layout Novanm 2009 - Bon NouvÃ¨l 1967 â 2010

Bon Nouvèl 

Jounal pou moun ki renmen lang manman yo 

42º ane * nº 466 * Novanm 2009 Pri jounal la : 10 goud 

Loreya prinobèl lapè 2009 : Barak Obama 

-“Sè nou lanmò”(Sen Franswa Dasiz) (paj 1) 

- Selebrasyon 203èm anivèsè lamò Anperè Janjak Desalin (Paj 3-4) 

- transpò an Ayiti: Yon veritab tèt chaje (paj 5) 

- televizyon, yon zouti kominikasyon (paj 12) 

Baton ki nan men ou se ak li ou pare kou 

42 lane nan batay pou lang pèp ayisyen an

Avangou 

FANATIK B ON NOUVEL YO 

BONJOU ! 

Mwen vle louvri paj jounal mwa sa a avèk pawòl sen FRANSWA Dasiz, lè li te di : 

“Sè nou, lanmò”. Nan lang franse men kijan li te di l : ‘’Notre sœur la mort.’’ 

JAK WOUMEN (Jacques Roumain), yon ayisyen, te ekri yon woman ki te premye soti an franse sou non 

Gouverneurs de la Rosée, e ki tradwi nan plis pase kenz (15) lang. Li tradwi an kreyòl ayisyen : MET 

LAWOUZE. Men kouman liv la koumanse: 

‘’ Li di : nou tout pral mouri, epi li foure men l nan pousyè a. Grann nan, granmoun nan, madanm 

Delira Delivrans di : Nou sou wout pou nou mouri : bèt yo, plant, kretyen vivan yo. O Jezi Mari 

Lasent Vyèj !’’[…] Delira chita ap repete : Nou tout pral mouri, pandan l ap plede rele Bondye san 

rete. 

Vrèman genyen sitiyasyon nan lavi nou, kòm moun, ki difisil anpil pou nou konprann yo, e menm pou nou 

aksepte yo. Youn nan yo, se lanmò. Anpil moun ap poze tèt yo kesyon sa a : kisa ki genyen aprè lanmò ? 

Nan koutim anpil pèp, nan mwa novanm, anpil moun sonje yon fason espesyal fanmiy yo ki mouri deja. 

Gen anpil sèvis ak seremoni k ap fèt nan mwa sa a pou moun ki mouri yo deja. Nou dwe rekonèt sa: 

malgre tout kalite seremoni sa yo ak sèvis nou fè pou moun ki mouri yo, janmen nou p ap janm fin abitye 

avèk lanmò. Sa k fè sa menm ? Nou pa menm konnen si yon jou nou va jwenn repons pou kalite kesyon 

sa yo. 

Pandan nou ap sonje fanmi nou yo ki gentan pran devan, nou dwe retire chapo nou devan tout moun k ap 

goumen pou lavi ka toujou genyen laviktwa sou lanmò. Nan peyi nou, Ayiti, mwa oktòb ki sot pase la a, te 

genyen anpil moun ki soti nan lòt peyi, ki te vini wè kouman avèk nou menm ki nan peyi a, pou ta genyen 

plis travay. Plis travay nan yon peyi, plis lavi moun ap vin pi miyò, mwens moun kapab mouri poutèt 

lamizè oubyen grangou. Se te yon kè kontan nan anpil kote nan lemondantye lè yo sot aprann nouvèl kote 

Prezidan Ameriken an, Barak Obama, pral resevwa pri nobèl lapè pou lane 2009. Se yon vrè onè! Jan 

Nèlson Manndela di l aklè se yon envitasyon pou Loreya ane sa a kontinye fè pwomosyon pou lapè 

pandan l ap kontinye konbat lamizè. 

Nou pa gen dwa aksepte, ni nou pa gen dwa dakò ak moun sa yo k ap simaye lanmò. Pa gen pyès kote 

yon moun te ka achte lavi, se yon kado nou jwenn nan men Sila ki kreye nou. Nou tout ki kwè nan Jezikri, 

Bondye leve byen vivan soti pami moun mouri yo, nou kapab di avèk Apot Pòl: ‘’ Lanmò: Kote lavikta 

ou… ?’’ Wi, lavi dwe genyen lavikwa sou lanmò. Jezi li menm, li di l byen klè : ‘’Mwen se larezireksyon, 

mwen se lavi ; moun ki kwè nan mwen, menm si li mouri, l ap viv pou toutan’’. Sa a se lafwa nou! 

Pè Jan Pyè Nzemba Wayi, CICM, Dirèk 5 

2 Bon Nouvèl • Novanm 2009

Koze mande chèz 

Selebrasyon lanmò Desalin nan premye kapital peyi a 

Machan Desalin, premye kapital 

peyi a, se te teyat anpil pawòl 

piman bouk samdi 17 oktòb 2009 

la, nan lokazyon 203èm anivèsè 

lanmò anperè Janjak Desalin. 

Nan seremoni sikonstans la, pè 

ki t ap selebre lamès la, Mak Edi 

Desalin, fè yon radyografi sosyete 

a. Dapre sa l di : Se avèk anpil kè 

sere l ap gade kouman dirijan yo 

pase anba pye ideyal papa 

Desalin te kite pou pèp ayisyen: 

« jistis sosyal, menm pye egalite 

pou tout moun, fyètè ak diyite ». 

« Jodiya, tout richès peyi a 

kache anba men yon ti gwoup 

moun. Nou travay men se pa 

nou ki rekòlte. Pi gwo mal k ap 

depafini ak sosyete a jodiya se 

imoralite. Lajan pe bouch yon 

pakèt moun ki te konn milite pou 

dwa moun ki pòv yo… », kire a 

voye zotobre yo al fè yon 

8 OKTÒB 2009: Peyi Etazini 

envesti san venn sis (126) 

milyon dola nan agrikilti ak 

anviwònman. Ajans Amerikèn 

pou devlopman Entènasyonal 

pou Ayiti (USAID) te òganize 

yon gwo seremoni an prezans 

prezidan Preval nan otèl Karibe 

Konvensyon Sentè (Carive 

Convention Center) pou lanse 

pwojè sa a ki gen pou tit: 

Inisyativ Basen vensan pou 

resous natirèl ak anviwònman 

(Initiative Bassins Versants Pour 

egzamen konsyans, pandan l 

envite yo mete plis lòd nan jere 

byen peyi a. Seremoni relijye a 

te chante nan legliz Sent Klè 

Machan Desalin ki pral gen 150 

lane. 

Tankou yon repons ak pawòl 

Prezidan Preval te di nan premye 

manda l 1996-2001, naje pou n 

soti, pè Mak Edi Desalin pale 

konsa : « pèmèt mwen di n sa, 

nou naje pou n soti, men gen 

anpil gwo reken ki bare wout 

nou. Yo blese nou, san nou ap 

les Ressources Naturelles et 

Environnementales) (WINNER). 

Yon pwojè ki dwe dire 5 lane 

epi ki dispoze san venn sis (126) 

milyon dola. Objektif pwojè sa 

a, se ogmante pwodiksyon 

agrikòl la ak rann anviwònman 

an ak ekonomi peyi a pi solid. 

Nan okazyon an anbasadè 

Kenèt Mètenn (Kenneth 

Merten) te deklare : “Nou dwe e 

nou kapab ankouraje pwojè pou 

ogmante ekonomi ak pwoteje 

anviwònman peyi d Ayiti”. 

koule sou dlo a. Degras, an n 

resezi nou nan enterè tout moun». 

