You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
مقاله مر<strong>و</strong>ري<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
5،1<br />
1<br />
4،3<br />
2<br />
1<br />
1<br />
بنفشه حيدري ، سارا برجيان بر<strong>و</strong>جني ، محم<strong>و</strong>د جدي تهراني ، امير حسن زرناني ، محمدمهدي آخ<strong>و</strong>ندي ، اب<strong>و</strong>الفضل شيرازي *<br />
1- پژ<strong>و</strong>هشكده بي<strong>و</strong>تكن<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي ت<strong>و</strong>ليد مثل، پژ<strong>و</strong>هشگاه فنآ<strong>و</strong>ري<br />
يها<br />
ن<strong>و</strong>ين عل<strong>و</strong>م زي<br />
يست<br />
جهاددانشگاهي ابنسينا، تهران، ايران<br />
2- پژ<strong>و</strong>هشكده <strong>آن</strong>تي بادي م<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كل<strong>و</strong>نال، پژ<strong>و</strong>هشگاه فنآ<strong>و</strong>ريهاي ن<strong>و</strong>ين عل<strong>و</strong>م زيستي جهاددانشگاهي ابن سينا، تهران، ايران<br />
3- پژ<strong>و</strong>هشكده نان<strong>و</strong>بي<strong>و</strong>تكن<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي، پژ<strong>و</strong>هشگاه فنآ<strong>و</strong>ريهاي ن<strong>و</strong>ين عل<strong>و</strong>م زيستي جهاددانشگاهي ابن سينا، تهران، ايران<br />
4- مركز تحقيقات ايم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي، دانشگاه عل<strong>و</strong>م پزشكي <strong>و</strong> خدمات بهداشتي درماني تهران، تهران، ايران<br />
5- گر<strong>و</strong>ه شبيه سازي <strong>و</strong> سل<strong>و</strong>ل<br />
يها<br />
بنيادي، پژ<strong>و</strong>هشكده فنا<strong>و</strong>ري جنين دام، دانشگاه شهركرد، شهركرد، ايران<br />
چكيده<br />
زمينه <strong>و</strong> هدف: <strong>و</strong>اژه ،Cloning به معناي شبيهسازي، برگرفته از كلمةي<strong>و</strong>ناني "Klon" است <strong>و</strong> به معني شاخه ك<strong>و</strong>چكي كه<br />
ميت<strong>و</strong>اند خ<strong>و</strong>د را تكثير نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> تبديل به يك درخت بار<strong>و</strong>ر گردد، ميباشد. شبيهسازي در حقيقت ت<strong>و</strong>ليد مثل غيرجنسي <strong>و</strong> يا<br />
تكثير كپي يا كپيهاي متعدد از يك ارگانيسم است كه غالباً از طريق انتقال DNA سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك به تخمك MII فاقد<br />
هسته تحقق مييابد. عليرغم مزايا <strong>و</strong> كاربردهاي گسترده اين فنا<strong>و</strong>ري ليكن بازده نامناسب <strong>آن</strong> به <strong>و</strong>يژه در ت<strong>و</strong>ليد نتاج با<br />
قابليت حيات قابل قب<strong>و</strong>ل، كاربرد <strong>آن</strong>را همچنان با چالشي جدي م<strong>و</strong>اجه نم<strong>و</strong>ده است. هدف از اين گردآ<strong>و</strong>ري، طرح ع<strong>و</strong>امل<br />
تاثيرگذار بر كارايي ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي با تاكيد بر تغييرات اپيژنتيك ميباشد.<br />
ر<strong>و</strong>ش بررسي: منابع اين ن<strong>و</strong>شتار با جستج<strong>و</strong> در پايگاههاي اطلاع رساني الكتر<strong>و</strong>نيك، شامل<br />
Scopus, PubMed,<br />
* مسئ<strong>و</strong>ل مكاتبه: اب<strong>و</strong>الفضل<br />
شيرازي، پژ<strong>و</strong>هشگاه فنا<strong>و</strong>ريهاي<br />
ن<strong>و</strong>ين عل<strong>و</strong>م زيستي جهاد<br />
دانشگاهي ابنسينا، دانشگاه<br />
شهيد بهشتي، صند<strong>و</strong>ق پستي:<br />
ScienceDirect جمعآ<strong>و</strong>ري گرديد. در فرايند جستج<strong>و</strong> هيچ دامنه زماني در نظر گرفته نشد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند بر<strong>و</strong>ز رساني تا زمان<br />
ارسال مقاله پيگيري شد.<br />
نتايج: با ت<strong>و</strong>جه به تعدد ع<strong>و</strong>امل تاثيرگذار بر ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي، افزايش كارايي اين فنا<strong>و</strong>ري مستلزم ارتقا دانش تئ<strong>و</strong>ريك <strong>و</strong><br />
مهارتهاي فني<br />
پيرام<strong>و</strong>ن مراحل انجام كار ميباشد. انجام اين مهم از طريق بهب<strong>و</strong>د شرايط كيفي بل<strong>و</strong>غ تخمك (به <strong>و</strong>يژه بل<strong>و</strong>غ<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم)، همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>ل دهنده هسته باسيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك ،MII اعمال حداقل آسيب فيزيكي به ساختار<br />
سايت<strong>و</strong>اسكلتال<br />
تخمك در ر<strong>و</strong>ند خارج سازي هسته تخمك <strong>و</strong> انتقال هسته دهنده، بهب<strong>و</strong>د شرايط كشت <strong>و</strong> الحاق سل<strong>و</strong>لي، <strong>و</strong> در<br />
نهايت كاربرد ر<strong>و</strong>شهاي م<strong>و</strong>ثر در جهت القاي تغييرات اپيژنتيك به منظ<strong>و</strong>ر اعطاي <strong>و</strong>ضعيت همه ت<strong>و</strong>اني در هسته سل<strong>و</strong>ل<br />
دهنده جهت بهب<strong>و</strong>د شرايط برنامهريزي مجدد، امكانپذير ميباشد. با ت<strong>و</strong>جه به اهميت <strong>و</strong> نقش ترانس كريپتها <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>تئينهاي<br />
با منشا مادري م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك مرحله MII در حمايت از تقسيمات جنيني تا مرحله فعال شدن ژن<strong>و</strong>م جنيني<br />
EGA) (Embryionic genomic activation; <strong>و</strong> نيز قابليت سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك مرحله MII در القاي برنامه ريزي مجدد هسته<br />
سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك (reprogramming) <strong>و</strong> همزماني EGA <strong>و</strong> كاهش مشخص ترانس كريپتهاي با منشا مادري،<br />
reprogramming هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك مبتني بر تغييرات اپيژنتيك ميبايست همزمان با EGA تكميل شده باشد. معهذا<br />
از <strong>آن</strong>جائيكه الگ<strong>و</strong>ي تغييرات اپي ژنتيك در طي ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين در مراحل قبل از لانهگزيني از <strong>و</strong>ضعيت ديناميكي<br />
برخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>ده، اتخاذ ر<strong>و</strong>شهاي درماني در القاي برنامهريزي مجدد هسته ميبايست از الگ<strong>و</strong>ي اين تغييرات در جنينهاي<br />
طبيعي تبعيت نمايد.<br />
نتيجه گيري: عليرغم تمامي پيشرفتهاي حاصله در ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي با استفاده از ر<strong>و</strong>شهاي كارآمد، ليكن هر گ<strong>و</strong>نه<br />
انحراف از الگ<strong>و</strong>ي طبيعي بيان ژنها ناشي از تغييرات اپي ژنتيك ايجاد شده ب<strong>و</strong>اسطه مداخلات شيميايي در جنين مرحله قبل<br />
از لانهگزيني، ميت<strong>و</strong>اند نتايج نامطل<strong>و</strong>بي را در مراحل تكاملي فت<strong>و</strong>سي <strong>و</strong> حتي مراحل بعدي بدنبال داشته باشد. معال<strong>و</strong>صف<br />
فهم دقيق ر<strong>و</strong>ند <strong>و</strong>قايع م<strong>و</strong>لك<strong>و</strong>لي طبيعي مرتبط با تغييرات اپي ژنتيك <strong>و</strong> مشخص نم<strong>و</strong>دن ع<strong>و</strong>امل اختصاصي ضر<strong>و</strong>ري م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د<br />
در سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك با تغييرات اپي ژنتيك، امكان درك بهتر مكانيزمهاي درگير در <strong>و</strong>قايع مذك<strong>و</strong>ر را فراهم نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> بدين<br />
ترتيب امكان بهب<strong>و</strong>د بازده شبيه سازي <strong>و</strong> فنا<strong>و</strong>ريهاي مرتبط را ميسر مينمايد.<br />
19615، 1177- تهران، ايران<br />
رايا نامه:<br />
shiraziabbas@yahoo.com<br />
a.shirazi@avicenna.ac.ir<br />
دريافت: 89/7/8<br />
پذيرش: 89/10/1<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
كليد <strong>و</strong>اژگان: برنامه ريزي مجدد هسته، تغييرات اپي ژنتيك، خارج سازي هسته، شبيه سازي.<br />
نح<strong>و</strong>ه استناد به اين مقاله: حيدري بنفشه، برجيان بر<strong>و</strong>جني سارا، جدي تهراني محم<strong>و</strong>د، زرناني امير حسن، آخ<strong>و</strong>ندي محمدمهدي،<br />
شيرازي اب<strong>و</strong>الفضل. شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong>. سال (1390)، 12 شماره 2، صفحات: 47-72.<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري، د<strong>و</strong>ره 12، شماره 1، بهار 13890، صفحات: 47-72
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
زمينه <strong>و</strong> هدف<br />
پس از ت<strong>و</strong>لد خارقالعاده د<strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند به نامهاي<br />
Moran<br />
Megan<br />
ت<strong>و</strong> به دنبال تحقيقات<br />
Campbell <strong>و</strong> Wilmute<br />
Wilmute ،1995<br />
<strong>و</strong> همكاران در ج<strong>و</strong>لاي<br />
1996<br />
<strong>و</strong><br />
در سال<br />
م<strong>و</strong>فق به ت<strong>و</strong>لد<br />
دالي، ا<strong>و</strong>لين گ<strong>و</strong>سفند شبيهسازي شده با استفاده از سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك كاملاً بالغ <strong>و</strong> تمايز يافته، شدند كه م<strong>و</strong>جب تحسين <strong>و</strong><br />
تعجب ساير محققين گرديد<br />
.(1،2)<br />
...<br />
طي 15 سال اخير تغييرات شگرف <strong>و</strong> پيشرفتهاي قابل<br />
1<br />
ت<strong>و</strong>جهي در ر<strong>و</strong>ند شبيهسازي تحقق يافته <strong>و</strong> محققين به منبع<br />
<strong>و</strong>سيعي از سل<strong>و</strong>لهاي دهنده هسته دست يافته <strong>و</strong> شبيه سازي<br />
در بسياري از گ<strong>و</strong>نهها نظير م<strong>و</strong>ش، خرگ<strong>و</strong>ش، خ<strong>و</strong>ك، اسب،<br />
قاطر، م<strong>و</strong>ش صحرايي، ميم<strong>و</strong>ن، گربه، سگ، گا<strong>و</strong>، گ<strong>و</strong>سفند، بز <strong>و</strong><br />
با م<strong>و</strong>فقيت به انجام رسيده است<br />
.(3)<br />
عليرغم پتانسيل بالا <strong>و</strong> گستره <strong>و</strong>سيع كاربرد شبيه سازي در<br />
ح<strong>و</strong>زههاي مختلف، معايب عديده پيرام<strong>و</strong>ن اين فنا<strong>و</strong>ري <strong>و</strong><br />
پيĤمدهاي منفي حاصل از <strong>آن</strong>، كاربرد <strong>آن</strong> را از بعد كارايي به<br />
چالش كشانده است. در خص<strong>و</strong>ص كاربرد، مزايا <strong>و</strong> معايب شبيه<br />
سازي ميت<strong>و</strong>ان به ط<strong>و</strong>ر اجمال به م<strong>و</strong>ارد ذيل اشاره نم<strong>و</strong>د.<br />
مزاياي شبيهسازي<br />
-2<br />
1- حفظ گ<strong>و</strong>نههاي جان<strong>و</strong>ري در معرض خطر انقراض: از<br />
2<br />
جمله گا<strong>و</strong> <strong>و</strong>حشي هندي (4)، گا<strong>و</strong> نژاد (5)، Han Woo<br />
5<br />
4<br />
3<br />
گا<strong>و</strong>ميش (6)، گا<strong>و</strong> ك<strong>و</strong>هاندار (7) ق<strong>و</strong>چ ك<strong>و</strong>هي مفل<strong>و</strong>ن (8) <strong>و</strong><br />
6<br />
گربه <strong>و</strong>حشي آفريقايي (9).<br />
احيا گ<strong>و</strong>نههاي جان<strong>و</strong>ري منقرض شده: با ت<strong>و</strong>سعه تكنيك<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> دست يابي به دانش شبيه سازي بين گ<strong>و</strong>نهاي،<br />
محققين م<strong>و</strong>فق به ت<strong>و</strong>ليد مجدد برخي گ<strong>و</strong>نههاي منقرض شده از<br />
9<br />
8<br />
7<br />
جمله گرگ قرمز ، گرگ سياه حبشي <strong>و</strong> گرگ خاكستري<br />
شدهاند<br />
.(10،11)<br />
ايده ت<strong>و</strong>ليد جنين شبيه سازي بين گ<strong>و</strong>نهاي از<br />
گ<strong>و</strong>نههاي منقرض شده با ت<strong>و</strong>لد م<strong>و</strong>فق گرگ خاكستري با<br />
استفاده از تخمك سگ <strong>و</strong> سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك گرگ مرده (چند<br />
ساعت پس از مرگ) در ذهن محققين ق<strong>و</strong>ت گرفت<br />
.(5)<br />
...<br />
به ط<strong>و</strong>ريكه امر<strong>و</strong>زه تفكر احياي گ<strong>و</strong>نههاي منقرض شده از جمله<br />
برخي از حي<strong>و</strong>انات منقرض شده مانند مام<strong>و</strong>تها، دايناس<strong>و</strong>رها <strong>و</strong><br />
با استفاده از اين تكنيك در برخي محافل علمي م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه<br />
قرار گرفته است<br />
.(8)<br />
-3<br />
ت<strong>و</strong>ليد يك گ<strong>و</strong>نه جديد جان<strong>و</strong>ري: از طريق دستكاريهاي<br />
ژن<strong>و</strong>م، ژندرماني، حذف خص<strong>و</strong>صيات نامطل<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> يا اضافه<br />
نم<strong>و</strong>دن برخي خص<strong>و</strong>صيات <strong>و</strong>يژه به ژن<strong>و</strong>م<br />
.(1،2)<br />
-4<br />
ژنتيكي<br />
افزايش سرعت تكثير ژنهاي برتر، تسريع ر<strong>و</strong>ند تغييرات<br />
(12،13)<br />
مقا<strong>و</strong>م به برخي از بيماريها<br />
<strong>و</strong>در نهايت ت<strong>و</strong>ليد <strong>و</strong> تكثير سريع نژادهاي<br />
.(1)<br />
-5<br />
.(14،15)<br />
-6<br />
.(14،16)<br />
-7<br />
ت<strong>و</strong>ليد انب<strong>و</strong>ه حي<strong>و</strong>انات ممتاز ژنتيكي با مقاصد اقتصادي<br />
انتخاب جنسيت حي<strong>و</strong>ان از طريق انتخاب ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل دهنده<br />
10<br />
درك بهتر تعاملات پايهاي سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك با هسته<br />
سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك <strong>و</strong> بررسي مكانيسمهاي كنترل كننده ر<strong>و</strong>ند<br />
تكاملي جنين <strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نگي شكل گيري بيماريهاي ژنتيكي.<br />
-8<br />
پيشگ<strong>و</strong>يي سريعتر، ارزانتر <strong>و</strong> بهتر <strong>و</strong>ضعيت سل<strong>و</strong>لي-<br />
بي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيكي م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د زنده ب<strong>و</strong>اسطه ت<strong>و</strong>ليد كپيهاي ژنتيكي تقريباً<br />
مشابه از <strong>آن</strong><br />
.(1،2)<br />
-9<br />
ت<strong>و</strong>سعه تكنيكهاي درماني جديد (شبيه سازي درماني) <strong>و</strong><br />
ايجاد مدلهاي سل<strong>و</strong>لي جديد از بيماريهاي انساني با ت<strong>و</strong>ليد<br />
انب<strong>و</strong>ه جنين (قبل از لانه گزيني) <strong>و</strong> تهيه منابع كافي <strong>و</strong> مناسب از<br />
11<br />
سل<strong>و</strong>لهاي بنيادي جنيني (17).<br />
-10<br />
كمك به درك صحيح ديناميسم سل<strong>و</strong>لي در سرطانها <strong>و</strong><br />
آشكار شدن پتانسيلهاي سل<strong>و</strong>لهاي بنيادي جنيني<br />
.(13)<br />
-11<br />
تسهيل ت<strong>و</strong>ليد حي<strong>و</strong>انات تراريخته به منظ<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>ليد<br />
پر<strong>و</strong>تئينهاي دار<strong>و</strong>يي: به دليل قابليت <strong>و</strong> سرعت تكثير بسيار<br />
بالاي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده ميت<strong>و</strong>ان تعداد نامحد<strong>و</strong>دي از سل<strong>و</strong>لهاي<br />
12<br />
حامل ژن الحاقي را ت<strong>و</strong>ليد <strong>و</strong> همچنين جنسيت حي<strong>و</strong>ان<br />
10- Ooplasm<br />
11- Embryonic stem cells<br />
12- Transfected cells<br />
1- Cloning<br />
2- Gaur (B. gaurus)<br />
3- Yak (B. grunniens)<br />
4- Zebu (B. indicus)<br />
5- Muflon (O. orientalis musimon)<br />
6- African wild cat (F.silvestris)<br />
7- Canis rufus<br />
8- Canis simensis<br />
9- Canis lupus<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
48
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
تراريخته را نيز مشخص نم<strong>و</strong>د<br />
.(15,16)<br />
در ر<strong>و</strong>ش شبيه سازي<br />
مشكلات مطرح در خص<strong>و</strong>ص احتمال م<strong>و</strong>زائيسم <strong>و</strong> نقص در<br />
م<strong>و</strong>قعيت استقرار كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها كه در ر<strong>و</strong>ش تزريق DNA به<br />
داخل پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س تخمك لقاح يافته بسيار شايع است، منتفي<br />
(17). ميگردد<br />
-12<br />
انجام مطالعات <strong>و</strong>سيع در زمينه برنامه ريزي مجدد<br />
2<br />
1<br />
ژن<strong>و</strong>م ، نقش پذيري ژني ، بررسي عملكرد ژنها <strong>و</strong> ژن درماني<br />
.(15)<br />
معايب شبيهسازي<br />
-1<br />
ايجاد درجات مختلفي از اختلالات كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي از<br />
3<br />
<strong>آن</strong>پل<strong>و</strong>ئيدي تا تغييرات ساختاري شديد كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي(9): اين<br />
قبيل اختلالات كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي به دليل عدم همزماني سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده <strong>و</strong> تخمك به خص<strong>و</strong>ص در گ<strong>و</strong>نههايي<br />
كه ا<strong>و</strong>لين چرخهسل<strong>و</strong>لي در <strong>آن</strong>ها ك<strong>و</strong>تاه ميباشد، رخ ميدهد<br />
مانند د<strong>و</strong>زيستان<br />
<strong>و</strong><br />
Xenopus, Rana)<br />
به ترتيب با ط<strong>و</strong>ل چرخه<br />
1<br />
3 ساعت)<br />
<strong>و</strong> برخي از پستانداران نظير م<strong>و</strong>ش. فرا<strong>و</strong>اني اين<br />
اختلالات در پستانداران بسيار كمتر از د<strong>و</strong>زيستان<br />
(19)<br />
به ط<strong>و</strong>ريكه اين ميزان در گا<strong>و</strong>، گ<strong>و</strong>سفند <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ش به ترتيب<br />
است<br />
،64<br />
93 <strong>و</strong> 40<br />
درصد گزارش شده است<br />
.(18)<br />
-2<br />
عدم بيان <strong>و</strong> يا بيان ناقص ژنها: بر<strong>و</strong>ز اين مشكل را<br />
ميت<strong>و</strong>ان در پستانداران از طريق مجا<strong>و</strong>رت سل<strong>و</strong>لهاي دهنده با<br />
تركيبات القاء كننده مناسب در محيط كشت قبل از انتقال<br />
مرتفع نم<strong>و</strong>د<br />
.(20)<br />
اختلالات مشاهده شده در فن<strong>و</strong>تيپ حي<strong>و</strong>انات<br />
شبيهسازي شده، از الگ<strong>و</strong>ي بيان ژنها نشأت گرفته <strong>و</strong> اين تن<strong>و</strong>ع<br />
4<br />
حتي قبل از لانهگزيني بسته به ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل دهنده متفا<strong>و</strong>ت است<br />
.(21)<br />
-3<br />
كاهش ميزان آبستني: درصد آبستني <strong>و</strong> بقاء <strong>آن</strong> بسته به<br />
ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل دهنده متفا<strong>و</strong>ت ميباشد. به عن<strong>و</strong>ان مثال آبستني <strong>و</strong><br />
زايمان م<strong>و</strong>فق جنينهاي شبيهسازي شده با استفاده از<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س، سل<strong>و</strong>لهاي گران<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>زاي جداري بالغ <strong>و</strong><br />
سل<strong>و</strong>لهاي اپيتليال ا<strong>و</strong>يداكت بالا <strong>و</strong> ميزان سقط جنين بسيار<br />
پايين گزارش شده است. در حالي كه درصد آبستني با<br />
جنينهاي حاصل از سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست بسيار پايين است<br />
<strong>و</strong> اكثر جنينها در نيمها<strong>و</strong>ل آبستني سقط ميگردند<br />
،22-24)<br />
.(15،18<br />
معال<strong>و</strong>صف درصد آبستني جنينهاي شبيه سازي<br />
5<br />
شده در مقايسه با جنينهاي حاصل از IVF بسيار پايينتر<br />
ميباشد<br />
.(23،25)<br />
-4<br />
كاهش ت<strong>و</strong>لد نتاج زنده: احتمال زنده ماندن جنينهاي<br />
شبيهسازي شده بد<strong>و</strong>ن ت<strong>و</strong>جه به گ<strong>و</strong>نه، بسيار پايين <strong>و</strong> بين<br />
%1-10<br />
<strong>و</strong> حتي در م<strong>و</strong>رد برخي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده كمتر از<br />
گزارش شده است<br />
%1<br />
.(2،16،19،24،26)<br />
-5<br />
ت<strong>و</strong>لد جنين با نقايص تكاملي: عدم بازسازي تل<strong>و</strong>مرهاي<br />
كر<strong>و</strong>ماتين سل<strong>و</strong>ل دهنده، بيان نادرست ژنهاي اختصاصي در<br />
مراحل ابتدايي تكامل جنين <strong>و</strong> زمان تشكيل جفت يا جنين،<br />
الگ<strong>و</strong>ي نادرست تغييرات اپي ژنتيك (متيله شدن ،DNA<br />
تغييرات پر<strong>و</strong>تئين هيست<strong>و</strong>ن از قبيل استيله شدن، فسف<strong>و</strong>ريله<br />
شدن <strong>و</strong>...)، كاربرد محيطهاي كشت مختلف، ر<strong>و</strong>شهاي مختلف<br />
7 6<br />
خارج سازي هسته ، الحاق <strong>و</strong> كشت جنين زمينه ساز بر<strong>و</strong>ز<br />
نقايص تكاملي در جنين ميباشند. بيشترين احتمال بر<strong>و</strong>ز اين<br />
اختلالات در مراحل ابتدايي رشد <strong>و</strong> تكامل جنين<br />
بلاست<strong>و</strong>سيت) ميباشد<br />
.(5،25)<br />
-6<br />
8<br />
(م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong><br />
افزايش ميزان سقط جنين: در گ<strong>و</strong>سفند، قسمت اعظم<br />
آبستنيها در نيمه ا<strong>و</strong>ل، بين ر<strong>و</strong>زهاي<br />
(26،29) 35-60<br />
21-35<br />
<strong>و</strong> يا<br />
(29) خاتمه مييابند. در حاليكه در گا<strong>و</strong>، بيشترين<br />
ميزان سقط بين ر<strong>و</strong>زهاي<br />
30-60<br />
30-40<br />
آبستني<br />
(26،30)<br />
<strong>و</strong> يا پس از ر<strong>و</strong>ز<br />
آبستني به خص<strong>و</strong>ص ر<strong>و</strong>ز<br />
آبستني 90<br />
(23،27)<br />
رخ ميدهد. شايعترين علل سقط، اختلالات <strong>و</strong> نارساييهاي<br />
جفت به <strong>و</strong>يژه ادم، <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د پلاسنت<strong>و</strong>مهاي بزرگ <strong>و</strong> محد<strong>و</strong>د<br />
9<br />
(31،32)، هيدر<strong>و</strong>آلانت<strong>و</strong>ئيس (16،26)، خ<strong>و</strong>نريزي كارنك<strong>و</strong>لي (30)<br />
<strong>و</strong> كاهش تعداد <strong>و</strong> اندازه ك<strong>و</strong>تيلد<strong>و</strong>نها<br />
(30،33)<br />
عن<strong>و</strong>ان شده است.<br />
از ديگر علل سقط در جنينهاي شبيه سازي شده ميت<strong>و</strong>ان به<br />
نارساييهاي تنفسي <strong>و</strong> ري<strong>و</strong>ي (16,26)، اختلالات متاب<strong>و</strong>ليكي<br />
نظير ديابت مليت<strong>و</strong>س (24،26)، اختلالات ادراري تناسلي،<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
5- In Vitro Fertilization<br />
6- Enucleation<br />
7- Fusion<br />
8- Morula<br />
9- Hydroallantosis<br />
1- Genomic reprograming<br />
2- Genomic imprinting<br />
3- Aneuploidy<br />
4- Implantation<br />
49<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
يها<br />
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
نارساييهاي كلي<strong>و</strong>ي به خص<strong>و</strong>ص در برهها<br />
نارساييهاي كبدي<br />
(31)<br />
(24)<br />
اشاره نم<strong>و</strong>د.<br />
<strong>و</strong><br />
عليرغم مزايا <strong>و</strong> كاربردهاي گسترده شبيه سازي <strong>و</strong> درصد<br />
ت<strong>و</strong>ليد قابل قب<strong>و</strong>ل بلاست<strong>و</strong>سيستهاي حاصل از<br />
Sematic cell<br />
ليكن بازده اين ر<strong>و</strong>ش از نظر<br />
ت<strong>و</strong>ليد نتاج زنده <strong>و</strong> پايدار همچنان كمتر از حد انتظار ميباشد.<br />
،Nuclear Transfer (SCNT)<br />
با ت<strong>و</strong>جه به معايب <strong>و</strong> مشكلات عديده مذك<strong>و</strong>ر، هدف از پژ<strong>و</strong>هش<br />
حاضر تشريح ع<strong>و</strong>امل تاثيرگذار بر ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي، معرفي<br />
تغييرات اپيژنتيك <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شهاي دستكاري اين تغييرات با تاكيد<br />
بر اهميت <strong>و</strong> لز<strong>و</strong>م شناخت شاخصهاي اپيژنتيك دخيل در<br />
رشد <strong>و</strong> تكامل جنينهاي شبيه سازي شده، ميباشد.<br />
ر<strong>و</strong>ش بررسي<br />
منابع اين ن<strong>و</strong>شتار با جستج<strong>و</strong> در پايگاههاي اطلاع رساني<br />
الكتر<strong>و</strong>نيك، شامل<br />
Scopus, PubMed, ScienceDirect<br />
جمعآ<strong>و</strong>ري گرديد. در فرايند جستج<strong>و</strong>ي اينترنتي از كليد<br />
