Ara Pjan tal-5 Sena - Schoolnet.gov.mt
Ara Pjan tal-5 Sena - Schoolnet.gov.mt Ara Pjan tal-5 Sena - Schoolnet.gov.mt
Pjan ta’ Ħidma Studji Soċjali għall-5 Sena A: Guidelines STUDJI SOĊJALI GĦALL-ĦAMES SENA PRIMARJA Dan id-dokument: 1. inħadem minn Tony Pace, Uffiċjal Edukattiv Primarja 2. inħadem fuq stedina tal-Kulleġġ San Benedittu li xtaq jikkoordina aħjar l-eżamijiet ta’ Nofs is-Sena 3. ġie immodifikat wara li diversi għalliema tal-Ħames Sena Primarja taw ir-reazzjonijiet tagħhom JEKK JOGĦĠBOK INNOTA LI DAN ID-DOKUMENT MHUWIEX POLICY UFFIĊJALI TAD- DCMeL jew l-EDUCATION ASSESSMENT UNIT IMMA QIEGĦED JITPOĠĠA GĦAD- DISPOŻIZZJONI TAL-KULLEĠĠI KOLLHA LI JITĦAJRU JAGĦMLU UŻU MINNU. Code: U: Ambjent Uman; Ġ: Ambjent Ġeografiku; S: Ambjent Storiku Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu jiġu mgħallma sal-Eżami ta’ Nofs is-Sena tal-Primarja Frar 2011 Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu jiġu mgħallma sal-Eżami Annwali tal- Primarja Ġunju 2011 AMBJENT UMAN U 5.1.1 It-tfal isaħħu l-ħila li jaħdmu fi grupp ” U 5.1.2 Rwoli tagħna fil-gruppi ” U 5.1.3 Rwol tagħna hu marbut ma’ rwoli ta’ oħrajn fil-lokalità, fil-pajjiż, fid-dinja ” U 5.2.1 Juru attitudni u mġiba ta’ rispett u solidarjetà: il-bażi tal-komunikazzjoni ” U 5.2.2 elementi kulturali li jsaħħu l-komunikazzjoni bejn in-nies tal-lokalità tagħhom u fil-pajjiż ” U 5.2.3 Jagħrfu l-elementi komuni bejn Malta u l- Ewropa ” U 5.2.4 Jibdew jifhmu aktar l-opportunitajiet ta’ komunikazzjoni bejn Malta u l-pajjiżi l-oħra tal- ” Unjoni Ewropea //////////////////////////////// U 5.3.1 It-tfal jagħrfu u jifhmu l-modi differenti ta’ mġiba fil-grupp //////////////////////////////// U 5.3.2 Jifhmu kif din l-imġiba tagħmel l- ambjent soċjali; jifhmu aħjar xi tfisser ilfrażi ‘ambjent soċjali’ //////////////////////////////// U 5.3.3 Jaraw ir-rabta bejn l-ambjent naturali u l-ambjent uman/soċjali //////////////////////////////// U 5.3.4 Isiru konxji tal-interess tal-Unjoni Ewropea fl-ambjent fil-pajjiżi membri AMBJENT ĠEOGRAFIKU Ġ 5.1.1 It-Temp fi staġuni differenti f’Malta ” Ġ 5.1.2 Tqabbil u differenzi bejn il-klima tal-Gżejjer Maltin u naħa oħra fil-Mediterran bi klima differenti ” Ġ 5.1.3 klima deżert kiesaħ u deżert sħun ” Paġna 1 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
- Page 2 and 3: Pjan ta’ Ħidma Studji Soċjali g
- Page 4 and 5: Pjan ta’ Ħidma Studji Soċjali g
- Page 6 and 7: Pjan ta’ Ħidma Studji Soċjali g
- Page 8 and 9: Pjan ta’ Ħidma Studji Soċjali g
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
A: Guidelines STUDJI SOĊJALI GĦALL-ĦAMES SENA PRIMARJA<br />
Dan id-dokument:<br />
1. inħadem minn Tony Pace, Uffiċjal Edukattiv Primarja<br />
2. inħadem fuq stedina <strong>tal</strong>-Kulleġġ San Benedittu li xtaq jikkoordina aħjar l-eżamijiet ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong><br />
3. ġie immodifikat wara li diversi għalliema <strong>tal</strong>-Ħames <strong>Sena</strong> Primarja taw ir-reazzjonijiet tagħhom<br />
JEKK JOGĦĠBOK INNOTA LI DAN ID-DOKUMENT MHUWIEX POLICY UFFIĊJALI TAD-<br />
DCMeL jew l-EDUCATION ASSESSMENT UNIT IMMA QIEGĦED JITPOĠĠA GĦAD-<br />
DISPOŻIZZJONI TAL-KULLEĠĠI KOLLHA LI JITĦAJRU JAGĦMLU UŻU MINNU.<br />
Code:<br />
U: Ambjent Uman; Ġ: Ambjent Ġeografiku; S: Ambjent Storiku<br />
Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu jiġu<br />
mgħallma sal-Eżami ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong> <strong>tal</strong>-Primarja<br />