Nan lokazyon sa, anplis chèf Leta, 

Rene Preval, Premye minis Michèl 

Divivye Pyèlwi, ak kèk manb nan 

kabinè ministeryèl la, prezidan 

Asanble nasyonal la Keli C. 

Basyen, premye 

senatè Latibonit la, 

Youri Latòti, depite 

sikonskripsyon 

Desalin nan, Jan 

Preswa Dò (Jean 

Pressoir Dor), 

majistra prensipal 

komin nan Klod 

Emil elatriye, te fè 

deplasman nan lokazyon an. 

Prezidan Preval pale ak 

Desalin 

Apre pawòl pè Desalin yo, chèf 

leta peyi a te deside al pale ak 

Anperè Jak Premye tankou yon 

pitit k ap mande padon pou tout 

9 OKTÒB 2009: Onz (11) sòlda 

Minista mouri nan yon aksidan 

avyon zòn Grantye toupre fontyè 

Sendomeng. Premye minis 

ayisyen an, Michèl Pyè 

Lwi(Michèle Pierre-Louis) voye 

kondoleyans li bay Minista. 

Madam Pyèlwi te tou pwofite 

mande Luis Da Costa pou 

transmèt senpati li bay fanmi 

viktim yo epi mande yon ankèt 

prese prese sou lanmò onz mesye 

sa yo. Onz sòlda sa yo se moun 

Irigwe ak Jòdani. 

Bon Nouvèl • Novanm 2009 3

Koze mande chèz 

yon peyi, pou plizyè jenerasyon. 

Anfas estati anperè a, devan yon 

foul moun, chèf leta te adrese l 

ak papa nasyon an konsa: 

«anperè gen anpil sòlda 

etranje sou tè ou te mouri kite 

pou nou an ak yon sèl lame a. 

Kisa y ap fè pa bò isit la? 

Prezans yo se konsekans tout 

dezòd ak enstabilite nou kreye 

nan bay koudeta. Koudeta a 

koumanse lè yo asasinen ou sou 

pon wouj 17 oktòb 1806». 

Yon lòt kote, lokatè palè 

Nasyonal la moutre li pa dakò 

ak moun k ap mande pou 

minista ta ale kounyeya. « Sa 

se pawòl moun ki pa reskonsab. 

Minista pa yon fòs lokipasyon, 

men se ede vi n ede nou mete 

lòd lakay nou ». Prezidan an 

deklare se ansyen fòs lame ki 

te konn bay koudeta toutan ki 

reskonsab enstabilite nan peyi 

a. Se sa ki fè nou gen lòt fòs 

nan peyi a. Pawòl sa yo ta dwe 

leve plim sou do Senatè Youri 

Latòti k ap klewonnen toutan 

11 OKTÒB 2009: Yon moun mouri 

3 lòt blese se bilan yon aksidan 

ki fèt nan yon lokalite ki rele 

Kafou Jout nan Pòsali (sid). 

Ensidan sa a rive apre yon 

machin minista te monte sou yon 

moto ki te gen yon jèn gason 30 

lane sou li. Jèn gason sa a ki se 

chofè taksi moto a ki rele Adras 

Beloni(Adras Beloni) te mouri 

nan aksidan epi twa sòlda 

Minista yo te blese. Selon youn 

nan majistra adjwen Pòsali yo 

fò nou remobilize fòs lame d 

Ayiti a. 

Nan fen diskou li te pwononse 

sou plas dam Marchan Desalin, 

Rene Preval envite tout moun 

ki ta renmen Minista ale pou yo 

travay men nan men avèk 

gouvènman an pou nou pa 

janm gen sòlda etranje sou bout 

tè Desalin te mouri kite pou nou 

an ankò. 

Eli lokal yo voye flè pou 

Preval 

Aprè l fin fè sonje gwo viktwa 

Desalin te ranpòte nan komin 

mesye Jan Ive Iran (Jean Ive 

Iran) sòlda minista yo te soti pran 

plezi yo nan plaj epi yo te sou 

paske yo jwenn kèk boutèy nan 

machin yo t ap kondwi yo. 

20 OKTÒB 2009: Nan yon nòt pou 

laprès, Komisyon Jistis ak Lapè 

te prezante 32èm rapò li sou zak 

vyolans ki fèt sou moun pandan 

twa mwa(jiyè, out, sektanm) yo 

ki sot pase a nan zòn 

metwopolitèn nan. Selon rapò a 

genyen pou pipiti swasant kat 

ki pote non anperè a, tout sa 

palmantè a te di ankò se te voye 

flè pou ekip an fas la pou kèk 

reyalizasyon l fè nan komin nan 

tankou poze adoken nan vil la, 

reyabilite plizyè fò ak kay nan vil 

la, konstriksyon wout Machan ak 

Senmichèl 

elatriye. Se 

nan menm 

sans la diskou 

premye 

sitwyen vil la te 

dirije. Men 

Klod Emil te 

m a n d e 

prezidan an 

èske l pral 

Yon foul moun ap gade prezidan an k ap mande Anperè a padon 

repare kay Desalin nan, yon 

kesyon ki pa t jwenn repons. 

Nan fen seremoni an, Rene 

Preval bay moun Machan 

randevou pou lane pwochèn. 

Tèks : Ladenson Fleurival, 

Foto: Jan Mak Fenelon 

(64) moun mouri ak bal, dizwit 

(18) ak zam blanch, venntwit 

(28) nan aksidan machin ak 

move tan epi swasant sis (66) 

lòt ki mouri san yo pa jwenn koz 

lanmò a. Devan kantite moun 

sa yo ki mouri a, komisyon an 

te pwofite fè kèk rekòmandasyon 

ki pale sou : 

sitiyasyon zak vyolans ki fèt ak 

rale zam sou moun, sou kesyon 

zak rache moun, elatriye 

Tèks Wozilya Franswa 


Ti refleksyon sou Ayiti 

Transpò an Ayiti: Yon veritab tèt chaje. 

Wout, transpò, kominikasyon se 

veritab pilye devlopman nan 

yon peyi. Yon transpò òganize 

pou fasilite sikilasyon moun, se 

yon minimòm jodiya nan jefò k 

ap fèt pou amelyore kondisyon 

lavi moun. Yon pwoblèm konsa 

eksplike aklè yon reta peyi a 

genyen nan zafè devlopman, 

respè dwa moun elatriye. 

Nou konstate yon eksplozyon 

demografik nan Pòtoprens sitou 

depi aprè lane 1986. Chak jou 

gen plis moun ki ap kite zòn 

pwovens yo pou vin nan kapital 

peyi a kote : sèvis leta, sant 

komèsyal, sant pwofesyonèl, 

inivèsite, lopital eksetera 

konsantre yon sèl kote. Mete 

sou sa, avèk ensekirite k ap pran 

chè nan tout kwen peyi a, tout 

moun chak jou kite lakay yo 

menm lè pou rantre menm lè, 

sa vle di 6 zè nan maten pou 6 

zè nan aswè. 

Chak maten moun soti tribòpabò 

vin nan aktivite nan sant vil 

Pòtoprens ; rezilta: gwo goumen 

pou machin nan tout estasyon 

nan zòn avwazinant yo. 

Zafè transpò se yon veritab sous 

devlopman nan yon peyi, paske 

li pèmèt anpil lòt sektè avanse. 

Anpil peyi òganize sèvis transpò 

lakay yo yon fason pou yo 

kapab fasilite deplasman moun 

nan ranfòse ekonomi ak 

devlopman nan lòt sektè yo. 

Men domaj, an Ayiti transpò se 

yon veritab tèt chaje. Chak jou 

Bondye mete, travayè, 

komèsan, elèv lekòl kou etidyan 

ap monte yon kalvè pou yo pran 

Pasaje k ap pran machin 

machin lè yo ap soti ak lè yo ap 

antre lakay yo. 