<strong>و</strong>اژههاي 215) epigenetic modification and SCNT<br />
299) Nuclear reprogramming and SCNT<br />
232) Reconstructed oocyte and SCNT<br />
مقاله)،<br />
مقاله) <strong>و</strong><br />
مقاله) بهره گرفته<br />
شد. براي آغاز جستج<strong>و</strong> هيچ دامنه زماني در نظر گرفته نشد <strong>و</strong><br />
ر<strong>و</strong>ند بر<strong>و</strong>ز رساني تا زمان ارسال مقاله پيگيري شد.<br />
بحث<br />
تاكن<strong>و</strong>ن علل متعددي براي پايين ب<strong>و</strong>دن درصد ت<strong>و</strong>ليد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست <strong>و</strong> <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع بالاي اختلالات عملكردي سيستمهاي<br />
حياتي در جنينهاي شبيه سازي شده، عن<strong>و</strong>ان شده است كه از<br />
مهمترين <strong>آن</strong>ها ميت<strong>و</strong>ان به ناهمگ<strong>و</strong>ني <strong>و</strong> ناسازگاري پر<strong>و</strong>تئينهاي<br />
تخمك با پر<strong>و</strong>تئينهاي سل<strong>و</strong>ل دهنده، هتر<strong>و</strong>پلاسمي<br />
ميت<strong>و</strong>كندريايي، عدم برنامه ريزي كامل <strong>و</strong> مناسب ژن<strong>و</strong>م هسته<br />
انتقال داده شده، الگ<strong>و</strong>ي نامناسب تغييرات اپي ژنتيكي سل<strong>و</strong>ل<br />
دهنده (به <strong>و</strong>يژه متيلاسي<strong>و</strong>ن ژن<strong>و</strong>م <strong>و</strong> متيلاسي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> استيلاسي<strong>و</strong>ن<br />
غيرطبيعي هيست<strong>و</strong>ن)، بيان نامناسب (عدم بيان <strong>و</strong> يا بيان<br />
ناقص) ژنهاي جنيني <strong>و</strong> نقص در ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شتبرداري<br />
ژنهاي imprinting<br />
در سل<strong>و</strong>لهاي جفتي اشاره نم<strong>و</strong>د.<br />
ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر در ر<strong>و</strong>ند شبيهسازي<br />
ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر در كسب م<strong>و</strong>فقيت در ر<strong>و</strong>ند شبيهسازي را<br />
1<br />
ميت<strong>و</strong>ان به ع<strong>و</strong>امل مرتبط با سل<strong>و</strong>ل دهنده ، سل<strong>و</strong>ل تخمك،<br />
همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>ل دهنده <strong>و</strong> تخمك، ر<strong>و</strong>ش خارج<br />
سازي هسته، ر<strong>و</strong>ش فعالسازي تخمك پس از انتقال هسته،<br />
تغييرات اپي ژنتيك هسته سل<strong>و</strong>ل دهنده <strong>و</strong> هتر<strong>و</strong>پلاسمي<br />
ميت<strong>و</strong>كندريايي طبقه بندي نم<strong>و</strong>د.<br />
1- ع<strong>و</strong>امل مرب<strong>و</strong>ط به سل<strong>و</strong>ل دهنده<br />
1- 1- ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك: انتخاب ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل دهنده يكي از<br />
2<br />
ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر <strong>و</strong> تعيين كننده درصد م<strong>و</strong>فقيت در ر<strong>و</strong>ند SCNT<br />
ميباشد. تاكن<strong>و</strong>ن از سل<strong>و</strong>لهاي مختلفي به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل دهنده<br />
در استفاده شده كه به ترتيب اهميت شامل:<br />
ر<strong>و</strong>ند SCNT<br />
سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست جنيني، فيبر<strong>و</strong>بلاست بالغ (جدا شده از<br />
3<br />
پ<strong>و</strong>ست، عضله، رحم، ا<strong>و</strong>يداكت <strong>و</strong> ريه)، ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س ، گران<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>زي<br />
4<br />
جداري ، بلاست<strong>و</strong>مر، سل<strong>و</strong>لهاي بنيادي جنيني، سل<strong>و</strong>لهاي ستيغ<br />
6<br />
5<br />
تناسبلي ، سل<strong>و</strong>لهاي ژرمينال جنيني ، سل<strong>و</strong>لهاي ژرمينال<br />
7<br />
ا<strong>و</strong>ليه ، سل<strong>و</strong>لهاي اپيتليال غدد پستاني، سرت<strong>و</strong>لي نابالغ،<br />
لك<strong>و</strong>سيت بالغ T<strong>و</strong> B، ماكر<strong>و</strong>فاژ، لنف<strong>و</strong>سيت، م<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>بلاست،<br />
سل<strong>و</strong>لهاي عضلاني، كبدي، تير<strong>و</strong>ئيدي <strong>و</strong> طحال ميباشند.<br />
1-1-1- سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست جنيني: پس از ت<strong>و</strong>لد دالي،<br />
قسمت عمدهتحقيقات ص<strong>و</strong>رت گرفته در زمينه شبيهسازي به<br />
خص<strong>و</strong>ص در نشخ<strong>و</strong>ار كنندگان معط<strong>و</strong>ف به استفاده از اين<br />
سل<strong>و</strong>لها بعن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل دهنده شده است. علت اصلي اين انتخاب،<br />
سرعت رشد <strong>و</strong> تكثير بالاي اين سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong> پتانسيل بالاي <strong>آن</strong>ها<br />
در انجام تقسيمات مت<strong>و</strong>الي تا رسيدن به مرحله پيري <strong>و</strong> مرگ<br />
ميباشد<br />
.(14،22،34،35)<br />
نسبتاً ك<strong>و</strong>چك <strong>آن</strong>ها<br />
مهمترين عيب اين سل<strong>و</strong>لها، اندازه<br />
(12-20µm)<br />
است. هر چه اندازهسل<strong>و</strong>ل<br />
دهنده ك<strong>و</strong>چكتر باشد احتمال تماس م<strong>و</strong>ٔثر سل<strong>و</strong>لها (دهنده <strong>و</strong><br />
گيرنده) كمتر <strong>و</strong> بالطبع درصد الحاق سل<strong>و</strong>لها كمتر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.<br />
از طرف ديگر برداشتن حجمي از سيت<strong>و</strong>پلاسم، هر چند ك<strong>و</strong>چك،<br />
1- Donor cell<br />
2- Somatic Cell Nuclear Transfer<br />
3- Cumulus cell<br />
4- Moral granulosa cell<br />
5- Genital ridge cell<br />
6- Embryonic germ cell<br />
7- Primordial germ cell<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
50
يها<br />
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
در زمان خارج سازي هسته، سبب افزايش فضاي بين<br />
١<br />
ز<strong>و</strong>ناپل<strong>و</strong>سيدا <strong>و</strong> غشاء پلاسمايي تخمك شده بنابراين در<br />
ص<strong>و</strong>رت استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>چك به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل دهنده،<br />
درصد الحاق بمراتب كمتر خ<strong>و</strong>اهد شد. اين معضل به <strong>و</strong>يژه در<br />
2<br />
ر<strong>و</strong>ش معم<strong>و</strong>ل شبيهسازي جلب ت<strong>و</strong>جه مينمايد (10،34،35).<br />
1-1-2- سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست بالغ: اغلب اين سل<strong>و</strong>لها از<br />
پ<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> عضله اخذ ميگردند. از معايب اصلي اين سل<strong>و</strong>لها<br />
نسبت به سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong> بلاست جنيني، نيمه عمر ك<strong>و</strong>تاه <strong>و</strong><br />
پير شدن سريعتر <strong>آن</strong>ها در محيط كشت<br />
تكثير پايينتر <strong>آن</strong>ها<br />
نسبت به سل<strong>و</strong>ل<br />
يا<br />
(16،35)<br />
(35،36)<br />
<strong>و</strong> سرعت<br />
است. تنها مزيت قابل ت<strong>و</strong>جه <strong>آن</strong>ها<br />
ر<strong>و</strong>ياني، ط<strong>و</strong>لانيتر ب<strong>و</strong>دن بارز مرحله<br />
G 0<br />
G 1<br />
<strong>و</strong><br />
در<strong>آن</strong>هاست. با پير شدن سل<strong>و</strong>لسرعت سيكل سل<strong>و</strong>لي كمتر<br />
شده <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>ل سيكل <strong>و</strong> نيز ط<strong>و</strong>ل فازهاي<br />
مييابد<br />
<strong>و</strong> يا G 1 G 0<br />
.(35،37)<br />
افزايش<br />
1-1-3- سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س: اين سل<strong>و</strong>لها جمعيت سل<strong>و</strong>لي<br />
اختصاصي <strong>و</strong> تمايز يافتهتري نسبت به سل<strong>و</strong>لهاي گران<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>زا<br />
ب<strong>و</strong>ده كه به دنبال افزايش ناگهاني ه<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ن LH در ا<strong>و</strong>اسط<br />
سيكل، تمايز نهايي خ<strong>و</strong>د را بدست ميآ<strong>و</strong>رند<br />
مزاياي (38).<br />
اصلي اين سل<strong>و</strong>لها شامل استحصال سريع <strong>و</strong> آسان <strong>آن</strong>ها بد<strong>و</strong>ن<br />
<strong>و</strong>ارد آمدن هرگ<strong>و</strong>نه آسيب به دام، مجا<strong>و</strong>رت طبيعي اين سل<strong>و</strong>لها<br />
با تخمك <strong>و</strong> احتمالاً <strong>و</strong>اكنش متقابل سيت<strong>و</strong>پلاسمي بين <strong>آن</strong>ها،<br />
سازگاري بهتر با سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك، درصد بالاي الحاق اين<br />
سل<strong>و</strong>لها با ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم، درصد بالاي ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست،<br />
آبستني <strong>و</strong> زايمان م<strong>و</strong>فق<br />
سل<strong>و</strong>لي <strong>آن</strong>ها در مرحله<br />
(38-41)<br />
<strong>و</strong> يا G 0<br />
<strong>و</strong> نيز ت<strong>و</strong>قف طبيعي سيكل<br />
(22،27،35)<br />
G 1<br />
ميباشد. از<br />
معايب اصلي <strong>آن</strong>ها ميت<strong>و</strong>ان قابليت محد<strong>و</strong>د اين سل<strong>و</strong>لها جهت<br />
رشد <strong>و</strong> تكثير در آزمايشگاه، مت<strong>و</strong>قف شدن ر<strong>و</strong>ند تقسيمات<br />
جنيني در مراحل ابتدايي تكامل <strong>و</strong> عدم ت<strong>و</strong>انايي شبيه سازي<br />
م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نر اشاره نم<strong>و</strong>د<br />
.(35،40،42)<br />
گزارشهايي مبني بر ت<strong>و</strong>لد<br />
نتاج زنده شبيه سازي شده به دنبال استفاده از اين ر<strong>و</strong>ش در<br />
گا<strong>و</strong><br />
،(41) خ<strong>و</strong>ك ،(43) م<strong>و</strong>ش (44،45)<br />
(46) <strong>و</strong> بز<br />
<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد.<br />
1-1-4- سل<strong>و</strong>لهاي گران<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>زي جداري: اين سل<strong>و</strong>لها داراي<br />
3<br />
خاصيت پرت<strong>و</strong>اني هستند <strong>و</strong> ميانگين مدت زمان د<strong>و</strong> برابر شدن<br />
4<br />
جمعيت (PD) اين سل<strong>و</strong>لها در محيط كشت 42±1/1 ساعت<br />
(47). است<br />
مزيت اصلي اين سل<strong>و</strong>لها، دسترسي آسان <strong>و</strong><br />
جمع آ<strong>و</strong>ري سريع اين سل<strong>و</strong>لها به <strong>و</strong>سيلهآسپيراسي<strong>و</strong>ن تخمك<br />
ت<strong>و</strong>سط دستگاه لاپاراسك<strong>و</strong>پي <strong>و</strong> يا س<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>گرافي <strong>و</strong> نيز مت<strong>و</strong>قف<br />
ب<strong>و</strong>دن سيكل سل<strong>و</strong>لي <strong>آن</strong>ها در مرحله G 0 <strong>و</strong> G 1 <strong>و</strong> تنها عيب <strong>آن</strong>ها،<br />
همانند سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س، امكان شبيهسازي انحصاري<br />
حي<strong>و</strong>انات ماده است<br />
.(48)<br />
1-1-5- بلاست<strong>و</strong>مرها: شبيهسازي با استفاده از بلاست<strong>و</strong>مر را<br />
5<br />
شبيه سازي ر<strong>و</strong>ياني (EC) مينامند (32). اين سل<strong>و</strong>لها داراي<br />
6<br />
خاصيت همه ت<strong>و</strong>اني (1) <strong>و</strong> يا پرت<strong>و</strong>اني (30) هستند. تحقيقات<br />
ا<strong>و</strong>ليه در خص<strong>و</strong>ص شبيهسازي، اساساً معط<strong>و</strong>ف به استفاده از<br />
بلاست<strong>و</strong>مرهاي جنيني به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل دهنده ب<strong>و</strong>ده است. با<br />
ت<strong>و</strong>جه به اينكه اين سل<strong>و</strong>لها نسبت به ساير سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك<br />
تمايز نيافتهتر ميباشند، پس از انتقال نياز به حداقل مدت<br />
7<br />
زمان لازم براي برنامهريزي مجدد دارند (10،28،34،49).<br />
اخيراً گزارشي مبني بر عدم نياز اين سل<strong>و</strong>لها براي سازماندهي<br />
مجدد پس از انتقال <strong>و</strong> برنامه ريزي خ<strong>و</strong>دبخ<strong>و</strong>دي <strong>آن</strong>ها <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د<br />
(49). دارد از معايب اصلي استفاده از اين سل<strong>و</strong>لها محد<strong>و</strong>د<br />
ب<strong>و</strong>دن تعداد <strong>آن</strong>ها <strong>و</strong> طبعاً تعداد جنينهاي شبيهسازي شده،<br />
نامشخص ب<strong>و</strong>دن پتانسيل ژنتيكي جنينهاي حاصله، ك<strong>و</strong>تاه<br />
ب<strong>و</strong>دن بارز ط<strong>و</strong>ل مرحله<br />
G1<br />
(%15 ط<strong>و</strong>ل سيكل سل<strong>و</strong>لي)، م<strong>و</strong>ثر<br />
نب<strong>و</strong>دن ر<strong>و</strong>ش همزماني كشت <strong>آن</strong>ها در محيط حا<strong>و</strong>ي مقادير پايين<br />
8<br />
سرم (%0/1-0/5) <strong>و</strong> عدم ت<strong>و</strong>انمندي جنينهاي شبيه سازي با<br />
استفاده از اين سل<strong>و</strong>لها در عب<strong>و</strong>ر از مرحله بل<strong>و</strong>كه شدن سل<strong>و</strong>لي<br />
اشاره نم<strong>و</strong>د<br />
.(16،28،34،36،49)<br />
1-1-6- سل<strong>و</strong>لهاي بنيادي جنيني: اين سل<strong>و</strong>لها پرت<strong>و</strong>ان <strong>و</strong> كاملاً<br />
تمايز نيافته <strong>و</strong> از لحاظ م<strong>و</strong>رف<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژي داراي غشايي نسبتاً<br />
شفاف، هسته كاملاً بزرگ <strong>و</strong>شفاف با هستكهاي كاملاً<br />
مشخص <strong>و</strong> برجسته <strong>و</strong> نسبت بالاي هسته به سيت<strong>و</strong>پلاسم<br />
هستند. در سيت<strong>و</strong>پلاسم اين سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong>زيك<strong>و</strong>لهاي چربي فرا<strong>و</strong>ان<br />
3- Pluripotency<br />
4- Population doubling<br />
5- Embryonic cloning<br />
6- Totipotency<br />
7- Reprogramming or remodeling<br />
8- Serum starvation<br />
1- Periviteline<br />
2- Zona intact cloning<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
51<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
يها<br />
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
مشاهده ميگردد. اين سل<strong>و</strong>لها در پاساژهاي متعدد (در گا<strong>و</strong><br />
12 پاساژ يا 50 پس از<br />
ماه كشت در آزمايشگاه) كاري<strong>و</strong>تيپ<br />
طبيعي خ<strong>و</strong>د را حفظ ميكنند <strong>و</strong> قادر به تشكيل اجسام شبه<br />
1<br />
جنيني هستند. ظاهر اين اجسام، مشابه جنين مرحله<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست است <strong>و</strong> ميت<strong>و</strong>انند به ان<strong>و</strong>اع<br />
مختلف سل<strong>و</strong>لها تمايز<br />
يابند. معايب اصلي اين سل<strong>و</strong>لها مشكل ب<strong>و</strong>دن استخراج <strong>و</strong><br />
تخليص <strong>آن</strong>ها، سرعت رشد <strong>و</strong> تكثير پايين در شرايط<br />
آزمايشگاهي، درصد آبستني بسيار پايين، خاتمه يافتن<br />
آبستني <strong>و</strong> سقط، به خص<strong>و</strong>ص در نيمه ا<strong>و</strong>ل آبستني كه غالباً به<br />
دليل عدم <strong>و</strong> يا نقص در تشكيل ك<strong>و</strong>تيلد<strong>و</strong>نها <strong>و</strong> يا خ<strong>و</strong>نريزي<br />
كارنك<strong>و</strong>لي است، مي باشد. ميانگين د<strong>و</strong> برابر شدن جمعيت اين<br />
سل<strong>و</strong>لها در گ<strong>و</strong>نههاي مختلف معم<strong>و</strong>لاً 24 ساعت است<br />
.(30،34)<br />
1-2- اندازه سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك: انتخاب سل<strong>و</strong>ل دهنده با قطر <strong>و</strong><br />
<strong>و</strong>يژگيهاي مناسب، درصد الحاق سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين<br />
را تحت تأثير قرار ميدهد. در ص<strong>و</strong>رت انتخاب سل<strong>و</strong>لي با قطر<br />
بسيار ك<strong>و</strong>چك، به دليل عدم تماس م<strong>و</strong>ٔثر <strong>آن</strong>با غشاءپلاسمايي<br />
تخمك، درصد الحاق سل<strong>و</strong>لي كاهش يافته <strong>و</strong> حال <strong>آن</strong>كه با انتخاب<br />
سل<strong>و</strong>لي با قطر بسيار بزرگ، عليرغم درصد الحاق بالا، ليكن<br />
اختلالات كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي (از <strong>آن</strong>پل<strong>و</strong>ئيدي تا پلي پل<strong>و</strong>ئيدي) در<br />
جنينهاي حاصله افزايش <strong>و</strong> درصد ت<strong>و</strong>ليد م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong><br />
بلاست<strong>و</strong>سيست به ط<strong>و</strong>ر مشخص كاهش مييابد<br />
.(12،14،26،31،33)<br />
1-3- جنسيت حي<strong>و</strong>ان دهنده سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك: تلاشهاي ا<strong>و</strong>ليه<br />
در زمينه ،SCNT اساساً معط<strong>و</strong>ف به استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي<br />
حي<strong>و</strong>ان ماده (سل<strong>و</strong>لهاي اپيتليال پستان، اپيتليال ا<strong>و</strong>يداكت،<br />
ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س <strong>و</strong> گران<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>زا) به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل دهنده ب<strong>و</strong>ده است.<br />
گزارشات ضد <strong>و</strong>نقيضي در خص<strong>و</strong>ص تاثير جنس حي<strong>و</strong>ان دهنده<br />
سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك بر ر<strong>و</strong>ي كارايي <strong>و</strong> درصد م<strong>و</strong>فقيت SCNT به<br />
چشم ميخ<strong>و</strong>رد.<br />
Hosseini<br />
<strong>و</strong> همكاران با بررسي <strong>و</strong> مقايسه سل<strong>و</strong>لهاي<br />
ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س، فيبر<strong>و</strong>بلاست ق<strong>و</strong>چ <strong>و</strong> فيبر<strong>و</strong>بلاست ميش، تاثير<br />
جنسيت حي<strong>و</strong>ان دهنده سل<strong>و</strong>ل را ر<strong>و</strong>ي ميزان آسيب سل<strong>و</strong>لي پس<br />
از انتقال به فضاي ،Perivitelline ميزان برنامه ريزي مجدد<br />
هسته<br />
3<br />
2<br />
(NR) ، درصد تسهيم ، درصد جنينهاي 8-16 سل<strong>و</strong>لي،<br />
م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong> بلاست<strong>و</strong>سيست را منتفي دانسته <strong>و</strong> تنها تاثير جنسيت<br />
را ر<strong>و</strong>ي درصد جنينهاي 5-8 سل<strong>و</strong>لي گزارش نم<strong>و</strong>دهاند. اين<br />
محققين درصد جنينهاي 5-8 سل<strong>و</strong>لي شبيه سازي شده با<br />
استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي نر را به ط<strong>و</strong>ر معنيدار بيشتر از<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ماده گزارش نم<strong>و</strong>دهاند<br />
مقايسه سل<strong>و</strong>ل<br />
Kato .(38)<br />
<strong>و</strong> همكاران نيز با<br />
اخذ شده از گا<strong>و</strong>هاي نر نابالغ <strong>و</strong> جنينهاي<br />
نر با گا<strong>و</strong>هاي ماده بالغ <strong>و</strong> جنينهاي ماده، <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د هرگ<strong>و</strong>نه<br />
ارتباط معنيدار بين جنسيت حي<strong>و</strong>ان دهنده <strong>و</strong> درصد ت<strong>و</strong>ليد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست را منتفي دانستهاند<br />
گزارش<br />
.(50)<br />
Stice<br />
<strong>و</strong> همكاران <strong>و</strong> نيز<br />
Wakayama<br />
اين در حالي است كه<br />
<strong>و</strong> همكاران حاكي<br />
از <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ارتباط معنيدار بين جنسيت حي<strong>و</strong>ان دهنده <strong>و</strong> درصد<br />
ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست ميباشد. به نح<strong>و</strong>ي كه انتخاب سل<strong>و</strong>ل<br />
دهنده از حي<strong>و</strong>ان نر، درصد ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست را به ط<strong>و</strong>ر<br />
معنيدار كاهش داده است<br />
.(30،45)<br />
ليكن انتقال اين جنين به<br />
رحم حي<strong>و</strong>ان، درصد آبستني بالاتري را به دنبال داشته است<br />
.(30)<br />
1-4- سن حي<strong>و</strong>ان دهنده سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك: عليرغم عدم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د<br />
ارتباط معنيدار بين سن حي<strong>و</strong>ان دهنده سل<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>ل سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي، ليكن با افزايش سن حي<strong>و</strong>ان دهندهسل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك،<br />
درصد ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست به ط<strong>و</strong>ر معنيدار كاهش مييابد<br />
Tian .(51)<br />
<strong>و</strong> همكاران با مقايسه <strong>و</strong> بررسي سل<strong>و</strong>لهاي اخذ<br />
شده از گا<strong>و</strong>هاي بالغ<br />
(2 ساله،<br />
10-12 ساله <strong>و</strong><br />
گ<strong>و</strong>سالههاي تازه مت<strong>و</strong>لد شده <strong>و</strong> جنين هاي<br />
16 ساله)،<br />
57<br />
ر<strong>و</strong>زه، هيچ<br />
تفا<strong>و</strong>ت معنيداري در درصد تسهيم جنينهاي شبيهسازي شده<br />
با استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي بالغ <strong>و</strong> جنيني مشاهده ننم<strong>و</strong>دهاند؛ ليكن<br />
اغلب جنينهاي حاصل از سل<strong>و</strong>لهاي بالغ در مراحل<br />
پيشرفتهآبستني سقط شده <strong>و</strong> يا در ص<strong>و</strong>رت زنده ماندن طيف<br />
<strong>و</strong>سيعي از اختلالات را نشان دادند<br />
.(15)<br />
1-5: همزمان نم<strong>و</strong>دن سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده:<br />
1-5-1- سيكل سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> طريقه كنترل <strong>آن</strong>: سيكل سل<strong>و</strong>لي در<br />
4<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ي<strong>و</strong>كاري<strong>و</strong>ت شامل سه مرحله اينترفاز (مرحله رشد)،<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
2- Nuclear reprogramming<br />
3- Cleavage rate<br />
4- Interphase<br />
1- Embryoeid body<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
52
؛2<br />
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
2<br />
1<br />
ميت<strong>و</strong>ز يا كاري<strong>و</strong>كينز (مرحله تقسيم هسته) <strong>و</strong> سايت<strong>و</strong>كينز<br />
(مرحله تقسيم سيت<strong>و</strong>پلاسم <strong>و</strong> ارگانلهاي <strong>آن</strong>) ميباشد. اينترفاز<br />
خ<strong>و</strong>د شامل سه مرحله<br />
5 4 3<br />
S ، G1 <strong>و</strong> G2 ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> G1 مهمترين <strong>و</strong><br />
ط<strong>و</strong>لانيترين مرحله اينترفاز ميباشد. برخي سل<strong>و</strong>لها از مرحله<br />
G1 خارج <strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد مرحله<br />
G0<br />
(مرحله سك<strong>و</strong>ن) ميگردند.<br />
سل<strong>و</strong>لهاي اين مرحله با حفظ فعاليت اختصاصي خ<strong>و</strong>د، در<br />
<strong>و</strong>ضعيت غيرفعال (كم<strong>و</strong>ن) باقي ميمانند. مراحل مختلف سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي ب<strong>و</strong>سيله پر<strong>و</strong>تينهاي مختلف سيت<strong>و</strong>پلاسمي كنترل <strong>و</strong><br />
7<br />
6<br />
تنظيم ميگردد. سايكلينها ، سايكلين كينازها (Cdks) <strong>و</strong><br />
9 8<br />
سايكل<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها (APC) مهمترين كنترل كنندگان سيكل سل<strong>و</strong>لي<br />
ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> فعاليت <strong>آن</strong>ها ت<strong>و</strong>سط مكانيسمهاي مختلف داخل <strong>و</strong> خارج<br />
سل<strong>و</strong>لي كنترل <strong>و</strong> تنظيم ميگردد.<br />
از بين سايكلينهاي تنظيم كننده ر<strong>و</strong>ند سيكل سل<strong>و</strong>لي،<br />
سايكلينهاي گر<strong>و</strong>ه B<br />
10<br />
(فاكت<strong>و</strong>رهاي پيشبرنده مراحلG2 <strong>و</strong><br />
12<br />
11<br />
