saqarTvelos premier-ministris angariSi - Parliament of Georgia
saqarTvelos premier-ministris angariSi - Parliament of Georgia
saqarTvelos premier-ministris angariSi - Parliament of Georgia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>premier</strong>-<strong>ministris</strong> <strong>angariSi</strong><br />
`erTiani da Zlieri <strong>saqarTvelos</strong>aTvis~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis programis<br />
Sesrulebis mimdinareobis Sesaxeb<br />
Tbilisi<br />
seqtemberi, 2007 w.
winamdebare angariSSi asaxulia <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
saqmianoba, romelic man ganaxorciela `erTiani da Zlieri<br />
<strong>saqarTvelos</strong>aTvis~ <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis programis 2006<br />
wlis <strong>angariSi</strong>s <strong>saqarTvelos</strong> parlamentSi wardgenis Semdgom<br />
periodSi, 2007 wlis 1 agvistomde.<br />
2
• <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis programa `erTiani da Zlieri<br />
<strong>saqarTvelos</strong>aTvis~<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri evropul<br />
da evroatlantikur struqturebSi integraciis<br />
sakiTxebSi<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri konfliqtebis<br />
mogvarebis sakiTxebSi<br />
‣ 4<br />
‣ 10<br />
‣ 17<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri samoqalaqo<br />
‣ 41<br />
integraciis sakiTxebSi<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri reformebis<br />
‣ 47<br />
koordinaciis sakiTxebSi<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis saministro ‣ 74<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ‣ 87<br />
saministro<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTrebis saministro ‣ 104<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministro ‣ 128<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro ‣ 131<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministro ‣ 144<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis ‣ 156<br />
saministro<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> ltolvilTa da gansaxlebis saministro ‣ 168<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro ‣ 185<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro ‣ 200<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis saministro ‣ 220<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministro ‣ 237<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri ‣ 252<br />
dacvis saministro<br />
• danarTi _ saavtomobilo gzebis departamentis<br />
‣ 303<br />
informacia<br />
3
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÐÒÏÂÒÀÌÀ<br />
„ÄÒÈÉÀÍÉ ÃÀ ÞËÉÄÒÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓÀÈÅÉÓ“<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ, 22 ÉÅËÉÓÉ, 2006 ßÄËÉ<br />
damtkicebulia <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis 2006 wlis 24 ivlisis #3484-rs<br />
dadgenilebiT<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÂÀÀÜÍÉÀ ÉÓÔÏÒÉÖËÉ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ ÀÀÛÄÍÏÓ ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ, ÄÒÈÉÀÍÉ“,<br />
ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖËÉ, ÛÄÞËÄÁÖËÉ ÃÀ ÓÀÌÀÒÈËÉÀÍÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï, ÌÍÉÛÅÍÄËÏÅÀÍÉ ÍÀÁÉãÄÁÉ ÂÀÃÀÉÃÂÀ<br />
ÀÌ ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÉÈ „ÅÀÒÃÄÁÉÓ ÒÄÅÏËÖÝÉÉÓ“ ÛÄÌÃÄÂ. ÒÀÝ ÀáÀËÉ ØÀÒÈÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ<br />
×ÖÍÃÀÌÄÍÔÀà ÉØÝÀ. ÀáÀËÉ ØÀÒÈÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï – ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ<br />
ÊÀÝÏÁÒÉÏÁÉÓ ÍÀßÉËÉ – ÉØÍÄÁÀ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓÀÈÅÉÓ, ÀÃÀÌÉÀÍÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓÀ ÃÀ<br />
ÓÀØÌÉÀÍÏÁÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀÆÄ ÃÀ×ÖÞÍÄÁÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï.<br />
ÀáÀËÉ ØÀÒÈÖËÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï – ÄÓ ÀÒÉÓ:<br />
- ÈÀÅÉÓÖ×ÀËÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÉ ÈÀÅÃÀÝÅÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÉÈ;<br />
- ÄÒÈÉÀÍÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÌÉÓÉ ÚÏÅÄËÉ ÌÏØÀËÀØÉÓÀÈÅÉÓ;<br />
-ÃÄÌÏÊÒÀÔÉÖËÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÄ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÉÍÓÔÖÔÖÔÄÁÉÈ,<br />
ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖËÉ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÉÈ ÃÀ ÓÉÔÚÅÉÓ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÈ;<br />
-ÓÀÌÀÒÈËÉÀÍÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉ ÃÀ ÌÉÖÊÄÒÞÏÄÁÄË ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏ<br />
ÓÉÓÔÄÌÉÈ;<br />
-ÛÄÞËÄÁÖËÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏ – ÊÄÒÞÏ ÓÀÊÖÈÒÄÁÉÓ ÃÀÝÖËÏÁÉÈ ÃÀ ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ<br />
ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÈ;<br />
ÀÌ ÌÉÆÍÄÁÉÓ ÌÉÙßÄÅÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÐÒÉÏÒÉÔÄÔÖË ÌÉÌÀÒÈÖËÄÁÄÁÓ<br />
ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ:<br />
- ÔÄÒÉÔÏÒÉÖËÉ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ ÌÛÅÉÃÏÁÉÀÍÉ ÂÆÄÁÉÈ ÀÙÃÂÄÍÀ ÃÀ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÄÒÈÏÁÀ;<br />
- ÌÃÂÒÀÃÉ ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÆÒÃÀ ÃÀ ÃÀÓÀØÌÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />
- ØÌÄÃÉÈÉ ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />
- É×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ ÃÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />
- ÍÀÔÏÛÉ ÂÀßÄÅÒÉÀÍÄÁÀ<br />
4
ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÉÆÍÄÁÉÓ ÌÉÙßÄÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÀ, ÄÒÈÉÓ ÌáÒÉÅ, ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅÉ<br />
ÓÔÀÁÉËÖÒÏÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À ÃÀ ÌÄÏÒÄÓ ÌáÒÉÅ, ÒÄ×ÏÒÌÀÈÀ ÃÉÍÀÌÉÊÉÓ ÛÄÍÀÒÜÖÍÄÁÀ ÃÀ<br />
ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ ÌÏÃÄÒÍÉÆÀÝÉÀ<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÀÌÏÝÀÍÄÁÉ<br />
- ÌÄÔÉ ÓÀÌÖÛÀÏ ÀÃÂÉËÉ ÊÄÒÞÏ ÓÄØÔÏÒÛÉ;<br />
- ÂÀÌàÅÉÒÀÅÀËÄ ÃÀ ØÌÄÃÉÈÉ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÀ ÃÀ ÈÅÉÈÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÀ;<br />
- Ä×ÄØÔÉÀÍÉ ÌÀÒÈËÌÓÀãÖËÄÁÀ;<br />
- ÀÃÄÊÅÀÔÖÒÉ ÈÀÅÃÀÝÅÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÀ;<br />
- ØÌÄÃÉÈÉ ÓÀÌÀÒÈÀËÃÀÌÝÀÅÉ ÓÉÓÔÄÌÀ;<br />
- ÄÍÄÒÂÏÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÀ;<br />
- ÂÀÌÏÈÀÍÀÁÒÄÁÖËÉ ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />
- ÌÃÂÒÀÃÉ ÃÀ Ä×ÄØÔÖÒÉ ÁÖÍÄÁÀÈÓÀÒÂÄÁËÏÁÀ;<br />
- áÀÒÉÓáÉÀÍÉ ÃÀ ÊÏÍÊÒÄÔÖËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÛÄÓÀÞËÄÁËÏÁÀ;<br />
- ÙÉÀ ÃÀ ÔÏËÄÒÀÍÔÖËÉ ÊÖËÔÖÒÖËÉ ÂÀÒÄÌÏ;<br />
- ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÖË ÃÀ ÌÄÆÏÁÄÄË ØÅÄÚÍÄÁÈÀÍ ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÃÀ<br />
ÊÖËÔÖÒÖËÉ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÀ<br />
ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÌÈÀÅÒÏÁÉÓ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÐÒÉÏÒÉÔÄÔÄÁÉ<br />
ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÐÏËÉÔÉÊÀ<br />
• ÄÒÏÅÍÖËÉ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÃÀ ÓÀÂÀÒÄÏ ÐÏËÉÔÉÊÉÓ Ó×ÄÒÏ<br />
• ÄÒÏÅÍÖËÉ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÊÏÍÝÄ×ÝÉÉÓ ÈÀÍÀÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ;<br />
• ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÃÉÀËÏÂÉÓÀ (ID) ÃÀ ÂÀßÄÅÒÉÀÍÄÁÉÓ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÂÄÂÌÉÓ (MAP)<br />
ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÉÓ ÓÀ×ÖÞÅÄËÆÄ ÍÀÔÏ-ÛÉ ÈÀÍÌÉÌÃÄÅÒÖËÉ ÉÍÔÂÒÀÝÉÀ;<br />
• ÀÒÌÉÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ ÏÐÔÉÌÉÆÀÝÉÀ ÃÀ ÁÒÞÏËÉÓÖÍÀÒÉÀÍÏÁÉÓ ÀÌÀÙËÄÁÀ; ÀÒÌÉÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ<br />
ÍÀÔÏ-Ó ÓÔÀÍÃÀÒÔÄÁÉÓ ÛÄÓÀÁÀÌÉÓÀÃ; ÀÒÌÉÀÆÄ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />
ÓÒÖËÚÏ×À;<br />
• ÄÅÒÏÐÉÓ ÓÀÌÄÆÏÁËÏ ÐÏËÉÔÉÊÉÓ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÂÄÂÌÉÓ (ENP Action Plan) ßÀÒÌÀÔÄÁÖËÉ<br />
ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ ÃÀ ÄÅÒÏÊÀÅÛÉÒÈÀÍ „ÏÈáÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÉÓ“ – ÀÃÀÌÉÀÍÄÁÉÓ, ÊÀÐÉÔÀËÉÓ,<br />
ÓÀØÏÍËÉÓÀ ÃÀ ÌÏÌÓÀáÖÒÄÁÉÓ ÂÀÃÀÀÃÂÉËÄÁÉÓ – áÀÒÉÓáÉÓ ÂÀÆÒÃÀ;<br />
• ÓÀÌÄÆÏÁËÏ ÀÒÄÀËÛÉ ÛÀÅÉ ÆÙÅÉÓÀ ÃÀ ÓÀÌáÒÄÈ ÊÀÅÊÀÓÉÉÓ ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÈÀÍÀÌÛÒÏÌËÏÁÉÓ<br />
Ä×ÄØÔÖÒÏÁÉÓ ÆÒÃÀ;<br />
5
• ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ÃÀ ÓÀÊÏÍÓÖËÏ ØÓÄËÉÓ ÂÀ×ÀÒÈÏÄÁÀ;<br />
ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÓ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÏÍÀÒÖËÉ ÌÛÄÍÄÁËÏÁÀ<br />
• ÊÏÍ×ËÉØÔÄÁÉÓ ÌÛÅÉÃÏÁÉÀÍÉ ÂÆÉÈ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉÓÀ ÃÀ ÔÄÒÉÔÏÒÉÖËÉ ÌÈËÉÀÍÏÁÉÓ<br />
ÀÙÃÂÄÍÉÓÀÈÅÉÓ ÓÀÌÛÅÉÃÏÁÏ ÓÀÌÏØÌÄÃÏ ÂÄÂÌÄÁÉÓ ÌÉÆÀÍÌÉÌÀÒÈÖËÉ ÂÀÍáÏÒÝÉÄËÄÁÀ;<br />
• ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏÓ ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉ, ÓÀÍÃÏ, ÌÉÖÊÄÒÞÏÄÁÄËÉ ÃÀ ÏÐÔÉÌÉÆÄÁÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />
ÃÀÌÊÅÉÃÒÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />
• ÓÉÓáËÉÓ, ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÃÀ ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÀÝÉÖËÉ ÓÀÌÀÒÈËÉÓ Ó×ÄÒÏÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />
• ØÌÄÃÉÈÉ ÈÅÉÈÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÜÀÌÏÚÀËÉÁÄÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ; Ö×ËÄÁÀÌÏÓÉËÄÁÀÈÀ ÃÀ<br />
ØÏÍÄÁÉÓ ÂÀÌÉãÍÅÀ;<br />
• ÓÀÆÏÂÀÃÏÄÁÒÉÅÉ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ×ÖÍØÝÉÖÒÉ ÃÀ ÌÀÔÄÒÉÀËÖÒ-<br />
ÔÄØÍÉÊÖÒÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×ÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÉÓ ÂÆÉÈ; ÓÀÂÀÍÂÄÁÏ ÓÉÔÖÀÝÉÄÁÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ<br />
ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÀ;<br />
• ÓÀÆÙÅÒÉÓ ÃÀÝÅÉÓ ÐÏËÉÝÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />
ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÀÃÌÉÍÉÓÔÒÉÒÄÁÀ ÃÀ ÒÄÂÖËÉÒÄÁÀ<br />
ÓÀÌÀÒÈËÄÁÒÉÅÉ Ó×ÄÒÏ<br />
• ÓÀÀÙÌÓÒÖËÄÁËÏ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÀ ÓÀÓÀÌÀÒÈËÏ ÂÀÃÀßÚÅÄÔÉËÄÁÄÁÉÓ ÃÒÏÖËÀÃ<br />
ÃÀ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÀÙÓÒÖËÄÁÉÓ ÌÉÆÍÉÈ;<br />
• ÄÒÈÉÀÍÉ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÒÄÄÓÔÒÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓÀ ÃÀ ÌÏÍÀÝÄÌÈÀ ÁÀÆÉÓ<br />
×ÏÒÌÉÒÄÁÀ; ÓÀãÀÒÏ ÒÄÄÓÔÒÉÓ ÓÀÍÃÏÏÁÉÓÀ ÃÀ ÌÏÌÓÀáÖÒÄÁÉÓ áÀÒÉÓáÉÓ ÆÒÃÀ;<br />
• ÐÄÍÉÔÄÍÝÉÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ ÃÀ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ<br />
ÒÄ×ÏÒÌÀ; ÐÀÔÉÌÀÒÈÀ Ö×ËÄÁÄÁÉÓ ÃÀÝÅÉÓ ÃÀ ÒÄÓÏÝÉÀËÉÆÀÝÉÉÓ Ä×ÄØÔÖÒÉ<br />
ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÛÄÌÖÛÀÅÄÁÀ;<br />
• ÓÀÊÀÍÏÍÌÃÄÁËÏ ÁÀÆÉÓ ÊÒÉÔÉÊÖËÉ ÃÀ ÓÉÓÔÄÌÖÒÉ ÒÄÅÉÆÉÀ;<br />
• ÓÀáÀÆÉÍÏ ÀÃÅÏÊÀÔÉÓ áÄËÌÉÓÀßÅÃÏÌÉ ÃÀ ÊÅÀËÉ×ÉÝÉÖÒÉ ÉÍÓÔÉÔÖÔÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />
ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ Ó×ÄÒÏ<br />
• ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÄÒÏÅÍÖËÉ ÀÍÔÉÊÏÒÖ×ÝÉÖËÉ ÓÔÒÀÔÄÂÉÉÓ Ä×ÄØÔÖÒÀà ÛÄÓÒÖËÄÁÀ;<br />
6
• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÃÀ ÓÀãÀÒÏ ÓÀÌÓÀáÖÒÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ, ÊÀÃÒÄÁÉÓ<br />
ÛÄÒÜÄÅÉÓ ÃÀ ÌÏÔÉÅÀÝÉÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÒÖËÚÏ×À „ÌÝÉÒÄ áÄËÉÓÖ×ËÄÁÉÓÀ“ ÃÀ „ÊÀÒÂÉ<br />
ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ“ ÃÀÍÄÒÂÅÉÓ ÌÉÆÍÉÈ;<br />
• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÌÌÀÒÈÅÄËÏÁÉÓ ÏÒÂÀÍÏÄÁÉÓ ÒÄÂÖËÀÒÖËÉ ÓÀãÀÒÏ ÀÍÂÀÒÉÛÂÄÁÉÓ,<br />
ÀÍÂÀÒÉÛÅÀËÃÄÁÖËÄÁÉÓ ÃÀ ÓÀÌÏØÀËÀØÏ ÊÏÍÔÒÏËÉÓ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÓÒÖËÚÏ×À;<br />
• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÁÉÖãÄÔÉÓ ÓÀÛÖÀËÏÅÀÃÉÀÍÉ, ÛÄÃÄÂÆÄ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ ÓÀáÀÒãÏ<br />
ÐÏËÉÔÉÊÉÓÀ ÃÀ ÌÄØÀÍÉÆÌÄÁÉÓ ÃÀáÅÄßÀ;<br />
ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÉ ÈÀÅÉÓÖ×ËÄÁÀ ÃÀ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ<br />
ÄÊÏÍÏÌÉÊÉÓ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÃÀÒÄÂÖËÉÒÄÁÀ<br />
• ÓÀËÉÝÄÍÆÉÏ-ÓÀÍÄÁÀÒÈÅÏ ÃÀ ÆÄÃÀÌáÄÃÅÄËÏÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÌÀÒÈÅÀ;<br />
• ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÓÀÊÖÈÒÄÁÀÛÉ ÀÒÓÄÁÖËÉ ÓÀÌÄÖÒÍÄÏ ÓÖÁÉÄØÔÄÁÉÓÀ ÃÀ ØÏÍÄÁÉÓ<br />
ÂÀÍÓÀáÄËÌßÉ×ÏÄÁÒÉÏÁÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÀ;ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ØÏÍÄÁÉÓ ÌÀÒÈÅÉÓ<br />
ÂÀÌàÅÉÒÅÀËÏÁÉÓ ÆÒÃÀ ÃÀ ÊÏÌÄÒÝÉÀËÉÆÀÝÉÀ;<br />
• ÌÄßÀÒÌÄÏÁÀÆÄ ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÒÄÂÖËÉÒÄÁÉÓ ÆÄÌÏØÌÄÃÄÁÉÓ ÌÉÍÉÌÀËÉÆÄÁÀ;<br />
• ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ (ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ ÓÀÔÚÄÏ) ÒÄÓÖÒÓÄÁÉÈ ÓÀÒÂÄÁËÏÁÉÓ ÊÏÍÊÖÒÄÍÔÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />
ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ; ÁÖÍÄÁÒÉÅÉ ÒÄÓÖÒÓÄÁÉÓ ÓÀÊÖÈÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀÒÂÄÁËÏÁÉÓ ×ÏÒÌÄÁÉÓ<br />
ÃÉÅÄÒÓÉ×ÉÊÀÝÉÀ;<br />
• ÓÀÓÏ×ËÏ-ÓÀÌÄÖÒÍÄÏ ÓÄØÔÏÒÉÓ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ ÒÄÂÖËÉÒÄÁÉÓÀ ÃÀ ÉÍÔÄÒÅÄÍÝÉÉÓ<br />
ÛÄÌÝÉÒÄÁÉÈ;<br />
• ÓÏ×ËÉÓ ÌÄÖÒÍÄÏÁÀÛÉ ÊÄÒÞÏ ÌÉßÀÈÓÀÒÂÄÁËÏÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ;<br />
• Ä×ÄØÔÖÒÏÁÉÓÀ ÃÀ ÊÏÍÊÖÒÄÍÔÖÍÀÒÉÀÍÏÁÉÓ ÆÒÃÉÓÀÈÅÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÛÄØÌÍÀ;<br />
• ÓÏ×ËÉÓ ÌÄÖÒÍÄÏÁÉÓ ÐÒÏÃÖØÔÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÀËÔÄÒÍÀÔÉÖËÉ ÁÀÆÒÄÁÉÓ ÌÏÐÏÅÄÁÉÓ<br />
áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />
ÄÊÏÍÏÌÉÊÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÖËÉ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À<br />
• ÄÍÄÒÂÏÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÃÂÒÀÃÏÁÉÓÀ ÃÀ ÖÓÀ×ÒÈáÏÄÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À ÀËÔÄÒÍÀÔÉÅÄÁÉÓ<br />
ÂÀÆÒÃÉÓ ÌÄÛÅÄÏÁÉÈ ÃÀ ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÄÒÄÂÏÓÉÓÔÄÌÄÁÛÉ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÉÓ Ö×ÒÏ<br />
ÌÀÙÀËÉ áÀÒÉÓáÉÈ;<br />
7
• ÒÄÂÉÏÍÖËÉ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ ÓÀÉÍÑÉÍÒÏ (ÂÆÄÁÉÓ, ßÚÀËÌÏÌÒÀÂÄÁÉÓ, ÄÍÄÒÂÏÌÏÌÀÒÀÂÄÁÉÓ<br />
ÓÉÓÔÄÌÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ) ÃÀ ÓÏÝÉÀËÖÒÉ (ÓÊÏËÄÁÉÓ, ãÀÍÃÀÝÅÉÓ ÏÁÉÄØÔÄÁÉÓ ÃÀ ÓáÅÀ)<br />
ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÉÍÔÄÍÓÉÖÒÉ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÉÓ ÃÀ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÂÆÉÈ;<br />
• ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓÀÈÅÉÓ ÊÄÒÞÏ-ÓÀãÀÒÏ ÐÀÒÔÍÉÏÒÏÁÉÓ ÂÀÌÏÚÄÍÄÁÀ;<br />
• ÔÒÀÍÓÐÏÒÔÉÓ ÚÅÄËÀ ÓÀáÄÏÁÉÓÀÈÅÀÉÓ „ÙÉÀ ÐÏËÉÔÉÊÉÓ“ ÂÀÔÀÒÄÁÀ ÌÏÁÉËÖÒÏÁÉÓ,<br />
ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÉÓÀ ÃÀ ÓÀÔÒÀÍÆÉÔÏ ÌÉÌÆÉÃÅÄËÏÁÉÓ ÖÆÒÖÍÅÄËÓÀÚÏ×ÀÃ;<br />
• ÓÀÓÏ×ËÏ-ÓÀÌÄÖÒÍÄÏ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ, ÌÀÈ ÛÏÒÉÓ, ÓÀÌÄËÉÏÒÀÝÉÏ ÓÉÓÔÄÌÉÓ<br />
ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ ÊÄÒÞÏ ÓÄØÔÏÒÉÓ ÒÏËÉÓ ÆÒÃÉÓ ÓÀÛÖÀËÄÁÉÈ;<br />
• ÓÀÓÖÒÓÀÈÏ ÖÅÍÄÁËÏÁÉÓ ÄÒÈÉÀÍÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÛÄØÌÍÀ ÃÀ ÄÔÀÐÏÁÒÉÅÉ ÃÀÍÄÒÂÅÀ; ØÅÄÚÍÉÓ<br />
ÄÐÉÆÏÏÔÉÖÒÉ ÊÄÈÉËÓÀÌÄÃÏÏÁÉÓ ÆÒÃÀ;<br />
ÐÉÒÏÅÍÄÁÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÀ<br />
ÓÏÝÉÀËÖÒÉ ÃÀÝÅÉÓ Ó×ÄÒÏ<br />
• ÓÏÝÉÀËÖÒÉ ÃÀáÌÀÒÄÁÉÓ ÒÄÆÉÃÖÀËÖÒÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ; ÌÏÍÄÔÉÆÄÁÖË,<br />
ÌÉÆÍÏÁÒÉÅ ÃÀ ÓÀÏãÀáÏ ÃÀáÌÀÒÄÁÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÍÄÒÂÅÀ;<br />
• áÀÍÃÀÆÌÖË ÀÓÀÊÛÉ ÓÉÙÀÒÉÁÉÓÀÂÀÍ ÌÉÆÍÏÁÒÉÅÉ ÃÀÝÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ×ÏÒÌÉÒÄÁÀ; ÀÓÀÊÓÀ<br />
ÃÀ ÓÏÝÉÀËÖÒ ÓÔÀÔÖÓÆÄ ÃÀÌÚÀÒÄÁÖËÉ ÓÀÐÄÍÓÉÏ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÃÀÍÄÒÂÅÀ ÃÀ ÊÄÒÞÏ<br />
ÓÀÐÄÍÓÉÏ ÃÀÍÀÆÏÂÄÁÉÓ ÉÍÉÝÉÀÔÉÅÄÁÉÓ ÓÔÉÌÖËÉÒÄÁÀ;<br />
• ÓÀÁÀÆÏ ãÀÍÃÀÝÅÉÓ ÂÀÍÅÉÈÀÒÄÁÉÓ ÐÉÒÏÁÄÁÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÀ;<br />
• ãÀÍÃÀÝÅÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÌÏÌáÌÀÒÄÁÄËÆÄ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ, ÄÊÏÍÏÌÉÊÖÒÀà ÂÀÌÀÒÈÖËÉ<br />
ÃÀ ÓÀÃÀÆÙÅÄÅÏ ÐÒÉÍÝÉÐÄÁÓ ÌÏÒÂÄÁÖËÉ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÒÄ×ÏÒÌÀ<br />
ÂÀÍÀÈËÄÁÀ ÃÀ ÊÖËÔÖÒÀ<br />
• ÊÄÒÞÏ- ÓÀáÄËÌßÉ×Ï ÐÀÒÔÍÉÏÒÏÁÀ ÐÒÏ×ÄÓÉÖËÉ ÂÀÃÀÌÆÀÃÄÁÉÓ ÂÆÉÈ ÀáÀËÉ ÓÀÌÖÛÀÏ<br />
ÀÃÂÉËÄÁÉÓ ÛÄÓÀØÌÍÄËÀÃ;<br />
• ÄÊÏÍÏÌÉÊÉÓ ÀáÀË ÌÏÈáÏÅÍÄÁÆÄ ÏÒÉÄÍÔÉÒÄÁÖËÉ ÐÒÏ×ÄÓÉÖËÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ<br />
×ÏÒÌÉÒÄÁÀ;<br />
• ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÃÀ ÐÒÏÂÒÀÌÖËÉ ÒÄ×ÏÒÌÉÒÄÁÉÓ ÃÀÓÒÖËÄÁÀ,<br />
áÀÒÉÓáÉÀÍÉ ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÓÀÄÒÈÀÛÏÒÉÓÏ ÓÀÂÀÍÌÀÍÀÈËÄÁËÏ ÓÉÅÒÝÄÈÀ<br />
ÈÀÅÓÄÁÀÃÏÁÉÓ áÄËÛÄßÚÏÁÀ;<br />
8
• ÂÀÍÀÈËÄÁÉÓÀ ÃÀ ÌÄÝÍÉÄÒÄÁÉÓ ÉÍÔÄÂÒÀÝÉÀ; ÓÀÌÄÝÍÉÄÒÏ ÊÅËÄÅÄÁÉÓ ÃÀ×ÉÍÀÍÓÄÁÉÓ<br />
ÓÀÂÒÀÍÔÏ-ÊÏÍÊÖÒÄÍÔÖËÉ ÓÉÓÔÄÌÉÓ ÓÒÖËÚÏ×À;<br />
• ÊÖËÔÖÒÉÓ, ÊÖËÔÖÒÖËÉ ÌÄÌÊÅÉÃÒÄÏÁÉÓ ÃÀ ÓÐÏÒÔÉÓ Ó×ÄÒÏÄÁÉÓ ÀÒÀÓÀáÄËÌßÉ×Ï<br />
ÓÄØÔÏÒÉÓ ÒÏËÉÓ ÆÒÃÀ ÃÀ ÉÍÓÔÉÔÖÝÉÖÒÉ ÌÀÒÈÅÉÓ ÂÀÖÌãÏÁÄÓÄÁÀ;<br />
• ÓÐÏÒÔÉÓ ÃÀ ÊÖËÔÖÒÉÓ ÉÍ×ÒÀÓÔÒÖØÔÖÒÉÓ ÒÄÀÁÉËÉÔÀÝÉÀ;<br />
• ÞÄÂËÈÀ ÒÄÓÔÀÅÒÀÝÉÀ ÃÀ ÐÒÄÅÄÍÝÉÖËÉ ÊÏÍÓÄÒÅÀÝÉÀ;<br />
9
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />
evropul da evroatlantikur struqturebSi<br />
integraciis sakiTxebSi<br />
„intensiuri dialogisa (ID) da gawevrebis samoqmedo gegmis (MAP)<br />
ganxorcielebis safuZvelze natoSi Tanamimdevruli integracia”<br />
2006 wlis seqtemberSi saqarTvelo gadavida natosTan integraciis<br />
axal etapze – intensiur dialogze gawevrebis sakiTxebze (ID). es aris<br />
gawevrebis procesis <strong>of</strong>icialuri etapi, romlis drosac nato<br />
konsultaciebis meSveobiT <strong>saqarTvelos</strong> ganumartavs, Tu ra standartebi<br />
unda daakmay<strong>of</strong>ilos sxvadasxva sferoSi. 2006 wlidan 2007 wlis<br />
ivlisamde saqarTvelom gaiara intensiuri dialogis erTi cikli – 6<br />
konsultacia. yvela maTgani natos mier warmatebulad iyo Sefasebuli.<br />
2007 wlis TebervalSi ganxorcielda IPAP-is mesame <strong>of</strong>icialuri<br />
Sefaseba, ris safuZvelzec maisSi gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
delegaciis Sexvedra Crdiloatlantikur sabWosTan. xazi gaesva<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mier miRweul did progress reformebis ganxorcielebis<br />
procesSi.<br />
MAP-ze gadasvlasTan dakavSirebiT natos mxridan politikuri<br />
gadawyvetilebis miRebisaTvis diplomatiur muSaobasTan erTad<br />
aucilebelia natos informireba mimdinare reformebis Sesaxeb.<br />
aRniSnulidan gamomdinare, 2007 wlis Semodgomaze igegmeba IDfarglebSi<br />
26+1 formatSi natos komitetebTan 4-5 konsultaciis<br />
gamarTva, kerZod, konfliqtebis mSvidobiani mogvarebis procesTan<br />
dakavSirebiT, demokratiuli reformebisa da kanonis uzenaesobis<br />
ganmtkicebis sakiTxebze, Tavdacvis sferoSi mimdinare reformebis<br />
sakiTxebze da sxv. paralelurad natoSi gasavrceleblad regularulad<br />
igzavneba angariSebi IPAP-is Sesrulebis mdgomareobis Sesaxeb.<br />
10
„evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis (ENP Action Plan)<br />
warmatebuli ganxorcieleba da evrokavSirTan „oTxi Tavisuflebis“ –<br />
adamianebis, kapitalis, saqonlisa da momsaxurebis gadaadgilebis –<br />
xarisxis gazrda;“<br />
saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegma gansazRvravs<br />
<strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris TanamSromlobis strategiul<br />
miznebsa da prioritetebs. igi iTvaliswinebs ekonomikuri,<br />
socialuri da samarTlebrivi sferoebis reformirebas evropul<br />
standartebTan daaxloebis gziT.<br />
samoqmedo gegmaSi asaxulia <strong>saqarTvelos</strong>aTvis iseTi<br />
mniSvnelovani mimarTulebebi, rogoricaa:<br />
- saqarTveloSi demokratiis ganviTareba da kanonis uzenaesobis<br />
damkvidreba;<br />
- konfliqtebis mSvidobian gadawyvetaSi evrokavSiris aqtiuri<br />
monawileoba;<br />
- “oTxi Tavisuflebis” (saqonlis, momsaxurebis, kapitalisa da samuSao<br />
Zalis Tavisufali gadaadgileba) saqarTveloze gavrcelebisaTvis<br />
mniSvnelovani safuZvlebis Seqmna, pirvel rigSi Tavisufali<br />
vaWrobisa da savizo reJimis gamartivebis SesaZleblobebisa;<br />
- usafrTxoebis sferoSi saqarTvelo-evrokavSiris politikuri<br />
dialogisa da TanamSromlobis gaaqtiureba;<br />
- sazRvris dacvis sferoSi evrokavSirTan TanamSromlobis gaaqtiureba;<br />
- Savi zRvis regionSi TanamSromlobis gaaqtiureba;<br />
- <strong>saqarTvelos</strong> mimarT evrokavSiris individualuri midgomis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
11
- evrokavSirTan TanamSromloba transportisa da energetikis<br />
sferoebSi;<br />
- politikur, ekonomikur, kulturul da socialur sferoebSi<br />
evrokavSirTan TanamSromlobis Tvisebrivad axal doneze ayvana.<br />
dokumentis mixedviT, misi SesrulebisaTvis gaTvaliswinebulia 5<br />
weli. <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobas gadawyvetili aqvs samoqmedo gegmis 3<br />
weliwadSi Sesruleba (<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 22 noembris<br />
#549 gankarguleba “evropuli samezoblo politikis farglebSi<br />
evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong> samoqmedo gegmis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobis gegmis SemuSavebis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis<br />
20 oqtombris # 498 gankargulebaSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis<br />
Taobaze”).<br />
evropuli samezoblo politikis samoqmedo gegmasTan<br />
dakavSirebuli saqmianobis efeqtianad warmarTvis mizniT SemuSavda<br />
aRniSnuli dokumentis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
strategia 2007 wlisaTvis.<br />
strategiaSi warmodgenili RonisZiebebi gaTvaliswinebulia agreTve<br />
sxva samTavrobo gegmebsa da Sesabamis dargobriv strategiebSi, maT<br />
Soris NATO-sTan TanamSromlobis individualuri partniorobis<br />
samoqmedo gegmasa (IPAP) da intensiuri dialogis (ID) dokumentebSi.<br />
aRsaniSnavia, rom dagegmili cvlilebebis ZiriTadi mizani ara<br />
evrokavSiris moTxovnebis dakmay<strong>of</strong>ilebaa, aramed konkretuli<br />
mimarTulebebiT qveynisaTvis mniSvnelovali reformebis gatareba.<br />
yovelive zemoaRniSnuli strategiis efeqtiani implementaciis garantias<br />
iZleva.<br />
samezoblo politikis samoqmedo gegmiT da, Sesabamisad, 2007<br />
wlisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis strategiiT dasaxuli amocanebis<br />
Sesasruleblad muSaoba jer kidev dokumentis SeTanxmebis periodidan<br />
12
daiwyo da dReisaTvis ukve miRweulia mniSvnelovani Sedegebi.<br />
gansakuTrebiT aRsaniSnavia konfliqtebis mSvidobiani gadawyvetis<br />
procesis winsvla, ganaTlebis sferos reforma, kanonis uzenaesobis<br />
ganmtkicebis mizniT mimdinare reformebi, makroekonomikuri da finansuri<br />
sferos miRwevebi, warmatebiT mimdinare privatizaciis procesi,<br />
samarTaldacvis struqturebSi ganxorcielebuli reformebi,<br />
korufciasTan brZolaSi miRweuli warmatebebi, sabiujeto procesis<br />
gamarTvisa da sagadasaxado da sabaJo sferoSi miRweuli Sedegebi.<br />
2007 wlis 2-3 ivliss baTumSi gaimarTa maRali donis saerTaSoriso<br />
konferencia “evropuli samezoblo politikis samoqmedo gegmis<br />
ganxorcieleba saqarTveloSi”.<br />
konferenciaze ganxilul iqna evropuli samezoblo politikis<br />
samoqmedo gegmis ganxorcielebisas miRweuli progresi, evropeli<br />
partniorebs miewodaT amomwuravi informacia reformebisa da<br />
RonisZiebebis ganxorcielebis sferoSi <strong>saqarTvelos</strong> warmatebebis<br />
Sesaxeb, moxda arsebuli Sedegebis Sejameba da axal gamowvevebsa da<br />
perspeqtivebze msjeloba, daisaxa momavali dRis wesrigi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong>aTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania evrokavSirTan<br />
savaWro urTierTobebis ganviTareba Tavisufali vaWrobis<br />
SesaZleblobebis CaTvliT, aseve arasatarifo barierebis daZlevaSi<br />
evrokavSiris daxmareba da evrokavSirTan vaWrobaSi generalizebuli<br />
savaWro preferenciebis GSP+-is efeqtianad gamoyeneba. am etapze<br />
mimdinareobs saqarTvelo-evrokavSirs Soris Tavisufali vaWrobis<br />
SeTanxmebis gaformebis mizanSewonilobis Sefaseba. aRniSnuli<br />
SeTanxmebis gaformeba iqneba mniSvnelovani xelSemwyobi faqtori<br />
saqarTvelo-evrokavSirs Soris savaWro urTierTobebis intensifikaciisa<br />
da saqarTveloSi evrokavSiris wevri-qveynebidan sainvesticio kapitalis<br />
mozidvis kuTxiT.<br />
saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebSi meore mniSvnelovani<br />
sakiTxia evrokavSirTan savizo urTierTobebis gamartiveba. am kuTxiT<br />
13
mniSvnelovani iqneba samarTlis, Tavisuflebisa da usafrTxoebis<br />
sakiTxebze saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis qvekomitetis<br />
Camoyalibeba, romelic sxva sakiTxebTan erTad ganixilavs savizo<br />
Tematikis problematur sakiTxebs. am etapze mimdinareobs mosamzadebeli<br />
samuSaoebi aRniSnuli qvekomitetis Camoyalibebis mizniT.<br />
2007 wlidan saqarTveloze gavrcelda evropuli mezobloblobisa<br />
da partniorobis instrumenti (European Neighborhood and Partnership nstrument -<br />
ENPI), romlis farglebSi daxmareba Tvisebrivad axali midgomiT<br />
ganxorcieldeba, rac gulisxmobs daxmarebis etapobriv zrdas, SedarebiT<br />
gamartivebul procedurebsa da daxmarebis ZiriTadi nawilis sabiujeto<br />
mxardaWeris gziT ganxorcielebas.<br />
<strong>saqarTvelos</strong>aTvis evropuli mezobloblobisa da partniorobis<br />
instrumentis (ENPI) 2007-2010 wlebis erovnuli indikatoruli programiT<br />
gaTvaliswinebulia 120.4 milioni evro. evropis mxaresTan aqtiuri<br />
konsultaciebis safuZvelze <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobam daamtkica<br />
indikatoruli programis biujeti (120,4 mln evro) da prioritetuli<br />
mimarTulebebi:<br />
- demokratiuli ganviTarebis, kanonis uzenaesobisa da efeqtiani<br />
mmarTvelobis mxardaWera;<br />
- ekonomikuri ganviTarebisa da evropuli samezoblo politikis<br />
samoqmedo gegmis implementaciis mxardaWera;<br />
- siRaribis daZlevisa da socialuri reformebis mxardaWera;<br />
- <strong>saqarTvelos</strong> saSinao konfliqtebis mSvidobiani gadawyvetis<br />
mxardaWera.<br />
amJamad mimdinarebs aqtiuri konsultaciebi dargobriv<br />
saministroebTan 2007 wlis samoqmedo gegmis formirebisaTvis, romelic<br />
iTvaliswinebs 24 mln evros daxmarebas Semdegi mimarTulebebiT:<br />
- sabiujeto mxardaWera (Budgetary support) - 16 mln. evro;<br />
14
<strong>saqarTvelos</strong> mxare did mniSvnelobas aniWebs sabiujeto<br />
mxardaWeras, ramdenadac swored am mimarTulebas moxmardeba<br />
daxmarebis 50%-ze meti.<br />
- konfliqtebis mSvidobiani gadawyveta – 4 mln evro;<br />
Tanxa moxmardeba afxazeTis konfliqtis Sedegad dazaralebuli<br />
teritoriis reabilitaciasa da mxareebs Soris ndobis aRdgenas.<br />
- programa TWINNING – 4 mln evro.<br />
aRniSnuli programa cnobilia rogorc erT-erTi yvelaze<br />
efeqtiani instrumenti evrokavSiris y<strong>of</strong>ili kandidati<br />
qveynebisaTvis. <strong>saqarTvelos</strong> SemTxvevaSi programis efeqtianad<br />
gamoyenebis safuZveli unda gaxdes ENP AP-is prioritetuli<br />
sferoebi. gaimarTa konsultaciebi Sesabamis dargobriv<br />
saministroebTan saproeqto winadadebebis mosamzadeblad.<br />
„samezoblo arealSi Savi zRvisa da samxreT kavkasiis<br />
regionaluri TanamSromlobis efeqtianobis zrda;“<br />
saqarTvelo 2007 wlidan CaerTo evropuli mezoblobisa da<br />
partniorobis instrumentis (ENPI) sazRvrispira TanamSromlobis<br />
programaSi (CBC), romelic iTvaliswinebs Savi zRvis regionebSi<br />
TanamSromlobis gaaqtiurebasa da erToblivi proeqtebis<br />
ganxorcielebas. CBC-is programaSi monawileobs 10 qveyana: saqarTvelo,<br />
somxeTi, azerbaijani, bulgareTi, saberZneTi, moldova, rumineTi,<br />
TurqeTi, ukraina da ruseTi. programis saerTo biujeti 2007-2013 wlebis<br />
periodSi 10 qveynisaTvis Seadgens 17 mln evros, romelic konkretuli<br />
proeqtebis mixedviT ganawildeba.<br />
evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis<br />
sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparati <strong>saqarTvelos</strong><br />
saxeliT aqtiurad monawileobda programis maregulirebeli dokumentis<br />
SemuSavebaSi. aRniSnuli dokumenti safuZvlad daedeba konkretuli<br />
proetebis ganxorcielebas Savi zRvis regionSi iseTi prioritetuli<br />
mimarTulebebiT, rogoricaa: s<strong>of</strong>lis meurneobisa da turizmis<br />
15
ganviTareba (Rural Development and CBC Tourism); TanamSromloba<br />
ganaTlebisa da kulturis sferoSi (Education and Cultural Exchange).<br />
16
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />
konfliqtebis mogvarebis sakiTxebSi<br />
cxinvalis regioni<br />
saqarTvelo erTmniSvnelovnad isaxavs miznad konfliqtebis<br />
mSvidobiani gziT gadawyvetas. amasTan, mtkiced gvaqvs gadawyvetili<br />
konfliqtebis realurad gadawyveta. amgvarad, Cven motivirebulebi varT,<br />
rom movZebnoT konfliqtebis gadawyvetis iseTi gza, romelic arsebuli<br />
situaciis Sesabamisi iqneba.<br />
samwuxarod, ganvlilma 14 weliwadma daadastura dResdReobiT<br />
arsebuli molaparakebis formatisa (Sereuli sakonrtrolo komisia) da<br />
samSvidobo operaciis araefeqtianoba;<br />
swored am mizeziT <strong>saqarTvelos</strong> marem dasva sakiTxi, rom<br />
samSvidobo procesi daefuZnos mxareebs Soris uSualo, pirdapir<br />
dialogsa da samSvidobo procesSi saxelmwifoTa saerTaSoriso<br />
gaerTianebis farTo monawileobas.<br />
migvaCnia, rom saerTaSoriso gaerTianebis daxmarebiT samSvidobo<br />
procesSi arsebuli dRevandeli uunaro formatebi SeiZleba<br />
umtkivneulod Seicvalos ufro qmediTunariani formatebiT, ise rom ar<br />
Seiqmnas vakuumi molaparakebis procesSi.<br />
cxinvalis regionSi situaciis miukerZoebeli saerTaSoriso<br />
monitoringi Seqmnida myar safuZvels omiT gaxleCili sazogadoebebis<br />
reintegraciisaTvis. amasTanave, reintegracia unda daefuZnos avtomoniis<br />
uflebis pativiscemas. vgulisxmobT evropuli tipis farTo avtonomias<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifos farglebSi.<br />
17
garda amisa, cxinvalis regionSi dagegmili donorebis<br />
saerTaSoriso programis ganxorcielebisaTvis aucilebelia stabiluri<br />
garemosa da usafrTxoebis garantiebis Seqmna. qarTulma mxarem<br />
araerTxel daayena regionis sruli demilitarizaciisa da ukanono<br />
formirebaTa daSla/ganiaraRebis sakiTxi.<br />
samwuxarod, cxinvali, iseve rogorc Suamavlis statusis mqone<br />
ruseTis mxare, kvlav kategoriulad uary<strong>of</strong>en <strong>saqarTvelos</strong> mxaris<br />
winadadebebs da uars acxadeben maT ganxilvaze. amis miuxedavad, Cven<br />
mzad varT konstruqciuli dialogisaTvis da vagrZelebT konsultaciebs<br />
yvela dainteresebul mxaresTan.<br />
mimdinare wlis 21-22 marts q. stambolSi gaimarTa Sereuli<br />
sakontrolo komisiis TanaTavmjdomareebis araformaluri Sexvedra.<br />
Sexvedras agreTve eswrebodnen euTos moqmedi Tavmjdomarisa da<br />
saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis warmomadgenlebi. aRniSnul<br />
Sexvedraze qarTulma mxarem kidev erTxel gausva xazi samSvidobo<br />
procesisaTvis euTos donorTa sareabilitacio programis mniSvnelobas.<br />
garda amisa, xazgasmiT aRiniSna, rom ekonomikuri proeqtebis<br />
realizaciis garSemo araadekvaturma spekulaciebma da destruqciulma<br />
midgomam SesaZloa seriozuli safrTxe Seuqmnas maT realizacias.<br />
sareabiltacio programiT gaTvaliswinebuli proeqtebis<br />
implementaciasTan mimarTebiT xazgasmiT aRiniSna, rom maTi warmatebuli<br />
realizaciis aucilebel winapirobas usafrTxoebis garantiebi<br />
warmoadgenen, romlebic pirvel rigSi konfliqtis zonis<br />
demilitarizaciasa da samSvidobo operaciis mizanmimarTul warmarTvaze<br />
unda iqnen orientirebuli.<br />
stambolis Ssk-s TanaTavmjdomareTa araformalur Sexvedraze<br />
qarTuli mxaris mier wardgenil winadadebebs mxari dauWires euTom da<br />
evrokavSirma. Stambolis Sexvedris Semdeg qarTuli mxare monawileobda<br />
SeTanxmebul Ssk-s TanaTavmjdomareTa sakonsultacio SexvedrebSi,<br />
18
magram ruseTisa da cxinvalis de-faqto xelmZRvanelobis<br />
arakonstruqciuli poziciis gamo procesi CaiSala.<br />
amas garda, 2007 wlis martSi qarTuli mxaris mier gadacemul iqna<br />
memorandumi,, romelic euTos liublianis samitze damtkicebuli<br />
qarTuli samSvidobo gegmis xorcSesxmas warmoadgens.<br />
memorandumi yovlismomcveli dokumentia, romelic, samSvidobo<br />
procesis gamocdilebidan da konfliqtis zonaSi dRevandeli<br />
realobebidan gamomdinare, ayalibebs im principebs, moqmedebebsa da<br />
prioritetebs, romlebic konfliqtis srulmasStabiani gadawyvetis<br />
realur SesaZleblobas Seqmnian.<br />
memorandumi iTvaliswinebs regionisaTvis farTo avtonomiis<br />
miniWebas <strong>saqarTvelos</strong> erTian saxelmwifoSi, osi xalxis interesebis<br />
sruli gaTvaliswinebiT da ganviTarebis saukeTeso SesaZleblobebisa da<br />
garantiebis Seqmnis CaTvliT. igi pirvelxarisxovan mniSvnelobas aniWebs<br />
adgilobrivi ekonomikis aRorZinebasa da ganviTarebas da xazs usvams<br />
regionis saswrafo demilitarizaciis aucileblobas da samarTaldacvis<br />
sferoSi TanamSromlobis mniSvnelobas, rac procesis winsvilis<br />
prioritetul winapirobebs warmoadgens. Mmemorandumi saWirod miiCnevs<br />
saerTaSoriso gaerTianebis gafarToebul monawileobas konfliqtis<br />
gadawyvetis procesSi. erTian saqarTveloSi regionis avtonomiuri<br />
statusis gansazRvra politikuri molaparakebis gziT memorandumis kidev<br />
erTi prioritetia, romelic winsvlis realur SesaZleblobas qmnis.<br />
yovelive es ZiriTadi elementebia konfliqtis srulmasStabiani,<br />
politikuri gadawyvetis misaRwevad.<br />
samwuxarod, ruseTis mxarem da cxinvalis de-faqto<br />
xelmZRvanelobam uari ganacxades memorandumis ganxilvaze. metic,<br />
cxinvalis de-faqto xelisuflebam qarTuli mxaris samSvidobo<br />
iniciativebs regionis satransporto magistralebisa da sasmeli wyliT<br />
momaragebis arteriebis blokadiT upasuxa. ruseTis mxare ar moerida<br />
19
situaciis kidev ufro gamwvavebas, rac imiT gamoixata, rom mimdinare<br />
wlis 6 agvistos ruseTis samxaedro TviTmfrinavebma dabombes<br />
konfliqtis zonaSi mdebare s<strong>of</strong>. wiTelubani.<br />
samSvidobo operaciasTan dakavSirebiT kvlav mwvaved vsvamT<br />
sakiTxs konfliqtis zonis sruli demilitarizaciis, misi ukanono<br />
SeiaraRebuli formirebebisagan gawmendisa da am mizniT s<strong>of</strong>. did<br />
gufTasTan samSvidoboTa erToblivi RonisZiebebis ganxorcielebis<br />
Taobaze. am konteqstSi aqcenti keTdeba molaparakebis procesSi<br />
konfliqtis zonis demilitarizaciasTan dakavSirebiT adre miRweul<br />
SeTanxmebebze, romlebic ar sruldeba. samSvidobo operaciaze da,<br />
kerZod, konfliqtis zonis ukanono SeiaraRebuli formirebebisagan<br />
gawmendaze saubrisas qarTuli mxare Sereuli samSvidobo Zalebis<br />
xelmZRvanelobis winaSe, samSvidobo Zalebis mandatze dayrdnobiT<br />
(romelic pirdapir avaldebu;lebs samSvidoboebs ukanono formirebebis<br />
daSla/ganiaraRebas), principulad svams sakiTxs mandatiT nakisri<br />
valdebulebis Sesrulbisa da ukanono SeiaraRebuli formirebebis<br />
daSla/ganiaraRebis Taobaze.<br />
ukanaskneli Tveebis manZilze situacia konfliqtis zonaSi<br />
ukiduresad daiZaba. rusi `samSvidoboebis~ danaSaulebrivi umoqmedobis<br />
fonze da xSir SemTxvevebSi maTi faruli xelSewyobiT osurma<br />
bandformirebebma ganaxorcieles araerTi SeiaraReuli provokacia.<br />
cxinvali dgams gegmazomier nabijebs situaciis daZabvisa da<br />
regionis os mosaxleobaSi <strong>saqarTvelos</strong>agan mtris xatis Seqmnis mizniT.<br />
cxinvalis de-faqto xelisuflebam ramdenime Tvis win daiwyo<br />
`mobilizacia~ da osurma ukanono SeiaraRebulma formirebebma daikaves<br />
winaswar momzadebuli poziciebi. gaxSirda SeiaraRebuli Tavdasxmebi<br />
cxinvalis regionis qarTul anklavebze.<br />
rusi `samSvidoboebis~ danaSaulebrivi umoqmedobis Sedegad<br />
warmoebs separatistuli reJimis mier kontrolirebadi ukanono<br />
20
SeiaraRebuli formirebebis raodenobis zrda da maTi Tanamedrove<br />
iaraRiT aRWurva.<br />
samSvidobo operaciaSi arsebul stagnaciaze naTlad metyvelebs<br />
qarTvel samarTaldamcvelTa mier Sereuli samSvidobo Zalebis<br />
CrdiloeT oseTis samSvidobo batalionis samxedro mosamsaxureebis<br />
dakavebis faqti, romelTac bralad edebaT yaCaRuri Tavdasxma,<br />
Tavisuflebis ukanono aRkveTa da Jurnalistur saqmianobaSi xelis<br />
SeSla.<br />
mimdinareobs sainformacio omi rogorc rusuli, ise globaluri<br />
resursebis maqsimaluri gamoyenebiT. sainformacio kampaniis erT-erTi<br />
laitmotivia is, rom konfliqtis zonaSi mimdinareobs saomari<br />
moqmedebebis eskalacia, ris gamoc pasuxismgebloba <strong>saqarTvelos</strong><br />
saxelmwifos ekisreba.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> xelisuflebis diskreditaciisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />
SeiaraRebul konfliqtSi CaTrevis mizniT konfliqtur regionebSi<br />
xdeba permanentuli provokaciebi (teraqtebi, diversiebi, mkvleloba,<br />
adamianis gataceba da sxva mZime danaSaulebi) adgilobrivi qarTveli da,<br />
cxinvalis regionis SemTxvevaSi, qarTveli da osi mosaxleobis<br />
wonaaRmdeg.<br />
neitralurobis principis uxeSi darRvevaa cxinvalis de-faqto<br />
xelisuflebis `saxelmwifo struqturebis~ xelmZRvanel postebze<br />
rusuli kadrebis, xSir SemTxvevaSi sxvadasxva specsamsaxuris<br />
TanamSromlebis, daniSvna ruseTis mxridan regionze pirdapiri<br />
kontrolis ganxorcielebis mizniT.<br />
amasTanave, ruseTi qmnis cxinvalis xelisuflebis mier<br />
kontrolirebadi teritoriebis gaziT da eleqtroenergiiT momaragebis<br />
<strong>saqarTvelos</strong>gan damoukidebel sistemas misi ruseTis sistemasTan<br />
mierTebis gziT. agreTve dagegmilia ruseTidan cxinvalamde gazsadenis<br />
gayvana. aseve igegmeba maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazis gayvana,<br />
xolo s<strong>of</strong>el iTrafisTan eleqtrogamanawilebeli qvesadguris aSeneba<br />
21
useTidan mowodebuli kontrabanduli eleqtroenergiis e.w.` samxreT<br />
oseTis respublikis~ teritoriaze gadanawilebis mizniT.<br />
amasTanave, bolo erTi wlis ganmavlobaSi ramdenjerme SevTavazeT<br />
cxinvals ormxriv formatSi konsultaciebis gamarTva konfliqtis<br />
srulmasStabian politikur gadawyvetasTan dakavSirebuli programis<br />
SemuSavebis mizniT, rasac, rogorc es mosalodneli iyo, kvlav<br />
kategoriuli uari mohyva.<br />
miuxedavad amisa, <strong>saqarTvelos</strong> mxare mzadaa konstruqciuli<br />
dialogisaTvis nebismieri formatis gamoyenebiT, romelic xels Seuwyobs<br />
konfliqtis srulmasStabian, politikur gadawyvetas.<br />
swored aRniSnuli mimarTulebiT TanamSromlobis gagrZeleba da<br />
samSvidobo procesSi arsebuli gadawyvetilebebis Sesruleba<br />
warmoadgens garantias molaparakebis procesSi pozitiuri<br />
dinamikisaTvis.<br />
dReisaTvis ukve cxadia, rom ganvlili periodis ganmavlobaSi<br />
Camoyalibda axali politikuri realiebi, romelTa gaTvaliswineba<br />
aucilebelia politikuri mogvarebis procesSi winsvlis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis.<br />
am mimarTulebiT qarTuli mxaris saqmianoba mimdinareobs Semdegi<br />
principebis safuZvelze:<br />
• cxinvalis regionSi/samxreT oseTSi konfliqtis saboloo da<br />
srulmasStabiani gadawyvetis aucilebeli safuZvlebis<br />
gansazRvra ;<br />
• Cveni poziciis Tanaxmad, erTian qarTul saxelmwifoSi<br />
regionis reintegracia unda daefuZnos avtonomiis (evropuli<br />
tipis) uflebis pativiscemas;<br />
22
• unda gagrZeldes Cvens partniorebTan erTad SemuSavebuli da<br />
euTos liublianis ministrebis Sexvedraze mxardaWerili<br />
samSvidobo gegmis implementacia, iseve rogorc qarTuli<br />
mxaris Semdgomi iniciativebis implmentacia, romlebic<br />
SeTanxmebulia mxarebTan samSvidobo procesSi warmoebuli<br />
molaparakebis farglebSi.<br />
I. evrokomisiis pirveli da meore sareabilitacio programebi<br />
(5 mln ekiu)<br />
konfliqtis zonis mosaxleobis socialur-ekonomikuri<br />
mdgomareobis gaumjobesebis, agreTve konfliqtis gadawyvetis procesSi<br />
axali moTamaSeebis Cabmis mizniT <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa<br />
saministrom 1998 wlis seqtemberSi evrokomisiis warmomadgenlobasTan<br />
gaaforma xelSekruleba, romlis safuZvelzec evrokomisiam 1998 wels<br />
gamoyo 5 mln ekiu cxinvalis regionis ekonomikuri reabilitaciisaTvis.<br />
Sereuli sakontrolo komisiis 1999 wlis 23 ivlisis<br />
gadawyvetilebiT (oqmi #10) evrokomisias eZleoda Sereuli sakontrolo<br />
komisiis sxdomaSi monawileobis miRebis ufleba im SemTxvevaSi, Tu<br />
sxdomaze ganixileboda ekonomikuri reabilitaciis sakiTxebi.<br />
evrokomisiis mier gamoy<strong>of</strong>ili Tanxa 5 mln ekiu gaiyo or tranSad :<br />
3,5 mln ekiu – pirveli sareabilitacio programa da 1,5 mln ekiu – meore<br />
sareabilitacio programa.<br />
programis ganxorcieleba daiwyo 1998 wlis seqtemberSi.<br />
programis marTva hqonda davalebuli sakoordinacio sabWos,<br />
romelSic qarTuli da osuri mxaris warmomadgenlebTan erTad<br />
Sediodnen evrokomisis (organizatori), euTos (meTvalyure) da avstriis<br />
arasamTavrobo organizaciis - “HILFWERK”-is (ganmaxorcielebeli<br />
partniori – teqnikuri mrCeveli) warmomadgenlebi.<br />
pirveli tranSi mTlianad iqna aTvisebuli, xolo meore tranSidan<br />
auTvisebeli darCa 69 000 evro, romlis aTvisebac moxda SemdgomSi mesame<br />
sareabilitacio programis farglebSi.<br />
23
II. evrokomisiis mesame sareabilitacio programa (2,5 mln evro)<br />
2004 wlis 18 marts <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministrom<br />
evrokomisiasTan, euTosTan, gaeros ganviTarebis programasTan (UNDP) da<br />
ltolvilTa sakiTxebSi gaeros umaRlesi komisris warmomadgenelTan<br />
(UNHCR) erTad xeli moawera urTierTgagebis memorandums, romelic<br />
SemdgomSi ratificirebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> parlametis 2004 wlis 16<br />
seqtembris #423-IIs dadgenilebiT.<br />
evrokomisiis mier dafinansebuli mesame sareabilitacio programa<br />
amoqmedda <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2004 wlis 29 Tebervlis #183<br />
gankargulebis safuZvelze. programis xelSewyobis Taobaze miRebulia<br />
agreTve <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2004 wlis 30 agvistos #100<br />
gankarguleba da 2005 wlis 23 Tebervlis saoqmo gadawyvetileba (oqmi<br />
#5).<br />
memorandumi, Tavis mxriv, eyrdnoboda molaparakebis oqms, romelic<br />
aRniSnuli organizaciebis monawileobiT 2004 wlis 31 ianvars gaformda<br />
qarTul (kakabaZe, astemirova), samxreT osur (b.CoCievi), rusul (maiorovi)<br />
da Crdiloosur (kusovi) mxareebs Soris.<br />
programis ganxorcielebis ZiriTadi principebi da meqanizmebi<br />
2004 wlis 31 ianvris zemoaRniSnuli oqmiT gansazRvrulia mesame<br />
sareabilitacio programis ganxorcielebis ZiriTadi principebi da<br />
meqanizmebi da damtkicebulia biujeti.<br />
programa, romlis saerTo biujeti Seadgens 2.5 mln evros,<br />
dafinansebulia evrokomisiis mier da mis realizaciaze pasuxismgeblebi<br />
arian gaeros ganviTarebis programa (programis meore da mesame nawilebi,<br />
biujeti – 1,7 mln evro) da ltolvilTa sakiTxebSi gaeros umaRlesi<br />
komisariati (programis pirveli nawili, biujeti – 800 000 evro).<br />
programis marTva davalebuli aqvs saorganizacio komitets,<br />
romelSic qarTuli da osuri mxareebis warmomadgenlebTan erTad Sedian<br />
evrokomisis, euTos, gaeros ganviTarebis programis da ltolvilTa<br />
sakiTxebSi gaeros umaRlesi komisris warmomadgenlebi.<br />
24
proeqtebis realizaciis Sesaxeb<br />
programis farglebSi damtkicebuli 27 proeqtidan ganxorcielda<br />
26 proeqti.<br />
programis pirvel nawils, romlis biujeti Seadgens 800 000 evros,<br />
axorcielebs ltolvilTa sakiTxebSi gaeros umaRlesi komisariati<br />
(UNHCR). programis am nawiliT gaTvaliswinebulia ltolvilebisa da<br />
iZulebiT gadaadgilebul pirebis sacxovrebliT da repatriaciisaTvis<br />
saWiro saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
UNHCR–is informaciiT, 2004 wlis aprilidan 2006 wlis ivlisamde<br />