Anplis kalite ak eta machin tout 

jan k ap pote moun chak jou 

nan peyi a, gen kalite tretman 

chofè ap bay pasajè se bagay 

ki bay degoutans. Kondisyon sa 

ta dwe revòlte konsyans chak 

grenn ayisyen. 

Èske tout moun nan peyi a ta 

dwe gen yon machin pou rive 

soti nan pwoblèm sa ? Yon 

transpò òganize pou pèmèt 

sikilasyon moun nan bon jan 

kondisyon se plan dirijan peyi 

a ta dwe anvizaje. Epi mete 

yon sendika desantralize pou l 

kapab byen jere resous yo, yon 

fason pou amelyore sèvis 

transpò piblik la nan kat kwen peyi 

a. 

Li pa nòmal jounen jodiya pou 

transpò piblik la ki kapab rapòte 

leta ayisyen plis pase 10 milyon 

goud chak mwa lage nan eta sa. 

Chaj chofè 

machin 

transpò 

piblik se yon 

moun k ap 

mache sou 

pwòp lwa l, 

epi imilye 

pasajè, 

chanje kous 

ak chanje 

pri kous machin lè lide l di l. Anpil 

moun konnen nan yon zòn tankou 

Kafou depi li fè 6 zè nan aswè 

kous la vin pi kout epi pri a 

ogmante. 

Ki moun menm ki plase pou fè 

regleman sa? Kisa k ap fèt pou 

chanje sa ? Pèsòn moun pa konn 

anyen. 

Anpil moun te kwè lè lapolis te 

pran rezolisyon pou tout machin 

te make epi respekte kous nòmal 

yo ta pral respekte toutbon, e 

poutan se te fo mouvman, yon fo 

espwa. 

Tèks ak foto: Wadner Isidor 

Pwofesè, jounalis 

Wadenri26@yahoo 

Bon Nouvèl Novanm 2009 5

Lèt tou louvri 

Lèt tou louvri pou otorite Leta ayisyen yo konsènan kanpay 

rayisman k ap fèt sou ayisyen ak sou Ayiti an Repiblik Dominikèn 

21 oktòb 2009 

Prezidan René Préval, 

Premyè Minis Michèle Duvivier 

Pierre-Louis, 

Devan kanpay piman bouk ki 

rekoumanse san gade dèyè an Repiblik 

Dominikèn kont ayisyen k ap viv nan 

peyi sa a, nou menm òganizasyon ki 

siyen nòt sa a, nou vin mande nou, nou 

menm ki se Chèf Deta ak Chèf 

Gouvènman, pou pran tout dispozisyon 

pou evite gen nouvo atak ki fèt sou 

migran ayisyen yo ankò, jan sa konn 

rive fèt plizyè fwa deja. N ap raple, se 

toujou apre kalite kanpay sa yo, yon 

seri ensidan malere abitye deklannche 

sou ayisyen yo tankou asasina sovaj, 

mete dife ak rapatriman masif. 

Kòm reprezantan Leta ayisyen, nou gen 

reskonsablite pou mande otorite 

dominikèn yo poukisa yo pèmèt yon 

seri moun, pami yo gwo fonksyonè leta, 

kapab di sa yo vle sou yon pèp ak sou 

yon peyi ki se vwazen yo e ki pa nan 

konfli ak yo. Poukisa yon seri moun 

jwenn fasilite konsa pou sèvi ak medya, 

pou alimante yon kanpay rayisman kont 

imigran ayisyen yo ki poutan pote gwo 

kontribisyon nan fè Repiblik Dominikèn 

tounen sa li ye jounen jodiya. [....] 

Nou atire atansyon nou sou kanpay sa 

a k ap devlope nan jou sa yo an Repiblik 

Dominikèn kont ayisyen ak kont Ayiti, 

yon fason pou evite gen zak vyolans fèt 

epi nou pa di se zak izole. 

Konvansyon Entènasyonal pou 

elimine tout fòm diskriminasyon 

rasyal nan Atik 4 ansanm ak Pak 

Entènasyonal sou dwa sivil ak politik 

nan atik 20-2 kondane tout fòm kanpay 

rayisman sa yo ki atake diyite migran 

6 Bon Nouvèl • Novanm 2009 

yo ak Ayisyen yo. Ayiti ak Repiblik 

Dominikèn siyen epi ratifye 2 gwo akò 

entènasyonal sa yo kote yo angaje yo 

pou pran tout dispozisyon pou pa kite 

aksyon rasis devlope lakay yo kont 

okenn gwoup moun. 

Nan atik 4-a di, Konvansyon 

Entènasyonal pou elimine tout fòm 

diskriminasyon rasyal la konsidere 

tout difizyon lide ki chita sou 

siperyorite oubyen rayisman rasyal, 

tout zak ki pouse oubyen pwovoke 

moun fè diskriminasyon rasyal ak 

zak vyolans sou yon ras oswa sou yon 

gwoup moun ki gen koulè diferan 

oswa ki sòti nan lòt etni tankou yon 

move zak lalwa dwe pini. Lalwa dwe 

pini tou tout aksyon pou apiye 

aktivite rasis ak finansman yo. 

Bò kote pa l, Pak Entènasyonal sou 

dwa sivil ak politik la deklare nan atik 

20-2 li: “Lalwa entèdi tout 

deklarasyon ki ankouraje lahèn 

nasyonal, rasyal oswa relijye ki ka 

tounen diskriminasyon, hing-hang 

oswa vyolans. Lè Leta yo ki siyen 

Konvansyon sa yo pa pa poze okenn 

aksyon kont zak diskriminasyon sa 

yo, oswa lè yo patisipe nan yo, yo 

reskonsab tout vyolasyon dwa moun 

ki fèt nan kad sa a. 

Laprès ayisyèn deja pibliye plizyè lis atik 

piman bouk ki soti kont ayisyen ak kont 

Ayiti an Repiblik Dominikèn nan jou sa 

yo. Nan yon kominike li fè soti nan 

Santo Domingo, biwo Sèvis Jezuit pou 

Refijye ak Migran envite medya yo 

reflechi sou gwo konsekans atik y ap 

pibliye yo ka pote. Li mande popilasyon 

dominikèn nan pou li louvri je l devan 

kanpay sal sa a k ap fèt paske sa rantre 

tou “nan yon plan pou devye 

atansyon dominiken yo sou gwo 

pwoblèm sosyal ak politik k ap 

travèse peyi a”. (Sous : El 

Nuevodiario, 8/10/2009). 

Fasa sitiyasyon k ap devlope la a, men 

sa nou mande nou kòm otorite peyi d 

Ayiti: 

1. Sòti nan silans nou, fè yon 

deklarasyon piblik sou tout atak k ap fèt 

nan laprès chak jou kont Ayisyen/Ayisyèn 

k ap viv nan Repiblik Dominikèn yo ak 

sou tout mezi bout di otorite dominikèn 

yo anonse epi ki ka pote move 

konsekans sou rapò bon vwazyinaj ki 

abitye egziste ant Ayisyen ak Dominiken 

k ap viv nan divès lokalite sou fwontyè 

a; 

2. Nonmen an Repiblik Dominikèn yon 

anbasadè ki ka defann diyite peyi a ak 

enterè li; 

3. Bay Konsila ayisyen yo nan Repiblik 

Dominikèn mwayen ki nesesè pou yo 

ka akonpaye migran/migrant ki an 

difikilte yo; 

4. Redinamize Komisyon Miks la ki se 

yon espas enpòtan kote 2 Leta yo ka 

diskite epi pran desizyon sou yon seri 

kesyon enpòtan ki konsène popilasyon 

k ap viv sou zile a, san se pa nan joure 

ak nan avilisman pou sa fèt. 