Frar 2011<br />
Il-Miri ta’ Tagħlim (Sillabu 2006) li jridu<br />
jiġu mgħallma sal-Eżami Annwali <strong>tal</strong>-<br />
Primarja Ġunju 2011<br />
AMBJENT UMAN<br />
U 5.1.1 It-tfal isaħħu l-ħila li jaħdmu fi grupp ”<br />
U 5.1.2 Rwoli tagħna fil-gruppi ”<br />
U 5.1.3 Rwol tagħna hu marbut ma’ rwoli ta’ oħrajn<br />
fil-lokalità, fil-pajjiż, fid-dinja<br />
”<br />
U 5.2.1 Juru attitudni u mġiba ta’ rispett u<br />
solidarjetà: il-bażi <strong>tal</strong>-komunikazzjoni<br />
”<br />
U 5.2.2 elementi kulturali li jsaħħu l-komunikazzjoni<br />
bejn in-nies <strong>tal</strong>-lokalità tagħhom u fil-pajjiż<br />
”<br />
U 5.2.3 Jagħrfu l-elementi komuni bejn Malta u l-<br />
Ewropa<br />
”<br />
U 5.2.4 Jibdew jifhmu aktar l-opportunitajiet ta’<br />
komunikazzjoni bejn Malta u l-pajjiżi l-oħra <strong>tal</strong>-<br />
”<br />
Unjoni Ewropea<br />
//////////////////////////////// U 5.3.1 It-tfal jagħrfu u jifhmu l-modi<br />
differenti ta’ mġiba fil-grupp<br />
//////////////////////////////// U 5.3.2 Jifhmu kif din l-imġiba tagħmel l-<br />
ambjent soċjali; jifhmu aħjar xi tfisser ilfrażi<br />
‘ambjent soċjali’<br />
//////////////////////////////// U 5.3.3 Jaraw ir-rabta bejn l-ambjent<br />
naturali u l-ambjent uman/soċjali<br />
//////////////////////////////// U 5.3.4 Isiru konxji <strong>tal</strong>-interess <strong>tal</strong>-Unjoni<br />
Ewropea fl-ambjent fil-pajjiżi membri<br />
AMBJENT ĠEOGRAFIKU<br />
Ġ 5.1.1 It-Temp fi staġuni differenti f’Malta ”<br />
Ġ 5.1.2 Tqabbil u differenzi bejn il-klima <strong>tal</strong>-Gżejjer<br />
Maltin u naħa oħra fil-Mediterran bi klima differenti<br />
”<br />
Ġ 5.1.3 klima deżert kiesaħ u deżert sħun ”<br />
Paġna 1 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
Ġ 5.2.1 L-effetti tat-temp estrem fuq il-pajsaġġ eż.<br />
nixfa u għargħar<br />
Ġ 5.2.2 L-effetti <strong>tal</strong>-ilma <strong>tal</strong>-wied (il-ħamla) fuq ilpaesaġġ<br />
Malti<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.2.3 X’ikunu terremoti?<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.2.4 Effetti tat-terremoti fuq il-paesaġġ<br />
naturali u uman<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.3.1 Is-Sajd: Il-ħajja tas-Sajjied; sajd<br />
għal-lampuki<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.3.2 L-Akwakultura<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.3.3 It-Turiżmu: tipi ta’ xogħol<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.3.4 It-Turiżmu: għalfejn jiġu t-turisti<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.4.1 It-tniġġis <strong>tal</strong>-baħar minn vapuri u<br />
mid-drenaġġ<br />
//////////////////////////////// Ġ 5.4.2 Is-sehem tagħna biex inħarsu t-<br />
turiżmu<br />
AMBJENT STORIKU<br />
S 5.1.1 Tagħrif dwar il-qalba antika tar-raħal ”<br />
S 5.1.2 Kif ir-raħal żviluppa matul iż-żmien ”<br />
S 5.1.3 Jifhmu li, minkejja li r-raħal tbiddel matul iżżmien,<br />
il-karatteristiċi prinċipali baqgħu l-istess<br />
”<br />
S 5.1.4 Żjara postijiet storiċi importanti fir-raħal ”<br />
S 5.2.1 Ikollhom tagħrif dwar l-ibliet il-qodma Maltin<br />
(l-Imdina, il-Birgu u ċ-Ċittadella f’Għawdex); tagħrif<br />
”<br />
fuq il-postijiet ta' importanza storika li jinsabu f'dawn<br />
l-ibliet.<br />
S 5.2.2 il-pożizzjoni strateġika tagħhom fil-passat u<br />
l-importanza tagħhom matul iż-żmien<br />
S 5.2.3 Jifhmu dak li tbiddel u dak li baqa’ l-istess<br />