M)، <strong>و</strong> S پيشبرنده مراحل (فاكت<strong>و</strong>رهاي A سايكلين )، M<br />
سايكلينهاي D<br />
<strong>و</strong>E (فاكت<strong>و</strong>رهاي پيشبرنده مرحله<br />
13<br />
( G1 <strong>و</strong><br />
سايكلين K<br />
(فاكت<strong>و</strong>رهاي پيشبرنده مرحله<br />
(S<br />
<strong>و</strong> نقش مهمي را<br />
ايفا ميكنند. مقادير اين سايكلينها در سل<strong>و</strong>ل با پيشرفت سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي تغيير مينمايد.<br />
خان<strong>و</strong>اده سايكلين كينازها در كنترل ر<strong>و</strong>ند پيشرفت تقسيمات<br />
سل<strong>و</strong>لي ب<strong>و</strong>يژه تبديل مرحله G 1<br />
به S<br />
، تكثير سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong> بقاء<br />
م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د زنده دخالت مينمايند. در پستانداران سايكلين كيناز<br />
Cdk2<br />
G1<br />
با اتصال به سايكلينهاي D <strong>و</strong> E سبب كنترل مرحله<br />
<strong>و</strong> با اتصال به سايكلين A سبب كنترل مرحله<br />
S<br />
Cdk1<br />
ميگردد.<br />
با اتصال به سايكلينهاي A <strong>و</strong> B سبب كنترل مرحله<br />
<strong>و</strong> با اتصال به سايكلين B سبب كنترل مراحل<br />
ميگردد. سايكلين كينازهاي4،<br />
S<br />
M <strong>و</strong> G2<br />
<strong>و</strong>6 5<br />
(CdK4, 5, 6)<br />
نيز با<br />
اتصال به سايكلين D سبب كنترل مرحله G1 سيكل سل<strong>و</strong>لي<br />
ميگردند. سطح اين سايكلين كينازها در سل<strong>و</strong>ل نسبتاً ثابت<br />
ب<strong>و</strong>ده؛ ليكن با ت<strong>و</strong>جه به اينكه فعال شدن <strong>آن</strong>ها اساساً <strong>و</strong>ابسته به<br />
اتصال <strong>آن</strong>ها به گر<strong>و</strong>ه فسفات سايكلين مرب<strong>و</strong>ط به خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong><br />
سطح سايكلينها در سل<strong>و</strong>ل بسيار متغير ميباشد، بنابراين<br />
ت<strong>و</strong>جه به ميزان فعاليت سايكلين كينازها بسيار مهمتر از ميزان<br />
كمي <strong>آن</strong>ها در سل<strong>و</strong>ل است.<br />
فاكت<strong>و</strong>رهاي پيشبرنده مرحله M به <strong>و</strong>يژه سايكلين A با<br />
اتصال به<br />
Cdk2<br />
<strong>و</strong>ارد هسته شده <strong>و</strong> سل<strong>و</strong>ل را براي ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت<br />
برداري از DNA آماده مينمايد. با ادامه ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري از<br />
E سطح سايكلين ،DNA<br />
به شدت كاهش <strong>و</strong> سطح سايكلين B<br />
شر<strong>و</strong>ع به افزايش مينمايد. در اين مرحله سل<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>ارد مرحله<br />
G 2 ميگردد.<br />
با اتصال به B<br />
فاكت<strong>و</strong>رهاي پيشبرنده مرحله M به <strong>و</strong>يژه سايكلين<br />
Cdk1<br />
م<strong>و</strong>جب شكل گيري د<strong>و</strong>ك تقسيم، ،NEBD<br />
ت<strong>و</strong>قف تمامي ژنهاي ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري <strong>و</strong> متراكم شدن<br />
كر<strong>و</strong>ماتين ميگردند. اين سايكلين با فعال نم<strong>و</strong>دن سايكل<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها<br />
(APC) سل<strong>و</strong>ل را به سمت مرحله متافاز پيش ميبرد.<br />
سايكل<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها، كمپلكس پيشبرنده مرحله <strong>آن</strong>افاز<br />
نيز (APC)<br />
ناميده ميش<strong>و</strong>ند. اين مجم<strong>و</strong>عه محرك <strong>و</strong>قايعي هستند كه منجر<br />
به كاهش ميزان سايكلينهاي B در سل<strong>و</strong>ل، از بين رفتن<br />
چسبندگي كر<strong>و</strong>ماتيدهاي دختر <strong>و</strong> تسهيل جدا شدن <strong>آن</strong>ها از<br />
يكديگر ميگردد. به دنبال فعال شدن ،APC سطح سايكلينB<br />
بسيار كاهش، سنتز سايكلينD به ط<strong>و</strong>ر معنيدار افزايش <strong>و</strong><br />
كر<strong>و</strong>ماتيدهاي دختر ر<strong>و</strong>ي صفحه متافازي از يكديگر جدا <strong>و</strong> به<br />
ج<strong>و</strong>انب كشيده خ<strong>و</strong>اهند شد<br />
نقش به سزايي در كاهش<br />
پر<strong>و</strong>تئين هستهاي متشكل از<br />
تقريباً<br />
.(52)<br />
Geminin<br />
از طرف ديگر سايكل<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها<br />
دارند.<br />
Geminin (Gmnn)<br />
200<br />
25 KDa<br />
<strong>و</strong> عض<strong>و</strong>ي از سيستم<br />
اسيد آمينه، <strong>و</strong>زن ملك<strong>و</strong>لي<br />
APC-ubiguitin<br />
ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong><br />
نقش به سزايي در كنترل سيكل سل<strong>و</strong>لي دارد. سل<strong>و</strong>لهاي مرحله<br />
G1<br />
فاقد اين پر<strong>و</strong>تئين ب<strong>و</strong>ده به تدريج با شر<strong>و</strong>ع مرحله<br />
در S<br />
سل<strong>و</strong>ل تظاهر يافته <strong>و</strong>تا مرحله M به حداكثر ميزان خ<strong>و</strong>د<br />
ميرسد. در انتهاي مرحله M بدنبال فعاليت زياد كمپلكس<br />
APC<br />
<strong>و</strong> سايكلين كينازها ميزان <strong>آن</strong> به شدت كاهش مييابد.<br />
اين پر<strong>و</strong>تئين داراي نقش به سزايي در مهار ل<strong>و</strong>د شدن كمپلكس<br />
MCM<br />
(كمپلكس ضر<strong>و</strong>ري جهت آغاز ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري<br />
1- Kariokinase<br />
2- Cytokinase<br />
3- Gap1<br />
4- Synthesis<br />
5- Gap2<br />
6- Cyclins<br />
7- Cyclin-dependent kinases (Cdks)<br />
8- Cyclosomes<br />
9- Anaphase-promoting copmplex (APC)<br />
10- G2- phase promoting factor (G2PF)<br />
11- M- phase promoting factor (MPF)<br />
12- S- phase promoting factor (SPF)<br />
13- G1- phase promoting factor (G1PF)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
53<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
(22،27،47)<br />
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
ژنهاي ي<strong>و</strong>كاري<strong>و</strong>ت)، مهار عملكرد فاكت<strong>و</strong>رهاي پر<strong>و</strong>تئيني<br />
ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري از جمله Brg1, Scmh1, SW1/SNF ب<strong>و</strong>يژه<br />
cdt1<br />
(جل<strong>و</strong>گيري از ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري DNA به بيش از<br />
در هر سيكل)، مهار ر<strong>و</strong>ند ي<strong>و</strong>بيك<strong>و</strong>يتيناسي<strong>و</strong>ن<br />
1<br />
cdt1<br />
راند<br />
(مهمترين<br />
فاكت<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري) <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>ليز (غيرفعال شدن) <strong>آن</strong>،<br />
خاتمه ميت<strong>و</strong>ز (جل<strong>و</strong>گيري از ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري مجدد DNA تازه<br />
ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري شده مرحله S)، كنترل ر<strong>و</strong>ند تقسيم <strong>و</strong> تمايز<br />
سل<strong>و</strong>لي (ب<strong>و</strong>يژه در سيستم اعصاب مركزي، اسكلتي <strong>و</strong> چشم) <strong>و</strong><br />
هماهنگ كننده تقسيمات سل<strong>و</strong>لي در راستاي تمايز سل<strong>و</strong>لها<br />
ميباشد. ميزان اين پر<strong>و</strong>تئين بستگي تام به نح<strong>و</strong>ه بيان ژن<br />
Gmnn<br />
ubiquitin<br />
دارد. ليكن با تمهيداتي نظير كنترل ر<strong>و</strong>ند پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>ليز<br />
در زمان تقسيم ميت<strong>و</strong>ز (مهار ر<strong>و</strong>ند مذك<strong>و</strong>ر سبب<br />
كاهش مشخص ميزان<br />
Geminin<br />
برداري DNA<br />
ميزان <strong>آن</strong>را تنظيم نم<strong>و</strong>د.<br />
ميگردد) <strong>و</strong> نيز<br />
<strong>و</strong> شر<strong>و</strong>ع د<strong>و</strong>ر جديد ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت<br />
RNAi<br />
RNAi<br />
RNA<br />
ميت<strong>و</strong>ان تا حد<strong>و</strong>دي<br />
فرايند خام<strong>و</strong>شي ژنها <strong>و</strong>ابسته به<br />
ميباشد كه بنامهاي سرك<strong>و</strong>ب كننده، خام<strong>و</strong>ش كننده ژنها<br />
پس از ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري <strong>و</strong> يا ساپرس كنندگان همزمان نيز<br />
ناميده ميش<strong>و</strong>ند. اين فرايند نقش بسزايي در تنظيم عملكرد<br />
سل<strong>و</strong>لهاي دفاعي بدن در مقابل ژنهاي مهاجم به سل<strong>و</strong>ل<br />
(ژنهاي <strong>و</strong>ير<strong>و</strong>سي، انگلي، ترانسپ<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>نها <strong>و</strong> ...)، كنترل عملكرد<br />
ژنهاي فعال مرتبط با ر<strong>و</strong>ند تكثير <strong>و</strong> تمايز سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong> همچنين<br />
در تنظيم نح<strong>و</strong>ه بيان <strong>آن</strong>ها دارد. مهار<br />
Geminin<br />
ب<strong>و</strong>اسطه<br />
RNAi<br />
سبب ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري مجدد قطعهاي از ژن<strong>و</strong>م <strong>و</strong> متعاقب <strong>آن</strong><br />
<strong>آن</strong>پل<strong>و</strong>ييدي ميگردد. اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع در درمان سرطان <strong>و</strong> تخريب<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ت<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ري اهميت فرا<strong>و</strong>اني دارد چرا كه بدنبال مهار<br />
اين پر<strong>و</strong>تئين به سرعت (در عرض چند ر<strong>و</strong>ز) رشد <strong>و</strong> تكثير<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ت<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ري كاهش <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند آپپت<strong>و</strong>زيس آغاز ميگردد.<br />
البته اين نكته حائز اهميت است كه هن<strong>و</strong>ز سل<strong>و</strong>لهاي ت<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ري<br />
ا<strong>و</strong>ليه <strong>و</strong> پيش ساز به اين استراتژي پاسخ مناسبي نشان<br />
(53). ندادهاند<br />
1-5-2- انتخاب سل<strong>و</strong>ل مناسب جهت انتقال: با ت<strong>و</strong>جه به استفاده<br />
از تخمكهاي<br />
MII<br />
به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل گيرنده در ر<strong>و</strong>ند ،SCNT<br />
شناخت <strong>و</strong> انتخاب سل<strong>و</strong>ل دهنده در مرحله مناسب از سيكل<br />
(G0 سل<strong>و</strong>لي<br />
<strong>و</strong> ياG1) امري اجتناب ناپذير است. در اين بين<br />
برخي از سل<strong>و</strong>لها مانند سل<strong>و</strong>لهاي سرت<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> عصبي<br />
%90 <strong>و</strong><br />
از سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س<br />
(22،27)<br />
طبيعي <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن اعمال هيچگ<strong>و</strong>نه برنامه همزماني در فاز<br />
به ط<strong>و</strong>ر<br />
G 0<br />
G 1<br />
<strong>و</strong> يا<br />
مت<strong>و</strong>قف ميباشند. در همين خص<strong>و</strong>ص برخي از محققين<br />
سل<strong>و</strong>لهاي گران<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>زا، ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س <strong>و</strong> فيبر<strong>و</strong>بلاست جنيني را به<br />
دليل اينكه اغلب در فاز<br />
<strong>و</strong> يا G 0 G 1<br />
از سيكل سل<strong>و</strong>لي به سر<br />
ميبرند، سل<strong>و</strong>لهاي مناسب جهت انتقال معرفي نم<strong>و</strong>دهاند<br />
.(26)<br />
G 1<br />
Tomii<br />
G 0 <strong>و</strong><br />
<strong>و</strong> همكاران با مقايسه سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست گا<strong>و</strong>ي فاز<br />
گزارش نم<strong>و</strong>دند انتقال سل<strong>و</strong>لهاي فاز<br />
سل<strong>و</strong>لهايي كه در ا<strong>و</strong>ايل <strong>و</strong> يا ا<strong>و</strong>اخر فاز<br />
G 0<br />
G 1<br />
G 1<br />
نسبت به<br />
همزمان شدهاند<br />
م<strong>و</strong>جب افزايش معنيدار در ت<strong>و</strong>لد نتاج زنده ميش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> اين در<br />
حالي است كه انتقال سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست ترانسژنيك فاز<br />
G 0 نسبت به<br />
افزايش مشخص در درصد آبستني، ت<strong>و</strong>لد نتاج<br />
زنده <strong>و</strong> قابليت ماندگاري جنين پس از ت<strong>و</strong>لد را به دنبال داشته<br />
(54). است<br />
در ص<strong>و</strong>رت انتقال سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك مراحل<br />
به ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم مرحله<br />
<strong>و</strong> G1 ،S<br />
،MII گسيختگي غشاء هسته؛<br />
G2<br />
2<br />
1<br />
، (PCC) متراكم شدن ز<strong>و</strong>درس كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها؛ ، (NEBD)<br />
شكل گيري مجدد غشاء هسته <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري از DNA<br />
حتمي خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د. <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> شدت اين تح<strong>و</strong>لات بسته به گ<strong>و</strong>نه،<br />
ر<strong>و</strong>ش انتقال هسته، سن تخمك، ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك، سطح <strong>و</strong><br />
ميزان فعاليت فاكت<strong>و</strong>ر پيشبرنده بل<strong>و</strong>غ<br />
زمان م<strong>و</strong>اجهه سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك با فعاليت بالاي<br />
3<br />
(MPF) ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم <strong>و</strong> مدت<br />
MPF<br />
ميباشد. در ص<strong>و</strong>رت انتقال سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك فاز<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم مرحله<br />
متفا<strong>و</strong>ت<br />
G2<br />
PCC <strong>و</strong> NEBD سريعاً ،MII<br />
به<br />
اتفاق افتاده،<br />
كر<strong>و</strong>ماتين متراكم گرديده <strong>و</strong> كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مهاي ط<strong>و</strong>يل با د<strong>و</strong><br />
كر<strong>و</strong>ماتيد تشكيل خ<strong>و</strong>اهند شد. سپس به دنبال شكل گيري<br />
مجدد غشاء هسته ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري مجدد از DNA ص<strong>و</strong>رت<br />
گرفته <strong>و</strong> جنين حاصله دچار ناهنجايهاي <strong>و</strong>سيع كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي<br />
خ<strong>و</strong>اهد شد. در ص<strong>و</strong>رت استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي فاز<br />
S، سرعت<br />
PCC<br />
كندتر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د. پس از شكل گيري مجدد غشاء هسته،<br />
ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري مجدد به ط<strong>و</strong>ر كامل يا جزئي ص<strong>و</strong>رت خ<strong>و</strong>اهد<br />
گرفت <strong>و</strong> مجدداً جنين دچار ناهنجاريهاي كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي خ<strong>و</strong>اهد<br />
شد. تنها در ص<strong>و</strong>رت انتقال سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك فاز<br />
G1<br />
1- Nuclear Envelop Breake Down<br />
2- Premature Chromatin Condensation<br />
3- Maturation Promoting Factor<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
54
يها<br />
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
به ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم مرحله<br />
PCC <strong>و</strong> NEBD ر<strong>و</strong>ند طبيعي ،MII<br />
<strong>و</strong> به<br />
دنبال <strong>آن</strong> ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري طبيعي از DNA اتفاق خ<strong>و</strong>اهد افتاد.<br />
در ص<strong>و</strong>رت انتقال سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك مرحله<br />
G2<br />
به ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم<br />
مرحله S، ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري مجدد از DNA اتفاق نميافتد. مگر<br />
زماني كه از دترجنتها به منظ<strong>و</strong>ر افزايش نف<strong>و</strong>ذپذيري غشاء<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسمي هسته استفاده گردد. در اين ص<strong>و</strong>رت ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت<br />
برداري مجدد از DNA ص<strong>و</strong>رت گرفته <strong>و</strong> جنين حاصله دچار<br />
ناهنجاريهاي كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
.(55)<br />
1-5-3- ر<strong>و</strong>شهاي همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي: به منظ<strong>و</strong>ر همزمان<br />
سازي سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده در مراحل <strong>و</strong> ياG1<br />
از تركيبات <strong>و</strong> يا ر<strong>و</strong>ش مختلفي ميت<strong>و</strong>ان استفاده نم<strong>و</strong>د.<br />
G0<br />
1- استفاده از تركيبات دار<strong>و</strong>يي <strong>و</strong> شيميايي: تركيبات شيميايي<br />
كه تاكن<strong>و</strong>ن مرد استفاده قرار گرفته عبارتند از:<br />
(دپلاريزهكنندهميكر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لها)،<br />
(مهاركننده ميكر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لها)،<br />
Democolcine<br />
Colcemid ،Nocodazole<br />
Aphidicoline<br />
برگشت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ثر DNA پليمراز پستانداران) <strong>و</strong><br />
(مهاركنندهMPF <strong>و</strong><br />
(مهار كننده قابل<br />
Roscovitine<br />
Cdk2<br />
اختصاصي)<br />
.(10،51،56،57)<br />
سه تركييب نخست سبب ت<strong>و</strong>قف سيكل سل<strong>و</strong>لي در مرحلهM<br />
ميش<strong>و</strong>د. به دنبال قطع اين تركيبات، سل<strong>و</strong>لها از مرحلهM عب<strong>و</strong>ر<br />
مينمايند <strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد فاز<br />
G 1<br />
Aphidicoline<br />
ميگردند.<br />
كه معم<strong>و</strong>لاً همراه با دار<strong>و</strong>هاي مهار<br />
كنندهميكر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لها به كار برده ميش<strong>و</strong>د سبب ت<strong>و</strong>قف سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي در مرحلهي S<br />
/ 1 G ميگردد .(51،56)<br />
Roscovitine<br />
مهار كننده سايكلين كيناز<br />
1<br />
MPF <strong>و</strong> (Cdk2)<br />
2<br />
است <strong>و</strong> م<strong>و</strong>جب همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي، افزايش <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع احتمال<br />
برنامه ريزي <strong>و</strong> سازماندهي مجدد هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك پس<br />
از انتقال؛<br />
.(11،57،58)<br />
2<br />
(SCNR) <strong>و</strong> نيز افزايش درصد آبستني خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
اين دار<strong>و</strong> معم<strong>و</strong>لاً همراه با دار<strong>و</strong>هاي مهار<br />
كنندهميكر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لها به كار برده ميش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> سبب همزماني<br />
سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك در فاز<br />
،G 1 افزايش<br />
معنيدار احتمال SCNR <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د درصد آبستني <strong>و</strong> زايمان<br />
م<strong>و</strong>فق خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
تركيبات شيميايي ديگري نيز <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارند كه<br />
به <strong>و</strong>اسطه تداخل در ع<strong>و</strong>امل تنظيم كنندههاي پر<strong>و</strong>تئين كينازها<br />
سبب ت<strong>و</strong>قف تقسيمات سل<strong>و</strong>لي در مرحله G 1 ميگردند.<br />
3<br />
2- استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي دهنده با درجه تراكم بالا<br />
(%80-90) در محيط كشت: كشتهاي متراكم حا<strong>و</strong>ي سل<strong>و</strong>لهايي<br />
با سيكل سل<strong>و</strong>لي ط<strong>و</strong>لانيتر هستند زيرا تماس نزديك سل<strong>و</strong>لها با<br />
يكديگر سبب مت<strong>و</strong>قف شدن تقسيمات سل<strong>و</strong>لي<br />
بالطبع ط<strong>و</strong>لانيتر شدن فاز<br />
فاز<br />
ميگردد G 1<br />
4<br />
(مهار تماسي) <strong>و</strong><br />
.(10،49،51)<br />
G 1<br />
3- ر<strong>و</strong>ش :Shake-off اين ر<strong>و</strong>ش سبب جداسازي سل<strong>و</strong>لهاي<br />
ميگردد. برخي از محققين دقت اين ر<strong>و</strong>ش در<br />
جداسازي سل<strong>و</strong>لهاي فاز<br />
%100 را G1<br />
عن<strong>و</strong>ان مينمايند <strong>و</strong> با<br />
مقايسه اين ر<strong>و</strong>ش با ر<strong>و</strong>ش قبل نشان دادهاند در ص<strong>و</strong>رتي كه از<br />
سل<strong>و</strong>لهاي فاز<br />
G1<br />
همزمان شده با ر<strong>و</strong>ش<br />
shake-off<br />
استفاده<br />
گردد، درصد آبستني <strong>و</strong> زايمان م<strong>و</strong>فق به ط<strong>و</strong>ر معني دار بيشتر<br />
از م<strong>و</strong>اردي است كه از سل<strong>و</strong>لهاي همزمان شده با ر<strong>و</strong>ش قبل<br />
استفاده گردد<br />
.(59)<br />
در اين ر<strong>و</strong>ش سل<strong>و</strong>لهاي تازه تقسيم<br />
شدهاي كه ت<strong>و</strong>سط ارتباطات سيت<strong>و</strong>پلاسمي به يكديگر متصل<br />
شدهاند به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>لهاي فاز<br />
G1<br />
قلمداد ميگردند<br />
.(51)<br />
4- افزايش تعداد دفعات پاساژ: اين كار سبب افزايش درصد<br />
سل<strong>و</strong>لهاي فازهاي<br />
G 0<br />
<strong>و</strong> G 1 ميگردد؛ زيرا افزايش تعداد<br />
دفعات پاساژ، سبب پيرتر شدن سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong> افزايش ط<strong>و</strong>ل سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي به خص<strong>و</strong>ص فاز<br />
.(28) ميگردد G 1<br />
5<br />
5- كشت سل<strong>و</strong>لها در محيطهاي حا<strong>و</strong>ي مقادير پائين سرم<br />
(%0/1-0/5): كشت سل<strong>و</strong>لها در اين شرايط نه تنها سبب كاهش<br />
فعاليت ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري <strong>و</strong> تغيير ساختار هسته<br />
<strong>و</strong> كر<strong>و</strong>ماتين<br />
سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك ميگردد؛ بلكه سبب ت<strong>و</strong>قف سيكل سل<strong>و</strong>لي<br />
در فاز<br />
(15،33،60،61)<br />
G 1<br />
<strong>و</strong> يا<br />
(2،22،62)<br />
G 0<br />
SCNR<br />
.(10،22،31،49)<br />
<strong>و</strong> نيز تسريع<br />
پس از م<strong>و</strong>اجهه با فاكت<strong>و</strong>رهاي سيت<strong>و</strong>پلاسمي مي گردد<br />
در ص<strong>و</strong>رت استفاده از بلاست<strong>و</strong>مر به عن<strong>و</strong>ان<br />
سل<strong>و</strong>ل دهنده، استفاده از اين ر<strong>و</strong>ش همزماني م<strong>و</strong>ثر نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د؛<br />
چرا كه ر<strong>و</strong>ند پيشرفت <strong>و</strong> كنترل سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي<br />
بلاست<strong>و</strong>مر با ساير سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك متفا<strong>و</strong>ت است<br />
.(49،63)<br />
.(10،11)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
3- Confluency<br />
4- Contact inhibition<br />
5- Serum starvation<br />
1- Specific Cyclin-dependent kinase 2 (Cdk2)<br />
2- Somatic cell nuclear reprograming<br />
55<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
بررسيهاي اخير نشان داده است استفاده از اين ر<strong>و</strong>ش<br />
همزمان سازي سبب افزايش <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع آپپت<strong>و</strong>زيس سل<strong>و</strong>لهاي<br />
س<strong>و</strong>ماتيك، كاهش معنيدار درصد بلاست<strong>و</strong>سيست، آبستني <strong>و</strong><br />
زايمان م<strong>و</strong>فق ميگردد<br />
مقايسه سه ر<strong>و</strong>ش<br />
.(64)<br />
،Shake-off<br />
كشت با تراكم بالا (مهار<br />
تماسي) <strong>و</strong> كشت در محيطهاي حا<strong>و</strong>ي سرم پايين نشان داده<br />
است، كشت سل<strong>و</strong>لهاي دهنده تا در درجات تراكم بالا (ر<strong>و</strong>ش<br />
مهار تماسي) سبب همزماني بهتر <strong>و</strong> دقيقتر سل<strong>و</strong>لهاي دهنده<br />
