15.01.2015 Views

saqarTvelos premier-ministris angariSi - Parliament of Georgia

saqarTvelos premier-ministris angariSi - Parliament of Georgia

saqarTvelos premier-ministris angariSi - Parliament of Georgia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>premier</strong>-<strong>ministris</strong> <strong>angariSi</strong><br />

`erTiani da Zlieri <strong>saqarTvelos</strong>aTvis~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis programis<br />

Sesrulebis mimdinareobis Sesaxeb<br />

Tbilisi<br />

seqtemberi, 2007 w.


winamdebare angariSSi asaxulia <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

saqmianoba, romelic man ganaxorciela `erTiani da Zlieri<br />

<strong>saqarTvelos</strong>aTvis~ <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis programis 2006<br />

wlis <strong>angariSi</strong>s <strong>saqarTvelos</strong> parlamentSi wardgenis Semdgom<br />

periodSi, 2007 wlis 1 agvistomde.<br />

2


• <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis programa `erTiani da Zlieri<br />

<strong>saqarTvelos</strong>aTvis~<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri evropul<br />

da evroatlantikur struqturebSi integraciis<br />

sakiTxebSi<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri konfliqtebis<br />

mogvarebis sakiTxebSi<br />

‣ 4<br />

‣ 10<br />

‣ 17<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri samoqalaqo<br />

‣ 41<br />

integraciis sakiTxebSi<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri reformebis<br />

‣ 47<br />

koordinaciis sakiTxebSi<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis saministro ‣ 74<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ‣ 87<br />

saministro<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTrebis saministro ‣ 104<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministro ‣ 128<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro ‣ 131<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministro ‣ 144<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis ‣ 156<br />

saministro<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> ltolvilTa da gansaxlebis saministro ‣ 168<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro ‣ 185<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro ‣ 200<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis saministro ‣ 220<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministro ‣ 237<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri ‣ 252<br />

dacvis saministro<br />

• danarTi _ saavtomobilo gzebis departamentis<br />

‣ 303<br />

informacia<br />

3


ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÐÒÏÂÒÀÌÀ<br />

„ÄÒÈÉÀÍÉ ÃÀ ÞËÉÄÒÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓÀÈÅÉÓ“<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ, 22 ÉÅËÉÓÉ, 2006 ßÄËÉ<br />

damtkicebulia <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis 2006 wlis 24 ivlisis #3484-rs<br />

dadgenilebiT<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ÉÓÔÏÒÉÖËÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ ÀÀÛÄÍÏÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ, ÄÒÈÉÀÍÉ“,<br />

ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖËÉ, ÛÄÞËÄÁÖËÉ ÃÀ ÓÀÌÀÒÈËÉÀÍÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï, ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÍÀÁÉãÄÁÉ ÂÀÃÀÉÃÂÀ<br />

ÀÌ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ „ÅÀÒÃÄÁÉÓ ÒÄÅÏËÖÝÉÉÓ“ ÛÄÌÃÄÂ. ÒÀÝ ÀáÀËÉ ØÀÒÈÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ<br />

×ÖÍÃÀÌÄÍÔÀà ÉØÝÀ. ÀáÀËÉ ØÀÒÈÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï – ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ<br />

ÊÀÝÏÁÒÉÏÁÉÓ ÍÀßÉËÉ – ÉØÍÄÁÀ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ, ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓÀ ÃÀ<br />

ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀÆÄ ÃÀ×ÖÞÍÄÁÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï.<br />

ÀáÀËÉ ØÀÒÈÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï – ÄÓ ÀÒÉÓ:<br />

- ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÉ ÈÀÅÃÀÝÅÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÉÈ;<br />

- ÄÒÈÉÀÍÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÌÉÓÉ ÚÏÅÄËÉ ÌÏØÀËÀØÉÓÀÈÅÉÓ;<br />

-ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖËÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÉÍÓÔÖÔÖÔÄÁÉÈ,<br />

ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÈ ÃÀ ÓÉÔÚÅÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÈ;<br />

-ÓÀÌÀÒÈËÉÀÍÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉ ÃÀ ÌÉÖÊÄÒÞÏÄÁÄË ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏ<br />

ÓÉÓÔÄÌÉÈ;<br />

-ÛÄÞËÄÁÖËÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÊÄÒÞÏ ÓÀÊÖÈÒÄÁÉÓ ÃÀÝÖËÏÁÉÈ ÃÀ ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ<br />

ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÈ;<br />

ÀÌ ÌÉÆÍÄÁÉÓ ÌÉÙßÄÅÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÐÒÉÏÒÉÔÄÔÖË ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÄÁÓ<br />

ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ:<br />

- ÔÄÒÉÔÏÒÉÖËÉ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÌÛÅÉÃÏÁÉÀÍÉ ÂÆÄÁÉÈ ÀÙÃÂÄÍÀ ÃÀ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÄÒÈÏÁÀ;<br />

- ÌÃÂÒÀÃÉ ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÆÒÃÀ ÃÀ ÃÀÓÀØÌÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />

- ØÌÄÃÉÈÉ ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />

- É×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ ÃÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />

- ÍÀÔÏÛÉ ÂÀßÄÅÒÉÀÍÄÁÀ<br />

4


ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÉÆÍÄÁÉÓ ÌÉÙßÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÀ, ÄÒÈÉÓ ÌáÒÉÅ, ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅÉ<br />

ÓÔÀÁÉËÖÒÏÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À ÃÀ ÌÄÏÒÄÓ ÌáÒÉÅ, ÒÄ×ÏÒÌÀÈÀ ÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ ÃÀ<br />

ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ ÌÏÃÄÒÍÉÆÀÝÉÀ<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÀÌÏÝÀÍÄÁÉ<br />

- ÌÄÔÉ ÓÀÌÖÛÀÏ ÀÃÂÉËÉ ÊÄÒÞÏ ÓÄØÔÏÒÛÉ;<br />

- ÂÀÌàÅÉÒÀÅÀËÄ ÃÀ ØÌÄÃÉÈÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÀ ÃÀ ÈÅÉÈÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÀ;<br />

- Ä×ÄØÔÉÀÍÉ ÌÀÒÈËÌÓÀãÖËÄÁÀ;<br />

- ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÉ ÈÀÅÃÀÝÅÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÀ;<br />

- ØÌÄÃÉÈÉ ÓÀÌÀÒÈÀËÃÀÌÝÀÅÉ ÓÉÓÔÄÌÀ;<br />

- ÄÍÄÒÂÏÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÀ;<br />

- ÂÀÌÏÈÀÍÀÁÒÄÁÖËÉ ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />

- ÌÃÂÒÀÃÉ ÃÀ Ä×ÄØÔÖÒÉ ÁÖÍÄÁÀÈÓÀÒÂÄÁËÏÁÀ;<br />

- áÀÒÉÓáÉÀÍÉ ÃÀ ÊÏÍÊÒÄÔÖËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ;<br />

- ÙÉÀ ÃÀ ÔÏËÄÒÀÍÔÖËÉ ÊÖËÔÖÒÖËÉ ÂÀÒÄÌÏ;<br />

- ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖË ÃÀ ÌÄÆÏÁÄÄË ØÅÄÚÍÄÁÈÀÍ ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÃÀ<br />

ÊÖËÔÖÒÖËÉ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÀ<br />

ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÐÒÉÏÒÉÔÄÔÄÁÉ<br />

ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÐÏËÉÔÉÊÀ<br />

• ÄÒÏÅÍÖËÉ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÃÀ ÓÀÂÀÒÄÏ ÐÏËÉÔÉÊÉÓ Ó×ÄÒÏ<br />

• ÄÒÏÅÍÖËÉ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄ×ÝÉÉÓ ÈÀÍÀÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ;<br />

• ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÃÉÀËÏÂÉÓÀ (ID) ÃÀ ÂÀßÄÅÒÉÀÍÄÁÉÓ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÂÄÂÌÉÓ (MAP)<br />

ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÍÀÔÏ-ÛÉ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÉÍÔÂÒÀÝÉÀ;<br />

• ÀÒÌÉÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ ÏÐÔÉÌÉÆÀÝÉÀ ÃÀ ÁÒÞÏËÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÉÓ ÀÌÀÙËÄÁÀ; ÀÒÌÉÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ<br />

ÍÀÔÏ-Ó ÓÔÀÍÃÀÒÔÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ; ÀÒÌÉÀÆÄ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />

ÓÒÖËÚÏ×À;<br />

• ÄÅÒÏÐÉÓ ÓÀÌÄÆÏÁËÏ ÐÏËÉÔÉÊÉÓ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÂÄÂÌÉÓ (ENP Action Plan) ßÀÒÌÀÔÄÁÖËÉ<br />

ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÃÀ ÄÅÒÏÊÀÅÛÉÒÈÀÍ „ÏÈáÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÓ“ – ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉÓ, ÊÀÐÉÔÀËÉÓ,<br />

ÓÀØÏÍËÉÓÀ ÃÀ ÌÏÌÓÀáÖÒÄÁÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ – áÀÒÉÓáÉÓ ÂÀÆÒÃÀ;<br />

• ÓÀÌÄÆÏÁËÏ ÀÒÄÀËÛÉ ÛÀÅÉ ÆÙÅÉÓÀ ÃÀ ÓÀÌáÒÄÈ ÊÀÅÊÀÓÉÉÓ ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÈÀÍÀÌÛÒÏÌËÏÁÉÓ<br />

Ä×ÄØÔÖÒÏÁÉÓ ÆÒÃÀ;<br />

5


• ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ÃÀ ÓÀÊÏÍÓÖËÏ ØÓÄËÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ;<br />

ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÏÍÀÒÖËÉ ÌÛÄÍÄÁËÏÁÀ<br />

• ÊÏÍ×ËÉØÔÄÁÉÓ ÌÛÅÉÃÏÁÉÀÍÉ ÂÆÉÈ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉÓÀ ÃÀ ÔÄÒÉÔÏÒÉÖËÉ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ<br />

ÀÙÃÂÄÍÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀÌÛÅÉÃÏÁÏ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÂÄÂÌÄÁÉÓ ÌÉÆÀÍÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ;<br />

• ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏÓ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉ, ÓÀÍÃÏ, ÌÉÖÊÄÒÞÏÄÁÄËÉ ÃÀ ÏÐÔÉÌÉÆÄÁÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />

ÃÀÌÊÅÉÃÒÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />

• ÓÉÓáËÉÓ, ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÃÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ Ó×ÄÒÏÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />

• ØÌÄÃÉÈÉ ÈÅÉÈÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ; Ö×ËÄÁÀÌÏÓÉËÄÁÀÈÀ ÃÀ<br />

ØÏÍÄÁÉÓ ÂÀÌÉãÍÅÀ;<br />

• ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅÉ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÃÀ ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒ-<br />

ÔÄØÍÉÊÖÒÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÉÓ ÂÆÉÈ; ÓÀÂÀÍÂÄÁÏ ÓÉÔÖÀÝÉÄÁÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ<br />

ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÀ;<br />

• ÓÀÆÙÅÒÉÓ ÃÀÝÅÉÓ ÐÏËÉÝÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />

ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÉÒÄÁÀ ÃÀ ÒÄÂÖËÉÒÄÁÀ<br />

ÓÀÌÀÒÈËÄÁÒÉÅÉ Ó×ÄÒÏ<br />

• ÓÀÀÙÌÓÒÖËÄÁËÏ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÀ ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÄÁÉÓ ÃÒÏÖËÀÃ<br />

ÃÀ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÀÙÓÒÖËÄÁÉÓ ÌÉÆÍÉÈ;<br />

• ÄÒÈÉÀÍÉ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÒÄÄÓÔÒÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓÀ ÃÀ ÌÏÍÀÝÄÌÈÀ ÁÀÆÉÓ<br />

×ÏÒÌÉÒÄÁÀ; ÓÀãÀÒÏ ÒÄÄÓÔÒÉÓ ÓÀÍÃÏÏÁÉÓÀ ÃÀ ÌÏÌÓÀáÖÒÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÉÓ ÆÒÃÀ;<br />

• ÐÄÍÉÔÄÍÝÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ ÃÀ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ<br />

ÒÄ×ÏÒÌÀ; ÐÀÔÉÌÀÒÈÀ Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÃÀÝÅÉÓ ÃÀ ÒÄÓÏÝÉÀËÉÆÀÝÉÉÓ Ä×ÄØÔÖÒÉ<br />

ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÛÄÌÖÛÀÅÄÁÀ;<br />

• ÓÀÊÀÍÏÍÌÃÄÁËÏ ÁÀÆÉÓ ÊÒÉÔÉÊÖËÉ ÃÀ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÒÄÅÉÆÉÀ;<br />

• ÓÀáÀÆÉÍÏ ÀÃÅÏÊÀÔÉÓ áÄËÌÉÓÀßÅÃÏÌÉ ÃÀ ÊÅÀËÉ×ÉÝÉÖÒÉ ÉÍÓÔÉÔÖÔÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />

ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ Ó×ÄÒÏ<br />

• ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÄÒÏÅÍÖËÉ ÀÍÔÉÊÏÒÖ×ÝÉÖËÉ ÓÔÒÀÔÄÂÉÉÓ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÛÄÓÒÖËÄÁÀ;<br />

6


• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÃÀ ÓÀãÀÒÏ ÓÀÌÓÀáÖÒÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ, ÊÀÃÒÄÁÉÓ<br />

ÛÄÒÜÄÅÉÓ ÃÀ ÌÏÔÉÅÀÝÉÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÒÖËÚÏ×À „ÌÝÉÒÄ áÄËÉÓÖ×ËÄÁÉÓÀ“ ÃÀ „ÊÀÒÂÉ<br />

ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ“ ÃÀÍÄÒÂÅÉÓ ÌÉÆÍÉÈ;<br />

• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÒÖËÉ ÓÀãÀÒÏ ÀÍÂÀÒÉÛÂÄÁÉÓ,<br />

ÀÍÂÀÒÉÛÅÀËÃÄÁÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÒÖËÚÏ×À;<br />

• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÁÉÖãÄÔÉÓ ÓÀÛÖÀËÏÅÀÃÉÀÍÉ, ÛÄÃÄÂÆÄ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ ÓÀáÀÒãÏ<br />

ÐÏËÉÔÉÊÉÓÀ ÃÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÃÀáÅÄßÀ;<br />

ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ ÃÀ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ<br />

ÄÊÏÍÏÌÉÊÉÓ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÃÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÀ<br />

• ÓÀËÉÝÄÍÆÉÏ-ÓÀÍÄÁÀÒÈÅÏ ÃÀ ÆÄÃÀÌáÄÃÅÄËÏÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÌÀÒÈÅÀ;<br />

• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÓÀÊÖÈÒÄÁÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÀÌÄÖÒÍÄÏ ÓÖÁÉÄØÔÄÁÉÓÀ ÃÀ ØÏÍÄÁÉÓ<br />

ÂÀÍÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÏÁÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÀ;ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ØÏÍÄÁÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ<br />

ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÏÁÉÓ ÆÒÃÀ ÃÀ ÊÏÌÄÒÝÉÀËÉÆÀÝÉÀ;<br />

• ÌÄßÀÒÌÄÏÁÀÆÄ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÒÄÂÖËÉÒÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÉÍÉÌÀËÉÆÄÁÀ;<br />

• ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ (ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÓÀÔÚÄÏ) ÒÄÓÖÒÓÄÁÉÈ ÓÀÒÂÄÁËÏÁÉÓ ÊÏÍÊÖÒÄÍÔÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />

ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ; ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÒÄÓÖÒÓÄÁÉÓ ÓÀÊÖÈÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀÒÂÄÁËÏÁÉÓ ×ÏÒÌÄÁÉÓ<br />

ÃÉÅÄÒÓÉ×ÉÊÀÝÉÀ;<br />

• ÓÀÓÏ×ËÏ-ÓÀÌÄÖÒÍÄÏ ÓÄØÔÏÒÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ ÒÄÂÖËÉÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÔÄÒÅÄÍÝÉÉÓ<br />

ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ;<br />

• ÓÏ×ËÉÓ ÌÄÖÒÍÄÏÁÀÛÉ ÊÄÒÞÏ ÌÉßÀÈÓÀÒÂÄÁËÏÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />

• Ä×ÄØÔÖÒÏÁÉÓÀ ÃÀ ÊÏÍÊÖÒÄÍÔÖÍÀÒÉÀÍÏÁÉÓ ÆÒÃÉÓÀÈÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄØÌÍÀ;<br />

• ÓÏ×ËÉÓ ÌÄÖÒÍÄÏÁÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀËÔÄÒÍÀÔÉÖËÉ ÁÀÆÒÄÁÉÓ ÌÏÐÏÅÄÁÉÓ<br />

áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />

ÄÊÏÍÏÌÉÊÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À<br />

• ÄÍÄÒÂÏÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÃÂÒÀÃÏÁÉÓÀ ÃÀ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À ÀËÔÄÒÍÀÔÉÅÄÁÉÓ<br />

ÂÀÆÒÃÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÃÀ ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÄÒÄÂÏÓÉÓÔÄÌÄÁÛÉ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÉÓ Ö×ÒÏ<br />

ÌÀÙÀËÉ áÀÒÉÓáÉÈ;<br />

7


• ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÓÀÉÍÑÉÍÒÏ (ÂÆÄÁÉÓ, ßÚÀËÌÏÌÒÀÂÄÁÉÓ, ÄÍÄÒÂÏÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ<br />

ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ) ÃÀ ÓÏÝÉÀËÖÒÉ (ÓÊÏËÄÁÉÓ, ãÀÍÃÀÝÅÉÓ ÏÁÉÄØÔÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ)<br />

ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÉÓ ÃÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÂÆÉÈ;<br />

• ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÊÄÒÞÏ-ÓÀãÀÒÏ ÐÀÒÔÍÉÏÒÏÁÉÓ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ;<br />

• ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÚÅÄËÀ ÓÀáÄÏÁÉÓÀÈÅÀÉÓ „ÙÉÀ ÐÏËÉÔÉÊÉÓ“ ÂÀÔÀÒÄÁÀ ÌÏÁÉËÖÒÏÁÉÓ,<br />

ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÉÓÀ ÃÀ ÓÀÔÒÀÍÆÉÔÏ ÌÉÌÆÉÃÅÄËÏÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÓÀÚÏ×ÀÃ;<br />

• ÓÀÓÏ×ËÏ-ÓÀÌÄÖÒÍÄÏ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ, ÓÀÌÄËÉÏÒÀÝÉÏ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />

ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ ÊÄÒÞÏ ÓÄØÔÏÒÉÓ ÒÏËÉÓ ÆÒÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ;<br />

• ÓÀÓÖÒÓÀÈÏ ÖÅÍÄÁËÏÁÉÓ ÄÒÈÉÀÍÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÛÄØÌÍÀ ÃÀ ÄÔÀÐÏÁÒÉÅÉ ÃÀÍÄÒÂÅÀ; ØÅÄÚÍÉÓ<br />

ÄÐÉÆÏÏÔÉÖÒÉ ÊÄÈÉËÓÀÌÄÃÏÏÁÉÓ ÆÒÃÀ;<br />

ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ<br />

ÓÏÝÉÀËÖÒÉ ÃÀÝÅÉÓ Ó×ÄÒÏ<br />

• ÓÏÝÉÀËÖÒÉ ÃÀáÌÀÒÄÁÉÓ ÒÄÆÉÃÖÀËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ; ÌÏÍÄÔÉÆÄÁÖË,<br />

ÌÉÆÍÏÁÒÉÅ ÃÀ ÓÀÏãÀáÏ ÃÀáÌÀÒÄÁÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÍÄÒÂÅÀ;<br />

• áÀÍÃÀÆÌÖË ÀÓÀÊÛÉ ÓÉÙÀÒÉÁÉÓÀÂÀÍ ÌÉÆÍÏÁÒÉÅÉ ÃÀÝÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ; ÀÓÀÊÓÀ<br />

ÃÀ ÓÏÝÉÀËÖÒ ÓÔÀÔÖÓÆÄ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖËÉ ÓÀÐÄÍÓÉÏ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÍÄÒÂÅÀ ÃÀ ÊÄÒÞÏ<br />

ÓÀÐÄÍÓÉÏ ÃÀÍÀÆÏÂÄÁÉÓ ÉÍÉÝÉÀÔÉÅÄÁÉÓ ÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÀ;<br />

• ÓÀÁÀÆÏ ãÀÍÃÀÝÅÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÀ;<br />

• ãÀÍÃÀÝÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏÌáÌÀÒÄÁÄËÆÄ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ, ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÀà ÂÀÌÀÒÈÖËÉ<br />

ÃÀ ÓÀÃÀÆÙÅÄÅÏ ÐÒÉÍÝÉÐÄÁÓ ÌÏÒÂÄÁÖËÉ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÒÄ×ÏÒÌÀ<br />

ÂÀÍÀÈËÄÁÀ ÃÀ ÊÖËÔÖÒÀ<br />

• ÊÄÒÞÏ- ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÐÀÒÔÍÉÏÒÏÁÀ ÐÒÏ×ÄÓÉÖËÉ ÂÀÃÀÌÆÀÃÄÁÉÓ ÂÆÉÈ ÀáÀËÉ ÓÀÌÖÛÀÏ<br />

ÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÛÄÓÀØÌÍÄËÀÃ;<br />

• ÄÊÏÍÏÌÉÊÉÓ ÀáÀË ÌÏÈáÏÅÍÄÁÆÄ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ ÐÒÏ×ÄÓÉÖËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ<br />

×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />

• ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÃÀ ÐÒÏÂÒÀÌÖËÉ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÀ,<br />

áÀÒÉÓáÉÀÍÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÓÀÂÀÍÌÀÍÀÈËÄÁËÏ ÓÉÅÒÝÄÈÀ<br />

ÈÀÅÓÄÁÀÃÏÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />

8


• ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÄÝÍÉÄÒÄÁÉÓ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÀ; ÓÀÌÄÝÍÉÄÒÏ ÊÅËÄÅÄÁÉÓ ÃÀ×ÉÍÀÍÓÄÁÉÓ<br />

ÓÀÂÒÀÍÔÏ-ÊÏÍÊÖÒÄÍÔÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÒÖËÚÏ×À;<br />

• ÊÖËÔÖÒÉÓ, ÊÖËÔÖÒÖËÉ ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÓ ÃÀ ÓÐÏÒÔÉÓ Ó×ÄÒÏÄÁÉÓ ÀÒÀÓÀáÄËÌßÉ×Ï<br />

ÓÄØÔÏÒÉÓ ÒÏËÉÓ ÆÒÃÀ ÃÀ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÌÀÒÈÅÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÀ;<br />

• ÓÐÏÒÔÉÓ ÃÀ ÊÖËÔÖÒÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ;<br />

• ÞÄÂËÈÀ ÒÄÓÔÀÅÒÀÝÉÀ ÃÀ ÐÒÄÅÄÍÝÉÖËÉ ÊÏÍÓÄÒÅÀÝÉÀ;<br />

9


<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />

evropul da evroatlantikur struqturebSi<br />

integraciis sakiTxebSi<br />

„intensiuri dialogisa (ID) da gawevrebis samoqmedo gegmis (MAP)<br />

ganxorcielebis safuZvelze natoSi Tanamimdevruli integracia”<br />

2006 wlis seqtemberSi saqarTvelo gadavida natosTan integraciis<br />

axal etapze – intensiur dialogze gawevrebis sakiTxebze (ID). es aris<br />

gawevrebis procesis <strong>of</strong>icialuri etapi, romlis drosac nato<br />

konsultaciebis meSveobiT <strong>saqarTvelos</strong> ganumartavs, Tu ra standartebi<br />

unda daakmay<strong>of</strong>ilos sxvadasxva sferoSi. 2006 wlidan 2007 wlis<br />

ivlisamde saqarTvelom gaiara intensiuri dialogis erTi cikli – 6<br />

konsultacia. yvela maTgani natos mier warmatebulad iyo Sefasebuli.<br />

2007 wlis TebervalSi ganxorcielda IPAP-is mesame <strong>of</strong>icialuri<br />

Sefaseba, ris safuZvelzec maisSi gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

delegaciis Sexvedra Crdiloatlantikur sabWosTan. xazi gaesva<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mier miRweul did progress reformebis ganxorcielebis<br />

procesSi.<br />

MAP-ze gadasvlasTan dakavSirebiT natos mxridan politikuri<br />

gadawyvetilebis miRebisaTvis diplomatiur muSaobasTan erTad<br />

aucilebelia natos informireba mimdinare reformebis Sesaxeb.<br />

aRniSnulidan gamomdinare, 2007 wlis Semodgomaze igegmeba IDfarglebSi<br />

26+1 formatSi natos komitetebTan 4-5 konsultaciis<br />

gamarTva, kerZod, konfliqtebis mSvidobiani mogvarebis procesTan<br />

dakavSirebiT, demokratiuli reformebisa da kanonis uzenaesobis<br />

ganmtkicebis sakiTxebze, Tavdacvis sferoSi mimdinare reformebis<br />

sakiTxebze da sxv. paralelurad natoSi gasavrceleblad regularulad<br />

igzavneba angariSebi IPAP-is Sesrulebis mdgomareobis Sesaxeb.<br />

10


„evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis (ENP Action Plan)<br />

warmatebuli ganxorcieleba da evrokavSirTan „oTxi Tavisuflebis“ –<br />

adamianebis, kapitalis, saqonlisa da momsaxurebis gadaadgilebis –<br />

xarisxis gazrda;“<br />

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegma gansazRvravs<br />

<strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris TanamSromlobis strategiul<br />

miznebsa da prioritetebs. igi iTvaliswinebs ekonomikuri,<br />

socialuri da samarTlebrivi sferoebis reformirebas evropul<br />

standartebTan daaxloebis gziT.<br />

samoqmedo gegmaSi asaxulia <strong>saqarTvelos</strong>aTvis iseTi<br />

mniSvnelovani mimarTulebebi, rogoricaa:<br />

- saqarTveloSi demokratiis ganviTareba da kanonis uzenaesobis<br />

damkvidreba;<br />

- konfliqtebis mSvidobian gadawyvetaSi evrokavSiris aqtiuri<br />

monawileoba;<br />

- “oTxi Tavisuflebis” (saqonlis, momsaxurebis, kapitalisa da samuSao<br />

Zalis Tavisufali gadaadgileba) saqarTveloze gavrcelebisaTvis<br />

mniSvnelovani safuZvlebis Seqmna, pirvel rigSi Tavisufali<br />

vaWrobisa da savizo reJimis gamartivebis SesaZleblobebisa;<br />

- usafrTxoebis sferoSi saqarTvelo-evrokavSiris politikuri<br />

dialogisa da TanamSromlobis gaaqtiureba;<br />

- sazRvris dacvis sferoSi evrokavSirTan TanamSromlobis gaaqtiureba;<br />

- Savi zRvis regionSi TanamSromlobis gaaqtiureba;<br />

- <strong>saqarTvelos</strong> mimarT evrokavSiris individualuri midgomis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

11


- evrokavSirTan TanamSromloba transportisa da energetikis<br />

sferoebSi;<br />

- politikur, ekonomikur, kulturul da socialur sferoebSi<br />

evrokavSirTan TanamSromlobis Tvisebrivad axal doneze ayvana.<br />

dokumentis mixedviT, misi SesrulebisaTvis gaTvaliswinebulia 5<br />

weli. <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobas gadawyvetili aqvs samoqmedo gegmis 3<br />

weliwadSi Sesruleba (<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 22 noembris<br />

#549 gankarguleba “evropuli samezoblo politikis farglebSi<br />

evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong> samoqmedo gegmis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobis gegmis SemuSavebis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis<br />

20 oqtombris # 498 gankargulebaSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis<br />

Taobaze”).<br />

evropuli samezoblo politikis samoqmedo gegmasTan<br />

dakavSirebuli saqmianobis efeqtianad warmarTvis mizniT SemuSavda<br />

aRniSnuli dokumentis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

strategia 2007 wlisaTvis.<br />

strategiaSi warmodgenili RonisZiebebi gaTvaliswinebulia agreTve<br />

sxva samTavrobo gegmebsa da Sesabamis dargobriv strategiebSi, maT<br />

Soris NATO-sTan TanamSromlobis individualuri partniorobis<br />

samoqmedo gegmasa (IPAP) da intensiuri dialogis (ID) dokumentebSi.<br />

aRsaniSnavia, rom dagegmili cvlilebebis ZiriTadi mizani ara<br />

evrokavSiris moTxovnebis dakmay<strong>of</strong>ilebaa, aramed konkretuli<br />

mimarTulebebiT qveynisaTvis mniSvnelovali reformebis gatareba.<br />

yovelive zemoaRniSnuli strategiis efeqtiani implementaciis garantias<br />

iZleva.<br />

samezoblo politikis samoqmedo gegmiT da, Sesabamisad, 2007<br />

wlisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis strategiiT dasaxuli amocanebis<br />

Sesasruleblad muSaoba jer kidev dokumentis SeTanxmebis periodidan<br />

12


daiwyo da dReisaTvis ukve miRweulia mniSvnelovani Sedegebi.<br />

gansakuTrebiT aRsaniSnavia konfliqtebis mSvidobiani gadawyvetis<br />

procesis winsvla, ganaTlebis sferos reforma, kanonis uzenaesobis<br />

ganmtkicebis mizniT mimdinare reformebi, makroekonomikuri da finansuri<br />

sferos miRwevebi, warmatebiT mimdinare privatizaciis procesi,<br />

samarTaldacvis struqturebSi ganxorcielebuli reformebi,<br />

korufciasTan brZolaSi miRweuli warmatebebi, sabiujeto procesis<br />

gamarTvisa da sagadasaxado da sabaJo sferoSi miRweuli Sedegebi.<br />

2007 wlis 2-3 ivliss baTumSi gaimarTa maRali donis saerTaSoriso<br />

konferencia “evropuli samezoblo politikis samoqmedo gegmis<br />

ganxorcieleba saqarTveloSi”.<br />

konferenciaze ganxilul iqna evropuli samezoblo politikis<br />

samoqmedo gegmis ganxorcielebisas miRweuli progresi, evropeli<br />

partniorebs miewodaT amomwuravi informacia reformebisa da<br />

RonisZiebebis ganxorcielebis sferoSi <strong>saqarTvelos</strong> warmatebebis<br />

Sesaxeb, moxda arsebuli Sedegebis Sejameba da axal gamowvevebsa da<br />

perspeqtivebze msjeloba, daisaxa momavali dRis wesrigi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong>aTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania evrokavSirTan<br />

savaWro urTierTobebis ganviTareba Tavisufali vaWrobis<br />

SesaZleblobebis CaTvliT, aseve arasatarifo barierebis daZlevaSi<br />

evrokavSiris daxmareba da evrokavSirTan vaWrobaSi generalizebuli<br />

savaWro preferenciebis GSP+-is efeqtianad gamoyeneba. am etapze<br />

mimdinareobs saqarTvelo-evrokavSirs Soris Tavisufali vaWrobis<br />

SeTanxmebis gaformebis mizanSewonilobis Sefaseba. aRniSnuli<br />

SeTanxmebis gaformeba iqneba mniSvnelovani xelSemwyobi faqtori<br />

saqarTvelo-evrokavSirs Soris savaWro urTierTobebis intensifikaciisa<br />

da saqarTveloSi evrokavSiris wevri-qveynebidan sainvesticio kapitalis<br />

mozidvis kuTxiT.<br />

saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebSi meore mniSvnelovani<br />

sakiTxia evrokavSirTan savizo urTierTobebis gamartiveba. am kuTxiT<br />

13


mniSvnelovani iqneba samarTlis, Tavisuflebisa da usafrTxoebis<br />

sakiTxebze saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis qvekomitetis<br />

Camoyalibeba, romelic sxva sakiTxebTan erTad ganixilavs savizo<br />

Tematikis problematur sakiTxebs. am etapze mimdinareobs mosamzadebeli<br />

samuSaoebi aRniSnuli qvekomitetis Camoyalibebis mizniT.<br />

2007 wlidan saqarTveloze gavrcelda evropuli mezobloblobisa<br />

da partniorobis instrumenti (European Neighborhood and Partnership nstrument -<br />

ENPI), romlis farglebSi daxmareba Tvisebrivad axali midgomiT<br />

ganxorcieldeba, rac gulisxmobs daxmarebis etapobriv zrdas, SedarebiT<br />

gamartivebul procedurebsa da daxmarebis ZiriTadi nawilis sabiujeto<br />

mxardaWeris gziT ganxorcielebas.<br />

<strong>saqarTvelos</strong>aTvis evropuli mezobloblobisa da partniorobis<br />

instrumentis (ENPI) 2007-2010 wlebis erovnuli indikatoruli programiT<br />

gaTvaliswinebulia 120.4 milioni evro. evropis mxaresTan aqtiuri<br />

konsultaciebis safuZvelze <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobam daamtkica<br />

indikatoruli programis biujeti (120,4 mln evro) da prioritetuli<br />

mimarTulebebi:<br />

- demokratiuli ganviTarebis, kanonis uzenaesobisa da efeqtiani<br />

mmarTvelobis mxardaWera;<br />

- ekonomikuri ganviTarebisa da evropuli samezoblo politikis<br />

samoqmedo gegmis implementaciis mxardaWera;<br />

- siRaribis daZlevisa da socialuri reformebis mxardaWera;<br />

- <strong>saqarTvelos</strong> saSinao konfliqtebis mSvidobiani gadawyvetis<br />

mxardaWera.<br />

amJamad mimdinarebs aqtiuri konsultaciebi dargobriv<br />

saministroebTan 2007 wlis samoqmedo gegmis formirebisaTvis, romelic<br />

iTvaliswinebs 24 mln evros daxmarebas Semdegi mimarTulebebiT:<br />

- sabiujeto mxardaWera (Budgetary support) - 16 mln. evro;<br />

14


<strong>saqarTvelos</strong> mxare did mniSvnelobas aniWebs sabiujeto<br />

mxardaWeras, ramdenadac swored am mimarTulebas moxmardeba<br />

daxmarebis 50%-ze meti.<br />

- konfliqtebis mSvidobiani gadawyveta – 4 mln evro;<br />

Tanxa moxmardeba afxazeTis konfliqtis Sedegad dazaralebuli<br />

teritoriis reabilitaciasa da mxareebs Soris ndobis aRdgenas.<br />

- programa TWINNING – 4 mln evro.<br />

aRniSnuli programa cnobilia rogorc erT-erTi yvelaze<br />

efeqtiani instrumenti evrokavSiris y<strong>of</strong>ili kandidati<br />

qveynebisaTvis. <strong>saqarTvelos</strong> SemTxvevaSi programis efeqtianad<br />

gamoyenebis safuZveli unda gaxdes ENP AP-is prioritetuli<br />

sferoebi. gaimarTa konsultaciebi Sesabamis dargobriv<br />

saministroebTan saproeqto winadadebebis mosamzadeblad.<br />

„samezoblo arealSi Savi zRvisa da samxreT kavkasiis<br />

regionaluri TanamSromlobis efeqtianobis zrda;“<br />

saqarTvelo 2007 wlidan CaerTo evropuli mezoblobisa da<br />

partniorobis instrumentis (ENPI) sazRvrispira TanamSromlobis<br />

programaSi (CBC), romelic iTvaliswinebs Savi zRvis regionebSi<br />

TanamSromlobis gaaqtiurebasa da erToblivi proeqtebis<br />

ganxorcielebas. CBC-is programaSi monawileobs 10 qveyana: saqarTvelo,<br />

somxeTi, azerbaijani, bulgareTi, saberZneTi, moldova, rumineTi,<br />

TurqeTi, ukraina da ruseTi. programis saerTo biujeti 2007-2013 wlebis<br />

periodSi 10 qveynisaTvis Seadgens 17 mln evros, romelic konkretuli<br />

proeqtebis mixedviT ganawildeba.<br />

evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis<br />

sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparati <strong>saqarTvelos</strong><br />

saxeliT aqtiurad monawileobda programis maregulirebeli dokumentis<br />

SemuSavebaSi. aRniSnuli dokumenti safuZvlad daedeba konkretuli<br />

proetebis ganxorcielebas Savi zRvis regionSi iseTi prioritetuli<br />

mimarTulebebiT, rogoricaa: s<strong>of</strong>lis meurneobisa da turizmis<br />

15


ganviTareba (Rural Development and CBC Tourism); TanamSromloba<br />

ganaTlebisa da kulturis sferoSi (Education and Cultural Exchange).<br />

16


<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />

konfliqtebis mogvarebis sakiTxebSi<br />

cxinvalis regioni<br />

saqarTvelo erTmniSvnelovnad isaxavs miznad konfliqtebis<br />

mSvidobiani gziT gadawyvetas. amasTan, mtkiced gvaqvs gadawyvetili<br />

konfliqtebis realurad gadawyveta. amgvarad, Cven motivirebulebi varT,<br />

rom movZebnoT konfliqtebis gadawyvetis iseTi gza, romelic arsebuli<br />

situaciis Sesabamisi iqneba.<br />

samwuxarod, ganvlilma 14 weliwadma daadastura dResdReobiT<br />

arsebuli molaparakebis formatisa (Sereuli sakonrtrolo komisia) da<br />

samSvidobo operaciis araefeqtianoba;<br />

swored am mizeziT <strong>saqarTvelos</strong> marem dasva sakiTxi, rom<br />

samSvidobo procesi daefuZnos mxareebs Soris uSualo, pirdapir<br />

dialogsa da samSvidobo procesSi saxelmwifoTa saerTaSoriso<br />

gaerTianebis farTo monawileobas.<br />

migvaCnia, rom saerTaSoriso gaerTianebis daxmarebiT samSvidobo<br />

procesSi arsebuli dRevandeli uunaro formatebi SeiZleba<br />

umtkivneulod Seicvalos ufro qmediTunariani formatebiT, ise rom ar<br />

Seiqmnas vakuumi molaparakebis procesSi.<br />

cxinvalis regionSi situaciis miukerZoebeli saerTaSoriso<br />

monitoringi Seqmnida myar safuZvels omiT gaxleCili sazogadoebebis<br />

reintegraciisaTvis. amasTanave, reintegracia unda daefuZnos avtomoniis<br />

uflebis pativiscemas. vgulisxmobT evropuli tipis farTo avtonomias<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifos farglebSi.<br />

17


garda amisa, cxinvalis regionSi dagegmili donorebis<br />

saerTaSoriso programis ganxorcielebisaTvis aucilebelia stabiluri<br />

garemosa da usafrTxoebis garantiebis Seqmna. qarTulma mxarem<br />

araerTxel daayena regionis sruli demilitarizaciisa da ukanono<br />

formirebaTa daSla/ganiaraRebis sakiTxi.<br />

samwuxarod, cxinvali, iseve rogorc Suamavlis statusis mqone<br />

ruseTis mxare, kvlav kategoriulad uary<strong>of</strong>en <strong>saqarTvelos</strong> mxaris<br />

winadadebebs da uars acxadeben maT ganxilvaze. amis miuxedavad, Cven<br />

mzad varT konstruqciuli dialogisaTvis da vagrZelebT konsultaciebs<br />

yvela dainteresebul mxaresTan.<br />

mimdinare wlis 21-22 marts q. stambolSi gaimarTa Sereuli<br />

sakontrolo komisiis TanaTavmjdomareebis araformaluri Sexvedra.<br />

Sexvedras agreTve eswrebodnen euTos moqmedi Tavmjdomarisa da<br />

saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis warmomadgenlebi. aRniSnul<br />

Sexvedraze qarTulma mxarem kidev erTxel gausva xazi samSvidobo<br />

procesisaTvis euTos donorTa sareabilitacio programis mniSvnelobas.<br />

garda amisa, xazgasmiT aRiniSna, rom ekonomikuri proeqtebis<br />

realizaciis garSemo araadekvaturma spekulaciebma da destruqciulma<br />

midgomam SesaZloa seriozuli safrTxe Seuqmnas maT realizacias.<br />

sareabiltacio programiT gaTvaliswinebuli proeqtebis<br />

implementaciasTan mimarTebiT xazgasmiT aRiniSna, rom maTi warmatebuli<br />

realizaciis aucilebel winapirobas usafrTxoebis garantiebi<br />

warmoadgenen, romlebic pirvel rigSi konfliqtis zonis<br />

demilitarizaciasa da samSvidobo operaciis mizanmimarTul warmarTvaze<br />

unda iqnen orientirebuli.<br />

stambolis Ssk-s TanaTavmjdomareTa araformalur Sexvedraze<br />

qarTuli mxaris mier wardgenil winadadebebs mxari dauWires euTom da<br />

evrokavSirma. Stambolis Sexvedris Semdeg qarTuli mxare monawileobda<br />

SeTanxmebul Ssk-s TanaTavmjdomareTa sakonsultacio SexvedrebSi,<br />

18


magram ruseTisa da cxinvalis de-faqto xelmZRvanelobis<br />

arakonstruqciuli poziciis gamo procesi CaiSala.<br />

amas garda, 2007 wlis martSi qarTuli mxaris mier gadacemul iqna<br />

memorandumi,, romelic euTos liublianis samitze damtkicebuli<br />

qarTuli samSvidobo gegmis xorcSesxmas warmoadgens.<br />

memorandumi yovlismomcveli dokumentia, romelic, samSvidobo<br />

procesis gamocdilebidan da konfliqtis zonaSi dRevandeli<br />

realobebidan gamomdinare, ayalibebs im principebs, moqmedebebsa da<br />

prioritetebs, romlebic konfliqtis srulmasStabiani gadawyvetis<br />

realur SesaZleblobas Seqmnian.<br />

memorandumi iTvaliswinebs regionisaTvis farTo avtonomiis<br />

miniWebas <strong>saqarTvelos</strong> erTian saxelmwifoSi, osi xalxis interesebis<br />

sruli gaTvaliswinebiT da ganviTarebis saukeTeso SesaZleblobebisa da<br />

garantiebis Seqmnis CaTvliT. igi pirvelxarisxovan mniSvnelobas aniWebs<br />

adgilobrivi ekonomikis aRorZinebasa da ganviTarebas da xazs usvams<br />

regionis saswrafo demilitarizaciis aucileblobas da samarTaldacvis<br />

sferoSi TanamSromlobis mniSvnelobas, rac procesis winsvilis<br />

prioritetul winapirobebs warmoadgens. Mmemorandumi saWirod miiCnevs<br />

saerTaSoriso gaerTianebis gafarToebul monawileobas konfliqtis<br />

gadawyvetis procesSi. erTian saqarTveloSi regionis avtonomiuri<br />

statusis gansazRvra politikuri molaparakebis gziT memorandumis kidev<br />

erTi prioritetia, romelic winsvlis realur SesaZleblobas qmnis.<br />

yovelive es ZiriTadi elementebia konfliqtis srulmasStabiani,<br />

politikuri gadawyvetis misaRwevad.<br />

samwuxarod, ruseTis mxarem da cxinvalis de-faqto<br />

xelmZRvanelobam uari ganacxades memorandumis ganxilvaze. metic,<br />

cxinvalis de-faqto xelisuflebam qarTuli mxaris samSvidobo<br />

iniciativebs regionis satransporto magistralebisa da sasmeli wyliT<br />

momaragebis arteriebis blokadiT upasuxa. ruseTis mxare ar moerida<br />

19


situaciis kidev ufro gamwvavebas, rac imiT gamoixata, rom mimdinare<br />

wlis 6 agvistos ruseTis samxaedro TviTmfrinavebma dabombes<br />

konfliqtis zonaSi mdebare s<strong>of</strong>. wiTelubani.<br />

samSvidobo operaciasTan dakavSirebiT kvlav mwvaved vsvamT<br />

sakiTxs konfliqtis zonis sruli demilitarizaciis, misi ukanono<br />

SeiaraRebuli formirebebisagan gawmendisa da am mizniT s<strong>of</strong>. did<br />

gufTasTan samSvidoboTa erToblivi RonisZiebebis ganxorcielebis<br />

Taobaze. am konteqstSi aqcenti keTdeba molaparakebis procesSi<br />

konfliqtis zonis demilitarizaciasTan dakavSirebiT adre miRweul<br />

SeTanxmebebze, romlebic ar sruldeba. samSvidobo operaciaze da,<br />

kerZod, konfliqtis zonis ukanono SeiaraRebuli formirebebisagan<br />

gawmendaze saubrisas qarTuli mxare Sereuli samSvidobo Zalebis<br />

xelmZRvanelobis winaSe, samSvidobo Zalebis mandatze dayrdnobiT<br />

(romelic pirdapir avaldebu;lebs samSvidoboebs ukanono formirebebis<br />

daSla/ganiaraRebas), principulad svams sakiTxs mandatiT nakisri<br />

valdebulebis Sesrulbisa da ukanono SeiaraRebuli formirebebis<br />

daSla/ganiaraRebis Taobaze.<br />

ukanaskneli Tveebis manZilze situacia konfliqtis zonaSi<br />

ukiduresad daiZaba. rusi `samSvidoboebis~ danaSaulebrivi umoqmedobis<br />

fonze da xSir SemTxvevebSi maTi faruli xelSewyobiT osurma<br />

bandformirebebma ganaxorcieles araerTi SeiaraReuli provokacia.<br />

cxinvali dgams gegmazomier nabijebs situaciis daZabvisa da<br />

regionis os mosaxleobaSi <strong>saqarTvelos</strong>agan mtris xatis Seqmnis mizniT.<br />

cxinvalis de-faqto xelisuflebam ramdenime Tvis win daiwyo<br />

`mobilizacia~ da osurma ukanono SeiaraRebulma formirebebma daikaves<br />

winaswar momzadebuli poziciebi. gaxSirda SeiaraRebuli Tavdasxmebi<br />

cxinvalis regionis qarTul anklavebze.<br />

rusi `samSvidoboebis~ danaSaulebrivi umoqmedobis Sedegad<br />

warmoebs separatistuli reJimis mier kontrolirebadi ukanono<br />

20


SeiaraRebuli formirebebis raodenobis zrda da maTi Tanamedrove<br />

iaraRiT aRWurva.<br />

samSvidobo operaciaSi arsebul stagnaciaze naTlad metyvelebs<br />

qarTvel samarTaldamcvelTa mier Sereuli samSvidobo Zalebis<br />

CrdiloeT oseTis samSvidobo batalionis samxedro mosamsaxureebis<br />

dakavebis faqti, romelTac bralad edebaT yaCaRuri Tavdasxma,<br />

Tavisuflebis ukanono aRkveTa da Jurnalistur saqmianobaSi xelis<br />

SeSla.<br />

mimdinareobs sainformacio omi rogorc rusuli, ise globaluri<br />

resursebis maqsimaluri gamoyenebiT. sainformacio kampaniis erT-erTi<br />

laitmotivia is, rom konfliqtis zonaSi mimdinareobs saomari<br />

moqmedebebis eskalacia, ris gamoc pasuxismgebloba <strong>saqarTvelos</strong><br />

saxelmwifos ekisreba.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> xelisuflebis diskreditaciisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />

SeiaraRebul konfliqtSi CaTrevis mizniT konfliqtur regionebSi<br />

xdeba permanentuli provokaciebi (teraqtebi, diversiebi, mkvleloba,<br />

adamianis gataceba da sxva mZime danaSaulebi) adgilobrivi qarTveli da,<br />

cxinvalis regionis SemTxvevaSi, qarTveli da osi mosaxleobis<br />

wonaaRmdeg.<br />

neitralurobis principis uxeSi darRvevaa cxinvalis de-faqto<br />

xelisuflebis `saxelmwifo struqturebis~ xelmZRvanel postebze<br />

rusuli kadrebis, xSir SemTxvevaSi sxvadasxva specsamsaxuris<br />

TanamSromlebis, daniSvna ruseTis mxridan regionze pirdapiri<br />

kontrolis ganxorcielebis mizniT.<br />

amasTanave, ruseTi qmnis cxinvalis xelisuflebis mier<br />

kontrolirebadi teritoriebis gaziT da eleqtroenergiiT momaragebis<br />

<strong>saqarTvelos</strong>gan damoukidebel sistemas misi ruseTis sistemasTan<br />

mierTebis gziT. agreTve dagegmilia ruseTidan cxinvalamde gazsadenis<br />

gayvana. aseve igegmeba maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazis gayvana,<br />

xolo s<strong>of</strong>el iTrafisTan eleqtrogamanawilebeli qvesadguris aSeneba<br />

21


useTidan mowodebuli kontrabanduli eleqtroenergiis e.w.` samxreT<br />

oseTis respublikis~ teritoriaze gadanawilebis mizniT.<br />

amasTanave, bolo erTi wlis ganmavlobaSi ramdenjerme SevTavazeT<br />

cxinvals ormxriv formatSi konsultaciebis gamarTva konfliqtis<br />

srulmasStabian politikur gadawyvetasTan dakavSirebuli programis<br />

SemuSavebis mizniT, rasac, rogorc es mosalodneli iyo, kvlav<br />

kategoriuli uari mohyva.<br />

miuxedavad amisa, <strong>saqarTvelos</strong> mxare mzadaa konstruqciuli<br />

dialogisaTvis nebismieri formatis gamoyenebiT, romelic xels Seuwyobs<br />

konfliqtis srulmasStabian, politikur gadawyvetas.<br />

swored aRniSnuli mimarTulebiT TanamSromlobis gagrZeleba da<br />

samSvidobo procesSi arsebuli gadawyvetilebebis Sesruleba<br />

warmoadgens garantias molaparakebis procesSi pozitiuri<br />

dinamikisaTvis.<br />

dReisaTvis ukve cxadia, rom ganvlili periodis ganmavlobaSi<br />

Camoyalibda axali politikuri realiebi, romelTa gaTvaliswineba<br />

aucilebelia politikuri mogvarebis procesSi winsvlis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis.<br />

am mimarTulebiT qarTuli mxaris saqmianoba mimdinareobs Semdegi<br />

principebis safuZvelze:<br />

• cxinvalis regionSi/samxreT oseTSi konfliqtis saboloo da<br />

srulmasStabiani gadawyvetis aucilebeli safuZvlebis<br />

gansazRvra ;<br />

• Cveni poziciis Tanaxmad, erTian qarTul saxelmwifoSi<br />

regionis reintegracia unda daefuZnos avtonomiis (evropuli<br />

tipis) uflebis pativiscemas;<br />

22


• unda gagrZeldes Cvens partniorebTan erTad SemuSavebuli da<br />

euTos liublianis ministrebis Sexvedraze mxardaWerili<br />

samSvidobo gegmis implementacia, iseve rogorc qarTuli<br />

mxaris Semdgomi iniciativebis implmentacia, romlebic<br />

SeTanxmebulia mxarebTan samSvidobo procesSi warmoebuli<br />

molaparakebis farglebSi.<br />

I. evrokomisiis pirveli da meore sareabilitacio programebi<br />

(5 mln ekiu)<br />

konfliqtis zonis mosaxleobis socialur-ekonomikuri<br />

mdgomareobis gaumjobesebis, agreTve konfliqtis gadawyvetis procesSi<br />

axali moTamaSeebis Cabmis mizniT <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa<br />

saministrom 1998 wlis seqtemberSi evrokomisiis warmomadgenlobasTan<br />

gaaforma xelSekruleba, romlis safuZvelzec evrokomisiam 1998 wels<br />

gamoyo 5 mln ekiu cxinvalis regionis ekonomikuri reabilitaciisaTvis.<br />

Sereuli sakontrolo komisiis 1999 wlis 23 ivlisis<br />

gadawyvetilebiT (oqmi #10) evrokomisias eZleoda Sereuli sakontrolo<br />

komisiis sxdomaSi monawileobis miRebis ufleba im SemTxvevaSi, Tu<br />

sxdomaze ganixileboda ekonomikuri reabilitaciis sakiTxebi.<br />

evrokomisiis mier gamoy<strong>of</strong>ili Tanxa 5 mln ekiu gaiyo or tranSad :<br />

3,5 mln ekiu – pirveli sareabilitacio programa da 1,5 mln ekiu – meore<br />

sareabilitacio programa.<br />

programis ganxorcieleba daiwyo 1998 wlis seqtemberSi.<br />

programis marTva hqonda davalebuli sakoordinacio sabWos,<br />

romelSic qarTuli da osuri mxaris warmomadgenlebTan erTad<br />

Sediodnen evrokomisis (organizatori), euTos (meTvalyure) da avstriis<br />

arasamTavrobo organizaciis - “HILFWERK”-is (ganmaxorcielebeli<br />

partniori – teqnikuri mrCeveli) warmomadgenlebi.<br />

pirveli tranSi mTlianad iqna aTvisebuli, xolo meore tranSidan<br />

auTvisebeli darCa 69 000 evro, romlis aTvisebac moxda SemdgomSi mesame<br />

sareabilitacio programis farglebSi.<br />

23


II. evrokomisiis mesame sareabilitacio programa (2,5 mln evro)<br />

2004 wlis 18 marts <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministrom<br />

evrokomisiasTan, euTosTan, gaeros ganviTarebis programasTan (UNDP) da<br />

ltolvilTa sakiTxebSi gaeros umaRlesi komisris warmomadgenelTan<br />

(UNHCR) erTad xeli moawera urTierTgagebis memorandums, romelic<br />

SemdgomSi ratificirebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> parlametis 2004 wlis 16<br />

seqtembris #423-IIs dadgenilebiT.<br />

evrokomisiis mier dafinansebuli mesame sareabilitacio programa<br />

amoqmedda <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2004 wlis 29 Tebervlis #183<br />

gankargulebis safuZvelze. programis xelSewyobis Taobaze miRebulia<br />

agreTve <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2004 wlis 30 agvistos #100<br />

gankarguleba da 2005 wlis 23 Tebervlis saoqmo gadawyvetileba (oqmi<br />

#5).<br />

memorandumi, Tavis mxriv, eyrdnoboda molaparakebis oqms, romelic<br />

aRniSnuli organizaciebis monawileobiT 2004 wlis 31 ianvars gaformda<br />

qarTul (kakabaZe, astemirova), samxreT osur (b.CoCievi), rusul (maiorovi)<br />

da Crdiloosur (kusovi) mxareebs Soris.<br />

programis ganxorcielebis ZiriTadi principebi da meqanizmebi<br />

2004 wlis 31 ianvris zemoaRniSnuli oqmiT gansazRvrulia mesame<br />

sareabilitacio programis ganxorcielebis ZiriTadi principebi da<br />

meqanizmebi da damtkicebulia biujeti.<br />

programa, romlis saerTo biujeti Seadgens 2.5 mln evros,<br />

dafinansebulia evrokomisiis mier da mis realizaciaze pasuxismgeblebi<br />

arian gaeros ganviTarebis programa (programis meore da mesame nawilebi,<br />

biujeti – 1,7 mln evro) da ltolvilTa sakiTxebSi gaeros umaRlesi<br />

komisariati (programis pirveli nawili, biujeti – 800 000 evro).<br />

programis marTva davalebuli aqvs saorganizacio komitets,<br />

romelSic qarTuli da osuri mxareebis warmomadgenlebTan erTad Sedian<br />

evrokomisis, euTos, gaeros ganviTarebis programis da ltolvilTa<br />

sakiTxebSi gaeros umaRlesi komisris warmomadgenlebi.<br />

24


proeqtebis realizaciis Sesaxeb<br />

programis farglebSi damtkicebuli 27 proeqtidan ganxorcielda<br />

26 proeqti.<br />

programis pirvel nawils, romlis biujeti Seadgens 800 000 evros,<br />

axorcielebs ltolvilTa sakiTxebSi gaeros umaRlesi komisariati<br />

(UNHCR). programis am nawiliT gaTvaliswinebulia ltolvilebisa da<br />

iZulebiT gadaadgilebul pirebis sacxovrebliT da repatriaciisaTvis<br />

saWiro saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

UNHCR–is informaciiT, 2004 wlis aprilidan 2006 wlis ivlisamde<br />

800 000 evro mTlianad iqna aTvisebuli. kerZod: aSenda 133 standartuli<br />

blokis sacxovrebeli saxli; 168 ojaxs gadaeca saSeno masalebis TiTo<br />

kompleqti (aRniSnuli saxis daxmareba saerTo jamSi 46 s<strong>of</strong>elSi<br />

mcxovrebma 301-ma ojaxma (1002 kaci) miiRo); garda amisa, aRniSnul<br />

ojaxebs gadaecaT sas<strong>of</strong>lo-sameurneo daniSnulebis 301 kompleqti<br />

(xorblis Tesli, sxvadasxva sas<strong>of</strong>lo-sameurneo instrumenti).<br />

aRsaniSnavia, rom UNHCR–ma programis farglebSi saqmianoba daiwyo<br />

jer kidev 2004 wlis aprilSi 2004 wlis 31 ianvris oqmis miRebis Semdeg,<br />

anu mesame sareabilitacio programis saorganizacio komitetis<br />

Camoyalibebamde (saorganizacio komitetis pirvelis sxdoma gaimarTa 2004<br />

wlis 25 oqtombers). am oqmis mixedviT UNHCR–i «ixelmZRvanelebs misi<br />

mkacrad gansazRvruli mandatiT». zemoaRniSnuli garemoebis gamo<br />

saorganizacio komiteti moklebuli iyo UNHCR–is saqmianobaze realuri<br />

kontrolis SesaZleblobas, ris Sedegadac am organizaciis mier<br />

warmodgenili informacia programis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli<br />

proeqtebis ganxorcielebis Sesaxeb aris metad zogadi xasiaTis.<br />

programis meore da mesame nawils axorcielebs UNDP. biujeti<br />

Seadgens 1,7 mln evros.<br />

meore nawilze gaTvaliswinebulia 1, 4 mln evro.<br />

25


ganxorcielda proeqtebi gazmomaragebis (7 proeqti),<br />

wyalmomaragebis (3 proeqti), eleqtroenergiiT momaragebis (4 proeqti),<br />

komunaluri meurneobis (2 proeqti) mimarTulebebiT.<br />

kerZod:<br />

1. gazmomarageba (kontraqtebis saerTo Tanxa – 269 555 evro)<br />

- specialuri teqnikisa da mowyobilobebis (satransporto saSualeba<br />

cxinvalis gazmomaragebis samsaxurisTvis, gzismkvlevi, kompresori,<br />

mowyobiloba gazis gamanawilebeli punqtebisTvis) SeZena da<br />

cxinvalSi Setana;<br />

- arsebuli gazsadenis aRdgenis samuSaoebi;<br />

- ori gazgamanawilebeli sadguris reabilitacia;<br />

- cxinvalis gazsadenis reabilitaciis daproeqteba;<br />

- avnevi-TanaraSeni-kexvis gazsadenis daproeqteba.<br />

- cxinvalis xuT quCaze gazsadenis mSenebloba;<br />

- kexvis gazifikacia.<br />

2. wyalmomarageba (139 220 evro)<br />

samive proeqti dasrulebulia:<br />

- cxinvalis wyalsadenis aRdgena;<br />

- qemertis wyalsaqaCis reabilitacia;<br />

- ori specialuri meqanizmis SeZena.<br />

3. eleqtroenergiiT momarageba (508 343 evro)<br />

- eleqtromricxvelebis, gamanawilebeli mowyobilobebis, sadenebis,<br />

transformatorebisa da sxva mowyobilobebis SeZena da cxinvalSi<br />

Setana;<br />

- cxinvalis mravalsarTulian saxlebSi eleqtromricxvelebis<br />

damontaJeba (sul 1 000 binisTvis).<br />

26


- q.cxinvalSi 2000 kerZo saxlisTvis eleqtromricxvelebisa da<br />

eleqtromasalebis SeZenis saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis<br />

momzadeba.<br />

darCenilia erTi proeqti:<br />

– sxvadasxva eleqtromowyobilobebisa da damxmare masalebis<br />

Sesyidva-Camotana q.cxinvalis mravalsarTuliani kerZo binebisTvis<br />

(sul 2 000 kerZo saxli). proeqtis biujetia 324 aTasi aSS dolari.<br />

am proeqtis ganxorcielebisTvis aucilebeli iyo Sesabamisi<br />

saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis SemuSavebis proeqtis<br />

ganxorcieleba, romlis farglebSic ganisazRvreboda saWiro<br />

eleqtromowyobilobebisa da sxva damxmare masalebis teqnikuri<br />

specifikaciebi. am proeqtze gamocxadebul tenderSi gaimarjva osurma<br />

kompaniam "rgo energetikam", romelmac saproeqto-saxarjTanusxo<br />

dokumentaciis SemuSavebis proeqti ganaxorciela mniSvnelovani<br />

dagvianebiT;<br />

saorganizacio komitetSi cxinvalis warmomadgenelma daJinebiT<br />

moiTxova eleqtromasalebis Sesyidva-Camotanis proeqtzec<br />

damtkicebuliyo igive kompania ("rgo energetika"), romelmac<br />

ganaxorciela saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis SemuSavebis<br />

proeqti. miuxedavad e.w. "interesTa konfliqtisa" evrokomisiam da<br />

euTom daakmay<strong>of</strong>ila es moTxovna;<br />

"rgo energetikis" mier saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis<br />

SemuSavebis proeqtis dagvianebiT ganxorcielebis gamo UNDP-im<br />

sxvadasxva eleqtromowyobilobisa da damxmare masalebis Sesyidva-<br />

Camotanis proeqtTan dakavSirebiT aucilebeli procedurebi (tenderis<br />

gamocxadeba, tenderis Sedegebis ganxilva da maTi gadagzavna niuiorkis<br />

meTaur <strong>of</strong>isSi Tanxmobis misaRebad) daasrula m.w. ivlisis<br />

Sua ricxvebisTvis da mxolod amis Semdgom gaxda SesaZlebeli<br />

kontraqtis gaformeba kompania "rgo energetikasTan";<br />

27


Sesyidva-Camotanis proeqtis ganxorcielebisTvis "rgo<br />

energetikam" moiTxova erTi Tve, rac imas niSnavda, rom proeqtis<br />

dasruleba moxerxdeboda m.w. agvistos Sua ricxvebisTvis. mesame<br />

sareabilitacio programis dasrulebis vadad ki gansazRvrulia m.w. 1<br />

agvisto. saorganizacio komitetSi cxinvalis warmomadgenlis Txovna<br />

mesame sareabilitacio programis kidev erTi TviT gagrZelebis<br />

Taobaze evrokomisiam ar daakmay<strong>of</strong>ila.<br />

4. komunaluri meurneoba (93 148 evro). orive proeqti dasrulebulia :<br />

- buldozerisa da nagvissayreli specialuri manqanis SeZenisa da<br />

cxinvalSi Setanis proeqti;<br />

- nagvis konteinerebisa da bunkerebis SeZena.<br />

5. meore sareabilitacio programidan darCenili proeqtebi (57 364<br />

evro)<br />

oTxive proeqti dasrulebulia:<br />

- TamaraSenis skolis teritoriis keTilmowyobis samuSaoebi;<br />

- xeiTis skolis teritoriis keTilmowyobis samuSaoebi;<br />

- javis skola-internatis reabilitacia;<br />

- javis saSualo skolis reabilitacia.<br />

programis mesame nawilis farglebSi (300 000 evro) ganxorcilda 7<br />

proeqti.<br />

- s<strong>of</strong>. arcevis skolis reabilitacia;<br />

- s<strong>of</strong>. qsuisis skolis reabilitacia;<br />

- s<strong>of</strong>. qsuisis xidis remonti;<br />

- s<strong>of</strong>. dmenisis xidis remonti;<br />

28


- s<strong>of</strong>. frisSi eleqtrogadamcemi xazebis reabiliatacia;<br />

- cxinvalis regionis skolebisTvis kompiuterebisa da saskolo<br />

inventaris SeZena;<br />

- znauris abanos mSeneblobis proeqti.<br />

III. ekonomikuri reabilitaciis donorTa saerTaSoriso programis<br />

Sesaxeb<br />

donorTa saerTaSoriso programas safuZvlad daedo euTos mier<br />

SemoTavazebuli “qarTul-osuri konfliqtis zonasa da konfliqtis<br />

Sedegad dazaralebul teritoriebze socialur-ekonomikuri<br />

moTxovnilebebis Seswavlis misiis” (SemdgomSi – “moTxovnilebaTa<br />

Seswavlis misia”) koncefcia, romelic damtkicebul iqna Sereuli<br />

sakontrolo komisiis 2005 wlis 22-23 ivnisis sxdomaze (oqmi #44, punqti<br />

3.1.). aRniSnuli koncefciis safuZvelze euTos mier SerCeuli eqspertebis<br />

mier SemuSavda winaswari proeqtebi energetikis, samoqalaqo mSeneblobis,<br />

s<strong>of</strong>lis meurneobis, sagzao mSeneblobis, biznesis ganviTarebisa da<br />

finansebis sferoebSi.<br />

proeqtebis marTvas axorcielebs saorganizacio komiteti (sk),<br />

romlis muSaobaSi qarTul da osur mxareebTan erTad monawileobdnen<br />

euTos, evrokomisiis, aSS-s, niderlandis, safrangeTisa da ruseTis<br />

warmomadgenlebi. sul gaimarTa saorganizacio komitetis oTxi sxdoma<br />

(15.12.2005, cxinvali; 13-14.02.2006, ZorageTi/somxeTi; 14-15.04, erevani; 11-12.05,<br />

cxinvali).<br />

pirvelive sxdomaze ganisazRvra prioritetuli proeqtebis SerCevis<br />

kriteriumebi: beneficiarebis raodenoba, orive mxarisTvis<br />

sasargeblooba, socialuri mniSvneloba.<br />

euTom Semajamebeli <strong>angariSi</strong> warmoadgina sk-s mesame sxdomaze<br />

(erevani, 14-15 aprili, 2006). meoTxe sxdoma gaimarTa cxinvalSi Ssk-s<br />

sxdomis paralelurad (11-12 maisi, cxinvali), romelzec SeTanxmda<br />

prioritetuli proeqtebis CamonaTvali.<br />

29


aRniSnuli paketi damtkicda Ssk-s 49–e sxdomaze (11-13 maisi,<br />

cxinvali) da SemdgomSi wardgenil iqna 14 ivnisis donorTa<br />

konferenciaze.<br />

dReisaTvis arsebuli mdgomareobiT SerCeulia 33 prioritetuli<br />

proeqti, romelTa nawilis dafinansebis survili ukve gamoxates<br />

garkveulma donorma qveynebma da organizaciebma.<br />

proeqtebi SerCeulia Semdegi mimarTulebebiT:<br />

I. sasmeli wylis sadenebis reabilitacia (2 258 000 USD)<br />

1. edisi–cxinvalis wyalsadenis reabilitacia (biujeti - 100 000 USD,<br />

donori - holandia).<br />

2. kexvis wyalgamwmendi nageboba (500 000 USD, holandia);<br />

3. cxinvalis sasmeli wylis rezervuari (813 000 USD);<br />

4. avnevi-nuli-kimasis wyalsadenis mSenebloba (120 000 USD, didi<br />

britaneTi).<br />

5. qsuisi – disevi - guguTianTkaris wyalsadenis mSenebloba (95 000 USD,<br />

didi britaneTi).<br />

6. muxaurisa da znauris sasmeli wylis qselis reabilitacia (630 000<br />

USD).<br />

II. s<strong>of</strong>lis meurneoba (2 153 000 USD)<br />

7. tirifonis sarwyavi arxi (400 000 USD, Svecia).<br />

8. kexvi-xeTagurovo-qvaTeTris sarwyavi arxi (317 000 USD, Svecia).<br />

30


9. xilis sanergeebi (266 000 USD, Svecia). gankuTvnilia rogorc<br />

qarTveli, ise osi mosaxleobisTvis.<br />

10. grantebi mcire fermeruli meurneobebisTvis (590 000 USD, Svecia).<br />

gankuTvnilia rogorc qarTveli, ise osi mosaxleobisTvis.<br />

11. fermerTa asociacia da agraruli teqnikis parki (580 000 USD, Svecia).<br />

gankuTvnilia rogorc qarTuli, ise osuri mosaxleobisTvis.<br />

III. energetika (2 231 050 USD)<br />

12. eleqtroxazebis SekeTeba (207 000 USD).<br />

13. qvesadgurebis aRWurva (200 000 USD).<br />

14. transformatorebis montaJi cxinvalis raionSi (272 050 USD).<br />

15. cxinvalis gazificirebis sistemis reabilitacia (310 000 USD).<br />

gulisxmobs evrokomisiis mesame sareabilitacio programis farglebSi<br />

dawyebul cxinvalis xuT quCaze gazsadenis mSeneblobis proeqtis<br />

gagrZelebas, kerZod, damatebiT kidev 17 km saerTo sigrZis mqone<br />

gazsadenebis aSenebas cxinvalSi.<br />

16. didi liaxvis xeobis s<strong>of</strong>lebis gazificireba (690 000 USD). saproeqtosaxarjTanusxo<br />

dokumentacia Sedgenilia evrokomisiis mesame<br />

sareabilitacio programis farglebSi.<br />

17. avnevis raionis s<strong>of</strong>lebis (nogyau, tbeTi, wunari, avnevi, nuli,<br />

didmuxa, muguTi) gazifikacia (500 000 USD). saproeqto-saxarjTanusxo<br />

dokumentacia Sedgenilia evrokomisiis mesame sareabilitacio programis<br />

farglebSi.<br />

31


18. gazis milebis antikoroziuli (50 000 USD) da gaJonvis aRmomCeni (2<br />

000 USD) masalebi. gankuTvnilia rogorc qarTveli, ise osi<br />

mosaxleobisTvis.<br />

IV. sagzao mSenebloba (1 486 000 USD)<br />

19. cxinvalis Sida gzebi (745 000 USD).<br />

20. cxinvali-didi liaxvis s<strong>of</strong>lebi-gufTa (381 000 USD). proeqti TiTqmis<br />

mTlianad mimarTulia transkamis didi liaxvis xeobis qarTul s<strong>of</strong>lebSi<br />

gamavali monakveTis reabilitaciaze.<br />

21. cxinvali-frisi-eredvi-dmenisi-xelCua (360 000 USD).<br />

V. skolebi (932 000 USD)<br />

22. cxinvalis skola-internatis reabilitacia (627 000 USD).<br />

23. cxinvalis raionis 12 skolis reabilitacia (240 000 USD).<br />

24. kvaisis skolis rebilitacia (65 000 USD,italia).<br />

VI. janmrTelobis dacva (2 400 000 USD)<br />

25. cxinvalis saavadmy<strong>of</strong>o kompleqsis reabilitacia (1 860 000 USD,<br />

germania). cxinvalis saavadmy<strong>of</strong>o kompleqsi Sedgeba oTxi Senobisgan. arc<br />

erTi maTgani ar garemontebula 1974 wlidan. proeqti gulisxmobs am<br />

oTxidan erTi blokis kapitaluri remonts. 1,5 mln dolari<br />

gaTvaliswinebulia Senobis remontisTvis, 360 000 dolari ki - ZiriTadi<br />

samedicino aRWurvilobis SesaZenad. axali bloki gankuTvnili iqneba<br />

daaxloebiT 200 pacientisTvis da masSi ganTavsdeba urologiis,<br />

<strong>of</strong>Talmologiis, yel-yur-cxvirisa da samSobiaro gany<strong>of</strong>ilebebi.<br />

26. Warebis ambulatoria (20 000 USD, italia).<br />

32


27. sveris ambulatoria (20 000 USD, italia).<br />

28. javis saavadmy<strong>of</strong>os mSenebloba (500 000 USD). aRniSnuli proeqtis<br />

SerCeva moxda osuri mxaris daJinebuli moTxovniT. aRsaniSnavia, rom<br />

donori qveynebisa da organizaciebis warmomadgenlebma araerTxel<br />

gausves xazi ekonomikuri reabilitaciis proeqtebis mWidro kavSirs<br />

usafrTxoebis sakiTxebTan da aRniSnes, rom ama Tu im obieqtze<br />

usafrTxoebis arasakmarisi donis SemTxvevaSi proeqti gauqmdeba. amasTan,<br />

jer arc erT donors ar gamouxatavs am proeqtis dafinansebis survili.<br />

vfiqrobT, SesaZlebelia am garemoebis gaTvaliswinebiT aRniSnuli<br />

proeqtis gauqmeba da misi Canacvleba sxva, CvenTvis misaRebi proeqtiT.<br />

VII. sportuli dawesebulebebi (340 000 USD)<br />

29. cxinvalis Zalosnobis skola (190 000 USD).<br />

30. avnevis sportuli kompleqsi (150 000 USD).<br />

VIII. biznessaqmianoba da finansebi (1 528 000 USD, aSS da estoneTi)<br />

31. ekonomikuri ganviTarebis centri (250 000 USD).<br />

32. saswavlo programebi (egc-s farglebSi), (250 000 USD).<br />

33. mcire grantebi biznesproeqtebisTvis (1 028 000 USD).<br />

afxazeTi<br />

33


saangariSo periodSi 2006 wlis agvistodan 2007 wlis agvistos<br />

CaTvliT afxazeTis mimarTulebiT sagulisxmo iyo ramdenime faqtobrivi<br />

garemoeba:<br />

24 ivliss zemo afxazeTSi <strong>saqarTvelos</strong> Sss-s ZalebiT<br />

warmatebulad Catarda antikriminaluri sapolicio operacia, romelic<br />

ganxorcielda qarTuli mxaris mier nakisri valdebulebebis, maT Soris<br />

moskovis 1994 wlis 14 maisis SeTanxmebis, gaeros uSiSroebis sabWos<br />

rezoluciebisa da <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobis sruli dacviT.<br />

operaciis Semdgom afxazurma mxarem uari ganacxada molaparakebis<br />

procesSi monawileobis miRebaze im motiviT, rom gayvanil iqnes<br />

afxazeTis legitimuri mTavroba da sapolicio Zalebi kodoris xeobidan.<br />

Tumca afxazuri de-faqto delegacia yovelkvireulad eswreboda e.w.<br />

Wuburxinjis Sexvedrebs 2006 wlis 2 noembramde.<br />

2006 wlis 28 seqtembers gaeros generalurma mdivanma gamoqveyna<br />

moxseneba afxazeTSi, saqarTvelo arsebuli viTarebis Sesaxeb. 13<br />

oqtombers gaeros uSiSroebis sabWom miiRo morigi rezolucia 1716(2007)<br />

afxazeTTan dakavSirebiT.<br />

2006 wlis 2 noembridan Wuburxinjis Sexvedrebi Sewyvetilia.<br />

aRniSnulis Sefasebisas aucileblad xazi unda gaesvas afxazuri mxaris<br />

mier WuburxinjSi gamarTul periodul demarSebs qarTuli mxaridan<br />

monawile pirebis mimarT da 2006 wlis 28 ivlisis Sexvedris CaSlas,<br />

aseve afxazuri mxaris protestis Sedegad (afxazurma mxarem faqtiurad<br />

ramdenime Sexvedraze dabloka qarTuli mxaris warmomadgenlebis<br />

daswreba, maT Soris uSiSroebis warmomadgenlis, saxelmwifo <strong>ministris</strong><br />

aparatis warmomadgenlis, qarTuli mxaris mTavari samxedro<br />

meTvalyluris. afxazeTis legitimuri mTavrobis warmomadgenlis<br />

daswrebaze saerTod gamoTqva Zalis gamoyenebis muqara).<br />

27-28 Tebervals Sedga qarTul-afxazuri Sexvedra JenevaSi, sadac<br />

qarTulma mxarem waradgina winadadebebis `sami kalaTa” _ dialogis<br />

34


ganaxleba devnilTa dabrunebaze, usafrTxoebis sakiTxebsa da<br />

ekonomikur sakiTxebze.<br />

2007 wlis Teberval-martSi afxazeTSi ganxorcielda e.w. de-faqto<br />

adgilobrivi TviTmmarTvelobis da parlamentis arCevnebi. adgilobrivma<br />

mosaxleobam galis raionSi gaaprotesta `arCevnebi”, Tumca de-faqto<br />

administraciis sadamsjelo RonisZiebebis Sedegad CaiTvala, rom<br />

`arCevnebi” galSi Sedga. sadamsjelo RonisZiebebis farglebSi<br />

dakavebuli iyvnen adgilobrivi arasamTavrobo da studenturi moZraobis<br />

warmomadgenlebi, romelTa mimarT de-faqto warmomadgenelTa mxridan<br />

gatarda represiuli zomebi. <strong>saqarTvelos</strong> xelisuflebis<br />

warmomadgenelTa CareviT da zegavleniT SesaZlebeli gaxda dakavebuli<br />

axalgazrdebis gaTavisufleba.<br />

2007 wlis 11 ianvars da 3 aprils gaeros generalurma mdivanma<br />

gamoqveyna moxsenebebi afxazeTSi, saqarTvelo arsebuli viTarebis<br />

Sesaxeb. 13 aprils gaeros uSiSroebis sabWom miiRo morigi 1752(2007)<br />

rezolucia afxazeTTan dakavSirebiT.<br />

Sexvedra<br />

2007 wlis 27-28 ivniss bonSi Sedga qarTul-afxazuri morigi<br />

2007 wlis 27-28 ivniss qalaq bonSi, gaeros generaluri mdivnis<br />

moadgilis b-n Jan-mari gienos TavmjdomareobiT, gaimarTa gaeros<br />

generaluri mdivnis megobarTa jgufis maRali donis Sexvedra qarTul<br />

da afxazur mxareTa warmomadgenlebis monawileobiT.<br />

Sexvedra, romelic iniciirebuli iyo qarTuli mxaris mier, mieZRvna<br />

konfliqtis srulmasStabiani politikuri mowesrigebis procesis<br />

gagrZelebis gzebis Ziebas.<br />

35


qarTulma mxarem gamoTqva SeSfoTeba afxazuri mxaris mier a.w.<br />

TebervalSi JenevaSi gamarTuli Sexvedris dros usafrTxoebis<br />

sakiTxebSi TanamSromlobaze miRweuli SeTanxmebebis darRvevis gamo.<br />

gansakuTrebuli yuradReba daeTmo samSvidobo procesis farglebSi<br />

afxazur mxaresTan pirdapiri dialogis ganaxlebis aucileblobas. kidev<br />

erTxel dadasturda qarTuli mxaris “sami kalaTis” midgoma, romelic<br />

usafrTxoebis, ltolvilTa da iZulebiT gadaadgilebul pirTa<br />

dabrunebis, ekonomikuri reabilitaciisa da sazogadoebebs Soris<br />

kavSirebis ganviTarebis sakiTxebSi winsvlis realur SesaZleblobas<br />

qmnis.<br />

am mimarTulebiT qarTuli mxare gamovida konkretuli winadadebebiT.<br />

kerZod:<br />

1. Seiqmnas usafrTxoebis sakiTxebSi oTxmxrivi Sexvedrebis meqanizmi<br />

gaeros egidiT. aRiniSna, rom qarTuli mxaris es SeTavazeba ukve<br />

gadaeca gaeros generaluri mdivnis specialur warmomadgenels.<br />

2. oTxmxrivi sagamoZiebo Jgufis amoqmedeba kriminaluri saqmianobis<br />

winaaRmdeg erToblivi brZolis winaaRmdeg.<br />

3. 1994 wlis SeTanxmebis farglebSi oTxmxrivi komisiis amoqmedeba,<br />

romelic imuSavebs ltolvilTa da iZulebiT gadaadgilebul<br />

pirTa usafrTxo da Rirseuli dabrunebis dawyebis konkretul<br />

sakiTxebze. Aam konteqstSi adamianis uflebaTa ganviTarebuli da<br />

damoukidebeli <strong>of</strong>isis, agreTve sapolicio komponentis ganlageba<br />

da amoqmedeba galis regionSi.<br />

4. ugzo-ukvlod dakargulTa moZiebis komisiis amoqmedeba da am<br />

sferoSi afxazuri mxaris TanamSromlobis aucilebloba.<br />

5. evrokomisiis sarebilitacio programis srulfasovani amoqmedeba<br />

da saiorganizacio komitetis muSaobis gagrZeleba.<br />

36


megobarTa jgufis mxridan gamoixata SeSfoTeba ganmuxuris<br />

axalgazrduli banakis funqcionirebis gamo, rac afxazuri mxaris<br />

poziciis asaxvas warmoadgenda. Aaseve, megobarTa jgufis mier gakeTda<br />

gansakuTrebuli aqcenti “qvemo kodorSi” daZabulobis zrdis gamo, rac<br />

ruseTis warmomadgenlis mier gavrcelebuli informaciis Sedegi iyo.<br />

zemo afxazeTTan dakavSirebiT megobarTa jgufis warmomadgenlebma<br />

gaakeTes gansakuTrebuli aqcenti notifikaciis meqanizmis srulfasovan<br />

amoqmedebaze, Tumca progresi am mimarTulebiT dafiqcirebul iqna. Aaseve<br />

afxazuri warmomadgenlobis moTxovnis Sedegad megobarTa jgufma<br />

mimarTa qarTul mxares kiTxviT afxazeTis da TurqeTis portebs Soris<br />

miimosvlis xelSewyobis Sesaxeb da TurqeTSi afxazur diasporasTan<br />

kavSirebis xelSewyobis Sesaxeb. qarTuli warmomadgenlobis mier<br />

gacemul iqna Sesatyvisi pasuxi, romelic principSi ar gamoricxavda<br />

mimosvlis xelSewyobas, magram mxolod politikuri mogvarebis procesis<br />

konteqstis farglebSi da <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobaze dayrdnobiT.<br />

megobarTa jgufis mxridan gamoiTqva rekomendacia e.w. “siguas saqmis”<br />

sakiTxze TanamSromlobis aucileblobis Sesaxeb. gansakuTrebiT unda<br />

aRiniSnos, rom arc erT qarTul winadadebaze megobarTa jgufis<br />

wevrebidan ar y<strong>of</strong>ila principuli winaaRmdegoba.<br />

Sexvedris Sedegad miRebul iqna Tavmjdomaris gancxadeba, romelSic<br />

aisaxa konfliqtis mxareTa mier dafiqsirebuli poziciebi, agreTve<br />

megobarTa jgufis mosazrebebi da winadadebebi mxareTa Soris ndobis<br />

aRdgenis mizniT. aRsaniSnavia, rom gancxadebaSi gaziarebul iqna<br />

qarTuli mxaris Sesabamisi iniciativebi. amasTan, aRsaniSnavia, rom<br />

gamoiTqva mzady<strong>of</strong>na TanamSromlobis gasagrZeleblad zemoxsenebul<br />

sakiTxebTan dakavSirebiT, ramac saboloo jamSi xeli unda Seuwyos<br />

konfliqtis mSvidobiani gadawyvetis process.<br />

2007 wlis ivlisSi evrokomisiis dafinansebiT sareabilitacio programis<br />

sameTvalyureo komitetis farglebSi zugdidSi Sedga Sexvedra saxelmwifo <strong>ministris</strong><br />

moadgilesa da de-faqto sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong> moadgiles Soris.<br />

37


saangariSo periodSi ramdenjerme dairRva cecxlis Sewyvetis reJimi, Tumca<br />

gaeros uSiSroebis sabWos rezoluciebSi da gaeros generaluri mdivnis moxsenebebSi<br />

am faqtze arasaTanadod moxda reagireba 1716(2006) da 1752 (2007) rezoluciebSi.<br />

maT rigSia: 25 oqtombris faqti - s<strong>of</strong>el aJaris mosaxleobis dabombva mZime<br />

saartilerio danadgarebiT; 5 ianvris faqti - s<strong>of</strong>eli ganmuxuris mosaxleobisa da<br />

iqve my<strong>of</strong>i Sss-s saguSagos dacxrilva, romelsac mohyva msxverpli. 11-12 martis<br />

zemo afxazeTis saaviacio dabombvis faqti. bolo faqtze dainiSna specialuri<br />

gamoZieba, romlis Sedegebis gamoqveyneba gaerom ver SeZlo 1752(2007) rezoluciis<br />

teqstis miRebamde, ris gamoc gaeros daskvnebi am sakiTxze ver moxvda 1752(2007)<br />

rezoluciaSi. aRniSnuli saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatma araerTxel acnoba gaeros<br />

da megobarTa jgufis qveynebs, gakeTda gancxadebebi presisaTvis.<br />

mniSvnelovania afxazuri samxedro katarRebis mier usafrTxoebis zonaSi<br />

qarTveli meTevzeebisa da maTi kuTvnili sazRvao Semadgenlobebis dakavebis faqtebi<br />

2007 wlis gazafxulze, romlebic arsebuli SeTanxmebebis uxeSi darRveviT<br />

ganxorcielda. aRniSnulze saxelmwifo <strong>ministris</strong> apratama moaxdina Sebamisi<br />

reagireba, ris Semdeg ukanono patimrebi gaaTavisufles.<br />

saangariSo periodSi afxazurma mxarem miRweuli SeTanxmebebis darRveviT<br />

Caatara de-faqto Tavdacvis saministros ramdenime msxvilmasStabiani wvrTna<br />

kodoris xeobis qveda welsa da nagvalous (oCamCire-galis mijna) poligonze.<br />

aRniSnuli saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatma aseve araerTxel acnoba gaeros da<br />

megobarTa jgufis qveynebs, gakeTda gancxadebebi presisaTvis.<br />

saangariSo periodSi dsT-s mSvidobis mxardamWerma koleqtiurma Zalebma<br />

ganaxorcieles piradi Semadgenlobis ramdenime rotacia rogorc usafrTxoebis<br />

zonis CrdiloeT (gali), ise samxreT (zugdidi) zonaSi. samxreT zonis qvedanay<strong>of</strong>ebi<br />

dakompleqtda maikopis #131 brigadis batalionebiT, romelTa SemadgenlobaSi bolo<br />

rotaciis dros Seyvanilia CeCeni erovnebis samxedro mosamsaxureebi. saangariSo<br />

periodSi dafiqsirda dsT-s mmkZ-s xelmZRvanelobis da piradi Semadgenlobis mxridan<br />

ufleba-movaleobebis gadaWarbebis faqtebi. TiToeul aseT faqtze saxelmwifo<br />

<strong>ministris</strong> apratma moaxdina saTanado reagireba.<br />

amJamad mimdinareobs evrokomisiis mier ENP-s farglebSi gamoy<strong>of</strong>ili<br />

daxmarebis ganxorcielebis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

38


evropuli samezoblo politikis farglebSi ganxorcielebuli<br />

sareabilitacio programebi<br />

2006 wlis 14 noembers saqarTvelo-evrokavSirs Soris xeli moewera samezoblo<br />

politikis samoqmedo gegmas, romelic evrokavSirTan politikur, usafrTxoebis,<br />

konfliqtebis gadawyvetisa da kanonis uzenaesobis sferoebSi TanamSromlobas<br />

isaxavs miznad.<br />

samezoblo politikis samoqmedo gegmiT gansazRvruli prioritetebis<br />

ganxorcielebis, iseve rogorc dasaxuli amocanebis efeqtiani monitoringis mizniT,<br />

