Ara Pjan tal-5 Sena - Schoolnet.gov.mt

Ara Pjan tal-5 Sena - Schoolnet.gov.mt Ara Pjan tal-5 Sena - Schoolnet.gov.mt

primarysocialstudies.skola.edu.mt
from primarysocialstudies.skola.edu.mt More from this publisher
27.03.2015 Views

Pjan ta’ Ħidma Studji Soċjali għall-5 Sena A: Guidelines STUDJI SOĊJALI GĦALL-ĦAMES SENA PRIMARJA Dan id-dokument: 1. inħadem minn Tony Pace, Uffiċjal Edukattiv Primarja 2. inħadem fuq stedina tal-Kulleġġ San Benedittu li xtaq jikkoordina aħjar l-eżamijiet ta’ Nofs is-Sena 3. ġie immodifikat wara li diversi għalliema tal-Ħames Sena Primarja taw ir-reazzjonijiet tagħhom JEKK JOGĦĠBOK INNOTA LI DAN ID-DOKUMENT MHUWIEX POLICY UFFIĊJALI TAD- DCMeL jew l-EDUCATION ASSESSMENT UNIT IMMA QIEGĦED JITPOĠĠA GĦAD- DISPOŻIZZJONI TAL-KULLEĠĠI KOLLHA LI JITĦAJRU JAGĦMLU UŻU MINNU. Code: U: Ambjent Uman; Ġ: Ambjent Ġeografiku; S: Ambjent Storiku Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu jiġu mgħallma sal-Eżami ta’ Nofs is-Sena tal-Primarja Frar 2011 Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu jiġu mgħallma sal-Eżami Annwali tal- Primarja Ġunju 2011 AMBJENT UMAN U 5.1.1 It-tfal isaħħu l-ħila li jaħdmu fi grupp ” U 5.1.2 Rwoli tagħna fil-gruppi ” U 5.1.3 Rwol tagħna hu marbut ma’ rwoli ta’ oħrajn fil-lokalità, fil-pajjiż, fid-dinja ” U 5.2.1 Juru attitudni u mġiba ta’ rispett u solidarjetà: il-bażi tal-komunikazzjoni ” U 5.2.2 elementi kulturali li jsaħħu l-komunikazzjoni bejn in-nies tal-lokalità tagħhom u fil-pajjiż ” U 5.2.3 Jagħrfu l-elementi komuni bejn Malta u l- Ewropa ” U 5.2.4 Jibdew jifhmu aktar l-opportunitajiet ta’ komunikazzjoni bejn Malta u l-pajjiżi l-oħra tal- ” Unjoni Ewropea //////////////////////////////// U 5.3.1 It-tfal jagħrfu u jifhmu l-modi differenti ta’ mġiba fil-grupp //////////////////////////////// U 5.3.2 Jifhmu kif din l-imġiba tagħmel l- ambjent soċjali; jifhmu aħjar xi tfisser ilfrażi ‘ambjent soċjali’ //////////////////////////////// U 5.3.3 Jaraw ir-rabta bejn l-ambjent naturali u l-ambjent uman/soċjali //////////////////////////////// U 5.3.4 Isiru konxji tal-interess tal-Unjoni Ewropea fl-ambjent fil-pajjiżi membri AMBJENT ĠEOGRAFIKU Ġ 5.1.1 It-Temp fi staġuni differenti f’Malta ” Ġ 5.1.2 Tqabbil u differenzi bejn il-klima tal-Gżejjer Maltin u naħa oħra fil-Mediterran bi klima differenti ” Ġ 5.1.3 klima deżert kiesaħ u deżert sħun ” Paġna 1 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010

<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

A: Guidelines STUDJI SOĊJALI GĦALL-ĦAMES SENA PRIMARJA<br />

Dan id-dokument:<br />

1. inħadem minn Tony Pace, Uffiċjal Edukattiv Primarja<br />

2. inħadem fuq stedina <strong>tal</strong>-Kulleġġ San Benedittu li xtaq jikkoordina aħjar l-eżamijiet ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong><br />

3. ġie immodifikat wara li diversi għalliema <strong>tal</strong>-Ħames <strong>Sena</strong> Primarja taw ir-reazzjonijiet tagħhom<br />

JEKK JOGĦĠBOK INNOTA LI DAN ID-DOKUMENT MHUWIEX POLICY UFFIĊJALI TAD-<br />

DCMeL jew l-EDUCATION ASSESSMENT UNIT IMMA QIEGĦED JITPOĠĠA GĦAD-<br />

DISPOŻIZZJONI TAL-KULLEĠĠI KOLLHA LI JITĦAJRU JAGĦMLU UŻU MINNU.<br />

Code:<br />

U: Ambjent Uman; Ġ: Ambjent Ġeografiku; S: Ambjent Storiku<br />

Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu jiġu<br />

mgħallma sal-Eżami ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong> <strong>tal</strong>-Primarja<br />

