ﺳﺎزي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ آن ﺷﺒﻴﻪ
ﺳﺎزي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ آن ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ آن ﺷﺒﻴﻪ
يپل يها يدا كي يها يها 3 (PLC) توليد COIP و PLC mRNA %20 ،PLC -Zeta كاهش mRNA JRI شبيه سازي و عوامل موثر بر آن بررسيها نشان داده است سانتريفيوژ تخمك قبل از انتقال هسته هيچ تاثير مضري بر روي درصد لقاح و روند تكاملي جنين ندارد .(43،77) خارج سازي هسته با استفاده از سوكروز %3: سوكروز به واسطه ايجاد يك ظاهر نيمه شفاف و مات در دوك ميتوزي تشخيص دوك تقسيم را زير ميكروسكوپ نوري بسيار راحتتر مينمايد. استفاده از اين تركيب در موش كاربرد بسيار وسيعي يافته است؛ در حالي كه در ساير گونهها به دليل ايجاد برآمدگيهاي متعدد، تشخيص صفحه متافازي مشكلتر خواهد بود .(44) اخيراً روشهاي ديگري نيز به منظور خارج سازي هسته مطرح شده است؛ از جمله استفاده از ميكروسكوپ Cambridge Research & Instrumentation; ) POL-Scope Clone (Cri به منظور مشاهده بهتر و دقيقتر دوك تقسيم، XY Laser System به منظور ايجاد شكاف در لايه زونا پلوسيدا قبل ازخارج سازي هسته و استفاده از پالسهاي Laser متعدد به منظور خرد نمودن كامل كروموزوم 5- فعال سازي جنين پس از انتقال هسته .(44) در حالت طبيعي بلافاصله پس از لقاح، مجموعهاي از وقايع زنجيرهاي به وقوع ميپيوندد كه نتيجه آنها جلوگيري از اسپرمي و به راه افتادن وقايع آبشاري است كه منجر به فعال شدن ژن رونوشت برداري مرتبط با روند تكاملي جنين ميگردد. فعال شدن جنين روند پيچيدهاي است كه خود شامل مكانيسمهاي متعددي ميباشد. مهمترين مكانيسم مرتبط با فعال سازي جنين سيگنالينگ كلسيم است. به دنبال لقاح يا وارد نمودن سلول سوماتيك به داخل اووپلاسم، كلسيم 1 به واسطه گيرنده تري فسفات از منابع داخل سلولي 1-4 -5 (عمدتاً شبكه اندوپلاسمي) آزاد و موجي ناگهاني از كلسيم در اووپلاسم شكل ميگيرد. شكل گيري اول اين موج از محل وارد شدن سلول سوماتيك است و سپس اين موج در سرتاسر جنين پخش ميگردد. در اسپرم عاملي به نام پروتئين القاء كننده آبشار كلسيم؛ 2 (COIP) وجود دارد كه اين پروتئين مسئول فعال سازي تخمك است و كاندي اصلي اين پروتئين، اعضاي خانواده فسفوليپاز C؛ ميباشند. در روند شبيه سازي بسياري از اعضاي اين خانواده، غير فعال هستند و قادر به راه اندازي آبشار كلسيم نميباشند؛ ليكن در صورت تزريق اعضاء اين خانواده به ويژه در زمان انتقال هسته به داخل تخمك، روندي مشابه در جنين به راه ميافتد. بنابراين در روند فعال سازي جنين شبيه سازي شده تحر ضروري به نظر ميرسد. از طرف ديگر منبع و نحوه آزادسازي كلسيم و الگوي چگونگي شكل گيري موج كلسيم تاثير به سزايي در نحوه بيان ژنها به خصوص ژن مرتبط با روند تكاملي جنين دارد؛ چرا كه شكل گيري موج ضعيف كلسيم داخل سلولي بيان حداقل از ژن مسئول روند تكاملي جنين را كاهش ميدهد و به دنبال كاهش بيان ژن و مربوطه، جنين از قابليت مناسبي در طي نمودن و اتمام روند تكاملي خود برخوردار نخواهد بود. شكل گيري موج بسيار قوي كلسيم نيز ميتواند تا حدودي الگوي بيان ژنها و رشد بعدي جنين را تحت تاثير قرار دهد بطوريكه كه مشخص شده موج قوي كلسيم ميتواند سبب تنظيم عملكرد اعضاء پروتئيني خانواده و Bcl-2 افزايش بيان ژنهاي مرتبط با روند آپپتوزيس در اين بلاستومرهاي شبيه سازي شده گردد؛ ليكن اثر مضر آن بسيار كمتر از موج ضعيف است. بنابراين توجه به نحوه فعال سازي جنين و استقرار الگوي مناسب و مختص گونه نه تنها ميتواند سبب افزايش كيفيت و كميت جنينهاي شبيه سازي شده گردد؛ بلكه روند تكاملي جنين را تا تولد نتاج زنده بهبود خواهد بخشيد بررسيها نشان داده است بلافاصله پس از فعال سازي جنين، فعاليتMPF شروع به كاهش مي كند .