f'dawn il-bliet<br />
S 5.2.4 esperjenza personali ta' xi waħda minn dawn l-<br />
ibliet u jippruvaw jimmaġinaw kif setgħet kienet ilħajja<br />
<strong>tal</strong>-individwi f'dak iż-żmien<br />
/////////////////////////////////// S 5.3 Żmien il-fewdaliżmu; rvell kontra<br />
Monroy<br />
/////////////////////////////////// S 5.4 L-iżvilupp <strong>tal</strong>-logħob Olimpiku minn<br />
Żmien il-Griegi sa llum<br />
”<br />
”<br />
”<br />
”<br />
”<br />
Paġna 2 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
B: Żvilupp <strong>tal</strong>-Miri ta’ Tagħlim<br />
Code:<br />
Websajt:<br />
Assessjar:<br />
PPT:<br />
U: Ambjent Uman; Ġ: Ambjent Ġeografiku; S: Ambjent Storiku<br />
http://schoolnet.<strong>gov</strong>.<strong>mt</strong>/socialstudies<br />
żomm is-sezzjoni KUN AF fil-websajt bħala l-bażi għall-assessjar; is-sezzjoni TAĦRIĠ<br />
u s-sezzjoni RIŻORSI ma għandhomx jintużaw b’mod indiskriminat għall-assessjar.<br />
tirreferi għall-preżentazzjonijiet powerpoint li jinsabu miġbura fuq CD<br />
‘Studji Soċjali Ħames <strong>Sena</strong> Primarja’ ippubblikata mill-Kulleġġ Maria Regina 2010<br />
AMBJENT ĠEOGRAFIKU<br />
Miri Topik Il-proċess / noti bażiċi Riżorsi ekstra<br />
Ġ 5.1<br />
Ġ<br />
5.1.1<br />
Ġ<br />
5.1.2<br />
Ġ<br />
5.1.3<br />
Ġ 5.2<br />
Ġ<br />
5.2.1<br />
Ġ<br />
5.2.2<br />
Ġ<br />
5.2.3<br />
Ġ<br />
5.2.4<br />
It-Temp u l-Klima<br />
It-Temp fi staġuni<br />
differenti f’Malta<br />
Tqabbil u differenzi<br />
bejn il-klima <strong>tal</strong>-<br />
Gżejjer Maltin u naħa<br />
oħra fil-Mediterran bi<br />
klima differenti<br />
Il-klima tad-deżert<br />
kiesaħ<br />
u tad-deżert sħun<br />
Insegwu r-rapporti tat-temp fuq it-TV.<br />
Inqabblu l-istaġuni bejniethom f’Malta<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Ngħallmu lit-tfal id-differenzi bejn staġun<br />
f’Malta u l-istess staġun f’naħa oħra <strong>tal</strong>-<br />
Mediterran eż. madwar Milan<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
X’inhu deżert sħun u deżert kiesaħ<br />
(Tundra). Eżempji konkreti tat-temperaturi<br />
u tip ta’ maltemp li jagħmel<br />
f’dawn l-inħawi.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Il-Paesaġġ u l-Proċessi Fiżiċi<br />
L-effetti tat-temp Nikkonċentraw fuq temp estrem fejn issir<br />
estrem fuq il-pajsaġġ ħsara kbira, kemm lill-ambjent naturali u<br />
eż. nixfa u għargħar kemm lil dak uman.<br />
L-effetti <strong>tal</strong>-ilma <strong>tal</strong>wied<br />
(il-ħamla) fuq ilpaesaġġ<br />
Malti<br />
5.2.3 X’ikunu<br />
terremoti?<br />
5.2.4 Effetti tatterremoti<br />
fuq ilpaesaġġ<br />
naturali u<br />
uman<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Eżempji ħfief ta’ x’ikun dan il-periklu u<br />
x’jista’ jsir biex ikun evitat.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Insemmu l-intensità, iżda m’hemmx<br />
għalfejn nidħlu fuq strumenti u skali ta’<br />
kejl.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Ħsarat li terremot jikkawża fuq il-paesaġġ<br />
naturali (valangi, telfien ta’ sorsi naturali<br />
bħal spieri, bidliet fil-forom <strong>tal</strong>-paesaġġ li<br />
jista’ ma jibqax aċċessibbli).<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
PPT:<br />
It-Temp fi Staġuni<br />
Differenti fil-Gżejjer<br />
Maltin -Primarja Attard<br />
PPTs:<br />
Il-Klima f'Deżert<br />
Kiesaħ u Deżert Sħun –<br />
(a) Preżentazzjoni A -<br />