SemuSavda evropuli samezoblo politikis farglebSi evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong><br />

samoqmedo gegmis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo gegma (ENP APIP),<br />

romelSic detalurad aris warmodgenili samoqmedo gegmis farglebSi<br />

gansaxorcielebeli konkretuli RonisZiebebi, pasuxismgebeli struqturebi,<br />

Sesrulebis vadebi da saWiro resursebi.<br />

evropul mxaresTan SeTanxmebuli dokumenti iTvaliswinebs mis ganxorcielebas 5<br />

weliwadSi (2007-20011), xolo <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo gegma - praqtikulad imave<br />

amocanebis mxolod 3 weliwadSi Sesrulebas (2007-2009) (<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

2006 w. 22 noembris №549 gankarguleba).<br />

evrokomisiis informaciiT (werili №00030; PE/fb (D) 7.03.2007), evrokavSiris<br />

mezoblobisa da partniorobis instrumentis (ENPI) farglebSi, 2007 wels<br />

<strong>saqarTvelos</strong>aTvis gamoy<strong>of</strong>ili 24 milioni evrodan 4 milioni evro moxmardeba<br />

konfliqtis zonebis reabilitaciisa da ndobis aRdgenis RinisZiebebs.<br />

paralelurad, <strong>saqarTvelos</strong> xelisuflebis sxvadasxva uwyebis intensiuri<br />

konsultaciebis sfuZvelze, SemuSavda evropuli samezoblo politikis samoqmedo<br />

gegmis ganxorcielebis strategia 2007 wlisaTvis, romlis <strong>of</strong>icialuri prezentacia<br />

2007 wlis 2-4 ivliss q baTumSi Sedga.<br />

evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong><br />

saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis moTxovnis Sesabamisad momzadda dokumenti<br />

konfliqtebis mogvarebis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis<br />

mier evropuli samezoblo politikis <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo gegmis<br />

ganxorcielebis Sesaxeb.<br />

39


aseve, konfliqtis zonebis reabilitaciis mizniT, mTavrobis №№ 13, 87, 88, 114, 142<br />

gankargulebebis safuZvelze, <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo biujetidan mTlianad<br />

gadairicxa didi da patara liaxvis da frones xeobebis s<strong>of</strong>lebis<br />

gazificirebisaTvis gamoy<strong>of</strong>ili 3 950 aTasi lari, frisi-eredvis mimarTulebiT<br />

saavtomobilo gzebis gare ganaTebebisaTvis gamoy<strong>of</strong>ili 6 mln. lari, regionebis<br />

ganviTarebis proeqtebis asignebebidan qurTis, eredvisa da TiRvis<br />

municipalitetebisaTvis gamoy<strong>of</strong>ili aseve 6 mln. lari, sportuli darbazis<br />

mSeneblobisa da eqvsi xelovnursafariani stadionis mosawyobad gamoy<strong>of</strong>ili 2 mln.<br />

lari, galis raionisa da eredvis sajaro skolebis pedagogebisa da administraciulteqnikuri<br />

personalis mxardasaWerad №170 da №171 gankargulebebiT gamoy<strong>of</strong>ili 1<br />

371 864 lari. aqve unda aRiniSnos, rom euTos donorTa sareabilitacio programis<br />

farglebSi <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007 wlis 1 martis № 113 gankarugulebiT<br />

asignebulia 50 000 lari.<br />

40


<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />

samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentma 2005 wlis 13 oqtombers moaxdina ,,erovnul<br />

umciresobaTa dacvis Sesaxeb” CarCo konvenciis (strasburgi. 01.02.1995.)<br />

ratificireba konvencia <strong>saqarTvelos</strong>aTvis ZalaSi Sevida 2006 wels.<br />

konvencia Seicavs im ZiriTad principebsa da standartebs, romelTa<br />

implementaciac unda moxdes Sidasaxelmwifoebriv kanonmdeblobasa da<br />

qveynis saSinao politikaSi. <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 19 ivlisis<br />

#135 dadgenilebiT samoqalaqo integraciis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong><br />

saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparats debulebaSi ganxorcielebuli<br />

cvlilebebiT daevala erovnul umciresobaTa saqarTveloSi cxovrebis<br />

pirobebis Sesaxeb informaciis Segroveba, sazogadoebrivi azris<br />

Seswavla, analizi, Sesabamisi daskvnebis momzadeba, erovnul<br />

umciresobaTa dacvis CarCo konvenciis debulebaTa implimentaciasa da<br />

CarCo konvenciis farglebSi evropis sabWosTvis <strong>saqarTvelos</strong> <strong>angariSi</strong>s<br />

momzadeba. am mizniT regionebSi adgilze Seswavlil iqna erovnul<br />

umciresobaTa problemebi. aseve, aRniSnuli <strong>angariSi</strong>s momzadebisTvis<br />

gaimarTa Sexvedrebi <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva saxelmwifo uwyebebTan<br />

(<strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministrosTan, <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis<br />

saministros sasjelaRsrulebis departamentis penitenciarul sistemebSi,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> generalur prokuraturaSi) <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo<br />

damcvelis aparatis monawileobiT.<br />

2006 wlis 2-13 oqtombers monawileoba miviReT euTos demokratiuli<br />

institutebisa da adamianis uflebaTa dacvis <strong>of</strong>isis (OSCE ODIHR) mier<br />

da maTi egidiT organizebul konferenciaSi (poloneTi, q. varSava).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze mcxovreb erovnul umciresobaTa<br />

problemebis ukeT Seswavlis mizniT gaimarTa Sexvedrebi saqarTveloSi<br />

momuSave sxvadasxva arasamTavrobo organizaciasTan.<br />

regionebSi adgilze Seswavlil iqna <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />

mcxovreb erovnul umciresobaTa problemebi. Segrovebuli masala ki<br />

waredgineba Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis erovnul<br />

41


sabWos da gaTvaliswinebul iqneba Semwynareblobisa da samoqalaqo<br />

integraciis koncefciisa da samoqmedo gegmis proeqtis SemuSavebisas.<br />

2007 wlis 19 marts gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis #639<br />

gankargulebis safuZvelze Seqmnili Semwynareblobisa da samoqalaqo<br />

integraciis sabWos IX sxdoma, romlis dRis wesrigSi iyo evropis<br />

rasizmisa da Seuwynareblobis winaaRmdeg komisiis (ECRI-is) mier<br />

<strong>saqarTvelos</strong> Sesaxeb 2007 wlis 7 Tebervlis me-2 moxsenebis 102-e da 103-e<br />

muxlebis ganxilva. sxdomis dRis wesrigis mixedviT sabWom ganixila<br />

meore sakiTxi, romelic exeboda samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis mier SemuSavebuli<br />

erovnuli umciresobis definiciis ganvrcobiTi saxelmZRvanelo<br />

ganmartebis ganxilvas. warmodgenili ganmartebis proeqti mowonebul<br />

iqna sabWos yvela wevris mier.<br />

aqtiurad mimdinareobs TanamSromloba <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis<br />

adamianis uflebaTa dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetTan,<br />

raTa gaTvaliswinebul iqnes veneciis komisiis rekomendaciebi erovnul<br />

umciresobebs mikuTvnebul pirTa dacvisa da integraciis koncefciasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

2007 wlis aprilSi erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb CarCo<br />

konvenciis 25-e muxlis Tanaxmad samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis mier momzadebul da<br />

gagzavnil iqna <strong>saqarTvelos</strong> pirveli <strong>angariSi</strong> evropis sabWos generalur<br />

mdivanTan warsadgenad. <strong>angariSi</strong> Seicavda informacias Semdeg<br />

mimarTulebebze _ <strong>saqarTvelos</strong> teritoriuli saxelmwifoebrivi<br />

mowyobis sistema, istoria, <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleoba eTnikuri<br />

Semadgenlobis mixedviT, ZiriTadi ekonomikuri maCveneblebi, konvenciis<br />

implementaciasTan dakavSirebuli sainformacio kampania, samoqalaqo<br />

integraciis sferoSi momuSave saxelmwifo organizaciebi, erovnuli<br />

umciresobebis dacvis sferoSi arsebuli kanonmdebloba, CarCo<br />

konvenciis TiToeuli muxlis saqarTveloSi ganxorcielebis Sesaxeb<br />

informacia. saxelmwifo <strong>angariSi</strong>s momzadebaSi monawileobdnen:<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa, iusticiis, ganaTlebisa da mecnierebis,<br />

Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis, Tavdacvis, Sinagan<br />

42


saqmeTa, ltolvilTa da gansaxlebis, kulturis, ZeglTa dacvisa da<br />

sportis saministroebi, <strong>saqarTvelos</strong> parlamenti, <strong>saqarTvelos</strong> uzenaesi<br />

sasamarTlo, <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis kancelaria, <strong>saqarTvelos</strong><br />

generaluri prokuratura, <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvelis aparati,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sazogadoebrivi mauwyebeli, <strong>saqarTvelos</strong> centraluri<br />

saarCevno komisia, <strong>saqarTvelos</strong> komunikaciebis maregulirebeli komisia,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sajaro samsaxuris biuro, <strong>saqarTvelos</strong> gaeros asociacia,<br />

miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia.<br />

vmonawileobdiT evropis rasizmisa da Seuwynareblobis winaaRmdeg<br />

komisiis (ECRI-is) mier <strong>saqarTvelos</strong> Sesaxeb meore moxsenebis gamo q.<br />

TbilisSi gamarTuli mrgvali magidis SexvedraSi. moxseneba gadaegzavna<br />

Sesabamis uwyebebs im muxlebis miTiTebiT, romlebic maT unda<br />

gaiTvaliswinon kompetenciis Sesabamisad. am moxsenebis safuZvelze<br />

SemuSavda rekomendaciebi.<br />

monawileobas viRebdiT <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvelTan<br />

arsebuli erovnuli da religiuri umciresobebis sabWos mier erovnul<br />

umciresobaTa dacvis Sesaxeb CarCo konvenciis safuZvelze SemuSavebuli<br />

rekomendaciebis ganxilva-miRebaSi.<br />

erovnul umciresobaTa warmomadgeneli sazogadoebrivi<br />

organizaciebis (saTvistomoebis) azris gaTvaliswinebiT moxda<br />

samoqalaqo reestris saagentosaTvis samoqalaqo aqtebis registraciis<br />

Sesaxeb kanonproeqtSi Sesatan cvlilebebze rekomendaciebis miwodeba.<br />

gaigzavna <strong>angariSi</strong> saqarTveloSi rasizmis, rasobrivi<br />

diskriminaciis, qsen<strong>of</strong>obiisa da sxva saxis Seuwynareblobis sakiTxebze<br />

gaeros adamianis uflebaTa umaRlesi komisrisaTvis warsadgenad.<br />

samoqalaqo integraciis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />

ministri <strong>of</strong>icialuri vizitiT ewvia CineTis saxalxo respublikas, raTa<br />

adgilze gascnoboda maT mravalwlian gamocdilebas erovnuli<br />

umciresobebis kuTxiT gaweul saqmianobaSi. mxareebma dasaxes gegmebi<br />

samomavlo TanamSromlobisaTvis.<br />

aseve Zalian mniSvnelovani iyo samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> <strong>of</strong>icialuri viziti latviis<br />

respublikaSi, raTa adgilze gascnoboda maT gamocdilebas<br />

43


sazogadoebis integraciis kuTxiT. latviel kolegasTan daigegma<br />

samomavlo TanamSromlobis gegmebi. gaimarTa Sexvedra latviis<br />

respublikis ombudsmenis aparatTan, agreTve sagareo saqmeTa ministrTan.<br />

ganxorcielda viziti latviuri enis swavlebis erovnul saagentoSi<br />

muSaobis gacnobis mizniT. aseve, moxda Sexvedra latviaSi mcxovreb<br />

erovnul umciresobaTa (rusebis da polonelebis) saTvistomoebis<br />

warmomadgenlebTan ormxrivi TanamSromlobisaTvis gaformebuli<br />

memorandumis farglebSi. latviis mxare dagvpirda, rom daxmarebas<br />

aRmouCens <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo integraciis sferoSi. amJamad<br />

mimdinareobs konkretuli proeqtebis SemuSaveba, romlebic momavalSi,<br />

savaraudod, latviis respublikis finansuri mxardaWeriT<br />

ganxorcieldeba.<br />

aqtiurad mimdinareobs latviis respublikis gamocdilebis<br />

Seswavla erovnul umciresobaTa integraciis kuTxiT, raTa saukeTeso<br />

praqtika saqarTveloSic danergos.<br />

damuSavda `<strong>saqarTvelos</strong> gaeros asociaciis~, `sazogadoebrivi<br />

gamWirvaloba saqarTvelo~-s, `saerTaSoriso krizis-jgufis~, `qarTuli<br />

enis saerTaSoriso centrisa~ da sxva sazogadoebrivi da saerTaSoriso<br />

organizaciebis kvlevebi da rekomendaciebi. am masalis analizis Sedegad<br />

maTi nawili Setanilia Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis<br />

erovnuli gegmis proeqtSi.<br />

`kavkasiis instituti mSvidobis, demokratiisa da ganviTarebisaTvis~<br />

sazogadoebriv organizaciasTan gaformda memorandumi `eTnikuri<br />

umciresobebisaTvis politikaSi demokratiuli monawileobis misaRebad~.<br />

moxda y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis avtonomiuri olqis droebiTi<br />

administraciis xelmZRvanelis dimitri sanakoevis wardgena maqs van der<br />

Stoelis saxelobis jildoze adamianis uflebaTa sferoSi.<br />

dasaxelebul jildos aniWebs niderlandis sagareo saqmeTa saministro<br />

y<strong>of</strong>ili <strong>ministris</strong>a da erovnul umciresobaTa sakiTxebSi euTos pirveli<br />

umaRlesi komisris pativsacemad. am nabijiT SevecadeT aRgveniSna 2006-<br />

2007 wlebis ganmavlobaSi batoni sanakoevisa da misi samxreT oseTis<br />

ganviTarebis fondisa da oseTis xsnis kavSiris mier gaweuli dauRalavi<br />

da gabeduli Sroma sxvadasxva eTnikur jgufs Soris ndobis<br />

44


ganmtkicebis sferoSi. migvaCnia, rom batoni sanakoevis SemTxveva aris<br />

magaliTi imisa, rom intereTnikuri uTanxmoebis arsebobis drosac ki,<br />

rasac emateba Zalzed rTuli socialuri mdgomareoba, SesaZlebelia<br />

ormxrivi ndobis aRdgena da ubralo xalxisaTvis mcireodeni Svebis<br />

micema.<br />

2007 wlis 15-16 oqtombers gaeros adamianis uflebaTa komitetis 91-e<br />

sesiaze dagegmilia samoqalaqo da politikur uflebaTa Sesaxeb<br />

saerTaSoriso paqtis me-40 muxlis Sesabamisad adamianis uflebaTa<br />

komitetisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier gagzavnili mesame<br />

perioduli moxsenebis ganxilva. gaeros generalurma mdivanma<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobas gamougzavna im sakiTxTa nusxa, romlebiTac<br />

gansakuTrebiT dainteresda adamianis uflebaTa komiteti da romelTa<br />

garSemoc saWiro aris damatebiTi informaciis wardgena. am sakiTxTagan<br />

sami _ me-17, me-18 da me-20 Sedis samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> kompetenciaSi. me-17 da me-18 sakiTxebi<br />

exeba saqarTveloSi religiis Tavisuflebas, xolo me-20 sakiTxi _<br />

umciresobebs mikuTvnebul pirTa uflebebs. momzadda pasuxi me-20<br />

sakiTxTan dakavSirebiT. rac Seexeba religiis Tavisuflebas, gadawyda,<br />

am sakiTxTan dakavSirebiT gamogvekiTxa saqarTveloSi arsebuli<br />

sxvadasxva religiuri mimdinareobis warmomadgenelTa mosazrebebi, Tu<br />

ramdenad daculia maTi religiis Tavisufleba, raTa gaeros adamianis<br />

uflebaTa komitetisadmi pasuxi maqsimalurad axlos iyos dResdReobiT<br />

qveyanaSi arsebul realur mdgomareobasTan.<br />

samoqalaqo integraciis sakiTxebSi saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatma<br />

SeimuSava Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis erovnuli<br />

koncefciisa da Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis erovnuli<br />

samoqmedo gegmis proeqtebi. igegmeba am proeqtebis Semwynareblobisa da<br />

samoqalaqo integraciis erovnuli sabWos sxdomaze ganxilva da<br />

umciresobebis azris gaTvaliswinebiT maTi miReba.<br />

dagegmilia muSaobis gagrZeleba erovnul da religiur<br />

umciresobebTan, ganvaxorcielebT maTi problemebis Semdgom analizsa da<br />

Sesabamisi gadawyvetilebebis miRebas; aseve evropis rasizmisa da<br />

45


Seuwynareblobis winaaRmdeg komisiis (ECRI-is) mier <strong>saqarTvelos</strong> Sesaxeb<br />

gakeTebul meore moxsenebaSi gamoTqmul rekomendaciebze.<br />

momavali wlisaTvis dagegmilia SezRuduli SesaZleblobebis mqone<br />

pirTa winaSe arsebuli problemebis analizi, klasifikacia da maTi<br />

sazogadoebaSi integraciisaTvis xelSewyoba. SemuSavdeba amisaTvis<br />

saWiro normatiuli baza.<br />

46


<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />

reformebis koordinaciis sakiTxebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis<br />

ganxorcielebis samoqmedo gegmis formireba<br />

amocana:<br />

,,<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis<br />

samoqmedo gegmis” analizisa da antikorufciuli TvalsazrisiT<br />

warmoqmnili axali gamowvevebis gaTvaliswinebiT SemuSavdes<br />

<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis<br />

samoqmedo gegma. gegmiT ganisazRvros is RonisZiebebi, romlebic xels<br />

Seuwyobs sajaro moxeleebis korufciis safuZvlisa da<br />

SesaZleblobebis maqsimalurad Semcirebas, aseve, kerZo seqtorSi<br />

arsebuli korufciuli SesaZleblobebis Semcirebas.<br />

reforma:<br />

momzadda da sajarod ganxilul iqna ,,<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli<br />

antikorufciuli strategiis ganxrcielebis samoqmedo gegmis” 1 wlis<br />

<strong>angariSi</strong>.<br />

moxda antikorufciuli strategiisa da samoqmedo gegmis analizi da<br />

SemuSavda (analizis safuZvelze) strategiisa da samoqmedo gegmis<br />

ganaxlebuli proeqtebi.<br />

ganxorcieldaGantikorufciuli gegmis Sesrulebis <strong>angariSi</strong>s,<br />

ganaxlebuli strategiisa da samoqmedo gegmis sajaro ganxilva<br />

(ganxilvaze mowveuli iyvnen rogorc mTavrobis warmomadgenlebi, ise<br />

parlamentis wevrebi, arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi da sxva<br />

dainteresebuli pirebi).<br />

ganxilvaze gamoTqmuli SeniSvnebis gaTvaliswinebiT Sesworda samoqmedo<br />

gegma da damtkicda prezidentis gankargulebiT (2007 wlis 2 ivlisi<br />

#363).<br />

47


ganaxlebuli antikorufciuli strategiis samoqmedo gegma oTxi<br />

nawilisagan Sedgeba:<br />

efeqtiani da korufciisagan Tavisufali sajaro seqtori _ eleqtronuli<br />

xelmoweris principebis danergva; biujetirebisa da xazinis sistemis<br />

daxvewa; sajaro seqtorSi finansuri gamWvirvalobis amaRleba da<br />

finansuri kontrolis gaZliereba; hospitaluri seqtoris reformis<br />

gegmis efeqtianad ganxorcieleba da sxva.<br />

konkurentunariani da korufciisagan Tavisufali kerZo seqtori _ punqti<br />

moicavs sabaJo da sagadasaxado sistemis daxvewis RonisZiebebs da sxv.<br />

marTlmsajulebisa da samarTaldacviTi sistemis saqmianobis daxvewa da<br />

kontroli _ samarTaldacvis uwyebebis struqturisa da saqmianobis<br />

daxvewaAefeqtianobis gazdis mizniT; sasamarTlo sistemis daxvewa;<br />

sasjelaRsrulebis sistemis sruly<strong>of</strong>a; mowmeTa da mamxilebelTa dacvis<br />

meqanizmebis SemuSaveba da sxva.<br />

kanonmdeblobis sruly<strong>of</strong>a antikorufciuli TvalsazrisiT _ punqti<br />

moicavs: saerTaSoriso organizaciebTan nakisri valdebulebebis<br />

Sesrulebas (mag: korufciis winaaRmdeg gaeros konvenciis ratifikacia<br />

da sxva); aRiarebuli standartebisa da principebis danergvas da sxva.<br />

amJamad mimdinareobs muSaoba antikorufciuli strategiis ganaxlebaze.<br />

rogorc zemoT aRvniSneT, SemuSavebulia axali strategiis proeqti.<br />

moewyo proeqtis sajaro ganxilva da ganxilvaze gamoTqmuli<br />

SeniSvnebisa da winadadebebis Sesabamisad mimdinareobs strategiis<br />

daxvewa.<br />

48


eleqtronuli mTavroba<br />

problema:<br />

saqarTveloSi arsebul eleqtronul informacias ara aqvs iuridiuli<br />

Zala. mxolod furcelze amobeWdvis Semdeg, maszed xelmoweris da<br />

beWdis datanis Sedegad dokumenti xdeba iuridiuli Zalis mqone.<br />

Sesabamisad, damowmebuli dokumentis gadagzavnas erTi adgilidan<br />

meoreSi sWirdeba didi dro, rac aisaxeba samuSaos Sesrulebis xarisxze.<br />

amocana:<br />

administraciuli da samewarmeo samarTlebliv saqmianobaSi<br />

elxelmowerisa da eldokumentis danergva (mniSvnelovania elxelmowera<br />

iyos saerTaSoriso), ms<strong>of</strong>lioSi arsebuli gamocdilebis Seswavla.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> elxelmoweris kanonis SemuSaveba. erTiani samTavrobo<br />

qselis Seqmna.<br />

reforma:<br />

Seswavlil iqna ms<strong>of</strong>lio gamocdileba da momzadda (saerTaSoriso<br />

eqspertebTan TanamSromlobiT) kanonis proeqti eleqtronuli<br />

xelmoweris Sesaxeb.<br />

kanonis mixeviT SemoRebuli iqneba eleqtronuli xelmowera, romelsac<br />

igive iuridiuli Zala eqneba, rac pirad xelmoweras. Sesabamisad<br />

SesaZlebeli gaxdeba eleqtronuli dokumentebis gamoyeneba rogorc<br />

sajaro, ise samoqalaqo urTierTobebSi. aRniSnuli dazogavs dros,<br />

energias da aamaRlebs rogorc sajaro, ise samoqalaqo urTierTobebis<br />

efeqtianobas.<br />

kanoni iTvaliswinebs elxelmoweris Sesaxeb evrodireqtivisa da<br />

unsitralis samodelo kanonis Semdeg principebs:<br />

,,teqnologiuri neitraloba” _ eleqtronuli xelmoweris iuridiuli<br />

Zala ar izRudeba mis Sesaqmnelad gamoyenebuli teqnologiebis mixedviT.<br />

49


,,aradiskriminaciuloba” _ Cveulebrivi da eleqtronuli dokumentebis<br />

gamoyenebis Tanabari SesaZlebloba sajaro da samoqalaqo<br />

urTierTobebSi, yvelgan, sadac <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdebloba moiTxovs<br />

dokumentis werilobiT formas.<br />

,,mxareTa arCevanis Tavisufleba” _ mxareTa Soris SeTanxmebis<br />

SemTxvevaSi SesaZlebelia maT Soris gamoyenebul iqnes nebismieri<br />

eleqtronuli saSualebiT Seqmnili aRniSnvna.<br />

,,nebay<strong>of</strong>lobiTi akreditacia” _ cifruli xelmoweris mowmobis gamcemebs<br />

SeuZliaT isargeblon nebay<strong>of</strong>lobiTi akreditaciiT gaweuli<br />

momsaxurebis sandoobisa da xarisxis aRsaniSnavad (saxelmwifo moxelem<br />

Tavisi uflebamosilebis gansaxorcieleblad unda isargeblos mxolod<br />

akreditebuli cifruli xelmoweris mowmobis gamcemi organizaciis<br />

momsaxurebiT).<br />

amasTan, mimdinareobs muSaoba erTiani samTavrobo qselis Sesaqmnelad,<br />

romelic gaamartivebs (ararsebobis SemTxvevaSi Seqmnis) da ufro<br />

efeqtians gaxdis kavSirs <strong>saqarTvelos</strong> yvela samTavrobo uwyebas Soris<br />

rogorc centrSi, ise regionebSi.<br />

50


jandacvis reforma<br />

problema:<br />

arsebuli jandacvis sistema ver uzrunvely<strong>of</strong>s adekvaturi da xarisxiani<br />

momsaxurebis miwodebas, rac gamowveulia dargSi Warbi da uvargisi<br />

infrastruqturis, dafinansebis araefeqtiani modelis arsebobiT. dargSi<br />

ar arsebobs sabazro stimulebi da konkurencia.<br />

amocana:<br />

sistemis momsaxurebis xarisxis gaumjobeseba; simZlavreebis Semcireba;<br />

samedicino momsaxurebis xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a; saxelmwifo<br />

saxsrebis miznobrivi da efeqtiani ganawilebis uzrunvely<strong>of</strong>a; sferoSi<br />

jansaRi sabazro meqanizmebis danergva; dargis modernizacia da<br />

Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisi sistemis danergva.<br />

reforma:<br />

SemuSavda da <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier miRebuli iqna (2007 wlis 26<br />

ianvari) ,,hospitaluri seqtoris ganviTarebis generaluri gegma”, romlis<br />

mixedviTac ganxorcieldeba jandacvis sistemis reforma<br />

reformis farglebSi ganxorcieldeba:<br />

Warbi infrastruqturisa da sawolebis raodenobis optimizacia:<br />

hospitaluri simZlavreebi Seiqmneba yvela raionul centrsa da<br />

sakurorto adgilSi. <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis umravlesobisaTvis (90<br />

procenti) aucilebeli hospitaluri momsaxurebis 30 wuTis intervalSi<br />

misaRebad ganisazRvreba 68 mdebareoba, sadac moxdeba hospitaluri<br />

simZlavreebis ganviTareba.<br />

mcire zomis saavadmy<strong>of</strong>oebi (15 da 25-sawoliani) kompleqtdeba<br />

standartuli momsaxurebis sawolebiT. amasTan, mZime SemTxvevebis<br />

marTvisa da gaZlierebuli SesaZleblobebis dawesebulebaSi _ pacientis<br />

transportirebamde dakvirvebisa da Sesaferisi daxmarebis aRmoCenisaTvis<br />

am tipis TiToeul saavadmy<strong>of</strong>os eqneba erTi saTanadod aRWurvili<br />

maRalteqnologiuri sawoli, rac SesaZlebels gaxdis sasicocxlo<br />

funqciebis SenarCunebasa da monitorings.<br />

51


egionalur centrebSi, sadac gansakuTrebiT maRalia hospitaluri<br />

samsaxurebis utilizacia, maRalkvalificiuri specialistebis<br />

dasaqmebisa da Seqmnili simZlavreebis moxmarebis zrdis potenciali,<br />

Camoyalibdeba 50 - da metsawoliani saavadmy<strong>of</strong>oebi, sadac ganTavsdeba<br />

rogorc standartuli, ise maRalteqnologiuri sawolebi.<br />

ganxorcieldeba eqimebis raodenobis optimizacia: dagegmilia jandacvis<br />

sistemis restruqturizacia, rac Tavis mxriv gaaCens maRali<br />

kvalifikaciis mqone eqimebze moTxovnas.<br />

samedicino dawesebulebebis reabilitacia: reabilitaciis programa ar<br />

aris gaTvlili fiskalur efeqtze. warmodgenili sqemiT moziduli<br />

sainvesticio kapitali pirdapir dabanddeba axali samedicino<br />

infrastruqturis aSenebaSi, moxdeba infrastruqturis sruli ganaxleba<br />

da aSendeba 100 axali saavadmy<strong>of</strong>o, maT Soris 77 - regionebSi.<br />

efeqtiani regulirebis uzrunvely<strong>of</strong>a: saavadmy<strong>of</strong>oTa regulireba<br />

moxdeba standartebiT, romlebic warmoadgenen savaldebulo pirobebs<br />

saavadmy<strong>of</strong>os funqcionirebisaTvis da samedicino momsaxurebis<br />

warmoeba/miwodebisaTvis. standartebi dajgufdeba ZiriTadi pr<strong>of</strong>ilis<br />

mixedviT (qirurgia, Terapia, infeqciuri, xangrZlivi movla).<br />

dadgenili minimaluri standartebi iqneba mzardi da gawerili wlebis<br />

mixedviT (6 weli).<br />

aRsaniSnavia, rom hospitaluri qselis ganviTarebis mizniT dagegmil<br />

sainvesticio programas ar gaaCnia fiskaluri datvirTva. moziduli<br />

sainvesticio kapitali pirdapir iqneba mimarTuli axali samedicino<br />

infrastruqturis asaSeneblad.<br />

amasTan, Sromis janmrTelobisa da socialuri dacvis saministrosTan<br />

erTad mimdinareobs muSaoba reformiT gaTvaliswinebul RonisZiebaTa<br />

ganxorcielebisaTvis.<br />

parlamentis janmrTelobis dacvisa da socialur sakiTxTa komitetTan<br />

erTad SemuSavda da miRebulia kanoni ,,sazogadoebrivi janmrTelobis<br />

Sesaxeb”.<br />

52


finansuri sferos reforma<br />

problema:<br />

miuxedavad imisa, rom safinanso da gansakuTrebiT sabanko seqtori<br />

saqarTveloSi dinamikurad viTardeba (gansakuTrebuli iyo 2005 weli.<br />

aRsaniSnavia aseve isic, rom ,,<strong>saqarTvelos</strong> bankma” 2006 wlis bolos<br />

londonis safondo birJaze daiwyo aqciebis gayidva) imisaTvis, rom<br />

safinanso seqtorma adekvaturad upasuxos <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />

ganviTarebis axal gamowvevebs, saWiroa seqtorisaTvis meti moqnilobis,<br />

sandoobis, krizisebisadmi mdgradobisa da investiciebisaTvis Riaobis<br />

winapirobebis Seqmna.<br />

amocana:<br />

gaizardos sabanko seqtoris sandooba, sainvesticio mimzidveloba,<br />

Semcirdes barierebi <strong>saqarTvelos</strong> sabanko bazarze Semosvlis gzaze<br />

imaTTvis, vinc akmay<strong>of</strong>ilebs standartebs; gaizardos moqniloba<br />

<strong>saqarTvelos</strong> fasiani qaRaldebis bazarze, buRaltruli aRricxvisa da<br />

auditis warmoeba saerTaSoriso standartebis gamoyenebiT (IFRS), fulis<br />

gaTeTrebasTan brZolis kanonmdeblobis daxvewa (AML),<br />

reforma:<br />

komerciul bankSi mniSvnelovani wilis SeZenisas (10% da meti) saWiroa<br />

erovnuli bankis winaswari Tanxmoba. cvlilebebis Sedegad SesaZlebeli<br />

iqneba `ganviTarebuli qveynebis~ finansuri institutebisaTvis<br />

mniSvnelovani wilis SeZena mxolod im dokumentis wardginebiT<br />

romliTac dasturdeba misi regulireba Sesabamisi qveynis saTanado<br />

organos mier. kanonproeqtebis mixedviT gaadvildeba `kargi/Zlieri~<br />

bankebisaTvis filialis gaxna.<br />

kanoni `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ imperatiulad moiTxovs<br />

fasiani qaRaldebis garigebis dadebas mxolod safondo birJaze da<br />

mxolod brokerebis mier. cvlilebebis Semdgom aRniSnuli moTxovnebi<br />

Seicvleba da isini gaxdeba arCeviTi.<br />

53


ganviTarebuli qveynebis saTanado organoebis mier Sesabamis saqmianobis<br />

gasawevad uflebamosili finansuri institutebi isargebleben imave<br />

uflebamosilebebiT, rogoriTac sargebloben saqarTveloSi moqmedi<br />

msgavsi finansuri institutebi.<br />

kanonproeqtis mixedviT, uzrunvely<strong>of</strong>ili iqneba is, rom kanoni `fasiani<br />

qaRaldebis bazris Sesaxeb~ Seesabamebodes kanons `licenzirebisa da<br />

nebarTvebis Sesaxeb~. amasTan, Tu moqmedi kanoniT gaTvaliswinebulia<br />

sabrokero saqmianobaze cxra saxis sxvadasxva licenzia, kanonproeqtis<br />

mixedviT sabrokero saqmianobaze gaicema mxolod erTi licenzia.<br />

saqarTveloSi buRaltruli aRricxva da auditis warmoeba saerTaSoriso<br />

standartebis gamoyenebiT. pr<strong>of</strong>esiuli organizacia, romelic iqneba<br />

saerTaSoriso buRalterTa federaciis (IFAC) sruluflebini wevri,<br />

gadaTargmnis buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis<br />

sabWos (IASB) mier damtkicebul finansuri angariSgebis saerTaSoriso<br />

standartebs (IFRS), am standartebze dayrdnobiT SeimuSavebs adgilobriv<br />

gamartivebul standartebs. pirebi, romlebsac kanoniT moeTxovebaT<br />

savaldebulo auditi, buRaltrul aRricxvas ganaxorcieleben finansuri<br />

angariSgebis saerTaSoriso standartebis mixedviT, xolo sxva pirebs<br />

ufleba aqvT buRaltruli aRricxva awarmoon an adgilobrivi<br />

gamartivebuli standartebis, an finansuri angariSgebis saerTaSoriso<br />

standartebis mixedviT. kanonproeqtis mixedviT, <strong>saqarTvelos</strong> finansTa<br />

saministro saxelmwifo seqtoris buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso<br />

standartebis gaTvaliswinebiT daadgens saxelmwifo seqtoris<br />

buRaltruli aRricxvis wesebs.<br />

fulis gaTeTrebasTan brZolis (AML) kanonproeqti uzrunvely<strong>of</strong>s<br />

kanoniT gaTvaliswinebuli procedurebis optimizacias, gamomdinare<br />

Seqmnili situaciidan. kanonproeqtis mixedviT, piris identifikacia<br />

savaldebuloa mxolod im SemTxvevaSi, Tu garigebis/operaciis Tanxa<br />

aRemateba 3,000 lars an mis ekvivalents sxva valutaSi, miuxedavad am<br />

operaciis\garigebis Sinaarsisa, xolo sxva SemTxvevaSi identificireba<br />

xorcieldeba, Tu monitoringis ganmaxorcielebeli piri operacias an mis<br />

ganmaxorcielebel pirs CaTvlis saeWvod. amasTan, komerciuli<br />

bankebisaTvis, sabrokero da sadazRvevo kompaniebisaTvis ganisazRvra<br />

54


konkretul operaciaTa/garigebaTa nusxa, romlebic eqvemdebarebian<br />

monitorings. kanonproeqtis mixedviT, monitoringis ganmaxorcielebeli<br />

pirebi TviTon sazRvraven maTTvis misaRebi formiT da saxiT, Tu ra<br />

informaciaa saWiro piris (rogorc fizikuri, ise iuridiuli piris)<br />

identificirebisaTvis, oRond es informacia sakmarisi unda iyos piris<br />

mokvlevisaTvis da misi sxva pirisgan gamorCevisTvis.<br />

monitoringis ganmaxorcielebeli pirebi (bankebi, sabrokero da<br />

sadazRvevo kompaniebi da a.S.) maTTan saqmiani urTierTobis damyarebisas<br />

TviTon gansazRvraven identifikaciisaTvis saWiro proceduras, xolo<br />

nebismieri saxis <strong>angariSi</strong>s gaxsnis dros rogorc rezidenti, ise<br />

ararezidenti fizikuri pirebi warmoadgenen saxelmwifos mier<br />

gamoSvebul dokuments, xolo iuridiuli pirebi – saxelmwifos mier<br />

gamoSvebul dokuments, romelic iZleva piris identifikaciis<br />

saSualebas.<br />

2007 weli (pirveli naxevari)<br />

parlamentis sakomiteto da sasesio mosmenebze gamoTqmuli SeniSvnebisa<br />

da windadebebis safuzvelze daixvewa da mimdinare wlis martSi miRebul<br />

iqna Semdegi kanonebi:<br />

- `komerciuli bankebis saqmianobis Sesaxeb~<br />

- `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~<br />

- `ukanono Semosavlis legalizaciis aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb~<br />

- `mewarmeTa Sesaxeb~<br />

- `salicenzio da sanebarTvo mosakreblebis Sesaxeb~<br />

- `gadaxdiuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~<br />

gadaxdisuunaro sawarmoTa marTva<br />

problema:<br />

saqarTveloSi mimdinare ekonomikuri reformebis procesSi gamoikveTa<br />

problemebi, romlebic xels uSlian sawarmoebis, gansakuTrebiT ki<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sawarmoebis kanonis Sesabamisad da<br />

efeqtianad gasxvisebasa da marTvas, am sawarmoTa mdgomareobis<br />

55


gajansaRebas. saprivatizacio nusxaSi arsebuli sawarmoebis umravlesoba<br />

dResdReobiT gakotrebis an reabilitaciis reJimSi imy<strong>of</strong>eba. xSirad<br />

swored gakotrebisa da reabilitaciis rTuli da dauregulirebeli<br />

procedurebi xdeba privatizaciis procesis damabrkolebeli barieri.<br />

gakotrebis saqmis warmoebis aRZvris wesebi, gakotrebis mmarTvelis<br />

pasuxismgeblobis mkacri kriteriumebis ararseboba, gakotrebis procesis<br />

gaWianurebis daSveba da dRes moqmedi `gakotrebis saqmeTa warmoebis<br />

Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi arsebuli sxva xarvezebi, xSir SemTxvevaSi,<br />

borotadaa gamoyenebuli movalis an kreditorTa mier, rac sabolood<br />

mniSvnelovnad azianebs rogorc saxelmwifos, ise dainteresebul<br />

fizikur da iuridiul pirebs.<br />

amocana:<br />

gadaxdisuunarobis saqmeTa warmoebis efeqtiani da moqnili sistemis<br />

Seqmna; saqmis warmoebasTan dakavSirebuli vadebis maqsimalurad<br />

Semcireba; movalisa da kreditorTa interesebis Tanabarzomieri dacva;<br />

movalis finansuri siZneleebis daZleva, movalis qonebis realizaciis<br />

Sedegad amoRebuli Tanxebis ganawilebiT kreditorTa moTxovnebis<br />

dakmay<strong>of</strong>ileba.<br />

reforma:<br />

prezidentis administraciasTan TanamSromlobiT SemuSavda ,,gakotrebis<br />

Sesaxeb” kanonis proeqti. kanonproeqti aregulirebs `mewarmeTa Sesaxeb~<br />

kanonis Sesabamisad dafuZnebuli samewarmeo subieqtebis, <strong>saqarTvelos</strong><br />

samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli arasamewarmeo iuridiuli pirebis,<br />

amxanagobis, araregistrirebuli kavSiri da wevrobaze dafuZnebuli<br />

(sajaro samarTlis korporacia) ssip-is gadaxdisuunarobis sakiTxs.<br />

dgindeba specialuri gansjadoba, kerZod, saqmeebs pirveli instanciiT<br />

ganixilaven mxolod Tbilisis da quTaisis saqalaqo sasamarTloebi.<br />

detalurad regulirdeba gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis<br />

subieqtebis, kerZod, meurvis, kreditorTa krebis, kreditorTa komitetis,<br />

momrigebeli sabWos, gakotrebis mmarTvelisa da reabilitaciis<br />

mmarTvelis uflebamosilebani. sagrZnoblad mcirdeba saqmis<br />

warmoebasTan dakavSirebuli vadebi.<br />

56


parlamentis sakomiteto da sasesio mosmenebze gamoTqmuli SeniSvnebisa<br />

da windadebebis safuzvelze daixvewa da mimdinare wlis martSi miRebul<br />

iqna saqarTvelo kanoni ,,gadaxdisuunarobis saqmis warmobis Sesaxeb”.<br />

57


kerZo sakuTrebis uflebebis dacva<br />

problema:<br />

gasul wlebSi, vardebis revoluciamde (2003 wlamde), <strong>saqarTvelos</strong><br />

xelisufleba qonebis legalizebas, privatizebas da sxv. mizerul<br />

fasebSi axorcielebda. Sesabamisad, qveyanaSi axali xelisuflebis<br />

mosvlis Semdeg, Seiqmna moqlaqeebisa Tu iuridiuli pirebis ukve<br />

dakanonebuli qonebis aralegalurad (CamorTmevis) cnobis didi<br />

SesaZlebloba.<br />

zemoaRnSnulis ganxorcielebis SemTxvevaSi (wina xelisuflebis<br />

daudevrobis gamo) Seiqmneba potenciuri investorebis dafrTxobisa da<br />

saqarTveloSi moqmedi mewarmebiisaTvis/biznesmenebisaTvis biznesis<br />

Seferxebis an saerTod gauqmebis SesaZlebloba, rac saerTo jamSi<br />

Seaferxebs qveynis ekonomikur winsvlas.<br />

amocana:<br />

qveyanaSi kerZo sakuTrebis uflebebis dacvis kidev ufro gazrda da<br />

saxelmwifos mxridan kerZo sakuTrebasTan mimarTebaSi zedmetad Carevis<br />

SesaZleblobebis maqsimalurad Semcireba.<br />

zemoaRniSnuli amocanis Sesruleba kidev ufro gazrdis investorebis<br />

ndobas <strong>saqarTvelos</strong> mimarT. Sesabamisad, iqmneba mniSvnelovani stimuli<br />

qveyanaSi investiciebis ganxorcielebis TvalsazrisiT.<br />

reforma:<br />

SemuSavda da miRebul iqna kanoni ,,qonebis legalizebis Sesaxeb”. kanonis<br />

mizania Seqmnas damatebiTi garantiebi <strong>saqarTvelos</strong> konstituciis 21-e<br />

muxliT, <strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso xelSekrulebebiTa da sxva<br />

kanonmdeblobiT aRiarebuli kerZo sakuTrebis uflebis dacvis<br />

uzrunvelsay<strong>of</strong>ad.<br />

kanonproeqtis mixedviT, nebismieri saxelmwifo organo da Tanamdebobis<br />

piri valdebulia uzrunvelyos kerZo sakuTrebis uflebis<br />

garantirebuli dacva da xelSeuxebloba.<br />

58


kanonis moqmedeba vrceldeba saxelmwifo an TviTmmarTveli erTeulis<br />

nebismier qonebaze, romelzec sakuTrebis SeZena ganxorcielda an<br />

sakuTrebis SeZenis safuZveli warmoiSva garigebiT an samarTlebrivi<br />

aqtiT 2007 wlamde. Kkanoni iTvaliswinebs aRniSnuli qonebis<br />

legalizebas da xelSeuxeblobas.<br />

kanonSi mocemulia aseve im qonebis CamonaTvali (gamonaklisi), romelzec<br />

ar vrceldeba kanonis moqmedeba:<br />

a) qonebaze, romlis privatizeba akrZalulia “saxelmwifo qonebis<br />

privatizebis Sesaxeb“ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis me-4 muxliT;<br />

b) kerZo pirTa Soris arsebul qonebriv davebze;<br />

g) qonebaze, romelzec sakuTrebis uflebis an sakuTrebis SeZenis<br />

safuZvlis gauqmebis Sesaxeb am kanonis amoqmedebis momentisaTvis<br />

mimdinareobs sasamarTlo dava (romlis erT-erTi mxare saxelmwifoa)<br />

an administraciuli warmoeba;<br />

d) qonebaze, romelzec am kanonis amoqmedebis momentisTvis mimdinareobs<br />

gamoZieba sakuTrebis (sakuTrebis SeZenis safuZvlis) gankargvis<br />

marTlzomierebis dasadgenad;<br />

e) <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo saproceso kodeqsis XLIV 1 TaviT da<br />

administraciuli saproceso kodeqsis VII 2 TaviT gaTvalisiwnebul<br />

qonebaze;<br />

v) yalbi dokumentis wardgenis gziT mopovebul qonebaze.<br />

amrigad, kanonis saSualebiTYSeiqmneba damatebiTi garantiebi sakuTrebis<br />

uflebis dacvisa da xelSeuxeblobisaTvis.<br />

59


sajaro samsaxurSi deklaraciebis sistemisa da<br />

qcevis wesebis seruly<strong>of</strong>a<br />

problema:<br />

miuxedavad sajaro samsaxurSi gatarebuli reformebisa, sistemaSi<br />

araefeqtianobiT xasiaTdeba sajaro moxelis qonebrivi da finansuri<br />

mdgomareobis deklarirebis instituti. Aaraefeqtiania deklaraciebis<br />

Sevsebasa da wardgenasTan dakavSirebuli procedurebi (maRalia<br />

deklaraciaSi realuri qonebis aRricxvis gverdis avlis/ardafiqsirebis<br />

albaToba). amasTan, ar arsebobs sajaro moxelTa qcevis mkafiod<br />

gansazrvruli da efeqtiani wesi.<br />

amocana:<br />

SemuSavdes sakanonmdelo baza, romlis mixedviTac daixveweba sajaro<br />

moxeleTa qcevis wesebi (gaTvaliswinebul iqneba GRECO-s<br />

rekomendaciebi) da gaumjobesdeba sajaro moxeleTa qonebrivi da<br />

finansuri mdgomareobis deklarirebis instituti.<br />

reforma:<br />

momzadda sakanonmdeblo proeqtebis paketi, romelic iTvaliswinebs:<br />

• korufciisa da interesTa SeuTavseblobis cnebebis gamijvnisa da<br />

maTi konkretuli SemTxvevebisa da pasuxismgeblobis damdgeni<br />

normebis sistematizacias. korufciisa da interesTa<br />

SeuTavseblobis principebi vrceldeba yvela sajaro moxeleze.<br />

• `Tanamdebobis piris~ cnebis gansazRvras imgvarad, rom, miuxedavad<br />

struqturuli cvlilebebisa, deklarirebis miRma ar darCes arc<br />

erTi mniSvnelovani Tanamdebobis piris qonebrivi da finansuri<br />

mdgomareoba; aseve, Tanamdebobis pirebis day<strong>of</strong>a pirvel, meore da<br />

mesame jgufebad maTi uflebamosilebebis gaTvaliswinebiT.<br />

• Semodis saxelmwifo dawesebulebebTan gaTanabrebuli<br />

dawesebulebebis cneba. Sesabamisad, kanoni gavrceldeba yvela<br />

saxelmwifo dawesebulebis, maT Soris adgilobrivi<br />

60


TviTmmarTvelobis da saxelmwifo dawesebulebebTan gaTanabrebul<br />

dawesebulebebSi momuSave sajaro mosamsaxureebze.<br />

• Tanamdebobis piris qonebrivi da safinanso deklaraciebis<br />

wardgenis axali valdebulebebisa da vadebis dadgenas. proeqtiT<br />

gaTvaliswinebulia siaxle, romlis mixedviTac Tanamdebobis piri<br />

weliwadSi mxolod erTxel _ Tanamdebobaze gamwesebidan erTi<br />

Tvis vadaSia valdebuli, moaxdinos sakuTari qonebisa da<br />

finansebis deklarireba, miuxedavad Tanamdebobis cvlilebisa.<br />

• Tanamdebobis pirTa qonebrivi da safinanso mdgomareobis<br />

monitoringis biuros (SemdgomSi _ biuro) funqciebis gazrdas.<br />

erTi mxriv, biuros uflebamosileba, miiRos zomebi Tanamdebobis<br />

piris mier deklaraciis SevsebasTan, korufciasTan da interesTa<br />

SeuTavseblobasTan dakavSirebul samarTaldarRvevebze da, meore<br />

mxriv, misi valdebuleba, daamuSaos, gaaanalizos da<br />

sistematizacia gaukeTos deklaraciebs.<br />

• deklaraciis Sevsebisas sakuTrebis damadasturebeli dokumentebis<br />

aslebis wardgenis valdebulebis gauqmebas, rac adre mniSvnelovan<br />

sirTuleebTan iyo dakavSirebuli.<br />

• deklaraciis warudgenlobisTvis dakisrebuli jarimis gadaxdis<br />

proceduris gaiolebas, romlis Tanaxmadac, biuros Tavmjdomares<br />

eniWeba uflebamosileba, samarTaldamrRvevs adgilzeve daakisros<br />

jarima (administraciuli samarTaldarRvevis oqmi sasamarTloSi<br />

igzavneba mxolod im SemTxvevaSi, Tu samarTaldamrRvevi mas ar<br />

eTanxmeba).<br />

• korufciuli garigebis erT-erTi ZiriTadi komponentis _ `saCuqris~<br />

gansazRvris ufro realisturi kriteriumebis SemuSavebas.<br />

• qcevis (eTikis) zogadi wesebis gansazRvras sajaro samsaxureobriv<br />

uflebamosilebis ganxorcielebis dros, romelic Tanabrad<br />

gavrceldeba yvela sajaro mosamsaxureze (gaTvaliswinebulia<br />

GRECO-s rekmendaciebi).<br />

61


aRsaniSnavia, rom axali kanonis proeqti ufro metad qmedunariani iqneba,<br />

vidre dRes moqmedi kanoni. masSi ukeT aris gawerili sajaroobis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is da efeqtiani administrirebis meqanizmebi.<br />

Tavisufali industriuli zona<br />

amocana:<br />

saqarTveloSi ucxouri sainvesticio kapitalis mozidvis damatebiTi<br />

xelSemwyobi pirobebis Seqmnisa da sainvesticio klimatis gaumjobesebis<br />

mizniT Tavisufali industriuli zonebis Sesaxeb kanonis SemuSaveba,<br />

romelic daadgens Tavisufali industriuli zonebis SeqmnisaTvis zogad<br />

moTxovnebs, am zonebSi sagadasaxado da sxva saxis SeRavaTebs.<br />

reforma:<br />

Seswavlil iqna ms<strong>of</strong>lio gamocdileba, momzadda da ivlisSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier miRebul iqna kanoni `Tavisufali<br />

industriuli zonebis Sesaxeb~. mis momzadebaSi monawileobda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministro, <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />

ganviTarebis saministro, saerTaSoriso savaluto fondisa da ms<strong>of</strong>lio<br />

bankis mudmivi warmomadgenlobebi saqarTveloSi.<br />

kanonis mixeviT dainerga Tavisufali industriuli zonebis Seqmnis<br />

samarTlebrivi safuZvlebi.<br />

kanoni gansazRvravs Tavisufali industriuli zonebis Seqmnisa da<br />

funqcionirebis ZiriTad pirobebs, adgens Tavisufal industriul<br />

zonebSi saqmianobis SeRavaTian pirobebs, iTvaliswinebs aseT zonebSi<br />

garkveul sagadasaxado SeRavaTebs, rac xels Seuwyobs am zonebSi<br />

sainvesticio kapitalis mozidvas.<br />

kanoni qmnis xelsayrel sagadasaxado, sabaJo, finansur, samarTlebriv da<br />

sxva saxis SeRavaTebs Tavisufali industriuli zonis teritoriaze<br />

ganxorcielebuli samewarmeo saqmianobisaTvis, rac xels uwyobs<br />

ucxouri kapitalis qveyanaSi Semodinebas, im regionis infrastruqturis<br />

ganviTarebas, sadac ganTavsdeba Tavisufali industriuli zona.<br />

62


kanonis mixedviT, Tavisufali industriuli zona aris <strong>saqarTvelos</strong><br />

sabaJo kodeqsiT gaTvaliswinebuli Tavisufali zonis nairsaxeoba, sadac<br />

moqmedebs damatebiTi pirobebi da sagadasaxado SeRavaTebi. Tavisufali<br />

industriuli zona SeiZleba Seiqmnas nebismier teritoriaze, romlis<br />

farTobi aRemateba 10 heqtars.<br />

Tavisufal industriul zonaSi imoqmedebs mogebis gadasaxadis nulovani<br />

reJimi mxolod im kompaniebisaTvis, romlebsac <strong>saqarTvelos</strong><br />

sagadasaxado kodeqsiT gansazRvruli wesiT saqmiani urTierToba ar<br />

akavSirebT <strong>saqarTvelos</strong>Tan. Tavisufal industriul zonaSi ucxouri<br />

saqonlis Setana ar ibegreba damatebuli Rirebulebis gadasaxadiT.<br />

Tavisufal industriul zonaSi ganxorcielebuli operaciebi ar<br />

ibegreba damatebuli Rirebulebis gadasaxadiT. Tavisufal industriul<br />

zonaSi imoqmedebs agreTve qonebis gadasaxadis nulovani reJimi.<br />

Tavisufal industriul zonaSi angariSsworeba ganxorcieldeba<br />

nebismieri valutiT. amasTan, <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis dadgenilebiT<br />

SesaZlebelia Tavisufal industriul zonaSi ganxorcielebul calkeul<br />

saqmianobaze gauqmdes licenziis/nebarTvis aRebis valdebuleba an<br />

dawesdes licenziis/nebarTvis aRebis gamartivebuli wesi.<br />

63


inebis marTvis sistemis daxvewa<br />

problema:<br />

binis mesakuTreTa amxanagobis samarTlebriv safuZvlebs 1997 wlidan<br />

awesrigebda <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsi.<br />

praqtikam cxadyo, rom binaTmesakuTreTa amxanagobis instituti<br />

saqarTveloSi ar Camoyalibda efeqtian institutad.<br />

samoqalaqo kodeqsiT zedmiwevniT iyo normirebuli binaTmesakuTreTa<br />

amxanagobis gadawyvetilebebis miRebis procesi, rac arTulebda<br />

calkeuli binaTmesakuTreTa amxanagobis^mier maTi problemebis Taobaze<br />

adekvaturi gadawyvetilebis miRebas. Sedegad mravalbiniani saxlebis<br />

marTva damokidebuli iyo calkeuli pirovnebebis mondomebaze da umetes<br />

SemTxvevebSi araefeqtianad xorcieldeboda. magaliTad, SeuZlebeli iyo<br />

individualuri sacxovrebeli saxlebis amxanagobis dafuZvneba.<br />

samoqalaqo kodeqsiT SeuZlebeli iyo e.w. italiur ezoebSi<br />

binaTmesakuTreTa amxanagobis dafuZneba.<br />

amocana:<br />

binaTmesakuTreTa amxanagobis funqcionirebisaTvis moqnili<br />

samarTlebrivi CarCos Seqmna, romlis mixedviTac gaizrdeba<br />

binaTmesakuTreTa amxanagobis institutis qmedunarianoba.<br />

reforma:<br />

SemuSavda da miRebul iqna kanoni ,,binaTmesakuTreTa amxanagobis<br />

Sesaxeb”.<br />

kanoniT ganisazRvra binaTmesakuTreTa amxanagobis saqmianobis ZiriTadi<br />

principebi da binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrebs mieniWaT farTo<br />

organizaciuli avtonomia. maT SeuZliaT wesdebis safuZvelze<br />

gansazRvron saerTo qonebis movla-patronobisa da ganviTarebis<br />

ZiriTadi wesebi, xolo Tu binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrebi<br />

aRniSnul wesebs ar gansazRvraven, avtomaturad imoqmedebs kanoniT<br />

gansazRvruli minimaluri wesebi.<br />

64


inaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb kanonis safuZvelze SesaZlebeli<br />

gaxdeba e.w. italiur ezoebSi sacxovrebeli farTobis gasxviseba<br />

nebarTvis gareSe. aseve, dakanondeba binaTmesakuTreTa amxanagobis<br />

wevrebis mflobelobaSi arsebuli sameurneo saTavsebi (sxvenebi da<br />

sardafebi).<br />

amasTan, kanonis mixedviT, binaTmesakuTreTa amxanagobas SeuZlia misi<br />

wevrebis davalianeba amxanagobis winaSe daaregistriros sajaro<br />

reestrSi da amiT binis SeZenis dros ukeT daicvas mesame pirTa<br />

uflebebi.<br />

65


ipoTekis da giravnobis xelSekrulebidan gamomdinare<br />

urTierTobebis sakanonmdeblo reglamentaciis sruly<strong>of</strong>a<br />

problema:<br />

qveyanaSi ipoTekisa da giravnobis xelSekrulebidan gamomdinare<br />

urTierTobebis sakanonmdeblo regulireba araefeqtianobiT xasiaTdeba.<br />

kerZod, ipoTekiT datvirTuli qonebidan kreditoris mier moTxovnis<br />

dakmay<strong>of</strong>ilebis mizniT gansaxorcielebeli procedurebis sirTuliT<br />

(moqmedi kanonmdeblobiT, ipoTekiT datvirTuli nivTis realizacia<br />

SesaZlebelia mxolod sasamarTlos gziT, davalianebis Sesaxeb mxareTa<br />

Soris davis ararsebobis miuxedavad) da samoqalaqo kodeqsSi aRniSnul<br />

urTierTobaTa maregulirebeli imperatiuli xasiaTis normebis<br />

simravliT.<br />

amocana:<br />

daixvewos sakanonmdeblo baza, romlis mixedviT, ipoTekis da giravnobis<br />

xelSekrulebidan gamomdinare urTierTobebis maregulirebeli normebi<br />

gaxdeba sruly<strong>of</strong>ili. ipoTekiT (giravnobiT) datviruli qonebis<br />

realizaciis kanoniT gaTvaliswinebuli procedurebis daxvewa –<br />

gamartiveba da am urTierTobebis mxareTa kanonieri uflebebis dacvis<br />

efeqtiani meqanizmebis danergva.<br />

reforma:<br />

SemuSavda da miRebul iqna sakanonmdeblo cvlilebebi da damatebebi<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsSi” da `<strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo<br />

saproceso kodeqsSi”.<br />

isini iTvaliswinebs:<br />

• ipoTekis mowmobis SemoRebas. mxareTa SeTanxmebis SemTxvevaSi,<br />

kreditoris moTxovniT, sajaro reestris mier gaicema ipoTekis<br />

mowmoba. ipoTekis mowmobis gacema registrirdeba sajaro reestrSi.<br />

ipoTekis mowmoba aris fasiani qaRaldi, romelic adasturebs misi<br />

kanonieri mflobelis uflebas: moiTxovos ipoTekis<br />

66


xelSekrulebidan gamomdinare valdebulebis Sesruleba an<br />

valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi moTxovna<br />

daikmay<strong>of</strong>ilos ipoTekis sagnidan. kanonproeqti iTvaliswinebs<br />

ipoTekis mowmobis dagiravebis an masze uflebis sxva pirisaTvis<br />

gadacemis SesaZleblobas.<br />

• movalis mier ipoTekiT (giravnobiT) uzrunvely<strong>of</strong>ili moTxovnis<br />

Seusruleblobis an arajerovnad Sesrulebis SemTxvevaSi<br />

kreditoris dakmay<strong>of</strong>ilebas ipoTekis (giravnobis) sagnis<br />

realizaciiT an ipoTekiT datvirTuli an dagiravebuli nivTis<br />

kreditoris sakuTrebaSi gadacemis gziT.<br />

• ipoTekiT (giravnobiT) datvirTuli nivTi SeiZleba gadavides<br />

kreditoris sakuTrebaSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu es pirdapir<br />

aris gaTvaliswinebuli ipoTekis (giravnobis) xelSekrulebiT.<br />

ipoTekiT datvirTuli nivTis kreditoris sakuTrebaSi gadacemisas<br />

moTxovna dakmay<strong>of</strong>ilebulad iTvleba im SemTxvevaSic, roca<br />

ipoTekiT datvirTuli sagnis Rirebuleba mTlianad ar faravs am<br />

moTxovnis odenobas, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris<br />

dadgenili.<br />

• ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis realizacias mxareTa<br />

SeTanxmebiT. ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis gayidva xdeba<br />

auqcionze kreditorisa da mesakuTris werilobiTi SeTanxmebis<br />

safuZvelze, romlebic auqcionis Catarebis mizniT niSnaven<br />

specialists. specialisti SeiZleba iyos nebismieri qmedunariani<br />

piri, maT Soris kreditori, movale an mesakuTre.<br />

kreditorisa da mesakuTris SeTanxmebiT SeiZleba dadgindes<br />

auqcionisagan gansxvavebuli realizaciis sxva forma.<br />

• ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis realizacias sasamarTlos<br />

gziT. im SemTxvevaSi Tu kreditori da mesakuTre ver SeTanxmdebian<br />

auqcionis Catarebis an uZravi nivTis realizaciis sxva formis<br />

Taobaze, sasamarTlo kreditoris gancxadebis safuZvelze wyvets<br />

sakiTxs uZravi nivTis auqcionze iZulebiT gayidvis Taobaze.<br />

67


• kanoni adgens auqcionis Catarebis wess. sakanonmdeblo siaxles<br />

warmoadgens sametapiani auqcioni. pirvel auqcionze Sesabamisi<br />

SemoTavazebis ararsebobis SemTxvevaSi momdevno auqcionebze xdeba<br />

fasis kleba. mesame auqcioni ise unda iyos organizebuli, rom<br />

ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTi gaiyidos.<br />

• uZravi qonebis gasxvisebis an uflebrivad datvirTvisas im<br />

TanamesakuTreTa Tanxmobis moTxovnis dauSveblobas, romlebic<br />

aseTad ar arian registrirebulni sajaro reestrSi. aRniSnuli<br />

cvlileba gamowveulia sakuTrebis uflebis gasxvisebis (SeZenis)<br />

procesSi arsebuli (praqtikaSi gamovlenili) xarvezebiT,<br />

romlebic xels uSlian mesakuTreebs sakuTrebis gasxvisebis<br />

konstituciuri uflebis ganxorcielebaSi da keTilsindisieri<br />

SemZenis interesebis dacvas. swored keTilsindisieri SemZenis<br />

interesebidan gamomdinare, gamsxvisebeli iTvleba erTaderT<br />

mesakuTred, Tu igi aseTad aris registrirebuli sajaro reestrSi,<br />

garda im SemTxvevebisa, roca SemZenma icoda, rom gamsxviseblis<br />

garda arsebobs sxva TanamesakuTre.<br />

• procentis gadaxdas fuladi Tanxis gadaxdis vadis gadacilebisas.<br />

fuladi Tanxis gadaxdis vadis gadacilebisas procentidan<br />

procentis gadaxdevineba dasaSvebia mxolod xelSekrulebiT<br />

pirdapir gaTvaliswinebul SemTxvevaSi.<br />

• mniSvnelovan sakanonmdeblo siaxles warmoadgens `<strong>saqarTvelos</strong><br />

samoqalaqo saproceso kodeqsSi” ganxorcielebuli cvlileba,<br />

romelic exeba dauyovnebliv aRsasrulebel gadawyvetilebebs.<br />

mxareTa SeTanxmebis arsebobis da xelSekrulebiT pirdapir<br />

gaTvaliswinebul SemTxvevebSi pirveli instanciis sasamarTlos<br />

mier miRebuli gadawyvetileba mieqceva dauyovnebliv<br />

aRsasruleblad. aRniSnuli normis moqmedeba gavrceldeba yvela<br />

saxis saxelSekrulebo davebTan dakavSirebiT miRebul pirveli<br />

instanciis sasamarTlos gadawyvetilebebze.<br />

68


sportuli infrastruqturis reforma<br />

problema:<br />

arsebuli sistemis ZiriTadi nawili saxelmwifo dafinansebiT<br />

funqcionirebs. sistema ar aris sruly<strong>of</strong>ilad gamarTuli, gamoy<strong>of</strong>ili<br />

sabiujeto saxsrebis xarjva ZiriTadad aragamWvirvalea, arsebuli<br />

obieqtebis umravlesoba ver uzrunvely<strong>of</strong>s xarisxiani momsaxurebis<br />

miwodebas, moSlilia infrastruqtura da Senobebi avariulia, dabalia<br />

menejmentis done,Aar arsebobs motivaciis meqanizmebi da mwvrTnelTa<br />

anazRaureba arasaTanadoa.<br />

dafinansebis arsebuli modeli araefeqtiania, Sesabamisad didia<br />

korufciuli garigebebis albaToba.<br />

amocana:<br />

SemuSavdes sportuli infrastruqturis reformirebis programa, romlis<br />

mixedviTac ganxorcieldeba dargis gaumjobesebisaTvis saWiro<br />

RonisZiebebi. Sesabamisad, Seiqmneba efeqtiani menejmentis mqone<br />

mravalpr<strong>of</strong>iliani sportuli centrebi; momxmarebelze orientirebuli<br />

dafinansebis programebi; saukeTeso savarjiSo pirobebi sportsmenebisa<br />

da moyvarulTaTvis; uzrunvely<strong>of</strong>il iqneba Mxarisxiani momsaxurebis<br />

geografiuli xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a; gaizrdeba sistemis<br />

efeqtianoba; dainergeba dafinansebis gamWvirvale sistema da mkveTrad<br />

gaumjobesdeba momsaxurebis xarisxi.<br />

reforma:<br />

SemuSavda da mTavrobis mier mowonebul iqna sportuli<br />

infrastruqturis reformirebis programa.<br />

programis mixedviT ganisazRvra principebi, romelTa gaTvaliswinebiTac<br />

unda ganxorcieldes reforma:<br />

• sazogadoebis fizikuri gajansaRebis mizniT saTanado sportuli<br />

infrastruqturis Camoyalibeba<br />

• Mmoyvarulebs unda mieceT saSualeba Caeban sportul cxovrebaSi,<br />

rac maTi fizikuri gajansaRebis sawindaria<br />

69


• siRaribis zRvars miRma my<strong>of</strong> bavSvebsa da mozardebs unda mieceT<br />

saSualeba gamoavlinon TavianTi Tavi sportis konkretul<br />

saxeobaSi da icxovron jansaRi cxovrebis wesiT<br />

programis Tanaxmad gawerilia is ZiriTadi midgoma, romlis mixedviTac<br />

unda moxdes aRniSnul sferoSi sainvesticio kapitalis mozidva:<br />

• investors usasyidlod gadaecema arsebul sportuli obieqtebi<br />

maTi reabilitaciis an maT sanacvlod qalaqis gegmiT gansazRvrul<br />

adgilas axali sportuli centris Seqmnis pirobiT.<br />

• es sportuli centri iqneba kerZo investoris sakuTrebaSi da<br />

marTvaSi<br />

programis mixedviT gawerilia aseve gegma, Tu sad unda Seqimnas qalaq<br />

TbilisSi Tanamedrove evropuli stndartebis sportuli kompleqsebi.<br />

70


Ggenderuli Tanasworobis samoqmedo gegma<br />

amocana:<br />

wlebis ganmavlobaSi arsebobda genderuli Tanasworobis samTavrobo<br />

komisia, romelic dakompleqtebuli iyo rogorc xelisuflebis, ise<br />

arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebisgan.<br />

xSirad maT mier dasaxuli RonisZiebebi ver xorcieldeboda. saWiro<br />

gaxda efeqtiani samoqmedo gegmis SemuSaveba, romelic upasuxebda<br />

saqarTveloSi realurad arsebul problemebs genderuli Tanasworobis<br />

sakiTxebSi.<br />

reforma:<br />

parlamentis genderuli Tanasworobis sabWosTan TanamSromlobiT<br />

SemuSavda samoqmedo gegma, romelic Seicavs Semdeg amocanebs: genderuli<br />

Tansworobis uwyebaTaSorisi komisiis Seqmna, genderuli Tanasworobis<br />

sakanonmdeblo bazis formireba, sazogadoebis cnobierebis amaRleba<br />

genderuli Tanasworobis Sesaxeb da saganmanaTleblo programebSi<br />

ganaTlebis yvela safexurze genderuli sakiTxebis gaTvaliswineba.<br />

genderuli Tanasworobis samoqmedo gegma momzadebulia mTavrobis<br />

sxdomaze warsadgenad.<br />

71


s<strong>of</strong>lis meurneobis seqtoris ganviTarebis<br />

xelSewyoba<br />

problema:<br />

mixedavad gatarebuli reformebisa (sas<strong>of</strong>lo-sameuneo daniSnulebis<br />

miwis privatizebis TvalsazrisiT), sas<strong>of</strong>lo-sameurneo seqtori<br />

saqarTveloSi dabalproduqtiulia. miwis didi nawili jer kidev<br />

saxelmwifo sakuTrebaSia. qveyanaSi ar arsebobs Tanamedrove<br />

standartebis Sesabamisi sas<strong>of</strong>lo-samurneo nedleulis moyvanis<br />

gamocdileba. aseve, qveyanaSi funqcionirebs sas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />

nedleulis gadammuSavebeli sawarmoebis Zalian mcire raodenoba.<br />

Sesabamisad, seqtori Zalian neli tempiT viTardeba da maRalia qveyanaSi<br />

s<strong>of</strong>lis meurneobis prouqtis importis maCvenebeli.<br />

amocana:<br />

Seiqnas koncefcia, romelSic gaiwereba is RonisZiebebi, romlebic xels<br />

Seuwyoben s<strong>of</strong>lis meurneobis seqtorSi sawarmoebis Seqmnas, s<strong>of</strong>lad<br />

mcxovrebi mosaxleobis dasaqmebis zrdasa da s<strong>of</strong>lis meurneobis<br />

produqtis eqsports.<br />

reforma:<br />

s<strong>of</strong>lis meurneobis saministrosTan TanamSromlobiT SemuSavda da<br />

mTavrobis mier mowonebul iqna programa ,,100 axali gadammuSavebeli<br />

sawarmo”<br />

programis mixedviT, sas<strong>of</strong>lo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTebi<br />

investorebs gadaecemaT konkretuli sawarmos Seqmnis valdebulebiT.<br />

axali sawarmoebis Seqmnisa da mosaxleobis dasaqmebis mizniT<br />

saxelmwifo ganaviTarebs sagzao da samelioracio infrastruqturas.<br />

sawyis etapze SeirCeva asamde miwis loti da daiwyeba investorebis<br />

konkurentuli SerCeva. TiToeuli miwis loti iqneba daaxloebiT 400-500<br />

heqtari, romelic SesaZlebelia Sedgebodes ramdenime nakveTisganac.<br />

72


warmodgenilia gamarjvebulTa SerCevis Zalian martivi kriteriumebi –<br />

biznesproeqti da maqsimaluri Tanxis gadaxda.<br />

standartul SemTxvevaSi sawarmo unda Seiqmnas erTi wlis ganmavlobaSi.<br />

sawarmoSi investirebis damatebiTi stimulirebis mizniT (valdebulebis<br />

Sesrulebis SemTxvevaSi) investori gadaixdis nayidi sas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />

daniSnulebis miwis sabazro Rirebulebis (gadasaxdeli Tanxis) mxolod<br />

20%-s.<br />

73


<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis<br />

saministro<br />

ganaTlebisa da mecnierebis sferoSi <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis samoqmedo<br />

prioritetebia:<br />

1. kerZo-saxelmwifo partnioroba pr<strong>of</strong>esiuli gadamzadebis gziT<br />

axali samuSao adgilebis Sesaqmnelad;<br />

2. ekonomikis axal moTxovnebze orientirebuli pr<strong>of</strong>esiuli<br />

ganaTlebis formireba;<br />

3. ganaTlebis sistemis institucionaluri da programuli reformebis<br />

dasruleba, xarisxiani ganaTlebis uzrunvely<strong>of</strong>a da saerTaSoriso<br />

saganmanaTleblo sivrcesTan Tavsebadobis xelSewyoba;<br />

4. umaRlesi ganaTlebisa da mecnierebis integracia; samecniero<br />

kvlevebis dafinansebis sagranto-konkurentuli sistemis sruly<strong>of</strong>a.<br />

samTavrobo programis farglebSi saangariSo periodis ganmavlobaSi<br />

ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier ganxorcielda Semdegi<br />

RonisZiebebi:<br />

2006 wels saministros biujetiT gaTvaliswinebuli „pr<strong>of</strong>esiuli<br />

ganaTlebis xelSewyobisa” da `pr<strong>of</strong>esiuli saswavleblebis<br />

reabilitaciis~ programebis dafinansebis moculoba Seadgenda,<br />

Sesabamisad 3 780000 da 4 000000 lars, xolo 2007 wels is gaizarda da<br />

Seadgens, Sesabamisad, 6 032600 da 7 000000 lars.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier miRebuli „pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis<br />

Sesaxeb“ <strong>saqarTvelos</strong> (2007 wlis 28 marti) kanonis Tanaxmad,<br />

pr<strong>of</strong>esiuli ganaTleba iy<strong>of</strong>a saxelobo ganaTlebad da pr<strong>of</strong>esiul<br />

umaRles ganaTlebad. Sesabamisad ”umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb”<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi gaTvaliswinebulia umaRlesi ganaTlebis ori<br />

paraleluri Sto - akademiuri da pr<strong>of</strong>esiuli. kanoni saswavlo<br />

programebis gavlis garda, specialistisaTvis kvalifikaciis miniWebis<br />

74


alternatiul SesaZleblobad iTvaliswinebs araformalur ganaTlebas<br />

da misi meSveobiT miRebuli kvalifikaciis aRiarebis meqanizms.<br />

gaTvaliswinebulia atestaciis ganmaxorcielebeli organoebis Seqmna,<br />

romlebic TiToeul maZiebels, miuxedavad imisa, gaiara Tu ara man<br />

Sesabamisi formaluri swavlebis programa, mianiWeben sasurvel<br />

kvalifikacias. kanonSi Sesabamisad gansazRvrulia im instituciebisa da<br />

meqanizmebis samarTlebrivi CarCos Seqmna, romlebic uzrunvely<strong>of</strong>en<br />

pr<strong>of</strong>esiuli standartis, standartuli pr<strong>of</strong>esiuli saganmanaTleblo<br />

programis SemuSavebas da pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis standartebTan<br />

Sesabamisobis uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

ganxorcielda pr<strong>of</strong>esiul saganmanaTleblo dawesebulebaTa qselis<br />

optimizacia-reorganizacia. sa<strong>angariSi</strong> periodSi reorganizacias<br />

daeqvemdebara 20-mde dawyebiTi da saSualo pr<strong>of</strong>esiuli<br />

saganmanaTleblo dawesebuleba. ucxoel eqspertebTan erTad momzadda<br />

pr<strong>of</strong>esiuli swavlebis centrebis nusxa da specialobaTa CamonaTvali<br />

TiToeuli centrisTvis, aseve centrebis saxelosnoebis aRWurvilobis<br />

nusxebi. prezidentis nacionaluri programa `pr<strong>of</strong>esiuli<br />

saswavleblebis reabilitacia~ - farglebSi mimdinareobda centrebis<br />

saremonto-sareabilitacio samuSaoebi. ganxorcielda pr<strong>of</strong>esiuli<br />

saganmanaTleblo programebis ganaxlebis, direqtorTa, maswavlebelTa<br />

da instruqtorTa gadamzadebis RonisZiebebi. erovnuli saswavlo<br />

gegmebisa da Sefasebis centrma SeimuSava saxelobo saganmanaTleblo<br />

standartis proeqti. specialobebis mixedviT ganisazRvra da <strong>ministris</strong><br />

brZanebiT damtkicda 11 pr<strong>of</strong>esiuli centris misaRebi kontingenti.<br />

gaixsna sainformacio teqnologiebis pr<strong>of</strong>esiuli saswavlo centri<br />

TbilisSi. centris materialur-teqnikur reabilitaciaze 1,4 mln lari<br />

daixarja. momzadda centris 35 maswavlebeli. wels saswavlo centri 800-<br />

mde students miiRebs. momzadebulia iseTi saxelobo programebi,<br />

rogoricaa veb-gverdis dizaini _ Seqmna, qselis administrireba,<br />

sainformacio-cifruli teqnikis SekeTeba. saukeTeso studentebi<br />

centris partnior kompaniebSi dasaqmdebian. saswavlo centris mier<br />

gacemul kompania ,,siskos” saerTaSoriso sertifikatis mflobels<br />

75


dasaqmebis ufro didi Sansi eqneba saqarTveloSi da sazRvargareT.<br />

swavlis xangrZlivoba programebis mixedviT 2-9 Tvea.<br />

qobuleTis turizmis pr<strong>of</strong>ilis pr<strong>of</strong>esiul saswavlo centrSi<br />

gaTvaliswinebulia yovelwliurad 800-ze meti studentis momzadeba iseT<br />

specialobebSi, rogoricaa sastumros menejeri, turistuli saagentos<br />

operatori, baris menejeri, mimtani, gidi, sastumros momsaxure<br />

personali, sastumrosa da sarestorne teqnikis SemkeTebeli, kvebis<br />

obieqtis menejeri, mzareul-konditeri. kursebis xangrZlivobaa 3-dan 9<br />

Tvemde da maTi gavla saxelmwifo xerjze SeuZlia minimum 9 klasis<br />

ganaTlebis mqone yvela msurvels, axalgazrdasa Tu zrdasruls.<br />

qobuleTis centri ukve iRebs dakveTebs iseTi kerZo kompaniebisagan,<br />

rogroricaa ,,koka-kola”, restornebi ”holandiuri saxli”, Caqvis ,,Cais<br />

saxli”, ”xinklis saxli” da sxv. am kompaniebidan miRebuli dakveTis<br />

Sedegad centris mier miznobrivad momzadebuli 127 studenti ukve<br />

dasaqmebulia. maTi xelfasi 250-dan 600 laramdea. qobuleTis pr<strong>of</strong>esiuli<br />

saswavlo centris materialur-teqnikuri reabilitaciisTvis saxelmwifo<br />

biujetidan 350 aTasi lari daixarja.<br />

axali saswavlo gegmis mixedviT daiwyo momzadeba Tbilisis mose<br />

ToiZis samxatvro pr<strong>of</strong>esiuli liceumSi. swavleba mimdinareobs<br />

specialobebze - xeze mxatvruli Wra, xaliCis qsova (gobeleni, Teqa,<br />

batika), Wra-kerva- modelireba, mopirkeTeba, keramika, liTonze muSaoba,<br />

arqiteqturuli detalebis Zerwva, minanqari. swavlis xangrZlivobaa erTi<br />

weli. funqcionirebs 3-6 Tviani kursebic. pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis<br />

msurvelTa asaki SeuzRudavia. 2007 wlidan saswavlebeli programas<br />

axorcielebs regionebSic, maT Sorisaa: baTumi, Telavi, quTaisi,<br />

axalcixe, ninowminda, marneuli, bolnisi.<br />

2007 wels dagegmilia sul 11 ganaxlebuli pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis<br />

centris gaxsna TbilisSi, rusTavSi, quTaisSi, zugdidSi, gorSi,<br />

axalcixeSi, axalqalaqSi, mestiaSi, kaWreTSi. Cvens moqalaqeebs, rogorc<br />

axalgazrdebs, ise zrdasrulebs, axali standratebis, Sromis bazarze<br />

morgebuli saxelobo ganaTlebis miRebis SesaZlebloba eZlevaT.<br />

saswavleblebSi yovelwliurad 4 aTasamde kaci swavlas saxelmwifo<br />

daafinansebs. saxelobo ganaTlebis dRevandeli prioritetebia: turizmi,<br />

informaciuli teqnologiebi, mSenebloba, transporti, gamoyenebiTi<br />

76


xelovneba. am sferoebSi saxelmwifo sertifikatebi 30-mde specialobiT<br />

gaicema. specialobebis CamonaTvali Sromis bazris moTxovnebis<br />

Sesabamisad gaizrdeba.<br />

mimdinareobs umaRlesi pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis sapilote saswavlo<br />

programebis momzadeba. kerZod, 2007/08 saswavlo wlidan igegmeba 1500<br />

studentis miReba pr<strong>of</strong>esiuli umaRlesi ganaTlebis saganmanaTleblo<br />

programebze <strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetSi, 300-mde studentis –<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sas<strong>of</strong>lo-sameurneo universitetSi, 200 – WavWavaZis<br />

universitetSi da 150 – Tbilisis samedicino universitetSi. pr<strong>of</strong>esiuli<br />

umaRlesi ganaTlebis amocanaa mokle droSi myari bazisuri codnisa da<br />

damsaqmebelTa moTxovnebis Sesabamisi pr<strong>of</strong>esiuli unar-Cvevebis mqone<br />

specialistTa momzadeba. programebis xangrZlivobaa 2.5 weli da<br />

kursdamTavrebulebs mieniWebaT diplomirebuli specialistis<br />

kvalifikacia iseT dargebSi, rogoricaa arqiteqtura da mSenebloba,<br />

energetika, samTo-geologia, qimiuri da metalurgiuli teqnologiebi,<br />

informaciuli teqnika da teqnologiebi, transportisa da meqanikis<br />

inJineria, turizmi da sazogadoebrivi urTierTobebi da sxv.<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebis dafinansebis programiT<br />

grZeldeba TiToeuli bavSvis swavlebis individualuri dafinaseba<br />

rogorc sajaro, ise kerZo skolebSi. 2007 wlidan erT moswavleze<br />

dafinansebis moculoba gaizarda 235 laramde qalaqis, 350 laramde<br />

s<strong>of</strong>lebis da dabebis da 425 laramde maRalmTian regionebis skolebSi.<br />

gaTvaliswinebulia damatebiTi dafinaseba mcirekontingentiani<br />

skolebisaTvis.<br />

Tbilisis aT skolaSi inkluziuri swavleba daiwyo. amieridan<br />

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone 200-mde moswavle<br />

Tbilisis 10 zogadsaganmanaTleblo skolaSi iswavlis. proeqtis<br />

Tanadamfinansebelia norvegiis ganaTlebisa da kvlevis saministro,<br />

romelmac grantis saxiT 480 aTas laramde gamoyo.<br />

77


xorcieldeba afxazeTisa da cxinvalis regionis pedagogebis<br />

finansuri mxardaWeris programa. programis farglebSi finansuri<br />

daxmareba gaewia galis raionis 30 skolis 656 pedagogsa da 107<br />

administraciul muSaks, xolo cxinvalis regionis TiRvis, eredvisa da<br />

qurTis Temis sajaro skolebis _ 387 pedagogsa da administraciuli<br />

personalis 141 TanamSromels, risTvisac <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007<br />

wlis 5 aprilis #170 da #171 gankargulebebiT jamSi gamoiyo 1372 aTasi<br />

lari.<br />

sajaro skolebSi direqtorebis kandidatebis SerCevis programis<br />

farglebSi gaimarTa sajaro skolis direqtorTa konkursi. konkursantTa<br />

saerTo raodenoba Seadgenda 5197-sa, romelTagan pirveli etapi –<br />

testireba gaiara 3452 kandidatma. konkursis meore etapi – gasaubreba<br />

moawyo 5-ma sakonkurso komisiam TbilisSi, quTaissa da baTumSi.<br />

komisiebma erTi Tvis ganmavlobaSi ganixiles 3452 kandidatura da 1473<br />

skolis sameurveo sabWos waredgina 2078 kandidati. 2007 wlis 7 ivliss<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sajaro skolebSi direqtorebis arCevnebi gaimarTa. 947<br />

skolam direqtori airCia, rac imas niSnavs, rom yoveli sami skolidan,<br />

sadac arCevnebi ewyoboda, orSi is Sedegianad dasrulda. danarCen<br />

skolebSi axali saswavlo wlis dasawyisSi arCevnebi xelmeored<br />

gaimarTeba.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 28<br />

seqtembris #841 brZanebis safuZvelze damtkicda erovnuli saswavlo<br />

gegma. axali saganmanaTleblo programebi dainerga pirvel, meSvide da<br />

meaTe klasebSi. Catarda axali gegmis pilotirebis meore etapi<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebis meore, merve da meTerTmete klasebSi.<br />

SemuSavda da mTavrobis mier damtkicda maswavleblis momzadebisa da<br />

pr<strong>of</strong>esiuli ganviTarebis koncefcia. momzadda da sazogadoebrivi<br />

ganxilvisTvis gamotanilia maswavleblis pr<strong>of</strong>esiuli da eTikuri<br />

standartis proeqti.<br />

damtkicda araqarTulenovan skolebSi qarTuli enis swavlebis<br />

axali, gardamavali standartebi, romlebic momzadebulia programebis _<br />

78


"qarTulis, rogorc meore enis, swavleba samcxe-javaxeTis<br />

araqarTulenovan skolebSi" da `qarTulis, rogorc meore enis swavlebis<br />

xelSewyoba qvemo qarTlis araqarTulenovan skolebSi~ _ farglebSi.<br />

“araqarTulenovan skolebSi saxelmZRvaneloebis subsidirebis<br />

programis” ganxorcielebis Sedegad momzadda da gamoica<br />

araqarTulenovani skolebisaTvis qarTuli enis saxelmZRvanelo<br />

“TavTavi”.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> prezidentis nacionaluri programis - `iakob<br />

gogebaSvili - <strong>saqarTvelos</strong> sajaro skolebis reabilitacia” - farglebSi<br />

2006 wels dasrulda <strong>saqarTvelos</strong> 8 qalaqis 217 skolis etapobrivi da<br />

raionul centrebsa da dabebSi 69 skolis sruli reabilitacia. 2007<br />

wels gagrZelda 21 skolis mSenebloba da 314 sajaro skolis samSeneblo<br />

saremonto-sareabilitacio samuSaoebi, saremonto samuSaoebi daiwyo 132<br />

skolaSi. 2007 wlis 23 ivniss moewyo tenderi <strong>saqarTvelos</strong> 19 sajaro<br />

skolis gaTbobis sistemis mowyobis mizniT. gaTbobis sistemis montaJi<br />

mimdinareobs 5 skolaSi. programis farglebSi sajaro skolebi axali<br />

2007-2008 saswavlo wlisTvis miiReben 100 000 saskolo merxs. 204 skolas<br />

gadaecema sportuli inventaris kompleqtebi. 2006 wels SeZenilia da<br />

sajaro skolebs gadaecaT 50 saskolo avtobusi. regionebSi saskolo<br />

garemos gaumjobesebis mizniT Tanamedrove tipis 11 skolis asaSeneblad<br />

konkursi gaimarTa. 263 skolis saproeqto ganacxadi warmoadgina 200-mde<br />

arqiteqtorma da studentma rogorc saqarTvelodan, ise evropis<br />

qveynebidan. axali tipis skolebi aSendeba lanCxuTis, Cxorowyus,<br />

gurjaanis, Terjolis, yvarelis, siRnaRis, mcxeTa-mTianeTis, gardabnis<br />

regionebSi. saukeTeso proeqtis avtorebi 6000 lariT dajildovdnen.<br />

2007w. programis - `iakob gogebaSvilis~ - dafinasebis moculoba Seadgens<br />

68 455,8 aTas lars.<br />

prezidentis nacionaluri programa „giorgi nikolaZe _ sportuli<br />

moednebis reabilitacia~ - farglebSi 2006 wels <strong>saqarTvelos</strong> regionebis<br />

sajaro skolebSi gakeTda 21 xelovnursafariani moedani. aRniSnuli<br />

proeqtis farglebSi grZeldeba bunebrivsafariani moednebis mowyoba.<br />

79


2007 wels gamocxadda tenderi <strong>saqarTvelos</strong> 18 sajaro skolaSi<br />

xelovnursafariani sportuli moednis mosawyobad.<br />

prezidentis nacionaluri programis - `irmis naxtomi – <strong>saqarTvelos</strong><br />

skolebSi informaciul-sakomunikacio teqnologiebis danergva~ -<br />

farglebSi 2006 wlis ganmavlobaSi SeZenil iqna 4 969533 laris<br />

Rirebulebis kompiuteruli teqnika. 5700 kompiuteri gadaeca 579 sajaro<br />

skolas. samodelo skolebisaTvis SeZenil iqna proeqtorebi, printerebi,<br />

cifruli fotoaparatebi. erTiani saganmanaTleblo informaciulsakomunikacio<br />

qselis Sesaqmnelad 2007 wels gamoy<strong>of</strong>ili Tanxa 4 000000<br />

lars Seadgens, xolo sajaro skolebisTvis kompiuteruli teqnikis (4500<br />

kompiuteramde) SeZena-miwodebisa da lokaluri qselis montaJisaTvis<br />

gamoy<strong>of</strong>ilia 8 000000 lari.<br />

ganaTlebisa da mecnierebis <strong>ministris</strong> №43 (18.01.07) brZanebiT<br />

damtkicda da xorcieledeba ,,obol da mzrunvelobamoklebul bavSvTa<br />

saaRmzrdelo, saganmanaTleblo, musikaluri da sportuli pr<strong>of</strong>ilis<br />

dawesebulebebis xelSewyobis programa”. programaSi gaerTianebulia 46<br />

sabavSvo-samzrunvelo dawesebuleba. ”saxelmwifo mzrunvelobis qveS<br />

my<strong>of</strong> bavSvTa skolis Semdgomi ganaTlebis” qveprogramaSi 2007 wels<br />