(81،82) به طوريكه ظرف مدت يك ساعت به ميزان %63/2 %34/8 و در عرض دو ساعت به ميرسد و NEBD حاكثر هفت ساعت پس از فعال سازي جنين كامل ميگردد .(83-85) 5-1- روشهاي فعال سازي جنين: انتخاب روشي مناسب جهت فعال سازي جنين تاثير بسزايي در روند SCNR و افزايش كيفي و كمي جنينهاي شبيه سازي شده دارد. تاكنون از تركيبات و روشهاي مختلف به منظور فعال سازي جنين 3- Phospholipase C 1- 1,4,5- triphosphate receptor 2- Ca2 oscillation-inducing protein Downloaded from http://www.jri.ir فصلنامه باروري و ناباروري/ بهار 1390 60
JRI حيدري و ... استفاده شده و انتخاب روش فعالسازي مناسب بسته به گونهحيواني و شرايط خاص مطالعه متفاوت است. اكثر محققين توصيه نمودهاند به منظور فعال سازي جنين از تركيبات مختلف به صورت توام استفاده گردد. روشهاي فعال سازي جنين شامل تحريكات شيميايي، تحريكات الكتريكي و تحريكات مكانيكي ميباشد. 5-1-1- اعمال تحريكات شيميايي: درصد موفقيت در فعال سازي جنين با اين روش بستگي به نوع و غلظت تركيبات شيميايي استفاده شده و نيز فاصله زماني بين الحاق سلولها و شروع روند فعال سازي جنين دارد. محققين استفاده از اين روش را به منظور فعال سازي جنين تمامي گونهها (به ويژه دامهاي اهلي) توصيه نموده و نشان دادهاند اين روش نسبت به تحريكات الكتريكي سبب افزايش معنيدار درصد الحاق و تشكيل پرونوكلئوس ميگردد. محركهاي شيميايي مرسوم به ترتيب اهميت و كاربرد عبارتند از: 2 1 5-1-2- يونومايسين يا يونوفور كلسيم (A23187): 23187 يك تركيب آنتيبيوتيكي است و از آنجائيكه قادر به تشكيل كمپلكس با كاتيونهاي دو ظرفيتي (مثل كلسيم) ميباشد به نام يونوفور كلسيم ناميده ميشود. اين تركيب مرسومترين تركيب شيميايي استفاده شده به منظور فعال سازي جنين است و موجب تسريع روند تخريب سايكلين B، آزاد سازي كلسيم از ذخاير درون سلولي، تسريع ورود كلسيم به داخل جنين از منابع خارج سلولي، كاهش فعاليت از سرگيري تقسيمات ميوز ميگردد MAPK وMPF و .(71،15،32) در تخمكهاي جوان، استفاده از يونوفور به تنهايي به منظور فعال سازي جنين توصيه نميگردد؛ چرا كه در اين تخمكها به دنبال استفاده از اين تركيب، فعاليت MAPK تغييري نمييابد و تنها كاهش موقت در فعاليتH1 كيناز مشاهده ميگردد. در حالي كه در تخمكهاي مسن فعاليت هر دو كيناز مشخصاً كاهش مييابد .(71) عليرغم اينكه يونومايسين نسبت به يونوفور كليسم از قابليت بيشتري در جابجايي و انتقال كلسيم برخوردار است، ليكن به دليل تكرارپذير نبودن موج كلسيم ايجاد شده توسط يونومايسين و ايجاد موج كلسيم از منابع داخل سلولي و نيز عدم وجود تفاوت معنيدار در افزايش ناگهاني و سريع كلسيم درون سلولي، كارايي اين دو دارو معادل يكديگر قلمداد ميگردد .(44،78،86،87) اين تركيبات در بسياري از گونهها به ويژه گاو به مدت 5µM) 4 (88)، بز و گوسفند دقيقه) (34،47،50)، خوك 5µM) 5µM) 1-5 به مدت 5µM) و سگ به مدت يافته است. 4 دقيقه) (90)، الاغ 5µM) به مدت20 دقيقه دقيقه) (89)، اسب به مدت 5 دقيقه) (91) 10µM) به مدت 4 دقيقه) (92) كاربرد وسيعي در اكثر موارد يونوفور كلسيم به همراه يك مهار كنندهپروتئين كينازهاي دفسفوريله كننده (6-دمتيل آمينوپورين 4 3 )) CHX) و يا سيكلوهگزاميد (6-DMAP) (84،88) 5 و يا اتانول (22) استفاده ميشود. البته تفاوتهاي گونهاي نيز در اين بين وجود دارد؛ به طوريكه مشخص شده است در گاو و گوسفند استفاده از تركيب توام يونومايسين و 6-DMAP عليرغم افزايش معنيدار درصد الحاق و تشكيل بلاستوسيست، موجب افزايش احتمال وقوع ناهنجاري كروموزومي در جنين ميگردد. بنابراين در اين گونهها تركيب يونوفور كلسيم با سيكلوهگزاميد توصيه ميگردد .