Primarja Għaxaq<br />
(b) Preżentazzjoni B -<br />
Primarja Kirkop<br />
PPT:<br />
Effetti tat-Temp Estrem<br />
fuq il-Paesaġġ –<br />
Primarja B Mosta<br />
It-Terremoti - Kulleġġ<br />
Maria Regina Primarja<br />
Mellieħa<br />
Paġna 3 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
Ġ 5.3 L-Użu <strong>tal</strong>-Art u <strong>tal</strong>-Baħar – Riżorsi u Tibdil<br />
Ġ<br />
5.3.1<br />
Ġ<br />
5.3.2<br />
Is-Sajd: Il-ħajja tas-<br />
Sajjied u s-sajd għallampuki<br />
Il-ħajja tas-sajjied, marbuta ma’ ħinijiet<br />
flessibbli, ikkundizzjonati ħafna mill-elementi<br />
naturali, l-aktar ma’ staġuni <strong>tal</strong>-ħut u<br />
fenomeni marbuta mat-temp;<br />
sajjieda part-time u numru inqas ta’ sajjieda<br />
full-time.<br />
Is-sajd għal-lampuki - il-metodi tar-rixa u taċċimi.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
L-Akwakultura Vantaġġi ta’ dan il-metodu fuq il-metodi l-<br />
oħra tas-sajd tradizzjonali.<br />
Eżempju wieħed ta’ Ċentru <strong>tal</strong>-Akwakultura<br />
f’Malta: ix-xogħol ewlieni li jsir fih.<br />
Eżempju wieħed ta’ ħuta mrobbija b’dan ilmetodu:<br />
l-awrata<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
AMBJENT UMAN<br />
U 5.1. JIEN U L-OĦRAJN<br />
U<br />
5.1.1<br />
It-tfal isaħħu l-ħila li<br />
jaħdmu fi grupp<br />
Niżviluppaw il-ħila li naħdmu fi grupp;<br />
Imġiba pożittiva u negattiva <strong>tal</strong>-membri <strong>tal</strong>grupp;<br />
Nevitaw li nweġġgħu s-sentimenti <strong>tal</strong>-oħrajn;<br />
Norganizzaw attività żgħira bħala grupp, li<br />
jista’ jkollha impatt soċjali fl-iskola jew filkomunità,<br />
eż. żjara fid-Dar tat-Tfal/Dar <strong>tal</strong>-<br />
Anzjani.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
U nagħrfu li għandna xi attivitajiet li nistgħu nagħmlu bħala grupp<br />
5.1.2<br />
U<br />
5.1.3<br />
U 5.2<br />
U<br />
5.2.1<br />
rwol fil-grupp<br />
nagħrfu li r-rwol<br />
tagħhna hu marbut<br />
ma’ rwoli ta’ oħrajn<br />
fil-lokalità, fil-pajjiż,<br />
fid-dinja<br />
KOMUNIKAZZJONI<br />
Juru attitudni u<br />
mġiba ta’ rispett u<br />
solidarjetà: il-bażi <strong>tal</strong>komunikazzjoni<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Dak li nagħmlu jaffettwa ’l-oħrajn, ukoll jekk<br />
joqogħdu ’l bogħod minna jew saħansitra<br />
f’pajjiż ieħor eż. l-indafa fl-ambjent, imġiba<br />
ta’ ħbiberija u paċi, l-għajnuna li nagħtu, ittagħlim,<br />
l-aktar dak permezz ta’ l-informatika<br />
u l-bejgħ u x-xiri ta’ oġġetti.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
• Il-komunikazzjoni u l-għaqda ta’ bejnietna<br />
jissaħħu meta nkunu nafu nuru rispett,<br />
inkunu responsabbli <strong>tal</strong>-imġiba tagħna u<br />
nuru solidarjetà mal-oħrajn;<br />
• L-Emozzjonijiet<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
PPT:<br />
Is-Sajd –<br />
(a) Preżentazzjoni A –<br />
Primarja Fgura)<br />
(b) Preżentazzjoni B –<br />
Primarja B Mosta)<br />
(c) Preżentazzjoni Ċ –<br />
Primarja Rabat<br />
PPT:<br />
L-Akwakultura:<br />
(a) Preżentazzjoni A –<br />
Primarja Pembroke<br />
(b) Preżentazzjoni B –<br />
Primarja Naxxar<br />
PPT:<br />
Naħdmu fi Gruppi –<br />
Primarja B Mosta<br />
PPT:<br />
Il-Bażi <strong>tal</strong>-<br />
Komunikazzjoni -<br />
mġiba, rispett u<br />
solidarjetà; Primarja<br />
Safi<br />
Paġna 4 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
U<br />
5.2.2<br />
U<br />
5.2.3<br />
U<br />