Frar 2011<br />

Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu<br />

jiġu mgħallma sal-Eżami Annwali <strong>tal</strong>-<br />

Primarja Ġunju 2011<br />

AMBJENT UMAN<br />

U 5.1.1 It-tfal isaħħu l-ħila li jaħdmu fi grupp ”<br />

U 5.1.2 Rwoli tagħna fil-gruppi ”<br />

U 5.1.3 Rwol tagħna hu marbut ma’ rwoli ta’ oħrajn<br />

fil-lokalità, fil-pajjiż, fid-dinja<br />

”<br />

U 5.2.1 Juru attitudni u mġiba ta’ rispett u<br />

solidarjetà: il-bażi <strong>tal</strong>-komunikazzjoni<br />

”<br />

U 5.2.2 elementi kulturali li jsaħħu l-komunikazzjoni<br />

bejn in-nies <strong>tal</strong>-lokalità tagħhom u fil-pajjiż<br />

”<br />

U 5.2.3 Jagħrfu l-elementi komuni bejn Malta u l-<br />

Ewropa<br />

”<br />

U 5.2.4 Jibdew jifhmu aktar l-opportunitajiet ta’<br />

komunikazzjoni bejn Malta u l-pajjiżi l-oħra <strong>tal</strong>-<br />

”<br />

Unjoni Ewropea<br />

//////////////////////////////// U 5.3.1 It-tfal jagħrfu u jifhmu l-modi<br />

differenti ta’ mġiba fil-grupp<br />

//////////////////////////////// U 5.3.2 Jifhmu kif din l-imġiba tagħmel l-<br />

ambjent soċjali; jifhmu aħjar xi tfisser ilfrażi<br />

‘ambjent soċjali’<br />

//////////////////////////////// U 5.3.3 Jaraw ir-rabta bejn l-ambjent<br />

naturali u l-ambjent uman/soċjali<br />

//////////////////////////////// U 5.3.4 Isiru konxji <strong>tal</strong>-interess <strong>tal</strong>-Unjoni<br />

Ewropea fl-ambjent fil-pajjiżi membri<br />

AMBJENT ĠEOGRAFIKU<br />

Ġ 5.1.1 It-Temp fi staġuni differenti f’Malta ”<br />

Ġ 5.1.2 Tqabbil u differenzi bejn il-klima <strong>tal</strong>-Gżejjer<br />

Maltin u naħa oħra fil-Mediterran bi klima differenti<br />

”<br />

Ġ 5.1.3 klima deżert kiesaħ u deżert sħun ”<br />

Paġna 1 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

Ġ 5.2.1 L-effetti tat-temp estrem fuq il-pajsaġġ eż.<br />

nixfa u għargħar<br />

Ġ 5.2.2 L-effetti <strong>tal</strong>-ilma <strong>tal</strong>-wied (il-ħamla) fuq ilpaesaġġ<br />

Malti<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.2.3 X’ikunu terremoti?<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.2.4 Effetti tat-terremoti fuq il-paesaġġ<br />

naturali u uman<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.3.1 Is-Sajd: Il-ħajja tas-Sajjied; sajd<br />

għal-lampuki<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.3.2 L-Akwakultura<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.3.3 It-Turiżmu: tipi ta’ xogħol<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.3.4 It-Turiżmu: għalfejn jiġu t-turisti<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.4.1 It-tniġġis <strong>tal</strong>-baħar minn vapuri u<br />

mid-drenaġġ<br />

//////////////////////////////// Ġ 5.4.2 Is-sehem tagħna biex inħarsu t-<br />

turiżmu<br />

AMBJENT STORIKU<br />

S 5.1.1 Tagħrif dwar il-qalba antika tar-raħal ”<br />

S 5.1.2 Kif ir-raħal żviluppa matul iż-żmien ”<br />

S 5.1.3 Jifhmu li, minkejja li r-raħal tbiddel matul iżżmien,<br />

il-karatteristiċi prinċipali baqgħu l-istess<br />

”<br />

S 5.1.4 Żjara postijiet storiċi importanti fir-raħal ”<br />

S 5.2.1 Ikollhom tagħrif dwar l-ibliet il-qodma Maltin<br />

(l-Imdina, il-Birgu u ċ-Ċittadella f’Għawdex); tagħrif<br />

”<br />

fuq il-postijiet ta' importanza storika li jinsabu f'dawn<br />

l-ibliet.<br />

S 5.2.2 il-pożizzjoni strateġika tagħhom fil-passat u<br />

l-importanza tagħhom matul iż-żmien<br />

S 5.2.3 Jifhmu dak li tbiddel u dak li baqa’ l-istess<br />

f'dawn il-bliet<br />

S 5.2.4 esperjenza personali ta' xi waħda minn dawn l-<br />

ibliet u jippruvaw jimmaġinaw kif setgħet kienet ilħajja<br />

<strong>tal</strong>-individwi f'dak iż-żmien<br />

/////////////////////////////////// S 5.3 Żmien il-fewdaliżmu; rvell kontra<br />