در فاز<br />
(59)<br />
(51) <strong>و</strong> يا G 1<br />
G 0<br />
ميگردد.<br />
1-6- نح<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د سل<strong>و</strong>لهاي دهنده: سل<strong>و</strong>لهاي دهنده را<br />
ميت<strong>و</strong>ان از د<strong>و</strong> طريق با ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم تلفيق نم<strong>و</strong>د:<br />
1<br />
- الحاق سل<strong>و</strong>لها با اعمال پالس الكتريكي (ر<strong>و</strong>ش راسلين) : ت<strong>و</strong>لد<br />
دالي به عن<strong>و</strong>ان مهمترين رخداد در تاريخ علم شبيه سازي با<br />
استفاده از اين ر<strong>و</strong>ش ص<strong>و</strong>رت گرفته است. در اين ر<strong>و</strong>ش<br />
همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>ل دهنده <strong>و</strong> تخمك از اهميت بسيار<br />
زيادي برخ<strong>و</strong>ردار است. در اين ر<strong>و</strong>ش پس از اخذ سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك از دام بالغ <strong>و</strong> همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي <strong>آن</strong>ها در مراحل<br />
G0<br />
<strong>و</strong> ياG1 (اغلب با استفاده از ر<strong>و</strong>ش كشت در محيطهاي<br />
حا<strong>و</strong>ي مقادير پايين سرم)، سل<strong>و</strong>ل دهنده <strong>و</strong> تخمك در كنار<br />
يكديگر قرار داده ميش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> پالس الكتريكي اعمال مي گردد.<br />
پالس الكتريكي نه تنها سبب الحاق سل<strong>و</strong>لها ميش<strong>و</strong>د؛ بلكه<br />
م<strong>و</strong>جب فعال سازي جنين جهت القاي ر<strong>و</strong>ند تكاملي تقسيمات<br />
جنيني نيز ميگردد<br />
.(1،2،23)<br />
2<br />
- ر<strong>و</strong>ش تزريق مستقيم سل<strong>و</strong>ل به داخل ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم : اين ر<strong>و</strong>ش<br />
براي ا<strong>و</strong>لين بار ت<strong>و</strong>سط<br />
<strong>و</strong> Wakayama<br />
Yanagimachi<br />
در<br />
دانشگاه ها<strong>و</strong>ايي ر<strong>و</strong>ي م<strong>و</strong>ش انجام شد. اين محققين در سال<br />
1998<br />
با استفاده از سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س، سرت<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> عصبي<br />
م<strong>و</strong>فق به ت<strong>و</strong>ليد<br />
5<br />
بچه م<strong>و</strong>ش از سه س<strong>و</strong>يه مختلف شدند<br />
.(45)<br />
مزيت مشخص اين تكنيك نسبت به ر<strong>و</strong>ش قبل، درصد بالاتر<br />
ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست <strong>و</strong> م<strong>و</strong>فقيت بيشتر ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي است<br />
.(1،2،23)<br />
2- فاكت<strong>و</strong>رهاي مرب<strong>و</strong>ط به تخمك گيرنده<br />
در ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي، غالبا از تخمك بعن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل گيرنده<br />
استفاده ميگردد. علل اين انتخاب را ميت<strong>و</strong>ان به دليل دسترسي<br />
<strong>و</strong> استحصال آسان <strong>آن</strong>ها، قابليت اين سل<strong>و</strong>لها در حمايت از<br />
ادامهر<strong>و</strong>ند تكاملي تقسيمات جنيني <strong>و</strong> قابليت الحاق اين سل<strong>و</strong>لها<br />
دانست<br />
.(64،65)<br />
البته به جاي تخمكهاي متافازII، ميت<strong>و</strong>ان از<br />
زيگ<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> يا جنين د<strong>و</strong>سل<strong>و</strong>لي فاقد هسته نيز استفاده نم<strong>و</strong>د. اين<br />
جايگزيني در م<strong>و</strong>ش برخلاف پستانداران كاربرد <strong>و</strong>سيعي دارد.<br />
مزيت اصلي زيگ<strong>و</strong>تاين است كه در <strong>آن</strong> لقاح به ط<strong>و</strong>ر طبيعي<br />
سبب فعالسازي سيت<strong>و</strong>پلاسم ميگردد؛ لذا به نظر ميرسد<br />
برنامهريزي مجدد هستهسل<strong>و</strong>لهاي دهنده پس از انتقال در<br />
م<strong>و</strong>رد <strong>آن</strong>ها تسهيل ش<strong>و</strong>د<br />
.(67،68)<br />
2-1- سن حي<strong>و</strong>ان دهنده تخمك: عليرغم اينكه تخمكهاي اخذ<br />
شده از حي<strong>و</strong>انات مسنتر نسبت به تخمكهاي گ<strong>و</strong>نههاي ج<strong>و</strong>انتر<br />
سريعتر <strong>و</strong> راحتتر فعال ميگردند <strong>و</strong> به نظر ميرسد ر<strong>و</strong>ند<br />
فعال سازي بعدي جنين تجديد ساختار شده بسيار ساده تر <strong>و</strong><br />
سريعتر باشد<br />
.(69،70،71)<br />
ليكن با افزايش سن حي<strong>و</strong>ان دهنده،<br />
تخمك به دليل تضعيف ساختار سايت<strong>و</strong>اسكلتال، سريعتر در<br />
ر<strong>و</strong>ند خارج سازي هسته دچار آسيب شديد سل<strong>و</strong>لي ميگردد <strong>و</strong><br />
احتمال آپپت<strong>و</strong>زيس در جنين حاصله به ط<strong>و</strong>ر قابل ت<strong>و</strong>جه افزايش<br />
مييابد. از <strong>آن</strong>جائيكه د<strong>و</strong>ك تقسيم ت<strong>و</strong>سط ارگانلهاي ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم<br />
شكلميگيرد با افزايش سن ارگانلهاي سيت<strong>و</strong>پلاسم، قابليت<br />
د<strong>و</strong>ك در جدا نم<strong>و</strong>دن كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مهاي ه<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>گ كاهش <strong>و</strong><br />
احتمال هر گ<strong>و</strong>نه اختلال در جدا شدن كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها (به <strong>و</strong>يژه<br />
<strong>آن</strong>پل<strong>و</strong>ئيدي) به ط<strong>و</strong>ر مشخص افزايش مييابد<br />
.(66،71)<br />
مقايسه تخمكهاي اخذ شده از گا<strong>و</strong>هاي سنين مختلف نشان<br />
داده است با افزايش سن حي<strong>و</strong>ان دهنده تخمك نه تنها درصد<br />
تسهيم، م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لاي متراكم <strong>و</strong> بلاست<strong>و</strong>سيست به ط<strong>و</strong>ر معنيدار<br />
كاهش مييابد؛ بلكه پس از انتقال جنينهاي شبيه سازي شده<br />
درصد آبستني، زايمان م<strong>و</strong>فق <strong>و</strong> نيز قابليت زنده ماندن<br />
گ<strong>و</strong>سالههاي مت<strong>و</strong>لد شده نيز به ط<strong>و</strong>ر مشخص كاهش يافته است<br />
.(70)<br />
علل احتمالي اين رخداد ميت<strong>و</strong>اند قابليت بالاتر تخمكهاي<br />
ج<strong>و</strong>انتر در طي نم<strong>و</strong>دن ر<strong>و</strong>ند تكاملي، كيفيت بالاتر جنينهاي<br />
حاصله <strong>و</strong> سطح بالاي پر<strong>و</strong>تئينها، پر<strong>و</strong>تئين كينازها <strong>و</strong><br />
ترانسكريپتهاي مرتبط با ر<strong>و</strong>ند SCNR در ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم<br />
تخمكهاي ج<strong>و</strong>ان است<br />
.(71،72)<br />
1- Roslin technique<br />
2- Honolulu technique<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
56
يم<br />
يم<br />
ييم<br />
تي<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
يها<br />
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
(51،66)<br />
،B1<br />
.(29)<br />
كينازها، NEBD<br />
<strong>و</strong> MPF<br />
.(49)<br />
.(67)<br />
.(68)<br />
فعاليت MAPK ،MPF<br />
II خارج،<br />
MPF<br />
H 1<br />
G1،G2،S<br />
.(73)<br />
II<br />
كيناز، MPF<br />
30<br />
Mermillod .(72)<br />
جمله MPF<br />
H 1<br />
) زا<br />
<strong>و</strong> همكاران نيز با مقايسه تخمكهاي گ<strong>و</strong>سالههاي زير<br />
ماه با گا<strong>و</strong>هاي بالاي 4 سال نشان دادهاند عليرغم يكسان<br />
ب<strong>و</strong>دن تعداد تخمكهاي جمع آ<strong>و</strong>ري شده از تخمدانهاي هر د<strong>و</strong><br />
گر<strong>و</strong>ه، درصد م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong> بلاست<strong>و</strong>سيست بدست آمده از<br />
گ<strong>و</strong>سالههاي زير ماه به ط<strong>و</strong>ر معنيدار بيشتر از گر<strong>و</strong>ه د<strong>و</strong>م<br />
<strong>و</strong> همكاران نيز درصد م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong><br />
ب<strong>و</strong>ده است<br />
بلاست<strong>و</strong>سيت حاصل از تخمكهاي جمع آ<strong>و</strong>ري شده از گا<strong>و</strong>هاي<br />
1-3 سال را مشابه يكديگر <strong>و</strong> به ط<strong>و</strong>ر معنيدار بيشتر از<br />
گا<strong>و</strong>هاي بالاي 3 سال گزارش نم<strong>و</strong>دهاند<br />
2-2- <strong>و</strong>ضعيت تخمك گيرنده:<br />
2-2-1- تخمكهاي فعال نشده فاقد هسته: تغييرات سل<strong>و</strong>لهاي<br />
دهنده پس از انتقال ت<strong>و</strong>سط پر<strong>و</strong>تئين كينازهاي مختلف<br />
1<br />
<strong>و</strong> (MAPK كنترل <strong>و</strong> تنظيم<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم<br />
ميگردند. اين پر<strong>و</strong>تئين كينازها سبب متراكم شدن كر<strong>و</strong>ماتين <strong>و</strong><br />
منظم شدن كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها در مركز د<strong>و</strong>ك تقسيم ش<strong>و</strong>ند.<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم اين تخمكها در مرحله متافاز داراي سطح بالاي<br />
<strong>و</strong> MAPK هستند.<br />
فعاليت هيست<strong>و</strong>ن<br />
به دنبال انتقال سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اجهه هسته با سطح بالاي<br />
اين پر<strong>و</strong>تئين كينازها يك سري تغييرات ساختاري خاصي در<br />
سل<strong>و</strong>ل دهنده رخ ميدهد كه شامل NEBD <strong>و</strong> به دنبال <strong>آن</strong><br />
منظم شدن كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها در مركز د<strong>و</strong>ك تقسيم، ناپديد<br />
شدن هسته، تشكيل مجدد غشاء هسته <strong>و</strong> مت<strong>و</strong>رم شدن <strong>آن</strong> است<br />
Rizos<br />
30<br />
،PCC<br />
.(34،51،66،74،75)<br />
شدت <strong>و</strong> ميزان<br />
<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع PCC <strong>و</strong> NEBD<br />
بسته به ميزان فعال<br />
پر<strong>و</strong>تئين كينازهاي مذك<strong>و</strong>ر به ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم، مدت زمان<br />
مجا<strong>و</strong>رت هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك با <strong>آن</strong>ها، ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك<br />
<strong>و</strong>يژه MPF<br />
منتقل شده، سن تخمك <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>نه، متفا<strong>و</strong>ت است. در م<strong>و</strong>ش ميزان<br />
در هسته تخمك <strong>و</strong> در<br />
<strong>و</strong> فعاليت بالايي<br />
مجا<strong>و</strong>رت د<strong>و</strong>ك تقسيم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد كه به دنبال خارج سازي<br />
از MPF <strong>و</strong> MAPK<br />
هسته، حجم بالايي از اين كينازها از تخمك خارج ميگردد. در<br />
حالي كه در خ<strong>و</strong>ك اغلب اين كينازها <strong>و</strong> عملكرد اصلي <strong>آن</strong>ها در<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم متمركز است <strong>و</strong> خارج سازي هسته تفا<strong>و</strong>ت چنداني<br />
در ميزان <strong>و</strong> فعاليت كينازها ايجاد نمينمايد.<br />
بررسيها در گ<strong>و</strong>سفند نشان داده است تخمكهاي داراي<br />
هسته نسبت به تخمكهايي كه هسته <strong>آن</strong>ها خارج گرديدهاند<br />
بسيار مستعدتر <strong>و</strong> داراي سطح بالاتري از پر<strong>و</strong>تئين كيناز<br />
ميباشند، با اين حال خارج سازي حجمي از سيت<strong>و</strong>پلاسم<br />
متعاقب خارج سازي هسته <strong>و</strong> حذف مقاديري از MAPK <strong>و</strong><br />
منجر به كاهش قابل ت<strong>و</strong>جهي در ميزان SCNR <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>قف<br />
ر<strong>و</strong>ند تكامل جنين نميگردد<br />
<strong>و</strong> فعاليت <strong>آن</strong>ها<br />
به منظ<strong>و</strong>ر افزايش سطح MAPK ميت<strong>و</strong>ان از كافئين كه يك عامل مهاركننده پر<strong>و</strong>تئين فسفاتاز <strong>و</strong><br />
نيز مهاركننده پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>م است، استفاده نم<strong>و</strong>د. استفاده از<br />
كافئين سبب افزايش SCNR <strong>و</strong> افزايش درصد تسهيم<br />
جنينهاي شبيه سازي شده ميگردد<br />
2-2-2- تخمكهاي فعال شده فاقد هسته: به فعال سازي<br />
ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong><br />
2<br />
تخمك قبل از انتقال هسته، پيش فعال سازي گفته<br />
بيشتر زماني به كار مير<strong>و</strong>د كه از بلاست<strong>و</strong>مرها به عن<strong>و</strong>ان<br />
به دنبال لقاح <strong>و</strong> يا فعال<br />
سل<strong>و</strong>لهاي دهنده استفاده گردد <strong>و</strong> <strong>آن</strong>زيم هيست<strong>و</strong>ن<br />
سازي جنين، ميزان <strong>و</strong><br />
ت<strong>و</strong>سط<br />
كيناز بدليل ن<strong>و</strong>سانات كلسيم <strong>و</strong> تخريب سايكلين ابد. اين شرايط سبب<br />
دستجات پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي، كاهش پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س تشكيل<br />
ميگردد تخمك از مرحلهمتافاز تحت اين<br />
<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند تكاملي تقسيمات سل<strong>و</strong>ل ادامه يابد شرايط سيت<strong>و</strong>پلاسم اين تخمكها در مرحله اينترفاز<br />
دهنده با مراحل مختلف سيكل<br />
گيرنده مناسبي براي سل<strong>و</strong>ل سل<strong>و</strong>لي است. به ط<strong>و</strong>ريكه پس از انتقال سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك مراحل<br />
<strong>و</strong>G0، به دليل سطح پايين پر<strong>و</strong>تئين<br />
بسته<br />
<strong>و</strong>PCC اتفاق نخ<strong>و</strong>اهد افتاد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري به مرحله سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>ل دهنده مشاهده خ<strong>و</strong>اهد شد. در<br />
ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري<br />
<strong>و</strong> مراحل ص<strong>و</strong>رت انتقال سل<strong>و</strong>ل از DNA<br />
،G1<br />
G0<br />
از DNA<br />
انتقال سل<strong>و</strong>ل<br />
آغاز <strong>و</strong> به ط<strong>و</strong>ر طبيعي پيش خ<strong>و</strong>اهد رفت. در ص<strong>و</strong>رت<br />
مرحله S،<br />
ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري<br />
از DNA<br />
ادامه<br />
يافته <strong>و</strong> به ط<strong>و</strong>ر طبيعي خاتمه خ<strong>و</strong>اهد يافت <strong>و</strong> در ص<strong>و</strong>رت انتقال<br />
سل<strong>و</strong>ل مرحله ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري ادامه خ<strong>و</strong>اهد<br />
از DNA<br />
،G2<br />
يافت <strong>و</strong> قطعاتي كه قبلاً ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري شده،<br />
مجدداً ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري نخ<strong>و</strong>اهد شد. در تمامي م<strong>و</strong>ارد جنين<br />
از DNA<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
2- Preactivation<br />
1- Mitogen Activated Protein Kinase<br />
57<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
يها<br />
يها<br />
يع<br />
يها<br />
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
<strong>و</strong> فاقد هر گ<strong>و</strong>نه<br />
حاصله از لحاظ كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي كاملاً طبي البته گزارشهايي مبني<br />
ناهنجاري ميباشند<br />
آسيب كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي متعاقب<br />
مرحله بر انتقال سل<strong>و</strong>ل با كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها غير متعارف <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د<br />
<strong>و</strong> ايجاد جنين دارد<br />
(49،51،67،68،75)<br />
G 2 <strong>و</strong><br />
.(51،67)<br />
PCC<br />
2-3- ت<strong>و</strong>انايي ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم در برنامهريزي مجدد هستهسل<strong>و</strong>ل<br />
دهنده: اصطلاح برنامه ريزي مجدد هسته (NR) براي ا<strong>و</strong>لين<br />
بار در ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي د<strong>و</strong>زيستان به كار گرفته شد <strong>و</strong> به<br />
معناي تغييرات م<strong>و</strong>رف<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيك <strong>و</strong> م<strong>و</strong>لك<strong>و</strong>لي هسته سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك پس از م<strong>و</strong>اجهه با ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم است<br />
.(76)<br />
بعدها اين<br />
تعريف، تغييرات كر<strong>و</strong>ماتين <strong>و</strong> نح<strong>و</strong>ه بيان ژن را نيز شامل شد.<br />
<strong>و</strong>قايعي كه در ر<strong>و</strong>ند NR در هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك رخ ميدهد<br />
اساساً مشابه تغييرات DNA اسپرم <strong>و</strong> تخمك در ر<strong>و</strong>ند لقاح<br />
طبيعي است؛ ليكن تفا<strong>و</strong>تهايي در اين بين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد كه به<br />
<strong>آن</strong>ها پرداخته خ<strong>و</strong>اهد شد. SCNR اساساً <strong>و</strong>ابسته به فاكت<strong>و</strong>رهاي<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسمي تخمك ميباشد. اين ع<strong>و</strong>امل خاص، منحصراً در<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم تخمكهاي بالغ (مرحله<br />
(MII<br />
بار<strong>و</strong>ر نشده (يا به<br />
عبارتي فعال نشده) <strong>و</strong> فقط به مدت ك<strong>و</strong>تاهي پس از فعال شدن<br />
تخمك <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارند <strong>و</strong> لازم است كر<strong>و</strong>ماتين سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك<br />
مستقيماً با اين فاكت<strong>و</strong>رها م<strong>و</strong>اجه گردد<br />
،SCNR فعاليت بالاي<br />
.(33)<br />
MPF<br />
محرك اصلي ر<strong>و</strong>ند<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم ميباشد. MPF از د<strong>و</strong><br />
1<br />
زير <strong>و</strong>احد به نام زير <strong>و</strong>احد كاتاليتيك CDC2 كه مشابه<br />
پر<strong>و</strong>تئين كيناز<br />
cdc2<br />
CyclinB<br />
3<br />
2<br />
مخمر ميباشد <strong>و</strong> زير <strong>و</strong>احد تنظيم كننده<br />
تشكيل شده است. به دنبال <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك<br />
به داخل ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم، فعاليت بالاي MPF سبب شر<strong>و</strong>ع <strong>و</strong>قايعي<br />
نظير PCC ،NEBD<br />
<strong>و</strong> يكسري تغييرات اپيژنتيكي در<br />
كر<strong>و</strong>ماتين سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك ميگردد. در ص<strong>و</strong>رتيكه اين تغييرات<br />
اپيژنتيك به ط<strong>و</strong>ر منظم در ر<strong>و</strong>ند طبيعي خ<strong>و</strong>د پيش نر<strong>و</strong>ند، دامنه<br />
<strong>و</strong>سيعي از ان<strong>و</strong>اع ناهنجاريهاي كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي در جنين ايجاد<br />
ميگردد. از جمله مهمترين <strong>آن</strong>ها، تغييرات اپيژنتيكي مسئ<strong>و</strong>ل<br />
،NR<br />
استيله <strong>و</strong>متيله شدن هيست<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> متيله شدن DNA ميباشند.<br />
2-4- زمان خارج سازي محت<strong>و</strong>يات ژن<strong>و</strong>مي تخمك: مناسب ترين<br />
زمان براي خارج سازي جسم قطبي<br />
متافازي تخمك در گ<strong>و</strong>سفند<br />
4<br />
(pb) <strong>و</strong> صفحه<br />
22-24 h<br />
24-26 h<br />
<strong>و</strong><br />
<strong>و</strong> در گا<strong>و</strong><br />
پس از شر<strong>و</strong>ع IVM ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>صيه شده<br />
تخمكهايي كه در گ<strong>و</strong>سفند <strong>و</strong> گا<strong>و</strong> به ترتيب ظرف مدت<br />
24<br />
26 ساعت<br />
مطالعه حذف گردند<br />
پس از شر<strong>و</strong>ع كشت،<br />
pb<br />
.(35)<br />
مشخصي ندارند از<br />
2-5- كيفيت <strong>و</strong> كميت ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم: كيفيت ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم تخمكهايي<br />
كه در شرايط<br />
in vitro<br />
تخمكهايي است كه در<br />
بالغ شدهاند بسيار پايين تر از<br />
in vivo<br />
بالغ شدهاند. ليكن به دليل<br />
دسترسي آسان <strong>و</strong> فرا<strong>و</strong>اني تخمكهاي كشت داده شده در<br />
شرايط آزمايشگاهي معم<strong>و</strong>لاً از اين تخمكها به عن<strong>و</strong>ان سل<strong>و</strong>ل<br />
گيرنده استفاده ميگردد. در ص<strong>و</strong>رت استفاده از تخمكهاي<br />
بل<strong>و</strong>غ يافته در آزمايشگاه ت<strong>و</strong>جه به نكاتي از جمله انتخاب<br />
ف<strong>و</strong>ليك<strong>و</strong>ل جهت آسپيره كردن، مدت زمان <strong>و</strong> شرايط محيط<br />
كشت تخمكها، شرايط اتمسفر حاكم بر انك<strong>و</strong>بات<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> انتخاب<br />
تخمكهاي مناسب جهت خارج سازي هسته<br />
II<br />
.(35)<br />
بالاي MPF<br />
ضر<strong>و</strong>ري است<br />
3- همزماني سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده <strong>و</strong> گيرنده<br />
به منظ<strong>و</strong>ر اجتناب از اختلالات كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي جنينهاي شبيه<br />
سازي شده، بايستي سيكل سل<strong>و</strong>لي سل<strong>و</strong>لهاي دهنده با ميزان<br />
تخمك متافاز هماهنگي <strong>و</strong> همخ<strong>و</strong>اني داشته باشد.<br />
به همين دليل تنها سل<strong>و</strong>لهاي دهندهاي كهDNA ديپل<strong>و</strong>ئيد داشته<br />
<strong>و</strong> در فاز <strong>و</strong> يا هستند براي اين كار مناسباند<br />
G0<br />
G1<br />
.(22،34،47،68،78)<br />
4- ر<strong>و</strong>ش خارجسازي هسته<br />
خارج سازي دقيق تمام محت<strong>و</strong>يات هسته در ر<strong>و</strong>ند شبيه<br />
سازي، كاري <strong>و</strong>قت گير <strong>و</strong> خسته كننده <strong>و</strong> در عين حال بسيار<br />
حساس <strong>و</strong> كليدي است. انتخاب ر<strong>و</strong>شي سريع، ساده، كارامد <strong>و</strong><br />
با حداقل آسيب <strong>و</strong>ارده به تخمك سبب افزايش مشخص<br />
راندمان شبيه سازي خ<strong>و</strong>اهد شد. تاكن<strong>و</strong>ن از ر<strong>و</strong>ش مختلفي<br />
به منظ<strong>و</strong>ر خارج سازي محت<strong>و</strong>يات كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي تخمك استفاده<br />
شده كه مرس<strong>و</strong>مترين <strong>آن</strong>ها عبارتند از:<br />
4- Polar body<br />
1- Catalytic subunit; CDC2<br />
2- Yeast cdc2 protein kinase<br />
3- Regulatory subunit; Cyclin B<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
58
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
4-1- خارج سازي هسته به ر<strong>و</strong>ش فيزيكي: در اين ر<strong>و</strong>ش محل<br />
استقرار صفحه متافازي <strong>و</strong> كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها از ر<strong>و</strong>ي م<strong>و</strong>قعيت<br />
جسم قطبي تخمين زده شده ليكن در اغلب م<strong>و</strong>ارد (بيش از<br />
از محل ا<strong>و</strong>ليهخ<strong>و</strong>د حركت مينمايد <strong>و</strong> معم<strong>و</strong>لاً نزديك<br />
به صفحهمتافازي قرار ندارد. در اين ر<strong>و</strong>ش با <strong>و</strong>ارد كردن سر<br />
س<strong>و</strong>زن به داخل سيت<strong>و</strong>پلاسم، <strong>و</strong> حجمي از سيت<strong>و</strong>پلاسم<br />
%10) خارج ميگردد؛ ليكن در اين ر<strong>و</strong>ش<br />
هيچ تضمين قطعي براي خارجسازي <strong>و</strong>اقعي كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مها<br />
<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد از طرف ديگر خارج سازي حجم بالاي<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم سبب كاهش قابليت برنامه ريزي مجدد اپي<br />
1<br />
ژنتيكي هسته سل<strong>و</strong>ل دهنده ت<strong>و</strong>سط تخمك خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
در اين ر<strong>و</strong>ش به منظ<strong>و</strong>ر افزايش اطمينان از خارج<br />
2<br />
سازي صفحه متافازي از رنگ ه<strong>و</strong>خس استفاده <strong>و</strong> پس از<br />
مجا<strong>و</strong>رت تخمك با UV (كمتر از ثانيه) <strong>و</strong> مشخص شدن<br />