Caeba 200 studenti. mimdinareobda ”obol da mSobelTa mzrunvelobas<br />

moklebul bavSvTa deinstitucionalizaciisa da bavSvTa mitovebis<br />

prevenciis”, `obol da mzrunvelobamoklebul bavSvTa dasvenebagajansaRebis”,<br />

”bavSvTa mitovebis prevenciis xelSewyobis mizniT, ojaxis<br />

gadaudebeli daxmarebis” da ”Cveni saxlis” qveprogramebis Sesruleba.<br />

”sazRvargareT qarTuli skolebisaTvis daxmarebis programis”<br />

farglebSi saingilos 12 qarTul skolas gadaeca 5500-ze meti<br />

saxelmZrvanelo.<br />

gamocdebis erovnulma centrma pirvelad moawyo gamocdebi sruli<br />

zogadi ganaTlebis damadasturebeli atestatis eqsternis wesiT miRebis<br />

msurvelTaTvis. 2007 wels eqsternatis gamocdebSi monawileoba miiRo<br />

381–ma kacma. eqsternebma Caabares Semdegi gamocdebi: qarTuli ena da<br />

80


literatura, <strong>saqarTvelos</strong> istoria, maTematika, sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebi (fizika, qimia, biologia), ucxo enebi. gamocdebi gaimarTa<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sam qalaqSi – TbilisSi, quTaissa da baTumSi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> skolebis 10000 moswavlem 2007 wlis 15, 16 da 17 maiss<br />

monawileoba miiRo maTematikisa da sabunebismetyvelo sagnebis<br />

swavlisa da swavlebis saerTaSoriso kvlevaSi (TIMSS). kvleva<br />

saganmanaTleblo miRwevebis Sefasebis saerTaSoriso asociaciis (IEA)<br />

egidiT Catarda, asociaciis mizani SedarebiTi kvlevebis warmoebaa<br />

swavlisa da swavlebis gasaumjobeseblad.<br />

2006 wlis erTiani erovnuli gamocdebis Sedegad umaRles<br />

saswavleblebSi Cairicxa 19479 studenti, romelTagan 8271 miiRo<br />

saxelmwifo saswavlo granti. umaRles saganmanaTleblo<br />

dawesebulebebSi agreTve Cairicxa ugamocdod ucxoeTis 204 moqalaqe da<br />

saxelmwifo saswavlo granti mieca 34 ucxoeTis moqalaqes. socialuri<br />

programis farglebSi 100%-iani dafinanseba miiRo 119 studentma, 70%-<br />

iani – 84, 50%-iani – 37, 30%-iani _ 17, 295 students dafinanseba Seevso 100<br />

%-mde. umaRles saganmanaTleblo dawesebulebebSi, boloniis procesis<br />

Sesabamisad, mobilurobis programis farglebSi sul Cairicxa an<br />

gadmoyvanil iqna 270 ucxo qveynis moqalaqe da moqalaqeobis armqone<br />

piri. 2006 wels ganaTlebisa da mecnierebis saministrom wamyvan<br />

komerciul bankebTan erTad SeimuSava da aamoqmeda studenturi sesxebis<br />

sqema. 2463 studentma sxvadasxva vadiT miiRo sesxi swavlis safasuris<br />

dasafaravad. dagegmilia studenturi sesxebis sistemis gaumjobeseba, rac<br />

gazrdis rogorc sesxis xelmwisawvdomobas, agreTve gaamjobesebs<br />

sesxebis pirobebs.<br />

gaimarTa 2007 wlis erTiani erovnuli gamocdebi. akreditebuli<br />

saswavleblebis sabakalavro programis 15444 adgilze ganacxadi Seitana<br />

39274 abiturientma.<br />

2006 wels ganxorcielda umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis<br />

ganmeorebiTi akreditacia, romlis Sedegad akreditebuli<br />

81


umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis ricxvi Semcirda 117-dan 43-<br />

mde.<br />

2006-2007 saswalo wels dasrulda sajaro umaRlesi<br />

saganmanaTleblo dawesebulebebis avtonomiur erTeulebad Camoyalibeba,<br />

arCeul iqnen akademiuri da warmomadgenlobiTi sabWoebi, reqtorebi da<br />

administraciis xelmZRvanelebi, Seiqmna xarisxis marTvis samsaxurebi.<br />

mimdinareobs 2007 wlis biujetiT gaTvaliswinebuli `sauniversiteto<br />

kurikuluri ganviTarebis~, `sauniversiteto saxelmZRvaneloebis<br />

ganviTarebis~ da `sauniversiteto infrastruqturis ganviTarebis”<br />

programebis Sesruleba.<br />

2005 wlis 23 dekembers miRebul iqna kanoni "mecnierebis,<br />

teqnologiebisa da maTi ganviTarebis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi<br />

cvlilebebisa da damatebebis Setanis Taobaze", romlis safuZvelze,<br />

dReisaTvis, 68 samecniero-kvleviTi instituti sajaro samarTlis<br />

iuridiuli piris statusiT moqmedebs.<br />

am organizaciulma formam gazarda institutebis samarTlebrivi da<br />

funqciuri damoukidebloba, saSualeba misca maT awarmoon<br />

decentralizebuli administrireba. institutebis administraciam<br />

daamtkica optimizebuli saStato nusxa, romelSic yvelaze dabali<br />

Tanamdebobis mkvlevris xelfasi aRemateba sajaro moxelis minimalur<br />

xelfass (115 lari). 2006 wels uSualod samecniero-kvleviTi<br />

institutebis biujetidan dafinanseba gaizarda erTi milioni lariT,<br />

xolo 2007 wels - ori milioni lariT. dReisaTvis yvela samecniero<br />

dawesebulebaSi moxda Ria, gamWvirvale konkursis wesiT mecnier-<br />

TanamSromelTa SerCeva, mimdinareobs samecniero sabWoebis da<br />

direqtorebis arCevnebi.<br />

<strong>ministris</strong> 2006 wlis 7 dekembris #976 braZanebis safuZvelze<br />

Seiqmna salikvidacio komisia, romelic ganixilavs araefeqtiani da<br />

araqmediTi samecniero-kvleviTi dawesebulebebis saqmianobis gagrZelebis<br />

mizanSewonilobis sakiTxs. <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 11.10.2006 #188<br />

dadgenilebiT likvidirebulia oTxi samecniero-kvleviTi dawesebuleba –<br />

klimaturi gamocdis centri, masalaTa gamocdis centri, instituti<br />

82


`avtomatmrewvi~, samegrelos samxareo samecniero centri; instituti<br />

“avtomatmrewvi” SemdgomSi Camoyalibda rogorc SezRuduli<br />

pasuxismgeblobis sawarmo.<br />

daiwyo samecniero-kvleviTi institutebis saxelmwifo<br />

universitetebTan integraciis procesi: <strong>saqarTvelos</strong> kosmosuri da<br />

miwiszeda Senobebis, nagebobebisa da konstuqciebis instituti da<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetTan arsebuli SeiaraRebuli Zalebis<br />

generaluri Stabis samxedro-sainJinro akademia Camoyalibda erTian<br />

organizaciad <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis samSeneblo<br />

fakultetis SemadgenlobaSi saxelwodebiT “nagebobebis specialuri<br />

sistemebisa da sainJinro uzrunvely<strong>of</strong>is instituti”. Seiqmna<br />

konsorciumi, romlis SemadgenlobaSi arian: ilia WavWavaZis saxelmwifo<br />

universiteti, niko kecxovelis botanikis instituti, zoologiis<br />

instituti, Tbilisis botanikuri baRi, Tbilisis zooparki, saxelmwifo<br />

erovnuli muzeumi.<br />

ganxorcielda sensoruli sistemebis samecniero_teqnologiuri<br />

centris <strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetTan integracia; oTar<br />

lorTqifaniZis arqeologiis institutis integracia <strong>saqarTvelos</strong><br />

erovnul muzeumTan; samecniero teqnikuri Targmanis centris integracia<br />

samecniero erovnul biblioTekasTan. kosmosuri saagento SeuerTda<br />

mixeil nodias ge<strong>of</strong>izikis instituts. Camoyalibda konsorciumi, romlis<br />

SemadgenlobaSi Sevidnen: mcenareTa imunitetis instituti (qobuleTi),<br />

SoTa rusTavelis saxelobis universiteti (baTumi), garemos dacvis<br />

samsaxuri (baTumi). xeli moewera memorandums ilia WavWavaZis<br />

universitetisa da zoologiis institutis, ilia WavWavaZis<br />

universitetisa da sociologiisa da demografiis institutis<br />

gaerTianebis Sesaxeb, romelic iuridiulad gaformdeba institutebSi<br />

samecniero sabWoebisa da direqtorebis arCevis Semdeg (2007 wlis me_3<br />

kvartali).<br />

2006 wlis samecniero grantebis konkursze Semovida 1000-mde<br />

ganacxadi. 2006 wlis biujetis farglebSi 988 proeqtidan<br />

dasafinanseblad SeirCa da damtkicda 113 samecniero proeqti. samecniero<br />

83


proeqtebis dasafinanseblad gamoy<strong>of</strong>ili Tanxis mTliani moculoba<br />

Seadgens 11 136 842 lars.<br />

2007 wels <strong>saqarTvelos</strong> erovnulma samecniero fondma moawyo<br />

samecniero aparaturis grantebis konkursi. gamovlinda gamarjvebuli<br />

organizaciebi da gaformda 4 sagranto xelSekruleba samecniero<br />

aparaturis SesaZenad, dafinansebis saerTo moculobaa 1 045 011 lari.<br />

gaformda 5 sagranto xelSekruleba biblioTekebisaTvis samecniero<br />

literaturisa da perioduli gamocemebis SesaZenad saerTo moculobiT<br />

325 341 lari. 2007 wlis 30 ianvars <strong>saqarTvelos</strong> erovnulma samecniero<br />

fondma gamoacxada moklevadiani individualuri samogzauro grantebis<br />

konkursi. 97 Semosuli ganacxadidan dafinaseba moipova 41-ma.<br />

momzadda da damtkicda <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2007 wlis #328<br />

brZanebuleba “axalgazrda mecnierTaTvis prezidentis grantebis<br />

dawesebis Sesaxeb”. ganaTlebisa da mecnierebis <strong>ministris</strong> brZanebiT<br />

damtkicda axalgazrda mecnierTaTvis prezidentis samecniero grantebis<br />

gacemis wesi da Sefasebis kriteriumebi. daiwyo Sesabamisi konkursis<br />

momzadeba.<br />

2007 wlis 14 maiss gamocxadda saxelmwifo samecniero grantebis<br />

meore konkursi. sakonkursod SemoTavazebulia Semdegi samecniero<br />

mimarTulebebi: 1. qarTvelologiuri mecnierebebi; 2. humanitaruli,<br />

ekonomikuri da socialuri mecnierebebi; 3. maTematika, meqanika,<br />

telekomunikaciebi, sainformacio teqnologiebi; 4. sabunebismetyvelo<br />

mecnierebebi; 5. dedamiwis Semswavleli mecnierebebi da garemo; 6.<br />

sicocxlis Semswavleli da samedicino mecnierebebi; 7. sainJinro<br />

mecnierebebi, maRalteqnologiuri masalebi; 8. agraruli mecnierebebi.<br />

erovnuli samecniero fondis sagranto konkursze Semosuli proeqtebis<br />

raodenoba 2006 welTan SedarebiT 100-iT gaizarda. 50%-iT gaizarda<br />

agreTve im ucxoel eqspertTa ricxvi, vinc, adgilobriv eqspertebTan<br />

erTad, Seafasebs sakonkurso proeqtebs. wels proeqtebs ms<strong>of</strong>lios<br />

wamyvani universitetebis 750-mde mecnieri Seafasebs.<br />

aSS samoqalaqo kvlevebisa da ganviTarebis da <strong>saqarTvelos</strong><br />

samecniero-teqnologiuri ganviTarebis fondebTan erTad erovnulma<br />

samecniero fondma gamoacxada biznespartniorobis sagranto konkursi.<br />

84


programis mizania kompaniebsa da mecnierTa jgufebs Soris<br />

urTierTsasargeblo TanamSromlobis xelSewyoba, qveynis sainovacio<br />

potencialis zrdis xelSewyoba da biznesze orientirebul mecnierTa<br />

mWidro kavSiris damyareba warmoebasTan. programis xangrZlivobaa 12 Tve,<br />

xolo TiToeuli grantis odenoba – ara umetes 40,000 larisa. kompaniebis<br />

monawileobis savaldebulo wili individualur proeqtSi Seadgens<br />

grantis Tanxis minimum 10%-s. es Tanxa mTlianad gamoyenebul unda iqnes<br />

mecnierTa jgufis xarjebisTvis.<br />

2007 wlis 28 ivniss, xeli moewera memorandums TanamSromlobis<br />

Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli samecniero fondsa (sesf) da<br />

saerTaSoriso samecniero-teqnikur centrs (sstc) Soris. programis<br />

mizania <strong>saqarTvelos</strong> samecniero-teqnikuri sferos mdgradi<br />

ganviTarebisTvis dafinansebis axali strategiis ganxorcieleba;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mecnierebisa da inJinrebis monawileobiT sainovacio<br />

programebisa da proeqtebis erToblivi dafinansebis ganxorcieleba;<br />

qveynis ekonomikis mxardaWera sainovacio proeqtebis dafinansebisa da<br />

xelSewyobis gziT; saerTaSoriso TanamSromlobis gafarToeba.<br />

"2007 wlis programis qarTveli mecnierebisaTvis" farglebSi aSS<br />

samoqalaqo kvlevebisa da ganviTarebis fondi, <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli<br />

samecniero fondi (sesf) da <strong>saqarTvelos</strong> samecniero-teqnologiuri<br />

ganviTarebis fondi (ssgf) gamoy<strong>of</strong>en erTwlian grantebs konkursis<br />

safuZvelze axalgazrda mkvlevrebisaTvis, kerZod 2-3-Tviani vizitisaTvis<br />

aSS laboratoriebSi da 9-10 Tviani samecniero-kvleviTi<br />

daxmarebisaTvis da individualuri finansuri mxardaWerisaTvis<br />

saqarTveloSi.<br />

mecnierTa socialuri dacvis programis farglebSi saxelmwifo<br />

akademiuri stipendia, 2007 wlis 1 ivlisis monacemebiT, 5489<br />

mecnierTanamSromelsa da pr<strong>of</strong>esor-maswavlebels daeniSna. stipendiebis<br />

daniSvna 2008 wlis 1 ianvramde gagrZeldeba. mecnierebaTa doqtorebi<br />

iReben 92 lars, kandidatebi – 69 lars, xolo samecniero xarisxis<br />

armqoneni – 46 lars. unda aRiniSnos, rom akademiur stipendiaze<br />

85


gasulTa didi nawili agrZelebs muSaobas, maT Soris 1752 (32.4%)<br />

dasaqmda saxelmwifo seqtorSi.<br />

86


<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi<br />

resursebis saministro<br />

garemos dacvis inspeqcia<br />

garemos dacvis inspeqciaSi ganxorcielebulma reformam,<br />

institucionalurma da sakadro cvlilebebma mniSvnelovnad gaaZliera<br />

inspeqciis SesaZleblobebi da aRniSnuli sistema ufro mobiluri da<br />

moqnili gaxada. kerZod, saStato ricxovnobis 300 saStato<br />

erTeulamde gazrdam, swrafi reagirebis mobiluri jgufebis Seqmnam<br />

da maTi saTanadod aRWurvam saSualeba misca inspeqcias mieRwia<br />

pirveli rigis miznisaTvis _ SeeCerebina xe-tyis organizebuli ukanono<br />

Wra da transportireba, aRekveTa brakonieroba, akrZaluli<br />

eleqtrosaSualebebis gamoyenebiT Tevzaoba wyalsatevebze.<br />

inspeqciisa da samarTaldacvis organoebis SeTanxmebulma<br />

muSaobam Tavis Sedegi gamoiRo - Semcirda gansakuTrebiT didi<br />

odenobebiT xe-tyis ukanono Wris faqtebi. aRniSnuli sistemis<br />

efeqtianoba da mdgradoba, aseve is mniSnvelovani prevenciuli da<br />

sainformacio RonisZiebebi, romlebic intensiur xasiaTs atarebs,<br />

iZleva imis safuZvlian garantias, rom am sferoSi darRvevebi<br />

minimumamde iqneba Semcirebuli.<br />

aseve, aRniSvnis Rirsia is RonisZiebebi, romlebic inspeqciis<br />

institucionaluri ganviTarebisaTvis ganxorcielda. saerTaSoriso<br />

donorebis organizaciebis (evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis<br />

banki-EBRD, ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis<br />

organizacia- OECD, holandiisa da norvegiis mTavrobebi) daxmarebiT<br />

ganxorcielda mobiluri jgufebis kvalifikaciis amaRleba<br />

administraciul da sisxlis samarTlis sakiTxebSi. aseve<br />

ganxorcielda materialur-teqnikuri bazis ganaxleba, SeZenil iqna<br />

gadidebuli gamavlobis avtomobilebi da sxva mniSvnelovani<br />

aRWurviloba. sistema saWiroebs damatebiT sruly<strong>of</strong>as, risTvisac<br />

muSaoba grZeldeba.<br />

87


amJamad saministroSi mimdinareobs grZelvadiani tyiT<br />

sargeblobis mizniT xe-tyis damzadebis specialuri licenziebis<br />

gacema, rac Tavis mxriv saWiroebs Tvisobrivad axali tipis<br />

saxelmwifo kontrolis dawesebas, kerZod, prevenciuli zomebis<br />

miRebas, kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis xelSemwyobi<br />

RonisZiebebis ganxorcielebas, da, rac mTavaria, xe-tyis ukanono Wris,<br />

realizaciis, transportirebis faqtebis operatiul gamovlenasa da<br />

aRkveTas. am amocanaTa gadaWris mizniT saministros mdgradi<br />

ganviTarebis proeqtebis ganmxorcielebel saagentoSi mimdinare<br />

satyeo seqtoris ganviTarebis programis farglebSi igegmeba rigi<br />

instituciuri da saswavlo programebis ganxorcieleba.<br />

wiaRiT sargeblobis licenziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis<br />

Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba:<br />

2007 wels (I naxevari) ganxorcielda wiaRiT sargeblobis licenziiT<br />

gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba 20<br />

wiaRiT mosargeblis mimarT:<br />

− Semowmebis Sedegebis safuZvelze miRebul iqna gadawyvetileba 13<br />

wiaRiT mosargeblisaTvis wiaRiT sargeblobis licenziebis gauqmebis<br />

Sesaxeb;<br />

− 7 licenziantis mimarT gatarda administraciul samarTaldarRvevaTa<br />

kodeqsiT gaTvaliswinebuli sanqciebi (jarimebi) da miecaT vada<br />

mdgomareobis gamosasworeblad.<br />

xe-tyis damzadebis specialuri licenziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis<br />

Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba:<br />

ganxorcielda guriis regionSi xe-tyis damzadebis specialuri<br />

licenziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mdgomareobis<br />

Semowmeba 27 licenziantis mimarT. Semowmebis Sedegad:<br />

−<br />

6 licenziantis mflobelobaSi arsebul tyekafebze gamovlenil iqna<br />

ukanono Wra. ukanonod mopovebuli xe-tyis raodenobam Seadgina 175,91<br />

m 3 , garemosaTvis miyenebuli zianis Tanxam _ 19 637,16 lari. sisxlis<br />

samarTlis niSnebis arsebobis gamo mzaddeba masalebi prokuraturaSi<br />

gadasacemad.<br />

88


cxovelTa samyaros obieqtebiT sargeblobis licenziebiT<br />

gaTvaliswinebul pirobebis Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba:<br />

2007 wlis I naxevarSi garemos dacvis inspeqciis inspeqtirebis<br />

samsaxuris mier Semowmda 12 samonadireo meurneobisaTvis gacemuli<br />

cxovelTa samyaros obieqtebiT sargeblobis generaluri licenziebiT<br />

gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mdgomareoba. maTgan:<br />

− 8 samonadireo meurneobis mimarT gatarebul iqna administraciul<br />

samarTaldarRvevaTa kodeqsiT gaTvaliswinebuli sanqciebi (jarimebi)<br />

da miecaT vadebi gamovlenil darRveva-naklovanebaTa<br />

aRmosafxvrelad,<br />

− 4 samonadireo meurneobasTan dakavSirebiT momzadda winadadebebi<br />

licenziebis gauqmebis Taobaze.<br />

licenziantebis mier angariSgebis warmodgena<br />

dasrulda kanonmdeblobiT dadgenili wesiT bunebaTmosargeble<br />

licenziantebis mier 2006 wels salicenzio pirobebis Sesrulebis<br />

angariSebis warmodgenis vadebi. angariSebis warmoudgenlobis gamo 561<br />

licenzianti bunebaTmosargeblis mimarT Sedgenil iqna administraciul<br />

samarTaldarRvevis oqmebi, maT Soris:<br />

− 333 xe-tyis damzadebis specialuri licenziantis mimarT;<br />

− 197 wiaRiT mosargeble licenziantis mimarT;<br />

− 31 cxovelTa samyaros obieqtebiT mosargeble licenziantebis mimarT.<br />

garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis faqtebze reagirebis Sedegebi<br />

garemos dacvis inspeqciis mier 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1<br />

agvistomde gamovlinda garemosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />

darRvevis 5 321 faqti. maTgan:<br />

− administraciuli samarTaldarRvevis _ 4 618 faqti, romelTan<br />

dakavSirebiTac inspeqciis mier Sedgenil iqna administraciuli<br />

samarTaldarRvevis oqmebi ask muxlebis Sesabamisad;<br />

− sisxlis samarTlis danaSaulis niSnebis _ 703 faqti, romelTan<br />

dakavSirebiTac Sedgenil iqna Sesabamisi aqtebi da romlebic<br />

89


TandarTul masalebTan erTad Sedgomi reagirebisaTvis gadaeca<br />

samarTaldacvis organoebs.<br />

diagrama. gamovlenil samarTaldarRvevaTa dinamika, 2006-2007 ww.<br />

800<br />

700<br />

2007 weli<br />

749<br />

600<br />

2006 weli<br />

556<br />

619<br />

500<br />

438<br />

416<br />

424<br />

400<br />

300<br />

200<br />

100<br />

55<br />

23<br />

101<br />

108<br />

194<br />

353<br />

303<br />

278<br />

302<br />

327<br />

360<br />

394<br />

0<br />

ianvari<br />

Tebervali<br />

marti<br />

aprili<br />

maisi<br />

ivnisi<br />

ivlisi<br />

garemosaTvis miyenebuli ziani<br />

agvisto<br />

seqtemberi<br />

oqtomberi<br />

noemberi<br />

dekemberi<br />

ianvari<br />

Tebervali<br />

marti<br />

aprili<br />

maisi<br />

ivnisi<br />

garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis (administraciuli da<br />

sisxlis samarTlis) faqtebze inspeqciam daiangariSa samarTaldamrRvevTa<br />

mier garemosaTvis miyenebuli ziani, romelmac Seadgina 6 200 011,31 lari.<br />

maT Soris:<br />

− sisxlis samarTlis niSnebis mqone faqtebze _ 5 033 631,9 lari;<br />

− administraciuli samarTaldarRvevis faqtebze _ 1 166 379,4 lari.<br />

administraciuli samarTaldarRvevis saqmeTa ganxilvis Sedegebi<br />

administraciul samarTaldarRvevaTa oqmebis administraciuli wesiT<br />

ganxilvis Sedegad samarTaldamrRvevebisaTvis dakisrebuli jarimisa da<br />

garemosaTvis miyenebuli zianis saerTo Tanxam 2 983 110,9 lari Seadgina,<br />

maT Soris:<br />

− jarima – 1 816 731,5 lari;<br />

− ziani – 1 166 379,4 lari.<br />

administraciul samarTaldarRvevaTa saqmeebis ganxilva<br />

permanentulad mimdinareobs kanoniT dadgenil vadebSi da wesis<br />

Sesabamisad.<br />

90


gamovlenili samarTaldarRvevis faqtebi (jamuri monacemebi)<br />

(2006 wlis 1 agvistodan-2007 wlis 1 agvistomde)<br />

g/dacv. kanonmdeblobis darRvevis<br />

faqtebi<br />

maT Soris:<br />

administraciuli<br />

samarTaldarRvevebi<br />

sisxlis samarTlis<br />

darRvevebi<br />

ukanonod mopovebuli<br />

resursis raodenoba<br />

xe-tye (kub.m.)<br />

Tevzi (kg)<br />

inert. masala (kub.m.)<br />

jarima, lari<br />

dakisrebuli<br />

gadaxdili<br />

ganxilvis Sedegi<br />

m.S. ziani,<br />

administraciuli<br />

wesiT dakisrebuli<br />

garemoze<br />

miyeneb.<br />

ziani,<br />

lari<br />

dakisrebuli<br />

gadaxdili<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12<br />

2006 wlis<br />

agvistodekemberi<br />

1 861 1 698 163 11 635,3 1 706,8 16 951,4 74 4808,5 53 1523,6 3 437 867,4 662 202,0 52 000,8<br />

2007 wlis<br />

ianvari-ivlisi 3 460 2 920 540 8 740,9 59 594,8 22 343,9 60 5208,0 41 1514,2 3 217 193,0 959 226,5 117 952,1<br />

sul, periodSi 5 321 4 618 703 20 376,2 61 301,6 39 295,3 135 0016,5 94 3037,8 6 655 060,4 1 621 428,5 169 952,9<br />

satyeo departamenti<br />

udidesi nabijebi gadaidga satyeo seqtorSi. aRsaniSnavia is faqti, rom<br />

SemuSavda `satyeo politikis dokumentis~ proeqti, romelic mowonebul<br />

iqna <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier da uaxloes momavalSi waredgineba<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlaments dasamtkiceblad. dokumentis ZiriTad mizans tyis<br />

ekologiuri, ekonomikuri da socialuri funqciebis SenarCuneba da am<br />

funqciebidan sazogadoebisaTvis maqsimaluri sargebelis miReba<br />

warmoadgens.<br />

satyeo politikis dokumentis proeqtiT gansazRvruli miznebisa da<br />

amocanebis realizebisaTvis mimdinareobs satyeo dargis maregulirebeli<br />

kanonmdeblobis, kerZod, `tyis kodeqsis” gadamuSaveba, romelic 2007 wlis<br />

bolomde waredgineba parlamets;<br />

mniSvnelovania, rom daido urTierTgagebis memorandumi satyeo<br />

departamentsa da saerTaSoriso satyeo sameurveo sabWos (FSC) Soris,<br />

romelic miznad isaxavs saqarTveloSi tyis marTvis saerTaSoriso<br />

standartebis damkvidrebas, adgilobrivi specialistebis gadamzadebas,<br />

91


Sesabamisi saxelmZvaneloebis SemuSavebas da a.S.. niSandoblivia, rom<br />

satyeo sameurveo sabWos (FSC) damfuZnebelTa Soris arian ms<strong>of</strong>lioSi<br />

aRiarebuli iseTi garemosdacviTi organizaciebi, rogoricaa Greenpeace da<br />

WWF, aseve sxvadasxva qveynebis mTavrobebi, korporaciebi da<br />

arasamTavrobo organizaciebi.<br />

mimdinareobs muSaoba satyeo sameurveo sabWos (FSC) <strong>saqarTvelos</strong><br />

filialis SeqmnasTan dakavSirebiT, romelic mniSvnelovnad Seuwyobs<br />

xels satyeo seqtorSi saerTaSoriso standartebis damkvidrebasa da<br />

TviTmaregulirebeli bazris ganviTarebas;<br />

aseve mimdinareobs muSaoba erovnuli satyeo standartebis<br />

CamoyalibebasTan dakavSirebiT;<br />

satyeo seqtorSi ganxorcielda mmarTvelobiTi aparatis optimizacia,<br />

romlis Sedegad arsebuli 31 satyeo meurneobis nacvlad Seqmnilia 9<br />

regionaluri satyeo sammarTvelo. satyeo departamentSi momuSaveTa<br />

ricxovnoba Semcirda 1694 saStato erTeulidan 673 erTeulamde. Tu<br />

mosamsaxuris saSualo Tviuri xelfasi reorganizaciamde Seadgenda 203<br />

lars, reorganizaciis Semdeg Seadgens 510 lars. reorganizaciamde satyeo<br />

meurneobis direqtoris Tanamdebobrivi sargo Seadgenda 450 lars,<br />

reorganizaciis Semdeg Tanamdebobas Seecvala dasaxelebac da<br />

regionaluri satyeo sammarTvelos ufrosis xelfasi Seadgens 1100 lars.<br />

satyeo ubnis ufrosis (ufrosi specialistis) Tanamdebobrivi sargo<br />

Seadgenda 220 lars. satyeo ubnis ufrosis Tanamdebobrivi sargo Seadgens<br />

750 lars. tyis mcvelis Tanamdebobrivi sargo Seadgenda 135 lars.<br />

reinjeris (y<strong>of</strong>ili tyismcveli) Tanamdebobrivi sargo Seadgens 400 lars.<br />

amasTan sistemis TanamSromelTa samuSao pirobebis gasaumjobeseblad<br />

SeZenilia kompiuteruli teqnikis kompleqti (48 erTeuli), “jipiesi” (60<br />

erTeuli), 100 cxeni, 25 avtomanqana “niva”, tyis dacvisa da monitoringis<br />

saqmianobis maqsimalurad uzrunvelsay<strong>of</strong>ad SeZenilia xelis raciebi (40<br />

erTeuli), oradgiliani karvebi (21 erTeuli), saZile tomrebi (60 erTeuli),<br />

portatuli videokamerebi (10 erTeuli), TviTdamteni fanrebi (20 erTeuli),<br />

uniformebi (1000 kompleqti) da sxva;<br />

92


saxelmwifo da adgilobrivi mniSvnelobis tyis efeqtianad marTvisa da<br />

racionalurad gamoyenebis mizniT “adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />

Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> organuli kanonis da <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007<br />

wlis 23 maisis #105 dadgenilebiT damtkicebuli “adgilobrivi<br />

mniSvnelobis tyis gansazRvris wesis Sesaxeb” debulebis moTxovnebis<br />

gaTvaliswinebiT gansazRvrulia Sesabamisi farTobi, romelic<br />

“adgilobrivi mniSvnelobis tyis” statusiT Semdgomi marTvisaTvis<br />

SesaZloa gadaeces adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs;<br />

saxelmwifo tyis fondSi tyeebiT organizebuli sargeblobis<br />

uzrunvelsay<strong>of</strong>ad xe_tyis damzadebis mizniT grZelvadiani (20 wlamde)<br />

sargeblobis licenziebi gacemulia samcxe_javaxeTis, samegrelo_zemo<br />

svaneTis da kaxeTis regionaluri satyeo sammarTveloebis samoqmedo<br />

teritoriebis 75000 ha farTobze regionebSi yovelwliurad 70 000 m3<br />

prognozirebuli merqnuli resursis dasamzadeblad. saxelmwifo biujetSi<br />

Sesabamisi auqcionidan mobilizebulma Tanxam daaxloebiT 8 mln lari<br />

Seadgina;<br />

mzaddeba grZelvadiani licenziebis paketi, romelic moicavs<br />

daaxloebiT 500 000 heqtaris grZelvadiani sargeblobis mizniT gacemas<br />

700 000 m3 xe-tyis damzadebis yovelwliuri maragiT. auqcionis sawyisi<br />

fasi minimum 100 mln. lariT ganisazRvreba;<br />

dargSi ganxorcielebuli reorganizaciis Sedegad Seqmnili tyis<br />

fondis marTvis uflebis mqone teritoriuli organoebis mier<br />

mimdinareobs samoqmedo teritoriebis gadabareba da gamovlenili ukanono<br />

moqmedebebiT garemosaTvis miyenebuli zianis Sesaxeb informacia<br />

periodulad gadaecema samarTaldacvis organoebs. mimdinare wlis 1<br />

ianvridan 1 ivnisamde reorganizebuli samsaxurebis mier gamovlenili<br />

ukanono WrebiT garemosaTvis miyenebulma zianma Seadgina daaxloebiT 3,5<br />

milioni lari. es faqtebi Semdgomi msvlelobisaTvis gadaecaT Sesabamis<br />

sagamoZiebo samsaxurebs. sruli masala aisaxeba gadabarebis procesis<br />

dasrulebis Semdgom.<br />

93


daculi teritoriebis departamenti<br />

<strong>saqarTvelos</strong> daculi teritoriebis departamentis daqvemdebarebaSia 5<br />

erovnuli parki, 9 aRkveTili, 15 saxelmwifo nakrZali da 3 bunebis<br />

Zegli, romlebic mimdinare periodSi gaerTianebulia 19<br />

administraciaSi.<br />

dRevandeli mdgomareobiT departamentis daqvemdebarebaSi my<strong>of</strong>i<br />

daculi teritoriebis saerTo farTobia 330207 ha, xolo kanoniT<br />

gamocxadebulia 439426 ha, rac qveynis teritoriis 6%-s Seadgens.<br />

sistemis ganviTarebis mizniT ganxorcielda umniSvnelovanesi<br />

institucionaluri da sakanonmdeblo cvlilebebi, aRsaniSnavia<br />

ekoturizmis ganviTarebis, infrastruqturis ganviTarebis, ekoganaTlebisa<br />

da interpretaciis sferoSi ganxorcielebuli RonisZiebebi,<br />

romelTa farglebSic Sesrulda Semdegi saxis samuSaoebi:<br />

a) infrastruqturis ganviTareba<br />

• dasrulda da aRiWurva kolxeTis erovnuli parkis<br />

administraciuli Senoba da vizitiorTa centri Tavisi sastumro<br />

nomrebiT. moewyo paliastomis tbis infrastruqtura, SeZenil iqna<br />

sxvadasxva tipis sawyalosno transporti.<br />

• dasrulda da aRiWurva qobuleTis saxelmwifo nakrZalisa da<br />

aRkveTilis administraciuli Senoba Tavisi sastumroTi da<br />

sakonferencio oTaxebiT. moewyo savele infrastruqtura.<br />

• dasrulda vaSlovanisa da lagodexis daculi teritoriebis<br />

administraciuli Senobis keTilmowyoba Tavisi sastumro da<br />

sakonferencio oTaxebiT. amJamad vaSlovanis erovnul parkSi<br />

mimdinareobs vizitiorTaTvis bungaloebisa da savele<br />

infrastruqturis mSenebloba.<br />

• omaloSi dawyebulia TuSeTis administraciuli Senobis da<br />

vizitiorTa centris mSenebloba Tavisi sastumro da<br />

sakonferencio oTaxebiT, asve mimdinareobs savele infrastruqturis<br />

mowyoba.<br />

94


• dasrulda rekonstruqcia da aRiWurva mtiralas erovnuli parkis<br />

administraciis Senoba daba CaqvSi.<br />

• WWF Caucasus PO-s mxardaWeriT momzadda daculi teritoriebis<br />

TanamSromelTa uniformebis eskizebi;<br />

• dasrulda WaWunis administraciuli Senobis rekonstruqcia.<br />

b) ekoturizmis ganviTarebis mizniT gaweuli saqmianoba<br />

1. 2007 wlis 1 Tebervals borjom-xaragaulis erovnuli parki<br />

<strong>of</strong>icialurad gamocxadda evropis daculi teritoriebis<br />

saerTaSoriso qselis PAN-parkebis sruluflebian wevrad.<br />

2. 12-14 aprils eqspo-jorjiis sagam<strong>of</strong>eno darbazis #11 pavilionSi<br />

moewyo me-9 saerTaSoriso turistuli gam<strong>of</strong>ena, sadac daculi<br />

teritoriebis departaments gadaeca sertifikati stendis saukeTeso<br />

dizainisaTvis.<br />

3. damzadda daculi teritoriebis kolaJis inglisuri da qarTuli<br />

versia 4000 cali _”gadafurcle saqarTvelo”<br />

4. departamentis iniciativiT sajaro samarTlis iuridiuli pirebis<br />

(qobuleTis daculi teritoriebi, kolxeTis daculi teritoriebi,<br />

borjom-xaragaulis daculi teritoriebi, lagodexis daculi<br />

teritoriebi, vaSlovanis daculi teritoriebi, TuSeTis daculi<br />

teritoriebi) mier warmodgenil iqna turistuli momsaxurebis<br />

tarifebi, romlebic SeTanxmebul da damtkicebuli iqna<br />

saministrosTan.<br />

5. momzadda vaSlovanis, TuSeTis, lagodexisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />

daculi sxva teritoriebis (kolaJi), turistuli rukebi -<br />

inglisuri da qarTuli versia.<br />

95


vizitiorTa raodenobis dinamika sul dacul teritoriebze 2007<br />

wels Tveebis mixedviT:<br />

25000<br />

vizitorTa dinamika 2007 weli<br />

Tveebis mixedviT dacul<br />

teritoriebze<br />

22 603<br />

20000<br />

vizitorTa raodenoba<br />

Semosavlebi<br />

15000<br />

13548<br />

8440<br />

9990<br />

11 189<br />

10000<br />

6722<br />

5000<br />

0<br />

1 ivlisi<br />

1 agvisto<br />

20 agvisto<br />

vizitiorTa raodenobis dinamika 2005-2006-2007 wlebis mixedviT.<br />

12000<br />

vizitorTa dinamika 2005-2006-2007wlis<br />

11 189<br />

10000<br />

8000<br />

7 108<br />

6000<br />

4769<br />

4000<br />

2000<br />

0<br />

2005w 2006w 2007w<br />

g) ekoganaTlebisa da interpretaciis sferoSi gaweuli saqmianoba<br />

• daculi tertoriebis departamentis iniciativiT, 1 ivniss moswavle<br />

axalgazrdobis sasaxleSi gaimarTa konferencia daculi<br />

teritoriebis mimdebare skolebis moswavleebisaTvis. konferenciis<br />

erT-erTi gamarjvebulia liaxvis sax. nakrZalis moswavle.<br />

• sociologiuri kvlevebis centris `gorbis~ da ganviTarebis<br />

sammarTvelos TanamSromlebis mier momzadda sazogadoebrivi<br />

96


aRqmisa da socialuri gavlenis monitoringisa da Sefasebis<br />

kiTxvari.<br />

• mimdinare wlis 9-10 ivniss WaWunis aRkveTilis teritoriaze<br />

kavkasiis regionaluri garemosdacviTi centris proeqtis –<br />

“samxreT kavkasiaSi garemosdacviTi dialogis xelSewyoba<br />

masobrivi sainformacio saSualebebs, saxelmwifo struqturebsa da<br />

samoqalaqo sazogadoebas Soris” _ farglebSi gaimarTa samuSao<br />

Sexvedra kaxeTis regionis arasamTavrobo seqtorisa da<br />

regionaluri mediis warmomadgenlebTan.<br />

• saministros iniciativiT saganmanaTleblo saqmianobasTan<br />

dakavSirebiT daculi teritoriebis Sesaxeb gakveTilebi Catarda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> daculi teritoriebis mimdebare skolebSi.<br />

• 2006 wels ekologiur-saganmanaTleblo samuSaoebi Sesrulda 8190<br />

kacTan, rac 2,5-jer aRemateba wina wlebis maCveneblebs.<br />

• 5 ivniss garemos dacvis dResTan dakavSirebiT, borjom-xaragaulis<br />

erovnul parkSi moewyo aqcia sxvadasxva regionidan Camosulma<br />

bavSvebma moinaxules erovnuli parkis saganmanaTleblo biliki.<br />

dagegmili saqmianobis ganxorcieleba savaraudod 30%-iT gazrdis<br />

ekologiur-saganamanaTleblo saqmianobis xvedriT wils, rac gulisxmobs<br />

10800 kacis dasaqmebas. aRniSnuli saqmianoba Tavis mxriv xels Seuwyobs<br />

iseTi vizitiorebis raodenobis gazrdas, romlebic ewvevian dacul<br />

teritorias ekologiur- sagnamanaTleblo mizniT.<br />

12000<br />

10800<br />

10000<br />

8190<br />

8000<br />

6000<br />

4000<br />

3250<br />

2000<br />

0<br />

2005 w 2006 w 2007 w<br />

97


aseve, ar SeiZleba ar aRiniSnos mniSvnelovani RonisZiebebi,<br />

romlebic ganxorcielda samecniero-kvleviT da kanonSemoqmedebiT<br />

saqmianobaSi.<br />

d) samecniero-kvleviTi saqmianoba<br />

• momzadda paliastomis tbis Tevzebis sarkvevi<br />

• momzadda daculi teritoriebze arsebuli merqniani mcenareebis<br />

saxeobebis inventarizaciis erTiani dokumenti<br />

• vaSlovanis dacul teritoriaze momzadda jeirnis reintroduqciis<br />

proeqti. jeirnis SemoyvanasTan dakavSirebiT gaformda winaswari<br />

SeTanxmeba azerbaijanis garemos dacvis saministrosTan<br />

• momzadda vaSlovanis da lagodexis daculi teritoriebis mwerebis<br />

inventarizaciis erTiani dokumenti<br />

v) sakanonmdeblo saqmianoba<br />

daculi teritoriebis departamentis mier momzadebuli da miRebul<br />

iqna garemos dacvisa da bunebrivi resursebis <strong>ministris</strong> brZanebebi:<br />

1. `nadirobisa da TevzWeris dawyebisa da damTavrebis<br />

TariRebis” damtkicebis Taobaze” <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da<br />

bunebrivi resursebis <strong>ministris</strong> 2002 wlis 4 oqtombris N 97 brZanebaSi<br />

cvlilebis Setanis Taobaze~<br />

2. `borjom-xaragaulis erovnuli parkisa da borjomis<br />

saxelmwifo nakrZalis administraciaSi Semavali ~neZvis aRkveTilis”<br />

funqcionirebis droebiTi regulirebis wesis~ damtkicebis Sesaxeb”<br />

3. `<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis<br />

saministros sajaro samarTlis iuridiuli piris _ qobuleTis<br />

saxelmwifo nakrZalis, qobuleTis aRkveTilis da qobuleTis<br />

mravalmxrivi gamoyenebis teritoriis administraciis debulebis<br />

damtkicebis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi<br />

resursebis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 15 maisis N367 brZanebaSi cvlilebisa da<br />

damatebebis Setanis Taobaze~<br />

4. `<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis<br />

saministros sajaro samarTlis iuridiuli piris _ borjom-xaragaulis<br />

erovnuli parkis da borjomis saxelmwifo nakrZalis administraciis<br />

98


debulebis damtkicebis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da<br />

bunebrivi resursebis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 15 maisis N369 brZanebaSi<br />

cvlilebis da damatebebis Setanis Taobaze~<br />

5. `<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis<br />

saministros ~sajaro samarTlis iuridiuli piris - mtiralas erovnuli<br />

parkis administraciis debulebis damtkicebis Taobaze”<br />

Setanili iqna cvlilebebi Semdeg kanonebSi<br />

1. `daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb~<br />

2. `kolxeTis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis Sesaxeb~<br />

3. `TuSeTis, bawara-babaneuris, lagodexisa da vaSlovanis daculi<br />

teritoriebis Seqmnisa da marTvis Sesaxeb~<br />

momzadda Semdegi kanonproeqtebi:<br />

1. `Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb~<br />

2. `Woroxis deltis aRkveTilis Seqmnisa da marTvis Sesaxeb~<br />

3. `borjom-xaragaulis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis<br />

Sesaxeb~;<br />

4. “imereTis mRvimeebis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis<br />

Sesaxeb”<br />

5. `daculi teritoriebis statusis Sesaxeb~<br />

6. `centraluri kavkasionis daculi teritoriebis Seqmnisa da<br />

marTvis Sesaxeb~<br />

7. prezidentis gankarguleba “saqarTvelo-azerbaijanis saxelmwifo<br />

sazRvris teritoriaze (500 m) sasazRvro zolSi turistuli<br />

saqmianobis daSvebis Sesaxeb”.<br />

momzadda Sedegi debulebebis proeqtebi<br />

1. `lagodexis daculi teritoriebis administraciis~<br />

2. `vaSlovanis daculi teritoriebis administraciis~<br />

3. `TuSeTis daculi teritoriebis administraciis~<br />

4. `bawara-babaneuris daculi teritoriebis administraciis~<br />

sul saangariSo periodSi dacul teritoriebze dafiqsirebulia<br />

212 administraciuli samarTaldarRvevis faqti, maT Soris:<br />

o 135 xe-tyis ukanono Wraze moculobiT 259,75 kbm,<br />

99


o 22 SemTxveva Tevzaobaze,<br />

o 23 SemTxveva - Zovebis faqtebi,<br />

o 12 ukanono nadirobis SemTxvevaze,<br />

o 18 reJimis darRvevaze,<br />

o 12 SemTxveva vizitiorTa arasaganmanaTleblo mizniT daSveba.<br />

o aRniSnul samarTaldarRvevis Sedegad garemosaTvis<br />

miyenebuli ziani Seadgens 24 548,53 lars.<br />

sisxlis samarTlis saqme aRZrulia 12 faqtze.<br />

• sul dacul teritoriebze gacemulia 2073,98 kbm saSeSe merqani da<br />

biujetSi Setanilia 8936,34 lari.<br />

100


unebrivi (kerZod, satyeo) resursebiT sargeblobis konkurentuli<br />

sistemis ganviTarebisa da bunebrivi resursebis sakuTrebisa da<br />

sargeblobis formebis diversifikaciis kuTxiT:<br />

bunebrivi resursebis mdgradi da efeqtiani sargeblobisaTvis<br />

saministros sistemaSi 2006 wels Seiqmna sajaro samarTlis iuridiuli<br />

piri - `sivrculi informaciis centri”. is miznad isaxavda bunebrivi<br />

resursebis Sesaxeb qaosuri sainformacio sistemis<br />

sruly<strong>of</strong>a_modernizacias, geologiuri informaciis erTiani fondis<br />

Seqmnasa da misi marTvis organizaciul uzrunvely<strong>of</strong>as. aRniSnuli<br />

sistemis efeqtianad funqcionirebis Sedegad Seiqmna mimzideli<br />

sainvesticio garemo, dainteresebul pirTaTvis advilad xelmisawvdomi<br />

gaxda informacia qveynis bunebriv resursebis Sesaxeb, ramac gamoiwvia<br />

qveyanaSi didZali sainvesticio kapitalis Semodineba.<br />

aRniSnuli sistemis daxmarebiT saministrom daiwyo mniSvnelovani<br />

proeqtis `daabande wiaRiseulSi” – ganxorcieleba, romlis farglebSic<br />

pirvelad saministros iniciativiT qveynis yvelaze mniSvnelovani<br />

sabadoebsa da gamovlinebebze licenziebis gacemis mizniT gamocxadda<br />

auqcioni. proeqtis farglebSi ganxorcielda iseT mniSvnelovani<br />

obieqtebiT sargeblobis licenziebis gasxviseba, rogoric aris merisis<br />

madnian kvanZisa da texuris feradi liTonebis sabado, uweris<br />

mineraluri wyali da sxva. “daabande wiaRiseulSi” proeqtis farglebSi<br />

licenziis flobelebis mxridan <strong>saqarTvelos</strong> biujetisaTvis<br />

gadasaxdelma valdebulebam Seadgina 18 mln larze meti.<br />

saministro samomavlodac gegmavs gaagrZelos arsebuli kursi.<br />

SemuSavebis procesSia proeqtis meore nawili, romelic iTvaliswinebs<br />

bevrad meti sabadosa da gamovlinebis saauqcionod momzadebas, aseve<br />

igegmeba proeqtis prezentacia iseT mniSvnelovan saerTaSoriso<br />

RonisZiebebze, rogoricaa “World Mining Congress” – “Mining and Money” da sxva.<br />

garda wiaRiseulisa, dagegmilia msgavsi proeqtis ganxorcieleba<br />

satyeo seqtorSic, rac iTvaliswinebs samomavlod mravalwliani<br />

sargeblobisaTvis generaluri, samonadireo meurneobebisa da xe-tyis<br />

damzadebis specialuri salicenzio obieqtebis saauqcionod momzadebas.<br />

proeqtis efeqtianad ganxorcielebis mizniT saministro uzrunvely<strong>of</strong>s<br />

101


dagegmili RonisZiebebis Sesaxeb informaciis xelmisawvdomobas rogorc<br />

qveynis SigniT, ise saerTaSoriso masStabiT, rac TavisTavad xels<br />

Seuwyobs damatebiT msxvili didZali sainvesticio kapitalis mozidvasa<br />

da dargis konkurentunarianobis amaRlebas.<br />

mTlianobaSi ki 2006 wlis 1 agvistodan 2007 1 agvistomde<br />

gamarTuli auqcionebidan saxelmwifo biujetSi Semosulma Tanxam<br />

Seadgina 24 950 000 lari, xolo licenziantebis mier saxelmwifo<br />

biujetSi samomavlod gadasaxdelma valdebulebebma - 73 mln 323 aTasi<br />

lari<br />

2006 wlis 1 agvistodan 2007 1 agvistomde <strong>saqarTvelos</strong> garemos<br />

dacvisa da bunebrivi resursebis saministros mier gaica Semdegi saxis<br />

sargeblobis licenziebi:<br />

1) 510 xe-tyis damzadebis specialuri licenzia. maT Soris:<br />

a) 506 xe-tyis damzadebis specialuri licenzia gacemulia 1 wlis<br />

vadiT.<br />

b) 4 licenzia gacemulia grZelvadiani tyiT sargeblobis mizniT 20<br />

wlis vadiT. licenziantebs nakisri aqvT adgilobrivi mosaxleobis<br />

dasaqmebis, tyis dacvis, movlisa da aRdgeniTi RonisZiebebis<br />

ganxorcielebis da sxva mTeli rigi valdebulebebi, rasac rogorc<br />

ekologiuri ise mniSvnelovani socialur-ekonomikuri datvirTva aqvs<br />

2) TevzWeris licenziebi:<br />

a) 2006-2015 wlebSi Sav zRvaSi TevzWeris 4 licenzia.<br />

licenziantebs nakisri aqvT valdebuleba mopovebuli resursis sul<br />

cota 2/3-is gadamuSaveba moaxdinon <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze (xmeleTze).<br />

b) 2007 wlis sezonisaTvis Sav zRvaSi napiridan 300 metramde Savi<br />

zRvis aqvatoriaSi TevzWeris 15 licenzia, xolo paliastomis tbaSi 2007<br />

wlis sezonisaTvis - 4 TevzWeris licenzia.<br />

3) 456 sasargeblo wiaRiseulis mopovebis licenzia, maT Soris<br />

iseT mniSvnelovan obieqtebze, rogoricaa nabeRlavis mineraluri wylis<br />

sabado, WiaTuris manganumis sabado, WiSuris sacemente kirqvebis sabado<br />

da sxvebi.<br />

102


samezoblo arealSi Savi zRvisa da samxreT kavkasiis<br />

regionaluri TanamSromlobis efeqtianobis zrda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro<br />

aqtiurad TanamSromlobs Savi zRvis regionis dabinZurebisgan dacvis<br />

(buqarestis) konvenciis farglebSi. mimdinare wlidan daiwyo<br />

ganxorcieleba Savi zRvis qveynebis farglebSi evrokavSiris<br />

mxardaWeriT Seqmnili proeqtisa “garemosdacviTi TanamSromloba Savi<br />

zRvisaTvis”.<br />

mimdinareobs muSaoba kavkasiis regionSi garemosdcviTi<br />

TanamSromlobis ganviTarebis kuTxiT. evrokomisiis mxrdaWeriTa da<br />

samxreT kavkasiis samive qveynis mTavrobaTa SeTanxmebiT iqna<br />

SemuSavebuli da xelmowerili kavkasiis regionaluri garemosdacviTi<br />

centris axali wesdeba. aRniSnuli wesdeba iTvaliswinebs kavkasiis<br />

regionaluri garemosdacviTi centris kolegiur mmarTvelobas. iqmneba<br />

direqtorTa sabWo, romlis SemadgenlobaSi Sevlen <strong>saqarTvelos</strong>,<br />

Aazerbaijanisa da somxeTis warmomadgenlebi.<br />

103


<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis<br />

saministro<br />

ekonomikis institucionaluri deregulireba.<br />

_ salicenzio-sanebarTvo da zedamxedvelobis sistemebis gamarTva;<br />

2004 wlidan, samewarmeo da sainvesticio garemos gaumjobesebis<br />

mizniT, qveyanaSi mniSvnelovani yuradReba eTmoba samewarmeo sferoSi<br />

arsebuli barierebis aRm<strong>of</strong>xvras, viTarebis gaumjobesebas, kerZod,<br />

makontrolebeli organoebis optimizaciasa da licenzirebisa da<br />

teqnikuri regulirebis sistemis reformas. `licenziisa da nebarTvis<br />

Sesaxeb“ <strong>saqarTvelos</strong> kanoniT licenzirebis (nebarTvebis) sistemis<br />

reformis Sedegad licenziebiTa da nebarTvebiT regulirebis ZiriTadi<br />

principebis gansazRvris, licenzirebas (nebarTvas) daqvemdebarebuli<br />

saqmianobis optimizebis, licenziebisa da nebarTvebis gacemis meqanizmis<br />

gamartivebisa da gamWvirvale sistemis Seqmnis Semdeg ZiriTadi aqcenti<br />

gakeTda dargobrivi sferoebis mixedviT yvela zemoaRniSnuli aspeqtis<br />

Sedgom daxvewasa da uflebamosilebaTa delegirebis sakiTxebze.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier licenzirebisa da nebarTvebis<br />

sistemis daxvewis mizniT cvlilebebi da damatebebi iqna Setanili:<br />

`sasargeblo wiaRiseulis mopovebis licenziis gacemis wesisa da<br />

pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze~, `tyiT sargeblobis<br />

licenziebis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />

Taobaze~, `sabaJo sferoSi licenziisa da nebarTvis gamcemi organos<br />

gansazRvris Sesaxeb~, `regularuli saerTaSoriso gadayvana-gadazidvis<br />

licenziis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />

Sesaxeb~, `samedicino saqmianobis licenziis gacemis wesisa da pirobebis<br />

Sesaxeb debulebis damtkicebis Sesaxeb~ mTavrobis dadgenilebebSi.<br />

mSeneblobis seqtoris mniSvnelobidan da potencialidan<br />

gamomdinare, mTavrobis liberalizaciis programaSi gansakuTrebuli<br />

mniSvneloba mieniWa samSeneblo biznesis procedurebis gamartivebasa da<br />

liberalizacias. sferoSi ganxorcielebuli reformis Sedegad,<br />

104


mniSvnelovnad gamartivda mSeneblobis dawyebasTan, uSualod procesTan<br />

da CabarebasTan dakavSirebuli procedurebi da, aqedan gamomdinare,<br />

Semcirda Sesabamisi danakargebi. am etapze ukve SemuSavebulia<br />

kanonproeqti - `<strong>saqarTvelos</strong> samSeneblo kodeqsi~, romelic samSeneblo<br />

saqmianobasa da mis ganxorcielebasTan dakavSirebul samarTlebriv<br />

urTierTobebs aregulirebs <strong>saqarTvelos</strong> mTel teritoriaze. misi erTerTi<br />

mizania samSeneblo saqmianobis saxelmwifo regulirebis ZiriTadi<br />

pirobebis Camoyalibeba, romlebic xels Seuwyoben samSeneblo sferos<br />

liberalizacias da samSeneblo sferoSi arsebuli sakanonmdeblo bazis<br />

mowesrigebas. aRniSnuli kodeqsi Tavs uyris samSeneblo sferoSi moqmed<br />

debulebebs.<br />

rac Seexeba uflebamosilebaTa gamijvnis sakiTxebs, unda<br />

aRiniSnos, rom adgilobriv TviTmmarTvelobas da centralur<br />

xelisuflebas Soris uflebamosilebaTa gamijvnisa da qmediTi<br />

TviTmmarTvelobis Camoyalibebis xelSewyobis mizniT `mSeneblobis<br />

nebarTvis gacemis wesisa da sanebarTvo pirobebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobis 2005 wlis 11 agvistos #140 dadgenilebiT ganxorcielda<br />

mSeneblobis nebarTvis gacemis uflebis gamijvna da garkveul uflebaTa<br />

delegireba adgilobrivi TviTmmarTvelobisaTvis, kerZod,<br />

gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis garkveul tipze mSeneblobis<br />

nebarTvis gacemis uflebis delegireba.<br />

`arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis<br />

Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi cvlilebebis SetaniT ganxorcielda<br />

arqiteqturul-samSeneblo saqmianobis saxelmwifo zedamxedvelobis<br />

uflebaTa gamijvna adgilobriv TviTmmarTvelobasa da centralur<br />

xelisuflebas Soris, ris Sedegadac arqiteqturul-samSeneblo<br />

saqmianobis saxelmwifo zedamxedvelobis samsaxurebi aRar<br />

eqvemdebarebian `mTavar arqiteqturul-samSeneblo inspeqcias~ da Sedian<br />

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi. amasTan, aRniSnulma<br />

cvlilebam arqiteqturul-samSeneblo saqmianobis saxelmwifo<br />

zedamxedvelobis sistema ufro gamWvirvale gaxada.<br />

105


teqnikuri regulirebis sferoSi reformis warmatebiT<br />

ganxorcielebis Sedegad y<strong>of</strong>ili "saqstandartis", rogorc<br />

makontrolebeli organos, nacvlad qveynaSi Seiqmna xarisxis<br />

infrastruqturis Semadgeneli organoebi, romelTa ZiriTadi funqcia,<br />

saerTaSoriso xarisxis infrastruqturasTan qveynis xarisxis<br />

infrastruqturis adaptireba, samamulo produqciis<br />

konkurentunarianobis gazrda, saqarTveloSi mcire da saSualo biznesis<br />

xelSewyoba da, Sedegad, <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikis globalur ekonomikur<br />

procesebSi CarTvis myari safuZvlebis Seqmna warmoadgens.<br />

saerTaSoriso standartebis xelmisawvdomoba, gazomvis<br />

etalonebis mikvlevadoba saerTaSoriso doneze, sawarmoebSi xarisxis<br />

marTvis sistemebis SemoReba, garemos dacviT sistemebSi, kvebis<br />

warmoebaSi - es is komponentebia, romlebic xels uwyoben produqciis<br />

Tavsebadobas saerTaSoriso moTxovnebTan xarisxis infrastruqturis<br />

meSveobiT, romelic ara savaldebulo da kontrolze orientirebul,<br />

aramed nebay<strong>of</strong>lobiT sistemas warmoadgens da ufro efeqtianad<br />

asrulebs saxelmwifo regulaciis rols, romlis ZiriTadi funqciac<br />

adamianis janmrTelobis, sicocxlis, garemos da usafrTxoebis dacvaa.<br />

saangariSo periodSi <strong>saqarTvelos</strong> standartebis, teqnikuri<br />

reglamentebis da metrologiis erovnuli saagentos mier Sesrulebulia<br />

Semdegi samuSaoebi:<br />

etalonebis movla/Senaxvis RonisZiebebi, axali samowmebeli sqemebis<br />

SemuSaveba da gamoyeneba, saatestacio da zomebis gadacemis samuSaoebi.<br />

temperaturis erTeulis saxelmwifo etalonis (tempereaturuli<br />

diapazoniT 0°C _ 650°C) eqspluataciaSi Seyvana, romelic Sedarebulia<br />

ukrainis etalonTan da uzrunvely<strong>of</strong>s gazomvebis erTianobas<br />

saqarTveloSi temperaturuli gazomvebis sferoSi.<br />

standartebis, teqnikuri reglamentebisa da metrologiis erovnuli<br />

saagentos veb _ gverdis (www.gnims.caucsus.net) meSveobiTac xelmisawvdomi<br />

gaxda informacia teqnikuri reglamentebisa da standartebis Sesaxeb,<br />

rac saSualebas aZlevs yvela dainteresebul iuridiul da fizikur pirs<br />

dauyovnebliv miiRos <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze informacia teqnikuri<br />

regulirebis moqmed normebze, standartebsa da normatiul aqtebze.<br />

106


standartebis erovnuli fondis mier fizikur da iuridiul pirebs<br />

ewevaT Sesabamisi sainformacio-sakonsultacio momsaxureba.<br />

2007 wlis 1 ivliss Sesrulda 1 weli standartizaciis saerTaSoriso<br />

organizaciaSi (ISO) <strong>saqarTvelos</strong> gawevrebidan. am xnis ganmavlobaSi<br />

saqarTveloSi realurad moqmedebs 414 ISO-s standarti, romlebic<br />

garkveulwilad xels uwyoben warmoebis seqtorisadmi momxmarebelTa<br />

ndobis amaRlebas. garda amisa, gawevrebam saSualeba mogvca ISO-s<br />

standartebis saerTaSoriso bazasTan Tavisufali SeRwevadobisa da<br />

biznesmenebisagan miRebuli SekveTebis erTi dRis ganmavlobaSi saWiro<br />

dokumentebiT uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis.<br />

saagentos mier 2006 wels sul daregistrirebul iqna 357 standarti<br />

(49 ISO, 78 ASTM (aSS), 230 kodeqs alimentariusis standartebi (aSS,<br />

evrokavSiri)), 2007 wels (8 TveSi) daregestrirebul iqna sul 57<br />

standarti (25 ISO, 32 ASTM).<br />

2006 wlis seqtemberSi metrologiis erovnuli organo, erovnuli<br />

saagentos saxiT, miRebul iqna COOMET-is - `evropa-aziis metrologiis<br />

erovnuli institutebis TanamSromloba” wevrad. amis Sedegad<br />

SesaZlebeli gaxda <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo etalonebis mikvlevadobis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a, anu maTi aRiareba saerTaSoriso doneze saerTaSoriso<br />

SedarebebSi monawileobis gziT.<br />

garda zemoaRniSnulisa:<br />

1. 2007 wlis agvistoSi q. TbilisSi Sedga molaparakeba TurqeTis<br />

standartebis institutsa (TSE) da erovnul saagentos Soris<br />

urTierTobis sferos gafarToebasTan dakavSirebiT, kerZod,<br />

dadebiTad gadaiWra sakiTxi TerqeTis normatiuli baziT<br />

(erovnuli standartebis da harmonizebuli evropuli standartebis<br />

_ EN) usasyidlod sargeblobis SesaZleblobis Sesaxeb.<br />

mimdinareobs molaparakeba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />

xarisxis menejmentis sistemebis (ISO 9001; ISO 14001; ISO 22000-XACCP<br />

da a.S.) SeqmnaSi erTobliv monawileobaze;<br />

2. <strong>saqarTvelos</strong> vaWrobisMms<strong>of</strong>lio organizaciaSi (vmo) gawevrebis<br />

Semdeg Seiqmna Mvmo-s erovnuli sainformacio centri vaWrobaSi<br />

teqnikuri barierebis Sesaxeb. aRniSnuli saSualebas mogvcems<br />

ganvaxorcieloT Setyobinebebis organos (no-tificirebis) da<br />

107


sainformacio _ sakonsultacio centris funqciebi vaWrobis<br />

ms<strong>of</strong>lio organizaciis komitetebis <strong>saqarTvelos</strong> aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis organoebTan urTierTobis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad<br />

vaWrobaSi teqnikuri barierebis Sesaxeb SeTanxmebis moqmedebis<br />

sferoSi Semavali informaciis miwodebisa da gacvlis nawilSi.<br />

4. 2007 wlis noembridan PTB-sTan (Physikalisch-Technische Bundesanstalt,<br />

germania) erTad iwyeba `saqarTveloSi xarisxis infrastruqturis<br />

ganviTarebis stimulireba metrologiis gaTvaliswinebiT” proeqtis<br />

realizacia. proeqtis xangrZlivoba Seadgens 6 wels, xolo<br />

Rirebuleba _ 0,6 mln evros. proeqti iTvaliswinebs qveyanaSi masisa<br />

da fizikur _ qimiur etalonuri laboratoriebis Seqmnas,<br />

romlebic uzrunvely<strong>of</strong>en saqarTveloSi kvebis mrewvelobis<br />

sferoSi sagamocdo laboratoriebis saerTaSoriso donis<br />

momsaxurebas.<br />

saangariSo periodSi akreditaciis sferoSi `akreditaciis erTiani<br />

erovnuli organos – akreditaciis centris~ mier Sesrulebuli<br />

samuSaoebi uzrunvely<strong>of</strong>s produqciisa da momsaxurebis Sesabamisobis<br />

Sefasebis sferoSi akreditaciis gziT efeqtiani sanebarTvozedamxedvelobis<br />

sistemis danergvas. nacionaluri akreditaciis sistema<br />

pirvel rigSi unda funqcionirebdes saerTaSoriso standartebis<br />

Sesabamisad da amis safuZvelze qmnides erTian gamWvirvale moqmedebis<br />

wesebs. am miznis misaRwevad Sesrulda Semdegi saxis samuSaoebi:<br />

• momzadda da daregistrirda akreditaciaSi gamoyenebuli Semdegi<br />

saerTaSoriso standartebis qarTuli Targmani EN 45001, ISO/IEC 17025<br />

(laboratoriebis akreditaciisaTvis) da EN 45011 (sertifikaciis<br />

organoebis akreditaciisaTvis);<br />

• ISO/IEC – 43-1 laboratoriebis Semowmeba gamocdebis Catarebis<br />

xarisxze laboratoriaTaSorisi Sedarebebis meSveobiT (gamocdebis<br />

Catarebis xarisxis Semowmebis programebis SemuSaveba da realizeba);<br />

• ISO/IEC – 43-2 laboratoriebis Semowmeba gamocdebis Catarebis<br />

xarisxze laboratoriaTaSorisi Sedarebebis meSveobiT (gamocdebis<br />

Catarebis xarisxis Sesamowmebeli programebis SerCeva da gamoyeneba<br />

laboratoriebis akreditaciis organoebis mier).<br />

108


• akreditaciis sistemis teqnikuri reglamentebis damtkicebis Semdeg<br />

centrma Seasrula akreditaciisa da sainspeqcio kontrolis<br />

samuSaoebi, romlebSic monawileoben rogorc damoukidebeli<br />

mowveuli specialistebi, ise dainteresebuli administraciuli<br />

organoebis warmomadgenlebi.<br />

`akreditaciis erTiani erovnuli organos – akreditaciis centris~<br />

mier akreditacia Cautarda 18 sertifikaciis organos, 61 testirebis<br />

laboratorias da 12 damamowmebel/damkalibrebel laboratorias.<br />

saerTaSoriso TanamSromlobis gaRrmavebis mizniT Sesrulda<br />

Semdegi samuSaoebi:<br />

• akreditaciis centri monawileobs evropuli samezoblo politikis<br />

farglebSi evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong> samoqmedo gegmis ganxorcielebis<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis gegmis SemuSavebasa da realizaciaSi.<br />

• ekonomikis saministrosTan SeTanxmebiT centrma aqtiuri<br />

urTierTobebi daamyara latviis akreditaciis erovnul biurosTan<br />

(LATAK) da ekonomikis saministros Sesabamis kuratorebTan, aseve<br />

belarusis ГОССТАНДАРТ–Tan da ukrainis ГОСПОТРЕБСТАНДАРТ–Tan, im<br />

sakiTxebTan dakavSirebiT, rogoricaa erToblivi moqmedebebi or<br />

qveyanas Soris produqciis mimoqcevis gzaze teqnikuri barierebis<br />

SemcirebisaTvis, laboratoriebsa da sasertifikacio organoebs Soris<br />

ormxrivi TanamSromlobis xelSewyoba, maregulirebeli kanonmdeblobis<br />

sferoSi informaciis gacvla, ormxrivi TanamSromloba<br />

laboratoriaTaSorisi Sedarebebis sferoSi, akreditaciis centris<br />

specialistebis momzadeba/gadamzadeba, <strong>saqarTvelos</strong> akreditaciis<br />

centrisadmi daxmareba EA (European Cooperation for Accreditation)-Tan<br />

TanamSromlobisa da daaxloebis mizniT.<br />

• akreditaciis centris mxridan didi yuradReba eTmoba<br />

laboratoriaTaSorisi SedarebiTi gamocdebis saerTaSorisosTan<br />

miaxloebas da mis danergvas. am sakiTxze centri TanamSromlobs GTZ-is<br />

evrokavSiris eqspertebTan. Sedegad qarTul enaze momzadebulia<br />

laboratoriaTaSorisi SedarebiTi gamocdebis saxelmZRvanelo, romlis<br />

danergvac da laboratoriaTaSorisi SedarebiTi gamocdebis mowyoba<br />

109


qarTuli da germanuli laboratoriebis monawileobiT akreditaciis<br />

centrma ukve ganaxorciela.<br />

• gasul wels safuZveli Caeyara <strong>saqarTvelos</strong> akreditaciis centrsa<br />

da TurqeTis akreditaciis organos (TÜRKAK) Soris samomavlo mWidro<br />

TanamSromlobas, rac dagvexmareba rogorc akreditaciis centris<br />

TanamSromlebis, ise akreditaciis samuSaoebSi CarTuli personalis da<br />

laboratoriebis warmomadgenlebis saerTaSoriso standartebis<br />

Sesabamisad gadamzadebaSi moduluri treningebis saSualebiT.<br />

• mimdinareobs muSaoba ormxrivi xelSekrulebebis gasaformeblad<br />

standartizaciis, akreditaciis, Sesabamisobis Sefasebis da<br />

metrologiis sferoSi belarusTan, moldovasa da tajikeTTan,<br />

risTvisac akreditaciis centri Sesabamis konsultaciebs gamarTavs<br />

aRniSnul mxareebTan.<br />

_ mewarmeobaze saxelmwifo regulirebis zemoqmedebis minimalizeba.<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis saministros debulebis<br />

damtkicebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis #77 dadgenilebaSi<br />

mimdinare wels Setanili cvlilebebisa da damatebebis safuZvelze<br />

gaZlierda <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />

ekonomikuri politikis analizisa da dagegmvis funqcia da dainerga<br />

samewarmeo garemos regulirebaze gavlenis Sefasebis formatis danergva,<br />

romlis ZiriTadi mizania:<br />

• biznesgaremos gauaresebis prevencia da gaumjobesebis xelSewyoba;<br />

• kerZo seqtorisaTvis regulirebis tvirTisa da Sesabamisobis<br />

xarjebis Semcireba.<br />

cvlilebis Tanaxmad saministroSi Seiqmna axali departamenti,<br />

romelic aRWurvilia axali mimarTulebebis Sesabamisi funqciebiT.<br />

kerZod, inergeba samewarmeo garemos regulirebaze gavlenis Sefasebis<br />

formati (Regulatory Impact Assesment, RIA), romelic gulisxmobs axali<br />

sakanonmdeblo da sxva iniciativebis maregulirebel garemoze<br />

110


zegavlenis Sefasebas specialuri kiTxvaris meSveobiT. aRniSnuli<br />

formatis meTodologiis mixedviT:<br />

• Sefaseba moxdeba specialuri kiTxvarebis meSveobiT, romelic 2<br />

nawilisagan Sedgeba, zogadi (agregirebuli) iqneba kanonproeqtebis<br />

ganmartebiTi baraTis nawili, xolo zegavlenis ufro detaluri<br />

SefasebisaTvis Seivseba kiTxvari, romelic iqceva ganmartebiTi<br />

baraTis danarTad;<br />

• sawyis etapze aseTi saxis Sefasebas gaivlis yvela sakanonmdeblo<br />

iniciativa, xolo SemdgomSi formati gafarTovdeba sxva<br />

normatiuli aqtebis proeqtebzec;<br />

• RIA-s danergviT moxdeba samewarmeo garemoze uary<strong>of</strong>iTi<br />

zegavlenis mqone sakanonmdeblo iniciativebis miRebis prevencia da<br />

dadebiTi efeqtis mqone iniciativebis pozitiuri efeqtis Sefaseba;<br />

• saqarTvelo moxvdeba OECD-s da sxva ganviTarebuli ekonomikebis<br />

mqone qveynebis siaSi, sadac es formati ukve danergilia.<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sameurneo subieqtebisa da qonebis<br />

gansaxelmwifoebriobis dasruleba; saxelmwifo qonebis marTvis<br />

gamWvirvalobis zrda da komercializacia<br />

2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde <strong>saqarTvelos</strong><br />

ekonomikuri ganviTarebis saministrom ganaxorciela 199 obieqtis<br />

privatizeba. privatizebis procesidan saxelmwifo biujetSi Semosuli<br />

Tanxa 245 368 105,64 lars Seadgens. aWaris avtonomiuri respublikis<br />

biujetSi Caricxulia 4 731 305,0 lari, xolo adgilobriv biujetebSi –<br />

21 602 000,0 lari. Sesabamisad saangariSo periodSi privatizebis<br />

procesidan konsolidirebul biujetSi mobilizebulia 271 701 410,64<br />

lari.<br />

saangariSo periodSi privatizebul iqna iseTi mniSvnelovani<br />

obieqtebi, rogoricaa s/s "Cxorowyuhesis" saxelmwifo sakuTrebaSi<br />

arsebuli 73,9%-iani wili, Sps "zahesi-06"-is saxelmwifo sakuTrebaSi<br />

111


arsebuli 100%-iani wili, ss "saqhidroenergomSenis" (q. TbilisSi,<br />

WavWavaZis gamz. #50) saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli aqciaTa paketis<br />

90%-iani wili da sxva obieqtebi.<br />

rac Seexeba saqarTveloSi saxelmwifo qonebis marTvis<br />

gamWvirvalobis zrdisa da komercializaciis mizniT ganxorcielebul<br />

RonisZiebebsa da sakanonmdeblo cvlilebebs, am TvalsazrisiT unda<br />

aRiniSnos Semdegi:<br />

• saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnil sawarmoebSi<br />

saxelmwifos Carevis Semcirebis mizniT, 2007 wlis 11 ivliss<br />

`mewarmeTa Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi Sevida cvlileba, romlis<br />

Tanaxmadac im saaqcio sazogadoebebSi, sadac saxelmwifos wili<br />

Seadgens sawesdebo kapitalis 50%-ze mets, sameTvalyureo sabWos<br />

Seqmna savaldebulo ar aris. am SemTxvevaSi sameTvalyureo sabWos<br />

uflebamosilebebs saerTo kreba ganaxorcielebs. aRniSnuli<br />

cvlilebis miRebis Semdeg im sazogadoebebSi, sadac saxelmwifos<br />

wili Seadgens sawesdebo kapitalis 50%-ze mets, sameTvalyureo<br />

sabWoebi uqmdeba;<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis <strong>ministris</strong> 2007 wlis 7 ivnisis<br />

#1-1/875 brZanebiT damtkicda debuleba “saxelmwifos 50%-ze meti<br />

wilobrivi monawileobiT arsebuli sawarmoebis balansze ricxuli<br />

ZiriTadi saSualebebis gankargvisa da gadacemis Sesaxeb”. aRniSnuli<br />

debuleba awesrigebs saxelmwifos 50%-ze meti wilobrivi<br />

monawileobiT arsebuli sawarmoebis balansze ricxuli ZiriTadi<br />

saSualebebis gankargvisa da gadacemis process. SemuSavebulia im<br />

dokumentaciis nusxac, romelic aucilebelia ZiriTadi saSualebebis<br />

gankargvisa da gadacemisaTvis;<br />

• saxelmwifos wilobrivi monawileobiT moqmedi sawarmoebis<br />

saqmianobis efeqtianobis donis amaRlebisaTvis yovelwliurad xdeba<br />

am sawarmoTa ganvlili wlis finansuri angariSgebebisa da mimdinare<br />

wlis biznesgegmebis proeqtebis warmodgena, maTi gaanalizeba da<br />

SemdgomSi damtkiceba partniorTa (aqcionerTa saerTo) krebebze. am<br />

mizniT sawarmoebisaTvis SemuSavebulia Sesabamisi normatiuli baza,<br />

kerZod, sawarmoTa marTvis saagentos mier gamocemulia ori brZaneba:<br />

112


o sawarmoTa marTvis saagentos Tavmjdomaris 2006 wlis 8<br />

dekembris brZaneba #1-3/713 `saxelmwifos<br />

wilobrivi<br />

monawileobiT moqmedi rigi sawarmoebis 2007 wlis biznesgegmebis<br />

proeqtebis ganxilvisa da Sesabamisi<br />

gadawyvetilebebis miRebis mizniT komisiis Seqmnis Taobaze~,<br />

o sawarmoTa marTvis saagentos Tavmjdomaris 2007 wlis 27<br />

Tebervlis brZaneba #1-3/114 `saxelmwifos wilobrivi<br />

monawileobiT Seqmnil sawarmoebSi ganviTarebis biznesgegmebis<br />

proeqtebis SemuSavebis, damtkicebis da Sesrulebis<br />

mimdinareobis monitoringis saqmeSi arsebuli mdgomareobis<br />

gaumjobesebis RonisZiebaTa Sesaxeb~.<br />

saqarTveloSi saxelmwifos wilobrivi monawileobiT moqmed<br />

sawarmoebSi saxelmwifos kuTvnili aqciebisa da wilebis privatizebis<br />

da ganviTarebis perspeqtivebis armqone sawarmoTa likvidaciis<br />

procesebis daCqarebisaTvis ganxorcielda mTeli rigi RonisZiebebi.<br />

kerZod:<br />

• 115 sawarmos sawedebo kapitalSi Setanil iqna sawarmoTa balansze<br />

ricxuli Senoba-nagebobebze damagrebuli arasas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />

daniSnulebis miwa;<br />

• ganxorcielda mTeli rigi samuSaoebi likvidaciisa da gakotrebis<br />

procesSi my<strong>of</strong>i sawarmoebis mimarT. dasrulda 4 sawarmos<br />

likvidaciis procesi. amJamad mimdinareobs 23 sawarmos gakotrebis<br />

procesi. damtkicda 116 sazogadoebis wesdeba;<br />

• ganxorcielda `cekavSiris~ mier saxelmwifosaTvis gadmocemuli 37<br />

sazogadoebis sadamfuZneblo dokumentaciis mowesrigeba da<br />

saxelmwifos marTvaSi ayvana;<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> pr<strong>of</strong>esiuli kavSirisagan <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />

ganviTarebis saministros sakuTrebaSi gadmocemul sawarmoebSi<br />

ganxorcielda damfuZnebeli partnioris (aqcioneris) Canacvleba da<br />

sazogadoebebis sawesdebo kapitalSi arsebul Senoba-nagebobebze<br />

damagrebuli miwis farTobebis sawesdebo kapitalSi Setana;<br />

• q. Tbilisis meriisa da aWaris avtonomiuri respublikis mTavrobis<br />

dadgenilebebiT sawarmoTa marTvis saagentos gadmoeca socialuri<br />

113


infrastruqturis 56 sazogadoeba. ganxorcielda gadmocemuli<br />

sazogadoebebis qonebrivi struqturis Seswavla, damfuZnebel<br />

partniorad saagentos Canacvleba, wesdebis axali redaqciiT<br />

damtkiceba. sazogadoebis sawesdebo kapitalSi Setanil iqna maT<br />

balansze ricxul Senoba-nagebobebze damagrebuli miwis farTobebi<br />

da maTi Rirebuleba aisaxa sawesdebo kapitalSi.<br />

saangariSo periodSi sawarmoTa marTvis saagentoSi Sesulia 257<br />

ganviTarebis biznesgegma, maTgan ganxiluli da damtkicebulia 237<br />

biznesgegma, xolo nawili daubrundaT sawarmoebs gansaxilvelad.<br />

ekonomikis infrastruqturuli uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

regionaluri ganviTareba sainJinro(gzebis, wyalmomaragebis,<br />

energomomaragebis sistemebis da sxv.) da socialuri (skolebis,<br />

jandacvis obieqtebis da sxv.) infrastruqturis intensiuri<br />

reabilitaciisa da ganviTarebis gziT<br />

ekonomikuri infrastruqturis uzrunvely<strong>of</strong>a regionaluri<br />

ganviTarebis umniSvnelovanesi prioritetia. am sferoSi uwinares<br />

yovlisa aRsaniSnavia infrastruqturis reabilitacia-ganviTareba,<br />

gansakuTrebiT ki saerTo-saxelmwifo da adgilobrivi gzebis mSeneblobareabilitacia.<br />

am mimarTulebiT muSaobam dReisaTvis gansakuTrebul<br />

masStabs miaRwia. kerZod, 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde<br />

Sesrulebuli samuSaoebis Rirebuleba 182 835,9 aT. lars Seadgens. aqedan<br />

mSenebloba-reabilitaciaze daxarjulia 47 536,5 aT. lari,<br />

reabilitaciaze – 73 226,1 aT. lari, periodul samuSaoebze – 23 248,3 aT.<br />

lari, stiqiebis prevenciaze – 5 865,0 aT. lari, napirsamagr samuSaoebze –<br />

3 500,0 aT. lari.<br />

saangariSo periodSi saxelmwifo biujetis dafinansebiT<br />

ganxorcielda Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 27(0,60) - km 43(0,30)<br />

monakveTis modernizacia-mSenebloba, senaki-foTi-sarfis s/gzis Caqvimaxinjauris<br />

monakveTze gvirabis mSeneblobis II etapi, senaki-foTi-sarfis<br />

s/gzis km 107-km 109 monakveTis modernizacia_rekonstruqcia, Wuberi-<br />

114


sakenis saavtomobilo gzis mSenebloba da sxva mniSvnelovani proeqtebi.<br />

samuSaoTa detaluri CamonaTvali dokuments Tan erTvis (danarTi 1).<br />

transportis yvela saxeobisTvis `Ria politikis~ gatareba<br />

mobilurobis, saerTaSoriso integraciisa da satranzito<br />

mimzidvelobis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad<br />

transportis sferoSi “Ria politikis” gatarebis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

mizniT bolo wels ganxorcielda Semdegi RonisZiebebi:<br />

samoqalaqo aviacia<br />

• 2007 wlis 7 Tebervals gaixsna Tbilisis axali saerTaSoriso<br />

aeroporti. aRniSnuli proeqtis farglebSi ganxorcielda:<br />

o 24 000m 2 axali samgzavro terminalis mSenebloba;<br />

o gamtarunarianoba _U 2,5 _ 3 mln. mgzavri weliwadSi;<br />

o 3 teleskopuri trapiT uzrunvely<strong>of</strong>a. SesaZlebelia ori trapis<br />

damateba, romelic proeqtiT aris gaTvaliswinebuli;<br />

o 40 000m 2 baqnis mSenebloba;<br />

o asafren-dasafreni zolisa da samimosvlo bilikebis gverdebis<br />

gamagreba (7,5 m. orive mxares)<br />

o avtosadgomis mSenebloba (200 avtomanqanaze);<br />

o axali Suqsasignalo sistemebis damontaJeba;<br />

o samoqalaqo aviaciis saerTaSoriso organizaciis (ICAO)<br />

standartebiT gaTvaliswinebuli saxanZro depos mowyoba.<br />

• 2007 wlis 26 maiss gaixsna baTumis axali saerTaSoriso aeroporti.<br />

aRniSnuli proeqtis farglebSi ganxorcielda:<br />

o axali samgzavro terminalis mSenebloba – 3 420m 2 , saaTSi 300<br />

mgzavris gamtarunarianobiT;<br />

o sanavigacio koSkuris mSenebloba da axali SuqmaniSni<br />

mowyobilobebis damontaJeba;<br />

o asafren-dasafreni zolis rekonstruqcia – 2500X45m, orive mxridan<br />

7,5 m gamagrebuli gverdebiT;<br />

o 2 samimosvlo bilikis mowyoba;<br />

115


o baqnis rekonstruqcia – 28 800m 2 .<br />

• sahaero sivrcis marTvis sferoSi saqarTvelo gadavida vertikaluri<br />

eSelonirebis Semcirebul sistemaze (RVSM),<br />

• saerTaSoriso moTxovnebis Sesabamisad modernizacia da<br />

gadaiaraReba Cautarda saernaosno sistemebs;<br />

• dasrulda CixareSis aerodromis sareabilitacio-sarekonstruqcio<br />

samuSaoebi da 2006 wels Sesrulda 7 regularuli reisi Tbilisi-<br />

CixareSi-Tbilisis mimarTulebiT.<br />

• ,,<strong>saqarTvelos</strong> sazRvris dacvisa da kanonis ganmtkicebis~ programis<br />

farglebSi, aSS-s mTavrobis dafinansebiT, mimdinare wels daiwyo da<br />

warmoebs mestiis aerodromis rekonstruqcia, romlis farglebSic<br />

dagegmilia 750X45 m gruntis asafren-dasafreni zolis, betonis<br />

safariani TviTmfrinavebis sadgomis mSenebloba da aerodromis<br />

martivi saaerodromo mowyobilobebiT aRWurva, safreni bilikis<br />

mowyoba da teritoriis SemoRobva.<br />

• somxeTis respublikasTan dasrulda <strong>saqarTvelos</strong> mier SemuSavebuli<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da somxeTis respublikis mTavrobas Soris<br />

sahaero mimosvlis Sesaxeb~ axali (liberaluri) proeqtis teqstebis<br />

Sejereba da miRweul iqna SeTanxmeba proeqtis uaxloes momavalSi<br />

xelmoweris Taobaze;<br />

• 2007 wlis 14 ivniss q. JenevaSi gaimarTa molaparakeba Sveicariis<br />

saaviacio eqspertebTan, romlis farglebSic parafirebul iqna<br />

,,<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da Sveicariis federalur sabWos Soris<br />

sahaero mimosvlis Sesaxeb~ SeTanxmebis proeqti. aRniSnul<br />

SeTanxmebis proeqtze mimdinareobs <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobiT<br />

gaTvaliswinebuli Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi xelmoweris<br />

mizniT.<br />

• 2007 wlis 21 ivniss xeli moewera `<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da<br />

amerikis SeerTebuli Statebis mTavrobas Soris sahaero<br />

transportis Sesaxeb” SeTanxmebas;<br />

• mimdinareobs molaparakeba: CineTis, arabTa gaerTianebuli<br />

saamiroebis, CexeTis, ukrainis, azerbaijanis, safrangeTis, somxeTis,<br />

Sveicariis, germainiis, italiis, belarusis, saberZneTis, daniis,<br />

egviptis, ungreTis, indoeTis, niderlandis, poloneTis, kataris,<br />

116


umineTis, ruseTis, siriis, tajikeTis, litvis, estoneTis<br />

mTavrobebs Soris sahaero mimosvlis Sesaxeb axali SeTanxmebis<br />

gaformebis mizniT;<br />

sarkinigzo transporti<br />

• ganxorcielda Tbilisis sakonteinero terminalis ijariT gadacema,<br />

terminali aRiWurva damatebiTi amwe danadgarebiT da moewyo<br />

saliandago ganviTareba, ramac xeli Seuwyo damatebiTi sakonteinero<br />

nakadis mozidvas da terminalis konkurentul garemoSi<br />

funqcionirebas (erTi wlis ganmavlobaSi terminalma daamuSava 10<br />

000-ze meti konteineri)<br />

• gadazidvis procesis gaadvilebis mizniT gamartivda sarkinigzo<br />

transportze tvirTebis deklarirebis, aRricxvis, sabaJo<br />

gaformebisa da sasazRvro-sabaJo Semowmebis procesebi. <strong>saqarTvelos</strong><br />

rkinigzaze nebismieri saxis tvirTis gadazidvisas eqspeditori<br />

aqamde arsebuli ori aTeuli damatebiTi gadasaxadis nacvlad ixdis<br />

erTian safasurs.<br />

• amoqmedda Sps `<strong>saqarTvelos</strong> rkinigzis~ samgzavro matareblebis<br />

moZraobis axali ganrigi ise, rom yvela socialuri datvirTvis<br />

mqone marSruti SenarCunebulia.<br />

• dasrulebulia gardabnis sasazRvro sadgurisa da foTis sarkinigzo<br />

kvanZis sarekonstruqcio samuSaoebi, ris Sedegadac gaumjobesda<br />

rogorc sasazRvro sarkinigzo sadgurebis, ise navsadgurisa da<br />

rkinigzis koordinirebuli moqmedeba.<br />

• moqnili satarifo politikis gatarebis xarjze damatebiTi<br />

tvirTnakadebis mozidvis mizniT Sps `<strong>saqarTvelos</strong> rkinigzas” mieniWa<br />

ufleba damoukideblad warmarTos satarifo politika. 2006 wlis<br />

agvistodan ZalaSi Sevida gamartivebuli satarifo politika,<br />

romlis mixedviTac mravali gadasaxadi gaerTianda erT gadasaxadSi.<br />

amoqmedda axali saerTaSoriso (saeqsporto, saimporto) da Sida<br />

gadazidvebis gaTanabrebuli tarifebi, riTac uzrunvely<strong>of</strong>il iqna<br />

sarkinigzo bazarze tvirTmflobelze orientirebuli satarifo<br />

politikis ganxorcieleba.<br />

117


• centraluri aziidan damatebiTi tvirTnakadebis mozidvis mizniT<br />

calkeuli tvirTebis mixedviT mimdinareobs yazaxeTis, azerbaijanisa<br />

da <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo struqturebs Soris molaparakeba<br />

gadazidvis tarifebis optimizaciis mizniT, razedac gaformda<br />

saTanado SeTanxmeba.<br />

• eqspeditorebisa da gadamzidavebisaTvis dainerga winaswari<br />

angariSsworebis forma da Camoyalibda klientTa momsaxurebis<br />

centri, riTac tvirTmflobelebs SesaZlebloba eZlevaT internetis<br />

saSualebiT awarmoon rogorc sabanko operaciebi aseve tvirTis<br />

gadazidvasTan dakavSirebuli yvela Tanmxlebi operaciis<br />

monitoringi.<br />

• saqarTvelo aqtiurad TanamSromlobs gaeros ekonomikur da<br />

socialur komisiasTan aziisa da wynari okeaniisaTvis (UNESCAP)<br />

transaziuri sarkinigzo magistralis Sesaxeb mTavrobaTaSorisi<br />

SeTanxmebis proeqtTan (Intergovernmental Agreement on Trans-Asian Railway)<br />

dakavSirebiT. aRniSnuli organizaciis mier momzadebul iqna transaziuri<br />

sarkinigzo magistralis Sesaxeb mTavrobaTaSorisi<br />

SeTanxmebis proeqti da Sesabamisi ruka. SeTanxmebis mizania xeli<br />

Seuwyos da ganaviTaros rkinigzis infrastruqtura.<br />

• aqtiur fazaSi Sevida yarsi – axalqalaqi – Tbilisi – baqos axali<br />

SemaerTebeli sarkinigzo magistralTan dakavSirebuli mopalarakeba<br />

mSeneblobis, dafinansebisa da organizaciuli sakiTxebis<br />

gadawyvetis mizniT (gamocxadda tenderi marabda-axalqalaqis<br />

monakveTis daproeqtebaze da momzadda karwaxi (TurqeTi<strong>saqarTvelos</strong><br />

sazRvari)- axalqalaqis axali rkinigzis proeqti).<br />

saavtomobilo transporti<br />

• `licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad mniSvnelovnad Semcirda dargSi arsebuli nebarTvebis<br />

raodenoba (7 nebarTvis nacvlad darCa 4. aqedan erTi – adgilobrivi<br />

samgzavro gadayvanis nebarTva gaicema adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis organoebis mier) da gamartivda maT gacemasTan<br />

dakavSirebuli procedurebi;<br />

118


• mimdinareobs partnior qveynebTan arsebuli SeTanxmebebis gadaxedva.<br />

xelmoweril iqna axali liberaluri SeTanxmeba <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobasa da somxeTisa da yazaxeTis respublikebis mTavrobebs<br />