Monroy<br />

/////////////////////////////////// S 5.4 L-iżvilupp <strong>tal</strong>-logħob Olimpiku minn<br />

Żmien il-Griegi sa llum<br />

”<br />

”<br />

”<br />

”<br />

”<br />

Paġna 2 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

B: Żvilupp <strong>tal</strong>-Miri ta’ Tagħlim<br />

Code:<br />

Websajt:<br />

Assessjar:<br />

PPT:<br />

U: Ambjent Uman; Ġ: Ambjent Ġeografiku; S: Ambjent Storiku<br />

http://schoolnet.<strong>gov</strong>.<strong>mt</strong>/socialstudies<br />

żomm is-sezzjoni KUN AF fil-websajt bħala l-bażi għall-assessjar; is-sezzjoni TAĦRIĠ<br />

u s-sezzjoni RIŻORSI ma għandhomx jintużaw b’mod indiskriminat għall-assessjar.<br />

tirreferi għall-preżentazzjonijiet powerpoint li jinsabu miġbura fuq CD<br />

‘Studji Soċjali Ħames <strong>Sena</strong> Primarja’ ippubblikata mill-Kulleġġ Maria Regina 2010<br />

AMBJENT ĠEOGRAFIKU<br />

Miri Topik Il-proċess / noti bażiċi Riżorsi ekstra<br />

Ġ 5.1<br />

Ġ<br />

5.1.1<br />

Ġ<br />

5.1.2<br />

Ġ<br />

5.1.3<br />

Ġ 5.2<br />

Ġ<br />

5.2.1<br />

Ġ<br />

5.2.2<br />

Ġ<br />

5.2.3<br />

Ġ<br />

5.2.4<br />

It-Temp u l-Klima<br />

It-Temp fi staġuni<br />

differenti f’Malta<br />

Tqabbil u differenzi<br />

bejn il-klima <strong>tal</strong>-<br />

Gżejjer Maltin u naħa<br />

oħra fil-Mediterran bi<br />

klima differenti<br />

Il-klima tad-deżert<br />

kiesaħ<br />

u tad-deżert sħun<br />

Insegwu r-rapporti tat-temp fuq it-TV.<br />

Inqabblu l-istaġuni bejniethom f’Malta<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Ngħallmu lit-tfal id-differenzi bejn staġun<br />

f’Malta u l-istess staġun f’naħa oħra <strong>tal</strong>-<br />

Mediterran eż. madwar Milan<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

X’inhu deżert sħun u deżert kiesaħ<br />

(Tundra). Eżempji konkreti tat-temperaturi<br />

u tip ta’ maltemp li jagħmel<br />

f’dawn l-inħawi.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Il-Paesaġġ u l-Proċessi Fiżiċi<br />

L-effetti tat-temp Nikkonċentraw fuq temp estrem fejn issir<br />

estrem fuq il-pajsaġġ ħsara kbira, kemm lill-ambjent naturali u<br />

eż. nixfa u għargħar kemm lil dak uman.<br />

L-effetti <strong>tal</strong>-ilma <strong>tal</strong>wied<br />

(il-ħamla) fuq ilpaesaġġ<br />

Malti<br />

5.2.3 X’ikunu<br />

terremoti?<br />

5.2.4 Effetti tatterremoti<br />

fuq ilpaesaġġ<br />

naturali u<br />

uman<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Eżempji ħfief ta’ x’ikun dan il-periklu u<br />

x’jista’ jsir biex ikun evitat.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Insemmu l-intensità, iżda m’hemmx<br />

għalfejn nidħlu fuq strumenti u skali ta’<br />

kejl.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Ħsarat li terremot jikkawża fuq il-paesaġġ<br />

naturali (valangi, telfien ta’ sorsi naturali<br />

bħal spieri, bidliet fil-forom <strong>tal</strong>-paesaġġ li<br />

jista’ ma jibqax aċċessibbli).<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

PPT:<br />

It-Temp fi Staġuni<br />

Differenti fil-Gżejjer<br />

Maltin -Primarja Attard<br />

PPTs:<br />

Il-Klima f'Deżert<br />

Kiesaħ u Deżert Sħun –<br />

(a) Preżentazzjoni A -<br />

Primarja Għaxaq<br />

(b) Preżentazzjoni B -<br />

Primarja Kirkop<br />

PPT:<br />

Effetti tat-Temp Estrem<br />

fuq il-Paesaġġ –<br />

Primarja B Mosta<br />

It-Terremoti - Kulleġġ<br />

Maria Regina Primarja<br />

Mellieħa<br />

Paġna 3 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

Ġ 5.3 L-Użu <strong>tal</strong>-Art u <strong>tal</strong>-Baħar – Riżorsi u Tibdil<br />