800 000 evro mTlianad iqna aTvisebuli. kerZod: aSenda 133 standartuli<br />
blokis sacxovrebeli saxli; 168 ojaxs gadaeca saSeno masalebis TiTo<br />
kompleqti (aRniSnuli saxis daxmareba saerTo jamSi 46 s<strong>of</strong>elSi<br />
mcxovrebma 301-ma ojaxma (1002 kaci) miiRo); garda amisa, aRniSnul<br />
ojaxebs gadaecaT sas<strong>of</strong>lo-sameurneo daniSnulebis 301 kompleqti<br />
(xorblis Tesli, sxvadasxva sas<strong>of</strong>lo-sameurneo instrumenti).<br />
aRsaniSnavia, rom UNHCR–ma programis farglebSi saqmianoba daiwyo<br />
jer kidev 2004 wlis aprilSi 2004 wlis 31 ianvris oqmis miRebis Semdeg,<br />
anu mesame sareabilitacio programis saorganizacio komitetis<br />
Camoyalibebamde (saorganizacio komitetis pirvelis sxdoma gaimarTa 2004<br />
wlis 25 oqtombers). am oqmis mixedviT UNHCR–i «ixelmZRvanelebs misi<br />
mkacrad gansazRvruli mandatiT». zemoaRniSnuli garemoebis gamo<br />
saorganizacio komiteti moklebuli iyo UNHCR–is saqmianobaze realuri<br />
kontrolis SesaZleblobas, ris Sedegadac am organizaciis mier<br />
warmodgenili informacia programis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli<br />
proeqtebis ganxorcielebis Sesaxeb aris metad zogadi xasiaTis.<br />
programis meore da mesame nawils axorcielebs UNDP. biujeti<br />
Seadgens 1,7 mln evros.<br />
meore nawilze gaTvaliswinebulia 1, 4 mln evro.<br />
25
ganxorcielda proeqtebi gazmomaragebis (7 proeqti),<br />
wyalmomaragebis (3 proeqti), eleqtroenergiiT momaragebis (4 proeqti),<br />
komunaluri meurneobis (2 proeqti) mimarTulebebiT.<br />
kerZod:<br />
1. gazmomarageba (kontraqtebis saerTo Tanxa – 269 555 evro)<br />
- specialuri teqnikisa da mowyobilobebis (satransporto saSualeba<br />
cxinvalis gazmomaragebis samsaxurisTvis, gzismkvlevi, kompresori,<br />
mowyobiloba gazis gamanawilebeli punqtebisTvis) SeZena da<br />
cxinvalSi Setana;<br />
- arsebuli gazsadenis aRdgenis samuSaoebi;<br />
- ori gazgamanawilebeli sadguris reabilitacia;<br />
- cxinvalis gazsadenis reabilitaciis daproeqteba;<br />
- avnevi-TanaraSeni-kexvis gazsadenis daproeqteba.<br />
- cxinvalis xuT quCaze gazsadenis mSenebloba;<br />
- kexvis gazifikacia.<br />
2. wyalmomarageba (139 220 evro)<br />
samive proeqti dasrulebulia:<br />
- cxinvalis wyalsadenis aRdgena;<br />
- qemertis wyalsaqaCis reabilitacia;<br />
- ori specialuri meqanizmis SeZena.<br />
3. eleqtroenergiiT momarageba (508 343 evro)<br />
- eleqtromricxvelebis, gamanawilebeli mowyobilobebis, sadenebis,<br />
transformatorebisa da sxva mowyobilobebis SeZena da cxinvalSi<br />
Setana;<br />
- cxinvalis mravalsarTulian saxlebSi eleqtromricxvelebis<br />
damontaJeba (sul 1 000 binisTvis).<br />
26
- q.cxinvalSi 2000 kerZo saxlisTvis eleqtromricxvelebisa da<br />
eleqtromasalebis SeZenis saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis<br />
momzadeba.<br />
darCenilia erTi proeqti:<br />
– sxvadasxva eleqtromowyobilobebisa da damxmare masalebis<br />
Sesyidva-Camotana q.cxinvalis mravalsarTuliani kerZo binebisTvis<br />
(sul 2 000 kerZo saxli). proeqtis biujetia 324 aTasi aSS dolari.<br />
am proeqtis ganxorcielebisTvis aucilebeli iyo Sesabamisi<br />
saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis SemuSavebis proeqtis<br />
ganxorcieleba, romlis farglebSic ganisazRvreboda saWiro<br />
eleqtromowyobilobebisa da sxva damxmare masalebis teqnikuri<br />
specifikaciebi. am proeqtze gamocxadebul tenderSi gaimarjva osurma<br />
kompaniam "rgo energetikam", romelmac saproeqto-saxarjTanusxo<br />
dokumentaciis SemuSavebis proeqti ganaxorciela mniSvnelovani<br />
dagvianebiT;<br />
saorganizacio komitetSi cxinvalis warmomadgenelma daJinebiT<br />
moiTxova eleqtromasalebis Sesyidva-Camotanis proeqtzec<br />
damtkicebuliyo igive kompania ("rgo energetika"), romelmac<br />
ganaxorciela saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis SemuSavebis<br />
proeqti. miuxedavad e.w. "interesTa konfliqtisa" evrokomisiam da<br />
euTom daakmay<strong>of</strong>ila es moTxovna;<br />
"rgo energetikis" mier saproeqto-saxarjTanusxo dokumentaciis<br />
SemuSavebis proeqtis dagvianebiT ganxorcielebis gamo UNDP-im<br />
sxvadasxva eleqtromowyobilobisa da damxmare masalebis Sesyidva-<br />
Camotanis proeqtTan dakavSirebiT aucilebeli procedurebi (tenderis<br />
gamocxadeba, tenderis Sedegebis ganxilva da maTi gadagzavna niuiorkis<br />
meTaur <strong>of</strong>isSi Tanxmobis misaRebad) daasrula m.w. ivlisis<br />
Sua ricxvebisTvis da mxolod amis Semdgom gaxda SesaZlebeli<br />
kontraqtis gaformeba kompania "rgo energetikasTan";<br />
27
Sesyidva-Camotanis proeqtis ganxorcielebisTvis "rgo<br />
energetikam" moiTxova erTi Tve, rac imas niSnavda, rom proeqtis<br />
dasruleba moxerxdeboda m.w. agvistos Sua ricxvebisTvis. mesame<br />
sareabilitacio programis dasrulebis vadad ki gansazRvrulia m.w. 1<br />
agvisto. saorganizacio komitetSi cxinvalis warmomadgenlis Txovna<br />
mesame sareabilitacio programis kidev erTi TviT gagrZelebis<br />
Taobaze evrokomisiam ar daakmay<strong>of</strong>ila.<br />
4. komunaluri meurneoba (93 148 evro). orive proeqti dasrulebulia :<br />
- buldozerisa da nagvissayreli specialuri manqanis SeZenisa da<br />
cxinvalSi Setanis proeqti;<br />
- nagvis konteinerebisa da bunkerebis SeZena.<br />
5. meore sareabilitacio programidan darCenili proeqtebi (57 364<br />
evro)<br />
oTxive proeqti dasrulebulia:<br />
- TamaraSenis skolis teritoriis keTilmowyobis samuSaoebi;<br />
- xeiTis skolis teritoriis keTilmowyobis samuSaoebi;<br />
- javis skola-internatis reabilitacia;<br />
- javis saSualo skolis reabilitacia.<br />
programis mesame nawilis farglebSi (300 000 evro) ganxorcilda 7<br />
proeqti.<br />
- s<strong>of</strong>. arcevis skolis reabilitacia;<br />
- s<strong>of</strong>. qsuisis skolis reabilitacia;<br />
- s<strong>of</strong>. qsuisis xidis remonti;<br />
- s<strong>of</strong>. dmenisis xidis remonti;<br />
28
- s<strong>of</strong>. frisSi eleqtrogadamcemi xazebis reabiliatacia;<br />
- cxinvalis regionis skolebisTvis kompiuterebisa da saskolo<br />
inventaris SeZena;<br />
- znauris abanos mSeneblobis proeqti.<br />
III. ekonomikuri reabilitaciis donorTa saerTaSoriso programis<br />
Sesaxeb<br />
donorTa saerTaSoriso programas safuZvlad daedo euTos mier<br />
SemoTavazebuli “qarTul-osuri konfliqtis zonasa da konfliqtis<br />
Sedegad dazaralebul teritoriebze socialur-ekonomikuri<br />
moTxovnilebebis Seswavlis misiis” (SemdgomSi – “moTxovnilebaTa<br />
Seswavlis misia”) koncefcia, romelic damtkicebul iqna Sereuli<br />
sakontrolo komisiis 2005 wlis 22-23 ivnisis sxdomaze (oqmi #44, punqti<br />
3.1.). aRniSnuli koncefciis safuZvelze euTos mier SerCeuli eqspertebis<br />
mier SemuSavda winaswari proeqtebi energetikis, samoqalaqo mSeneblobis,<br />
s<strong>of</strong>lis meurneobis, sagzao mSeneblobis, biznesis ganviTarebisa da<br />
finansebis sferoebSi.<br />
proeqtebis marTvas axorcielebs saorganizacio komiteti (sk),<br />
romlis muSaobaSi qarTul da osur mxareebTan erTad monawileobdnen<br />
euTos, evrokomisiis, aSS-s, niderlandis, safrangeTisa da ruseTis<br />
warmomadgenlebi. sul gaimarTa saorganizacio komitetis oTxi sxdoma<br />
(15.12.2005, cxinvali; 13-14.02.2006, ZorageTi/somxeTi; 14-15.04, erevani; 11-12.05,<br />
cxinvali).<br />
pirvelive sxdomaze ganisazRvra prioritetuli proeqtebis SerCevis<br />
kriteriumebi: beneficiarebis raodenoba, orive mxarisTvis<br />
sasargeblooba, socialuri mniSvneloba.<br />
euTom Semajamebeli <strong>angariSi</strong> warmoadgina sk-s mesame sxdomaze<br />
(erevani, 14-15 aprili, 2006). meoTxe sxdoma gaimarTa cxinvalSi Ssk-s<br />
sxdomis paralelurad (11-12 maisi, cxinvali), romelzec SeTanxmda<br />
prioritetuli proeqtebis CamonaTvali.<br />
29
aRniSnuli paketi damtkicda Ssk-s 49–e sxdomaze (11-13 maisi,<br />
cxinvali) da SemdgomSi wardgenil iqna 14 ivnisis donorTa<br />
konferenciaze.<br />
dReisaTvis arsebuli mdgomareobiT SerCeulia 33 prioritetuli<br />
proeqti, romelTa nawilis dafinansebis survili ukve gamoxates<br />
garkveulma donorma qveynebma da organizaciebma.<br />
proeqtebi SerCeulia Semdegi mimarTulebebiT:<br />
I. sasmeli wylis sadenebis reabilitacia (2 258 000 USD)<br />
1. edisi–cxinvalis wyalsadenis reabilitacia (biujeti - 100 000 USD,<br />
donori - holandia).<br />
2. kexvis wyalgamwmendi nageboba (500 000 USD, holandia);<br />
3. cxinvalis sasmeli wylis rezervuari (813 000 USD);<br />
4. avnevi-nuli-kimasis wyalsadenis mSenebloba (120 000 USD, didi<br />
britaneTi).<br />
5. qsuisi – disevi - guguTianTkaris wyalsadenis mSenebloba (95 000 USD,<br />
didi britaneTi).<br />
6. muxaurisa da znauris sasmeli wylis qselis reabilitacia (630 000<br />
USD).<br />
II. s<strong>of</strong>lis meurneoba (2 153 000 USD)<br />
7. tirifonis sarwyavi arxi (400 000 USD, Svecia).<br />
8. kexvi-xeTagurovo-qvaTeTris sarwyavi arxi (317 000 USD, Svecia).<br />
30
9. xilis sanergeebi (266 000 USD, Svecia). gankuTvnilia rogorc<br />
qarTveli, ise osi mosaxleobisTvis.<br />
10. grantebi mcire fermeruli meurneobebisTvis (590 000 USD, Svecia).<br />
gankuTvnilia rogorc qarTveli, ise osi mosaxleobisTvis.<br />
11. fermerTa asociacia da agraruli teqnikis parki (580 000 USD, Svecia).<br />
gankuTvnilia rogorc qarTuli, ise osuri mosaxleobisTvis.<br />
III. energetika (2 231 050 USD)<br />
12. eleqtroxazebis SekeTeba (207 000 USD).<br />
13. qvesadgurebis aRWurva (200 000 USD).<br />
14. transformatorebis montaJi cxinvalis raionSi (272 050 USD).<br />
15. cxinvalis gazificirebis sistemis reabilitacia (310 000 USD).<br />
gulisxmobs evrokomisiis mesame sareabilitacio programis farglebSi<br />
dawyebul cxinvalis xuT quCaze gazsadenis mSeneblobis proeqtis<br />
gagrZelebas, kerZod, damatebiT kidev 17 km saerTo sigrZis mqone<br />
gazsadenebis aSenebas cxinvalSi.<br />
16. didi liaxvis xeobis s<strong>of</strong>lebis gazificireba (690 000 USD). saproeqtosaxarjTanusxo<br />
dokumentacia Sedgenilia evrokomisiis mesame<br />
sareabilitacio programis farglebSi.<br />
17. avnevis raionis s<strong>of</strong>lebis (nogyau, tbeTi, wunari, avnevi, nuli,<br />
didmuxa, muguTi) gazifikacia (500 000 USD). saproeqto-saxarjTanusxo<br />
dokumentacia Sedgenilia evrokomisiis mesame sareabilitacio programis<br />
farglebSi.<br />
31
18. gazis milebis antikoroziuli (50 000 USD) da gaJonvis aRmomCeni (2<br />
000 USD) masalebi. gankuTvnilia rogorc qarTveli, ise osi<br />
mosaxleobisTvis.<br />
IV. sagzao mSenebloba (1 486 000 USD)<br />
19. cxinvalis Sida gzebi (745 000 USD).<br />
20. cxinvali-didi liaxvis s<strong>of</strong>lebi-gufTa (381 000 USD). proeqti TiTqmis<br />
mTlianad mimarTulia transkamis didi liaxvis xeobis qarTul s<strong>of</strong>lebSi<br />
gamavali monakveTis reabilitaciaze.<br />
21. cxinvali-frisi-eredvi-dmenisi-xelCua (360 000 USD).<br />
V. skolebi (932 000 USD)<br />
22. cxinvalis skola-internatis reabilitacia (627 000 USD).<br />
23. cxinvalis raionis 12 skolis reabilitacia (240 000 USD).<br />
24. kvaisis skolis rebilitacia (65 000 USD,italia).<br />
VI. janmrTelobis dacva (2 400 000 USD)<br />
25. cxinvalis saavadmy<strong>of</strong>o kompleqsis reabilitacia (1 860 000 USD,<br />
germania). cxinvalis saavadmy<strong>of</strong>o kompleqsi Sedgeba oTxi Senobisgan. arc<br />
erTi maTgani ar garemontebula 1974 wlidan. proeqti gulisxmobs am<br />
oTxidan erTi blokis kapitaluri remonts. 1,5 mln dolari<br />
gaTvaliswinebulia Senobis remontisTvis, 360 000 dolari ki - ZiriTadi<br />
samedicino aRWurvilobis SesaZenad. axali bloki gankuTvnili iqneba<br />
daaxloebiT 200 pacientisTvis da masSi ganTavsdeba urologiis,<br />
<strong>of</strong>Talmologiis, yel-yur-cxvirisa da samSobiaro gany<strong>of</strong>ilebebi.<br />
26. Warebis ambulatoria (20 000 USD, italia).<br />
32
27. sveris ambulatoria (20 000 USD, italia).<br />
28. javis saavadmy<strong>of</strong>os mSenebloba (500 000 USD). aRniSnuli proeqtis<br />
SerCeva moxda osuri mxaris daJinebuli moTxovniT. aRsaniSnavia, rom<br />
donori qveynebisa da organizaciebis warmomadgenlebma araerTxel<br />
gausves xazi ekonomikuri reabilitaciis proeqtebis mWidro kavSirs<br />
usafrTxoebis sakiTxebTan da aRniSnes, rom ama Tu im obieqtze<br />
usafrTxoebis arasakmarisi donis SemTxvevaSi proeqti gauqmdeba. amasTan,<br />
jer arc erT donors ar gamouxatavs am proeqtis dafinansebis survili.<br />
vfiqrobT, SesaZlebelia am garemoebis gaTvaliswinebiT aRniSnuli<br />
proeqtis gauqmeba da misi Canacvleba sxva, CvenTvis misaRebi proeqtiT.<br />
VII. sportuli dawesebulebebi (340 000 USD)<br />
29. cxinvalis Zalosnobis skola (190 000 USD).<br />
30. avnevis sportuli kompleqsi (150 000 USD).<br />
VIII. biznessaqmianoba da finansebi (1 528 000 USD, aSS da estoneTi)<br />
31. ekonomikuri ganviTarebis centri (250 000 USD).<br />
32. saswavlo programebi (egc-s farglebSi), (250 000 USD).<br />
33. mcire grantebi biznesproeqtebisTvis (1 028 000 USD).<br />
afxazeTi<br />
33
saangariSo periodSi 2006 wlis agvistodan 2007 wlis agvistos<br />
CaTvliT afxazeTis mimarTulebiT sagulisxmo iyo ramdenime faqtobrivi<br />
garemoeba:<br />
24 ivliss zemo afxazeTSi <strong>saqarTvelos</strong> Sss-s ZalebiT<br />
warmatebulad Catarda antikriminaluri sapolicio operacia, romelic<br />
ganxorcielda qarTuli mxaris mier nakisri valdebulebebis, maT Soris<br />
moskovis 1994 wlis 14 maisis SeTanxmebis, gaeros uSiSroebis sabWos<br />
rezoluciebisa da <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobis sruli dacviT.<br />
operaciis Semdgom afxazurma mxarem uari ganacxada molaparakebis<br />
procesSi monawileobis miRebaze im motiviT, rom gayvanil iqnes<br />
afxazeTis legitimuri mTavroba da sapolicio Zalebi kodoris xeobidan.<br />
Tumca afxazuri de-faqto delegacia yovelkvireulad eswreboda e.w.<br />
Wuburxinjis Sexvedrebs 2006 wlis 2 noembramde.<br />
2006 wlis 28 seqtembers gaeros generalurma mdivanma gamoqveyna<br />
moxseneba afxazeTSi, saqarTvelo arsebuli viTarebis Sesaxeb. 13<br />
oqtombers gaeros uSiSroebis sabWom miiRo morigi rezolucia 1716(2007)<br />
afxazeTTan dakavSirebiT.<br />
2006 wlis 2 noembridan Wuburxinjis Sexvedrebi Sewyvetilia.<br />
aRniSnulis Sefasebisas aucileblad xazi unda gaesvas afxazuri mxaris<br />
mier WuburxinjSi gamarTul periodul demarSebs qarTuli mxaridan<br />
monawile pirebis mimarT da 2006 wlis 28 ivlisis Sexvedris CaSlas,<br />
aseve afxazuri mxaris protestis Sedegad (afxazurma mxarem faqtiurad<br />
ramdenime Sexvedraze dabloka qarTuli mxaris warmomadgenlebis<br />
daswreba, maT Soris uSiSroebis warmomadgenlis, saxelmwifo <strong>ministris</strong><br />
aparatis warmomadgenlis, qarTuli mxaris mTavari samxedro<br />
meTvalyluris. afxazeTis legitimuri mTavrobis warmomadgenlis<br />
daswrebaze saerTod gamoTqva Zalis gamoyenebis muqara).<br />
27-28 Tebervals Sedga qarTul-afxazuri Sexvedra JenevaSi, sadac<br />
qarTulma mxarem waradgina winadadebebis `sami kalaTa” _ dialogis<br />
34
ganaxleba devnilTa dabrunebaze, usafrTxoebis sakiTxebsa da<br />
ekonomikur sakiTxebze.<br />
2007 wlis Teberval-martSi afxazeTSi ganxorcielda e.w. de-faqto<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis da parlamentis arCevnebi. adgilobrivma<br />
mosaxleobam galis raionSi gaaprotesta `arCevnebi”, Tumca de-faqto<br />
administraciis sadamsjelo RonisZiebebis Sedegad CaiTvala, rom<br />
`arCevnebi” galSi Sedga. sadamsjelo RonisZiebebis farglebSi<br />
dakavebuli iyvnen adgilobrivi arasamTavrobo da studenturi moZraobis<br />
warmomadgenlebi, romelTa mimarT de-faqto warmomadgenelTa mxridan<br />
gatarda represiuli zomebi. <strong>saqarTvelos</strong> xelisuflebis<br />
warmomadgenelTa CareviT da zegavleniT SesaZlebeli gaxda dakavebuli<br />
axalgazrdebis gaTavisufleba.<br />
2007 wlis 11 ianvars da 3 aprils gaeros generalurma mdivanma<br />
gamoqveyna moxsenebebi afxazeTSi, saqarTvelo arsebuli viTarebis<br />
Sesaxeb. 13 aprils gaeros uSiSroebis sabWom miiRo morigi 1752(2007)<br />
rezolucia afxazeTTan dakavSirebiT.<br />
Sexvedra<br />
2007 wlis 27-28 ivniss bonSi Sedga qarTul-afxazuri morigi<br />
2007 wlis 27-28 ivniss qalaq bonSi, gaeros generaluri mdivnis<br />
moadgilis b-n Jan-mari gienos TavmjdomareobiT, gaimarTa gaeros<br />
generaluri mdivnis megobarTa jgufis maRali donis Sexvedra qarTul<br />
da afxazur mxareTa warmomadgenlebis monawileobiT.<br />
Sexvedra, romelic iniciirebuli iyo qarTuli mxaris mier, mieZRvna<br />
konfliqtis srulmasStabiani politikuri mowesrigebis procesis<br />
gagrZelebis gzebis Ziebas.<br />
35
qarTulma mxarem gamoTqva SeSfoTeba afxazuri mxaris mier a.w.<br />
TebervalSi JenevaSi gamarTuli Sexvedris dros usafrTxoebis<br />
sakiTxebSi TanamSromlobaze miRweuli SeTanxmebebis darRvevis gamo.<br />
gansakuTrebuli yuradReba daeTmo samSvidobo procesis farglebSi<br />
afxazur mxaresTan pirdapiri dialogis ganaxlebis aucileblobas. kidev<br />
erTxel dadasturda qarTuli mxaris “sami kalaTis” midgoma, romelic<br />
usafrTxoebis, ltolvilTa da iZulebiT gadaadgilebul pirTa<br />
dabrunebis, ekonomikuri reabilitaciisa da sazogadoebebs Soris<br />
kavSirebis ganviTarebis sakiTxebSi winsvlis realur SesaZleblobas<br />
qmnis.<br />
am mimarTulebiT qarTuli mxare gamovida konkretuli winadadebebiT.<br />
kerZod:<br />
1. Seiqmnas usafrTxoebis sakiTxebSi oTxmxrivi Sexvedrebis meqanizmi<br />
gaeros egidiT. aRiniSna, rom qarTuli mxaris es SeTavazeba ukve<br />
gadaeca gaeros generaluri mdivnis specialur warmomadgenels.<br />
2. oTxmxrivi sagamoZiebo Jgufis amoqmedeba kriminaluri saqmianobis<br />
winaaRmdeg erToblivi brZolis winaaRmdeg.<br />
3. 1994 wlis SeTanxmebis farglebSi oTxmxrivi komisiis amoqmedeba,<br />
romelic imuSavebs ltolvilTa da iZulebiT gadaadgilebul<br />
pirTa usafrTxo da Rirseuli dabrunebis dawyebis konkretul<br />
sakiTxebze. Aam konteqstSi adamianis uflebaTa ganviTarebuli da<br />
damoukidebeli <strong>of</strong>isis, agreTve sapolicio komponentis ganlageba<br />
da amoqmedeba galis regionSi.<br />
4. ugzo-ukvlod dakargulTa moZiebis komisiis amoqmedeba da am<br />
sferoSi afxazuri mxaris TanamSromlobis aucilebloba.<br />
5. evrokomisiis sarebilitacio programis srulfasovani amoqmedeba<br />
da saiorganizacio komitetis muSaobis gagrZeleba.<br />
36
megobarTa jgufis mxridan gamoixata SeSfoTeba ganmuxuris<br />
axalgazrduli banakis funqcionirebis gamo, rac afxazuri mxaris<br />
poziciis asaxvas warmoadgenda. Aaseve, megobarTa jgufis mier gakeTda<br />
gansakuTrebuli aqcenti “qvemo kodorSi” daZabulobis zrdis gamo, rac<br />
ruseTis warmomadgenlis mier gavrcelebuli informaciis Sedegi iyo.<br />
zemo afxazeTTan dakavSirebiT megobarTa jgufis warmomadgenlebma<br />
gaakeTes gansakuTrebuli aqcenti notifikaciis meqanizmis srulfasovan<br />
amoqmedebaze, Tumca progresi am mimarTulebiT dafiqcirebul iqna. Aaseve<br />
afxazuri warmomadgenlobis moTxovnis Sedegad megobarTa jgufma<br />
mimarTa qarTul mxares kiTxviT afxazeTis da TurqeTis portebs Soris<br />
miimosvlis xelSewyobis Sesaxeb da TurqeTSi afxazur diasporasTan<br />
kavSirebis xelSewyobis Sesaxeb. qarTuli warmomadgenlobis mier<br />
gacemul iqna Sesatyvisi pasuxi, romelic principSi ar gamoricxavda<br />
mimosvlis xelSewyobas, magram mxolod politikuri mogvarebis procesis<br />
konteqstis farglebSi da <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobaze dayrdnobiT.<br />
megobarTa jgufis mxridan gamoiTqva rekomendacia e.w. “siguas saqmis”<br />
sakiTxze TanamSromlobis aucileblobis Sesaxeb. gansakuTrebiT unda<br />
aRiniSnos, rom arc erT qarTul winadadebaze megobarTa jgufis<br />
wevrebidan ar y<strong>of</strong>ila principuli winaaRmdegoba.<br />
Sexvedris Sedegad miRebul iqna Tavmjdomaris gancxadeba, romelSic<br />
aisaxa konfliqtis mxareTa mier dafiqsirebuli poziciebi, agreTve<br />
megobarTa jgufis mosazrebebi da winadadebebi mxareTa Soris ndobis<br />
aRdgenis mizniT. aRsaniSnavia, rom gancxadebaSi gaziarebul iqna<br />
qarTuli mxaris Sesabamisi iniciativebi. amasTan, aRsaniSnavia, rom<br />
gamoiTqva mzady<strong>of</strong>na TanamSromlobis gasagrZeleblad zemoxsenebul<br />
sakiTxebTan dakavSirebiT, ramac saboloo jamSi xeli unda Seuwyos<br />
konfliqtis mSvidobiani gadawyvetis process.<br />
2007 wlis ivlisSi evrokomisiis dafinansebiT sareabilitacio programis<br />
sameTvalyureo komitetis farglebSi zugdidSi Sedga Sexvedra saxelmwifo <strong>ministris</strong><br />
moadgilesa da de-faqto sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong> moadgiles Soris.<br />
37
saangariSo periodSi ramdenjerme dairRva cecxlis Sewyvetis reJimi, Tumca<br />
gaeros uSiSroebis sabWos rezoluciebSi da gaeros generaluri mdivnis moxsenebebSi<br />
am faqtze arasaTanadod moxda reagireba 1716(2006) da 1752 (2007) rezoluciebSi.<br />
maT rigSia: 25 oqtombris faqti - s<strong>of</strong>el aJaris mosaxleobis dabombva mZime<br />
saartilerio danadgarebiT; 5 ianvris faqti - s<strong>of</strong>eli ganmuxuris mosaxleobisa da<br />
iqve my<strong>of</strong>i Sss-s saguSagos dacxrilva, romelsac mohyva msxverpli. 11-12 martis<br />
zemo afxazeTis saaviacio dabombvis faqti. bolo faqtze dainiSna specialuri<br />
gamoZieba, romlis Sedegebis gamoqveyneba gaerom ver SeZlo 1752(2007) rezoluciis<br />
teqstis miRebamde, ris gamoc gaeros daskvnebi am sakiTxze ver moxvda 1752(2007)<br />
rezoluciaSi. aRniSnuli saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatma araerTxel acnoba gaeros<br />
da megobarTa jgufis qveynebs, gakeTda gancxadebebi presisaTvis.<br />
mniSvnelovania afxazuri samxedro katarRebis mier usafrTxoebis zonaSi<br />
qarTveli meTevzeebisa da maTi kuTvnili sazRvao Semadgenlobebis dakavebis faqtebi<br />
2007 wlis gazafxulze, romlebic arsebuli SeTanxmebebis uxeSi darRveviT<br />
ganxorcielda. aRniSnulze saxelmwifo <strong>ministris</strong> apratama moaxdina Sebamisi<br />
reagireba, ris Semdeg ukanono patimrebi gaaTavisufles.<br />
saangariSo periodSi afxazurma mxarem miRweuli SeTanxmebebis darRveviT<br />
Caatara de-faqto Tavdacvis saministros ramdenime msxvilmasStabiani wvrTna<br />
kodoris xeobis qveda welsa da nagvalous (oCamCire-galis mijna) poligonze.<br />
aRniSnuli saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatma aseve araerTxel acnoba gaeros da<br />
megobarTa jgufis qveynebs, gakeTda gancxadebebi presisaTvis.<br />
saangariSo periodSi dsT-s mSvidobis mxardamWerma koleqtiurma Zalebma<br />
ganaxorcieles piradi Semadgenlobis ramdenime rotacia rogorc usafrTxoebis<br />
zonis CrdiloeT (gali), ise samxreT (zugdidi) zonaSi. samxreT zonis qvedanay<strong>of</strong>ebi<br />
dakompleqtda maikopis #131 brigadis batalionebiT, romelTa SemadgenlobaSi bolo<br />
rotaciis dros Seyvanilia CeCeni erovnebis samxedro mosamsaxureebi. saangariSo<br />
periodSi dafiqsirda dsT-s mmkZ-s xelmZRvanelobis da piradi Semadgenlobis mxridan<br />
ufleba-movaleobebis gadaWarbebis faqtebi. TiToeul aseT faqtze saxelmwifo<br />
<strong>ministris</strong> apratma moaxdina saTanado reagireba.<br />
amJamad mimdinareobs evrokomisiis mier ENP-s farglebSi gamoy<strong>of</strong>ili<br />
daxmarebis ganxorcielebis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
38
evropuli samezoblo politikis farglebSi ganxorcielebuli<br />
sareabilitacio programebi<br />
2006 wlis 14 noembers saqarTvelo-evrokavSirs Soris xeli moewera samezoblo<br />
politikis samoqmedo gegmas, romelic evrokavSirTan politikur, usafrTxoebis,<br />
konfliqtebis gadawyvetisa da kanonis uzenaesobis sferoebSi TanamSromlobas<br />
isaxavs miznad.<br />
samezoblo politikis samoqmedo gegmiT gansazRvruli prioritetebis<br />
ganxorcielebis, iseve rogorc dasaxuli amocanebis efeqtiani monitoringis mizniT,<br />
SemuSavda evropuli samezoblo politikis farglebSi evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong><br />
samoqmedo gegmis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo gegma (ENP APIP),<br />
romelSic detalurad aris warmodgenili samoqmedo gegmis farglebSi<br />
gansaxorcielebeli konkretuli RonisZiebebi, pasuxismgebeli struqturebi,<br />
Sesrulebis vadebi da saWiro resursebi.<br />
evropul mxaresTan SeTanxmebuli dokumenti iTvaliswinebs mis ganxorcielebas 5<br />
weliwadSi (2007-20011), xolo <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo gegma - praqtikulad imave<br />
amocanebis mxolod 3 weliwadSi Sesrulebas (2007-2009) (<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
2006 w. 22 noembris №549 gankarguleba).<br />
evrokomisiis informaciiT (werili №00030; PE/fb (D) 7.03.2007), evrokavSiris<br />
mezoblobisa da partniorobis instrumentis (ENPI) farglebSi, 2007 wels<br />
<strong>saqarTvelos</strong>aTvis gamoy<strong>of</strong>ili 24 milioni evrodan 4 milioni evro moxmardeba<br />
konfliqtis zonebis reabilitaciisa da ndobis aRdgenis RinisZiebebs.<br />
paralelurad, <strong>saqarTvelos</strong> xelisuflebis sxvadasxva uwyebis intensiuri<br />
konsultaciebis sfuZvelze, SemuSavda evropuli samezoblo politikis samoqmedo<br />
gegmis ganxorcielebis strategia 2007 wlisaTvis, romlis <strong>of</strong>icialuri prezentacia<br />
2007 wlis 2-4 ivliss q baTumSi Sedga.<br />
evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong><br />
saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis moTxovnis Sesabamisad momzadda dokumenti<br />
konfliqtebis mogvarebis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis<br />
mier evropuli samezoblo politikis <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo gegmis<br />
ganxorcielebis Sesaxeb.<br />
39
aseve, konfliqtis zonebis reabilitaciis mizniT, mTavrobis №№ 13, 87, 88, 114, 142<br />
gankargulebebis safuZvelze, <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo biujetidan mTlianad<br />
gadairicxa didi da patara liaxvis da frones xeobebis s<strong>of</strong>lebis<br />
gazificirebisaTvis gamoy<strong>of</strong>ili 3 950 aTasi lari, frisi-eredvis mimarTulebiT<br />
saavtomobilo gzebis gare ganaTebebisaTvis gamoy<strong>of</strong>ili 6 mln. lari, regionebis<br />
ganviTarebis proeqtebis asignebebidan qurTis, eredvisa da TiRvis<br />
municipalitetebisaTvis gamoy<strong>of</strong>ili aseve 6 mln. lari, sportuli darbazis<br />
mSeneblobisa da eqvsi xelovnursafariani stadionis mosawyobad gamoy<strong>of</strong>ili 2 mln.<br />
lari, galis raionisa da eredvis sajaro skolebis pedagogebisa da administraciulteqnikuri<br />
personalis mxardasaWerad №170 da №171 gankargulebebiT gamoy<strong>of</strong>ili 1<br />
371 864 lari. aqve unda aRiniSnos, rom euTos donorTa sareabilitacio programis<br />
farglebSi <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007 wlis 1 martis № 113 gankarugulebiT<br />
asignebulia 50 000 lari.<br />
40
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />
samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentma 2005 wlis 13 oqtombers moaxdina ,,erovnul<br />
umciresobaTa dacvis Sesaxeb” CarCo konvenciis (strasburgi. 01.02.1995.)<br />
ratificireba konvencia <strong>saqarTvelos</strong>aTvis ZalaSi Sevida 2006 wels.<br />
konvencia Seicavs im ZiriTad principebsa da standartebs, romelTa<br />
implementaciac unda moxdes Sidasaxelmwifoebriv kanonmdeblobasa da<br />
qveynis saSinao politikaSi. <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 19 ivlisis<br />
#135 dadgenilebiT samoqalaqo integraciis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong><br />
saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparats debulebaSi ganxorcielebuli<br />
cvlilebebiT daevala erovnul umciresobaTa saqarTveloSi cxovrebis<br />
pirobebis Sesaxeb informaciis Segroveba, sazogadoebrivi azris<br />
Seswavla, analizi, Sesabamisi daskvnebis momzadeba, erovnul<br />
umciresobaTa dacvis CarCo konvenciis debulebaTa implimentaciasa da<br />
CarCo konvenciis farglebSi evropis sabWosTvis <strong>saqarTvelos</strong> <strong>angariSi</strong>s<br />
momzadeba. am mizniT regionebSi adgilze Seswavlil iqna erovnul<br />
umciresobaTa problemebi. aseve, aRniSnuli <strong>angariSi</strong>s momzadebisTvis<br />
gaimarTa Sexvedrebi <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva saxelmwifo uwyebebTan<br />
(<strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministrosTan, <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis<br />
saministros sasjelaRsrulebis departamentis penitenciarul sistemebSi,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> generalur prokuraturaSi) <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo<br />
damcvelis aparatis monawileobiT.<br />
2006 wlis 2-13 oqtombers monawileoba miviReT euTos demokratiuli<br />
institutebisa da adamianis uflebaTa dacvis <strong>of</strong>isis (OSCE ODIHR) mier<br />
da maTi egidiT organizebul konferenciaSi (poloneTi, q. varSava).<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze mcxovreb erovnul umciresobaTa<br />
problemebis ukeT Seswavlis mizniT gaimarTa Sexvedrebi saqarTveloSi<br />
momuSave sxvadasxva arasamTavrobo organizaciasTan.<br />
regionebSi adgilze Seswavlil iqna <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />
mcxovreb erovnul umciresobaTa problemebi. Segrovebuli masala ki<br />
waredgineba Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis erovnul<br />
41
sabWos da gaTvaliswinebul iqneba Semwynareblobisa da samoqalaqo<br />
integraciis koncefciisa da samoqmedo gegmis proeqtis SemuSavebisas.<br />
2007 wlis 19 marts gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis #639<br />
gankargulebis safuZvelze Seqmnili Semwynareblobisa da samoqalaqo<br />
integraciis sabWos IX sxdoma, romlis dRis wesrigSi iyo evropis<br />
rasizmisa da Seuwynareblobis winaaRmdeg komisiis (ECRI-is) mier<br />
<strong>saqarTvelos</strong> Sesaxeb 2007 wlis 7 Tebervlis me-2 moxsenebis 102-e da 103-e<br />
muxlebis ganxilva. sxdomis dRis wesrigis mixedviT sabWom ganixila<br />
meore sakiTxi, romelic exeboda samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis mier SemuSavebuli<br />
erovnuli umciresobis definiciis ganvrcobiTi saxelmZRvanelo<br />
ganmartebis ganxilvas. warmodgenili ganmartebis proeqti mowonebul<br />
iqna sabWos yvela wevris mier.<br />
aqtiurad mimdinareobs TanamSromloba <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis<br />
adamianis uflebaTa dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetTan,<br />
raTa gaTvaliswinebul iqnes veneciis komisiis rekomendaciebi erovnul<br />
umciresobebs mikuTvnebul pirTa dacvisa da integraciis koncefciasTan<br />
dakavSirebiT.<br />
2007 wlis aprilSi erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb CarCo<br />
konvenciis 25-e muxlis Tanaxmad samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatis mier momzadebul da<br />
gagzavnil iqna <strong>saqarTvelos</strong> pirveli <strong>angariSi</strong> evropis sabWos generalur<br />
mdivanTan warsadgenad. <strong>angariSi</strong> Seicavda informacias Semdeg<br />
mimarTulebebze _ <strong>saqarTvelos</strong> teritoriuli saxelmwifoebrivi<br />
mowyobis sistema, istoria, <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleoba eTnikuri<br />
Semadgenlobis mixedviT, ZiriTadi ekonomikuri maCveneblebi, konvenciis<br />
implementaciasTan dakavSirebuli sainformacio kampania, samoqalaqo<br />
integraciis sferoSi momuSave saxelmwifo organizaciebi, erovnuli<br />
umciresobebis dacvis sferoSi arsebuli kanonmdebloba, CarCo<br />
konvenciis TiToeuli muxlis saqarTveloSi ganxorcielebis Sesaxeb<br />
informacia. saxelmwifo <strong>angariSi</strong>s momzadebaSi monawileobdnen:<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa, iusticiis, ganaTlebisa da mecnierebis,<br />
Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis, Tavdacvis, Sinagan<br />
42
saqmeTa, ltolvilTa da gansaxlebis, kulturis, ZeglTa dacvisa da<br />
sportis saministroebi, <strong>saqarTvelos</strong> parlamenti, <strong>saqarTvelos</strong> uzenaesi<br />
sasamarTlo, <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis kancelaria, <strong>saqarTvelos</strong><br />
generaluri prokuratura, <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvelis aparati,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sazogadoebrivi mauwyebeli, <strong>saqarTvelos</strong> centraluri<br />
saarCevno komisia, <strong>saqarTvelos</strong> komunikaciebis maregulirebeli komisia,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sajaro samsaxuris biuro, <strong>saqarTvelos</strong> gaeros asociacia,<br />
miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociacia.<br />
vmonawileobdiT evropis rasizmisa da Seuwynareblobis winaaRmdeg<br />
komisiis (ECRI-is) mier <strong>saqarTvelos</strong> Sesaxeb meore moxsenebis gamo q.<br />
TbilisSi gamarTuli mrgvali magidis SexvedraSi. moxseneba gadaegzavna<br />
Sesabamis uwyebebs im muxlebis miTiTebiT, romlebic maT unda<br />
gaiTvaliswinon kompetenciis Sesabamisad. am moxsenebis safuZvelze<br />
SemuSavda rekomendaciebi.<br />
monawileobas viRebdiT <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvelTan<br />
arsebuli erovnuli da religiuri umciresobebis sabWos mier erovnul<br />
umciresobaTa dacvis Sesaxeb CarCo konvenciis safuZvelze SemuSavebuli<br />
rekomendaciebis ganxilva-miRebaSi.<br />
erovnul umciresobaTa warmomadgeneli sazogadoebrivi<br />
organizaciebis (saTvistomoebis) azris gaTvaliswinebiT moxda<br />
samoqalaqo reestris saagentosaTvis samoqalaqo aqtebis registraciis<br />
Sesaxeb kanonproeqtSi Sesatan cvlilebebze rekomendaciebis miwodeba.<br />
gaigzavna <strong>angariSi</strong> saqarTveloSi rasizmis, rasobrivi<br />
diskriminaciis, qsen<strong>of</strong>obiisa da sxva saxis Seuwynareblobis sakiTxebze<br />
gaeros adamianis uflebaTa umaRlesi komisrisaTvis warsadgenad.<br />
samoqalaqo integraciis sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />
ministri <strong>of</strong>icialuri vizitiT ewvia CineTis saxalxo respublikas, raTa<br />
adgilze gascnoboda maT mravalwlian gamocdilebas erovnuli<br />
umciresobebis kuTxiT gaweul saqmianobaSi. mxareebma dasaxes gegmebi<br />
samomavlo TanamSromlobisaTvis.<br />
aseve Zalian mniSvnelovani iyo samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> <strong>of</strong>icialuri viziti latviis<br />
respublikaSi, raTa adgilze gascnoboda maT gamocdilebas<br />
43
sazogadoebis integraciis kuTxiT. latviel kolegasTan daigegma<br />
samomavlo TanamSromlobis gegmebi. gaimarTa Sexvedra latviis<br />
respublikis ombudsmenis aparatTan, agreTve sagareo saqmeTa ministrTan.<br />
ganxorcielda viziti latviuri enis swavlebis erovnul saagentoSi<br />
muSaobis gacnobis mizniT. aseve, moxda Sexvedra latviaSi mcxovreb<br />
erovnul umciresobaTa (rusebis da polonelebis) saTvistomoebis<br />
warmomadgenlebTan ormxrivi TanamSromlobisaTvis gaformebuli<br />
memorandumis farglebSi. latviis mxare dagvpirda, rom daxmarebas<br />
aRmouCens <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo integraciis sferoSi. amJamad<br />
mimdinareobs konkretuli proeqtebis SemuSaveba, romlebic momavalSi,<br />
savaraudod, latviis respublikis finansuri mxardaWeriT<br />
ganxorcieldeba.<br />
aqtiurad mimdinareobs latviis respublikis gamocdilebis<br />
Seswavla erovnul umciresobaTa integraciis kuTxiT, raTa saukeTeso<br />
praqtika saqarTveloSic danergos.<br />
damuSavda `<strong>saqarTvelos</strong> gaeros asociaciis~, `sazogadoebrivi<br />
gamWirvaloba saqarTvelo~-s, `saerTaSoriso krizis-jgufis~, `qarTuli<br />
enis saerTaSoriso centrisa~ da sxva sazogadoebrivi da saerTaSoriso<br />
organizaciebis kvlevebi da rekomendaciebi. am masalis analizis Sedegad<br />
maTi nawili Setanilia Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis<br />
erovnuli gegmis proeqtSi.<br />
`kavkasiis instituti mSvidobis, demokratiisa da ganviTarebisaTvis~<br />
sazogadoebriv organizaciasTan gaformda memorandumi `eTnikuri<br />
umciresobebisaTvis politikaSi demokratiuli monawileobis misaRebad~.<br />
moxda y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis avtonomiuri olqis droebiTi<br />
administraciis xelmZRvanelis dimitri sanakoevis wardgena maqs van der<br />
Stoelis saxelobis jildoze adamianis uflebaTa sferoSi.<br />
dasaxelebul jildos aniWebs niderlandis sagareo saqmeTa saministro<br />
y<strong>of</strong>ili <strong>ministris</strong>a da erovnul umciresobaTa sakiTxebSi euTos pirveli<br />
umaRlesi komisris pativsacemad. am nabijiT SevecadeT aRgveniSna 2006-<br />
2007 wlebis ganmavlobaSi batoni sanakoevisa da misi samxreT oseTis<br />
ganviTarebis fondisa da oseTis xsnis kavSiris mier gaweuli dauRalavi<br />
da gabeduli Sroma sxvadasxva eTnikur jgufs Soris ndobis<br />
44
ganmtkicebis sferoSi. migvaCnia, rom batoni sanakoevis SemTxveva aris<br />
magaliTi imisa, rom intereTnikuri uTanxmoebis arsebobis drosac ki,<br />
rasac emateba Zalzed rTuli socialuri mdgomareoba, SesaZlebelia<br />
ormxrivi ndobis aRdgena da ubralo xalxisaTvis mcireodeni Svebis<br />
micema.<br />
2007 wlis 15-16 oqtombers gaeros adamianis uflebaTa komitetis 91-e<br />
sesiaze dagegmilia samoqalaqo da politikur uflebaTa Sesaxeb<br />
saerTaSoriso paqtis me-40 muxlis Sesabamisad adamianis uflebaTa<br />
komitetisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier gagzavnili mesame<br />
perioduli moxsenebis ganxilva. gaeros generalurma mdivanma<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobas gamougzavna im sakiTxTa nusxa, romlebiTac<br />
gansakuTrebiT dainteresda adamianis uflebaTa komiteti da romelTa<br />
garSemoc saWiro aris damatebiTi informaciis wardgena. am sakiTxTagan<br />
sami _ me-17, me-18 da me-20 Sedis samoqalaqo integraciis sakiTxebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo <strong>ministris</strong> kompetenciaSi. me-17 da me-18 sakiTxebi<br />
exeba saqarTveloSi religiis Tavisuflebas, xolo me-20 sakiTxi _<br />
umciresobebs mikuTvnebul pirTa uflebebs. momzadda pasuxi me-20<br />
sakiTxTan dakavSirebiT. rac Seexeba religiis Tavisuflebas, gadawyda,<br />
am sakiTxTan dakavSirebiT gamogvekiTxa saqarTveloSi arsebuli<br />
sxvadasxva religiuri mimdinareobis warmomadgenelTa mosazrebebi, Tu<br />
ramdenad daculia maTi religiis Tavisufleba, raTa gaeros adamianis<br />
uflebaTa komitetisadmi pasuxi maqsimalurad axlos iyos dResdReobiT<br />
qveyanaSi arsebul realur mdgomareobasTan.<br />
samoqalaqo integraciis sakiTxebSi saxelmwifo <strong>ministris</strong> aparatma<br />
SeimuSava Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis erovnuli<br />
koncefciisa da Semwynareblobisa da samoqalaqo integraciis erovnuli<br />
samoqmedo gegmis proeqtebi. igegmeba am proeqtebis Semwynareblobisa da<br />
samoqalaqo integraciis erovnuli sabWos sxdomaze ganxilva da<br />
umciresobebis azris gaTvaliswinebiT maTi miReba.<br />
dagegmilia muSaobis gagrZeleba erovnul da religiur<br />
umciresobebTan, ganvaxorcielebT maTi problemebis Semdgom analizsa da<br />
Sesabamisi gadawyvetilebebis miRebas; aseve evropis rasizmisa da<br />
45
Seuwynareblobis winaaRmdeg komisiis (ECRI-is) mier <strong>saqarTvelos</strong> Sesaxeb<br />
gakeTebul meore moxsenebaSi gamoTqmul rekomendaciebze.<br />
momavali wlisaTvis dagegmilia SezRuduli SesaZleblobebis mqone<br />
pirTa winaSe arsebuli problemebis analizi, klasifikacia da maTi<br />
sazogadoebaSi integraciisaTvis xelSewyoba. SemuSavdeba amisaTvis<br />
saWiro normatiuli baza.<br />
46
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo ministri<br />
reformebis koordinaciis sakiTxebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis<br />
ganxorcielebis samoqmedo gegmis formireba<br />
amocana:<br />
,,<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis<br />
samoqmedo gegmis” analizisa da antikorufciuli TvalsazrisiT<br />
warmoqmnili axali gamowvevebis gaTvaliswinebiT SemuSavdes<br />
<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis<br />
samoqmedo gegma. gegmiT ganisazRvros is RonisZiebebi, romlebic xels<br />
Seuwyobs sajaro moxeleebis korufciis safuZvlisa da<br />
SesaZleblobebis maqsimalurad Semcirebas, aseve, kerZo seqtorSi<br />
arsebuli korufciuli SesaZleblobebis Semcirebas.<br />
reforma:<br />
momzadda da sajarod ganxilul iqna ,,<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli<br />
antikorufciuli strategiis ganxrcielebis samoqmedo gegmis” 1 wlis<br />
<strong>angariSi</strong>.<br />
moxda antikorufciuli strategiisa da samoqmedo gegmis analizi da<br />
SemuSavda (analizis safuZvelze) strategiisa da samoqmedo gegmis<br />
ganaxlebuli proeqtebi.<br />
ganxorcieldaGantikorufciuli gegmis Sesrulebis <strong>angariSi</strong>s,<br />
ganaxlebuli strategiisa da samoqmedo gegmis sajaro ganxilva<br />
(ganxilvaze mowveuli iyvnen rogorc mTavrobis warmomadgenlebi, ise<br />
parlamentis wevrebi, arasamTavrobo seqtoris warmomadgenlebi da sxva<br />
dainteresebuli pirebi).<br />
ganxilvaze gamoTqmuli SeniSvnebis gaTvaliswinebiT Sesworda samoqmedo<br />
gegma da damtkicda prezidentis gankargulebiT (2007 wlis 2 ivlisi<br />
#363).<br />
47
ganaxlebuli antikorufciuli strategiis samoqmedo gegma oTxi<br />
nawilisagan Sedgeba:<br />
efeqtiani da korufciisagan Tavisufali sajaro seqtori _ eleqtronuli<br />
xelmoweris principebis danergva; biujetirebisa da xazinis sistemis<br />
daxvewa; sajaro seqtorSi finansuri gamWvirvalobis amaRleba da<br />
finansuri kontrolis gaZliereba; hospitaluri seqtoris reformis<br />
gegmis efeqtianad ganxorcieleba da sxva.<br />
konkurentunariani da korufciisagan Tavisufali kerZo seqtori _ punqti<br />
moicavs sabaJo da sagadasaxado sistemis daxvewis RonisZiebebs da sxv.<br />
marTlmsajulebisa da samarTaldacviTi sistemis saqmianobis daxvewa da<br />
kontroli _ samarTaldacvis uwyebebis struqturisa da saqmianobis<br />
daxvewaAefeqtianobis gazdis mizniT; sasamarTlo sistemis daxvewa;<br />
sasjelaRsrulebis sistemis sruly<strong>of</strong>a; mowmeTa da mamxilebelTa dacvis<br />
meqanizmebis SemuSaveba da sxva.<br />
kanonmdeblobis sruly<strong>of</strong>a antikorufciuli TvalsazrisiT _ punqti<br />
moicavs: saerTaSoriso organizaciebTan nakisri valdebulebebis<br />
Sesrulebas (mag: korufciis winaaRmdeg gaeros konvenciis ratifikacia<br />
da sxva); aRiarebuli standartebisa da principebis danergvas da sxva.<br />
amJamad mimdinareobs muSaoba antikorufciuli strategiis ganaxlebaze.<br />
rogorc zemoT aRvniSneT, SemuSavebulia axali strategiis proeqti.<br />
moewyo proeqtis sajaro ganxilva da ganxilvaze gamoTqmuli<br />
SeniSvnebisa da winadadebebis Sesabamisad mimdinareobs strategiis<br />
daxvewa.<br />
48
eleqtronuli mTavroba<br />
problema:<br />
saqarTveloSi arsebul eleqtronul informacias ara aqvs iuridiuli<br />
Zala. mxolod furcelze amobeWdvis Semdeg, maszed xelmoweris da<br />
beWdis datanis Sedegad dokumenti xdeba iuridiuli Zalis mqone.<br />
Sesabamisad, damowmebuli dokumentis gadagzavnas erTi adgilidan<br />
meoreSi sWirdeba didi dro, rac aisaxeba samuSaos Sesrulebis xarisxze.<br />
amocana:<br />
administraciuli da samewarmeo samarTlebliv saqmianobaSi<br />
elxelmowerisa da eldokumentis danergva (mniSvnelovania elxelmowera<br />
iyos saerTaSoriso), ms<strong>of</strong>lioSi arsebuli gamocdilebis Seswavla.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> elxelmoweris kanonis SemuSaveba. erTiani samTavrobo<br />
qselis Seqmna.<br />
reforma:<br />
Seswavlil iqna ms<strong>of</strong>lio gamocdileba da momzadda (saerTaSoriso<br />
eqspertebTan TanamSromlobiT) kanonis proeqti eleqtronuli<br />
xelmoweris Sesaxeb.<br />
kanonis mixeviT SemoRebuli iqneba eleqtronuli xelmowera, romelsac<br />
igive iuridiuli Zala eqneba, rac pirad xelmoweras. Sesabamisad<br />
SesaZlebeli gaxdeba eleqtronuli dokumentebis gamoyeneba rogorc<br />
sajaro, ise samoqalaqo urTierTobebSi. aRniSnuli dazogavs dros,<br />
energias da aamaRlebs rogorc sajaro, ise samoqalaqo urTierTobebis<br />
efeqtianobas.<br />
kanoni iTvaliswinebs elxelmoweris Sesaxeb evrodireqtivisa da<br />
unsitralis samodelo kanonis Semdeg principebs:<br />
,,teqnologiuri neitraloba” _ eleqtronuli xelmoweris iuridiuli<br />
Zala ar izRudeba mis Sesaqmnelad gamoyenebuli teqnologiebis mixedviT.<br />