Soris saerTaSoriso saavtomobilo mimosvlis Sesaxeb, romlis<br />

Tanaxmad gauqmda saerTaSoriso satvirTo gadazidvebisaTvis<br />

gaTvaliswinebuli kvotirebuli nebarTvebi da, garda amisa, orive<br />

qveynis teritoriaze registrirebuli avtosatransporto<br />

saSualebebi (maT Soris msubuqi) gaTavisuflebul iqna sagzao<br />

fondisa da satransporto operaciebisaTvis gaTvaliswinebuli<br />

gadasaxadebisagan. mimdinareobs muSaoba partnior qveynebTan<br />

(ukraina, tajikeTi, moldova, azerbaijani) analogiuri SeTanxmebis<br />

gaformebis mimarTebiT;<br />

• momzadda da Sida saxelmwifoebrivi procedurebi gaiara<br />

`saerTaSoriso saavtomobilo mimosvlis Sesaxeb~<br />

samTavroboTaSoriso SeTanxmebebis proeqtebma 11 qveyanasTan (CexeTi,<br />

ungreTi, slovakeTi, moldova, indoeTi, avstria, CineTi, poloneTi,<br />

estoneTi, fineTi, ruseTi);<br />

sazRvao transporti<br />

• mimdinareobs yulevis terminalis mSenebloba;<br />

• mimdinareobs muSaoba foTi-qerCis mimarTulebiT regularuli<br />

sarkinigzo saborne mimosvlis amoqmedebis Sesaxeb. Sejerebulia<br />

SeTanxmebis proeqti da dasrulebis fazaSia gadazidvis wesebi;<br />

• 2007 wlis ivnisSi iranisa da <strong>saqarTvelos</strong> eqspertebis mier<br />

ganxilul iqna `<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da iranis islamuri<br />

respublikis mTavrobas Soris komerciuli naosnobis Sesaxeb~<br />

SeTanxmebis proeqti da Sejerda misi saboloo varianti;<br />

• mimdinareobs muSaoba <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da rumineTis<br />

mTavrobas Soris baTumis sazRvao navsadguris saborne<br />

gadasasvleli xidis modernizaciisa da terminalis mSeneblobis<br />

mizniT ekonomikuri da teqnikuri TanamSromlobis Sesaxeb~<br />

SeTanxmebis gasaformeblad.<br />

cvlilebebi kanonmdeblobaSi:<br />

119


• <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier 2007 w. 30 marts miRebuli<br />

`transportis sferos marTvisa da regulirebis Sesaxeb~ kanonis<br />

Tanaxmad transportis sferoSi ganxorcielda institucionaluri<br />

xasiaTis reforma. <strong>saqarTvelos</strong> transportis maregulirebeli<br />

erovnuli komisiis nacvlad Seiqmna erTiani satransporto<br />

administracia saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebis saxiT,<br />

romelic dReisaTvis axorcielebs dargSi moqmed pirTa saqmianobis<br />

teqnikur regulirebas. transportis dargis gamarTuli<br />

funqcionirebis da moqmed kanonmdeblobasTan Sesabamisobis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT momzadebul da miRebul iqna teqnikuri<br />

reglamentebi.<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqti `<strong>saqarTvelos</strong> administraciul<br />

samarTaldarRvevaTa kodeqsSi~ cvlilebis Setanis Sesaxeb~<br />

(ZalaSia), romlis momzadeba ganpirobebul iqna satransporto<br />

sagzao blankis gauqmebis gamo.<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqtebi `saavtomobilo gzebis Sesaxeb~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi cvlilebebis Setanis Taobaze~, `sagzao<br />

usafrTxoebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi cvlilebebisa da<br />

damatebebis Setanis Taobaze~, <strong>saqarTvelos</strong> administraciul<br />

samarTaldarRvevaTa kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis<br />

Taobaze~, `<strong>saqarTvelos</strong> sabaJo kodeqsSi~ cvlilebebis Setanis<br />

Taobaze~. aRniSnuli cvlilebebis Sedegad daregulirda da<br />

saerTaSoriso normebs Seesabameba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze moZravi<br />

satvirTo avtosatransporto saSualebebis maqsimaluri sagabarito<br />

parametrebi, RerZze datvirTvisa da gadasazidi sruli masis<br />

odenobebi.<br />

kavSirgabmulobis dargs <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikis ganviTarebaSi,<br />

sazogadoebis informaciul uzrunvely<strong>of</strong>aSi, saxelmwifos marTvaSi, misi<br />

Tavdacvisunarianobisa da uSiSroebis ganmtkicebaSi gansakuTrebuli<br />

adgili ukavia. Sesabamisad, am dargis ganviTarebis xelSewyoba qveynis<br />

erT-erTi strategiuli amocanaa.<br />

120


qveyanaSi gatarebuli ekonomikuri reformebis Sedegad<br />

kavSirgabmulobis sferoSi mewarmeobisaTvis mimzidveli garemo Seiqmna,<br />

rac saSualebas iZleva mozidul iqnes sainvesticio kapitali. dainergos<br />

infokomunikaciebis saSualebebisa da momsaxurebis axali saxeobebi.<br />

kavSirgabmulobis bazarze sul ufro viTardeba konkurencia, rac<br />

dadebiT gavlenas axdens momsaxurebis xarisxsa da mosaxleobisaTvis mis<br />

xelmisawvdomobaze.<br />

dargSi arsebul pozitiur Zvrebs mniSvnelovnad Seuwyo xeli bolo<br />

wlebSi miRebulma sakanonmdeblo aqtebma, ramac ganapiroba<br />

kavSirgabmulobis sferoSi mewarmeobisa da konkurenciis ganviTareba,<br />

sainvesticio kapitalis mozidva.<br />

2007 wlis 4 ivliss miRebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

dadgenileba `eleqtronuli sakomunikacio qselebis saxazo nagebobebis<br />

dacvis wesisa da maTi dacvis zonebis dadgenis Sesaxeb”, romlis mTavar<br />

mizans warmoadgens eleqtronuli sakomunikacio qselebis saxazo<br />

nagebobebis gareSe organizaciebis an/da fizikuri pirebis mier<br />

dazianebebisagan dacva, eleqtronuli sakomunikacio qselebis<br />

Seuferxebeli funqcionirebis xelSewyoba.<br />

safosto kavSiris sferoSi mewarmeobisa da konkurenciis<br />

ganviTarebis Semdgomi sruly<strong>of</strong>is, momxmarebelTa safosto kavSiris<br />

Tanamedrove momsaxurebiT uzrunvelsay<strong>of</strong>ad mimdinareobs muSaoba<br />

kanonproeqtze `safosto kavSiris Sesaxeb~.<br />

uaxloes periodSi miRebul iqneba kanoni `eleqtronuli<br />

xelmowerisa da eleqtronuli dokumentis Sesaxeb~, romelic<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s kerZo Tu sajaro samarTlebriv urTierTobebSi<br />

eleqtronuli xelmowerisa da eleqtronuli dokumentebis damkvidrebasa<br />

da legalizacias.<br />

2006 wels saqarTvelo gawevrda `evropis qveynebis fostis da<br />

telekomunikaciebis administraciaTa konferenciaSi” (CEPT). ITU-s da<br />

CEPT-is standartebis Sesabamisad <strong>saqarTvelos</strong> satelefono qselebis<br />

numeraciis axali sistemis da gegmis miReba, romelic uaxloes periodSia<br />

dagegmili, xels Seuwyobs infokomunikaciebis sferoSi samewarmeo<br />

saqmianobis ganviTarebas, axali teqnikis da teqnologiebis, momsaxurebis<br />

axali saxeobebis farTod danergvas.<br />

121


qveyanaSi teleradiomauwyeblobis Semdgom ganviTarebas,<br />

infokomunikaciebis Tanamedrove saSualebebiT momxmarebelTa<br />

uzrunvely<strong>of</strong>as xels uwyobs `evropis radiosamauwyeblo zonis Sesaxeb<br />

regionalur SeTanxmebebTan~ (stokholmi, 1961 w.) da `radiosixSiruli<br />

dagegmarebis pirvel regionSi cifrul miwiszeda radiosamauwyeblo<br />

samsaxuris dagegmvis Sesaxeb regionalur SeTanxmebebTan~ (Jeneva, 2006 w.)<br />

<strong>saqarTvelos</strong> SeerTeba, romlis Tanaxmad saqarTveloSi iseve rogorc<br />

mTel evropaSi, 2015 wlamde etapobrivad unda ganxorcieldes<br />

teleradiomauwyeblobis analogiuri sistemidan cifrul sistemaze<br />

gadasvla.<br />

garda amisa, <strong>saqarTvelos</strong> gaformebuli aqvs samTavrobaTaSoriso da<br />

uwyebaTaSorisi xelSekrulebebi kavSirgabmulobis sferoSi<br />

TanamSromlobis Sesaxeb azerbaijanTan, uzbekeTTan, ukrainasTan,<br />

yazaxeTTan, yirgizeTTan, ruseTTan, somxeTTan, latviasTan, CineTTan,<br />

saberZneTTan, israelTan da iranTan. momzadda da Sidasaxelmwifoebriv<br />

procedurebs gadis SeTanxmebis proeqtebi <strong>saqarTvelos</strong>a da tajikeTis,<br />

moldovas respublikis, belarusis respublikis, latviis respublikis,<br />

bulgareTis mTavrobebs Soris infokomunikaciebis sferoSi<br />

TanamSromlobis Sesaxeb. aseve, mzaddeba SeTanxmebis proeqtebi<br />

rumineTTan, germaniasTan, italiasTan, safrangeTTan, espaneTTan,<br />

poloneTTan, CexeTTan, slovakeTTan da a.S.<br />

dasaxuli miznebis miRwevaSi gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />

evropuli samezoblo politikis (ENP) formatSi TanamSromlobas,<br />

romlis mizania qveynis sainformacio-satelekomunikacio qselebis Rrma<br />

integrireba evropisa da ms<strong>of</strong>lios globalur qselebSi.<br />

zemoaRniSnuli sakanonmdeblo cvlilebebi dadebiTad moqmedebs<br />

dargis ganviTarebaze, rac dasturdeba kavSirgabmulobis sferoSi<br />

mimdinare pozitiuri cvlilebebiT. swrafi tempiT mimdinareobs<br />

adgilobrivi fiqsirebuli satelefono qselebisa da magistraluri<br />

saqalaqTaSoriso xazebis Tanamedrove cifruli sistemebiT gadaiaraReba<br />

da ganviTareba, ris Sedegadac 2006 wlis bolos cifruli teqnikiT da<br />

teqnologiebiT aRWurvili adgilobrivi satelefono qselebis<br />

samontaJo-sasadguro tevadobam 66%-s miaRwia.<br />

122


2006 wels 2005 welTan SedarebiT adgilobrivi fiqsirebuli<br />

qselebis abonentTa raodenoba gaizarda da 592 235 miaRwia. Sesabamisad<br />

gaizarda fiqsirebuli adgilobrivi satelefono qselebis abonentTa<br />

simWidrove, romelmac qalaqad yovel 100 sul mosaxleze 25,6 miaRwia,<br />

Tumca, kvlav kritikulad dabalia es maCvenebeli s<strong>of</strong>lad, romelic 0,2<br />

Seadgens.<br />

qveyanaSi kvlav viTardeba fiWuri mobiluri radiosatelefono<br />

qselebi. 2005 wels am qselebis abonentebis raodenoba aRwevda 1 409 383,<br />

2006 wels - 1 704 041, xolo maTma simWidrovem qveynis yovel 100 sul<br />

mosaxleze 38,7 Seadgina.<br />

sul ufro farTod inergeba axali teqnologiebi da momsaxurebis<br />

axali saxeobebi. <strong>saqarTvelos</strong> infokomunikaciebis bazarze Semovida<br />

kidev erTi mZlavri mobiluri radiosatelefono kavSirebis saoperatoro<br />

kompania `mobiteli~.<br />

qveyanaSi kvlavac intensiurad viTardeba monacemTa gadacemis<br />

qselebi da interneti. internetSi CarTuli kompiuterebis raodenoba<br />

gaizarda da 2006 wels 140 000 Seadgina.<br />

warmatebiT xorcieldeba skolebis kompiuterizaciis proeqti `irmis<br />

naxtomis~ saxelwodebiT. mimdinare wels daiwyo da 2008 wels<br />

dasruldeba monacemTa gadacemis erTiani saxelmwifo qselis Seqmnis<br />

samuSaoebi. aRniSnuli proeqtebis ganxorcieleba saSualebas mogvcems<br />

davnergoT eleqtronuli swavlebis da eleqtronuli mTavrobis<br />

sistemebi.<br />

satelevizio mauwyeblobiT moculia qveynis mosaxleobis 96%, xolo<br />

radiomauwyeblobiT _ 90%. mniSvnelovania is garemoebac, rom qveynis<br />

mosaxleobis 60% iRebs sam da met radiosatelevizio arxebs. swrafi<br />

tempiT viTardeba sakabelo televizia, sul ufro sruly<strong>of</strong>ili da<br />

mravalmxrivi xdeba safosto momsaxureba.<br />

grZeldeba saxelmwifo sakuTrebis kavSirgabmulobis msxvil<br />

sawarmoTa privatizacia. kerZod, 2006 wels privatizebul iqna ss<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> gaerTianebuli satelekomunikacio kompania”. saprivatizaciod<br />

mzaddeba Sps `<strong>saqarTvelos</strong> fosta~.<br />

123


dinamikurad izrdeba kavSirgabmulobis bazari, ris Sedegadac Tu am<br />

sferodan miRebuli Semosavlebi 2005 wels 715,52 mln lars Seadgenda,<br />

2006 wels am maCvenebelma 914 mln lars gadaaWarba.<br />

turizmi saqarTveloSi is swrafad mzardi da dinamikuri dargia,<br />

romlis ganviTarebas saxelmwifos mxridan gansakuTrebuli yuradRebas<br />

uTmobs.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa (ekonomikuri ganviTarebis saministro) da<br />

amerikis mTavrobas (vaWrobisa da ganviTarebis saagento) Soris xeli<br />

moewera SeTanxmebas, romlis Tanaxmadac amerikis mxare daxmarebas<br />

gauwevs <strong>saqarTvelos</strong> turizmis ganviTarebis generaluri gegmis<br />

momzadebaSi.<br />

saqarTveloSi turizmis ganviTarebisa da am sferoSi sxva qveynebis<br />

gamocdilebis gaziarebis mizniT, turizmisa da kurortebis departamenti<br />

aqtiurad monawileobs Rebulobs sxvadasxva Sexvedrebsa da seminarebSi.<br />

kerZod, 2007 wlis 26-27 aprils departamentma miiRo monawileoba<br />

serbeTSi, q. belgradSi gamarTul BSEC-is turizmis sferoSi samuSao<br />

jgufis SexvedraSi, agreTve sloveniaSi WTO (mso-s) evropis komisiis 46-e<br />

SexvedraSi. garda amisa, saqarTvelo gawevrda ETC-Si (evropis<br />

turistuli komisia).<br />

amasTan, turizmisa da kurortebis deparamenti monawileobs<br />

saerTaSoriso gam<strong>of</strong>enebsa da presturebSi. kerZod, 2006-2007 wlebSi<br />

departamentma monawileoba miiRo da organizeba gauwia 24 gam<strong>of</strong>enasa da<br />

5 presturs. uaxloes momavalSi dagegmilia 3 gam<strong>of</strong>enaSi monawileobis<br />

miReba.<br />

gansakuTrebul aRniSvnas imsaxurebs `dasaqmebis programa 2007:<br />

dasaqmeba mcire da saSualo biznesis ganviTarebiT”, romelic turizmisa<br />

da kurortebis departamentis mier xorcieldeba. programis mizania<br />

mosaxleobis dasaqmebis zrdis xelSewyoba, regionaluri ekonomikuri<br />

infrastruqturis ganviTarebis mxardaWera da ekonomikuri saqmianobis<br />

xelSewyoba mcire da saSualo sawarmoebisaTvis sakredito resursebis<br />

xelmisawvdomobis gaumjobesebis gziT.<br />

124


programis beneficiarebi arian turizmis biznesiT dakavebuli,<br />

agreTve aRniSnul seqtorSi biznesis damwyebi mcire da saSualo<br />

sawarmoebi, romlebic uzrunvely<strong>of</strong>en axali samuSao adgilebis Seqmnas.<br />

beneficiarebi irCevian partniori komerciuli bankis mier<br />

ganxorcielebuli sakredito procedurebis safuZvelze. beneficiari<br />

mcire da saSualo sawarmoebi sargebloben partniori komerciuli bankis<br />

mier saxelmwifo biujetidan sesxad miRebuli saxsrebidan gacemuli<br />

kreditiT, romlis mizania turistuli infrastruqturis (sastumro<br />

saxlebis, agroturizmis, kvebis obieqtebisa da sxva) ganviTareba da<br />

turistul biznesTan dakavSirebuli saqmianobis (turistuli<br />

aRWurvilobis gaqiraveba, xalxuri rewva da sxva) stimulireba.<br />

programis farglebSi partniori komerciuli bankisTvis saxelmwifo<br />

biujetidan gamoiyo 5 mln lari sargeblis wliuri procentis<br />

ganakveTiT da 5 wlis vadis pirobiT. beneficiari sawarmoebisaTvis<br />

(arsebuli biznesi da damwyebi _ “Start up”) sul bevri 5 wlis vadiT,<br />

wliuri 12%-iani sargeblis ganakveTiT gaicema sesxebi, romelTa<br />

maqsimaluri moculoba iqneba 50 000 lari. amave programis farglebSi<br />

500 000 lari xmardeba programis sawyis etapze sakoordinacio,<br />

marketinguli, sainformacio da satreningo saqmianobis xarjebis<br />

dafinansebas. programis farglebSi gamoy<strong>of</strong>ili sakredito resursebis<br />

saerTo moculobis 20%-de gaicema damwyeb mcire da saSualo sawarmoTa<br />

turistuli biznesis dafinansebisTvis.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso asparezze wardgenas xels uwyobs qveynis<br />

popularizaciisaTvis dawyebuli saerTaSorios sareklamo kampania.<br />

garda amisa, turizmisa da kurortebis departamenti muSaobs qveynis<br />

saimijo veb-gverdze: www.european-georgia.travel, romlisTvisac ukve momzadda<br />

qarTuli erovnuli tradiciebis amsaxveli fotomasala. amJamad<br />

mimdinareobs saitis sruly<strong>of</strong>isaTvis muSaoba da igegmeba saitis<br />

ganTavseba saerTaSoriso saZiebo portalebze.<br />

saqarTveloSi turizmis popularizaciisa da adgilobrivi<br />

mosaxleobis turizmis sferoSi aqtiurad CabmisaTvis saxelmwifo xsnis<br />

turistul sainformacio centrebs. kerZod, 2006 wels msgavsi centrebi<br />

gaixsna mcxeTa-mTianeTsa da kaxeTSi. garda amisa, turizmisa da<br />

kurotrebis departamentis mier SemuSavebulia 30 sxvadasxva tipisa da<br />

125


xangrZlivobis marSruti, romlebic mTel <strong>saqarTvelos</strong> moicaven.<br />

imarTeba saTavgadasavlo, salaSqro, Rvinis, kulturuli da ekoturebi,<br />

romlebic <strong>saqarTvelos</strong> ukeT gacnobas uwyobs xels.<br />

saqarTveloSi turizmis ganviTarebisaTvis xelsayreli garemos<br />

Sesaqmnelad, <strong>saqarTvelos</strong> turistul bazarze arsebuli tendenciebisa da<br />

turistuli nakadebis moZraobis Taviseburebebis Seswavlis mizniT,<br />

turizmisa da kurortebis departamentis dakveTiT xorcieldeba<br />

Sesabamisi kvlevebi (IPM-sa da BCG-s mier Catarebuli marketinguli<br />

kvlevebi), aseve sanitariuli dacvis zonebis proeqtebis SemuSavebisaTvis<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva kurortebze samecniero-kvleviTi samuSaoebi.<br />

yovelive zemoaRniSnulis garda, saqarTveloSi turizmis sferos<br />

ganviTarebis mizniT xorcieldeba Semdegi saxis RonisZiebebi:<br />

• 2007 wlis dasawyisidan <strong>saqarTvelos</strong> yvela sasazRvro gamtar punqtSi<br />

daiwyo ucxoeli moqalaqeebis aRricxva qveyanaSi Semosvlis miznis<br />

mixedviT, rac Semosuli turistebis raodenobis zustad gansazRvris<br />

saSualebas iZleva.<br />

• turizmisa da kurortebis departamenti <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis sxva<br />

uwyebebTan erTad monawileobs programa “qarTul sezonSi”, romelic<br />

iTvaliswinebs evropis sxvadasxva qveynebSi qarTuli kulturis,<br />

istoriisa da turistuli potencialis wardgenas. programis<br />

farglebSi dagegmil RonisZiebaTa gaxsnaze turizmis departamenti<br />

gegmavs Rvinisa da sxvadasxva turistuli resursebis wardgenas da<br />

beWdviTi sareklamo masalis gavrcelebas.<br />

• turizmisa da kurortebis departamentma daiwyo <strong>saqarTvelos</strong><br />

masStabiT turistuli resursebis (kulturuli Zeglebi, ganTavsebis<br />

saSualebebi, kvebisa da garTobis obieqtebi da a.S) inventarizacia.<br />

departamentis mier SemuSavebuli kiTxvarebis mixedviT mimdinareobs<br />

sxvadasxva obieqtebis aRwera, amavdroulad suraTebis gadaReba da<br />

GPS-iT aRricxva. yvela obieqtebi daitaneba specialurad Seqmnil<br />

<strong>saqarTvelos</strong> rukaze.<br />

• turizmisa da kurortebis departamenti muSaobs turistuli niSnebis<br />

da simboloebis proeqtze. proeqtSi departamentTan erTad<br />

monawileoben saavtomobilo gzebis departamenti, kulturis, ZeglTa<br />

126


dacvisa da sportis saministro da Sinagan saqmeTa saministros<br />

sapatrulo policia.<br />

• turizmisa da kurortebis departamentis dakveTiT Sps<br />

`saqkurminwylebi~ muSaobs kurort baxmaros sanitariuli dacvis<br />

zonebis proeqtze.<br />

• turizmisa da kurortebis departamentma gaeros ms<strong>of</strong>lio turizmis<br />

organizaciasTan erTad muSaoba daiwyo saqarTveloSi turizmis<br />

satelituri angariSebis sistemis danergvisaTvis, rac moicavs<br />

turizmis sferoSi mravalferovani da myari statistikuri<br />

aRricxvianobis sistemis Seqmnas.<br />

• dawyebulia dasavleT saqarTveloSi mRvimeebis (yumisTavi, saTaflia)<br />

kompleqsis turistul obieqtebad CamoyalibebisaTvis aucilebeli<br />

mosamzadebeli samuSaoebi _ saqarTveloSi turizmis ganviTarebisaTvis<br />

axali konkurentunariani turistuli produqtis Seqmna.<br />

• samegrelo-zemo svaneTis regionSi turizmisa da misi<br />

infrastruqturis ganviTarebis xelSewyobis, regionSi mozidul<br />

turistTa raodenobis gazrdisa da adgilze maTi transportirebis<br />

pirobebis gaumjobesebisa da Sida turizmis ganviTarebisaTvis,<br />

mimdinareobda muSaoba svaneTis mimarTulebiT turistuli turebis<br />

popularizaciis proeqtze, risTvisac mTavrobis gankargulebiT<br />

mTavrobis sarezervo fondidan gamoiyo 310 000 lari.<br />

ganxorcielebuli RonisZiebebi pozitiur gavlenas axdenen<br />

saqarTveloSi turistuli nakadebis sidideze, romelic bolo wlebis<br />

manZilze ganmavlobaSi izrdeba, rasac dargis Sesabamisi statistikuri<br />

maCveneblebic adastureben. kerZod, 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1<br />

agvistomde saqarTveloSi Semosul ucxoel turistTa da vizitiorTa<br />

raodenobis zrdis swrafi tempi kvlav SenarCunda. 2006 wlis meore<br />

naxevarSi dafiqsirda 688 905 vizitoris Semosvla, xolo 2007 wlis<br />

pirveli 6 Tvis ganmavlobaSi saqarTveloSi Semosul vizitiorTa<br />

raodenobam Seadgina 421 927 kaci, saidanac turistTa raodenoba 123 467<br />

kacs Seadgens.<br />

127


<strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministro<br />

dasrulebulia Tbilsresis #3 da #4 energoblokebis saremontoaRdgeniTi<br />

samuSaoebi, aseve engurhesis #3 hidroagregatis reabilitacia.<br />

damTavrda vardnilhesebis kaskadis #2 hidroagregatze mimdinare<br />

aRdgeniTi samuSaoebi, romelTa gaWianurebac gamoiwvia cnobili<br />

movlenebis gamo ruseTidan hidroagregatis reabilitaciisaTvis saWiro<br />

masala-mowyobilobebis mowodebis Seferxebam. amJamad agregati 70 mvt<br />

simZlavriT CarTulia sistemaSi.<br />

Saorhesze programiT gaTvaliswinebuli #2 da #3<br />

hidroagregatebis reabilitacia dasrulebulia. rac Seexeba<br />

transformatoris qselSi mierTebis samuSaoebs, isini aRar<br />

ganxorcieldeba energetikis saministros mier imis gamo, rom<br />

zemoaRniSnuli obieqti 2007 wlis 5 Tebervlis saprivatizacio<br />

xelSekrulebis Sedegad warmoadgens ss `energo-pro jorjias~<br />

sakuTrebas.<br />

gumaThesebis kaskadis #6 hidroagregatze damTavrda aRdgeniTi<br />

samuSaoebi da igi amJamad eqspluataciaSia. rac Seexeba #3<br />

hidroagregats, Sesrulda aRdgeniTi samuSaoebis daaxloebiT 90%-95%<br />

procenti, Tumca gamomdinare iqidan, rom 2007 wlis 5 Tebervlis<br />

saprivatizacio xelSekrulebis Sedegad gumaThesebis kaskadis #3<br />

hidroagregati warmoadgens ss `energo-pro jorjias~ sakuTrebas, 2007<br />

wlis 29 ivnisis SeTanxmebis safuZvelze mimwodeblis mier Sewyda<br />

Sesabamisi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli samuSaoebi, romlebsac<br />

awarmoebda zemoaRniSnul obieqtze.<br />

lajanurhesis #2 hidroagregatis sareabilitacio samuSaoebis<br />

Sesasruleblad 2007 wlis 3 maiss xeli moewera xelSekrulebebs: a) ssip<br />

`energogeneraciasa~ da ss `energoserviss~ Soris da b) ssip<br />

`energogeneraciasa~ da ss `saqenergoremonts~ Soris `ss `lajanurhesis~<br />

#2 hidroagregatis reabilitaciis Taobaze~. xelSekrulebebis Tanaxmad<br />

Sesasrulebeli samuSaoebis xangrZlivobis vadad ganisazRvra 240<br />

kalendaruli dRe.<br />

128


<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier ganxilul da 2007 wlis 12 Tebervlis<br />

#66 gankargulebiT mowonebul iqna memorandumis proeqti `saqarTveloSi<br />

qaris eleqtrosadgurebis mSeneblobis Sesaxeb~. Sesabamisad, 2007 wlis 21<br />

marts xeli moewera <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobas, kompania `qaridansa~ da ss<br />

`qaris energias~ Soris memorandums `saqarTveloSi qaris<br />

eleqtrosadgurebis mSeneblobis Sesaxeb~, romelic iTvaliswinebs<br />

saqarTveloSi daaxloebiT 24 mvt simZlavris qaris eleqtrosadguris<br />

mSeneblobasa da mis saeqspluataciod gadacemas. Sesabamisi samuSaoebis<br />

dasrulebisa da misi eqspluataciaSi Sesvlis periodad ganisazRvra<br />

yvela saWiro nebarTvisa da licenzis miRebidan 32 Tve.<br />

mas Semdeg, rac <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da Sps `jorjian urbanenerjis~<br />

warmomadgenlebs Soris miRweul iqna SeTanxmeba memorandumis<br />

saboloo versiaze, 2007 wlis 29 maiss <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da Sps<br />

`jorjian urban-enerjis~ Soris xeli moewera memorandums faravnis 78<br />

mgvt hidroeleqtrosadguris mSeneblobasa da eqspluataciaze. aRniSnuli<br />

obieqtis mSeneblobisa da eqspluataciaSi Sesvlis periodad ganisazRvra<br />

yvela saWiro nebarTvisa da licenziis miRebidan 48 Tve.<br />

2007 wlis 19 Tebervals <strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministrosa da<br />

Association <strong>of</strong> BRL Ingenierie/ARS Progetti-s Soris xelmoweril iqna<br />

xelSekruleba xudonis garemo pirobebisa da socialuri zemoqmedebis<br />

Sefasebis Sesaxeb. xelSekruleba daido saerTaSoriso ganviTarebis<br />

saagentos (IDA) mier <strong>saqarTvelos</strong>aTvis gamoy<strong>of</strong>ili grantis farglebSi.<br />

Sesasrulebeli samuSaoebi day<strong>of</strong>ili iqna 2 fazad, I faza _ 5 Tve da II<br />

faza _ 8 Tve. zemoaRniSnuli grantis farglebSi <strong>saqarTvelos</strong><br />

energetikis saministrosa da Colenco Power Engineering Ltd-s Soris 2007 wlis<br />

15 maiss gaformda xelSekruleba 700 mgv xudonhesis teqnikur-ekonomikur<br />

Seswavlaze. Sesasrulebel samuSaoTa xangrZlivoba ganisazRvra<br />

xelSekrulebis ZalaSi Sesvlidan (2007 wlis 25 maisi) 100 kviriT.<br />

2007 wlis ianvarSi xeli moewera <strong>saqarTvelos</strong> energetikis<br />

saministrosa da korporacia `kuljians~ Soris xelSekrulebas<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazebis mSeneblobis<br />

teknikur-ekonomikuri ganxorcielebadobis Seswavlis Sesaxeb~.<br />

xelSekruleba ganxilul da dadasturebul iqna amerikis SeerTebuli<br />

Statebis vaWrobisa da ganviTarebis saagentos mier. korporaciam 2007<br />

129


wlis 7 ivliss <strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministos warmoudgina<br />

moxseneba `maRali Zabvis gadamcemi xazebis ganxorcielebadobis<br />

Seswavlis~ dasawyisis Sesaxeb. warmodgenili informaciis Tanaxmad,<br />

korporacia `kuljiani~ qvekontraqtor organizaciebTan da Semsrulebel<br />

specialistebTan erTad proeqts ganxaorcielebs ramdenime stadiad.<br />

pirveli stadia moicavs adgilze kvlevas da sxvadasxva monacemTa<br />

Sekrebas. Semdegi stadiebi moicavs teqnikur analizs da teqnikurekonomikur<br />

kvlevebs. Semdegi stadiaa garemos ganviTarebisa da<br />

socialuri zegavlenis Seswavlis analizi. ganxilul iqneba agreTve<br />

xarjebis analizi, ekonomikuri da teqnikuri upiratesobebi. `kuljianis~<br />

mier gaweuli kvlevis Sedegebi Sejamdeba e.w. `<strong>angariSi</strong>s proeqtSi~,<br />

romelic gadaecema energetikis saministros Sesaswavlad. proeqtiT<br />

gaTvaliswinebuli samuSaoebis dasrulebis savaraudo TariRia 2007<br />

wlis 10 oqtomberi.<br />

130


<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro<br />

miznebi da prioritetebi<br />

2006 wlis dekemberSi damtkicda dokumenti `<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis<br />

<strong>ministris</strong> xedva 2007 wlisaTvis~, romelic SemuSavda <strong>saqarTvelos</strong><br />

erovnuli usafrTxoebis koncefciisa (2005) da erovnuli samxedro<br />

strategiis (2005) Sesabamisad da warmoadgens zogad saxelmZRvanelos<br />

Tavdacvis saministros, gaerTianebuli Stabisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />

SeiaraRebuli ZalebisaTvis. aRniSnul dokumentSi gansazRvrulia 2007<br />

wlis ganmavlobaSi SeiaraRebuli Zalebis ganviTarebis ZiriTadi miznebi<br />

da prioritetebi, kerZod:<br />

• maRalganviTarebuli, natosTan Tavsebadi SeiaraRebuli<br />

Zalebis Camoyalibebis gziT natoSi integraciis procesis<br />

xelSewyoba:<br />

o natosTan Tavsebadi marTvis struqturebis Seqmna;<br />

dagegmvis, daprogramebisa da biujetirebis sistemis<br />

(PPBS) danergva da Sedegad, programebze dayrdnobiT,<br />

transparentuli biujetis SemuSaveba;<br />

o natosTan Tavsebadobis gaumjobeseba erToblivi<br />

swavlebebisa da wvrTnebis saSualebiT;<br />

o sahaero sivrcis kontrolis gaumjobeseba natosTan<br />

o sahaero sivrcis kontrolis gaumjobeseba natosTan<br />

ASDE (Air Situation Data Exchange –sahaero situaciis<br />

monacemTa gacvla) kavSiris gasaumjobeseblad;<br />

o natostan logistikuri Tavsebadobis gaumjobeseba da<br />

`maspinZeli qveynis mxardaWeris~ SesaZleblobis<br />

ganviTareba;<br />

• Tavdacvis marTvis sistemis gaumjobeseba – adamianuri,<br />

materialuri da finansuri resursebis efeqtiani gamiyeneba,<br />

dagegmvisa da programebis SemuSavebis procesis gaumjobeseba<br />

da gadawyvetilebebis efeqtiani da swrafi ganxorcieleba;<br />

131


• dagegmvis programebis da biujetebis sistemis (PPBS) efeqtiani<br />

implementacia:<br />

• PPBS–is farglebSi `gadawyvetilebis mimRebi<br />

sabWosa~ da `marTvis jgufis~ muSaobis meqanizmebis<br />

daxvewa da Sedegad programebis efeqtiani<br />

ganxorcieleba;<br />

o Tavdacvis strategiuli mimoxilvis dasruleba:<br />

• 2007-2015 wlebis SeiaraRebuli Zalebis struqturis<br />

Camoyalibeba safrTxeebsa da gamowvevebze<br />

sapasuxod, arsebuli resursebis gaTvaliswinebiT.<br />

o adamianuri resursebis da personalis marTvis sistemis<br />

ganviTareba:<br />

• adamianuri resursebis efeqtiani marTvis sistemis<br />

Camoyalibeba da ganviTareba.<br />

o SeiaraRebuli Zalebis marTvis sistemis ganviTareba:<br />

• natostan Tavsebadobis gaumjobeseba, rac<br />

ZiriTadad gulisxmobs SeiaraRebuli Zalebis<br />

saorganizacio struqturaSi sardlobebisa da<br />

Stabis funqciebis mkafio gansazRvras da<br />

dadgenili erovnuli SesaZleblobebis (niche<br />

capability) ganviTarebas, logistikis marTvis<br />

funqcionaluri sistemis Camoyalibebis gagrZeleba.<br />

o rezervis wvrTnisa da samobilizacio sistemis<br />

ganviTareba:<br />

• totaluri Tavdacvis sistemis ganviTareba;<br />

• efeqturi samobilizacio sistemis ganviTareba;<br />

• wvrTnebis marTvis sistemis Camoyalibeba.<br />

o pr<strong>of</strong>esiuli samxedro ganaTlebisa da wvrTnebis<br />

sistemis ganviTareba:<br />

• <strong>of</strong>icerTa ganaTlebisa da wvrTnebis programis<br />

Semdgomi ganviTareba;<br />

• serJantTa ganaTlebis da wvrTnebis programis<br />

Semdgomi ganviTareba.<br />

o sajaro sainformacio sistemis gaumjobeseba:<br />

132


• masmediasTan TanamSromlobis gagrZeleba;<br />

• arasamTavrobo organizaciebTan da akademiur<br />

wreebTan TanamSromlobis gagrZeleba.<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis sabrZolo SesaZleblobis<br />

amaRleba. es procesi moiTxovs SeiaraRebuli Zalebis<br />

saWiroebisamebr gawvrTnasa da aRWurvas, kvalificirebuli<br />

personalis SenarCunebas da misi sacxovrebeli da samuSao<br />

pirobebis gaumjobesebas.<br />

Tavdacvis sistemis strategiuli mimoxilva (Tssm)<br />

qveynis Tavdacvis sferos marTvis optimizaciisa da resursebis<br />

optimalurad gamoyenebis mizniT ganxorcielda Tavdacvis sistemis<br />

strategiuli mimoxilva (Tssm), romelic warmoadgens IPAP-iT<br />

gaTvaliswinebul erT-erT umniSvnelovanes valdebulbas. Tavdacvis<br />

sistemis strategiuli mimoxilvis farglebSi ganxorcielda safrTxeebis<br />

Sefasebis dokumentis ganaxleba. arsebuli da potenciuri safrTxeTa<br />

gaTvaliswinebiT ganxorcielda SeiaraRebuli Zalebis optimaluri<br />

struqturis pirveladi variantis gansazRvra 2008-2015 wlebisaTvis.<br />

ganisazRvra arsebuli struqturis aRWurvilobiT da personaliT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is moTxovnebi, Sesrulda safinanso gaangariSebani.<br />

generaluri Stabis gardaqmna gaerTianebul Stabad<br />

2006 wlis dekemberSi Sesabamisi cvlileba Sevida <strong>saqarTvelos</strong><br />

konstituciaSi, romlis safuZvelzec <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis<br />

generaluri Stabi gardaiqmna gaerTianebul Stabad. aRniSnuli<br />

cvlileba, erTi mxriv, uzrunvely<strong>of</strong>s marTvis sistemis gaumjobesebasa<br />

da resursebis swor dagegmvas, xolo meore mxriv, gazrdis SeiaraRebuli<br />

Zalebis marTvis sistemis Tavsebadobas natos wevri da Sesabamisi<br />

partniori qveynebis analogiur sistemebTan.<br />

amJamad mimdinareobs gaerTianebuli Stabis gansazRvruli samuSao<br />

adgilebis dakompleqteba jarebis yvela saxeobis (saxmeleTo, sazRvao,<br />

133


sahaero) warmomadgenlebiT. uaxloes momavalSi gaerTianebuli Stabi<br />

sruly<strong>of</strong>ilad daiwyebs funqcionirebas.<br />

garda amisa, 2006 wels Camoyalibda da srulad dakompleqtda<br />

saxmeleTo Zalebis sardloba, ramac gaamartiva da, imavdroulad,<br />

gaaumjobesa <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis udidesi nawilis _<br />

saxmeleTo qvedanay<strong>of</strong>ebis marTva da kontroli. marTvis sistemis<br />

optimizaciis mizniT garkveuli struqturuli cvlilebebi aseve<br />

ganxorcielda sahaero ZalebSi.<br />

rezervis axali sistema<br />

<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli usafrTxoebis koncefciaSi Setanili<br />

cvlilebebis Tanaxmad, romlebic iTvaliswineben totaluri da upirobo<br />

Tavdacvis principebis SemoRebas, <strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro<br />

axorcielebs mTeli rig RonisZiebebs, romelTa erT-erT mniSvnelovan<br />

elements warmoadgens rezervis mobilizaciis moqnili sistemis<br />

Camoyalibeba. <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier miRebuli “samxedro<br />

sarezervo samsaxuris Sesaxeb” kanonis Sesabamisad amJamad mimdinareobs<br />

rezervis axali koncefciis SemuSaveba da axali sarezervo sistemis<br />

elementebis danergva. momzadda da wvrTnebi gaiara 17 098 rezervistma,<br />

aqedan gadamzadda 3 810 rezervisti.<br />

personalis marTva, ganaTlebis sistema, wvrTnebi<br />

Tavdacvis saministroSi mimdinareobs samxedro da samoqalaqo<br />

personalis marTvis, samxedro ganaTlebis da jarebis logistikuri<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is sistemebis sruly<strong>of</strong>a.<br />

2006 wels damtkicda da ukve xorcieldeba samxedro personalis<br />

marTvis Tanamedrove sistemis ganviTarebis detaluri gegma. aRniSnuli<br />

gegma iTvaliswinebs 2007-2008 wlebSi personalis marTvis Tanamedrove<br />

sistemis Camoyalibebis RonisZiebebsa da maTi ganxorcielebis detalur<br />

vadebs. samoqmedo gegmis ganxorcieleba saSualebas miscems Tavdacvis<br />

saministros hyavdes Sesabamisi unar-CvevebiT aRWurvili kompetenturi<br />

134


kadrebi Tanamdebobebze. es procesi SeerTebuli samefos, daniisa da<br />

amerikis SeerTebuli Statebis daxmarebiT xorcieldeba.<br />

aranakleb mniSnelovania socialuri pirobebis (xelfasebis zrda,<br />

sacxovrebeli farTobiTa da kvalificiuri samedicino momsaxurebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a) gaumjobeseba. Tavdacvis saministro Tanamimdevrulad<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s sacxovrebeli farTobiT pr<strong>of</strong>esional samxedro<br />

mosamsaxureebs. mimdinareobs saxelfaso sistemis gaumjobeseba, raTa<br />

saxelfaso ganakveTebi gaxdes ufro racionaluri da samarTliani yvela<br />

donis, Tanamdebobisa da wodebis samxedro mosamsaxurisaTvis.<br />

gaimarTa agreTve ramdenime farTomasStabiani samxedro wvrTna, maT<br />

Soris:<br />

♦ osiauris samxedro bazaze moewyo savele swavleba “mxedari<br />

2007”, romelic sainJinro specialistebis momzadebas<br />

iTvaliswinebda. masSi monawileoba miiRo 593 samxedro<br />

mosamsaxurem;<br />

♦ vazianis sawvrTnel bazaze gaimarTa j/satanko qvedanay<strong>of</strong>ebis<br />

sabanako Sekreba, romelSic monawileoba miiRo 701 samxedro<br />

mosamsaxurem;<br />

♦ orfolos sawrTvnel bazaze gaimarTa saartilerio<br />

qvedanay<strong>of</strong>ebis sabanako Sekreba, wvrTnebSi monawileoba miiRo<br />

1563 samxedro mosamsaxurem;<br />

♦ moewyo farTomasStabiani swavleba “kavkasioni 2006”;<br />

♦ moewyo saerTaSoriso sazRvao wvrTna “BALCKSEAFOR-2006”<br />

logistikuri uzrunvely<strong>of</strong>is sistema. infrastruqtura<br />

paralelurad mimdinareobs jarebis logistikuri uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

sistemis mniSvnlovani daxvewa rogorc strategiul, ise operatiul da<br />

taqtikur doneebze. daixvewa SeiaraRebiT, sabrZolo masalebiT, samxedro<br />

da specteqnikiT, agreTve sa<strong>of</strong>ise, samedicino aRWurvilobiT da<br />

medikamentebiT momaragebis dagegmvisa da aRsrulebis procesi.<br />

2006 wlis ganmavlobaSi ganxorcielda ZiriTadi samxedro<br />

aRWurvilobisa da infrastruqturis mniSvnelovani gaumjobeseba. moxda<br />

135


moZvelebuli samxedro teqnikis Canacvleba axali teqnikiT. amave dros<br />

mimdinareobs vadagasuli da uvargisi samxedro teqnikis ganadgureba.<br />

SekeTda da aSenda strategiuli daniSnulebis mravali obieqti da axali<br />

samxedro bazebi. 5 samxedro eqimi gaigzavna aSS-s samxedro hospitlebSi<br />

kvalifikaciis asamaRleblad da uaxles aparaturaze muSaobis<br />

dasaufleblad.<br />

• 2006 w. _ gaixsna senakis samxedro qalaqi<br />

• 2007 w. _ gaixsna goris samxedro hospitali<br />

• Sendeba goris samxedro qalaqi.<br />

• mimdinareobs sxvadasxva samxedro bazebis infrastruqturis<br />

mSenebloba (barakebi, sasadiloebi, angarebi, sawyobebi), modernizacia.<br />

• gaizarda samxedro personalis xelfasebi da mniSvnelovnad<br />

gaumjobesda samuSao da sacxovrebeli pirobebi.<br />

• mimdinareobs binebis mSenebloba <strong>of</strong>icrebisa da maTi ojaxebisaTvis<br />

<strong>saqarTvelos</strong> TiTqmis yvela nawilSi.<br />

• natos standartebis mixedviT daiwyo samxedro qvedanay<strong>of</strong>ebis<br />

SeiaraRebiTa da teqnikiT aRWurva, aseve arsebuli teqnikis<br />

mimdinare da kapitaluri remonti jarebis mzady<strong>of</strong>nis<br />

standartebis Sesabamisad, wlis dasawyisidan mimdinareobs<br />

Tavdacvis saministrosTvis gadmocemuli da floba-sargeblobaSi<br />

darCenili obieqtebis remonti da modernizacia.<br />

2007 wels agreTve gaixsna Tavdacvis saministros axali Senoba.<br />

SeiaraRebuli Zalebis dagegmvis, daprogramebis, biujetirebisa da<br />

finansuri (PPBS/FMS) marTvis sistema<br />

reformirebis procesSi udidesi mniSvneloba eniWeba SeiaraRebuli<br />

Zalebis dagegmvis, daprogramebis, biujetirebisa da finansuri (PPBS/FMS)<br />

marTvis axali sistemis Camoyalibebas. Tavdacvvis saministro aRniSnuli<br />

mimarTulebiT 2006 wlidan aqtiurad TanamSromlobs niderlandis<br />

136


Tavdacvis saministrosTan. SemuSavda, damtkicda da ukve xorcieldeba<br />

dagegmvis, daprogramebisa da biujetirebis sistemis saxelmZRvanelo.<br />

PPBS-is farglebSi momzadda Sesabamisi personali.<br />

natos SeiaraRebul ZalebSi dagegmvis, daprogramebisa da<br />

biujetirebis sistema marTvis kargad aprobirebuli da warmatebuli<br />

meTodia. igi moicavs dagegmvis 4 wlian cikls, mokle-, saSualo- da<br />

grZelvadian periodSi gansazRvravs pasuxismgebel rgolebs da adgens<br />

Sesrulebis vadebs. aRniSnuli sistemis danergva xels Seuwyobs:<br />

♦ marTvis sistemis sruly<strong>of</strong>as;<br />

♦ gadawyvetilebebis miRebis procedurebis gaumjobesebas;<br />

♦ resursebis racionalur ganawilebas;<br />

♦ Tavdacvis dagegmvas mokle-, saSualo- da grZelvadian<br />

periodebSi;<br />

♦ Sedegze orientirebuli samxedro ganviTarebis programebis<br />

SemuSavebas;<br />

♦ Tavdacvis sistemaSi optimaluri biujetirebis Camoyalibebas;<br />

♦ <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis natos moTxovnebis<br />

Sesrulebasa da masTan Tavsebadobis miRwevas;<br />

♦ brZolisunarianobis gaumjobesebas.<br />

wina wlebisagan gansxvavebiT Tavdacvis saministrom PPBS-is sawyis<br />

etapze gansazRvra prioritetebi, romlebic mimdinare wels dafinansdeba.<br />

es prioritetebia:<br />

♦ TanamSromelTa socialuri pirobebis gaumjobeseba<br />

♦ ISAF-Si monawileoba<br />

♦ tankebisa da vertmfrenebis modernizacia da ganaxleba<br />

♦ Tanamedrove IT sistmebis SemuSaveba<br />

♦ sahaero Tavdacvis sistemebis gaumjobeseba<br />

dagegmvis, daprogramebisa da biujetirebis sistemis danergvis<br />

farglebSi Tavdacvis saministro 2008 wlidan daiwyebs programebze<br />

orientirebuli Tavdacvis biujetis formirebas.<br />

137


natosTan urTierToba<br />

2007 TebervalSi ganxorcielebuli IPAP-isa da PARP-is Sefasebis<br />

Sedegad natos SemfasebelTa jgufma daafiqsira mniSvnelovani progresi,<br />

romelsac saqarTvelom miaRwia reformirebis procesSi.<br />

axali sistema efuZneba <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobas (`Tavdacvis<br />

dagegmvis Sesaxeb~, `sabiujeto sistemis Sesaxeb~ kanonebi) da<br />

iTvaliswinebs aRniSnul sferoSi natos wevri saxelmwifoebis<br />

gamocdilebas.<br />

natosTan intensiuri dialogis farglebSi reformirebis procesis<br />

koordinaciis mizniT Tavdacvis saministroSi 2007 wlis dasawyisSi<br />

Seiqmna specialuri komisia, romlis TanaTavmjdomareebi arian <strong>ministris</strong><br />

moadgile da gaerTianebuli Stabis ufrosi. komisiaSi Sedian sxvadasxva<br />

samsaxurebis xelmZRvanelebi da ZalTa saxeobebis sardlebi.<br />

2007 wlis ganmavlobaSi ID-s farglebSi pirveladi sadiskusio<br />

dokumentis Tavebis mixedviT gaimarTa nato-<strong>saqarTvelos</strong> konsultaciebi<br />

Tavdacvis, politikur da iuridiul sakiTxebze.<br />

mimdinare wlis ganmavlobaSi dagegmililia natos saerTaSoriso<br />

samsaxurTan konsultaciebis gamarTva resursebis marTvisa da<br />

usafrTxoebis sakiTxebze, aseve Sexvedrebi Crdiloatlantikur<br />

sabWosTan 26+1 formatSi.<br />

monawileoba saerTaSoriso samSvidobo operaciebSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis qvedanay<strong>of</strong>ebi monawileoben<br />

saerTaSoriso samSvidobo da stabilizaciis operaciebSi natos<br />

samSvidobo kontingentisa da koaliciuri Zalebis SemadgenlobaSi.<br />

amJamad <strong>saqarTvelos</strong> samxedro kontingenti monawileobs kosovoSi<br />

mimdinare nato-s KFOR operaciaSi, qarTuli samxedro qvedanay<strong>of</strong>ebi<br />

imy<strong>of</strong>ebian koaliciuri Zalebis SemadgenlobaSi eraySi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxarem daasrula Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi<br />

xmelTaSua zRvaSi mimdinare nato-s antiteroristul operacia ACTIVE<br />

ENDEAVOUR-Si monawileobasTan dakavSirebiT.<br />

138


aseve <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier miRebul iqna politikuri<br />

gadawyvetileba natos avRaneTis operacia ISAF-Si <strong>saqarTvelos</strong> Cabmis<br />

Sesaxeb. amJamad mimdinareobis aqtiuri konsultaciebi nato-s wevr<br />

qveynebTan operaciaSi monawileobasTan dakavSirebul konkretul<br />

sakiTxebze. Semodgomaze dagegmilia avRaneTSi qarTveli medikosebis<br />

gagzavna.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxare marTavs intensiur molaparakebas natos wevr<br />

qveynebTan qarTuli samxedro kontingentis avRaneTis operaciaSi<br />

monawileobis modalobebis gansasazRvrad. savaraudod 2008 wlidan<br />

daiwyeba qarTuli qvedanay<strong>of</strong>ebis monawileoba aRniSnul operaciaSi.<br />

2006 wlis agvistodan mimdinare wlis agvistomde, rotaciebis<br />

gaTvaliswinebiT, samSvidobo misiebSi sul monawileoben:<br />

♦ eraySi 3 568 samxedro mosamsaxure<br />

♦ kosovoSi 400 samxedro mosamsaxure<br />

♦ gagrZelda stabilurobis SenarCunebis programis (SSOP-2)<br />

meore faza, razec xeli moewera Sesabamis saerTaSoriso<br />

xelSekrulebas. SSOP-is programiT momzadda 1 500 samxedro<br />

mosamsaxure;<br />

sazogadoebasTan urTierToba<br />

Tavdacvis saministros erT-erT prioritets warmoadgens<br />

sazogadoebasTan urTierTobis gaumjobeseba da Tavdacvis sakiTxebze<br />

sazogadoebis informirebulobis xarisxis gazrda. aRniSuli sakiTxis<br />

mniSvnelobidan gamomdinare, 2007 wlis dasawyisSi saministros<br />

sazogadoebasTan da mediasTan urTierTobis sammarTvelo gadakeTda<br />

sazogadoebriv saqmeTa departamentad, romelic axorcielebs<br />

sazogadoebasTan urTierTobis politikas da Tavdacvis sferosTan<br />

dakavSirebuli informaciis analizs.<br />

aRniSnuli miznebisaTvis departamentma SeimuSava sazogadoebis<br />

informirebis strategia da samoqmedo gegma. departamenti aqtiurad<br />

TanamSromlobs masmediisa da arasamTavrobo seqtoris saSualebebTan da<br />

Tavdacvis saministros saitis saSualebiT yoveldRiurad aSuqebs<br />

139


Tavdacvis sistemaSi mimdinare procesebs. SeiaraRebuli Zalebisa da<br />

samxedro samsaxuris Semdgomi popularizaciis mizniT departaments<br />

dagegmili aqvs 2007-2008 wlebSi ramdenime masStaburi programis<br />

ganxorcieleba.<br />

agreTve aRsaniSnavia, rom sainformacio centri natos Sesaxeb<br />

sruli datvirTviT amoqmedda. 2007 wlis 26 ivliss kodorSi (zemo<br />

afxazeTSi) misi filiali gaixsna.<br />

samoqalaqo kontrolis sistemis gaumjobeseba<br />

2007 wlis aprilSi gaformda TanamSromlobis memorandumi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministrosa da Tavdacvisa da usafrTxoebis<br />

sakiTxebSi samoqalaqo sabWos Soris.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro qmedunarianobis amaRlebis,<br />

natosTan Tavsebadobis miRwevis mizniT aqtiurad axorcielebs Sesabamis<br />

reformebs, romelTa Soris erT-erTi mniSvnelovani qvakuTxedia<br />

samxedro-samoqalaqo urTierTobebis ganviTareba da SeiaraRebul<br />

Zalebis gamWvirvalobis, samoqalaqo demokratiuli kontrolis efeqtiani<br />

sistemis Camoyalibeba. memorandumis miznis misaRwevad mxareebi acxadeben<br />

mzady<strong>of</strong>nas iTanamSromlon iseT sferoebSi, rogoricaa Tavdacvis<br />

saministros struqturuli reforma, Tavdacvis sferos dafinanseba,<br />

samxedro strategiisa da samxedro doqtrinis SemuSaveba, samxedro<br />

mosamsaxureTa uflebebis dacva, IPAP-is farglebSi nakisri<br />

valdebulebebis Sesruleba da Tavdacvis reformebi.<br />

Tavdacvis saministrom samoqalaqo sabWosTan mWidro<br />

TanamSromlobiT ganaxorciela strategiuli donis dokumentebis<br />

(PPBS/FMS, SDR, DPG) ganxilva-SemuSaveba.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis reformireba natos<br />

standartebis Sesabamisad<br />

140


evroatlantikuri integraciis programis farglebSi daigegma da<br />

xorcieldeba Semdegi RonisZiebebi:<br />

• natos kodifikaciis sistemasTan SeerTeba;<br />

• erTi saxis sawvavis programis danergva;<br />

• maspinZeli qveynis mxardamWeri sistemis Camoyalibeba;<br />

• saerTaSoriso moTxovnebis Sesabamisi aucilebeli<br />

samedicino-prevenciuli RonisZiebebis ganxorcieleba;<br />

• strategiuli kavSirgabmulobis sistemebiT aRWurva;<br />

• piradi Semadgenlobis ucxo enebis codnis donis amaRleba;<br />

• `partnioroba mSvidobisaTvis~ programaSi aqtiuri<br />

monawileoba;<br />

• naRmebis aRmoCenisa da gannaRmvis saSualebebis sruly<strong>of</strong>a.<br />

2006-2007 wlis ganmavlobaSi ganxorcielda Semdegi samuSaoebi:<br />

1. Tavdacvis sistemis strategiuli mimoxilvis dokumentis (SDR)<br />

Camoyalibeba da NATO-Si wardgena;<br />

2. ganisazRvra piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis moTxovnebi;<br />

3. ganisazRvra samomavlo SeiaraRebuli Zalebis struqturis<br />

xelmisawvdomoba;<br />

4. ucxoeli eqspertebis daxmarebiT 2006-2007 wlebSi saqarTveloSi da<br />

sazRvargareT moewyo piradi Semadgenlobis wvrTna Tavdacvis<br />

daegemvis sferoSi;<br />

5. ZiriTadi mniSvnelobis dokumentis Seqmna:<br />

• erovnuli usafrTxoebis koncefcia;<br />

• erovnuli samxedro strategia;<br />

• safrTxeTa Sefaseba;<br />

• kanoni Tavdacvis dagegmvis Sesaxeb;<br />

141


• SemuSavda saxelmZRvanelo `sabiujeto sistemis dagegmva<br />

da programireba~;<br />

6. SeiaraRebuli Zalebis wvrTna a.S.S-<strong>saqarTvelos</strong> “stabilurobis<br />

SenarCunebisa da gadarCenis operaciebis” (SSOP) programis mixedviT<br />

I da II etapebi 2006 weli-2007wlis ivlisamde gaiwvrTna: I,II,III.<br />

brigadebis sabrZolo, sabrZolo mxardaWeris da sabrZolo<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is qvedanay<strong>of</strong>ebi, sahaero Zalebis ,,UH-1H” aTeuli.<br />

7. dasrulda saxmeleTo Zalebis reorganizacia-restruqturizacia;<br />

8. ganxorcielda da mimdinareobs saxmeleTo Zalebis javSanteqnikis<br />

modernizacia;<br />

9. dasrulda sahaero operaciaTa centris modernizacia;<br />

10. sahaero operaciaTa marTvis centri momzadda natos monacemTa<br />

gacvlis sistemasTan dasakavSireblad;<br />

11. ganxorcielda da mimdinareobs safreni aparatebis modernizacia<br />

natos moTxovnebis Sesabamisad;<br />

12. gaizarda sahaero Zalebis pilotebis safreni saaTebis raodenoba<br />

natos standartebis Sesabamisad;<br />

13. ganisazRvra samxedro policiis departamentis axali amocanebi da<br />

funqciebi;<br />

14. Seiqmna rigi dokumentebi saxelmwifo Sesyidvebis, piradi<br />

Semadgenlobis samsaxuris, samxedro mosamsaxureTa statusis<br />

Sesaxeb;<br />

15. Seiqmna kanonebi samxedro policiisa da sagamoZiebo saqmianobis<br />

warmoebis Sesaxeb;<br />

16. Seiqmna totaluri Tavdacvis Sesabamisi samobilizacio sistema;<br />

17. miRebul iqna axali kanoni `samxedro sarezervo samsaxuris<br />

Sesaxeb~, romlis mixedviTac rezervis raodenoba gaizarda;<br />

18. miRebul iqna piradi Semadgenlobis marTvis koncefcia;<br />

19. ucxoeli eqspertebis daxmarebiT saqarTveloSi da sazRvargareT<br />

gaiwvrTna da amJamadac iwvrTneba Tavdacvis saministros<br />

samoqalaqo piradi Semadgenloba;<br />

20. ganviTarda da aRsrulebisTvis gadaica samxedro piradi<br />

Semadgenlobis marTvis sistema;<br />

142


21. Seiqmna samxedro da samoqalaqo piradi SemadgenlobisTvis<br />

Tanabari adekvaturi anazRaurebis sistema;<br />

22. 2006 wlis ganmavlobaSi Seiqmna sabrZolo wvrTnebis koncefciebi<br />

msubuq, javSansatanko, saartilerio da sainJinro<br />

batalionebisTvis;<br />

23. Seiqmna zemsaxurTaTvis da serJantTaTvis pr<strong>of</strong>esiuli<br />

ganviTarebisa da ganaTlebis programebi;<br />

24. gaumjobesda ucxo enebis Semswavleli baza da marTvis sistema;<br />

25. ganviTarda “maspinZeli qveynis mxardaWeris monacemTa katalogi”, I<br />

gamocema - 2006 wels, II gamocema - 2007 wels;<br />

26. gaumjobesda samxedro infrastruqtura, garemontda gaerTianebuli<br />

Stabis Senoba da sxva.<br />

27. Seiqmna katalogi dasaxurvad gankuTvnili samxedro bazebis<br />

samomavlo ekonomikuri ganviTarebis Sesaxeb;<br />

28. gaumjobesda <strong>saqarTvelos</strong> da nato-s logistikuri<br />

urTierTavsebadoba;<br />

29. 2007 wels gaiwvrTna 4 logistikis <strong>of</strong>iceri aSS-Si.<br />

143


<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministro<br />

sisxlis, samoqalaqo da administraciuli samarTlis sferos<br />

reformireba<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis<br />

ganviTarebis strategiis SemmuSavebeli samuSao jgufis Seqmnis Sesaxeb~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2004 wlis 19 oqtombris #914 gankargulebis<br />

safuZvelze Seiqmna samuSao jgufi, romlis mizansac warmoadgenda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis strategiis<br />

ZiriTadi principebisa da mimarTulebebis SemuSaveba saerTaSoriso da<br />

evropuli standartebis Sesabamisad. aRniSnuli strategiis SemuSaveba<br />

saqarTveloSi evrokavSiris kanonis uzenaesobis misiis EUJUST THEMIS-is<br />

mxardaWeriT ganxorcielda.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2005 wlis 20 maisis #195 gankargulebiT<br />

mowonebul iqna `<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis<br />

reformis strategia~.<br />

strategia iTvaliswinebs reformebis ganxorcielebas sisxlis<br />

samarTlis saproceso kanonmdeblobaSi, iuridiuli ganaTlebisa da<br />

prokuraturis sistemaSi, policiaSi, sasamarTlo xelisuflebaSi,<br />

sasjelTa aRsrulebis sistemaSi, saxalxo damcvelis samsaxurSi, ufaso<br />

samarTlebrivi daxmarebis sistemasa da administraciul saproceso<br />

kanonmdeblobaSi.<br />

strategiis implementaciis mizniT saWiro gaxda Seqmniliyo<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis strategiis<br />

ganxorcielebis samoqmedo gegma.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministroSi amoqmedda evrokomisiis<br />

delegaciis mier dafinansebuli `sisxlis samarTlis kanonmdeblobis<br />

reformis strategiis ganxorcielebis daxmarebis proeqti~, romlis<br />

mizani iyo zemoxsenebuli samoqmedo gegmis SemuSavebaSi daxmarebis<br />

aRmoCena. samoqmedo gegma iTvaliswinebs strategiiT gansazRvrul<br />

sferoebSi reformis gatarebis konkretul mimarTulebebs,<br />

gansaxorcielebel RonisZiebaTa finansur gaangariSebebs. samoqmedo<br />

144


gegmaSi aseve gansazRvrulia gansaxorcielebel RonisZiebebze<br />

pasuxismgebeli uwyebebi.<br />

aRniSnuli samoqmedo gegma moiwona <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobam da 2006<br />

wlis ivnisidan mas kontroli dauwesa samarTlebrivi reformebis<br />

koordinaciis xelSemwyobma komisiam, romelsac xelmZRvanelobs<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>premier</strong>-ministri.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentma pirveli mosmeniT ukve miiRo aRniSnuli<br />

strategiis samoqmedo gegmis farglebSi SemuSavebuli sisxlis<br />

samarTlis saproceso kodeqsi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqti `patimrobis kodeqsi~ 2007 wlis 27<br />

marts mTavrobam moiwona da sakanonmdeblo iniciativiT Semdgomi<br />

ganxilvisaTvis gadaugzavna <strong>saqarTvelos</strong> parlaments. 2007 wlis<br />

sagazafxulo sesiaze kanonproeqti pirveli mosmeniT ganixila<br />

parlamentis oTxma komitetma.<br />

aRsaniSnavia, rom <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma miiRo iusticiis<br />

saministroSi momzadebuli kanonproeqti `y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis<br />

avtonomiur olqSi konfliqtis Sedegad dazaralebulTa qonebrivi<br />

restituciisa da kompensaciis Sesaxeb~.<br />

amasTan, gagrZeldeba muSaoba evropis adamianis uflebaTa konvenciis<br />

standartebTan <strong>saqarTvelos</strong> arsebuli kanonmdeblobis, aseve<br />

sakanonmdeblo da kanonqvemdebare normatiuli aqtebis proeqtebis<br />

harmonizaciis uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis. sakiTxebis prioritetuloba<br />

ganisazRvreba evropis sasamarTloSi <strong>saqarTvelos</strong> winaaRmdeg Setanili<br />

gancxadebisa da regulirebis sferoebis Sesabamisad, SesaZlo<br />

darRvevebis yvelaze maRali riskebis mixedviT.<br />

parlamentma miiRo iusticiis saministros mier momzadebuli<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanoni `iuridiuli daxmarebis Sesaxeb~, romliTac<br />

Camoyalibda moqalaqeTa ufaso iuridiuli daxmarebis sistema.<br />

ganxorcielda cvlilebebi administraciul samarTaldarRvevaTa<br />

kodeqsSi, kerZod, sagzao moZraobis usafrTxoebis sferoSi Cadenili<br />

administraciuli samarTaldarRvevebisaTvis dawesebuli araefeqtiani<br />

pasuxismgeblobis zomebi Seicvala ufro qmediTi zomebiT da daixvewa<br />

administraciuli saxdelebis aRsrulebis samarTlebrivi meqanizmebi.<br />

145


<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier am sferoSi dawyebuli reformebis<br />

mizania xeli Seuwyos sasamarTlos damoukidebeli, sando, miukerZoebeli<br />

sistemis damkvidrebas.<br />

qmediTi TviTmmarTvelobis Camoyalibebis xelSewyoba, uflebamosilebaTa<br />

da qonebis gamijvna<br />

iusticiis saministros mmarTvelobis sferoSi 2006 wlis maisSi<br />

Seiqmna efeqtiani mmarTvelobis sistemisa da teritoriuli mowyobis<br />

reformebis centri, romlis erT-erTi umTavresi mizania adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis ganviTarebisa da sistemis decentralizaciisaTvis<br />

strategiis SemuSaveba da aucilebeli normatiuli bazis momzadeba.<br />

centrma SeimuSava araerTi kanonproeqti, maT Soris: `adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobaze administraciuli<br />

zedamxedvelobis Sesaxeb~, ,,<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis struqturis,<br />

uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi<br />

damatebebis Setanis Sesaxeb~, ,,saxelmwifos regionaluri politikisa da<br />

samxareo mmarTvelobis Sesaxeb~, ,,sakrebulos wevris statusis Sesaxeb<br />

cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb~, ,,informatizaciis Sesaxeb~<br />

da `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />

amoqmedebasTan dakavSirebuli sakanonmdeblo aqtebis paketi.<br />

aseve SemuSavda <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis dadgenilebebis proeqtebi<br />

_ ,,<strong>saqarTvelos</strong> administraciul-teritoriuli mowyobis sakiTxTa<br />

gadawyvetis wesis Sesaxeb~ da adgilobrivi TviTmmarTvelobis modeluri<br />

aqtebi: ,,municipalitetis sakrebulos reglamenti~, ,,municipalitetis<br />

gamgeobis debuleba~, ,,municipalitetis sakrebulos aparatis debuleba~,<br />

,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis moxeleTa atestaciis Sesaxeb~<br />

debuleba, ,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis moxelis vakanturi<br />

Tanamdebobis dasakaveblad konkursis Catarebis wesis Sesaxeb~ debuleba.<br />

zemoaRniSnuli normatiuli aqtebis amoqmedeba xels Seuwyobs<br />

efeqtiani, damoukidebeli da gamWvirvale TviTmmarTvelobis institutis<br />

Camoyalibebas.<br />

sakanonmdeblo bazis kritikuli da sistemuri revizia<br />

146


`<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis<br />

ganxorcielebis samoqmedo gegmis damtkicebis Taobaze~ <strong>saqarTvelos</strong><br />

prezidentis 2006 wlis 28 martis #155 gankargulebis SesrulebasTan<br />

dakavSirebiT gansaxorcielebeli RonisZiebebis Taobaze <strong>saqarTvelos</strong><br />

iusticiis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 26 aprilis #439 brZanebiT Seiqmna<br />

samuSao jgufi. aRniSnuli brZanebis Sesabamisad saministros<br />

mmarTvelobis sferoSi Semaval saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebebs,<br />

sajaro samarTlis iuridiul pirebsa da saministros struqturul<br />

qvedanay<strong>of</strong>ebs daevalaT informaciis warmodgena TavianT samoqmedo<br />

sferoSi arsebul korufciul darRvevebTan dakavSirebuli praqtikis,<br />

maTi gamomwvevi mizezebisa da korufciuli darRvevebis aRsakveTad<br />

gansaxorcielebel RonisZiebaTa Sesaxeb.<br />

zemoaRniSnulidan gamomdinare, moqmedi sakanonmdeblo bazis<br />

reviziis Sedegad, agreTve saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali<br />

calkeuli mimarTulebebis reformirebis mizniT iusticiis saministrom<br />

SeimuSava Semdegi kanonproeqtebi: `Tanamdebobis pirebis interesTa<br />

SeuTavseblobisa da korufciis Sesaxeb~, `arasapatimro sasjelTa<br />

aRsrulebis wesisa da probaciis Sesaxeb~, `erovnuli saarqivo fondisa<br />

da erovnuli arqivis Sesaxeb~, `notariatis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi<br />

cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb”, romlebic xels Seuwyobs<br />

moqmed kanonmdeblobaSi arsebuli xarvezebis aRm<strong>of</strong>xvras,<br />

antikorufciul RonisZiebaTa Sesrulebis sruly<strong>of</strong>ili kontrolis<br />

ganxorcielebis SesaZleblobas.<br />

`erovnuli saarqivo fondisa da erovnuli arqivis Sesaxeb~ da<br />

`arasapatimro sasjelTa aRsrulebis wesisa da probaciis Sesaxeb~<br />

kanonebi ukve miiRo <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma.<br />

mTavrobis mier dasaxuli sakanonmdeblo sferos reformirebis<br />

procesSi aqtiuradaa Cabmuli Ss saministro. praqtikuli muSaobisas<br />

gamovlenili xarvezebis aRmosafxvrelad da saministros saqmianobis<br />

efeqtianobis asamaRleblad regularulad mzaddeba Sesabamisi<br />

kanonproeqtebi. <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis 2007 wlis saSemodgomo sesiaze<br />

gansaxilvelad warmodgenil iqneba kanonproeqtebi: `bunebrivi da<br />

teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da<br />

147


teritoriis dacvis Sesaxeb~ da `terorizmTan brZolis Sesaxeb~,<br />

romelTa miReba aucilebelia <strong>saqarTvelos</strong> evroatlantikur sivrceSi<br />

integraciisaTvis.<br />

saaRsrulebo sistemis reforma sasamarTlo gadawyvetilebebis droulad<br />

da efeqtianad aRsrulebis mizniT<br />

`saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ kanonSi cvlilebebisa da<br />

damatebebis Setanis Taobaze mTavrobis sakanonmdeblo iniciativa<br />

gadaegzavna <strong>saqarTvelos</strong> parlaments da mimdinareobs pirveli mosmeniT<br />

ganxilva. sakanonmdeblo cvlilebis mizania efeqtiani saaRsrulebo<br />

sistemis Camoyalibeba. saaRsrulebo departamentSi da saministroSi<br />

mimdinareobs erToblivi, koordinirebuli muSaoba, romlis mizania<br />

Zlieri, reformirebuli saaRsrulebo samsaxuris Seqmna materialurteqnikuri<br />

baziT da kvalificiuri kadrebiT. aseve momzadebulia<br />

instruqcia `saaRsrulebo sistemaSi saqmiswarmoebis Sesaxeb~.<br />

Tbilisis saaRsrulebo biuros muSaobis efeqtianobis gazrdis<br />

mizniT Seiqmna sasamarTlo aRmasruleblebiT dakompleqtebuli 5 jgufi.<br />

am siaxlis Sedegad aRsrulebuli saqmeebisa da amoRebuli Tanxebis<br />

raodenoba mniSvnelovnad gaizarda.<br />

mimdinareobs saqmeebis sruli eleqtronuli inventarizacia.<br />

Seicvala statistikur monacemTa bazis forma, sadac saaRsrulebo<br />

biuroebidan mowodebuli informacia ufro sruli da gamartivebulia.<br />

Seiqmna da sacdel reJimSi muSaobs saqmiswarmoebis kompiuteruli<br />

programa, romelic saqmis aRsrulebaze efeqtiani kontrolis<br />

ganxorcielebis saSualebas iZleva.<br />

aRmasrulebelTa xelfasebi gaizarda 100%-iT. dagegmilia<br />

xelfasebis zrda kidev 30%-iT. amasTan, mimdinare wlis noemberSi<br />

dagegmilia TanamSromelTa gadamzadeba.<br />

gamocdilebis gaziarebis mizniT saaRsrulebo samsaxuri<br />

TanamSromlobs litvisa da SvedeTis analogiur uwyebasTan. am qveynebis<br />

saaRsrulebo sistemis warmomadgenlebTan mimdinareobs molaparakeba<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saaRsrulebo sistemis xelSesawyobad erToblivi<br />

grZelvadiani proeqtis ganxorcielebis Taobaze.<br />

148


sasjelaRsrulebis sistemis infrastruqturis reabilitacia da<br />

instituciuri reforma, patimarTa uflebebis dacvisa da<br />

resocializaciis efeqtiani meqanizmebis SemuSaveba<br />

sasjelaRsrulebis sistemis infrastruqturis reabilitaciasTan<br />

dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom sisxlis samarTlis kanonmdeblobis<br />

reformis strategiis farglebSi momzadebul samuSao gegmaSi<br />

detalurad aris gawerili am kuTxiT gansaxorcielebeli RonisZiebebi,<br />

kerZod:<br />

_ TbilisSi, gldani-naZaladevis raionSi, 4000 patimarze<br />

gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro dawesebulebis mSenebloba _ 2006-<br />

2007 w.w. aRniSnul dawesebulebaSi gaixsneba 200-adgiliani axali<br />

saavadmy<strong>of</strong>o, romelic patimarTa da msjavrdebulTa samkurnalo<br />

dawesebulebas Caanacvlebs;<br />

_ sasjelaRsrulebis departamentis axali Senobis mSenebloba _ 2008<br />

wlisaTvis;<br />

_ 2000 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro<br />

dawesebulebis mSenebloba baTumSi _ 2007-2008 w.w.;<br />

_ 500 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro<br />

dawesebulebis mSenebloba zugdidSi _ 2007-2009 w.w.;<br />

_ 1000 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro<br />

dawesebulebis mSenebloba kaxeTSi _ 2008-2009 w.w.;<br />

_ 200 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli Ria tipis<br />

sasjelaRsrulebis dawesebulebis mSenebloba aRmosavleT saqarTveloSi<br />

_ 2009-2010 w.w.;<br />

_ 200 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli Ria tipis<br />

sasjelaRsrulebis dawesebulebis mSenebloba dasavleT saqarTveloSi<br />

2009-2010 w.w.<br />

- 3000 patimarze gaTvaliswinebuli sasjelaRsrulebis<br />

dawesebulebis mSenebloba ninowmindaSi - 2008-2010 w.w.<br />

2007 wels garemontda avWalis arasrulwlovanTa aRmzrdelobiTi<br />

dawesebuleba, axali perimetri aSenda rusTavis #1, rusTavis #2 da<br />

qsnis #7 dawesebulebebisTvis. amJamad remonti mimdinareobs rusTavis #1<br />

149


da geguTis #8 dawesebulebebSi; Tbilisis #5 qalTa da<br />

arasrulwlovanTa sapyrobilisa da saerTo reJimis dawesebulebis<br />

teritoriaze daiwyo korpusis mSenebloba; rusTavis #6 sapyrobilis<br />

teritoriaze 1000 patimarze gaTvlili axali korpusis mSenebloba<br />

dasrulda.<br />

zemoaRniSnuli patimrobis kodeqsis proeqti iTvaliswinebs<br />

patimarTa uflebebis dacvisa da resocializaciis efeqtiani meqanizmis<br />

Seqmnas.<br />

aseve unda aRiniSnos sasjelaRsrulebis sistemis reformis<br />

farglebSi ganxorcielebuli Semdegi umniSvnelovanesi RonisZiebebi:<br />

_ 2005 wlis dekemberSi gaixsna quTaisis #2 sapyrobilisa da mkacri<br />

reJimis sasjelaRsrulebis dawesebuleba, romelic gaTvlilia 1500<br />

patimarze da akmay<strong>of</strong>ilebs saerTaSoriso standartebs;<br />

_ 2006 wlis 27 marts evrokavSiris xelSewyobiT gaixsna rusTavis<br />

#6 sapyrobile, romelic gaTvaliswinebulia 728 patimarze da<br />

akmay<strong>of</strong>ilebs saerTaSoriso standartebs;<br />

_ 2007 wels garemontda da gaixsna 2100 patimarze gaTvaliswinebuli<br />

rusTavis cixe;<br />

_ 2005 wels Tbilisis qalTa #5 dawesebulebis teritoriaze aSenda<br />

saerTaSoriso standartebis Sesabamisi, 110 patimarze gaTvaliswinebuli<br />

arasrulwlovanTa sapyrobile, ris safuZvelzec SesaZlebeli gaxda<br />

Tbilisis #5 sapyrobiledan arasrulwlovani patimrebis gadayvana<br />

zemoaRniSnul axal dawesebulebaSi;<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis <strong>ministris</strong>a da <strong>saqarTvelos</strong> finansTa<br />