Ġ<br />

5.3.1<br />

Ġ<br />

5.3.2<br />

Is-Sajd: Il-ħajja tas-<br />

Sajjied u s-sajd għallampuki<br />

Il-ħajja tas-sajjied, marbuta ma’ ħinijiet<br />

flessibbli, ikkundizzjonati ħafna mill-elementi<br />

naturali, l-aktar ma’ staġuni <strong>tal</strong>-ħut u<br />

fenomeni marbuta mat-temp;<br />

sajjieda part-time u numru inqas ta’ sajjieda<br />

full-time.<br />

Is-sajd għal-lampuki - il-metodi tar-rixa u taċċimi.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

L-Akwakultura Vantaġġi ta’ dan il-metodu fuq il-metodi l-<br />

oħra tas-sajd tradizzjonali.<br />

Eżempju wieħed ta’ Ċentru <strong>tal</strong>-Akwakultura<br />

f’Malta: ix-xogħol ewlieni li jsir fih.<br />

Eżempju wieħed ta’ ħuta mrobbija b’dan ilmetodu:<br />

l-awrata<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

AMBJENT UMAN<br />

U 5.1. JIEN U L-OĦRAJN<br />

U<br />

5.1.1<br />

It-tfal isaħħu l-ħila li<br />

jaħdmu fi grupp<br />

Niżviluppaw il-ħila li naħdmu fi grupp;<br />

Imġiba pożittiva u negattiva <strong>tal</strong>-membri <strong>tal</strong>grupp;<br />

Nevitaw li nweġġgħu s-sentimenti <strong>tal</strong>-oħrajn;<br />

Norganizzaw attività żgħira bħala grupp, li<br />

jista’ jkollha impatt soċjali fl-iskola jew filkomunità,<br />

eż. żjara fid-Dar tat-Tfal/Dar <strong>tal</strong>-<br />

Anzjani.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

U nagħrfu li għandna xi attivitajiet li nistgħu nagħmlu bħala grupp<br />

5.1.2<br />

U<br />

5.1.3<br />

U 5.2<br />

U<br />

5.2.1<br />

rwol fil-grupp<br />

nagħrfu li r-rwol<br />

tagħhna hu marbut<br />

ma’ rwoli ta’ oħrajn<br />

fil-lokalità, fil-pajjiż,<br />

fid-dinja<br />

KOMUNIKAZZJONI<br />

Juru attitudni u<br />

mġiba ta’ rispett u<br />

solidarjetà: il-bażi <strong>tal</strong>komunikazzjoni<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Dak li nagħmlu jaffettwa ’l-oħrajn, ukoll jekk<br />

joqogħdu ’l bogħod minna jew saħansitra<br />

f’pajjiż ieħor eż. l-indafa fl-ambjent, imġiba<br />

ta’ ħbiberija u paċi, l-għajnuna li nagħtu, ittagħlim,<br />

l-aktar dak permezz ta’ l-informatika<br />

u l-bejgħ u x-xiri ta’ oġġetti.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