5.2.4<br />
elementi kulturali li<br />
jsaħħu l-<br />
komunikazzjoni<br />
bejn in-nies <strong>tal</strong>lokalità<br />
tagħhom u filpajjiż<br />
Jagħrfu l-elementi<br />
komuni bejn Malta u<br />
l-Ewropa<br />
5.2.4 Jibdew jifhmu<br />
aktar opportunitajiet<br />
ta’ komunikazzjoni<br />
bejn Malta u l-pajjiżi<br />
l-oħra <strong>tal</strong>-Unjoni<br />
Ewropea<br />
S 5.1 Il-Belt jew Raħal Fejn Noqgħod<br />
S<br />
5.1.1<br />
S<br />
5.1.2<br />
S<br />
5.1.3<br />
Ikollhom tagħrif dwar<br />
il-qalba antika tarraħal<br />
Jifhmu kif ir-raħal<br />
żviluppa matul iżżmien<br />
Jifhmu li, minkejja li<br />
r-raħal tbiddel matul<br />
iż-żmien, ilkaratteristiċi<br />
prinċipali baqgħu l-<br />
istess<br />
• l-aspett ta’ komunikazzjoni fil-Lingwa<br />
• il-Lingwa hija l-karatteristika ewlenija <strong>tal</strong>identità<br />
ta’ Poplu u Nazzjon,<br />
• l-użu <strong>tal</strong>-Lingwa fil-kitba u l-mass media,ittraduzzjonijiet<br />
minn Lingwi oħra,<br />
• il-Lingwa bħala mezz ta’ komunikazzjoni<br />
bejn popli u kulturi Ewropej, Mediterranji, u<br />
f’pajjiżi oħra tad-dinja.<br />
• Iwieġbu mistoqsijiet, verbalment u bil-kitba,<br />
dwar il-Lingwa Maltija, l-Innu u l-Bandiera<br />
Nazzjonali, it-tradizzjonijiet Maltin, ilfamilja<br />
f’Malta, ix-xogħol <strong>tal</strong>-ħaddiema<br />
Maltin u t-teknoloġija <strong>tal</strong>-informatika.<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
• Isemmu r-rispett tad-drittijiet umani, ilħidma<br />
favur il-paċi, id-demokrazija<br />
parlamentari, il-Qorti <strong>tal</strong>-Ġustizzja, ir-rispett<br />
ta’ twemmin reliġjuż u politiku differenti;<br />
• jiktbu xi paragrafi qosra dwar temi komuni:<br />
id-drittijiet tat-tfal u l-ħidma favur il-paċi .<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
Il-programmi edukattivi li jaqgħu taħt<br />
‘Socrates’ jistgħu jissemmew f’dawk ilkażijiet<br />
fejn hemm skejjel li qegħdin<br />
jipparteċipaw.<br />
ikunu kapaċi jidentifikaw fejn qiegħda l-qalba<br />
antika tar-raħal, liema bini jinsab hemmhekk<br />
u x'użu jsir minn din il-parti tar-raħal filġurnata<br />
ta' llum.<br />
Jifhmu xi żvilupp sar matul iż-żmien u għala<br />
kien meħtieġ dan it-tibdil.<br />
Jifhmu li, minkejja t-tibdil kollu li sar, ftit li<br />
xejn tbiddel fil-karatteristiċi tiegħu prinċipali<br />
u s-sura li kellha qabel il-qalba tar-raħal<br />
għadek tista’ taraha sal-lum<br />
Referenza: Id-Denfil 5<br />
paġna 51<br />
PPT: Ir-Raħal jew<br />
Belt fejn Noqgħod -<br />
Preżentazzjoni A -<br />
Primarja B Mosta<br />
PPT: Ir-Raħal jew<br />
Belt fejn Noqgħod -<br />
Preżentazzjoni B -<br />
Primarja B Mosta<br />
Paġna 5 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
S<br />
5.1.4<br />
Iżuru l-postijiet<br />
storiċi importanti firraħal<br />
S 5.2 L-Ibliet il-Qodma Maltin<br />
S<br />
5.2.1<br />
S<br />
5.2.2<br />
S<br />
5.2.3<br />
Ikollhom tagħrif dwar<br />
l-ibliet il-qodma<br />
Maltin (l-Imdina, il-<br />
Birgu u ċ-Ċittadella<br />
f’Għawdex)<br />
Ikunu jafu fuq ilpostijiet<br />
ta'<br />
importanza storika li<br />
jinsabu f'dawn l-<br />
ibliet.<br />
il-pożizzjoni<br />
strateġika tagħhom<br />
fil-passat u l-<br />
importanza tagħhom<br />
matul iż-żmien<br />
Jifhmu dak li tbiddel<br />
u dak li baqa’ l-istess<br />
f'dawn il-bliet<br />
esperjenza personali <strong>tal</strong>-postijiet storiċi li<br />
jista’ jkun hemm fir-raħal billi tiġi organizzata<br />