(20،87) 5-1-3- مهاركنندههاي پروتئين كينازهاي دفسفوريله كننده پروتئينها: استفاده از اين تركيبات موجب تحريك فعالسازي تخمك و از سرگيري ميوز ميگردد. زمانيكه پروتئوگليكانهاي در برگيرنده غشاء هسته، دفسفوريله ميشوند غشاء هسته، شكل گرفته و زماني كه فسفوريله ميگردند غشاء هسته گسسته ميگردد. از طرف ديگر دفسفوريله شدن پروتئينها موجب فعال شدن MPF و توقف طولانيتر تقسيمات ميوزي ميگردد. لذا ميتوان با مهار نمودن اين پروتئين كينازها MPF) ميوزين، MLC ...) كيناز و كيناز، كينازهاي موجبات فعال شدن تخمك و از سرگيري مجدد تقسيم ميوز را فراهم نمود. از جمله اين مهاركنندهها ميتوان به -6 سيكلوهگزاميد اشاره نمود. دمتيل آمينو پورين و (6DMAP) Downloaded from http://www.jri.ir 3- 6-dimethylaminopurine 4- Cyclohexamide 5- Ethanol 1- Ionomycine 2- Calcium ionophore (A23187) 61 فصلنامه باروري و ناباروري/ بهار 1390
- Page 1 and 2: مقاله مروري شبيه سا
- Page 3 and 4: JRI حيدري و ... تراريخ
- Page 5 and 6: يها JRI حيدري و ... در
- Page 7 and 8: ؛2 JRI حيدري و ... 2 1
- Page 9 and 10: يها JRI حيدري و ... به
- Page 11 and 12: يم يم ييم تي يها يها
- Page 13: JRI حيدري و ... 4-1- خارج
- Page 17 and 18: يك يك يها JRI حيدري و
- Page 19 and 20: JRI حيدري و ... جنين در
- Page 21 and 22: JRI حيدري و ... MG132 نيز
- Page 23 and 24: JRI حيدري و ... lating hormon
- Page 25 and 26: JRI حيدري و ... ous mammalian
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
استفاده شده <strong>و</strong> انتخاب ر<strong>و</strong>ش فعالسازي مناسب بسته به<br />
گ<strong>و</strong>نهحي<strong>و</strong>اني <strong>و</strong> شرايط خاص مطالعه متفا<strong>و</strong>ت است. اكثر<br />
محققين ت<strong>و</strong>صيه نم<strong>و</strong>دهاند به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين از<br />
تركيبات مختلف به ص<strong>و</strong>رت ت<strong>و</strong>ام استفاده گردد. ر<strong>و</strong>شهاي<br />
فعال سازي جنين شامل تحريكات شيميايي، تحريكات<br />
الكتريكي <strong>و</strong> تحريكات مكانيكي ميباشد.<br />
5-1-1- اعمال تحريكات شيميايي: درصد م<strong>و</strong>فقيت در فعال<br />
سازي جنين با اين ر<strong>و</strong>ش بستگي به ن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> غلظت تركيبات<br />
شيميايي استفاده شده <strong>و</strong> نيز فاصله زماني بين الحاق سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong><br />
شر<strong>و</strong>ع ر<strong>و</strong>ند فعال سازي جنين دارد. محققين استفاده از اين<br />
ر<strong>و</strong>ش را به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين تمامي گ<strong>و</strong>نهها (به <strong>و</strong>يژه<br />
دامهاي اهلي) ت<strong>و</strong>صيه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> نشان دادهاند اين ر<strong>و</strong>ش نسبت<br />
به تحريكات الكتريكي سبب افزايش معنيدار درصد الحاق <strong>و</strong><br />
تشكيل پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س ميگردد. محركهاي شيميايي مرس<strong>و</strong>م به<br />