• Il-komunikazzjoni u l-għaqda ta’ bejnietna<br />

jissaħħu meta nkunu nafu nuru rispett,<br />

inkunu responsabbli <strong>tal</strong>-imġiba tagħna u<br />

nuru solidarjetà mal-oħrajn;<br />

• L-Emozzjonijiet<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

PPT:<br />

Is-Sajd –<br />

(a) Preżentazzjoni A –<br />

Primarja Fgura)<br />

(b) Preżentazzjoni B –<br />

Primarja B Mosta)<br />

(c) Preżentazzjoni Ċ –<br />

Primarja Rabat<br />

PPT:<br />

L-Akwakultura:<br />

(a) Preżentazzjoni A –<br />

Primarja Pembroke<br />

(b) Preżentazzjoni B –<br />

Primarja Naxxar<br />

PPT:<br />

Naħdmu fi Gruppi –<br />

Primarja B Mosta<br />

PPT:<br />

Il-Bażi <strong>tal</strong>-<br />

Komunikazzjoni -<br />

mġiba, rispett u<br />

solidarjetà; Primarja<br />

Safi<br />

Paġna 4 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

U<br />

5.2.2<br />

U<br />

5.2.3<br />

U<br />

5.2.4<br />

elementi kulturali li<br />

jsaħħu l-<br />

komunikazzjoni<br />

bejn in-nies <strong>tal</strong>lokalità<br />

tagħhom u filpajjiż<br />

Jagħrfu l-elementi<br />

komuni bejn Malta u<br />

l-Ewropa<br />

5.2.4 Jibdew jifhmu<br />

aktar opportunitajiet<br />

ta’ komunikazzjoni<br />

bejn Malta u l-pajjiżi<br />

l-oħra <strong>tal</strong>-Unjoni<br />

Ewropea<br />

S 5.1 Il-Belt jew Raħal Fejn Noqgħod<br />

S<br />

5.1.1<br />

S<br />

5.1.2<br />

S<br />

5.1.3<br />

Ikollhom tagħrif dwar<br />

il-qalba antika tarraħal<br />

Jifhmu kif ir-raħal<br />

żviluppa matul iżżmien<br />

Jifhmu li, minkejja li<br />

r-raħal tbiddel matul<br />

iż-żmien, ilkaratteristiċi<br />

prinċipali baqgħu l-<br />

istess<br />

• l-aspett ta’ komunikazzjoni fil-Lingwa<br />

• il-Lingwa hija l-karatteristika ewlenija <strong>tal</strong>identità<br />

ta’ Poplu u Nazzjon,<br />

• l-użu <strong>tal</strong>-Lingwa fil-kitba u l-mass media,ittraduzzjonijiet<br />

minn Lingwi oħra,<br />

• il-Lingwa bħala mezz ta’ komunikazzjoni<br />

bejn popli u kulturi Ewropej, Mediterranji, u<br />

f’pajjiżi oħra tad-dinja.<br />

• Iwieġbu mistoqsijiet, verbalment u bil-kitba,<br />

dwar il-Lingwa Maltija, l-Innu u l-Bandiera<br />

Nazzjonali, it-tradizzjonijiet Maltin, ilfamilja<br />

f’Malta, ix-xogħol <strong>tal</strong>-ħaddiema<br />

Maltin u t-teknoloġija <strong>tal</strong>-informatika.<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

• Isemmu r-rispett tad-drittijiet umani, ilħidma<br />

favur il-paċi, id-demokrazija<br />

parlamentari, il-Qorti <strong>tal</strong>-Ġustizzja, ir-rispett<br />

ta’ twemmin reliġjuż u politiku differenti;<br />

• jiktbu xi paragrafi qosra dwar temi komuni:<br />

id-drittijiet tat-tfal u l-ħidma favur il-paċi .<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

