups<br />

Lecture, 2 hours; discussion, 2 hours<br />

We discuss focus group as a “group in-depth interview,” which, however, has several<br />

specific features, which are determined, first of all, by the fact that up to a dozen of<br />

respondents participate in a single focus group discussion. The greatest advantage of focus<br />

groups as a qualitative research method is that it gives the researchers the possibility to<br />

observe the process of <strong>for</strong>ming group judgments and/or decisions.<br />

A short review of the historical development of the focus groups in the social<br />

sciences focuses on Robert K. Merton’s and his colleagues’ work in this field. Major areas of<br />

use of focus groups in contemporary research practice are reviewed, namely, marketing<br />

research, social and political research; these are the areas where focus groups proved to be<br />

most effective, while there are some areas where it is not usually recommended to use focus<br />

groups – e.g., personal relationships; income.<br />

In the section devoted to the main features of this method, we discuss distinctiveness<br />

of focus groups, technical aspects of their preparation, selection of participants, and advises<br />

regarding how to conduct them, specifically focusing on the role and functions of the<br />

106


moderator.<br />

Next section is devoted to the 10 most frequently used projective techniques that<br />

facilitate focus group discussions. These techniques are: verbal associations, finishing<br />

sentences, personification, stereotypes, collages, brand mapping, etc.<br />

Last section discusses the possibilities of analysis of the data obtained through focus<br />

group discussions. Analysis of focus group results is quite similar to the analysis of in-depth<br />

interview data, although there are several specific considerations, first of all – the level of<br />

analysis should be determined; although both individual and group level can be justified, our<br />

advise is to base analysis on the interplay of the two levels of analysis (Morgan 1997: 60).<br />

Two examples are offered in the end of this lecture, one of which is a possible<br />

discussion guide, and the other – a descriptive report of a research project based exclusively<br />

on focus groups. In addition, Appendix 1 offers a transcript of a focus group conducted with<br />

students of one of Georgian universities, where the causes of corruption in Georgian higher<br />

education are discussed.<br />

Homework assignments <strong>for</strong> this week are:<br />

1. To find out which projective techniques are used in the Discussion Guide presented<br />

in the Example 2.<br />

2. To write a Project Proposal on a given topic (“Causes of Corruption in the Georgian<br />

Higher Educational Institutions”); the project should be conducted using focus groups.<br />

3. To prepare a discussion guide which could be used to conduct a series of focusgroup<br />

discussions, where the students are required to use projective techniques they find<br />

suitable <strong>for</strong> the topic they choose.<br />

Our discussion classes will be based on the analysis of the students’ homework<br />

assignments; besides, we’ll watch a tape of a focus-group discussion and evaluate how it<br />

was conducted. If possible, I’ll try to arrange a visit to a research center where the students<br />

will have an opportunity to see a room designed <strong>for</strong> focus group discussions, with all<br />

necessary equipment.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

David L. Morgan. 1997. Focus Groups as Qualitative Research. Second Edition.<br />

Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications. Pp. 31-65.<br />

Richard A. Krueger. 2000. Focus Groups: A Practical Guide <strong>for</strong> Applied Research. Third<br />

edition. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications. Pp. 39-68; 97-124.<br />

maia araviaSvili, Tamar zurabiSvili. 2001. “narkomania: problemis Sefaseba<br />

axalgazrdebis mier.” // sociologia saqarTveloSi: Tanamedrove mdgomareoba da<br />

perspeqtivebi. Telavi: “samoqalaqo ganaTlebis proeqti”.<br />

Recommended readings:<br />

С. Белановский. 2001. Метод фокус-групп. М.: Никколо М.<br />

Week 4.<br />

Participant Observation<br />

Lecture, 3 hours; discussion, 1 hour<br />

As we move towards non-verbal techniques of data collection, observation is obviously<br />

the first method to be introduced. In contrast with the interview techniques discussed during<br />

the previous weeks, observation takes place in the natural environment, which presents<br />

additional challenges to the researcher. Although a distinction will be made between nonparticipant<br />

and participant observation, we will focus on the latter, which is one of the most<br />

popular qualitative research methods.<br />

107


Historically, participant observation was first developed by anthropologists and<br />

ethnographers, and was considered as a means to learn about distinctive culture.<br />

Contemporary participant observation as it is practiced by most social sciences, can be<br />

applied in modern as well as in non-modern societies; its major aim as well as its major<br />

advantage is the possibility to study a distinctive (sub)culture and explain its meanings as<br />

they are understood and interpreted by its members. Paradoxically, it is considered that<br />

studying unfamiliar cultures is usually more effective than researchers’ own culture, because<br />

in the latter case the researcher can not approach his/her own culture as a complete<br />

stranger.<br />

Participant observation is always a long-time commitment and usually takes years to<br />

collect the data. It starts with entering the field, establishing contact with the actors, finding<br />

in<strong>for</strong>mants. Characteristics of good in<strong>for</strong>mants are also discussed during the lecture.<br />