ترتيب اهميت <strong>و</strong> كاربرد عبارتند از:<br />
2<br />
1<br />
5-1-2- ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين يا ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم (A23187): 23187<br />
يك تركيب <strong>آن</strong>تيبي<strong>و</strong>تيكي است <strong>و</strong> از <strong>آن</strong>جائيكه<br />
قادر به تشكيل<br />
كمپلكس با كاتي<strong>و</strong>نهاي د<strong>و</strong> ظرفيتي (مثل كلسيم) ميباشد به نام<br />
ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم ناميده ميش<strong>و</strong>د. اين تركيب مرس<strong>و</strong>مترين<br />
تركيب شيميايي استفاده شده به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين<br />
است <strong>و</strong> م<strong>و</strong>جب تسريع ر<strong>و</strong>ند تخريب سايكلين B، آزاد سازي<br />
كلسيم از ذخاير در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي، تسريع <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د كلسيم به داخل<br />
جنين از منابع خارج سل<strong>و</strong>لي، كاهش فعاليت<br />
از سرگيري تقسيمات مي<strong>و</strong>ز ميگردد<br />
MAPK<br />
<strong>و</strong>MPF <strong>و</strong><br />
.(71،15،32)<br />
در<br />
تخمكهاي ج<strong>و</strong>ان، استفاده از ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر به تنهايي به منظ<strong>و</strong>ر<br />
فعال سازي جنين ت<strong>و</strong>صيه نميگردد؛ چرا كه در اين تخمكها به<br />
دنبال استفاده از اين تركيب، فعاليت MAPK تغييري نمييابد<br />
<strong>و</strong> تنها كاهش م<strong>و</strong>قت در فعاليتH1 كيناز مشاهده ميگردد.<br />
در حالي كه در تخمكهاي مسن فعاليت هر د<strong>و</strong> كيناز مشخصاً<br />
كاهش مييابد<br />
.(71)<br />
عليرغم اينكه ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين نسبت به<br />
ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كليسم از قابليت بيشتري در جابجايي <strong>و</strong> انتقال كلسيم<br />
برخ<strong>و</strong>ردار است، ليكن به دليل تكرارپذير نب<strong>و</strong>دن م<strong>و</strong>ج كلسيم<br />
ايجاد شده ت<strong>و</strong>سط ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين <strong>و</strong> ايجاد م<strong>و</strong>ج كلسيم از منابع<br />
داخل سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> نيز عدم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د تفا<strong>و</strong>ت معنيدار در افزايش<br />
ناگهاني <strong>و</strong> سريع كلسيم در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي، كارايي اين د<strong>و</strong> دار<strong>و</strong><br />
معادل يكديگر قلمداد ميگردد<br />
.(44،78،86،87)<br />
اين تركيبات در بسياري از گ<strong>و</strong>نهها به <strong>و</strong>يژه گا<strong>و</strong><br />
به مدت<br />
5µM)<br />
4<br />
(88)، بز <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند<br />
دقيقه) (34،47،50)، خ<strong>و</strong>ك<br />
5µM)<br />
5µM)<br />
1-5 به مدت<br />
5µM)<br />
<strong>و</strong> سگ<br />
به مدت<br />
يافته است.<br />
4<br />
دقيقه) (90)، الاغ<br />
5µM)<br />
به مدت20 دقيقه<br />
دقيقه) (89)، اسب<br />
به مدت<br />
5 دقيقه) (91)<br />
10µM)<br />
به مدت<br />