49
,,aradiskriminaciuloba” _ Cveulebrivi da eleqtronuli dokumentebis<br />
gamoyenebis Tanabari SesaZlebloba sajaro da samoqalaqo<br />
urTierTobebSi, yvelgan, sadac <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdebloba moiTxovs<br />
dokumentis werilobiT formas.<br />
,,mxareTa arCevanis Tavisufleba” _ mxareTa Soris SeTanxmebis<br />
SemTxvevaSi SesaZlebelia maT Soris gamoyenebul iqnes nebismieri<br />
eleqtronuli saSualebiT Seqmnili aRniSnvna.<br />
,,nebay<strong>of</strong>lobiTi akreditacia” _ cifruli xelmoweris mowmobis gamcemebs<br />
SeuZliaT isargeblon nebay<strong>of</strong>lobiTi akreditaciiT gaweuli<br />
momsaxurebis sandoobisa da xarisxis aRsaniSnavad (saxelmwifo moxelem<br />
Tavisi uflebamosilebis gansaxorcieleblad unda isargeblos mxolod<br />
akreditebuli cifruli xelmoweris mowmobis gamcemi organizaciis<br />
momsaxurebiT).<br />
amasTan, mimdinareobs muSaoba erTiani samTavrobo qselis Sesaqmnelad,<br />
romelic gaamartivebs (ararsebobis SemTxvevaSi Seqmnis) da ufro<br />
efeqtians gaxdis kavSirs <strong>saqarTvelos</strong> yvela samTavrobo uwyebas Soris<br />
rogorc centrSi, ise regionebSi.<br />
50
jandacvis reforma<br />
problema:<br />
arsebuli jandacvis sistema ver uzrunvely<strong>of</strong>s adekvaturi da xarisxiani<br />
momsaxurebis miwodebas, rac gamowveulia dargSi Warbi da uvargisi<br />
infrastruqturis, dafinansebis araefeqtiani modelis arsebobiT. dargSi<br />
ar arsebobs sabazro stimulebi da konkurencia.<br />
amocana:<br />
sistemis momsaxurebis xarisxis gaumjobeseba; simZlavreebis Semcireba;<br />
samedicino momsaxurebis xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a; saxelmwifo<br />
saxsrebis miznobrivi da efeqtiani ganawilebis uzrunvely<strong>of</strong>a; sferoSi<br />
jansaRi sabazro meqanizmebis danergva; dargis modernizacia da<br />
Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisi sistemis danergva.<br />
reforma:<br />
SemuSavda da <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier miRebuli iqna (2007 wlis 26<br />
ianvari) ,,hospitaluri seqtoris ganviTarebis generaluri gegma”, romlis<br />
mixedviTac ganxorcieldeba jandacvis sistemis reforma<br />
reformis farglebSi ganxorcieldeba:<br />
Warbi infrastruqturisa da sawolebis raodenobis optimizacia:<br />
hospitaluri simZlavreebi Seiqmneba yvela raionul centrsa da<br />
sakurorto adgilSi. <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis umravlesobisaTvis (90<br />
procenti) aucilebeli hospitaluri momsaxurebis 30 wuTis intervalSi<br />
misaRebad ganisazRvreba 68 mdebareoba, sadac moxdeba hospitaluri<br />
simZlavreebis ganviTareba.<br />
mcire zomis saavadmy<strong>of</strong>oebi (15 da 25-sawoliani) kompleqtdeba<br />
standartuli momsaxurebis sawolebiT. amasTan, mZime SemTxvevebis<br />
marTvisa da gaZlierebuli SesaZleblobebis dawesebulebaSi _ pacientis<br />
transportirebamde dakvirvebisa da Sesaferisi daxmarebis aRmoCenisaTvis<br />
am tipis TiToeul saavadmy<strong>of</strong>os eqneba erTi saTanadod aRWurvili<br />
maRalteqnologiuri sawoli, rac SesaZlebels gaxdis sasicocxlo<br />
funqciebis SenarCunebasa da monitorings.<br />
51
egionalur centrebSi, sadac gansakuTrebiT maRalia hospitaluri<br />
samsaxurebis utilizacia, maRalkvalificiuri specialistebis<br />
dasaqmebisa da Seqmnili simZlavreebis moxmarebis zrdis potenciali,<br />
Camoyalibdeba 50 - da metsawoliani saavadmy<strong>of</strong>oebi, sadac ganTavsdeba<br />
rogorc standartuli, ise maRalteqnologiuri sawolebi.<br />
ganxorcieldeba eqimebis raodenobis optimizacia: dagegmilia jandacvis<br />
sistemis restruqturizacia, rac Tavis mxriv gaaCens maRali<br />
kvalifikaciis mqone eqimebze moTxovnas.<br />
samedicino dawesebulebebis reabilitacia: reabilitaciis programa ar<br />
aris gaTvlili fiskalur efeqtze. warmodgenili sqemiT moziduli<br />
sainvesticio kapitali pirdapir dabanddeba axali samedicino<br />
infrastruqturis aSenebaSi, moxdeba infrastruqturis sruli ganaxleba<br />
da aSendeba 100 axali saavadmy<strong>of</strong>o, maT Soris 77 - regionebSi.<br />
efeqtiani regulirebis uzrunvely<strong>of</strong>a: saavadmy<strong>of</strong>oTa regulireba<br />
moxdeba standartebiT, romlebic warmoadgenen savaldebulo pirobebs<br />
saavadmy<strong>of</strong>os funqcionirebisaTvis da samedicino momsaxurebis<br />
warmoeba/miwodebisaTvis. standartebi dajgufdeba ZiriTadi pr<strong>of</strong>ilis<br />
mixedviT (qirurgia, Terapia, infeqciuri, xangrZlivi movla).<br />
dadgenili minimaluri standartebi iqneba mzardi da gawerili wlebis<br />
mixedviT (6 weli).<br />
aRsaniSnavia, rom hospitaluri qselis ganviTarebis mizniT dagegmil<br />
sainvesticio programas ar gaaCnia fiskaluri datvirTva. moziduli<br />
sainvesticio kapitali pirdapir iqneba mimarTuli axali samedicino<br />
infrastruqturis asaSeneblad.<br />
amasTan, Sromis janmrTelobisa da socialuri dacvis saministrosTan<br />
erTad mimdinareobs muSaoba reformiT gaTvaliswinebul RonisZiebaTa<br />
ganxorcielebisaTvis.<br />
parlamentis janmrTelobis dacvisa da socialur sakiTxTa komitetTan<br />
erTad SemuSavda da miRebulia kanoni ,,sazogadoebrivi janmrTelobis<br />
Sesaxeb”.<br />
52
finansuri sferos reforma<br />
problema:<br />
miuxedavad imisa, rom safinanso da gansakuTrebiT sabanko seqtori<br />
saqarTveloSi dinamikurad viTardeba (gansakuTrebuli iyo 2005 weli.<br />
aRsaniSnavia aseve isic, rom ,,<strong>saqarTvelos</strong> bankma” 2006 wlis bolos<br />
londonis safondo birJaze daiwyo aqciebis gayidva) imisaTvis, rom<br />
safinanso seqtorma adekvaturad upasuxos <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />
ganviTarebis axal gamowvevebs, saWiroa seqtorisaTvis meti moqnilobis,<br />
sandoobis, krizisebisadmi mdgradobisa da investiciebisaTvis Riaobis<br />
winapirobebis Seqmna.<br />
amocana:<br />
gaizardos sabanko seqtoris sandooba, sainvesticio mimzidveloba,<br />
Semcirdes barierebi <strong>saqarTvelos</strong> sabanko bazarze Semosvlis gzaze<br />
imaTTvis, vinc akmay<strong>of</strong>ilebs standartebs; gaizardos moqniloba<br />
<strong>saqarTvelos</strong> fasiani qaRaldebis bazarze, buRaltruli aRricxvisa da<br />
auditis warmoeba saerTaSoriso standartebis gamoyenebiT (IFRS), fulis<br />
gaTeTrebasTan brZolis kanonmdeblobis daxvewa (AML),<br />
reforma:<br />
komerciul bankSi mniSvnelovani wilis SeZenisas (10% da meti) saWiroa<br />
erovnuli bankis winaswari Tanxmoba. cvlilebebis Sedegad SesaZlebeli<br />
iqneba `ganviTarebuli qveynebis~ finansuri institutebisaTvis<br />
mniSvnelovani wilis SeZena mxolod im dokumentis wardginebiT<br />
romliTac dasturdeba misi regulireba Sesabamisi qveynis saTanado<br />
organos mier. kanonproeqtebis mixedviT gaadvildeba `kargi/Zlieri~<br />
bankebisaTvis filialis gaxna.<br />
kanoni `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ imperatiulad moiTxovs<br />
fasiani qaRaldebis garigebis dadebas mxolod safondo birJaze da<br />
mxolod brokerebis mier. cvlilebebis Semdgom aRniSnuli moTxovnebi<br />
Seicvleba da isini gaxdeba arCeviTi.<br />
53
ganviTarebuli qveynebis saTanado organoebis mier Sesabamis saqmianobis<br />
gasawevad uflebamosili finansuri institutebi isargebleben imave<br />
uflebamosilebebiT, rogoriTac sargebloben saqarTveloSi moqmedi<br />
msgavsi finansuri institutebi.<br />
kanonproeqtis mixedviT, uzrunvely<strong>of</strong>ili iqneba is, rom kanoni `fasiani<br />
qaRaldebis bazris Sesaxeb~ Seesabamebodes kanons `licenzirebisa da<br />
nebarTvebis Sesaxeb~. amasTan, Tu moqmedi kanoniT gaTvaliswinebulia<br />
sabrokero saqmianobaze cxra saxis sxvadasxva licenzia, kanonproeqtis<br />
mixedviT sabrokero saqmianobaze gaicema mxolod erTi licenzia.<br />
saqarTveloSi buRaltruli aRricxva da auditis warmoeba saerTaSoriso<br />
standartebis gamoyenebiT. pr<strong>of</strong>esiuli organizacia, romelic iqneba<br />
saerTaSoriso buRalterTa federaciis (IFAC) sruluflebini wevri,<br />
gadaTargmnis buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis<br />
sabWos (IASB) mier damtkicebul finansuri angariSgebis saerTaSoriso<br />
standartebs (IFRS), am standartebze dayrdnobiT SeimuSavebs adgilobriv<br />
gamartivebul standartebs. pirebi, romlebsac kanoniT moeTxovebaT<br />
savaldebulo auditi, buRaltrul aRricxvas ganaxorcieleben finansuri<br />
angariSgebis saerTaSoriso standartebis mixedviT, xolo sxva pirebs<br />
ufleba aqvT buRaltruli aRricxva awarmoon an adgilobrivi<br />
gamartivebuli standartebis, an finansuri angariSgebis saerTaSoriso<br />
standartebis mixedviT. kanonproeqtis mixedviT, <strong>saqarTvelos</strong> finansTa<br />
saministro saxelmwifo seqtoris buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso<br />
standartebis gaTvaliswinebiT daadgens saxelmwifo seqtoris<br />
buRaltruli aRricxvis wesebs.<br />
fulis gaTeTrebasTan brZolis (AML) kanonproeqti uzrunvely<strong>of</strong>s<br />
kanoniT gaTvaliswinebuli procedurebis optimizacias, gamomdinare<br />
Seqmnili situaciidan. kanonproeqtis mixedviT, piris identifikacia<br />
savaldebuloa mxolod im SemTxvevaSi, Tu garigebis/operaciis Tanxa<br />
aRemateba 3,000 lars an mis ekvivalents sxva valutaSi, miuxedavad am<br />
operaciis\garigebis Sinaarsisa, xolo sxva SemTxvevaSi identificireba<br />
xorcieldeba, Tu monitoringis ganmaxorcielebeli piri operacias an mis<br />
ganmaxorcielebel pirs CaTvlis saeWvod. amasTan, komerciuli<br />
bankebisaTvis, sabrokero da sadazRvevo kompaniebisaTvis ganisazRvra<br />
54
konkretul operaciaTa/garigebaTa nusxa, romlebic eqvemdebarebian<br />
monitorings. kanonproeqtis mixedviT, monitoringis ganmaxorcielebeli<br />
pirebi TviTon sazRvraven maTTvis misaRebi formiT da saxiT, Tu ra<br />
informaciaa saWiro piris (rogorc fizikuri, ise iuridiuli piris)<br />
identificirebisaTvis, oRond es informacia sakmarisi unda iyos piris<br />
mokvlevisaTvis da misi sxva pirisgan gamorCevisTvis.<br />
monitoringis ganmaxorcielebeli pirebi (bankebi, sabrokero da<br />
sadazRvevo kompaniebi da a.S.) maTTan saqmiani urTierTobis damyarebisas<br />
TviTon gansazRvraven identifikaciisaTvis saWiro proceduras, xolo<br />
nebismieri saxis <strong>angariSi</strong>s gaxsnis dros rogorc rezidenti, ise<br />
ararezidenti fizikuri pirebi warmoadgenen saxelmwifos mier<br />
gamoSvebul dokuments, xolo iuridiuli pirebi – saxelmwifos mier<br />
gamoSvebul dokuments, romelic iZleva piris identifikaciis<br />
saSualebas.<br />
2007 weli (pirveli naxevari)<br />
parlamentis sakomiteto da sasesio mosmenebze gamoTqmuli SeniSvnebisa<br />
da windadebebis safuzvelze daixvewa da mimdinare wlis martSi miRebul<br />
iqna Semdegi kanonebi:<br />
- `komerciuli bankebis saqmianobis Sesaxeb~<br />
- `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~<br />
- `ukanono Semosavlis legalizaciis aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb~<br />
- `mewarmeTa Sesaxeb~<br />
- `salicenzio da sanebarTvo mosakreblebis Sesaxeb~<br />
- `gadaxdiuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~<br />
gadaxdisuunaro sawarmoTa marTva<br />
problema:<br />
saqarTveloSi mimdinare ekonomikuri reformebis procesSi gamoikveTa<br />
problemebi, romlebic xels uSlian sawarmoebis, gansakuTrebiT ki<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sawarmoebis kanonis Sesabamisad da<br />
efeqtianad gasxvisebasa da marTvas, am sawarmoTa mdgomareobis<br />
55
gajansaRebas. saprivatizacio nusxaSi arsebuli sawarmoebis umravlesoba<br />
dResdReobiT gakotrebis an reabilitaciis reJimSi imy<strong>of</strong>eba. xSirad<br />
swored gakotrebisa da reabilitaciis rTuli da dauregulirebeli<br />
procedurebi xdeba privatizaciis procesis damabrkolebeli barieri.<br />
gakotrebis saqmis warmoebis aRZvris wesebi, gakotrebis mmarTvelis<br />
pasuxismgeblobis mkacri kriteriumebis ararseboba, gakotrebis procesis<br />
gaWianurebis daSveba da dRes moqmedi `gakotrebis saqmeTa warmoebis<br />
Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi arsebuli sxva xarvezebi, xSir SemTxvevaSi,<br />
borotadaa gamoyenebuli movalis an kreditorTa mier, rac sabolood<br />
mniSvnelovnad azianebs rogorc saxelmwifos, ise dainteresebul<br />
fizikur da iuridiul pirebs.<br />
amocana:<br />
gadaxdisuunarobis saqmeTa warmoebis efeqtiani da moqnili sistemis<br />
Seqmna; saqmis warmoebasTan dakavSirebuli vadebis maqsimalurad<br />
Semcireba; movalisa da kreditorTa interesebis Tanabarzomieri dacva;<br />
movalis finansuri siZneleebis daZleva, movalis qonebis realizaciis<br />
Sedegad amoRebuli Tanxebis ganawilebiT kreditorTa moTxovnebis<br />
dakmay<strong>of</strong>ileba.<br />
reforma:<br />
prezidentis administraciasTan TanamSromlobiT SemuSavda ,,gakotrebis<br />
Sesaxeb” kanonis proeqti. kanonproeqti aregulirebs `mewarmeTa Sesaxeb~<br />
kanonis Sesabamisad dafuZnebuli samewarmeo subieqtebis, <strong>saqarTvelos</strong><br />
samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli arasamewarmeo iuridiuli pirebis,<br />
amxanagobis, araregistrirebuli kavSiri da wevrobaze dafuZnebuli<br />
(sajaro samarTlis korporacia) ssip-is gadaxdisuunarobis sakiTxs.<br />
dgindeba specialuri gansjadoba, kerZod, saqmeebs pirveli instanciiT<br />
ganixilaven mxolod Tbilisis da quTaisis saqalaqo sasamarTloebi.<br />
detalurad regulirdeba gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis<br />
subieqtebis, kerZod, meurvis, kreditorTa krebis, kreditorTa komitetis,<br />
momrigebeli sabWos, gakotrebis mmarTvelisa da reabilitaciis<br />
mmarTvelis uflebamosilebani. sagrZnoblad mcirdeba saqmis<br />
warmoebasTan dakavSirebuli vadebi.<br />
56
parlamentis sakomiteto da sasesio mosmenebze gamoTqmuli SeniSvnebisa<br />
da windadebebis safuzvelze daixvewa da mimdinare wlis martSi miRebul<br />
iqna saqarTvelo kanoni ,,gadaxdisuunarobis saqmis warmobis Sesaxeb”.<br />
57
kerZo sakuTrebis uflebebis dacva<br />
problema:<br />
gasul wlebSi, vardebis revoluciamde (2003 wlamde), <strong>saqarTvelos</strong><br />
xelisufleba qonebis legalizebas, privatizebas da sxv. mizerul<br />
fasebSi axorcielebda. Sesabamisad, qveyanaSi axali xelisuflebis<br />
mosvlis Semdeg, Seiqmna moqlaqeebisa Tu iuridiuli pirebis ukve<br />
dakanonebuli qonebis aralegalurad (CamorTmevis) cnobis didi<br />
SesaZlebloba.<br />
zemoaRnSnulis ganxorcielebis SemTxvevaSi (wina xelisuflebis<br />
daudevrobis gamo) Seiqmneba potenciuri investorebis dafrTxobisa da<br />
saqarTveloSi moqmedi mewarmebiisaTvis/biznesmenebisaTvis biznesis<br />
Seferxebis an saerTod gauqmebis SesaZlebloba, rac saerTo jamSi<br />
Seaferxebs qveynis ekonomikur winsvlas.<br />
amocana:<br />
qveyanaSi kerZo sakuTrebis uflebebis dacvis kidev ufro gazrda da<br />
saxelmwifos mxridan kerZo sakuTrebasTan mimarTebaSi zedmetad Carevis<br />
SesaZleblobebis maqsimalurad Semcireba.<br />
zemoaRniSnuli amocanis Sesruleba kidev ufro gazrdis investorebis<br />
ndobas <strong>saqarTvelos</strong> mimarT. Sesabamisad, iqmneba mniSvnelovani stimuli<br />
qveyanaSi investiciebis ganxorcielebis TvalsazrisiT.<br />
reforma:<br />
SemuSavda da miRebul iqna kanoni ,,qonebis legalizebis Sesaxeb”. kanonis<br />
mizania Seqmnas damatebiTi garantiebi <strong>saqarTvelos</strong> konstituciis 21-e<br />
muxliT, <strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso xelSekrulebebiTa da sxva<br />
kanonmdeblobiT aRiarebuli kerZo sakuTrebis uflebis dacvis<br />
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad.<br />
kanonproeqtis mixedviT, nebismieri saxelmwifo organo da Tanamdebobis<br />
piri valdebulia uzrunvelyos kerZo sakuTrebis uflebis<br />
garantirebuli dacva da xelSeuxebloba.<br />
58
kanonis moqmedeba vrceldeba saxelmwifo an TviTmmarTveli erTeulis<br />
nebismier qonebaze, romelzec sakuTrebis SeZena ganxorcielda an<br />
sakuTrebis SeZenis safuZveli warmoiSva garigebiT an samarTlebrivi<br />
aqtiT 2007 wlamde. Kkanoni iTvaliswinebs aRniSnuli qonebis<br />
legalizebas da xelSeuxeblobas.<br />
kanonSi mocemulia aseve im qonebis CamonaTvali (gamonaklisi), romelzec<br />
ar vrceldeba kanonis moqmedeba:<br />
a) qonebaze, romlis privatizeba akrZalulia “saxelmwifo qonebis<br />
privatizebis Sesaxeb“ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis me-4 muxliT;<br />
b) kerZo pirTa Soris arsebul qonebriv davebze;<br />
g) qonebaze, romelzec sakuTrebis uflebis an sakuTrebis SeZenis<br />
safuZvlis gauqmebis Sesaxeb am kanonis amoqmedebis momentisaTvis<br />
mimdinareobs sasamarTlo dava (romlis erT-erTi mxare saxelmwifoa)<br />
an administraciuli warmoeba;<br />
d) qonebaze, romelzec am kanonis amoqmedebis momentisTvis mimdinareobs<br />
gamoZieba sakuTrebis (sakuTrebis SeZenis safuZvlis) gankargvis<br />
marTlzomierebis dasadgenad;<br />
e) <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo saproceso kodeqsis XLIV 1 TaviT da<br />
administraciuli saproceso kodeqsis VII 2 TaviT gaTvalisiwnebul<br />
qonebaze;<br />
v) yalbi dokumentis wardgenis gziT mopovebul qonebaze.<br />
amrigad, kanonis saSualebiTYSeiqmneba damatebiTi garantiebi sakuTrebis<br />
uflebis dacvisa da xelSeuxeblobisaTvis.<br />
59
sajaro samsaxurSi deklaraciebis sistemisa da<br />
qcevis wesebis seruly<strong>of</strong>a<br />
problema:<br />
miuxedavad sajaro samsaxurSi gatarebuli reformebisa, sistemaSi<br />
araefeqtianobiT xasiaTdeba sajaro moxelis qonebrivi da finansuri<br />
mdgomareobis deklarirebis instituti. Aaraefeqtiania deklaraciebis<br />
Sevsebasa da wardgenasTan dakavSirebuli procedurebi (maRalia<br />
deklaraciaSi realuri qonebis aRricxvis gverdis avlis/ardafiqsirebis<br />
albaToba). amasTan, ar arsebobs sajaro moxelTa qcevis mkafiod<br />
gansazrvruli da efeqtiani wesi.<br />
amocana:<br />
SemuSavdes sakanonmdelo baza, romlis mixedviTac daixveweba sajaro<br />
moxeleTa qcevis wesebi (gaTvaliswinebul iqneba GRECO-s<br />
rekomendaciebi) da gaumjobesdeba sajaro moxeleTa qonebrivi da<br />
finansuri mdgomareobis deklarirebis instituti.<br />
reforma:<br />
momzadda sakanonmdeblo proeqtebis paketi, romelic iTvaliswinebs:<br />
• korufciisa da interesTa SeuTavseblobis cnebebis gamijvnisa da<br />
maTi konkretuli SemTxvevebisa da pasuxismgeblobis damdgeni<br />
normebis sistematizacias. korufciisa da interesTa<br />
SeuTavseblobis principebi vrceldeba yvela sajaro moxeleze.<br />
• `Tanamdebobis piris~ cnebis gansazRvras imgvarad, rom, miuxedavad<br />
struqturuli cvlilebebisa, deklarirebis miRma ar darCes arc<br />
erTi mniSvnelovani Tanamdebobis piris qonebrivi da finansuri<br />
mdgomareoba; aseve, Tanamdebobis pirebis day<strong>of</strong>a pirvel, meore da<br />
mesame jgufebad maTi uflebamosilebebis gaTvaliswinebiT.<br />
• Semodis saxelmwifo dawesebulebebTan gaTanabrebuli<br />
dawesebulebebis cneba. Sesabamisad, kanoni gavrceldeba yvela<br />
saxelmwifo dawesebulebis, maT Soris adgilobrivi<br />
60
TviTmmarTvelobis da saxelmwifo dawesebulebebTan gaTanabrebul<br />
dawesebulebebSi momuSave sajaro mosamsaxureebze.<br />
• Tanamdebobis piris qonebrivi da safinanso deklaraciebis<br />
wardgenis axali valdebulebebisa da vadebis dadgenas. proeqtiT<br />
gaTvaliswinebulia siaxle, romlis mixedviTac Tanamdebobis piri<br />
weliwadSi mxolod erTxel _ Tanamdebobaze gamwesebidan erTi<br />
Tvis vadaSia valdebuli, moaxdinos sakuTari qonebisa da<br />
finansebis deklarireba, miuxedavad Tanamdebobis cvlilebisa.<br />
• Tanamdebobis pirTa qonebrivi da safinanso mdgomareobis<br />
monitoringis biuros (SemdgomSi _ biuro) funqciebis gazrdas.<br />
erTi mxriv, biuros uflebamosileba, miiRos zomebi Tanamdebobis<br />
piris mier deklaraciis SevsebasTan, korufciasTan da interesTa<br />
SeuTavseblobasTan dakavSirebul samarTaldarRvevebze da, meore<br />
mxriv, misi valdebuleba, daamuSaos, gaaanalizos da<br />
sistematizacia gaukeTos deklaraciebs.<br />
• deklaraciis Sevsebisas sakuTrebis damadasturebeli dokumentebis<br />
aslebis wardgenis valdebulebis gauqmebas, rac adre mniSvnelovan<br />
sirTuleebTan iyo dakavSirebuli.<br />
• deklaraciis warudgenlobisTvis dakisrebuli jarimis gadaxdis<br />
proceduris gaiolebas, romlis Tanaxmadac, biuros Tavmjdomares<br />
eniWeba uflebamosileba, samarTaldamrRvevs adgilzeve daakisros<br />
jarima (administraciuli samarTaldarRvevis oqmi sasamarTloSi<br />
igzavneba mxolod im SemTxvevaSi, Tu samarTaldamrRvevi mas ar<br />
eTanxmeba).<br />
• korufciuli garigebis erT-erTi ZiriTadi komponentis _ `saCuqris~<br />
gansazRvris ufro realisturi kriteriumebis SemuSavebas.<br />
• qcevis (eTikis) zogadi wesebis gansazRvras sajaro samsaxureobriv<br />
uflebamosilebis ganxorcielebis dros, romelic Tanabrad<br />
gavrceldeba yvela sajaro mosamsaxureze (gaTvaliswinebulia<br />
GRECO-s rekmendaciebi).<br />
61
aRsaniSnavia, rom axali kanonis proeqti ufro metad qmedunariani iqneba,<br />
vidre dRes moqmedi kanoni. masSi ukeT aris gawerili sajaroobis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is da efeqtiani administrirebis meqanizmebi.<br />
Tavisufali industriuli zona<br />
amocana:<br />
saqarTveloSi ucxouri sainvesticio kapitalis mozidvis damatebiTi<br />
xelSemwyobi pirobebis Seqmnisa da sainvesticio klimatis gaumjobesebis<br />
mizniT Tavisufali industriuli zonebis Sesaxeb kanonis SemuSaveba,<br />
romelic daadgens Tavisufali industriuli zonebis SeqmnisaTvis zogad<br />
moTxovnebs, am zonebSi sagadasaxado da sxva saxis SeRavaTebs.<br />
reforma:<br />
Seswavlil iqna ms<strong>of</strong>lio gamocdileba, momzadda da ivlisSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier miRebul iqna kanoni `Tavisufali<br />
industriuli zonebis Sesaxeb~. mis momzadebaSi monawileobda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministro, <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministro, saerTaSoriso savaluto fondisa da ms<strong>of</strong>lio<br />
bankis mudmivi warmomadgenlobebi saqarTveloSi.<br />
kanonis mixeviT dainerga Tavisufali industriuli zonebis Seqmnis<br />
samarTlebrivi safuZvlebi.<br />
kanoni gansazRvravs Tavisufali industriuli zonebis Seqmnisa da<br />
funqcionirebis ZiriTad pirobebs, adgens Tavisufal industriul<br />
zonebSi saqmianobis SeRavaTian pirobebs, iTvaliswinebs aseT zonebSi<br />
garkveul sagadasaxado SeRavaTebs, rac xels Seuwyobs am zonebSi<br />
sainvesticio kapitalis mozidvas.<br />
kanoni qmnis xelsayrel sagadasaxado, sabaJo, finansur, samarTlebriv da<br />
sxva saxis SeRavaTebs Tavisufali industriuli zonis teritoriaze<br />
ganxorcielebuli samewarmeo saqmianobisaTvis, rac xels uwyobs<br />
ucxouri kapitalis qveyanaSi Semodinebas, im regionis infrastruqturis<br />
ganviTarebas, sadac ganTavsdeba Tavisufali industriuli zona.<br />
62
kanonis mixedviT, Tavisufali industriuli zona aris <strong>saqarTvelos</strong><br />
sabaJo kodeqsiT gaTvaliswinebuli Tavisufali zonis nairsaxeoba, sadac<br />
moqmedebs damatebiTi pirobebi da sagadasaxado SeRavaTebi. Tavisufali<br />
industriuli zona SeiZleba Seiqmnas nebismier teritoriaze, romlis<br />
farTobi aRemateba 10 heqtars.<br />
Tavisufal industriul zonaSi imoqmedebs mogebis gadasaxadis nulovani<br />
reJimi mxolod im kompaniebisaTvis, romlebsac <strong>saqarTvelos</strong><br />
sagadasaxado kodeqsiT gansazRvruli wesiT saqmiani urTierToba ar<br />
akavSirebT <strong>saqarTvelos</strong>Tan. Tavisufal industriul zonaSi ucxouri<br />
saqonlis Setana ar ibegreba damatebuli Rirebulebis gadasaxadiT.<br />
Tavisufal industriul zonaSi ganxorcielebuli operaciebi ar<br />
ibegreba damatebuli Rirebulebis gadasaxadiT. Tavisufal industriul<br />
zonaSi imoqmedebs agreTve qonebis gadasaxadis nulovani reJimi.<br />
Tavisufal industriul zonaSi angariSsworeba ganxorcieldeba<br />
nebismieri valutiT. amasTan, <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis dadgenilebiT<br />
SesaZlebelia Tavisufal industriul zonaSi ganxorcielebul calkeul<br />
saqmianobaze gauqmdes licenziis/nebarTvis aRebis valdebuleba an<br />
dawesdes licenziis/nebarTvis aRebis gamartivebuli wesi.<br />
63
inebis marTvis sistemis daxvewa<br />
problema:<br />
binis mesakuTreTa amxanagobis samarTlebriv safuZvlebs 1997 wlidan<br />
awesrigebda <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsi.<br />
praqtikam cxadyo, rom binaTmesakuTreTa amxanagobis instituti<br />
saqarTveloSi ar Camoyalibda efeqtian institutad.<br />
samoqalaqo kodeqsiT zedmiwevniT iyo normirebuli binaTmesakuTreTa<br />
amxanagobis gadawyvetilebebis miRebis procesi, rac arTulebda<br />
calkeuli binaTmesakuTreTa amxanagobis^mier maTi problemebis Taobaze<br />
adekvaturi gadawyvetilebis miRebas. Sedegad mravalbiniani saxlebis<br />
marTva damokidebuli iyo calkeuli pirovnebebis mondomebaze da umetes<br />
SemTxvevebSi araefeqtianad xorcieldeboda. magaliTad, SeuZlebeli iyo<br />
individualuri sacxovrebeli saxlebis amxanagobis dafuZvneba.<br />
samoqalaqo kodeqsiT SeuZlebeli iyo e.w. italiur ezoebSi<br />
binaTmesakuTreTa amxanagobis dafuZneba.<br />
amocana:<br />
binaTmesakuTreTa amxanagobis funqcionirebisaTvis moqnili<br />
samarTlebrivi CarCos Seqmna, romlis mixedviTac gaizrdeba<br />
binaTmesakuTreTa amxanagobis institutis qmedunarianoba.<br />
reforma:<br />
SemuSavda da miRebul iqna kanoni ,,binaTmesakuTreTa amxanagobis<br />
Sesaxeb”.<br />
kanoniT ganisazRvra binaTmesakuTreTa amxanagobis saqmianobis ZiriTadi<br />
principebi da binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrebs mieniWaT farTo<br />
organizaciuli avtonomia. maT SeuZliaT wesdebis safuZvelze<br />
gansazRvron saerTo qonebis movla-patronobisa da ganviTarebis<br />
ZiriTadi wesebi, xolo Tu binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrebi<br />
aRniSnul wesebs ar gansazRvraven, avtomaturad imoqmedebs kanoniT<br />
gansazRvruli minimaluri wesebi.<br />
64
inaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb kanonis safuZvelze SesaZlebeli<br />
gaxdeba e.w. italiur ezoebSi sacxovrebeli farTobis gasxviseba<br />
nebarTvis gareSe. aseve, dakanondeba binaTmesakuTreTa amxanagobis<br />
wevrebis mflobelobaSi arsebuli sameurneo saTavsebi (sxvenebi da<br />
sardafebi).<br />
amasTan, kanonis mixedviT, binaTmesakuTreTa amxanagobas SeuZlia misi<br />
wevrebis davalianeba amxanagobis winaSe daaregistriros sajaro<br />
reestrSi da amiT binis SeZenis dros ukeT daicvas mesame pirTa<br />
uflebebi.<br />
65
ipoTekis da giravnobis xelSekrulebidan gamomdinare<br />
urTierTobebis sakanonmdeblo reglamentaciis sruly<strong>of</strong>a<br />
problema:<br />
qveyanaSi ipoTekisa da giravnobis xelSekrulebidan gamomdinare<br />
urTierTobebis sakanonmdeblo regulireba araefeqtianobiT xasiaTdeba.<br />
kerZod, ipoTekiT datvirTuli qonebidan kreditoris mier moTxovnis<br />
dakmay<strong>of</strong>ilebis mizniT gansaxorcielebeli procedurebis sirTuliT<br />
(moqmedi kanonmdeblobiT, ipoTekiT datvirTuli nivTis realizacia<br />
SesaZlebelia mxolod sasamarTlos gziT, davalianebis Sesaxeb mxareTa<br />
Soris davis ararsebobis miuxedavad) da samoqalaqo kodeqsSi aRniSnul<br />
urTierTobaTa maregulirebeli imperatiuli xasiaTis normebis<br />
simravliT.<br />
amocana:<br />
daixvewos sakanonmdeblo baza, romlis mixedviT, ipoTekis da giravnobis<br />
xelSekrulebidan gamomdinare urTierTobebis maregulirebeli normebi<br />
gaxdeba sruly<strong>of</strong>ili. ipoTekiT (giravnobiT) datviruli qonebis<br />
realizaciis kanoniT gaTvaliswinebuli procedurebis daxvewa –<br />
gamartiveba da am urTierTobebis mxareTa kanonieri uflebebis dacvis<br />
efeqtiani meqanizmebis danergva.<br />
reforma:<br />
SemuSavda da miRebul iqna sakanonmdeblo cvlilebebi da damatebebi<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsSi” da `<strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo<br />
saproceso kodeqsSi”.<br />
isini iTvaliswinebs:<br />
• ipoTekis mowmobis SemoRebas. mxareTa SeTanxmebis SemTxvevaSi,<br />
kreditoris moTxovniT, sajaro reestris mier gaicema ipoTekis<br />
mowmoba. ipoTekis mowmobis gacema registrirdeba sajaro reestrSi.<br />
ipoTekis mowmoba aris fasiani qaRaldi, romelic adasturebs misi<br />
kanonieri mflobelis uflebas: moiTxovos ipoTekis<br />
66
xelSekrulebidan gamomdinare valdebulebis Sesruleba an<br />
valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi moTxovna<br />
daikmay<strong>of</strong>ilos ipoTekis sagnidan. kanonproeqti iTvaliswinebs<br />
ipoTekis mowmobis dagiravebis an masze uflebis sxva pirisaTvis<br />
gadacemis SesaZleblobas.<br />
• movalis mier ipoTekiT (giravnobiT) uzrunvely<strong>of</strong>ili moTxovnis<br />
Seusruleblobis an arajerovnad Sesrulebis SemTxvevaSi<br />
kreditoris dakmay<strong>of</strong>ilebas ipoTekis (giravnobis) sagnis<br />
realizaciiT an ipoTekiT datvirTuli an dagiravebuli nivTis<br />
kreditoris sakuTrebaSi gadacemis gziT.<br />
• ipoTekiT (giravnobiT) datvirTuli nivTi SeiZleba gadavides<br />
kreditoris sakuTrebaSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu es pirdapir<br />
aris gaTvaliswinebuli ipoTekis (giravnobis) xelSekrulebiT.<br />
ipoTekiT datvirTuli nivTis kreditoris sakuTrebaSi gadacemisas<br />
moTxovna dakmay<strong>of</strong>ilebulad iTvleba im SemTxvevaSic, roca<br />
ipoTekiT datvirTuli sagnis Rirebuleba mTlianad ar faravs am<br />
moTxovnis odenobas, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris<br />
dadgenili.<br />
• ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis realizacias mxareTa<br />
SeTanxmebiT. ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis gayidva xdeba<br />
auqcionze kreditorisa da mesakuTris werilobiTi SeTanxmebis<br />
safuZvelze, romlebic auqcionis Catarebis mizniT niSnaven<br />
specialists. specialisti SeiZleba iyos nebismieri qmedunariani<br />
piri, maT Soris kreditori, movale an mesakuTre.<br />
kreditorisa da mesakuTris SeTanxmebiT SeiZleba dadgindes<br />
auqcionisagan gansxvavebuli realizaciis sxva forma.<br />
• ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTis realizacias sasamarTlos<br />
gziT. im SemTxvevaSi Tu kreditori da mesakuTre ver SeTanxmdebian<br />
auqcionis Catarebis an uZravi nivTis realizaciis sxva formis<br />
Taobaze, sasamarTlo kreditoris gancxadebis safuZvelze wyvets<br />
sakiTxs uZravi nivTis auqcionze iZulebiT gayidvis Taobaze.<br />
67
• kanoni adgens auqcionis Catarebis wess. sakanonmdeblo siaxles<br />
warmoadgens sametapiani auqcioni. pirvel auqcionze Sesabamisi<br />
SemoTavazebis ararsebobis SemTxvevaSi momdevno auqcionebze xdeba<br />
fasis kleba. mesame auqcioni ise unda iyos organizebuli, rom<br />
ipoTekiT datvirTuli uZravi nivTi gaiyidos.<br />
• uZravi qonebis gasxvisebis an uflebrivad datvirTvisas im<br />
TanamesakuTreTa Tanxmobis moTxovnis dauSveblobas, romlebic<br />
aseTad ar arian registrirebulni sajaro reestrSi. aRniSnuli<br />
cvlileba gamowveulia sakuTrebis uflebis gasxvisebis (SeZenis)<br />
procesSi arsebuli (praqtikaSi gamovlenili) xarvezebiT,<br />
romlebic xels uSlian mesakuTreebs sakuTrebis gasxvisebis<br />
konstituciuri uflebis ganxorcielebaSi da keTilsindisieri<br />
SemZenis interesebis dacvas. swored keTilsindisieri SemZenis<br />
interesebidan gamomdinare, gamsxvisebeli iTvleba erTaderT<br />
mesakuTred, Tu igi aseTad aris registrirebuli sajaro reestrSi,<br />
garda im SemTxvevebisa, roca SemZenma icoda, rom gamsxviseblis<br />
garda arsebobs sxva TanamesakuTre.<br />
• procentis gadaxdas fuladi Tanxis gadaxdis vadis gadacilebisas.<br />
fuladi Tanxis gadaxdis vadis gadacilebisas procentidan<br />
procentis gadaxdevineba dasaSvebia mxolod xelSekrulebiT<br />
pirdapir gaTvaliswinebul SemTxvevaSi.<br />
• mniSvnelovan sakanonmdeblo siaxles warmoadgens `<strong>saqarTvelos</strong><br />
samoqalaqo saproceso kodeqsSi” ganxorcielebuli cvlileba,<br />
romelic exeba dauyovnebliv aRsasrulebel gadawyvetilebebs.<br />
mxareTa SeTanxmebis arsebobis da xelSekrulebiT pirdapir<br />
gaTvaliswinebul SemTxvevebSi pirveli instanciis sasamarTlos<br />
mier miRebuli gadawyvetileba mieqceva dauyovnebliv<br />
aRsasruleblad. aRniSnuli normis moqmedeba gavrceldeba yvela<br />
saxis saxelSekrulebo davebTan dakavSirebiT miRebul pirveli<br />
instanciis sasamarTlos gadawyvetilebebze.<br />
68
sportuli infrastruqturis reforma<br />
problema:<br />
arsebuli sistemis ZiriTadi nawili saxelmwifo dafinansebiT<br />
funqcionirebs. sistema ar aris sruly<strong>of</strong>ilad gamarTuli, gamoy<strong>of</strong>ili<br />
sabiujeto saxsrebis xarjva ZiriTadad aragamWvirvalea, arsebuli<br />
obieqtebis umravlesoba ver uzrunvely<strong>of</strong>s xarisxiani momsaxurebis<br />
miwodebas, moSlilia infrastruqtura da Senobebi avariulia, dabalia<br />
menejmentis done,Aar arsebobs motivaciis meqanizmebi da mwvrTnelTa<br />
anazRaureba arasaTanadoa.<br />
dafinansebis arsebuli modeli araefeqtiania, Sesabamisad didia<br />
korufciuli garigebebis albaToba.<br />
amocana:<br />
SemuSavdes sportuli infrastruqturis reformirebis programa, romlis<br />
mixedviTac ganxorcieldeba dargis gaumjobesebisaTvis saWiro<br />
RonisZiebebi. Sesabamisad, Seiqmneba efeqtiani menejmentis mqone<br />
mravalpr<strong>of</strong>iliani sportuli centrebi; momxmarebelze orientirebuli<br />
dafinansebis programebi; saukeTeso savarjiSo pirobebi sportsmenebisa<br />
da moyvarulTaTvis; uzrunvely<strong>of</strong>il iqneba Mxarisxiani momsaxurebis<br />
geografiuli xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a; gaizrdeba sistemis<br />
efeqtianoba; dainergeba dafinansebis gamWvirvale sistema da mkveTrad<br />
gaumjobesdeba momsaxurebis xarisxi.<br />
reforma:<br />
SemuSavda da mTavrobis mier mowonebul iqna sportuli<br />
infrastruqturis reformirebis programa.<br />
programis mixedviT ganisazRvra principebi, romelTa gaTvaliswinebiTac<br />
unda ganxorcieldes reforma:<br />
• sazogadoebis fizikuri gajansaRebis mizniT saTanado sportuli<br />
infrastruqturis Camoyalibeba<br />
• Mmoyvarulebs unda mieceT saSualeba Caeban sportul cxovrebaSi,<br />
rac maTi fizikuri gajansaRebis sawindaria<br />
69
• siRaribis zRvars miRma my<strong>of</strong> bavSvebsa da mozardebs unda mieceT<br />
saSualeba gamoavlinon TavianTi Tavi sportis konkretul<br />
saxeobaSi da icxovron jansaRi cxovrebis wesiT<br />
programis Tanaxmad gawerilia is ZiriTadi midgoma, romlis mixedviTac<br />
unda moxdes aRniSnul sferoSi sainvesticio kapitalis mozidva:<br />
• investors usasyidlod gadaecema arsebul sportuli obieqtebi<br />
maTi reabilitaciis an maT sanacvlod qalaqis gegmiT gansazRvrul<br />
adgilas axali sportuli centris Seqmnis pirobiT.<br />
• es sportuli centri iqneba kerZo investoris sakuTrebaSi da<br />
marTvaSi<br />
programis mixedviT gawerilia aseve gegma, Tu sad unda Seqimnas qalaq<br />
TbilisSi Tanamedrove evropuli stndartebis sportuli kompleqsebi.<br />
70
Ggenderuli Tanasworobis samoqmedo gegma<br />
amocana:<br />
wlebis ganmavlobaSi arsebobda genderuli Tanasworobis samTavrobo<br />
komisia, romelic dakompleqtebuli iyo rogorc xelisuflebis, ise<br />
arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebisgan.<br />
xSirad maT mier dasaxuli RonisZiebebi ver xorcieldeboda. saWiro<br />
gaxda efeqtiani samoqmedo gegmis SemuSaveba, romelic upasuxebda<br />
saqarTveloSi realurad arsebul problemebs genderuli Tanasworobis<br />
sakiTxebSi.<br />
reforma:<br />
parlamentis genderuli Tanasworobis sabWosTan TanamSromlobiT<br />
SemuSavda samoqmedo gegma, romelic Seicavs Semdeg amocanebs: genderuli<br />
Tansworobis uwyebaTaSorisi komisiis Seqmna, genderuli Tanasworobis<br />
sakanonmdeblo bazis formireba, sazogadoebis cnobierebis amaRleba<br />
genderuli Tanasworobis Sesaxeb da saganmanaTleblo programebSi<br />
ganaTlebis yvela safexurze genderuli sakiTxebis gaTvaliswineba.<br />
genderuli Tanasworobis samoqmedo gegma momzadebulia mTavrobis<br />
sxdomaze warsadgenad.<br />
71
s<strong>of</strong>lis meurneobis seqtoris ganviTarebis<br />
xelSewyoba<br />
problema:<br />
mixedavad gatarebuli reformebisa (sas<strong>of</strong>lo-sameuneo daniSnulebis<br />
miwis privatizebis TvalsazrisiT), sas<strong>of</strong>lo-sameurneo seqtori<br />
saqarTveloSi dabalproduqtiulia. miwis didi nawili jer kidev<br />
saxelmwifo sakuTrebaSia. qveyanaSi ar arsebobs Tanamedrove<br />
standartebis Sesabamisi sas<strong>of</strong>lo-samurneo nedleulis moyvanis<br />
gamocdileba. aseve, qveyanaSi funqcionirebs sas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />
nedleulis gadammuSavebeli sawarmoebis Zalian mcire raodenoba.<br />
Sesabamisad, seqtori Zalian neli tempiT viTardeba da maRalia qveyanaSi<br />
s<strong>of</strong>lis meurneobis prouqtis importis maCvenebeli.<br />
amocana:<br />
Seiqnas koncefcia, romelSic gaiwereba is RonisZiebebi, romlebic xels<br />
Seuwyoben s<strong>of</strong>lis meurneobis seqtorSi sawarmoebis Seqmnas, s<strong>of</strong>lad<br />
mcxovrebi mosaxleobis dasaqmebis zrdasa da s<strong>of</strong>lis meurneobis<br />
produqtis eqsports.<br />
reforma:<br />
s<strong>of</strong>lis meurneobis saministrosTan TanamSromlobiT SemuSavda da<br />
mTavrobis mier mowonebul iqna programa ,,100 axali gadammuSavebeli<br />
sawarmo”<br />
programis mixedviT, sas<strong>of</strong>lo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTebi<br />
investorebs gadaecemaT konkretuli sawarmos Seqmnis valdebulebiT.<br />
axali sawarmoebis Seqmnisa da mosaxleobis dasaqmebis mizniT<br />
saxelmwifo ganaviTarebs sagzao da samelioracio infrastruqturas.<br />
sawyis etapze SeirCeva asamde miwis loti da daiwyeba investorebis<br />
konkurentuli SerCeva. TiToeuli miwis loti iqneba daaxloebiT 400-500<br />
heqtari, romelic SesaZlebelia Sedgebodes ramdenime nakveTisganac.<br />
72
warmodgenilia gamarjvebulTa SerCevis Zalian martivi kriteriumebi –<br />
biznesproeqti da maqsimaluri Tanxis gadaxda.<br />
standartul SemTxvevaSi sawarmo unda Seiqmnas erTi wlis ganmavlobaSi.<br />
sawarmoSi investirebis damatebiTi stimulirebis mizniT (valdebulebis<br />
Sesrulebis SemTxvevaSi) investori gadaixdis nayidi sas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />
daniSnulebis miwis sabazro Rirebulebis (gadasaxdeli Tanxis) mxolod<br />
20%-s.<br />
73
<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis<br />
saministro<br />
ganaTlebisa da mecnierebis sferoSi <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis samoqmedo<br />
prioritetebia:<br />
1. kerZo-saxelmwifo partnioroba pr<strong>of</strong>esiuli gadamzadebis gziT<br />
axali samuSao adgilebis Sesaqmnelad;<br />
2. ekonomikis axal moTxovnebze orientirebuli pr<strong>of</strong>esiuli<br />
ganaTlebis formireba;<br />
3. ganaTlebis sistemis institucionaluri da programuli reformebis<br />
dasruleba, xarisxiani ganaTlebis uzrunvely<strong>of</strong>a da saerTaSoriso<br />
saganmanaTleblo sivrcesTan Tavsebadobis xelSewyoba;<br />
4. umaRlesi ganaTlebisa da mecnierebis integracia; samecniero<br />
kvlevebis dafinansebis sagranto-konkurentuli sistemis sruly<strong>of</strong>a.<br />
samTavrobo programis farglebSi saangariSo periodis ganmavlobaSi<br />
ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier ganxorcielda Semdegi<br />
RonisZiebebi:<br />
2006 wels saministros biujetiT gaTvaliswinebuli „pr<strong>of</strong>esiuli<br />
ganaTlebis xelSewyobisa” da `pr<strong>of</strong>esiuli saswavleblebis<br />
reabilitaciis~ programebis dafinansebis moculoba Seadgenda,<br />
Sesabamisad 3 780000 da 4 000000 lars, xolo 2007 wels is gaizarda da<br />
Seadgens, Sesabamisad, 6 032600 da 7 000000 lars.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier miRebuli „pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis<br />
Sesaxeb“ <strong>saqarTvelos</strong> (2007 wlis 28 marti) kanonis Tanaxmad,<br />
pr<strong>of</strong>esiuli ganaTleba iy<strong>of</strong>a saxelobo ganaTlebad da pr<strong>of</strong>esiul<br />
umaRles ganaTlebad. Sesabamisad ”umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb”<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi gaTvaliswinebulia umaRlesi ganaTlebis ori<br />
paraleluri Sto - akademiuri da pr<strong>of</strong>esiuli. kanoni saswavlo<br />
programebis gavlis garda, specialistisaTvis kvalifikaciis miniWebis<br />
74
alternatiul SesaZleblobad iTvaliswinebs araformalur ganaTlebas<br />
da misi meSveobiT miRebuli kvalifikaciis aRiarebis meqanizms.<br />
gaTvaliswinebulia atestaciis ganmaxorcielebeli organoebis Seqmna,<br />
romlebic TiToeul maZiebels, miuxedavad imisa, gaiara Tu ara man<br />
Sesabamisi formaluri swavlebis programa, mianiWeben sasurvel<br />
kvalifikacias. kanonSi Sesabamisad gansazRvrulia im instituciebisa da<br />
meqanizmebis samarTlebrivi CarCos Seqmna, romlebic uzrunvely<strong>of</strong>en<br />
pr<strong>of</strong>esiuli standartis, standartuli pr<strong>of</strong>esiuli saganmanaTleblo<br />
programis SemuSavebas da pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis standartebTan<br />
Sesabamisobis uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
ganxorcielda pr<strong>of</strong>esiul saganmanaTleblo dawesebulebaTa qselis<br />
optimizacia-reorganizacia. sa<strong>angariSi</strong> periodSi reorganizacias<br />
daeqvemdebara 20-mde dawyebiTi da saSualo pr<strong>of</strong>esiuli<br />
saganmanaTleblo dawesebuleba. ucxoel eqspertebTan erTad momzadda<br />
pr<strong>of</strong>esiuli swavlebis centrebis nusxa da specialobaTa CamonaTvali<br />
TiToeuli centrisTvis, aseve centrebis saxelosnoebis aRWurvilobis<br />
nusxebi. prezidentis nacionaluri programa `pr<strong>of</strong>esiuli<br />
saswavleblebis reabilitacia~ - farglebSi mimdinareobda centrebis<br />
saremonto-sareabilitacio samuSaoebi. ganxorcielda pr<strong>of</strong>esiuli<br />
saganmanaTleblo programebis ganaxlebis, direqtorTa, maswavlebelTa<br />
da instruqtorTa gadamzadebis RonisZiebebi. erovnuli saswavlo<br />
gegmebisa da Sefasebis centrma SeimuSava saxelobo saganmanaTleblo<br />
standartis proeqti. specialobebis mixedviT ganisazRvra da <strong>ministris</strong><br />
brZanebiT damtkicda 11 pr<strong>of</strong>esiuli centris misaRebi kontingenti.<br />
gaixsna sainformacio teqnologiebis pr<strong>of</strong>esiuli saswavlo centri<br />
TbilisSi. centris materialur-teqnikur reabilitaciaze 1,4 mln lari<br />
daixarja. momzadda centris 35 maswavlebeli. wels saswavlo centri 800-<br />
mde students miiRebs. momzadebulia iseTi saxelobo programebi,<br />
rogoricaa veb-gverdis dizaini _ Seqmna, qselis administrireba,<br />
sainformacio-cifruli teqnikis SekeTeba. saukeTeso studentebi<br />
centris partnior kompaniebSi dasaqmdebian. saswavlo centris mier<br />
gacemul kompania ,,siskos” saerTaSoriso sertifikatis mflobels<br />
75
dasaqmebis ufro didi Sansi eqneba saqarTveloSi da sazRvargareT.<br />
swavlis xangrZlivoba programebis mixedviT 2-9 Tvea.<br />
qobuleTis turizmis pr<strong>of</strong>ilis pr<strong>of</strong>esiul saswavlo centrSi<br />
gaTvaliswinebulia yovelwliurad 800-ze meti studentis momzadeba iseT<br />
specialobebSi, rogoricaa sastumros menejeri, turistuli saagentos<br />
operatori, baris menejeri, mimtani, gidi, sastumros momsaxure<br />
personali, sastumrosa da sarestorne teqnikis SemkeTebeli, kvebis<br />
obieqtis menejeri, mzareul-konditeri. kursebis xangrZlivobaa 3-dan 9<br />
Tvemde da maTi gavla saxelmwifo xerjze SeuZlia minimum 9 klasis<br />
ganaTlebis mqone yvela msurvels, axalgazrdasa Tu zrdasruls.<br />
qobuleTis centri ukve iRebs dakveTebs iseTi kerZo kompaniebisagan,<br />
rogroricaa ,,koka-kola”, restornebi ”holandiuri saxli”, Caqvis ,,Cais<br />
saxli”, ”xinklis saxli” da sxv. am kompaniebidan miRebuli dakveTis<br />
Sedegad centris mier miznobrivad momzadebuli 127 studenti ukve<br />
dasaqmebulia. maTi xelfasi 250-dan 600 laramdea. qobuleTis pr<strong>of</strong>esiuli<br />
saswavlo centris materialur-teqnikuri reabilitaciisTvis saxelmwifo<br />
biujetidan 350 aTasi lari daixarja.<br />
axali saswavlo gegmis mixedviT daiwyo momzadeba Tbilisis mose<br />
ToiZis samxatvro pr<strong>of</strong>esiuli liceumSi. swavleba mimdinareobs<br />
specialobebze - xeze mxatvruli Wra, xaliCis qsova (gobeleni, Teqa,<br />