Nou espere, kòm otorite Leta, n ap pran 

an konsiderasyon enkyetid nou ak apèl 

sa a nou lanse ba nou, pou anpeche zak 

vyolans rekoumanse sou ayisyen k ap 

viv an Repiblik Dominikèn. 

Prezidan, Premyè Minis, si anyen pa fèt 

pou fini ak sitiyasyon sa, listwa ap 

konsidere Leta ayisyen ak Leta 

dominiken reskonsab tout zak vyolans, 

atak sou dwa moun ki fèt sou migran 

ayisyen yo akòz kanpay sa a. 

Nou salye nou. 

Men òganizasyon ki siyen :GARR, 

RNDDH, POHDH,Tèt Kole Ti Peyizan 

Ayisyen, PAPDA

Sosyete 

Mouvman Vin Plis Moun(MVM), 

pou transfòme reyalite restavèk yo 

17 oktòb 2009 ki te pase a 

MVM te fete 10 lane depi l ap 

mennen yon gwo batay pou 

transfòme reyalite lavi timoun 

ki rete ak moun yo, sa yo rele 

restavèk yo. Yon batay pou 

chanje lavi sosyal yo, lavi 

ekonomik yo, pou yo vin moun 

toutbon pou demen. Pou make 

dat la sè Mat Vanwonpe (Sœur 

Marthe Vanrompay ICM), 

Reniz Alse, Valme Wonal 

ansanm ak tout timoun yo te 

òganize yon gwo ekspozisyon: 

bodri, bèl rad, atizana, foto 

elatriye. 

Kisa ki MVM nan ? 

MVM se yon mouvman ki anba 

lobedyans Achidyochèz 

Pòtoprens, ki kreye nan lane 

1998. Li chita kò li nan Babyòl 

# 30, ki se yon katye nan 

Pòtoprens. L ap travay ak 

timoun ki rete ak moun. 

Timoun ki sibi plis soufrans nan 

kay kote yo rete, kidonk 

timoun dwa yo pa respekte. 

Aktivite pou rive transfòme 

lavi ti restavèk sa yo ? 

Pou rive transfòme lavi timoun 

sa yo, MVM mete sou pye yon 

kokennchenn pwogram fòmasyon 

ak ledikasyon tankou : 

- Alfa: pwogram alfa sa touche 

tout timoun ki nan sant Babyòl 

la, men li rive touche granmoun 

ki gen timoun nan sant la tou. 

-Ijèn ak Lasante: se yon 

pwogram ki vini dapre yon etid 

estatistik de (2) mis ki nan 

MVM te mennen sou jan 

timoun sa yo ap viv. Yo rive 

jwenn timoun sa yo ap mal 

manje sa yo rele souvan 

malnitrisyon, ti cheve wouj. 

Yon pwoblèm grangou ki konn 

fè timoun yo mal pou aprann 

epi yo toujou bouke. Pou rive 

pote yon solisyon ak pwoblèm 

sa yo dirijan nan MVM, ak 

konkou doktè Bontan Edwa 

(Bontemps Edouard),fè 

konsiltasyon pou timoun sa yo, 

chak jedi nan klinik doktè a 

menm. 

-Pwogram atizana: pèmèt 

timoun sa yo montre tout talan 

yo gen lakay yo, pou montre 

rès sosyete a yo kapab tou, yo 

ka itil nan yon lòt fason, si yo 

ede yo, yo respekte dwa yo. 

- Pwogram kouti: pou tout tifi 

ki nan mouvman an, yo koud 

bèl ti rad pou lòt timoun nan 

mouvman ak sa ki pa nan 

mouvman elatriye…. 

Apre timoun yo rive nan laj 18 

an e plis, MVM fè yo al 

kontinye pran fòmasyon nan 

Sant Sosyal, pou yo ka vin 

elektrisyen, mekanisyen, atizan 

elatriye………. 

Ki katye MVM touche nan 

pwogram li yo 

Pwogram sa a deja touche 

plizyè katye nan kapital la 

tankou: Kafou Fèy, Bwapatat, 

Sanfil, Kwadèpre, paske se nan 

zòn sa yo ki gen anpil timoun 

sa yo. Pou yo rive jwi pwogram 

sa a pi byen MVM prepare lòt 

fòmatè nan domèn tankou: 

finans, ijèn ak lasante, 

ledikasyon sivik, ekimenik 

elatriye 

Pwojè pou 2010 

Selon reskonsab nan MVM, 

mouvman p ap kanpe la, soti 

2010 rive 2014 li pral nan site 

Jòj, Site Kanada, site Meriten 

pou l al rankontre tirestavèk ki 

nan zòn sa yo. Yo pa t manke 

pale sou yon gwo aktivite y ap 

genyen pou 13 desanm kote yo 

ap òganize yon parad k ap pase 

nan tout katye yo travay pou 

rive bout nan lekòl Sen Jan 

Evanjelik. Yo gen yon gwo 

kongrè pou 2010 nan 

oditoryòm lekòl Mari Estè 

(Auditorium Marie Ester). 

tèks: Willyamsonn CHAL 

sexywilliam2008@yahoo.fr 


Dosye 

Pri Nobèl lapè 2009, Barak Obama: loreya 

Tankou yon kout zèklè, nouvèl 

la kouri toupatou sou latè. 

Prezidan Ameriken an Barak 

Ousenn Obama se loreya pri 

Nobèl lapè 2009. An Ayiti 

tankou nan rès mond lan, anpil 

pèsonalite bay dizon yo sou 

kesyon an. Si gen moun ki kwè 

pri a rekonpanse rèv lapè 

premye prezidan nwa ameriken 

an, gen lòt ki panse li twò bonè 

pou bay gwo rekonpans sa a 

ak yon moun ki poko gen yon 

lane sou pouwa a. 

Anpil zotobre Ayisyen bay 

dizon yo sou desizyon komite 

pri Nobèl Oslo a, lè li chwazi 

Obama, yon chèf leta ki gen 

apèn 10 mwa sou pouvwa a. 

Mèt Osnè H. Fevri, (Osner H. 

Févry), lidè politik, prezidan 

Klèb Barak Obama nan peyi d 

Ayiti, deklare, nan yon nòt pou 

la près vandredi: « Nouvèl sa a 

fè kè tout moun sou latè ki 

toujou travay pou lapè ak yon 

alemye pou tout pèp sou latè 

beni kontan. Distenksyon entènasyonal 

la pa onore sèlman 

Barak Obama ak fanmil li, men 

tout moun li fè konfyans nan 

enstitisyon lapè ak jistis ». 

Osnè Fevri ki gen yon gran 

admirasyon pou 44èm prezidan 

ameriken an depi nan 

koumansman kanpay elektoral 

pou pòs prezidan ameriken an, 

ajoute: « Pri sila a tradwi yon 

gwo viktwa pou fanm ak gason 

k ap preche lapè nan tout lang, 

nan tout ras ak nan tout kilti...». 

Anbasadè Jan Wobè Simoniz 

(Jean Robert Simonise), ki se tou 

yon pwofesè inivèsite, fè konnen: 

« pri sa a rekonpanse jefò Obama 

pou l fè Etazini vin zanmi tout pèp 

soulatè. Li lonje men bay tout 

nasyon, pandan l ap diskite egalego 

ak pèp ki pi piti yo ». Daprè 

pwofesè Simoniz, Jiri Oslo a pa 

Bay Obama rekonpans la pou jefò 

l, men se yon ankourajman li bay 

prezidan nwa ameriken an pou l 

swiv wout li trase depi nan kanpay 

elektoral la. 