dawra mar-raħal tagħhom;<br />
jinnutaw ukoll il-bini u d-dekorazzjonijiet li<br />
jsebbħu lir-raħal tagħhom eż. niċeċ, statwi,<br />
gallariji, ġonna eċċ.....<br />
tagħrif ġenerali dwar l-Imdina, il-Birgu u ċ-<br />
Ċittadella f'Għawdex. Ikunu konxji <strong>tal</strong>postijiet<br />
prinċipali u l-karatteristiċi ta' dawn<br />
il-postijiet eż. l-Imdina (is-swar, it-toroq<br />
dojoq, il-Katidral, it-Torri <strong>tal</strong>-Istandard, id-dar<br />
Normanna eċċ)<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
L-Imdina kienet qiegħda f'pożizzjoni tajba<br />
billi kienet imdawra mis-swar u mibnija<br />
f'post għoli f'nofs il-gżira ta' Malta u<br />
għalhekk imbiegħda mix-xtut.<br />
Fil-Birgu kien hemm il-Kastell ta'<br />
Sant'Anglu li kien il-fortifikazzjoni<br />
prinċipali madwar il-Port il-Kbir fiżżminijiet<br />
medjevali.<br />
Iċ-Ċittadella kienet il-fortifikazzjoni<br />
t'Għawdex billi kienet mibnija fil-għoli<br />
f'nofs il-gżira.<br />
Jifhmu li, minkejja t-tibdil li sar matul iżżmien,<br />
il-karatteristiċi prinċipali bħas-swar u<br />
t-toroq dojoq li jgħaqqduhom baqgħu l-istess.<br />
Referenza: Id-Denfil 5,<br />
paġni 84-87<br />
<strong>Ara</strong> diversi<br />
preżentazzjonijiet<br />
powerpoint fuq is-CD<br />
<strong>Ara</strong> diversi<br />
preżentazzjonijiet<br />
powerpoint fuq is-CD<br />
<strong>Ara</strong> diversi<br />
preżentazzjonijiet<br />
powerpoint fuq is-CD<br />
S<br />
5.2.4<br />
esperjenza personali<br />
ta' xi waħda minn<br />
dawn l-ibliet u<br />
jippruvaw<br />
jimmaġinaw kif<br />
setgħet kienet il-ħajja<br />
<strong>tal</strong>-individwi f'dak iżżmien<br />
żjara lil xi waħda mill-ibliet il-qodma ta'<br />
Malta<br />
jempatizzaw kif kienet il-ħajja tan-nies ta’<br />
livelli soċjali differenti f'dak iż-żmien u<br />
x'kienu l-biżgħat prinċipali tagħhom<br />
ARA WEBSAJT – KUN AF<br />
<strong>Ara</strong> diversi<br />
preżentazzjonijiet<br />
powerpoint fuq is-CD<br />
Paġna 6 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
Ċ: <strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma issuġġerit<br />
Ftakar:<br />
Immaniġġjar <strong>tal</strong>-Ħin: l-ippjanar kollu huwa bbażat fuq tliet lezzjonijiet kull ġimgħa, ta’ 45 minuta kull<br />
lezzjoni<br />
Gwida: dan li ġej huwa biss gwida; kull għalliem għandu jiżviluppa l-iskema tax-xogħol li fl-opinjoni<br />
tiegħu hija l-aħjar għal-livelli differenti li għandu fil-klassi<br />
Integrazzjoni: l-għalliem għandu jintegra suġġetti differenti kemm jista’; hekk pereżempju, jekk fil-Malti<br />
tingħata comprehension (test il-fehem) bl-istess topik li jkun qed isir fl-Istudji Soċjali, tant aħjar.<br />
.<br />
Ġim Miri ta’ Tagħlim<br />
SETTEMBRU 2010<br />
1 U 5.1.1, U 5.1.2<br />
OTTUBRU 2010<br />
2 U 5.1.3,<br />
3 Ġ 5.1.1, Ġ 5.1.2, Ġ 5.1.3,<br />
4 S 5.1.1, S 5.1.2,<br />
5 S 5.1.3,<br />
NOVEMBRU 2010<br />
6 S 5.1.4<br />
7 U 5.2.1, U 5.2.2,<br />
8 Ġ 5.2.1<br />
9 Ġ 5.2.2,<br />
DIĊEMBRU 2010<br />
10 S 5.2.1, S 5.2.2,<br />
11 S 5.2.3<br />
12 S 5.2.4<br />
JANNAR 2011<br />
13 U 5.2.3, U 5.2.4<br />
14 Preżentazzjonijiet ta’ proġetti; reviżjoni u / jew tkomplija tas-sillabu<br />
15 Preżentazzjonijiet ta’ proġetti; reviżjoni u / jew tkomplija tas-sillabu<br />
D: PROĠETT<br />
• Għandu jsir proġett wieħed;<br />
• L-għalliem jista’ jissuġġerixxi titli differenti mil-lista mogħtija, dejjem bl-awtorizzazzjoni meħtieġa mill-<br />