batika), Wra-kerva- modelireba, mopirkeTeba, keramika, liTonze muSaoba,<br />
arqiteqturuli detalebis Zerwva, minanqari. swavlis xangrZlivobaa erTi<br />
weli. funqcionirebs 3-6 Tviani kursebic. pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis<br />
msurvelTa asaki SeuzRudavia. 2007 wlidan saswavlebeli programas<br />
axorcielebs regionebSic, maT Sorisaa: baTumi, Telavi, quTaisi,<br />
axalcixe, ninowminda, marneuli, bolnisi.<br />
2007 wels dagegmilia sul 11 ganaxlebuli pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis<br />
centris gaxsna TbilisSi, rusTavSi, quTaisSi, zugdidSi, gorSi,<br />
axalcixeSi, axalqalaqSi, mestiaSi, kaWreTSi. Cvens moqalaqeebs, rogorc<br />
axalgazrdebs, ise zrdasrulebs, axali standratebis, Sromis bazarze<br />
morgebuli saxelobo ganaTlebis miRebis SesaZlebloba eZlevaT.<br />
saswavleblebSi yovelwliurad 4 aTasamde kaci swavlas saxelmwifo<br />
daafinansebs. saxelobo ganaTlebis dRevandeli prioritetebia: turizmi,<br />
informaciuli teqnologiebi, mSenebloba, transporti, gamoyenebiTi<br />
76
xelovneba. am sferoebSi saxelmwifo sertifikatebi 30-mde specialobiT<br />
gaicema. specialobebis CamonaTvali Sromis bazris moTxovnebis<br />
Sesabamisad gaizrdeba.<br />
mimdinareobs umaRlesi pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis sapilote saswavlo<br />
programebis momzadeba. kerZod, 2007/08 saswavlo wlidan igegmeba 1500<br />
studentis miReba pr<strong>of</strong>esiuli umaRlesi ganaTlebis saganmanaTleblo<br />
programebze <strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetSi, 300-mde studentis –<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sas<strong>of</strong>lo-sameurneo universitetSi, 200 – WavWavaZis<br />
universitetSi da 150 – Tbilisis samedicino universitetSi. pr<strong>of</strong>esiuli<br />
umaRlesi ganaTlebis amocanaa mokle droSi myari bazisuri codnisa da<br />
damsaqmebelTa moTxovnebis Sesabamisi pr<strong>of</strong>esiuli unar-Cvevebis mqone<br />
specialistTa momzadeba. programebis xangrZlivobaa 2.5 weli da<br />
kursdamTavrebulebs mieniWebaT diplomirebuli specialistis<br />
kvalifikacia iseT dargebSi, rogoricaa arqiteqtura da mSenebloba,<br />
energetika, samTo-geologia, qimiuri da metalurgiuli teqnologiebi,<br />
informaciuli teqnika da teqnologiebi, transportisa da meqanikis<br />
inJineria, turizmi da sazogadoebrivi urTierTobebi da sxv.<br />
zogadsaganmanaTleblo skolebis dafinansebis programiT<br />
grZeldeba TiToeuli bavSvis swavlebis individualuri dafinaseba<br />
rogorc sajaro, ise kerZo skolebSi. 2007 wlidan erT moswavleze<br />
dafinansebis moculoba gaizarda 235 laramde qalaqis, 350 laramde<br />
s<strong>of</strong>lebis da dabebis da 425 laramde maRalmTian regionebis skolebSi.<br />
gaTvaliswinebulia damatebiTi dafinaseba mcirekontingentiani<br />
skolebisaTvis.<br />
Tbilisis aT skolaSi inkluziuri swavleba daiwyo. amieridan<br />
specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone 200-mde moswavle<br />
Tbilisis 10 zogadsaganmanaTleblo skolaSi iswavlis. proeqtis<br />
Tanadamfinansebelia norvegiis ganaTlebisa da kvlevis saministro,<br />
romelmac grantis saxiT 480 aTas laramde gamoyo.<br />
77
xorcieldeba afxazeTisa da cxinvalis regionis pedagogebis<br />
finansuri mxardaWeris programa. programis farglebSi finansuri<br />
daxmareba gaewia galis raionis 30 skolis 656 pedagogsa da 107<br />
administraciul muSaks, xolo cxinvalis regionis TiRvis, eredvisa da<br />
qurTis Temis sajaro skolebis _ 387 pedagogsa da administraciuli<br />
personalis 141 TanamSromels, risTvisac <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007<br />
wlis 5 aprilis #170 da #171 gankargulebebiT jamSi gamoiyo 1372 aTasi<br />
lari.<br />
sajaro skolebSi direqtorebis kandidatebis SerCevis programis<br />
farglebSi gaimarTa sajaro skolis direqtorTa konkursi. konkursantTa<br />
saerTo raodenoba Seadgenda 5197-sa, romelTagan pirveli etapi –<br />
testireba gaiara 3452 kandidatma. konkursis meore etapi – gasaubreba<br />
moawyo 5-ma sakonkurso komisiam TbilisSi, quTaissa da baTumSi.<br />
komisiebma erTi Tvis ganmavlobaSi ganixiles 3452 kandidatura da 1473<br />
skolis sameurveo sabWos waredgina 2078 kandidati. 2007 wlis 7 ivliss<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sajaro skolebSi direqtorebis arCevnebi gaimarTa. 947<br />
skolam direqtori airCia, rac imas niSnavs, rom yoveli sami skolidan,<br />
sadac arCevnebi ewyoboda, orSi is Sedegianad dasrulda. danarCen<br />
skolebSi axali saswavlo wlis dasawyisSi arCevnebi xelmeored<br />
gaimarTeba.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 28<br />
seqtembris #841 brZanebis safuZvelze damtkicda erovnuli saswavlo<br />
gegma. axali saganmanaTleblo programebi dainerga pirvel, meSvide da<br />
meaTe klasebSi. Catarda axali gegmis pilotirebis meore etapi<br />
zogadsaganmanaTleblo skolebis meore, merve da meTerTmete klasebSi.<br />
SemuSavda da mTavrobis mier damtkicda maswavleblis momzadebisa da<br />
pr<strong>of</strong>esiuli ganviTarebis koncefcia. momzadda da sazogadoebrivi<br />
ganxilvisTvis gamotanilia maswavleblis pr<strong>of</strong>esiuli da eTikuri<br />
standartis proeqti.<br />
damtkicda araqarTulenovan skolebSi qarTuli enis swavlebis<br />
axali, gardamavali standartebi, romlebic momzadebulia programebis _<br />
78
"qarTulis, rogorc meore enis, swavleba samcxe-javaxeTis<br />
araqarTulenovan skolebSi" da `qarTulis, rogorc meore enis swavlebis<br />
xelSewyoba qvemo qarTlis araqarTulenovan skolebSi~ _ farglebSi.<br />
“araqarTulenovan skolebSi saxelmZRvaneloebis subsidirebis<br />
programis” ganxorcielebis Sedegad momzadda da gamoica<br />
araqarTulenovani skolebisaTvis qarTuli enis saxelmZRvanelo<br />
“TavTavi”.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> prezidentis nacionaluri programis - `iakob<br />
gogebaSvili - <strong>saqarTvelos</strong> sajaro skolebis reabilitacia” - farglebSi<br />
2006 wels dasrulda <strong>saqarTvelos</strong> 8 qalaqis 217 skolis etapobrivi da<br />
raionul centrebsa da dabebSi 69 skolis sruli reabilitacia. 2007<br />
wels gagrZelda 21 skolis mSenebloba da 314 sajaro skolis samSeneblo<br />
saremonto-sareabilitacio samuSaoebi, saremonto samuSaoebi daiwyo 132<br />
skolaSi. 2007 wlis 23 ivniss moewyo tenderi <strong>saqarTvelos</strong> 19 sajaro<br />
skolis gaTbobis sistemis mowyobis mizniT. gaTbobis sistemis montaJi<br />
mimdinareobs 5 skolaSi. programis farglebSi sajaro skolebi axali<br />
2007-2008 saswavlo wlisTvis miiReben 100 000 saskolo merxs. 204 skolas<br />
gadaecema sportuli inventaris kompleqtebi. 2006 wels SeZenilia da<br />
sajaro skolebs gadaecaT 50 saskolo avtobusi. regionebSi saskolo<br />
garemos gaumjobesebis mizniT Tanamedrove tipis 11 skolis asaSeneblad<br />
konkursi gaimarTa. 263 skolis saproeqto ganacxadi warmoadgina 200-mde<br />
arqiteqtorma da studentma rogorc saqarTvelodan, ise evropis<br />
qveynebidan. axali tipis skolebi aSendeba lanCxuTis, Cxorowyus,<br />
gurjaanis, Terjolis, yvarelis, siRnaRis, mcxeTa-mTianeTis, gardabnis<br />
regionebSi. saukeTeso proeqtis avtorebi 6000 lariT dajildovdnen.<br />
2007w. programis - `iakob gogebaSvilis~ - dafinasebis moculoba Seadgens<br />
68 455,8 aTas lars.<br />
prezidentis nacionaluri programa „giorgi nikolaZe _ sportuli<br />
moednebis reabilitacia~ - farglebSi 2006 wels <strong>saqarTvelos</strong> regionebis<br />
sajaro skolebSi gakeTda 21 xelovnursafariani moedani. aRniSnuli<br />
proeqtis farglebSi grZeldeba bunebrivsafariani moednebis mowyoba.<br />
79
2007 wels gamocxadda tenderi <strong>saqarTvelos</strong> 18 sajaro skolaSi<br />
xelovnursafariani sportuli moednis mosawyobad.<br />
prezidentis nacionaluri programis - `irmis naxtomi – <strong>saqarTvelos</strong><br />
skolebSi informaciul-sakomunikacio teqnologiebis danergva~ -<br />
farglebSi 2006 wlis ganmavlobaSi SeZenil iqna 4 969533 laris<br />
Rirebulebis kompiuteruli teqnika. 5700 kompiuteri gadaeca 579 sajaro<br />
skolas. samodelo skolebisaTvis SeZenil iqna proeqtorebi, printerebi,<br />
cifruli fotoaparatebi. erTiani saganmanaTleblo informaciulsakomunikacio<br />
qselis Sesaqmnelad 2007 wels gamoy<strong>of</strong>ili Tanxa 4 000000<br />
lars Seadgens, xolo sajaro skolebisTvis kompiuteruli teqnikis (4500<br />
kompiuteramde) SeZena-miwodebisa da lokaluri qselis montaJisaTvis<br />
gamoy<strong>of</strong>ilia 8 000000 lari.<br />
ganaTlebisa da mecnierebis <strong>ministris</strong> №43 (18.01.07) brZanebiT<br />
damtkicda da xorcieledeba ,,obol da mzrunvelobamoklebul bavSvTa<br />
saaRmzrdelo, saganmanaTleblo, musikaluri da sportuli pr<strong>of</strong>ilis<br />
dawesebulebebis xelSewyobis programa”. programaSi gaerTianebulia 46<br />
sabavSvo-samzrunvelo dawesebuleba. ”saxelmwifo mzrunvelobis qveS<br />
my<strong>of</strong> bavSvTa skolis Semdgomi ganaTlebis” qveprogramaSi 2007 wels<br />
Caeba 200 studenti. mimdinareobda ”obol da mSobelTa mzrunvelobas<br />
moklebul bavSvTa deinstitucionalizaciisa da bavSvTa mitovebis<br />
prevenciis”, `obol da mzrunvelobamoklebul bavSvTa dasvenebagajansaRebis”,<br />
”bavSvTa mitovebis prevenciis xelSewyobis mizniT, ojaxis<br />
gadaudebeli daxmarebis” da ”Cveni saxlis” qveprogramebis Sesruleba.<br />
”sazRvargareT qarTuli skolebisaTvis daxmarebis programis”<br />
farglebSi saingilos 12 qarTul skolas gadaeca 5500-ze meti<br />
saxelmZrvanelo.<br />
gamocdebis erovnulma centrma pirvelad moawyo gamocdebi sruli<br />
zogadi ganaTlebis damadasturebeli atestatis eqsternis wesiT miRebis<br />
msurvelTaTvis. 2007 wels eqsternatis gamocdebSi monawileoba miiRo<br />
381–ma kacma. eqsternebma Caabares Semdegi gamocdebi: qarTuli ena da<br />
80
literatura, <strong>saqarTvelos</strong> istoria, maTematika, sabunebismetyvelo<br />
mecnierebebi (fizika, qimia, biologia), ucxo enebi. gamocdebi gaimarTa<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sam qalaqSi – TbilisSi, quTaissa da baTumSi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> skolebis 10000 moswavlem 2007 wlis 15, 16 da 17 maiss<br />
monawileoba miiRo maTematikisa da sabunebismetyvelo sagnebis<br />
swavlisa da swavlebis saerTaSoriso kvlevaSi (TIMSS). kvleva<br />
saganmanaTleblo miRwevebis Sefasebis saerTaSoriso asociaciis (IEA)<br />
egidiT Catarda, asociaciis mizani SedarebiTi kvlevebis warmoebaa<br />
swavlisa da swavlebis gasaumjobeseblad.<br />
2006 wlis erTiani erovnuli gamocdebis Sedegad umaRles<br />
saswavleblebSi Cairicxa 19479 studenti, romelTagan 8271 miiRo<br />
saxelmwifo saswavlo granti. umaRles saganmanaTleblo<br />
dawesebulebebSi agreTve Cairicxa ugamocdod ucxoeTis 204 moqalaqe da<br />
saxelmwifo saswavlo granti mieca 34 ucxoeTis moqalaqes. socialuri<br />
programis farglebSi 100%-iani dafinanseba miiRo 119 studentma, 70%-<br />
iani – 84, 50%-iani – 37, 30%-iani _ 17, 295 students dafinanseba Seevso 100<br />
%-mde. umaRles saganmanaTleblo dawesebulebebSi, boloniis procesis<br />
Sesabamisad, mobilurobis programis farglebSi sul Cairicxa an<br />
gadmoyvanil iqna 270 ucxo qveynis moqalaqe da moqalaqeobis armqone<br />
piri. 2006 wels ganaTlebisa da mecnierebis saministrom wamyvan<br />
komerciul bankebTan erTad SeimuSava da aamoqmeda studenturi sesxebis<br />
sqema. 2463 studentma sxvadasxva vadiT miiRo sesxi swavlis safasuris<br />
dasafaravad. dagegmilia studenturi sesxebis sistemis gaumjobeseba, rac<br />
gazrdis rogorc sesxis xelmwisawvdomobas, agreTve gaamjobesebs<br />
sesxebis pirobebs.<br />
gaimarTa 2007 wlis erTiani erovnuli gamocdebi. akreditebuli<br />
saswavleblebis sabakalavro programis 15444 adgilze ganacxadi Seitana<br />
39274 abiturientma.<br />
2006 wels ganxorcielda umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis<br />
ganmeorebiTi akreditacia, romlis Sedegad akreditebuli<br />
81
umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis ricxvi Semcirda 117-dan 43-<br />
mde.<br />
2006-2007 saswalo wels dasrulda sajaro umaRlesi<br />
saganmanaTleblo dawesebulebebis avtonomiur erTeulebad Camoyalibeba,<br />
arCeul iqnen akademiuri da warmomadgenlobiTi sabWoebi, reqtorebi da<br />
administraciis xelmZRvanelebi, Seiqmna xarisxis marTvis samsaxurebi.<br />
mimdinareobs 2007 wlis biujetiT gaTvaliswinebuli `sauniversiteto<br />
kurikuluri ganviTarebis~, `sauniversiteto saxelmZRvaneloebis<br />
ganviTarebis~ da `sauniversiteto infrastruqturis ganviTarebis”<br />
programebis Sesruleba.<br />
2005 wlis 23 dekembers miRebul iqna kanoni "mecnierebis,<br />
teqnologiebisa da maTi ganviTarebis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi<br />
cvlilebebisa da damatebebis Setanis Taobaze", romlis safuZvelze,<br />
dReisaTvis, 68 samecniero-kvleviTi instituti sajaro samarTlis<br />
iuridiuli piris statusiT moqmedebs.<br />
am organizaciulma formam gazarda institutebis samarTlebrivi da<br />
funqciuri damoukidebloba, saSualeba misca maT awarmoon<br />
decentralizebuli administrireba. institutebis administraciam<br />
daamtkica optimizebuli saStato nusxa, romelSic yvelaze dabali<br />
Tanamdebobis mkvlevris xelfasi aRemateba sajaro moxelis minimalur<br />
xelfass (115 lari). 2006 wels uSualod samecniero-kvleviTi<br />
institutebis biujetidan dafinanseba gaizarda erTi milioni lariT,<br />
xolo 2007 wels - ori milioni lariT. dReisaTvis yvela samecniero<br />
dawesebulebaSi moxda Ria, gamWvirvale konkursis wesiT mecnier-<br />
TanamSromelTa SerCeva, mimdinareobs samecniero sabWoebis da<br />
direqtorebis arCevnebi.<br />
<strong>ministris</strong> 2006 wlis 7 dekembris #976 braZanebis safuZvelze<br />
Seiqmna salikvidacio komisia, romelic ganixilavs araefeqtiani da<br />
araqmediTi samecniero-kvleviTi dawesebulebebis saqmianobis gagrZelebis<br />
mizanSewonilobis sakiTxs. <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 11.10.2006 #188<br />
dadgenilebiT likvidirebulia oTxi samecniero-kvleviTi dawesebuleba –<br />
klimaturi gamocdis centri, masalaTa gamocdis centri, instituti<br />
82
`avtomatmrewvi~, samegrelos samxareo samecniero centri; instituti<br />
“avtomatmrewvi” SemdgomSi Camoyalibda rogorc SezRuduli<br />
pasuxismgeblobis sawarmo.<br />
daiwyo samecniero-kvleviTi institutebis saxelmwifo<br />
universitetebTan integraciis procesi: <strong>saqarTvelos</strong> kosmosuri da<br />
miwiszeda Senobebis, nagebobebisa da konstuqciebis instituti da<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetTan arsebuli SeiaraRebuli Zalebis<br />
generaluri Stabis samxedro-sainJinro akademia Camoyalibda erTian<br />
organizaciad <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis samSeneblo<br />
fakultetis SemadgenlobaSi saxelwodebiT “nagebobebis specialuri<br />
sistemebisa da sainJinro uzrunvely<strong>of</strong>is instituti”. Seiqmna<br />
konsorciumi, romlis SemadgenlobaSi arian: ilia WavWavaZis saxelmwifo<br />
universiteti, niko kecxovelis botanikis instituti, zoologiis<br />
instituti, Tbilisis botanikuri baRi, Tbilisis zooparki, saxelmwifo<br />
erovnuli muzeumi.<br />
ganxorcielda sensoruli sistemebis samecniero_teqnologiuri<br />
centris <strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetTan integracia; oTar<br />
lorTqifaniZis arqeologiis institutis integracia <strong>saqarTvelos</strong><br />
erovnul muzeumTan; samecniero teqnikuri Targmanis centris integracia<br />
samecniero erovnul biblioTekasTan. kosmosuri saagento SeuerTda<br />
mixeil nodias ge<strong>of</strong>izikis instituts. Camoyalibda konsorciumi, romlis<br />
SemadgenlobaSi Sevidnen: mcenareTa imunitetis instituti (qobuleTi),<br />
SoTa rusTavelis saxelobis universiteti (baTumi), garemos dacvis<br />
samsaxuri (baTumi). xeli moewera memorandums ilia WavWavaZis<br />
universitetisa da zoologiis institutis, ilia WavWavaZis<br />
universitetisa da sociologiisa da demografiis institutis<br />
gaerTianebis Sesaxeb, romelic iuridiulad gaformdeba institutebSi<br />
samecniero sabWoebisa da direqtorebis arCevis Semdeg (2007 wlis me_3<br />
kvartali).<br />
2006 wlis samecniero grantebis konkursze Semovida 1000-mde<br />
ganacxadi. 2006 wlis biujetis farglebSi 988 proeqtidan<br />
dasafinanseblad SeirCa da damtkicda 113 samecniero proeqti. samecniero<br />
83
proeqtebis dasafinanseblad gamoy<strong>of</strong>ili Tanxis mTliani moculoba<br />
Seadgens 11 136 842 lars.<br />
2007 wels <strong>saqarTvelos</strong> erovnulma samecniero fondma moawyo<br />
samecniero aparaturis grantebis konkursi. gamovlinda gamarjvebuli<br />
organizaciebi da gaformda 4 sagranto xelSekruleba samecniero<br />
aparaturis SesaZenad, dafinansebis saerTo moculobaa 1 045 011 lari.<br />
gaformda 5 sagranto xelSekruleba biblioTekebisaTvis samecniero<br />
literaturisa da perioduli gamocemebis SesaZenad saerTo moculobiT<br />
325 341 lari. 2007 wlis 30 ianvars <strong>saqarTvelos</strong> erovnulma samecniero<br />
fondma gamoacxada moklevadiani individualuri samogzauro grantebis<br />
konkursi. 97 Semosuli ganacxadidan dafinaseba moipova 41-ma.<br />
momzadda da damtkicda <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2007 wlis #328<br />
brZanebuleba “axalgazrda mecnierTaTvis prezidentis grantebis<br />
dawesebis Sesaxeb”. ganaTlebisa da mecnierebis <strong>ministris</strong> brZanebiT<br />
damtkicda axalgazrda mecnierTaTvis prezidentis samecniero grantebis<br />
gacemis wesi da Sefasebis kriteriumebi. daiwyo Sesabamisi konkursis<br />
momzadeba.<br />
2007 wlis 14 maiss gamocxadda saxelmwifo samecniero grantebis<br />
meore konkursi. sakonkursod SemoTavazebulia Semdegi samecniero<br />
mimarTulebebi: 1. qarTvelologiuri mecnierebebi; 2. humanitaruli,<br />
ekonomikuri da socialuri mecnierebebi; 3. maTematika, meqanika,<br />
telekomunikaciebi, sainformacio teqnologiebi; 4. sabunebismetyvelo<br />
mecnierebebi; 5. dedamiwis Semswavleli mecnierebebi da garemo; 6.<br />
sicocxlis Semswavleli da samedicino mecnierebebi; 7. sainJinro<br />
mecnierebebi, maRalteqnologiuri masalebi; 8. agraruli mecnierebebi.<br />
erovnuli samecniero fondis sagranto konkursze Semosuli proeqtebis<br />
raodenoba 2006 welTan SedarebiT 100-iT gaizarda. 50%-iT gaizarda<br />
agreTve im ucxoel eqspertTa ricxvi, vinc, adgilobriv eqspertebTan<br />
erTad, Seafasebs sakonkurso proeqtebs. wels proeqtebs ms<strong>of</strong>lios<br />
wamyvani universitetebis 750-mde mecnieri Seafasebs.<br />
aSS samoqalaqo kvlevebisa da ganviTarebis da <strong>saqarTvelos</strong><br />
samecniero-teqnologiuri ganviTarebis fondebTan erTad erovnulma<br />
samecniero fondma gamoacxada biznespartniorobis sagranto konkursi.<br />
84
programis mizania kompaniebsa da mecnierTa jgufebs Soris<br />
urTierTsasargeblo TanamSromlobis xelSewyoba, qveynis sainovacio<br />
potencialis zrdis xelSewyoba da biznesze orientirebul mecnierTa<br />
mWidro kavSiris damyareba warmoebasTan. programis xangrZlivobaa 12 Tve,<br />
xolo TiToeuli grantis odenoba – ara umetes 40,000 larisa. kompaniebis<br />
monawileobis savaldebulo wili individualur proeqtSi Seadgens<br />
grantis Tanxis minimum 10%-s. es Tanxa mTlianad gamoyenebul unda iqnes<br />
mecnierTa jgufis xarjebisTvis.<br />
2007 wlis 28 ivniss, xeli moewera memorandums TanamSromlobis<br />
Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli samecniero fondsa (sesf) da<br />
saerTaSoriso samecniero-teqnikur centrs (sstc) Soris. programis<br />
mizania <strong>saqarTvelos</strong> samecniero-teqnikuri sferos mdgradi<br />
ganviTarebisTvis dafinansebis axali strategiis ganxorcieleba;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mecnierebisa da inJinrebis monawileobiT sainovacio<br />
programebisa da proeqtebis erToblivi dafinansebis ganxorcieleba;<br />
qveynis ekonomikis mxardaWera sainovacio proeqtebis dafinansebisa da<br />
xelSewyobis gziT; saerTaSoriso TanamSromlobis gafarToeba.<br />
"2007 wlis programis qarTveli mecnierebisaTvis" farglebSi aSS<br />
samoqalaqo kvlevebisa da ganviTarebis fondi, <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli<br />
samecniero fondi (sesf) da <strong>saqarTvelos</strong> samecniero-teqnologiuri<br />
ganviTarebis fondi (ssgf) gamoy<strong>of</strong>en erTwlian grantebs konkursis<br />
safuZvelze axalgazrda mkvlevrebisaTvis, kerZod 2-3-Tviani vizitisaTvis<br />
aSS laboratoriebSi da 9-10 Tviani samecniero-kvleviTi<br />
daxmarebisaTvis da individualuri finansuri mxardaWerisaTvis<br />
saqarTveloSi.<br />
mecnierTa socialuri dacvis programis farglebSi saxelmwifo<br />
akademiuri stipendia, 2007 wlis 1 ivlisis monacemebiT, 5489<br />
mecnierTanamSromelsa da pr<strong>of</strong>esor-maswavlebels daeniSna. stipendiebis<br />
daniSvna 2008 wlis 1 ianvramde gagrZeldeba. mecnierebaTa doqtorebi<br />
iReben 92 lars, kandidatebi – 69 lars, xolo samecniero xarisxis<br />
armqoneni – 46 lars. unda aRiniSnos, rom akademiur stipendiaze<br />
85
gasulTa didi nawili agrZelebs muSaobas, maT Soris 1752 (32.4%)<br />
dasaqmda saxelmwifo seqtorSi.<br />
86
<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi<br />
resursebis saministro<br />
garemos dacvis inspeqcia<br />
garemos dacvis inspeqciaSi ganxorcielebulma reformam,<br />
institucionalurma da sakadro cvlilebebma mniSvnelovnad gaaZliera<br />
inspeqciis SesaZleblobebi da aRniSnuli sistema ufro mobiluri da<br />
moqnili gaxada. kerZod, saStato ricxovnobis 300 saStato<br />
erTeulamde gazrdam, swrafi reagirebis mobiluri jgufebis Seqmnam<br />
da maTi saTanadod aRWurvam saSualeba misca inspeqcias mieRwia<br />
pirveli rigis miznisaTvis _ SeeCerebina xe-tyis organizebuli ukanono<br />
Wra da transportireba, aRekveTa brakonieroba, akrZaluli<br />
eleqtrosaSualebebis gamoyenebiT Tevzaoba wyalsatevebze.<br />
inspeqciisa da samarTaldacvis organoebis SeTanxmebulma<br />
muSaobam Tavis Sedegi gamoiRo - Semcirda gansakuTrebiT didi<br />
odenobebiT xe-tyis ukanono Wris faqtebi. aRniSnuli sistemis<br />
efeqtianoba da mdgradoba, aseve is mniSnvelovani prevenciuli da<br />
sainformacio RonisZiebebi, romlebic intensiur xasiaTs atarebs,<br />
iZleva imis safuZvlian garantias, rom am sferoSi darRvevebi<br />
minimumamde iqneba Semcirebuli.<br />
aseve, aRniSvnis Rirsia is RonisZiebebi, romlebic inspeqciis<br />
institucionaluri ganviTarebisaTvis ganxorcielda. saerTaSoriso<br />
donorebis organizaciebis (evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis<br />
banki-EBRD, ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis<br />
organizacia- OECD, holandiisa da norvegiis mTavrobebi) daxmarebiT<br />
ganxorcielda mobiluri jgufebis kvalifikaciis amaRleba<br />
administraciul da sisxlis samarTlis sakiTxebSi. aseve<br />
ganxorcielda materialur-teqnikuri bazis ganaxleba, SeZenil iqna<br />
gadidebuli gamavlobis avtomobilebi da sxva mniSvnelovani<br />
aRWurviloba. sistema saWiroebs damatebiT sruly<strong>of</strong>as, risTvisac<br />
muSaoba grZeldeba.<br />
87
amJamad saministroSi mimdinareobs grZelvadiani tyiT<br />
sargeblobis mizniT xe-tyis damzadebis specialuri licenziebis<br />
gacema, rac Tavis mxriv saWiroebs Tvisobrivad axali tipis<br />
saxelmwifo kontrolis dawesebas, kerZod, prevenciuli zomebis<br />
miRebas, kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis xelSemwyobi<br />
RonisZiebebis ganxorcielebas, da, rac mTavaria, xe-tyis ukanono Wris,<br />
realizaciis, transportirebis faqtebis operatiul gamovlenasa da<br />
aRkveTas. am amocanaTa gadaWris mizniT saministros mdgradi<br />
ganviTarebis proeqtebis ganmxorcielebel saagentoSi mimdinare<br />
satyeo seqtoris ganviTarebis programis farglebSi igegmeba rigi<br />
instituciuri da saswavlo programebis ganxorcieleba.<br />
wiaRiT sargeblobis licenziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis<br />
Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba:<br />
2007 wels (I naxevari) ganxorcielda wiaRiT sargeblobis licenziiT<br />
gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba 20<br />
wiaRiT mosargeblis mimarT:<br />
− Semowmebis Sedegebis safuZvelze miRebul iqna gadawyvetileba 13<br />
wiaRiT mosargeblisaTvis wiaRiT sargeblobis licenziebis gauqmebis<br />
Sesaxeb;<br />
− 7 licenziantis mimarT gatarda administraciul samarTaldarRvevaTa<br />
kodeqsiT gaTvaliswinebuli sanqciebi (jarimebi) da miecaT vada<br />
mdgomareobis gamosasworeblad.<br />
xe-tyis damzadebis specialuri licenziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis<br />
Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba:<br />
ganxorcielda guriis regionSi xe-tyis damzadebis specialuri<br />
licenziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mdgomareobis<br />
Semowmeba 27 licenziantis mimarT. Semowmebis Sedegad:<br />
−<br />
6 licenziantis mflobelobaSi arsebul tyekafebze gamovlenil iqna<br />
ukanono Wra. ukanonod mopovebuli xe-tyis raodenobam Seadgina 175,91<br />
m 3 , garemosaTvis miyenebuli zianis Tanxam _ 19 637,16 lari. sisxlis<br />
samarTlis niSnebis arsebobis gamo mzaddeba masalebi prokuraturaSi<br />
gadasacemad.<br />
88
cxovelTa samyaros obieqtebiT sargeblobis licenziebiT<br />
gaTvaliswinebul pirobebis Sesrulebis mdgomareobis Semowmeba:<br />
2007 wlis I naxevarSi garemos dacvis inspeqciis inspeqtirebis<br />
samsaxuris mier Semowmda 12 samonadireo meurneobisaTvis gacemuli<br />
cxovelTa samyaros obieqtebiT sargeblobis generaluri licenziebiT<br />
gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mdgomareoba. maTgan:<br />
− 8 samonadireo meurneobis mimarT gatarebul iqna administraciul<br />
samarTaldarRvevaTa kodeqsiT gaTvaliswinebuli sanqciebi (jarimebi)<br />
da miecaT vadebi gamovlenil darRveva-naklovanebaTa<br />
aRmosafxvrelad,<br />
− 4 samonadireo meurneobasTan dakavSirebiT momzadda winadadebebi<br />
licenziebis gauqmebis Taobaze.<br />
licenziantebis mier angariSgebis warmodgena<br />
dasrulda kanonmdeblobiT dadgenili wesiT bunebaTmosargeble<br />
licenziantebis mier 2006 wels salicenzio pirobebis Sesrulebis<br />
angariSebis warmodgenis vadebi. angariSebis warmoudgenlobis gamo 561<br />
licenzianti bunebaTmosargeblis mimarT Sedgenil iqna administraciul<br />
samarTaldarRvevis oqmebi, maT Soris:<br />
− 333 xe-tyis damzadebis specialuri licenziantis mimarT;<br />
− 197 wiaRiT mosargeble licenziantis mimarT;<br />
− 31 cxovelTa samyaros obieqtebiT mosargeble licenziantebis mimarT.<br />
garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis faqtebze reagirebis Sedegebi<br />
garemos dacvis inspeqciis mier 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1<br />
agvistomde gamovlinda garemosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />
darRvevis 5 321 faqti. maTgan:<br />
− administraciuli samarTaldarRvevis _ 4 618 faqti, romelTan<br />
dakavSirebiTac inspeqciis mier Sedgenil iqna administraciuli<br />
samarTaldarRvevis oqmebi ask muxlebis Sesabamisad;<br />
− sisxlis samarTlis danaSaulis niSnebis _ 703 faqti, romelTan<br />
dakavSirebiTac Sedgenil iqna Sesabamisi aqtebi da romlebic<br />
89
TandarTul masalebTan erTad Sedgomi reagirebisaTvis gadaeca<br />
samarTaldacvis organoebs.<br />
diagrama. gamovlenil samarTaldarRvevaTa dinamika, 2006-2007 ww.<br />
800<br />
700<br />
2007 weli<br />
749<br />
600<br />
2006 weli<br />
556<br />
619<br />
500<br />
438<br />
416<br />
424<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
55<br />
23<br />
101<br />
108<br />
194<br />
353<br />
303<br />
278<br />
302<br />
327<br />
360<br />
394<br />
0<br />
ianvari<br />
Tebervali<br />
marti<br />
aprili<br />
maisi<br />
ivnisi<br />
ivlisi<br />
garemosaTvis miyenebuli ziani<br />
agvisto<br />
seqtemberi<br />
oqtomberi<br />
noemberi<br />
dekemberi<br />
ianvari<br />
Tebervali<br />
marti<br />
aprili<br />
maisi<br />
ivnisi<br />
garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis (administraciuli da<br />
sisxlis samarTlis) faqtebze inspeqciam daiangariSa samarTaldamrRvevTa<br />
mier garemosaTvis miyenebuli ziani, romelmac Seadgina 6 200 011,31 lari.<br />
maT Soris:<br />
− sisxlis samarTlis niSnebis mqone faqtebze _ 5 033 631,9 lari;<br />
− administraciuli samarTaldarRvevis faqtebze _ 1 166 379,4 lari.<br />
administraciuli samarTaldarRvevis saqmeTa ganxilvis Sedegebi<br />
administraciul samarTaldarRvevaTa oqmebis administraciuli wesiT<br />
ganxilvis Sedegad samarTaldamrRvevebisaTvis dakisrebuli jarimisa da<br />
garemosaTvis miyenebuli zianis saerTo Tanxam 2 983 110,9 lari Seadgina,<br />
maT Soris:<br />
− jarima – 1 816 731,5 lari;<br />
− ziani – 1 166 379,4 lari.<br />
administraciul samarTaldarRvevaTa saqmeebis ganxilva<br />
permanentulad mimdinareobs kanoniT dadgenil vadebSi da wesis<br />
Sesabamisad.<br />
90
gamovlenili samarTaldarRvevis faqtebi (jamuri monacemebi)<br />
(2006 wlis 1 agvistodan-2007 wlis 1 agvistomde)<br />
g/dacv. kanonmdeblobis darRvevis<br />
faqtebi<br />
maT Soris:<br />
administraciuli<br />
samarTaldarRvevebi<br />
sisxlis samarTlis<br />
darRvevebi<br />
ukanonod mopovebuli<br />
resursis raodenoba<br />
xe-tye (kub.m.)<br />
Tevzi (kg)<br />
inert. masala (kub.m.)<br />
jarima, lari<br />
dakisrebuli<br />
gadaxdili<br />
ganxilvis Sedegi<br />
m.S. ziani,<br />
administraciuli<br />
wesiT dakisrebuli<br />
garemoze<br />
miyeneb.<br />
ziani,<br />
lari<br />
dakisrebuli<br />
gadaxdili<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12<br />
2006 wlis<br />
agvistodekemberi<br />
1 861 1 698 163 11 635,3 1 706,8 16 951,4 74 4808,5 53 1523,6 3 437 867,4 662 202,0 52 000,8<br />
2007 wlis<br />
ianvari-ivlisi 3 460 2 920 540 8 740,9 59 594,8 22 343,9 60 5208,0 41 1514,2 3 217 193,0 959 226,5 117 952,1<br />
sul, periodSi 5 321 4 618 703 20 376,2 61 301,6 39 295,3 135 0016,5 94 3037,8 6 655 060,4 1 621 428,5 169 952,9<br />
satyeo departamenti<br />
udidesi nabijebi gadaidga satyeo seqtorSi. aRsaniSnavia is faqti, rom<br />
SemuSavda `satyeo politikis dokumentis~ proeqti, romelic mowonebul<br />
iqna <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier da uaxloes momavalSi waredgineba<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlaments dasamtkiceblad. dokumentis ZiriTad mizans tyis<br />
ekologiuri, ekonomikuri da socialuri funqciebis SenarCuneba da am<br />
funqciebidan sazogadoebisaTvis maqsimaluri sargebelis miReba<br />
warmoadgens.<br />
satyeo politikis dokumentis proeqtiT gansazRvruli miznebisa da<br />
amocanebis realizebisaTvis mimdinareobs satyeo dargis maregulirebeli<br />
kanonmdeblobis, kerZod, `tyis kodeqsis” gadamuSaveba, romelic 2007 wlis<br />
bolomde waredgineba parlamets;<br />
mniSvnelovania, rom daido urTierTgagebis memorandumi satyeo<br />
departamentsa da saerTaSoriso satyeo sameurveo sabWos (FSC) Soris,<br />
romelic miznad isaxavs saqarTveloSi tyis marTvis saerTaSoriso<br />
standartebis damkvidrebas, adgilobrivi specialistebis gadamzadebas,<br />
91
Sesabamisi saxelmZvaneloebis SemuSavebas da a.S.. niSandoblivia, rom<br />
satyeo sameurveo sabWos (FSC) damfuZnebelTa Soris arian ms<strong>of</strong>lioSi<br />
aRiarebuli iseTi garemosdacviTi organizaciebi, rogoricaa Greenpeace da<br />
WWF, aseve sxvadasxva qveynebis mTavrobebi, korporaciebi da<br />
arasamTavrobo organizaciebi.<br />
mimdinareobs muSaoba satyeo sameurveo sabWos (FSC) <strong>saqarTvelos</strong><br />
filialis SeqmnasTan dakavSirebiT, romelic mniSvnelovnad Seuwyobs<br />
xels satyeo seqtorSi saerTaSoriso standartebis damkvidrebasa da<br />
TviTmaregulirebeli bazris ganviTarebas;<br />
aseve mimdinareobs muSaoba erovnuli satyeo standartebis<br />
CamoyalibebasTan dakavSirebiT;<br />
satyeo seqtorSi ganxorcielda mmarTvelobiTi aparatis optimizacia,<br />
romlis Sedegad arsebuli 31 satyeo meurneobis nacvlad Seqmnilia 9<br />
regionaluri satyeo sammarTvelo. satyeo departamentSi momuSaveTa<br />
ricxovnoba Semcirda 1694 saStato erTeulidan 673 erTeulamde. Tu<br />
mosamsaxuris saSualo Tviuri xelfasi reorganizaciamde Seadgenda 203<br />
lars, reorganizaciis Semdeg Seadgens 510 lars. reorganizaciamde satyeo<br />
meurneobis direqtoris Tanamdebobrivi sargo Seadgenda 450 lars,<br />
reorganizaciis Semdeg Tanamdebobas Seecvala dasaxelebac da<br />
regionaluri satyeo sammarTvelos ufrosis xelfasi Seadgens 1100 lars.<br />
satyeo ubnis ufrosis (ufrosi specialistis) Tanamdebobrivi sargo<br />
Seadgenda 220 lars. satyeo ubnis ufrosis Tanamdebobrivi sargo Seadgens<br />
750 lars. tyis mcvelis Tanamdebobrivi sargo Seadgenda 135 lars.<br />
reinjeris (y<strong>of</strong>ili tyismcveli) Tanamdebobrivi sargo Seadgens 400 lars.<br />
amasTan sistemis TanamSromelTa samuSao pirobebis gasaumjobeseblad<br />
SeZenilia kompiuteruli teqnikis kompleqti (48 erTeuli), “jipiesi” (60<br />
erTeuli), 100 cxeni, 25 avtomanqana “niva”, tyis dacvisa da monitoringis<br />
saqmianobis maqsimalurad uzrunvelsay<strong>of</strong>ad SeZenilia xelis raciebi (40<br />
erTeuli), oradgiliani karvebi (21 erTeuli), saZile tomrebi (60 erTeuli),<br />
portatuli videokamerebi (10 erTeuli), TviTdamteni fanrebi (20 erTeuli),<br />
uniformebi (1000 kompleqti) da sxva;<br />
92
saxelmwifo da adgilobrivi mniSvnelobis tyis efeqtianad marTvisa da<br />
racionalurad gamoyenebis mizniT “adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> organuli kanonis da <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007<br />
wlis 23 maisis #105 dadgenilebiT damtkicebuli “adgilobrivi<br />
mniSvnelobis tyis gansazRvris wesis Sesaxeb” debulebis moTxovnebis<br />
gaTvaliswinebiT gansazRvrulia Sesabamisi farTobi, romelic<br />
“adgilobrivi mniSvnelobis tyis” statusiT Semdgomi marTvisaTvis<br />
SesaZloa gadaeces adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs;<br />
saxelmwifo tyis fondSi tyeebiT organizebuli sargeblobis<br />
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad xe_tyis damzadebis mizniT grZelvadiani (20 wlamde)<br />
sargeblobis licenziebi gacemulia samcxe_javaxeTis, samegrelo_zemo<br />
svaneTis da kaxeTis regionaluri satyeo sammarTveloebis samoqmedo<br />
teritoriebis 75000 ha farTobze regionebSi yovelwliurad 70 000 m3<br />
prognozirebuli merqnuli resursis dasamzadeblad. saxelmwifo biujetSi<br />
Sesabamisi auqcionidan mobilizebulma Tanxam daaxloebiT 8 mln lari<br />
Seadgina;<br />
mzaddeba grZelvadiani licenziebis paketi, romelic moicavs<br />
daaxloebiT 500 000 heqtaris grZelvadiani sargeblobis mizniT gacemas<br />
700 000 m3 xe-tyis damzadebis yovelwliuri maragiT. auqcionis sawyisi<br />
fasi minimum 100 mln. lariT ganisazRvreba;<br />
dargSi ganxorcielebuli reorganizaciis Sedegad Seqmnili tyis<br />
fondis marTvis uflebis mqone teritoriuli organoebis mier<br />
mimdinareobs samoqmedo teritoriebis gadabareba da gamovlenili ukanono<br />
moqmedebebiT garemosaTvis miyenebuli zianis Sesaxeb informacia<br />
periodulad gadaecema samarTaldacvis organoebs. mimdinare wlis 1<br />
ianvridan 1 ivnisamde reorganizebuli samsaxurebis mier gamovlenili<br />
ukanono WrebiT garemosaTvis miyenebulma zianma Seadgina daaxloebiT 3,5<br />
milioni lari. es faqtebi Semdgomi msvlelobisaTvis gadaecaT Sesabamis<br />
sagamoZiebo samsaxurebs. sruli masala aisaxeba gadabarebis procesis<br />
dasrulebis Semdgom.<br />
93
daculi teritoriebis departamenti<br />
<strong>saqarTvelos</strong> daculi teritoriebis departamentis daqvemdebarebaSia 5<br />
erovnuli parki, 9 aRkveTili, 15 saxelmwifo nakrZali da 3 bunebis<br />
Zegli, romlebic mimdinare periodSi gaerTianebulia 19<br />
administraciaSi.<br />
dRevandeli mdgomareobiT departamentis daqvemdebarebaSi my<strong>of</strong>i<br />
daculi teritoriebis saerTo farTobia 330207 ha, xolo kanoniT<br />
gamocxadebulia 439426 ha, rac qveynis teritoriis 6%-s Seadgens.<br />
sistemis ganviTarebis mizniT ganxorcielda umniSvnelovanesi<br />
institucionaluri da sakanonmdeblo cvlilebebi, aRsaniSnavia<br />
ekoturizmis ganviTarebis, infrastruqturis ganviTarebis, ekoganaTlebisa<br />
da interpretaciis sferoSi ganxorcielebuli RonisZiebebi,<br />
romelTa farglebSic Sesrulda Semdegi saxis samuSaoebi:<br />
a) infrastruqturis ganviTareba<br />
• dasrulda da aRiWurva kolxeTis erovnuli parkis<br />
administraciuli Senoba da vizitiorTa centri Tavisi sastumro<br />
nomrebiT. moewyo paliastomis tbis infrastruqtura, SeZenil iqna<br />
sxvadasxva tipis sawyalosno transporti.<br />
• dasrulda da aRiWurva qobuleTis saxelmwifo nakrZalisa da<br />
aRkveTilis administraciuli Senoba Tavisi sastumroTi da<br />
sakonferencio oTaxebiT. moewyo savele infrastruqtura.<br />
• dasrulda vaSlovanisa da lagodexis daculi teritoriebis<br />
administraciuli Senobis keTilmowyoba Tavisi sastumro da<br />
sakonferencio oTaxebiT. amJamad vaSlovanis erovnul parkSi<br />
mimdinareobs vizitiorTaTvis bungaloebisa da savele<br />
infrastruqturis mSenebloba.<br />
• omaloSi dawyebulia TuSeTis administraciuli Senobis da<br />
vizitiorTa centris mSenebloba Tavisi sastumro da<br />
sakonferencio oTaxebiT, asve mimdinareobs savele infrastruqturis<br />
mowyoba.<br />
94
• dasrulda rekonstruqcia da aRiWurva mtiralas erovnuli parkis<br />
administraciis Senoba daba CaqvSi.<br />
• WWF Caucasus PO-s mxardaWeriT momzadda daculi teritoriebis<br />
TanamSromelTa uniformebis eskizebi;<br />
• dasrulda WaWunis administraciuli Senobis rekonstruqcia.<br />
b) ekoturizmis ganviTarebis mizniT gaweuli saqmianoba<br />
1. 2007 wlis 1 Tebervals borjom-xaragaulis erovnuli parki<br />
<strong>of</strong>icialurad gamocxadda evropis daculi teritoriebis<br />
saerTaSoriso qselis PAN-parkebis sruluflebian wevrad.<br />
2. 12-14 aprils eqspo-jorjiis sagam<strong>of</strong>eno darbazis #11 pavilionSi<br />
moewyo me-9 saerTaSoriso turistuli gam<strong>of</strong>ena, sadac daculi<br />
teritoriebis departaments gadaeca sertifikati stendis saukeTeso<br />
dizainisaTvis.<br />
3. damzadda daculi teritoriebis kolaJis inglisuri da qarTuli<br />
versia 4000 cali _”gadafurcle saqarTvelo”<br />
4. departamentis iniciativiT sajaro samarTlis iuridiuli pirebis<br />
(qobuleTis daculi teritoriebi, kolxeTis daculi teritoriebi,<br />
borjom-xaragaulis daculi teritoriebi, lagodexis daculi<br />
teritoriebi, vaSlovanis daculi teritoriebi, TuSeTis daculi<br />
teritoriebi) mier warmodgenil iqna turistuli momsaxurebis<br />
tarifebi, romlebic SeTanxmebul da damtkicebuli iqna<br />
saministrosTan.<br />
5. momzadda vaSlovanis, TuSeTis, lagodexisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />
daculi sxva teritoriebis (kolaJi), turistuli rukebi -<br />
inglisuri da qarTuli versia.<br />
95
vizitiorTa raodenobis dinamika sul dacul teritoriebze 2007<br />
wels Tveebis mixedviT:<br />
25000<br />
vizitorTa dinamika 2007 weli<br />
Tveebis mixedviT dacul<br />
teritoriebze<br />
22 603<br />
20000<br />
vizitorTa raodenoba<br />
Semosavlebi<br />
15000<br />
13548<br />
8440<br />
9990<br />
11 189<br />
10000<br />
6722<br />
5000<br />
0<br />
1 ivlisi<br />
1 agvisto<br />
20 agvisto<br />
vizitiorTa raodenobis dinamika 2005-2006-2007 wlebis mixedviT.<br />
12000<br />
vizitorTa dinamika 2005-2006-2007wlis<br />
11 189<br />
10000<br />
8000<br />
7 108<br />
6000<br />
4769<br />
4000<br />
2000<br />
0<br />
2005w 2006w 2007w<br />
g) ekoganaTlebisa da interpretaciis sferoSi gaweuli saqmianoba<br />
• daculi tertoriebis departamentis iniciativiT, 1 ivniss moswavle<br />
axalgazrdobis sasaxleSi gaimarTa konferencia daculi<br />
teritoriebis mimdebare skolebis moswavleebisaTvis. konferenciis<br />
erT-erTi gamarjvebulia liaxvis sax. nakrZalis moswavle.<br />
• sociologiuri kvlevebis centris `gorbis~ da ganviTarebis<br />
sammarTvelos TanamSromlebis mier momzadda sazogadoebrivi<br />
96
aRqmisa da socialuri gavlenis monitoringisa da Sefasebis<br />
kiTxvari.<br />
• mimdinare wlis 9-10 ivniss WaWunis aRkveTilis teritoriaze<br />
kavkasiis regionaluri garemosdacviTi centris proeqtis –<br />
“samxreT kavkasiaSi garemosdacviTi dialogis xelSewyoba<br />
masobrivi sainformacio saSualebebs, saxelmwifo struqturebsa da<br />
samoqalaqo sazogadoebas Soris” _ farglebSi gaimarTa samuSao<br />
Sexvedra kaxeTis regionis arasamTavrobo seqtorisa da<br />
regionaluri mediis warmomadgenlebTan.<br />
• saministros iniciativiT saganmanaTleblo saqmianobasTan<br />
dakavSirebiT daculi teritoriebis Sesaxeb gakveTilebi Catarda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> daculi teritoriebis mimdebare skolebSi.<br />
• 2006 wels ekologiur-saganmanaTleblo samuSaoebi Sesrulda 8190<br />
kacTan, rac 2,5-jer aRemateba wina wlebis maCveneblebs.<br />
• 5 ivniss garemos dacvis dResTan dakavSirebiT, borjom-xaragaulis<br />
erovnul parkSi moewyo aqcia sxvadasxva regionidan Camosulma<br />
bavSvebma moinaxules erovnuli parkis saganmanaTleblo biliki.<br />
dagegmili saqmianobis ganxorcieleba savaraudod 30%-iT gazrdis<br />
ekologiur-saganamanaTleblo saqmianobis xvedriT wils, rac gulisxmobs<br />
10800 kacis dasaqmebas. aRniSnuli saqmianoba Tavis mxriv xels Seuwyobs<br />
iseTi vizitiorebis raodenobis gazrdas, romlebic ewvevian dacul<br />
teritorias ekologiur- sagnamanaTleblo mizniT.<br />
12000<br />
10800<br />
10000<br />
8190<br />
8000<br />
6000<br />
4000<br />
3250<br />
2000<br />
0<br />
2005 w 2006 w 2007 w<br />
97
aseve, ar SeiZleba ar aRiniSnos mniSvnelovani RonisZiebebi,<br />
romlebic ganxorcielda samecniero-kvleviT da kanonSemoqmedebiT<br />
saqmianobaSi.<br />
d) samecniero-kvleviTi saqmianoba<br />
• momzadda paliastomis tbis Tevzebis sarkvevi<br />
• momzadda daculi teritoriebze arsebuli merqniani mcenareebis<br />
saxeobebis inventarizaciis erTiani dokumenti<br />
• vaSlovanis dacul teritoriaze momzadda jeirnis reintroduqciis<br />
proeqti. jeirnis SemoyvanasTan dakavSirebiT gaformda winaswari<br />
SeTanxmeba azerbaijanis garemos dacvis saministrosTan<br />
• momzadda vaSlovanis da lagodexis daculi teritoriebis mwerebis<br />
inventarizaciis erTiani dokumenti<br />
v) sakanonmdeblo saqmianoba<br />
daculi teritoriebis departamentis mier momzadebuli da miRebul<br />
iqna garemos dacvisa da bunebrivi resursebis <strong>ministris</strong> brZanebebi:<br />
1. `nadirobisa da TevzWeris dawyebisa da damTavrebis<br />
TariRebis” damtkicebis Taobaze” <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da<br />
bunebrivi resursebis <strong>ministris</strong> 2002 wlis 4 oqtombris N 97 brZanebaSi<br />
cvlilebis Setanis Taobaze~<br />
2. `borjom-xaragaulis erovnuli parkisa da borjomis<br />
saxelmwifo nakrZalis administraciaSi Semavali ~neZvis aRkveTilis”<br />
funqcionirebis droebiTi regulirebis wesis~ damtkicebis Sesaxeb”<br />
3. `<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis<br />
saministros sajaro samarTlis iuridiuli piris _ qobuleTis<br />
saxelmwifo nakrZalis, qobuleTis aRkveTilis da qobuleTis<br />
mravalmxrivi gamoyenebis teritoriis administraciis debulebis<br />
damtkicebis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi<br />
resursebis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 15 maisis N367 brZanebaSi cvlilebisa da<br />
damatebebis Setanis Taobaze~<br />
4. `<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis<br />
saministros sajaro samarTlis iuridiuli piris _ borjom-xaragaulis<br />
erovnuli parkis da borjomis saxelmwifo nakrZalis administraciis<br />
98
debulebis damtkicebis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da<br />
bunebrivi resursebis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 15 maisis N369 brZanebaSi<br />
cvlilebis da damatebebis Setanis Taobaze~<br />
5. `<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis<br />
saministros ~sajaro samarTlis iuridiuli piris - mtiralas erovnuli<br />
parkis administraciis debulebis damtkicebis Taobaze”<br />
Setanili iqna cvlilebebi Semdeg kanonebSi<br />
1. `daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb~<br />
2. `kolxeTis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis Sesaxeb~<br />
3. `TuSeTis, bawara-babaneuris, lagodexisa da vaSlovanis daculi<br />
teritoriebis Seqmnisa da marTvis Sesaxeb~<br />
momzadda Semdegi kanonproeqtebi:<br />
1. `Tbilisis erovnuli parkis Sesaxeb~<br />