Reskonsab Konsèy nasyonal aktè 

ki pa nan leta yo (Conane), Edwa 

Polt (Edouard Paultre) estime:«jiri 

Oslo a bay prezidans amerikèn nan 

pri Nobèl lapè a paske Obama 

koupe fache ak politik gwo souse 

ekip ki te la anvan an t ap mennen, 

kit se nan domèn lajistis, diplomasi 

oubyen dwa moun ». 

Mesye Edwa Polt di: li kwè 

prezidan ameriken an voye yon 

lòt imaj bay rès mond la nan 

relasyon entènasyonal li devlope 

yo, san l pa gen patipri pou ras, 

koulè oubyen relijyon. Se yon 

mesaj ki gen anpil fòs komite pri 

Nobèl la voye pou 

tout peyi: «chita 

pale dwe gen 

rezon sou gwo 

ponyèt …» 

Kouman 

mond 

reyaji? 

rès 

lan 

Mond lan resevwa 

distenksyon 

Obama a avèk 

anpil louwanj, 

men tou avèk anpil kritik daprè 

sa kèk medya etranje 

espesyalman « le Monde », le 

Figaro, Liberasyon, Reuters, 

Rfi... Mesaj felisitasyon yo ki al 

jwenn chèf mezon blanch la plis 

soti nan Zòn Ewòp la. Ewopeyen 

yo pale sou yon «onè byen 

merite». 

Prezidan fransè a, Nikola Sakozi, 

(Nikolas Sarkozy):«Pri a 

konsakre retou Lamerik nan kè 

tout pèp soulatè ». Minis Zafè 

etranje peyi Almay la, Angela 

Mèkèl, (Angela Merkel) di « li 

kwè gen anpil bagay ki pou fèt, 

men gen yon fenèt ki louvri». 

Sekretè jeneral Nasyon zini an 

felisite prezidan meriken an, pou 


Dosye 

Bann ki-moun, Barak Obama 

«reprezante yon lòt lespri 

dyalòg». 

Pa bò kote pa li, premye minis 

izrayelyen an, Benjamin 

Netanyawou di : li kwè gen lespwa 

pou lapè tabli avèk Barak Obama. 

« Mwen kontan paske m ap 

travay nan kolaborasyon avèk ou 

pandan ane k ap vini yo, pou fè 

avanse lapè. Pèp nan rejyon an 

dwe viv nan lapè, nan sekirite ak 

nan diyite », daprè dirijan politik 

la. 

Prezidan pèp Ebre a, Shimon 

Perès, ki te resevwa pri nobèl la 

nan lane 1994, felisite tou prezidan 

meriken an. « Ou pote yon nouvèl 

lespwa pou tout kominote (…). 

Gras a ou, lapè vin yon priyorite 

toutbonvre. Pa gen anpil lidè ki 

rive chanje leta daprè mond la 

nan yon tan tou kout, avèk gwo 

reziltat sa yo ». 

Nèlsonn Mandela, premye 

prezidan nwa nan peyi Afrik disid, 

prezante omaj li bay Prezidan 

ameriken an atravè fondasyon li. 

« Se sèten, pri sa a pral pèmèt li 

ranfòse angajman l kòm lidè 

nasyon ki pi pisan nan mond la, 

pou l kontinye fè pwomosyon lapè 

pandan l ap konbat nèt ale kesyon 

lamizè a. 

Fanmi Barak Obama k ap viv nan 

peyi Kenya, santi yo kontan avèk 

pri sa a. « Se yon lonè pou fanmi 

an… Nou kontan anpil youn nan 

nou jwenn pri sa a. « Nou felisite 

Barak ». Se deklarasyon demi frè 

prezidan an, Sayid Obama (Said 

Obama). 

Polonè, Lech Walesa, ansyen pri 

Nobèl lapè 1983 la, deklare:« 

Kilès, Obama ? Twò vit ! Li pa t 

gentan fè anyen pou l te jwenn 

li». Komite nobèl la reponn pou l 

di : pri li bay Obama a pa twò 

bonè. 

Reyaksyon ki sanble ak kritik yo 

soti nan mwayen Oryan. Yon 

konseye prezidan iranyen, 

Mamoud Amadinedjad 

(Mahmoud Ahmadinejad) deklare: 

« Nou espere l ap kòmanse 

mennen demach pou l fini ak 

enjistis sou latè». Pòt vwa taliban 

afgan an parèt pi kritik. Pri nobèl 

lapè a ? Obama te dwe ranpòte 

pri nobèl vyolans ak masak sivil 

pito ». 

Kisa prezidan Obama di li 

menm? 

Barak Obama di l aksepte pri a 

avèk sajès. «Mwen pa kwè m te 

merite pri sa a men l ap pouse m 

travay pi plis nan benefis tout pèp 

sou latè». 

Barak obama, se 3èm gwo 

reskonsab demokrat meriken ki 

jwenn pri Nobèl lapè a. Kèk lane 

aprè, Jimi Katè (Jimmy Carter) te 

ranpòte l an 2002 ak Algò (Albert 

Gore) nan lane 2007. Se tou 3èm, 

prezidan Etazini ki rekonpanse nan 

sans sa a, nan egzèsis fonksyon li 

aprè Teyodò Wousvèl (Théodore 

Roosevelt) nan lane 1906 ak 

Woudwo Wilsonn (Woodwo 

Wilson) nan lane 1919. Prezidan 

meriken an ap gen pou l 

pwononse l sou plizyè dosye cho 

tankou kesyon teyoris nan 

Afganistan, kriz ekonomik nan 

mond la, refòm lasante nan Etazini 

elatriye. 

Konte sou yon demen miyò 

Manm jiri yo nan komite pri Nobèl 

lapè a, konte sou vizyon Obama 

lè yo ba l pri a : yon mond san 

zam nikleyè kote se dyalòg ki dwe 

pran premye plas. Gwo chanjman 

nan relasyon peyi ak peyi, bay 

dyalòg premye plas, konba l 

mennen kont la mizè …, se tout 

sa k fè Obama ranpòte pri Nobèl 

lapè a selon plizyè moun k ap fè 

analiz. Men, gen anpil pwoblèm 

pou l rezoud toujou : nan Irak ak 

Afganistan kote prezidan ameriken 

an ap chache yon lòt estrateji nan 

yon sitiyasyon k ap degrade. 

Y ap remèt li pri a nan Vil Oslo, 

10 desanm ane 2009 la. Pri a se 

yon meday, yon diplòm ak yon 

chèk 120 milyon kouwòn 

swedwaz, ki reprezante anviwon 

yon milyon dola meriken. 

Tèks : Ladenson Fleurival 

fleurival15@yahoo.fr Foto: Entènèt 

Li Jounal Bon Nouvèl, se 

bay lang kreyòl la jarèt, 

se bay lang lan premye 

plas li nan tout aktivite 

Bon Nouvèl. Novanm 2009 9

Paj pou jèn yo 

Piblik ayisyen an te kontan resevwa gwoup KASSAV 

Apre plis pase ventan depi li 

pa jwe nan peyi d Ayiti, pou 

fete trantyèm anivèsè l, gwoup 

mizikal Kassav, te pwofite bay 

Ayiti pa l nan gato trantan an 

ak yon konsè jou ki te, samdi 

3 oktòb 2009 la, nan pak 

Istorik Kàn ak Sik (Parc 

Historique de la Canne-à- 

Sucre). 