<strong>ministris</strong> 2006 wlis 30 martis erToblivi brZanebis safuZvelze<br />

patimarTa yovelTviuri kvebis ulufa 23.5 laridan gaizarda 50 laramde.<br />

gazrdili normis farglebSi iqmneba realuri SesaZlebloba, rom<br />

moxdes sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi arsebuli sakvebi menius<br />

gaaxleba-gaumjobeseba.<br />

2006-2007 wlebSi sapatimro dawesebulebebSi gaixsna maRaziebi (8<br />

maRazia), sadac patimrebs produqtebis SeZena unaRdo angariSsworebiT<br />

SeuZliaT. aseTi maRazia gaxsnilia: Tbilisis #5 qalTa da<br />

arasrulwlovanTa sapyrobilisa da saerTo reJimis dawesebulebaSi;<br />

Tbilisis #7 sapyrobileSi; rusTavis #2 sapyrobilis, saerTo da mkacri<br />

150


eJimis dawesebulebaSi; rusTavis #6 sapyrobilis saerTo da mkacri<br />

reJimis dawesebulebaSi; avWalis #10 saerTo da mkacri reJimis<br />

dawesebulebaSi; qsnis #7 sapyrobilis, saerTo da mkacri reJimis<br />

dawesebulebaSi; qsnis tuberkuloziT daavadebul msjavrdebulTa<br />

dawesebulebaSi da quTaisis #2 sapyrobilisa da mkacri reJimis<br />

dawesebulebaSi. dagegmilia maRaziebis gaxsna yvela sasjelaRsrulebis<br />

dawesebulebaSi.<br />

aRsaniSnavia, rom patimarTa resocializaciis mizniT, saqarTveloSi<br />

norvegiis kanonis uzenaesobis misiis mxardaWeriT, Tbilisis #5 qalTa<br />

da arasrulwlovanTa sapyrobilisa da saerTo reJimis dawesebulebasa<br />

da quTaisis #2 sapyrobilisa da mkacri reJimis dawesebulebaSi gaixsna<br />

saxelosnoebi. patimar qalebs saSualeba aqvT daeuflon stilistis<br />

xelobas, xolo quTaisSi gaixsna fexsacmlis saamqro.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis <strong>ministris</strong>a da Sromis, janmrTelobisa da<br />

socialuri dacvis <strong>ministris</strong> erToblivi brZanebis safuZvelze muSaobs<br />

erToblivi komisia, romelic gansazRvravs sasjelaRsrulebis sistemis<br />

samedicino samsaxuris reformirebis etapobriv samoqmedo gegmas.<br />

komisiis ZiriTadi mizania sasjelaRsrulebis sistemis samedicino<br />

momsaxurebis optimaluri modelis SerCeva.<br />

gaizarda patimarTa mkurnalobis xarjebi, TanamSromelTa xelfasebi;<br />

gaumjobesda sabadrago samsaxuris materialur-teqnikuri baza;<br />

sasjelaRsrulebis sistemis TanamSromelTa raodenoba 1100-iT gaizarda.<br />

sistemis TanamSromelTa 54% sabaziso da marTvis programebis<br />

mixedviT ukve gadamzadda 2005 wlis noemberSi amoqmedebul iusticiis<br />

saministros sasjelaRsrulebisa da probaciis saswavlo centrSi.<br />

centri agrZelebs swavlebas, romelsac sistemis yvela TanamSromeli<br />

gaivlis.<br />

mimdinareobs saswavlo centris kapitaluri remonti da noemberSi<br />

dagegmilia evropuli standartebis mqone saswavlo centris gaxsna.<br />

saswavlo centrisTvis teqnikisa da avejis SeZena xorcieldeba SvedeTis<br />

saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa da gaeros ganviTarebis fondis<br />

finansuri mxardaWeriT.<br />

151


erTiani samoqalaqo reestris infrastruqturisa da monacemTa bazis<br />

formireba, sajaro reestris sandoobisa da momsaxurebis xarisxis zrda<br />

aqtiurad mimdinareobs muSaoba samoqalaqo reestris saagentos<br />

samsaxurebis damakavSirebeli qselis SeqmnisaTvis. amJamad<br />

dakavSirebulia 26 <strong>of</strong>isi daxuruli (VPN) qseliT. mimdinare wlis<br />

bolosaTvis igegmeba yvela teritoriuli samsaxuris erTian qselSi<br />

CarTva.<br />

didi yuradReba eqceva kadrebis kvalifikaciis amaRlebis process.<br />

2005 wels gamarTuli konkursis Sedegad samsaxurSi miRebulma yvela<br />

TanamSromelma gaiara specialurad maTTvis SemuSavebuli saswavlo<br />

kursi. 2007 wlis ganmavlobaSi samoqalaqo reestris saagentos<br />

TanamSromelTaTvis Catarda saswavlo kursi moqalaqeTa momsaxurebis,<br />

marTvisa da samsaxurSi Sida muSaobis procesis organizebasTan<br />

dakavSirebul sakiTxebze.<br />

2005-2007 wlebis ganmavlobaSi registraciis, piradobis mowmobisa da<br />

pasportis gacemis monacemTa bazaSi Setanil iqna 2 milion 300 aTasamde<br />

(manamde gamotovebuli) monacemi. amoqmedda specialuri programa, romlis<br />

meSveobiTac SesaZlebeli gaxda monacemTa bazis analizi, Secdomebis<br />

aRmoCena da Semdgom maTi gasworeba.<br />

aseve unda aRiniSnos sapasporto sistemaSi miRweuli warmatebebi,<br />

kerZod: pasporti gaicema yvelgan, miuxedavad moqalaqis sacxovrebeli<br />

adgilisa; pasportis asaRebad saWiro aRar aris regionis centrSi<br />

Casvla – pasports moqalaqe miiRebs raionSive, kurieris meSveobiT;<br />

pasporti moqalaqem SeiZleba miiRos daCqarebuli wesiTac; 2007 wlis<br />

gazafxulze brunvaSi SemoRebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> moqalaqis 48-<br />

gverdiani pasporti; saWiroebis SemTxvevaSi, moqalaqes SeuZlia iqonios<br />

erTze meti pasporti.<br />

2006 wlis agvistodan daiwyo monacemTa bazaze suraTebis mibma, rac<br />

gaamartivebs rogorc samoqalaqo reestris, ise sxva samsaxurebis<br />

muSaobis process. 2006 wlis agvistodan, axali programiT, pirvelad<br />

saqarTveloSi daiwyo samoqalaqo aqtebis arqivis eleqtronul monacemTa<br />

bazis Seqmna.<br />

152


erTiani reestris formirebisaTvis aqtiurad mimdinareobs muSaoba<br />

sxva struqturebTan, romelTac aqvT Sexeba personalur monacemebTan.<br />

esenia: Sinagan saqmeTa saministro, sagareo saqmeTa saministro,<br />

ltolvilTa da gansaxlebis saministro, finansTa saministro, Sromis,<br />

janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro, <strong>saqarTvelos</strong><br />

centraluri saarCevno komisia, statistikis departamenti da sxva.<br />

sajaro reestris erovnuli saagento axorcielebs mkveTrad<br />

gansazRvruli reformis kurss, romlis mizania momxmarebelze<br />

orientirebuli, xelmisawvdomi momsaxureba, Tanamedrove sainformacio<br />

teqnologiebiT aRWurvili, gamWvirvale da efeqtiani saregistracio<br />

sistemis Camoyalibeba.<br />

moqalaqeTaTvis komfortuli momsaxurebis mizniT saregistracio<br />

samsaxurebSi ramdenime mniSvnelovani siaxle dainerga:<br />

_ SemuSavda veb-programa www.reestri.gov.ge, romelic bankebs, uZravi<br />

qonebis saagentoebs, saamzomvelo firmebs, iuridiul da sadazRvevo<br />

kompaniebs, notariusebs, romelTac saagentosTan<br />

urTierTTanamSromlobis memorandumi aqvT gaformebuli, saSualebas<br />

aZlevs, <strong>of</strong>isidan gausvlelad miiRon maTTvis saintereso uZrav qonebaze<br />

arsebuli informacia da sakuTari klientebis saxeliT, maT nacvlad<br />

awarmoon urTierToba saregistracio samsaxurebTan, warmoadginon<br />

saregistraciod sabuTebi da miiRon maT mier moTxovnili dokumentacia.<br />

dReisaTvis am programiT sargeblobs saqarTveloSi moqmedi ramdenime<br />

aTeuli organizacia.<br />

aseve, internetiT mosargeble nebismier moqalaqes programa<br />

saSualebas aZlevs moiZios sajaro reestris erTian monacemTa bazaSi<br />

arsebuli maTTvis saWiro informacia.<br />

gamartivda saregistracio procedurebi; inergeba Tanamedrove<br />

teqnologiebi; mimdinareobs sakadastro monacemebis integrireba da<br />

geomonacemTa erTiani bazis formireba; gamartivda uZrav qonebaze<br />

yadaRis Sesaxeb cnobis gacemis procedura; Tbilisis saregistracio<br />

samsaxurSi mimdinareobs dokumentaciis skanireba da erTian monacemTa<br />

bazaSi ganTavseba; moqmedebs sainformacio momsaxurebis centri.<br />

153


saagento aqtiurad TanamSromlobs saerTaSoriso donor<br />

organizaciebTan, romelTa xelSewyobiT qveyanaSi mimdinareobs<br />

kadastrisa da registraciis ganviTarebis, saregistracio samsaxurebis<br />

materialur-teqnikuri uzrunvely<strong>of</strong>is, axali saregistraciosainformacio<br />

teqnologiebis danergvis, kadrebis swavlebisa da sxva<br />

samuSaoebi.<br />

sazogadoebrivi advokatis xelmisawvdomi da kvalificiuri institutis<br />

formireba<br />

kanoniT delegirebuli uflebamosilebis farglebSi 2005 wlis 17<br />

Tebervals <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis <strong>ministris</strong> #309 brZanebis safuZvelze<br />

piloturi proeqtis farglebSi Seiqmna sajaro samarTlis iuridiuli<br />

piri _ sazogadoebrivi (saxazino) advokatis samsaxuri.<br />

sazogadoebrivi (saxazino) advokatis samsaxuri monawileobs sisxlis<br />

samarTalwarmoebis procesSi, icavs eWvmitanilebs, braldebulebs,<br />

msjavrdebulebs da gansasjelebs, aseve dazaralebulebs garkveul<br />

SemTxvevebSi, sisxlis samarTalwarmoebis yvela stadiaze.<br />

2007 wlis 19 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma miiRo kanoni<br />

`iuridiuli daxmarebis Sesaxeb~, romlis Sesabamisad Seiqmna<br />

<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali<br />

sajaro samarTlis iuridiuli piri _ iuridiuli daxmarebis samsaxuri<br />

da Sesabamisad, likvidirebuli iqna sajaro samarTlis iuridiuli piri<br />

_ sazogadoebrivi (saxazino) advokatis samsaxuri.<br />

Seiqmna iuridiuli daxmarebis samsaxuris 8 teritiriuli biuro,<br />

romelTa dakompleqteba moxda konkursis Sedegad SerCeuli<br />

kvalificiuri advokatebiT. 2007 wlis ivlissa da agvistoSi moewyo<br />

konkursi mcxeTa-mTianeTis, Sida qarTlis, qvemo qarTlis, kaxeTis,<br />

imereTis, samegrelosa da aWaris biuroebSi arsebuli vakanturi<br />

Tanamdebobebis dasakaveblad.<br />

iuridiuli daxmarebis samsaxuris Tbilisis biuros advokatebi<br />

moqalaqeTa momsaxurebas ukve axorcieleben mTlianad q. Tbilisis<br />

masStabiT. 2007 wlis bolomde ufaso iuridiuli daxmareba sisxlis<br />

samarTlis saqmeebze moicavs mTel <strong>saqarTvelos</strong>. amasTanave, sisxlis<br />

154


samarTlis saqmeebze ufaso iuridiuli daxmarebis garda advokatebi<br />

axorcieleben moqalaqeTa momsaxurebas administraciuli samarTlis<br />

saqmeebzec, kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi.<br />

2009 wlisaTvis dagegmilia samoqalaqo samarTlis saqmeebze ufaso<br />

iuridiuli daxmarebiT sargeblobis meqanizmebis SemuSaveba da<br />

amoqmedeba.<br />

155


<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da<br />

sportis saministro<br />

ZeglTa restavracia da prevenciuli konservacia<br />

<strong>saqarTvelos</strong> umdidresi kulturuli memkvidreoba aTaswleulebs<br />

iTvlis. misi dacva-SenarCuneba sadReisod Cveni qveynis erT-erTi<br />

prioritetia. samwuxarod, ukanaskneli aTwleulebis politikurma da<br />

socialur-ekonomikurma krizisma uary<strong>of</strong>iTad imoqmeda zogadad kulturis,<br />

maT Soris qveynis kulturuli memkvidreobis dacvaze. xangrZlivi drois<br />

ganmavlobaSi dagrovda uamravi problema, romelTa kompleqsuri<br />

gadawyvetac drois mcire monakveTSi gaxda aucilebeli.<br />

kulturuli memkvidreobis dacvis sferoSi <strong>saqarTvelos</strong> kulturis,<br />

ZeglTa dacvisa da sportis saministros strategiuli partnioria<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriul ZeglTa dacvisa da gadarCenis fondi. saministrosa<br />

da fondis mier erToblivad igegmeba da nawildeba sareabilitacio<br />

Zeglebze Casatarebeli samuSaoebi.<br />

2005 wels <strong>saqarTvelos</strong> kulturuli memkvidreobis gadarCenisa da<br />

ZeglTa restavracia-konservaciisTvis saxelmwifo biujetidan damatebiT<br />

gamoiyo erTi milioni lari, romelic moxmarda ZeglTa saproeqto-kvleviT,<br />

arqeologiur da sarestavracio samuSaoebs. procesi gagrZelda 2006<br />

welsac _ e.w. `milioniani proeqtis~ meore faza, romlis farglebSic<br />

analogiuri saxis samuSaoebi masStaburad ganxorcielda mZime<br />

mdgomareobaSi arsebuli Zeglebis reabilitaciisTvis.<br />

saministros mier Catarebuli tenderebis - `kulturuli memkvidreobis<br />

unikalur nimuSTa restavracia-reabilitaciis saproeqto<br />

dokumentaciis momzadeba~ da `kulturuli memkvidreobis unikalur<br />

nimuSTa restavracia-reabilitacia~ farglebSi 2006 wels Sesrulda<br />

Semdegi Zeglebis sarestavracio proeqtebi:<br />

156


• goris raioni, s<strong>of</strong>. Aateni, wm. giorgis saxelobis eklesia;<br />

• onis raioni, s<strong>of</strong>. mTiskalTa, mravalZalis wm. Ggiorgis saxelobis<br />

eklesia;<br />

• axalcixis raioni, uravlis agaras kompleqsis satrapezo da mTavari<br />

taZari;<br />

• mcxeTis raioni, s<strong>of</strong>. diRomi, maCxanis darbazuli eklesia;<br />

• walkis raioni, q. walkis naTlismcemlis darbazuli eklesia;<br />

• Tbilisi, WonqaZis q.#11-Si mdebare sacxovrebeli saxli.<br />

kulturuli memkvidreobis unikalur nimuSTa gadarCenis programis<br />

farglebSi 2007 wels mimdinareobs im arqiteqturuli Zeglebisa Tu<br />

kompleqsebis saproeqto-kvleviTi, arqeologiuri da sarestavracio<br />

samuSaoebi, romlebic gadaudebel reabilitacias saWiroeben. kerZod,<br />

• q. Tbilisi, mTawminda, mama daviTis eklesia;<br />

• q. Tbilisi, sololakis qedi, Saxtaxtis koSki;<br />

• yvarlis municipaliteti, nekresis sasaxle;<br />

• borjomis municipaliteti, daba axaldaba, kvirikewmindis (foToleTis)<br />

eklesia;<br />

• q. quTaisi, bagratis taZris arqiteqturul-arqeologiuri anazomis<br />

momzadeba;<br />

• zugdidis municipaliteti, dadianebis baR-parkisa da mis farglebSi<br />

arsebuli Senoba-nagebobebis (ekaterine WavWavaZiseuli sasaxle, niko<br />

dadianiseuli sasaxle da karis eklesia) reabilitaciis saproeqto<br />

dokumentaciis momzadeba<br />

2006 wels ganxorcielda Semdegi Zeglebis sareabilitacio samuSaoebi:<br />

• gudarexi, samonastro kompleqsi, XIII s.<br />

• baraleTi, RmrTismSoblis eklesia, XIII s.<br />

• bagratis taZari, arqeologiuri gaTxrebi<br />

157


• samTavisi, kompleqsis arqeologiuri gaTxrebi<br />

• istoriuli tonTios xidi, XVI - XVII ss.<br />

• ubisa, samonastro kompleqsi (IX, XIV, XVI ss.)<br />

• noqalaqevi, IV-VI ss., muzeumisa da savele laboratoriis reabilitacia<br />

• manavi, RmrTismSoblis eklesia, 1794 w.<br />

• pirRebuli, RrmTismSoblis eklesia, XII-XIII ss.<br />

• SiomRvime, jvarTamaRlebis eklesia, XIII s.<br />

• zarzma, RmrTismSoblis eklesia, XIV ss.<br />

• didi liaxvis xeoba, arqeologiuri gaTxrebi<br />

• tbisi, RmrTismSoblis eklesia<br />

• weva, wm. giorgis eklesiis reabilitacia<br />

• Tmogvi, wm. marines eklesia, 1303 w.<br />

• patara gomareTi, RmrTiSoblis eklesia, XI s.<br />

• erkeTi, darbazuli eklesiis moxatuloba, XII – XVII ss.<br />

• burdiani, udabno-monastris arqeologiuri gaTxrebi<br />

• xaSmi, ioane naTlismcemlis eklesia<br />

• vani, RmrTismSoblis eklesiis moxatulobis konservacia<br />

• Semoqmedis eklesia, freskebis prevenciuli konservacia<br />

• nakuraleSis wm. giorgis eklesia, freskebis konservacia<br />

• patarZeulis kviracxoveli<br />

• wm. stefane xirselis mamaTa monasteri<br />

• axatani, ioane naTlismcemlis eklesia<br />

• xaSmi, RmrTismSoblis eklesia<br />

• bobnevis ioane maxaroblis saxelobis eklesia<br />

• samTavisis kompleqsis mcire eklesia<br />

• wromis taZari<br />

• qcias monasteri "WeWes saydari"<br />

• avalianT saydari<br />

• faravnis eklesia<br />

• sxaltbis eklesia<br />

• Tiris eklesia<br />

• timoTesubani<br />

158


• yinwvisis monasteri, XIII s. freskebis konservacia<br />

• atenis sioni, VII s.<br />

• gergeTis sameba, XIV s.<br />

amJamad mimdinareobs Semdegi Zeglebis sareabilitacio samuSaoebi:<br />

• xaSuris r-ni, s<strong>of</strong>. xcisi, ioane naTlismcemlis eklesia;<br />

• bolnisis r-ni, wuRruRaSenis eklesia;<br />

• Telavis r-ni Zveli SuamTis bazilika da taZri;<br />

• wyaltubos r-ni, zaraTis eklesiis moxatulobis sarestavraciosakonservacio<br />

samuSaoebi;<br />

• adigenis r-ni, zarzmis taZris moxatulobis sarestavraciosakonservacio<br />

samuSaoebi;<br />

• kaspis r-ni, samTavisis taZris kompleqsis teritoriaze arqeologiuri<br />

gaTxrebis gagrZeleba;<br />

• q. quTaisi, bagratis taZris sainJinro-konstruqciuli kvlevis Catareba<br />

da arqeologiuri gaTxrebis gagrZeleba;<br />

• axmetis r-ni, alaverdis samonastro kompleqsis galavnis gareT<br />

arsebuli XVI_XVII saukuneebis abanos sarestavracio-sareabilitacio<br />

samuSaoebi;<br />

• qarelis r-ni, ded<strong>of</strong>lisgoris arqeologiuri gaTxrebis gagrZeleba;<br />

• q. Tbilisi, kldisubnis wm. Ggiorgis eklesiis garSemo arqeologiuri<br />

gaTxrebi;<br />

• samwevrisis mTavari taZari da samlocvelo;<br />

• borjomis municipaliteti, dabis wm. giorgis eklesia;<br />

• xaSuris municipaliteti, satives eklesia;<br />

• dmanisis municipaliteti, gomareTis kviracxovlis eklesia;<br />

• dmanisis municipaliteti, gomareTis Savsaydrebi;<br />

• dmanisis municipaliteti, revazaSenis eklesia;<br />

• walenjixis municipaliteti, walenjixis eklesiis moxatuloba;<br />

• senakis municipaliteti, noqalaqevis ormocmowameTa;<br />

159


• senakis municipaliteti, TeklaTis eklesia;<br />

• kaspi municipaliteti, TxoTis zeda jvris eklesia;<br />

• gurjaanis municipaliteti, melaanis eklesia;<br />

• gurjaanis municipaliteti, ruispiris yvelawmindis eklesia;<br />

• gurjaanis municipaliteti, gurjaanis amidasturi;<br />

• xaragaulis municipaliteti, ubisis wm. giorgis eklesiis moxatuloba;<br />

• xonis municipialiteti, xonis eklesiis moxatuloba;<br />

• Terjolis municipaliteti, sazanos eklesia<br />

• Terjolis municipaliteti, alisubnis eklesia<br />

• Terjolis municipaliteti, RvankiTis eklesia;<br />

• ambrolauris municipaliteti, mravalZalis eklesiis I etapi;<br />

• ambrolauris municipaliteti, kvirikewmindis eklesiis I etapi;<br />

• goris municipaliteti, niqozis kompleqsi;<br />

• goris municipaliteti, xeiTis Zelicxoveli;<br />

• goris municipaliteti, eredvis eklesia;<br />

• bolnisis municipaliteti, bolnisi sioni;<br />

• bolnisis municipaliteti, akaurTis eklesia;<br />

• mcxeTis municipaliteti, niCbisis mcire eklesia;<br />

• ozurgeTis municipaliteti, Semoqmedis eklesiis moxatuloba;<br />

• duSeTis municipaliteti, axatanis mcire eklesia;<br />

• axalgoris municipaliteti, wirqolis eklesia;<br />

• axmetis municipaliteti, erelaanT saydari;<br />

• adigenis municipaliteti, abasTumnis eklesia;<br />

• saCxeris municipaliteti, qoreTis eklesiis moxatuloba;<br />

• waklis municipaliteti, walkis wm. giorgis eklesia;<br />

• waklis municipaliteti, bedianis eklesia;<br />

• caiSis municipaliteti, caiSis taZari;<br />

• aspinZis municipaliteti, Tmogvis wm. marines eklesia;<br />

• siRnaRis municipaliteti, vaqiris eklesia;<br />

• siRnaRis municipaliteti, xirsis samreklo;<br />

• Telavis municipaliteti, axalis SuamTis samreklo;<br />

• ded<strong>of</strong>liswyaros municipaliteti, arboSikis eklesia<br />

160


• ded<strong>of</strong>liswyaros municipaliteti, ozaanis eklesia.<br />

• senakis municipaliteti, noqalaqevi savele laboratoriis aRWurva II<br />

etapi<br />

• azerbaijani, saingilos Zeglebis saaRricxvo baraTebis da saeqsperto<br />

daskvnebis momzadeba<br />

• zemo imereTis da zurtakeTis Zeglebis gzamkvlevis gamocema<br />

• mcxeTis sammarTvelo, lisis qedis Zeglebis saaRricxvo baraTebis da<br />

saeqsperto daskvnebis momzadeba<br />

• ded<strong>of</strong>liswyaros municipaliteti, ozaanisa da vejinis ferweris,<br />

diagnostika da saeqsperto daskvnis momzadeba.<br />

• qvemo qarTlis qarTul-somxuri sadavo eklesiebis krebulis gamocema.<br />

• aspinZis municipaliteti, axalqalaqi javaxeTis darnebis reabilitacia<br />

(saros, niala, xizabavra).<br />

• kaspis municipaliteti, rkonis kompleqsi, xidis konservacia.<br />

• TrialeTis arqeologiuri Zeglebis sainventarizacio da<br />

sareabilitacio samuSaoebi<br />

kviprosi, Ralias RmrTismSoblis monastris arqeologiuri gaTxrebi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros<br />

mimarTvis safuZvelze kviprosis respublikis komunikaciebisa da samuSaoTa<br />

saministros siZveleTa departamentma 2006 wlis 7 ivliss gasca licenzia<br />

Raliis monastris teritoriaze (kviprosi, planSeti XXVI/32, nakveTi 11)<br />

arqeologiuri gaTxrebis Casatareblad.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros<br />

dafinansebiT, saqarTvelodan Casulma mecnierTa da studentTa 18 kacianma<br />

eqspediciam, qarTuli diasporis warmomadgenelTa monawileobiTa da<br />

adgilobriv specialist-arqeologTa daxmarebiT, erTi Tvis ganmavlobaSi<br />

awarmoes arqeologiuri gaTxrebi Ralias qarTuli monastris teritoriaze.<br />

savele samuSaoebis Sedegad nangrevebisagan mTlianad gaiwminda<br />

RmrTismSoblisa da wm. giorgis eklesiebi, RmrTismSoblis eklesiis<br />

karibWe, samkveTlo, wm. giorgis eklesiis dasavleTiT mdgari samreklo da<br />

RmrTismSoblis eklesiis samxreTi minaSeni - portiki.<br />

161


gaTxrebis safuZvelze gamovlinda monastris nagebobebis zusti<br />

struqtura, konstruqciuli monacemebi, minaSenebis Tanamimdevroba.<br />

samecniero-kvleviTi samuSaoebi da arqeologiuri samuSaoebi Ralias<br />

qarTuli monastris teritoriaze gagrZelda mimdinare welsac.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros<br />

dafinansebiT 2007 wlis 16 aprils kunZul kviprosze gaemgzavra qarTvel<br />

mecnierTa da studentTa 14-kaciani jgufi (xelmZRvaneli pr<strong>of</strong>. iulon<br />

gagoSiZe).<br />

eqspediciis farglebSi qarTvelma mecnierebma daamTavres samecnierokvleviTi<br />

samuSaoebi sareabilitacio proeqtis mosamzadeblad. swored am<br />

proeqtis safuZvelze kviprosis mxare TavisTavze aiRebs valdebulebas<br />

daiwyos sareabilitacio - fizikuri samuSaoebi.<br />

kulturuli memkvidreobis sferoSi instituciuri marTvis gaumjobeseba<br />

arasaxelmwifo seqtoris rolis zrda da infrastruqturis reabilitacia<br />

kulturuli memkvidreobis dacva kvlav rCeba saministros<br />

prioritetul mimarTulebad. Agadaidga mniSvnelovani nabijebi aRniSnul<br />

sferoSi instituciuri marTvis gaumjobesebis mimarTulebiT. kerZod,<br />

mecnieruli kvlevisa da ZeglTa dacvis sferoSi sadiagnostikosareabilitacio<br />

saqmianobis ganviTarebis mizniT <strong>saqarTvelos</strong> mecnierebaTa<br />

akademiis g. CubinaSvilis saxelobis qarTuli xelovnebis istoriis<br />

institutis da s. qobulaZis saxelobis fot<strong>of</strong>iqsaciis laboratoriis<br />

bazaze Seiqmna ssip - giorgi CubinaSvilis saxelobis qarTuli xelovnebis<br />

istoriisa da ZeglTa dacvis erovnuli kvlevis centri. aseTi saxis<br />

instituciuri reforma mTavari etapia, romelic kulturuli memkvidreobis<br />

sferoSi gansakuTrebulad Seuwyobs xels qarTuli kulturis mecnierul<br />

kvlevas, misi adgilisa da istoriuli rolis gansazRvrasa da qarTuli<br />

kulturis popularizacias rogorc saqarTveloSi, ise mis farglebs gareT.<br />

kulturis saministrosTan axlad daarsebuli `g. CubinaSvilis<br />

saxelobis qarTuli xelovnebis istoriisa da ZeglTa dacvis erovnuli<br />

kvlevis centri~ multifunqciuria. masSi mimdinare samecniero kvlevebis<br />

162


safuZvelze gamoqveyndeba Zeglebis Sesaxeb maRali samecniero donis<br />

albomebi da publikaciebi, aseve, ganxorcieldeba evropisa da zogadad,<br />

saerTaSoriso arenaze qarTuli xelovnebis, <strong>saqarTvelos</strong> kulturuli<br />

memkvidreobis Sesaxeb informaciis importi. amgvari gaerTianebiT<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kulturuli memkvidreobis dacvis instituciuri sistema<br />

metad dauaxlovda dasavleTis im qveynebisas, sadac kulturuli<br />

memkvidreobis dacva, Seswavla da gamoyeneba erTian optimizirebul<br />

sistemaSia moqceuli da ms<strong>of</strong>lioSi warmatebul modelebad iTvleba.<br />

mimdinareobs, agreTve, marTvis iseTi modelebis SemuSaveba da<br />

damkvidreba, romelic mravalmxriv Seuwyobs xels istoriuli qalaqebisa<br />

da kulturuli memkvidreobis urbanuli Zeglebis kompleqsur dacvas. 2006-<br />

2007 wlebSi kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministrom<br />

kulturuli memkvidreobis dacvis saxelmwifo miznobrivi programis<br />

farglebSi ukve ganaxorciela qalaqebis: Tbilisisa da baTumis<br />

istoriuli nawilis istoriul-kulturuli sayrdeni gegmebis SemuSaveba,<br />

romelic warmoadgens mravaldisciplinuri midgomis safuZvelze<br />

SemuSavebul dokuments. igi moicavs kulturuli memkvidreobis damcavi<br />

zonebisa da masSi arsebuli Zeglebis, istoriulad Camoyalibebuli garemos<br />

amsaxvel informaciul da analitikur masalas, maTi dacvisaTvis<br />

aucilebeli RonisZiebebis dagegmvis rekomendaciebs. sxvadasxva qveynebis<br />

kanonmdeblobaSi amgvari gegmebi cnobilia, rogorc e.w. dacvis gegmebi<br />

(Safeguard plans).<br />

samuSaoebi dasrulda 2007 wlis maisSi. mizanmimarTuli<br />

mravaldisciplinuri kvlevisa da analizis safuZvelze pirvelad Seiqmna<br />

Tbilisisa da baTumis istoriuli ubnebis kompleqsuri dagegmvis dokumenti<br />

– `istoriul-kulturuli sayrdeni gegma”, romelic xels Seuwyobs, rogorc<br />

dacviT zonebSi moqceuli kulturuli memkvidreobis obieqtebis dacvasa da<br />

ganviTarebas, ise, am dargSi pasuxismgebeli adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobisa da saxelmwifo samsaxurebis muSaobis efeqtianobas.<br />

2006 wels momzadda quTaisis, siRnaRis, Telavis kulturuli<br />

memkvidreobis damcavi zonebis, Tbilisisa da mcxeTis, alaznis velis<br />

163


yorRanebisa da namosaxlarebis, aseve, varZia-xerTvisi-olodasa da mis<br />

teritoriaze ganlagebuli uZravi Zeglebis arqeologiuri damcavi zonebis<br />

proeqtebi. 2006 wels damtkicda aWaraSi mdebare, gonio-afsarosis<br />

arqiteqturul-arqeologiuri kompleqsisa da, agreTve, qvemo qarTlSi, daba<br />

saydrisSi aRmoCenili uZvelesi samTamadno mrewvelobis Zeglis<br />

arqeologiuri zonebi. 2006 wlis 31 oqtombers, ZalaSi Sevida q. mcxeTis<br />

kulturuli memkvidreobis damcavi zonebi.<br />

amJamad mimdinareobs omalos, Senaqos, darTlosa da diklos<br />

istoriuli dasaxlebebis kulturuli memkvidreobis damcavi zonebis<br />

proeqtebis momzadeba da Sesabamisi rekomendaciebis SemuSaveba, rac<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s TuSeTis am istoriuli dasaxlebebis unikaluri<br />

kulturuli memkvidreobis dacvasa da adekvatur gamoyenebas.<br />

kulturuli memkvidreobis dacvis, reabilitaciis, dokumentirebisa<br />

Tu sainformacio sistemebis mimarTulebiT gamocxadebuli tenderebis<br />

farglebSi Tavs iCens arasaxelmwifo seqtoris mzardi roli, rac maT mier<br />

zemoaRniSnul samuSaoTa SesrulebaSic gamoixata.<br />

mimdinareobs samuzeumo sferos reabilitaciis procesi; Zirfesviani<br />

remonti Cautarda s. janaSias sax. saxelmwifo muzeums, S. amiranaSvilis<br />

sax. xelovnebis muzeums, risTvisac moziduli iyo seriozuli investiciebi.<br />

sareabilitacio samuSaoebi ganxorcielda niko firosmanaSvilis<br />

memorialur saxl-muzeumSic. paralelurad mimdinareobda muzeumebisa da<br />

muzeum-nakrZalebis, maTi dacvis sistemebis gaumjobesebisa da<br />

modernizaciis, eqspoziciaTa ganaxlebisa da samuzeumo cxovrebis<br />

gaaqtiurebis RonisZiebebi. kerZod, g. leoniZis sax. literaturis<br />

saxelmwifo muzeumSi, dadianebis sasaxleTa istoriul-arqiteqturuli<br />

muzeumSi, quTaisis, bolnisis, kaspis, lentexis muzeumebSi, mcxeTis muzeumnakrZalSi,<br />

ufliscixesa da noqalaqevSi, Telavis istoriul-eTnografiul<br />

muzeumSi da sxv. aRniSnuli saqmianoba gagrZelda 2007 welsac. muzeumis<br />

xelmZRvanelobasTan erTad g. leoniZis saxelobis literaturis<br />

saxelmwifo muzeumSi da n. berZeniSvilis sax. quTaisis istoriuli<br />

muzeumSi ganxorcielda reorganizacia; amJamad mimdinareobs xalxuri da<br />

164


gamoyenebiTi xelovnebis muzeumis reorganizaciis procesi; sajaro<br />

samarTlis iuridiul pirebad Camoyalibda: mirza-faTali axundovis<br />

saqarTvelo-azerbaijanis kulturuli urTierTobebis muzeumi;<br />

arasamewarmeo, arakomerciul iuridiul pirebad (aaip) Camosayalibeblad<br />

SeirCa 17 muzeumi qveynis masStabiT. saministros xelSewyobiTa da ICOM-is<br />

TanadafinansebiT momzadda kavkasiis regionis qveynebis (saqarTvelo,<br />

azerbaijani da somxeTi) muzeumebis menejerTa treningis proeqti, romelic<br />

ganxorcieldeba TbilisSi, 2007 wlis seqtemberSi;<br />

kulturuli memkvidreobis movlis saxelmwifo programis<br />

farglebSi, samuzeumo reformis prioritetebidan gamomdinare, 2007 wels<br />

grZeldeba muSaoba:<br />

• muzeumebis materialur-teqnikuri bazis gaumjobesebis;<br />

• samuzeumo eqsponatebis restavracia-konservaciis;<br />

• samuzeumo eqsponatebis pasportizaciisa da monacemTa bazis<br />

Seqmnis;<br />

• saganmanaTleblo da samecniero programebis ganxorcielebis;<br />

• muzeumebSi marTvis dasavluri standartebis danergvisa da<br />

muzeumis kadrebis momzadebis mimarTulebiT.<br />

165


sportis infrastruqturis reabilitaciisa da sportuli inventaris<br />

ganaxlebis saxelmwifo<br />

miznobrivi programa<br />

2006 wlis ganmavlobaSi <strong>saqarTvelos</strong> sportisa da axalgazrdobis<br />

departamentis mier aSenda da kapitalurad SekeTda Semdegi obieqtebi:<br />

• kapitaluri mSenebloba<br />

1. q. axalqalaqis sportuli darbazi;<br />

2. q. ninowmindis sportuli darbazi;<br />

• kapitaluri SekeTeba<br />

1. q. duSeTis olimpiuri mzadebis centri;<br />

2. q. WiaTuris sacurao auzi;<br />

3. q. mestiis sportuli darbazi;<br />

4. q. gurjaanis sportuli darbazi;<br />

• 53 xelovnursafariani mini stadioni (<strong>saqarTvelos</strong> raionul<br />

centrebSi)<br />

• 257 bunebrivsafariani stadioni (<strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lebsa da dabebSi)<br />

166


2006 --- 2007 weli<br />

orwliani mSenebloba<br />

• kapitaluri mSenebloba<br />

1. q. quTaisis sportis sasaxle<br />

2. q. lagodexis sportuli darbazi<br />

3. q. senakis sportuli darbazi<br />

4. q. ozurgeTis sportuli darbazi<br />

5. q. zugdidis sportuli darbazi<br />

6. q. duSeTis sportuli darbazi<br />

7. s<strong>of</strong>. TamaraSenis sportuli darbazi<br />

8. s<strong>of</strong>. TamaraSenis sacurao auzi<br />

Sesrulebulia samuSaoebis 70%<br />

• kapitaluri SekeTeba<br />

1. q. lanCxuTis sacurao auzi<br />

gadacemulia saeqspluataciod<br />

• kapitaluri mSenebloba<br />

1. 27 xelovnursafariani moedani<br />

Sesrulebulia samuSaoebis 90%<br />

167


<strong>saqarTvelos</strong> ltolvilTa da gansaxlebis<br />

saministro<br />

saprezidento programa `Cemi saxli”<br />

• mimdinareobs afxazeTis avtonomiuri respublikidan da cxinvalis<br />

regionidan devnili mosaxleobisa da sxva `pirTa~ uZravi qonebis<br />

aRricxis procesi, romelic gaTvaliswinebulia saprezidento<br />

programa `Cemi saxlis” procedurebiT. am etapisTvis mogvmarTa da<br />

uZravi qonebis binadrobis/sargeblobis deklaracia Seavso 61 739-ma<br />

ojaxma (216 055 ojaxis wevri);<br />

• zemoT aRniSnul monacemebze dayrdnobiT da Tanamgzavruli<br />

fotosuraTebis saSualebiT Sedgenilia orT<strong>of</strong>otogegmebi da<br />

mimdinareobs devnilTa sacxovrebeli adgilebis zusti<br />

adgilmdebareobis identificireba geomonacemTa bazaSi;<br />

• monacemTa sruli dazustebis Semdgom ganxorcieldeba devnilTa<br />

konfliqtis regionebSi arsebuli uZravi qonebis fotosuraTis<br />

deklaraciebze mibma, ris Sedegadac SesaZlebeli gaxdeba miviRoT<br />

sruli informacia konkretuli devnilis ojaxis konfliqtis<br />

regionSi arsebuli uZravi qonebis adgilis Sesaxeb da<br />

amavdroulad vnaxoT am sacxovrebeli saxlis kompiuteruli<br />

modelirebiT gamosaxuli samganzomilebiani digitalizebuli<br />

orT<strong>of</strong>otogegma;<br />

• am etapze mimdinareobs q. galis, gagris zonisa da gudauTis<br />

raionis Seqmnili geoinformaciuli sistemebis sruly<strong>of</strong>a, romelTa<br />

internetSi ganTavsebac igegmeba uaxloes periodSi, raTa devnilebs<br />

da/an maT memkvidreebs, aseve sxva `pirebs~ hqondeT SesaZlebloba<br />

internetis saSualebiT moinaxulon TavianTi mSobliuri adgilebi;<br />

• aseve mimdinareobs afxazeTis avtonomiuri respublikis<br />

dedaqalaqis q. soxumis geoinformaciuli sistemis Seqmna;<br />

• iusticiis saministrosTan erToblivad mzaddeba afxazeTis<br />

avtonomiuri respublikidan da cxinvalis regionidan devnili<br />

mosaxleobisa da sxva `pirTa~ uZrav qonebaze uflebis<br />

168


damadasturebeli saaRricxvo da saregistracio mowmobebi, aseve<br />

miwis nakveTis sakadastro rukis azomviTi naxazebi dasamzadeblad<br />

da gasacemad;<br />

• saprezidento programa `Cemi saxliT” gaTvaliswinebuli miznebisa<br />

da procedurebis mosaxleobisa da devnilTa saTanado<br />

informaciuli uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT damzadda da televiziebSi<br />

ganTavsda eqvsi sainformacio xasiaTis satelevizio rgoli;<br />

• devnilTa saTanadod informirebis mizniT gamoica uZravi qonebis<br />

aRricxvis gzamkvlevi qarTul, rusul da afxazur enebze;<br />

• mimdinareobs muSaoba saprezidento programa `Cemi saxlis~ vebgverdis<br />

Sesaqmnelad;<br />

• mimdinareobs muSaoba uZravi qonebis saerTaSoriso<br />

sainventarizacio komisiis formirebis mizniT, romelic adgilze<br />

gasvliT moaxdens devnilis an sxva `piris~ mier konfliqtis<br />

zonaSi uZravi qonebis parametrebis identificirebasa da aRweras;<br />

• miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociaciasa da USAID-Tan<br />

erTad mimdinareobs osebis mier datovebuli uZravi qonebis<br />

identificireba, restituciis kanoniTa da prezidentis<br />

brZanebulebiT gaTvaliswinebuli monacemTa bazis formirebis<br />

mizniT.<br />

qvemoT mocemulia informacia identificirebul osTa saxlebis<br />

Sesaxeb raionebis mixedviT (aRniSnuli samuSaoebi damTavrdeba wlis<br />

bolos)<br />

Llagodexi 828<br />

Aaxmeta 506<br />

Kqareli 2042<br />

Ggori 1330<br />

sulAL 4706<br />

169


iZulebiT gadaadgilebul pirTa - devnilTa mimarT saxelmwifo<br />

strategia<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007 wlis 2 Tebervlis #47 gankargulebis<br />

safuZvelze damtkicda devnilTa mimarT saxelmwifo strategia,<br />

romlis Sesabamisad mzaddeba `saqarTveloSi iZulebiT<br />

gadaadgilebul pirTa - devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis<br />

ganxorcielebis samoqmedo gegma~, romelic moicavs strategiiT<br />

gaTvaliswinebuli miznebisa da amocanebis gadawyvetis<br />

ganxorcielebis RonisZiebebs. igi gansazRvravs pasuxismgebel<br />

samTavrobo uwyebebs da ayalibebs gansaxorcielebel konkretul<br />

RonisZiebaTa proeqtebs;<br />

• samoqmedo gegmiT gansazRvrulia ori ZiriTadi mizani:<br />

1 - devnilTa Rirseuli da usafrTxo dabrunebisaTvis pirobebis<br />

Seqmna da<br />

2 - dabrunebamde devnilTa Rirseuli cxovreba da sazogadoebaSi<br />

integracia;<br />

• TiToeuli miznis misaRwevad dasaxulia or-ori amocana,<br />

Sesabamisad, pirveli mizani dabrunebisaTvis xelsayreli pirobebis<br />

Seqmna da spontanurad (sezonurad) dabrunebul devnilTa<br />

mxardaWera; meore mizani devnilTa sacxovrebeli pirobebis<br />

gaumjobeseba da devnilTa socialur-ekonomikuri mdgomareobis<br />

gaumjobeseba;<br />

• a.w. 10 ivliss samoqmedo gegmis proeqti daegzavna yvela<br />

dainteresebul samTavrobo uwyebas, aseve arasamTavrobo da<br />

saerTaSoriso organizaciebs. miRebuli SeniSvnebi da winadadebebi<br />

aisaxeba samoqmedo gegmis saboloo proeqtSi, romelic <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobis sxdomas gansaxilvelad waredgineba a. w. seqtemberSi.<br />

170


devnilTa registraciis programa<br />

• saqarTveloSi gaero-s ltolvilTa umaRles komisariatTan<br />

erToblivad mimdinareobs devnilTa savaldebulo registraciis<br />

procesi, romelic bolo ori wlis ganmavlobaSi ar Catarebula.<br />

devnilTa savaldebulo registracia mogvcems realur suraTs<br />

devnilTa sacxovrebeli adgilisa da raodenobis Sesaxeb, rac<br />

safuZveli gaxdeba ganaxlebuli da srulfasovani monacemTa bazis<br />

saSualebiT iZulebiT gadaadgilebul pirTa devnilTa mimarT<br />

saxelmwifo strategiis samoqmedo gegmis implementaciis xarjebis<br />

gansazRvrisaTvis;<br />

• registraciis Sedegad ganxorcieldeba devnilTa monacemTa bazis<br />

sruly<strong>of</strong>a, rac sabiujeto saxsrebis efeqtiani da mizanmimarTuli<br />

xarjvis saSualebas mogvcems;<br />

• registracia dasrulda aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong>a da imereTSi.<br />

aRniSnul regionebSi devnilTa raodenoba saministros monacemTa<br />

bazis mixedviT Seadgens 150 000-s, xolo am etapze saregistracio<br />

komisiebs mimarTa da registracia gaiara 98 000 devnilma;<br />

• registraciis procesis Sedegad TiToeul devnilze gaicema<br />

devnilis mowmobis axali nimuSi, romelSic imdenive monacemia<br />

Tavmoyrili mocemul pirovnebaze, ramdenic piradobis mowmobaSi;<br />

aseve gaicema sabanko plastikuri baraTebi. yovelive zemoT<br />

aRniSnuli minimumamde daiyvans Secdomis an gayalbebis saSualebiT<br />

devnilis axali mowmobis miRebis SesaZleblobas.<br />

kompaqtur obieqtTa aRricxvis procesi<br />

• registraciis procesTan erTad mimdinareobs devnilTa<br />

organizebuli gansaxlebis obieqtebis aRricxva da maTi<br />

klasificireba, romlis mizans warmoadgens kompaqtur obieqtebSi<br />

mcxovreb devnilTa realuri raodenobis dadgena zusti monacemTa<br />

bazis formirebisaTvis, ris safuZvelzec miznobrivad warimarTeba<br />

171


saxelmwifo biujetidan gamoy<strong>of</strong>ili devnilTa organizebulad<br />

Casaxlebis Senaxvis xarjebi;<br />

• am etapze q. Tbilisis sxvadasxva raionSi arsebuli devnilTa 433<br />

kompaqturi obieqtidan saaRricxvo jgufebis mier aRwerilia yvela<br />

obieqti;<br />

• q. gorSi aRwerilia 36, wyaltuboSi - 21 da borjomSi - 6 devnilTa<br />

kompaqturi gansaxlebis obieqti;<br />

• kompaqturi obieqtebis aRricxvis Sedegebi safuZvlad daedeba<br />

devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis ganxorcielebis<br />

samoqmedo gegmis xarjTanusxis Sedgenas.<br />

socialuri daxmarebis sakiTxebi<br />

reabilitaciis programa<br />

• devnilTa organizebulad Casaxlebis adgilebSi mimdinareobs<br />

say<strong>of</strong>acxovrebo pirobebis gaumjobeseba. saerTaSoriso<br />

organizaciebTan TanamSromlobiT samSeneblo-saremonto samuSaoebi<br />

(ZiriTadad saxuravebisa da sakanalizacio sistemebis mowesrigeba)<br />

Catarda 60 obieqtze; mxolod saministros asignebebiT<br />

reabilitacia gaukeTa devnilTa Casaxlebis 115 obieqts;<br />

• saministrosa da s/s `Telass~ Soris xelmowerili urTierTgagebis<br />

memorandumis safuZvelze miRweulia SeTanxmeba, rom kompaqtur<br />

obieqts, romelic gadaxarjavs masze limitirebul<br />

eleqtroenergias, Seuwydes denis miwodeba an devnilebma TviTonve<br />

aanazRauron maT mier moxmarebuli denis Rirebuleba. am<br />

RonisZiebis saSualebiT saxelmwifos mier dagrovili vali<br />

Telasis winaSe gaiyina da aRar izrdeba;<br />

172


• Sedga im obieqtTa nusxa, romlebSic devnilTa moTxovnis<br />

safuZvelze gaTvaliswinebulia madublirebeli mricxvelebis<br />

damontaJeba. aRniSnuli 29 obieqtis nusxa gadaegzavna s/s `Telass”.<br />

saministros mier aseTi tipis RonisZieba momavali wlidan miiRebs<br />

programul xasiaTs;<br />

• saministros xarjebiT xorcieldeba piloturi programa gelovanis<br />

q. #4-Si mdebare industriuli teqnikumis SenobaSi organizebulad<br />

Casaxlebul devnilTa ojaxebis individualurad<br />

gamricxvelianebisa da daregistrirebisaTvis, romelic<br />

saministrosa da devnilTa mier miCneulia strategiis farglebSi<br />

devnilTa TviTkmarobis principze gadayvanis warmatebul nabijad<br />

da momavali wlidan aseve miiRebs programul xasiaTs;<br />

• saministros xarjebiT ganxorcielda devnilTa organizebulad<br />

gansaxlebuli 5 obieqtis (baga-baRebis) gazificireba;<br />

• q. TbilisSi, Sandor petefis q. #15-dan iZulebiT gamosaxlebul<br />

devnilTa 8 ojaxisaTvis gamoiyo farTobi jiqias q. #8 a -Si,<br />

romelic saministros xarjebiT garemontda. amJamad iq ukve<br />

Sesaxlebulia devnilTa ojaxebi;<br />

• norvegiis ltolvilTa sabWos mier q.zugdidsa da zugdidis<br />

raionis teritoriaze 5 obieqts Cautarda gadaxurvis samuSaoebi;<br />

• amave organizaciis mier quTaisSi Sendeba 27 koteji.<br />

• zamTris sezonze energomatareblebis fasis katastr<strong>of</strong>uli zrdis<br />

gamo kompaqtur obieqtebSi Setanil iqna saTbobi SeSa;<br />

• a. w. zafxulSi saministros TaosnobiT Catarda afxazeTis<br />

Cempionati mini fexburTSi.<br />

kompaqturi obieqtebidan devnilTa gansaxlebis procesi<br />

• saxelmwifo interesebidan gamomdinare, dRis wesrigSi dgas rig<br />

devnilTa organizebulad Casaxlebuli obieqtebis privatizaciis<br />

procesi da am obieqtebidan devnilTa gansaxleba, romelic sakmaod<br />

mtkivneuli procesia, magram is gaTvaliswinebulia saxelmwifo<br />

strategiiT da saministro yovelmxriv xels uwyobs am process;<br />

173


• 2006-2007 wlis ganmavlobaSi fuladi kompensaciiT dakmay<strong>of</strong>ildnen<br />

da kerZo seqtorSi gansaxldnen Semdeg obieqtebSi mcxovrebi<br />

devnilebi:<br />

1. T.s.s.u-s klinikuri saavadmy<strong>of</strong>o _ 540 devnili<br />

2. sastumro `maspinZeli” _ 112 devnili<br />

3. `dedaTa da bavSvTa oTaxi” _ 96 devnili<br />

4. s.s. `park-pleisi” (sastumro `vake”) - 151 devnili<br />

5. samusiko gimnazia _ 17 devnili<br />

6. `Tbilfoladkonstruqcia” _ 26 devnili<br />

7. ipodromi, `TeTri koteji” _ 245 devnili<br />

8. hidrogeologiis biuro _ 4 devnili<br />

9. velotreki _ 70 devnili<br />

10. krwanisi, botanikuri baRi _ 12 devnili<br />

11. Sps megobroba – 29 ojaxi.<br />

energetikis sakiTxebi<br />

• saministros mier devnilTa organizebulad Casaxlebis obieqtebSi<br />

devnili mosaxleobis mier moxmarebuli eleqtroenergiis<br />

aRricxvianobis gaumjobesebis, saxelmwifos mier limits zemoT<br />

gadaxarjvis Semcirebisa da kontrolis uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT<br />

saministro etapobrivad amuSavebs Sesabamis RonisZiebebs<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2005 wlis 12 seqtembris #157 dadgenilebis<br />

moTxovnaTa gaTvaliswinebiT;<br />

• ZviradRirebuli eleqtroenergiis moxmarebis Semcirebis mizniT<br />

muSavdeba winadadeba alternatiuli variantis – obieqtebis<br />

bunebrivi gaziT uzrunvely<strong>of</strong>is Sesaxeb. s/s ,,TbilgazTan’’ erTad<br />

muSavdeba variantebi da Sesabamisi ekonomikuri gaangariSeba q.<br />

TbilisSi garkveul obieqtebze piloturi programis<br />

ganxorcielebis Taobaze.<br />

fuladi daxmareba<br />

174


.<br />

• 2006 wels agvistodan dekembris CaTvliT gansakuTrebiT umweo<br />

mdgomareobaSi my<strong>of</strong> devnilTa erTjeradi daxmarebisaTvis gaica<br />

200 000 lari. am TanxaSi Sedis 107 deportirebul devnilze<br />

gacemuli 10 700 lari;<br />

• 2007 wels amave mizniT gamoy<strong>of</strong>ili 100 000 laridan Sesabamisi<br />

kategoriebis mixedviT (xanZris Sedegad dazaralebulebi,<br />

dakrZalvis xarjebi da sxv.) 740 devnilis ojaxs mieca 45 000 lari.<br />

ganaTlebis sakiTxebi<br />

• saministro israelis saelCosTan TanamSromlobiT axorcielebs<br />

devnilTa pr<strong>of</strong>esiuli gadamzadebis proeqts. israelis<br />

saxelmwifos saerTaSoriso centr ,,maSavSi” gaigzavna 28 devnilis<br />

aplikacia. a. w. mais-ivnisSi israelis sxvadasxva qalaqSi samkvirian<br />

treningebze konkursis wesiT gaigzavna s<strong>of</strong>lis meurneobisa da<br />

ekonomikuri ganaTlebis mqone xuTi devnili galis raionidan;<br />

• germaniis q. pasaus universitetTan TanamSromlobiT grZeldeba<br />

devnil studentTa da magistrantTa erTwliani saswavlo programis<br />

ganxorcieleba. konkursis wesiT SerCeuli devnili studenti an<br />

magistranti humanitaruli da teqnikuri mecnierebebis<br />

dasaufleblad erTi wliT igzavneba germaniis pasaus<br />

universitetSi. ukve gagzavnilia 8 devnili studentis aplikacia.<br />

migraciis, repatriaciisa da ltolvilTa sakiTxebi<br />

• Seiqmna sainformacio banki 90-iani wlebidan dRemde qveyanaSi<br />

stiqiuri movlenebis Sedegad dazaralebuli ojaxebis Sesaxeb;<br />

• mimdinareobs wina saukunis 80-ian wlebSi stiqiiT dazaralebuli<br />

da sxva raionebSi gegmuri wesiT Casaxlebuli ojaxebis<br />

sainformacio bankis Seqmna;<br />

175


• am etapze arsebuli informaciiT qveynis 17 raionis 55 s<strong>of</strong>elSi<br />

unda aSenebuliyo 5 094 sacxovrebeli saxli. aSenda – 3 090, aqedan<br />

aTvisebulia – 2 723. 367 saxlebSi ar Casaxlebulan dazaralebuli<br />

ojaxebi. darCenili 2 004 saxlidan 280-is mSenebloba saerTod ar<br />

dawyebula, xolo mSeneblobis procesSi mitovebulia 1 724 saxli;<br />

• damuSavda da regionul WrilSi gaanalizda informacia 90-iani<br />

wlebidan dRemde stiqiiT dazaralebuli ojaxebis Sesaxeb;<br />

• dazaralebuli ojaxebis saerTo raodenoba (dazianebis<br />

kategoriebis mixedviT) Seadgens 31 341-s.<br />

saqarTvelo<br />

sul dazaralebuli ojaxebis raodenoba: 31341<br />

IV kategoria,<br />

5580 oj, 18%<br />

I kategoria,<br />

4037 oj, 13%<br />

II kategoria,<br />

5560 oj, 18%<br />

III kategoria,<br />

16164 oj, 51%<br />

maT Soris:<br />

I kategoria (sacxovrebeli saxli an misi nawili dangreulia) _ 4 037<br />

ojaxi;<br />

176


ojaxi<br />

I kategoria - 4037 ojaxi<br />

1400<br />

1203<br />

1200<br />

1000<br />

798<br />

800<br />

678<br />

600<br />

400<br />

308<br />

316 305<br />

189<br />

200<br />

85<br />

123<br />

32<br />

0<br />

samcxejavaxeTi<br />

mcxeTa<br />

mTianeTi<br />

guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />

aWara<br />

II kategoria (sacxovrebeli saxli dazianebulia da sacxovreblad<br />

gamousadegaria) _ 5 560 ojaxi;<br />

ojaxi<br />

II kategoria - 5560 ojaxi<br />

3000<br />

2629<br />

2500<br />

2000<br />

1500<br />

1000<br />

614<br />

544<br />

739<br />

469<br />

500<br />

359<br />

52<br />

84<br />

59<br />

11<br />

0<br />

samcxejavaxeTi<br />

mcxeTa<br />

mTianeTi<br />

guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />

aWara<br />

III kategoria (sacxovrebeli saxli dazianebulia da aRdgenas<br />

eqvemdebareba) _ 16 164 ojaxi;<br />

177


III kategoria 16164 ojaxi<br />

ojaxi<br />

9000<br />

8506<br />

8000<br />

7000<br />

6000<br />

5000<br />

4000<br />

3000<br />

2000<br />

1226<br />

995<br />

1279<br />

999<br />

1341<br />

1000<br />

467<br />

557<br />

236<br />

558<br />

0<br />

samcxejavaxeTi<br />

mcxeTa<br />

mTianeTi<br />

guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />

aWara<br />

IV kategoria (sacxovrebeli saxlis mimdebare teritoria<br />

dazianebulia) _ 5580 ojaxi.<br />

ojaxi<br />

2500<br />

IV kategoria - 5580 ojaxi<br />

2052<br />

2000<br />

1500<br />

1000<br />

895<br />

922<br />

666<br />

678<br />

500<br />

8<br />

132<br />

160<br />

67<br />

0<br />

0<br />

samcxejavaxeTi<br />

mcxeTa<br />

mTianeTi<br />

guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />

aWara<br />

• xonis, TeTriwyaros, marneulisa da gardabnis raionis s<strong>of</strong>lebSi<br />

ganxorcielda 400-mde ojaxis sacxovrebeli pirobebis monitoringi.<br />

es ojaxebi 1989 wels gegmiuri wesiT Caasaxles am adgilebSi;<br />

• WiaTuris, saCxeris, baRdaTisa da goris raionis s<strong>of</strong>lebSi<br />

Seswavlil iqna stiqiiT dazaralebuli 170-mde ojaxis mdgomareoba,<br />

178


omelTac 2005 wels uari eTqvaT <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

gankargulebebiT gaTvaliswinebul finansur daxmarebaze;<br />

• walkis, TeTriwyaros, axmetis, gorisa da gardabnis raionebSi<br />

saministros mier Sesyidul iqna 216 sacxovrebeli saxli stiqiiT<br />

dazaralebuli da repatrirebuli mesxi ojaxebisaTvis.<br />

maT Soris:<br />

_ 210 saxli stiqiiT dazaralebuli ojaxebisaTvis;<br />

_ 6 saxli (goris raionSi) repatrirebuli ojaxebisaTvis;<br />

• 2006 wlis sabiujeto asignebebiT (1 277,7 aTasi lari) Sesyiduli<br />

sacxovrebeli saxlebi raionebisa da Tanxebis mixedviT:<br />

_ walkis raioni – 156 saxli (749 268 lari);<br />

_ TeTriwyaros raioni – 36 saxli (270 210 lari);<br />

_ axmetis raioni – 17 saxli (153 935 lari);<br />

_ gardabnis raioni – 1 saxli (7 000 lari);<br />

_ goris raioni – 6 saxli (42 305 lari);<br />

_ sanotaro da auditoruli momsaxureba – 31 554 lari;<br />

_ repatrirebuli ojaxebis materialuri daxmareba – 15 000 lari;<br />

• mimdinareobs muSaoba ninowmindis raionSi adgilobrivi<br />

duxoborebisa da Casaxlebuli stiqiiT dazaralebuli ojaxebis<br />

mdgomareobis Sesaswavlad;<br />

• mimdinareobs muSaoba aWaris a/r-Si stiqiiT dazaralebuli<br />

ojaxebis mdgomareobis adgilze gacnobisa da maTi gansaxlebis<br />

sakiTxebis adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebis mizniT;<br />

• Catarda monitoringi axmetis riaonSi, 2005 wels s<strong>of</strong>. fiCxovansa da<br />

qoreTSi Sesyiduli sacxovrebeli saxlebis dazaralebuli<br />

ojaxebisaTvis gadacemis mizniT;<br />

• Seswavlil iqna ded<strong>of</strong>liswyaros raionis s<strong>of</strong>el samTawyarosa da<br />

firosmanSi Casaxlebuli stiqiiT dazaralebuli ojaxebis<br />

say<strong>of</strong>acxovrebo pirobebi da arsebuli sabinao fondi;<br />

• momzadda 2006 wels saministros mier Sesyiduli saxlebis reestri;<br />

• mimdinareobs stiqiiT dazaralebuli mosaxleobisaTvis<br />

sacxovrebeli saxlebis Sesyidvis mosamzadebeli samuSaoebi<br />

lagodexis, axmetis, goris, qarelis, kaspis, walkis, TeTriwyarosa<br />

da ninowmindis raionebSi;'<br />

179


• dReisaTvis Sesyidulia 30-mde sacxovrebeli saxli lagodexisa da<br />

axmetis raionebSi;<br />

• mimdinareobs muSaoba stiqiiT dazaralebuli ojaxebis Sesaxeb<br />

Seqmnili sainformacio bankis eleqtronuli versiis Sesaqmnelad;<br />

• 2006 wels “gluk”-Tan erTad ganxorcielda saqarTveloSi<br />

registrirebuli ltolvilebis yovelwliuri savaldebulo<br />

registracia. Sedegad saqarTveloSi registrirebuli 2547<br />

ltolvilis statusis mqone piridan statusi CamoerTva 1267<br />

pirovnebas;<br />

• amJamad saqarTveloSi registrirebulia 1280 ltolvilis statusis<br />

mqone piri;<br />

• ltolvilTa 2007 wlis savaldebulo registracia dagegmilia<br />

seqtemberSi;<br />

• gaixsna saministros warmomadgenloba axmetis raionis s<strong>of</strong>el<br />

duisSi, romelic ltolvil mosaxleobas adgilze uwevs sxvadasxva<br />

saxis konsultacias da daxmarebas.<br />

• mimdinare wlis mais-ivnisSi saministrom da ruseTis samigracio<br />

samsaxurma ganaxorcieles saqarTveloSi registrirebul<br />

ltolvilTa repatriacia ruseTis federaciaSi. samSobloSi<br />

dabrunebis survili gamoTqva daaxloebiT 150-mde pirovnebam, magram<br />

ruseTis warmomadgenlebma ganaxorcieles mxolod 27 pirovnebis<br />

repatriacia;<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> delegaciam azerbaijanSi vizitisas adgilze<br />

Seiswavla iZulebiT gadasaxlebuli mesxi mosaxleobis problemebi.<br />

• 6 repatrirebul mesx ojaxs gadaeca materialuri daxmareba<br />

(TiToeul ojaxs 3 000 laris odenobiT).<br />

• saministros daxmarebiT ganxorcielda saqarTveloSi<br />

repatrirebuli mesxi axalgazrdebis umaRlesi saswavleblebis<br />

mosamzadebel kursebze Caricxva.<br />

• mogvarda 10 repatrianti mesxis ormagi moqalaqeobis sakiTxi;<br />

• momzadda Suamdgomloba azerbaijanis Tavdacvis <strong>ministris</strong><br />

saxelze saqarTveloSi my<strong>of</strong>i 15 studenti mesxisaTvis<br />

saerTaSoriso pasportis gacemis Sesaxeb;<br />

180


• saministros iniciativiT cvlileba Sevida ,,ltolvilTa<br />

Sesaxeb’’ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi, romlis safuZvelzedac SemoRebul<br />

iqna ltolvilis droebiTi binadrobis mowmoba, rac adasturebs<br />

ltolvilis moqalaqeobas, vinaobasa da sacxovrebel adgils<br />

saqarTveloSi. aRniSnulis safuZvelze a.w. 10 ivniss iusticiisa da<br />

ltolvilTa da gansaxlebis saministrom erToblivad daiwyes<br />

saqarTveloSi registrirebuli ltolvilebisaTvis droebiTi<br />

binadrobis mowmobis dokumentebis gacema. dReisaTvis gacemulia<br />

800-mde mowmoba;<br />

• mimdinareobs muSaoba ltolvilTa statusis maZiebelTaTvis<br />

droebiTi ganTavsebis centris Sesaqmnelad. am mizniT q. rusTavSi<br />

moZiebul iqna Senoba da amJamad mimdinareobs procedura Senobis<br />

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli normebis Sesabamisad<br />

gadmosacemad;<br />

• gaformda urTierTgagebis memorandumi saministrosa da daniis<br />

ltolvilTa sabWos Soris evrokomisiis programas `eneasis”<br />

farglebSi momzadebuli proeqtis - `reintegraciis mdgradi<br />

meqanizmebis Sesaqmnelad saqarTveloSi” gansaxorcieleblad;<br />

• saministroSi Seiqmna axali struqturuli qvedanay<strong>of</strong>i migraciis<br />

sammarTvelos saxiT, romelmac muSaoba daiwyo evrokomisiis<br />

proeqtiT gansazRvrul sakiTxebze;<br />

• saministros organizebiTa da migraciis marTvis politikis<br />

saerTaSoriso centris mxardaWeriT Catarda budapeStis procesis<br />

meore Sexvedra migraciis politikis ganviTarebis sakiTxebze,<br />

romelSic monawileoba miiRes aRmosavleT evropisa da dsT-s<br />

qveynebis warmomadgenlebma;<br />

• saministroSi momzadebuli `ltolvilTa da droebiTi TavSesafris<br />

mqone pirTa Sesaxeb" <strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqti saboloo<br />

daskvnebisaTvis gadaegzavnaT saministroebsa da Sesabamis<br />

arasamTavrobo organizaciebs. mimdinareobs miRebuli SeniSvnebisa<br />

da winadadebebis damuSaveba;<br />

• momzadda da iusticiis saministros gadaegzavna <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobis dadgenilebis proeqtis samuSao varianti "ltolvilTa<br />

samgzavro dokumentis Sesaxeb".<br />

181


diasporasTan urTierToba<br />

saministrosa da sazRvargareT mcxovreb TanamemamuleebTan<br />

urTierTobaTa <strong>saqarTvelos</strong> centris erToblivi muSaobiT:<br />

• Catarda saerTaSoriso forumi `saqarTvelo da diaspora”, romlis<br />

muSaobaSi monawileoba miiRo qarTuli diasporis 120-ma<br />

warmomadgenelma ms<strong>of</strong>lios 36 qveynidan;<br />

• organizeba gaukeTda qarTuli diasporis axalgazrda<br />

warmomadgenlebis Camoyvanas saprezidento banak `patriotSi~.<br />

gasul wels banakSi daisvena 550-ma ucxoeTSi mcxovrebma<br />

qarTvelma axalgazrdam (TurqeTi, azerbaijani, safrangeTi, ruseTi,<br />

irani, aSS) mimdinare wels banaki maspinZlobs am kategoriis 600<br />

axalgazrdas. agvisto-seqtemberSi kidev igegmeba 200 mozardis<br />

miReba;<br />

• uzrunvely<strong>of</strong>il iqna sabavSvo satelevizio festivalSi `anabana” 6-<br />

idan 12 wlamde asakis qarTuli diasporis patara warmomadgenlebis<br />

monawileoba. amJamad mimdinareobs bavSvebis SerCeva anabana-2-<br />

isaTvis;<br />

• ucxoeTSi mcxovrebi TanamemamuleebisaTvis Seiqmna veb-gverdi<br />

www.diaspora.ge ;<br />

• momzadda `ucxoeTSi mcxovrebi Tanamemamuleebis mimarT<br />

saxelmwifo strategiis~ proeqti;<br />

• diasporasTan mWidro urTierTobis damyarebis mizniT Sedga<br />

Sexvedrebi TurqeTis, espaneTis, belgiis, germaniis, safrangeTis,<br />

holandiisa da ruseTis qarTul diasporasTan;<br />

• saministrosa da centris warmomadgenlebma monawileoba miiRes<br />

TurqeTsa da israelSi gamarTul qarTuli kulturis dReebSi, q.<br />

moskovSi gamarTul „ruseTSi qarTvelTa sazogadoebis“ meore<br />

yrilobis muSaobaSi;<br />

• gaRrmavda kavSirebi da daigegma TanamSromloba TurqeTis qarTul<br />

diasporasTan, maT Soris iseT mniSvnelovan organizaciebTan,<br />

182


ogoricaa `TurqeT-<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da kulturis fondi”<br />

da `Cveneburebi”;<br />

• organizeba gaukeTda azerbaijanis respublikaSi (saingiloSi)<br />

qarTul diasporasTan sportul-kulturuli RonisZiebebis<br />

Catarebas;<br />

• uzrunvely<strong>of</strong>il iqna axalgazrdul satelevizio konkurs<br />

`jeostarSi~ saingilos warmomadgenlis monawileoba; aseve<br />

saingilos qarTuli mosaxleobisaTvis kompiuterebisa da wignebis<br />

gadacema;<br />

• erovnul biblioTekaSi gaimarTa fotogam<strong>of</strong>ena „fereidani dRes“<br />

da iranuli poeziis saRamo;<br />

• saministro da centri maspinZlobda TurqeTis arTvinis mxaris q.<br />

x<strong>of</strong>adan 25 moswavlesa da pedagogs. wlis ganmavlobaSi igegmeba<br />

qarTuli diasporis axalgazrda warmomadgenlebis Camoyvana da<br />

eqskursiebis mowyoba <strong>saqarTvelos</strong> gacnobis mizniT;<br />

• organizeba gaukeTda q. x<strong>of</strong>asa da q. arTvinSi qarTveli bavSvebisa<br />

da pedagogebis sapasuxo vizits da erTobliv kulturul<br />

RonisZiebebSi monawileobas;<br />

• saministros dafinansebiTa da mxardaWeriT gamoica qarTvel da<br />

afxaz mweralTa erToblivi krebuli `xidi~;<br />

• mimdinareobs muSaoba saqarTveloSi iranis kulturis dReebis<br />

mosawyobad;<br />

• 2007 wlis `diasporis wlad~ gamocxadebasTan dakavSirebiT<br />

igegmeba saxelmZRvaneloebis SeZena diasporaSi arsebuli 200<br />

qarTuli sakvirao skolisaTvis;<br />

• qarTul diasporasTan sainformacio saerTo sivrcis arsebobis<br />

mizniT igegmeba TurqeT-<strong>saqarTvelos</strong> saerTo sainformacio<br />

saagento `aisi medias~ Seqmna;<br />

• mimdinareobs muSaoba levilis mamulis <strong>saqarTvelos</strong>aTvis<br />

gadmocemasTan dakavSirebiT.<br />

183


problemuri sakiTxebi<br />

• gasul wels biujetiT gaTvaliswinebuli 1 277,7 aTasi lariT<br />

saministrom SeiZina 216 sacxovrebeli saxli stiqiiT<br />

dazaralebili ojaxebisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva regionSi.<br />

2007 wlis sabiujeto asignebebiT migraciul procesebTan<br />

dakavSirebuli xarjebi Seadgens 1,0 mln. lars. saministros mier<br />

2006 wels Seiqmna monacemTa baza stiqiiT dazaralebuli<br />

ojaxebis Sesaxeb, sadac ganTavsebulia detaluri informacia 31<br />

500 ojaxze, romlebic saWiroeben saxelmwifos mxridan<br />

sxvadasxva saxis daxmarebas. sacxovrebeli saxlebis fasebi wina<br />

wlebTan SedarebiT gazrdilia 10-15 %-iT, rac qmnis garkveul<br />

problemas stiqiis Sedegad usaxlkarod darCenili mosaxleobis<br />

daxmarebis kuTxiT.<br />

• saWiroa meqanizmis SemuSaveba, romelic saSualebas mogvcems<br />

devnilTa socialuri diferencirebis saSualebiT<br />

ganxorcieldes devnilTa erTjeradi daxmarebis fondis<br />

mniSvnelovnad zrda ukiduresad gaWirvebul mdgomareobaSi<br />

my<strong>of</strong>i devnilebis dasaxmareblad da devnilTa Soris bolo<br />

dros gazrdili Sobadobis maCveneblis mxardasaWerad;<br />

• saWiroa specialuri programiT dafinansdes devnili<br />

mosaxleobisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> regionebSi binebis/saxlebis<br />

Sesyidva;<br />

• aucilebelia afxazeTidan da cxinvalis regionidan devnili<br />

mosaxleobis aRricxva-registraciis Catareba <strong>saqarTvelos</strong><br />

farglebs gareT.<br />

184


<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro<br />

intensiuri dialogisa (ID) da gawevrianebis samoqmedo gegmis (MAP)<br />

ganxorcielebis safuZvelze natoSi Tanmimdevruli integracia<br />

2006 w. 21 seqtembers natos sagareo saqmeTa ministrebis Sexvedraze<br />

miRebul iqna gadawyvetileba <strong>saqarTvelos</strong>Tan gawevrianebis sakiTxebze<br />

intensiuri dialogis (ID) dawyebis Sesaxeb. aRniSnuli gadawyvetilebiT<br />

moxda <strong>saqarTvelos</strong>a da natos Soris urTierTobebis xarisxobrivad<br />

maRal safexurze gadasvla, rac mniSvnelovan wingadadgmul nabijia<br />

qveynis natoSi integraciis mimarTulebiT.<br />

Sesabamisad, mimdinare etapze nato-<strong>saqarTvelos</strong> urTierTobebis<br />

ZiriTad politikur formatTa intensiuri dialogi. amavdroulad, kvlav<br />

grZeldeba aliansTan praqtikuli TanamSromloba individualuri<br />

partniorobis samoqmedo gegmis (IPAP) farglebSi.<br />

intensiuri dialogis formatSi aliansis saerTaSoriso<br />

samsaxurTan 2006 wels gaimarTa sawyisi Sexvedra, romlis drosac<br />

mxareebma SeaTanxmes intensiuri dialogis ganxorcielebis ganrigi.<br />

aRniSnulis Sesabamisad 2007 wlis ianvridan agvistomde gaimarTa xuTi<br />

Tematuri konsultacia sadac ganixileboda politikuri, samxedro,<br />

ekonomikuri, samarTlebrivi da usafrTxoebis sakiTxebi.<br />

amas garda, 2007 wlis martSi intensiuri dialogis farglebSi<br />

Sedga Sexvedra natos politikur komitetTan 26+1 formatSi. aRniSnuli<br />

Sexvedra mieZRvna saqarTveloSi konfliqtebis mogvarebis Tematikas.<br />

2007 wlis TebervalSi TbilisSi imy<strong>of</strong>eboda individualuri<br />

partniorobis samoqmedo gegmis ganxorcielebis Semfasebeli misia,<br />

romelsac miewoda informacia samoqmedo gegmiT sxvadasxva sferoSi<br />

gaTvaliswinebuli valdebulebebis Sesrulebis mdgomareobis Sesaxeb. 16<br />

maiss Crdiloatlantikuri sabWos sxdomaze, 26+1 formatSi, aliansma<br />

185


dadebiTad Seafasa <strong>saqarTvelos</strong> mier samoqmedo gegmis ganxorcielebis<br />

procesi.<br />

aliansTan intensiuri dialogis formatSi TanamSromloba da mimdinare<br />

reformebSi miRweuli warmatebebi xels Seuwyobs gawevrianebis<br />

samoqmedo gegmis (MAP) fazaze gadasasvleli safuZvlis momzadebas.<br />

mniSvnelovania, rom saqarTvelom monawileoba miiRos natos<br />

antiteroristul operaciebSi. dasrulda Sidasaxelmwifoebrivi<br />

procedurebi xmelTaSua zRvaSi mimdinare natos antiteroristul<br />

operacia Active Endeavour-Si CabmisaTvis. aseve miRebul iqna<br />

gadawyvetileba natos egidiT avRaneTSi mimdinare operaciaSi qarTuli<br />

kontigentis Cabmis Sesaxeb. mimdinareobs molaparakeba natos wevr<br />

qveynebTan operaciaSi CabmasTan dakavSirebul sakiTxebze.<br />

uaxloesi samomavlo gegmebi:<br />

individualuri partniorobis samoqmedo gegmis ganaxlebuli variantis<br />

damtkiceba;<br />

saqarTveloSi natos popularizaciis mizniT natos kvireulisa da sxva<br />

RonisZiebebis mowyoba;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> gawevrianebis samoqmedo gegmasTan mierTebisaTvis<br />

konsultaciebis ganxorcieleba.<br />

186


evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis (ENP Action Plan)<br />

warmatebuli ganxorcileba da evrokavSirTan -oTxi Tavisuflebisadamianebis,<br />

kapitalis, saqonlisa da momsaxurebis gadaadgilebis<br />

xarisxis gazrda<br />

2006 wlis 14 noembers saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis<br />

sabWos sxdomaze <strong>of</strong>icialurad damtkicda evropis samezoblo politikis<br />

farglebSi saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegma.<br />

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegma gansazRvravs<br />

<strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris TanamSromlobis strategiul<br />

miznebsa da prioritetebs. igi iTvaliswinebs ekonomikuri, socialuri da<br />

samarTlebrivi sferoebis reformirebas evropul standartebTan<br />

daaxloebis gziT.<br />

saqarTvelo-evrokavSiris savaWro-ekonomikuri TanamSromloba<br />

2006 wlidan saqarTvelo sargeblobs evrokavSiris savaWro<br />

SeRavaTebis preferenciaTa axali generalizirebuli sistemiT e.w. GSP+,<br />

romelic produqtebis farTo speqtrs moicavs. Tumca unda aRiniSnos,<br />

rom GSP+-s <strong>saqarTvelos</strong> ZiriTadi saeqsporto produqciis evrokavSiris<br />

bazarze importis xelSewyobis SezRuduli SesaZleblobebi gaaCnia.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro agrZelebda konsultaciebs am<br />

problemis gadawyvetis mimarTulebiT.<br />

2007 wlis 24 aprils sagareo saqmeTa saministroSi gaimarTa<br />

vaWrobis, ekonomikur da samarTlebriv sakiTxebze saqarTveloevrokavSiris<br />

TanamSromlobis qvekomitetis me-6 sxdoma. sxdomaze<br />

mxareebma <strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris savaWro-ekonomikuri<br />

urTierTobebis sxva mniSvnelovan sakiTxebTan erTad ganixiles da<br />

dagegmes konkretuli nabijebi saqarTvelo-evrokavSiris Tavisufali<br />

vaWrobis SesaZleblobebis Seswavlisa da <strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs<br />

Soris Rvinisa da spirtis nawarmis, aseve sxva sasursaTo produqciis<br />

geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvisa da aRiarebis Sesaxeb<br />

SeTanxmebis SemuSavebis mimarTulebiT.<br />

187


2007 wlis ivnisSi evrokomisiam miiRo horizontaluri mandati<br />

<strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris Rvinisa da spirtis nawarmis, aseve<br />

sxva sasursaTo produqciis geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvisa<br />

da aRiarebis Sesaxeb SeTanxmebis gaformebis mizniT molaparakebebis<br />

dasawyebad.<br />

2007 wlis aprilSi evrokomisiam gamoacxada tenderi,<br />

<strong>saqarTvelos</strong>Tan da somxeTTan Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebis<br />

gaformebis mizniT teqnikur-ekonomikuri Seswavlis (feasibility study)<br />

gansaxorcieleblad. tenderis Sedegad SeirCa polonuri arasamTavrobo<br />

organizacia CASE, romelTanac gaformdeba Sesabamisi xelSekruleba. am<br />

organizaciam 2007 wlis bolomde unda Seiswavlos viTareba<br />

saqarTveloSi da evrokomisiisaTvis SeimuSaos specialuri<br />

rekomendaciebi.<br />

saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromloba savizo sakiTxebSi<br />

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis Tanaxmad gadawyvetilia<br />

Seiqmnas saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis qvekomiteti<br />

samarTlis, Tavisuflebisa da usafrTxoebis sferoSi. aRniSnuli qvekomiteti,<br />

sxva sakiTxebTan erTad, ganixilavs migraciis sferoSi<br />

TanamSromlobis sakiTxebs, maT Soris saqarTvelo-evrokavSiris savizo<br />

dialogs.<br />

saangariSo periodis ganmavlobaSi mimdinareobda intensiuri<br />

konsultaciebi evrokavSirsa da <strong>saqarTvelos</strong> Soris gamartivebuli<br />

savizo mimosvlis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebaTan dakavSirebiT.<br />

SemuSavda specialuri dokumenti, sadac mkafiodaa Camoyalibebuli<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxaris pozicia da argumentebi. amJamad mimdinareobs<br />

sakiTxis ganxilva evrokavSiris sxvadasxva institutebSi.<br />

188


evrokavSiris monawileoba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze arsebuli<br />

konfliqtebis mogvarebaSi<br />

sagareo saqmeTa saministro agrZelebs muSaobas samxreT kavkasiaSi<br />

evrokavSiris specialuri warmomadgenlisa da misi damxmare jgufis<br />

mandatis Semdgomi gafarToebis mizniT, kerZod:<br />

- damxmare jgufs unda hqondes konfliqtur zonebSi arsebuli<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sazRvrebis monitoringis saSualeba;<br />

- unda hqondes uflebamosileba, daafiqsiros da ganacxados<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo sazRvrebze arsebuli darRvevis faqtebis<br />

Sesaxeb;<br />

- unda Seasrulos ufro aqtiuri roli konfliqtebis gadawyvetis<br />

RonisZiebebSi -- Seasrulos mediatoris funqciebi konfliqtis mxareebs<br />

Soris, rogorc es evroparlamentis 2004 wlis 14 oqtombris<br />

rezoluciaSia miTiTebuli.<br />

aRsaniSnavia saqarTveloSi evrokomisiisa da evrokavSiris sabWos<br />

mier, a.w. 15-19 ianvars erToblivad ganxorcielebuli Semswavleli misiis<br />

<strong>angariSi</strong>. qarTulma mxarem SeimuSava da evropis mxares miawoda<br />

angariSSi arsebul rekomendaciebze sakuTari SeniSvnebi da komentarebi.<br />

zemoxesenebuli <strong>angariSi</strong> iTvaliswinebs evrokavSiris monawileobis<br />

gaZlierebas konfliqtebis gadaWris procesSi.<br />

evrokavSiris mier mimdinare wlis 10 maiss, euTos mudmivi sabWos<br />

farglebSi gakeTda specialuri gancxadeba samxreT oseTSi arsebul<br />

situaciasTan dakavSirebiT. garda amisa, mimdinare wlis 14 ivniss<br />

sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong> baton gela beJuaSvilis euTos mudmiv sabWoze<br />

gamosvlis Semdeg, evrokavSirma gaavrcela <strong>ministris</strong> gamosvlis sapasuxo,<br />

mxardamWeri gancxadeba.<br />

189


konfliqtebis mSvidobiani gziT gadawyvetisa da teritoriuli<br />

mTlianobis aRdgenisaTvis samSvidobo samoqmedo gegmebis<br />

mizanmimarTuli ganxorcieleba<br />

cxinvalis regioni/samxreTi oseTi<br />

cxinvalis regioni/samxreTi oseTTan mimarTebaSi <strong>saqarTvelos</strong><br />

sagareo saqmeTa saministro saangariSo periodis ganmavlobaSi aqtiurad<br />

muSaobda 2005 wlis 6 dekembers euTos liublianas ministerialze<br />

konfliqtis gadawyvetis safuZvlad aRiarebuli samSvidobo gegmis<br />

ganxorcielebis xelSewyobisaTvis.<br />

ekonomikuri da socialuri reabilitaciis sakiTxebTan erTad<br />

gansakuTrebuli yuradReba eTmoboda cxinvalis regionSi usafrTxoebis<br />

donis amaRlebisaTvis aucilebeli zomebis miRebas, pirvel rigSi,<br />

regionis srul demilitarizacias da ukanono SeiaraRebuli<br />

dajgufebebis daSla-ganiaraRebas. euTos farglebSi mimdinareobda<br />

konsultaciebi rokis gvirabisa da didi gufTis xidis saerTaSoriso<br />

monitoringisa da regionSi euTos samxedro damkvirveblebis raodenobis<br />

gazrdis sakiTxebis garSemo.<br />

aRsaniSnavia, rom partnior qveynebTan Sesrulebuli samuSaos<br />

Sedegad miRweul iqna mniSvnelovani progresi euTos 2006 wlis<br />

briuselis ministerialis mier Sesabamisi dokumentis miRebis<br />

TvalsazrisiT, Tumca briuselSi ruseTis delegaciis ukiduresi<br />

arakonstruqciuli poziciis gamo (maT faqtobrivad CaSales<br />

<strong>saqarTvelos</strong>Tan dakavSirebiT molaparakebis procesi) dokumentis miReba<br />

ver moxerxda.<br />

2007 wlis martSi <strong>saqarTvelos</strong> mxarem SeimuSava memorandumi<br />

cxinvalis regionSi konfliqtis saboloo gadaWrisaTvis saWiro<br />

moqmedebebis SeTanxmebis Sesaxeb. aRniSnuli memorandumi warmoadgens<br />

Semdgom aucilebel nabijs konfliqtis gadawyvetis sakiTxSi da miznad<br />

isaxavs im meqanizmebis Camoyalibebas da funqcionirebas, romelnic<br />

konfliqtis politikur gadaWras uzrunvely<strong>of</strong>en. Sinarsobrivad<br />

190


memorandumi eyrdnoba euTos 2005 wlis liublianas ministerialze<br />

miRebul samSvidobo gegmas.<br />

2007 wlis 13 aprils <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma miiRo kanoni<br />

y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis mSvidobiani<br />

gadawyvetisaTvis Sesabamisi pirobebis Seqmnis Sesaxeb. am kanonis miRebam<br />

moamzada samarTlebrivi safuZveli cxinvalis regionis mTel<br />

teritoriaze droebiTi administraciuli erTeulis Sesaqmnelad. kanonis<br />

mizania regionSi arsebuli samSvidobo procesis xelSewyoba da regionis<br />

politikuri statusis saboloo gansazRvra rogorc qarTveli, ise osi<br />

mosaxleobis interesebis gaTvaliswinebiT.<br />

2007 wlis 10 maiss <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis brZanebulebiT<br />

y<strong>of</strong>ili samxreTi oseTis avtonomiuri olqis teritoriaze Camoyalibda<br />

droebiTi administraciul-teritoriuli erTeuli. misi mizania Seqmnas<br />

Sesabamisi pirobebi <strong>saqarTvelos</strong>a da oseTis mxares Soris Sedegze<br />

orientirebuli dialogis gasamarTavad, raTa ganisazRvros kompetenciis<br />

gadanawilebis sakiTxi centrsa da regions Soris.<br />

2007 wlis 10 maiss <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis brZanebulebis<br />

Tanaxmad droebiTi administraciul-teritoriuli erTeulis<br />

xelmZRvanelis funqciebis ganxorcielebis uflebamosilebis delegireba<br />

moxda politikuri moZraoba `samxreT oseTis xalxi mSvidobisaTvis~<br />

lider baton dimitri sanakoevze. 11 maiss d. sanakoevi sityviT gamovida<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis winaSe da warmoadgina cxinvalis regionis<br />

momavalTan dakavSirebuli miseuli xedva. sxdomas aseve eswrebodnen<br />

saqarTveloSi akreditebuli diplomatiuri korpusis warmomadgenlebi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministrom Sesabamisi nabijebi<br />

gadadga aRniSnuli movlenebis Sesaxeb saerTaSoriso sazogadoebis<br />

adekvaturi informirebisa da maTi mxardaWeris mopovebis mizniT:<br />

sazRvargareT <strong>saqarTvelos</strong> yvela diplomatiur warmomadgenlobaSi<br />

daigzavna Sesabamisi instruqciebi, gakeTda araerTi gancxadeba euTos<br />

mudmiv sabWoze.<br />

191


2007 wlis 14 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa ministri batoni<br />

gela beJuaSvili sityviT gamovida venaSi euTos mudmivi sabWos sxdomaze.<br />

man delegaciebis winaSe Camoayaliba <strong>saqarTvelos</strong> mxaris pozicia<br />

konfliqtis saboloo gadaWris mizniT momavalSi gadasadgmel<br />

nabijebTan dakavSirebiT.<br />

2007 wlis 25 ivniss, briuselSi, batoni sanakoevi sityviT gamovida<br />

evroparlamentis warmomadgenlebis winaSe. man delegaciebs gaacno<br />

sakuTari xedva konfliqtis saboloo gadawyvetis da cxinvalis regionis<br />

Semdgomi ganviTarebis TvalsazrisiT.<br />

zemoT aRniSnuli diplomatiuri aqtivobis Sedegad y<strong>of</strong>ili<br />

samxreTi oseTis avtonomiuri olqis droebiTi administracia<br />

saerTaSoriso sazogadoebam aRiara, rogorc adgilobrivi mosaxleobis<br />

legitimuri warmomadgeneli da regionSi mniSvnelovani erTeuli,<br />

romelsac aqtiuri wvlilis Setana SeuZlia samSvidobo procesSi.<br />

miuxedavad imisa, rom zogierTi organizacia da qveyana jer mainc<br />

sifrTxiliT ekideba am sakiTxs da migviTiTebs, rom saqarTvelom ar<br />

unda gadadgas naCqarevi nabijebi raTa gamwvavebis Tavidan acilebis<br />

mizniT ar gamoiwvios separatistuli reJimis sruli izolacia, saxezea<br />

aSkara progresi droebiTi administraciis mimarT saerTaSoriso<br />

sazogadoebis damokidebulebis kuTxiT. sagareo saqmeTa saministro<br />

kvlavac agrZelebs muSaobas am mimarTulebiT.<br />

y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis avtonomiuri olqisaTvis <strong>saqarTvelos</strong><br />

saxelmwifos farglebSi avtonomiuri statusis gansazRvrasTan<br />

dakavSirebuli RonisZiebebis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2007<br />

wlis 5 ivlisis #373 gankargulebis Sesrulebisa da Sesabamisi<br />

winadadebebis SemuSavebis mizniT Seiqmna komisia <strong>saqarTvelos</strong> <strong>premier</strong>ministr<br />

zurab noRaidelis TavmjdomareobiT. komisiis wevria<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa ministri. komisia Sedgeba 5<br />

samarTlebrivi, fiskaluri ekonomikuri, ganaTlebis, kulturis<br />

sakiTxebze momuSave samuSao jgufisagan. komisia mzadaa iTanamSromlos<br />

yvela dainteresebul mxaresTan, saerTaSoriso Tanamegobrobisa da<br />

192


arasamTavrobo organizaciebis CaTvliT. 2007 wlis 24 da 28 ivliss<br />

Tbilissa da qurTaSi ukve gaimarTa aRniSnuli jgufis ori sxdoma.<br />

sagareo saqmeTa saministrom <strong>of</strong>icialurad mimarTa saerTaSoriso<br />

organizaciebs euTosa da evrokavSirs, aseve ruseTis mxares, maTi<br />

warmomadgenlebis aRniSnuli komisiis muSaobaSi monawileobis miRebis<br />

Taobaze. ruseTis federaciis garda, yvela saerTaSoriso organizaciam<br />

da partniorma dadebiTad Seafasa komisiis Seqmnis faqti. euTomac da<br />

evrokavSirmac mzady<strong>of</strong>na gamoxates mis muSaobaSi monawileobis<br />

misaRebad.<br />

afxazeTi<br />

2006 wlis 24 maiss <strong>saqarTvelos</strong> mxarem, sagareo saqmeTa<br />

saministros aqtiuri monawileobiT, SeimuSava da afxazeTis mxares<br />

warudgina afxazeTSi konfliqtis srulmaStabiani, mSvidobiani gziT<br />

gadaWris samSvidobo gegma e.w. sagzao ruka.<br />

2006 wlis 13 seqtembers gaeros generaluri ansambleis 61-e sesiis<br />

dRis wesrigSi erT-erT sakiTxad Sevida rezoluciis proeqti suamis<br />

qveynebis teritoriaze gaWianurebuli konfliqtebisa da saerTaSoriso<br />

mSvidobis, usafrTxoebisa da ganviTarebis TvalsazrisiT maTi Sedegebis<br />

sakiTxebi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro aqtiurad monawileobda<br />

saqarTveloSi gaeros damkvirvebelTa misiisa da dsT-s samSvidobo<br />

Zalebis warmomadgenlebis mier zemo afxazeTis patrulirebis sakiTxis<br />

momzadebaSi. saangariSo periodis ganmavlobaSi ramodenimejer<br />

ganxorcielda zemo afxazeTis patrulireba -- 2006 wlis 12 oqtombers,<br />

2006 wlis 13-14 dekembers, 2007 wlis 5-7 marts da 2007 wlis 4-6 ivniss.<br />

Sedegad, damkvirveblebma ver aRmoaCines raime seriozuli darRveva. 2007<br />

wlis 15 ianvris gaeros generaluri mdivnis Sualedur moxsenebaSi --<br />

afxazeTSi arsebuli mdgomareobis Sesaxeb, dafiqsirebulia, rom<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxare pirnaTlad asrulebs gaeros rezoluciis moTxovnebs.<br />