2. `Woroxis deltis aRkveTilis Seqmnisa da marTvis Sesaxeb~<br />
3. `borjom-xaragaulis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis<br />
Sesaxeb~;<br />
4. “imereTis mRvimeebis daculi teritoriebis Seqmnisa da marTvis<br />
Sesaxeb”<br />
5. `daculi teritoriebis statusis Sesaxeb~<br />
6. `centraluri kavkasionis daculi teritoriebis Seqmnisa da<br />
marTvis Sesaxeb~<br />
7. prezidentis gankarguleba “saqarTvelo-azerbaijanis saxelmwifo<br />
sazRvris teritoriaze (500 m) sasazRvro zolSi turistuli<br />
saqmianobis daSvebis Sesaxeb”.<br />
momzadda Sedegi debulebebis proeqtebi<br />
1. `lagodexis daculi teritoriebis administraciis~<br />
2. `vaSlovanis daculi teritoriebis administraciis~<br />
3. `TuSeTis daculi teritoriebis administraciis~<br />
4. `bawara-babaneuris daculi teritoriebis administraciis~<br />
sul saangariSo periodSi dacul teritoriebze dafiqsirebulia<br />
212 administraciuli samarTaldarRvevis faqti, maT Soris:<br />
o 135 xe-tyis ukanono Wraze moculobiT 259,75 kbm,<br />
99
o 22 SemTxveva Tevzaobaze,<br />
o 23 SemTxveva - Zovebis faqtebi,<br />
o 12 ukanono nadirobis SemTxvevaze,<br />
o 18 reJimis darRvevaze,<br />
o 12 SemTxveva vizitiorTa arasaganmanaTleblo mizniT daSveba.<br />
o aRniSnul samarTaldarRvevis Sedegad garemosaTvis<br />
miyenebuli ziani Seadgens 24 548,53 lars.<br />
sisxlis samarTlis saqme aRZrulia 12 faqtze.<br />
• sul dacul teritoriebze gacemulia 2073,98 kbm saSeSe merqani da<br />
biujetSi Setanilia 8936,34 lari.<br />
100
unebrivi (kerZod, satyeo) resursebiT sargeblobis konkurentuli<br />
sistemis ganviTarebisa da bunebrivi resursebis sakuTrebisa da<br />
sargeblobis formebis diversifikaciis kuTxiT:<br />
bunebrivi resursebis mdgradi da efeqtiani sargeblobisaTvis<br />
saministros sistemaSi 2006 wels Seiqmna sajaro samarTlis iuridiuli<br />
piri - `sivrculi informaciis centri”. is miznad isaxavda bunebrivi<br />
resursebis Sesaxeb qaosuri sainformacio sistemis<br />
sruly<strong>of</strong>a_modernizacias, geologiuri informaciis erTiani fondis<br />
Seqmnasa da misi marTvis organizaciul uzrunvely<strong>of</strong>as. aRniSnuli<br />
sistemis efeqtianad funqcionirebis Sedegad Seiqmna mimzideli<br />
sainvesticio garemo, dainteresebul pirTaTvis advilad xelmisawvdomi<br />
gaxda informacia qveynis bunebriv resursebis Sesaxeb, ramac gamoiwvia<br />
qveyanaSi didZali sainvesticio kapitalis Semodineba.<br />
aRniSnuli sistemis daxmarebiT saministrom daiwyo mniSvnelovani<br />
proeqtis `daabande wiaRiseulSi” – ganxorcieleba, romlis farglebSic<br />
pirvelad saministros iniciativiT qveynis yvelaze mniSvnelovani<br />
sabadoebsa da gamovlinebebze licenziebis gacemis mizniT gamocxadda<br />
auqcioni. proeqtis farglebSi ganxorcielda iseT mniSvnelovani<br />
obieqtebiT sargeblobis licenziebis gasxviseba, rogoric aris merisis<br />
madnian kvanZisa da texuris feradi liTonebis sabado, uweris<br />
mineraluri wyali da sxva. “daabande wiaRiseulSi” proeqtis farglebSi<br />
licenziis flobelebis mxridan <strong>saqarTvelos</strong> biujetisaTvis<br />
gadasaxdelma valdebulebam Seadgina 18 mln larze meti.<br />
saministro samomavlodac gegmavs gaagrZelos arsebuli kursi.<br />
SemuSavebis procesSia proeqtis meore nawili, romelic iTvaliswinebs<br />
bevrad meti sabadosa da gamovlinebis saauqcionod momzadebas, aseve<br />
igegmeba proeqtis prezentacia iseT mniSvnelovan saerTaSoriso<br />
RonisZiebebze, rogoricaa “World Mining Congress” – “Mining and Money” da sxva.<br />
garda wiaRiseulisa, dagegmilia msgavsi proeqtis ganxorcieleba<br />
satyeo seqtorSic, rac iTvaliswinebs samomavlod mravalwliani<br />
sargeblobisaTvis generaluri, samonadireo meurneobebisa da xe-tyis<br />
damzadebis specialuri salicenzio obieqtebis saauqcionod momzadebas.<br />
proeqtis efeqtianad ganxorcielebis mizniT saministro uzrunvely<strong>of</strong>s<br />
101
dagegmili RonisZiebebis Sesaxeb informaciis xelmisawvdomobas rogorc<br />
qveynis SigniT, ise saerTaSoriso masStabiT, rac TavisTavad xels<br />
Seuwyobs damatebiT msxvili didZali sainvesticio kapitalis mozidvasa<br />
da dargis konkurentunarianobis amaRlebas.<br />
mTlianobaSi ki 2006 wlis 1 agvistodan 2007 1 agvistomde<br />
gamarTuli auqcionebidan saxelmwifo biujetSi Semosulma Tanxam<br />
Seadgina 24 950 000 lari, xolo licenziantebis mier saxelmwifo<br />
biujetSi samomavlod gadasaxdelma valdebulebebma - 73 mln 323 aTasi<br />
lari<br />
2006 wlis 1 agvistodan 2007 1 agvistomde <strong>saqarTvelos</strong> garemos<br />
dacvisa da bunebrivi resursebis saministros mier gaica Semdegi saxis<br />
sargeblobis licenziebi:<br />
1) 510 xe-tyis damzadebis specialuri licenzia. maT Soris:<br />
a) 506 xe-tyis damzadebis specialuri licenzia gacemulia 1 wlis<br />
vadiT.<br />
b) 4 licenzia gacemulia grZelvadiani tyiT sargeblobis mizniT 20<br />
wlis vadiT. licenziantebs nakisri aqvT adgilobrivi mosaxleobis<br />
dasaqmebis, tyis dacvis, movlisa da aRdgeniTi RonisZiebebis<br />
ganxorcielebis da sxva mTeli rigi valdebulebebi, rasac rogorc<br />
ekologiuri ise mniSvnelovani socialur-ekonomikuri datvirTva aqvs<br />
2) TevzWeris licenziebi:<br />
a) 2006-2015 wlebSi Sav zRvaSi TevzWeris 4 licenzia.<br />
licenziantebs nakisri aqvT valdebuleba mopovebuli resursis sul<br />
cota 2/3-is gadamuSaveba moaxdinon <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze (xmeleTze).<br />
b) 2007 wlis sezonisaTvis Sav zRvaSi napiridan 300 metramde Savi<br />
zRvis aqvatoriaSi TevzWeris 15 licenzia, xolo paliastomis tbaSi 2007<br />
wlis sezonisaTvis - 4 TevzWeris licenzia.<br />
3) 456 sasargeblo wiaRiseulis mopovebis licenzia, maT Soris<br />
iseT mniSvnelovan obieqtebze, rogoricaa nabeRlavis mineraluri wylis<br />
sabado, WiaTuris manganumis sabado, WiSuris sacemente kirqvebis sabado<br />
da sxvebi.<br />
102
samezoblo arealSi Savi zRvisa da samxreT kavkasiis<br />
regionaluri TanamSromlobis efeqtianobis zrda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro<br />
aqtiurad TanamSromlobs Savi zRvis regionis dabinZurebisgan dacvis<br />
(buqarestis) konvenciis farglebSi. mimdinare wlidan daiwyo<br />
ganxorcieleba Savi zRvis qveynebis farglebSi evrokavSiris<br />
mxardaWeriT Seqmnili proeqtisa “garemosdacviTi TanamSromloba Savi<br />
zRvisaTvis”.<br />
mimdinareobs muSaoba kavkasiis regionSi garemosdcviTi<br />
TanamSromlobis ganviTarebis kuTxiT. evrokomisiis mxrdaWeriTa da<br />
samxreT kavkasiis samive qveynis mTavrobaTa SeTanxmebiT iqna<br />
SemuSavebuli da xelmowerili kavkasiis regionaluri garemosdacviTi<br />
centris axali wesdeba. aRniSnuli wesdeba iTvaliswinebs kavkasiis<br />
regionaluri garemosdacviTi centris kolegiur mmarTvelobas. iqmneba<br />
direqtorTa sabWo, romlis SemadgenlobaSi Sevlen <strong>saqarTvelos</strong>,<br />
Aazerbaijanisa da somxeTis warmomadgenlebi.<br />
103
<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministro<br />
ekonomikis institucionaluri deregulireba.<br />
_ salicenzio-sanebarTvo da zedamxedvelobis sistemebis gamarTva;<br />
2004 wlidan, samewarmeo da sainvesticio garemos gaumjobesebis<br />
mizniT, qveyanaSi mniSvnelovani yuradReba eTmoba samewarmeo sferoSi<br />
arsebuli barierebis aRm<strong>of</strong>xvras, viTarebis gaumjobesebas, kerZod,<br />
makontrolebeli organoebis optimizaciasa da licenzirebisa da<br />
teqnikuri regulirebis sistemis reformas. `licenziisa da nebarTvis<br />
Sesaxeb“ <strong>saqarTvelos</strong> kanoniT licenzirebis (nebarTvebis) sistemis<br />
reformis Sedegad licenziebiTa da nebarTvebiT regulirebis ZiriTadi<br />
principebis gansazRvris, licenzirebas (nebarTvas) daqvemdebarebuli<br />
saqmianobis optimizebis, licenziebisa da nebarTvebis gacemis meqanizmis<br />
gamartivebisa da gamWvirvale sistemis Seqmnis Semdeg ZiriTadi aqcenti<br />
gakeTda dargobrivi sferoebis mixedviT yvela zemoaRniSnuli aspeqtis<br />
Sedgom daxvewasa da uflebamosilebaTa delegirebis sakiTxebze.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier licenzirebisa da nebarTvebis<br />
sistemis daxvewis mizniT cvlilebebi da damatebebi iqna Setanili:<br />
`sasargeblo wiaRiseulis mopovebis licenziis gacemis wesisa da<br />
pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze~, `tyiT sargeblobis<br />
licenziebis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />
Taobaze~, `sabaJo sferoSi licenziisa da nebarTvis gamcemi organos<br />
gansazRvris Sesaxeb~, `regularuli saerTaSoriso gadayvana-gadazidvis<br />
licenziis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />
Sesaxeb~, `samedicino saqmianobis licenziis gacemis wesisa da pirobebis<br />
Sesaxeb debulebis damtkicebis Sesaxeb~ mTavrobis dadgenilebebSi.<br />
mSeneblobis seqtoris mniSvnelobidan da potencialidan<br />
gamomdinare, mTavrobis liberalizaciis programaSi gansakuTrebuli<br />
mniSvneloba mieniWa samSeneblo biznesis procedurebis gamartivebasa da<br />
liberalizacias. sferoSi ganxorcielebuli reformis Sedegad,<br />
104
mniSvnelovnad gamartivda mSeneblobis dawyebasTan, uSualod procesTan<br />
da CabarebasTan dakavSirebuli procedurebi da, aqedan gamomdinare,<br />
Semcirda Sesabamisi danakargebi. am etapze ukve SemuSavebulia<br />
kanonproeqti - `<strong>saqarTvelos</strong> samSeneblo kodeqsi~, romelic samSeneblo<br />
saqmianobasa da mis ganxorcielebasTan dakavSirebul samarTlebriv<br />
urTierTobebs aregulirebs <strong>saqarTvelos</strong> mTel teritoriaze. misi erTerTi<br />
mizania samSeneblo saqmianobis saxelmwifo regulirebis ZiriTadi<br />
pirobebis Camoyalibeba, romlebic xels Seuwyoben samSeneblo sferos<br />
liberalizacias da samSeneblo sferoSi arsebuli sakanonmdeblo bazis<br />
mowesrigebas. aRniSnuli kodeqsi Tavs uyris samSeneblo sferoSi moqmed<br />
debulebebs.<br />
rac Seexeba uflebamosilebaTa gamijvnis sakiTxebs, unda<br />
aRiniSnos, rom adgilobriv TviTmmarTvelobas da centralur<br />
xelisuflebas Soris uflebamosilebaTa gamijvnisa da qmediTi<br />
TviTmmarTvelobis Camoyalibebis xelSewyobis mizniT `mSeneblobis<br />
nebarTvis gacemis wesisa da sanebarTvo pirobebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobis 2005 wlis 11 agvistos #140 dadgenilebiT ganxorcielda<br />
mSeneblobis nebarTvis gacemis uflebis gamijvna da garkveul uflebaTa<br />
delegireba adgilobrivi TviTmmarTvelobisaTvis, kerZod,<br />
gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis garkveul tipze mSeneblobis<br />
nebarTvis gacemis uflebis delegireba.<br />
`arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis<br />
Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi cvlilebebis SetaniT ganxorcielda<br />
arqiteqturul-samSeneblo saqmianobis saxelmwifo zedamxedvelobis<br />
uflebaTa gamijvna adgilobriv TviTmmarTvelobasa da centralur<br />
xelisuflebas Soris, ris Sedegadac arqiteqturul-samSeneblo<br />
saqmianobis saxelmwifo zedamxedvelobis samsaxurebi aRar<br />
eqvemdebarebian `mTavar arqiteqturul-samSeneblo inspeqcias~ da Sedian<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi. amasTan, aRniSnulma<br />
cvlilebam arqiteqturul-samSeneblo saqmianobis saxelmwifo<br />
zedamxedvelobis sistema ufro gamWvirvale gaxada.<br />
105
teqnikuri regulirebis sferoSi reformis warmatebiT<br />
ganxorcielebis Sedegad y<strong>of</strong>ili "saqstandartis", rogorc<br />
makontrolebeli organos, nacvlad qveynaSi Seiqmna xarisxis<br />
infrastruqturis Semadgeneli organoebi, romelTa ZiriTadi funqcia,<br />
saerTaSoriso xarisxis infrastruqturasTan qveynis xarisxis<br />
infrastruqturis adaptireba, samamulo produqciis<br />
konkurentunarianobis gazrda, saqarTveloSi mcire da saSualo biznesis<br />
xelSewyoba da, Sedegad, <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikis globalur ekonomikur<br />
procesebSi CarTvis myari safuZvlebis Seqmna warmoadgens.<br />
saerTaSoriso standartebis xelmisawvdomoba, gazomvis<br />
etalonebis mikvlevadoba saerTaSoriso doneze, sawarmoebSi xarisxis<br />
marTvis sistemebis SemoReba, garemos dacviT sistemebSi, kvebis<br />
warmoebaSi - es is komponentebia, romlebic xels uwyoben produqciis<br />
Tavsebadobas saerTaSoriso moTxovnebTan xarisxis infrastruqturis<br />
meSveobiT, romelic ara savaldebulo da kontrolze orientirebul,<br />
aramed nebay<strong>of</strong>lobiT sistemas warmoadgens da ufro efeqtianad<br />
asrulebs saxelmwifo regulaciis rols, romlis ZiriTadi funqciac<br />
adamianis janmrTelobis, sicocxlis, garemos da usafrTxoebis dacvaa.<br />
saangariSo periodSi <strong>saqarTvelos</strong> standartebis, teqnikuri<br />
reglamentebis da metrologiis erovnuli saagentos mier Sesrulebulia<br />
Semdegi samuSaoebi:<br />
etalonebis movla/Senaxvis RonisZiebebi, axali samowmebeli sqemebis<br />
SemuSaveba da gamoyeneba, saatestacio da zomebis gadacemis samuSaoebi.<br />
temperaturis erTeulis saxelmwifo etalonis (tempereaturuli<br />
diapazoniT 0°C _ 650°C) eqspluataciaSi Seyvana, romelic Sedarebulia<br />
ukrainis etalonTan da uzrunvely<strong>of</strong>s gazomvebis erTianobas<br />
saqarTveloSi temperaturuli gazomvebis sferoSi.<br />
standartebis, teqnikuri reglamentebisa da metrologiis erovnuli<br />
saagentos veb _ gverdis (www.gnims.caucsus.net) meSveobiTac xelmisawvdomi<br />
gaxda informacia teqnikuri reglamentebisa da standartebis Sesaxeb,<br />
rac saSualebas aZlevs yvela dainteresebul iuridiul da fizikur pirs<br />
dauyovnebliv miiRos <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze informacia teqnikuri<br />
regulirebis moqmed normebze, standartebsa da normatiul aqtebze.<br />
106
standartebis erovnuli fondis mier fizikur da iuridiul pirebs<br />
ewevaT Sesabamisi sainformacio-sakonsultacio momsaxureba.<br />
2007 wlis 1 ivliss Sesrulda 1 weli standartizaciis saerTaSoriso<br />
organizaciaSi (ISO) <strong>saqarTvelos</strong> gawevrebidan. am xnis ganmavlobaSi<br />
saqarTveloSi realurad moqmedebs 414 ISO-s standarti, romlebic<br />
garkveulwilad xels uwyoben warmoebis seqtorisadmi momxmarebelTa<br />
ndobis amaRlebas. garda amisa, gawevrebam saSualeba mogvca ISO-s<br />
standartebis saerTaSoriso bazasTan Tavisufali SeRwevadobisa da<br />
biznesmenebisagan miRebuli SekveTebis erTi dRis ganmavlobaSi saWiro<br />
dokumentebiT uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis.<br />
saagentos mier 2006 wels sul daregistrirebul iqna 357 standarti<br />
(49 ISO, 78 ASTM (aSS), 230 kodeqs alimentariusis standartebi (aSS,<br />
evrokavSiri)), 2007 wels (8 TveSi) daregestrirebul iqna sul 57<br />
standarti (25 ISO, 32 ASTM).<br />
2006 wlis seqtemberSi metrologiis erovnuli organo, erovnuli<br />
saagentos saxiT, miRebul iqna COOMET-is - `evropa-aziis metrologiis<br />
erovnuli institutebis TanamSromloba” wevrad. amis Sedegad<br />
SesaZlebeli gaxda <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo etalonebis mikvlevadobis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a, anu maTi aRiareba saerTaSoriso doneze saerTaSoriso<br />
SedarebebSi monawileobis gziT.<br />
garda zemoaRniSnulisa:<br />
1. 2007 wlis agvistoSi q. TbilisSi Sedga molaparakeba TurqeTis<br />
standartebis institutsa (TSE) da erovnul saagentos Soris<br />
urTierTobis sferos gafarToebasTan dakavSirebiT, kerZod,<br />
dadebiTad gadaiWra sakiTxi TerqeTis normatiuli baziT<br />
(erovnuli standartebis da harmonizebuli evropuli standartebis<br />
_ EN) usasyidlod sargeblobis SesaZleblobis Sesaxeb.<br />
mimdinareobs molaparakeba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />
xarisxis menejmentis sistemebis (ISO 9001; ISO 14001; ISO 22000-XACCP<br />
da a.S.) SeqmnaSi erTobliv monawileobaze;<br />
2. <strong>saqarTvelos</strong> vaWrobisMms<strong>of</strong>lio organizaciaSi (vmo) gawevrebis<br />
Semdeg Seiqmna Mvmo-s erovnuli sainformacio centri vaWrobaSi<br />
teqnikuri barierebis Sesaxeb. aRniSnuli saSualebas mogvcems<br />
ganvaxorcieloT Setyobinebebis organos (no-tificirebis) da<br />
107
sainformacio _ sakonsultacio centris funqciebi vaWrobis<br />
ms<strong>of</strong>lio organizaciis komitetebis <strong>saqarTvelos</strong> aRmasrulebeli<br />
xelisuflebis organoebTan urTierTobis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad<br />
vaWrobaSi teqnikuri barierebis Sesaxeb SeTanxmebis moqmedebis<br />
sferoSi Semavali informaciis miwodebisa da gacvlis nawilSi.<br />
4. 2007 wlis noembridan PTB-sTan (Physikalisch-Technische Bundesanstalt,<br />
germania) erTad iwyeba `saqarTveloSi xarisxis infrastruqturis<br />
ganviTarebis stimulireba metrologiis gaTvaliswinebiT” proeqtis<br />
realizacia. proeqtis xangrZlivoba Seadgens 6 wels, xolo<br />
Rirebuleba _ 0,6 mln evros. proeqti iTvaliswinebs qveyanaSi masisa<br />
da fizikur _ qimiur etalonuri laboratoriebis Seqmnas,<br />
romlebic uzrunvely<strong>of</strong>en saqarTveloSi kvebis mrewvelobis<br />
sferoSi sagamocdo laboratoriebis saerTaSoriso donis<br />
momsaxurebas.<br />
saangariSo periodSi akreditaciis sferoSi `akreditaciis erTiani<br />
erovnuli organos – akreditaciis centris~ mier Sesrulebuli<br />
samuSaoebi uzrunvely<strong>of</strong>s produqciisa da momsaxurebis Sesabamisobis<br />
Sefasebis sferoSi akreditaciis gziT efeqtiani sanebarTvozedamxedvelobis<br />
sistemis danergvas. nacionaluri akreditaciis sistema<br />
pirvel rigSi unda funqcionirebdes saerTaSoriso standartebis<br />
Sesabamisad da amis safuZvelze qmnides erTian gamWvirvale moqmedebis<br />
wesebs. am miznis misaRwevad Sesrulda Semdegi saxis samuSaoebi:<br />
• momzadda da daregistrirda akreditaciaSi gamoyenebuli Semdegi<br />
saerTaSoriso standartebis qarTuli Targmani EN 45001, ISO/IEC 17025<br />
(laboratoriebis akreditaciisaTvis) da EN 45011 (sertifikaciis<br />
organoebis akreditaciisaTvis);<br />
• ISO/IEC – 43-1 laboratoriebis Semowmeba gamocdebis Catarebis<br />
xarisxze laboratoriaTaSorisi Sedarebebis meSveobiT (gamocdebis<br />
Catarebis xarisxis Semowmebis programebis SemuSaveba da realizeba);<br />
• ISO/IEC – 43-2 laboratoriebis Semowmeba gamocdebis Catarebis<br />
xarisxze laboratoriaTaSorisi Sedarebebis meSveobiT (gamocdebis<br />
Catarebis xarisxis Sesamowmebeli programebis SerCeva da gamoyeneba<br />
laboratoriebis akreditaciis organoebis mier).<br />
108
• akreditaciis sistemis teqnikuri reglamentebis damtkicebis Semdeg<br />
centrma Seasrula akreditaciisa da sainspeqcio kontrolis<br />
samuSaoebi, romlebSic monawileoben rogorc damoukidebeli<br />
mowveuli specialistebi, ise dainteresebuli administraciuli<br />
organoebis warmomadgenlebi.<br />
`akreditaciis erTiani erovnuli organos – akreditaciis centris~<br />
mier akreditacia Cautarda 18 sertifikaciis organos, 61 testirebis<br />
laboratorias da 12 damamowmebel/damkalibrebel laboratorias.<br />
saerTaSoriso TanamSromlobis gaRrmavebis mizniT Sesrulda<br />
Semdegi samuSaoebi:<br />
• akreditaciis centri monawileobs evropuli samezoblo politikis<br />
farglebSi evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong> samoqmedo gegmis ganxorcielebis<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis gegmis SemuSavebasa da realizaciaSi.<br />
• ekonomikis saministrosTan SeTanxmebiT centrma aqtiuri<br />
urTierTobebi daamyara latviis akreditaciis erovnul biurosTan<br />
(LATAK) da ekonomikis saministros Sesabamis kuratorebTan, aseve<br />
belarusis ГОССТАНДАРТ–Tan da ukrainis ГОСПОТРЕБСТАНДАРТ–Tan, im<br />
sakiTxebTan dakavSirebiT, rogoricaa erToblivi moqmedebebi or<br />
qveyanas Soris produqciis mimoqcevis gzaze teqnikuri barierebis<br />
SemcirebisaTvis, laboratoriebsa da sasertifikacio organoebs Soris<br />
ormxrivi TanamSromlobis xelSewyoba, maregulirebeli kanonmdeblobis<br />
sferoSi informaciis gacvla, ormxrivi TanamSromloba<br />
laboratoriaTaSorisi Sedarebebis sferoSi, akreditaciis centris<br />
specialistebis momzadeba/gadamzadeba, <strong>saqarTvelos</strong> akreditaciis<br />
centrisadmi daxmareba EA (European Cooperation for Accreditation)-Tan<br />
TanamSromlobisa da daaxloebis mizniT.<br />
• akreditaciis centris mxridan didi yuradReba eTmoba<br />
laboratoriaTaSorisi SedarebiTi gamocdebis saerTaSorisosTan<br />
miaxloebas da mis danergvas. am sakiTxze centri TanamSromlobs GTZ-is<br />
evrokavSiris eqspertebTan. Sedegad qarTul enaze momzadebulia<br />
laboratoriaTaSorisi SedarebiTi gamocdebis saxelmZRvanelo, romlis<br />
danergvac da laboratoriaTaSorisi SedarebiTi gamocdebis mowyoba<br />
109
qarTuli da germanuli laboratoriebis monawileobiT akreditaciis<br />
centrma ukve ganaxorciela.<br />
• gasul wels safuZveli Caeyara <strong>saqarTvelos</strong> akreditaciis centrsa<br />
da TurqeTis akreditaciis organos (TÜRKAK) Soris samomavlo mWidro<br />
TanamSromlobas, rac dagvexmareba rogorc akreditaciis centris<br />
TanamSromlebis, ise akreditaciis samuSaoebSi CarTuli personalis da<br />
laboratoriebis warmomadgenlebis saerTaSoriso standartebis<br />
Sesabamisad gadamzadebaSi moduluri treningebis saSualebiT.<br />
• mimdinareobs muSaoba ormxrivi xelSekrulebebis gasaformeblad<br />
standartizaciis, akreditaciis, Sesabamisobis Sefasebis da<br />
metrologiis sferoSi belarusTan, moldovasa da tajikeTTan,<br />
risTvisac akreditaciis centri Sesabamis konsultaciebs gamarTavs<br />
aRniSnul mxareebTan.<br />
_ mewarmeobaze saxelmwifo regulirebis zemoqmedebis minimalizeba.<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis saministros debulebis<br />
damtkicebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis #77 dadgenilebaSi<br />
mimdinare wels Setanili cvlilebebisa da damatebebis safuZvelze<br />
gaZlierda <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />
ekonomikuri politikis analizisa da dagegmvis funqcia da dainerga<br />
samewarmeo garemos regulirebaze gavlenis Sefasebis formatis danergva,<br />
romlis ZiriTadi mizania:<br />
• biznesgaremos gauaresebis prevencia da gaumjobesebis xelSewyoba;<br />
• kerZo seqtorisaTvis regulirebis tvirTisa da Sesabamisobis<br />
xarjebis Semcireba.<br />
cvlilebis Tanaxmad saministroSi Seiqmna axali departamenti,<br />
romelic aRWurvilia axali mimarTulebebis Sesabamisi funqciebiT.<br />
kerZod, inergeba samewarmeo garemos regulirebaze gavlenis Sefasebis<br />
formati (Regulatory Impact Assesment, RIA), romelic gulisxmobs axali<br />
sakanonmdeblo da sxva iniciativebis maregulirebel garemoze<br />
110
zegavlenis Sefasebas specialuri kiTxvaris meSveobiT. aRniSnuli<br />
formatis meTodologiis mixedviT:<br />
• Sefaseba moxdeba specialuri kiTxvarebis meSveobiT, romelic 2<br />
nawilisagan Sedgeba, zogadi (agregirebuli) iqneba kanonproeqtebis<br />
ganmartebiTi baraTis nawili, xolo zegavlenis ufro detaluri<br />
SefasebisaTvis Seivseba kiTxvari, romelic iqceva ganmartebiTi<br />
baraTis danarTad;<br />
• sawyis etapze aseTi saxis Sefasebas gaivlis yvela sakanonmdeblo<br />
iniciativa, xolo SemdgomSi formati gafarTovdeba sxva<br />
normatiuli aqtebis proeqtebzec;<br />
• RIA-s danergviT moxdeba samewarmeo garemoze uary<strong>of</strong>iTi<br />
zegavlenis mqone sakanonmdeblo iniciativebis miRebis prevencia da<br />
dadebiTi efeqtis mqone iniciativebis pozitiuri efeqtis Sefaseba;<br />
• saqarTvelo moxvdeba OECD-s da sxva ganviTarebuli ekonomikebis<br />
mqone qveynebis siaSi, sadac es formati ukve danergilia.<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sameurneo subieqtebisa da qonebis<br />
gansaxelmwifoebriobis dasruleba; saxelmwifo qonebis marTvis<br />
gamWvirvalobis zrda da komercializacia<br />
2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde <strong>saqarTvelos</strong><br />
ekonomikuri ganviTarebis saministrom ganaxorciela 199 obieqtis<br />
privatizeba. privatizebis procesidan saxelmwifo biujetSi Semosuli<br />
Tanxa 245 368 105,64 lars Seadgens. aWaris avtonomiuri respublikis<br />
biujetSi Caricxulia 4 731 305,0 lari, xolo adgilobriv biujetebSi –<br />
21 602 000,0 lari. Sesabamisad saangariSo periodSi privatizebis<br />
procesidan konsolidirebul biujetSi mobilizebulia 271 701 410,64<br />
lari.<br />
saangariSo periodSi privatizebul iqna iseTi mniSvnelovani<br />
obieqtebi, rogoricaa s/s "Cxorowyuhesis" saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
arsebuli 73,9%-iani wili, Sps "zahesi-06"-is saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
111
arsebuli 100%-iani wili, ss "saqhidroenergomSenis" (q. TbilisSi,<br />
WavWavaZis gamz. #50) saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli aqciaTa paketis<br />
90%-iani wili da sxva obieqtebi.<br />
rac Seexeba saqarTveloSi saxelmwifo qonebis marTvis<br />
gamWvirvalobis zrdisa da komercializaciis mizniT ganxorcielebul<br />
RonisZiebebsa da sakanonmdeblo cvlilebebs, am TvalsazrisiT unda<br />
aRiniSnos Semdegi:<br />
• saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnil sawarmoebSi<br />
saxelmwifos Carevis Semcirebis mizniT, 2007 wlis 11 ivliss<br />
`mewarmeTa Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi Sevida cvlileba, romlis<br />
Tanaxmadac im saaqcio sazogadoebebSi, sadac saxelmwifos wili<br />
Seadgens sawesdebo kapitalis 50%-ze mets, sameTvalyureo sabWos<br />
Seqmna savaldebulo ar aris. am SemTxvevaSi sameTvalyureo sabWos<br />
uflebamosilebebs saerTo kreba ganaxorcielebs. aRniSnuli<br />
cvlilebis miRebis Semdeg im sazogadoebebSi, sadac saxelmwifos<br />
wili Seadgens sawesdebo kapitalis 50%-ze mets, sameTvalyureo<br />
sabWoebi uqmdeba;<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis <strong>ministris</strong> 2007 wlis 7 ivnisis<br />
#1-1/875 brZanebiT damtkicda debuleba “saxelmwifos 50%-ze meti<br />
wilobrivi monawileobiT arsebuli sawarmoebis balansze ricxuli<br />
ZiriTadi saSualebebis gankargvisa da gadacemis Sesaxeb”. aRniSnuli<br />
debuleba awesrigebs saxelmwifos 50%-ze meti wilobrivi<br />
monawileobiT arsebuli sawarmoebis balansze ricxuli ZiriTadi<br />
saSualebebis gankargvisa da gadacemis process. SemuSavebulia im<br />
dokumentaciis nusxac, romelic aucilebelia ZiriTadi saSualebebis<br />
gankargvisa da gadacemisaTvis;<br />
• saxelmwifos wilobrivi monawileobiT moqmedi sawarmoebis<br />
saqmianobis efeqtianobis donis amaRlebisaTvis yovelwliurad xdeba<br />
am sawarmoTa ganvlili wlis finansuri angariSgebebisa da mimdinare<br />
wlis biznesgegmebis proeqtebis warmodgena, maTi gaanalizeba da<br />
SemdgomSi damtkiceba partniorTa (aqcionerTa saerTo) krebebze. am<br />
mizniT sawarmoebisaTvis SemuSavebulia Sesabamisi normatiuli baza,<br />
kerZod, sawarmoTa marTvis saagentos mier gamocemulia ori brZaneba:<br />
112
o sawarmoTa marTvis saagentos Tavmjdomaris 2006 wlis 8<br />
dekembris brZaneba #1-3/713 `saxelmwifos<br />
wilobrivi<br />
monawileobiT moqmedi rigi sawarmoebis 2007 wlis biznesgegmebis<br />
proeqtebis ganxilvisa da Sesabamisi<br />
gadawyvetilebebis miRebis mizniT komisiis Seqmnis Taobaze~,<br />
o sawarmoTa marTvis saagentos Tavmjdomaris 2007 wlis 27<br />
Tebervlis brZaneba #1-3/114 `saxelmwifos wilobrivi<br />
monawileobiT Seqmnil sawarmoebSi ganviTarebis biznesgegmebis<br />
proeqtebis SemuSavebis, damtkicebis da Sesrulebis<br />
mimdinareobis monitoringis saqmeSi arsebuli mdgomareobis<br />
gaumjobesebis RonisZiebaTa Sesaxeb~.<br />
saqarTveloSi saxelmwifos wilobrivi monawileobiT moqmed<br />
sawarmoebSi saxelmwifos kuTvnili aqciebisa da wilebis privatizebis<br />
da ganviTarebis perspeqtivebis armqone sawarmoTa likvidaciis<br />
procesebis daCqarebisaTvis ganxorcielda mTeli rigi RonisZiebebi.<br />
kerZod:<br />
• 115 sawarmos sawedebo kapitalSi Setanil iqna sawarmoTa balansze<br />
ricxuli Senoba-nagebobebze damagrebuli arasas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />
daniSnulebis miwa;<br />
• ganxorcielda mTeli rigi samuSaoebi likvidaciisa da gakotrebis<br />
procesSi my<strong>of</strong>i sawarmoebis mimarT. dasrulda 4 sawarmos<br />
likvidaciis procesi. amJamad mimdinareobs 23 sawarmos gakotrebis<br />
procesi. damtkicda 116 sazogadoebis wesdeba;<br />
• ganxorcielda `cekavSiris~ mier saxelmwifosaTvis gadmocemuli 37<br />
sazogadoebis sadamfuZneblo dokumentaciis mowesrigeba da<br />
saxelmwifos marTvaSi ayvana;<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> pr<strong>of</strong>esiuli kavSirisagan <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministros sakuTrebaSi gadmocemul sawarmoebSi<br />
ganxorcielda damfuZnebeli partnioris (aqcioneris) Canacvleba da<br />
sazogadoebebis sawesdebo kapitalSi arsebul Senoba-nagebobebze<br />
damagrebuli miwis farTobebis sawesdebo kapitalSi Setana;<br />
• q. Tbilisis meriisa da aWaris avtonomiuri respublikis mTavrobis<br />
dadgenilebebiT sawarmoTa marTvis saagentos gadmoeca socialuri<br />
113
infrastruqturis 56 sazogadoeba. ganxorcielda gadmocemuli<br />
sazogadoebebis qonebrivi struqturis Seswavla, damfuZnebel<br />
partniorad saagentos Canacvleba, wesdebis axali redaqciiT<br />
damtkiceba. sazogadoebis sawesdebo kapitalSi Setanil iqna maT<br />
balansze ricxul Senoba-nagebobebze damagrebuli miwis farTobebi<br />
da maTi Rirebuleba aisaxa sawesdebo kapitalSi.<br />
saangariSo periodSi sawarmoTa marTvis saagentoSi Sesulia 257<br />
ganviTarebis biznesgegma, maTgan ganxiluli da damtkicebulia 237<br />
biznesgegma, xolo nawili daubrundaT sawarmoebs gansaxilvelad.<br />
ekonomikis infrastruqturuli uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
regionaluri ganviTareba sainJinro(gzebis, wyalmomaragebis,<br />
energomomaragebis sistemebis da sxv.) da socialuri (skolebis,<br />
jandacvis obieqtebis da sxv.) infrastruqturis intensiuri<br />
reabilitaciisa da ganviTarebis gziT<br />
ekonomikuri infrastruqturis uzrunvely<strong>of</strong>a regionaluri<br />
ganviTarebis umniSvnelovanesi prioritetia. am sferoSi uwinares<br />
yovlisa aRsaniSnavia infrastruqturis reabilitacia-ganviTareba,<br />
gansakuTrebiT ki saerTo-saxelmwifo da adgilobrivi gzebis mSeneblobareabilitacia.<br />
am mimarTulebiT muSaobam dReisaTvis gansakuTrebul<br />
masStabs miaRwia. kerZod, 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde<br />
Sesrulebuli samuSaoebis Rirebuleba 182 835,9 aT. lars Seadgens. aqedan<br />
mSenebloba-reabilitaciaze daxarjulia 47 536,5 aT. lari,<br />
reabilitaciaze – 73 226,1 aT. lari, periodul samuSaoebze – 23 248,3 aT.<br />
lari, stiqiebis prevenciaze – 5 865,0 aT. lari, napirsamagr samuSaoebze –<br />
3 500,0 aT. lari.<br />
saangariSo periodSi saxelmwifo biujetis dafinansebiT<br />
ganxorcielda Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 27(0,60) - km 43(0,30)<br />
monakveTis modernizacia-mSenebloba, senaki-foTi-sarfis s/gzis Caqvimaxinjauris<br />
monakveTze gvirabis mSeneblobis II etapi, senaki-foTi-sarfis<br />
s/gzis km 107-km 109 monakveTis modernizacia_rekonstruqcia, Wuberi-<br />
114
sakenis saavtomobilo gzis mSenebloba da sxva mniSvnelovani proeqtebi.<br />
samuSaoTa detaluri CamonaTvali dokuments Tan erTvis (danarTi 1).<br />
transportis yvela saxeobisTvis `Ria politikis~ gatareba<br />
mobilurobis, saerTaSoriso integraciisa da satranzito<br />
mimzidvelobis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad<br />
transportis sferoSi “Ria politikis” gatarebis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
mizniT bolo wels ganxorcielda Semdegi RonisZiebebi:<br />
samoqalaqo aviacia<br />
• 2007 wlis 7 Tebervals gaixsna Tbilisis axali saerTaSoriso<br />
aeroporti. aRniSnuli proeqtis farglebSi ganxorcielda:<br />
o 24 000m 2 axali samgzavro terminalis mSenebloba;<br />
o gamtarunarianoba _U 2,5 _ 3 mln. mgzavri weliwadSi;<br />
o 3 teleskopuri trapiT uzrunvely<strong>of</strong>a. SesaZlebelia ori trapis<br />
damateba, romelic proeqtiT aris gaTvaliswinebuli;<br />
o 40 000m 2 baqnis mSenebloba;<br />
o asafren-dasafreni zolisa da samimosvlo bilikebis gverdebis<br />
gamagreba (7,5 m. orive mxares)<br />
o avtosadgomis mSenebloba (200 avtomanqanaze);<br />
o axali Suqsasignalo sistemebis damontaJeba;<br />
o samoqalaqo aviaciis saerTaSoriso organizaciis (ICAO)<br />
standartebiT gaTvaliswinebuli saxanZro depos mowyoba.<br />
• 2007 wlis 26 maiss gaixsna baTumis axali saerTaSoriso aeroporti.<br />
aRniSnuli proeqtis farglebSi ganxorcielda:<br />
o axali samgzavro terminalis mSenebloba – 3 420m 2 , saaTSi 300<br />
mgzavris gamtarunarianobiT;<br />
o sanavigacio koSkuris mSenebloba da axali SuqmaniSni<br />
mowyobilobebis damontaJeba;<br />
o asafren-dasafreni zolis rekonstruqcia – 2500X45m, orive mxridan<br />
7,5 m gamagrebuli gverdebiT;<br />
o 2 samimosvlo bilikis mowyoba;<br />
115
o baqnis rekonstruqcia – 28 800m 2 .<br />
• sahaero sivrcis marTvis sferoSi saqarTvelo gadavida vertikaluri<br />
eSelonirebis Semcirebul sistemaze (RVSM),<br />
• saerTaSoriso moTxovnebis Sesabamisad modernizacia da<br />
gadaiaraReba Cautarda saernaosno sistemebs;<br />
• dasrulda CixareSis aerodromis sareabilitacio-sarekonstruqcio<br />
samuSaoebi da 2006 wels Sesrulda 7 regularuli reisi Tbilisi-<br />
CixareSi-Tbilisis mimarTulebiT.<br />
• ,,<strong>saqarTvelos</strong> sazRvris dacvisa da kanonis ganmtkicebis~ programis<br />
farglebSi, aSS-s mTavrobis dafinansebiT, mimdinare wels daiwyo da<br />
warmoebs mestiis aerodromis rekonstruqcia, romlis farglebSic<br />
dagegmilia 750X45 m gruntis asafren-dasafreni zolis, betonis<br />
safariani TviTmfrinavebis sadgomis mSenebloba da aerodromis<br />
martivi saaerodromo mowyobilobebiT aRWurva, safreni bilikis<br />
mowyoba da teritoriis SemoRobva.<br />
• somxeTis respublikasTan dasrulda <strong>saqarTvelos</strong> mier SemuSavebuli<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da somxeTis respublikis mTavrobas Soris<br />
sahaero mimosvlis Sesaxeb~ axali (liberaluri) proeqtis teqstebis<br />
Sejereba da miRweul iqna SeTanxmeba proeqtis uaxloes momavalSi<br />
xelmoweris Taobaze;<br />
• 2007 wlis 14 ivniss q. JenevaSi gaimarTa molaparakeba Sveicariis<br />
saaviacio eqspertebTan, romlis farglebSic parafirebul iqna<br />
,,<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da Sveicariis federalur sabWos Soris<br />
sahaero mimosvlis Sesaxeb~ SeTanxmebis proeqti. aRniSnul<br />
SeTanxmebis proeqtze mimdinareobs <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobiT<br />
gaTvaliswinebuli Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi xelmoweris<br />
mizniT.<br />
• 2007 wlis 21 ivniss xeli moewera `<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da<br />
amerikis SeerTebuli Statebis mTavrobas Soris sahaero<br />
transportis Sesaxeb” SeTanxmebas;<br />
• mimdinareobs molaparakeba: CineTis, arabTa gaerTianebuli<br />
saamiroebis, CexeTis, ukrainis, azerbaijanis, safrangeTis, somxeTis,<br />
Sveicariis, germainiis, italiis, belarusis, saberZneTis, daniis,<br />
egviptis, ungreTis, indoeTis, niderlandis, poloneTis, kataris,<br />
116
umineTis, ruseTis, siriis, tajikeTis, litvis, estoneTis<br />
mTavrobebs Soris sahaero mimosvlis Sesaxeb axali SeTanxmebis<br />
gaformebis mizniT;<br />
sarkinigzo transporti<br />
• ganxorcielda Tbilisis sakonteinero terminalis ijariT gadacema,<br />
terminali aRiWurva damatebiTi amwe danadgarebiT da moewyo<br />
saliandago ganviTareba, ramac xeli Seuwyo damatebiTi sakonteinero<br />
nakadis mozidvas da terminalis konkurentul garemoSi<br />
funqcionirebas (erTi wlis ganmavlobaSi terminalma daamuSava 10<br />
000-ze meti konteineri)<br />
• gadazidvis procesis gaadvilebis mizniT gamartivda sarkinigzo<br />
transportze tvirTebis deklarirebis, aRricxvis, sabaJo<br />
gaformebisa da sasazRvro-sabaJo Semowmebis procesebi. <strong>saqarTvelos</strong><br />
rkinigzaze nebismieri saxis tvirTis gadazidvisas eqspeditori<br />
aqamde arsebuli ori aTeuli damatebiTi gadasaxadis nacvlad ixdis<br />
erTian safasurs.<br />
• amoqmedda Sps `<strong>saqarTvelos</strong> rkinigzis~ samgzavro matareblebis<br />
moZraobis axali ganrigi ise, rom yvela socialuri datvirTvis<br />
mqone marSruti SenarCunebulia.<br />
• dasrulebulia gardabnis sasazRvro sadgurisa da foTis sarkinigzo<br />
kvanZis sarekonstruqcio samuSaoebi, ris Sedegadac gaumjobesda<br />
rogorc sasazRvro sarkinigzo sadgurebis, ise navsadgurisa da<br />
rkinigzis koordinirebuli moqmedeba.<br />
• moqnili satarifo politikis gatarebis xarjze damatebiTi<br />
tvirTnakadebis mozidvis mizniT Sps `<strong>saqarTvelos</strong> rkinigzas” mieniWa<br />
ufleba damoukideblad warmarTos satarifo politika. 2006 wlis<br />
agvistodan ZalaSi Sevida gamartivebuli satarifo politika,<br />
romlis mixedviTac mravali gadasaxadi gaerTianda erT gadasaxadSi.<br />
amoqmedda axali saerTaSoriso (saeqsporto, saimporto) da Sida<br />
gadazidvebis gaTanabrebuli tarifebi, riTac uzrunvely<strong>of</strong>il iqna<br />
sarkinigzo bazarze tvirTmflobelze orientirebuli satarifo<br />
politikis ganxorcieleba.<br />
117
• centraluri aziidan damatebiTi tvirTnakadebis mozidvis mizniT<br />
calkeuli tvirTebis mixedviT mimdinareobs yazaxeTis, azerbaijanisa<br />
da <strong>saqarTvelos</strong> samTavrobo struqturebs Soris molaparakeba<br />
gadazidvis tarifebis optimizaciis mizniT, razedac gaformda<br />
saTanado SeTanxmeba.<br />
• eqspeditorebisa da gadamzidavebisaTvis dainerga winaswari<br />
angariSsworebis forma da Camoyalibda klientTa momsaxurebis<br />
centri, riTac tvirTmflobelebs SesaZlebloba eZlevaT internetis<br />
saSualebiT awarmoon rogorc sabanko operaciebi aseve tvirTis<br />
gadazidvasTan dakavSirebuli yvela Tanmxlebi operaciis<br />
monitoringi.<br />
• saqarTvelo aqtiurad TanamSromlobs gaeros ekonomikur da<br />
socialur komisiasTan aziisa da wynari okeaniisaTvis (UNESCAP)<br />
transaziuri sarkinigzo magistralis Sesaxeb mTavrobaTaSorisi<br />
SeTanxmebis proeqtTan (Intergovernmental Agreement on Trans-Asian Railway)<br />
dakavSirebiT. aRniSnuli organizaciis mier momzadebul iqna transaziuri<br />
sarkinigzo magistralis Sesaxeb mTavrobaTaSorisi<br />
SeTanxmebis proeqti da Sesabamisi ruka. SeTanxmebis mizania xeli<br />
Seuwyos da ganaviTaros rkinigzis infrastruqtura.<br />
• aqtiur fazaSi Sevida yarsi – axalqalaqi – Tbilisi – baqos axali<br />
SemaerTebeli sarkinigzo magistralTan dakavSirebuli mopalarakeba<br />
mSeneblobis, dafinansebisa da organizaciuli sakiTxebis<br />
gadawyvetis mizniT (gamocxadda tenderi marabda-axalqalaqis<br />
monakveTis daproeqtebaze da momzadda karwaxi (TurqeTi<strong>saqarTvelos</strong><br />
sazRvari)- axalqalaqis axali rkinigzis proeqti).<br />
saavtomobilo transporti<br />
• `licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad mniSvnelovnad Semcirda dargSi arsebuli nebarTvebis<br />
raodenoba (7 nebarTvis nacvlad darCa 4. aqedan erTi – adgilobrivi<br />
samgzavro gadayvanis nebarTva gaicema adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organoebis mier) da gamartivda maT gacemasTan<br />
dakavSirebuli procedurebi;<br />
118
• mimdinareobs partnior qveynebTan arsebuli SeTanxmebebis gadaxedva.<br />
xelmoweril iqna axali liberaluri SeTanxmeba <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobasa da somxeTisa da yazaxeTis respublikebis mTavrobebs<br />
Soris saerTaSoriso saavtomobilo mimosvlis Sesaxeb, romlis<br />
Tanaxmad gauqmda saerTaSoriso satvirTo gadazidvebisaTvis<br />
gaTvaliswinebuli kvotirebuli nebarTvebi da, garda amisa, orive<br />
qveynis teritoriaze registrirebuli avtosatransporto<br />
saSualebebi (maT Soris msubuqi) gaTavisuflebul iqna sagzao<br />
fondisa da satransporto operaciebisaTvis gaTvaliswinebuli<br />
gadasaxadebisagan. mimdinareobs muSaoba partnior qveynebTan<br />
(ukraina, tajikeTi, moldova, azerbaijani) analogiuri SeTanxmebis<br />
gaformebis mimarTebiT;<br />
• momzadda da Sida saxelmwifoebrivi procedurebi gaiara<br />
`saerTaSoriso saavtomobilo mimosvlis Sesaxeb~<br />
samTavroboTaSoriso SeTanxmebebis proeqtebma 11 qveyanasTan (CexeTi,<br />
ungreTi, slovakeTi, moldova, indoeTi, avstria, CineTi, poloneTi,<br />
estoneTi, fineTi, ruseTi);<br />
sazRvao transporti<br />
• mimdinareobs yulevis terminalis mSenebloba;<br />
• mimdinareobs muSaoba foTi-qerCis mimarTulebiT regularuli<br />
sarkinigzo saborne mimosvlis amoqmedebis Sesaxeb. Sejerebulia<br />
SeTanxmebis proeqti da dasrulebis fazaSia gadazidvis wesebi;<br />
• 2007 wlis ivnisSi iranisa da <strong>saqarTvelos</strong> eqspertebis mier<br />
ganxilul iqna `<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da iranis islamuri<br />
respublikis mTavrobas Soris komerciuli naosnobis Sesaxeb~<br />
SeTanxmebis proeqti da Sejerda misi saboloo varianti;<br />
• mimdinareobs muSaoba <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da rumineTis<br />
mTavrobas Soris baTumis sazRvao navsadguris saborne<br />
gadasasvleli xidis modernizaciisa da terminalis mSeneblobis<br />
mizniT ekonomikuri da teqnikuri TanamSromlobis Sesaxeb~<br />
SeTanxmebis gasaformeblad.<br />
cvlilebebi kanonmdeblobaSi:<br />
119
• <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier 2007 w. 30 marts miRebuli<br />
`transportis sferos marTvisa da regulirebis Sesaxeb~ kanonis<br />
Tanaxmad transportis sferoSi ganxorcielda institucionaluri<br />
xasiaTis reforma. <strong>saqarTvelos</strong> transportis maregulirebeli<br />
erovnuli komisiis nacvlad Seiqmna erTiani satransporto<br />
administracia saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebis saxiT,<br />
romelic dReisaTvis axorcielebs dargSi moqmed pirTa saqmianobis<br />
teqnikur regulirebas. transportis dargis gamarTuli<br />
funqcionirebis da moqmed kanonmdeblobasTan Sesabamisobis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT momzadebul da miRebul iqna teqnikuri<br />
reglamentebi.<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqti `<strong>saqarTvelos</strong> administraciul<br />
samarTaldarRvevaTa kodeqsSi~ cvlilebis Setanis Sesaxeb~<br />
(ZalaSia), romlis momzadeba ganpirobebul iqna satransporto<br />
sagzao blankis gauqmebis gamo.<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqtebi `saavtomobilo gzebis Sesaxeb~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi cvlilebebis Setanis Taobaze~, `sagzao<br />
usafrTxoebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi cvlilebebisa da<br />
damatebebis Setanis Taobaze~, <strong>saqarTvelos</strong> administraciul<br />
samarTaldarRvevaTa kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis<br />
Taobaze~, `<strong>saqarTvelos</strong> sabaJo kodeqsSi~ cvlilebebis Setanis<br />
Taobaze~. aRniSnuli cvlilebebis Sedegad daregulirda da<br />
saerTaSoriso normebs Seesabameba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze moZravi<br />
satvirTo avtosatransporto saSualebebis maqsimaluri sagabarito<br />
parametrebi, RerZze datvirTvisa da gadasazidi sruli masis<br />
odenobebi.<br />
kavSirgabmulobis dargs <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikis ganviTarebaSi,<br />
sazogadoebis informaciul uzrunvely<strong>of</strong>aSi, saxelmwifos marTvaSi, misi<br />
Tavdacvisunarianobisa da uSiSroebis ganmtkicebaSi gansakuTrebuli<br />
adgili ukavia. Sesabamisad, am dargis ganviTarebis xelSewyoba qveynis<br />
erT-erTi strategiuli amocanaa.<br />
120
qveyanaSi gatarebuli ekonomikuri reformebis Sedegad<br />
kavSirgabmulobis sferoSi mewarmeobisaTvis mimzidveli garemo Seiqmna,<br />
rac saSualebas iZleva mozidul iqnes sainvesticio kapitali. dainergos<br />
infokomunikaciebis saSualebebisa da momsaxurebis axali saxeobebi.<br />
kavSirgabmulobis bazarze sul ufro viTardeba konkurencia, rac<br />
dadebiT gavlenas axdens momsaxurebis xarisxsa da mosaxleobisaTvis mis<br />
xelmisawvdomobaze.<br />
dargSi arsebul pozitiur Zvrebs mniSvnelovnad Seuwyo xeli bolo<br />
wlebSi miRebulma sakanonmdeblo aqtebma, ramac ganapiroba<br />
kavSirgabmulobis sferoSi mewarmeobisa da konkurenciis ganviTareba,<br />
sainvesticio kapitalis mozidva.<br />
2007 wlis 4 ivliss miRebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
dadgenileba `eleqtronuli sakomunikacio qselebis saxazo nagebobebis<br />
dacvis wesisa da maTi dacvis zonebis dadgenis Sesaxeb”, romlis mTavar<br />
mizans warmoadgens eleqtronuli sakomunikacio qselebis saxazo<br />
nagebobebis gareSe organizaciebis an/da fizikuri pirebis mier<br />