During the fieldwork, the researcher defines the exact focus of observations, starting<br />

with descriptive stage of observation and eventually arriving to selective observation.<br />

Fieldnotes are discussed in detail, as a way to document how the fieldwork proceeds.<br />

As an example of possible analytic strategy used by participant observers, W.F.White’s<br />

classical analysis of group structure in the Street Corner Society will be presented, to be<br />

further discussed during next week’s class.<br />

There is only one homework assignments <strong>for</strong> this week:<br />

The students are required to go to a public library in pairs, take different seats and<br />

observe what’s going on in the library <strong>for</strong> 3 hours. They are required to take notes during the<br />

observation, but not to share any observations with each other. Immediately after the<br />

observation, they have to write (again, separately) fieldnotes based on what they’ve<br />

observed, and submit them.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

James P. Spradley. 1997. Participant Observation. New York: Holt, Rhinehart and<br />

Winston. Pp. 53-62; 73-84; 100-111; 122-129.<br />

William Foote White. 1993. Street Corner Society: The <strong>Social</strong> Structure of an Italian<br />

Slum. Forth edition. Chicago: University of Chicago Press. Pp. 3-51; 94-110; 279-373.<br />

Recommended readings:<br />

H. Russel Bernard. 2002. Research Methods in Anthropology. Qualitative and<br />

Quantitative Approaches. Third edition. AltaMira Press. Pp. 323-364 (“Participant<br />

Observation”).<br />

Week 5.<br />

Participant Observation (continued)<br />

Lecture, 1 hour; discussion, 3 hours<br />

During our fifth week, we continue to learn participant observation, in particular – how to<br />

write fieldnotes during the fieldwork, and how to trans<strong>for</strong>m them into the research report.<br />

Relatively little new material will be delivered during this week; instead, we will focus of<br />

detailed discussion of (a) fieldnotes submitted by the students as a result of observations<br />

they made, and (b) readings from White’s Street Corner Society.<br />

By next week, the students have to make final decisions regarding their course projects,<br />

so these discussions will be particularly helpful at this stage.<br />

108


Week 6.<br />

Case Study<br />

Lecture, 3 hours; discussion, 1 hour<br />

Case study is the final method considered in terms of this course. As in the case of<br />

participant observation, we will discuss this method during two week.<br />

First we will focus on the history of this method, which was introduced in the social<br />

sciences based on the experience of anthropologists. Experience of the Chicago School and<br />

their role in establishing this method are also discussed.<br />

Case studies are a lot in common with participant observation, but we consider the<br />

<strong>for</strong>mer as an even broader research approach, rather than a single method of collecting the<br />

data. As a multi-method approach, case studies employ a number of research techniques<br />

that help the researchers to collect the data; what is particularly specific with case studies,<br />

the methods used can be both qualitative and quantitative (e.g., surveys).<br />

As an example of early case study research, we will discuss a study of the 1930s<br />

conducted by Paul Lazarsfeld and his colleagues in the Austrian village of Marienthal. This<br />

study is very interesting <strong>for</strong> us mainly from the methodological perspective, use of many<br />

various techniques of data collection which are discussed in detail by the authors.<br />

Since there is no single way to conduct case study research, and there are no clear<br />

guidelines regarding site selection and data analysis, one of the best ways to learn about<br />

this method is to introduce more examples. So, the second study we will discuss in detail in<br />

this class is Mitchel Dunier’s Sidewalk, which is distinctive in a number of ways. We discuss<br />

several aspects of this study: the research question and how it was <strong>for</strong>mulated; its<br />

theoretical context and how Dunier fit his study into the particular one; methodology used by<br />

Dunier and, specifically, his relationships with the in<strong>for</strong>mants; use of photography in<br />

presenting the findings.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

Mitchel Dunier. 2001. Sidewalk. New York: Farrar, Strauss and Giroux. Pp. 17-42, 231-<br />

289.<br />

James P. Spradley. 1979. The Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and<br />

Winston. Pp. 25-39 (“In<strong>for</strong>mants”).<br />

Recommended readings:<br />

Robert K. Yin. 2002. Applications of Case Study Research. Second edition. Sage<br />

Publications.<br />

James P. Spradley. 1979. The Ethnographic Interview. New York: Holt, Rinehart and<br />