193


2007 wlis ivlisidan zemo afxazeTis s<strong>of</strong>el aJaraSi gaixsna gaeros<br />

damkvirvebelTa punqti.<br />

2006 wlis 13 oqtombers gaeros uSiSroebis sabWom miiRo<br />

rezolucia N1716, romlis Tanaxmad saqarTveloSi gaeros damkvirvebelTa<br />

misias gaugrZelda mandati 2007 wlis 15 aprilamde; aRniSnuli<br />

rezolucia kvlav adasturebs <strong>saqarTvelos</strong> suverenitetis,<br />

damoukideblobisa da saerTaSoriso Tanamegobrobis mier aRiarebul<br />

sazRvrebSi teritoriuli mTlianobis uryeobis princips. rezoluciaSi<br />

xazgasmiT naTqvamia samSvidobo formatis internacionalizaciis<br />

aucileblobis Sesaxeb, galis raionSi sapolicio komponentis<br />

ganlagebis, adamianis uflebaTa <strong>of</strong>isis gaxsnisa da adgilobrivi<br />

qarTveli mosaxleobis mSobliur enaze ganaTlebis miRebis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is Sesaxeb, agreTve adgilnacval pirTa da ltolvilTa<br />

usafrTxo da Rirseuli dabrunebis uzrunvely<strong>of</strong>is Taobaze.<br />

saerTaSoriso Tanamegobrobam dagmo afxazeTSi 2007 wlis 4 marts<br />

Catarebuli de-faqto arCevnebi da mxari dauWira <strong>saqarTvelos</strong><br />

teritoriul mTlianobas.<br />

2007 wlis aprilSi gaeroSi Sedga sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong><br />

moadgilis giorgi manjgalaZis da gaeros generaluri mdivnis moadgilis<br />

Sexvedra, sadac ganixiles afxazeTSi arsebuli mdgomareoba da<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxaris mier uSiSroebis sabWos 13 oqtombris rezoluciis<br />

SesrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebi. gaeros 2007 wlis 13 aprilis<br />

rezoluciaSi zustad ganisazRvra afxazeTSi arsebuli mdgomareoba da<br />

Sesulia is winadadeba, romelsac <strong>saqarTvelos</strong> mxare iTxovda.<br />

2007 wlis 27-28 ivniss bonSi gaeros generaluri mdivnis moadgilis<br />

baton Jan-mari gienos TavjdomareobiT gaimarTa gaeros generaluri<br />

mdivnis megobarTa jgufis maRli donis Sexvedra <strong>saqarTvelos</strong>a da<br />

afxazeTis mxareTa warmomadgenlebis monawileobiT, konfliqtis<br />

srulmaStabiani politikuri gadaWras gzebis Ziebis gagrZelebis mizniT.<br />

2007 wlis 12 ivliss saqarTveloSi gaeros damkvirvebelTa misiam<br />

gamoaqveyna a.w 11-12 marts zemo afxazeTis dabombvis faqtis damdgeni<br />

194


erToblivi jgufis daskvna, sadac aRniSnulia, rom incidentis dros<br />

gamoiyenes rusuli warmoebis reaqtiuli Wurvebis Sturmi da ataka.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxare miiCnevs, rom xsenebuli daskvna arasrulia, radgan<br />

ruseTis mxarem ar warmoadgina mis xelT arsebuli faqtobrivi masala<br />

incidentTan dakavSirebiT. Sesabamisad, sagareo saqmeTa saministro<br />

agrZelebs muSaobas zemo afxazeTis dabomvis faqtis bolomde gamoZiebis<br />

mizniT.<br />

samezoblo arealSi Savi zRvisa da samxreT kavkasiis regionaluri<br />

TanamSromlobis efeqtianobis zrda<br />

regionaluri TanamSromlobisa da integraciis TvalsazrisiT,<br />

saangariSo periodSi sagulisxmo iyo 2006 wlis maisSi, kievis samitze<br />

Seqmnili srulfasovani saerTaSoriso regionaluri organizaciis<br />

demokratiisa da ekonomikuri ganviTarebis organizacia suamis Semdgomi<br />

institucionalizacia. 2006-2007 wlebSi aqtiurad gagrZelda da<br />

dReisaTvis praqtikulad dasrulda kievSi suamis samdivnos daarseba da<br />

amoqmedeba. organizaciis generalur mdivnad dainiSna <strong>saqarTvelos</strong><br />

sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong> pirveli moadgile batoni valeri CeCelaSvili.<br />

amave periodSi gansakuTrebuli yuradReba daeTmo aseve suamis<br />

farglebSi dargobrivi TanamSromlobis sistematizacias, saerTaSoriso<br />

organizaciebis farglebSi suamis wevri saxelmwifoebis misiebis<br />

TanamSromlobis koordinaciis gaZlierebas, sxva qveynebTan da<br />

saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobebis gafarToebasa da<br />

formalizacias. am mxriv, 2007 wlis 19-20 ivnisis baqos samitze suam-aSSis<br />

TanamSromlobis arsebul formats daemata suam-iaponiisa da suampoloneTis<br />

formatebi.<br />

mimdinareobda aqtiuri muSaoba suamis farglebSi energetikis,<br />

transportis, savaWro-ekonomikuri, sainformacio teqnologiebis,<br />

turizmis sferoebSi TanamSromlobis gaRmavebis kuTxiT.<br />

dResdeobiT aqtiurad grZeldeba muSaoba baqos samitze miRebul<br />

gadawyvetilebaTa realizaciis mimarTulebiT.<br />

195


Savi zRvisa da samxreT kavkasiis regionaluri TanamSromlobis<br />

efeqtianobis kuTxiT mniSvnelovani iyo 2007 wlis 25 ivniss stambolSi<br />

gamarTuli Savi zRvis ekonomikuri TanamSromlobis organizaciis (BSEC)<br />

wevri qveynebis saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa samiti, romelic<br />

mieZRvna BSEC-is daarsebis 15 wlis iubiles. samitze Sefasda<br />

organizaciis 15 wliani saqmianoba da SeTanxmda samomavlo gegmebi<br />

regionaluri integraciis gasaZliereblad, romelic gulisxmobs BSEC-is<br />

farglebSi ekonomikuri TanamSromlobis gafarToebas da sxva<br />

regionalur da globalur organizaciebTan, institutebTan da<br />

iniciativebTan koordinacias. samitze miRebul iqna deklaracia, romelic<br />

iwonebs organizaciaSi miRweul Sedegebs da gansazRvravs samoqmedo<br />

programas momavalSi.<br />

BSEC-is farglebSi transportis sferoSi TanamSromlobis<br />

gaRmavebis kuTxiT mniSvnelovani iyo belgradSi gamarTuli sagareo<br />

saqmeTa ministrebis sabWos sxdoma, romelzec xelmoweril iqna<br />

memorandumi Savi zRvis wriuli magistralis koordinirebuli<br />

ganviTarebis Sesaxeb da urTierTgagebis memorandumi BSEC-is regionSi<br />

sazRvao magistralebis ganviTarebis Sesaxeb. am dokumentebis praqtikuli<br />

ganxorcieleba xels Seuwyobs mTlianad regionis mdgrad ekonomikur<br />

ganviTarebas da Sesabamisad mis stabilurobasa da usafrTxoebas.<br />

2007 wlis 7 Tebervals TbilisSi gamarTul <strong>saqarTvelos</strong>,<br />

TurqeTisa da azerbaijanis regionaluri TanamSromlobis sammxriv<br />

samitze xeli moewera Tbilisis deklaracias regionaluri<br />

TanamSromlobis erToblivi xedvis Sesaxeb, agreTve sammxriv<br />

samTavrobaTaSoriso CarCo SeTanxmebas baqo-Tbilisi-yarsis axali<br />

sarkinigzo xazis Sesaxeb, romelic mniSvnelovania qveynis satransporto<br />

infrastruqturis diversifikaciis TvalsazrisiT.<br />

samezoblo arealSi TanamSromlobis TvalsazrisiT mniSvnelovani<br />

iyo TurqeTTan preferenciuli vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebis xelmowera.<br />

amasTan mimdinareobs aqtiuri konsultaciebi TurqeTis mxaresTan<br />

Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebebis xelmowerasTan dakavSirebiT.<br />

196


mimdinareobs ormxrivi molaparakeba vaWrobis ms<strong>of</strong>lio<br />

organizaciaSi (WTO) gawevrianebis msurvel qveynebTan, qarTuli<br />

saqonlisa da momsaxurebis maT bazrebze daSvebis xelsayreli pirobebis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT. am kuTxiT gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />

molaparakebas ruseTis federaciasTan, romelzec saqarTvelo ayenebs<br />

erTaderT da principul moTxovnas, romelic mdgomareobs saqarTveloruseTis<br />

saxelmwifo sazRvarze aralegalurad moqmedi sabaJo gamSvebi<br />

punqtebis ganTiadi-adleris da roki-qvemo zaramagis legalizaciasa da<br />

mis gamarTul funqcionirebaSi.<br />

aRsaniSnavia, rom SemuSavebulia da praqtikulad xorcieldeba<br />

efeqtiani meqanizmi saerTaSoriso da regionaluri organizaciebis winaSe<br />

<strong>saqarTvelos</strong> finansuri valdebulebebis Sesrulebis mizniT. am mxriv<br />

xazgasasmelia, rom mimdinare wels saqarTvelom srulad dafarva<br />

gaeros winaSe arsebuli davalianebis da 2008 wlidan <strong>saqarTvelos</strong><br />

gadasaxadi gaeros regularul biujetSi Sesabamisad ganisazRvreba<br />

mxolod mimdinare gadasaxadis odenobiT. amasaTan, srulad daifara<br />

evrosabWos winaSe arsebuli davalianeba. arsebul davalianebaTa<br />

dafarvis mizniT SemuSavebulia optimaluri grafiki.<br />

197


diplomatiuri da sakonsulo qselis gafarToeba<br />

2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde gaixsna - 7 diplomatiuri<br />

warmomadgenloba da 2 generaluri sakonsulo. diplomatiur<br />

warmomadgenlobebSi Statebis raodenoba gaizarda 33 saStato erTeuliT,<br />

aqedad 22 saStato erTeuli daemata aRniSnul periodSi gaxsnil<br />

diplomatiur warmomadgenlobebsa da sakonsulo dawesebulebebs.<br />

saangariSo periodSi gaxsnili saelCoebis da diplomatiuri warmomadgenlobebis nusxa<br />

diplomatiuri waromadgenlobebi<br />

ÓÀÛÔÀÔÏ ÄÒÈÄÖËÄÁÉÓ<br />

ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ<br />

ÛÅÄÃÄÈÉÓ ÓÀÌÄ×ÏÓÀ ÃÀ ×ÉÍÄÈÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 3<br />

ÉÀÐÏÍÉÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 2<br />

ØÖÅÄÉÈÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÛÉ, ÓÀÖÃÉÓ ÀÒÀÁÄÈÉÓ ÓÀÌÄ×ÏÛÉ, ÁÀäÒÄÉÍÉÓ ÓÀÌÄ×Ï<br />

ÊÀÔÀÒÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÛÉ, ÏÌÀÍÉÓ ÓÀÓÖËÈÍÏÓÀ ÃÀ ÀÒÀÁÈÀ ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÖË<br />

ÓÀÄÌÉÒÏÄÁÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ<br />

ÁÄËÀÒÖÓÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 1<br />

ÄÓÔÏÍÄÈÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 1<br />

ËÀÔÅÉÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 1<br />

ÍÉÃÄÒËÀÍÃÉÓ ÓÀÌÄ×ÏÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 3<br />

ÓÀÊÏÍÓÖËÏ ÃÀßÄÓÄÁÖËÄÁÀ<br />

4<br />

ÓÀÛÔÀÔÏ ÄÒÈÄÖËÄÁÉÓ<br />

ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ<br />

ÍÉÖ-ÉÏÒÊÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÂÄÍÄÒÀËÖÒÉ ÓÀÊÏÍÓÖËÏ 3<br />

Ø. ÓÀËÏÍÉÊÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÂÄÍÄÒÀËÖÒÉ ÓÀÊÏÍÓÖËÏ 4<br />

198


ÓÀÀÍÂÀÒÉÛÏ ÐÄÒÉÏÃÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÓÀÄËÜÏÄÁÉaÓ ÃÀ ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍËÏÁÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ<br />

ÌÀÈÉ ÓÀÛÔÀÔÏ ÒÉÝáÏÅÍoÁÀ<br />

ÓÀÂÀÒÄÏ ÓÀØÌÄÈÀ ÓÀÌÉÍÉÓÔÒÏÓ ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍËÏÁÄÁÉÓ<br />

ÓÀÛÔÀÔÏ ÄÒÈÄÖËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ<br />

2006 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 205<br />

2007 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 238<br />

ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍËÏÁÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÏÍÏÁÀ<br />

2006 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 39<br />

2007 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 47<br />

199


<strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro<br />

1. gamWvirvale saxelmwifo institutebi<br />

saangariSo periodSi <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministroSi<br />

ganxorcielda mTJeli rigi RonisZiebebi, romlebmac xeli Suwyes<br />

saministros sistemaSi gamWvirvalobis principebis danergvas, kerZod:<br />

• mniSvnelovnad gamartivda da mosaxleobisTvis ufro xelmisawvdomi<br />

gaxda avtosatransporto saSualebaTa registracia, marTvis<br />

mowmobebis aReba, samoqalaqo iaraRebis registracia,<br />

nasamarTlobisa da avtosatransporto saSualebaTa samarTlebrivi<br />

mdgomareobis Sesaxeb cnobebis aReba. aRniSnul sakiTxebTan<br />

dakavSirebiT ganxorcielda saministros mier warmoebuli<br />

momsaxurebis sferos decentralizacia. zemoT aRniSnuli<br />

momsaxurebiT sargebloba SesaZlebeli gaxda ara mxolod<br />

<strong>saqarTvelos</strong> dedaqalaqSi, aramed qveynis sxva qalaqebsa da<br />

regionebSic;<br />

• vide<strong>of</strong>irze an/da fot<strong>of</strong>irze dafiqsirebuli sagzao moZraobis<br />

wesebis darRvevis amsaxveli administraciuli samarTaldarRvevis<br />

naxva SesaZlebeli gaxda saministros <strong>of</strong>icialuri veb-gverdis<br />

saSualebiT;<br />

sagzao moZraobis kontrolis, sazogadoebrivi marTlwesrigis<br />

ganmtkicebisa da avtosagzao SemTxvevebis prevenciis mizniT,<br />

qalaqebis Tbilisisa da baTumis Sida saqalaqo gzebis sakvanZo<br />

magistralebsa da gzajvaredinebze damontaJda videokontrolis<br />

teqnikuri mowyobilobebi, romelTa meSveobiTac mniSvnelovnad<br />

gamartivda upirveles yovlisa avtomflobelTa mier sagzao<br />

mozraobis wesebis dacvis uzrunvely<strong>of</strong>a da maTi kontroli, aseve<br />

Sesabamisi avtosagzao samarTaldarRvevaTa gamovlena, maTze<br />

drouli da adekvaturi reagireba.<br />

200


vide<strong>of</strong>irze an/da fot<strong>of</strong>irze dafiqsirebuli administraciuli<br />

samarTaldarRvevis faqtTan dakavSirebiT Sedgenili sajarimo<br />

qviTari ivseba <strong>saqarTvelos</strong> administraciul samarTaldarRvevaTa<br />

kodeqsiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi, rodesac kodeqsis<br />

Sesabamisi muxliT administraciuli pasuxismgebloba<br />

iTvaliswinebs jarimas.<br />

satransporto saSualebis mesakuTres, administraciuli<br />

samarTaldarRvevis Cadenis SemTxvevaSi, aRniSnuli faqtis (video<br />

Canaweris) gadamowmeba SeuZlia <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa<br />

saministros Semdeg saitze: www.police.ge.<br />

sajaro informaciis gacemis moTxovnaTa raodenoba<br />

saministro, arasamTavrobo seqtoris SefasebiT, maqsimalurad<br />

akmay<strong>of</strong>ilebs kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnebsa da sazogadoebis<br />

moTxovnilebas. 2007 wels Semovida 240 moTxovna sajaro informaciaze,<br />

aqedan dakmay<strong>of</strong>ilda 222; dadgenil vadebSi da Sesabamisi formiT uari<br />

iTqva 18 gancxadebaze.<br />

sazogadoebasTan urTierToba<br />

• saministros sistemis gamWvirvalobisa da policiis saqmianobis<br />

popularizaciis mizniT saministros iniciativiT sazogadoebaSi<br />

(yvela ojaxSi) darigda Jurnali `policia”. aRniSnulma<br />

RonisZiebam moicva <strong>saqarTvelos</strong> yvela regioni.<br />

• mosaxleobis informirebisa da danaSaulTa drouli prevenciisa da<br />

reagirebis mizniT policiis Sesabamisi qvedanay<strong>of</strong>ebis (saubno da<br />

sapatrulo policia) TanamSromelTa mier moqalaqeebs daurigdaT<br />

Sesabamisi sainformacio bukletebi, savizito baraTebi, cnobarebi,<br />

romlebSic aRniSnulia kompetenturi regionaluri sapolicio<br />

dawesebulebebis teritoriuli misamarTebi da sakontaqto<br />

telefonis nomrebi.<br />

201


• 2006 wels amoqmedda saministros axali, informaciuli da saWiro<br />

informaciiT datvirTuli veb-gverdi, romelic dRemde liderobs<br />

qarTul veb-gverdTa reitingSi (Camouvardeba mxolod satelevizio<br />

arxebisa da gasarTob veb-gverds).<br />

• saministroSi arasamTavrobo seqtoris daxmarebiT momzadda<br />

spikeri-policielebi. moewyo mTeli rigi treningebi Jurnalistebis<br />

monawileobiT.<br />

2. kerZo sakuTrebis daculoba<br />

• kerZo sakuTrebis dacvis mizniT <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa<br />

ministrma 2007 wlis 24 maiss gamosca brZaneba #747 `sakuTrebaSi<br />

arsebuli uZravi nivTis xely<strong>of</strong>is an sxvagvarad xelSeSlis<br />

aRkveTis wesis damtkicebis Sesaxeb”. am brZanebas safuZvlad daedo<br />

`policiis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanonsa da samoqalaqo kodeqsSi<br />

Setanili damatebebi, agreTve <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2007 wlis<br />

21 maisis #317 brZanebuleba. aRniSnuli brZanebis SemuSavebaSi<br />

saministros warmomadgenlebTan erTad monawileoba miiRes sxva<br />

saxelmwifo organoebisa da sazogadoebrivi organizaciebis<br />

warmomadgenlebma.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa <strong>ministris</strong> zemoT naxsenebi brZaneba<br />

myarad uzrunvely<strong>of</strong>s kerZo sakuTrebis dacvas. uZravi nivTis<br />

mesakuTris mier gancxadebisa da sakuTrebis damadasturebeli<br />

dokumentis wardgenis safuZvelze policia efeqtianad<br />

axorcielebs kerZo sakuTrebis dacvis RonisZiebebs. moqmedi<br />

kanonmdelobis Tanaxmad, kerZo sakuTrebis dacvis RonisZiebebis<br />

gatarebisTvis savaldebulo aRar aris sasasamarTlos mier saqmis<br />

ganxilva. policiaSi Sesabamisi dokumentaciis wardgena sakmarisia<br />

aRniSnuli RonisZiebebis ganxorcielebisTvis.<br />

3. qmediTi mmarTvelobiTi reforma<br />

202


• ganxorcielebuli reformebis Sedegad saministros sistemaSi<br />

Seiqmna sajaro samarTlis iuridiuli piri _ <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan<br />

saqmeTa saministros momsaxurebis saagento, romelic axorcielebs<br />

avtosatransporto saSualebebis registracias, marTvis mowmobebis<br />

gacemas, iaraRis registraciasa da sxva momsaxurebas. sagentos<br />

Camoyalibebamde aniSnul saqmianobas axorcielebda erTdroulad<br />

saministros 3 struqturuli erTeuli – saministros administracia<br />

(nasamarTlobis da avtosatransporto saSualebebis samarTlebrivi<br />

mdgomareobis Sesaxeb cnobebis gacema), sapatrulo policiis<br />

departamenti (avtosatransporto saSualebebis registracia da<br />

marTvis mowmobebis gacema) da sainformacio-analitikuri<br />

departamenti (samoqalaqo iaraRis registracia). ganxorcielebuli<br />

cvlil-ebebis Sedegad ufro efeqtiani da moqnili gaxda<br />

saministros mier warmoebuli momsaxurebis sfero.<br />

• struqturulad daixvewa da saTanado teqnikiT aRiWurva<br />

saministros teritoriul qvedanay<strong>of</strong>ebSi moqmedi saubno<br />

samsaxurebi. <strong>saqarTvelos</strong> qalaqebisa da raionebis specifikis<br />

gaTvaliswinebiT Seiqmna saubno samsaxurebis sammarTveloebi,<br />

gany<strong>of</strong>ilebebi da qvegany<strong>of</strong>ilebebi. saubno samsaxurebs daemata<br />

operatiul-samZebro saqmianobisa da gamoZiebis funqcia, ramac xeli<br />

Seuwyo aRniSnuli samsaxurebis mier sisxlis samarTlis saqmebis<br />

operatiulad warmoebas.<br />

• 2005 wlis ianvridan Ss saministros administraciaSi funqcionirebs<br />

adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis mTavari sammarTvelo,<br />

romlis ZiriTadi funqciebia Ss saministros sistemaSi adamianis<br />

uflebaTa dacva, Ss organoebSi da droebiTi moTavsebis<br />

izolatorebSi Sida monitoringis ganxorcieleba. mTavari<br />

sammarTvelo mWidrod TanamSromlobs <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo<br />

damcvelis <strong>of</strong>isTan da sxva arasamTavrobo organizaciebTan.<br />

203


2005 wlis martidan mTavar sammarTvelos struqturul<br />

daqvemdebarebaSi gadaeca Sss regionaluri da adgilobrivi<br />

organoebis daqvemdebarebaSi arsebuli droebiTi moTavsebis<br />

izolatorebi, aseve TbilisSi arsebuli y<strong>of</strong>ili uSiSroebis<br />

saministros droebiTi moTavsebis izolatori. aRniSnuli<br />

periodidan dainerga da SemuSavda mravali RonisZieba, rac<br />

upirveles yovlisa mimarTulia eWvmitanilTa janmrTelobis<br />

mdgomareobis, maTi uflebebisa da piradi Rirsebis dacvisa da maTi<br />

erTiani saidentifikacio-saregistracio sistemis mowesrigebisaTvis.<br />

izolatorebis saqmianobis ZiriTad funqciebs warmoadgens<br />

kanonmdeblobiT dadgenili wesiT Ss saministros qvemdebare da<br />

sxva danaSaulis monawile pirTa droebiTi moTavseba (ara umetes 72<br />

saaTisa). 2005 wlidan droebiTi moTavsebis izolatorebSi<br />

eWvmitanilTa 72-saaTiani saproceso vadebis darRvevis arc erTi<br />

faqti ar dafiqsirebula.<br />

zemoxsenebul saregistracio wignebSi umTavresi aqcenti<br />

gakeTebulia eWvmitanilTa janmrTelobis mdgomareobaze, maT<br />

uflebebsa da pretenziebze, rac xorciledeba eWvmitanilis<br />

izolatorSi moTavsebis momentidan mis izolatoridan gayvanamde.<br />

SemuSavda dakavebul da droebiTi moTavsebis izolatorebSi<br />

moTavsebul pirTa saidentifikacio-saregistracio erTiani<br />

kompiuteruli baza, romlis danergvac aumjobesebs operatiuli<br />

TvalsazrisiT drios umokles monakveTSi sasurvel pirTa moZebnadadgenasa<br />

da maTze Sesabamisi yovlismomcveli informaciis<br />

miRebas.<br />

arsebul statistikur monacemebze dayrdnobiT, bolo periodebTan<br />

SedarebiT minimumade iqna dayvanili policielTa mxridan adamianis<br />

uflebebis darRvevis iseTi faqtebi, rogoric aris dakavebul<br />

pirTa dakavebis Semdgom policiis gany<strong>of</strong>ilebebSi, policiis<br />

avtomanqanebSi an sxva adgilebSi cema-wamebis, aseve fsiqolgiuri<br />

zemoqmedebis an pirovnebis Rirsebis Semlaxavi sxva faqtebi, rac<br />

204


isev da isev ganpirobebulia policiis qvedanay<strong>of</strong>ebis mudmivi<br />

monitoringiT.<br />

yovelive zemoaRniSnuls mowmobs adamianis uflebaTa damcveli<br />

sxvadasxva saerTaSoriso Tu adgilobrivi organizaciebis mier<br />

gakeTebuli moxsenebebi.<br />

2006 wlis <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvelis wliuri <strong>angariSi</strong>s<br />

Tanaxmad, `axali mTavrobis saqmianobis udides miRwevad unda<br />

CaiTvalos is faqti, rom winaswari dakavebis adgilebSi,<br />

policiaSi, TiTqmis mTlianad aRmoifxvra wina wlebSi<br />

damkvidrebuli praqtika adamianTa wamebisa da sxva sastiki<br />

araadamianuri mopyrobisa Tu dasjis faqtebi~.<br />

• droebiTi moTavsebis izolatorebis, sapatrulo, kriminaluri<br />

policiisa da saubno samsaxurebis TanamSromelTa SerCeva<br />

xorcieldeba konkursis wesiT, ramac SesaZlebeli gaxada<br />

saministros sistemaSi kvalificiuri kadrebis mozidva.<br />

• Seiqmna bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisgan<br />

mosaxleobis da teritoriis dacvis efeqtiani da koordinirebuli<br />

sistema, rac iZleva sagangebo situaciebze saxelmwifo da<br />

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis mxridan saerTo<br />

ZalisxmeviT reagirebis SesaZleblobas. saministros sistemaSi<br />

bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisgan<br />

mosaxleobisa da teritoriis dacvisaTvis pasuxismgebel organod<br />

ganisazRvra sagangebo situaciebis marTvis departamenti.<br />

• rac gansakuTrebiT aRniSvnis Rirsia, gaweuli efeqtiani<br />

administrirebis Sedegad TiTqmis mTlianad aRmoifxvra korufcia<br />

saregistracio da sanebarTvo samsaxurebSi. Ggamartivda<br />

nebarTvebisa da saregistracio mowmobebis aRebis procedura –<br />

dainerga e.w. erTi fanjris principi. amasTanave, rogorc zeviT<br />

aRiniSna, mniSvnelovnad gamartivda da mosaxleobisTvis ufro<br />

205


xelmisawvdomi gaxda avtosatransporto saSualebaTa registracia,<br />

marTvis mowmobebis aReba, samoqalaqo iaraRebis registracia,<br />

nasamarTlobisa da avtosatransporto saSualebaTa samarTlebrivi<br />

mdgomareobis Sesaxeb cnobebis aReba. aRniSnul sakiTxebTan<br />

dakavSirebiT ganxorcielda saministros mier warmoebuli<br />

momsaxurebis sferos decentralizacia. zemoT aRniSnuli<br />

momsaxurebiT sargebloba SesaZlebeli gaxda ara mxolod<br />

<strong>saqarTvelos</strong> dedaqalaqSi, aramed qveynis sxva qalaqebsa da<br />

regionebSic.<br />

• saministrom ganaxorciela sakadro da finansuri decentralizacia.<br />

4. natoSi gawevreba<br />

Sss sxva saxelmwifo struqturebTan erTad aqtiurad aris Cabmuli<br />

natos struqturebTan TanamSromlobasa da “individualuri<br />

partniorobis gegmiT” gaTvaliswinebuli valdebulebebis droulad da<br />

efeqtianad ganxorcielebis procesSi.<br />

saangariSo periodSi Sss kompetenciaSi Semavali natos mier<br />

<strong>saqarTvelos</strong>aTvis gansazRvruli uklebliv yvela mizani warmatebiT<br />

Sesrulda. Sss Sedegebi uaRresad pozitiurad iqna Sefasebuli natos<br />

Sesabamisi komitetebisa da wevri qveynebis mier, maT Soris uSiSroebis<br />

seqtorSi ganxorcielebuli reforma da danergili mdgradi<br />

demokratiuli principebi; mdgradi kontrteroristuli meqanizmi, maT<br />

Soris sakanonmdeblo baza; sasazRvro policiaSi mimdinare reformebi<br />

da <strong>saqarTvelos</strong> mier sagangebo situaciebisa da bunebrivi da<br />

teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisgan mosaxleobisa da<br />

teritoriis dacvis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad gadadgmuli nabijebi.<br />

206


5. qmediTi samarTaldamcavi sistema<br />

Ss saministros qvedanay<strong>of</strong>ebis materialur-teqnikuri bazis<br />

gaumjobeseba<br />

– 2006 wels ASeiqmna saministros erTiani monacemTa baza, sadac<br />

Tavmoyrilia moqalaqeTa, avtomobilebisa da marTvis mowmobebis,<br />

Zebnil da nasamarTlev pirTa Sesaxeb informacia, romelic<br />

xelmisawvdomia sapatrulo policiisaTvis samsaxurebriv<br />

avtomanqanebSi damontaJebuli e.w. „bort-kompiuterebis“ meSveobiT,<br />

rac damnaSaveobasTan brZolas aiolebs.<br />

• saministros saeqsperto-kriminalistikuri samsaxuri<br />

uzrunvely<strong>of</strong>il iqna specialuri avtomobilebiT, romlebzec<br />

damontaJda 45 uaxlesi kompiuteruli teqnikiT aRWurvili moZravi<br />

sakvlevi laboratoria, rac efeqtians xdis samarTaldacvis<br />

organoebis saqmianobas da mkveTrad amcirebs danaSaulis gaxsnis<br />

vadebs, agreTve zrdis danaSaulis samxilebis eqspertizis gziT<br />

gaxsnis statistikas.<br />

• garemontda, kompiuterebiT aRiWurva da qselSi CairTo qveynis<br />

teritoriaze arsebuli Sss raionuli gany<strong>of</strong>ilebebi, rac<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s Sss monacemTa bazebis xelmisawvdomobas,<br />

komunikaciis siswrafes da efeqtianobas; amasTanave, Senoba-nagebobi<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s normalur samuSao garemos.<br />

– TanamSromelTa Rirseuli anazRaurebiT uzrunvely<strong>of</strong>a:<br />

saministros TanamSromelTa saSualo xelfasi 500-550 lars<br />

Seadgens;<br />

– Camoyalibda axali tipis saubno policia, romelic xdeba<br />

damakavSirebeli rgoli sazogadoebasa da samarTaldamcvelebs<br />

Soris;<br />

207


• saxelmwifos usafrTxoebis uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT warmatebiT<br />

ganxorcielda kontrdazverviTi RonisZiebebi (<strong>saqarTvelos</strong><br />

winaaRmdeg mimarTuli sadazvervo da mtruli saqmianobis<br />

gamovlenis, Tavidan acilebisa da aRkveTis RonisZiebebi). miRebul<br />

iqna erovnuli saganZuris, diplomatiuri warmomadgenlobebis,<br />

saxelmwifo obieqtebis, komunikaciebis, energetikisa da sxva<br />

obieqtebis dacvis zomebi.<br />

• qmediTi samarTaldamcavi sistemis Camoyalibebis mizniT<br />

saministros iniciativiT saavtomobilo gzebsa da trotuarebze<br />

damontaJda videomeTvalyureobis sistemebi, romlebic prevenciul<br />

SedegTan erTad iZlevian rogorc administraciuli, ise sisxlis<br />

samarTlis darRvevebze swrafad da efeqtianad reagirebis<br />

SesaZleblobas.<br />

• kanonmdeblobaSi Sesuli cvlilebebis safuZvelze<br />

samarTaldamrRvevebis narkologiur Semowmebas dReisaTvis<br />

axorcielebs saministros saeqsperto-kriminalistikuri mTavari<br />

sammarTvelo. aRniSnuli funqciis ganxorcielebisTvis saministrom<br />

SeiZina saTanado aparatura.<br />

• saministrom SeiZina da praqtikaSi danerga e.w. `alkotestis<br />

aparatebi”, romlebiTac SesaZlebeli gaxda alkoholuri<br />

simTvralis mdgomareobaSi my<strong>of</strong>i mZRolebis adgilze Semowmeba da<br />

Sesabamisi administraciuli saxdelis gamowera. aRniSnuli siaxlis<br />

danergvamde alkoholuri simTvralis dadgenis mizniT<br />

avtosatransporto saSualebis mZRolebi gadhayavdaT Sesabamis<br />

dawesebulebaSi, rac iwvevda maT ukmay<strong>of</strong>ilebas da samarTlian<br />

pretenziebs. dReisaTvis aRniSnuli teqnikiT (alkotestis aparatiT)<br />

aRWurvilia sapatrulo policiis departamenti.<br />

• saqarTveloSi moqmedi arasamTavrobo organizaciebis, <strong>saqarTvelos</strong><br />

Sinagan saqmeTa saministrosa da <strong>saqarTvelos</strong> generaluri<br />

prokuraturis erToblivi ZalisxmeviT Seiqmna da damtkicda<br />

208


<strong>saqarTvelos</strong> policiis eTikis kodeqsi, romelSic detalurad aris<br />

gawerili plicielis samsaxurebriv-uflebrivi, moraluri da<br />

eTikuri normebi, policiis saqmianobis ZiriTadi principebi,<br />

sazogadoebasTan urTierToba, Zalisa da cecxlsasroli iaraRis<br />

gamoyeneba, policielis piradi pasuxismgebloba, gamoZieba,<br />

damokidebuleba dakavebul pirTa mimarT, korufciasTan brZola,<br />

eTikis kodeqsis darRvevis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli<br />

disciplinuri procedurebi samsaxurs gareT da sxva normebi.<br />

• policia swrafad da operatiulad axdens ojaxuri Zaladobis<br />

faqtebze reagirebas. <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa <strong>ministris</strong><br />

brZanebiT damtkicda `Semakavebeli orderis” forma, romelic<br />

ojaxuri Zaladobis gamovlenis SemTxvevaSi gadaecema moZalades.<br />

Semakavebeli orderiT policia moZalades mouwodebs ama Tu im<br />

moqmedebisgan Tavis Sekavebas, romelic aucilebelia msxverplis<br />

interesebidan gamomdinare. Semakavebeli orderis pirobebis<br />

darRvevisTvis moZalades ekisreba administraciuli<br />

pasuxismgebloba. wels registrirebulia ojaxuri konfliqtis 937<br />

SemTxveva, ojaxuri Zaladobis (Semakavebeli oqmiT) 319 SemTxveva.<br />

• sakanonmdeblo bazis daxvewis, materialur-teqnikuri bazis<br />

gaumjobesebis, pr<strong>of</strong>esiuli momzadebis sistemis mudmivi daxvewis,<br />

kadrebis kvalifikaciis amaRlebis, monacemTa bazebis<br />

kompiuterizaciis, sazogadoebasTan aqtiuri TanamSromlobisa da<br />

cnobierebis amaRlebis, agreTve moqmedebebis Sedegad mniSvnelovani<br />

progresia mTeli rigi danaSaulebis statistikis TvalsazrisiTac,<br />

magaliTad:<br />

o minimumamde iqna dayvanili adamianTa gatacebis faqtebi -<br />

mxolod <strong>saqarTvelos</strong> xelusflebis mier afxazeTisa da<br />

`samxreT oseTis~ arakontrolirebad tertoriaze kvlavac<br />

xdeba adamianTa gatacebis faqtebi;<br />

o 2006 wlis maCveneblebTan SedarebiT wels 61,8% aris<br />

Semcirebuli janmrTelobis ganzrax dazianebis faqtebi<br />

209


o 27%-iT Semcirda qurdoba<br />

o 35%-iT Semcirda Zarcva<br />

o 30%-iT Semcirda yaCaRuri Tavdasxmebi<br />

o 53%-iT Semcirda avtosatransporto saSualebebis gataceba<br />

o 28%-iT Semcirda xulignoba<br />

o 49%-iT Semcirda sazogadoebrivi tavSeyris adgilebSi<br />

Cadenili danaSauli<br />

o 13%-iT Semcirda danaSauli arasrulwlovanTa Soris<br />

Tumca rCeba problemuri sakiTxebic. am mimarTulebebiT Sss aZlierebs<br />

operatiul-samZebro, prevenciul, drouli reagirebisken mimarTul<br />

RonisZiebebs, agreTve agrZelebs kadrebis konkretuli da zogadi<br />

kvalifikaciis mudmiv amaRlebasa da Sesabamis materialur-teqnikuri<br />

bazis gaumjobesebas.<br />

• saministro operatiulad reagirebs TanamSromelTa mier Cadenili<br />

danaSaulzec. saangariSo periodSi sxvadasxva saxis<br />

danaSaulisTvis dakavebulia:<br />

o qrTamis aRebisTvis – 22;<br />

o samsaxureobrivi uflebamosilebis borotad gamoyenebisTvis –<br />

9;<br />

o TaRliTobisTvis – 3;<br />

o miTvisebisTvis – 2;<br />

o narkotikuli saSualebebis ukanono SeZenis, Senaxvis da<br />

gasaRebisTvis – 14;<br />

o cecxlsasroli iaraRis ukanono tarebisTvis – 1;<br />

o qurdobisTvis _ 1;<br />

o gamoZalvisTvis – 1.<br />

• narkotikuli saSualebebis ukanono SeZenisaTvis, Senaxvisa da<br />

gasaRebisaTvis dakavebulia 10 TanamSromeli<br />

N<br />

• narkotikuli nivTierebebis moxmarebisTvis samsaxurebidan<br />

daTxovnil iqna 67 policiis TanamSromeli.<br />

210


• 2007 wlisTvis Sss generaluri inspeqciis mier disciplinuri wesiT<br />

dasjili policiis TanamSromlebi Sesabamisi disciplinuri<br />

sasjelebiT:<br />

o SeniSvna – 38;<br />

o sayveduri – 161;<br />

o sastiki sayveduri – 71;<br />

o Tanamdebobidan CamoqveiTeba – 10;<br />

o daTxovna – 174;<br />

o wodebis erTi safexuriT CamoqveiTeba – 5;<br />

o Tanamdebobidan CamoSoreba _ 3;<br />

o sarekomendacio baraTi – 13;<br />

o samsaxuridan gaTavisufleba – 5;<br />

o riggareSe sam ganwesamde daniSvna – 22;<br />

o araumetes aTi samuSao dRis xelfasis dakaveba – 1;<br />

o gafrTxileba – 10.<br />

• Sss akademiis ganviTareba saministros erT-erTi prioritetuli<br />

mimarTulebaa. reformis Sedegad:<br />

o Sss akademia iyo umaRles saswavlebeli, romelic<br />

samarTalmcodneobis specialobis kursantebs amzadebda.<br />

akademiam Seicvala saswavlo pr<strong>of</strong>ili da gaxda specialuri<br />

pr<strong>of</strong>esiuli saswavlebeli, ris Semdegac igi mxolod Ss<br />

saministros kadrebis pr<strong>of</strong>esiul momzadebas axorcielebs.<br />

o reforma Seexo akademiis sakadro sistemas. Semcirda<br />

arsebuli Statebis raodenoba. StatSi my<strong>of</strong>i instruqtorebi<br />

gadayvanil iqnen sakontraqto sistemaze. instruqtorebTan<br />

formdeba xelSekruleba, romelic maT saaTobriv anazRaurebas<br />

iTvaliswinebs. aRniSnuli sistemis upiratesobas warmoadgens<br />

Tanxebis racionaluri gadanawileba da instruqtorebis Sromis<br />

saTanado Sefaseba.<br />

211


o reformis Sedegad specialuri momzadebis centri, romelic<br />

uSiSroebis akademiis gauqmebis Semdeg Seiqmna, Sss akademias<br />

SeuerTda da mas akademiis erT-erTi fakultetis statusi aqvs<br />

miniWebuli.<br />

saswavlo procesi<br />

akademiaSi saswavlo procesTan dakavSirebiT ganxorcielda<br />

Zireuli cvlilebebi, kerZod:<br />

o moxda saswavlo kursebis gegmebis modificireba.<br />

saerTaSoriso eqspertebTan da Sss-s sxvadasxva<br />

departamentebis gamocdil <strong>of</strong>icrebTan konsultaciis Sedegad<br />

da maTi rekomendaciebis gaTvaliswinebiT momzadda iseTi<br />

saswavlo programebi, romelTa mizania msmenelebs miawodos<br />

mxolod is informacia, romelic maT praqtikul saqmianobaSi<br />

gamoadgebaT.<br />

o akademiaSi adamianis uflebebis dacvasTan dakavSirebuli<br />

sakiTxebis saswavlo masala daixvewa da mis swavlebas erTerTi<br />

prioritetuli mniSvneloba mieniWa. TiToeuli kursis<br />

programaSi Setanilia policiis eTikis kodeqsi. garda amisa,<br />

didi mniSvneloba aqvs fsiqologiur momzadebas, rac<br />

aucilebelia cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis dros.<br />

o TiToeuli kursisTvis Seiqmna masalebis specialuri krebuli,<br />

romlebSic praqtikul magaliTebze dayrdnobiT<br />

ganmartebulia is ZiriTadi sakiTxebi, romlebic<br />

samarTaldamcvelebs pr<strong>of</strong>esiuli saqmianobis SesrulebaSi<br />

daexmarebaT. garda amisa, akademiaSi momzadda da daibeWda<br />

Semdegi saxelmZRvaneloebi: ,,fsiqologiuri aspeqtebi<br />

samarTaldamcvelebs organoebis saqmianobaSi” da ,,calkeul<br />

danaSaulTa gamoZiebis meTodika.”<br />

212


o Seicvala swavlebis meTodologia. akademiaSi dainerga<br />

Tanamedrove interaqtiuri swavlebis meTodebi, romlebic<br />

ZiriTadad orientirebulia masalebis vizualur<br />

prezentaciasa, diskusiebis warmarTvasa da sxva aqtiuri<br />

swavlebis meTodebis gamoyenebaze.<br />

o akademiaSi Seiqmna kriminaluri policiis, sapatrulo<br />

policiisa da ubnis inspeqtorebis, specialuri samsaxurebis<br />

TanamSromlebis momzadebisa da gadamzadebis kursebi. 2006<br />

wels momzadeba/gadamzadeba gaiara 1079 msmenelma, xolo 2007<br />

wels momzadeba/gadamzadebas gadis 1432 msmeneli.<br />

o Ss saministros sxvadasxva departamentis<br />

TanamSromlebisaTvis, romlebic dawinaurebis kandidatebi<br />

arian da xelmZRvanel pirebad iniSnebian, momzadda<br />

specialuri kursi, romlis Semdegac akademia maT<br />

daxasiaTebebs amzadebs da savaraudo dawinaurebasTan<br />

dakavSirebiT rekomendacias uwevs.<br />

o akademiaSi xorcieldeba treningebi, romlebsac ucxoel<br />

eqspertebi uZRvebian. garda Ss saministros sxvadasxva<br />

departamentis TanamSromlebisa, aRniSnul treningebs<br />

akademiis instruqtorebi gadian, riTac imaRleben<br />

kvalifikacias.<br />

infrastruqtura<br />

akademiaSi gaumjobesda infrastruqtura. garemontda Senobis<br />

didi nawili, sportuli darbazi. garda amisa, akademiaSi<br />

gaixsna virtualuri tiri, sadac realuri situaciis<br />

modelirebis gziT msmenelebs saSualeba eZlevaT ganaviTaron<br />

srolisTvis aucilebeli unar-Cveebi.<br />

• sazogadoebaze orientirebuli policia da danaSaulis prevencia<br />

saqarTveloSi<br />

213


• sazogadoebaze orientirebuli policiis ganviTareba<br />

kompleqsuri procesia da warmoadgens <strong>saqarTvelos</strong> policiaSi<br />

ukve ganxorcielebuli reformebis logikur gagrZelebas.<br />

miuxedavad imisa, rom reformebis Sedegad policiis imiji<br />

sazogadoebaSi SesamCnevad gaumjobesda, pozitiuri ganviTarebis<br />

tempis SenarCuneba policiisa da sazogadoebis mxridan<br />

mniSvnelovan Zalisxmevas saWiroebs.<br />

• sazogadoebaze orientirebuli policiis modelis<br />

ganxorcieleba moiTxovs dinamikurobasa da axal gamowvevebTan<br />

mudmiv adaptacias, policiis saqmianobis meTodebi unda<br />

icvlebodes sazogadoebasTan TanamSromlobis safuZvelze da<br />

iTvaliswinebdes socialuri garemos ganviTarebas.<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> policiaSi revoluciis Semdeg demokratizaciis<br />

Seuqcevadi procesi daiwyo, romelic ukve ganxorcielebuli<br />

iniciativebiTac gamoixata:<br />

• sapatrulo policiis Camoyalibeba mniSvnelovani nabiji iyo<br />

policiis efeqtianobis amaRlebisa da mosaxleobis mxridan<br />

ndobisa da mxardaWeris mopovebis TvalsazrisiT. sapatrulo<br />

policia ukve warmoadgens sazogadoebaze orientirebuli<br />

policiis principebis gamtarebel qvedanay<strong>of</strong>s.<br />

• saangariSo periodSi Seiqmna da dRes sazogadoebaze<br />

orientirebuli policiis ganviTarebis xerxemals ubnis<br />

inspeqtorebis samsaxuri warmoadgens. ubnis inspeqtorebi wamyvan<br />

rols asruleben sazogadoebasa da policias Soris kavSirisa<br />

da urTobebis ganxorcielebaSi. maTi erT-erTi mTavari<br />

movaleoba danaSaulis prevenciaa. 2007 wlidan ubnis<br />

inspeqtorebi <strong>saqarTvelos</strong> yvela regionSi msaxuroben da maTi<br />

ZiriTadi funqciebia:<br />

214


• ojaxuri usiamovnebebi;<br />

• mezobluri konfliqtebi;<br />

• sacxovrebel da samuSao adgilebze sazogadoebrivi<br />

wesrigis dacva.<br />

• aRniSnuli funqciebis efeqtianad SesrulebisaTvis qalaqebi da<br />

s<strong>of</strong>lebi seqtorebad iqna day<strong>of</strong>ili da TiToeul seqtors Tavisi<br />

ubnis inspeqtori emsaxureba. mimdinare wlis gazafxulzafxulSi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> ubnis inspeqtorebma studentebis<br />

daxmarebiT <strong>saqarTvelos</strong> masStabiT daariges 960 650 erTeuli<br />

Junali `Cemi policia~, romelSic asaxulia danaSaulis<br />

statistika, policiis qvedanay<strong>of</strong>ebis funqciebi, saWiro da<br />

sakontaqto informacia, aseve prevenciuli saxis informacia.<br />

• saerTaSoriso organizaciebisa da partniori qveynebis<br />

eqspertebis daxmarebiT Tbilissa da <strong>saqarTvelos</strong> regionebSi<br />

SeirCa sapiloto raionebi da daiwyo sazogadoebaze<br />

orientirebuli policiis sxvadasxva meTodebis ubnis<br />

inspeqtorebis samuSao praqtikaSi danergva. treningebTan erTad<br />

ganxorcielda mTeli rigi RonisZiebebi, magaliTad: vakesaburTalos<br />

raionis didi diRmis poliiciis gany<strong>of</strong>ilebaSi<br />

gaimarTa policiis Ria karis dRe, romelzec ubnis mosaxleobasa<br />

da bavSvebs saSualeba miecaT ufro axlos gaecnoT maTi ubnis<br />

inspeqtorebisa da zogadad policiis muSaoba, ramac gaadvila<br />

dialogi mosaxleobasa da policias Soris.<br />

• adamianiT vaWroba (trfikingi)<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> warmatebebi trefikingis winaaRmdeg brZolaSi<br />

aisaxa Sesabamis reitingul nusxaSi wels saqarvelos meore<br />

jgufidan pirvel jgufSi gadanacvlebiT. sxva uwyebebTan erTad<br />

am warmatebaSi Sss-mac Seitana mniSvnelovani wvlili,<br />

sakanonmdeblo-normatiuli bazis sruly<strong>of</strong>asTan erTad,<br />

adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis samoqmedo<br />

215


gegmis Sesabamisad, <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministros<br />

generalur inspeqciaSi, specialur operatiul departamentsa da<br />

operatiul-teqnikuri departamentis meoTxe sammarTveloSi<br />

moqmedebs e.w. ,,cxeli xazebi”.<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro Tavisi kompetenciis<br />

farglebSi adamianiT vaWrobis (trefikingis) danaSaulis<br />

monawile pirTa gamovlenisa da maTi saqarTveloSi Semosvlisa<br />

da saqarTvelodan gasvlis aRricxvis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad<br />

akontrolebs <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo sazRvarze pirebis<br />

gatarebasa da sasazRvro-gamtari punqtebis saqmianobas, agreTve<br />

TanamSrolobs ucxo qveynebis Sesabamis samarTaldacvis<br />

organoebTan, Seiswavlis da aanalizebs adamianiT vaWrobis<br />

(trefikingis) danaSaulis gamomwvev mizezebs da maTi aRm<strong>of</strong>xvris<br />

uzrunvelsay<strong>of</strong>ad axorcielebs pr<strong>of</strong>ilaqtikur RonisZiebebs.<br />

• adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis samoqmedo<br />

gegmis moTxovnasTan dakavSirebiT Sinagan saqmeTa saministros<br />

mxridan dasrulebulia Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi<br />

mravali ormxrivi saerTaSorsio SeTanxmebis proeqtebze, amasTan<br />

aRniSnul sferoSi TanamSromloba regulirdeba sxvadasxva<br />

dros gaformebuli Sss-s ormxrivi da mravalmxrivi<br />

xelSekrulebebiT da SeTanxmebebiT.<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro Tavisi kompetenciis<br />

farglebSi uzrunvely<strong>of</strong>s adamianiT vaWrobis (trefikingis)<br />

danaSaulze operatiul-samZebro da sagamoZiebo saqmianobis<br />

ganxorcielebas, adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverplTa,<br />

dazaralebulTa da mowmeTa piradi usafrTxoebis dacvas,<br />

erTiani sainformacio bankis Seqmnas, agreTve adamianiT vaWrobis<br />

(trefikingis) winaaRmdeg brZolis RonisZiebaTa SemuSavebisa da<br />

ganxorcielebis xelSewyobis mizniT TanamSromlobs Sesabamis<br />

saxelmwifo organoebTan, saerTaSoriso organizaciebTan da<br />

arasamTavrobo organizaciebTan.<br />

216


• arasamTavrobo da saerTaSoriso organizaciebTan erTad<br />

regularulad ewyoba Sesabamisi treningebi.<br />

6. konfliqtebis mSvidobiani gziT gadawyvetisa da teritoriuli<br />

mTlianobis agdgenisTvis samSvidobo samoqmedo gegmebis<br />

mizanmimarTuloba, samoqalaqo erToba<br />

• mniSvnelovani iyo Ss saministros mier ganxorcielebuli<br />

antikriminaluri operacia zemo afxazeTSi (kodoris xeobaSi), ris<br />

Sedegad centraluri xelisuflebis sruli kontroli aRdga<br />

afxazeTis am nawilze, daiSala iq TavSefarebul organizebul<br />

damnaSaveTa jgufebi, amoRebul iqna didZali iaraRi da<br />

gaTavisufldnen wlebis ganmavlobaSi monobaSi my<strong>of</strong>i <strong>saqarTvelos</strong><br />

moqalaqeebi.<br />

7. sazRvris dacvis policiuri sistemis ganviTareba<br />

• Sss sazRvris dacvis gasamxedroebuli sistema gardaiqmna sazRvris<br />

dacvis policiur sistemad, ramac ufro moqnili gaxada<br />

saministros sxva qvedanay<strong>of</strong>ebTan urTierTmoqmedeba da, zogadad,<br />

gaaumjobesa sazRvris dacvis efeqtianoba.<br />

• sazRvris dacvis policiuri sistemis ganviTarebas safuZvlad<br />

daedo <strong>saqarTvelos</strong> kanoni " <strong>saqarTvelos</strong> sasazRvro policiis<br />

Sesaxeb”. evrokavSiris eqspertebis aqtiuri monawileobiT SemuSavda<br />

"mesazRvreTa standartuli samoqmedo procedurebi" (wesdeba).<br />

sasazRvro policiis sistemis ganviTarebis mizniT ganxorcielda<br />

Semdegi RonisZiebebi:<br />

• sasazRvro policias mieniWa saxelmwifo sazRvarze, sakontrologamtar<br />

punqtebSi vizebis gacemis ufleba;<br />

• evrokavSiris eqspertebTan erTad SemuSavda sazRvris<br />

integrirebuli marTvis erovnuli strategia;<br />

217


• sasazRvro policiis struqturuli ierarqia xuTi safexurisgan<br />

Sedgeboda: departamenti, regionaluri sammarTvelo, sasazRvro<br />

razmi, komendatura, sasazRvro saguSago. dReisaTvis sasazRvro<br />

policiis struqturuli mowyoba sam safexurs moicavs, rac<br />

mniSvnelovnad amcirebs biurokratiul elementebs;<br />

• Camoyalibda axal TanamSromelTa sakonkurso wesiT miRebis<br />

sistema. 2006 wlis 10 noembridan <strong>saqarTvelos</strong> sasazRvro policia<br />

srulad gadavida sakontraqto sistemaze;<br />

• Seiqmna da xorcieldeba <strong>saqarTvelos</strong> sasazRvro policiis<br />

infrastruqturis ganviTarebis 5-wliani gegma;<br />

• 2006 aSenda ori axali regionaluri sammarTvelo (lagodexi da<br />

ded<strong>of</strong>liswyaro);<br />

• evrokavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis eqspertebis<br />

uSualo mxardaWeriT da rekomendaciiT SemuSavda mesazRvreTa<br />

momzadebisa da gadamzadebis sametapiani sistema: pirvel etapze<br />

mesazRvreebi ganimtkiceben zogad policiur unar-Cvevebs, meore<br />

etapze gaivlian aucilebel zogad Teoriul kurss, mesame etapze<br />

isini daeuflebian viwro specialobas;<br />

• Camoyalibda axal TanamSromelTa sakonkurso wesiT miRebis<br />

sistema. konkursSi 1848 vakanturi adgilisTvis 5600 meti<br />

konkursanti monawileobada. sakonkurso wesiT SeirCa 1200 – mde<br />

axali TanamSromeli. aqedan 125 maTganma gaiara sabaziso momzadeba<br />

(euTos, TurqeTis mier organizebuli swavlebebi, <strong>saqarTvelos</strong><br />

sasazRvro policiis saswavlo centrSi Catarebuli<br />

kontroliorebis kursebi).<br />

8. <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antokorufciuli strategiis efeqtianad<br />

Sesruleba<br />

• konstituciuri usafrTxoebis departamentis mier 2006 wlis 1<br />

agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde gaweuli muSaobis Sedegad<br />

korufciuli samarTaldarRvevebisTvis, TaRliTobisa da sxva<br />

danaSaulisTvis dakavebulia sxvadasxva uwyebis 142 TanamSromeli<br />

da Sss 8 TanamSromeli:<br />

o ekonomikuri ganviTarebis saministro – 11;<br />

218


o iusticiis saministro – 10;<br />

o Tavdacvis saministro – 2;<br />

o finansTa saministro – 18;<br />

o garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro – 3;<br />

o adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi - 29;<br />

o mosamarTle – 1;<br />

o kontrolis palatis TanamSromeli – 3;<br />

o sxvadasxva danaSaulisTvis – 65.<br />

219


<strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis saministro<br />

melioraciis sfero<br />

samelioracio sistemebis marvTis sferoSi ganxorcielda<br />

institucionaluri reforma. im mdgomareobis gaTvaliswinebiT, rom<br />

samelioracio sistemebis funqcionireba saxelmwifo saqveuwyebo<br />

dawesebulebis statusiT ver pasuxobda dargis ganviTarebis interesebs,<br />

miRebuli iqna <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 11 agvistos #151<br />

dadgenileba `<strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis saministros saxelmwifo<br />

saqveuwyebo dawesebulebis – samelioracio sistemebis marTvis<br />

departamentis likvidaciisa da salikvidacio RonisZiebaTa Sesaxeb~.<br />

aRniSnuli dadgenilebis safuZvelze likvidirebul iqna samelioracio<br />

sistemebis marTvis departamenti da mis bazaze <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />

ganviTarebis saministrom daafuZna:<br />

• Sps `sioni~, sawesdebo kapitali 148 319 880 lari.<br />

funqcionirebs qvemo-qarTlis regionsa da samgoris masivis zonaSi<br />

(marneulis, gardabanis, bolnisis, dmanisis, TeTriwyarosa da sagarejos<br />

raionebi);<br />

• Sps `mtkvari~, sawesdebo kapitali 92 955 810 lari.<br />

funqcionirebs Sida-qarTlis, mcxeTa-mTianeTis da samxreT <strong>saqarTvelos</strong><br />

regionebSi;<br />

• Sps `alazani~, sawesdebo kapitali 112 158 430 lari.<br />

funqcionirebs kaxeTis regionSi (sagarejos raionis gamoklebiT).;<br />

• Sps `kolxeTi~ sawesdebo kapitali 47 904 270 lari. Sps<br />

funqcionirebs dasavleT saqarTveloSi);<br />

• Sps `hidrogeologia~, sawesdebo kapitali 196 280 lari. Sps-m<br />

unda ganaxorcielos samelioracio sistemebis hidrogeologiuri<br />

momsaxureba mTeli <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze.<br />

sawyis etapze funqcionirebis xelSewyobisaTvis aRniSnul<br />

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebs <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

2007 wlis 13 martis #138 gankargulebiT gamoeyoT SeRavaTiani krediti 2<br />

milioni laris odenobiT (0,5 milioni lari TiToeul regionaluri<br />

momsaxurebis SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebs). sabiujeto<br />

220


sesxis dabrunebis vadad ganisazRvra 2 weli sasesxo xelSekrulebebis<br />

gaformebis dRidan.<br />

aRniSnulma SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebma TavianT<br />

funqcionirebasTan dakavSirebuli xarjebi unda dafaron samelioracio<br />

momsaxurebis gawevis safasuris saxiT miRebuli Semosavlebidan,<br />

romlebic gaiangariSeba aRniSnuli SezRuduli pasuxismgeblobis<br />

sazogadoebebis mier. calkeuli wyalmomxmareblebisaTvis miwodebuli<br />

wylis moculobebis aRricxvis teqnikuri sirTulisa da agreTve im<br />

faqtis gaTvaliswinebiT, rom Znelia zustad imis gansazRvra, Tu<br />

mocemuli wlis ganmavlobaSi ramdenjer moirwya konkretulad esa Tu is<br />

nakveTi, samelioracio momsaxurebis safasuris gaangariSeba moxdeba ara<br />

miwodebuli wylis moculobis, an rwyvebis jeradobis (2-6 morwyva<br />

weliwadSi, kulturebis saxisa da klimaturi pirobebis mixedviT)<br />

safuZvelze, aramed samelioracio sistemis farglebSi moqceuli,<br />

damuSavebuli farTobis sididis mixedviT, romelzedac gaformebuli<br />

iqneba xelSekruleba samelioracio momsaxurebis ganxorcielebis<br />

Taobaze. aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> sarwyavi sistemebisaTvis sarwyavi<br />

wylis miwodebis momsaxurebis safasuri, mimdinare wels ganisazRvra 75<br />

lari, xolo dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> sarwyavi sistemebisaTvis 45 lariT<br />

weliwadSi 1 ha sarwyav farTobze. moxmarebuli wylis moculobasa da<br />

rwyvaTa jeradobas mniSvneloba ara aqvs. aRniSnuli xels Seuwyobs<br />

sarwyav farTobebze iseTi kulturebis moyvanis stimulirebas, romlebic<br />

saWiroeben xSir rwyvas da iZlevian morwyvis Sedegad mosavlianobis<br />

mniSvnelovan namats. damSrobi sistemebiT gaweuli samelioracio<br />

momsaxurebis safasuri ganisazRvra 40 lariT 1 ha-ze weliwadSi.<br />

samelioracio momsaxurebis SezRuduli pasuxismgeblobis<br />

sazogadoebebi awvdian sarwyav wyals samelioracio asociaciebs maTTvis<br />

wylis gamoy<strong>of</strong>is wertilebamde, ris Semdegac, uSualod<br />

wyalmomxmareblebamde wylis miyvanas Sidasameurneo sarwyavi qseliTa da<br />

wyalmomxmareblebs Soris ganawilebas awarmoeben samelioracio<br />

asociaciebi. sul dafuZnebulia 267 asociacia (237 sarwyav da 30<br />

damSrob sistemebze), romlebic warmoadgenen sajaro samarTlis<br />

iuridiul pirebs. sairigacio pr<strong>of</strong>ilis asociaciaTa saerTo<br />

momsaxureobis farTobi Seadgens 250 aTas ha-s, saidanac sas<strong>of</strong>lo-<br />

221


sameurneo savargulia 215 aTasi ha. asociaciebSi, 2007 wlis monacemebiT<br />

gaerTianebuli iyo 200 aTasze meti miwaTmosargeble.<br />

garda organizaciuli xasiaTis reformisa, samelioracio<br />

sistemebis teqnikuri donis gaumjobesebis mizniT, rac dawyebuli<br />

reformis warmatebiT ganxorcielebis mniSvnelovani winapirobaa,<br />

gaTvaliswinebuli iqna mniSvnelovani, teqnikuri xasiaTis RonisZiebebis<br />

ganxorcieleba samelioracio sistemebis funqcionirebis<br />

gaumjobesebisaTvis. “samelioracio sistemebis reabilitacia” 2007 wlis<br />

saxelmwifo biujetis programiT gamoy<strong>of</strong>ilia 8797 aTasi lari, romelic<br />

gaTvaliswinebulia, rom moxmardes:<br />

• dmanisis, bolnisisa da marneulis raionebSi ganTavsebuli<br />

samelioracio obieqtebis (iakublosa da pantianis wyalsacavebi,<br />

kazreTis, zeda arxis, imirasanis, xram-arxis sarwyavi sistemebi, maTi<br />

saTave wyalmimRebebiTa da sxva nagebobebiT) reabilitacias;<br />

• mdinare did liaxvze, Sida qarTlis regionSi, saTave<br />

wyalmimRebi nagebobis mSeneblobas, rac gaaumjobesebs qarelis raionis<br />

farTobebis wyaluzrunvely<strong>of</strong>as;<br />

• kaspis raionSi, mdinare TeZamidan gamomavali sionis arxis<br />

rekonstruqcias, rac mogvcems wylis meqanikuri aweviT sarwyavi<br />

farTobebis nawilis TviTdinebiT morwyvaze gadayvanis saSualebas;<br />

• sxva gadaudebeli sareabilitacio samuSaoebis Sesrulebas.<br />

zemoT CamoTvlil obieqtebze sareabilitacio samuSaoebisaTvis<br />

saWiro saproeqto dokumentaciis damuSavebaze gaimarTa tenderi.<br />

tenderSi gamarjvebulma saproeqto organizaciebma (saaqcio sazogadoeba<br />

“saqwyalproeqti”, Sps “saproeqto-teqnologiuri biuro”), s<strong>of</strong>lis<br />

meurneobis saministrosTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze<br />

daiwyes Sesabamisi saproeqto samuSaoebis Sesruleba. saproeqto<br />

samuSaoebi dasruldeba mimdinare wlis seqtembris bolosaTvis, ris<br />

Semdegac, mimdinare welsve unda daiwyos sareabilitacio samuSaoebi.<br />

amave dros, samelioracio sistemebis reabilitaciaze mimarTuli<br />

iqneba saerTaSoriso donori organizaciebidan (ms<strong>of</strong>lio banki, fondi<br />

MCG), miRebuli Tanxebic. ms<strong>of</strong>lio bankis dafinansebiT xorcieldeba<br />

farTomasStabiani sareabilitacio samuSaoebi qvemo alaznisa da<br />

222


taSiskaris sarwyav sistemebze, dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> damSrob<br />

sistemebze. miRebulia gadawyvetileba sionisa da algeTis wyalsacavebze,<br />

zemo samgorisa da tbisi-kumisis sarwyav sistemebze sareabilitacio<br />

samuSaoebis Sesrulebis Taobaze.<br />

rogorc sabiujeto ise saerTaSoriso organizaciebidan miRebuli<br />

dafinansebiT Sesrulebuli samuSaoebis Sedegad, winaswari gaTvlebiT,<br />

ukve 2008 wlisaTvis, realurad wyaluzrunvely<strong>of</strong>ili farTobebi<br />

gaizrdeba 180 aTas ha-mde, xolo 2010 wlamde ki miaRwevs 240 aTas ha-s<br />

perspeqtivaSi.<br />

sursaTis uvneblobis sfero<br />

2006 wels reforma ganxorcielda s<strong>of</strong>lis meurneobis regulirebis<br />

dargSi, ris Sedegadac, gauqmda sxvadasxva uwyebaSi gabneuli mravali<br />

makontrolebeli organo da Seiqmna <strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis<br />

saministros saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba sursaTis uvneblobis,<br />

veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuri, romelic<br />

momxmareblebis ekonomikuri interesebis dacvis mizniT sursaTze<br />

eqskluziurad axorcielebs zedamxedvelobasa da kontrols. kerZo<br />

seqtoris regulirebisa da funqciebis gadanawilebisaTvis maqsimalurad<br />

daixvewa sakanonmdeblo baza, Seicvala da gauqmda regulirebis wesebi,<br />

romlebic aferxebdnen dargis ganviTarebas.<br />

2006 wels <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobam miiRo dadgenileba<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> mier sxva qveynebis teqnikuri reglamentebis aRiarebisa<br />

da moqmedebis wesis Sesaxeb~. am dadgenilebis mixedviT, aRiarebul iqna<br />

teqnikur reglamentad da sruluflebianad iqna gamoyenebuli<br />

evrokavSiris, ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis<br />

organizaciis wevri da <strong>saqarTvelos</strong> savaWro ZiriTadi partniori<br />

qveynebis (36 qveyana) produqciisa da momsaxurebis sferoSi moqmedi<br />

teqnikuri regulirebis dokumentebis mxolod is nawilebi da<br />

moTxovnebi, romlebic exeba produqciis usafrTxoebis uzrunvelmy<strong>of</strong><br />

maxasiaTeblebs da miCneulia savaldebulod.<br />

evrokavSiris acquis comunautaire-s, evroparlamentisa da evrosabWos<br />

regulaciebis (178/2002 - sursaTis Sesaxeb kanonmdeblobis zogadi<br />

safuZvlebi da moTxovnebi; 852/2004 - sursaTis/cxovelis sakvebis<br />

223


warmoebis sanitariul-higienuri moTxovnebi; 853/2004 - higienis<br />

specifikuri wesebi cxoveluri warmoSobis sursaTisaTvis; 882/2004 –<br />

sursaTis (cxovelis sakvebis uvneblobis, aseve cxovelis janmrTelobis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis ganxorcielebuli kontrolis Sesaxeb) safuZvelze<br />

SemuSavebuli iqna rigi kanonqvemdebare normatiuli aqtebi sursaTis<br />

uvneblobis sferoSi, maT Soris:<br />

• riskis analizis farglebSi riskis Sefasebisa da komunikaciis<br />

procedurebis Sesaxeb;<br />

• sursaTis warmoebis sferoSi mikvlevadobis, safrTxis<br />

analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis dadgenis wesis<br />

Sesaxeb;<br />

• nimuSebis aRebis wesis Sesaxeb;<br />

• inspeqtirebis ganxorcielebis wesebi da procedurebis Sesaxeb;<br />

• sursaTisa da sursaTTan dakavSirebuli taris higienuri<br />

sertifikatis gacemis wesis Sesaxeb;<br />

• mavnebeli sursaTis ganadgurebis wesis Sesaxeb;<br />

• uflebamisili moxelis mier uflebamosilebis ganxorcielebis<br />

wesebisa da procedurebis Sesaxeb;<br />

• sursaTis monitoringis, zedamxedvelobisa da kontrolis<br />

procedurebis Sesaxeb;<br />

• sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis<br />

erovnuli samsaxuris uflebamisili moxeleebis saTanado<br />

momzadebisaTvis saWiro saswavlo RonisZiebebis nusxa.<br />

garda amisa, damuSavebul da miRebul iqna:<br />

• sursaTis uvneblobis strategiis ZiriTadi sakiTxebi;<br />

• sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis<br />

erovnuli samsaxuris uflebamosili moxeleebis saTanado<br />

momzadebisaTvis saWiro saswavlo RonisZiebaTa nusxa;<br />

• sursaTis uvneblobis saerTaSoriso sistemebis danergvis,<br />

xelSewyobisa da sruly<strong>of</strong>is mizniT sursaTis uvneblobis sferoSi<br />

gansaxorcielebeli prioritetuli RonisZiebebi;<br />

224


• momzadda evropuli samezoblo politikis farglebSi<br />

evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong> samoqmedo gegmis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobis gegmis Sesabamisad, RonisZiebaTa nusxa (proeqti), romelSic<br />

sursaTis uvneblobis sferoSi TanamSromlobis prioritetebad<br />

ganisazRvra:<br />

• sursaTis uvneblobaze saimedo kontrolis ganxorcieleba;<br />

• riskis analizis sferoSi saerTaSoriso organizaciebTan<br />

integrireba;<br />

• kvalificiuri kadrebis momzadebis gegma;<br />

• arasamTavrobo organizaciebis Cabma sursaTis uvneblobis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is sferoSi;<br />

• donorTa daxmareba da miznobrivi programebis ganxorcielebis<br />

xelSewyoba riskis Sefasebis samecniero potencialis gasaZlereblad;<br />

• riskis komunikaciebisa da swrafi gangaSis sistemis danergva;<br />

• qarTuli produqciis saerTaSoriso bazarze uproblemo<br />

ganTavsebisa da saerTaSoriso vaWrobaSi teqnikuri barierebis<br />

mosaxsnelad, intensiurad mimdinareobs sakanonmdeblo sistemis<br />

sruly<strong>of</strong>a da saerTaSoriso standartebTan miaxloeba.<br />

saxelmwifo programis farglebSi ganxorcielebuli RonisZiebebi:<br />

• SemuSavda:<br />

a) sursaTis xarisxis kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebTan<br />

Sesabamisobis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad 2006 wlisa da 2007 ganmavlobaSi sursaTis<br />

uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris mier<br />

gansaxorcielebel RonisZiebaTa gegma-grafiki (samoqmedo programa);<br />

b) `sasursaTo produqciis laboratoriuli kvlevis~ 2006, 2007, 2008,<br />

2009, 2010 wlebis saxelmwifo programis farglebSi, sursaTis uvneblobis,<br />

veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris mier<br />

gansaxorcielebeli sursaTis monitoringis gegmebi.<br />

• kvalifikaciis amaRlebis mizniT sursaTis uvneblobis,<br />

veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris mier<br />

TanamSromlebi mivlinebul iqnen sazRvargareTis qveynebSi: latviaSi,<br />

saberZneTsa da espaneTSi;<br />

225


• laboratoriuli kvlevis mizniT aRebul iqna sasmeli wylis 130<br />

sinji. gamovlenili darRvevebis Sesaxeb sursaTis uvneblobis,<br />

veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris<br />

saqalaqo/raionulm sammarTveloebma, acnoba adgilobrivi<br />

TviTmmarTelobis organoebsa da wyalsadenis xelmZRvanelobas saTanado<br />

RonisZiebebis ganxorcielebis mizniT. amasTan, adgilobrivi presisa da<br />

televiziis saSualebiT moaxdines mosaxleobis informireba, raTa wyali<br />

sasmelad miiRon mxolod gadaduRebuli saxiT. amasTanave, sursaTis<br />

uvneblobisa da xarisxis zedamxedvelobis departamentis specialstebis<br />

meTodur-praqtikuli daxmarebiT qalaqebisa da raionebis 5 wyalsadenebze<br />

daisaxa konkretuli prevenciuli RonisZiebebi, ris Sesaxebac werilobiT<br />

ecnoba adgilobrivi TviTmmarTelobis organoebs;<br />

• saangariSo periodSi sursaTis uvneblobis, veterinariisa da<br />

mcenareTa dacvis erovnulma samsaxurma miiRo 59 gadawyvetileba mavnebeli<br />

sursaTis ganadgurebis Taobaze;<br />

• 2006 wels sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa<br />

dacvis erovnuli samsaxurisaTvis `sursaTis laboratoriuli kvlevis~<br />

saxelmwifo programis farglebSi dasafinanseblad saxelmwifo<br />

biujetidan gamoiyo 130 000 lari, romlidanac 2006 wels aTvisebuli iqna<br />

19.9 aTasi lari, kerZod:<br />

sul Sesyiduli da dasaxelebul sagamocdo laboratoriaSi<br />

gamokvleuli iqna Rvinis 94 nimuSi. Rvinis nimuSebis SeZenaze aTvisebuli<br />

iqna 1.0 aTasi lari, damxmare masalebis SeZenisaTvis - 0.2 aTasi lari da<br />

laboratoriuli kvlevisaTvis - 18.7 aTasi lari.<br />

laboratoriebis gamocdis oqmebis safuZvelze momzadda Sesabamisi<br />

daskvnebi. darRveva gamovlinda 27 SemTxvevaSi, rac Semdgomi reagirebis<br />

mizniT gadaeca <strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministros finansur policias.<br />

2006 wlis ganmavlobaSi sursaTis uvneblobisa da xarisxis<br />

saxelmwifo kontrolis ganxorcielebis mizniT ,,samewarmeo saqmianobis<br />

kontrolis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad erovnuli<br />

samsaxuris mier sasamarTloSi wardgenili iqna 23 Suamdgomloba mewarmis<br />

saqmianobis Semowmebis Taobaze. 21 Suamdgomloba dakmay<strong>of</strong>ilda da gaica<br />

mosamarTlis brZaneba.<br />

226


• 2007 wels biujetidan gansazRvruli 430.0 aTasi laridan 1<br />

agvistomde aTvisebulia 11.1 aTasi lari. sursaTis nimuSebis SeZenisaTvis<br />

aTvisebul iqna 1.1 aTasi lari, damxmare masalebis SeZenisaTvis 1.1 aTasi<br />

lari da laboratoriul kvlevisaTvis - 8.9 aTasi lari; kerZod:<br />

sul Sesyiduli da dasaxelebul sagamocdo laboratoriaSi<br />

gamokvleul iqna sursaTis 115 nimuSi: Rvinis 13 nimuSi, bostneulis 34<br />

nimuSi, bostneulis konservebis 8 nimuSi, maionezis 8 nimuSi, karaqi 10<br />

nimuSi, margarinis 2 nimuSi, xorcis produqtebis (sosisi, sardeli, Zexvi)<br />

17 nimuSi, tomat-pastis 7 nimuSi, iodizebuli marilis erTi nimuSi, puris<br />

3 nimuSi, sasmeli wylis 12 sinji.<br />

laboratoriebis gamocdis oqmebis safuZvelze momzadda Sesabamisi<br />

daskvnebi. darRveva gamovlinda 19 SemTxvevaSi, ris gamoc ganxorcielda<br />

Sesabamisi RonisZiebebi (3 sakiTxi gadaeca <strong>saqarTvelos</strong> finansTa<br />

saministros finansur policias, miRebul iqna erTi gadawyvetileba<br />

mavnebeli sursaTis ganadgurebis Taobaze da moxda realizatorebis<br />

werilobiTi informireba).<br />

• dReisaTvis qveynis masStabiT `sursaTis laboratoriuli<br />

kvlevis~ saxelmwifo programis farglebSi mimdinareobs monitoringi<br />

Rvinis (m.S. cqriala, SuSxuna) uvneblobisa da xarisxis maCveneblebze.<br />

• `sursaTis laboratoriuli kvlevis~ saxelmwifo programis<br />

farglebSi 2007 wlis seqtembridan dagegmilia monitoringi 46<br />

dasaxelebis sursaTis daaxloebiT 2300 nimuSis uvneblobisa da xarisxis<br />

maCveneblebze.<br />

gadammuSavebeli mrewveloba:<br />

s<strong>of</strong>lis meurneobis produqciis gadamuSavebis kuTxiT,<br />

ganxorcielda ramdenime mniSvnelovani RonisZieba, kerZod:<br />

• gurjaniis raionSi mwyobrSi Cadga axali sakonservo qarxana,<br />

romelsac SeuZlia xilbostneulis konservebTan erTad awarmoos yurZnis<br />

naturaluri da koncentrirebuli wvenebi. qarxnis saSualo sawarmo<br />

simZlavre s<strong>of</strong>lis meurneobis produqciis gadamuSavebaSi weliwadSi 50<br />

aTas tonas Seadgens.<br />

227


• mimdinare wels aRdgenilia da funqcionireba daiwyo marneulis<br />

sakonservo kombinatma. misi sawarmoo simZlavre pomidoris gadamuSavebaSi<br />

200 aTas tonas Seadgens, xolo xil-bostneulis 6.6 aTas tonas weliwadSi.<br />

• 2006 wels q. qobuleTSi gaixsna citrusebis gadammuSavebeli<br />

qarxana, `qarTuli produqti~, sadac xdeba citrusis dafasoeba da xilis<br />

koncentratis damzadeba; sawarmos warmadoba 60 aTasi tonaa weliwadSi;<br />

mimdnare wels 30-40 aTasi tonis (60%) eqsporti ganxorcielda ukrainasa<br />

da somxeTSi.<br />

• xelvaCaurSi xilisa da citrusis gadammuSavebel qarxana<br />

`narinjSi~ warmoebs citrusebis dafasoeba da gasanTvla. misi warmadoba<br />

15 aTas tonas Seadgens. mimdinare wels dagegmilia axali teqnologiuri<br />

xazis damontaJeba xilisa da citrusis konservebis gamoSvebis mizniT.<br />

• 2006 wels xobis raionSi gaixsna dafnis sakonsolidacio centri<br />

da dafnis zeTis gamosaxdeli qarxana, romelic adgilobrivi<br />

Semgroveblebisa da mimwodeblebisagan yovelwliurad 500-600 tona<br />

produqcias Caibarebs da gadaamuSavebs.<br />

ruseTSi qarTuli produqciisaTvis embargos dawesebis Semdeg dRis<br />

wesrigSi dadga axali bazrebis moZiebis sakiTxi, raSic qarTvel<br />

mewarmeebs did daxmarebas uweven sxvadasxva saerTaSoriso organizaciebi.<br />

aRniSnulma embargom uary<strong>of</strong>iT gavlenasTan erTad garkveuli dadebiTi<br />

efeqtic moitana, kerZod, moxda bazris diversifikacia da mniSvnelovnad<br />

gaizarda eqsporti iseT qveynebSi, rogoricaa: yazaxeTi, ukraina, belarusi,<br />

poloneTi da daiwyo intensiuri muSaoba axali bazrebis aTvisebis<br />

TvalsazrisiT.<br />

dResdReobiT qveyanaSi funqcionirebs 100-ze meti Rvinis qarxana, maT<br />

mier gamoSvebuli produqciisaTvis (yurZnis naturaluri Rvino)<br />

gafarTovda eqsportis areali da ukrainas, yazaxeTisa da baltiis<br />

qveynebTan erTad produqcia Seitanos amerikis SeerTebul Statebis,<br />

inglisis, CineTisa da sxva qveynebis bazrebze<br />

garda Rvino-produqciisa, qveynis agrosamrewvelo seqtoris<br />

saeqsporto produqcias warmoadgens Txili da kakali, citrusi,<br />

mineraluri wyali. qarTuli Txilisa da kaklis eqsporti xorcieldeba<br />

italiaSi, germaniaSi, CexeTSi, belgiaSi.<br />

228


• saerTod unda aRiniSnos, rom 2004 wlidan qveynis agroseqtorSi<br />

adgilobrivi da saerTaSoriso investiciebis gamoyenebiT, Seqmnilia da<br />

funqcionirebs 108 sawarmo.<br />

• yazaxuri investiciebis mozidvis safuZvelze ganxorcielda q.<br />

foTis wisqvilkombinatis rekonstruqcia. yazaxeTis saaqcio sazogadoeba<br />

`purproduqtebis korporacias~ dagegmili aqvs q. foTSi aRniSnuli<br />

wisqvilkombinatis bazaze xorblis terminalis mowyoba. investiciebis<br />

saerTo Tanxa Seadgens 22 mln aSS dolars, romlis aTviseba daiwyeba 2008<br />

wlidan.<br />

• saqarTveloSi gadammuSavebeli mrewvelobis reabilitaciisa da<br />

ganviTarebis mizniT, ganxorcielebul ucxour proeqtebs Soris erT-erTi<br />

yvelaze mniSvnelovania aSS-s saerTaSoriso ganviTarebis proeqti<br />

AgVantage, romlis mTliani biujeti 23.1 mln aSS dolaria da <strong>saqarTvelos</strong><br />

10 regionSi funqcionirebs. AgVantage-is mier xorcieldeba<br />

gadamamuSavebeli sawarmoebis mxardamWeri programa. am programis<br />

ZiriTadi mizania s<strong>of</strong>lis meurneobis seqtoris ganviTareba misi<br />

saeqsporto potencialis gazrdis mizniT, rac daexmareba qarTvel<br />

mwarmoeblebs, gadamamuSaveblebs da eqsportiorebs axali saerTaSoriso<br />

bazrebis aTvisebaSi. imereTis regionebSi dReisaTvis funqcionirebs<br />

mwvanilis moyvanis da realizaciisaTvis, proeqtis mxardaWeriT Seqmnili<br />

wyaltubos raionis s<strong>of</strong>el tyaCirsa da qvitirSi Sps `herbisa~ da Sps<br />

`qarTuli~ mwvanilis Semgrovebeli da SesafuTi centrebi. mwvanilis<br />

eqsporti xorcieldeba ZiriTadad ukrainaSi. produqciis embargomde<br />

mwvanilis 85% ruseTs miewodeboda. wels eqsportis raodenobam 5 aTas<br />

tonas miaRwia.<br />

• aseve aRsaniSnavia AgVantage-is proeqtis mxardaWera dafnis zeTis<br />

warmoebisaTvis. am mizniT gamoy<strong>of</strong>ili iyo granti zugdidis Sps agrosamrewvelo<br />

firma `eTerzeTisaTvis~, rac gazrdis dafnis zeTis warmoebis<br />

moculobasa da realizacias.<br />

• 2006 wlidan ms<strong>of</strong>lio banki axorcielebs s<strong>of</strong>lis ganviTarebis<br />

proeqts (RDP) da moicavs <strong>saqarTvelos</strong> mTel teritorias. proeqtis<br />

ZiriTad mimarTulebas warmoadgens sas<strong>of</strong>lo-sameurneo produqciis<br />

warmoeba-gadamuSaveba, realizaciis mTliani sistemis xelSewyoba da<br />

229


s<strong>of</strong>lad finansuri institutebis gaZliereba. proeqtiT gamoy<strong>of</strong>ili<br />

mTliani Tanxa 34,71 mln aSS dolaria, xolo sas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />

produqciis warmoebis, gadamuSavebisa da realizaciis mTliani sistemis<br />

xelSewyobis komponentSi _ 4,27 mln aSS dolari.<br />

• mniSvnelovania `<strong>saqarTvelos</strong> rZis produqtebis warmoebis<br />

daxmarebis~ saerTaSoriso proeqtis SIDA-s programis mier<br />

ganxorcielebuli RonisZiebebi. misi mizania yvelis mwarmoebelTa<br />

daxmareba, rZis produqtebis reklamireba da am seqtorSi higienasTan<br />

dakavSirebuli kanonmdeblobis daxvewa. proeqtis farglebSi gaxsnilia 10<br />

rZis Semgrovebeli punqti.<br />

• programa `aTaswleulis gamowveva saqarTvelo~-s (MCG)<br />

farglebSi Seiqmna `agrobiznesis ganviTarebis proeqti~ (ADA), romelic<br />

moicavs or komponents, kerZod, uwyveti sawarmoo jaWvis ganviTarebis<br />

xelSewyobas (3.8 milioni aSS dolari) da sawarmoTa xelSewyobas (7,5 mln<br />

aSS dolari). aRniSnuli komponentebi iTvaliswineben Tanamedrove<br />

teqnologiebis danergvas da s<strong>of</strong>lad sas<strong>of</strong>lo-sameurneo produqciis<br />

gadammuSavebeli mrewvelobis ganviTarebis xelSewyobas.<br />

samomavlod igegmeba:<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> mTel teritoriaze 100 gadammuSavebli sawarmos<br />