Kap <strong>tal</strong>-Iskola jew id-delegat tiegħu<br />
• il-proġett għandu jitlesta sal-ewwel ġimgħa ta’ Jannar 2011;<br />
• il-proġett ikollu 20% mill-marka finali <strong>tal</strong>-eżami ta’ nofs is-sena; l-eżami bil-kitba jkollu 80% <strong>tal</strong>-marka<br />
globali.<br />
Paġna 7 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
1. ATTIVITÀ FI GRUPP: Ikteb dwar attività li għamilt fi grupp ma’ tfal oħra, eżempju xi żjara fid-dar<br />
<strong>tal</strong>-anzjani, xi camping mal-Iscouts eċċ. Agħmel intervista qasira ma wieħed/waħda mill-mexxejja<br />
(leaders) li kellek waqt din l-attività.<br />
2. TQABBIL TAT-TEMP BEJN MALTA U NĦAWI OĦRA FIL-MEDITERRAN – Irrekordja l-<br />
osservazzjonijiet tiegħek dwar it-temp f’Malta meta mqabbel ma’ erba’ nħawi oħra fil-Mediterran. L-<br />
osservazzjonijiet għandhom ikunu mifruxa fuq ġimgħa (sebat ijiem); ikteb rapport qasir dwar dak li<br />
osservajt.<br />
3. IR-RAĦAL/BELT FEJN NOQGĦOD – aħdem preżentazzjoni powerpoint dwar ir-raħal tiegħek. Filpreżentazzjoni<br />
inkludi ritratti <strong>tal</strong>-postijiet ta’ nteress li wieħed jista’ jsib fir-raħal, kif ukoll ritratti <strong>tal</strong>qalba<br />
tar-raħal. Għid x’tista’ tara fil-qalba tar-raħal u kif nistgħu nibżgħu għall-karatteristiċi tar-raħal.<br />
4. BELT ANTIKA MALTIJA – Agħżel waħda mill-ibliet antiki Maltin (L-Imdina, Il-Birgu jew Iċ-<br />
Ċittadella) u aħdem proġett dwarha. Ikteb dwar il-belt li għażilt, semmi l-postijiet ta’ nteress li wieħed isib<br />
fiha. Sib ritratti adattati u inkludihom mal-proġett.<br />
5. MAWRA SAĊ-ĊENTRU TAL-AKWAKULTURA F’MARSAXLOKK – Aħdem proġett qasir dwar<br />
mawra li għamilt jew mal-għalliem jew mal-familja tiegħek fiċ-ċentru <strong>tal</strong>-akwakultura fit-Torri ta’ San<br />
Luċjan f’Marsaxlokk. Ikteb dwar l-importanza <strong>tal</strong>-akwakultura, x’tip ta’ ħut jitrabba u kif l-akwakultura<br />
qed tgħin biex jissolvew xi problemi marbuta mal-baħar ta’ madwarna. Inkludi ritratti li ħadt waqt din ilmawra.<br />
Il-proġett ma’ għandux ikun iktar minn 10 paġni A4.<br />
6. ID-DEŻERT KIESAĦ U D-DEŻERT SĦUN – Aħdem preżentazzjoni powerpoint dwar dawn iż-żewġ<br />
tipi ta’ deżert. Il-preżentazzjoni: (a) għandha tinkludi kemm stampi kif ukoll kitba (b) ikollha mill-inqas<br />
10 slides, imma mhux iktar minn 30 slide.<br />
7. IT-TEMP ESTREM – Aħdem proġett qasir fejn permezz ta’ kitba kif ukoll stampi adattati, turi l-effetti<br />
li jkollhom l-għargħar u n-nixfa fuq il-paesaġġ Malti. L-istampi u l-eżempji għandhom jittieħdu millpaesaġġ<br />
Malti. Il-proġett ma’ għandux ikun iktar minn 10 paġni A4.<br />
8. IT-TERREMOTI – Aħdem preżentazzjoni powerpoint dwar il-ħsara li tista’ tirriżulta minn terremot<br />
qawwi. Il-preżentazzjoni: (a) għandha tinkludi kemm stampi kif ukoll kitba (b) ikollha mill-inqas 10<br />
slides, imma mhux iktar minn 30 slide.<br />
9. INTERVISTA MA’ SAJJIED – Agħmel intervista lil sajjied. Għid jekk is-sajjied jaħdimx part-time<br />
jew full-time fuq is-sajd, x’diffikultajiet isib ma’ wiċċu, kif tkun il-ħajja tiegħu matul l-istaġuni differenti<br />
tas-sena, x’tipi ta’ ħut jaqbad l-iktar eċċ.. Tista’ tinkludi xi ritratti tas-sajjied waqt ix-xogħol tiegħu.<br />
10. MAWRA SA ĊENTRU TAS-SAJJIEDA – ikteb rapport dwar mawra li għamilt int mal-ħbieb jew malfamilja<br />
tiegħek sa wieħed miċ-Ċentri tas-Sajd li għandna fil-Gżejjer Maltin (Marsaxlokk, Birżebbuġa,<br />