dazianebebisagan dacva, eleqtronuli sakomunikacio qselebis<br />
Seuferxebeli funqcionirebis xelSewyoba.<br />
safosto kavSiris sferoSi mewarmeobisa da konkurenciis<br />
ganviTarebis Semdgomi sruly<strong>of</strong>is, momxmarebelTa safosto kavSiris<br />
Tanamedrove momsaxurebiT uzrunvelsay<strong>of</strong>ad mimdinareobs muSaoba<br />
kanonproeqtze `safosto kavSiris Sesaxeb~.<br />
uaxloes periodSi miRebul iqneba kanoni `eleqtronuli<br />
xelmowerisa da eleqtronuli dokumentis Sesaxeb~, romelic<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s kerZo Tu sajaro samarTlebriv urTierTobebSi<br />
eleqtronuli xelmowerisa da eleqtronuli dokumentebis damkvidrebasa<br />
da legalizacias.<br />
2006 wels saqarTvelo gawevrda `evropis qveynebis fostis da<br />
telekomunikaciebis administraciaTa konferenciaSi” (CEPT). ITU-s da<br />
CEPT-is standartebis Sesabamisad <strong>saqarTvelos</strong> satelefono qselebis<br />
numeraciis axali sistemis da gegmis miReba, romelic uaxloes periodSia<br />
dagegmili, xels Seuwyobs infokomunikaciebis sferoSi samewarmeo<br />
saqmianobis ganviTarebas, axali teqnikis da teqnologiebis, momsaxurebis<br />
axali saxeobebis farTod danergvas.<br />
121
qveyanaSi teleradiomauwyeblobis Semdgom ganviTarebas,<br />
infokomunikaciebis Tanamedrove saSualebebiT momxmarebelTa<br />
uzrunvely<strong>of</strong>as xels uwyobs `evropis radiosamauwyeblo zonis Sesaxeb<br />
regionalur SeTanxmebebTan~ (stokholmi, 1961 w.) da `radiosixSiruli<br />
dagegmarebis pirvel regionSi cifrul miwiszeda radiosamauwyeblo<br />
samsaxuris dagegmvis Sesaxeb regionalur SeTanxmebebTan~ (Jeneva, 2006 w.)<br />
<strong>saqarTvelos</strong> SeerTeba, romlis Tanaxmad saqarTveloSi iseve rogorc<br />
mTel evropaSi, 2015 wlamde etapobrivad unda ganxorcieldes<br />
teleradiomauwyeblobis analogiuri sistemidan cifrul sistemaze<br />
gadasvla.<br />
garda amisa, <strong>saqarTvelos</strong> gaformebuli aqvs samTavrobaTaSoriso da<br />
uwyebaTaSorisi xelSekrulebebi kavSirgabmulobis sferoSi<br />
TanamSromlobis Sesaxeb azerbaijanTan, uzbekeTTan, ukrainasTan,<br />
yazaxeTTan, yirgizeTTan, ruseTTan, somxeTTan, latviasTan, CineTTan,<br />
saberZneTTan, israelTan da iranTan. momzadda da Sidasaxelmwifoebriv<br />
procedurebs gadis SeTanxmebis proeqtebi <strong>saqarTvelos</strong>a da tajikeTis,<br />
moldovas respublikis, belarusis respublikis, latviis respublikis,<br />
bulgareTis mTavrobebs Soris infokomunikaciebis sferoSi<br />
TanamSromlobis Sesaxeb. aseve, mzaddeba SeTanxmebis proeqtebi<br />
rumineTTan, germaniasTan, italiasTan, safrangeTTan, espaneTTan,<br />
poloneTTan, CexeTTan, slovakeTTan da a.S.<br />
dasaxuli miznebis miRwevaSi gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />
evropuli samezoblo politikis (ENP) formatSi TanamSromlobas,<br />
romlis mizania qveynis sainformacio-satelekomunikacio qselebis Rrma<br />
integrireba evropisa da ms<strong>of</strong>lios globalur qselebSi.<br />
zemoaRniSnuli sakanonmdeblo cvlilebebi dadebiTad moqmedebs<br />
dargis ganviTarebaze, rac dasturdeba kavSirgabmulobis sferoSi<br />
mimdinare pozitiuri cvlilebebiT. swrafi tempiT mimdinareobs<br />
adgilobrivi fiqsirebuli satelefono qselebisa da magistraluri<br />
saqalaqTaSoriso xazebis Tanamedrove cifruli sistemebiT gadaiaraReba<br />
da ganviTareba, ris Sedegadac 2006 wlis bolos cifruli teqnikiT da<br />
teqnologiebiT aRWurvili adgilobrivi satelefono qselebis<br />
samontaJo-sasadguro tevadobam 66%-s miaRwia.<br />
122
2006 wels 2005 welTan SedarebiT adgilobrivi fiqsirebuli<br />
qselebis abonentTa raodenoba gaizarda da 592 235 miaRwia. Sesabamisad<br />
gaizarda fiqsirebuli adgilobrivi satelefono qselebis abonentTa<br />
simWidrove, romelmac qalaqad yovel 100 sul mosaxleze 25,6 miaRwia,<br />
Tumca, kvlav kritikulad dabalia es maCvenebeli s<strong>of</strong>lad, romelic 0,2<br />
Seadgens.<br />
qveyanaSi kvlav viTardeba fiWuri mobiluri radiosatelefono<br />
qselebi. 2005 wels am qselebis abonentebis raodenoba aRwevda 1 409 383,<br />
2006 wels - 1 704 041, xolo maTma simWidrovem qveynis yovel 100 sul<br />
mosaxleze 38,7 Seadgina.<br />
sul ufro farTod inergeba axali teqnologiebi da momsaxurebis<br />
axali saxeobebi. <strong>saqarTvelos</strong> infokomunikaciebis bazarze Semovida<br />
kidev erTi mZlavri mobiluri radiosatelefono kavSirebis saoperatoro<br />
kompania `mobiteli~.<br />
qveyanaSi kvlavac intensiurad viTardeba monacemTa gadacemis<br />
qselebi da interneti. internetSi CarTuli kompiuterebis raodenoba<br />
gaizarda da 2006 wels 140 000 Seadgina.<br />
warmatebiT xorcieldeba skolebis kompiuterizaciis proeqti `irmis<br />
naxtomis~ saxelwodebiT. mimdinare wels daiwyo da 2008 wels<br />
dasruldeba monacemTa gadacemis erTiani saxelmwifo qselis Seqmnis<br />
samuSaoebi. aRniSnuli proeqtebis ganxorcieleba saSualebas mogvcems<br />
davnergoT eleqtronuli swavlebis da eleqtronuli mTavrobis<br />
sistemebi.<br />
satelevizio mauwyeblobiT moculia qveynis mosaxleobis 96%, xolo<br />
radiomauwyeblobiT _ 90%. mniSvnelovania is garemoebac, rom qveynis<br />
mosaxleobis 60% iRebs sam da met radiosatelevizio arxebs. swrafi<br />
tempiT viTardeba sakabelo televizia, sul ufro sruly<strong>of</strong>ili da<br />
mravalmxrivi xdeba safosto momsaxureba.<br />
grZeldeba saxelmwifo sakuTrebis kavSirgabmulobis msxvil<br />
sawarmoTa privatizacia. kerZod, 2006 wels privatizebul iqna ss<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> gaerTianebuli satelekomunikacio kompania”. saprivatizaciod<br />
mzaddeba Sps `<strong>saqarTvelos</strong> fosta~.<br />
123
dinamikurad izrdeba kavSirgabmulobis bazari, ris Sedegadac Tu am<br />
sferodan miRebuli Semosavlebi 2005 wels 715,52 mln lars Seadgenda,<br />
2006 wels am maCvenebelma 914 mln lars gadaaWarba.<br />
turizmi saqarTveloSi is swrafad mzardi da dinamikuri dargia,<br />
romlis ganviTarebas saxelmwifos mxridan gansakuTrebuli yuradRebas<br />
uTmobs.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa (ekonomikuri ganviTarebis saministro) da<br />
amerikis mTavrobas (vaWrobisa da ganviTarebis saagento) Soris xeli<br />
moewera SeTanxmebas, romlis Tanaxmadac amerikis mxare daxmarebas<br />
gauwevs <strong>saqarTvelos</strong> turizmis ganviTarebis generaluri gegmis<br />
momzadebaSi.<br />
saqarTveloSi turizmis ganviTarebisa da am sferoSi sxva qveynebis<br />
gamocdilebis gaziarebis mizniT, turizmisa da kurortebis departamenti<br />
aqtiurad monawileobs Rebulobs sxvadasxva Sexvedrebsa da seminarebSi.<br />
kerZod, 2007 wlis 26-27 aprils departamentma miiRo monawileoba<br />
serbeTSi, q. belgradSi gamarTul BSEC-is turizmis sferoSi samuSao<br />
jgufis SexvedraSi, agreTve sloveniaSi WTO (mso-s) evropis komisiis 46-e<br />
SexvedraSi. garda amisa, saqarTvelo gawevrda ETC-Si (evropis<br />
turistuli komisia).<br />
amasTan, turizmisa da kurortebis deparamenti monawileobs<br />
saerTaSoriso gam<strong>of</strong>enebsa da presturebSi. kerZod, 2006-2007 wlebSi<br />
departamentma monawileoba miiRo da organizeba gauwia 24 gam<strong>of</strong>enasa da<br />
5 presturs. uaxloes momavalSi dagegmilia 3 gam<strong>of</strong>enaSi monawileobis<br />
miReba.<br />
gansakuTrebul aRniSvnas imsaxurebs `dasaqmebis programa 2007:<br />
dasaqmeba mcire da saSualo biznesis ganviTarebiT”, romelic turizmisa<br />
da kurortebis departamentis mier xorcieldeba. programis mizania<br />
mosaxleobis dasaqmebis zrdis xelSewyoba, regionaluri ekonomikuri<br />
infrastruqturis ganviTarebis mxardaWera da ekonomikuri saqmianobis<br />
xelSewyoba mcire da saSualo sawarmoebisaTvis sakredito resursebis<br />
xelmisawvdomobis gaumjobesebis gziT.<br />
124
programis beneficiarebi arian turizmis biznesiT dakavebuli,<br />
agreTve aRniSnul seqtorSi biznesis damwyebi mcire da saSualo<br />
sawarmoebi, romlebic uzrunvely<strong>of</strong>en axali samuSao adgilebis Seqmnas.<br />
beneficiarebi irCevian partniori komerciuli bankis mier<br />
ganxorcielebuli sakredito procedurebis safuZvelze. beneficiari<br />
mcire da saSualo sawarmoebi sargebloben partniori komerciuli bankis<br />
mier saxelmwifo biujetidan sesxad miRebuli saxsrebidan gacemuli<br />
kreditiT, romlis mizania turistuli infrastruqturis (sastumro<br />
saxlebis, agroturizmis, kvebis obieqtebisa da sxva) ganviTareba da<br />
turistul biznesTan dakavSirebuli saqmianobis (turistuli<br />
aRWurvilobis gaqiraveba, xalxuri rewva da sxva) stimulireba.<br />
programis farglebSi partniori komerciuli bankisTvis saxelmwifo<br />
biujetidan gamoiyo 5 mln lari sargeblis wliuri procentis<br />
ganakveTiT da 5 wlis vadis pirobiT. beneficiari sawarmoebisaTvis<br />
(arsebuli biznesi da damwyebi _ “Start up”) sul bevri 5 wlis vadiT,<br />
wliuri 12%-iani sargeblis ganakveTiT gaicema sesxebi, romelTa<br />
maqsimaluri moculoba iqneba 50 000 lari. amave programis farglebSi<br />
500 000 lari xmardeba programis sawyis etapze sakoordinacio,<br />
marketinguli, sainformacio da satreningo saqmianobis xarjebis<br />
dafinansebas. programis farglebSi gamoy<strong>of</strong>ili sakredito resursebis<br />
saerTo moculobis 20%-de gaicema damwyeb mcire da saSualo sawarmoTa<br />
turistuli biznesis dafinansebisTvis.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso asparezze wardgenas xels uwyobs qveynis<br />
popularizaciisaTvis dawyebuli saerTaSorios sareklamo kampania.<br />
garda amisa, turizmisa da kurortebis departamenti muSaobs qveynis<br />
saimijo veb-gverdze: www.european-georgia.travel, romlisTvisac ukve momzadda<br />
qarTuli erovnuli tradiciebis amsaxveli fotomasala. amJamad<br />
mimdinareobs saitis sruly<strong>of</strong>isaTvis muSaoba da igegmeba saitis<br />
ganTavseba saerTaSoriso saZiebo portalebze.<br />
saqarTveloSi turizmis popularizaciisa da adgilobrivi<br />
mosaxleobis turizmis sferoSi aqtiurad CabmisaTvis saxelmwifo xsnis<br />
turistul sainformacio centrebs. kerZod, 2006 wels msgavsi centrebi<br />
gaixsna mcxeTa-mTianeTsa da kaxeTSi. garda amisa, turizmisa da<br />
kurotrebis departamentis mier SemuSavebulia 30 sxvadasxva tipisa da<br />
125
xangrZlivobis marSruti, romlebic mTel <strong>saqarTvelos</strong> moicaven.<br />
imarTeba saTavgadasavlo, salaSqro, Rvinis, kulturuli da ekoturebi,<br />
romlebic <strong>saqarTvelos</strong> ukeT gacnobas uwyobs xels.<br />
saqarTveloSi turizmis ganviTarebisaTvis xelsayreli garemos<br />
Sesaqmnelad, <strong>saqarTvelos</strong> turistul bazarze arsebuli tendenciebisa da<br />
turistuli nakadebis moZraobis Taviseburebebis Seswavlis mizniT,<br />
turizmisa da kurortebis departamentis dakveTiT xorcieldeba<br />
Sesabamisi kvlevebi (IPM-sa da BCG-s mier Catarebuli marketinguli<br />
kvlevebi), aseve sanitariuli dacvis zonebis proeqtebis SemuSavebisaTvis<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva kurortebze samecniero-kvleviTi samuSaoebi.<br />
yovelive zemoaRniSnulis garda, saqarTveloSi turizmis sferos<br />
ganviTarebis mizniT xorcieldeba Semdegi saxis RonisZiebebi:<br />
• 2007 wlis dasawyisidan <strong>saqarTvelos</strong> yvela sasazRvro gamtar punqtSi<br />
daiwyo ucxoeli moqalaqeebis aRricxva qveyanaSi Semosvlis miznis<br />
mixedviT, rac Semosuli turistebis raodenobis zustad gansazRvris<br />
saSualebas iZleva.<br />
• turizmisa da kurortebis departamenti <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis sxva<br />
uwyebebTan erTad monawileobs programa “qarTul sezonSi”, romelic<br />
iTvaliswinebs evropis sxvadasxva qveynebSi qarTuli kulturis,<br />
istoriisa da turistuli potencialis wardgenas. programis<br />
farglebSi dagegmil RonisZiebaTa gaxsnaze turizmis departamenti<br />
gegmavs Rvinisa da sxvadasxva turistuli resursebis wardgenas da<br />
beWdviTi sareklamo masalis gavrcelebas.<br />
• turizmisa da kurortebis departamentma daiwyo <strong>saqarTvelos</strong><br />
masStabiT turistuli resursebis (kulturuli Zeglebi, ganTavsebis<br />
saSualebebi, kvebisa da garTobis obieqtebi da a.S) inventarizacia.<br />
departamentis mier SemuSavebuli kiTxvarebis mixedviT mimdinareobs<br />
sxvadasxva obieqtebis aRwera, amavdroulad suraTebis gadaReba da<br />
GPS-iT aRricxva. yvela obieqtebi daitaneba specialurad Seqmnil<br />
<strong>saqarTvelos</strong> rukaze.<br />
• turizmisa da kurortebis departamenti muSaobs turistuli niSnebis<br />
da simboloebis proeqtze. proeqtSi departamentTan erTad<br />
monawileoben saavtomobilo gzebis departamenti, kulturis, ZeglTa<br />
126
dacvisa da sportis saministro da Sinagan saqmeTa saministros<br />
sapatrulo policia.<br />
• turizmisa da kurortebis departamentis dakveTiT Sps<br />
`saqkurminwylebi~ muSaobs kurort baxmaros sanitariuli dacvis<br />
zonebis proeqtze.<br />
• turizmisa da kurortebis departamentma gaeros ms<strong>of</strong>lio turizmis<br />
organizaciasTan erTad muSaoba daiwyo saqarTveloSi turizmis<br />
satelituri angariSebis sistemis danergvisaTvis, rac moicavs<br />
turizmis sferoSi mravalferovani da myari statistikuri<br />
aRricxvianobis sistemis Seqmnas.<br />
• dawyebulia dasavleT saqarTveloSi mRvimeebis (yumisTavi, saTaflia)<br />
kompleqsis turistul obieqtebad CamoyalibebisaTvis aucilebeli<br />
mosamzadebeli samuSaoebi _ saqarTveloSi turizmis ganviTarebisaTvis<br />
axali konkurentunariani turistuli produqtis Seqmna.<br />
• samegrelo-zemo svaneTis regionSi turizmisa da misi<br />
infrastruqturis ganviTarebis xelSewyobis, regionSi mozidul<br />
turistTa raodenobis gazrdisa da adgilze maTi transportirebis<br />
pirobebis gaumjobesebisa da Sida turizmis ganviTarebisaTvis,<br />
mimdinareobda muSaoba svaneTis mimarTulebiT turistuli turebis<br />
popularizaciis proeqtze, risTvisac mTavrobis gankargulebiT<br />
mTavrobis sarezervo fondidan gamoiyo 310 000 lari.<br />
ganxorcielebuli RonisZiebebi pozitiur gavlenas axdenen<br />
saqarTveloSi turistuli nakadebis sidideze, romelic bolo wlebis<br />
manZilze ganmavlobaSi izrdeba, rasac dargis Sesabamisi statistikuri<br />
maCveneblebic adastureben. kerZod, 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1<br />
agvistomde saqarTveloSi Semosul ucxoel turistTa da vizitiorTa<br />
raodenobis zrdis swrafi tempi kvlav SenarCunda. 2006 wlis meore<br />
naxevarSi dafiqsirda 688 905 vizitoris Semosvla, xolo 2007 wlis<br />
pirveli 6 Tvis ganmavlobaSi saqarTveloSi Semosul vizitiorTa<br />
raodenobam Seadgina 421 927 kaci, saidanac turistTa raodenoba 123 467<br />
kacs Seadgens.<br />
127
<strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministro<br />
dasrulebulia Tbilsresis #3 da #4 energoblokebis saremontoaRdgeniTi<br />
samuSaoebi, aseve engurhesis #3 hidroagregatis reabilitacia.<br />
damTavrda vardnilhesebis kaskadis #2 hidroagregatze mimdinare<br />
aRdgeniTi samuSaoebi, romelTa gaWianurebac gamoiwvia cnobili<br />
movlenebis gamo ruseTidan hidroagregatis reabilitaciisaTvis saWiro<br />
masala-mowyobilobebis mowodebis Seferxebam. amJamad agregati 70 mvt<br />
simZlavriT CarTulia sistemaSi.<br />
Saorhesze programiT gaTvaliswinebuli #2 da #3<br />
hidroagregatebis reabilitacia dasrulebulia. rac Seexeba<br />
transformatoris qselSi mierTebis samuSaoebs, isini aRar<br />
ganxorcieldeba energetikis saministros mier imis gamo, rom<br />
zemoaRniSnuli obieqti 2007 wlis 5 Tebervlis saprivatizacio<br />
xelSekrulebis Sedegad warmoadgens ss `energo-pro jorjias~<br />
sakuTrebas.<br />
gumaThesebis kaskadis #6 hidroagregatze damTavrda aRdgeniTi<br />
samuSaoebi da igi amJamad eqspluataciaSia. rac Seexeba #3<br />
hidroagregats, Sesrulda aRdgeniTi samuSaoebis daaxloebiT 90%-95%<br />
procenti, Tumca gamomdinare iqidan, rom 2007 wlis 5 Tebervlis<br />
saprivatizacio xelSekrulebis Sedegad gumaThesebis kaskadis #3<br />
hidroagregati warmoadgens ss `energo-pro jorjias~ sakuTrebas, 2007<br />
wlis 29 ivnisis SeTanxmebis safuZvelze mimwodeblis mier Sewyda<br />
Sesabamisi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli samuSaoebi, romlebsac<br />
awarmoebda zemoaRniSnul obieqtze.<br />
lajanurhesis #2 hidroagregatis sareabilitacio samuSaoebis<br />
Sesasruleblad 2007 wlis 3 maiss xeli moewera xelSekrulebebs: a) ssip<br />
`energogeneraciasa~ da ss `energoserviss~ Soris da b) ssip<br />
`energogeneraciasa~ da ss `saqenergoremonts~ Soris `ss `lajanurhesis~<br />
#2 hidroagregatis reabilitaciis Taobaze~. xelSekrulebebis Tanaxmad<br />
Sesasrulebeli samuSaoebis xangrZlivobis vadad ganisazRvra 240<br />
kalendaruli dRe.<br />
128
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier ganxilul da 2007 wlis 12 Tebervlis<br />
#66 gankargulebiT mowonebul iqna memorandumis proeqti `saqarTveloSi<br />
qaris eleqtrosadgurebis mSeneblobis Sesaxeb~. Sesabamisad, 2007 wlis 21<br />
marts xeli moewera <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobas, kompania `qaridansa~ da ss<br />
`qaris energias~ Soris memorandums `saqarTveloSi qaris<br />
eleqtrosadgurebis mSeneblobis Sesaxeb~, romelic iTvaliswinebs<br />
saqarTveloSi daaxloebiT 24 mvt simZlavris qaris eleqtrosadguris<br />
mSeneblobasa da mis saeqspluataciod gadacemas. Sesabamisi samuSaoebis<br />
dasrulebisa da misi eqspluataciaSi Sesvlis periodad ganisazRvra<br />
yvela saWiro nebarTvisa da licenzis miRebidan 32 Tve.<br />
mas Semdeg, rac <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da Sps `jorjian urbanenerjis~<br />
warmomadgenlebs Soris miRweul iqna SeTanxmeba memorandumis<br />
saboloo versiaze, 2007 wlis 29 maiss <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobasa da Sps<br />
`jorjian urban-enerjis~ Soris xeli moewera memorandums faravnis 78<br />
mgvt hidroeleqtrosadguris mSeneblobasa da eqspluataciaze. aRniSnuli<br />
obieqtis mSeneblobisa da eqspluataciaSi Sesvlis periodad ganisazRvra<br />
yvela saWiro nebarTvisa da licenziis miRebidan 48 Tve.<br />
2007 wlis 19 Tebervals <strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministrosa da<br />
Association <strong>of</strong> BRL Ingenierie/ARS Progetti-s Soris xelmoweril iqna<br />
xelSekruleba xudonis garemo pirobebisa da socialuri zemoqmedebis<br />
Sefasebis Sesaxeb. xelSekruleba daido saerTaSoriso ganviTarebis<br />
saagentos (IDA) mier <strong>saqarTvelos</strong>aTvis gamoy<strong>of</strong>ili grantis farglebSi.<br />
Sesasrulebeli samuSaoebi day<strong>of</strong>ili iqna 2 fazad, I faza _ 5 Tve da II<br />
faza _ 8 Tve. zemoaRniSnuli grantis farglebSi <strong>saqarTvelos</strong><br />
energetikis saministrosa da Colenco Power Engineering Ltd-s Soris 2007 wlis<br />
15 maiss gaformda xelSekruleba 700 mgv xudonhesis teqnikur-ekonomikur<br />
Seswavlaze. Sesasrulebel samuSaoTa xangrZlivoba ganisazRvra<br />
xelSekrulebis ZalaSi Sesvlidan (2007 wlis 25 maisi) 100 kviriT.<br />
2007 wlis ianvarSi xeli moewera <strong>saqarTvelos</strong> energetikis<br />
saministrosa da korporacia `kuljians~ Soris xelSekrulebas<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazebis mSeneblobis<br />
teknikur-ekonomikuri ganxorcielebadobis Seswavlis Sesaxeb~.<br />
xelSekruleba ganxilul da dadasturebul iqna amerikis SeerTebuli<br />
Statebis vaWrobisa da ganviTarebis saagentos mier. korporaciam 2007<br />
129
wlis 7 ivliss <strong>saqarTvelos</strong> energetikis saministos warmoudgina<br />
moxseneba `maRali Zabvis gadamcemi xazebis ganxorcielebadobis<br />
Seswavlis~ dasawyisis Sesaxeb. warmodgenili informaciis Tanaxmad,<br />
korporacia `kuljiani~ qvekontraqtor organizaciebTan da Semsrulebel<br />
specialistebTan erTad proeqts ganxaorcielebs ramdenime stadiad.<br />
pirveli stadia moicavs adgilze kvlevas da sxvadasxva monacemTa<br />
Sekrebas. Semdegi stadiebi moicavs teqnikur analizs da teqnikurekonomikur<br />
kvlevebs. Semdegi stadiaa garemos ganviTarebisa da<br />
socialuri zegavlenis Seswavlis analizi. ganxilul iqneba agreTve<br />
xarjebis analizi, ekonomikuri da teqnikuri upiratesobebi. `kuljianis~<br />
mier gaweuli kvlevis Sedegebi Sejamdeba e.w. `<strong>angariSi</strong>s proeqtSi~,<br />
romelic gadaecema energetikis saministros Sesaswavlad. proeqtiT<br />
gaTvaliswinebuli samuSaoebis dasrulebis savaraudo TariRia 2007<br />
wlis 10 oqtomberi.<br />
130
<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro<br />
miznebi da prioritetebi<br />
2006 wlis dekemberSi damtkicda dokumenti `<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis<br />
<strong>ministris</strong> xedva 2007 wlisaTvis~, romelic SemuSavda <strong>saqarTvelos</strong><br />
erovnuli usafrTxoebis koncefciisa (2005) da erovnuli samxedro<br />
strategiis (2005) Sesabamisad da warmoadgens zogad saxelmZRvanelos<br />
Tavdacvis saministros, gaerTianebuli Stabisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />
SeiaraRebuli ZalebisaTvis. aRniSnul dokumentSi gansazRvrulia 2007<br />
wlis ganmavlobaSi SeiaraRebuli Zalebis ganviTarebis ZiriTadi miznebi<br />
da prioritetebi, kerZod:<br />
• maRalganviTarebuli, natosTan Tavsebadi SeiaraRebuli<br />
Zalebis Camoyalibebis gziT natoSi integraciis procesis<br />
xelSewyoba:<br />
o natosTan Tavsebadi marTvis struqturebis Seqmna;<br />
dagegmvis, daprogramebisa da biujetirebis sistemis<br />
(PPBS) danergva da Sedegad, programebze dayrdnobiT,<br />
transparentuli biujetis SemuSaveba;<br />
o natosTan Tavsebadobis gaumjobeseba erToblivi<br />
swavlebebisa da wvrTnebis saSualebiT;<br />
o sahaero sivrcis kontrolis gaumjobeseba natosTan<br />
o sahaero sivrcis kontrolis gaumjobeseba natosTan<br />
ASDE (Air Situation Data Exchange –sahaero situaciis<br />
monacemTa gacvla) kavSiris gasaumjobeseblad;<br />
o natostan logistikuri Tavsebadobis gaumjobeseba da<br />
`maspinZeli qveynis mxardaWeris~ SesaZleblobis<br />
ganviTareba;<br />
• Tavdacvis marTvis sistemis gaumjobeseba – adamianuri,<br />
materialuri da finansuri resursebis efeqtiani gamiyeneba,<br />
dagegmvisa da programebis SemuSavebis procesis gaumjobeseba<br />
da gadawyvetilebebis efeqtiani da swrafi ganxorcieleba;<br />
131
• dagegmvis programebis da biujetebis sistemis (PPBS) efeqtiani<br />
implementacia:<br />
• PPBS–is farglebSi `gadawyvetilebis mimRebi<br />
sabWosa~ da `marTvis jgufis~ muSaobis meqanizmebis<br />
daxvewa da Sedegad programebis efeqtiani<br />
ganxorcieleba;<br />
o Tavdacvis strategiuli mimoxilvis dasruleba:<br />
• 2007-2015 wlebis SeiaraRebuli Zalebis struqturis<br />
Camoyalibeba safrTxeebsa da gamowvevebze<br />
sapasuxod, arsebuli resursebis gaTvaliswinebiT.<br />
o adamianuri resursebis da personalis marTvis sistemis<br />
ganviTareba:<br />
• adamianuri resursebis efeqtiani marTvis sistemis<br />
Camoyalibeba da ganviTareba.<br />
o SeiaraRebuli Zalebis marTvis sistemis ganviTareba:<br />
• natostan Tavsebadobis gaumjobeseba, rac<br />
ZiriTadad gulisxmobs SeiaraRebuli Zalebis<br />
saorganizacio struqturaSi sardlobebisa da<br />
Stabis funqciebis mkafio gansazRvras da<br />
dadgenili erovnuli SesaZleblobebis (niche<br />
capability) ganviTarebas, logistikis marTvis<br />
funqcionaluri sistemis Camoyalibebis gagrZeleba.<br />
o rezervis wvrTnisa da samobilizacio sistemis<br />
ganviTareba:<br />
• totaluri Tavdacvis sistemis ganviTareba;<br />
• efeqturi samobilizacio sistemis ganviTareba;<br />
• wvrTnebis marTvis sistemis Camoyalibeba.<br />
o pr<strong>of</strong>esiuli samxedro ganaTlebisa da wvrTnebis<br />
sistemis ganviTareba:<br />
• <strong>of</strong>icerTa ganaTlebisa da wvrTnebis programis<br />
Semdgomi ganviTareba;<br />
• serJantTa ganaTlebis da wvrTnebis programis<br />
Semdgomi ganviTareba.<br />
o sajaro sainformacio sistemis gaumjobeseba:<br />
132
• masmediasTan TanamSromlobis gagrZeleba;<br />
• arasamTavrobo organizaciebTan da akademiur<br />
wreebTan TanamSromlobis gagrZeleba.<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis sabrZolo SesaZleblobis<br />
amaRleba. es procesi moiTxovs SeiaraRebuli Zalebis<br />
saWiroebisamebr gawvrTnasa da aRWurvas, kvalificirebuli<br />
personalis SenarCunebas da misi sacxovrebeli da samuSao<br />
pirobebis gaumjobesebas.<br />
Tavdacvis sistemis strategiuli mimoxilva (Tssm)<br />
qveynis Tavdacvis sferos marTvis optimizaciisa da resursebis<br />
optimalurad gamoyenebis mizniT ganxorcielda Tavdacvis sistemis<br />
strategiuli mimoxilva (Tssm), romelic warmoadgens IPAP-iT<br />
gaTvaliswinebul erT-erT umniSvnelovanes valdebulbas. Tavdacvis<br />
sistemis strategiuli mimoxilvis farglebSi ganxorcielda safrTxeebis<br />
Sefasebis dokumentis ganaxleba. arsebuli da potenciuri safrTxeTa<br />
gaTvaliswinebiT ganxorcielda SeiaraRebuli Zalebis optimaluri<br />
struqturis pirveladi variantis gansazRvra 2008-2015 wlebisaTvis.<br />
ganisazRvra arsebuli struqturis aRWurvilobiT da personaliT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is moTxovnebi, Sesrulda safinanso gaangariSebani.<br />
generaluri Stabis gardaqmna gaerTianebul Stabad<br />
2006 wlis dekemberSi Sesabamisi cvlileba Sevida <strong>saqarTvelos</strong><br />
konstituciaSi, romlis safuZvelzec <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis<br />
generaluri Stabi gardaiqmna gaerTianebul Stabad. aRniSnuli<br />
cvlileba, erTi mxriv, uzrunvely<strong>of</strong>s marTvis sistemis gaumjobesebasa<br />
da resursebis swor dagegmvas, xolo meore mxriv, gazrdis SeiaraRebuli<br />
Zalebis marTvis sistemis Tavsebadobas natos wevri da Sesabamisi<br />
partniori qveynebis analogiur sistemebTan.<br />
amJamad mimdinareobs gaerTianebuli Stabis gansazRvruli samuSao<br />
adgilebis dakompleqteba jarebis yvela saxeobis (saxmeleTo, sazRvao,<br />
133
sahaero) warmomadgenlebiT. uaxloes momavalSi gaerTianebuli Stabi<br />
sruly<strong>of</strong>ilad daiwyebs funqcionirebas.<br />
garda amisa, 2006 wels Camoyalibda da srulad dakompleqtda<br />
saxmeleTo Zalebis sardloba, ramac gaamartiva da, imavdroulad,<br />
gaaumjobesa <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis udidesi nawilis _<br />
saxmeleTo qvedanay<strong>of</strong>ebis marTva da kontroli. marTvis sistemis<br />
optimizaciis mizniT garkveuli struqturuli cvlilebebi aseve<br />
ganxorcielda sahaero ZalebSi.<br />
rezervis axali sistema<br />
<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli usafrTxoebis koncefciaSi Setanili<br />
cvlilebebis Tanaxmad, romlebic iTvaliswineben totaluri da upirobo<br />
Tavdacvis principebis SemoRebas, <strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro<br />
axorcielebs mTeli rig RonisZiebebs, romelTa erT-erT mniSvnelovan<br />
elements warmoadgens rezervis mobilizaciis moqnili sistemis<br />
Camoyalibeba. <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis mier miRebuli “samxedro<br />
sarezervo samsaxuris Sesaxeb” kanonis Sesabamisad amJamad mimdinareobs<br />
rezervis axali koncefciis SemuSaveba da axali sarezervo sistemis<br />
elementebis danergva. momzadda da wvrTnebi gaiara 17 098 rezervistma,<br />
aqedan gadamzadda 3 810 rezervisti.<br />
personalis marTva, ganaTlebis sistema, wvrTnebi<br />
Tavdacvis saministroSi mimdinareobs samxedro da samoqalaqo<br />
personalis marTvis, samxedro ganaTlebis da jarebis logistikuri<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is sistemebis sruly<strong>of</strong>a.<br />
2006 wels damtkicda da ukve xorcieldeba samxedro personalis<br />
marTvis Tanamedrove sistemis ganviTarebis detaluri gegma. aRniSnuli<br />
gegma iTvaliswinebs 2007-2008 wlebSi personalis marTvis Tanamedrove<br />
sistemis Camoyalibebis RonisZiebebsa da maTi ganxorcielebis detalur<br />
vadebs. samoqmedo gegmis ganxorcieleba saSualebas miscems Tavdacvis<br />
saministros hyavdes Sesabamisi unar-CvevebiT aRWurvili kompetenturi<br />
134
kadrebi Tanamdebobebze. es procesi SeerTebuli samefos, daniisa da<br />
amerikis SeerTebuli Statebis daxmarebiT xorcieldeba.<br />
aranakleb mniSnelovania socialuri pirobebis (xelfasebis zrda,<br />
sacxovrebeli farTobiTa da kvalificiuri samedicino momsaxurebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a) gaumjobeseba. Tavdacvis saministro Tanamimdevrulad<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s sacxovrebeli farTobiT pr<strong>of</strong>esional samxedro<br />
mosamsaxureebs. mimdinareobs saxelfaso sistemis gaumjobeseba, raTa<br />
saxelfaso ganakveTebi gaxdes ufro racionaluri da samarTliani yvela<br />
donis, Tanamdebobisa da wodebis samxedro mosamsaxurisaTvis.<br />
gaimarTa agreTve ramdenime farTomasStabiani samxedro wvrTna, maT<br />
Soris:<br />
♦ osiauris samxedro bazaze moewyo savele swavleba “mxedari<br />
2007”, romelic sainJinro specialistebis momzadebas<br />
iTvaliswinebda. masSi monawileoba miiRo 593 samxedro<br />
mosamsaxurem;<br />
♦ vazianis sawvrTnel bazaze gaimarTa j/satanko qvedanay<strong>of</strong>ebis<br />
sabanako Sekreba, romelSic monawileoba miiRo 701 samxedro<br />
mosamsaxurem;<br />
♦ orfolos sawrTvnel bazaze gaimarTa saartilerio<br />
qvedanay<strong>of</strong>ebis sabanako Sekreba, wvrTnebSi monawileoba miiRo<br />
1563 samxedro mosamsaxurem;<br />
♦ moewyo farTomasStabiani swavleba “kavkasioni 2006”;<br />
♦ moewyo saerTaSoriso sazRvao wvrTna “BALCKSEAFOR-2006”<br />
logistikuri uzrunvely<strong>of</strong>is sistema. infrastruqtura<br />
paralelurad mimdinareobs jarebis logistikuri uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
sistemis mniSvnlovani daxvewa rogorc strategiul, ise operatiul da<br />
taqtikur doneebze. daixvewa SeiaraRebiT, sabrZolo masalebiT, samxedro<br />
da specteqnikiT, agreTve sa<strong>of</strong>ise, samedicino aRWurvilobiT da<br />
medikamentebiT momaragebis dagegmvisa da aRsrulebis procesi.<br />
2006 wlis ganmavlobaSi ganxorcielda ZiriTadi samxedro<br />
aRWurvilobisa da infrastruqturis mniSvnelovani gaumjobeseba. moxda<br />
135
moZvelebuli samxedro teqnikis Canacvleba axali teqnikiT. amave dros<br />
mimdinareobs vadagasuli da uvargisi samxedro teqnikis ganadgureba.<br />
SekeTda da aSenda strategiuli daniSnulebis mravali obieqti da axali<br />
samxedro bazebi. 5 samxedro eqimi gaigzavna aSS-s samxedro hospitlebSi<br />
kvalifikaciis asamaRleblad da uaxles aparaturaze muSaobis<br />
dasaufleblad.<br />
• 2006 w. _ gaixsna senakis samxedro qalaqi<br />
• 2007 w. _ gaixsna goris samxedro hospitali<br />
• Sendeba goris samxedro qalaqi.<br />
• mimdinareobs sxvadasxva samxedro bazebis infrastruqturis<br />
mSenebloba (barakebi, sasadiloebi, angarebi, sawyobebi), modernizacia.<br />
• gaizarda samxedro personalis xelfasebi da mniSvnelovnad<br />
gaumjobesda samuSao da sacxovrebeli pirobebi.<br />
• mimdinareobs binebis mSenebloba <strong>of</strong>icrebisa da maTi ojaxebisaTvis<br />
<strong>saqarTvelos</strong> TiTqmis yvela nawilSi.<br />
• natos standartebis mixedviT daiwyo samxedro qvedanay<strong>of</strong>ebis<br />
SeiaraRebiTa da teqnikiT aRWurva, aseve arsebuli teqnikis<br />
mimdinare da kapitaluri remonti jarebis mzady<strong>of</strong>nis<br />
standartebis Sesabamisad, wlis dasawyisidan mimdinareobs<br />
Tavdacvis saministrosTvis gadmocemuli da floba-sargeblobaSi<br />
darCenili obieqtebis remonti da modernizacia.<br />
2007 wels agreTve gaixsna Tavdacvis saministros axali Senoba.<br />
SeiaraRebuli Zalebis dagegmvis, daprogramebis, biujetirebisa da<br />
finansuri (PPBS/FMS) marTvis sistema<br />
reformirebis procesSi udidesi mniSvneloba eniWeba SeiaraRebuli<br />
Zalebis dagegmvis, daprogramebis, biujetirebisa da finansuri (PPBS/FMS)<br />
marTvis axali sistemis Camoyalibebas. Tavdacvvis saministro aRniSnuli<br />
mimarTulebiT 2006 wlidan aqtiurad TanamSromlobs niderlandis<br />
136
Tavdacvis saministrosTan. SemuSavda, damtkicda da ukve xorcieldeba<br />
dagegmvis, daprogramebisa da biujetirebis sistemis saxelmZRvanelo.<br />
PPBS-is farglebSi momzadda Sesabamisi personali.<br />
natos SeiaraRebul ZalebSi dagegmvis, daprogramebisa da<br />
biujetirebis sistema marTvis kargad aprobirebuli da warmatebuli<br />
meTodia. igi moicavs dagegmvis 4 wlian cikls, mokle-, saSualo- da<br />
grZelvadian periodSi gansazRvravs pasuxismgebel rgolebs da adgens<br />
Sesrulebis vadebs. aRniSnuli sistemis danergva xels Seuwyobs:<br />
♦ marTvis sistemis sruly<strong>of</strong>as;<br />
♦ gadawyvetilebebis miRebis procedurebis gaumjobesebas;<br />
♦ resursebis racionalur ganawilebas;<br />
♦ Tavdacvis dagegmvas mokle-, saSualo- da grZelvadian<br />
periodebSi;<br />
♦ Sedegze orientirebuli samxedro ganviTarebis programebis<br />
SemuSavebas;<br />
♦ Tavdacvis sistemaSi optimaluri biujetirebis Camoyalibebas;<br />
♦ <strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis natos moTxovnebis<br />
Sesrulebasa da masTan Tavsebadobis miRwevas;<br />
♦ brZolisunarianobis gaumjobesebas.<br />
wina wlebisagan gansxvavebiT Tavdacvis saministrom PPBS-is sawyis<br />
etapze gansazRvra prioritetebi, romlebic mimdinare wels dafinansdeba.<br />
es prioritetebia:<br />
♦ TanamSromelTa socialuri pirobebis gaumjobeseba<br />
♦ ISAF-Si monawileoba<br />
♦ tankebisa da vertmfrenebis modernizacia da ganaxleba<br />
♦ Tanamedrove IT sistmebis SemuSaveba<br />
♦ sahaero Tavdacvis sistemebis gaumjobeseba<br />
dagegmvis, daprogramebisa da biujetirebis sistemis danergvis<br />
farglebSi Tavdacvis saministro 2008 wlidan daiwyebs programebze<br />
orientirebuli Tavdacvis biujetis formirebas.<br />
137
natosTan urTierToba<br />
2007 TebervalSi ganxorcielebuli IPAP-isa da PARP-is Sefasebis<br />
Sedegad natos SemfasebelTa jgufma daafiqsira mniSvnelovani progresi,<br />
romelsac saqarTvelom miaRwia reformirebis procesSi.<br />
axali sistema efuZneba <strong>saqarTvelos</strong> kanonmdeblobas (`Tavdacvis<br />
dagegmvis Sesaxeb~, `sabiujeto sistemis Sesaxeb~ kanonebi) da<br />
iTvaliswinebs aRniSnul sferoSi natos wevri saxelmwifoebis<br />
gamocdilebas.<br />
natosTan intensiuri dialogis farglebSi reformirebis procesis<br />
koordinaciis mizniT Tavdacvis saministroSi 2007 wlis dasawyisSi<br />
Seiqmna specialuri komisia, romlis TanaTavmjdomareebi arian <strong>ministris</strong><br />
moadgile da gaerTianebuli Stabis ufrosi. komisiaSi Sedian sxvadasxva<br />
samsaxurebis xelmZRvanelebi da ZalTa saxeobebis sardlebi.<br />
2007 wlis ganmavlobaSi ID-s farglebSi pirveladi sadiskusio<br />
dokumentis Tavebis mixedviT gaimarTa nato-<strong>saqarTvelos</strong> konsultaciebi<br />
Tavdacvis, politikur da iuridiul sakiTxebze.<br />
mimdinare wlis ganmavlobaSi dagegmililia natos saerTaSoriso<br />
samsaxurTan konsultaciebis gamarTva resursebis marTvisa da<br />
usafrTxoebis sakiTxebze, aseve Sexvedrebi Crdiloatlantikur<br />
sabWosTan 26+1 formatSi.<br />
monawileoba saerTaSoriso samSvidobo operaciebSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis qvedanay<strong>of</strong>ebi monawileoben<br />
saerTaSoriso samSvidobo da stabilizaciis operaciebSi natos<br />
samSvidobo kontingentisa da koaliciuri Zalebis SemadgenlobaSi.<br />
amJamad <strong>saqarTvelos</strong> samxedro kontingenti monawileobs kosovoSi<br />
mimdinare nato-s KFOR operaciaSi, qarTuli samxedro qvedanay<strong>of</strong>ebi<br />
imy<strong>of</strong>ebian koaliciuri Zalebis SemadgenlobaSi eraySi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxarem daasrula Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi<br />
xmelTaSua zRvaSi mimdinare nato-s antiteroristul operacia ACTIVE<br />
ENDEAVOUR-Si monawileobasTan dakavSirebiT.<br />
138
aseve <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier miRebul iqna politikuri<br />
gadawyvetileba natos avRaneTis operacia ISAF-Si <strong>saqarTvelos</strong> Cabmis<br />
Sesaxeb. amJamad mimdinareobis aqtiuri konsultaciebi nato-s wevr<br />
qveynebTan operaciaSi monawileobasTan dakavSirebul konkretul<br />
sakiTxebze. Semodgomaze dagegmilia avRaneTSi qarTveli medikosebis<br />
gagzavna.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxare marTavs intensiur molaparakebas natos wevr<br />
qveynebTan qarTuli samxedro kontingentis avRaneTis operaciaSi<br />
monawileobis modalobebis gansasazRvrad. savaraudod 2008 wlidan<br />
daiwyeba qarTuli qvedanay<strong>of</strong>ebis monawileoba aRniSnul operaciaSi.<br />
2006 wlis agvistodan mimdinare wlis agvistomde, rotaciebis<br />
gaTvaliswinebiT, samSvidobo misiebSi sul monawileoben:<br />
♦ eraySi 3 568 samxedro mosamsaxure<br />
♦ kosovoSi 400 samxedro mosamsaxure<br />
♦ gagrZelda stabilurobis SenarCunebis programis (SSOP-2)<br />
meore faza, razec xeli moewera Sesabamis saerTaSoriso<br />
xelSekrulebas. SSOP-is programiT momzadda 1 500 samxedro<br />
mosamsaxure;<br />
sazogadoebasTan urTierToba<br />
Tavdacvis saministros erT-erT prioritets warmoadgens<br />
sazogadoebasTan urTierTobis gaumjobeseba da Tavdacvis sakiTxebze<br />
sazogadoebis informirebulobis xarisxis gazrda. aRniSuli sakiTxis<br />
mniSvnelobidan gamomdinare, 2007 wlis dasawyisSi saministros<br />
sazogadoebasTan da mediasTan urTierTobis sammarTvelo gadakeTda<br />
sazogadoebriv saqmeTa departamentad, romelic axorcielebs<br />
sazogadoebasTan urTierTobis politikas da Tavdacvis sferosTan<br />
dakavSirebuli informaciis analizs.<br />
aRniSnuli miznebisaTvis departamentma SeimuSava sazogadoebis<br />
informirebis strategia da samoqmedo gegma. departamenti aqtiurad<br />
TanamSromlobs masmediisa da arasamTavrobo seqtoris saSualebebTan da<br />
Tavdacvis saministros saitis saSualebiT yoveldRiurad aSuqebs<br />
139
Tavdacvis sistemaSi mimdinare procesebs. SeiaraRebuli Zalebisa da<br />
samxedro samsaxuris Semdgomi popularizaciis mizniT departaments<br />
dagegmili aqvs 2007-2008 wlebSi ramdenime masStaburi programis<br />
ganxorcieleba.<br />
agreTve aRsaniSnavia, rom sainformacio centri natos Sesaxeb<br />
sruli datvirTviT amoqmedda. 2007 wlis 26 ivliss kodorSi (zemo<br />
afxazeTSi) misi filiali gaixsna.<br />
samoqalaqo kontrolis sistemis gaumjobeseba<br />
2007 wlis aprilSi gaformda TanamSromlobis memorandumi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministrosa da Tavdacvisa da usafrTxoebis<br />
sakiTxebSi samoqalaqo sabWos Soris.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> Tavdacvis saministro qmedunarianobis amaRlebis,<br />
natosTan Tavsebadobis miRwevis mizniT aqtiurad axorcielebs Sesabamis<br />
reformebs, romelTa Soris erT-erTi mniSvnelovani qvakuTxedia<br />
samxedro-samoqalaqo urTierTobebis ganviTareba da SeiaraRebul<br />
Zalebis gamWvirvalobis, samoqalaqo demokratiuli kontrolis efeqtiani<br />
sistemis Camoyalibeba. memorandumis miznis misaRwevad mxareebi acxadeben<br />
mzady<strong>of</strong>nas iTanamSromlon iseT sferoebSi, rogoricaa Tavdacvis<br />
saministros struqturuli reforma, Tavdacvis sferos dafinanseba,<br />
samxedro strategiisa da samxedro doqtrinis SemuSaveba, samxedro<br />
mosamsaxureTa uflebebis dacva, IPAP-is farglebSi nakisri<br />
valdebulebebis Sesruleba da Tavdacvis reformebi.<br />
Tavdacvis saministrom samoqalaqo sabWosTan mWidro<br />
TanamSromlobiT ganaxorciela strategiuli donis dokumentebis<br />
(PPBS/FMS, SDR, DPG) ganxilva-SemuSaveba.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> SeiaraRebuli Zalebis reformireba natos<br />
standartebis Sesabamisad<br />
140
evroatlantikuri integraciis programis farglebSi daigegma da<br />
xorcieldeba Semdegi RonisZiebebi:<br />
• natos kodifikaciis sistemasTan SeerTeba;<br />
• erTi saxis sawvavis programis danergva;<br />
• maspinZeli qveynis mxardamWeri sistemis Camoyalibeba;<br />
• saerTaSoriso moTxovnebis Sesabamisi aucilebeli<br />
samedicino-prevenciuli RonisZiebebis ganxorcieleba;<br />
• strategiuli kavSirgabmulobis sistemebiT aRWurva;<br />
• piradi Semadgenlobis ucxo enebis codnis donis amaRleba;<br />
• `partnioroba mSvidobisaTvis~ programaSi aqtiuri<br />
monawileoba;<br />
• naRmebis aRmoCenisa da gannaRmvis saSualebebis sruly<strong>of</strong>a.<br />
2006-2007 wlis ganmavlobaSi ganxorcielda Semdegi samuSaoebi:<br />
1. Tavdacvis sistemis strategiuli mimoxilvis dokumentis (SDR)<br />
Camoyalibeba da NATO-Si wardgena;<br />
2. ganisazRvra piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis moTxovnebi;<br />
3. ganisazRvra samomavlo SeiaraRebuli Zalebis struqturis<br />
xelmisawvdomoba;<br />
4. ucxoeli eqspertebis daxmarebiT 2006-2007 wlebSi saqarTveloSi da<br />
sazRvargareT moewyo piradi Semadgenlobis wvrTna Tavdacvis<br />
daegemvis sferoSi;<br />
5. ZiriTadi mniSvnelobis dokumentis Seqmna:<br />
• erovnuli usafrTxoebis koncefcia;<br />
• erovnuli samxedro strategia;<br />
• safrTxeTa Sefaseba;<br />
• kanoni Tavdacvis dagegmvis Sesaxeb;<br />
141
• SemuSavda saxelmZRvanelo `sabiujeto sistemis dagegmva<br />
da programireba~;<br />
6. SeiaraRebuli Zalebis wvrTna a.S.S-<strong>saqarTvelos</strong> “stabilurobis<br />
SenarCunebisa da gadarCenis operaciebis” (SSOP) programis mixedviT<br />
I da II etapebi 2006 weli-2007wlis ivlisamde gaiwvrTna: I,II,III.<br />
brigadebis sabrZolo, sabrZolo mxardaWeris da sabrZolo<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is qvedanay<strong>of</strong>ebi, sahaero Zalebis ,,UH-1H” aTeuli.<br />
7. dasrulda saxmeleTo Zalebis reorganizacia-restruqturizacia;<br />
8. ganxorcielda da mimdinareobs saxmeleTo Zalebis javSanteqnikis<br />
modernizacia;<br />
9. dasrulda sahaero operaciaTa centris modernizacia;<br />
10. sahaero operaciaTa marTvis centri momzadda natos monacemTa<br />
gacvlis sistemasTan dasakavSireblad;<br />
11. ganxorcielda da mimdinareobs safreni aparatebis modernizacia<br />
natos moTxovnebis Sesabamisad;<br />
12. gaizarda sahaero Zalebis pilotebis safreni saaTebis raodenoba<br />
natos standartebis Sesabamisad;<br />
13. ganisazRvra samxedro policiis departamentis axali amocanebi da<br />
funqciebi;<br />
14. Seiqmna rigi dokumentebi saxelmwifo Sesyidvebis, piradi<br />
Semadgenlobis samsaxuris, samxedro mosamsaxureTa statusis<br />
Sesaxeb;<br />
15. Seiqmna kanonebi samxedro policiisa da sagamoZiebo saqmianobis<br />
warmoebis Sesaxeb;<br />
16. Seiqmna totaluri Tavdacvis Sesabamisi samobilizacio sistema;<br />
17. miRebul iqna axali kanoni `samxedro sarezervo samsaxuris<br />
Sesaxeb~, romlis mixedviTac rezervis raodenoba gaizarda;<br />
18. miRebul iqna piradi Semadgenlobis marTvis koncefcia;<br />
19. ucxoeli eqspertebis daxmarebiT saqarTveloSi da sazRvargareT<br />
gaiwvrTna da amJamadac iwvrTneba Tavdacvis saministros<br />
samoqalaqo piradi Semadgenloba;<br />
20. ganviTarda da aRsrulebisTvis gadaica samxedro piradi<br />
Semadgenlobis marTvis sistema;<br />
142
21. Seiqmna samxedro da samoqalaqo piradi SemadgenlobisTvis<br />
Tanabari adekvaturi anazRaurebis sistema;<br />
22. 2006 wlis ganmavlobaSi Seiqmna sabrZolo wvrTnebis koncefciebi<br />
msubuq, javSansatanko, saartilerio da sainJinro<br />
batalionebisTvis;<br />
23. Seiqmna zemsaxurTaTvis da serJantTaTvis pr<strong>of</strong>esiuli<br />
ganviTarebisa da ganaTlebis programebi;<br />
24. gaumjobesda ucxo enebis Semswavleli baza da marTvis sistema;<br />
25. ganviTarda “maspinZeli qveynis mxardaWeris monacemTa katalogi”, I<br />
gamocema - 2006 wels, II gamocema - 2007 wels;<br />
26. gaumjobesda samxedro infrastruqtura, garemontda gaerTianebuli<br />
Stabis Senoba da sxva.<br />
27. Seiqmna katalogi dasaxurvad gankuTvnili samxedro bazebis<br />
samomavlo ekonomikuri ganviTarebis Sesaxeb;<br />
28. gaumjobesda <strong>saqarTvelos</strong> da nato-s logistikuri<br />
urTierTavsebadoba;<br />
29. 2007 wels gaiwvrTna 4 logistikis <strong>of</strong>iceri aSS-Si.<br />
143
<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministro<br />
sisxlis, samoqalaqo da administraciuli samarTlis sferos<br />
reformireba<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis<br />
ganviTarebis strategiis SemmuSavebeli samuSao jgufis Seqmnis Sesaxeb~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2004 wlis 19 oqtombris #914 gankargulebis<br />
safuZvelze Seiqmna samuSao jgufi, romlis mizansac warmoadgenda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis strategiis<br />
ZiriTadi principebisa da mimarTulebebis SemuSaveba saerTaSoriso da<br />
evropuli standartebis Sesabamisad. aRniSnuli strategiis SemuSaveba<br />