Il-programmi edukattivi li jaqgħu taħt<br />

‘Socrates’ jistgħu jissemmew f’dawk ilkażijiet<br />

fejn hemm skejjel li qegħdin<br />

jipparteċipaw.<br />

ikunu kapaċi jidentifikaw fejn qiegħda l-qalba<br />

antika tar-raħal, liema bini jinsab hemmhekk<br />

u x'użu jsir minn din il-parti tar-raħal filġurnata<br />

ta' llum.<br />

Jifhmu xi żvilupp sar matul iż-żmien u għala<br />

kien meħtieġ dan it-tibdil.<br />

Jifhmu li, minkejja t-tibdil kollu li sar, ftit li<br />

xejn tbiddel fil-karatteristiċi tiegħu prinċipali<br />

u s-sura li kellha qabel il-qalba tar-raħal<br />

għadek tista’ taraha sal-lum<br />

Referenza: Id-Denfil 5<br />

paġna 51<br />

PPT: Ir-Raħal jew<br />

Belt fejn Noqgħod -<br />

Preżentazzjoni A -<br />

Primarja B Mosta<br />

PPT: Ir-Raħal jew<br />

Belt fejn Noqgħod -<br />

Preżentazzjoni B -<br />

Primarja B Mosta<br />

Paġna 5 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

S<br />

5.1.4<br />

Iżuru l-postijiet<br />

storiċi importanti firraħal<br />

S 5.2 L-Ibliet il-Qodma Maltin<br />

S<br />

5.2.1<br />

S<br />

5.2.2<br />

S<br />

5.2.3<br />

Ikollhom tagħrif dwar<br />

l-ibliet il-qodma<br />

Maltin (l-Imdina, il-<br />

Birgu u ċ-Ċittadella<br />

f’Għawdex)<br />

Ikunu jafu fuq ilpostijiet<br />

ta'<br />

importanza storika li<br />

jinsabu f'dawn l-<br />

ibliet.<br />

il-pożizzjoni<br />

strateġika tagħhom<br />

fil-passat u l-<br />

importanza tagħhom<br />

matul iż-żmien<br />

Jifhmu dak li tbiddel<br />

u dak li baqa’ l-istess<br />

f'dawn il-bliet<br />

esperjenza personali <strong>tal</strong>-postijiet storiċi li<br />

jista’ jkun hemm fir-raħal billi tiġi organizzata<br />

dawra mar-raħal tagħhom;<br />

jinnutaw ukoll il-bini u d-dekorazzjonijiet li<br />

jsebbħu lir-raħal tagħhom eż. niċeċ, statwi,<br />

gallariji, ġonna eċċ.....<br />

tagħrif ġenerali dwar l-Imdina, il-Birgu u ċ-<br />

Ċittadella f'Għawdex. Ikunu konxji <strong>tal</strong>postijiet<br />

prinċipali u l-karatteristiċi ta' dawn<br />

il-postijiet eż. l-Imdina (is-swar, it-toroq<br />

dojoq, il-Katidral, it-Torri <strong>tal</strong>-Istandard, id-dar<br />

Normanna eċċ)<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

L-Imdina kienet qiegħda f'pożizzjoni tajba<br />

billi kienet imdawra mis-swar u mibnija<br />

f'post għoli f'nofs il-gżira ta' Malta u<br />

għalhekk imbiegħda mix-xtut.<br />

Fil-Birgu kien hemm il-Kastell ta'<br />

Sant'Anglu li kien il-fortifikazzjoni<br />

prinċipali madwar il-Port il-Kbir fiżżminijiet<br />

medjevali.<br />

Iċ-Ċittadella kienet il-fortifikazzjoni<br />

t'Għawdex billi kienet mibnija fil-għoli<br />

f'nofs il-gżira.<br />

Jifhmu li, minkejja t-tibdil li sar matul iżżmien,<br />

il-karatteristiċi prinċipali bħas-swar u<br />

t-toroq dojoq li jgħaqqduhom baqgħu l-istess.<br />

Referenza: Id-Denfil 5,<br />

paġni 84-87<br />

<strong>Ara</strong> diversi<br />

preżentazzjonijiet<br />

powerpoint fuq is-CD<br />

<strong>Ara</strong> diversi<br />

preżentazzjonijiet<br />

powerpoint fuq is-CD<br />

<strong>Ara</strong> diversi<br />

preżentazzjonijiet<br />

powerpoint fuq is-CD<br />

S<br />

5.2.4<br />

esperjenza personali<br />

ta' xi waħda minn<br />

dawn l-ibliet u<br />

jippruvaw<br />

jimmaġinaw kif<br />

setgħet kienet il-ħajja<br />

<strong>tal</strong>-individwi f'dak iżżmien<br />

żjara lil xi waħda mill-ibliet il-qodma ta'<br />

Malta<br />

jempatizzaw kif kienet il-ħajja tan-nies ta’<br />

livelli soċjali differenti f'dak iż-żmien u<br />

x'kienu l-biżgħat prinċipali tagħhom<br />

ARA WEBSAJT – KUN AF<br />

<strong>Ara</strong> diversi<br />

preżentazzjonijiet<br />

powerpoint fuq is-CD<br />

Paġna 6 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

Ċ: <strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma issuġġerit<br />

Ftakar:<br />

Immaniġġjar <strong>tal</strong>-Ħin: l-ippjanar kollu huwa bbażat fuq tliet lezzjonijiet kull ġimgħa, ta’ 45 minuta kull<br />

lezzjoni<br />

Gwida: dan li ġej huwa biss gwida; kull għalliem għandu jiżviluppa l-iskema tax-xogħol li fl-opinjoni<br />

tiegħu hija l-aħjar għal-livelli differenti li għandu fil-klassi<br />

Integrazzjoni: l-għalliem għandu jintegra suġġetti differenti kemm jista’; hekk pereżempju, jekk fil-Malti<br />

tingħata comprehension (test il-fehem) bl-istess topik li jkun qed isir fl-Istudji Soċjali, tant aħjar.<br />

.<br />

Ġim Miri ta’ Tagħlim<br />

SETTEMBRU 2010<br />

1 U 5.1.1, U 5.1.2<br />

OTTUBRU 2010<br />

2 U 5.1.3,<br />

3 Ġ 5.1.1, Ġ 5.1.2, Ġ 5.1.3,<br />

4 S 5.1.1, S 5.1.2,<br />

5 S 5.1.3,<br />

NOVEMBRU 2010<br />

6 S 5.1.4<br />

7 U 5.2.1, U 5.2.2,<br />

8 Ġ 5.2.1<br />

9 Ġ 5.2.2,<br />

DIĊEMBRU 2010<br />

10 S 5.2.1, S 5.2.2,<br />

11 S 5.2.3<br />

12 S 5.2.4<br />

JANNAR 2011<br />

13 U 5.2.3, U 5.2.4<br />

14 Preżentazzjonijiet ta’ proġetti; reviżjoni u / jew tkomplija tas-sillabu<br />

15 Preżentazzjonijiet ta’ proġetti; reviżjoni u / jew tkomplija tas-sillabu<br />

D: PROĠETT<br />

• Għandu jsir proġett wieħed;<br />

• L-għalliem jista’ jissuġġerixxi titli differenti mil-lista mogħtija, dejjem bl-awtorizzazzjoni meħtieġa mill-<br />