Monreyal (Montréal), nan 

kòmansman mwa oktòb la, yo 

te bay Ayiti chans pa l pou reviv 

gwoup la. Yo te bay yon bèl 

konsè ak gwoup ayisyen ki rele 

ZÈKLÈ, nan pak Istorik Kàn 

ak Sik (Parc Historique de la 

Se yon konsè ki deja rete nan 

lespri anpil moun, nan jan fèt 

la te bèl. Gwoup yo te byen 

jwe, timoun kou gran moun ki 

te nan pak istorik la te kontan, 

ou te ka wè sa nan fason yo t 

ap bat men yo, yo t ap danse, 

yo t ap rele. Piblik la te pote 

anpil manba pou te pran 

KASSAV la. 

KASSAV, yon non, yon ritm 

mizikal (zouk), tout yon 

jenerasyon fanm ak gason. Sa 

fè deja trantan depi KASSAV 

mete l nan sèvis mizik nan zòn 

karayib la. Mesyedam sa yo fè 

moun danse, chante, pran anpil 

plezi. Trantan depi yo egziste, 

yo toujou soude, malgre bon 

ak move moman yo pase. Yo 

vwayaje anpil kote sou latè pou 

yo fè konnen mizik sa y ap jwe 

a,e yo fè anpil siksè. Sekrè siksè 

sa, yo jwenn li nan disiplin yo 

mete lakay yo, nan respè yo 

gen pou moun ki renmen yo 

ak sa ki pa renmen yo tou, epi 

nan kalite mizik yo a. Yo vin 

tounen yon modèl pou lòt jèn 

k ap fè mizik, yo se yon senbòl. 

Malgre laj yo genyen, mizisyen 

KASSAV yo toujou rete jèn, 

nan fason yo bouje sou sèn, 

nan fason yo fè pase mesaj yo 

ak piblik kote yo pase. 

Aprè yon konsè yo te fin bay 

nan lakou Lafrans (France) ak 

Canne-à-Sucre), jou ki te samdi 

3 oktòb 2009 la. 

Nou bezwen fòm aktivite sa 

yo, nan peyi nou. Nou gen 

yon kilti ki gen anpil richès, 

paske kilti se zouti ki di ki 

kalite moun ki anfas ou a, 

kilès ou ye. Peyi a dwe mete 

plis espas pou jèn yo fè espò, 

mizik, penti, eskilti elatriye. 

Jwèt pou nou otorite nou yo! 

Tèks:Wilyamsonn CHAL 

(Williamson CHARLES), foto: 

Entènèt 

sexywilliam2008@yahoo.fr 

Sitiyasyon ekonomik pwojè a fòse nou monte pri jounal la yon ti kras 

depi janvye 2009 

Pri yon jounal pou ane 2009 : si ou vin pran l nan Bon Nouvèl, 

ou byen si ou achte l nan men yon revandè : 10 goud 

Pri abònman pou 2009 

An Ayiti : 

1 abònman rive 50 (pou 1 ane ) 100 goud pou chak abònman 

51 pou rive 100 abònman : 90 goud pou chak abònman 

101 pou rive 250 : 80 goud pou chak abònman 

250 pou rive plis : 65 goud pou chak abònman 

1 Abònman pa lapòs : Pòtoprens : 250 goud 

An pwovens : 300 goud 

Pou peyi Etranje : 

Ozetazini : 1 abònman : 30 $ US 

Ewòp : 1 abònman : 40 $ US 

10 Bon Nouvèl . Novanm 2009


Televizyon se yon zouti 

kominikasyon ki pèmèt ou 

tande son ak wè imaj an 

mouvman. Li gen yon pakèt 

enfliyans sou moun nan sosyete 

a. Li sèvi pou enfòme, distrè 

ak edike moun. Men, sa pa 

anpeche fason nou sèvi avèk 

li fè li gen gwo konsekans tou, 

sitou sou timoun piti yo. 

Se te nan dat 26 janvye 1926, 

nan Wayal Enstitisyon (Royal 

Institution) nan vil Lond 

(Londres) an Angletè 

(Angleterre), yon enjenyè ekosè 

ki rele John L. Baird te envante 

aparèy elektwonik sa ki rele 

televizyon an.Yo konsidere l 

tankou premye mwayen 

kominikasyon pou fè pase 

mesaj ki kapab rive jwenn yon 

pakèt moun ansanm. 

Moun itilize l tou pou yo ka konn 

sa ki ap pase sou tout latè ak pou 

yo distrè yo. Nan peyi devlope 

yo, sou chak 100 kay, gen 97 

ladan yo ki gen yon televizyon. 

Menm si chif sa pa wo konsa nan 

peyi sou devlope yo espesyalman 

lakay nou an Ayiti, nou wè kantite 

kay ki gen televizyon ap vin pi 

plis chak jou. 

Lè ti bwat imaj sa a te fèk parèt, 

moun te wè l tankou yon mwayen 

pou yo te distrè yo. Jodiya li pa 

reprezante sa sèlman. Li sèvi tou 

pou fòme ak enfòme moun. Kèk 

fwa, nou poze tèt nou kesyon 

TELEVIZYON: fòme, enfòme! 

èske li pa fè pati lavi moun, lè 

nou konsidere jan anpil fwa li fè 

sijè konvèsasyon nan fanmi, 

nan travay nan lekòl,elatriye. 

Nan peyi blan meriken, jèn yo 

ant 12 al 17 tan pase anviwon 

3 zèd tan 20 minit chak jou ap 

John L. Baird 

gade ti aparèy sa. Se sa yon 

konpayi amerikèn ki rele 

Nyèlsenn (Nielsen) jwenn nan 

yon ankèt li te mennen nan 

koumansman ane sa a. 

Sa ki esplike televizyon pran 

atansyon moun konsa ? 

Depi kèk tan moun remake 

reskonsab televizyon yo ap eseye 

mete yon pwogram ki pèmèt 

moun plis distrè yo. Konsa moun 

tout laj vin pi atache yo ak 

televizyon. Lòt rezon te ka di 

nou ki esplike atachman sa tou, 

se imaj an mouvman ak son 

televizyon an ofri nou. Sa anpil 

lòt zouti kominikasyon pa ofri ou 

jis nan moman n ap pale la. 

Lè ou ap swiv yon 

evènman sou televizyon, 

ou gen plis posibilite pou 

ou jwenn yon ide ki pi 

egzat sou evènman an. 

Anpil moun gen chans viv 

youn oswa plizyè 

eksperyans konsa. Si nou 

ta pran egzanp sou tou 

jimèl yo ki te kraze nan 

peyi Etazini nan dat 11 

sektanm 2001. Pafwa ou 

konn panse kote bagay la 

ap pase a se la ou ye, 

tèlman yo ba ou tout detay. 

Li pèmèt tou, ou gen plis 

konesans sou sa k ap pase 

nan mond lan, sou lòt kilti. 

Menm pou timoun, li konn difisil 

pou mezire enpòtans yon aparèy 

konsa geyen pou devlopman 

lespri ak fòmasyon l. Se sa k fè 

anpil moun save ki fè gwo etid 

sou relasyon timoun genyen ak 

televizyon konsidere l kòm yon 

twazyèm paran. Lè yon timoun 

fèk ap aprann pale televizyon ka 

sèvi l yon bon zouti pou fasilite l 

pale pi byen e pi vit avèk yon 

program ki adapte pou sa. 