saqarTveloSi evrokavSiris kanonis uzenaesobis misiis EUJUST THEMIS-is<br />
mxardaWeriT ganxorcielda.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2005 wlis 20 maisis #195 gankargulebiT<br />
mowonebul iqna `<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis<br />
reformis strategia~.<br />
strategia iTvaliswinebs reformebis ganxorcielebas sisxlis<br />
samarTlis saproceso kanonmdeblobaSi, iuridiuli ganaTlebisa da<br />
prokuraturis sistemaSi, policiaSi, sasamarTlo xelisuflebaSi,<br />
sasjelTa aRsrulebis sistemaSi, saxalxo damcvelis samsaxurSi, ufaso<br />
samarTlebrivi daxmarebis sistemasa da administraciul saproceso<br />
kanonmdeblobaSi.<br />
strategiis implementaciis mizniT saWiro gaxda Seqmniliyo<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sisxlis samarTlis kanonmdeblobis reformis strategiis<br />
ganxorcielebis samoqmedo gegma.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministroSi amoqmedda evrokomisiis<br />
delegaciis mier dafinansebuli `sisxlis samarTlis kanonmdeblobis<br />
reformis strategiis ganxorcielebis daxmarebis proeqti~, romlis<br />
mizani iyo zemoxsenebuli samoqmedo gegmis SemuSavebaSi daxmarebis<br />
aRmoCena. samoqmedo gegma iTvaliswinebs strategiiT gansazRvrul<br />
sferoebSi reformis gatarebis konkretul mimarTulebebs,<br />
gansaxorcielebel RonisZiebaTa finansur gaangariSebebs. samoqmedo<br />
144
gegmaSi aseve gansazRvrulia gansaxorcielebel RonisZiebebze<br />
pasuxismgebeli uwyebebi.<br />
aRniSnuli samoqmedo gegma moiwona <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobam da 2006<br />
wlis ivnisidan mas kontroli dauwesa samarTlebrivi reformebis<br />
koordinaciis xelSemwyobma komisiam, romelsac xelmZRvanelobs<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>premier</strong>-ministri.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentma pirveli mosmeniT ukve miiRo aRniSnuli<br />
strategiis samoqmedo gegmis farglebSi SemuSavebuli sisxlis<br />
samarTlis saproceso kodeqsi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqti `patimrobis kodeqsi~ 2007 wlis 27<br />
marts mTavrobam moiwona da sakanonmdeblo iniciativiT Semdgomi<br />
ganxilvisaTvis gadaugzavna <strong>saqarTvelos</strong> parlaments. 2007 wlis<br />
sagazafxulo sesiaze kanonproeqti pirveli mosmeniT ganixila<br />
parlamentis oTxma komitetma.<br />
aRsaniSnavia, rom <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma miiRo iusticiis<br />
saministroSi momzadebuli kanonproeqti `y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis<br />
avtonomiur olqSi konfliqtis Sedegad dazaralebulTa qonebrivi<br />
restituciisa da kompensaciis Sesaxeb~.<br />
amasTan, gagrZeldeba muSaoba evropis adamianis uflebaTa konvenciis<br />
standartebTan <strong>saqarTvelos</strong> arsebuli kanonmdeblobis, aseve<br />
sakanonmdeblo da kanonqvemdebare normatiuli aqtebis proeqtebis<br />
harmonizaciis uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis. sakiTxebis prioritetuloba<br />
ganisazRvreba evropis sasamarTloSi <strong>saqarTvelos</strong> winaaRmdeg Setanili<br />
gancxadebisa da regulirebis sferoebis Sesabamisad, SesaZlo<br />
darRvevebis yvelaze maRali riskebis mixedviT.<br />
parlamentma miiRo iusticiis saministros mier momzadebuli<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanoni `iuridiuli daxmarebis Sesaxeb~, romliTac<br />
Camoyalibda moqalaqeTa ufaso iuridiuli daxmarebis sistema.<br />
ganxorcielda cvlilebebi administraciul samarTaldarRvevaTa<br />
kodeqsSi, kerZod, sagzao moZraobis usafrTxoebis sferoSi Cadenili<br />
administraciuli samarTaldarRvevebisaTvis dawesebuli araefeqtiani<br />
pasuxismgeblobis zomebi Seicvala ufro qmediTi zomebiT da daixvewa<br />
administraciuli saxdelebis aRsrulebis samarTlebrivi meqanizmebi.<br />
145
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mier am sferoSi dawyebuli reformebis<br />
mizania xeli Seuwyos sasamarTlos damoukidebeli, sando, miukerZoebeli<br />
sistemis damkvidrebas.<br />
qmediTi TviTmmarTvelobis Camoyalibebis xelSewyoba, uflebamosilebaTa<br />
da qonebis gamijvna<br />
iusticiis saministros mmarTvelobis sferoSi 2006 wlis maisSi<br />
Seiqmna efeqtiani mmarTvelobis sistemisa da teritoriuli mowyobis<br />
reformebis centri, romlis erT-erTi umTavresi mizania adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis ganviTarebisa da sistemis decentralizaciisaTvis<br />
strategiis SemuSaveba da aucilebeli normatiuli bazis momzadeba.<br />
centrma SeimuSava araerTi kanonproeqti, maT Soris: `adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organoebis saqmianobaze administraciuli<br />
zedamxedvelobis Sesaxeb~, ,,<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis struqturis,<br />
uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi<br />
damatebebis Setanis Sesaxeb~, ,,saxelmwifos regionaluri politikisa da<br />
samxareo mmarTvelobis Sesaxeb~, ,,sakrebulos wevris statusis Sesaxeb<br />
cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb~, ,,informatizaciis Sesaxeb~<br />
da `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />
amoqmedebasTan dakavSirebuli sakanonmdeblo aqtebis paketi.<br />
aseve SemuSavda <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis dadgenilebebis proeqtebi<br />
_ ,,<strong>saqarTvelos</strong> administraciul-teritoriuli mowyobis sakiTxTa<br />
gadawyvetis wesis Sesaxeb~ da adgilobrivi TviTmmarTvelobis modeluri<br />
aqtebi: ,,municipalitetis sakrebulos reglamenti~, ,,municipalitetis<br />
gamgeobis debuleba~, ,,municipalitetis sakrebulos aparatis debuleba~,<br />
,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis moxeleTa atestaciis Sesaxeb~<br />
debuleba, ,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis moxelis vakanturi<br />
Tanamdebobis dasakaveblad konkursis Catarebis wesis Sesaxeb~ debuleba.<br />
zemoaRniSnuli normatiuli aqtebis amoqmedeba xels Seuwyobs<br />
efeqtiani, damoukidebeli da gamWvirvale TviTmmarTvelobis institutis<br />
Camoyalibebas.<br />
sakanonmdeblo bazis kritikuli da sistemuri revizia<br />
146
`<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antikorufciuli strategiis<br />
ganxorcielebis samoqmedo gegmis damtkicebis Taobaze~ <strong>saqarTvelos</strong><br />
prezidentis 2006 wlis 28 martis #155 gankargulebis SesrulebasTan<br />
dakavSirebiT gansaxorcielebeli RonisZiebebis Taobaze <strong>saqarTvelos</strong><br />
iusticiis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 26 aprilis #439 brZanebiT Seiqmna<br />
samuSao jgufi. aRniSnuli brZanebis Sesabamisad saministros<br />
mmarTvelobis sferoSi Semaval saxelmwifo saqveuwyebo dawesebulebebs,<br />
sajaro samarTlis iuridiul pirebsa da saministros struqturul<br />
qvedanay<strong>of</strong>ebs daevalaT informaciis warmodgena TavianT samoqmedo<br />
sferoSi arsebul korufciul darRvevebTan dakavSirebuli praqtikis,<br />
maTi gamomwvevi mizezebisa da korufciuli darRvevebis aRsakveTad<br />
gansaxorcielebel RonisZiebaTa Sesaxeb.<br />
zemoaRniSnulidan gamomdinare, moqmedi sakanonmdeblo bazis<br />
reviziis Sedegad, agreTve saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali<br />
calkeuli mimarTulebebis reformirebis mizniT iusticiis saministrom<br />
SeimuSava Semdegi kanonproeqtebi: `Tanamdebobis pirebis interesTa<br />
SeuTavseblobisa da korufciis Sesaxeb~, `arasapatimro sasjelTa<br />
aRsrulebis wesisa da probaciis Sesaxeb~, `erovnuli saarqivo fondisa<br />
da erovnuli arqivis Sesaxeb~, `notariatis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi<br />
cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb”, romlebic xels Seuwyobs<br />
moqmed kanonmdeblobaSi arsebuli xarvezebis aRm<strong>of</strong>xvras,<br />
antikorufciul RonisZiebaTa Sesrulebis sruly<strong>of</strong>ili kontrolis<br />
ganxorcielebis SesaZleblobas.<br />
`erovnuli saarqivo fondisa da erovnuli arqivis Sesaxeb~ da<br />
`arasapatimro sasjelTa aRsrulebis wesisa da probaciis Sesaxeb~<br />
kanonebi ukve miiRo <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma.<br />
mTavrobis mier dasaxuli sakanonmdeblo sferos reformirebis<br />
procesSi aqtiuradaa Cabmuli Ss saministro. praqtikuli muSaobisas<br />
gamovlenili xarvezebis aRmosafxvrelad da saministros saqmianobis<br />
efeqtianobis asamaRleblad regularulad mzaddeba Sesabamisi<br />
kanonproeqtebi. <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis 2007 wlis saSemodgomo sesiaze<br />
gansaxilvelad warmodgenil iqneba kanonproeqtebi: `bunebrivi da<br />
teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da<br />
147
teritoriis dacvis Sesaxeb~ da `terorizmTan brZolis Sesaxeb~,<br />
romelTa miReba aucilebelia <strong>saqarTvelos</strong> evroatlantikur sivrceSi<br />
integraciisaTvis.<br />
saaRsrulebo sistemis reforma sasamarTlo gadawyvetilebebis droulad<br />
da efeqtianad aRsrulebis mizniT<br />
`saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb~ kanonSi cvlilebebisa da<br />
damatebebis Setanis Taobaze mTavrobis sakanonmdeblo iniciativa<br />
gadaegzavna <strong>saqarTvelos</strong> parlaments da mimdinareobs pirveli mosmeniT<br />
ganxilva. sakanonmdeblo cvlilebis mizania efeqtiani saaRsrulebo<br />
sistemis Camoyalibeba. saaRsrulebo departamentSi da saministroSi<br />
mimdinareobs erToblivi, koordinirebuli muSaoba, romlis mizania<br />
Zlieri, reformirebuli saaRsrulebo samsaxuris Seqmna materialurteqnikuri<br />
baziT da kvalificiuri kadrebiT. aseve momzadebulia<br />
instruqcia `saaRsrulebo sistemaSi saqmiswarmoebis Sesaxeb~.<br />
Tbilisis saaRsrulebo biuros muSaobis efeqtianobis gazrdis<br />
mizniT Seiqmna sasamarTlo aRmasruleblebiT dakompleqtebuli 5 jgufi.<br />
am siaxlis Sedegad aRsrulebuli saqmeebisa da amoRebuli Tanxebis<br />
raodenoba mniSvnelovnad gaizarda.<br />
mimdinareobs saqmeebis sruli eleqtronuli inventarizacia.<br />
Seicvala statistikur monacemTa bazis forma, sadac saaRsrulebo<br />
biuroebidan mowodebuli informacia ufro sruli da gamartivebulia.<br />
Seiqmna da sacdel reJimSi muSaobs saqmiswarmoebis kompiuteruli<br />
programa, romelic saqmis aRsrulebaze efeqtiani kontrolis<br />
ganxorcielebis saSualebas iZleva.<br />
aRmasrulebelTa xelfasebi gaizarda 100%-iT. dagegmilia<br />
xelfasebis zrda kidev 30%-iT. amasTan, mimdinare wlis noemberSi<br />
dagegmilia TanamSromelTa gadamzadeba.<br />
gamocdilebis gaziarebis mizniT saaRsrulebo samsaxuri<br />
TanamSromlobs litvisa da SvedeTis analogiur uwyebasTan. am qveynebis<br />
saaRsrulebo sistemis warmomadgenlebTan mimdinareobs molaparakeba<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saaRsrulebo sistemis xelSesawyobad erToblivi<br />
grZelvadiani proeqtis ganxorcielebis Taobaze.<br />
148
sasjelaRsrulebis sistemis infrastruqturis reabilitacia da<br />
instituciuri reforma, patimarTa uflebebis dacvisa da<br />
resocializaciis efeqtiani meqanizmebis SemuSaveba<br />
sasjelaRsrulebis sistemis infrastruqturis reabilitaciasTan<br />
dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom sisxlis samarTlis kanonmdeblobis<br />
reformis strategiis farglebSi momzadebul samuSao gegmaSi<br />
detalurad aris gawerili am kuTxiT gansaxorcielebeli RonisZiebebi,<br />
kerZod:<br />
_ TbilisSi, gldani-naZaladevis raionSi, 4000 patimarze<br />
gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro dawesebulebis mSenebloba _ 2006-<br />
2007 w.w. aRniSnul dawesebulebaSi gaixsneba 200-adgiliani axali<br />
saavadmy<strong>of</strong>o, romelic patimarTa da msjavrdebulTa samkurnalo<br />
dawesebulebas Caanacvlebs;<br />
_ sasjelaRsrulebis departamentis axali Senobis mSenebloba _ 2008<br />
wlisaTvis;<br />
_ 2000 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro<br />
dawesebulebis mSenebloba baTumSi _ 2007-2008 w.w.;<br />
_ 500 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro<br />
dawesebulebis mSenebloba zugdidSi _ 2007-2009 w.w.;<br />
_ 1000 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli winaswari sapatimro<br />
dawesebulebis mSenebloba kaxeTSi _ 2008-2009 w.w.;<br />
_ 200 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli Ria tipis<br />
sasjelaRsrulebis dawesebulebis mSenebloba aRmosavleT saqarTveloSi<br />
_ 2009-2010 w.w.;<br />
_ 200 msjavrdebulze gaTvaliswinebuli Ria tipis<br />
sasjelaRsrulebis dawesebulebis mSenebloba dasavleT saqarTveloSi<br />
2009-2010 w.w.<br />
- 3000 patimarze gaTvaliswinebuli sasjelaRsrulebis<br />
dawesebulebis mSenebloba ninowmindaSi - 2008-2010 w.w.<br />
2007 wels garemontda avWalis arasrulwlovanTa aRmzrdelobiTi<br />
dawesebuleba, axali perimetri aSenda rusTavis #1, rusTavis #2 da<br />
qsnis #7 dawesebulebebisTvis. amJamad remonti mimdinareobs rusTavis #1<br />
149
da geguTis #8 dawesebulebebSi; Tbilisis #5 qalTa da<br />
arasrulwlovanTa sapyrobilisa da saerTo reJimis dawesebulebis<br />
teritoriaze daiwyo korpusis mSenebloba; rusTavis #6 sapyrobilis<br />
teritoriaze 1000 patimarze gaTvlili axali korpusis mSenebloba<br />
dasrulda.<br />
zemoaRniSnuli patimrobis kodeqsis proeqti iTvaliswinebs<br />
patimarTa uflebebis dacvisa da resocializaciis efeqtiani meqanizmis<br />
Seqmnas.<br />
aseve unda aRiniSnos sasjelaRsrulebis sistemis reformis<br />
farglebSi ganxorcielebuli Semdegi umniSvnelovanesi RonisZiebebi:<br />
_ 2005 wlis dekemberSi gaixsna quTaisis #2 sapyrobilisa da mkacri<br />
reJimis sasjelaRsrulebis dawesebuleba, romelic gaTvlilia 1500<br />
patimarze da akmay<strong>of</strong>ilebs saerTaSoriso standartebs;<br />
_ 2006 wlis 27 marts evrokavSiris xelSewyobiT gaixsna rusTavis<br />
#6 sapyrobile, romelic gaTvaliswinebulia 728 patimarze da<br />
akmay<strong>of</strong>ilebs saerTaSoriso standartebs;<br />
_ 2007 wels garemontda da gaixsna 2100 patimarze gaTvaliswinebuli<br />
rusTavis cixe;<br />
_ 2005 wels Tbilisis qalTa #5 dawesebulebis teritoriaze aSenda<br />
saerTaSoriso standartebis Sesabamisi, 110 patimarze gaTvaliswinebuli<br />
arasrulwlovanTa sapyrobile, ris safuZvelzec SesaZlebeli gaxda<br />
Tbilisis #5 sapyrobiledan arasrulwlovani patimrebis gadayvana<br />
zemoaRniSnul axal dawesebulebaSi;<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis <strong>ministris</strong>a da <strong>saqarTvelos</strong> finansTa<br />
<strong>ministris</strong> 2006 wlis 30 martis erToblivi brZanebis safuZvelze<br />
patimarTa yovelTviuri kvebis ulufa 23.5 laridan gaizarda 50 laramde.<br />
gazrdili normis farglebSi iqmneba realuri SesaZlebloba, rom<br />
moxdes sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi arsebuli sakvebi menius<br />
gaaxleba-gaumjobeseba.<br />
2006-2007 wlebSi sapatimro dawesebulebebSi gaixsna maRaziebi (8<br />
maRazia), sadac patimrebs produqtebis SeZena unaRdo angariSsworebiT<br />
SeuZliaT. aseTi maRazia gaxsnilia: Tbilisis #5 qalTa da<br />
arasrulwlovanTa sapyrobilisa da saerTo reJimis dawesebulebaSi;<br />
Tbilisis #7 sapyrobileSi; rusTavis #2 sapyrobilis, saerTo da mkacri<br />
150
eJimis dawesebulebaSi; rusTavis #6 sapyrobilis saerTo da mkacri<br />
reJimis dawesebulebaSi; avWalis #10 saerTo da mkacri reJimis<br />
dawesebulebaSi; qsnis #7 sapyrobilis, saerTo da mkacri reJimis<br />
dawesebulebaSi; qsnis tuberkuloziT daavadebul msjavrdebulTa<br />
dawesebulebaSi da quTaisis #2 sapyrobilisa da mkacri reJimis<br />
dawesebulebaSi. dagegmilia maRaziebis gaxsna yvela sasjelaRsrulebis<br />
dawesebulebaSi.<br />
aRsaniSnavia, rom patimarTa resocializaciis mizniT, saqarTveloSi<br />
norvegiis kanonis uzenaesobis misiis mxardaWeriT, Tbilisis #5 qalTa<br />
da arasrulwlovanTa sapyrobilisa da saerTo reJimis dawesebulebasa<br />
da quTaisis #2 sapyrobilisa da mkacri reJimis dawesebulebaSi gaixsna<br />
saxelosnoebi. patimar qalebs saSualeba aqvT daeuflon stilistis<br />
xelobas, xolo quTaisSi gaixsna fexsacmlis saamqro.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis <strong>ministris</strong>a da Sromis, janmrTelobisa da<br />
socialuri dacvis <strong>ministris</strong> erToblivi brZanebis safuZvelze muSaobs<br />
erToblivi komisia, romelic gansazRvravs sasjelaRsrulebis sistemis<br />
samedicino samsaxuris reformirebis etapobriv samoqmedo gegmas.<br />
komisiis ZiriTadi mizania sasjelaRsrulebis sistemis samedicino<br />
momsaxurebis optimaluri modelis SerCeva.<br />
gaizarda patimarTa mkurnalobis xarjebi, TanamSromelTa xelfasebi;<br />
gaumjobesda sabadrago samsaxuris materialur-teqnikuri baza;<br />
sasjelaRsrulebis sistemis TanamSromelTa raodenoba 1100-iT gaizarda.<br />
sistemis TanamSromelTa 54% sabaziso da marTvis programebis<br />
mixedviT ukve gadamzadda 2005 wlis noemberSi amoqmedebul iusticiis<br />
saministros sasjelaRsrulebisa da probaciis saswavlo centrSi.<br />
centri agrZelebs swavlebas, romelsac sistemis yvela TanamSromeli<br />
gaivlis.<br />
mimdinareobs saswavlo centris kapitaluri remonti da noemberSi<br />
dagegmilia evropuli standartebis mqone saswavlo centris gaxsna.<br />
saswavlo centrisTvis teqnikisa da avejis SeZena xorcieldeba SvedeTis<br />
saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa da gaeros ganviTarebis fondis<br />
finansuri mxardaWeriT.<br />
151
erTiani samoqalaqo reestris infrastruqturisa da monacemTa bazis<br />
formireba, sajaro reestris sandoobisa da momsaxurebis xarisxis zrda<br />
aqtiurad mimdinareobs muSaoba samoqalaqo reestris saagentos<br />
samsaxurebis damakavSirebeli qselis SeqmnisaTvis. amJamad<br />
dakavSirebulia 26 <strong>of</strong>isi daxuruli (VPN) qseliT. mimdinare wlis<br />
bolosaTvis igegmeba yvela teritoriuli samsaxuris erTian qselSi<br />
CarTva.<br />
didi yuradReba eqceva kadrebis kvalifikaciis amaRlebis process.<br />
2005 wels gamarTuli konkursis Sedegad samsaxurSi miRebulma yvela<br />
TanamSromelma gaiara specialurad maTTvis SemuSavebuli saswavlo<br />
kursi. 2007 wlis ganmavlobaSi samoqalaqo reestris saagentos<br />
TanamSromelTaTvis Catarda saswavlo kursi moqalaqeTa momsaxurebis,<br />
marTvisa da samsaxurSi Sida muSaobis procesis organizebasTan<br />
dakavSirebul sakiTxebze.<br />
2005-2007 wlebis ganmavlobaSi registraciis, piradobis mowmobisa da<br />
pasportis gacemis monacemTa bazaSi Setanil iqna 2 milion 300 aTasamde<br />
(manamde gamotovebuli) monacemi. amoqmedda specialuri programa, romlis<br />
meSveobiTac SesaZlebeli gaxda monacemTa bazis analizi, Secdomebis<br />
aRmoCena da Semdgom maTi gasworeba.<br />
aseve unda aRiniSnos sapasporto sistemaSi miRweuli warmatebebi,<br />
kerZod: pasporti gaicema yvelgan, miuxedavad moqalaqis sacxovrebeli<br />
adgilisa; pasportis asaRebad saWiro aRar aris regionis centrSi<br />
Casvla – pasports moqalaqe miiRebs raionSive, kurieris meSveobiT;<br />
pasporti moqalaqem SeiZleba miiRos daCqarebuli wesiTac; 2007 wlis<br />
gazafxulze brunvaSi SemoRebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> moqalaqis 48-<br />
gverdiani pasporti; saWiroebis SemTxvevaSi, moqalaqes SeuZlia iqonios<br />
erTze meti pasporti.<br />
2006 wlis agvistodan daiwyo monacemTa bazaze suraTebis mibma, rac<br />
gaamartivebs rogorc samoqalaqo reestris, ise sxva samsaxurebis<br />
muSaobis process. 2006 wlis agvistodan, axali programiT, pirvelad<br />
saqarTveloSi daiwyo samoqalaqo aqtebis arqivis eleqtronul monacemTa<br />
bazis Seqmna.<br />
152
erTiani reestris formirebisaTvis aqtiurad mimdinareobs muSaoba<br />
sxva struqturebTan, romelTac aqvT Sexeba personalur monacemebTan.<br />
esenia: Sinagan saqmeTa saministro, sagareo saqmeTa saministro,<br />
ltolvilTa da gansaxlebis saministro, finansTa saministro, Sromis,<br />
janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro, <strong>saqarTvelos</strong><br />
centraluri saarCevno komisia, statistikis departamenti da sxva.<br />
sajaro reestris erovnuli saagento axorcielebs mkveTrad<br />
gansazRvruli reformis kurss, romlis mizania momxmarebelze<br />
orientirebuli, xelmisawvdomi momsaxureba, Tanamedrove sainformacio<br />
teqnologiebiT aRWurvili, gamWvirvale da efeqtiani saregistracio<br />
sistemis Camoyalibeba.<br />
moqalaqeTaTvis komfortuli momsaxurebis mizniT saregistracio<br />
samsaxurebSi ramdenime mniSvnelovani siaxle dainerga:<br />
_ SemuSavda veb-programa www.reestri.gov.ge, romelic bankebs, uZravi<br />
qonebis saagentoebs, saamzomvelo firmebs, iuridiul da sadazRvevo<br />
kompaniebs, notariusebs, romelTac saagentosTan<br />
urTierTTanamSromlobis memorandumi aqvT gaformebuli, saSualebas<br />
aZlevs, <strong>of</strong>isidan gausvlelad miiRon maTTvis saintereso uZrav qonebaze<br />
arsebuli informacia da sakuTari klientebis saxeliT, maT nacvlad<br />
awarmoon urTierToba saregistracio samsaxurebTan, warmoadginon<br />
saregistraciod sabuTebi da miiRon maT mier moTxovnili dokumentacia.<br />
dReisaTvis am programiT sargeblobs saqarTveloSi moqmedi ramdenime<br />
aTeuli organizacia.<br />
aseve, internetiT mosargeble nebismier moqalaqes programa<br />
saSualebas aZlevs moiZios sajaro reestris erTian monacemTa bazaSi<br />
arsebuli maTTvis saWiro informacia.<br />
gamartivda saregistracio procedurebi; inergeba Tanamedrove<br />
teqnologiebi; mimdinareobs sakadastro monacemebis integrireba da<br />
geomonacemTa erTiani bazis formireba; gamartivda uZrav qonebaze<br />
yadaRis Sesaxeb cnobis gacemis procedura; Tbilisis saregistracio<br />
samsaxurSi mimdinareobs dokumentaciis skanireba da erTian monacemTa<br />
bazaSi ganTavseba; moqmedebs sainformacio momsaxurebis centri.<br />
153
saagento aqtiurad TanamSromlobs saerTaSoriso donor<br />
organizaciebTan, romelTa xelSewyobiT qveyanaSi mimdinareobs<br />
kadastrisa da registraciis ganviTarebis, saregistracio samsaxurebis<br />
materialur-teqnikuri uzrunvely<strong>of</strong>is, axali saregistraciosainformacio<br />
teqnologiebis danergvis, kadrebis swavlebisa da sxva<br />
samuSaoebi.<br />
sazogadoebrivi advokatis xelmisawvdomi da kvalificiuri institutis<br />
formireba<br />
kanoniT delegirebuli uflebamosilebis farglebSi 2005 wlis 17<br />
Tebervals <strong>saqarTvelos</strong> iusticiis <strong>ministris</strong> #309 brZanebis safuZvelze<br />
piloturi proeqtis farglebSi Seiqmna sajaro samarTlis iuridiuli<br />
piri _ sazogadoebrivi (saxazino) advokatis samsaxuri.<br />
sazogadoebrivi (saxazino) advokatis samsaxuri monawileobs sisxlis<br />
samarTalwarmoebis procesSi, icavs eWvmitanilebs, braldebulebs,<br />
msjavrdebulebs da gansasjelebs, aseve dazaralebulebs garkveul<br />
SemTxvevebSi, sisxlis samarTalwarmoebis yvela stadiaze.<br />
2007 wlis 19 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma miiRo kanoni<br />
`iuridiuli daxmarebis Sesaxeb~, romlis Sesabamisad Seiqmna<br />
<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali<br />
sajaro samarTlis iuridiuli piri _ iuridiuli daxmarebis samsaxuri<br />
da Sesabamisad, likvidirebuli iqna sajaro samarTlis iuridiuli piri<br />
_ sazogadoebrivi (saxazino) advokatis samsaxuri.<br />
Seiqmna iuridiuli daxmarebis samsaxuris 8 teritiriuli biuro,<br />
romelTa dakompleqteba moxda konkursis Sedegad SerCeuli<br />
kvalificiuri advokatebiT. 2007 wlis ivlissa da agvistoSi moewyo<br />
konkursi mcxeTa-mTianeTis, Sida qarTlis, qvemo qarTlis, kaxeTis,<br />
imereTis, samegrelosa da aWaris biuroebSi arsebuli vakanturi<br />
Tanamdebobebis dasakaveblad.<br />
iuridiuli daxmarebis samsaxuris Tbilisis biuros advokatebi<br />
moqalaqeTa momsaxurebas ukve axorcieleben mTlianad q. Tbilisis<br />
masStabiT. 2007 wlis bolomde ufaso iuridiuli daxmareba sisxlis<br />
samarTlis saqmeebze moicavs mTel <strong>saqarTvelos</strong>. amasTanave, sisxlis<br />
154
samarTlis saqmeebze ufaso iuridiuli daxmarebis garda advokatebi<br />
axorcieleben moqalaqeTa momsaxurebas administraciuli samarTlis<br />
saqmeebzec, kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi.<br />
2009 wlisaTvis dagegmilia samoqalaqo samarTlis saqmeebze ufaso<br />
iuridiuli daxmarebiT sargeblobis meqanizmebis SemuSaveba da<br />
amoqmedeba.<br />
155
<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da<br />
sportis saministro<br />
ZeglTa restavracia da prevenciuli konservacia<br />
<strong>saqarTvelos</strong> umdidresi kulturuli memkvidreoba aTaswleulebs<br />
iTvlis. misi dacva-SenarCuneba sadReisod Cveni qveynis erT-erTi<br />
prioritetia. samwuxarod, ukanaskneli aTwleulebis politikurma da<br />
socialur-ekonomikurma krizisma uary<strong>of</strong>iTad imoqmeda zogadad kulturis,<br />
maT Soris qveynis kulturuli memkvidreobis dacvaze. xangrZlivi drois<br />
ganmavlobaSi dagrovda uamravi problema, romelTa kompleqsuri<br />
gadawyvetac drois mcire monakveTSi gaxda aucilebeli.<br />
kulturuli memkvidreobis dacvis sferoSi <strong>saqarTvelos</strong> kulturis,<br />
ZeglTa dacvisa da sportis saministros strategiuli partnioria<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriul ZeglTa dacvisa da gadarCenis fondi. saministrosa<br />
da fondis mier erToblivad igegmeba da nawildeba sareabilitacio<br />
Zeglebze Casatarebeli samuSaoebi.<br />
2005 wels <strong>saqarTvelos</strong> kulturuli memkvidreobis gadarCenisa da<br />
ZeglTa restavracia-konservaciisTvis saxelmwifo biujetidan damatebiT<br />
gamoiyo erTi milioni lari, romelic moxmarda ZeglTa saproeqto-kvleviT,<br />
arqeologiur da sarestavracio samuSaoebs. procesi gagrZelda 2006<br />
welsac _ e.w. `milioniani proeqtis~ meore faza, romlis farglebSic<br />
analogiuri saxis samuSaoebi masStaburad ganxorcielda mZime<br />
mdgomareobaSi arsebuli Zeglebis reabilitaciisTvis.<br />
saministros mier Catarebuli tenderebis - `kulturuli memkvidreobis<br />
unikalur nimuSTa restavracia-reabilitaciis saproeqto<br />
dokumentaciis momzadeba~ da `kulturuli memkvidreobis unikalur<br />
nimuSTa restavracia-reabilitacia~ farglebSi 2006 wels Sesrulda<br />
Semdegi Zeglebis sarestavracio proeqtebi:<br />
156
• goris raioni, s<strong>of</strong>. Aateni, wm. giorgis saxelobis eklesia;<br />
• onis raioni, s<strong>of</strong>. mTiskalTa, mravalZalis wm. Ggiorgis saxelobis<br />
eklesia;<br />
• axalcixis raioni, uravlis agaras kompleqsis satrapezo da mTavari<br />
taZari;<br />
• mcxeTis raioni, s<strong>of</strong>. diRomi, maCxanis darbazuli eklesia;<br />
• walkis raioni, q. walkis naTlismcemlis darbazuli eklesia;<br />
• Tbilisi, WonqaZis q.#11-Si mdebare sacxovrebeli saxli.<br />
kulturuli memkvidreobis unikalur nimuSTa gadarCenis programis<br />
farglebSi 2007 wels mimdinareobs im arqiteqturuli Zeglebisa Tu<br />
kompleqsebis saproeqto-kvleviTi, arqeologiuri da sarestavracio<br />
samuSaoebi, romlebic gadaudebel reabilitacias saWiroeben. kerZod,<br />
• q. Tbilisi, mTawminda, mama daviTis eklesia;<br />
• q. Tbilisi, sololakis qedi, Saxtaxtis koSki;<br />
• yvarlis municipaliteti, nekresis sasaxle;<br />
• borjomis municipaliteti, daba axaldaba, kvirikewmindis (foToleTis)<br />
eklesia;<br />
• q. quTaisi, bagratis taZris arqiteqturul-arqeologiuri anazomis<br />
momzadeba;<br />
• zugdidis municipaliteti, dadianebis baR-parkisa da mis farglebSi<br />
arsebuli Senoba-nagebobebis (ekaterine WavWavaZiseuli sasaxle, niko<br />
dadianiseuli sasaxle da karis eklesia) reabilitaciis saproeqto<br />
dokumentaciis momzadeba<br />
2006 wels ganxorcielda Semdegi Zeglebis sareabilitacio samuSaoebi:<br />
• gudarexi, samonastro kompleqsi, XIII s.<br />
• baraleTi, RmrTismSoblis eklesia, XIII s.<br />
• bagratis taZari, arqeologiuri gaTxrebi<br />
157
• samTavisi, kompleqsis arqeologiuri gaTxrebi<br />
• istoriuli tonTios xidi, XVI - XVII ss.<br />
• ubisa, samonastro kompleqsi (IX, XIV, XVI ss.)<br />
• noqalaqevi, IV-VI ss., muzeumisa da savele laboratoriis reabilitacia<br />
• manavi, RmrTismSoblis eklesia, 1794 w.<br />
• pirRebuli, RrmTismSoblis eklesia, XII-XIII ss.<br />
• SiomRvime, jvarTamaRlebis eklesia, XIII s.<br />
• zarzma, RmrTismSoblis eklesia, XIV ss.<br />
• didi liaxvis xeoba, arqeologiuri gaTxrebi<br />
• tbisi, RmrTismSoblis eklesia<br />
• weva, wm. giorgis eklesiis reabilitacia<br />
• Tmogvi, wm. marines eklesia, 1303 w.<br />
• patara gomareTi, RmrTiSoblis eklesia, XI s.<br />
• erkeTi, darbazuli eklesiis moxatuloba, XII – XVII ss.<br />
• burdiani, udabno-monastris arqeologiuri gaTxrebi<br />
• xaSmi, ioane naTlismcemlis eklesia<br />
• vani, RmrTismSoblis eklesiis moxatulobis konservacia<br />
• Semoqmedis eklesia, freskebis prevenciuli konservacia<br />
• nakuraleSis wm. giorgis eklesia, freskebis konservacia<br />
• patarZeulis kviracxoveli<br />
• wm. stefane xirselis mamaTa monasteri<br />
• axatani, ioane naTlismcemlis eklesia<br />
• xaSmi, RmrTismSoblis eklesia<br />
• bobnevis ioane maxaroblis saxelobis eklesia<br />
• samTavisis kompleqsis mcire eklesia<br />
• wromis taZari<br />
• qcias monasteri "WeWes saydari"<br />
• avalianT saydari<br />
• faravnis eklesia<br />
• sxaltbis eklesia<br />
• Tiris eklesia<br />
• timoTesubani<br />
158
• yinwvisis monasteri, XIII s. freskebis konservacia<br />
• atenis sioni, VII s.<br />
• gergeTis sameba, XIV s.<br />
amJamad mimdinareobs Semdegi Zeglebis sareabilitacio samuSaoebi:<br />
• xaSuris r-ni, s<strong>of</strong>. xcisi, ioane naTlismcemlis eklesia;<br />
• bolnisis r-ni, wuRruRaSenis eklesia;<br />
• Telavis r-ni Zveli SuamTis bazilika da taZri;<br />
• wyaltubos r-ni, zaraTis eklesiis moxatulobis sarestavraciosakonservacio<br />
samuSaoebi;<br />
• adigenis r-ni, zarzmis taZris moxatulobis sarestavraciosakonservacio<br />
samuSaoebi;<br />
• kaspis r-ni, samTavisis taZris kompleqsis teritoriaze arqeologiuri<br />
gaTxrebis gagrZeleba;<br />
• q. quTaisi, bagratis taZris sainJinro-konstruqciuli kvlevis Catareba<br />
da arqeologiuri gaTxrebis gagrZeleba;<br />
• axmetis r-ni, alaverdis samonastro kompleqsis galavnis gareT<br />
arsebuli XVI_XVII saukuneebis abanos sarestavracio-sareabilitacio<br />
samuSaoebi;<br />
• qarelis r-ni, ded<strong>of</strong>lisgoris arqeologiuri gaTxrebis gagrZeleba;<br />
• q. Tbilisi, kldisubnis wm. Ggiorgis eklesiis garSemo arqeologiuri<br />
gaTxrebi;<br />
• samwevrisis mTavari taZari da samlocvelo;<br />
• borjomis municipaliteti, dabis wm. giorgis eklesia;<br />
• xaSuris municipaliteti, satives eklesia;<br />
• dmanisis municipaliteti, gomareTis kviracxovlis eklesia;<br />
• dmanisis municipaliteti, gomareTis Savsaydrebi;<br />
• dmanisis municipaliteti, revazaSenis eklesia;<br />
• walenjixis municipaliteti, walenjixis eklesiis moxatuloba;<br />
• senakis municipaliteti, noqalaqevis ormocmowameTa;<br />
159
• senakis municipaliteti, TeklaTis eklesia;<br />
• kaspi municipaliteti, TxoTis zeda jvris eklesia;<br />
• gurjaanis municipaliteti, melaanis eklesia;<br />
• gurjaanis municipaliteti, ruispiris yvelawmindis eklesia;<br />
• gurjaanis municipaliteti, gurjaanis amidasturi;<br />
• xaragaulis municipaliteti, ubisis wm. giorgis eklesiis moxatuloba;<br />
• xonis municipialiteti, xonis eklesiis moxatuloba;<br />
• Terjolis municipaliteti, sazanos eklesia<br />
• Terjolis municipaliteti, alisubnis eklesia<br />
• Terjolis municipaliteti, RvankiTis eklesia;<br />
• ambrolauris municipaliteti, mravalZalis eklesiis I etapi;<br />
• ambrolauris municipaliteti, kvirikewmindis eklesiis I etapi;<br />
• goris municipaliteti, niqozis kompleqsi;<br />
• goris municipaliteti, xeiTis Zelicxoveli;<br />
• goris municipaliteti, eredvis eklesia;<br />
• bolnisis municipaliteti, bolnisi sioni;<br />
• bolnisis municipaliteti, akaurTis eklesia;<br />
• mcxeTis municipaliteti, niCbisis mcire eklesia;<br />
• ozurgeTis municipaliteti, Semoqmedis eklesiis moxatuloba;<br />
• duSeTis municipaliteti, axatanis mcire eklesia;<br />
• axalgoris municipaliteti, wirqolis eklesia;<br />
• axmetis municipaliteti, erelaanT saydari;<br />
• adigenis municipaliteti, abasTumnis eklesia;<br />
• saCxeris municipaliteti, qoreTis eklesiis moxatuloba;<br />
• waklis municipaliteti, walkis wm. giorgis eklesia;<br />
• waklis municipaliteti, bedianis eklesia;<br />
• caiSis municipaliteti, caiSis taZari;<br />
• aspinZis municipaliteti, Tmogvis wm. marines eklesia;<br />
• siRnaRis municipaliteti, vaqiris eklesia;<br />
• siRnaRis municipaliteti, xirsis samreklo;<br />
• Telavis municipaliteti, axalis SuamTis samreklo;<br />
• ded<strong>of</strong>liswyaros municipaliteti, arboSikis eklesia<br />
160
• ded<strong>of</strong>liswyaros municipaliteti, ozaanis eklesia.<br />
• senakis municipaliteti, noqalaqevi savele laboratoriis aRWurva II<br />
etapi<br />
• azerbaijani, saingilos Zeglebis saaRricxvo baraTebis da saeqsperto<br />
daskvnebis momzadeba<br />
• zemo imereTis da zurtakeTis Zeglebis gzamkvlevis gamocema<br />
• mcxeTis sammarTvelo, lisis qedis Zeglebis saaRricxvo baraTebis da<br />
saeqsperto daskvnebis momzadeba<br />
• ded<strong>of</strong>liswyaros municipaliteti, ozaanisa da vejinis ferweris,<br />
diagnostika da saeqsperto daskvnis momzadeba.<br />
• qvemo qarTlis qarTul-somxuri sadavo eklesiebis krebulis gamocema.<br />
• aspinZis municipaliteti, axalqalaqi javaxeTis darnebis reabilitacia<br />
(saros, niala, xizabavra).<br />
• kaspis municipaliteti, rkonis kompleqsi, xidis konservacia.<br />
• TrialeTis arqeologiuri Zeglebis sainventarizacio da<br />
sareabilitacio samuSaoebi<br />
kviprosi, Ralias RmrTismSoblis monastris arqeologiuri gaTxrebi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros<br />
mimarTvis safuZvelze kviprosis respublikis komunikaciebisa da samuSaoTa<br />
saministros siZveleTa departamentma 2006 wlis 7 ivliss gasca licenzia<br />
Raliis monastris teritoriaze (kviprosi, planSeti XXVI/32, nakveTi 11)<br />
arqeologiuri gaTxrebis Casatareblad.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros<br />
dafinansebiT, saqarTvelodan Casulma mecnierTa da studentTa 18 kacianma<br />
eqspediciam, qarTuli diasporis warmomadgenelTa monawileobiTa da<br />
adgilobriv specialist-arqeologTa daxmarebiT, erTi Tvis ganmavlobaSi<br />
awarmoes arqeologiuri gaTxrebi Ralias qarTuli monastris teritoriaze.<br />
savele samuSaoebis Sedegad nangrevebisagan mTlianad gaiwminda<br />
RmrTismSoblisa da wm. giorgis eklesiebi, RmrTismSoblis eklesiis<br />
karibWe, samkveTlo, wm. giorgis eklesiis dasavleTiT mdgari samreklo da<br />
RmrTismSoblis eklesiis samxreTi minaSeni - portiki.<br />
161
gaTxrebis safuZvelze gamovlinda monastris nagebobebis zusti<br />
struqtura, konstruqciuli monacemebi, minaSenebis Tanamimdevroba.<br />
samecniero-kvleviTi samuSaoebi da arqeologiuri samuSaoebi Ralias<br />
qarTuli monastris teritoriaze gagrZelda mimdinare welsac.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministros<br />
dafinansebiT 2007 wlis 16 aprils kunZul kviprosze gaemgzavra qarTvel<br />
mecnierTa da studentTa 14-kaciani jgufi (xelmZRvaneli pr<strong>of</strong>. iulon<br />
gagoSiZe).<br />
eqspediciis farglebSi qarTvelma mecnierebma daamTavres samecnierokvleviTi<br />
samuSaoebi sareabilitacio proeqtis mosamzadeblad. swored am<br />
proeqtis safuZvelze kviprosis mxare TavisTavze aiRebs valdebulebas<br />
daiwyos sareabilitacio - fizikuri samuSaoebi.<br />
kulturuli memkvidreobis sferoSi instituciuri marTvis gaumjobeseba<br />
arasaxelmwifo seqtoris rolis zrda da infrastruqturis reabilitacia<br />
kulturuli memkvidreobis dacva kvlav rCeba saministros<br />
prioritetul mimarTulebad. Agadaidga mniSvnelovani nabijebi aRniSnul<br />
sferoSi instituciuri marTvis gaumjobesebis mimarTulebiT. kerZod,<br />
mecnieruli kvlevisa da ZeglTa dacvis sferoSi sadiagnostikosareabilitacio<br />
saqmianobis ganviTarebis mizniT <strong>saqarTvelos</strong> mecnierebaTa<br />
akademiis g. CubinaSvilis saxelobis qarTuli xelovnebis istoriis<br />
institutis da s. qobulaZis saxelobis fot<strong>of</strong>iqsaciis laboratoriis<br />
bazaze Seiqmna ssip - giorgi CubinaSvilis saxelobis qarTuli xelovnebis<br />
istoriisa da ZeglTa dacvis erovnuli kvlevis centri. aseTi saxis<br />
instituciuri reforma mTavari etapia, romelic kulturuli memkvidreobis<br />
sferoSi gansakuTrebulad Seuwyobs xels qarTuli kulturis mecnierul<br />
kvlevas, misi adgilisa da istoriuli rolis gansazRvrasa da qarTuli<br />
kulturis popularizacias rogorc saqarTveloSi, ise mis farglebs gareT.<br />
kulturis saministrosTan axlad daarsebuli `g. CubinaSvilis<br />
saxelobis qarTuli xelovnebis istoriisa da ZeglTa dacvis erovnuli<br />
kvlevis centri~ multifunqciuria. masSi mimdinare samecniero kvlevebis<br />
162
safuZvelze gamoqveyndeba Zeglebis Sesaxeb maRali samecniero donis<br />
albomebi da publikaciebi, aseve, ganxorcieldeba evropisa da zogadad,<br />
saerTaSoriso arenaze qarTuli xelovnebis, <strong>saqarTvelos</strong> kulturuli<br />
memkvidreobis Sesaxeb informaciis importi. amgvari gaerTianebiT<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kulturuli memkvidreobis dacvis instituciuri sistema<br />
metad dauaxlovda dasavleTis im qveynebisas, sadac kulturuli<br />
memkvidreobis dacva, Seswavla da gamoyeneba erTian optimizirebul<br />
sistemaSia moqceuli da ms<strong>of</strong>lioSi warmatebul modelebad iTvleba.<br />
mimdinareobs, agreTve, marTvis iseTi modelebis SemuSaveba da<br />
damkvidreba, romelic mravalmxriv Seuwyobs xels istoriuli qalaqebisa<br />
da kulturuli memkvidreobis urbanuli Zeglebis kompleqsur dacvas. 2006-<br />
2007 wlebSi kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministrom<br />
kulturuli memkvidreobis dacvis saxelmwifo miznobrivi programis<br />
farglebSi ukve ganaxorciela qalaqebis: Tbilisisa da baTumis<br />
istoriuli nawilis istoriul-kulturuli sayrdeni gegmebis SemuSaveba,<br />
romelic warmoadgens mravaldisciplinuri midgomis safuZvelze<br />
SemuSavebul dokuments. igi moicavs kulturuli memkvidreobis damcavi<br />
zonebisa da masSi arsebuli Zeglebis, istoriulad Camoyalibebuli garemos<br />
amsaxvel informaciul da analitikur masalas, maTi dacvisaTvis<br />
aucilebeli RonisZiebebis dagegmvis rekomendaciebs. sxvadasxva qveynebis<br />
kanonmdeblobaSi amgvari gegmebi cnobilia, rogorc e.w. dacvis gegmebi<br />
(Safeguard plans).<br />
samuSaoebi dasrulda 2007 wlis maisSi. mizanmimarTuli<br />
mravaldisciplinuri kvlevisa da analizis safuZvelze pirvelad Seiqmna<br />
Tbilisisa da baTumis istoriuli ubnebis kompleqsuri dagegmvis dokumenti<br />
– `istoriul-kulturuli sayrdeni gegma”, romelic xels Seuwyobs, rogorc<br />
dacviT zonebSi moqceuli kulturuli memkvidreobis obieqtebis dacvasa da<br />
ganviTarebas, ise, am dargSi pasuxismgebeli adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobisa da saxelmwifo samsaxurebis muSaobis efeqtianobas.<br />
2006 wels momzadda quTaisis, siRnaRis, Telavis kulturuli<br />
memkvidreobis damcavi zonebis, Tbilisisa da mcxeTis, alaznis velis<br />
163
yorRanebisa da namosaxlarebis, aseve, varZia-xerTvisi-olodasa da mis<br />
teritoriaze ganlagebuli uZravi Zeglebis arqeologiuri damcavi zonebis<br />
proeqtebi. 2006 wels damtkicda aWaraSi mdebare, gonio-afsarosis<br />
arqiteqturul-arqeologiuri kompleqsisa da, agreTve, qvemo qarTlSi, daba<br />
saydrisSi aRmoCenili uZvelesi samTamadno mrewvelobis Zeglis<br />
arqeologiuri zonebi. 2006 wlis 31 oqtombers, ZalaSi Sevida q. mcxeTis<br />
kulturuli memkvidreobis damcavi zonebi.<br />
amJamad mimdinareobs omalos, Senaqos, darTlosa da diklos<br />
istoriuli dasaxlebebis kulturuli memkvidreobis damcavi zonebis<br />
proeqtebis momzadeba da Sesabamisi rekomendaciebis SemuSaveba, rac<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s TuSeTis am istoriuli dasaxlebebis unikaluri<br />
kulturuli memkvidreobis dacvasa da adekvatur gamoyenebas.<br />
kulturuli memkvidreobis dacvis, reabilitaciis, dokumentirebisa<br />
Tu sainformacio sistemebis mimarTulebiT gamocxadebuli tenderebis<br />
farglebSi Tavs iCens arasaxelmwifo seqtoris mzardi roli, rac maT mier<br />
zemoaRniSnul samuSaoTa SesrulebaSic gamoixata.<br />
mimdinareobs samuzeumo sferos reabilitaciis procesi; Zirfesviani<br />
remonti Cautarda s. janaSias sax. saxelmwifo muzeums, S. amiranaSvilis<br />
sax. xelovnebis muzeums, risTvisac moziduli iyo seriozuli investiciebi.<br />
sareabilitacio samuSaoebi ganxorcielda niko firosmanaSvilis<br />
memorialur saxl-muzeumSic. paralelurad mimdinareobda muzeumebisa da<br />
muzeum-nakrZalebis, maTi dacvis sistemebis gaumjobesebisa da<br />
modernizaciis, eqspoziciaTa ganaxlebisa da samuzeumo cxovrebis<br />
gaaqtiurebis RonisZiebebi. kerZod, g. leoniZis sax. literaturis<br />
saxelmwifo muzeumSi, dadianebis sasaxleTa istoriul-arqiteqturuli<br />
muzeumSi, quTaisis, bolnisis, kaspis, lentexis muzeumebSi, mcxeTis muzeumnakrZalSi,<br />
ufliscixesa da noqalaqevSi, Telavis istoriul-eTnografiul<br />
muzeumSi da sxv. aRniSnuli saqmianoba gagrZelda 2007 welsac. muzeumis<br />
xelmZRvanelobasTan erTad g. leoniZis saxelobis literaturis<br />
saxelmwifo muzeumSi da n. berZeniSvilis sax. quTaisis istoriuli<br />
muzeumSi ganxorcielda reorganizacia; amJamad mimdinareobs xalxuri da<br />
164
gamoyenebiTi xelovnebis muzeumis reorganizaciis procesi; sajaro<br />
samarTlis iuridiul pirebad Camoyalibda: mirza-faTali axundovis<br />
saqarTvelo-azerbaijanis kulturuli urTierTobebis muzeumi;<br />
arasamewarmeo, arakomerciul iuridiul pirebad (aaip) Camosayalibeblad<br />
SeirCa 17 muzeumi qveynis masStabiT. saministros xelSewyobiTa da ICOM-is<br />
TanadafinansebiT momzadda kavkasiis regionis qveynebis (saqarTvelo,<br />
azerbaijani da somxeTi) muzeumebis menejerTa treningis proeqti, romelic<br />
ganxorcieldeba TbilisSi, 2007 wlis seqtemberSi;<br />
kulturuli memkvidreobis movlis saxelmwifo programis<br />
farglebSi, samuzeumo reformis prioritetebidan gamomdinare, 2007 wels<br />
grZeldeba muSaoba:<br />
• muzeumebis materialur-teqnikuri bazis gaumjobesebis;<br />
• samuzeumo eqsponatebis restavracia-konservaciis;<br />
• samuzeumo eqsponatebis pasportizaciisa da monacemTa bazis<br />
Seqmnis;<br />
• saganmanaTleblo da samecniero programebis ganxorcielebis;<br />
• muzeumebSi marTvis dasavluri standartebis danergvisa da<br />
muzeumis kadrebis momzadebis mimarTulebiT.<br />
165
sportis infrastruqturis reabilitaciisa da sportuli inventaris<br />
ganaxlebis saxelmwifo<br />
miznobrivi programa<br />
2006 wlis ganmavlobaSi <strong>saqarTvelos</strong> sportisa da axalgazrdobis<br />
departamentis mier aSenda da kapitalurad SekeTda Semdegi obieqtebi:<br />
• kapitaluri mSenebloba<br />
1. q. axalqalaqis sportuli darbazi;<br />
2. q. ninowmindis sportuli darbazi;<br />
• kapitaluri SekeTeba<br />
1. q. duSeTis olimpiuri mzadebis centri;<br />
2. q. WiaTuris sacurao auzi;<br />
3. q. mestiis sportuli darbazi;<br />
4. q. gurjaanis sportuli darbazi;<br />
• 53 xelovnursafariani mini stadioni (<strong>saqarTvelos</strong> raionul<br />
centrebSi)<br />
• 257 bunebrivsafariani stadioni (<strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lebsa da dabebSi)<br />
166
2006 --- 2007 weli<br />
orwliani mSenebloba<br />
• kapitaluri mSenebloba<br />
1. q. quTaisis sportis sasaxle<br />
2. q. lagodexis sportuli darbazi<br />
3. q. senakis sportuli darbazi<br />
4. q. ozurgeTis sportuli darbazi<br />
5. q. zugdidis sportuli darbazi<br />
6. q. duSeTis sportuli darbazi<br />
7. s<strong>of</strong>. TamaraSenis sportuli darbazi<br />
8. s<strong>of</strong>. TamaraSenis sacurao auzi<br />
Sesrulebulia samuSaoebis 70%<br />
• kapitaluri SekeTeba<br />
1. q. lanCxuTis sacurao auzi<br />
gadacemulia saeqspluataciod<br />
• kapitaluri mSenebloba<br />
1. 27 xelovnursafariani moedani<br />
Sesrulebulia samuSaoebis 90%<br />
167
<strong>saqarTvelos</strong> ltolvilTa da gansaxlebis<br />
saministro<br />
saprezidento programa `Cemi saxli”<br />
• mimdinareobs afxazeTis avtonomiuri respublikidan da cxinvalis<br />
regionidan devnili mosaxleobisa da sxva `pirTa~ uZravi qonebis<br />
aRricxis procesi, romelic gaTvaliswinebulia saprezidento<br />
programa `Cemi saxlis” procedurebiT. am etapisTvis mogvmarTa da<br />
uZravi qonebis binadrobis/sargeblobis deklaracia Seavso 61 739-ma<br />
ojaxma (216 055 ojaxis wevri);<br />
• zemoT aRniSnul monacemebze dayrdnobiT da Tanamgzavruli<br />