جايگاه هسته، محت<strong>و</strong>يات ژنتيكي خارج ميش<strong>و</strong>د.<br />
4-2- خارج سازي هسته به ر<strong>و</strong>ش شيميايي: در اين ر<strong>و</strong>ش پس<br />
از مجا<strong>و</strong>رت تخمك با تركيبات شيميايي مختلف، ر<strong>و</strong>ند<br />
سايت<strong>و</strong>كاينز <strong>و</strong> كاري<strong>و</strong>كاينز سل<strong>و</strong>ل دچار تغيير ميگردد. در<br />
<strong>و</strong> (مهار<br />
گذشته بدين منظ<strong>و</strong>ر از<br />
استفاده مي گرديد. بعدها با<br />
پيشرفتهاي حاصله مشخص گرديد كه تخمكهايي كه با<br />
<strong>و</strong> <strong>و</strong> يا تركيبي از <strong>آن</strong>ها فعال<br />
ميش<strong>و</strong>ند در انتهاي ر<strong>و</strong>ند خارج سازي هسته فاقد <strong>آن</strong>زيم<br />
فعال هستند <strong>و</strong> درصد تسهيم <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيت در<br />
<strong>آن</strong>ها به ط<strong>و</strong>ر معنيدار كمتر از ساير ر<strong>و</strong>شها است. بنابراين<br />
MPF<br />
Etoposide<br />
pb<br />
5<br />
Cyclohexamide<br />
Pb (%50<br />
(%10-30، ترجيحاً<br />
.(35،42)<br />
.(35،44،68)<br />
كنندهII (topoisomerase<br />
Etoposide<br />
Cyclohexamide<br />
kinase<br />
Democolcine (DEM)<br />
<strong>و</strong><br />
Nocodazole (NOC)<br />
به عن<strong>و</strong>ان<br />
جايگزين مناسبي براي د<strong>و</strong> دار<strong>و</strong>ي ف<strong>و</strong>ق مطرح گرديد. DEM<br />
با<br />
اتصال به دايمر ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لين از پليمريزه شدن ميكر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لها<br />
جل<strong>و</strong>گيري <strong>و</strong> دانسيته<strong>آن</strong>ها را كاهش داده <strong>و</strong> همچنين سبب بير<strong>و</strong>ن<br />
زدگي ت<strong>و</strong>ده كاملاً متراكم كر<strong>و</strong>ماتين از سطح غشاء<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسمي تخمك ميگردد. استفاده از اين تركيب سبب<br />
تحريك ر<strong>و</strong>ند تكاملي تقسيمات جنيني <strong>و</strong> افزايش درصد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيت ميگردد. اين تركيب معم<strong>و</strong>لاً همراه با اتان<strong>و</strong>ل<br />
استفاده گرديده <strong>و</strong> كاربرد <strong>و</strong>سيعي در شبيه سازي م<strong>و</strong>ش، بز،<br />
خرگ<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ك دارد<br />
NOC .(44،54،64)<br />
مشابه DEM<br />
نيز داراي تاثيري<br />
ب<strong>و</strong>ده با اين تفا<strong>و</strong>ت كه درصد خارج سازي م<strong>و</strong>ثر<br />
تمامي محت<strong>و</strong>يات ژن<strong>و</strong>مي با استفاده از اين تركيب در مقايسه با<br />
DEM<br />
پايينتر ميباشد. اخيراً مشخص شده استفاده از DEM<br />
<strong>و</strong> NOC سبب بير<strong>و</strong>ن زدگي كامل <strong>و</strong>لي م<strong>و</strong>قت محت<strong>و</strong>يات<br />
كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي تخمك گرديده <strong>و</strong> در ص<strong>و</strong>رت عدم خارج سازي<br />
هسته به ص<strong>و</strong>رت فيزيكي، ت<strong>و</strong>ده كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي مجدداً جذب<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك ميگردد<br />
.(79)<br />
لذا به نظر ميرسد<br />
خارج سازي هسته به ر<strong>و</strong>ش شيميايي به تنهايي نميت<strong>و</strong>اند<br />
اطمينان كافي از بد<strong>و</strong>ن هسته شدن تخمك را فراهم نمايد <strong>و</strong> تنها<br />
سبب سه<strong>و</strong>لت در خارج سازي محت<strong>و</strong>يات كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي تخمك<br />
ميگردد.<br />
4-3- خارج سازي هسته به كمك سانترفي<strong>و</strong>ژ: برخي از محققين<br />
تمهيداتي نظير سانتريفي<strong>و</strong>ژ تخمك قبل از خارج سازي هسته را<br />
به كار برده <strong>و</strong> گزارش نم<strong>و</strong>دهاند سانتريفي<strong>و</strong>ژ تخمك بد<strong>و</strong>ن هيچ<br />
تاثير مضر ر<strong>و</strong>ي تخمك <strong>و</strong> جنين حاصله، سبب كاهش زا<strong>و</strong>يه<br />
استقرار جسم قطبي نسبت به صفحه متافازي <strong>و</strong> افزايش<br />
درصد خارج سازي م<strong>و</strong>فق هسته خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
.(44،77،80)<br />
(pb)<br />
Hua<br />
تخمكهاي گا<strong>و</strong><br />
<strong>و</strong> همكاران با مقايسه سرعتهاي مختلف سانتريفي<strong>و</strong>ژ<br />
2000 ،3000 RPM)<br />
دقيقه 20 به مدت 1000) <strong>و</strong><br />
<strong>و</strong> بررسي تاثير <strong>آن</strong> بر ر<strong>و</strong>ي درصد خارج سازي م<strong>و</strong>فق هسته،<br />
درصد جنينهاي<br />
2 سل<strong>و</strong>لي<br />
8-16 سل<strong>و</strong>لي، درصد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست <strong>و</strong> نيز تعداد بلاست<strong>و</strong>مرهاي ر<strong>و</strong>ز<br />
نم<strong>و</strong>دند كه سانتريفي<strong>و</strong>ژ تخمك در د<strong>و</strong>رهاي<br />
نسبت به د<strong>و</strong>ر<br />
8، مشخص<br />
3000 <strong>و</strong> 2000<br />
1000<br />
<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه كنترل سبب افزايش معنيدار<br />
درصد خارج سازي م<strong>و</strong>فق هسته خ<strong>و</strong>اهد شد. اين محققين زا<strong>و</strong>يه<br />
نسبي استقرار جسم قطبي نسبت به صفحه متافازي را با كمك<br />
رنگ آميزي ه<strong>و</strong>خس، به سه گر<strong>و</strong>ه زا<strong>و</strong>يه ك<strong>و</strong>چك (كمتر از<br />
درجه)، مت<strong>و</strong>سط<br />
20<br />
20-30)<br />
درجه) <strong>و</strong> بزرگ<br />
(30-180)<br />
گزارش نم<strong>و</strong>دند پس از سانتريفي<strong>و</strong>ژ با سرعتهاي بالا<br />
تقسيم <strong>و</strong><br />
2000)<br />
(3000<br />
زا<strong>و</strong>يه مذك<strong>و</strong>ر در اغلب م<strong>و</strong>ارد<br />
20 (%80-90)<br />
20-30<br />
1000<br />
<strong>و</strong> ز<strong>و</strong>اياي<br />
<strong>و</strong><br />
درجه <strong>و</strong><br />
درجه خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اين در حالي است كه در سرعت<br />
زا<strong>و</strong>يه استقرار تفا<strong>و</strong>ت معنيداري با گر<strong>و</strong>ه كنترل نداشته<br />
20-180<br />
درجه را نشان داده است<br />
.(77)<br />
در مجم<strong>و</strong>ع<br />
1- Epigenetic reprograming<br />
2- Hoechst 33342<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
59<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
يپل<br />
يها<br />
يدا<br />
كي<br />
يها<br />
يها<br />
3<br />
(PLC)<br />
ت<strong>و</strong>ليد COIP <strong>و</strong> PLC<br />
mRNA<br />
%20<br />
،PLC -Zeta<br />
كاهش mRNA<br />
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
بررسيها نشان داده است سانتريفي<strong>و</strong>ژ تخمك قبل از انتقال<br />
هسته هيچ تاثير مضري بر ر<strong>و</strong>ي درصد لقاح <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند تكاملي<br />
جنين ندارد<br />
.(43،77)<br />
خارج سازي هسته با استفاده از س<strong>و</strong>كر<strong>و</strong>ز %3: س<strong>و</strong>كر<strong>و</strong>ز به<br />
<strong>و</strong>اسطه ايجاد يك ظاهر نيمه شفاف <strong>و</strong> مات در د<strong>و</strong>ك ميت<strong>و</strong>زي<br />
تشخيص د<strong>و</strong>ك تقسيم را زير ميكر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پ ن<strong>و</strong>ري بسيار<br />
راحتتر مينمايد. استفاده از اين تركيب در م<strong>و</strong>ش كاربرد<br />
بسيار <strong>و</strong>سيعي يافته است؛ در حالي كه در ساير گ<strong>و</strong>نهها به<br />
دليل ايجاد برآمدگيهاي متعدد، تشخيص صفحه متافازي<br />
مشكلتر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د<br />
.(44)<br />
اخيراً ر<strong>و</strong>شهاي ديگري نيز به منظ<strong>و</strong>ر خارج سازي هسته<br />
مطرح شده است؛ از جمله استفاده از ميكر<strong>و</strong>سك<strong>و</strong>پ<br />
Cambridge Research & Instrumentation; ) POL-Scope<br />
Clone<br />
(Cri<br />
به منظ<strong>و</strong>ر مشاهده بهتر <strong>و</strong> دقيقتر د<strong>و</strong>ك تقسيم،<br />
XY Laser System<br />
به منظ<strong>و</strong>ر ايجاد شكاف در لايه ز<strong>و</strong>نا<br />
پل<strong>و</strong>سيدا قبل ازخارج سازي هسته <strong>و</strong> استفاده از پالسهاي<br />
Laser متعدد<br />
به منظ<strong>و</strong>ر خرد نم<strong>و</strong>دن كامل كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>م<br />
5- فعال سازي جنين پس از انتقال هسته<br />
.(44)<br />
در حالت طبيعي بلافاصله پس از لقاح، مجم<strong>و</strong>عهاي از <strong>و</strong>قايع<br />
زنجيرهاي به <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ميپي<strong>و</strong>ندد كه نتيجه <strong>آن</strong>ها جل<strong>و</strong>گيري از<br />
اسپرمي <strong>و</strong> به راه افتادن <strong>و</strong>قايع آبشاري است كه منجر به<br />
فعال شدن ژن<br />
ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري مرتبط با ر<strong>و</strong>ند تكاملي<br />
جنين ميگردد. فعال شدن جنين ر<strong>و</strong>ند پيچيدهاي است كه خ<strong>و</strong>د<br />
شامل مكانيسمهاي متعددي ميباشد. مهمترين مكانيسم<br />
مرتبط با فعال سازي جنين سيگنالينگ كلسيم است. به دنبال<br />
لقاح يا <strong>و</strong>ارد نم<strong>و</strong>دن سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك به داخل ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم، كلسيم<br />
1<br />
به <strong>و</strong>اسطه گيرنده تري فسفات از منابع داخل سل<strong>و</strong>لي<br />
1-4 -5<br />
(عمدتاً شبكه اند<strong>و</strong>پلاسمي) آزاد <strong>و</strong> م<strong>و</strong>جي ناگهاني از كلسيم در<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم شكل ميگيرد. شكل گيري ا<strong>و</strong>ل اين م<strong>و</strong>ج از محل<br />
<strong>و</strong>ارد شدن سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك است <strong>و</strong> سپس اين م<strong>و</strong>ج در<br />
سرتاسر جنين پخش ميگردد. در اسپرم عاملي به نام<br />
پر<strong>و</strong>تئين القاء كننده آبشار كلسيم؛<br />
2<br />
(COIP) <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد كه اين<br />
پر<strong>و</strong>تئين مسئ<strong>و</strong>ل فعال سازي تخمك است <strong>و</strong> كاندي<br />
اصلي<br />
اين پر<strong>و</strong>تئين، اعضاي خان<strong>و</strong>اده فسف<strong>و</strong>ليپاز C؛ ميباشند.<br />
در ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي بسياري از اعضاي اين خان<strong>و</strong>اده، غير<br />
فعال هستند <strong>و</strong> قادر به راه اندازي آبشار كلسيم نميباشند؛<br />
ليكن در ص<strong>و</strong>رت تزريق اعضاء اين خان<strong>و</strong>اده به<br />
<strong>و</strong>يژه در زمان انتقال هسته به داخل تخمك،<br />
ر<strong>و</strong>ندي مشابه در جنين به راه ميافتد. بنابراين در ر<strong>و</strong>ند فعال<br />
سازي جنين شبيه سازي شده تحر<br />
ضر<strong>و</strong>ري به نظر ميرسد. از طرف ديگر منبع <strong>و</strong> نح<strong>و</strong>ه<br />
آزادسازي كلسيم <strong>و</strong> الگ<strong>و</strong>ي چگ<strong>و</strong>نگي شكل گيري م<strong>و</strong>ج كلسيم<br />
تاثير به سزايي در نح<strong>و</strong>ه بيان ژنها به خص<strong>و</strong>ص ژن مرتبط<br />
با ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين دارد؛ چرا كه شكل گيري م<strong>و</strong>ج ضعيف<br />
كلسيم داخل سل<strong>و</strong>لي بيان حداقل از ژن مسئ<strong>و</strong>ل ر<strong>و</strong>ند<br />
تكاملي جنين را كاهش ميدهد <strong>و</strong> به دنبال كاهش بيان ژن <strong>و</strong><br />
مرب<strong>و</strong>طه، جنين از قابليت مناسبي در طي<br />
نم<strong>و</strong>دن <strong>و</strong> اتمام ر<strong>و</strong>ند تكاملي خ<strong>و</strong>د برخ<strong>و</strong>ردار نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د. شكل<br />
گيري م<strong>و</strong>ج بسيار ق<strong>و</strong>ي كلسيم نيز ميت<strong>و</strong>اند تا حد<strong>و</strong>دي الگ<strong>و</strong>ي<br />
بيان ژنها <strong>و</strong> رشد بعدي جنين را تحت تاثير قرار دهد بط<strong>و</strong>ريكه<br />
كه مشخص شده م<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ي كلسيم ميت<strong>و</strong>اند<br />
سبب تنظيم عملكرد اعضاء پر<strong>و</strong>تئيني خان<strong>و</strong>اده <strong>و</strong><br />
Bcl-2<br />
افزايش بيان ژنهاي مرتبط با ر<strong>و</strong>ند آپپت<strong>و</strong>زيس در اين<br />
بلاست<strong>و</strong>مرهاي شبيه سازي شده گردد؛ ليكن اثر مضر <strong>آن</strong><br />
بسيار كمتر از م<strong>و</strong>ج ضعيف است. بنابراين ت<strong>و</strong>جه به نح<strong>و</strong>ه فعال<br />
سازي جنين <strong>و</strong> استقرار الگ<strong>و</strong>ي مناسب <strong>و</strong> مختص گ<strong>و</strong>نه نه تنها<br />
ميت<strong>و</strong>اند سبب افزايش كيفيت <strong>و</strong> كميت جنينهاي شبيه سازي<br />
شده گردد؛ بلكه ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين را تا ت<strong>و</strong>لد نتاج زنده بهب<strong>و</strong>د<br />
خ<strong>و</strong>اهد بخشيد بررسيها نشان داده است بلافاصله<br />
پس از فعال سازي جنين، فعاليتMPF شر<strong>و</strong>ع به كاهش مي كند<br />
.(81،82)<br />
به ط<strong>و</strong>ريكه ظرف مدت يك ساعت به ميزان<br />
%63/2<br />
%34/8<br />
<strong>و</strong> در عرض<br />
د<strong>و</strong> ساعت به ميرسد <strong>و</strong> NEBD حاكثر هفت ساعت پس<br />
از فعال سازي جنين كامل ميگردد<br />
.(83-85)<br />
5-1- ر<strong>و</strong>شهاي فعال سازي جنين: انتخاب ر<strong>و</strong>شي مناسب جهت<br />
فعال سازي جنين تاثير بسزايي در ر<strong>و</strong>ند SCNR <strong>و</strong> افزايش<br />
كيفي <strong>و</strong> كمي جنينهاي شبيه سازي شده دارد. تاكن<strong>و</strong>ن از<br />
تركيبات <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شهاي مختلف به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين<br />
3- Phospholipase C<br />
1- 1,4,5- triphosphate receptor<br />
2- Ca2 oscillation-inducing protein<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
60
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
استفاده شده <strong>و</strong> انتخاب ر<strong>و</strong>ش فعالسازي مناسب بسته به<br />
گ<strong>و</strong>نهحي<strong>و</strong>اني <strong>و</strong> شرايط خاص مطالعه متفا<strong>و</strong>ت است. اكثر<br />
محققين ت<strong>و</strong>صيه نم<strong>و</strong>دهاند به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين از<br />
تركيبات مختلف به ص<strong>و</strong>رت ت<strong>و</strong>ام استفاده گردد. ر<strong>و</strong>شهاي<br />
فعال سازي جنين شامل تحريكات شيميايي، تحريكات<br />
الكتريكي <strong>و</strong> تحريكات مكانيكي ميباشد.<br />
5-1-1- اعمال تحريكات شيميايي: درصد م<strong>و</strong>فقيت در فعال<br />
سازي جنين با اين ر<strong>و</strong>ش بستگي به ن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> غلظت تركيبات<br />
شيميايي استفاده شده <strong>و</strong> نيز فاصله زماني بين الحاق سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong><br />
شر<strong>و</strong>ع ر<strong>و</strong>ند فعال سازي جنين دارد. محققين استفاده از اين<br />
ر<strong>و</strong>ش را به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين تمامي گ<strong>و</strong>نهها (به <strong>و</strong>يژه<br />
دامهاي اهلي) ت<strong>و</strong>صيه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> نشان دادهاند اين ر<strong>و</strong>ش نسبت<br />
به تحريكات الكتريكي سبب افزايش معنيدار درصد الحاق <strong>و</strong><br />
تشكيل پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س ميگردد. محركهاي شيميايي مرس<strong>و</strong>م به<br />
ترتيب اهميت <strong>و</strong> كاربرد عبارتند از:<br />
2<br />
1<br />
5-1-2- ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين يا ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم (A23187): 23187<br />
يك تركيب <strong>آن</strong>تيبي<strong>و</strong>تيكي است <strong>و</strong> از <strong>آن</strong>جائيكه<br />
قادر به تشكيل<br />
كمپلكس با كاتي<strong>و</strong>نهاي د<strong>و</strong> ظرفيتي (مثل كلسيم) ميباشد به نام<br />
ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم ناميده ميش<strong>و</strong>د. اين تركيب مرس<strong>و</strong>مترين<br />
تركيب شيميايي استفاده شده به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين<br />
است <strong>و</strong> م<strong>و</strong>جب تسريع ر<strong>و</strong>ند تخريب سايكلين B، آزاد سازي<br />
كلسيم از ذخاير در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي، تسريع <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د كلسيم به داخل<br />
جنين از منابع خارج سل<strong>و</strong>لي، كاهش فعاليت<br />
از سرگيري تقسيمات مي<strong>و</strong>ز ميگردد<br />
MAPK<br />
<strong>و</strong>MPF <strong>و</strong><br />
.(71،15،32)<br />
در<br />
تخمكهاي ج<strong>و</strong>ان، استفاده از ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر به تنهايي به منظ<strong>و</strong>ر<br />
فعال سازي جنين ت<strong>و</strong>صيه نميگردد؛ چرا كه در اين تخمكها به<br />
دنبال استفاده از اين تركيب، فعاليت MAPK تغييري نمييابد<br />
<strong>و</strong> تنها كاهش م<strong>و</strong>قت در فعاليتH1 كيناز مشاهده ميگردد.<br />
در حالي كه در تخمكهاي مسن فعاليت هر د<strong>و</strong> كيناز مشخصاً<br />
كاهش مييابد<br />
.(71)<br />
عليرغم اينكه ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين نسبت به<br />
ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كليسم از قابليت بيشتري در جابجايي <strong>و</strong> انتقال كلسيم<br />
برخ<strong>و</strong>ردار است، ليكن به دليل تكرارپذير نب<strong>و</strong>دن م<strong>و</strong>ج كلسيم<br />
ايجاد شده ت<strong>و</strong>سط ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين <strong>و</strong> ايجاد م<strong>و</strong>ج كلسيم از منابع<br />
داخل سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> نيز عدم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د تفا<strong>و</strong>ت معنيدار در افزايش<br />
ناگهاني <strong>و</strong> سريع كلسيم در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي، كارايي اين د<strong>و</strong> دار<strong>و</strong><br />
معادل يكديگر قلمداد ميگردد<br />
.(44،78،86،87)<br />
اين تركيبات در بسياري از گ<strong>و</strong>نهها به <strong>و</strong>يژه گا<strong>و</strong><br />
به مدت<br />
5µM)<br />
4<br />
(88)، بز <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند<br />
دقيقه) (34،47،50)، خ<strong>و</strong>ك<br />
5µM)<br />
5µM)<br />
1-5 به مدت<br />
5µM)<br />
<strong>و</strong> سگ<br />
به مدت<br />
يافته است.<br />
4<br />
دقيقه) (90)، الاغ<br />
5µM)<br />
به مدت20 دقيقه<br />
دقيقه) (89)، اسب<br />
به مدت<br />
5 دقيقه) (91)<br />
10µM)<br />
به مدت<br />
4 دقيقه) (92)<br />
كاربرد <strong>و</strong>سيعي<br />
در اكثر م<strong>و</strong>ارد ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم به همراه يك مهار<br />
كنندهپر<strong>و</strong>تئين كينازهاي دفسف<strong>و</strong>ريله كننده (6-دمتيل<br />
آمين<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>رين<br />
4<br />
3<br />
)) CHX) <strong>و</strong> يا سيكل<strong>و</strong>هگزاميد (6-DMAP)<br />
(84،88)<br />
5<br />
<strong>و</strong> يا اتان<strong>و</strong>ل (22) استفاده ميش<strong>و</strong>د. البته تفا<strong>و</strong>تهاي<br />
گ<strong>و</strong>نهاي نيز در اين بين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد؛ به ط<strong>و</strong>ريكه مشخص شده<br />
است در گا<strong>و</strong> <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند استفاده از تركيب ت<strong>و</strong>ام ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين <strong>و</strong><br />
6-DMAP<br />
عليرغم افزايش معنيدار درصد الحاق <strong>و</strong> تشكيل<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست، م<strong>و</strong>جب افزايش احتمال <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ناهنجاري<br />
كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي در جنين ميگردد. بنابراين در اين گ<strong>و</strong>نهها تركيب<br />
ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ر كلسيم با<br />
سيكل<strong>و</strong>هگزاميد ت<strong>و</strong>صيه ميگردد<br />
.(20،87)<br />
5-1-3- مهاركنندههاي پر<strong>و</strong>تئين كينازهاي دفسف<strong>و</strong>ريله كننده<br />
پر<strong>و</strong>تئينها: استفاده از اين تركيبات م<strong>و</strong>جب تحريك فعالسازي<br />
تخمك <strong>و</strong> از سرگيري مي<strong>و</strong>ز ميگردد. زمانيكه<br />
پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>گليكانهاي در برگيرنده غشاء هسته، دفسف<strong>و</strong>ريله<br />
ميش<strong>و</strong>ند غشاء هسته، شكل گرفته <strong>و</strong> زماني كه فسف<strong>و</strong>ريله<br />
ميگردند غشاء هسته گسسته ميگردد. از طرف ديگر<br />
دفسف<strong>و</strong>ريله شدن پر<strong>و</strong>تئينها م<strong>و</strong>جب فعال شدن MPF <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>قف<br />
ط<strong>و</strong>لانيتر تقسيمات مي<strong>و</strong>زي ميگردد. لذا ميت<strong>و</strong>ان با<br />
مهار نم<strong>و</strong>دن اين پر<strong>و</strong>تئين كينازها<br />
MPF)<br />
مي<strong>و</strong>زين، MLC<br />
...) كيناز <strong>و</strong><br />
كيناز، كينازهاي<br />
م<strong>و</strong>جبات فعال شدن تخمك <strong>و</strong> از<br />
سرگيري مجدد تقسيم مي<strong>و</strong>ز را فراهم نم<strong>و</strong>د. از جمله اين<br />
مهاركنندهها ميت<strong>و</strong>ان به<br />
-6<br />
سيكل<strong>و</strong>هگزاميد اشاره نم<strong>و</strong>د.<br />
دمتيل آمين<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رين<br />
<strong>و</strong> (6DMAP)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
3- 6-dimethylaminopurine<br />
4- Cyclohexamide<br />
5- Ethanol<br />
1- Ionomycine<br />
2- Calcium ionophore (A23187)<br />
61<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
Chen<br />
JRI<br />
6-DMAP<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
مهار كننده <strong>و</strong>سيعالطيف سرين پر<strong>و</strong>تئاز است كه<br />
با مهار ر<strong>و</strong>ند فسف<strong>و</strong>ريله كردن پر<strong>و</strong>تئين <strong>و</strong> جل<strong>و</strong>گيري از<br />
دفسف<strong>و</strong>ريله شدن MPF سبب غيرفعال شدنMPF <strong>و</strong> عب<strong>و</strong>ر<br />
سل<strong>و</strong>ل از مرحله ايست مي<strong>و</strong>زي ميگردد. در بسياري از گ<strong>و</strong>نهها<br />
6-DMAP<br />
از خر<strong>و</strong>ج د<strong>و</strong>مين جسم قطبي ممانعت <strong>و</strong> بدين ترتيب<br />
به دنبال القاي افزايش كلسيم در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي از <strong>آن</strong> ميت<strong>و</strong>ان در<br />
فعال سازي تخمك بعد از انتقال هسته استفاده نم<strong>و</strong>د<br />
.(32،35،71،87)<br />
از اين تركيبات ميت<strong>و</strong>ان به منظ<strong>و</strong>ر فعال نم<strong>و</strong>ن تخمكهاي<br />
ج<strong>و</strong>ان استفاده نم<strong>و</strong>د. تخمكهاي ج<strong>و</strong>ان با اينكه كيفيت بسيار<br />
خ<strong>و</strong>بي دارند؛ ليكن بهدليل فعاليت بالا <strong>و</strong> مستمر MPF<br />
به سختي فعال ميش<strong>و</strong>ند. در نتيجه ميت<strong>و</strong>ان به منظ<strong>و</strong>ر فعال<br />
سازي <strong>آن</strong>ها، از تركيب ت<strong>و</strong>ام ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ماسي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> 6-DMAP<br />
استفاده نم<strong>و</strong>د (10،32).<br />
سيكل<strong>و</strong>هگزاميد نيز مهاركننده ق<strong>و</strong>ي پر<strong>و</strong>تئين كينازها است.<br />
در تمامي گ<strong>و</strong>نهها (به جز گا<strong>و</strong> <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند)<br />
مقايسه CHX<br />
6-DMAP<br />
<strong>و</strong><br />