Wied iż-Żurrieq eċċ....) Għid x’osservajt, x’attivitajiet rajt, x’tgħalli<strong>mt</strong> meta tkelli<strong>mt</strong> ma’ xi sajjied/a u<br />
Tista’ tinkludi xi ritratti li ħadt waqt din il-mawra.<br />
E: ASSESSJAR<br />
Għall-eżami ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong> (Frar 2011), huwa issuġġerit li l-marki jitqassmu hekk:<br />
20% fuq proġett<br />
80% fuq karta bil-kitba<br />
Fir-riżultati tinħareġ marka waħda globali minn mija.<br />
Paġna 8 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010
<strong>Pjan</strong> ta’ Ħidma<br />
Studji Soċjali għall-5 <strong>Sena</strong><br />
F: KRITERJI għall-Assessjar <strong>tal</strong>-Proġett<br />
Marki Kwalità <strong>tal</strong>-Proġett<br />
17 – 20 Xogħol eċċellenti; l-istudent jagħti prova ċara li l-proġett inħadem minnu u<br />
l-konklużjonijiet li wasal għalihom huma validi<br />
13 – 16 Xogħol tajjeb ħafna; l-istudent juri li huwa kapaċi jitkellem b’konvinzjoni fuq ilkontenut<br />
<strong>tal</strong>-proġett<br />
9 – 12 Xogħol tajjeb; l-istudent juri li fehem is-suġġett u tgħallem mir-riċerka, imma l-<br />
prodott finali jkollu xi nuqqasijiet<br />
6 – 8 Xogħol mhux ħażin; għalkemm il-proġett juri nuqqasijiet serji, l-isforzi <strong>tal</strong>-istudent<br />
ikun ħaqqhom xi kunsiderazzjonijiet<br />
0 – 5 Xogħol fqir jew sinjali ċari li l-istudent ippreżenta xogħol li mhuwiex tiegħu personali;<br />
l-istudent jew jippreżenta xogħol ta’ kwalità fqira, jew xogħol barra mis-suġġett<br />
magħżul<br />
Ġ: Iktar dwar il-Proġett<br />
Kemm-il-proġett għandu / jista’ jaħadem mill-istudenti? Mhemmx dubju li meta student jirriċerka u<br />
jaħdem sew fuq proġett, ikun qed jieħu benefiċċji edukattivi kbar. Għalhekk filwaqt li proġett wieħed<br />
għandu jifforma parti mill-assessjar <strong>tal</strong>-Eżami ta’ Nofs is-<strong>Sena</strong>, l-għalliema għandhom iħeġġu lillistudenti<br />
tagħhom biex jaħdmu iktar minn proġett wieħed.<br />
Il-proġetti jistgħu jinħadmu fi gruppi? Billi x-xogħol fi gruppi fih kemm vantaġġi kif ukoll żvantaġġi,<br />
id-deċiżjoni jekk dan isirx jew le hija fid-diskrezzjoni <strong>tal</strong>-għalliem/a taħt il-gwida <strong>tal</strong>-SMT tagħhom.<br />
Huwa l-għalliem li jkun jaf lill-istudenti tiegħu sew u għalhekk huwa qiegħed f’pożizzjoni li jieħu<br />
deċiżjoni għaqlija dwar dan.<br />
Kif issir sample moderation? Rappreżentant <strong>tal</strong>-SMT jista’ jintervista lit-tfal dwar il-proġetti fil-klassi<br />
stess, jistgħu jsiru preżentazzjonijiet fejn għalihom jattendi xi ħadd mill-SMT, eċċ....<br />
L-għalliema għandhom jieqfu meta jlestu t-topiks li jridu jsiru sa nofs is-sena? Ċertament li le. L-<br />
għalliema għandhom ikomplu l-ħidma tagħhom biex ikomplu jiżviluppaw is-sillabu indikat għall-eżami<br />
annwali. Però l-eżami ta’ nofs is-sena għandu jkun kollu ibbażat fuq it-topiks indikati.<br />
Jagħmel sens li l-istudenti jaħdmu fuq proġetti li l-lezzjoni dwarhom tkun se ssir wara l-eżamijiet<br />
ta’ nofs is-sena? Ċertament li IVA. Għall-proġetti l-istudenti huma mistennija jirriċerkaw. L-għerf<br />
miksub mill-istudenti waqt ir-riċerka żgur li għandu jservi ta’ għajnuna waqt id-diskussjonijiet li<br />
normalment isiru waqt l-iżvilupp <strong>tal</strong>-lezzjonijiet fl-Istudji Soċjali.<br />
Tony Pace<br />
Uffiċjal Edukattiv Primarja<br />
Ġunju 2010<br />
Paġna 9 tony pace uffiċċjal edukattiv primarja Ġunju 2010