Seqmna, romelic xels Seuwyobs gadamamuSavebeli mrewvelobis<br />

ganviTarebas, axali samuSao adgilebis Seqmnas, mosaxleobis dasaqmebas da<br />

maTi socialuri mdgomareobis gaumjobesebas.<br />

• sruli simZlavriT unda amoqmeddes marneulis sakonservo<br />

kombinati, romelic gamouSvebs xil-bostneulis konservebs, maT Soris<br />

tomat-pastas, romlis importi xorcieldeba iranidan da sxva qveynebidan.<br />

• ucxouri investiciebis gamoyenebiT, amoqmeddeba varcixeSi<br />

qarTuli zuTxis sainkubacio sadguri, romelic mimdinare wels iqna<br />

SeZenili auqcionze adgilobriv da ucxoel biznesmenTa mier.<br />

• xorcis gadammuSavebel mrewvelobaSi funqcionirebas daiwyebs<br />

axali sasaklao axalcixeSi, romelic aRWurvili iqneba Tanamedrove<br />

manqana-danadgarebiT.<br />

meRvineoba<br />

230


• `alkoholiani sasmelebis sertifikaciis sistemis Sesaxeb~ da<br />

`alkoholiani sasmelebis sertifikaciis wesis Sesaxeb~ debulebebis,<br />

`sagamocdo laboratoriebis akreditaciis wesis~, `warmoSobis<br />

sertifikatis gacemis wesis~, `Rvinis Camoxarisxebis wesis~ damtkicebis<br />

Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis <strong>ministris</strong> brZanebaSi Setanili<br />

cvlilebebiT mniSvnelovnad Semcirda saxelmwifos mxridan kerZo<br />

seqtoris saqmianobaSi Careva (mag. sasertifikacio partiidan nimuSebis<br />

aRebas awarmoebs uSualod mwarmoebeli, nacvlad `samtrestis~<br />

TanamSromlebisa, rac mniSvnelovnad amartivebs TviT proceduras da<br />

zrdis mewarmis pasuxismgeblobas) aseve, detaluradaa gansazRvruli<br />

adgilwarmoSobis dasaxelebis Rvinoebis organoleptikuri Semowmebis<br />

procedura. Semcirebulia organoleptikuri Semowmebisa da Sesabamisobis<br />

sertifikatis gacemis vadebi, rac mniSvnelovani xelSewyobaa kerZo<br />

seqtorisaTvis.<br />

• <strong>ministris</strong> aRniSnul brZanebaSi da `vazisa da Rvinis Sesaxeb~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi ganxorcilebuli cvlilebebiT adgilwarmoSobis<br />

dasaxelebis Rvinis moxvedra bazarze misi fiziko-qimiuri da<br />

organoleptikuri Semadgenlobis Semowmebis gareSe SeuZlebeli iqneba. am<br />

mxriv mniSvnelovania sadegustacio komisiis Seqmna, romlic<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s degustaciis mTel process. Tavis mxriv yovelive es<br />

mewarmisaTvis wamoadgens stimuls maRali xarisxis Rvinoebis<br />

warmoebisaTvis, rac <strong>saqarTvelos</strong>, rogorc maRalxarisxovani Rvinoebis<br />

mwarmoebeli qveynisaTvis - imijis Seqmnis sawindaria.<br />

• aseve, Rvinoproduqciis alternatiuli bazrebis mopovebis mizniT<br />

vazisa da Rvinis departament `samtrestSi~ xorcieldeba saxelmwifo<br />

miznobrivi programebi:<br />

a) `adgilwarmoSobis dasaxelebis Rvinoebis warmoebisaTvis saWiro<br />

sanedleulo bazis geografiuli arealis gansazRvra-dadgena da am<br />

zonebSi arsebuli nargaobis inventarizacia da pasportizacia~;<br />

b) `meRvineobis ganviTarebis xelSemwyobi RonisZiebebi~.<br />

veterinariis sfero:<br />

231


• saqarTvelo aris maRali riskis zonebi iseTi daavadebebis mxriv,<br />

rogoricaa, jilexi, Turquli, brucelozi, tuberkulozi da c<strong>of</strong>i.<br />

daavadebebis Tavidan asacileblad saxelmwifo axorcielebs `epizootiis<br />

sawinaaRmdego RonisZiebebis~ miznobriv programas. am programis mizania,<br />

Turqulis, jilexis, c<strong>of</strong>is sawinaaRmdego pr<strong>of</strong>ilaqtikuri vaqcinaciisa<br />

da brucelozisa da tuberkuliozis sadiagnostikod gamokvlevebis<br />

Catareba Turqulis, jilexis, c<strong>of</strong>is mimarT. pr<strong>of</strong>ilaqtikuri vaqcinaciis<br />

CatarebiT qveyanaSi xdeba epizootiuri keTilsaimedobis miRweva-<br />

SenarCuneba, xolo brucelozsa da tuberkuliozze diagnostikuri<br />

gamokvlevebis CatarebiT daavadebebis gavrcelebis arealis dadgena da<br />

Sesabamisi veterinariul-sanitariuli da aRmkveTi RonisZiebebis<br />

ganxorcieleba.<br />

• saangariSo periodSi jilexze acrilia: mrp _ 1 850 445 suli, wrp<br />

_ 1 428 412 suli, kentCliqianebi _ 92 017 suli. Turqulze mrp _ 1 649 703<br />

suli, wrp _ 1 486 906 suli; c<strong>of</strong>ze _ ZaRli da kata _ 299 738 suli.<br />

brucelozze gamokvleulia 30 539 suli mrp, tuberkulozze _ 4 471 suli<br />

mrp.<br />

• 2006 wlidan dRemde grZeldeba frinvelis maRalkontagiozuri<br />

gripis sawinaaRmdego pr<strong>of</strong>ilaqtikuri samuSaoebi. saerTaSoruso<br />

organizaciebis (fao, ms<strong>of</strong>lo banki, aSS-s programebi) mier<br />

ganxorcielebuli programebis farglebSi ganaxlda da saerTaSoriso<br />

moTxovnebis gaTvaliswinebiT aRiWurva s<strong>of</strong>lis meurneobis saministros q.<br />

Tbilisis sadiagnostiko laboratoriis nawili epidemiologiuri<br />

monitoringis sadguri (ems), analogiuri ems-ebis aRWurva dagegmilia q.<br />

axalcixesa da q. quTaisSi. qveynis masStabiT aRiWurva 8 mobiluri<br />

reagirebis sadguri. mimdinareobs kadrebis swavlebebi maRalkontagiozuri<br />

gripis prevenciisa da misi gaCenis SemTxvevaSi Sesabamisi RonisZiebebis<br />

gansaxorcieleblad.<br />

• mimdinare wels <strong>saqarTvelos</strong> rig raionebSi aRiniSna Roris<br />

sikvdilianobis masobrivi SemTxvevebi. epizootologiuri, klinikuri da<br />

paTologiur anatomiuri monacemebis safuZvelze eWvi iqna mitanili Roris<br />

afrikul Wirze. zusti diagnozis dasadgenad aRebuli iqna<br />

laboratoriuli sinjebi da gadaigzavna londonis pirbraitis referens<br />

laboratoriaSi, saTanado veterinariul-sanitariuli wesebis dacviT.<br />

232


laboratoriuli kvlevis Sedegad dadginda Roris afrikuli Wiri<br />

(montgomeris daavadeba).<br />

• saboloo diagnozis miRebisTanave Seiqmna sagangebo komisia.<br />

Roris afrikul WirTan brZolis, cxovelebis (Roris) janmrTelobaze<br />

monitoringisa da zedamxedvelobis, sakarantino SemzRudavi RonisZiebebis<br />

operatiulad ganxorcielebisaTvis SemuSavda saTanado gegma. epizootiuri<br />

situaciis Seswavla-gaanalizebis safuZvelze dadginda epizootiuri<br />

keris, pirveli da meore saSiSroebis qveS my<strong>of</strong>i zonis sazRvrebi.<br />

sakarantino dacviTi RonisZiebebis efeqtianad gatarebisaTvis Camoyalibda<br />

veterinari specialistebisa da adgilobrivi TviTmarTvelobiTi<br />

organoebis warmomadgenlebisagan dakompleqtebuli samuSao jgufebi,<br />

romlebic aRiWurva saWiro raodenobis satransporto, sadezinfeqcio da<br />

sxva materialur-teqnikuri saSualebebiT. dawesda sakarantino-SemZRudavi<br />

akrZalvebi, moewyo dezobarierebi, sakarantino-dacviTi da veterinariulsapolicio<br />

saguSagoebi sadReRamiso morigeobiT.<br />

• garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan<br />

SeTanxmebiT daavadebis kerebSi gamoiyo Rorebis specialuri samarxi<br />

teritoriebi, sadac xorcieldeba leSebis damarxva vetsanitariuli<br />

wesebis dacviT.<br />

• qveynis epizootiuri keTilsaimedoobis gazrdis<br />

uzrunvelsay<strong>of</strong>ad dagegmilia cxovelTa registracia-identifikaciis<br />

SemoReba, rac gaaadvilebs samkurnalo-pr<strong>of</strong>ilaqtikuri saqmianobis<br />

statistikur aRricxvas, maT sistematizaciasa da gansakuTrebiT saSiSi<br />

daavadebebis mikvlevadobas.<br />

• amJamad mimdinareobs kerZo praqtikis mqone veterinar<br />

specialistTa saxelmwifo sertificireba, romelic saSualebas mogvcems<br />

2007 wlis bolos qveyanaSi gvyavdes daaxloebiT 800-mde sxvadasxva<br />

pr<strong>of</strong>ilis sertificirebuli veterinari specialisti.<br />

mcenareTa dacvis sfero:<br />

• saxelmwifo miznobriv programa `mcenareTa dacvaze~ 2006 wels<br />

dazustebuli gegmiT gamoy<strong>of</strong>ili iyo 345 100 lari, aTvisebulia 343 344<br />

lari. sagangebo situaciebis salikvidacio fondis Sesaqmnelad SeZenili<br />

233


iqna qimiuri pesticidebi (252 819 lari) da sadezinfeqcio xsnarebi (18 531<br />

lari), mcenareTa mavne organizmebis prognozirebis avtomatizirebuli<br />

sistemis amoqmedebisaTvis daixarja 73 750 lari.<br />

• dasavleT saqarTveloSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />

organoebTan erTad RonisZiebebi ganxorcielda 5 000 ha-ze amerikuli<br />

TeTri pepelas winaaRmdeg da 4600 ha-ze simindis mavneblebis winaaRmdeg.<br />

samsaxuris specialistebma usasyidlod daamuSaves universaluri<br />

Semasxurebeli agregatiT `tifa 100~, uaxloesi teqnologiis `cxeli<br />

nislis~ gamoyenebiT 1100 ha farTobi.<br />

• sarezervo fondidan mavne mReRnelebis masobriv gavrcelebasTan<br />

dakavSirebiT ninowmindis raionisaTvis gamoiyo 200 kg TuTiis fosfidi,<br />

ded<strong>of</strong>liswyarosaTvis 425 kg, xolo siRnaRisaTvis 200 kg. sul damuSavda<br />

6025 ha sas<strong>of</strong>lo-sameurneo savargulebi.<br />

• vazis mavne organizmebis gavrceleba-ganviTarebis prognozirebis<br />

mizniT kaxeTis regionSi damontaJda da amoqmedda avtomatizirebuli<br />

sistema, romelic uzrunvely<strong>of</strong>s qimiur RonisZiebaTa optimizaciasa da<br />

wamlobaTa ricxvis Semcirebas, garemos dacvas, mcenareTa dacvis<br />

RonisZiebebze danaxarjebis Semcirebas.<br />

• saxelmwifo miznobriv programa `mcenareTa dacvaze~ 2007 wels<br />

dazustebuli gegmiT gamoiyo 519 aTasi lari. dReisaTvis aTvisebulia 470<br />

633.78 lari, aqedan: 159 120 lari qimiuri pesticidisa da 40 000 lari<br />

biologiuri pesticidis SesaZenad, 3959.98 lari - sainformaciosarekomendacio<br />

masalebis gamocemisaTvis, amerikuli TeTri pepelas<br />

winaaRmdeg RonisZiebebisaTvis - 249553.8 lari da kaliebis winaaRmdeg -<br />

18000 lari.<br />

• programa moicavs: dasavleT da aRmosavleTi <strong>saqarTvelos</strong><br />

raionebSi seriozuli zaralis momtani gansakuTrebiT saSiSi da<br />

sakarantino mavneblebis (amerikuli TeTri pepela, kaliebi, arafardi<br />

parkxvevia, simindisa da xorblis mavneblebi, mavne mRrRnelebi da sxv.)<br />

winaaRmdeg sagangebo situaciebis salikvidaciod pesticidebis sarezervo<br />

fondis Seqmnas 4000 ha-ze RonisZiebebis gansaxorcieleblad; amerikuli<br />

TeTri pepelas gavrcelebis Zlier kerebSi salikvidacio RonisZiebebis<br />

gatarebas samegrelosa da guriaSi 6800 ha-ze da kaliebis winaaRmdeg -<br />

234


aRmosavleT saqarTveloSi 2000 ha-ze, mavneblebTan brZolis RonisZiebebis<br />

rekomendaciebisa da bukletebis gamocema-gavrcelebas.<br />

• simindis mavneblebis winaaRmdeg brZola ganxorcielebulia<br />

gavrcelebis kerebSi 200 ha-ze. aRniSnuli RonisZiebebis gatarebiT<br />

SenarCunebul iqna sas<strong>of</strong>lo-sameurneo kulturebi da mosavali. dReisaTvis<br />

mimdinareobs brZolis RonisZiebebi amerikuli TeTri pepelas meore<br />

Taobis winaaRmdeg dasavleT saqarTveloSi.<br />

sakanonmdeblo da kanonqvemdebare aqtebi<br />

reformis gansaxorcieleblad Sesabamisi cvlilebebi iqna Setanili<br />

Semdeg sakanonmdeblo aqtebSi:<br />

• `pesticidebisa da agroqimikatebis Sesaxeb~;<br />

• `veterinariis Sesaxeb~;<br />

• `veterinar eqimTa saxelmwifo sertificirebis Sesaxeb~;<br />

• `sas<strong>of</strong>lo-sameurneo karantinis Sesaxeb~;<br />

• `miwebis melioraciis Sesaxeb~;<br />

• `mcenareTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb~;<br />

• `cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb~;<br />

• `vazisa da Rvinis Sesaxeb~;<br />

• `<strong>saqarTvelos</strong> administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi~;<br />

• `biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb~;<br />

• `sas<strong>of</strong>lo-sameurneo kulturebis jiSebis gasavrceleblad<br />

daSvebis, xarisxiani Teslisa da sargavi masalis Sesaxeb~.<br />

miRebul iqna Semdegi kanonqvemdebare aqtebi:<br />

• `sursaTSi/cxovelTa sakvebSi da garemos obieqtebSi<br />

pesticidebisa da agroqimikatebis narCenebis kontrolisaTvis nimuSebis<br />

aRebis wesebis damtkicebis Taobaze~;<br />

• `pesticidebisa da agroqimikatebis Senaxvis, transportirebis,<br />

realizaciisa da gamoyenebis wesebis damtkicebis Sesaxeb~;<br />

235


• `saqarTveloSi pesticidebisa da agroqimikatebis saregistracio<br />

gamocdebis, eqspertizisa da registraciis debulebis damtkicebis<br />

Sesaxeb~;<br />

• `pesticidebisa da agroqimikatebis markirebis wesis damtkicebis<br />

Taobaze~;<br />

• `saqarTveloSi saregistracio gamocdebisaTvis saWiro<br />

pesticidebis da agroqimikatebis nimuSebis, etalonuri preparatebisa da<br />

analitikuri standartebis Semotanis wesi~;<br />

• `bazarze ganTavsebuli pesticidebisa da agroqimikatebis<br />

kontrolis da nimuSis aRebis wesis damtkicebis Sesaxeb~;<br />

• `cxovelis axali jiSis Sesaxeb monacemebis gamoqveynebasTan<br />

dakavSirebiT dainteresebuli pirebis Sedavebebis ganxilvis wesis,<br />

ganacxadis ganxilvis, proceduruli vadebis gagrZelebis, Sewyvetisa da<br />

aRdgenis wesis da iZulebiTi licenziis gacemis wesis damtkicebis<br />

Taobaze~;<br />

• `mcenaris axali jiSis Sesaxeb monacemebis gamoqveynebasTan<br />

dakavSirebiT dainteresebuli pirebis Sedavebebis ganxilvis wesis,<br />

ganacxadis ganxilvis, proceduruli vadebis gagrZelebis, Sewyvetisa da<br />

aRdgenis wesis da iZulebiTi licenziis gacemis wesis damtkicebis<br />

Taobaze~.<br />

236


<strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministro<br />

2006 wels 2005 welTan SedarebiT realuri mTliani Sida produqti<br />

(mSp) 9.4 procentiT gaizarda da nominalur gamoxatulebaSi 13.8 mlrd<br />

lari Seadgina.<br />

mSp-is zrdaSi mniSvnelovani wvlili Seitanes mrewvelobis,<br />

vaWrobisa da transportirebis dargebma. am dargebma ganapirobes mSp-is<br />

6.2 procentiT zrda, rac mTliani Sida produqtis saerTo matebis 66.0<br />

procents Seadgens.<br />

bolo wlebSi qveynis ekonomikur aRmavlobaze gavlena moaxdina<br />

mTavrobis mier ganxorcielebulma sainvesticio politikam. Seiqmna<br />

xelsayreli garemo rogorc adgilobrivi, ise ucxouri<br />

investiciebisaTvis. 2006 wels mTliani investiciebis nominaluri<br />

moculoba 23.6 procentiT gaizarda da mSp-is 35.7 procenti Seadgina, rac<br />

1.4 procentuli punqtiT aRemateba 2005 wlis Sesabamis maCvenebels. unda<br />

aRiniSnos, rom mTlianma investiciebma mSp-is 2.0 procentiT zrda<br />

ganapiroba.<br />

ekonomikuri zrdis tendenciebi gagrZelda 2007 wlis pirvel<br />

kvartalSic. 2006 wlis pirvel kvartalTan SedarebiT mSp-is realurma<br />

zrdam 11.4 procenti Seadgina. mTliani investiciebis wili mSp-is mimarT<br />

ki 3.4 procentuli punqtiT amaRlda da mSp-is 34.5 procents gautolda.<br />

ekonomikuri Tavisufleba da infrastruqturuli ganviTareba,<br />

ekonomikis instituciuri regulireba<br />

ganxorcielebuli RonisZiebebi:<br />

1. biznesis registraciis gamartivebis, gadasaxadis gadamxdelTa (maT<br />

Soris mewarme subieqtTa) saxelmwifo da sagadasaxado registraciis<br />

optimizaciis mizniT ganxorcielda cvlileba 7 sxvadasxva kanonSi.<br />

kerZod:<br />

- <strong>saqarTvelos</strong> sagadasaxado kodeqsi;<br />

- “mewarmeTa Sesaxeb”;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsi<br />

237


- “saregistracio mosakreblebis Sesaxeb”;<br />

- “ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb”;<br />

- ,,saxelmwifo reestris Sesaxeb”;<br />

- <strong>saqarTvelos</strong> administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi.<br />

zemoaRniSnulis Sedegia is, rom ,,mewarmeTa Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong><br />

kanoniT da <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli subieqtebis<br />

saxelmwifo da sagadasaxado registraciis procesi xorcieldeba<br />

erTdroulad, gamartivebuli wesiT. Tu sakanonmdeblo cvlilebamde<br />

mocemuli kategoriis gadamxdelTaTvis saxelmwifo da sagadasaxado<br />

registracia xorcieldeboda cal-calke (saerTo sasamarTloebi,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministro da misi regionaluri organoebi,<br />

sagadasaxado inspeqciebi), cvlilebis Semdgom maTi saxelmwifo<br />

(samewarmeo) da sagadasaxado registracia erT adgilze, erTi<br />

gancxadebis safuZvelze, e.w ..erTi fanjris” principiT xorcieldeba<br />

mxolod sagadasaxado inspeqciaSi. Semcirda registraciis procedurebis<br />

maqsimaluri xangrZlivoba. Tu igi cvlilebis ganxorcielebamde<br />

SeiZleboda gagrZelebuliyo 10-15 dRe (ind.mewarmisaTvis 6-8 dRe),<br />

cvlilebis Semdgom igi Semcirda da Seadgens 3 samuSao dRes (ind.<br />

mewarmisaTvis 1 samuSao dRes)<br />

saxelmwifo da sagadasaxado registraciis procesi mniSvnelovnad<br />

gaumartivdaT aseve maRalmTiani raionebSi samewarmeo saqmianobis<br />

ganxorcielebis survilis mqonde fizikur pirebs – indmewarmeebs.<br />

cvlilebis ganxorcielebamde, aRniSnuli kategoriis fizikur pirs<br />

(samewarmeo saqmianobis saTanado wesiT registraciis mizniT) uxdeboda<br />

viziti sagadasaxado inspeqciis saTao <strong>of</strong>isSi, romelic mniSvnelovnad,<br />

zogjer 100 kilometramde, dacilebuli iyo mis sacxovrebel (an<br />

saqmianobis) adgils, xolo yovelive es dakavSirebuli iyo mniSvnelovan<br />

drosa da materialur danaxarjebTan, rac xSir SemTxvevaSi<br />

araregistrirebuli saqmianobis ganxorcielebiT mTavrdeboda.<br />

ganxorcielebuli cvlilebiT calkeuli maRalmTiani raionis (18<br />

erTeuli) gadasaxadis gadamxdels – indmewarmes mieca saSualeba<br />

saxelmwifo da sagadasaxado registracia gaiaron (miiRon<br />

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli saidentifikacio nomeri)<br />

238


sagadasaxado inspeqciis Sesabamis raionul gany<strong>of</strong>ilebebSi,<br />

sagadasaxado inspeqciebis saTao <strong>of</strong>isebSi vizitebis gareSe, riTac<br />

mniSvnelovnad Seumcirda rogorc droiTi, ise materialuri danaxarji.<br />

Sesabamisad, aRniSnul raionebSi mniSvnelovnad Semcirda<br />

araregistrirebuli samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis risk-faqtori<br />

(albaToba).<br />

samewarmeo saqminobis ganxorcielebis (biznesis) xelSewyobis<br />

mizniT Semosavlebis samsaxurma, evrokomisiis sagadasaxado<br />

administaciis reformis xelSewyobis proeqtis xelmZRvanelobis<br />

daxmarebiT, gamosca ,,mewarmeTa Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanoniT<br />

gansazRvrul 6 sxvadasxva organizaciul – samarTlebrivi formis<br />

sawarmoze specialuri samaxsovro (gzamkvlevi) ,,bifetebi”, romelic<br />

sagadasaxado inspeqciebis meSveobiT ufasod gadaecemaT dainteresebul<br />

pirebs.<br />

2. regionaluri sagadasaxado inspeqciebis infrastruqturis<br />

ganviTarebis mizniT:<br />

a) ganxorcielda (dasrulda) q. Tbilisis, baTumis, gorisa da<br />

Telavis sagadasaxado inspeqciebis saTao <strong>of</strong>isebSi gadamxdelTa<br />

momsaxurebis centrebis Tanamedrove standartebis moTxovnebis doneze<br />

(reabilitacia-modernizacia) mowyoba:<br />

b) gaTvaliswinebulia (mindinareobs samuSaoebi) 2007 wlis bolomde<br />

axalcixis sagadasaxado inspeqciis saTao <strong>of</strong>isebis, ozurgeTis, wnoris,<br />

zestafonis, mcxeTis, xelvaCauris, sagarejos, xaSuris, ambrolaurisa da<br />

q.Tbilisis 2 raionuli gany<strong>of</strong>ilebis bazaze gadamxdelTa momsaxurebis<br />

centrebis Seqmna.<br />

2008 wels – rusTavis, quTaisis, foTis sagadasaxado inspeqciebis<br />

saTao <strong>of</strong>isebis, axalqalaqis, borjomis, bolnisis qobuleTis, zugdidis<br />

da senakis gany<strong>of</strong>ilebis sruli reabilitacia-modernizacia –<br />

momsaxurebis centrebis Seqmna.<br />

g) sagadasaxado inspeqciebSi gadamxdelTa momsaxurebis saoperacio<br />

darbazebis mowyoba, romelic aRWurvili iqneba specialur sacnobaro<br />

sistemebSi kompiuteruli teqnikiTa da informirebis sxva saSualebebiT<br />

(gadasaxadis Sesaxeb samaxsovroebiT, bukletebiT da sxva nabeWdi<br />

formebiT).<br />

239


Sedegi:<br />

- gadamxdels miecema SesaZlebloba gaecnos moqmed normatiul<br />

aqtebs kanonmdeblobis normebis ganmartebis Taobaze<br />

gadamxdelTaTvis gacemul rekomendaciebs, sagadasaxado organoSi<br />

warsadgen blankebsa da maTi Sevsebis wesebs;<br />

- gaizrdeba nebay<strong>of</strong>lobiT kanonmorCilebis xarisxi da gadamxdelTa<br />

ndoba sagadasaxado organoebis mimarT;<br />

- sagadasaxado organoebs miecemaT saSualeba ukeT dainaxon da<br />

gaanalizon gadamxdelTa winaSe mdgari problemebi maT mier<br />

sagadasaxado valdebulebebis Sesrulebis procesSi. moaxdinon<br />

sagadasaxado da sxva kanonmdeblobaSi arsebuli xarvezebis<br />

indentificireba da maTi gasworebis mizniT saTanado winadadebebis<br />

SemuSaveba.<br />

d) gaeros (UNDP) <strong>saqarTvelos</strong> imereTis mxaris demokratiuli<br />

mmarTvelobis ganviTarebis xelSewyobis proeqtis daxmarebiT, erTian<br />

sagadasaxado kompiuterul qselSi CairTo quTaisis sagadasaxado<br />

inspeqciis 12 (imereTis) erTeuli, rac saSualebas iZleva<br />

mniSvnelovnad gaumjobesdes aRniSnuli regionis gadasaxadis<br />

gadamxdelTa momsaxureba.<br />

e) 2008 wlidan gaTvaliswinebulia sabaJo gamSvebi punqtebisa da<br />

gaformebis adgilebis modernizacia, rac gulisxmobs Tanamedrove<br />

standartebis sabaJo gamSvebi da gaformebis adgilebis<br />

(,,aeroporti”,,,wiTeli xidi”,,,lagodexi”, ,,samTawyaro”, mtkvari”,<br />

,,sadaxlo”, ,,axkerpi”, ,,guguTi”, ,,gardabani”, vale”, ,,ninowminda”,<br />

“sarfi”, ,,yazbegi”, agreTve foTis sabaJo gaformebis gany<strong>of</strong>ileba)<br />

sruli reabilitacia-modernizacia (mowyoba da aRWurva).<br />

v) gaTvaliswinebulia gadamxdelebis mier sagadasaxado inspeqciebSi<br />

warmodgenili deklaraciebis miRebis, monacemTa damuSavebis<br />

avtomatizebuli sistemis (skanercentrebis) Seqmnisa da Sesabamisi<br />

kompiuteruli programis SemuSavebis Taobaze.<br />

Sedegi:<br />

240


- sagadasaxado inspeqciebis 60 moxelis (operatoris)<br />

gamoTavisufleba nakleb inteleqtualuri meqanikuri Sromisagan;<br />

- sagadasaxado organoebis moxeleebs daezogebaT dro, romelic<br />

moxmardeba deklaraciebis sisworisa da analitikur monitorings;<br />

- praqtikulad gamoiricxeba gansxvavebebi deklaraciis dokumentur<br />

da kompiuterul bazaSi Seyvanil eleqtronul versiebs Soris;<br />

- sagrZnoblad Semcirdeba arasasurveli ,,risk faqtorebis”<br />

Semcvleli kontaqtebi moxelesa da gadamxdels Soris,<br />

- deklaraciebis monacemebi warmodgenisTanave amavdroulad aisaxeba<br />

eleqtronul monacemTa bazaSi, rac operatiuli da zusti analizis<br />

SesaZlblobas miscems sagadasaxado organoebs.<br />

3. gaTvaliswinebulia Semosavlebis samsaxursa da komerciul bankebs<br />

Soris (kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli normebis aRsrulebis<br />

mizniT) eleqtronuli urTierTobebis danergva. SemuSavda<br />

Sesabamisi samoqmedo gegma, romelic erovnul banksa da<br />

komerciul bankebSi ganxilvis procesSia. aseve SemuSavebulia<br />

Semosavlebis samsaxursa da komerciul bankebs Soris eleqtonuli<br />

urTierTobebis teqnikuri standartebis da protokolis sawyisi<br />

versia. proeqtis seriuli ganxorcielebis dasruleba dagegmilia<br />

2008 wlis dasawyisSi.<br />

Sedegi<br />

a) gadamxdelis sabanko <strong>angariSi</strong>s gaxsnis Sesaxeb sagadasaxado<br />

inspeqciis informireba moxdeba eleqtronuli formiT da piriqiT!<br />

(gadamxdelma gaxsna sabanko <strong>angariSi</strong>, imavdroulad moxdeba<br />

(qseluri kavSirebiT) sagadasaxado inspeqciis informireba da<br />

fiqsireba ,,dasturi informaciis asaxvis Taobaze);<br />

b) aRniSnuli procedurebi kanoniT gaTvaliswinebuli 4 (3+1) dRiani<br />

vadis nacvlad ganxorcieldeba Tanadroulad;<br />

c) gadamxdels miecema saSualeba sabanko <strong>angariSi</strong>s gaxsnisTanave<br />

ganaxorcielos Semosavlisa da gasavlis operaciebi;<br />

241


d) sagadasaxado inspeqciis mier davalianebis mqone gadamxdelis<br />

sabanko angariSebze moxdeba eleqtronuli sainkaso davalebaTa<br />

wardgena;<br />

4. 2007 wlis bolomde gaTvaliswinebulia da xorcieldeba<br />

RonisZiebebi sagadasaxado sakontaqto (sainformaciosakonsultacio<br />

satelefono) centris Seqmnis mizniT. proeqti<br />

xorcieldeba ,,evrokomisiis” daxmarebiTa da dafinansebiT.<br />

SemuSavebulia struqtura, samoqmedo gegma. gansaxorcielebelia<br />

saTanado farTobis moZiebisa da materialur-teqnikuri aRWurvis<br />

RonisZiebebi.<br />

Sedegi<br />

a) gadamxdels miecema saSualeba sagadasaxado inspeqciaSi vizitis<br />

gareSe, telefonis meSveobiT miiRos kvalificiuri ganmarteba<br />

da/an konsultacia misTvis saintereso sakiTxze saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, miiRos ama Tu im formis nimuSis asli faqsis an<br />

internetis meSveobiT;<br />

b) miRweul iqneba gacemuli pasuxebis kvalificiuri erTgvarovneba,<br />

erTsaxeoba;<br />

g) Seiqmneba SekiTxvebisa da pasuxebis sacnobaro banki.<br />

d) sagadasaxado inspeqciebSi Semcirdeba gadamxdelTa nakadi, aRmoifxvreba<br />

rigebi;<br />

e) Semcirdeba sagadasaxado inspeqtorisa da gadamxdels Soris<br />

,,uSualo” arasasurveli kontaqtis SesaZleblobebi da aucilebloba.<br />

administraciuli procedurebis gamartivebisa da sabaJoze tvirTis<br />

gaformebis drois Semcirebis mizniT, 2007 wlis 1 ianvridan ZalaSi<br />

Sesuli <strong>saqarTvelos</strong> axali sabaJo kodeqsis safuZvelze miRebuli<br />

kanonqvemdebare aqtebis Sesabamisad erTmniSvnelovnad ganisazRvra<br />

saqonlis Semotanis an gatanisas gansaxorcielebeli sabaJo<br />

procedurebi.<br />

15 sabaJo reJimidan darCa 7 sabaJo reJimi, gauqmda sabaJo brokerisa<br />

da gadamzidvelis licenziebi. sabaJo valdebulebebis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

242


mizniT SemoRebul iqna sagarantio sistema. SemoRebul iqna sabaJo<br />

gadasaxdelebis aRricxvisa da daricxvis warmoeba, ganisazRvra sabaJo<br />

samarTaldarRvevebis saxeebi da Sesabamisi pasuxismgebloba. dadgenil<br />

iqna agreTve deklaraciis miRebis, registraciisa da Semowmebis<br />

detalurad ganmsazRvreli procedurebi. procesisTvis aucilebeli vada<br />

Seamcira 2 saaTamde.<br />

etapobrivad inergeba sabaJo monacemTa avtomatizebuli sistemis<br />

,,ASYCUDA WORD”-is, romlis saSualebiTac SesaZlebeli iqneba<br />

deklarirebis procedurebis gamartiveba, deklaraciis Sevsebis mizniT<br />

monacemTa bazasTan didi raodenobiT momxmareblis daSveba da<br />

SesaZlebeli gaxdeba riskis menejmentis axali sistemis danergva.<br />

2007 wlis ganmavlobaSi SemuSavebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> sabaJo<br />

kodeqsis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aqtebSi cvlilebebisa<br />

da damatebebis proeqtebi, romelic moicavs deklarirebuli saqonlis<br />

sabaJo Rirebulebebis Semowmebis procedurebis detalizacias; sabaJo<br />

gadasaxadebisagan gaTavisuflebuli saqonlis droebiTi Semotanis<br />

sabaJo reJimis vadis gagrZelebas; sabaJo kontrolis qveS satransporto<br />

saSualebis gadaadgilebisas sabaJo dokumentSi miTiTebuli<br />

daniSnulebis adgilis gamocxadebis mizniT proceduris gamartivebas,<br />

ucxo qveynis moqalaqis mier ucxoeTSi registrirebuli avtomanqanis<br />

Semosvlisas gamartivebul aRricxvas; sabaJo kontrols<br />

daqvemdebarebuli saqonlis rkinigzis gadaadgilebisas sabaJo<br />

kontrolis zonis gansazRvras; uqme dReebSi sabaJo organoebis mier<br />

sabaJo damuSavebis operaciis warmoebis SesaZleblobas; sabaJo<br />

damuSavebis operaciebis adgilebis raodenobis zrdas; ubaJo vaWrobis<br />

punqtSi sabaJo kontrolis ganxorcielebis detalizacias, calkeuli<br />

sabaJo damuSavebis operaciis ganxorcielebisas sabaJo procedurebis<br />

unificirebas.<br />

agreTve mniSvnelovani RonisZiebebi iqna ganxorcielebuli evropis<br />

samezoblo politikis samoqmedo gegmis implementaciasTan dakavSirebiT,<br />

romlis erT-erT mniSvnelovan nawils warmoadgens sabaJo<br />

kanonmdeblobis, agreTve meoradi kanonmdeblobis SemuSaveba da<br />

maqsimaluri harmonizacia evrokavSiris kanonmdeblobasTan, romelTan<br />

dakavSirebiT mimdinare wlis aprilSi warmatebiT dasrulda<br />

243


evrokavSiris proeqtis pirveli 8 Tviani etapi, romlis Sedegadac<br />

evrokavSiris eqspertTan erTad dasrulda meoradi sabaJo<br />

kanonmdeblobis SemuSaveba – harmonizacia. amasTan, maisSi daiwyo<br />

proeqtis 18 Tviani etapi, romelic Tavis mxriv gulisxmobs teqnikur<br />

daxmarebas sabaJo da fito-veterinanuli kanonmdeblobis harmonizaciis<br />

uzrunvelsay<strong>of</strong>ad. proeqtis farglebSi agreTve gaTvaliswinebulia<br />

treiningebi da sxva saxis saswavlo programebi sabaJo sistemis<br />

TanamSromlebisaTvis.<br />

dagegmili RonisZiebebi<br />

- gaTvaliswinebulia saqonlis aRwerisa da kodirebis harmonizebuli<br />

sistemis Sesaxeb briuselis 1983 wlis da droebiTi Semotanis<br />

Sesaxeb (ATA wignaki) stambulis konvenciebis mierTebasTan<br />

dakavSirebul Sidauwyebrivi procedurebis dasruleba da<br />

Sesabamisad mis erovnul kanonmdeblobaSi implementaciasTan<br />

dakavSirebuli samTavrobo gadawyvetilebebis proeqtebis momzadeba.<br />

- kameraluri Semowmebis da tvirTis fizikuri daTvalierebis<br />

funqciebis gamijnva-ganawilebis mizniT, momzadebulia <strong>saqarTvelos</strong><br />

finansTa <strong>ministris</strong> brZanebebis proeqtebi ,,saqonlis<br />

daTvalierebisas da sinjis an/da nimuSis aRebisas<br />

gansaxorcielebeli sabaJo procedurebis gansazRvris Taobaze” da<br />

“<strong>saqarTvelos</strong> sabaJo teritoriaze saqonlis Tavisufali mimoqcevis<br />

(importis) sabaJo reJimSi gaSvebis mizniT Semotanili saqonlis<br />

mimarT gamosayenebeli riskebis marTvis sistemisa da sabaJosavaWro<br />

partniorobis ganxorcielebis wesebis Sesaxeb instruqciis<br />

damtkicebis Taobaze”, romelTa saboloo versiis momzadeba<br />

damokidebulia sistema ,,ASYCUDA WORD”-is amoqmedebasTan;<br />

- - sabaJo monacemTa avtomatizirebuli sitemis ,,ASYCUDA WORD”<br />

sabaJo organoebSi danergvis Sesabamisad deklarirebis wesSi<br />

Sesabamisi cvlilebebisa da damatebebis Setanis mizniT proeqtis<br />

momzadeba;<br />

- monacemTa bazis eleqtronuli damuSavebis sistemis gamoyenebiT<br />

sabaJo deklaraciis wardgenis wesebis momzadeba;<br />

244


- <strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong> brZanebis damtkiceba “Tavisufali<br />

sabaJo zonis Seqmnis, Tavisufali sawyobis pirobebisa da maTi<br />

muSaobisa da saqonlis Senaxvis wesebis damtkicebis Taobaze”;<br />

- <strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong> brZanebis SemuSaveba “sabaJo<br />

identifikaciis saSualebebis maTi niSandebis dadebisa da moxsnisa<br />

da Senoba nagebobebisa da satransporto saSualebebis gankargvis<br />

wesebis Taobaze~;<br />

- gaTvaliswinebulia agreTve sabaJo-gamSveb punqtebze procedurebis<br />

detaluri gaweris mizniT teqnologiuri sqemebis SemuSaveba;<br />

- sabaJo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis mizniT<br />

proeqtis SemuSaveba.<br />

Semosavlebis samsaxuri `licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanonis safuZvelze sistematurad axdens Semosavlebis<br />

samsaxuris qvemdebareobas mikuTvnebuli licenzirebis organizebas,<br />

kanonmdeblobiT dadgenili wesiT salicenzio da sanebarTvo pirobebis<br />

Sesrulebis kontrolisa da Sesabamisi gadawyvetilebebis proeqtebis<br />

momzadebas.<br />

amave dros, `sabaJo sawyobis teqnikuri da usafrTxoebis moTxovnebis<br />

gansazRvrisa da Sesabamisi nebarTvebis gacemis wesis Sesaxeb<br />

instruqciis damtkicebis Taobaze” <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 20<br />

dekembris #240 dadgenilebis Tanaxmad axorcielebs am dadgebilebiT<br />

gansazRvruli moTxovnebis kontrols.<br />

Semosavlebis samsaxurs Tavisi muSaobis prioritetad miaCnia<br />

samTavrobo programis erT-erTi ZiriTadi mimarTuleba – mewarmeobaze<br />

saxelmwifo regulirebis zemoqmedebis minimalizeba.<br />

am amocanis gadasawyvetad samsaxuri Tavis muSaobas warmarTavs sabaJo<br />

procedurebis maqsimaluri gamartivebisaTvis, risTvisac sabaJo<br />

kontrolis ganxorcielebisa da sabaJo kontrolis Sedegebis<br />

realizaciisaTvis cdilobs danergos erTiani principebi da standartebi.<br />

aRsaniSnavia, rom debulebiT gansazRvruli regionaluri sabaJoebis<br />

zedamxedvelobac warimarTeba im mizniT, raTa importiors Seeqmnas<br />

maqsimaluri xelSemwyobi garemo.<br />

245


Semosavlebis samsaxuri qmediT muSaobas eweva samTavrobo programiT<br />

gansazRvruli ekonomikis axal moTxovnebze orientirebul mebaJeTa<br />

pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebisaTvis. am mizniT nay<strong>of</strong>ierad TanamSromlobs<br />

donor da saerTaSoriso organizaciebTan. aRsaniSnavia rom am<br />

mimarTulebiT bolo periodSi gansakuTrebiT aqtualuri gaxda<br />

urTierTobebi ms<strong>of</strong>lio sabaJo organizaciasTan. yovelive es arsebiT<br />

gavlenas axdens sabaJo kontrolis saxeobebis ganxorcielebisaTvis<br />

saWiro infrastruqturis ganviTarebis axali meTodebisa da teqnikuri<br />

saSualebebis danergvis Taobaze samsaxuris mier SemuSavebuli<br />

winadadebebis aqtualurobis xarisxze.<br />

246


MTEF principze dayrdnobiT momzadda 2008-2011 wlebis ZiriTadi<br />

monacemebisa da mimarTulebebis dokumenti, romelic warmoadgens 2007-<br />

2010 wlebis BDD-s gaumjobesebul da daxvewil variants. 2007-2010 BDDsgan<br />

gansxvavebiT 2008-2011 wlebis BDD-Si Tavmoyrilia ZiriTadi<br />

strategiuli mimarTulebebis Sesaxeb informacia yvela<br />

saministrosaTvis.<br />

wina wlis BDD-sgan ganxvavebiT axali dokumenti agreTve<br />

iTvaliswinebs strategiebisa da mimarTulebebis CaSlas GFS-2001<br />

klasifikaciiT gansazRvruli 10 ZiriTadi funqciis mixedviT, rac Tavis<br />

mxriv iZleva biujetisa da BDD dokumentis dakavSirebis da maTSi<br />

warmodgenili informaciebis urTierTSedarebis SesaZleblobas.<br />

wina wlisagan gansxvavebiT, 2008-2011 wlebis BDD-is dokumenti<br />

Seicavs ZiriTadi strategiuli mimarTulebebis Sesrulebis Sefasebis<br />

indikatorebs, rac saSualebas mogvcems aRniSnuli maCveneblebis<br />

saSualebiT SevafasoT ama Tu im mimarTulebis aucilebloba;<br />

2007 wlidan moxda GFSM-2001 funqcionaluri klasifikaciis<br />

danergva yvela samTavrobo doneze, Sesabamisad 2007 wlis saxelmwifo<br />

biujeti agebulia swored axali funqcionaluri klasifikaciis<br />

gaTvaliswinebiT. agreTve momzadda <strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong><br />

brZanebis proeqti `<strong>saqarTvelos</strong> sabiujeto klasifikaciis Sesaxeb~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong> 2004 wlis 15 martis #153 brZanebaSi<br />

cvlilebisa da damatebebis Setanis Taobaze~, romelic iTvaliswinebs<br />

2008 wlidan saxelmwifo biujetis doneze GFSM-2001 xarjebis<br />

klasifikaciis srulad danergvas (maT Soris: xarjebis ekonomikuri<br />

klasifikacia; arafinansuri aqtivebis klasifikacia; finansuri aqtivebisa<br />

da valdebulebebis klasifikacia), xolo adgilobriv doneze GFSM-2001<br />

klasifikaciaze sruli gadasvla ganxorcieldeba 2009 wlidan.<br />

GFSM-2001-is moTxovnaTa gaTvaliswinebiT moxda arsebuli<br />

sabiujeto cirkularis koreqtireba da daxvewa. damatebuli iqna axali<br />

formebi, rac mogvcems saministroebisa da sxva sabiujeto<br />

organizaciebis mixedviT ufro detalizebuli informaciis Tavmoyris<br />

saSualebas.<br />

247


erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis samoqmedo<br />

gegmiT gansazRvrulia “eleqtronuli xazinis Seqmna – saxazino<br />

samsaxurisa da mis momsaxurebaze my<strong>of</strong> organizaciebs Soris<br />

eleqtronuli sagadamxdelo dokumentaciis urTierTgacvlis organizeba,<br />

pirvel etapze – sacdeli proeqtis saxiT ramdenime organizaciasTan”<br />

proeqtis ganxorcieleba igegmeba ms<strong>of</strong>lio bankis siRaribis daZlevis<br />

mxardaWeris operaciis (PRSO) farglebSi gamoy<strong>of</strong>ili PHRD grantis<br />

saxsrebiT da belgiis mTavrobis mier saxazino reformis gasatareblad<br />

gadmocemuli grantis saxsrebiT, romlis administrirebas axdens gaeros<br />

ganviTarebis programis (UNDP) adgilobrivi warmomadgenloba.<br />

amJamad mimdinareobs muSaoba sistemis funqcionalur dizainze da<br />

paralelurad mimdinareobs molaparakebebi Sesabamisi programuli<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is SeZena-mogebasa da danergvaze SesaZlo momwodebelTan.<br />

wlis bolosTvis igegmeba misi eqspluataciaSi gaSveba sacdeli proeqtis<br />

saxiT ramdenime sabiujeto organizaciasTan, rac savsebiT Seesabameba<br />

samoqmedo gegmiT gansazRvrul vadebs.<br />

aseve strategiuli gegmiT gansazRvrulia “xazinis CarTva<br />

<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli bankis realur droSi angariSsworebis (RTGS)<br />

erTian sistemaSi”. mimdinare wlis 2 aprilidan saxazino samsaxuri<br />

CaerTo <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli bankis realur droSi angriSsworebis<br />

(RTGS) erTian sistemaSi, mieniWa Tavisi kodi erovnul bankSi da<br />

tranzaqciebs axorcielebs drois realur reJimSi.<br />

saxelmwifo mmarTvelobis organoebis regularuli sajaro angariSgebis,<br />

angariSvaldebulebis da samoqalaqo kontrolis meqanizmebis sruly<strong>of</strong>a<br />

<strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministros 2005 wlis 10 Tebervlis #101<br />

brZanebiT mowonebul da saxelmZRvanelod miRebuli “aRricxvis<br />

reformis strategiiT” gansazRvruli RonisZiebebis Sesabamisad saxazino<br />

samsaxurSi mimdinareobs sajaro seqtorSi buRaltruli aRricxvis<br />

saerTaSoriso standartebis danergvis mosamzadebeli samuSaoebi;<br />

saxazino samsaxuri gaecno finansTa saministros sabiujeto<br />

departamentis mier saxelmwifo finansebis statistikis 2001 wlis<br />

248


meTodologiis mixedviT momzadebul sabiujeto klasifikaciis proeqts;<br />

aRniSnuli proeqtis damtkicebis Semdeg, saxazino samsaxuris mier<br />

saxelmwifo biujetis gadasaxdelebis swori da sruli aRricxvis mizniT<br />

ganxorcieldeba saWiro RonisZiebebi; momzaddeba saxelmwifo seqtorSi<br />

buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis axali meTodologia, romelic<br />

SesabamisobaSi iqneba sabiujeto klasifikaciasTan da gaTvaliswinebuli<br />

iqneba sajaro seqtoris buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso<br />

standartebis elementebi.<br />

saxazino samsaxurSi mimdinare reformis farglebSi 2007 wlis<br />

pirvel naxevarSi momzadda “saxelmwifo finansebis statistikis 2001<br />

wlis saxelmZRvanelos” qarTuli Targmani, mimdinareobs<br />

saxelmZRvanelos redaqtireba da gamosacemad momzaddeba wlis bolomde.<br />

saxazino momsaxurebis sruly<strong>of</strong>isa da saxelmwifo xarjebis<br />

marTvis procesis gamartivebisa da gamWvirvalobis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

mizniT, 2007 wlis 1 ianvridan ZalaSi Sevida instruqcia <strong>saqarTvelos</strong><br />

finansTa saministros 2006 wlis 25 dekembris #1825 brZanebiT<br />

damtkicebuli “saxelmwifo xazinis momsaxurebaze my<strong>of</strong>i organizaciebis<br />

mier valdebulebis aRebisa da xarjebis gawevis wesis Sesaxeb”. Sedegad<br />

gamartivda sabiujeto xarjebis gawevis procesi, mniSvnelovnad Semcirda<br />

saxelmwifo biujetidan xarjebis gawevis dro da aseve dokumentbrunva.<br />

sagareo urTierTobebi<br />

2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde periodSi xeli<br />

moewera mTel rig sagranto da SeRavaTian sasesxo xelSekrulebebs<br />

gzebis, wyalmomaragebis, energomomaragebis, socialuri (skolebis,<br />

jandacvis obieqtebis da sxva) infrastruqturis intensiuri<br />

reabilitaciisa da ganviTarebis mizniT.<br />

maT Soris gzebis reabilitaciisaTvis:<br />

- aRmosavleT-dasavleTis avtomagistralis gaumjobesebis pirveli<br />

proeqti, ms<strong>of</strong>lio bankis sesxi 19 mln aSS dolaris odenobiT.;<br />

249


aRmosavleT-dasavleTis avtomagistralis gaumjobesebis proeqti –<br />

me-2 faza, ms<strong>of</strong>lio bankis granti 440 aTasi aSS dolaris odenobiT;<br />

- Tbilisis gzebis reabilitaciis proeqti, arabTa ekonomikuri<br />

ganviTarebis kuveiTis fondis krediti 5.0 mln kuveituri dinaris<br />

odenobiT.<br />

ganaTlebis sferoSi:<br />

- ganaTlebis sistemis gardaqmnisa da ganmtkicebis proeqti – APL2<br />

ms<strong>of</strong>lio bankis sesxi 15 mln aSS dolaris odenobiT;<br />

- ganaTlebis sistemis gardaqmnisa da ganmtkicebis proeqti - APL2-is<br />

TanadafinansebisTvis iaponuri granti 4.95 mln aSS dolaris<br />

odenobiT.<br />

jandacvisa da s<strong>of</strong>lis meurneobis sferoSi:<br />

- frinvelis gripis kontrolis, pandemiisaTvis mzady<strong>of</strong>nisa da masze<br />

reagirebis proeqti, ms<strong>of</strong>lio bankis sesxi 3.5 mln aSS dolaris<br />

odenobiT;<br />

- frinvelis gripis kontrolis, pandemiisaTvis mzady<strong>of</strong>nisa da masze<br />

reagirebis proeqti, ms<strong>of</strong>lio bankis grantebi jamurad 6.5 mln aSS<br />

dolaris odenobiT.<br />

wyalmomaragebis sferoSi:<br />

- foTis wyalmomaragebis proeqti, evrobankis sesxi 2.5 mln evros<br />

odenobiT;<br />

- quTaisis wyalmomaragebis proeqti, evrobankis sesxi 3.0 mln evros<br />

odenobiT;<br />

- baTumSi komunaluri infrastruqturis dawesebulebaTa reabilitacia<br />

(faza I), germaniis rekonstruqciis sakredito bankis sesxi 17.079 mln<br />

evros odenobiT;<br />

- baTumSi komunaluri infrastruqturis dawesebulebaTa reabilitacia<br />

(faza I), germaniis rekonstruqciis sakredito bankis granti 1.6 evros<br />

odenobiT;<br />

energetikis sferoSi;<br />

250


- enguris hidroeleqtrosadguris reabilitaciis proeqti, evrobankis<br />

sesxi 10 mln aSS dolaris odenobiT;<br />

saqarTvelo gawevrianda aziis ganviTarebis banksa da evrosabWos<br />

ganviTarebis bankSi. garda amisa amave periodSi gaformda CarCo<br />

xelSekruleba <strong>saqarTvelos</strong>a da evropis sainvesticio banks Soris<br />

bankis saqmianobis saqarTveloSi ganxorcielebisaTvis. aRniSnuli<br />

<strong>saqarTvelos</strong> SesaZleblobas miscems moizidos damatebiTi finansuri<br />

resursi, rac TavisTavad mniSvnelovani iqneba samTavrobo programis<br />

miznebis miRwevisaTvis.<br />

am periodSi investiciuri proeqtebis dasafinanseblad<br />

donorebisgan miRebulia 114,024.7 aTasi laris odenobiT sasesxo da<br />

sagranto resursi, maT Soris:<br />

- jandacvis sferoSi: 20,798.9 aTasi lari;<br />

- ganaTlebis sferoSi: 6,972.5 aTasi lari;<br />

- garemos dacvis sferoSi: 8,907.5 aTasi lari;<br />

- infrastruqturis reabilitaciis sferoSi (gzebi da wyalmomarageba)<br />

20,855.0 aTasi lari;<br />

- energetikis sferoSi: 51,787.1 aTasi lari;<br />

- s<strong>of</strong>lis meurneobis sferoSi: 4,703.3 aTasi lari.<br />

251


<strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da<br />

socialuri dacvis saministro<br />

socialuri daxmarebis rezidualuri sistemis formireba;<br />

monetizebuli miznobrivi da saojaxo daxmarebebis danergva.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mimdinare socialur-ekonomikuri<br />

politikiT gansazRvruli amocanebis Sesabamisad xorcieldeba<br />

socialuri dacvis sistemis reformireba, romlis mTavari principebia<br />

samarTliani da saWiroebaze damyarebuli socialuri daxmarebebis<br />

sistemis formireba. mimdinare periodisTvis dasrulebulia socialuri<br />

daxmarebebis rezidualuri sistemis formireba: danergilia<br />

mosaxleobis socialur-ekonomikuri mdgomareobis Sefasebis sistema da<br />

Seqmnilia socialurad daucveli ojaxebis monacemTa ranJirebuli baza,<br />

romelic iZleva saSualebas socialuri daxmarebebi miimarTos<br />

siRaribeSi my<strong>of</strong>i ojaxebisken maTi saWiroebis Sesabamisad. aRniSnul<br />

bazaSi moxvedrili is ojaxebi, romelTa ,,sareitingo qula’’ ar<br />

aRemateba 57 000-s, iReben saarsebo Semweobas, romlis minimaluri<br />

odenobaa erTsuliani ojaxisTvis 30 lari, or da metsuliani<br />

ojaxebisTvis ki damatebiT 12 lari ojaxis TiToeul wevrze. amJamad<br />

sul saarsebo Semweobas 129 500 ojaxi iRebs. monacemTa baza mudmivad<br />

ganicdis ganaxlebas.<br />

2007 wlis ianvridan moxda centraluri biujetis mier<br />

dafinansebuli arafuladi SeRavaTebis monetizacia da daiwyo yvela<br />

kategoriisTvis maTi fuladi saxiT gacema (say<strong>of</strong>acxovrebo subsidia).<br />

xandazmul asakSi siRaribisagan miznobrivi dacvis sistemis<br />

formireba. asakze da socialur statusze damyarebuli sapensio<br />

sistemis danergva da kerZo sapensio danazogebis iniciativebis<br />

stimulireba.<br />

2006 wels mniSvnelovnad gaizarda xandazmulTa sapensio<br />

uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis gamoy<strong>of</strong>ili Tanxebi. kerZod, minimaluri sapensio<br />

ganakveTi 10 lariT gaizarda da 38 lars gautolda. pensiis<br />

252


paralelurad siRaribis zRvars miRma my<strong>of</strong>i pensionerebi iReben<br />

saarsebo Semweobas. im SemTxvevaSi, Tu Mmartoxela aramomuSave<br />

pensioneri an aramomuSave pensionerTa or da metsuliani ojaxi ver<br />

moxvda saarsebo Semweobis mimReb pirTa Soris, mas SeuZlia specialuri<br />

sargebliT isargeblos – saojaxo daxmarebiT, romlis Sesabamisi<br />

ganakveTebi 22 da 35 lars Seadgens.<br />

mosaxleobisTvis maRali xarisxis samedicino momsaxurebis<br />

miwodebisa da janmrTelobis mdgomareobis gaumjobesebis mizniT 2006<br />

wlis ganmavlobaSi jandacvis seqtorSi inicirebul iqna mniSvnelovani<br />

cvlilebebi hospitaluri da ambulatoriul-poliklinikuri<br />

momsaxurebis miwodebis gaumjobesebisa da saxelmwifo struqturebis<br />

efeqtianobis amaRlebis mimarTulebiT.<br />

SemuSavda da <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007 wlis 26 ianvris №11<br />

dadgenilebiT damtkicda „hospitaluri seqtoris ganviTarebis<br />

generaluri gegma“ da sainvesticio programa, romlis farglebSic 2007-<br />

2009 wlebSi qveynis masStabiT Seiqmneba 100 axali saavadmy<strong>of</strong>o. aRniSnul<br />

etapze mimdinareobs samuSaoebi sainvesticio programebis praqtikuli<br />

ganxorcielebisaTvis, rac <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobas saSualebas miscems<br />

miiRos sruliad axali tipis, maRalkvalificiuri samedicino daxmareba<br />

rogorc raionis doneze, ise did regionul centrebsa da qalaqebSi.<br />

mimdinareobda da 2007 wels kvlavac grZeldeba ambulatoriulpoliklinikuri<br />

qselis transformacia, rac saojaxo medicinis modelis<br />

ganviTarebas iTvaliswinebs. SemuSavebulia pirveladi janmrTelobis<br />

dacvis ganviTarebis generaluri gegmis proeqti, romelic iTvaliswinebs<br />

bazisuri ambulatoriuli momsaxurebis xelmisawvdomobas 15 wuTian<br />

intervalSi. aRniSnuli TvalsazrisiT ukve reabilitirebulia da<br />

funqcionirebs 200-ze meti saojaxo medicinis centri. pjd centrebis<br />

reabilitacia da aRWurva grZeldeba mimdinare welsac - saxelmwifo da<br />

donorTa investiciebi pjd ganviTarebis generaluri gegmis<br />

253


ganxorcielebisaTvis moxmardeba pjd obieqtebis Seqmnas <strong>saqarTvelos</strong><br />

sxvadasxva regionebSi, upiratesad s<strong>of</strong>lad da Znelad misadgom<br />

adgilebSi.<br />

xorcieldeba investiciebi adamianuri resursis ganviTarebisTvis<br />

iseT prioritetul sferoebSi, rogoricaa gadaudebeli samedicino<br />

daxmareba, pirveladi jandacva, menejmenti da deficitur specialobebSi<br />

maRalteqnologiuri hospitaluri momsaxureba. 2006 wels saxelmwifosa<br />

da donorTa daxmarebiT gadamzadda 500-ze meti saojaxo medicinis<br />

gundi. 2007 wels am mimarTebiT gaweuli moqmedebebi ufro intensiuri<br />

gaxda, radgan reformirebuli jandacvis sistema unda dakompleqtdes<br />

saTanado kvalifikaciis adamianuri resursiT. Sesabamisad, reformis<br />

programebis farglebSi gaTvaliswinebuli sainvesticio kapitalis didi<br />

nawili moxmardeba jandacvis pr<strong>of</strong>esionalebis kompetenciis gazrdas da<br />

unar-Cvevebis gaZlierebas, rac sistemis ganviTarebisa da xarisxis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is safuZveli iqneba.<br />

samedicino momsaxurebis fizikuri xelmisawvdomobis gaumjobesebis<br />

da adamianuri resursebis ganviTarebis paralelurad jandacvis sistemis<br />

ZiriTad amocanad ganisazRvra mosaxleobisaTvis aucilebel samedicino<br />

momsaxurebaze finansuri xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a da<br />

mosaxleobis dacva samedicino momsaxurebasTan dakavSirebuli finansuri<br />

riskisagan. Sesabamisad, saxelmwifo programebis farglebSi ZiriTad<br />

miznobriv jgufad dasaxelda siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

mosaxleoba da prioriteti mieniWa maTi samedicino saWiroebebis<br />

dakmay<strong>of</strong>ilebas. 2006 wlis ivlisidan amoqmedda siRaribis zRvars<br />

qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobis samedicino daxmarebis programa, romelmac<br />

moicva 600 000-ze meti adamiani. amave programis farglebSi 2007 wels<br />

gansazRvrulia 670 000 mosargeblis mocva, romelTac „ufasod“<br />

miewodebaT momsaxureba rogorc pirveladi jandacvis, ise saavadmy<strong>of</strong>os<br />

doneze. momdevno wlebSic saxelmwifos mier jandacvaze gamoy<strong>of</strong>ili<br />

saxsrebis mTavari mosargeble socialurad daucveli mosaxleoba iqneba.<br />

sabiujeto resursis gadanawileba moxdeba imgvarad, rom 2008-2009 wlebSi<br />

254


SesaZlebeli gaxdes ara marto uRatakesi, aramed Raribi mosaxleobis<br />

sruli mocva momsaxurebis standartuli paketiT.<br />

zemoaRniSnuli konceptualuri cvlilebebi safuZvlad daedo<br />

„jandacvis seqtoris momxmarebelze orientirebul da sadazRvevo<br />

principebs morgebul instituciur da funqciur reformas“, romlis erTerT<br />

ZiriTad principad ganisazRvra personaluri samedicino<br />

momsaxurebisaTvis daavadebis epizodis dadgomisas uSualod jibidan an<br />

sxva wyarodan gadaxdis Canacvleba riskis ganawilebis, solidarobisa da<br />

winaswar gadaxdis efeqtiani sistemebiT.<br />

Sesabamisad, jandacvis dafinansebis konceptualuri modeli Semdeg<br />

principebs daefuZna:<br />

• etapobrivad ganxorcieldeba arsebuli saxelmwifo jandacviTi<br />

programebis Canacvleba sadazRvevo produqtebiT. sadazRvevo bazris<br />

SesaZleblobebis gaZlierebasTan erTad saxelmwifo socialurad<br />

daucveli mosaxleobisTvis samedicino momsaxurebis pirdapiri Sesyidvis<br />

nacvlad meti intensivobiT Seisyidis sadazRvevo produqts;<br />

• samedicino momsaxurebis dafinansebis procesSi beneficiarisaTvis<br />

mzRvevelis Tavisufali arCevanis uflebis miniWebis, procesis<br />

gamWvirvalobis da efeqtianobis gaumjobesebis mizniT SemoRebul iqna<br />

vauCeri - mimoqcevadi finansuri instrumenti, romelsac saxelmwifo<br />

gascems samedicino momsaxurebis (samedicino vauCeri) an samedicino<br />

dazRvevis (dazRvevis vauCeri) dasafinanseblad;<br />

• vauCeris mflobel moqalaqes an beneficiar ojaxs eqneba<br />

sadazRvevo kompaniis Tavisufali arCevani;<br />

• mTavroba, CarTulobisa da gamWvirvalobis xelSewyobis gziT,<br />

uzrunvely<strong>of</strong>s sadazRvevo kompaniebs Soris jansaRi konkurenciis<br />

pirobebis dacvas.<br />

255


• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxlebisTvis, dazRvevasa da<br />

samedicino momsaxurebaze xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT<br />

saxelmwifo daadgens moTxovnebs sadazRvevo organizaciebis mimarT.<br />

jandacvis reformis erT-erTi umniSvnelovanesi mimarTulebaa aseve<br />

samedicino momsaxurebis maRali xarisxis uzrunvely<strong>of</strong>a Sesabamisi<br />

maregulirebeli garemos Seqmnisa da amoqmedebis saSualebiT.<br />

aRniSnulis praqtikuli implementaciis mizniT Sesabamisi<br />

instrumentebis SemuSaveba mimdinareobs:<br />

• personalis licenzirebis sistemis amoqmedeba da uwyveti<br />

pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

• minimalur moTxovnebze damyarebuli nebarTvebis sistema<br />

samedicino dawesebulebebisadmi saqmianobis uflebis miniWebisTvis;<br />

• Seiqmneba wamlis xarisxis uzrunvely<strong>of</strong>isa da usafrTxoebis<br />

regulirebis meqanizmebi.<br />

ufro dawyvrilebiT jandacvisa da socialur seqtoriSi<br />

ganxorcielebuli moqmedebebis Sesaxeb ix qvemoT.<br />

256


jandacvis sfero<br />

janmrTelobis dacvis saxelmwifo programebi, rogorc wesi<br />

mtkicdeba <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />

<strong>ministris</strong> brZanebiT, romelic Sesabamisi wlis ,,saxelmwifo biujetis<br />

Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanoniT gaTvaliswinebuli asignebebis<br />

(saxelmwifos mier nakisri valdebulebebis) farglebSi gansazRvravs<br />

samedicino daxmarebis moculobas (servisebs, programis beneficiarebs,<br />

dafinansebis meTodologias, programis ganxorcielebis vadebs).<br />

janmrTelobis dacvis saxelmwifo programebi moicavs:<br />

mosaxleobis stacionaruli daxmarebis saxelmwifo programa, pirveladi<br />

jandacvis saxelmwifo programa, mosaxleobis specifikuri<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo programa, siRaribis zRvars<br />

qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobis samedicino daxmarebis programa, veteranTa<br />

samedicino momsaxurebis programa, socialurad saSiSi daavadebebis<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da epidemiologiuri usafrTxoebis programa,<br />

daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo programa.<br />

1996 wlidan 2006 wlis CaTvliT, saxelmwifo samedicino<br />

programebSi monawile organizaciebis dafinanseba xdeboda saxelmwifo<br />

programebis farglebSi Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />

<strong>ministris</strong> Sesabamisi normatiuli aqtiT damtkicebuli ”saxelmwifo<br />

samedicino standartebisa” da ”saxelmwifo samedicino standartebis<br />

tarifebis” mixedviT.<br />

samedicino standartebis uary<strong>of</strong>iT mxares warmoadgenda is, rom<br />

fondsa da momwodeblebs Soris moqmedi xelSekrulebebi standartis<br />

nawilobrivi Sesrulebis SemTxvevaSi (mkurnalobis dadebiTi Sedegebis<br />

miuxedavad) iTvaliswinebda Tanxebis amoRebas, rac bunebrivia, zRudavda<br />

momsaxurebis mimwodeblis Tavisuflebas da amcirebda resursebis<br />

efeqtianad gamoyenebis SesaZleblobas.<br />

2007 wlidan administrirebis simartivis, momsaxurebis<br />

mimwodebelTa mier resursebis efeqtianad gamoyenebisa da<br />

SemsyidvelisaTvis advilad prognozirebadi danaxarjebis<br />

ganxorcielebis mizniT SemoRebul iqna nozologiuri jgufisaTvis<br />

257


dadgenili saSualo Rirebuleba, romelic emyareba saeqsperto Sefasebas,<br />

saxelmwifo samedicino standartebsa da tarifebs.<br />

nozologiuri jgufisaTvis dadgenili saSualo Rirebuleba<br />

programaSi warmodgenilia sawoldRiT, zogierTi programebisTvis -<br />

mkurnalobis epizodis dafinansebiT, sxva SemTxvevaSi anazRaureba xdeba<br />

kapitaciuri meTodiT.<br />

sawoldRe moicavs stacionarSi gatarebuli erTi dRe-Ramis<br />

ganmavlobaSi gaweuli momsaxurebis pirdapiri, arapirdapiri xarjebisa<br />

da kvebis xarjebis (zogierTi programisaTvis) jams.<br />

nozologiuri jgufisaTvis dadgenili saSualo Rirebuleba<br />

gulisxmobs mTeli stacionirebis manZilze gaweuli pirdapiri da<br />

arapirdapiri xarjebis jams.<br />

kapitaciuri meTodi gulisxmobs erT sul mosaxleze gaweul<br />

samedicino momsaxurebas.<br />

jandacvis programebis biujeti 2006-2007 wlebSi (aTasi lari)<br />

2006 weli 2007 weli<br />

140 000,0<br />

127 480,0<br />

120 000,0<br />

39%<br />

100 000,0<br />

31%<br />

91 544,3<br />

80 000,0<br />

60 000,0<br />

28 450,0<br />

4%<br />

40 000,0<br />

20 000,0<br />

21 640,0<br />

9 292,0<br />

9 670,0<br />

0,0<br />

ambulatoriuli<br />

daxmarebis programa<br />

stacionaruli<br />

daxmarebis programa<br />

specifikuri<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

programa<br />

258


iujeti<br />

programa 2006 weli 2007 weli<br />

1 ambulatoriuli daxmarebis programa 21 640,0 28 150,0<br />

2 stacionaruli daxmarebis programa 91 544,3 127 480,0<br />

3 specifikuri medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is programa<br />

9 292,0 9 670,0<br />

mosaxleobis stacionaruli daxmarebis saxelmwifo programa<br />

1. bavSvTa samedicino daxmarebis komponenti<br />

mizani<br />

bavSvTa janmrTelobis mdgomareobis gaumjobeseba.<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />

1. 0-dan 3 wlamde asakis mosaxleobisTvis komponenti faravs stacionaruli<br />

samedicino momsaxurebis xarjebs srulad.<br />

2. 3 dan 15 wlamde bavSvTa stacionaruli momsaxurebis xarjebis 20% ixdis<br />

pacienti. Tanagadaxdas ar eqvemdebareba kritikuli mdgomareobebis<br />

mkurnalobis dafinanseba.<br />

3. mudmiv CanacvlebiT mkurnalobas daqvemdebarebuli da iSviaTi<br />

daavadebebis mqone mosargebleebis stacionaruli samedicino<br />

momsaxurebis xarjebi anazRaurdeba srulad.<br />

4. mSobelTa mzrunvelobas moklebuli da konfliqtur zonaSi mcxovrebi<br />

mosargebleebis stacionaruli samedicino momsaxurebis xarjebi anaz-<br />

Raurdeba srulad (mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebisTvis<br />

kvebis CaTvliT).<br />

5. bavSvTa gadaudebeli saswrafo-samedicino daxmareba finansdeba srulad<br />

biujeti<br />

259


`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 6 000,0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 13 240,0 aTasi lariT.<br />

bavSvTa samedicino daxmarebis<br />

komponentis biujeti<br />

14000000<br />

12000000<br />

10000000<br />

8000000<br />

6000000<br />

4000000<br />

2000000<br />

0<br />

6000000<br />

13240000<br />

2006 weli 2007 weli<br />

bavSvTa<br />

samedicino<br />

daxmarebis<br />

komponentis<br />

biujeti<br />

perinataluri da 1 wlamde bavSvTa mokvdaoba 1997-2005<br />

50<br />

40<br />

30<br />

32.3<br />

31.6<br />

32.1<br />

29.6<br />

26.4<br />

28.8<br />

28.1<br />

27.2<br />

28.3<br />

20<br />

10<br />

23.7<br />

21.3<br />

23.4<br />

21.1<br />

20<br />

20.1<br />

18.5<br />

18<br />

18.1<br />

0<br />

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

პერინატალური მოკვდაობა<br />

1 წლამდე ასაკის ბავშვთა მოკვდაობა<br />

260


2006 -2007 wlebis Sedareba<br />

• 2007 wels komponentSi gaTvaliswinebulia 3-15 wlis bavSvTa<br />

urgentuli momsaxureba, romelic 2006 wels finansdeboda<br />

mosaxleobis urgentuli momsaxurebis komponentidan, amasTan<br />

kritikuli mdgomareobebi dafinansdeba srulad;<br />

• 0-3 wlamde bavSvTa samedicino momsaxureba anazRaurdeba srulad.<br />

• mSobelTa zrunvas moklebul bavSvTa da mudmiv CanacvlebiT<br />

nkurnalobas daqvemdebarebul bavSvTa mkurnalobis xarjebis<br />

anazRaureba 2006 wels gamoy<strong>of</strong>ili iyo calke komponentad, 2007 wels<br />

ki anazRaurdeba bavSvTa samedicino daxmarebis komponentidan;<br />

• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />

2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />

2. mosaxleobis urgentuli momsaxurebis programa<br />

(antirabiuli saSualebebis gamoklebiT)<br />

mizani<br />

mosaxleobisaTvis gadaudebel (urgentuli) samedicino daxmarebaze<br />

finansuri da geografiuli xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />

1. komponenti faravs 15 wels zeviT moqalaqeTa gadaudebeli<br />

hospitaluri mkurnalobis xarjebis 75 %-s.<br />

2. komponentiT srulad finansdeba maRalmTian da konfliqtur<br />

regionebSi arsebul saavadmy<strong>of</strong>oebSi ganxorcielebuli momsaxureba.<br />

3. kritikuli mdgomareobisaTvis gansazRvrulia erTi sawoldRis<br />

gasaSualoebuli tarifi, romelic gansxvavebulia samedicino<br />

dawesebulebebisa da reanimaciuli samsaxurebis doneebis Sesabamisad.<br />

kritikuli mdgomareobebis dros, saxelmwifo mTlianad uzrunvely<strong>of</strong>s<br />

pirveli 6 dRis mkurnalobis safasuris anazRaurebas. arsebul<br />

261


statistikur monacemebze dayrdnobiT pirveli 6 dRis ganmavlobaSi<br />

saSualo sawoldayovneba ar aRemateba 3,5 dRes. administrirebis<br />

gaumjobesebis, stacionarSi pacientebis usafuZvlod dayovnebis<br />

stimulis ararsebobis da angariSsworebis simartivis mizniT pirveli 6<br />

dRisTvis ganisazRvra SemTxvevis gasaSualoebuli tarifi, romelic<br />

udris erTi sawoldRis fasi (Tbilisi, quTaisi – 622,0, baTumi, rusTavi,<br />

zugdidi – 541,0, sxva – 503,0 lari) X 3,5-ze. pirveli 6 dRis ganmavlobaSi<br />

gaweuli xarjebi pacientis mxridan Tanagadaxdas ar eqvemdebareba. 6<br />

dRis Semdeg mkurnalobis xarjebi anazRaurdeba pacientis mxridan.<br />

biujeti<br />

`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 9 220,0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 11 850,0 aTasi lari.<br />

mosaxleobis urgentuli<br />

momsaxurebis programis biujeti<br />

12000000<br />

10000000<br />

8000000<br />

6000000<br />

4000000<br />

2000000<br />

0<br />

9220000<br />

2006 weli<br />

11850000<br />

2007 weli<br />

mosaxleobis<br />

urgentuli<br />

momsaxurebis<br />

programis biujeti<br />

2006 -2007 wlebis Sedareba<br />

• gaizarda kritikuli mdgomareobebis dafinanseba, 2006 wels<br />

koeficienti iyo 2,2 2007 wels 3,5.<br />

• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />

2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad;<br />

262


• 2006 wels komponenti moicavda 3 wlis zemoT mosaxleobas, 2007<br />

wlidan ki 15 wels zemoT.<br />

3. referaluri daxmarebis komponenti<br />

mizani<br />

• garTulebuli da maRali riskis samedicino Cvenebis mqone pacientTa<br />

SemTxvevebis marTva.<br />

• mosaxleobis uzrunvely<strong>of</strong>a safexurebrivi uwyveti samedicino<br />

momsaxurebiT kritikuli mdgomareobebis, katastr<strong>of</strong>ebisa da<br />

sagangebo situaciebis dros.<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />

ა) maRali riskis orsulTa (maT Soris sefsisiT garTulebuli) da<br />

axalSobilTa stacionaruli momsaxureba;<br />

ბ) kritikul mdgomareobaSi my<strong>of</strong>i pacientebis stacionaruli<br />

momsaxureba;<br />

გ) maRali riskis orsulTa, axalSobilTa da kritikul<br />

mdgomareobaSi my<strong>of</strong>i pacientebis (maT Soris bavSvTa) gadaudebeli<br />

saswrafo samedicino momsaxureba, rac iTvaliswinebs:<br />

გ.ა) adgilze referaluri brigadis mier konsultacias da<br />

mdgomareobis stabilizebas;<br />

გ.ბ) garTulebuli SemTxvevebis samedicino transportirebas;<br />

დ) individualuri stacionaruli momsaxureba, rac moicavs:<br />

დ.ა) mniSvnelovan pirTa (<strong>saqarTvelos</strong> sakanonmdeblo,<br />

aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis umaRles Tanamdebobis<br />

pirTa da maTi ojaxis wevrTa) samedicino momsaxureobas;<br />

დ.ბ) konfliqtur zonebSi dazaralebul moqalaqeTa samedicino<br />

momsaxurebas;<br />

დ.გ) Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros<br />

mier gansazRvrul SemTxvevebs;<br />

დ.დ) antirabiuli momsaxurebis uzrunvely<strong>of</strong>as, Sesabamisi gancxadebis<br />

safuZvelze, garda im SemTxvevebisa, romelic gaTvaliswinebulia sxva<br />

saxelmwifo jandacviTi programebiT;<br />

263


ე) qveynis masStabiT erTiani sadispetCeros Seqmna da referalur<br />

SemTxvevaTa marTva. gadaudebeli samedicino daxmarebis prehospitaluri<br />

etapis reformirebis mosamzadebeli samuSaoebis Sesruleba.<br />

biujeti<br />

`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 7 455.3 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 10 615,86 aTasi lari<br />

referaluri daxmarebis komponentis biujeti<br />

12000000<br />

10000000<br />

8000000<br />

6000000<br />

4000000<br />

2000000<br />

0<br />

7455300<br />

2006 weli<br />

10615860<br />

2007 weli<br />

referaluri<br />

daxmarebis<br />

komponentis<br />

biujeti<br />

2006 -2007 wlebis Sedareba<br />

• 2007 wels `mniSvnelovan pirTa (<strong>saqarTvelos</strong> sakanonmdeblo,<br />

aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis umaRles Tanamdebobis<br />

pirTa da maTi ojaxis wevrTa) samedicino momsaxurebis~ qvekomponenti<br />

gadmovida urgentuli daxmarebis komponentidan;<br />

• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT.<br />

4. fsiqiatriuli daxmarebis komponenti<br />

programis miznebi:<br />

264


• fsiqikuri daavadebis mqone pacientebSi Semcirdes mkurnalobis<br />

intervalis Semcireba da efeqtiani mkurnalobis mimReb<br />

beneficiarTa raodenobis gazrda;<br />

• suicidis mcdelobis dros avadobis Semcireba;<br />

• suicidis mcdelobisas letaluri gamosavlis Semcireba;<br />

amocanebi:<br />

• fsiqozuri registris aSlilobaTa mkurnaloba;<br />

• iZulebiT mkurnalobaze my<strong>of</strong> avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba;<br />

• qronikul avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba gamwvavebis periodSi;<br />

programis farglebSi gaTvaliswinebuli RonisZiebebi:<br />

a) stacionaruli daxmareba;<br />

b) bavSvTa da mozardTa fsiqo-reabilitaciuri uzruvnely<strong>of</strong>a;<br />

g) fsiqikur avadmy<strong>of</strong>Ta (mozrdilTa) fsiqosocialuri reabilitacia;<br />

d) iZulebiT mkurnalobaze my<strong>of</strong> pacientTa dacvis xarjebi;<br />

ganxorcielebis gegma:<br />

programaSi monawile samedicino dawesebulebebis dafinanseba<br />

ganxorcielda dadgenili wesiT, saxelmwifo programebis farglebSi<br />

damtkicebul standartebsa da wliur saprognozo maCveneblebze<br />

dayrdnobiT.<br />

dafinansebis meTodologia:<br />

2006 wels anazRaurebis erTeuls warmoadgenda sawoldRe, romlis<br />

Rirebuleba Seadgens 8.60 lars (kvebis CaTvliT);<br />

2007 wels mwvave SemTxvevebisTvis sawoldRis Rirebuleba ganisazRvra –<br />

32,0 lariT, qvemwvavesTvis – 15,0 lariT, xolo qronikuli – 8,6 lariT.<br />

265


fsiqikuri aSlilobis mqone pirTa instituciebi<br />

# fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>oebi sawoleb<br />

is r-oba<br />

1 მ.asaTianis sax. fsiqiatriis s/k instituti 300<br />

2 b.naneiSvilis sax. qutiris fsiqiatriuli 450<br />

saavadmy<strong>of</strong>o<br />

3 walkis (bedianis) fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 100<br />

4 baTumis fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 110<br />

5 suramis fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 70<br />

6 foTis mkacri reJimis fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 120<br />

fsiqonevrologiur dispanserebTan arsebuli sawolebi:<br />

# fsiqonevrologiur dispanserebTan arsebuli sawolebis raodenoba<br />

sawolebi<br />

1 quTaisis fsiqonevrologiuri dispanseri 15<br />

2 senakis fsiqonevrologiuri dispanseri 15<br />

3 lanCxuTis fsiqonevrologiuri dispanseri<br />

`nevroni”<br />

15<br />

სულ 1195 საწოლი<br />

komponentis biujeti<br />

2006 wlis saxelmwifo niujetis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad<br />

komponentis biujeti ganisazRvra 3 700.0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 4 960,0 aTsi lari.<br />

266


dispanserul aRricxvaze my<strong>of</strong>i pacientebi<br />

2000<br />

1500<br />

1293.4<br />

1454.2<br />

1519.3<br />

1526.1<br />

1490.6<br />

1578.2<br />

1628.2<br />

1000<br />

500<br />

293.6<br />

219.3<br />

201.9<br />

185<br />

190.7<br />

167.8<br />

181.5<br />

0<br />

1998 1999 2000 2001 2002 2004 2005<br />

სულ<br />

ბავშვები<br />

fsiqikuri da qceviTi aSlilobebis axali SemTxvevebi <strong>saqarTvelos</strong> 1998-<br />

2005<br />

100<br />

80<br />

60<br />

40<br />

20<br />

45.4<br />

12.4<br />

41<br />

14.7<br />

40.8<br />

10.5<br />

39.5<br />

15.9<br />

39.5<br />

23.7<br />

38<br />

25.4<br />

73.3<br />

45<br />

91<br />

61.6<br />

0<br />

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

სულ<br />

ბავშვები<br />

5. fTiziatriuli daxmarebis komponenti<br />

mizani da amocanebi<br />

• avadobis, sikvdilobis da sazogadoebaSi infeqciis gavrcelebis<br />

Semcireba;<br />

• filtvis tuberkulozis baqteriagamomy<strong>of</strong>i (mgb+), axal da warsulSi<br />

namkurnaleb SemTxvevaTa izolacia abacilirebis mizniT;<br />

• tubsawinaaRmdego medikamentebis mimarT rezistentobis ganviTarebis<br />

prevencia.<br />

programis farglebSi gaTvaliswinebuli RonisZiebebi:<br />

• stacionaruli momsaxureba;<br />

• DOT-socialuri meurveobis samsaxuri TbilisSi;<br />

267


• referens kontroli;<br />

• programis zedamxedveloba;<br />

ganxorcielebis gegma:<br />

programaSi monawile samedicino dawesebulebebis dafinanseba<br />

ganxorcielda dadgenili wesiT, saxelmwifo programebis farglebSi<br />

damtkicebul standartebsa da wliur saprognozo maCveneblebze<br />

dayrdnobiT.<br />

dafinansebis meTodologia:<br />

2006 wels anazRaurebis erTeuls warmoadgenda sawoldRe, romlis<br />

Rirebuleba regionebSi Seadgens 13.7 lars (kvebis CaTvliT), q. TbilisSi<br />

ki sawoldRis Rirebuleba 18.5 lariT ganisazRvreba (kvebis CaTvliT).<br />

2007 wels anazRaurebis erTeulia sawoldRe, romlis Rirebuleba<br />

Seadgens TbilisSi – 20 lars, regionSi – 14 lars, xolo tuberkulozis<br />

rezistentuli formebis (MDR) sawoldRis Rirebuleba ganisazRvra 21<br />

lariT. operaciuli mkurnalobisTvis ganisazRvra nozologiuri<br />

jgufebisaTvis dadgenili saSualo Rirebuleba – 3220 lari.<br />

multirezistentuli tuberkulozis mkurnalobisTvis medikamentebiT<br />

momaragebas uzrunvely<strong>of</strong>s MSF – saerTaSoriso organizacia `eqimebi<br />

sazRvrebs gareSe.~<br />

fTiziatriuli stacionaruli dawesebulebebi<br />

# fTiziatriuli saavadmy<strong>of</strong>oebi sawolebis<br />

raodenoba<br />

1 ss `m.iaSvilis sax. bavSvTa centraluri saavadmy<strong>of</strong>o” 5<br />

2 ss `tuberkulozisa da filtvis daavadebaTa 210<br />

erovnuli centri<br />

3 Sps baTumis dedaTa da bavSvTa janmrTelobis dacvis 5<br />

respublikuri centri<br />

4 S.ps aWaris resp.fTiziopulmonologiuri 40<br />

saavadmy<strong>of</strong>o<br />

5 Sps Suaxevis r-is zamleTis tub. dispanseri 7<br />

6 Sps ozurgeTis tub dispanseri 10<br />

7 Sps dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> tuberkulozisa da 25<br />

filtvis daavadebaTa erovnuli centri<br />

8 Sps zugdidis regionuli tub, saavadmy<strong>of</strong>o 20<br />

268


9 foTis tub. dispanseri 20<br />

10 Sps abasTumnis tub. saavadmy<strong>of</strong>o 160<br />

programis biujeti<br />

`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 2 558.0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 3 661,6 aTsi lari.<br />

filtvis tuberkulozis maCvenebeli 100 000 mosaxleze 1998-2005 weli<br />

200<br />

150<br />

139.6<br />

162.4<br />

103.4<br />

103.9<br />

116.9<br />

115.8<br />

121.7<br />

122.9<br />

100<br />

50<br />

55.4<br />

63<br />

67.1<br />

62.2<br />

70.8<br />

67.7<br />

69.2<br />

70.3<br />

დაავადებიანობა<br />

ავადობა<br />

0<br />

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

filtvgareSe tuberkulozis SemTxvevebis struqtura 2000-2005 wlebSi<br />

2005 ტუბერკულოზური<br />

მენინგიტი<br />

2004<br />

ძვალ-სახსართა<br />

ტუბერკულოზი<br />

2003<br />

2002<br />

2001<br />

უროგენიტალური<br />

ტუბერკულოზი<br />

ტუბერკულოზური<br />

პლევრიტი<br />

ლიმფური კვანძების<br />

2000<br />

ტუბერკულოზი<br />

0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />

სხვა ორგანოთა<br />

ტუბერკულოზი<br />

6. onkologiur daavadebaTa diagnostikisa da mkurnalobis komponenti<br />

komponentis farglebSi ganxorcieldeba Semdegi qvekomponentebi:<br />

• onkologiur avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba (onkoinkurabeluri<br />

pacientebis paliatiuri mzrunveloba);<br />

• neiroonkologiur avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba;<br />

269


• mozrdilTa onkohematologia;<br />

• bavSvTa onkohematologia.<br />

miznebi:<br />

• onkologiur daavadebaTa drouli diagnostikisa da avadmy<strong>of</strong>Ta<br />

adekvaturi mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a Soreuli Sedegebis<br />

gaumjobesebiT.<br />

• onkoinkurabeluri avadmy<strong>of</strong>ebis paliatiuri mzrunvelobis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

amocanebi:<br />

• maRali riskis populaciis samedicino gamokvleva kiboswina da<br />

simsivnur daavadebaTa gamosavlenad;<br />

• onkologiur pacientTa mkurnalobis Semdgomi dakvirvebiT (pasiuri<br />

da aqtiuri Follow-up) metastazebis, recidivebisa da, aseve, pirveladi<br />

mravlobiTi simsivneebis prevencia, sicocxlis gaxangrZliveba da<br />

cxovrebis xarisxis gaujobeseba.<br />

• klinikuri praqtikis nacionaluri rekomendaciebis (gaidlainebis)<br />

da protokolebis SemuSaveba da danergva;<br />

• kibos populaciuri registris Seqmna;<br />

• stacionaruli hospisis uzrunvely<strong>of</strong>a 10 sawolze;<br />

neiroonkologiur avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba<br />

mizani:<br />

neiroonkologiur daavadebaTa mkurnalobis xelmisawvdomobis<br />

uzrunvel<strong>of</strong>a.<br />

amocana:<br />

mosaxleobisaTvis neiroonkologiur daavadebaTa drouli<br />

diagnostikisa da avadmy<strong>of</strong>Ta adekvaturi mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