هيچ تفا<strong>و</strong>ت معنيداري را در درصد ت<strong>و</strong>ليد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست، تعداد كلي بلاست<strong>و</strong>مرها <strong>و</strong> ميزان <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع<br />
ناهنجاريهاي كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي در جنينهاي حاصله<br />
نشان نميدهد<br />
.(10،44،93)<br />
5-1-4- اتان<strong>و</strong>ل: اين تركيب سبب تحريك ساخت mRNA<br />
اين<strong>و</strong>زيت<strong>و</strong>ل<br />
– 5 ،4 ،1<br />
1<br />
تري فسفات ، افزايش <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د كلسيم از<br />
منابع خارج سل<strong>و</strong>لي، آزادسازي كلسيم از منابع داخل سل<strong>و</strong>لي،<br />
تسريع ر<strong>و</strong>ند تشكيل پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س <strong>و</strong> فعالسازي م<strong>و</strong>ثر جنين (به<br />
<strong>و</strong>يژه در م<strong>و</strong>ش، گا<strong>و</strong> <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ك) ميگردد. غلظت مرس<strong>و</strong>م اين<br />
%7-8 تركيب<br />
است <strong>و</strong> معم<strong>و</strong>لاً همراه با مهار كنندههاي پر<strong>و</strong>تئين<br />
كينازهاي دفسف<strong>و</strong>ريله كننده استفاده ميگردد<br />
.(44،71،81،94)<br />
Gaynor<br />
<strong>و</strong> همكاران با مقايسهاتان<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين گزارش<br />
نم<strong>و</strong>دهاند هيچ تفا<strong>و</strong>ت معنيداري در درصد الحاق <strong>و</strong> تسهيم<br />
جنينهاي شبيهسازي شده <strong>و</strong> فعال شده با استفاده از اين د<strong>و</strong><br />
تركيب <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد. اين محققان با مشاهده عدم تفا<strong>و</strong>ت<br />
معنيدار در درصد تشكيل م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست در<br />
د<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه، تركيبات ف<strong>و</strong>ق را داراي پتانسيل كافي <strong>و</strong> مشابه در<br />
ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي عن<strong>و</strong>ان نم<strong>و</strong>دهاند<br />
<strong>و</strong> همكاران با بررسي <strong>و</strong> مقايسه تاثير د<strong>و</strong> فعال كننده<br />
اتان<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين بر قابليت تكاملي جنينهاي ميم<strong>و</strong>ن<br />
گزارش نم<strong>و</strong>دهاند، عليرغم عدم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د تفا<strong>و</strong>ت معنيدار در<br />
درصد تشكيل پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>سهاي نر <strong>و</strong> ماده، ليكن درصد<br />
جنينهاي<br />
2 سل<strong>و</strong>لي<br />
(درصد تسهيم) در گر<strong>و</strong>هي كه از اتان<strong>و</strong>ل به<br />
منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين استفاده شده ب<strong>و</strong>د، به ط<strong>و</strong>ر معنيدار<br />
بالاتر از گر<strong>و</strong>ه ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين ب<strong>و</strong>د. البته در اين مطالعه تفا<strong>و</strong>ت<br />
معنيدار در درصد جنينهاي<br />
گزارش نگرديد<br />
4<br />
.(61)<br />
<strong>و</strong> 8 سل<strong>و</strong>لي بين د<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه<br />
2<br />
5-1-5- كلريد استر<strong>و</strong>نتي<strong>و</strong>م : SrCl2 استر<strong>و</strong>نتي<strong>و</strong>م يك كاتي<strong>و</strong>ن<br />
د<strong>و</strong> ظرفيتي<br />
(Sr 2+ )<br />
ب<strong>و</strong>ده كه قادر به آزادسازي متنا<strong>و</strong>ب <strong>و</strong><br />
تدريجي كلسيم از ذخاير در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي به <strong>و</strong>يژه<br />
شبكهسارك<strong>و</strong>پلاسميك<br />
(71،95)<br />
خارج سل<strong>و</strong>لي بداخل سل<strong>و</strong>ل ميباشد<br />
<strong>و</strong> تسريع <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د كلسيم از منابع<br />
.(95)<br />
بررسي ن<strong>و</strong>سانات<br />
كلسيم در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>لي نشان داده است الگ<strong>و</strong>ي ن<strong>و</strong>سانات ايجاد<br />
شده ت<strong>و</strong>سط اين تركيب بسيار مشابه ن<strong>و</strong>سانات ايجاد شده به<br />
دنبال نف<strong>و</strong>د طبيعي اسپرم است. به نظر ميرسد اين تركيب در<br />
غياب كلسيم خارج سل<strong>و</strong>لي م<strong>و</strong>ٔثرتر عمل نمايد. استفاده از اين<br />
تركيب در م<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> همستر كاربرد <strong>و</strong>سيعي در فعالسازي<br />
جنين تجديد ساختار داده شده داشته <strong>و</strong> معم<strong>و</strong>لاً همراه با<br />
سايت<strong>و</strong>شالازين B<br />
استفاده ميگردد<br />
.(15،44،80،94،96،97،98)<br />
بررسيها نشان داده است در گا<strong>و</strong> استفاده ت<strong>و</strong>ام اين تركيب با<br />
اتان<strong>و</strong>ل سبب فعال سازي پارتن<strong>و</strong>ژنيك تخمك ميگردد؛<br />
در حالي كه همراه با ي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>مايسين ميت<strong>و</strong>اند سبب فعال سازي<br />
جنينهاي تجديد ساختار داده شده <strong>و</strong> رسيدن به مرحله<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست گردد<br />
.(44،80،84،99)<br />
5-1-6- ester : Phorbol اين تركيب سبب فعال سازي<br />
پر<strong>و</strong>تئين كينازهاي <strong>و</strong>ابسته به كلسيم <strong>و</strong> فسف<strong>و</strong>ليپيد، ايجاد م<strong>و</strong>ج<br />
كلسيم داخل سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> ترغيب تشكيل پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س ميگردد.<br />
اين تركيب در فعال سازي جنينهاي شبيه سازي شده م<strong>و</strong>ش<br />
كاربرد گستردهاي داشته ليكن به دليل پائينتر ب<strong>و</strong>دن درصد<br />
فعال سازي م<strong>و</strong>ثر جنينهاي م<strong>و</strong>ش با استفاده از اين تركيب در<br />
مقايسه با تركيبات كاربرديتر، استفاده از <strong>آن</strong> در ساير<br />
پستانداران ت<strong>و</strong>صيه نميگردد<br />
.(80)<br />
.(95)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
2- Strontium chloride (SrCL2)<br />
1- Inositol 1,4,5tri phosphate (Insp3)<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
62
يك<br />
يك<br />
يها<br />
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
5-1-7- :Thimerosal يك تركيب اكسيده كننده گر<strong>و</strong>ه<br />
1<br />
س<strong>و</strong>لفيدريل است <strong>و</strong> سبب افزايش ممتد <strong>و</strong> پي<strong>و</strong>سته كلسيم داخل<br />
سل<strong>و</strong>لي ميگردد. استفاده از اين تركيب در گا<strong>و</strong> كاربرد <strong>و</strong>سيع<br />
تري دارد؛ ليكن به دليل ك<strong>و</strong>تاه تر ب<strong>و</strong>دن مدت زمان م<strong>و</strong>ج كلسيم<br />
<strong>و</strong> حداكثر غلظت كلسيمي در<strong>و</strong>ن تخمك، كاربرد <strong>آن</strong> محد<strong>و</strong>دتر<br />
از ساير تركيبات است<br />
.(80،100)<br />
5-1-8- اعمال تحريكات الكتريكي: استفاده از تحريكات<br />
الكتريكي جايگزين مناسب تحريكات شيميايي <strong>و</strong> مرس<strong>و</strong>مترين<br />
ر<strong>و</strong>ش فعال سازي جنين در تمامي گ<strong>و</strong>نههاي حي<strong>و</strong>اني به <strong>و</strong>يژه<br />
خ<strong>و</strong>ك <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>سفند است. م<strong>و</strong>فقيت اين ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong>ابسته به اندازه <strong>و</strong><br />
ابعاد منافذ ايجاد شده در غشاء سل<strong>و</strong>ل به دنبال اعمال<br />
تحريكات الكتريكي <strong>و</strong> قدرت ي<strong>و</strong>ني محيط كشت ميباشد. مدت<br />
زمان اصلاح منافذ ايجاد شده <strong>و</strong> ترميم يكپارچگي غشاء به<br />
درجه حرارت محيط فعال سازي جنين، سياليت ليپيدها <strong>و</strong><br />
جابجايي پر<strong>و</strong>تئينهاي غشاء سل<strong>و</strong>لي بستگي دارد. قدرت <strong>و</strong><br />
مدت زمان ا<strong>و</strong>لين م<strong>و</strong>ج ايجاد شده به دنبال اعمال ا<strong>و</strong>لين تحريك<br />
الكتريكي اساساً <strong>و</strong>ابسته به غلظت ي<strong>و</strong>ن كلسيم خارج سل<strong>و</strong>لي<br />
است. به دنبال اعمال پالسهاي الكتريكي بعدي، ساخت<br />
اين<strong>و</strong>زيت<strong>و</strong>لتري فسفات در سل<strong>و</strong>ل به شدت تق<strong>و</strong>يت شده <strong>و</strong> بر<br />
قدرت <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>ل ام<strong>و</strong>اج كلسيم در<strong>و</strong>ن سل<strong>و</strong>ل افز<strong>و</strong>ده ميش<strong>و</strong>د<br />
.(44،101)<br />
متعاقب اين تحريكات تغييراتي در الگ<strong>و</strong>ي استقرار<br />
ميت<strong>و</strong>كندريهاي در<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم ايجاد ميگردد. بدين ص<strong>و</strong>رت<br />
كه ابتدا ميت<strong>و</strong>كندريها در اطراف هسته <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>احي جداري<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم تجمع يافته <strong>و</strong> تشكيل دستجات متعدد با اندازههاي<br />
مختلف را ميدهند. سپس چندين مركز سازماندهي شده<br />
متشكل از ميكر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لها؛<br />
2<br />
(MTOC) در ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم <strong>و</strong> معم<strong>و</strong>لاً در<br />
يك سمت د<strong>و</strong>ك تقسيم شكل ميگيرد <strong>و</strong> در نهايت يك يا د<strong>و</strong><br />
پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س ماده تشكيل ميش<strong>و</strong>د. شكل گيري اين<br />
پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>سها اساساً مرتبط با ميت<strong>و</strong>كندريها است؛ به ط<strong>و</strong>ريكه<br />
ارتباط ساختارهاي شبه پر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>س <strong>و</strong> ميت<strong>و</strong>كندريها در<br />
جنينهاي تجديد ساختار شده ديده ميش<strong>و</strong>د<br />
%42<br />
.(101)<br />
بررسيها نشان داده است درصد فعال سازي جنين با<br />
استفاده از تحريكات الكتري به قدرت ميدان الكتري <strong>و</strong><br />
مدت زمان اعمال پالس بستگي دارد<br />
.(44،55،71،102)<br />
برخي محققين تاثير قدرت پالس جريان مستقيم<br />
بر (DC)<br />
بازده شبيه سازي را نسبت به تأثير تعداد دفعات پالس <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>ل<br />
مدت پالس بالاتر دانستهاند<br />
.(44،103)<br />
De souse<br />
اين در حالي است كه<br />
تعداد دفعات پالس را م<strong>و</strong>ثرتر ميداند <strong>و</strong> گزارش<br />
نم<strong>و</strong>ده است استفاده از پالس<br />
متعدد با قدرت كمتر نسبت<br />
به اعمال يك پالس با قدرت بيشتر سبب افزايش معنيدار<br />
درصد ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست ميگردد<br />
.(102)<br />
،Daniel با بررسي <strong>و</strong> مقايسه تاثير قدرت ميدان الكتريكي<br />
3 ،2-2/5 ،1-1/5kv/cm)<br />
<strong>و</strong> بالاتر) بر درصد الحاق سل<strong>و</strong>لهاي<br />
ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س <strong>و</strong> فيبر<strong>و</strong>بلاست با تخمك، بهترين <strong>و</strong>لتاژ را براي اين<br />
سل<strong>و</strong>لها، 2-2/5kv/cm<br />
گزارش نم<strong>و</strong>ده است. در اين مطالعه در<br />
تمامي <strong>و</strong>لتاژها الحاق سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س با تخمك به ط<strong>و</strong>ر<br />
معنيدار بيشتر از سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست گزارش شده است.<br />
علل درصد الحاق كمتر سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست نسبت به<br />
ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س را ابعاد ك<strong>و</strong>چكتر اين سل<strong>و</strong>لها، <strong>و</strong>يژگيها <strong>و</strong><br />
خص<strong>و</strong>صيات خاص اين سل<strong>و</strong>ل از جمله <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د منافذ كمتر با<br />
قطر ك<strong>و</strong>چكتر در غشاء هسته، ايجاد گرما <strong>و</strong> جريان آهسته<br />
ي<strong>و</strong>ني به دنبال اعمال پالس در اين سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong> نيز قرابت بسيار<br />
كمتر غشاء سل<strong>و</strong>لهاي فيبر<strong>و</strong>بلاست با غشاء تخمك در مقايسه<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ك<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>س عن<strong>و</strong>ان نم<strong>و</strong>دهاند<br />
.(56)<br />
معم<strong>و</strong>لا به دنبال اعمال پالس، استفاده از تركيبات شيميايي<br />
جهت فعال نم<strong>و</strong>دن جنينهاي تجديد ساختار داده شده<br />
ضر<strong>و</strong>ري به نظر رسيده <strong>و</strong> سبب بهب<strong>و</strong>د معنيدار درصد ت<strong>و</strong>ليد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست ميگردد. بررسي <strong>و</strong> مقايسه تاثير ت<strong>و</strong>ام<br />
6-DMAP با thimerosal<br />
<strong>و</strong>CHX<br />
پس از تحريك الكتريكي<br />
ر<strong>و</strong>ي قابليت تكاملي جنين <strong>و</strong> ميزان <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع آپپت<strong>و</strong>زيس نشان<br />
ميدهد كه استفاده از تركيبات شيميايي ف<strong>و</strong>ق پس از اعمال<br />
پالس سبب افزايش معنيدار تعداد بلاست<strong>و</strong>مرها <strong>و</strong> در عين حال<br />
افزايش <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع آپپت<strong>و</strong>زيس در جنينهاي حاصله ميگردد.<br />
همچنين مقايسه زمانهاي مختلف م<strong>و</strong>اجهه جنين با اين<br />
تركيبات شيميايي (قبل از اعمال پالس الكتريكي، بلافاصله پس<br />
از اعمال پالس <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اجهه پس از <strong>و</strong>قفه زماني چند ساعته) نشان<br />
داده است ايجاد <strong>و</strong>قفه زماني سبب م<strong>و</strong>اجهه بيشتر <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>لانيتر<br />
هسته سل<strong>و</strong>ل منتقل شده با سطح بالاي فعاليت<br />
در<strong>و</strong>ن MPF<br />
1- Sulfhydryl oxidizing<br />
2- Microtubule-organising centre<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
63<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
SCNT<br />
JRI<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك گرديده كه اين سبب افزايش معنيدار<br />
احتمال SCNR<br />
<strong>و</strong> تغيير در الگ<strong>و</strong>ي ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري ژنهاي<br />
مرتبط با ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين (ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست) از جمله<br />
زير <strong>و</strong>احد<br />
<strong>آن</strong>زيم α1<br />
Zonula ،E-cadherin، Na/K-ATPase<br />
،desmocollin II (Dc II) ،occludens protein-1(ZO-1)<br />
) (IF) Interferon<br />
،plakophilin (Plako)<br />
glucose <strong>و</strong><br />
transporter1,3,4<br />
ميگردد. نتيجه اين تغييرات افزايش كيفي <strong>و</strong><br />
كمي ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست شبيه سازي شده است<br />
.(92،104،105،106)<br />
5-1-9- اعمال تحريكات مكانيكي: يك ر<strong>و</strong>ش فعال سازي قديمي<br />
است <strong>و</strong> امر<strong>و</strong>زه كاربرد چنداني به منظ<strong>و</strong>ر فعال سازي جنين<br />
ندارد. از جمله تحريكات مكانيكي ميت<strong>و</strong>ان به م<strong>و</strong>اجهه تخمك با<br />
درجه حرارت اتاق قبل از شر<strong>و</strong>ع NT اشاره نم<strong>و</strong>د<br />
6- تغييرات اپي ژنتيك<br />
.(81)<br />
پس از بررسي تغييرات اپي ژنتيكي ص<strong>و</strong>رت گرفته در ر<strong>و</strong>ند<br />
ت<strong>و</strong>ليد جنينهاي (بلاست<strong>و</strong>سيست) شبيه سازي شده <strong>و</strong> مقايسه<br />
<strong>آن</strong> با تح<strong>و</strong>لات ص<strong>و</strong>رت گرفته در هسته سل<strong>و</strong>ل اسپرم <strong>و</strong> تخمك<br />
پس از لقاح طبيعي، مت<strong>و</strong>جه تشابه بسيار زياد اين تغييرات با<br />
يكديگر خ<strong>و</strong>اهيم شد. از جمله مهمترين تغييرات اپي ژنتيكي<br />
ميت<strong>و</strong>ان به الگ<strong>و</strong>ي متيلاسي<strong>و</strong>ن DNA <strong>و</strong> تغييرات ايجاد شده در<br />
پر<strong>و</strong>تئين هيست<strong>و</strong>ن (متيلاسي<strong>و</strong>ن، استيلاسي<strong>و</strong>ن، داستيلاسي<strong>و</strong>ن،<br />
فسف<strong>و</strong>ريلاسي<strong>و</strong>ن، ي<strong>و</strong>بيك<strong>و</strong>يتيناسي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>...) <strong>و</strong> نقش<br />
در ژن<strong>و</strong>م سل<strong>و</strong>ل دهنده، اشاره نم<strong>و</strong>د.<br />
1<br />
microRNAs<br />
به دنبال لقاح <strong>و</strong> يا <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك<br />
2<br />
به داخل ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم، گر<strong>و</strong>ه متيل باز آلي سيت<strong>و</strong>زين<br />
در ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>تيد CpG برداشته شده <strong>و</strong> سيت<strong>و</strong>زين غيرمتيله<br />
5- جايگزين<br />
-5<br />
3<br />
متيل سيت<strong>و</strong>زين ميگردد. مجدداً پس<br />
از رسيدن جنين به مرحله 8 سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> مراحل بعدي،<br />
متيلاسي<strong>و</strong>ن مجدد ژن<strong>و</strong>م ص<strong>و</strong>رت گرفته <strong>و</strong> مجدداً<br />
متيل سيت<strong>و</strong>زين تشكيل ميگردد. اين الگ<strong>و</strong>ي متيله <strong>و</strong> دمتيله<br />
شدن ژن<strong>و</strong>م نقش بسيار مهمي در تعيين ت<strong>و</strong>انمندي جنين براي<br />
عب<strong>و</strong>ر از مرحله ت<strong>و</strong>قف سل<strong>و</strong>لي دارد. تفا<strong>و</strong>ت اين الگ<strong>و</strong> در لقاح <strong>و</strong> يا<br />
در ميزان متيلاسي<strong>و</strong>ن ژن<strong>و</strong>م است. به ط<strong>و</strong>ريكه در لقاح<br />
طبيعي ميزان متيله شدن هسته اسپرم <strong>و</strong> تخمك، قبل از لقاح<br />
بسيار بيشتر از متيل شدن هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك پس از<br />
انتقال ميباشد<br />
(107)<br />
<strong>و</strong> همين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع ميت<strong>و</strong>اند يكي از علل<br />
پايين ب<strong>و</strong>دن بازده ت<strong>و</strong>ليد جنين شبيه سازي شده نسبت به لقاح<br />
طبيعي باشد.<br />
از طرف ديگر ميزان متيلاسي<strong>و</strong>ن ليزين<br />
3 4 هيست<strong>و</strong>ن<br />
4<br />
H3K4) ( <strong>و</strong> نيز ليزينهاي 9 <strong>و</strong> 27 هيست<strong>و</strong>ن 3<br />
6<br />
5<br />
H3K9) ( H3K27 ، <strong>و</strong> همچنين استيله شدن <strong>آن</strong>ها در ر<strong>و</strong>ند<br />
SCNR<br />
بسيار تاثيرگذار ب<strong>و</strong>ده به ط<strong>و</strong>ريكه هايپ<strong>و</strong>متيله شدن <strong>و</strong> يا<br />
دمتيله شدن سيت<strong>و</strong>زين ن<strong>و</strong>كلئ<strong>و</strong>تيد CpG <strong>و</strong> ليزين پر<strong>و</strong>تئين<br />
هيست<strong>و</strong>ن سبب افزايش مشخص <strong>و</strong> معنيدار ظرفيت تكاملي<br />
جنين <strong>و</strong> افزايش درصد ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست مي گردد. استفاده<br />
از سل<strong>و</strong>لهايي كه اساساً داراي ژن<strong>و</strong>م هايپ<strong>و</strong>متيله ميباشند نيز<br />
سبب افزايش مشخص بازده SCNT خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
.(68،107،108)<br />
از طرفي مشخص شده است كه استفاده از<br />
آللهاي هايپ<strong>و</strong>م<strong>و</strong>رفيك -DNA متيل ترانسفراز<br />
7<br />
، I بدليل<br />
هايپ<strong>و</strong>متيله ب<strong>و</strong>دن ژن<strong>و</strong>م سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك (تمايز يافته)، سبب<br />
افزايش مشخص ميزان ت<strong>و</strong>ليد م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لا <strong>و</strong> بلاست<strong>و</strong>سيست شبيه<br />
سازي شده ميگردد<br />
.(68)<br />
از طرف ديگر افزايش ميزان استيله شدن هيست<strong>و</strong>ن به<br />
خص<strong>و</strong>ص هيست<strong>و</strong>ن<br />
3<br />
در انجام م<strong>و</strong>فقيت آميز ر<strong>و</strong>ند SCNR <strong>و</strong><br />
درصد ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيستهاي شبيه سازي شده بسيار<br />
تاثيرگذار است. به ط<strong>و</strong>ريكه مشخص شده است اضافه شدن<br />
گر<strong>و</strong>ه استيل به ليزين<br />
<strong>و</strong> ليزينهاي<br />
9<br />
هيست<strong>و</strong>ن<br />
3 هيست<strong>و</strong>ن<br />
8<br />
(AcH3K9) <strong>و</strong> نيز به<br />
به ط<strong>و</strong>ر همزمان<br />
AcH3K9-)<br />
3 14 9<br />
10<br />
9<br />
K14) <strong>و</strong> نيز به ليزين 5 هيست<strong>و</strong>ن (AcH3K5) 3 سبب<br />
تحريك ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين <strong>و</strong> رسيدن جنين به مرحله<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست ميگردد. در حاليكه داستيله شدن <strong>و</strong> يا<br />
هايپ<strong>و</strong>استيله شدن <strong>آن</strong>ها منجر به ت<strong>و</strong>قف ر<strong>و</strong>ند تكاملي تقسيمات<br />
4- Histone H3 at lysines 4<br />
5- Histone H3 at lysines 9<br />
6- Histone H3 at lysines 27<br />
7- DNA methyltransferase I<br />
8- Acetylation on lysine 9 of histone 3 (AcH3K9)<br />
9- Acetylation on lysines 9 and 14 of histone 3(AcH3K9/K14)<br />
10- Acetylation on lysine 5 of histone 3 (AcH3K5)<br />
1- Nouncoding RNA<br />
2- Cytosine<br />
3- 5-methyl cytosine<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
64
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
جنين در مرحله چند سل<strong>و</strong>لي ميگردد<br />
.(108)<br />
ميزان استيله <strong>و</strong><br />
متيله شدن بيشتر از <strong>آن</strong> كه تحت تاثير ن<strong>و</strong>ع سل<strong>و</strong>ل، سيكل<br />
سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> تعداد پاساژهاي سل<strong>و</strong>ل دهنده باشد، به كيفيت<br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم <strong>و</strong> يكپارچگي <strong>آن</strong> بستگي دارد<br />
.(16،106،107)<br />
تغييرات اپي ژنتيكي مذك<strong>و</strong>ر (الگ<strong>و</strong>ي استيله شدن هيست<strong>و</strong>ن <strong>و</strong><br />
متيله شدن هسته سل<strong>و</strong>ل دهنده) علا<strong>و</strong>ه بر <strong>و</strong>راثت پذير<br />
ب<strong>و</strong>دنشان، به دليل نقش برجسته <strong>آن</strong>ها در تنظيم فعاليت ژنهاي<br />
سل<strong>و</strong>لهاي ي<strong>و</strong>كاري<strong>و</strong>تيك از اهميت به سزايي در كسب م<strong>و</strong>فقيت<br />
در SCNR<br />
برخ<strong>و</strong>ردار هستند. به ط<strong>و</strong>ريكه محققين ميزان متيله<br />
شدن <strong>و</strong> يا استيله شدن هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك را به عن<strong>و</strong>ان<br />
شاخص اپي ژنتيكي ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي معرفي نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> علل<br />
اصلي پايين ب<strong>و</strong>دن بازده SCNT ،SCNR <strong>و</strong> <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع بالاي<br />
ناهنجاريهاي كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي را در متعادل نب<strong>و</strong>دن تغييرات اپي<br />
ژنتيكي سل<strong>و</strong>ل دهنده <strong>و</strong> عدم برنامهريزي اپيژنتيكي مناسب<br />
ميدانند. به عبارتي پس از انتقال سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك،<br />
شاخصهاي اپي ژنتيكي سل<strong>و</strong>ل دهنده به عن<strong>و</strong>ان يك سل<strong>و</strong>ل<br />
كاملاً تمايز يافته بايد حذف <strong>و</strong> الگ<strong>و</strong>ي جديدي از شاخصهاي<br />
اپي ژنتيك در جنين تجديد ساختار داده شده، با <strong>و</strong>يژگي<br />
پرت<strong>و</strong>اني، شكل گيرد<br />
.(44،68)<br />
بنابراين شناخت دقيق اين<br />
شاخصها <strong>و</strong> درك صحيح ر<strong>و</strong>شهاي كنترلي <strong>و</strong> تنظيمي <strong>آن</strong>ها<br />