Winston. Pp. 55-68 (“Interviewing an In<strong>for</strong>mant”).<br />

Week 7.<br />

Case Study (continued)<br />

Discussion, 2 hours; students’ presentations, 2 hours<br />

This week is focused on discussions. During the class, we will first discuss readings<br />

from the Sidewalk, focusing on the specific ways of conducting fieldwork and building<br />

relationships with in<strong>for</strong>mants.<br />

In the second part of the class, the students will present their research projects focusing<br />

on (a) their research questions; (b) sites; and (c) methodology they use to conduct the<br />

fieldwork. This will be our final discussion of students’ research projects be<strong>for</strong>e they finish<br />

and submit them.<br />

109


Week 8.<br />

Ethics of Qualitative Research<br />

Lecture, 2 hours; discussion, 2 hours<br />

It’s hard to overestimate significance of ethical issues while doing fieldwork. During our<br />

last class, we will focus on the responsibility of the researcher while doing fieldwork and the<br />

requirements of professional communities towards their members.<br />

Codes of ethics have been elaborated in a systematic way after the Second World War<br />

by professional associations of the social scientists in Europe and North America; other<br />

countries joined them later. Nowadays, most of the professional association are<br />

international, which leads to unification of ethical standards of the respective professional<br />

activity over the state boarders.<br />

Codes of ethics should be distinguished from the legal requirements, and from mutual<br />

responsibilities outlined in the contracts signed between the researchers and clients; during<br />

the class, we discuss the specific character of ethical norms.<br />

Two Codes of Ethics we are focusing on in this class are ICC/ESOMAR International<br />

Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice (ICC/ESOMAR, 1995) and Code of Ethics<br />

and Policies and Procedures of the ASA Committee on Professional Ethics (American<br />

Sociological Association, 1999). We focus on: (a) Rights of the respondents; (b) Rights of<br />

the clients who commission research; and (c) responsibility towards the society in general.<br />

Sanctions against those who violate ethical norms are discussed based on the hierarchy<br />

of sanctions in the ASA Code of Ethics.<br />

We will also discuss special rules that try to regulate publications of research results in<br />

the media, in order to avoid misin<strong>for</strong>mation and deception of public.<br />

Two case studies are presented during the class, to be discussed during the seminar;<br />

one is a CNN publication where survey results are presented, and the second is a paper<br />

where an ethnographer (Eric J. Arnould) discusses ethical dilemmas he faced while doing<br />

fieldwork in Chad.<br />

Homework assignments <strong>for</strong> this week are:<br />

1. the students are required to find on the web codes of ethics of several professional<br />

organizations whose members are involved in social research, and to compare these Codes;<br />

2. Assess the quality of presentation of the finding in the CNN publication distributed in<br />

class.<br />

3. Discuss the case study concerning ethical dilemmas that Eric J. Arnould faced during<br />

his fieldwork and provide their own assessment of the situation and best ways to deal with it.<br />

Required readings <strong>for</strong> this week are:<br />

W. Lawrence Newman. 2003. <strong>Social</strong> Research Methods: Qualitative and Quantitative<br />

Approaches. Fifth edition. Boston: Allyn and Bacon. Pp. 396-398 (“Ethical Dilemmas of Field<br />

Research”).<br />

Earl Babbie. 2004. The Practice of <strong>Social</strong> Research. 10 th Edition. Belmont, Calif.:<br />

Thomson/Wadsworth. Pp. 306-307 (“Research Ethics in Qualitative Field Research”).<br />

Eric J. Arnould. 1998. “Ethical Concerns in Participant Observation/Ethnography,” in<br />

Advances in Consumer Research 25: 72-74.<br />

ICC/ESOMAR International Code of Marketing and <strong>Social</strong> Research Practice.<br />

http://www.esomar.org/esomar/show/id=65961<br />

American Sociological Association. 1997. Code of Ethics.<br />

http://www.asanet.org/members/ecoderev.html<br />

American Sociological Association Committee on Professional Ethics. 1997. Policies<br />

and Procedures. http://www.asanet.org/members/en<strong>for</strong>ce.html<br />

110


In the Appendix 1, a transcript of a focus group interview is presented.<br />

In the Appendix 2, a Short Glossary of the terms used in qualitative research practice is<br />

presented. This is a concise reference <strong>for</strong> the students, where only terms covered in terms of<br />

this particular course are explained. Nevertheless, I hope this will be helpful <strong>for</strong> the students,<br />

given that some of them may not be familiar with any vocabulary connected with research<br />

practice, and few of the terms used in this course are already established in Georgian (some<br />

are not fully established even in English).<br />

Over 40 terms are defined in this glossary, e.g.: actor; respondent; in-depth interview;<br />

biographic interview; life history; research design; observation; close-ended questions; openended<br />

questions; ethnography; ethics; qualitative methods; quantitative methods; content<br />

analysis; focus group; moderator; case-study; fieldwork; discussion guide, transcript;<br />

hypothesis, et al. The terms and in (Georgian) alphabetical sequence.<br />

This Glossary, however, is not the only one the students will be using; they will be<br />

encouraged to consult academic social science dictionaries.<br />

111

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!