Soreuli Sedegebis gaumjobesebiT.<br />

mozrdilTa onkohematologia<br />

mizani:<br />

270


onkohematologiur daavadebaTa mkurnalobis xelmisawvdomobis<br />

uzrunvel<strong>of</strong>a.<br />

amocanebi:<br />

• onkohematologiur avadmy<strong>of</strong>Ta medikamenturi da kombinirebuli<br />

mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a Tanamedrove samedicino meTodebis<br />

gamoyenebiT;<br />

bavSvTa onkohematologia<br />

mizani:<br />

drouli diagnostikisa da adekvaturi mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

amocanebi:<br />

• leikemiebiTa da avTvisebiani limfomebiT daavadebul bavSvTa<br />

drouli diagnostika.<br />

• poliqimioTerapiuli programa “BFM”-iT srulfasovani<br />

mkurnalobis Catareba da maTi 70-80%-is gamojanmrTeleba.<br />

onkologiur daavadebaTa diagnostikisa da mkurnalobis komponentis<br />

ganxorcielebis gegma<br />

onkoinkurabeluri pacientebis paliatiuri mzrunvelobis anazRaureba,<br />

romelic ifunqcionirebs 10 sawolze, ganxorcieldeba sawoldRis fasis<br />

Sesabamisad, erTi sawoldRe _ 55 lari.<br />

standartis zRvruli fasebis didi variabelobis gamo anazRaureba<br />

ganxorcieldeba nozologiur jgufebze saSualo fasebis mixedviT.<br />

programis resurstevadobis gamo SemoRebuli iqneba Tanagadaxda.<br />

pacientis mxridan Tanagadaxdis wili Seadgens faqtobrivi xarjis 30%-s.<br />

qimioTerapiaSi medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis damatebiT dawesdeba<br />

50%-iani Tanagadaxda (Tanagadaxda ar Seexeba 15 wlamde asakis<br />

pacientebs) 400 laris farglebSi, onkohematologiaSi _ 300 laris<br />

farglebSi. miTiTebuli Tanxebis zeviT medikamentebis Rirebulebas<br />

pacienti mTlianad faravs. qimioTerapiisaTvis saWiro medikamentebis<br />

Sesyidva ganxorcieldeba tenderis gziT.<br />

programis biujeti<br />

271


2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad<br />

komponentis biujeti ganisazRvra 3 850.0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 6 770,0 aTsi lari.<br />

onkologiaSi avadobisa da daavadebianobis maCvenebeli 2000-2005 wlebSi<br />

700<br />

600<br />

500<br />

400<br />

300<br />

200<br />

100<br />

0<br />

597.4<br />

96.4<br />

586.6<br />

111.2<br />

603.3<br />

122<br />

637.8<br />

121.3<br />

660<br />

131<br />

668.9<br />

138.3<br />

2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

დაავადებიანობა<br />

ავადობა<br />

onkologiaSi hospitalizaciisa da sikvdilianobis maCvenebeli 2000-2005<br />

wlebSi<br />

250<br />

200<br />

199.4<br />

195.4<br />

199.8<br />

198.5<br />

215.1<br />

207.2<br />

ჰოსპიტალიზაცია<br />

სიკვდილიანობა<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

2.5 2.3 2.2 2.5 2.2 2.6<br />

2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

7. infeqciur daavadebaTa mkurnalobis komponenti<br />

mizani:<br />

mosaxleobaSi gadamdeb daavadebaTa stacionaruli mkurnalobis<br />

xelmisawvdomobis gazrda daavadebaTa garTulebebis prevencia da<br />

sikvdilianobis Semcireba.<br />

amocanebi:<br />

272


• infeqciur avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a drouli da<br />

maRakvalificiuri samedicino daxmarebiT;<br />

• gadamdebi infeqciuri daavadebebis mqone avadmy<strong>of</strong>Ta adreuli<br />

gamovlena da pr<strong>of</strong>iluri hospitalizacia. amiT mTeli rigi<br />

daavadebebis qronizaciis saSiSroebis Tavidan acileba;<br />

programis farglebSi gaTvaliswinebuli RonisZiebebi:<br />

• infeqciuri daavadebebiT Sepyrobil avadmy<strong>of</strong>Ta stacionaruli<br />

momsaxureba;<br />

• epidafeTqebebis dros avadmy<strong>of</strong>Ta samedicino momsaxurebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

dafinasebis meTodologia<br />

samedicino dawesebulebebs gaweuli samuSaos Rirebuleba<br />

aunazRaurdebaT nozologiur standartis Sesabamisad dadgenili<br />

SemTxvevis saSualo fasis mixedviT (standartzeda momsaxurebis<br />

Rirebulebas ixdis pacienti). dasrulebuli mkurnalobis SemTxvevaSi<br />

samedicino dawesebulebas aunazRaurdeba tarifiT (SemTxvevis saSualo<br />

fasi) gansazRvruli Tanxa. gansakuTrebul SemTxvevaSi (letaluri<br />

Sedegi, sxva samedicino dawesebulebebSi mkurnalobis dasrulebis<br />

mizniT avadmy<strong>of</strong>is gadayvana an sxva raime mizniT mkurnalobis Sewyveta,<br />

sxva saavadmy<strong>of</strong>odan gadmoyvanili avadmy<strong>of</strong>is mkurnaloba) mkurnalobis<br />

xarjebi anazRaurdeba faqtobrivad gatarebuli sawoldReebis mixedviT,<br />

magram ara umetes dadgenili tarifisa Semdegi principiT:<br />

asanazRaurebeli Tanxa = stand. fasi/stand. saw.dRe X faqtobrivi<br />

saw.dRe.<br />

avadmy<strong>of</strong>is dadasturebuli arasruli an araswori mkurnalobis gamo<br />

misi ganmeorebiTi an garTulebuli mkurnalobisaTvis gaweul xarjebs<br />

aanazRaurebs samedicino dawesebuleba.<br />

calkeul nozologiebze komponentis farglebSi gaTvaliswinebulia<br />

Tanagadaxda: qronikuli hepatitebis mkurnalobaze (kodebi: 5229, 5230, 5972,<br />

5227, 5228, 7362, 7596, 7595, 5714, 7598, 7597) Tanagadaxda pacientis mxridan 90<br />

lari, kodi 7602 - Tanagadaxda pacientis mxridan 40 lari;<br />

273


qronikuli hepatitebis ganmeorebiTi hospitalizaciis SemTxvevaSi<br />

(kodebi: 5976, 5974) Tanagadaxda 20% pacientis mxridan.<br />

parazitul daavadebaTa mkurnaloba (kodebi: 7881, 7875, 7877, 7880, 5994,<br />

7874) iTvaliswinebs pacientis mxridan 20%-ian Tanagadaxdas,<br />

Tanagadaxdidan Tavisufldebian 3 wlamde asakis pacientebi.<br />

2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />

2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />

infeqciuri stacionaruli dawesebulebebi<br />

# infeqciuri stacionaruli dawesebulebebi<br />

1 ss infeqciuri paTologiis Sidsisa da klinikuri imunologiis<br />

centri<br />

3 ss sefsisis sawinaaRmdego erovnuli centri<br />

4 Sps baTumis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />

5 Sps ozurgeTis centraluri klinikuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />

6 ss imereTis samxareo infeqciuri paTologiis centri<br />

7 Sps Telavis raionuli saavadmy<strong>of</strong>o<br />

8 yvarlis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />

9 Sps zugdidis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />

10 ss axalcixis raionuli saavadmy<strong>of</strong>o<br />

11 ss rusTavis centraluri saavadmy<strong>of</strong>os infeqciuri gany<strong>of</strong>ileba<br />

12 goris centraluri raionuli saavadmy<strong>of</strong>o<br />

programis mTliani biujeti<br />

2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad<br />

komponentis biujeti ganisazRvra 2.186.0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 2 720,0 aTsi lari.<br />

infeqciuri da parazituli daavadebebi da mozrdilebi 1998-2005<br />

274


4000<br />

3000<br />

2000<br />

1000<br />

0<br />

3557 3418.4<br />

2855.5<br />

2444.3 2527.9<br />

1746.7 1791.2 1623.7<br />

1271.3 1235.2<br />

877.8 842.6<br />

940.6 868.1 804.6<br />

835 1002.8<br />

737.5 661.8 951.7 1010.5<br />

785.2 968.7 1087.7<br />

337 390.5<br />

449.4 197.3 355.3<br />

353.8 311.6 379.3<br />

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

ავადობა (მოზრდილებში)<br />

ავადობა (ბავშვებში)<br />

ჰოსპიტალიზაცია (მოზრდილებში)<br />

ჰოსპიტალიზაცია(ბავშვებში)<br />

aiv infeqcia/SidsiT daavadebulTa mkurnaloba<br />

mizani<br />

• aiv infeqcia/ Sidsis gavrcelebis prevencia.<br />

• aiv infeqcia/ SidsiT daavadebulTaTvis mkurnalobis<br />

xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

• amocanebi<br />

• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a ambulatoriuli<br />

momsaxureobiT, maT Soris laboratoriul-instrumentuli gamokvlevebiT;<br />

• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a antiretrovirusuli<br />

mkurnalobiT da saTanado laboratoriuli monitoringiT;<br />

• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a simptomuri<br />

mkurnalobiT (oportunistuli infeqciebis mkurnaloba da sxv.);<br />

• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a stacionaruli<br />

mkurnalobiT;<br />

• aiv inficirebul orsulTa uzrunvely<strong>of</strong>a pr<strong>of</strong>ilaqtikuri<br />

mkurnalobiT nay<strong>of</strong>is inficirebis Tavidan asacileblad;<br />

• aiv inficirebuli dedebis axalSobilTa uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikuri mkurnalobiT;<br />

• aiv eqspozirebuli pirebis uzrunvely<strong>of</strong>a eqspoziciis Semdgomi<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikuri mkurnalobiT.<br />

ganxorcielebis gegma:<br />

organizaciebis dafinanseba ganxorcieldeba dadgenili wesiT,<br />

saxelmwifo programebis farglebSi damtkicebul standartebsa<br />

da wliur saprognozo maCveneblebze dayrdnobiT. programiT<br />

275


gaTvaliswinebuli samkurnalo da sadiagnostiko RonisZiebebi<br />

warmodgenilia ambulatoriuli da stacionaruli saxelmwifo<br />

standartebis saxiT, sadac gansazRvrulia diagnostikuri da samkurnalo<br />

moculobebi, daavadebis simZimis da garTulebebis mixedviT. doneebis<br />

diferencirebis safuZvels warmoadgens Sesrulebadi sadiagnostiko da<br />

samkurnalo RonisZiebebis moculoba.<br />

programaSi monawile stacionaruli dawesebulebebi<br />

# stacionaruli dawesebulebebi<br />

1 ss infeqciuri paTologiis Sidsisa da klinikuri imunologiis<br />

centri<br />

2 Sps baTumis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />

3 Sps zugdidis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />

programis biujeti ganisazRvra 395.0 aTasi lariT.<br />

aiv-Sidsis gavrceleba saqarTveloSi 1996-2005 wlebSi<br />

18<br />

16<br />

14<br />

12<br />

10<br />

8<br />

6<br />

4<br />

2<br />

0<br />

0.4 0.7<br />

0.4<br />

1.8<br />

1.1<br />

0.5<br />

15.3<br />

11.6<br />

8.9<br />

7.2<br />

5.2<br />

5.5<br />

3.4<br />

3.7<br />

2.2<br />

2.1 2.1<br />

0.7<br />

1.8<br />

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />

დაავადებიანობა<br />

ავადობა<br />

gulis qirurgiis komponenti<br />

mizani<br />

gulis Tandayolili mankebiT daavadebulTa da kardioqirurgiuli<br />

daxmarebis saWiroebis mqone pacientTa Soris invalidobisa da<br />

sikvdilianobis Semcireba;<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli momsaxureba moicavs:<br />

276


ა) gulis Tandayolili da SeZenili mankebiT daavadebuli pacientebis<br />

kardioqirurgiul mkurnalobas;<br />

ბ) aorto-koronarul Suntirebas;<br />

გ) angio-plastikas.<br />

biujeti<br />

`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 6 500,0 aTasi lariT.<br />

2007 wels – 8 000,0 aTasi lari<br />

8000000<br />

gulis qirurgiis komponentis biujeti<br />

6500000<br />

8000000<br />

6000000<br />

4000000<br />

2000000<br />

0<br />

2006 weli<br />

2007 weli<br />

gulis qirurgiis<br />

komponentis<br />

biujeti<br />

2006 -2007 wlebis Sedareba<br />

• 2007 wels mozrdilTa kardioqirurgiuli mkurnaloba finansdeba<br />

Rirebulebis 70%-iT, 2006 wels iyo 75%, moTxovnilebis gazrdasTan<br />

dakavSirebiT moimata pacientis mxridan Tanagadaxdam, raTa moxdes<br />

meti beneficiaris dafinanseba.<br />

• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />

2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />

277


operaciebi gul-sisxlZarRvTa sistemaze 2002-2005<br />

1600<br />

1400<br />

1200<br />

1000<br />

800<br />

600<br />

400<br />

200<br />

0<br />

1166<br />

557<br />

1444<br />

540<br />

1359<br />

739<br />

1518<br />

1150<br />

2002 2003 2004 2005<br />

ოპერაციები გულზე სულ<br />

ოპერაციები სისხლძარღვებზე სულ<br />

organoTa transplantaciisa da Tirkmlis CanacvlebiTi Terapiis<br />

komponenti<br />

1. komponentis mizania:<br />

Tirkmlis qronikuli daavadebis terminaluri stadiis mqone pacientTa<br />

Tirkmlis CanacvlebiTi TerapiiT uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

2. komponentis amocanebia:<br />

1. Tirkmlis qronikuli ukmarisobis terminaluri stadiiT<br />

daavadebulTa srulfasovani hemo da peritonaluri dializiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

2. Tirkmlis qronikuli ukmarisobis terminaluri stadiis mqone<br />

pacientTa maRalteqnologiuri qirurgiuli mkurnaloba (Tirkmlis<br />

transplantacia);<br />

3. postoperaciuli meTvalyureobis gaumjobeseba, rutinuli<br />

laboratoriuli gamokvlevebis minimaluri uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

4. sisxlZarRvovani midgomis uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

3. komponentis qvekomponentebia:<br />

a) hemo da peritoneuli dializiT momsaxureba<br />

a.a) nefrologis konsultacia;<br />

a.b) sadialize saSualebebiT/masaliT uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

a.g) medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

a.d) kliniko-laboratoriuli gamokvlevebi saWiroebis mixedviT;<br />

278


a.e) sisxlZarRvovani midgomis uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

b) Tirkmlis transplantacia:<br />

b.a) gadanergvis operacia;<br />

b.b) Tirkmelgadanergil pacientTa ambulatoriuli monitoringi;<br />

b.g) postoperaciuli garTulebebis mkurnaloba;<br />

b.d) specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a operaciidan erTi Tvis<br />

ganmavlobaSi.<br />

4. komponentis farglebSi mkurnalobs 665 pacienti, maT Soris 588<br />

hemodializiT da 77 peritonealuri dializiT.<br />

5. komponentis ganmaxorcielebelia <strong>saqarTvelos</strong> dializis,<br />

nefrologiisa da Tirkmlis transplantaciis kavSiri.<br />

6. dafinansebis meTodologia<br />

1. hemodializis dafinanseba moxdeba gasaSualoebuli tarifis meSveobiT<br />

_ erTi seansis Rirebuleba 90 lari (156 seansi weliwadSi , kviraSi<br />

samjer).<br />

2. peritonialuri dializis SemTxvevaSi erTi seansis Rirebuleba 12,50<br />

lari (1460 seansi weliwadSi, dReSi oTxjer).<br />

3. sisxlZarRvovani midgomis fasi ganisazRvreba Semdegi cxrilis<br />

Sesabamisad:<br />

N<br />

N intervencia Rirebuleba<br />

1. arterio-venuri sadializo fistulis formireba<br />

proTezis gamoyenebiT<br />

2. arterio-venuri sadializo fistulis formireba<br />

winamxarze (kaufmani)<br />

3. arterio-venuri sadializo fistulis formireba<br />

mxarze (Cimino)<br />

4. garTulebuli arterio-venuri sadializo<br />

fistula TrombeqtomiiT<br />

1 700.0<br />

550.0<br />

450.0<br />

370.0<br />

5. kvintonis kaTeteris implantacia 650.0<br />

279


4. transplantaciis operaciis dafinanseba moxdeba gasaSualoebuli<br />

tarifis meSveobiT, erTi operaciis Rirebuleba - 14 947.0 lari.<br />

7. komponentis biujeti<br />

N<br />

organoTa da qsovilTa transplantaciisa<br />

da Tirkmlis CanacvlebiTi Terapiis<br />

komponenti<br />

1 Tirkmlis qronikuli ukmarisobis<br />

terminaluri stadiiT daavadebulTa<br />

srulfasovani hemo da peritonaluri<br />

dializiT uzrunvely<strong>of</strong>a (maT Soris 772,000<br />

lari wina periodis davalianebis dafarva)<br />

2 Tirkmlis qronikuli ukmarisobis<br />

terminaluri stadiis mqone pacientTa<br />

maRalteqnologiuri qirurgiuli<br />

mkurnaloba (Tirkmlis transplantacia)<br />

10 153,65<br />

160<br />

biujeti<br />

(aTas larebSi)<br />

sul 10 313,65<br />

dializze my<strong>of</strong> pacientTa raodenoba 2002-2006 wlebSi<br />

600<br />

500<br />

400<br />

300<br />

200<br />

100<br />

0<br />

564<br />

444<br />

327<br />

263<br />

211<br />

21 22 22 55 75<br />

2002 2003 2004 2005 2006<br />

ჰემოდიალიზი<br />

პერიტონეალური დიალიზი<br />

programis biujeti wlebis mixedviT<br />

10000000<br />

8931200<br />

8000000<br />

6000000<br />

4000000<br />

2500000<br />

3100000<br />

4350000<br />

6012000<br />

6500000<br />

2000000<br />

0<br />

150000 150000<br />

150000 120000 120000<br />

160000<br />

2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />

დიალიზი<br />

ტრანსლანტაცია<br />

280


8. hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa mkurnalobis<br />

komponenti<br />

mizani<br />

hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa stacionaruli<br />

momsaxurebis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

biujeti<br />

2006 da 2007 wlebSi komponentis biujeti ar Secvlila da Seadgens 100,0<br />

aTas lars.<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli momsaxureba mocavs:<br />

a) ambulatoriul mkurnalobas:<br />

a.a) eqimi/hematologis konsultacia;<br />

a.b) transfuzia sisxldenebisa da sisxlCaqcevebis dros (sisxlis<br />

komponentebis hemostatikebis da faqtorebis);<br />

a.g) gamokvlevebi: sisxlis saerTo analizi, gadamowmeba infeqciuri<br />

daavadebebis markerebze swraf testebze B da C hepatiti;<br />

a.d) faqtorebiT uzrunvely<strong>of</strong>a garTulebul SemTxvevebSi da<br />

hospitalizaciebis dros;<br />

a.e) me-8, me-9 da vilebrandis faqtorebis gamokvleva;<br />

a.v) Trombocitebis funqciuri gamokvleva.<br />

b) stacionarul momsaxurebas:<br />

b.a) Hemoragiuli diaTezis SemTxvevebSi hospitaluri momsaxureba;<br />

b.b) hem<strong>of</strong>iliuri arTropaTiiT gamowveuli orTopediuli momsaxureba.<br />

2006 -2007 wlebis Sedareba<br />

2007 wels komponenti gadmotanil iqna mosaxleobis specifikuri<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is programidan, radgan Tavis SinaarsiT<br />

warmoadgens stacionaruli momsaxurebis serviss.<br />

281


hem<strong>of</strong>iliiT daavadebulTa dinamika<br />

250<br />

240<br />

230<br />

220<br />

210<br />

200<br />

190<br />

233<br />

240<br />

210<br />

2004 2005 2006<br />

დაავადებულთა რაოდენობა<br />

hem<strong>of</strong>iliis biujeti 2005-2007 wlebSi<br />

800000<br />

761000<br />

754000<br />

800000<br />

600000<br />

400000<br />

200000<br />

79000<br />

96000<br />

100000<br />

0<br />

2005 2006 2007<br />

სტაცინარულ მომსახურებაზე ხარჯები<br />

მედიკამენტების ხარჯები<br />

10. Saqriani da uSaqro diabetiT daavadebulTa stacionaruli<br />

momsaxureba<br />

mizani<br />

Saqriani da uSaqro diabetiT daavadebulTa stacionaruli momsaxurebis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />

komponentiT gaTvaliswinebuli momsaxureba mocavs:<br />

ა) eqimis konsultacias, pacientis samedicino ganaTlebas;<br />

282


ბ) laboratoriul gamokvlevebs;<br />

გ) stacionarul pirobebSi pacientis gamokvlevas;<br />

დ) pirveli eqvsi Tvis ganmavlobaSi peroraluri antidiabeturi<br />

preparatebiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

biujeti<br />

2006 wels Seadgenda 350,0 aTas lars.<br />

2007 wels 420,0 aTas lars<br />

Saqriani da uSaqro diabetiT daavadebulTa<br />

stacionaruli momsaxureba<br />

420000<br />

420000<br />

400000<br />

380000<br />

360000<br />

340000<br />

320000<br />

300000<br />

350000<br />

2006 weli<br />

2007 weli<br />

Saqriani da uSaqro<br />

diabetiT<br />

daavadebulTa<br />

stacionaruli<br />

2006 -2007 wlebis Sedareba<br />

• 2007 wels komponenti gadmotanil iqna mosaxleobis specifikuri<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is programidan, radgan Tavis SinaarsiT<br />

warmoadgens stacionaruli momsaxurebis serviss.<br />

• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />

2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />

# programa biujeti dafinansebis beneficiarebi<br />

(aTasi meTodi da<br />

lari) anazRaurebis<br />

wesi<br />

1 zogadi stacionaruli 32 940,0<br />

momsaxureba<br />

1.1 SemTxvevis qveynis mTeli<br />

283


avSvTa samedicino<br />

daxmarebis komponenti 13 240,0<br />

1.2 mosaxleobis<br />

urgentuli<br />

momsaxurebis programa<br />

(antirabiuli<br />

saSualebebis<br />

gamoklebiT)<br />

1.3<br />

11 850,0<br />

referaluri daxmarebis<br />

komponenti 7 850,0<br />

2 specializebuli<br />

stacionaruli<br />

momsaxureba<br />

2.1 fsiqiatriuli<br />

daxmarebis komponenti<br />

2.2<br />

35 442,8<br />

fTiziatriuli<br />

daxmarebis komponenti 3661,6<br />

2.3 onkologiur<br />

daavadebaTa<br />

diagnostikisa da<br />

mkurnalobis<br />

komponenti<br />

anazRaureba<br />

nozologiuri<br />

jgufisaTvis<br />

dadgenili<br />

saSualo<br />

RirebulebiT<br />

SemTxvevis<br />

anazRaureba<br />

nozologiuri<br />

jgufisaTvis<br />

dadgenili<br />

saSualo<br />

RirebulebiT<br />

SemTxvevis<br />

anazRaureba<br />

nozologiuri<br />

jgufisaTvis<br />

dadgenili<br />

saSualo<br />

RirebulebiT<br />

mosaxleoba, garda<br />

siRaribis zRvars<br />

qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

beneficiarebisa<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba, garda<br />

siRaribis zRvars<br />

qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

beneficiarebisa<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba, garda<br />

siRaribis zRvars<br />

qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

beneficiarebisa<br />

4900,0 sawoldRe qveynis mTeli<br />

mosaxleoba<br />

TerapiasawoldRe<br />

qirurgia- qveynis mTeli<br />

SemTxvevis<br />

mosaxleoba<br />

saSualo<br />

RirebulebiT<br />

6 770,0<br />

2.4 infeqciur daavadebaTa<br />

mkurnalobis<br />

komponenti 2500,0<br />

2.5<br />

gulis qirurgiis<br />

komponenti<br />

8 000,0<br />

SemTxvevis<br />

anazRaureba<br />

nozologiuri<br />

jgufisaTvis<br />

dadgenili<br />

saSualo<br />

RirebulebiT<br />

SemTxvevis<br />

anazRaureba<br />

nozologiuri<br />

jgufisaTvis<br />

dadgenili<br />

saSualo<br />

RirebulebiT<br />

SemTxvevis<br />

anazRaureba<br />

nozologiuri<br />

jgufisaTvis<br />

dadgenili<br />

saSualo<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba, garda<br />

siRaribis zRvars<br />

qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

beneficiarebisa<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba<br />

284


2.6 organoTa da qsovilTa<br />

transplantaciisa da<br />

Tirkmlis CanacvlebiTi<br />

Terapiis komponenti<br />

2.7 hem<strong>of</strong>iliiT<br />

daavadebul bavSvTa da<br />

mozrdilTa<br />

mkurnalobis<br />

komponenti<br />

2.8<br />

Saqriani da uSaqro<br />

diabetiT daavadebulTa<br />

stacionaruli<br />

momsaxureba<br />

9 091,2<br />

100,0<br />

420,0<br />

RirebulebiT<br />

SemTxvevis<br />

anazRaureba<br />

epizodebis<br />

mixedviT<br />

global<br />

biujeti<br />

global<br />

biujeti<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba<br />

qveynis mTeli<br />

mosaxleoba<br />

sul 68 382,8<br />

mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo<br />

programa<br />

1.programis mizani:<br />

programis mizania mosaxleobis bazisuri samedicino momsaxurebis<br />

finansuri xelmisawvdomobis gazrda.<br />

2.programis amocana:<br />

mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is SenarCuneba da<br />

gazrda.<br />

3.programis komponentebi da RonisZiebebia:<br />

a) diabetiT daavadebul mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs:<br />

a.a) Saqriani diabetiT daavadebulTa insulinis preparatebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />

a.b) saqarTveloSi mcxovreb Saqriani diabetiT daavadebul<br />

mozrdil vadmy<strong>of</strong>Ta adekvaturi medikamentozuri<br />

mkurnalobiT uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />

a.g) mozrdili pacientebisaTvis insulinisa da maTi analogebis<br />

SeZenisa da Senaxva-ganawilebis uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

b) diabetian bavSvTa da mozardTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

285


komponenti moicavs diabetiT daavadebul bavSvTa da mozardTaTvis<br />

insulinisa da glukagonis SeZenas, Senaxvasa da gacemas.<br />

g) hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul<br />

pacientTa uzrunvely<strong>of</strong>as antihem<strong>of</strong>iluri faqtor koncentratebiT da<br />

sisxlis sxva aucilebeli preparatebiT.<br />

d) onkoinkurabelur pacientTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti moicavs onkoinkurabelur pacientTa tkivilgamayuCebeli<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

e) organogadanergilTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

moicavs:<br />

a) organogadanergilTa imunosupresuli medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />

b) aRricxvaze my<strong>of</strong> pacientTa monitorings.<br />

v) uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti moicavs uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

z) antirabiuli samkurnalo saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

moicavs 0-18 wlamde asakis bavSvebisa da siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

pacientebis antirabiuli saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

T) imunizaciis komponenti moicavs vaqcinebis SeZenas, Senaxvasa da<br />

gacemas `civi jaWvis” principebis dacviT.<br />

i) fenilketonuriiT daavadebul bavSvTa samkurnalo sakvebi danamatiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs fenilketonuriiT daavadebul<br />

bavSvTa sakvebi danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />

k) specialur samkurnalo saSualebaTa ganbaJebis, transportirebis,<br />

Senaxvisa da gacemis xarjebi iTvaliswinebs janmrTelobis dacvis<br />

saxelmwifo programebis farglebSi centralizebulad SeZenili<br />

samkurnalo saSualebebis (maT Soris sakvebi danamatebis) miReba–Senaxva–<br />

gacemis organizaciul teqnikuri sakiTxebis uzrunvely<strong>of</strong>as<br />

farmacevtuli momsaxurebis meSveobiT, romlebic moicavs:<br />

k.a) samkurnalo saSualebebis (maT Soris sakvebi danamatebi) miReba–<br />

Senaxva–gacemas samkurnalo–pr<strong>of</strong>ilaqtikur dawesebulebisaTvis (maT<br />

Soris afTiaqebisaTvis) farmacevtuli bazis momsaxurebis meSveobiT;<br />

286


k.b) samkurnalo saSualebebis (maT Soris sakvebi danamatebi)<br />

avadmy<strong>of</strong>ebisaTvis gacemas samkurnalo–pr<strong>of</strong>ilaqtikuri dawesebulebebis<br />

meSveobiT (maT Soris afTiaqebis);<br />

k.g) narkotikuli saSualebebis administraciul - teritoriul<br />

erTeulebSi transportirebas badragirebis meSveobiT ;<br />

l) mukoviscidoziT daavadebulTa specifiuri medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs mukoviscidoziT daavadebulTa<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>as ;<br />

m) narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli narkotikiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti moicavs narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli<br />

narkotikiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />

4.programis beneficiarTa raodenoba komponentebis mixedviT<br />

diabetiT daavadebul mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta medikamentebiT 14 418<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

diabetian bavSvTa da mozardTa medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 1026<br />

hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 240<br />

onkoinkurabelur pacientTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti 4 018<br />

organogadanergilTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti 80<br />

uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

386<br />

antirabiuli samkurnalo saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti<br />

imunizaciis komponenti<br />

saWiroebis<br />

Sesabamisad<br />

600 000<br />

fenilketonuriiT daavadebul bavSvTa samkurnalo sakvebi<br />

danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 70<br />

specialur samkurnalo saSualebaTa ganbaJebis,<br />

transportirebis, Senaxvisa da gacemis xarjebi<br />

mukoviscidoziT daavadebulTa specifiuri medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 37<br />

narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli narkotikiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

272<br />

287


5, programis biujeti<br />

2007 weli aTasi<br />

lari<br />

mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

saxelmwifo programa<br />

9 600,0<br />

diabetiT daavadebul mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 3 480,0<br />

diabetian bavSvTa da mozardTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti<br />

450,0<br />

hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa<br />

medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 800,0<br />

onkoinkurabelur pacientTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti 570,0<br />

organogadanergilTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti 900,0<br />

uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

200,0<br />

antirabiuli samkurnalo saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti 1 200,0<br />

imunizaciis komponenti<br />

600,0<br />

fenilketonuriiT daavadebul bavSvTa samkurnalo sakvebi<br />

danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 300,0<br />

specialur samkurnalo saSualebaTa ganbaJebis,<br />

transportirebis, Senaxvisa da gacemis xarjebi 600,0<br />

mukoviscidoziT daavadebulTa specifiuri medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 100,0<br />

narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli narkotikiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 400,0<br />

288


mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo<br />

programa<br />

2006<br />

biujeti<br />

2007<br />

biujeti<br />

1 mosaxleobis specifikuri<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo<br />

programa<br />

9 292,0<br />

mosaxleobis<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

programa<br />

specifikuri<br />

saxelmwifo<br />

9 600,0<br />

1.1 diabetiT daavadebul<br />

mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

1.2 diabetian bavSvTa da<br />

mozardTa mkurnalobis<br />

komponenti (diabetian<br />

bavSvTa dacvis asociaciis<br />

bazaze) m. S. 300.0 aTasi<br />

lari diabetian bavSvTa<br />

sareabilitacio centris<br />

mSeneblobis<br />

gagrZelebisaTvis<br />

3 392.0<br />

1 200.0<br />

diabetiT daavadebul<br />

mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

diabetian bavSvTa da<br />

mozardTa medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

3 480,0<br />

450,0<br />

1.3 hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul<br />

bavSvTa da mozrdilTa<br />

mkurnalobis komponenti 850.0<br />

hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul<br />

bavSvTa da mozrdilTa<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

800,0<br />

1.4 onkoinkurabelur pacientTa<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 500.0<br />

1.5 organogadanergilTa<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 570.0<br />

onkoinkurabelur pacientTa<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 570,0<br />

organogadanergilTa<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 900,0<br />

1.6 uSaqro diabetiT<br />

daavadebulTa<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

250.0<br />

diabetiT<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

uSaqro<br />

daavadebulTa<br />

200,0<br />

1.7 antirabiuli samkurnalo<br />

saSualebebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a<br />

1 000.0<br />

antirabiuli samkurnalo<br />

saSualebebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

1 200,0<br />

1.8 imunizaciis komponenti 800.0 imunizaciis komponenti 600,0<br />

289


1.9 fenilketonuriiT<br />

daavadebul bavSvTa<br />

samkurnalo<br />

sakvebi<br />

danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

programa<br />

1.10 specialur samkurnalo<br />

saSualebaTa ganbaJebis,<br />

transportirebis, Senaxvisa<br />

da gacemis xarjebi<br />

280.0 fenilketonuriiT<br />

daavadebul<br />

bavSvTa<br />

samkurnalo<br />

sakvebi<br />

danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti<br />

450.0 specialur samkurnalo<br />

saSualebaTa ganbaJebis,<br />

transportirebis, Senaxvisa<br />

da gacemis xarjebi<br />

300,0<br />

600,0<br />

1.11 mukoviscidoziT<br />

daavadebulTa specifiuri<br />

medikamentebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

1.12 narkomaniiT daavadebulTa<br />

Camanacvlebeli narkotikiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />

100,0<br />

400,0<br />

daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo programa<br />

1. programis mizania mosaxleobis janmrTelobis mdgomareobis<br />

gaumjobeseba.<br />

2. daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo programa Sedgeba Semdegi<br />

komponentebisa da qvekomponentebisagan:<br />

a) daavadebaTa (m.S., narkomaniis) pr<strong>of</strong>ilaqtikis komponenti:<br />

a.a) sakvebi produqtebis mikronutrientebiT gamdidrebis (fortificireba)<br />

xelSewyoba;<br />

a.b) sqesobrivi gziT gadamdeb daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />

qvekomponenti;<br />

a.g) Sidsis pr<strong>of</strong>ilaqtikis qvekomponenti;<br />

a.d) mosaxleobis miznobrivi jgufebis usafrTxo sisxliT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is qvekomponenti;<br />

a.e) daavadebaTa reestris ganxorcielebis qvekomponenti;<br />

a.v) narkomaniis pr<strong>of</strong>ilaqtikur RonisZiebaTa, cxovrebis jansaRi wesis<br />

damkvidrebis da avadobis aqtiuri gamovlinebisa da mosaxleobis<br />

samedicino-pr<strong>of</strong>ilaqtikuri gasinjvis qvekomponenti;<br />

a.z) axalSobilTa smenis skrininguli gamokvlevis qvekomponenti;<br />

290


) <strong>saqarTvelos</strong> pr<strong>of</strong>esiuli janmrTelobis prevenciisa da monitoringis<br />

komponenti;<br />

g) genetikuri paTologiis adreuli diagnostikis komponenti;<br />

d) epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da mkurnalobis komponenti.<br />

3. programiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebia:<br />

• sakvebi produqtebis mikronutrientebiT gamdidrebis (fortificireba)<br />

xelSewyoba;<br />

• risk-jgufebis sqesobrivi gziT gadamdeb daavadebaTa diagnostika;<br />

• risk-jgufebis aiv infeqcia/Sidsze daignostika;<br />

• donorTa sisxlis diagnostika;<br />

• kiboswina daavadebebisa da avTvisebiani simsivneebis adreuli<br />

formebis gamovlenis, qveyanaSi onkodaavadebebis aRricxvianobis<br />

gaumjobeseba;<br />

• organoTa transplantaciis saWiroebis mqone pacientTa sainformacio<br />

bankis marTva;<br />

• miznobrivi jgufebis (studentoba-axalgazrdoba) informireba<br />

cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebis sakiTxebSi (Tambaqos<br />

kontroli, fizikuri aqtivoba, jansaRi kveba da sxv.);<br />

• sareklamo kampania cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebis mizniT;<br />

• narkomaniiT daavadebulTa, m.S. arasrulwlovanTa da qalTa<br />

narkologiuri specializebuli daxmareba;<br />

• narkomaniiT daavadebulTa reabilitacia;<br />

• avadobis aqtiuri gamovlineba da mosaxleobis samedicinopr<strong>of</strong>ilaqtikuri<br />

gasinjva;<br />

• qalTa dishormonuli osteoporozis pr<strong>of</strong>ilaqtika;<br />

• axalSobilebSi smenis skrininguli gamokvleva;<br />

• pr<strong>of</strong>esiuli janmrTelobis kvleva da Sromis procesSi moqmedi gare<br />

– faqtorebis Sefaseba;<br />

• pr<strong>of</strong>esiul daavadebaTa prevenciuli RonisZiebebis ganxorcieleba;<br />

• Tandayolili simaxinjeebiT daavadebulTa drouli diagnostika;<br />

• skrininguli gamokvleva riskis mqone orsulTa jgufebSi;<br />

• kvleva verificirebul orsulebSi;<br />

291


• epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtika;<br />

• epilefsiis mkurnalobis xelSewyoba<br />

4. programis biujetia<br />

.#<br />

2007 wlis gegma<br />

(aTas larobiT)<br />

programis dasaxeleba<br />

1<br />

2<br />

1 780,0<br />

daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo<br />

programa<br />

daavadebaTa (m.S. narkomaniis) pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />

komponenti 1 316,0<br />

<strong>saqarTvelos</strong> pr<strong>of</strong>esiuli daavadebebis<br />

prevenciisa da monitoringis komponenti 190,0<br />

3<br />

genetikuri paTologiis adreuli<br />

diagnostikis komponenti<br />

100,0<br />

4<br />

epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da mkurnalobis<br />

komponenti 174,0<br />

dasaxeleba<br />

programa<br />

daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis programa 2006-2007 wlebSi<br />

2006 weli<br />

janmrTelobis xelSewyobis,<br />

daavadebaTa prevenciisa da<br />

epidkontrolis saxelmwifo<br />

programa<br />

biujeti 2006<br />

(aTas<br />

larebSi)<br />

2 871,82<br />

2007 weli<br />

2007 weli biujeti 2007<br />

(aTas<br />

larebSi)<br />

I.daavadebaTa<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />

saxelmwifo programa 2 468,43<br />

komponenti<br />

cxovrebis jansaRi wesis xel-<br />

Sewyobis, daavadebaTa prevenciisa<br />

da socialurad saSiS<br />

daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />

komponenti<br />

1 796,0<br />

daavadebaTa<br />

narkomaniis)<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />

komponenti<br />

(m.S.,<br />

1 758,43<br />

292


informaciuli sistemebis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

epidzedamxedvelobisa<br />

da epidsituaciis marTvis<br />

programa<br />

543,1<br />

0<br />

epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da<br />

mkurnalobis programa (S.p.s<br />

epilefsiis kontrolisa da<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikis samecniero<br />

praqtikuli centri)<br />

200,0<br />

epilefsiis<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikisa<br />

mkurnalobis<br />

komponenti<br />

da<br />

250,0<br />

programebis monitoringi da<br />

marTvis xelSewyobis xarjebi<br />

332,72 0<br />

<strong>saqarTvelos</strong><br />

pr<strong>of</strong>esiuli<br />

daavadebebis<br />

prevenciisa<br />

monitoringis<br />

komponenti<br />

da<br />

190,0<br />

genetikuri<br />

paTologiis<br />

diagnostikis<br />

komponenti<br />

adreuli<br />

100,0<br />

II. socialurad saSiSi<br />

daavadebebis<br />

pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da<br />

epidemiologiuri<br />

usafrTxoebis<br />

programa<br />

epidemiologiuri<br />

monitoringis<br />

laboratoriebis<br />

funqcionirebis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is<br />

komponenti<br />

sqesobrivi gziT<br />

gadamdeb daavadebebze<br />

kvlevebis warmoeba<br />

sasjelaRsrulebiT<br />

dawesebulebebsa da<br />

fokus jgufebSi<br />

350 000<br />

205 000<br />

60 000<br />

293


malariis kontrolis<br />

RonisZiebebi<br />

85 000<br />

pirveladi jandacvis saxelmwifo programa<br />

programis mizani:<br />

• <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis geografiuli da finansuri<br />

xelmisawvdomobis gazrda.<br />

komponentebi<br />

• mosaxleobis ambulatoriuli daxmarebis komponenti, romelic<br />

moicavs:<br />

zogadi ambulatoriuli daxmarebis qvekomponents;<br />

ojaxis eqimis momsaxurebis qvekomponents;<br />

inkurabeluri pacientebis paliatiuri samedicino daxmarebis<br />

qvekomponents;<br />

subsidirebuli medikamentebis uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti;<br />

• specializebuli ambulatoriuli daxmarebis komponenti, romelic<br />

moicavs:<br />

fsiqiatriuli daxmarebis qvekomponents;<br />

fTiziatriuli daxmarebis qvekomponents;<br />

antenataluri, mS fenilketonuriaze axalSobilTa<br />

skriningi da fenilketonuriiTa da hiperfenilalaninemiiT<br />

daavadebul pacientTa ambulatoriuli daxmarebis<br />

qvekomponents;<br />

patimarTa da msjavrdebulTa komisiuri wesiT Semowmebis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is qvekomponents;<br />

• gadaudebeli saswrafo daxmarebis komponenti.<br />

• diabetian bavSvTa da mozardTa mkurnalobis komponenti.<br />

programa iTvaliswinebs pirveladi jandacvis axali modelis danergvis<br />

dinamikas, orientirebulia jandacvis sistemis mdgradobis<br />

294


uzrunvelsay<strong>of</strong>ad. axali sistema uzrunvely<strong>of</strong>s arsebuli resursebis<br />

efeqtian, samarTlian da Tanabar gadanawilebas, samedicino daxmarebis<br />

SezRuduli paketis nacvlad mosaxleobas SesTavazebs yovlismomcvel da<br />

xarisxian momsaxurebas, romelic xelmisawvdomi iqneba yvela<br />

moqalaqisaTvis. sistemis transformacia rTuli da xangrZlivi procesia<br />

da iTvaliswinebs pirveladi jandacvis modelze etapobrivad gadasvlas.<br />

biujeti<br />

programis biujeti Seadgens 42000,0 aTasi lars.<br />

• ,,2007 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />

Sesabamisad programis biujeti ganisazRvra 42000,0 aTasi lariT<br />

Semdegi csrilis mixedviT:<br />

1. pirveladi jandacvis<br />

saxelmwifo programa<br />

1.1 mosaxleobis<br />

ambulatoriuli<br />

daxmarebis komponenti<br />

1.2 specializebuli<br />

ambulatoriuli<br />

daxmarebis komponenti<br />

komponentebi<br />

1.ojaxis eqimis momsaxurebis<br />

qvekomponenti;<br />

biujeti<br />

22200.0<br />

4060.0<br />

2.zogadi ambulatoriuli daxmarebis 17060.0<br />

qvekomponenti;<br />

3.programis marTva; 140.0<br />

4. subsidirebuli medikamentebiT 930.0<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti;<br />

5. inkurabeluri pacientebis<br />

70.0<br />

paliatiuri mzrunveloba<br />

5650.0<br />

1.fsiqiatriuli momsaxureba 2050.0<br />

1.1 fsiqiatriuli ambulatoriuli 2000.0<br />

momsaxureba;<br />

1.2fsiqo-socialuri reabilitacia; 50.0<br />

2. fTiziatriuli momsaxureba; 1200.0<br />

3. antenataluri daxmareba; 2326.0<br />

3.1 fenilketonuriaze axalSobilTa<br />

skriningi<br />

da<br />

fenilketonuriiTa da<br />

hiperfenilalaninemiiT daavadebul<br />

pacientTa ambulatoriuli daxmareba;<br />

160.0<br />

295


4. patimarTa da msjavrdebulTa<br />

komisiuri wesiT Semowmebis<br />

uzrunvely<strong>of</strong>is qvekomponenti.<br />

74.0<br />

1.3 diabetian bavSvTa<br />

da mozardTa<br />

mkurnalobis<br />

komponenti<br />

450.0<br />

1.4 gadaudebeli<br />

saswrafo daxmarebis<br />

komponenti<br />

13700.00<br />

sul 42000.0<br />

siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobis samedicino daxmarebis<br />

programa<br />

programis mizani:<br />

• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobisaTvis samedicino<br />

momsaxurebis finansuri xelmisawvdomobis gazrda.<br />

programis amocanebi<br />

• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i bebneficiarisaTvis - samedicino<br />

baraTis mflobelisaTvis (garda Tbilisisa da imereTis<br />

mcxovreblebisa) programiT gaTvaliswinebuli momsaxurebiT<br />

uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />

• imereTisa da TbilisSi mcxovrebi beneficiarebis samedicino<br />

dazRveviT uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

programis beneficiarebi<br />

• programis mosargebleebi iqnebian im ojaxis wevrebi, romelebic<br />

moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad registrirebuli arian<br />

socialurad daucveli ojaxebis monacemTa erTian bazaSi da<br />

Sesabamisi meTodologiis gamoyenebiT miniWebuli sareitingo qula<br />

296


ar aRemateba 70000 –s da socialurad daucveli ojaxebis monacemTa<br />

erTian bazaSi registraciis mizniT ganacxadi Setanili aqvT 2007<br />

wlis 1 ivlisamde. beneficiarTa identifikacia xorcieldeba<br />

moqalaqis piradobis damadasturebeli mowmobis an samedicino<br />

daxmarebis baraTis safuZvelze.<br />

ganxorcielebis gegma<br />

• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>s mosaxleobisaTvis (Tbilisisa da<br />

imereTis regionis mosaxleobis garda) samedicino momsaxurebis<br />

Sesyidavas awarmoebs ,,socialuri da janmrTelobis programebis<br />

saagento.<br />

• q. Tbilissa da imereTis regionSi mcxovrebi beneficiarebisaTvis<br />

ganxorcieldeba janmrTelobis dazRveva sadazRveo vauCerebis<br />

meSveobiT.<br />

• sadazRvevo vauCeri warmoadgens siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i<br />

mosaxleobisaTvis gadacemul, mimoqcevad finansur instruments,<br />

romelic gankuTvnilia janmrTelobis dazRvevis dasafinanseblad.<br />

• sadazRvevo vauCeris wardgena sadazRvevo organizaciaSi<br />

uTanabrdeba <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebul<br />

sadazRvevo Sesatanis gadaxdas.<br />

• vauCerebis beWdvasa da darigebas uzrunvely<strong>of</strong>s saxelmwifo<br />

saqveuwyebo dawesebuleba – janmrTelobisa da socialuri<br />

programebis saagento, Sesabamisi wlis saxelmwifo biujetiT<br />

gamoy<strong>of</strong>ili asignebebis farglebSi.<br />

• vauCerebis dabeWdva da darigeba dasruldeba 2007 wlis 31<br />

agvistomde.<br />

programiT gaTvaliswinebuli momsaxureba<br />

• gadaudebel ambulatoriul da hospitalur mkurnalobas;<br />

• gegmur hospitalur momsaxurebas;<br />

• gamokvlevebi (instrumentuli&laboratoriuli):<br />

• mSobiarobasa da orsulobasTan dakavSirebuli xarjebis<br />

anazRaurebas;<br />

297


• mosaxleobis stacionaruli daxmarebis saxelmwifo programiT<br />

gaTvaliswinebul servisebs.<br />

siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleoba, garda am programiT<br />

gaTvaliswinebuli momsaxurebisa, iTvleba saxelmwifo jandacviTi<br />

programebis mosargebled.<br />

dafinanseba<br />

• programiT gaTvaliswinebuli servisebi anazRaurdeba srulad.<br />

• samedicino momsaxurebisa da samedicino dazRvevis Sesyidvis wesi<br />

ganisazRvreba Semsyidvelsa da momsaxurebis mimwodebels an<br />

Semsyidvelsa da sadazRveo kompaniebs Soris gaformebuli<br />

xelSekrulebis safuZvelze.<br />

programis mosargebles aqvs samedicino momsaxurebis mimwodeblis<br />

Tavisufali arCevanis ufleba xelSekrulebiT gaTvaliswinebul<br />

dawesebulebebs Soris. Semsyidveli valdebulia daafinansos urgentuli<br />

SemTxvevebi licenzirebul dawesebulebebSi geografiuli<br />

xelmisawvdomobis principis dacviT.<br />

298


socialuri sfero<br />

socialuri daxmarebis rezidualuri sistemis formirebis,<br />

monetizirebuli, miznobrivi da saojaxo daxmarebebis sistemis danergvis<br />

Taobaze gacnobebT, rom 2006 wlis 29 dekembers miRebul iqna<br />

`socialuri daxmarebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanoni, romlis mizania<br />

socialuri daxmarebis mwyobri sistemis CamoyalibebiT mosaxleobis<br />

samarTliani, miznobrivi da efeqtiani daxmarebiTYuzrunvely<strong>of</strong>a.<br />

mosaxleobis socialuri dacvis sistemis efeqtianobis gazrdis<br />

mizniT 2006 wlidan saarsebo Semweoba miecaT im ojaxebs, romlebic<br />

registrirebulni arian socialurad daucveli ojaxebis monacemTa<br />

erTian bazaSi da maTi sareitingo qula `socialuri daxmnarebis Sesaxeb~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 28 ivlisis #145 dadgenilebiT<br />

gansazRvrul maCvenebelze naklebia. `siRatakis zRvars miRma my<strong>of</strong>i<br />

ojaxebis identifikaciis, socialur-ekonomikuri mdgomareobis Sefasebisa<br />

da monacemTa bazis formirebis saxelmwifo programis farglebSi~ 2006<br />

wlis dekembris mdgomareobiT Setanili hqonda 500 000-ze met ojaxs,<br />

xolo miznobrivi socialuri daxmarebis programiT saarsebo Semweobas<br />

iRebda 95 900 ojaxi. 2007 wlis meore kvartalis mdgomareobiT saarsebo<br />

Semweobis mimReb ojaxTa raodenoba Seadgens 97 092 ojaxs. aRsaniSnavia,<br />

rom saarsebo Semweobis mimReb ojaxTa raodenoba seqtembridan<br />

daaxloebiT 30 000 ojaxiT gaizrdeba sareitingo qulis 57 001-mde<br />

gazrdis gamo.<br />

aRniSnuli programis paralelurad grZeldeba saojaxo daxmarebis<br />

programa, rac gulisxmobs saojaxo daxmarebis gacemas martoxela,<br />

aramomuSave erTsuliani ojaxebisaTvis 22 laris odenobiT, aramomuSave<br />

pensionerTa ori da metsuliani ojaxebisaTvis – 35 laris odenobiT, 18<br />

wlamde asakis SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis – 22 laris<br />

odenobiT, I jgufis aramomuSave usinaTlo invalidebisaTvis – 22 laris<br />

odenobiT, ded-mamiT oboli bavSvebisa da mravalSviliani ojaxebisaTvis,<br />

romelTac hyavT 7 da meti 18 wlamde asakis bavSvi – 35 laris odenobiT.<br />

saojaxo daxmarebis mimRebTa raodenoba Seadgens 43 273 pirs.<br />

299


garda amisa, `eleqtroenergiis SeRavaTebiT mosargeble mosaxleobis<br />

(m.S. omis monawileebi da maTTan gaTanabrebuli pirebi) mier moxmarebuli<br />

eleqtroenergiis safasuris kompensaciis odenobis gansazRvrisa da<br />

gacemis wesis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da<br />

socialuri dacvis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 9 Tebervlis #44/n brZanebis<br />

Sesabamisad, eleqtroenergiis SeRavaTebiT mosargeble pirTa raodenoba<br />

2006 wlis dekembris mdgomareobiT iyo 97 719, xolo sakaso xarjma –<br />

14.782.8 lari.<br />

amasTan, 2007 wlis ianvridan aRniSnul programas Caenacvla<br />

`socialuri SeRavaTebis monetizaciis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />

2007 wlis 11 ianvris #4 dadgenilebiT damtkicebuli programa, romlis<br />

Sesabamisad say<strong>of</strong>acxovrebo subsidia aris yovelTviuri fuladi saxis<br />

gasacemeli kanoniT gansazRvrul sxvadasxva socialur kategorias<br />

mikuTvnebul pirTa wrisaTvis say<strong>of</strong>acxovrebo-komunaluri saWiroebis<br />

uzrunvelsay<strong>of</strong>ad. aRniSnuli programiT mosargeble pirTa raodenobam<br />

2007 wlis 1 ivlisis mdgomareobiT Seadgina 90 801, xolo wlis<br />

dasawyisidan gadaricxuli Tanxa iyo 14 995 630 lari.<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> 2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi Setanili cvlilebebisa da damatebebis Sesabamisad<br />

2006 wlis 1 martamde minimaluri pensia ganisazRvra 33 laris odenobiT,<br />

xolo 2006 wlis 1 seqtembridan minimaluri pensiis odenobam Seadgina 38<br />

lari. pensia, romlis odenoba Seadgenda 35 lars, ganisazRvra 40 lariT,<br />

xolo pensia, romlis odenobac Seadgenda 40 lars – 43 lariT.<br />

mimdinare wels <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri<br />

dacvis saministros saxelmwifo kontrols daqvemdebarebul<br />

instituciur dawesebulebebSi srul saxelmwifo kmay<strong>of</strong>aze sul 237<br />

beneficiaria. maT Soris: ,,quTaisis xandazmulTa pansionati~ _ 105<br />

beneficiari; ,,Tbilisis xandazmulTa pansionati~ _ 77 beneficiari;<br />

,,Zevris Sezruduli SesaZleblobis mqone pirTa pansionati~ _ 55<br />

beneficiari;<br />

`2007 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Tanaxmad<br />

saministros biujetis asignebaTa farglebSi ,,Tbilisis xandazmulTa<br />

pansionats~ gamoy<strong>of</strong>ili aqvs 224.800 lari; ,,Zevris SezRuduli<br />

300


SesaZleblobis mqone pirTa pansionats~ _ 160.600 lari, ,,quTaisis<br />

xandazmulTa pansionats~ _306.600 lari.<br />

TiToeuli beneficiaris sadReRamiso movla-patronobisTvis<br />

gaTvaliswinebuli Tanxa Seadgens 8 lars, rac aseve xmardeba maT kvebas,<br />

fsiqo-socialur reabilitacias, samedicino momsaxurebas da sxva.<br />

sajaro samarTlis<br />

iuridiul piri<br />

,,quTaisis xandazmulTa<br />

pansionati~<br />

,,Tbilisis<br />

xandazmulTa<br />

pansionati~<br />

,,Zevris Sezruduli<br />

SesaZleblobis mqone<br />

pirTa pansionati~<br />

`2006 wlis saxelmwifo `2007 wlis saxelmwifo<br />

biujetis asignebebis biujetis asignebebis<br />

farglebSi<br />

farglebSi<br />

280.6 306.6<br />

205.4 224.8<br />

147.0 160.6<br />

`SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa, xandazmulTa da ojaxur<br />

mzrunvelobas moklebul bavSvTa socialuri reabilitaciis xelSewyobis<br />

saxelmwifo programis~ farglebSi <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa<br />

da socialuri dacvis saministrom mimdinare wlis 22 ivliss daiwyo<br />

`sadReRamiso specializebuli dawesebulebebis beneficiarTa sakurorto<br />

reabilitaciis komponentis~ ganxorcieleba, rac gulisxmobs<br />

sadReRamiso specializebul dawesebulebebSi moTavsebuli SezRuduli<br />

SesaZleblobis mqone pirebisa da xandazmulebis <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva<br />

kurortebze dasvenebas da sakurorto reabilitacias. Y<br />

dawvrilebiTi informacia aRniSnuli komponentis Sesaxeb warmodgenilia<br />

Semdeg cxrilSi:<br />

# kurorti DdReebis<br />

raodenoba<br />

beneficiarebisa<br />

da maTi momvlelebis<br />

raodenoba<br />

erTeuli<br />

dRis fasi<br />

sul<br />

1. qobuleTi 14 37 33 lari 17 094<br />

2. borjomi 14 83 30 lari 34 860<br />

`SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa socialuri integraciisa da<br />

adaptaciis xelSewyobis~ 2006 wlis saxelmwifo programis<br />

`instituciuri dawesebulebis beneficiarTa sakurorto reabilitaciis~<br />

301


komponenti aseve iTvaliswinebda zafxulis periodSi instituciur<br />

dawesebulebebSi my<strong>of</strong> SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa (maT<br />

Soris <strong>saqarTvelos</strong> mecnierebisa da ganaTlebis saministros saxelmwifo<br />

kontrols daqvemdebarebuli instituciuri dawesebulebebidan) da<br />

xandazmulTa <strong>saqarTvelos</strong> rekreaciul zonebSi dasvenebas, aRniSnuli<br />

komponentiT 2006 wels isargebla 240 beneficiarma.<br />

informacia<br />

saavtomobilo gzebis departamentis mier 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wl<br />

samuSaoebis Sesaxeb<br />

saxelmwifo biujetiT dafinansebuli samuSao<br />

# obieqtis dasaxeleba<br />

2006 wlis<br />

1 2<br />

1<br />

Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 27(0,60) - km 43(0,30) monakveTis<br />

modernizacia-mSenebloba<br />

2 sapatrulo policiis Senoba<br />

3<br />

mSenebloba<br />

senaki-foTi-sarfis s/gzis Caqvi-maxinjauris monakveTze gvirabis mSeneblobis<br />

II etapi<br />

4 Wuberi-sakenis saavtomobilo gzis mSenebloba<br />

5<br />

Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 27(0,60) - km 43(0,30) monakveTis II rigis<br />

modernizacia-mSenebloba<br />

6<br />

kodoris xeobaSi Wuberi-sakeni s/gzis km1-km22 monakveTis xelovnuri<br />

nagebobebis samSeneblo samuSaoebi<br />

7 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 107-km109 monakveTis modernizacia rekonstruqcia<br />

sul<br />

1 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 144-150 reabilitacia<br />

2 mcxeTa-yazbegi-larsis s/gzis km 59-62 reabilitacia (fasanauri)<br />

reabilitacia<br />

saerTaSoriso mniSvnelobis gzebi<br />

302


Tbilisi-wiTeli Tbilisi-bakurcixe-lagodexis xidis s/gzis 26 s/gzis (0,26), km 29-32 156 md. km-s lagodexis reabilitacia xevze (rusTavialgeTis<br />

gadasasvlelis monakveTi) reabilitacia<br />

saxide<br />

35 3<br />

36 4 Tbilisis Tbilisi-senaki-leseliZis Semosavlel gzaze s/gzis km 5-9 km 269-ze reabilitacia arsebuli gzagamtaris rebilitacia<br />

5 mcxeTa-yazbegi-larsis senaki-foTi-sarfis s/gzis s/gzis km 111-112(0.382); km 135-139 reabilitacia<br />

km 112(168)-113(0,6); km 114(0.5)-118(0,3)<br />

37<br />

axalcixe-ninowmindis<br />

calkeuli monakveTebis<br />

(somxeTis<br />

reabilitacia<br />

sazRvari) s/gzis km 40-62 (0,3) monakveTis<br />

6<br />

reabilitacia<br />

Tbilisi-wiTeli xidis s/gzis km 21 S.s.s. momsaxurebis saagentos misasvlel<br />

38<br />

Tbilisi-bakurcixe-lagodexis gzasTan mierTebis mowyoba s/gzis km. 155 md. Sromisxevze saxide<br />

7<br />

gadasasvlelis sareabilitacio samuSaoebi<br />

sul jami<br />

senaki-foTi-sarfis s/gzis km 49 saxide gadasasvlelis calkeuli elementebis<br />

8<br />

reabilitacia<br />

9 Tbilisi-marneuli-guguTis s/gzis km 32-38(0,6) monakveTis reabilitacia<br />

10<br />

Tbilisi-marneuli-guguTis s/gzis km 32-38(0,6) __ pk 45+00 _ pk 66+00<br />

monakveTis reabilitacia<br />

11 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 16(0,6), 20(0,2)<br />

Sidasaxelmwifoebrivi<br />

reabilitacia<br />

mniSvnelobis gzebi<br />

Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 85 md. liaxvze arsebuli saxide<br />

12 1 zugdidi-walenjixa-Cxorowyu-senakis s/gzis km 21-30 reabilitacia<br />

agdasasvlelis reabilitacia<br />

zugdidi-walenjixa-Cxorowyu-senakis s/gzis km 1-30 gzis kuTvnilebebis<br />

13<br />

2<br />

Tbilisi-wiTeli mowyoba xidis s/gzis km 33-34 monakveTebis reabilitacia<br />

14 Tbilisi-senaki-leseliZis quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 87, damewyrili s/gzis km 93 miwis (0,6) - vakisis 101 (0,73)<br />

3<br />

aRdgena<br />

dazianebuli monakveTebis reabilitacia<br />

15 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 79 sadrenaJo sistemis mowyoba<br />

xoni-martvilis s/gzis km 6-10 reabilitacia<br />

16 4 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 333(0,87) - 339(0,73) reabilitacia<br />

17 senaki-foTi-sarfis xoni-martvilis s/gzis s/gzis km 11-15 km 120, reabilitacia<br />

5 121 (0,34), km 122 (0,10) miwis vakisis aRdgena<br />

18 mcxeTa-yazbegi-larsis s/gzis km 103 arsebuli gvirabis (saldatskaia) aRdgena<br />

6 cixisZiri-axalgoris s/gzis km 1-8 monakveTis reabilitacia<br />

Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 67 md. Cailuris xevze xidis<br />

19<br />

reabilitacia<br />

7 cixisZiri-axalgoris s/gzis km 9-16 monakveTis reabilitacia<br />

20 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 51 gzagamtaris reabilitacia<br />

zugdidi-walenjixa-Cxorowyu-senakis s/gzis 79 km-ze md civze saxide<br />

21 8 Tbilisi-senaki-leseliZis gadasasvlelis mowyoba s/gzis km 312 md. xobiswyalze xidis reabilitacia<br />

mcxeTa-yazbegi-larsis saavtomobilo gzis km 36 s<strong>of</strong>.ananurTan (arkalas xevi)<br />

22 9 quTaisi-xoni-samtrediis s/gzis km 24-27 monakveTis reabilitacia<br />

xidis reabilitacia<br />

23 10 Tbilisi-senaki-leseliZis Calaubani-siRnaRi-anagis s/gzis s/gzis km km 11-16(0,3) 278 md. reabilitacia<br />

noRelaze xidis reabilitacia<br />

24 11 Tbilisi-senaki-leseliZis varcixe-roxis s/gzis km 1, s/gzis km 2 (0,28), km 20(0,8)-27(0,9) km 6 (0,62), km reabilitacia<br />

7-8(0,07) reabilitacia<br />

mcxeTa-stefanwminda-larsis saavtomobilo gzis km 83 miwis vakisis dasacavad<br />

25<br />

Jinvali-barisaxo-Satilis s/gzis km 1 md. aragvze saxide gadasasvlelis<br />

12<br />

ferdobebis reabilitacia gamagrebis sareabilitacio samuSaoebi<br />

26 13 Tbilisi-wiTeli tirZnisi-dici-eredvi-xeiTis xidis s/gzis s/gzis km 36-37, km 1-19 km45 savali monakveTebis nawilis reabilitacia<br />

aRdgena<br />

mcxeTa-stefanwminda-larsis s/gzis km 110-114 reabilitacia<br />

27 14 baTumi-axalcixis s/gzis km 4-16 reabilitacia<br />

(km 113-115koreqtirebuli)<br />

TianeTi-axmeta-fSaveli-ninigoris s/gzis km 26-27 dazianebuli miwis vakisis<br />

28 15 Tbilisi-bakurcixe-lagodexis aRdgena<br />

s/gzis km 38-39 reabilitacia<br />

axalcixe-ninowmindis baRdaTi-vani-dafnaris (somxeTis s/gzis km sazRvari) 12(0,2)-13, 14, s/gzis 22 (0,9)-23(0,1) km 18(0+350)-39 30(0,4)-31(0,4) monakveTis<br />

29 16<br />

reabilitacia<br />

calkeuli monakveTebis reabilitacia<br />

30 17 Tbilisis koda-TeTriwyaros Semosavleli s/gzis s/gzis km 21-26 km da 9(0.5)-14(0.9) 27(0,2) reabilitacia<br />

18 marneuli (kostavas quCa)-sadaxlos (somxeTis sazRvari) s/gzis km 1-km 4(0.64)<br />

31<br />

vaziani-gombori-Telavis s/gzis km 32 sworkuTxa milis reabilitacia<br />

reabilitacia<br />

maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis km 89 saxide gasadasasvlelis<br />

19 Tbilisi-marneuli-guguTis reabilitacia<br />

s/gzis km 31(0.3)-45 (y<strong>of</strong>ili km38-km54) monakveTebis<br />

32<br />

reabilitacia<br />

maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis km 67, 71, 73, 94 xidis calkeuli<br />

33 xaSuri-axalcixe-vale elementebis SekeTeba da (TurqeTis savali nawilis sazRvari) Secvla; s/gzis km km 84 81-90 md. reabilitacia<br />

oburvanze xidis<br />

20<br />

aRdgena; km 65-km67 Seviwroebuli savali nawilis gafarToeba burRvaafeTqebiT;<br />

34 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 339(0,59)-349(0.52) reabilitacia<br />

21 quTaisi-tyibuli-ambrolauris s/gzis km 19-26 reabilitacia<br />

303


22 45<br />

46 23<br />

zugdidi-jvari-mestia-lasdilis TianeTi-axmeta-yvareli-ninigoris s/gzis km km 72107-e miwis md. vakisis Soroxevze sareabilitacio<br />

arsebuli<br />

samuSaoebi<br />

saxide gadasasvlelis reabilitacia<br />

quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis TianeTi-axmeta-fSaveli-ninigoris s/gzis s/gzis km 123 km arsebuli 91 ze md. xeleduraze rkinabetonis saxide xidis<br />

gadasasvlelis sareabilitacio rebilitacia<br />

samuSaoebi<br />

quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis s/gzis km 92 ze md. laskuduraze saxide<br />

24 47<br />

gadasasvlelis<br />

senaki-noqalaqevi-banZa-xoni<br />

rebilitacia<br />

km1-km2 monakveTis reabilitacia<br />

48 Jinvali-barisaxo-Satilis maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis s/gzis km km 35 miwis 101 xidis vakisis reabilitacia<br />

sareabilitacio<br />

25<br />

samuSaoebi<br />

sul jami<br />

maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis km 63 arsebuli aivnis malis naSenis<br />

26<br />

mzidunarianobis gazrdis samuSaoebi<br />

adgilobrivi mniSvnelobis gzebi<br />

27 1 oqtomberi-gavazi-Wikaanis quTaisi-alpana-mamisonis s/gzis km km 4-km 1-12,77 monakveTebis savali nawilis reabilitacia<br />

SekeTeba<br />

quTaisi-alpana-mamisonis zemo xodaSeni-alaverdis uReltexilis s/gzaze md. alazanze s/gzis km arsebuli 110-116 dazianebuli<br />

saxide<br />

28 2<br />

monakveTebis gadasasvlelis reabilitacia<br />

napirdamcavi regulaciis mowyoba<br />

49<br />

3<br />

baTumi-axalcixis<br />

saCxeris raionSi s<strong>of</strong>.<br />

s/gzis<br />

uzunTasTan<br />

km 153-154 reabilitacia<br />

misasvleli xidis aRdgena<br />

meria-laiTuris s/gzis me-3 km-Si md. orafoze dazianebuli saxide<br />

4 sagarejo-udabno-garejis monastris s/gzis km 2(0,7)-12 reabilitacia<br />

50 gadasasvlelis aRdgena<br />

(2400.5)<br />

5 arCeuli-CanCeTi-CoCxaTis s/gzis km 1, arsebuli saxide gadasasvlelis aRdgena<br />

51 walenjixa-lias s/gzis km 1-7 monakveTis reabilitacia<br />

6 Wuberi-zeda marRis s/gzis md. degrisze saxide gadasasvlelis aRdgena<br />

ambrolauris raionSi Wrebalo-nikorwmindis s/gzis km3 miwis vakisis<br />

52 7 xaiSi-vedis s/gzis km 4 md. xaiSuraze saxide gadasasvlelis reabilitacia<br />

reabilitacia<br />

CxalTa-ptiSis s/gzaze miwis vakisis gafarToeba da brambaSi misasvlel<br />

8<br />

29 gzebze borjomi-bakuriani-axalqalaqis xidis savali nawilis aRdgena s/gzis km 11-16 reabilitacia<br />

martvili-Cxorowyus s/gzis km 1 - 4(0,7) dazianebuli monakveTebis<br />

9 WiaTura-sveri-TvalieTi-gezrulis s/gzis me-10 km-Si arsebuli sworkuTxa<br />

reabilitacia<br />

30 milis da milTan misasvleli gzebis reabilitacia agreTve 23-e km-Si savali<br />

10 nawilis martvili-taleri-Cxorowyus sareabilitacio samuSaoebi s/gzis km 16 - 17 monakveTebis reabilitacia<br />

31 vaziani-gombori-Telavis baRdaTis raionSi baRdaTi-sakraulas s/gzis km 32 sworkuTxa s/gzis 16-e milis km-ze md. rebilitacia wifaze xidis<br />

11<br />

reabilitacia<br />

32 cixisZiri-axalgoris xaSuris raionSi abisi-abanos s/gzis km s/gzis 17-26 reabilitacia<br />

km6 md. lopiniswyalze xidis<br />

12<br />

reabilitacia<br />

33 senakis bagisWala-duSeTi-aragvispiris raionSi sagobeCio-sadadiano-sacxomario s/gzis km.1-km.9 reabilitacia<br />

s/gzis km 1 xidis<br />

13<br />

reabilitacia<br />

34 TianeTi-axmeta-yvareli-ninigoris s/gzis km 126-Si milis reabilitacia<br />

14 senakis raionSi kotianeTi-zemo sortas s/gzis km 2 xidis reabilitacia<br />

Calaubani-siRnaRi-anagis s/gzis km 11-16(0,3) 2006 wlidan darCenili samuSaoebis<br />

35 adigens raionSi s<strong>of</strong>. WeWla-kexovanis s/gzis km 2 md. qvablianze xidis<br />

15 reabilitacia<br />

reabilitacia<br />

Jinvali-barisaxo-Satilis s/gzis km 43-e md. aragvze saxide gadasasvlelis<br />

36 16 s<strong>of</strong>. ananurTan md. aragvze arsebuli saxide gadasasvlelis reabilitacia<br />

rebilitacia<br />

17 duSeTis<br />

Jinvali-barisaxo-Satilis<br />

raionSi s<strong>of</strong>. WoportTan<br />

s/gzis km<br />

misasvlel<br />

44-e md. aragvze<br />

gzaze xidis<br />

saxide<br />

reabilitacia<br />

gadasasvlelis<br />

37<br />

kortaneTi-beSeTis rebilitacia s/gzis km1-ze md. mtkvarze arsebuli saxide gdasasvlelis<br />

18<br />

rebilitacia<br />

38 darCeli-ganmuxuris<br />

Zveli senaki-meore nosiris<br />

s/gzis km<br />

s/gzaze<br />

1-14 (0.72)reabilitacia<br />

md. texuraze arsebuli saxide<br />

19<br />

gadasasvlelis reabilitacia<br />

39 walenjixa-obujis s/gzis km 1-6,5 rebilitacia<br />

20 moliTi-zvare-nunisis s/gzis km 1-7 reabilitacia<br />

quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 134 md. rionze saxide<br />

40 21 gadasasvlelis bazaleTis turistul reabilitacia kompleqsTan 9axliT misasvleli 131) gzis reabilitacia<br />

22 quTaisi-baRdaTi-sairme-abasTumani-benara s/gzis km 26 (0,5)- km 49 (0,6)<br />

41 niqozi-avnevis s/gzis km 1-km 7 reabilitacia<br />

reabilitacia y<strong>of</strong>ili km 30 (0.5) - km 53 (0,6)<br />

rusTavi-gardabani-vaxtangisis sul jami<br />

s/gzis km 1-km 18+800 monakveTis reabilitacia<br />

42<br />

(km 7-25)<br />

43<br />

44<br />

baRdaTi-vani-dafnaris s/gzis km 31(0.265)-32(0.66) monakveTis sareabilitacio<br />

samuSaoebi<br />

baRdaTi-vani-dafnaris s/gzis 22-s km-ze milis mowyobis sareabilitacio<br />

samuSaoebi<br />

304


2 zahesi-mcxeTa-kavTisxevi-goris s/gzis km 1-4,5 perioduli SekeTeba<br />

gomi-saCxere-WiaTuris s/gzis km 69-70 calkeuli dazianebuli perioduli monakveTebis SekeTeba<br />

3<br />

perioduli SekeTeba<br />

saerTaSoriso mniSvnelobis gzebi<br />

4 ufliscixesTan Tbilisi-senaki-leseliZis misasvleli s/gzis km 16-28 0-7 perioduli gamy<strong>of</strong> zolze SekeTeba rkinabetonis<br />

1<br />

parapetebis da Tvalamridi Zelebis mowyoba (zahesi-nataxtari)<br />

5 Tbilisi-senaki-leseliZis baRdaTi-vani-dafnaris s/gzis s/gzis km 23(0,9)-30(0,1) 134-136 km zedapiruli perioduli damuSaveba<br />

SekeTeba<br />

2<br />

Semasworebeli fSaveli-omalos fenis s/gzis mowyobiT sauReltexilo (suramis monakveTis Semosavleli zamTris gzis monakveTi)<br />

Semdgom Tovlis<br />

6<br />

zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis gawmendiTi samuSaoebi<br />

Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 79-96, 103 zedapiruli damuSaveba<br />

3<br />

Semasworebeli Jinvali-barisaxo-Satilis fenis mowyobiT s/gzis (badiauri-bakurcixe)<br />

barisaxo-Satilis sauReltexilo monakveTis<br />

7 zamTris Semdgom Tovlis zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis<br />

Tbilisi-bakurcixe-lagodexis gawmendiTi samuSaoebi s/gzis km 107-115 bakurcixe-wnoris monakveTze<br />

4<br />

calkeuli dazianebuli adgilebis SekeTeba<br />

baTumi-axalcixis s/gzis sauReltexilo monakveTis zamTris Semdgom Tovlis<br />

8<br />

zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis gawmendiTi samuSaoebi<br />

5 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 43(0,3)-56 perioduli SekeTeba<br />

9 gomi-saCxere-zestafonis s/gzis km 1-10 perioduli SekeTeba<br />

6 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 1-121 calkeuli monakveTebis moniSvna<br />

Tbilisi-kojori-walka-ninowmindis s/gzis km 1-10 perioduli SekeTeba (y<strong>of</strong>ili<br />

10 7 xaSuri-vales s/gzis km 1-30 calkeuli monakveTebis moniSvna<br />

km 8-17)<br />

8 Wuberi-sakenis Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis sauReltexilo s/gzis km 153-154 monakveTis perioduli zamTris SekeTeba Semdgom Tovlis<br />

11<br />

zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis gawmendiTi samuSaoebi<br />

9 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 119(0,6) - 134(0,3) perioduli SekeTeba<br />

Coxatauri-baxmaros s/gzis nabeRlavi-baxmaros monakveTis zamTris Semdgom<br />

10 12 Tbilisi-senaki-leseliZis Tovlis zvavebisa da miwa-kldis s/gzis Svavebisagan km 151-152 zedapiruli miwis vakisis damuSaveba gawmendiTi<br />

samuSaoebi<br />

11 gori-cxinvalis s/gzis km 3-12 perioduli SekeTeba<br />

13 axmeta-Telavi-bakurcixis Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis s./gzis km me-17km-ze 33-72 perioduli ferdidan SekeTeba qvebis CamosufTavebis<br />

12<br />

perioduli samuSaoebi<br />

quTaisi-baRdaTi-sairme-abasTumani-benaras s/gzis km 1-5 perioduli SekeTeba.<br />

14 13 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 1-30 perioduli SekeTeba<br />

y<strong>of</strong>ili (km.5-9)<br />

14 mcxeTa-stefanwminda-larsis s/gzis km 54-58 perioduli SekeTeba<br />

gori-cxinvali-gufTa-java-rokis quTaisi-wyaltubo-cageri-lentexi-lasdilis s/gzis km 13-30 s/gzis perioduli km 4-11 (0,57) SekeTeba perioduli (axliT km<br />

15<br />

12-km SekeTeba 29)<br />

16<br />

16<br />

Tbilisi-senaki-leseliZe s/gzis km 44-88, km-112(0,5), km 116-119(0,5) km 134-152, km 158-<br />

160, zemoxodaSeni-alaverdi-alvanis km 163-176, km178-191, km 194-205, s/gzis km 211-212, km 5-7(0.7) km214, km dazianebuli 223, km 237-241, monakveTebis km 245, km 247-<br />

252, perioduli km 266-300. SekeTeba moniSvna<br />

senaki-foTi-sarfis s/gzis km 56-121 da samtredia-lanCxuTi-grigoleTi km 1-57<br />

17 qeda-merisi-silibauris s/gzis km5+500-km 5+575 (75grZ.m) da km7+600-km7+722<br />

17 moniSvna (122grZ.m) CirTaxi-Relis marcxena ferdobze mewyruli movlenebis aRm<strong>of</strong>xvris<br />

xaSuri-vale samuSaoebi (TurqeTis sazvari) s/gzis km 1-10, km 13, km 15, km 24-30, km 35-46, km<br />

18<br />

51-77. moniSvna<br />

sul jami<br />

19 Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 21-37, km 53-62, km 97-102. moniSvna<br />

stiqiis Sedegebis salikvidacio da prevenciis mizniT Casa<br />

20 xaSuri-borjomi-vales s/gzis 16, 23, 32 perioduli SekeTeba<br />

21 mcxeTa-stefanwminda-larsis s/gzis km 115-124 perioduli SekeTeba<br />

22 Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 145-152 perioduli saerTaSoriso SekeTeba mniSvnelobis gzebi<br />

23 mcxeTa-stefanwminda-larsis mcxeTa-yazbegi-larsis s/gzis s/gzis 113 km-ze 1-53, mSral km 59-93 xevze moniSvna arsebuli saxide<br />

1<br />

gadasasvlelis kapitaluri SekeTebis samuSaoebis ganxorcieleba<br />

gori-cxinvali-gufTa-java-rokis s/gzis km 33-41 perioduli SekeTeba (axliT<br />

24<br />

32(0.5)-km mcxeTa-yazbegi-larsis 40(0.5) s/gzis km 56, 72-81, 82, 83, 87, 94, 97, 120, 127, 128, 131 miwis<br />

2<br />

vakisis aRdgena da napirsamagri samuSaoebi<br />

Tbilisis sul jami Semosavlel gzaze km 47 md mtkvarze xidis dazianebuli<br />

3 elementebis aRdgena<br />

xaSuri-axalcixe-vales(TurqeTis sazRvari) saavtomobilo Sidasaxelmwifoebrivi gzis me-8 km-ze mniSvnelobis gzebi<br />

4 arsebuli miwis vakisis gamorecxvis prevenciis samuSaoebi<br />

1 senaki-noqalaqevi-banZa-xonis s/gzis km 3-21(0,5) perioduli SekeTeba<br />

305


Tbilisi-senaki-leseliZis Coxatauri-baxmaros s/gzis km saavtomobilo 20, 21, 23, 24, 25, gzis 26, 285-e napirsamagri km-ze mdinare samuSaoebi liaxvze<br />

25 mdebare da savali xidis nawilis ganapira aRdgtena burjis da saregulacio kedlis prevenciis samuSaoebi<br />

Tbilisi-senaki-leseliZis meria-Txinvali-Sroma-urekis saavtomobilo s/gzis me-16 km-Si gzis miwis 327-e vakisis km-ze Cawyvetili mdinare jumze<br />

63 arsebul monakveTis saxide aRdgena gadasasvlelze prevenciis samuSaoebi<br />

4 bugeuli-bareuli-gorisubnis s/gzis me-5 km-Si miwis vakisis aRdgena<br />

sul jami<br />

omariSara-gvandras s/gzaze stiqiisagan dazianebuli miwis vakisis da md.<br />

5 kliCze xidis aRdgena<br />

Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzebi<br />

quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis<br />

Wuberi-sakenis s/gzis km 1-52 gzis calkeul<br />

s/gzis<br />

monakveTebSi<br />

km 97 arsebuli<br />

ganvladobis<br />

6 mewyruli<br />

1<br />

movlenebis<br />

aRdgeniTi samuSaoebis<br />

Sedegad dazianebuli<br />

Catareba<br />

monakveTis aRdgena (babilis mewyeri)<br />

stiqiis<br />

mestiis raionSi<br />

Sedegad<br />

stiqiisagan<br />

quTaisi-cageri-lentexi-lasdilis<br />

dazianebul ifari-adiSis<br />

s/gzaze<br />

adgilobrivi<br />

km 63-65<br />

27<br />

napirsamagri<br />

mniSvnelobis<br />

samuSaoebis<br />

gzaze miwis<br />

Catareba<br />

vakisis da xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi<br />

samuSaoebi<br />

quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 130, 132, 133 napirsamagri<br />

3<br />

samuSaoebis maisi-ivnisis Catareba stiqiis Sedegad bavaris xeobaSi misasvlel gzaze miwis vakisis<br />

8<br />

aRdgena da 4 saxide gadasasvlelis mowyoba<br />

quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 128 napirsamagri samuSaoebi<br />

4<br />

9 da koki-xurCas miwis vakisis s/gzaze aRdgena md. engurze saxide gadasasvlelis mowyoba<br />

10 quTaisi-wyaltubo-cageri-lentexi-lasdilis kuxeSi-Cqvaleri-jvarzenis s/gzis km 5 savali s/gzis nawilis km aRdgena 93-98 napirsamagri<br />

5 samuSaoebi da miwis vakisis aRdgena<br />

saglolo-Wiora-Rebis s/gzis km 1-12 stiqiisagan dazianebuli miwis vakisis da<br />

11 zugdidi-jvari-mestia-uSguli-lasdilis xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi samuSaoebi s/ gzis km28-198 napirsamagri<br />

6<br />

samuSaoebi da miwis vakisis aRdgena<br />

12 lagvanTa-sakao-xideSlebis s/gzis km 11 saxide gadasasvlelis aRdgena<br />

onis raionSi 2006 wlis stiqiis Sedegad dazianebuli saavtomobilo gzebisa<br />

13 7 korinTa-gdus s/gzaze ganvladobis aRsadgeni samuSaoebis Catareba<br />

da saxide gadasasvlelebis aRdgena gawmendiTi samuSaoebi<br />

14 s<strong>of</strong>el mamawmindaSi misasvlel gzaze saxide gadasasvlelis aRdgena<br />

baTumi(angisa)-axalcixis s/gzis 49-e km-ze arsebuli miwis vakisis gamorecxvis<br />

8<br />

prevenciis 21-22 maisis samuSaoebi.<br />

stiqiis Sedegad (axliT-km45) dazianebuli adgilobrivi mniSvnelobis gzebis<br />

15 SekeTeba<br />

ozurgeTi-ninoSvili-lesas s/gzis 24-e km-ze arsebuli miwis vakisis<br />

9<br />

gamorecxvis lentexis raionis prevenciis stiqiis samuSaoebi Sedegad dazianebuli adgilobrivi mniSvnelobis<br />

16 saavtomobilo gzebisa da xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi samuSaoebi<br />

adigenis raionSi adigeni-ude-aralis s/gzis me-17 km-ze saxide gadasasvlelze<br />

10<br />

stiqiis sul jami Sedegebis salikvidacio samuSaoebi<br />

xobi-sajijao-lesiWines s/gzis km 5, km 11 arsebuli milebis gamorecxvis<br />

11<br />

prevenciis samuSaoebi<br />

ms<strong>of</strong>lio bankis dafinansebiT<br />

quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km126 da km127+800 monakveTebze<br />

12 1 stiqiis Tbilisi-TianeTis Sedegebis s/gzis km 18-40 (4xidi) salikvidacio reabilitacia<br />

samuSaoebi.<br />

(axliT km123 da km124+800)<br />

2 sajavaxo-Coxatauri-ozurgeTi-qobuleTis s/gzis km 1-18 (3xidi) reabilitacia<br />

quTaisi-alpana-mamisonis s/gzis 80-e da 119-e km-bze arsebuli miwis vakisis<br />

13<br />

3 Tbilisi-kojori-walka-ninowminda gamorecxvis prevenciis samuSaoebi. km 32-50 (axali reabilitacia<br />

km 77 da km116).<br />

14 gomi-saCxere-zestafonis s/gzis 108-e km-ze sayrdeni kedlis mowyoba<br />

4 zugdidi-anakliis s/gzis km 1+650-km35+00 (4 xidi) reabilitacia<br />

tyibuli-soCxeTi-orpiri-cucxvaTi-mRvimes s/gzis me-6 km-ze arsebuli milis da<br />

15 sajavaxo-Coxatauri-ozurgeTi-qobuleTis s/gzis km 18+260-km72+500 (8 xidi)<br />

5 miwis vakisis gamorecxvis prevenciis samuSaoebi<br />

reabilitacia<br />

quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis s/gzis km 80 miwis vakisis gamorecxvis<br />

16 Colaburis xidi-terjola-tyibulis s/gzis pk0+00-pk29+00 (5 xidi)<br />

6 prevenciis<br />

reabilitacia<br />

mizniT Casatarebeli samuSaoebi<br />

TianeTi-axmeta-yvareli-ninigoris saavtomobilo gzis 123-e km-ze arsebul<br />

17 7 xevsurTs<strong>of</strong>eli-sionis<br />

saxide gadasasvlelTan<br />

s/gzis<br />

wylis<br />

km<br />

arxxze<br />

1-15 reabilitacia<br />

prevenciis samuSaoebi<br />

vaziani-gombori-Telavis s/gzis km-27-km57 calkeul monakveTebze mewyruli<br />

18 8 ozurgeTi-natanebi-wvermaralas s/gzis km 1-22 reabilitacia<br />

movlenebis prevenciis samuSaoebi<br />

cixisZiri-axalgori-largvisis saavtomobilo gzis calkeul monakveTebze<br />

19 9 rufoTi-alisubani-sazano-Tuzis s/gzis km 1-19 reabilitacia<br />

arsebuli miwis vakisis gamorecxvis prevenciis samuSaoebi<br />

sul jami<br />

adgilobrivi KFW-s mniSvnelobis dafinansebiT gzebi<br />

10 arali-abasTumani baRdaTis raionSi 21.7 stiqiisagan km dazianebul adgilobrivi mniSvnelobis gzebze:<br />

1 baRdaTi-sakraula, wyalTaSua-kakasxidi da kakasxidi-xanis miwis vakisis da<br />

xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi samuSaoebi<br />

BP-s dafinansebiT<br />

306


1 borjomi-bakuriani-axalqalaqis s/gzis km 1-10 reabilitacia<br />

2 borjomi-bakuriani-axalqalaqis s/gzis km 17-26 reabilitacia<br />

sul jami<br />

napirsamagri samuSaoebi<br />

sul Sesrulebulia<br />

sul 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde saavtomobilo<br />

Sesrulebulia:<br />

Sesru<br />

2006 wlis 1 agvistodan<br />

mSenebloba-modernizacia 47,53<br />

reabilitacia 73,22<br />

perioduli 23,24<br />

stiqia-prevencia 5,86<br />

napirsamagri samuSaoebi 3,50<br />

ms<strong>of</strong>lio bankis dafinansebiT 23,0<br />

BP-s dafinansebiT 251<br />

KFW-s dafinansebiT 6,19<br />

sul jami 182,8<br />

307

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!