4 دقيقه) (92)<br />
كاربرد <strong>و</strong>سيعي<br />
در اكثر م<strong>و</strong>ارد ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم به همراه يك مهار<br />
كنندهپر<strong>و</strong>تئين كينازهاي دفسف<strong>و</strong>ريله كننده (6-دمتيل<br />
آمين<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>رين<br />
4<br />
3<br />
)) CHX) <strong>و</strong> يا سيكل<strong>و</strong>هگزاميد (6-DMAP)<br />
(84،88)<br />
5<br />
<strong>و</strong> يا اتان<strong>و</strong>ل (22) استفاده ميش<strong>و</strong>د. البته تفا<strong>و</strong>تهاي<br />
گ<strong>و</strong>نهاي نيز در اين بين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد؛ به ط<strong>و</strong>ريكه مشخص شده<br />
است در گا<strong>و</strong> <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند استفاده از تركيب ت<strong>و</strong>ام ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين <strong>و</strong><br />
6-DMAP<br />
عليرغم افزايش معنيدار درصد الحاق <strong>و</strong> تشكيل<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست، م<strong>و</strong>جب افزايش احتمال <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ناهنجاري<br />
كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي در جنين ميگردد. بنابراين در اين گ<strong>و</strong>نهها تركيب<br />
ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم با<br />
سيكل<strong>و</strong>هگزاميد ت<strong>و</strong>صيه ميگردد<br />
.(20،87)<br />
5-1-3- مهاركنندههاي پر<strong>و</strong>تئين كينازهاي دفسف<strong>و</strong>ريله كننده<br />
پر<strong>و</strong>تئينها: استفاده از اين تركيبات م<strong>و</strong>جب تحريك فعالسازي<br />
تخمك <strong>و</strong> از سرگيري مي<strong>و</strong>ز ميگردد. زمانيكه<br />
پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>گليكانهاي در برگيرنده غشاء هسته، دفسف<strong>و</strong>ريله<br />
ميش<strong>و</strong>ند غشاء هسته، شكل گرفته <strong>و</strong> زماني كه فسف<strong>و</strong>ريله<br />
ميگردند غشاء هسته گسسته ميگردد. از طرف ديگر<br />
دفسف<strong>و</strong>ريله شدن پر<strong>و</strong>تئينها م<strong>و</strong>جب فعال شدن MPF <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>قف<br />
ط<strong>و</strong>لانيتر تقسيمات مي<strong>و</strong>زي ميگردد. لذا ميت<strong>و</strong>ان با<br />
مهار نم<strong>و</strong>دن اين پر<strong>و</strong>تئين كينازها<br />
MPF)<br />
مي<strong>و</strong>زين، MLC<br />
...) كيناز <strong>و</strong><br />
كيناز، كينازهاي<br />
م<strong>و</strong>جبات فعال شدن تخمك <strong>و</strong> از<br />
سرگيري مجدد تقسيم مي<strong>و</strong>ز را فراهم نم<strong>و</strong>د. از جمله اين<br />
مهاركنندهها ميت<strong>و</strong>ان به<br />
-6<br />
سيكل<strong>و</strong>هگزاميد اشاره نم<strong>و</strong>د.<br />
دمتيل آمين<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رين<br />
<strong>و</strong> (6DMAP)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
3- 6-dimethylaminopurine<br />
4- Cyclohexamide<br />
5- Ethanol<br />
1- Ionomycine<br />
2- Calcium ionophore (A23187)<br />
61<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
Change language