Menm jan nou t ap pale sou tout 

bon kote televizyon genyen, se 

konsa li gen move kote l tou. Lè l 

anndan kay la, souvan li konn 

andikape kominikasyon ki te ka 

genyen anndan fanmi an. 

pi difisil pou l devlope pwòp 

imajinasyon pa l, tandiske si se 

te nan yon liv li t ap li istwa a li te 

ka pi fasil pou li, pou l te kreye 

pwòp imajinasyon l. 

an patikilye e an jeneral tout moun 

k ap viv sou tè a. Eske se 

televizyon an ki bay pwoblèm 

oubyen nou menm k ap itilize l yo 

èske li pa t ap pi bon si nou te sèvi 

Yo repwoche l tou wòl li jwe nan 

lòt konpòtman moun yo konn 

genyen nan abitid manje yo, nan 

fason yo pale, yo mache e menm 

nan relasyon yo genyen avèk lòt 

moun. Li ankouraje parès. 

Gen moun depi yo jwenn 

televizyon liv pa enterese yo, 

pratike espò pa enterese yo tou, 

lè n konnen enpòtans aktivite sa 

yo genyen pou lespri a ak kò a. 

Li pa inosan tou nan pratik vyolans 

ak entolerans ki genyen nan sosyte 

a nan bay yon seri film nenpòt lè. 

Ti moun yo ta bezwen yon 

atansyon espesyal pou pwoteje yo 

kont anpil move mesaj televizyon 

ap pote ba yo sou rasism, vyolans, 

elatiye. 

Malgre gwo pwogrè syans lan ap 

reyalize nan sa ki gen pou wè ak 

zouti kominikasyon, televizyon 

rete zouti ki pi popilè apre radyo 

e se li ki gen plis infliyans sou 

moun. Malerezman, sa pa toujou 

bay bon rezilta pou amelyorasyon 

lavi ak bonè moun k ap itilize l yo 

ak zouti kominikasyon sa pou n fè 

pase mesaj pou gen lapè, tolerans, 

respè dwa moun ak respè youn 

pou lòt nan sosyete a. 

Tèks : Maks Jid Konpè (Max Jude 

COMPERE), foto: Entènèt 

Gen etid ki fèt sou lyen ki ekziste 

sou kantite tan yon ti moun pase 

devan televizyon ak aktivite lekòl 

li. Yo jwenn, tank yon ti moun pase 

plis tan ap gade televizyon se tank 

li bay plis pwoblèm nan lekòl la, 

tankou : pwoblèm atansyon, kò l 

nwi l nan sal klas la. 

Ti moun ki gen pi piti pase 10 zan 

konn gen pwoblèm pou fè 

diferans ant reyalite e 

imajinasyon. Sa konn fè tou li 

) 

OU GEN YON IJANS 

OU BEZWEN YON ANBILANS!! 

YON DOKTÈ !! 

TEL INFO 

*406 / 2-414-0606 / 2-514-0606 

OU BEZWEN ENFÒMASYON !! 

KI KOTE W AP JWENN PWODI SA 

OUBYEN SÈVIS SA A 

OU BEZWEN KOUNYEYA ? 

TEL INFO 

*406 / 2-414-0606 / 2-514-0606 

PLIS PASE YON ANYÈ 


Paj jèn yo 

KOMEMORASYON JOUNEN MONDYAL KONT LAMIZÈ 

17 oktòb, se jou sa a Nasyonzini 

konsidere kòm jounen mondyal 

pou desitire lamizè. Nan 

okazyon sa a, Fondasyon 

Konesans ak Libetè (FOKAL) te 

met tètansanm ak ATD Kamond 

(Aksyon kont Tout Detrès moun 

k ap viv nan peyi ka mond yo) 

pou òganize yon aktivite pou 

komemore jounen sa nan lokal 

FOKAL la nan dat 16 oktòb ki 

sot pase la yon fason pou 

sansibilize moun sou sitiyasyon 

malsite anpil moun ap viv 

soulatè, espesyalman nan peyi 

nou Ayiti. 

Nan seremoni sa, nou te remake 

prezans aktyèl anbasadè fransè a 

mesye Didye Lebrè Didier Le 

Bret), sekretè deta pou 

entegrasyon moun andikape yo, 

Michèl Peyan (Michel Peyant) ak 

reprezantan anpil lòt òganizasyon 

lokal ki nan menm domèn sa, 

tankou fwaye Moris Siksto 

(Maurice Sixto) k ap travay ak 

timoun ki nan gade kay moun, sa 

nou rele timoun restavèk yo, 

fwaye damou, elatriye. 

Nan deklarasyon li te fè, Diplomat 

la te mize anpil sou nesesite ki 

genyen pou moun k ap viv nan 

lamizè yo dwe konte anvan tou, 

sou pwòp tèt yo, menm si gen lòt 

moun ki bò kote yo k ap pote 

asistans ba yo. Bò kote pa l sekretè 

deta limenm te di kijan li 

enpòtan pou chache yon lòt 

estatreji pou nou goumen kont 

malsite ak lamizè, non sèlman nan 

tout mond lan men tou, lakay nou 

an Ayiti. Li te kontinye pou l di 

batay kont lamizè, se yon batay 

pou antre tout moun anndan 

sosyete a sitou moun andikape 

yo. Pè Migèl Janbatis (Miguel 

Jean Baptiste) ki se yon militan 

nan zafè dwa timoun te 

reprezante Fwaye Moris Siksto 

te mete aksan sou kote lavi 

soti.’’Lavi se yon kado damou 

Bondye ban nou’’ . Li te ajoute 

«fè yon moun esklav se anpeche 

li viv dwa lavi l ». 

Nou te gen chans tande 

temwayaj Djeri Flerimon 

(Jerry Fleurimont) ki se yon 

timoun andikape k ap viv nan 

fwaye Damou ak lekti temwayaj 

lòt timoun ki nan lòt fwaye e ki 

pa t prezan nan sal la, sou 

kondisyon y ap viv kote lamizè 

ap mete pye sou kou yo. 

Nan finisman aktivite a, Madanm 

Jaklin Plezi (Jacquelines Plaisir ) 

ki se delege ATD kamond an Ayiti 

te deklare ‘’timoun ak 

granmoun yo leve kanpe 

pou goumen kont lamizè’’. 

Li te tou pwofite retrase 

istwa lit dwa moun ak 

batay kont lamizèa. 

Entevansyon li a te pral fini 

ak lekti mesaj sekretè 

jeneral nasyonzini an M. 

Ban Ki-moon kote li 

mande pou yo envesti nan 

timoun e veye pou yo 

respekte dwa yo pou ka 

met fen ak lamizè. 

“Kote moun kondane pou 

yo viv nan lamizè, dwa 

moun pa respekte.Tètansanm pou 

sa chanje se yon devwa sakre”, 

ane sa a fè ven (20) lane depi pè 

Joseph Wresinski te di pawòl sa 

a, nan Pari kapital peyi Lafrans. 

Yon jounen ki te fèt nan yon 

anbyans mizik, chante, elatriye. 

Randevou a te kase nan Lakou 

Sen Jan Bosko ki sou Bisantnè a 

nan demen pou rès pwogram 

nan. 

Tèks: Jid Maks Konpè, 

foto: Achiv Bon Nouvèl 


Lavi Legliz 

Nouvo Evèk nan Dyosèz Ench ak DyosèzJeremi 

Mwa oktòb ki sot pase a, Legliz d Ayiti sot viv de (2) gran evènman. Genyen monsenyè Sentilyen 

ki te Evèk oksilyè nan dyosèz Pòtoprens ki depi onz (11) oktòb vin alatèt dyosèz Ench. Nan dat 

dizwit (18) oktòb la Pè Jozèf Gontrand Dekòst(Joseph Gontran Decoste, sj) te sakre monsenyè 

pou Dyosèz Jeremi an. 