Kap <strong>tal</strong>-Iskola jew id-delegat tiegħu<br />

• il-proġett għandu jitlesta sal-ewwel ġimgħa ta’ Jannar 2011;<br />

• il-proġett ikollu 20% mill-marka finali <strong>tal</strong>-eżami ta’ nofs is-sena; l-eżami bil-kitba jkollu 80% <strong>tal</strong>-marka<br />

globali.<br />

Paġna 7 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

1. ATTIVITÀ FI GRUPP: Ikteb dwar attività li għamilt fi grupp ma’ tfal oħra, eżempju xi żjara fid-dar<br />

<strong>tal</strong>-anzjani, xi camping mal-Iscouts eċċ. Agħmel intervista qasira ma wieħed/waħda mill-mexxejja<br />

(leaders) li kellek waqt din l-attività.<br />

2. TQABBIL TAT-TEMP BEJN MALTA U NĦAWI OĦRA FIL-MEDITERRAN – Irrekordja l-<br />

osservazzjonijiet tiegħek dwar it-temp f’Malta meta mqabbel ma’ erba’ nħawi oħra fil-Mediterran. L-<br />

osservazzjonijiet għandhom ikunu mifruxa fuq ġimgħa (sebat ijiem); ikteb rapport qasir dwar dak li<br />

osservajt.<br />

3. IR-RAĦAL/BELT FEJN NOQGĦOD – aħdem preżentazzjoni powerpoint dwar ir-raħal tiegħek. Filpreżentazzjoni<br />

inkludi ritratti <strong>tal</strong>-postijiet ta’ nteress li wieħed jista’ jsib fir-raħal, kif ukoll ritratti <strong>tal</strong>qalba<br />

tar-raħal. Għid x’tista’ tara fil-qalba tar-raħal u kif nistgħu nibżgħu għall-karatteristiċi tar-raħal.<br />

4. BELT ANTIKA MALTIJA – Agħżel waħda mill-ibliet antiki Maltin (L-Imdina, Il-Birgu jew Iċ-<br />

Ċittadella) u aħdem proġett dwarha. Ikteb dwar il-belt li għażilt, semmi l-postijiet ta’ nteress li wieħed isib<br />

fiha. Sib ritratti adattati u inkludihom mal-proġett.<br />

5. MAWRA SAĊ-ĊENTRU TAL-AKWAKULTURA F’MARSAXLOKK – Aħdem proġett qasir dwar<br />

mawra li għamilt jew mal-għalliem jew mal-familja tiegħek fiċ-ċentru <strong>tal</strong>-akwakultura fit-Torri ta’ San<br />

Luċjan f’Marsaxlokk. Ikteb dwar l-importanza <strong>tal</strong>-akwakultura, x’tip ta’ ħut jitrabba u kif l-akwakultura<br />

qed tgħin biex jissolvew xi problemi marbuta mal-baħar ta’ madwarna. Inkludi ritratti li ħadt waqt din ilmawra.<br />

Il-proġett ma’ għandux ikun iktar minn 10 paġni A4.<br />

6. ID-DEŻERT KIESAĦ U D-DEŻERT SĦUN – Aħdem preżentazzjoni powerpoint dwar dawn iż-żewġ<br />

tipi ta’ deżert. Il-preżentazzjoni: (a) għandha tinkludi kemm stampi kif ukoll kitba (b) ikollha mill-inqas<br />

10 slides, imma mhux iktar minn 30 slide.<br />

7. IT-TEMP ESTREM – Aħdem proġett qasir fejn permezz ta’ kitba kif ukoll stampi adattati, turi l-effetti<br />

li jkollhom l-għargħar u n-nixfa fuq il-paesaġġ Malti. L-istampi u l-eżempji għandhom jittieħdu millpaesaġġ<br />

Malti. Il-proġett ma’ għandux ikun iktar minn 10 paġni A4.<br />

8. IT-TERREMOTI – Aħdem preżentazzjoni powerpoint dwar il-ħsara li tista’ tirriżulta minn terremot<br />

qawwi. Il-preżentazzjoni: (a) għandha tinkludi kemm stampi kif ukoll kitba (b) ikollha mill-inqas 10<br />

slides, imma mhux iktar minn 30 slide.<br />

9. INTERVISTA MA’ SAJJIED – Agħmel intervista lil sajjied. Għid jekk is-sajjied jaħdimx part-time<br />

jew full-time fuq is-sajd, x’diffikultajiet isib ma’ wiċċu, kif tkun il-ħajja tiegħu matul l-istaġuni differenti<br />

tas-sena, x’tipi ta’ ħut jaqbad l-iktar eċċ.. Tista’ tinkludi xi ritratti tas-sajjied waqt ix-xogħol tiegħu.<br />