ميت<strong>و</strong>اند معيار انتخابي بسيار دقيقي جهت انتخاب سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك مناسب جهت انتقال <strong>و</strong> هدايت اين سل<strong>و</strong>ل به سمت<br />
سازماندهي مجدد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ليد جنيني با كيفيت بالا باشد<br />
.(44،49،68،108)<br />
با ت<strong>و</strong>جه به اهميت <strong>و</strong> نقش ترانس كريپتها <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>تئينهاي<br />
م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك مرحله<br />
MII<br />
در حمايت از<br />
تقسيمات جنيني تا مرحله فعال شدن ژن<strong>و</strong>م جنيني<br />
(Embryionic genomic activation; EGA)<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك مرحله<br />
هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك<br />
MII<br />
<strong>و</strong> نيز قابليت<br />
در القاي برنامه ريزي مجدد<br />
(reprogramming)<br />
<strong>و</strong> همزماني EGA <strong>و</strong><br />
كاهش مشخص ترانس كريپتهاي با منشا مادري،<br />
reprogramming<br />
هسته سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك مبتني بر تغييرات اپي<br />
ژنتيك مي بايست همزمان با شر<strong>و</strong>ع EGA تكميل شده باشد.<br />
معهذا از <strong>آن</strong>جائيكه الگ<strong>و</strong>ي تغييرات اپيژنتيك در طي ر<strong>و</strong>ند<br />
تكاملي جنين در مراحل قبل از لانه گزيني از <strong>و</strong>ضعيت<br />
ديناميكي برخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>ده، اتخاذ ر<strong>و</strong>شهاي درماني در القاي<br />
برنامه ريزي مجدد هسته ميبايست از الگ<strong>و</strong>ي اين تغييرات در<br />
جنينهاي طبيعي تبعيت نمايد.<br />
6-1- ايجاد تغييرات اپيژنتيك در جهت حمايت از شاخصهاي<br />
اپي ژنتيك: تركيبات مختلفي به منظ<strong>و</strong>ر تغيير در الگ<strong>و</strong>ي<br />
اپي ژنتيك سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك در جهت حمايت از تغييرات<br />
مناسب اپيژنتيك مطرح <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد استفاده قرار گرفتهاند.<br />
-6-1-1<br />
1<br />
تريك<strong>و</strong>ستاتين A؛ (TSA) TSA : يك عامل تغيير<br />
دهنده كر<strong>و</strong>ماتين است كه سبب هايپراستيله شدن هيست<strong>و</strong>ن <strong>و</strong><br />
دمتيله شدن DNA ميگردد. به دنبال تغييرات ساختاري ايجاد<br />
شده در كر<strong>و</strong>ماتين متعاقب استفاده از اين تركيب، <strong>و</strong>قايعي نظير<br />
بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> تسريع ر<strong>و</strong>ند ،SCNR تق<strong>و</strong>يت بيان ترانسژن، افزايش<br />
بيان ژنهاي <strong>آن</strong>د<strong>و</strong>ژن مرتبط با ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري <strong>و</strong> نيز ژنهاي<br />
جنيني به <strong>و</strong>يژه در مرحله قبل از مرحله لانه گزيني،<br />
رخ خ<strong>و</strong>اهد داد.<br />
بررسيها نشان داده است مجا<strong>و</strong>رت سل<strong>و</strong>لهاي دهنده با اين<br />
تركيب قبل از انتقال نه تنها سبب تسريع <strong>و</strong> تشديد ر<strong>و</strong>ند باز<br />
شدن كر<strong>و</strong>ماتين، افزايش حجم هسته جنينهاي شبيه سازي<br />
شده <strong>و</strong>متعاقب <strong>آن</strong> افزايش معنيدار ميزان استيله شدن<br />
ليزينهاي27،<br />
9 ،4<br />
(H3K4, H3K9<br />
<strong>و</strong><br />
<strong>و</strong> ليزين<br />
هيست<strong>و</strong>ن 14<br />
H3K14, H3K27, ) 3<br />
5<br />
<strong>و</strong> 16هيست<strong>و</strong>ن<br />
(H4K16, H4K5) 4<br />
ميگردد، بلكه م<strong>و</strong>جب مهار <strong>آن</strong>زيمهاي داستيله كننده هيست<strong>و</strong>ن<br />
2<br />
(HDACs) در سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك، افزايش بيان ژنهاي<br />
مرتبط با ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين، كاهش بيان ژنهاي مرتبط با<br />
متيلاسي<strong>و</strong>ن ،DNA افزايش بيان ژنهاي Nanog, OCT4,<br />
cMYC <strong>و</strong> SOX2<br />
در بلاست<strong>و</strong>سيست، افزايش ميزان ت<strong>و</strong>ليد<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست، افزايش مشخص تعداد بلاست<strong>و</strong>مرهاي<br />
جنينهاي شبيه سازي شده <strong>و</strong> افزايش درصد آبستني <strong>و</strong> زايمان<br />
م<strong>و</strong>فق خ<strong>و</strong>اهد شد. <strong>آن</strong>زيمهاي<br />
HDACs<br />
نقش بسيار مهمي در<br />
تغيير ساختار كر<strong>و</strong>ماتين، كنترل مدت زمان بقاي سل<strong>و</strong>ل، كنترل<br />
ر<strong>و</strong>ند سيكل سل<strong>و</strong>لي <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند شكل گيري ت<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ر دارند<br />
1- Trichostatin A<br />
2- Histon deadetylase (HDACs)<br />
.(44،68،108،109،110،111،112،113)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
65<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
JRI<br />
بررسي<br />
شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
Shahper<br />
<strong>و</strong> همكاران با اشاره به نقش اين <strong>آن</strong>زيمها<br />
در اصلاح <strong>و</strong> ترميم ن<strong>و</strong>احي آسيب ديده زنجيره د<strong>و</strong>تايي ،DNA<br />
نشان داده است كه جنينهاي م<strong>و</strong>ش فاقد <strong>آن</strong>زيم<br />
قبل از ر<strong>و</strong>ز<br />
HDAC1<br />
10/5<br />
تا<br />
آبستني به علت نقايص تكاملي شديد <strong>و</strong> تاخير<br />
در رشد سقط ميگردند. همچنين جنينهاي م<strong>و</strong>شهاي آبستن<br />
فاقد<br />
HDAC3<br />
نيز به علت عدم پيشرفت سيكل سل<strong>و</strong>لي از فاز<br />
<strong>و</strong> آسيبهاي شديد DNA تا قبل از ر<strong>و</strong>ز<br />
ميش<strong>و</strong>ند<br />
S<br />
9/5<br />
.(114)<br />
آبستني سقط<br />
به نظر استفاده از TSA به عن<strong>و</strong>ان يك تركيب مهاركننده<br />
HDACs<br />
به <strong>و</strong>اسطه تنظيم فعاليت <strong>آن</strong>زيمهاي دخيل در تغييرات<br />
اپي ژنتيكي سل<strong>و</strong>ل، م<strong>و</strong>جب حذف شاخصهاي اپي ژنتيكي<br />
سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك <strong>و</strong> تغيير <strong>آن</strong>ها به شاخصهاي اپي ژنتيكي<br />
م<strong>و</strong>ثر در ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين ميگردد <strong>و</strong> بدين ترتيب سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك قابليت سازماندهي مجدد <strong>و</strong> برگشت به <strong>و</strong>ضعيت<br />
پرت<strong>و</strong>اني خ<strong>و</strong>د را به دست ميآ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> قادر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د جنين<br />
شبيه سازي شدهاي با تمامي سل<strong>و</strong>لها <strong>و</strong> ارگانهاي طبيعي<br />
ت<strong>و</strong>ليد نمايد. دستكاري شاخصهاي اپي ژنتيكي رمز م<strong>و</strong>فقيت<br />
در SCNT،SCNR<br />
1<br />
<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ليد سل<strong>و</strong>لهاي iPS است (92).<br />
غلظت معم<strong>و</strong>ل TSA در نشخ<strong>و</strong>ار كنندگان اهلي 1/25μM<br />
ميباشد. غلظتهاي بالاتر اين تركيب م<strong>و</strong>جب آسيب<br />
كر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>مي (شكسته شدن كر<strong>و</strong>ماتين)، افزايش ت<strong>و</strong>قف سل<strong>و</strong>لي،<br />
مهار ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين <strong>و</strong> افزايش احتمال <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع آپ<strong>و</strong>پت<strong>و</strong>زيس <strong>و</strong><br />
غلظتهاي پايينتر سبب تغيير ظاهر م<strong>و</strong>رف<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيك سل<strong>و</strong>لهاي<br />
س<strong>و</strong>ماتيك خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
.(15)<br />
-6-1-2<br />
مهاركننده DNA<br />
2<br />
پنج آزا داكسي سيتيدين؛ 5-aza-dC : اين تركيب<br />
متيل ترانسفراز<br />
(DNAmt)<br />
است <strong>و</strong> مجا<strong>و</strong>رت<br />
سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك قبل از انتقال، با اين تركيب م<strong>و</strong>جب دمتيله<br />
شدن <strong>و</strong> يا هايپ<strong>و</strong>متيله شدن DNA ميگردد.<br />
<strong>و</strong> Campbell<br />
همكاران معتقدند استفاده از اين تركيب سبب بهب<strong>و</strong>د بازده<br />
SCNT<br />
ميگردد؛ در حالي كه ساير محققين كاهش مشخص<br />
درصد ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيستهاي شبيه سازي شده را با<br />
استفاده از اين تركيب گزارش نم<strong>و</strong>دهاند<br />
.(15،44،49)<br />
استفاده<br />
ط<strong>و</strong>لاني مدت از اين تركيب حتي در د<strong>و</strong>زهاي پايين سبب<br />
هايپ<strong>و</strong>متيله شدن شديد <strong>و</strong> كاهش بيان ژنهاي اصلي ر<strong>و</strong>ند<br />
تكاملي جنين ميگردد. غلظت معم<strong>و</strong>ل اين تركيب در<br />
نشخ<strong>و</strong>اركنندگان 1-5 µM<br />
سايت<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>كسيك ميباشد<br />
.(15)<br />
است. غلظتهاي بالاتر <strong>آن</strong><br />
6-1-3- افز<strong>و</strong>دن عصاره سيت<strong>و</strong>پلاسمي سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك:<br />
افز<strong>و</strong>دن عصاره برخي سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك به محيط كشت<br />
سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك <strong>و</strong> جنين، به <strong>و</strong>يژه در م<strong>و</strong>رد سل<strong>و</strong>لهايي كه<br />
ر<strong>و</strong>ند تقسيمات ميت<strong>و</strong>زي <strong>آن</strong>ها مت<strong>و</strong>قف گرديده ميت<strong>و</strong>اند منجر به<br />
تسريع PCC<br />
<strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د SCNR گردد<br />
.(49،68)<br />
6-1-4- افز<strong>و</strong>دن محت<strong>و</strong>يات سيت<strong>و</strong>پلاسمي تخمك: اضافه نم<strong>و</strong>دن<br />
محت<strong>و</strong>يات سيت<strong>و</strong>پلاسمي تخمك د<strong>و</strong>زيستان به محيط كشت<br />
جنين شبيه سازي شده، منجر به فعال <strong>و</strong> يا غير فعال شدن<br />
برخي ژنهاي سل<strong>و</strong>لهاي س<strong>و</strong>ماتيك پستانداران <strong>و</strong> سازماندهي<br />
<strong>و</strong> برنامه ريزي مجدد هسته اين سل<strong>و</strong>لها پس از انتقال ميگردد.<br />
Campbell<br />
<strong>و</strong> همكاران نشان دادهاند افز<strong>و</strong>دن عصاره اين<br />
تخمكها منجر به بيان ژن<br />
OCT4<br />
(فاكت<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداري<br />
سل<strong>و</strong>لهاي پرت<strong>و</strong>ان مانند (ESC <strong>و</strong> افزايش mRNA مرب<strong>و</strong>ط به<br />
<strong>آن</strong> در جنين، تسريع ر<strong>و</strong>ند ،SCNR تجزيه سريعتر هستكها،<br />
تغيير لاميناي هسته، تغيير در الگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> ميزان استيلاسي<strong>و</strong>ن<br />
DNA<br />
<strong>و</strong> افزايش استيله شدن هيست<strong>و</strong>ن<br />
ت<strong>و</strong>ليد بلاست<strong>و</strong>سيست ميگردد<br />
3<br />
.(44)<br />
<strong>و</strong> افزايش درصد<br />
همچنين افز<strong>و</strong>دن عصاره<br />
تخم Xenopus Laevis سبب تغيير در الگ<strong>و</strong>ي ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت<br />
برداري ژنها <strong>و</strong> مهار سايكلين كيناز 2 شده <strong>و</strong> اين تغييرات<br />
منجر به افزايش قابليت SCNR <strong>و</strong> درصد بقاي جنينهاي شبيه<br />
سازي شده ميگردد<br />
.(35)<br />
MG132 6-1-5- <strong>و</strong> كافئين: افز<strong>و</strong>دن اين تركيبات به محيط<br />
كشت جنين، بد<strong>و</strong>ن داشتن هرگ<strong>و</strong>نه تاثير مضر بر ر<strong>و</strong>ند تكاملي<br />
جنين، از فعال شدن خ<strong>و</strong>دبهخ<strong>و</strong>دي تقسيمات جنيني جل<strong>و</strong>گيري<br />
كرده <strong>و</strong> سبب افزايش كيفيت <strong>و</strong> كميت بلاست<strong>و</strong>سيست <strong>و</strong> افزايش<br />
ت<strong>و</strong>لد نتاج زنده خ<strong>و</strong>اهد شد. كافئين يك مهار كننده<br />
غيراختصاصي فسفاتاز است <strong>و</strong> افز<strong>و</strong>دن اين تركيب به محيط<br />
كشت جنين نه تنها سبب افزايش معنيدار درصد تسهيم <strong>و</strong><br />
ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم ميگردد؛ بلكه از كاهش<br />
شديد اين پر<strong>و</strong>تئين كينازها پس از رسيدن تخمك به مرحله<br />
ميزان MPF <strong>و</strong> MAPK<br />
MII جل<strong>و</strong>گيري<br />
كرده <strong>و</strong> كاهش <strong>آن</strong>ها را به تع<strong>و</strong>يق مياندازد.<br />
1- Induced Pluripotent Stem Cell<br />
2- 5-aza-deoxy cytidine (5-aza-dC)<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
66
JRI حيدري <strong>و</strong> ...<br />
MG132<br />
نيز مهاركننده پر<strong>و</strong>تئ<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>م است <strong>و</strong> افز<strong>و</strong>دن <strong>آن</strong> به<br />
محيط كشت سل<strong>و</strong>لهاي دهنده هسته <strong>و</strong> تخمك سبب بهب<strong>و</strong>د<br />
مشخص SCNR<br />
<strong>و</strong> جل<strong>و</strong>گيري از فعال شدن خ<strong>و</strong>د به خ<strong>و</strong>دي<br />
تخمك، تسريع ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين، افزايش كيفيت <strong>و</strong> كميت<br />
بلاست<strong>و</strong>سيست <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>لد نتاج زنده خ<strong>و</strong>اهد شد<br />
.(46،49،115،116)<br />
استفاده از اين تركيبات در ر<strong>و</strong>ند شبيهسازي م<strong>و</strong>ش، خ<strong>و</strong>ك <strong>و</strong><br />
ميم<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> رت به منظ<strong>و</strong>ر افزايش كاراييSCNT ت<strong>و</strong>صيه ميش<strong>و</strong>د<br />
.(49)<br />
1<br />
6-1-6- سديم ب<strong>و</strong>تيرات؛ (NaBu) : اين تركيب م<strong>و</strong>جب مهار<br />
داستيله شدن هيست<strong>و</strong>ن ميگردد <strong>و</strong> افز<strong>و</strong>دن اين تركيب به محيط<br />
كشت سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك سبب بهب<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>ند SCNR <strong>و</strong> افزايش<br />
مشخص كيفيت <strong>و</strong> كميت بلاست<strong>و</strong>سيستهاي شبيه سازي شده<br />
ميش<strong>و</strong>د<br />
.(104،108)<br />
تمامي تركيبات ف<strong>و</strong>ق با تغيير در الگ<strong>و</strong>ي تغييرات<br />
اپي ژنتيك سبب حذف شاخصهاي اپي ژنتيكي سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك <strong>و</strong> تغيير در الگ<strong>و</strong>ي بيان ژنها گرديده به گ<strong>و</strong>نهاي كه<br />
سل<strong>و</strong>ل تا حد امكان <strong>و</strong>يژگي همه ت<strong>و</strong>اني خ<strong>و</strong>د را باز يافته <strong>و</strong> بدين<br />
ترتيب قابليت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ان SCNR در ر<strong>و</strong>ند SCNT افزايش مييابد.<br />
7- هتر<strong>و</strong>پلاسمي ميت<strong>و</strong>كندريايي<br />
يكي از علل پايين ب<strong>و</strong>دن درصد م<strong>و</strong>فقيت <strong>و</strong> بازده ،SCNT<br />
هتر<strong>و</strong>پلاسمي ميت<strong>و</strong>كندريايي است. برخلاف لقاح طبيعي كه در<br />
<strong>آن</strong> DNA<br />
ميت<strong>و</strong>كندريايي اساساً منشأ مادري داشته <strong>و</strong><br />
ميت<strong>و</strong>كندريهاي اسپرم كاملاً تخريب ميش<strong>و</strong>ند، در ر<strong>و</strong>ند شبيه<br />
سازي ژنهاي ميت<strong>و</strong>كندريايي سل<strong>و</strong>ل دهنده با همان حجم بسيار<br />
پايين سيت<strong>و</strong>پلاسم <strong>و</strong>ارد ا<strong>و</strong><strong>و</strong>پلاسم شده، غشاء پلاسمايي<br />
ميت<strong>و</strong>كندريها طي <strong>و</strong>قايع سيت<strong>و</strong>پلاسمي شكسته شده <strong>و</strong> DNA<br />
ميت<strong>و</strong>كندريايي سل<strong>و</strong>ل دهنده با DNA<br />
مخل<strong>و</strong>ط ميگردد<br />
.(116)<br />
ميت<strong>و</strong>كندريايي تخمك<br />
در نتيجه جنين شبيهسازي شده دچار<br />
هتر<strong>و</strong>پلاسمي ميت<strong>و</strong>كندريايي مي ش<strong>و</strong>د. از اين ر<strong>و</strong> حي<strong>و</strong>ان<br />
شبيهسازي شده كاملاً از نظر ژنتيكي مشابه حي<strong>و</strong>ان دهنده<br />
سل<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>ماتيك نميباشد.<br />
از <strong>آن</strong>جائيكه ميت<strong>و</strong>كندريها داراي نقش بسيار مهمي در تأمين<br />
انرژي سل<strong>و</strong>ل، سيگنالينگ، برنامه ريزي زمان آپپت<strong>و</strong>زيس سل<strong>و</strong>ل<br />
<strong>و</strong> كنترل ر<strong>و</strong>ند تكاملي جنين <strong>و</strong> فت<strong>و</strong>س ميباشند، به نظر ميرسد<br />
هرگ<strong>و</strong>نه آشفتگي <strong>و</strong> ناهمگ<strong>و</strong>ني ميت<strong>و</strong>كندريايي سبب كاهش<br />
عملكرد ميت<strong>و</strong>كندريها، متاب<strong>و</strong>ليسم ناقص <strong>آن</strong>ها <strong>و</strong> كاهش مشخص<br />
بازده SCNT<br />
ميگردد<br />
.(117)<br />
البته اين بدان معنا نيست كه<br />
هتر<strong>و</strong>پلاسمي ميت<strong>و</strong>كندريايي علت اصلي پايين ب<strong>و</strong>دن بازده شبيه<br />
سازي است، چرا كه در گربة <strong>و</strong>حشي <strong>و</strong> اهلي آفريقايي كه به<br />
ط<strong>و</strong>ر طبيعي داراي هتر<strong>و</strong>پلاسمي ميت<strong>و</strong>كندريها ميباشند، رشد <strong>و</strong><br />
ت<strong>و</strong>ليدمثل طبيعي <strong>و</strong> بار<strong>و</strong>ري م<strong>و</strong>فق ديده ميش<strong>و</strong>د<br />
نتيجه گيري<br />
.(108)<br />
در مجم<strong>و</strong>ع انتظار مير<strong>و</strong>د با ارتقاء دانش فني <strong>و</strong> تئ<strong>و</strong>ري در<br />
تمامي ابعاد شبيه سازي از جمله به حداقل رساندن آسيبهاي<br />
فيزيكي به ساختار سايت<strong>و</strong>اسكلتال تخمك در زمان خارج سازي<br />
هسته، به حداكثر رسانيدن همزماني هسته سل<strong>و</strong>ل دهنده با<br />
سيت<strong>و</strong>پلاسم تخمك گيرنده، <strong>و</strong> نيز القاي كمي <strong>و</strong> كيفي تغييرات<br />
اپي ژنتيك در جهت ايجاد شرايط همه ت<strong>و</strong>اني در هسته سل<strong>و</strong>ل<br />
دهنده از طريق حذف <strong>و</strong>ضعيت اپي ژنتيك قبلي سل<strong>و</strong>ل<br />
س<strong>و</strong>ماتيك <strong>و</strong> اعمال تغييرات اپي ژنتيك جديد <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د شرايط<br />
،reprogramming بت<strong>و</strong>ان<br />
بازدهي ر<strong>و</strong>ند شبيه سازي را در جهت<br />
ت<strong>و</strong>ليد حي<strong>و</strong>انات با قابليت حياتي بالا <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ليد مثل م<strong>و</strong>ثر به<br />
حداكثر رسانيد. معال<strong>و</strong>صف هر گ<strong>و</strong>نه انحراف از الگ<strong>و</strong>ي طبيعي<br />
بيان ژنها ب<strong>و</strong>اسطه كاربرد تركيبات شيميايي در جنين مرحله<br />
قبل از لانه گزيني، مي ت<strong>و</strong>اند نتايج نامطل<strong>و</strong>بي را در مراحل<br />
تكاملي جنيني <strong>و</strong> حتي مراحل پس از ت<strong>و</strong>لد بدنبال داشته باشد.<br />
بديهي است با ارتقا كيفي اين فنا<strong>و</strong>ري، ساير عل<strong>و</strong>م <strong>و</strong><br />
فنا<strong>و</strong>ريهاي مرتبط از قبيل ت<strong>و</strong>ليد حي<strong>و</strong>انات تراريخته <strong>و</strong><br />
دسترسي به فرآ<strong>و</strong>ردههاي بي<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيك حاصله، ابقاي گ<strong>و</strong>نههاي<br />
جان<strong>و</strong>ري در معرض خطر انقراض <strong>و</strong> بعضاً امكان احياي<br />
گ<strong>و</strong>نههاي جان<strong>و</strong>ري منقرض شده <strong>و</strong> نهايتاً امكان انجام شبيه<br />
سازي بين گ<strong>و</strong>نهاي با اهداف عديده به<strong>و</strong>يژه در راستاي شبيه<br />
سازي درماني در انسان، به نح<strong>و</strong> شايستهاي متأثر خ<strong>و</strong>اهد شد.<br />
تشكر <strong>و</strong> قدرداني<br />
با تشكر از تمامي محققين عرصه زيست شناسي تك<strong>و</strong>يني <strong>و</strong><br />
شبيه سازي به دليل تلاشها <strong>و</strong> يافتههاي علمي ايشان <strong>و</strong><br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
1- Sodium Butyrate (NaC3H7COO)<br />
67<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
JRI شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
References<br />
1. Campbell K, McWhir J, Ritchie B, Wilmut I. Production<br />
of live lambs following nuclear transfer of cultured<br />
embryonic disc cells. Theriogenology. 1995;43<br />
(1):181.<br />
2. Wilmut I, Schnieke AE, McWhir J, Kind AJ, Campbell<br />
KH. Viable offspring derived from fetal and<br />
adult mammalian cells. Nature. 1997;385(6619):810-<br />
3.<br />
3. Beyhan Z, Iager AE, Cibelli JB. Interspecies nuclear<br />
transfer: implications for embryonic stem cell boilogy.<br />
Cell Stem Cell. 2007;1(5):502-12.<br />
4. Mastromonaco GF, Favetta LA, Smith LC, Filion F,<br />
King WA. The influence of nuclear content on developmental<br />
competence of gaur x cattle hybrid in vitro<br />
fertilized and somatic cell nuclear transfer embryos.<br />
Biol Reprod. 2007;76(3):514-23.<br />
5. Roh S, Yoon JT. Production of HanWoo (Bos taurus<br />
coreanae) fetuses following interbreed somatic cell<br />
nuclear transfer. J Vet Med Sci. 2001;63(9):945-8.<br />
6. Li Y, Dai Y, Du W, Zhao C, Wang L, Wang H, et al.<br />
In vitro development of yak (Bos grunniens) embryos<br />
generated by interspecies nuclear transfer. Anim<br />
Reprod Sci. 2007;101(1-2):45-59.<br />
7. Meirelles FV, Bordignon V, Watanabe Y, Watanabe<br />
M, Dayan A, Lôbo RB, et al. Complete replacement<br />
of the mitochondrial genotype in a Bos indicus calf<br />
reconstructed by nuclear transfer to a Bos taurus<br />
oocyte. Genetics. 2001;158(1):351-6.<br />
8. Loi P, Ptak G, Barboni B, Fulka J Jr, Cappai P, Clinton<br />
M. Genetic rescue of an endangered mammal by<br />
cross-species nuclear transfer using post-mortem<br />
somatic cells. Nat Biotechnol. 2001;19(10):962-4.<br />
9. Gómez MC, Pope CE, Giraldo A, Lyons LA, Harris<br />
RF, King AL, et al. Birth of African Wildcat cloned<br />
kittens born from domestic cats. Cloning Stem Cells.<br />
2004;6(3):247-58.<br />
10. Jang G, Kim MK, Lee BC. Current status and applications<br />
of somatic cell nuclear transfer in dogs.<br />
Theriogenology. 2010;74(8):1311-20.<br />
11. Oh HJ, Fibrianto YH, Kim MK, Jang G, Hossein<br />
MS, Kim HJ, et al. Effects of canine serum collected<br />
from dogs at different estrous cycle stages on in<br />
vitro nuclear maturation of canine oocytes. Zygote.<br />
2005;13(3):227-32.<br />
12. Bousquet D, Blondin P. Potential uses of cloning in<br />
breeding schemes: dairy cattle. Cloning Stem Cells.<br />
2004;6(2):190-7.<br />
قدرداني از زحمات تيم شبيه سازي پژ<strong>و</strong>هشكده فنا<strong>و</strong>ري جنين<br />
دام دانشگاه شهركرد.<br />
13. Ng SC, Chen N, Yip WY, Liow SL, Tong GQ, Martelli<br />
B, et al. The first cell cycle after transfer of<br />
somatic cell nuclei in a non-human primate. Development.<br />
2004;131(10):2475-84.<br />
14. Cho J, Bhuiyan MM, Shin S, Park E, Jang G, Kang<br />
S, et al. Development potential of transgenic somatic<br />
cell nuclear transfer embryos according to various<br />
factors of donor cell. J Vet Med Sci. 2004;66<br />
(12):1567-73.<br />
15. Tian XC, Kubota C, Enright B, Yang X. Cloning<br />
animals by somatic cell nuclear transfer--biological<br />
factors. Reprod Biol Endocrinol. 2003;1:98.<br />
16. Hodges CA, Stice SL. Generation of bovine transgenics<br />
using somatic cell nuclear transfer. Reprod<br />
Biol Endocrinol. 2003;1:81.<br />
17. Kim TM, Park TS, Shin SS, Han JY, Moon SY,<br />
Lim JM. An interclass nuclear transfer between<br />