Pè Jozèf Gontran Dekòst, sj: nouvo evèk Jeremi 

Dimanch ki te dizwit (18) oktòb 2009 se te gwo fèt nan tout depatman grandans la, kote yo te resevwa 

gadyen mouton yo a, Pap Benwa sèz (16) te nonmen nan tèt dyosèz Jeremi an: Pè Jozèf Gontran Dekòst 

(Joseph Gontrand Decoste, sj). 

Pè Jozèf te òdone Monsenyè nan katedral Notredam de la Meday Mirakilez nan vil Jeremi. Nan okazyon 

sa a, Nons apostolik la, Bernadito Auza, ansanm ak tout monsenyè yo ki nan peyi d Ayiti, te prezan nan 

gwo evènman sa a, e anpil gwo zotobre nan gouvènman an te fè deplasman tou. 

Nouvo monsenyè Jeremi an li se moun Senjan Disid nan dyosèz Okay. Li te sakre pè nan lane 1984. Apre 

li te fin fè gwo etid nan peyi Itali nan vil Wòm, li te vin pwofesè nan gran seminè Notredam. Epi, nan 

lane 1998 li te antre nan kongregasyon pè Jezwit yo. Soti nan lane 2005 jiskaske li vin monsenyè, pè 

Dekòst te anseye nan plizyè inivèsite nan peyi a, epi li te bay plizyè fòmasyon nan ede moun yo grandi 

nan lafwa yo nan Bondye ki vivan an. 

Jounal Bon Nouvèl swete nouvo Monseyè a anpil siksè nan travay Legliz Bondye a konfye l nan 

peyi d Ayiti 

Foto: koutwazi tele solèy 


Lavi Legliz 

Pawòl Bondye, yon pwojè pou lavi 

Lespri Sen an se fòs pou transfòme sosyete a 

Zanmi REBA yo Bonjou, n ap prezante nou 

twazyèm jou nan semèn Biblik la ki gen pou 

tèm : LESPRISEN AN SE FOS POU 

TRANSFOME SOSYETE A. Nou espere nou 

ka travay ak tèm sa yo nan kominote nou yo 

pou ede l reflechi sou bib la epi mete men nan 

chanjman kominote a. 

3 èm jou 

Tèm : Se pou yonn sèvi lòt 

1. Akèy : Animasyon 

Ti mo byenvini 

Lapriyè pou kòmanse 

Nouvèl 

2. Bondye pale nan lavi nou 

Senbòl : Yon tab 

Poze kesyon pou moun yo reponn : 

. Kisa yon tab itil nan yon kay? 

. Ki pwovèb nou konnen sou tab ak sou 

sèvis? 

a)Tèt kodenn pa monte tab 

b)Lestomak pa tiwa tab. 

c)Yo pa limen lanp mete l anba tab 

d)Rann sèvis bay chagren 

e)Komisyon pa chay 

Kijan pwovèb sa yo ka ede n pou n ka rann lòt 

sèvis pi byen? 

4. An n kalkile sou pawòl la : 

Sou kisa tèks la pale ? 

Ki mesaj nou jwenn ladan l pou lavi nou? Pou 

kominote nou ? Pou peyi nou? 

REZIME: Moun ki antre nan yon kominote li 

osèvis lòt yo. Misyon nou se fè moun yo antre 

nan pwojè Jezi a. Lè yo antre nan kay la ki se 

kominote a, se pou yo chanje mantalite yo, se 

pou yo rann sèvis. 

5. An n lapriyè sou pawòl la : 

-Lapriyè kominote 

-Papa nou 

-Chan lapè 

-Anons 

Chan final oubyen mèsi. 

Lekti Labib pou mwa Desanm 2009 

Dimanch 6 desanm 2009 

2 º dimanch lavan 

1- Liv Bawouk 5,1-9 

2- Filipyen 1, 4-11 

3- Lik 3, 1-6 


3 º dimanch lavan 

1- Sofoni 3, 14-18 

2- Filipyen 4, 4-7 

3- Lik 3, 10-18 


4º dimanch lavan 

1- Miche 5, 1-4 

2- Ebre 10, 5-10 

3- Lik 1, 39-45 


Fèt fanmi Jezi yo 

1- Samyèl 1, 20-28 

2- Jan 3, 1-24 

3- Lik 2, 41-52 

3. Bondye pale nan bib la : 

Pawòl Bondye: Lik 17,7-10 

flerèt Matye 


Blag ak Jwèt 

Blag 

Bon 

Bon 

Nouvèl 

Nouvèl 

Jounal 

Jounal 

M ap louvri yon dezyèm Sikisal 

Yon ayisyen ki t ap viv lòtbò lontan, antre. Pandan misye pral fè yon 

priyè legliz Sen Pyè, li wè yon pòv ki chita devan legliz la ak yon men 

l lonje l ap mande charite. Mesye a ba li senk (5) dola ameriken, epi li 

antre legliz la. Lè mesye ap tounen li jwenn pòv la menm konte a ak de 

(2) men l lonje. Mesye a pwoche bò kote pòv la, li mande l: se pa 

kounyeya se de (2) men ou, ou lonje, poukisa? Pòv la reponn: bank la 

tèlman ap byen mache mwen louvri yon lòt sikisal. 

Sergio Rodriguez 

103, Ri Pave 

B.P. 19252 

HT-6112 

Pòtoprens, Ayiti 

Tel: 223-9186 ak 510-4477 

bonnouvèl@yahoo.com 

Site web : 

www.bonnouvel.org 

ISSN 1606-660X 

Mo Kwaze 

Pran agòch ale adwat 

1. Ti mòso fè ki gen kapasite atire fè - metal ki gen gwo 

valè 

2 Glann ki chita nan gòj ou - Ki soutni pati pòt 

3. Veso an twal osinon an plastik - Ki pa fin kwè 

4. Pèsonaj istorik 

5. Ki rete apre mayi a fin grennen 

6. Ale - Ti non menaj ou 

7. Mètdam, malonèt ki kapab mennen yon moun ak bèl 

pawòl 

8. Ki pote tèt la - Grad nan vodou 

9. Peng, kras ki pa renmen dépanse - Konkou 

10. 8º mwa nan ane a - Nouvo Kontra (abreviyasyon) - 

12 mwa 

Pran anwo desann anba 

1. 3º mwa nan ane a - Mèb - kadav 

2. Ti boul kristal (jwèt) - Teren alantou yon kay 

3. Ki tankou dlo - Piti, ki pa wo 

4. Konkou - Jwèt won 

5.Moun nwa ak cheve swa - pwonon fransè 

6. Ale, mache - Prezidan an Ayiti (1847-1859) 

7. Ki kanpe byen dwat 

8. Gran manjè 

9. Bèt sovaj ki sanble chen - Pwonon pèsonèl - Moun ki 

san tach 

10. Akò - Panse 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

Pwojè “Bon Nouvèl” 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Dirèksyon: Pè Jan Pyè Nzemba Wayi CICM 

Redaksyon: Wozilya Franswa. 

Dokimantasyon: Wozilya Franswa 

Sekretarya ak Pwomosyon: Flerèt Matye 

Distribisyon: Jan Deni Tanis - Wilga Belanj 

Administrasyon: Wilga Belanj 

Antretyen: Yolèn Chal 

solisyon mo kwaze 

mwa pase a 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

V E T I V E T A B 

A T E R I K A L E 

L A M I Z E K O L 

O O G I S T I N 

P E M E T W J K 

K E E P A V R 

M O T O A O J E 

E N T I F O Y I D 

Z O N A E N E J I 

I M A J I N E E 

Jan Fanaspò

layout Novanm 2009 - Bon NouvÃ¨l 1967 â 2010

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

layout Novanm 2009 - Bon NouvÃ¨l 1967 â 2010