10. MAWRA SA ĊENTRU TAS-SAJJIEDA – ikteb rapport dwar mawra li għamilt int mal-ħbieb jew malfamilja<br />

tiegħek sa wieħed miċ-Ċentri tas-Sajd li għandna fil-Gżejjer Maltin (Marsaxlokk, Birżebbuġa,<br />

Wied iż-Żurrieq eċċ....) Għid x’osservajt, x’attivitajiet rajt, x’tgħalli<strong>mt</strong> meta tkelli<strong>mt</strong> ma’ xi sajjied/a u<br />

Tista’ tinkludi xi ritratti li ħadt waqt din il-mawra.<br />

E: ASSESSJAR<br />

Għall-eżami ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong> (Frar 2011), huwa issuġġerit li l-marki jitqassmu hekk:<br />

20% fuq proġett<br />

80% fuq karta bil-kitba<br />

Fir-riżultati tinħareġ marka waħda globali minn mija.<br />

Paġna 8 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010


<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />

Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />

F: KRITERJI għall-Assessjar <strong>tal</strong>-Proġett<br />

Marki Kwalità <strong>tal</strong>-Proġett<br />

17 – 20 Xogħol eċċellenti; l-istudent jagħti prova ċara li l-proġett inħadem minnu u<br />

l-konklużjonijiet li wasal għalihom huma validi<br />

13 – 16 Xogħol tajjeb ħafna; l-istudent juri li huwa kapaċi jitkellem b’konvinzjoni fuq ilkontenut<br />

<strong>tal</strong>-proġett<br />

9 – 12 Xogħol tajjeb; l-istudent juri li fehem is-suġġett u tgħallem mir-riċerka, imma l-<br />

prodott finali jkollu xi nuqqasijiet<br />

6 – 8 Xogħol mhux ħażin; għalkemm il-proġett juri nuqqasijiet serji, l-isforzi <strong>tal</strong>-istudent<br />

ikun ħaqqhom xi kunsiderazzjonijiet<br />

0 – 5 Xogħol fqir jew sinjali ċari li l-istudent ippreżenta xogħol li mhuwiex tiegħu personali;<br />

l-istudent jew jippreżenta xogħol ta’ kwalità fqira, jew xogħol barra mis-suġġett<br />

magħżul<br />

Ġ: Iktar dwar il-Proġett<br />

Kemm-il-proġett għandu / jista’ jaħadem mill-istudenti? Mhemmx dubju li meta student jirriċerka u<br />

jaħdem sew fuq proġett, ikun qed jieħu benefiċċji edukattivi kbar. Għalhekk filwaqt li proġett wieħed<br />

għandu jifforma parti mill-assessjar <strong>tal</strong>-Eżami ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong>, l-għalliema għandhom iħeġġu lillistudenti<br />

tagħhom biex jaħdmu iktar minn proġett wieħed.<br />

Il-proġetti jistgħu jinħadmu fi gruppi? Billi x-xogħol fi gruppi fih kemm vantaġġi kif ukoll żvantaġġi,<br />

id-deċiżjoni jekk dan isirx jew le hija fid-diskrezzjoni <strong>tal</strong>-għalliem/a taħt il-gwida <strong>tal</strong>-SMT tagħhom.<br />

Huwa l-għalliem li jkun jaf lill-istudenti tiegħu sew u għalhekk huwa qiegħed f’pożizzjoni li jieħu<br />

deċiżjoni għaqlija dwar dan.<br />

Kif issir sample moderation? Rappreżentant <strong>tal</strong>-SMT jista’ jintervista lit-tfal dwar il-proġetti fil-klassi<br />

stess, jistgħu jsiru preżentazzjonijiet fejn għalihom jattendi xi ħadd mill-SMT, eċċ....<br />

L-għalliema għandhom jieqfu meta jlestu t-topiks li jridu jsiru sa nofs is-sena? Ċertament li le. L-<br />

għalliema għandhom ikomplu l-ħidma tagħhom biex ikomplu jiżviluppaw is-sillabu indikat għall-eżami<br />

annwali. Però l-eżami ta’ nofs is-sena għandu jkun kollu ibbażat fuq it-topiks indikati.<br />

Jagħmel sens li l-istudenti jaħdmu fuq proġetti li l-lezzjoni dwarhom tkun se ssir wara l-eżamijiet<br />

ta’ nofs is-sena? Ċertament li IVA. Għall-proġetti l-istudenti huma mistennija jirriċerkaw. L-għerf<br />

miksub mill-istudenti waqt ir-riċerka żgur li għandu jservi ta’ għajnuna waqt id-diskussjonijiet li<br />

normalment isiru waqt l-iżvilupp <strong>tal</strong>-lezzjonijiet fl-Istudji Soċjali.<br />

Tony Pace<br />

Uffiċjal Edukattiv Primarja<br />

Ġunju 2010<br />

Paġna 9 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!