fowl and mammal: in vitro development of chickento-cattle<br />
interclass embryos and the detection of<br />
chicken genetic complements. Fertil Steril. 2004;82<br />
(4):957-9.<br />
18. Verma PJ, Trounson AO. Nuclear Transfer Protocols,<br />
Cell Reprogramming and Transgenesis. Totowa:<br />
Humana Press; 2006. p. 169.<br />
19. Booth PJ, Viuff D, Tan S, Holm P, Greve T, Callesen<br />
H. Numerical chromosome errors in day 7<br />
somatic nuclear transfer bovine blastocysts. Biol<br />
Reprod. 2003;68(3):922-8.<br />
20. Spemann H. Embryonic development and induction.<br />
New York: Yale University Press; 1938. p. 401.<br />
21. Gao S, Chung YG, Williams JW, Riley J, Moley K,<br />
Latham KE. Somatic cell-like features of cloned<br />
mouse embryos prepared with cultured myoblast<br />
nuclei. Biol Reprod. 2003;69(1):48-56.<br />
22. Kühholzer B, Tao T, Machaty Z, Hawley RJ, Greenstein<br />
JL, Day BN, et al. Production of transgenic<br />
porcine blastocysts by nuclear transfer. Mol Reprod<br />
Dev. 2000;56(2):145-8.<br />
23. Kubota C, Yamakuchi H, Todoroki J, Mizoshita K,<br />
Tabara N, Barber M, et al. Six cloned calves produced<br />
from adult fibroblast cells after long-term<br />
culture. Proc Natl Acad Sci U S A. 2000;97(3):990-<br />
5.<br />
24. Reggio BC, James AN, Green HL, Gavin WG, Behboodi<br />
E, Echelard Y, et al. Cloned transgenic offspring<br />
resulting from somatic cell nuclear transfer in<br />
the goat: oocytes derived from both follicle-stimu-<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
68
JRI<br />
حيدري <strong>و</strong> ...<br />
lating hormone-stimulated and nonstimulated abattoir-derived<br />
ovaries. Biol Reprod. 2001;65(5):1528-<br />
33.<br />
25. Koo DB, Kang YK, Choi YH, Park JS, Kim HN,<br />
Oh KB, et al. Aberrant allocations of inner cell mass<br />
and trophectoderm cells in bovine nuclear transfer<br />
blastocysts. Biol Reprod. 2002;67(2):487-92.<br />
26. Hill JR, Winger QA, Long CR, Looney CR, Thompson<br />
JA, Westhusin ME. Development rates of male<br />
bovine nuclear transfer embryos derived from adult<br />
and fetal cells. Biol Reprod. 2000;62(5):1135-40.<br />
27. Mullins LJ, Wilmut I, Mullins JJ. Nuclear transfer<br />
in rodents. J Physiol. 2004;554(Pt 1):4-12.<br />
28. Mello MR, Caetano HV, Marques MG, Padilha MS,<br />
Garcia JF, Milazzotto MP, et al. Production of a<br />
cloned calf from a fetal fibroblast cell line. Braz J<br />
Med Biol Res. 2003;36(11):1485-9.<br />
29. Wells DN, Laible G, Tucker FC, Miller AL, Oliver<br />
JE, Xiang T, et al. Coordination between donor cell<br />
type and cell cycle stage improves nuclear cloning<br />
efficiency in cattle. Theriogenology. 2003;59(1):45-<br />
59.<br />
30. Stice SL, Strelchenko NS, Keefer CL, Matthews L.<br />
Pluripotent bovine embryonic cell lines direct embryonic<br />
development following nuclear transfer.<br />
Biol Reprod. 1996;54(1):100-10.<br />
31. Wells DN, Misica PM, Day TA, Tervit HR. Production<br />
of cloned lambs from an established embryonic<br />
cell line: a comparison between in vivo- and in vitro<br />
matured cytoplasts. Biol Reprod. 1997;57(2):385-<br />
93.<br />
32. Reggio BC. Production of transgenic goats by somatic<br />
cell nuclear transfer [dissertation]. [Louisiana]:<br />
The Louisiana State University and Agricultural<br />
and Mechanical College; 2002. 153 p.<br />
33. Smith LC, Wilmut I. Influence of nuclear and cytoplasmic<br />
activity on the development in vivo of<br />
sheep embryos after nuclear transplantation. Biol<br />
Reprod. 1989;40(5):1027-35.<br />
34. Cibelli JB, Stice SL, Golueke PJ, Kane JJ, Jerry J,<br />
Blackwell C, et al. Cloned transgenic calves produced<br />
from nonquiescent fetal fibroblasts. Science.<br />
1998;280(5367):1256-8.<br />
35. Heidari B, Shirazi A, Tajic P, Ahmadi E, Nazari H,<br />
Shams-Esfandabadi N, et al. Effect of donor cell<br />
age on development of ovine nuclear transfer embryos<br />
in vitro. Zygote. 2010;18(4):331-8.<br />
36. McCreath KJ, Howcroft J, Campbell KH, Colman<br />
A, Schnieke AE, Kind AJ. Production of gene-targeted<br />
sheep by nuclear transfer from cultured somatic<br />
cells. Nature. 2000;405(6790):1066-9.<br />
37. Zalokar M. Transplantation of nuclei into the polar<br />
plasm of Drosophila eggs. Dev Biol. 1973;32(1):<br />
189-93.<br />
38. Hosseini SM, Moulavi F, Foruzanfar M, Hajian M,<br />
Abedi P, Rezazade-Valojerdi M, et al. Effect of<br />
donor cell type and gender on the efficiency of in<br />
vitro sheep somatic cell cloning. Small Rumin Res.<br />
2008;78(1-3):162-8.<br />
39. Forsberg EJ, Strelchenko NS, Augenstein ML, Betthauser<br />
JM, Childs LA, Eilertsen KJ, et al. Production<br />
of cloned cattle from in vitro systems. Biol<br />
Reprod. 2002;67(1):327-33.<br />
40. Willadsen SM. The viability of early cleavage<br />
stages containing half the normal number of blastomeres<br />
in the sheep. J Reprod Fertil. 1980;59(2):357-<br />
62.<br />
41. Kato Y, Tani T, Sotomaru Y, Kurokawa K, Kato J,<br />
Doguchi H, et al. Eight calves cloned from somatic<br />
cells of a single adult. Science. 1998;282(5396):<br />
2095-8.<br />
42. Liu JL, Sung LY, Barber M, Yang X. Hypertonic<br />
medium treatment for localization of nuclear material<br />
in bovine metaphase II oocytes. Biol Reprod.<br />
2002;66(5):1342-9.<br />
43. Cheong HT, Ikeda K, Martinez Diaz MA, Katagiri<br />
S, Takahashi Y. Development of reconstituted pig<br />
embryos by nuclear transfer of cultured cumulus<br />
cells. Reprod Fertil Dev. 2000;12(1-2):15-20.<br />
44. Campbell KH, Fisher P, Chen WC, Choi I, Kelly<br />
RD, Lee JH, et al. Somatic cell nuclear transfer:<br />
Past, present and future perspectives. Theriogenology.<br />
2007;68 Suppl 1:S214-31.<br />
45. Wakayama T, Perry AC, Zuccotti M, Johnson KR,<br />
Yanagimachi R. Full-term development of mice<br />
from enucleated oocytes injected with cumulus cell<br />
nuclei. Nature. 1998;394(6691):369-74.<br />
46. Zhou Q, Jouneau A, Brochard V, Adenot P, Renard<br />
JP. Developmental potential of mouse embryos reconstructed<br />
from metaphase embryonic stem cell<br />
nuclei. Biol Reprod. 2001;65(2):412-9.<br />
47. Wells DN, Misica PM, Tervit HR. Production of<br />
cloned calves following nuclear transfer with cultured<br />
adult mural granulosa cells. Biol Reprod.<br />
1999;60(4):996-1005.<br />
48. Keefer CL, Keyston R, Lazaris A, Bhatia B, Begin<br />
I, Bilodeau AS, et al. Production of cloned goats<br />
after nuclear transfer using adult somatic cells. Biol<br />
Reprod. 2002;66(1):199-203.<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
69<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
JRI شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
49. Mitalipov SM, Zhou Q, Byrne JA, Ji WZ, Norgren<br />
RB, Wolf DP. Reprogramming following somatic<br />
cell nuclear transfer in primates is dependent upon<br />
nuclear remodeling. Hum Reprod. 2007;22(8):2232-<br />
42.<br />
50. Kato Y, Tani T, Tsunoda Y. Cloning of calves from<br />
various somatic cell types of male and female adult,<br />
newborn and fetal cows. J Reprod Fertil. 2000;120<br />
(2):231-7.<br />
51. Kasinathan P, Knott JG, Wang Z, Jerry DJ, Robl<br />
JM. Production of calves from G1 fibroblasts. Nat<br />
Biotechnol. 2001;19(12):1176-8.<br />
52. Ekholm SV, Reed SI. Regulation of G(1) cyclin-dependent<br />
kinases in the mammalian cell cycle. Curr<br />
Opin Cell Biol. 2000;12(6):676-84.<br />
53. Nishitani H, Lygerou Z. Control of DNA replication<br />
licensing in a cell cycle. Genes Cells. 2002;7(6):<br />
523-34.<br />
54. Tomii R, Kurome M, Wako N, Ochiai T, Matsunari<br />
H, Kano K, et al. Production of cloned pigs by<br />
nuclear transfer of preadipocytes following cell<br />
cycle synchronization by differentiation induction.<br />
J Reprod Dev. 2009;55(2):121-7.<br />
55. Campbell KH. Nuclear equivalence, nuclear transfer,<br />
and the cell cycle. Cloning. 1999;1(1):3-15.<br />
56. Daniel SM, Raipuria P, Sarkhel BC. Efficiency of<br />
cloned embryo production using different types of<br />
cell donor and electric fusion strengths in goats.<br />
Small Rumin Res. 2008;77(1):45-50.<br />
57. Gibbons J, Arat S, Rzucidlo J, Miyoshi K, Waltenburg<br />
R, Respess D, et al. Enhanced survivability of<br />
cloned calves derived from roscovitine-treated adult<br />
somatic cells. Biol Reprod. 2002;66(4):895-900.<br />
58. Yang X, Cheng T, Sung LY, Gao S, Shen H, Yu H,<br />
et al. Reply to “On the cloning of animals from terminally<br />
differentiated cells”. Nat. Genet. 2007;39<br />
(2):137-138.<br />
59. Kasinathan P, Knott JG, Wang Z, Jerry DJ, Robl<br />
JM. Production of calves from G1 fibroblasts. Nat<br />
Biotechnol. 2001;19(12):1176-8.<br />
60. Tatham BG, Dowsing AT, Trounson AO. Enucleation<br />
by centrifugation of in vitro-matured bovine<br />
oocytes for use in nuclear transfer. Biol Reprod.<br />
1995;53(5):1088-94.<br />
61. Markert CL, Petters RM. Manufactured hexaparental<br />
mice show that adults are derived from three<br />
embyronic cells. Science. 1978;202(4363):56-8.<br />
62. Chen N, Liow SL, Yip WY, Tan LG, Tong GQ, Ng<br />
SC. Early development of reconstructed embryos<br />
after somatic cell nuclear transfer in a non-human<br />
primate. Theriogenology. 2006;66(5):1300-6.<br />
63. Fluckiger AC, Marcy G, Marchand M, Négre D,<br />
Cosset FL, Mitalipov S, et al. Cell cycle features of<br />
primate embryonic stem cells. Stem Cells. 2006;24<br />
(3):547-56.<br />
64. Miranda Mdos S, Bressan FF, Zecchin KG, Vercesi<br />
AE, Mesquita LG, Merighe GK, et al. Serumstarved<br />
apoptotic fibroblasts reduce blastocyst production<br />
but enable development to term after SCNT<br />
in cattle. Cloning Stem Cells. 2009;11(4):565-73.<br />
65. Takeuchi T, Ergün B, Huang TH, Rosenwaks Z, Palermo<br />
GD. A reliable technique of nuclear transplantation<br />
for immature mammalian oocytes. Hum<br />
Reprod. 1999;14(5):1312-7.<br />
66. Shirazi A, Shams-Esfandabadi N, Ahmadi E, Heidari<br />
B. Effects of growth hormone on nuclear maturation<br />
of ovine oocytes and subsequent embryo development.<br />
Reprod Domest Anim. 2010;45(3):530-<br />
6.<br />
67. Willadsen SM. A method for culture of micromanipulated<br />
sheep embryos and its use to produce<br />
monozygotic twins. Nature. 1979;277(5694):298-<br />
300.<br />
68. Campbell KH, Alberio R. Reprogramming the<br />
genome: role of the cell cycle. Reprod Suppl. 2003;<br />
61:477-94.<br />
69. Ware CB, Barnes FL, Maiki-Laurila M, First NL.<br />
Age dependence of bovine oocyte activation. Gamete<br />
Res. 1989;22(3):265-75.<br />
70. Karja NW, Otoi T, Wongsrikeao P, Shimizu R, Murakami<br />
M, Agung B, et al. Effects of electric field<br />
strengths on fusion and in vitro development of domestic<br />
cat embryos derived by somatic cell nuclear<br />
transfer. Theriogenology. 2006;66(5):1237-42.<br />
71. Shirazi A, Bahiraee A, Ahmadi E, Nazari H, Heidari<br />
B, Borjian S. The effect of the duration of In<br />
Vitro Maturation (IVM) on parthenogenetic development<br />
of ovine oocytes. Avicenna J Med Biotechnol.<br />
2009;1(3):113-8.<br />
72. Rizos D, Burke L, Duffy P, Wade M, Mee JF, O'Farrell<br />
KJ, et al. Comparisons between nulliparous<br />
heifers and cows as oocyte donors for embryo production<br />
in vitro. Theriogenology. 2005;63(3):939-<br />
49.<br />
73. Mermillod P, Le Bourhis D, Lonergan P, Khatir H,<br />
Heyman Y. Assessment of cytoplasmic competence<br />
of prepubertal calf oocytes by use of nuclear transfer.<br />
Theriogenology. 1998;49(1):187.<br />
74. Dominko T, Mitalipova M, Haley B, Beyhan Z,<br />
Memili E, McKusick B, et al. Bovine oocyte cytoplasm<br />
supports development of embryos produced<br />
by nuclear transfer of somatic cell nuclei from vari-<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
70
JRI<br />
حيدري <strong>و</strong> ...<br />
ous mammalian species. Biol Reprod. 1999;60(6):<br />
1496-502.<br />
75. Tani T, Kato Y, Tsunoda Y. Direct exposure of<br />
chromosomes to nonactivated ovum cytoplasm is<br />
effective for bovine somatic cell nucleus reprogramming.<br />
Biol Reprod. 2001;64(1):324-30.<br />
76. Gurdon JB. Genetic reprogramming following nuclear<br />
transplantation in Amphibia. Semin Cell Dev<br />
Biol. 1999;10(3):239-43.<br />
77. Campbell KH, Loi P, Otaegui PJ, Wilmut I. Cell<br />
cycle co-ordination in embryo cloning by nuclear<br />
transfer. Rev Reprod. 1996;1(1):40-6.<br />
78. Hua S, Zhang Z, Zhang C, Zhang Y. An improved<br />
enucleation method of bovine somatic cell nuclear<br />
transfer. J Genet Genomics. 2007;34(6):491-6.<br />
79. Costa-Borges N, Paramio MT, Santaló J, Ibáñez E.<br />
Demecolcine- and nocodazole-induced enucleation<br />
in mouse and goat oocytes for the preparation of<br />
recipient cytoplasts in somatic cell nuclear transfer<br />
procedures. Theriogenology. 2011;75(3):527-41.<br />
80. George A, Shah RA, Sharma R, Palta P, Singla SK,<br />
Manik RS, et al. Activation of zona-free buffalo<br />
(Bubalus bubalis) oocytes by chemical or electrical<br />
stimulation, and subsequent parthenogenetic embryo<br />
development. Reprod Domest Anim. 2010. [Epub<br />
ahead of print]<br />
81. Mtango NR, Potireddy S, Latham KE. Oocyte quality<br />
and maternal control of development. Int Rev<br />
Cell Mol Biol. 2008;268:223-90.<br />
82. Samiec M. The Bcl-2 family proteins and calcium<br />
signaling in mammalian embryos generated by<br />
somatic cell cloning. Biotechnologia. 2010;1:66-81.<br />
83. Yong Z, Yuqiang L. Nuclear-cytoplasmic interacttion<br />
and development of goat embryos reconstructed<br />
by nuclear transplantation: production of goats<br />
by serially cloning embryos. Biol Reprod. 1998;58<br />
(1):266-9.<br />
84. Vignon X, Lebourhis D, Chesne P, Marchal J, Heyman<br />
Y, Renard JP. Development of bovine nuclear<br />
transfer embryos reconstituted with quiescent and<br />
proliferative skin fibroblasts. Theriogenology. 1999;<br />
51(1):216.<br />
85. Samiec M. Calcium signal transduction in reconstructed<br />
oocytes and somatic cell nuclear transfer<br />
embryos of mammals in the conditions of artificial<br />
activation. Biotechnologia. 2010;1:46-65.<br />
86. Schnieke AE, Kind AJ, Ritchie WA, Mycock K,<br />
Scott AR, Ritchie M, et al. Human factor IX transgenic<br />
sheep produced by transfer of nuclei from<br />
transfected fetal fibroblasts. Science. 1997;278<br />
(5346):2130-3.<br />
87. Shirazi A, Ostad-Hosseini S, Ahmadi E, Heidari B,<br />
Shams-Esfandabadi N. In vitro developmental competence<br />
of ICSI-derived activated ovine embryos.<br />
Theriogenology. 2009;71(2):342-8.<br />
88. Betthauser J, Forsberg E, Augenstein M, Childs L,<br />
Eilertsen K, Enos J, et al. Production of cloned pigs<br />
from in vitro systems. Nat Biotechnol. 2000;18(10):<br />
1055-9.<br />
89. Lan GC, Chang ZL, Luo MJ, Jiang YL, Han D, Wu<br />
YG, et al. Production of cloned goats by nuclear<br />
transfer of cumulus cells and long-term cultured<br />
fetal fibroblast cells into abattoir-derived oocytes.<br />
Mol Reprod Dev. 2006;73(7):834-40.<br />
90. Galli C, Lagutina I, Crotti G, Colleoni S, Turini P,<br />
Ponderato N, et al. Pregnancy: a cloned horse born<br />
to its dam twin. Nature. 2003;424(6949):635.<br />
91. Woods GL, White KL, Vanderwall DK, Li GP, Aston<br />
KI, Bunch TD, et al. A mule cloned from fetal<br />
cells by nuclear transfer. Science. 2003;301(5636):<br />
1063.<br />
92. Lee BC, Kim MK, Jang G, Oh HJ, Yuda F, Kim HJ,<br />
et al. Dogs cloned from adult somatic cells. Nature.<br />
2005;436(7051):641.<br />
93. Bhak JS, Lee SL, Ock SA, Mohana Kumar B, Choe<br />
SY, Rho GJ. Developmental rate and ploidy of embryos<br />
produced by nuclear transfer with different<br />
activation treatments in cattle. Anim Reprod Sci.<br />
2006;92(1-2):37-49.<br />
94. Malcuit C, Fissore RA. Activation of somatic cell<br />
nuclear transfer embryos. In: Sutovsky P, editor.<br />
Somatic cell nuclear transfer. USA: Landes Bioscience<br />
and Springer Science+Business Media, ILC;<br />
2007. p. 123.<br />
95. Gaynor P, Wells DN, Oback B. Couplet alignment<br />
and improved electrofusion by dielectrophoresis for<br />
a zona-free high-throughput cloned embryo production<br />
system. Med Biol Eng Comput. 2005;43(1):<br />
150-4.<br />
96. Tsunoda Y, Yasui T, Shioda Y, Nakamura K, Uchida<br />
T, Sugie T. Full-term development of mouse<br />
blastomere nuclei transplanted into enucleated twocell<br />
embryos. J Exp Zool. 1987;242(2):147-51.<br />
97. Gao S, McGarry M, Ferrier T, Pallante B, Priddle<br />
H, Gasparrini B, et al. Effect of cell confluence on<br />
production of cloned mice using an inbred embryonic<br />
stem cell line. Biol Reprod. 2003;68(2):595-<br />
603.<br />
98. Gao S, Czirr E, Chung YG, Han Z, Latham KE.<br />
Genetic variation in oocyte phenotype revealed<br />
through parthenogenesis and cloning: correlation<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
71<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390
JRI شبيه سازي <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل م<strong>و</strong>ثر بر <strong>آن</strong><br />
with differences in pronuclear epigenetic modification.<br />
Biol Reprod. 2004;70(4):1162-70.<br />
99. Vignon X, Chesné P, LeBourhis D, Heyman Y,<br />
Renard JP. Developmental potential of bovine embryos<br />
reconstructed with somatic nuclei from cultured<br />
skin and muscle fetal cells. Theriogenology.1998;41(1):392-5.<br />
100. Cuthbertson KS, Whittingham DG, Cobbold PH.<br />
Free Ca2+ increases in exponential phases during<br />
mouse oocyte activation. Nature. 1981;294(5843):<br />
754-7.<br />
101. Katayama M, Zhong Z, Lai L, Sutovsky P, Prather<br />
RS, Schatten H. Mitochondrial distribution and<br />
microtubule organization in fertilized and cloned<br />
porcine embryos: implications for developmental<br />
potential. Dev Biol. 2006;299(1):206-20.<br />
102. De Sousa PA, Dobrinsky JR, Zhu J, Archibald<br />
AL, Ainslie A, Bosma W, et al. Somatic cell nuclear<br />
transfer in the pig: control of pronuclear formation<br />
and integration with improved methods for<br />
activation and maintenance of pregnancy. Biol<br />
Reprod. 2002;66(3):642-50.<br />
103. Heidari B, Shirazi A, Ahmadi E, Nazari H, Shams<br />
Esfandabadi. The effect of strength of DC pulse<br />
on fusion and development of reconstructed ovine<br />
oocytes. In: Sirivaidyapong S, Wongtavatchai J,<br />
editors. Proceedings of the 13th Associations of<br />
Institutions for Tropical Veterinary Medicine (AIT<br />
VM) conference 2010; 2010 Aug 23-26; Bangkok.<br />
Thailand: Chulalongkorn University; 2010. p. 139.<br />
104. Im GS, Seo JS, Hwang IS, Kim DH, Kim SW,<br />
Yang BC, et al. Development and apoptosis of<br />
pre-implantation porcine nuclear transfer embryos<br />
activated with different combination of chemicals.<br />
Mol Reprod Dev. 2006;73(9):1094-101.<br />
105. Wells DN, Misica PM, Tervit HR, Vivanco WH.<br />
Adult somatic cell nuclear transfer is used to<br />
preserve the last surviving cow of the Enderby<br />
Island cattle breed. Reprod Fertil Dev. 1998;10(4):<br />
369-78.<br />
106. Peura TT, Kleemann DO, Rudiger SR, Nattrass<br />
GS, McLaughlan CJ, Walker SK. Effect of nutriation<br />
of oocyte donor on the outcomes of somatic<br />
cell nuclear transfer in the sheep. Biol Reprod.<br />
2003;68(1):45-50.<br />
107. Aston KI, Li GP, Hicks BA, Sessions BR, Pate BJ,<br />
Hammon D, et al. Effect of the time interval between<br />
fusion and activation on nuclear state and<br />
development in vitro and in vivo of bovine somatic<br />
cell nuclear transfer embryos. Reproduction.<br />
2006;131(1):45-51.<br />
108. Lee HS, Yu XF, Bang JI, Cho SJ, Deb GK, Kim<br />
BW, et al. Enhanced histone acetylation in somatic<br />
cells induced by a histone deacetylase inhibitor<br />
improved inter-generic cloned leopard cat blastocysts.<br />
Theriogenology. 2010;74(8):1439-49.<br />
109. Wrenzycki C, Wells D, Herrmann D, Miller A,<br />
Oliver J, Tervit R, et al. Nuclear transfer protocol<br />
affects messenger RNA expression patterns in<br />
cloned bovine blastocysts. Biol Reprod. 2001;65<br />
(1):309-17.<br />
110. Yan ZH, Zhou YY, Fu J, Jiao F, Zhao LW, Guan<br />
PF, et al. Donor-host mitochondrial compatibility<br />
improves efficiency of bovine somatic cell nuclear<br />
transfer. BMC Dev Biol. 2010;10:31.<br />
111. Li X, Kato Y, Tsuji Y, Tsunoda Y. The effects of<br />
trichostatin A on mRNA expression of chromatin<br />
structure-, DNA methylation-, and developmentrelated<br />
genes in cloned mouse blastocysts. Cloning<br />
Stem Cells. 2008;10(1):133-42.<br />
112. Wang F, Kou Z, Zhang Y, Gao S. Dynamic reprogramming<br />
of histone acetylation and methylation<br />
in the first cell cycle of cloned mouse embryos.<br />
Biol Reprod. 2007;77(6):1007-16.<br />
113. Bui HT, Wakayama S, Kishigami S, Park KK,<br />
Kim JH, Thuan NV, et al. Effect of trichostatin A<br />
on chromatin remodeling, histone modifications,<br />
DNA replication, and transcriptional activity in<br />
cloned mouse embryos. Biol Reprod. 2010;83(3):<br />
454-63.<br />
114. Khan SN, Khan AU. Role of histone acetylation in<br />
cell physiology and diseases: An update. Clin<br />
Chim Acta. 2010;411(19-20):1401-11.<br />
115. Gao S, Han Z, Kihara M, Adashi E, Latham KE.<br />
Protease inhibitor MG132 in cloning: no end to<br />
the nightmare. Trends Biotechnol. 2005;23(2):66-<br />
8.<br />
116. Do JT, Lee JW, Lee BY, Kim SB, Ryoo ZY, Lee<br />
HT, et al. Fate of donor mitochondrial DNA in<br />
cloned bovine embryos produced by microinjecttion<br />
of cumulus cells. Biol Reprod. 2002;67(2):<br />
555-60.<br />
117. Hiendleder S, Zakhartchenko V, Wolf E. Mitochondria<br />
and the success of somatic cell nuclear<br />
transfer cloning: from nuclear-mitochondrial interactions<br />
to mitochondrial complementation and<br />
mitochondrial DNA recombination. Reprod Fertil<br />
Dev. 2005;17(1-2):69-83.<br />
Downloaded from http://www.jri.ir<br />
فصلنامه بار<strong>و</strong>ري <strong>و</strong> نابار<strong>و</strong>ري/ بهار 1390<br />
72