fotosuraTebis saSualebiT Sedgenilia orT<strong>of</strong>otogegmebi da<br />
mimdinareobs devnilTa sacxovrebeli adgilebis zusti<br />
adgilmdebareobis identificireba geomonacemTa bazaSi;<br />
• monacemTa sruli dazustebis Semdgom ganxorcieldeba devnilTa<br />
konfliqtis regionebSi arsebuli uZravi qonebis fotosuraTis<br />
deklaraciebze mibma, ris Sedegadac SesaZlebeli gaxdeba miviRoT<br />
sruli informacia konkretuli devnilis ojaxis konfliqtis<br />
regionSi arsebuli uZravi qonebis adgilis Sesaxeb da<br />
amavdroulad vnaxoT am sacxovrebeli saxlis kompiuteruli<br />
modelirebiT gamosaxuli samganzomilebiani digitalizebuli<br />
orT<strong>of</strong>otogegma;<br />
• am etapze mimdinareobs q. galis, gagris zonisa da gudauTis<br />
raionis Seqmnili geoinformaciuli sistemebis sruly<strong>of</strong>a, romelTa<br />
internetSi ganTavsebac igegmeba uaxloes periodSi, raTa devnilebs<br />
da/an maT memkvidreebs, aseve sxva `pirebs~ hqondeT SesaZlebloba<br />
internetis saSualebiT moinaxulon TavianTi mSobliuri adgilebi;<br />
• aseve mimdinareobs afxazeTis avtonomiuri respublikis<br />
dedaqalaqis q. soxumis geoinformaciuli sistemis Seqmna;<br />
• iusticiis saministrosTan erToblivad mzaddeba afxazeTis<br />
avtonomiuri respublikidan da cxinvalis regionidan devnili<br />
mosaxleobisa da sxva `pirTa~ uZrav qonebaze uflebis<br />
168
damadasturebeli saaRricxvo da saregistracio mowmobebi, aseve<br />
miwis nakveTis sakadastro rukis azomviTi naxazebi dasamzadeblad<br />
da gasacemad;<br />
• saprezidento programa `Cemi saxliT” gaTvaliswinebuli miznebisa<br />
da procedurebis mosaxleobisa da devnilTa saTanado<br />
informaciuli uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT damzadda da televiziebSi<br />
ganTavsda eqvsi sainformacio xasiaTis satelevizio rgoli;<br />
• devnilTa saTanadod informirebis mizniT gamoica uZravi qonebis<br />
aRricxvis gzamkvlevi qarTul, rusul da afxazur enebze;<br />
• mimdinareobs muSaoba saprezidento programa `Cemi saxlis~ vebgverdis<br />
Sesaqmnelad;<br />
• mimdinareobs muSaoba uZravi qonebis saerTaSoriso<br />
sainventarizacio komisiis formirebis mizniT, romelic adgilze<br />
gasvliT moaxdens devnilis an sxva `piris~ mier konfliqtis<br />
zonaSi uZravi qonebis parametrebis identificirebasa da aRweras;<br />
• miwis mesakuTreTa uflebebis dacvis asociaciasa da USAID-Tan<br />
erTad mimdinareobs osebis mier datovebuli uZravi qonebis<br />
identificireba, restituciis kanoniTa da prezidentis<br />
brZanebulebiT gaTvaliswinebuli monacemTa bazis formirebis<br />
mizniT.<br />
qvemoT mocemulia informacia identificirebul osTa saxlebis<br />
Sesaxeb raionebis mixedviT (aRniSnuli samuSaoebi damTavrdeba wlis<br />
bolos)<br />
Llagodexi 828<br />
Aaxmeta 506<br />
Kqareli 2042<br />
Ggori 1330<br />
sulAL 4706<br />
169
iZulebiT gadaadgilebul pirTa - devnilTa mimarT saxelmwifo<br />
strategia<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007 wlis 2 Tebervlis #47 gankargulebis<br />
safuZvelze damtkicda devnilTa mimarT saxelmwifo strategia,<br />
romlis Sesabamisad mzaddeba `saqarTveloSi iZulebiT<br />
gadaadgilebul pirTa - devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis<br />
ganxorcielebis samoqmedo gegma~, romelic moicavs strategiiT<br />
gaTvaliswinebuli miznebisa da amocanebis gadawyvetis<br />
ganxorcielebis RonisZiebebs. igi gansazRvravs pasuxismgebel<br />
samTavrobo uwyebebs da ayalibebs gansaxorcielebel konkretul<br />
RonisZiebaTa proeqtebs;<br />
• samoqmedo gegmiT gansazRvrulia ori ZiriTadi mizani:<br />
1 - devnilTa Rirseuli da usafrTxo dabrunebisaTvis pirobebis<br />
Seqmna da<br />
2 - dabrunebamde devnilTa Rirseuli cxovreba da sazogadoebaSi<br />
integracia;<br />
• TiToeuli miznis misaRwevad dasaxulia or-ori amocana,<br />
Sesabamisad, pirveli mizani dabrunebisaTvis xelsayreli pirobebis<br />
Seqmna da spontanurad (sezonurad) dabrunebul devnilTa<br />
mxardaWera; meore mizani devnilTa sacxovrebeli pirobebis<br />
gaumjobeseba da devnilTa socialur-ekonomikuri mdgomareobis<br />
gaumjobeseba;<br />
• a.w. 10 ivliss samoqmedo gegmis proeqti daegzavna yvela<br />
dainteresebul samTavrobo uwyebas, aseve arasamTavrobo da<br />
saerTaSoriso organizaciebs. miRebuli SeniSvnebi da winadadebebi<br />
aisaxeba samoqmedo gegmis saboloo proeqtSi, romelic <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobis sxdomas gansaxilvelad waredgineba a. w. seqtemberSi.<br />
170
devnilTa registraciis programa<br />
• saqarTveloSi gaero-s ltolvilTa umaRles komisariatTan<br />
erToblivad mimdinareobs devnilTa savaldebulo registraciis<br />
procesi, romelic bolo ori wlis ganmavlobaSi ar Catarebula.<br />
devnilTa savaldebulo registracia mogvcems realur suraTs<br />
devnilTa sacxovrebeli adgilisa da raodenobis Sesaxeb, rac<br />
safuZveli gaxdeba ganaxlebuli da srulfasovani monacemTa bazis<br />
saSualebiT iZulebiT gadaadgilebul pirTa devnilTa mimarT<br />
saxelmwifo strategiis samoqmedo gegmis implementaciis xarjebis<br />
gansazRvrisaTvis;<br />
• registraciis Sedegad ganxorcieldeba devnilTa monacemTa bazis<br />
sruly<strong>of</strong>a, rac sabiujeto saxsrebis efeqtiani da mizanmimarTuli<br />
xarjvis saSualebas mogvcems;<br />
• registracia dasrulda aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong>a da imereTSi.<br />
aRniSnul regionebSi devnilTa raodenoba saministros monacemTa<br />
bazis mixedviT Seadgens 150 000-s, xolo am etapze saregistracio<br />
komisiebs mimarTa da registracia gaiara 98 000 devnilma;<br />
• registraciis procesis Sedegad TiToeul devnilze gaicema<br />
devnilis mowmobis axali nimuSi, romelSic imdenive monacemia<br />
Tavmoyrili mocemul pirovnebaze, ramdenic piradobis mowmobaSi;<br />
aseve gaicema sabanko plastikuri baraTebi. yovelive zemoT<br />
aRniSnuli minimumamde daiyvans Secdomis an gayalbebis saSualebiT<br />
devnilis axali mowmobis miRebis SesaZleblobas.<br />
kompaqtur obieqtTa aRricxvis procesi<br />
• registraciis procesTan erTad mimdinareobs devnilTa<br />
organizebuli gansaxlebis obieqtebis aRricxva da maTi<br />
klasificireba, romlis mizans warmoadgens kompaqtur obieqtebSi<br />
mcxovreb devnilTa realuri raodenobis dadgena zusti monacemTa<br />
bazis formirebisaTvis, ris safuZvelzec miznobrivad warimarTeba<br />
171
saxelmwifo biujetidan gamoy<strong>of</strong>ili devnilTa organizebulad<br />
Casaxlebis Senaxvis xarjebi;<br />
• am etapze q. Tbilisis sxvadasxva raionSi arsebuli devnilTa 433<br />
kompaqturi obieqtidan saaRricxvo jgufebis mier aRwerilia yvela<br />
obieqti;<br />
• q. gorSi aRwerilia 36, wyaltuboSi - 21 da borjomSi - 6 devnilTa<br />
kompaqturi gansaxlebis obieqti;<br />
• kompaqturi obieqtebis aRricxvis Sedegebi safuZvlad daedeba<br />
devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis ganxorcielebis<br />
samoqmedo gegmis xarjTanusxis Sedgenas.<br />
socialuri daxmarebis sakiTxebi<br />
reabilitaciis programa<br />
• devnilTa organizebulad Casaxlebis adgilebSi mimdinareobs<br />
say<strong>of</strong>acxovrebo pirobebis gaumjobeseba. saerTaSoriso<br />
organizaciebTan TanamSromlobiT samSeneblo-saremonto samuSaoebi<br />
(ZiriTadad saxuravebisa da sakanalizacio sistemebis mowesrigeba)<br />
Catarda 60 obieqtze; mxolod saministros asignebebiT<br />
reabilitacia gaukeTa devnilTa Casaxlebis 115 obieqts;<br />
• saministrosa da s/s `Telass~ Soris xelmowerili urTierTgagebis<br />
memorandumis safuZvelze miRweulia SeTanxmeba, rom kompaqtur<br />
obieqts, romelic gadaxarjavs masze limitirebul<br />
eleqtroenergias, Seuwydes denis miwodeba an devnilebma TviTonve<br />
aanazRauron maT mier moxmarebuli denis Rirebuleba. am<br />
RonisZiebis saSualebiT saxelmwifos mier dagrovili vali<br />
Telasis winaSe gaiyina da aRar izrdeba;<br />
172
• Sedga im obieqtTa nusxa, romlebSic devnilTa moTxovnis<br />
safuZvelze gaTvaliswinebulia madublirebeli mricxvelebis<br />
damontaJeba. aRniSnuli 29 obieqtis nusxa gadaegzavna s/s `Telass”.<br />
saministros mier aseTi tipis RonisZieba momavali wlidan miiRebs<br />
programul xasiaTs;<br />
• saministros xarjebiT xorcieldeba piloturi programa gelovanis<br />
q. #4-Si mdebare industriuli teqnikumis SenobaSi organizebulad<br />
Casaxlebul devnilTa ojaxebis individualurad<br />
gamricxvelianebisa da daregistrirebisaTvis, romelic<br />
saministrosa da devnilTa mier miCneulia strategiis farglebSi<br />
devnilTa TviTkmarobis principze gadayvanis warmatebul nabijad<br />
da momavali wlidan aseve miiRebs programul xasiaTs;<br />
• saministros xarjebiT ganxorcielda devnilTa organizebulad<br />
gansaxlebuli 5 obieqtis (baga-baRebis) gazificireba;<br />
• q. TbilisSi, Sandor petefis q. #15-dan iZulebiT gamosaxlebul<br />
devnilTa 8 ojaxisaTvis gamoiyo farTobi jiqias q. #8 a -Si,<br />
romelic saministros xarjebiT garemontda. amJamad iq ukve<br />
Sesaxlebulia devnilTa ojaxebi;<br />
• norvegiis ltolvilTa sabWos mier q.zugdidsa da zugdidis<br />
raionis teritoriaze 5 obieqts Cautarda gadaxurvis samuSaoebi;<br />
• amave organizaciis mier quTaisSi Sendeba 27 koteji.<br />
• zamTris sezonze energomatareblebis fasis katastr<strong>of</strong>uli zrdis<br />
gamo kompaqtur obieqtebSi Setanil iqna saTbobi SeSa;<br />
• a. w. zafxulSi saministros TaosnobiT Catarda afxazeTis<br />
Cempionati mini fexburTSi.<br />
kompaqturi obieqtebidan devnilTa gansaxlebis procesi<br />
• saxelmwifo interesebidan gamomdinare, dRis wesrigSi dgas rig<br />
devnilTa organizebulad Casaxlebuli obieqtebis privatizaciis<br />
procesi da am obieqtebidan devnilTa gansaxleba, romelic sakmaod<br />
mtkivneuli procesia, magram is gaTvaliswinebulia saxelmwifo<br />
strategiiT da saministro yovelmxriv xels uwyobs am process;<br />
173
• 2006-2007 wlis ganmavlobaSi fuladi kompensaciiT dakmay<strong>of</strong>ildnen<br />
da kerZo seqtorSi gansaxldnen Semdeg obieqtebSi mcxovrebi<br />
devnilebi:<br />
1. T.s.s.u-s klinikuri saavadmy<strong>of</strong>o _ 540 devnili<br />
2. sastumro `maspinZeli” _ 112 devnili<br />
3. `dedaTa da bavSvTa oTaxi” _ 96 devnili<br />
4. s.s. `park-pleisi” (sastumro `vake”) - 151 devnili<br />
5. samusiko gimnazia _ 17 devnili<br />
6. `Tbilfoladkonstruqcia” _ 26 devnili<br />
7. ipodromi, `TeTri koteji” _ 245 devnili<br />
8. hidrogeologiis biuro _ 4 devnili<br />
9. velotreki _ 70 devnili<br />
10. krwanisi, botanikuri baRi _ 12 devnili<br />
11. Sps megobroba – 29 ojaxi.<br />
energetikis sakiTxebi<br />
• saministros mier devnilTa organizebulad Casaxlebis obieqtebSi<br />
devnili mosaxleobis mier moxmarebuli eleqtroenergiis<br />
aRricxvianobis gaumjobesebis, saxelmwifos mier limits zemoT<br />
gadaxarjvis Semcirebisa da kontrolis uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT<br />
saministro etapobrivad amuSavebs Sesabamis RonisZiebebs<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2005 wlis 12 seqtembris #157 dadgenilebis<br />
moTxovnaTa gaTvaliswinebiT;<br />
• ZviradRirebuli eleqtroenergiis moxmarebis Semcirebis mizniT<br />
muSavdeba winadadeba alternatiuli variantis – obieqtebis<br />
bunebrivi gaziT uzrunvely<strong>of</strong>is Sesaxeb. s/s ,,TbilgazTan’’ erTad<br />
muSavdeba variantebi da Sesabamisi ekonomikuri gaangariSeba q.<br />
TbilisSi garkveul obieqtebze piloturi programis<br />
ganxorcielebis Taobaze.<br />
fuladi daxmareba<br />
174
.<br />
• 2006 wels agvistodan dekembris CaTvliT gansakuTrebiT umweo<br />
mdgomareobaSi my<strong>of</strong> devnilTa erTjeradi daxmarebisaTvis gaica<br />
200 000 lari. am TanxaSi Sedis 107 deportirebul devnilze<br />
gacemuli 10 700 lari;<br />
• 2007 wels amave mizniT gamoy<strong>of</strong>ili 100 000 laridan Sesabamisi<br />
kategoriebis mixedviT (xanZris Sedegad dazaralebulebi,<br />
dakrZalvis xarjebi da sxv.) 740 devnilis ojaxs mieca 45 000 lari.<br />
ganaTlebis sakiTxebi<br />
• saministro israelis saelCosTan TanamSromlobiT axorcielebs<br />
devnilTa pr<strong>of</strong>esiuli gadamzadebis proeqts. israelis<br />
saxelmwifos saerTaSoriso centr ,,maSavSi” gaigzavna 28 devnilis<br />
aplikacia. a. w. mais-ivnisSi israelis sxvadasxva qalaqSi samkvirian<br />
treningebze konkursis wesiT gaigzavna s<strong>of</strong>lis meurneobisa da<br />
ekonomikuri ganaTlebis mqone xuTi devnili galis raionidan;<br />
• germaniis q. pasaus universitetTan TanamSromlobiT grZeldeba<br />
devnil studentTa da magistrantTa erTwliani saswavlo programis<br />
ganxorcieleba. konkursis wesiT SerCeuli devnili studenti an<br />
magistranti humanitaruli da teqnikuri mecnierebebis<br />
dasaufleblad erTi wliT igzavneba germaniis pasaus<br />
universitetSi. ukve gagzavnilia 8 devnili studentis aplikacia.<br />
migraciis, repatriaciisa da ltolvilTa sakiTxebi<br />
• Seiqmna sainformacio banki 90-iani wlebidan dRemde qveyanaSi<br />
stiqiuri movlenebis Sedegad dazaralebuli ojaxebis Sesaxeb;<br />
• mimdinareobs wina saukunis 80-ian wlebSi stiqiiT dazaralebuli<br />
da sxva raionebSi gegmuri wesiT Casaxlebuli ojaxebis<br />
sainformacio bankis Seqmna;<br />
175
• am etapze arsebuli informaciiT qveynis 17 raionis 55 s<strong>of</strong>elSi<br />
unda aSenebuliyo 5 094 sacxovrebeli saxli. aSenda – 3 090, aqedan<br />
aTvisebulia – 2 723. 367 saxlebSi ar Casaxlebulan dazaralebuli<br />
ojaxebi. darCenili 2 004 saxlidan 280-is mSenebloba saerTod ar<br />
dawyebula, xolo mSeneblobis procesSi mitovebulia 1 724 saxli;<br />
• damuSavda da regionul WrilSi gaanalizda informacia 90-iani<br />
wlebidan dRemde stiqiiT dazaralebuli ojaxebis Sesaxeb;<br />
• dazaralebuli ojaxebis saerTo raodenoba (dazianebis<br />
kategoriebis mixedviT) Seadgens 31 341-s.<br />
saqarTvelo<br />
sul dazaralebuli ojaxebis raodenoba: 31341<br />
IV kategoria,<br />
5580 oj, 18%<br />
I kategoria,<br />
4037 oj, 13%<br />
II kategoria,<br />
5560 oj, 18%<br />
III kategoria,<br />
16164 oj, 51%<br />
maT Soris:<br />
I kategoria (sacxovrebeli saxli an misi nawili dangreulia) _ 4 037<br />
ojaxi;<br />
176
ojaxi<br />
I kategoria - 4037 ojaxi<br />
1400<br />
1203<br />
1200<br />
1000<br />
798<br />
800<br />
678<br />
600<br />
400<br />
308<br />
316 305<br />
189<br />
200<br />
85<br />
123<br />
32<br />
0<br />
samcxejavaxeTi<br />
mcxeTa<br />
mTianeTi<br />
guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />
aWara<br />
II kategoria (sacxovrebeli saxli dazianebulia da sacxovreblad<br />
gamousadegaria) _ 5 560 ojaxi;<br />
ojaxi<br />
II kategoria - 5560 ojaxi<br />
3000<br />
2629<br />
2500<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
614<br />
544<br />
739<br />
469<br />
500<br />
359<br />
52<br />
84<br />
59<br />
11<br />
0<br />
samcxejavaxeTi<br />
mcxeTa<br />
mTianeTi<br />
guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />
aWara<br />
III kategoria (sacxovrebeli saxli dazianebulia da aRdgenas<br />
eqvemdebareba) _ 16 164 ojaxi;<br />
177
III kategoria 16164 ojaxi<br />
ojaxi<br />
9000<br />
8506<br />
8000<br />
7000<br />
6000<br />
5000<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1226<br />
995<br />
1279<br />
999<br />
1341<br />
1000<br />
467<br />
557<br />
236<br />
558<br />
0<br />
samcxejavaxeTi<br />
mcxeTa<br />
mTianeTi<br />
guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />
aWara<br />
IV kategoria (sacxovrebeli saxlis mimdebare teritoria<br />
dazianebulia) _ 5580 ojaxi.<br />
ojaxi<br />
2500<br />
IV kategoria - 5580 ojaxi<br />
2052<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
895<br />
922<br />
666<br />
678<br />
500<br />
8<br />
132<br />
160<br />
67<br />
0<br />
0<br />
samcxejavaxeTi<br />
mcxeTa<br />
mTianeTi<br />
guria imereTi kaxeTi Sida-qarTli qvemo-qarTli raWa-leCxumi samegrelozemosvaneTi<br />
aWara<br />
• xonis, TeTriwyaros, marneulisa da gardabnis raionis s<strong>of</strong>lebSi<br />
ganxorcielda 400-mde ojaxis sacxovrebeli pirobebis monitoringi.<br />
es ojaxebi 1989 wels gegmiuri wesiT Caasaxles am adgilebSi;<br />
• WiaTuris, saCxeris, baRdaTisa da goris raionis s<strong>of</strong>lebSi<br />
Seswavlil iqna stiqiiT dazaralebuli 170-mde ojaxis mdgomareoba,<br />
178
omelTac 2005 wels uari eTqvaT <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
gankargulebebiT gaTvaliswinebul finansur daxmarebaze;<br />
• walkis, TeTriwyaros, axmetis, gorisa da gardabnis raionebSi<br />
saministros mier Sesyidul iqna 216 sacxovrebeli saxli stiqiiT<br />
dazaralebuli da repatrirebuli mesxi ojaxebisaTvis.<br />
maT Soris:<br />
_ 210 saxli stiqiiT dazaralebuli ojaxebisaTvis;<br />
_ 6 saxli (goris raionSi) repatrirebuli ojaxebisaTvis;<br />
• 2006 wlis sabiujeto asignebebiT (1 277,7 aTasi lari) Sesyiduli<br />
sacxovrebeli saxlebi raionebisa da Tanxebis mixedviT:<br />
_ walkis raioni – 156 saxli (749 268 lari);<br />
_ TeTriwyaros raioni – 36 saxli (270 210 lari);<br />
_ axmetis raioni – 17 saxli (153 935 lari);<br />
_ gardabnis raioni – 1 saxli (7 000 lari);<br />
_ goris raioni – 6 saxli (42 305 lari);<br />
_ sanotaro da auditoruli momsaxureba – 31 554 lari;<br />
_ repatrirebuli ojaxebis materialuri daxmareba – 15 000 lari;<br />
• mimdinareobs muSaoba ninowmindis raionSi adgilobrivi<br />
duxoborebisa da Casaxlebuli stiqiiT dazaralebuli ojaxebis<br />
mdgomareobis Sesaswavlad;<br />
• mimdinareobs muSaoba aWaris a/r-Si stiqiiT dazaralebuli<br />
ojaxebis mdgomareobis adgilze gacnobisa da maTi gansaxlebis<br />
sakiTxebis adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebis mizniT;<br />
• Catarda monitoringi axmetis riaonSi, 2005 wels s<strong>of</strong>. fiCxovansa da<br />
qoreTSi Sesyiduli sacxovrebeli saxlebis dazaralebuli<br />
ojaxebisaTvis gadacemis mizniT;<br />
• Seswavlil iqna ded<strong>of</strong>liswyaros raionis s<strong>of</strong>el samTawyarosa da<br />
firosmanSi Casaxlebuli stiqiiT dazaralebuli ojaxebis<br />
say<strong>of</strong>acxovrebo pirobebi da arsebuli sabinao fondi;<br />
• momzadda 2006 wels saministros mier Sesyiduli saxlebis reestri;<br />
• mimdinareobs stiqiiT dazaralebuli mosaxleobisaTvis<br />
sacxovrebeli saxlebis Sesyidvis mosamzadebeli samuSaoebi<br />
lagodexis, axmetis, goris, qarelis, kaspis, walkis, TeTriwyarosa<br />
da ninowmindis raionebSi;'<br />
179
• dReisaTvis Sesyidulia 30-mde sacxovrebeli saxli lagodexisa da<br />
axmetis raionebSi;<br />
• mimdinareobs muSaoba stiqiiT dazaralebuli ojaxebis Sesaxeb<br />
Seqmnili sainformacio bankis eleqtronuli versiis Sesaqmnelad;<br />
• 2006 wels “gluk”-Tan erTad ganxorcielda saqarTveloSi<br />
registrirebuli ltolvilebis yovelwliuri savaldebulo<br />
registracia. Sedegad saqarTveloSi registrirebuli 2547<br />
ltolvilis statusis mqone piridan statusi CamoerTva 1267<br />
pirovnebas;<br />
• amJamad saqarTveloSi registrirebulia 1280 ltolvilis statusis<br />
mqone piri;<br />
• ltolvilTa 2007 wlis savaldebulo registracia dagegmilia<br />
seqtemberSi;<br />
• gaixsna saministros warmomadgenloba axmetis raionis s<strong>of</strong>el<br />
duisSi, romelic ltolvil mosaxleobas adgilze uwevs sxvadasxva<br />
saxis konsultacias da daxmarebas.<br />
• mimdinare wlis mais-ivnisSi saministrom da ruseTis samigracio<br />
samsaxurma ganaxorcieles saqarTveloSi registrirebul<br />
ltolvilTa repatriacia ruseTis federaciaSi. samSobloSi<br />
dabrunebis survili gamoTqva daaxloebiT 150-mde pirovnebam, magram<br />
ruseTis warmomadgenlebma ganaxorcieles mxolod 27 pirovnebis<br />
repatriacia;<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> delegaciam azerbaijanSi vizitisas adgilze<br />
Seiswavla iZulebiT gadasaxlebuli mesxi mosaxleobis problemebi.<br />
• 6 repatrirebul mesx ojaxs gadaeca materialuri daxmareba<br />
(TiToeul ojaxs 3 000 laris odenobiT).<br />
• saministros daxmarebiT ganxorcielda saqarTveloSi<br />
repatrirebuli mesxi axalgazrdebis umaRlesi saswavleblebis<br />
mosamzadebel kursebze Caricxva.<br />
• mogvarda 10 repatrianti mesxis ormagi moqalaqeobis sakiTxi;<br />
• momzadda Suamdgomloba azerbaijanis Tavdacvis <strong>ministris</strong><br />
saxelze saqarTveloSi my<strong>of</strong>i 15 studenti mesxisaTvis<br />
saerTaSoriso pasportis gacemis Sesaxeb;<br />
180
• saministros iniciativiT cvlileba Sevida ,,ltolvilTa<br />
Sesaxeb’’ <strong>saqarTvelos</strong> kanonSi, romlis safuZvelzedac SemoRebul<br />
iqna ltolvilis droebiTi binadrobis mowmoba, rac adasturebs<br />
ltolvilis moqalaqeobas, vinaobasa da sacxovrebel adgils<br />
saqarTveloSi. aRniSnulis safuZvelze a.w. 10 ivniss iusticiisa da<br />
ltolvilTa da gansaxlebis saministrom erToblivad daiwyes<br />
saqarTveloSi registrirebuli ltolvilebisaTvis droebiTi<br />
binadrobis mowmobis dokumentebis gacema. dReisaTvis gacemulia<br />
800-mde mowmoba;<br />
• mimdinareobs muSaoba ltolvilTa statusis maZiebelTaTvis<br />
droebiTi ganTavsebis centris Sesaqmnelad. am mizniT q. rusTavSi<br />
moZiebul iqna Senoba da amJamad mimdinareobs procedura Senobis<br />
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli normebis Sesabamisad<br />
gadmosacemad;<br />
• gaformda urTierTgagebis memorandumi saministrosa da daniis<br />
ltolvilTa sabWos Soris evrokomisiis programas `eneasis”<br />
farglebSi momzadebuli proeqtis - `reintegraciis mdgradi<br />
meqanizmebis Sesaqmnelad saqarTveloSi” gansaxorcieleblad;<br />
• saministroSi Seiqmna axali struqturuli qvedanay<strong>of</strong>i migraciis<br />
sammarTvelos saxiT, romelmac muSaoba daiwyo evrokomisiis<br />
proeqtiT gansazRvrul sakiTxebze;<br />
• saministros organizebiTa da migraciis marTvis politikis<br />
saerTaSoriso centris mxardaWeriT Catarda budapeStis procesis<br />
meore Sexvedra migraciis politikis ganviTarebis sakiTxebze,<br />
romelSic monawileoba miiRes aRmosavleT evropisa da dsT-s<br />
qveynebis warmomadgenlebma;<br />
• saministroSi momzadebuli `ltolvilTa da droebiTi TavSesafris<br />
mqone pirTa Sesaxeb" <strong>saqarTvelos</strong> kanonis proeqti saboloo<br />
daskvnebisaTvis gadaegzavnaT saministroebsa da Sesabamis<br />
arasamTavrobo organizaciebs. mimdinareobs miRebuli SeniSvnebisa<br />
da winadadebebis damuSaveba;<br />
• momzadda da iusticiis saministros gadaegzavna <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobis dadgenilebis proeqtis samuSao varianti "ltolvilTa<br />
samgzavro dokumentis Sesaxeb".<br />
181
diasporasTan urTierToba<br />
saministrosa da sazRvargareT mcxovreb TanamemamuleebTan<br />
urTierTobaTa <strong>saqarTvelos</strong> centris erToblivi muSaobiT:<br />
• Catarda saerTaSoriso forumi `saqarTvelo da diaspora”, romlis<br />
muSaobaSi monawileoba miiRo qarTuli diasporis 120-ma<br />
warmomadgenelma ms<strong>of</strong>lios 36 qveynidan;<br />
• organizeba gaukeTda qarTuli diasporis axalgazrda<br />
warmomadgenlebis Camoyvanas saprezidento banak `patriotSi~.<br />
gasul wels banakSi daisvena 550-ma ucxoeTSi mcxovrebma<br />
qarTvelma axalgazrdam (TurqeTi, azerbaijani, safrangeTi, ruseTi,<br />
irani, aSS) mimdinare wels banaki maspinZlobs am kategoriis 600<br />
axalgazrdas. agvisto-seqtemberSi kidev igegmeba 200 mozardis<br />
miReba;<br />
• uzrunvely<strong>of</strong>il iqna sabavSvo satelevizio festivalSi `anabana” 6-<br />
idan 12 wlamde asakis qarTuli diasporis patara warmomadgenlebis<br />
monawileoba. amJamad mimdinareobs bavSvebis SerCeva anabana-2-<br />
isaTvis;<br />
• ucxoeTSi mcxovrebi TanamemamuleebisaTvis Seiqmna veb-gverdi<br />
www.diaspora.ge ;<br />
• momzadda `ucxoeTSi mcxovrebi Tanamemamuleebis mimarT<br />
saxelmwifo strategiis~ proeqti;<br />
• diasporasTan mWidro urTierTobis damyarebis mizniT Sedga<br />
Sexvedrebi TurqeTis, espaneTis, belgiis, germaniis, safrangeTis,<br />
holandiisa da ruseTis qarTul diasporasTan;<br />
• saministrosa da centris warmomadgenlebma monawileoba miiRes<br />
TurqeTsa da israelSi gamarTul qarTuli kulturis dReebSi, q.<br />
moskovSi gamarTul „ruseTSi qarTvelTa sazogadoebis“ meore<br />
yrilobis muSaobaSi;<br />
• gaRrmavda kavSirebi da daigegma TanamSromloba TurqeTis qarTul<br />
diasporasTan, maT Soris iseT mniSvnelovan organizaciebTan,<br />
182
ogoricaa `TurqeT-<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da kulturis fondi”<br />
da `Cveneburebi”;<br />
• organizeba gaukeTda azerbaijanis respublikaSi (saingiloSi)<br />
qarTul diasporasTan sportul-kulturuli RonisZiebebis<br />
Catarebas;<br />
• uzrunvely<strong>of</strong>il iqna axalgazrdul satelevizio konkurs<br />
`jeostarSi~ saingilos warmomadgenlis monawileoba; aseve<br />
saingilos qarTuli mosaxleobisaTvis kompiuterebisa da wignebis<br />
gadacema;<br />
• erovnul biblioTekaSi gaimarTa fotogam<strong>of</strong>ena „fereidani dRes“<br />
da iranuli poeziis saRamo;<br />
• saministro da centri maspinZlobda TurqeTis arTvinis mxaris q.<br />
x<strong>of</strong>adan 25 moswavlesa da pedagogs. wlis ganmavlobaSi igegmeba<br />
qarTuli diasporis axalgazrda warmomadgenlebis Camoyvana da<br />
eqskursiebis mowyoba <strong>saqarTvelos</strong> gacnobis mizniT;<br />
• organizeba gaukeTda q. x<strong>of</strong>asa da q. arTvinSi qarTveli bavSvebisa<br />
da pedagogebis sapasuxo vizits da erTobliv kulturul<br />
RonisZiebebSi monawileobas;<br />
• saministros dafinansebiTa da mxardaWeriT gamoica qarTvel da<br />
afxaz mweralTa erToblivi krebuli `xidi~;<br />
• mimdinareobs muSaoba saqarTveloSi iranis kulturis dReebis<br />
mosawyobad;<br />
• 2007 wlis `diasporis wlad~ gamocxadebasTan dakavSirebiT<br />
igegmeba saxelmZRvaneloebis SeZena diasporaSi arsebuli 200<br />
qarTuli sakvirao skolisaTvis;<br />
• qarTul diasporasTan sainformacio saerTo sivrcis arsebobis<br />
mizniT igegmeba TurqeT-<strong>saqarTvelos</strong> saerTo sainformacio<br />
saagento `aisi medias~ Seqmna;<br />
• mimdinareobs muSaoba levilis mamulis <strong>saqarTvelos</strong>aTvis<br />
gadmocemasTan dakavSirebiT.<br />
183
problemuri sakiTxebi<br />
• gasul wels biujetiT gaTvaliswinebuli 1 277,7 aTasi lariT<br />
saministrom SeiZina 216 sacxovrebeli saxli stiqiiT<br />
dazaralebili ojaxebisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva regionSi.<br />
2007 wlis sabiujeto asignebebiT migraciul procesebTan<br />
dakavSirebuli xarjebi Seadgens 1,0 mln. lars. saministros mier<br />
2006 wels Seiqmna monacemTa baza stiqiiT dazaralebuli<br />
ojaxebis Sesaxeb, sadac ganTavsebulia detaluri informacia 31<br />
500 ojaxze, romlebic saWiroeben saxelmwifos mxridan<br />
sxvadasxva saxis daxmarebas. sacxovrebeli saxlebis fasebi wina<br />
wlebTan SedarebiT gazrdilia 10-15 %-iT, rac qmnis garkveul<br />
problemas stiqiis Sedegad usaxlkarod darCenili mosaxleobis<br />
daxmarebis kuTxiT.<br />
• saWiroa meqanizmis SemuSaveba, romelic saSualebas mogvcems<br />
devnilTa socialuri diferencirebis saSualebiT<br />
ganxorcieldes devnilTa erTjeradi daxmarebis fondis<br />
mniSvnelovnad zrda ukiduresad gaWirvebul mdgomareobaSi<br />
my<strong>of</strong>i devnilebis dasaxmareblad da devnilTa Soris bolo<br />
dros gazrdili Sobadobis maCveneblis mxardasaWerad;<br />
• saWiroa specialuri programiT dafinansdes devnili<br />
mosaxleobisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> regionebSi binebis/saxlebis<br />
Sesyidva;<br />
• aucilebelia afxazeTidan da cxinvalis regionidan devnili<br />
mosaxleobis aRricxva-registraciis Catareba <strong>saqarTvelos</strong><br />
farglebs gareT.<br />
184
<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro<br />
intensiuri dialogisa (ID) da gawevrianebis samoqmedo gegmis (MAP)<br />
ganxorcielebis safuZvelze natoSi Tanmimdevruli integracia<br />
2006 w. 21 seqtembers natos sagareo saqmeTa ministrebis Sexvedraze<br />
miRebul iqna gadawyvetileba <strong>saqarTvelos</strong>Tan gawevrianebis sakiTxebze<br />
intensiuri dialogis (ID) dawyebis Sesaxeb. aRniSnuli gadawyvetilebiT<br />
moxda <strong>saqarTvelos</strong>a da natos Soris urTierTobebis xarisxobrivad<br />
maRal safexurze gadasvla, rac mniSvnelovan wingadadgmul nabijia<br />
qveynis natoSi integraciis mimarTulebiT.<br />
Sesabamisad, mimdinare etapze nato-<strong>saqarTvelos</strong> urTierTobebis<br />
ZiriTad politikur formatTa intensiuri dialogi. amavdroulad, kvlav<br />
grZeldeba aliansTan praqtikuli TanamSromloba individualuri<br />
partniorobis samoqmedo gegmis (IPAP) farglebSi.<br />
intensiuri dialogis formatSi aliansis saerTaSoriso<br />
samsaxurTan 2006 wels gaimarTa sawyisi Sexvedra, romlis drosac<br />
mxareebma SeaTanxmes intensiuri dialogis ganxorcielebis ganrigi.<br />
aRniSnulis Sesabamisad 2007 wlis ianvridan agvistomde gaimarTa xuTi<br />
Tematuri konsultacia sadac ganixileboda politikuri, samxedro,<br />
ekonomikuri, samarTlebrivi da usafrTxoebis sakiTxebi.<br />
amas garda, 2007 wlis martSi intensiuri dialogis farglebSi<br />
Sedga Sexvedra natos politikur komitetTan 26+1 formatSi. aRniSnuli<br />
Sexvedra mieZRvna saqarTveloSi konfliqtebis mogvarebis Tematikas.<br />
2007 wlis TebervalSi TbilisSi imy<strong>of</strong>eboda individualuri<br />
partniorobis samoqmedo gegmis ganxorcielebis Semfasebeli misia,<br />
romelsac miewoda informacia samoqmedo gegmiT sxvadasxva sferoSi<br />
gaTvaliswinebuli valdebulebebis Sesrulebis mdgomareobis Sesaxeb. 16<br />
maiss Crdiloatlantikuri sabWos sxdomaze, 26+1 formatSi, aliansma<br />
185
dadebiTad Seafasa <strong>saqarTvelos</strong> mier samoqmedo gegmis ganxorcielebis<br />
procesi.<br />
aliansTan intensiuri dialogis formatSi TanamSromloba da mimdinare<br />
reformebSi miRweuli warmatebebi xels Seuwyobs gawevrianebis<br />
samoqmedo gegmis (MAP) fazaze gadasasvleli safuZvlis momzadebas.<br />
mniSvnelovania, rom saqarTvelom monawileoba miiRos natos<br />
antiteroristul operaciebSi. dasrulda Sidasaxelmwifoebrivi<br />
procedurebi xmelTaSua zRvaSi mimdinare natos antiteroristul<br />
operacia Active Endeavour-Si CabmisaTvis. aseve miRebul iqna<br />
gadawyvetileba natos egidiT avRaneTSi mimdinare operaciaSi qarTuli<br />
kontigentis Cabmis Sesaxeb. mimdinareobs molaparakeba natos wevr<br />
qveynebTan operaciaSi CabmasTan dakavSirebul sakiTxebze.<br />
uaxloesi samomavlo gegmebi:<br />
individualuri partniorobis samoqmedo gegmis ganaxlebuli variantis<br />
damtkiceba;<br />
saqarTveloSi natos popularizaciis mizniT natos kvireulisa da sxva<br />
RonisZiebebis mowyoba;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> gawevrianebis samoqmedo gegmasTan mierTebisaTvis<br />
konsultaciebis ganxorcieleba.<br />
186
evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis (ENP Action Plan)<br />
warmatebuli ganxorcileba da evrokavSirTan -oTxi Tavisuflebisadamianebis,<br />
kapitalis, saqonlisa da momsaxurebis gadaadgilebis<br />
xarisxis gazrda<br />
2006 wlis 14 noembers saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis<br />
sabWos sxdomaze <strong>of</strong>icialurad damtkicda evropis samezoblo politikis<br />
farglebSi saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegma.<br />
saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegma gansazRvravs<br />
<strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris TanamSromlobis strategiul<br />
miznebsa da prioritetebs. igi iTvaliswinebs ekonomikuri, socialuri da<br />
samarTlebrivi sferoebis reformirebas evropul standartebTan<br />
daaxloebis gziT.<br />
saqarTvelo-evrokavSiris savaWro-ekonomikuri TanamSromloba<br />
2006 wlidan saqarTvelo sargeblobs evrokavSiris savaWro<br />
SeRavaTebis preferenciaTa axali generalizirebuli sistemiT e.w. GSP+,<br />
romelic produqtebis farTo speqtrs moicavs. Tumca unda aRiniSnos,<br />
rom GSP+-s <strong>saqarTvelos</strong> ZiriTadi saeqsporto produqciis evrokavSiris<br />
bazarze importis xelSewyobis SezRuduli SesaZleblobebi gaaCnia.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro agrZelebda konsultaciebs am<br />
problemis gadawyvetis mimarTulebiT.<br />
2007 wlis 24 aprils sagareo saqmeTa saministroSi gaimarTa<br />
vaWrobis, ekonomikur da samarTlebriv sakiTxebze saqarTveloevrokavSiris<br />
TanamSromlobis qvekomitetis me-6 sxdoma. sxdomaze<br />
mxareebma <strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris savaWro-ekonomikuri<br />
urTierTobebis sxva mniSvnelovan sakiTxebTan erTad ganixiles da<br />
dagegmes konkretuli nabijebi saqarTvelo-evrokavSiris Tavisufali<br />
vaWrobis SesaZleblobebis Seswavlisa da <strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs<br />
Soris Rvinisa da spirtis nawarmis, aseve sxva sasursaTo produqciis<br />
geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvisa da aRiarebis Sesaxeb<br />
SeTanxmebis SemuSavebis mimarTulebiT.<br />
187
2007 wlis ivnisSi evrokomisiam miiRo horizontaluri mandati<br />
<strong>saqarTvelos</strong>a da evrokavSirs Soris Rvinisa da spirtis nawarmis, aseve<br />
sxva sasursaTo produqciis geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvisa<br />
da aRiarebis Sesaxeb SeTanxmebis gaformebis mizniT molaparakebebis<br />
dasawyebad.<br />
2007 wlis aprilSi evrokomisiam gamoacxada tenderi,<br />
<strong>saqarTvelos</strong>Tan da somxeTTan Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebis<br />
gaformebis mizniT teqnikur-ekonomikuri Seswavlis (feasibility study)<br />
gansaxorcieleblad. tenderis Sedegad SeirCa polonuri arasamTavrobo<br />
organizacia CASE, romelTanac gaformdeba Sesabamisi xelSekruleba. am<br />
organizaciam 2007 wlis bolomde unda Seiswavlos viTareba<br />
saqarTveloSi da evrokomisiisaTvis SeimuSaos specialuri<br />
rekomendaciebi.<br />
saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromloba savizo sakiTxebSi<br />
saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis Tanaxmad gadawyvetilia<br />
Seiqmnas saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis qvekomiteti<br />
samarTlis, Tavisuflebisa da usafrTxoebis sferoSi. aRniSnuli qvekomiteti,<br />
sxva sakiTxebTan erTad, ganixilavs migraciis sferoSi<br />
TanamSromlobis sakiTxebs, maT Soris saqarTvelo-evrokavSiris savizo<br />
dialogs.<br />
saangariSo periodis ganmavlobaSi mimdinareobda intensiuri<br />
konsultaciebi evrokavSirsa da <strong>saqarTvelos</strong> Soris gamartivebuli<br />
savizo mimosvlis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebaTan dakavSirebiT.<br />
SemuSavda specialuri dokumenti, sadac mkafiodaa Camoyalibebuli<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxaris pozicia da argumentebi. amJamad mimdinareobs<br />
sakiTxis ganxilva evrokavSiris sxvadasxva institutebSi.<br />
188
evrokavSiris monawileoba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze arsebuli<br />
konfliqtebis mogvarebaSi<br />
sagareo saqmeTa saministro agrZelebs muSaobas samxreT kavkasiaSi<br />
evrokavSiris specialuri warmomadgenlisa da misi damxmare jgufis<br />
mandatis Semdgomi gafarToebis mizniT, kerZod:<br />
- damxmare jgufs unda hqondes konfliqtur zonebSi arsebuli<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sazRvrebis monitoringis saSualeba;<br />
- unda hqondes uflebamosileba, daafiqsiros da ganacxados<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo sazRvrebze arsebuli darRvevis faqtebis<br />
Sesaxeb;<br />
- unda Seasrulos ufro aqtiuri roli konfliqtebis gadawyvetis<br />
RonisZiebebSi -- Seasrulos mediatoris funqciebi konfliqtis mxareebs<br />
Soris, rogorc es evroparlamentis 2004 wlis 14 oqtombris<br />
rezoluciaSia miTiTebuli.<br />
aRsaniSnavia saqarTveloSi evrokomisiisa da evrokavSiris sabWos<br />
mier, a.w. 15-19 ianvars erToblivad ganxorcielebuli Semswavleli misiis<br />
<strong>angariSi</strong>. qarTulma mxarem SeimuSava da evropis mxares miawoda<br />
angariSSi arsebul rekomendaciebze sakuTari SeniSvnebi da komentarebi.<br />
zemoxesenebuli <strong>angariSi</strong> iTvaliswinebs evrokavSiris monawileobis<br />
gaZlierebas konfliqtebis gadaWris procesSi.<br />
evrokavSiris mier mimdinare wlis 10 maiss, euTos mudmivi sabWos<br />
farglebSi gakeTda specialuri gancxadeba samxreT oseTSi arsebul<br />
situaciasTan dakavSirebiT. garda amisa, mimdinare wlis 14 ivniss<br />
sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong> baton gela beJuaSvilis euTos mudmiv sabWoze<br />
gamosvlis Semdeg, evrokavSirma gaavrcela <strong>ministris</strong> gamosvlis sapasuxo,<br />
mxardamWeri gancxadeba.<br />
189
konfliqtebis mSvidobiani gziT gadawyvetisa da teritoriuli<br />
mTlianobis aRdgenisaTvis samSvidobo samoqmedo gegmebis<br />
mizanmimarTuli ganxorcieleba<br />
cxinvalis regioni/samxreTi oseTi<br />
cxinvalis regioni/samxreTi oseTTan mimarTebaSi <strong>saqarTvelos</strong><br />
sagareo saqmeTa saministro saangariSo periodis ganmavlobaSi aqtiurad<br />
muSaobda 2005 wlis 6 dekembers euTos liublianas ministerialze<br />
konfliqtis gadawyvetis safuZvlad aRiarebuli samSvidobo gegmis<br />
ganxorcielebis xelSewyobisaTvis.<br />
ekonomikuri da socialuri reabilitaciis sakiTxebTan erTad<br />
gansakuTrebuli yuradReba eTmoboda cxinvalis regionSi usafrTxoebis<br />
donis amaRlebisaTvis aucilebeli zomebis miRebas, pirvel rigSi,<br />
regionis srul demilitarizacias da ukanono SeiaraRebuli<br />
dajgufebebis daSla-ganiaraRebas. euTos farglebSi mimdinareobda<br />
konsultaciebi rokis gvirabisa da didi gufTis xidis saerTaSoriso<br />
monitoringisa da regionSi euTos samxedro damkvirveblebis raodenobis<br />
gazrdis sakiTxebis garSemo.<br />
aRsaniSnavia, rom partnior qveynebTan Sesrulebuli samuSaos<br />
Sedegad miRweul iqna mniSvnelovani progresi euTos 2006 wlis<br />
briuselis ministerialis mier Sesabamisi dokumentis miRebis<br />
TvalsazrisiT, Tumca briuselSi ruseTis delegaciis ukiduresi<br />
arakonstruqciuli poziciis gamo (maT faqtobrivad CaSales<br />
<strong>saqarTvelos</strong>Tan dakavSirebiT molaparakebis procesi) dokumentis miReba<br />
ver moxerxda.<br />
2007 wlis martSi <strong>saqarTvelos</strong> mxarem SeimuSava memorandumi<br />
cxinvalis regionSi konfliqtis saboloo gadaWrisaTvis saWiro<br />
moqmedebebis SeTanxmebis Sesaxeb. aRniSnuli memorandumi warmoadgens<br />
Semdgom aucilebel nabijs konfliqtis gadawyvetis sakiTxSi da miznad<br />
isaxavs im meqanizmebis Camoyalibebas da funqcionirebas, romelnic<br />
konfliqtis politikur gadaWras uzrunvely<strong>of</strong>en. Sinarsobrivad<br />
190
memorandumi eyrdnoba euTos 2005 wlis liublianas ministerialze<br />
miRebul samSvidobo gegmas.<br />
2007 wlis 13 aprils <strong>saqarTvelos</strong> parlamentma miiRo kanoni<br />
y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis mSvidobiani<br />
gadawyvetisaTvis Sesabamisi pirobebis Seqmnis Sesaxeb. am kanonis miRebam<br />
moamzada samarTlebrivi safuZveli cxinvalis regionis mTel<br />
teritoriaze droebiTi administraciuli erTeulis Sesaqmnelad. kanonis<br />
mizania regionSi arsebuli samSvidobo procesis xelSewyoba da regionis<br />
politikuri statusis saboloo gansazRvra rogorc qarTveli, ise osi<br />
mosaxleobis interesebis gaTvaliswinebiT.<br />
2007 wlis 10 maiss <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis brZanebulebiT<br />
y<strong>of</strong>ili samxreTi oseTis avtonomiuri olqis teritoriaze Camoyalibda<br />
droebiTi administraciul-teritoriuli erTeuli. misi mizania Seqmnas<br />
Sesabamisi pirobebi <strong>saqarTvelos</strong>a da oseTis mxares Soris Sedegze<br />
orientirebuli dialogis gasamarTavad, raTa ganisazRvros kompetenciis<br />
gadanawilebis sakiTxi centrsa da regions Soris.<br />
2007 wlis 10 maiss <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis brZanebulebis<br />
Tanaxmad droebiTi administraciul-teritoriuli erTeulis<br />
xelmZRvanelis funqciebis ganxorcielebis uflebamosilebis delegireba<br />
moxda politikuri moZraoba `samxreT oseTis xalxi mSvidobisaTvis~<br />
lider baton dimitri sanakoevze. 11 maiss d. sanakoevi sityviT gamovida<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis winaSe da warmoadgina cxinvalis regionis<br />
momavalTan dakavSirebuli miseuli xedva. sxdomas aseve eswrebodnen<br />
saqarTveloSi akreditebuli diplomatiuri korpusis warmomadgenlebi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministrom Sesabamisi nabijebi<br />
gadadga aRniSnuli movlenebis Sesaxeb saerTaSoriso sazogadoebis<br />
adekvaturi informirebisa da maTi mxardaWeris mopovebis mizniT:<br />
sazRvargareT <strong>saqarTvelos</strong> yvela diplomatiur warmomadgenlobaSi<br />
daigzavna Sesabamisi instruqciebi, gakeTda araerTi gancxadeba euTos<br />
mudmiv sabWoze.<br />
191
2007 wlis 14 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa ministri batoni<br />
gela beJuaSvili sityviT gamovida venaSi euTos mudmivi sabWos sxdomaze.<br />
man delegaciebis winaSe Camoayaliba <strong>saqarTvelos</strong> mxaris pozicia<br />
konfliqtis saboloo gadaWris mizniT momavalSi gadasadgmel<br />
nabijebTan dakavSirebiT.<br />
2007 wlis 25 ivniss, briuselSi, batoni sanakoevi sityviT gamovida<br />
evroparlamentis warmomadgenlebis winaSe. man delegaciebs gaacno<br />
sakuTari xedva konfliqtis saboloo gadawyvetis da cxinvalis regionis<br />
Semdgomi ganviTarebis TvalsazrisiT.<br />
zemoT aRniSnuli diplomatiuri aqtivobis Sedegad y<strong>of</strong>ili<br />
samxreTi oseTis avtonomiuri olqis droebiTi administracia<br />
saerTaSoriso sazogadoebam aRiara, rogorc adgilobrivi mosaxleobis<br />
legitimuri warmomadgeneli da regionSi mniSvnelovani erTeuli,<br />
romelsac aqtiuri wvlilis Setana SeuZlia samSvidobo procesSi.<br />
miuxedavad imisa, rom zogierTi organizacia da qveyana jer mainc<br />
sifrTxiliT ekideba am sakiTxs da migviTiTebs, rom saqarTvelom ar<br />
unda gadadgas naCqarevi nabijebi raTa gamwvavebis Tavidan acilebis<br />
mizniT ar gamoiwvios separatistuli reJimis sruli izolacia, saxezea<br />
aSkara progresi droebiTi administraciis mimarT saerTaSoriso<br />
sazogadoebis damokidebulebis kuTxiT. sagareo saqmeTa saministro<br />
kvlavac agrZelebs muSaobas am mimarTulebiT.<br />
y<strong>of</strong>ili samxreT oseTis avtonomiuri olqisaTvis <strong>saqarTvelos</strong><br />
saxelmwifos farglebSi avtonomiuri statusis gansazRvrasTan<br />
dakavSirebuli RonisZiebebis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2007<br />
wlis 5 ivlisis #373 gankargulebis Sesrulebisa da Sesabamisi<br />
winadadebebis SemuSavebis mizniT Seiqmna komisia <strong>saqarTvelos</strong> <strong>premier</strong>ministr<br />
zurab noRaidelis TavmjdomareobiT. komisiis wevria<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa ministri. komisia Sedgeba 5<br />
samarTlebrivi, fiskaluri ekonomikuri, ganaTlebis, kulturis<br />
sakiTxebze momuSave samuSao jgufisagan. komisia mzadaa iTanamSromlos<br />
yvela dainteresebul mxaresTan, saerTaSoriso Tanamegobrobisa da<br />
192
arasamTavrobo organizaciebis CaTvliT. 2007 wlis 24 da 28 ivliss<br />
Tbilissa da qurTaSi ukve gaimarTa aRniSnuli jgufis ori sxdoma.<br />
sagareo saqmeTa saministrom <strong>of</strong>icialurad mimarTa saerTaSoriso<br />
organizaciebs euTosa da evrokavSirs, aseve ruseTis mxares, maTi<br />
warmomadgenlebis aRniSnuli komisiis muSaobaSi monawileobis miRebis<br />
Taobaze. ruseTis federaciis garda, yvela saerTaSoriso organizaciam<br />
da partniorma dadebiTad Seafasa komisiis Seqmnis faqti. euTomac da<br />
evrokavSirmac mzady<strong>of</strong>na gamoxates mis muSaobaSi monawileobis<br />
misaRebad.<br />
afxazeTi<br />
2006 wlis 24 maiss <strong>saqarTvelos</strong> mxarem, sagareo saqmeTa<br />
saministros aqtiuri monawileobiT, SeimuSava da afxazeTis mxares<br />
warudgina afxazeTSi konfliqtis srulmaStabiani, mSvidobiani gziT<br />
gadaWris samSvidobo gegma e.w. sagzao ruka.<br />
2006 wlis 13 seqtembers gaeros generaluri ansambleis 61-e sesiis<br />
dRis wesrigSi erT-erT sakiTxad Sevida rezoluciis proeqti suamis<br />
qveynebis teritoriaze gaWianurebuli konfliqtebisa da saerTaSoriso<br />
mSvidobis, usafrTxoebisa da ganviTarebis TvalsazrisiT maTi Sedegebis<br />
sakiTxebi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministro aqtiurad monawileobda<br />
saqarTveloSi gaeros damkvirvebelTa misiisa da dsT-s samSvidobo<br />
Zalebis warmomadgenlebis mier zemo afxazeTis patrulirebis sakiTxis<br />
momzadebaSi. saangariSo periodis ganmavlobaSi ramodenimejer<br />
ganxorcielda zemo afxazeTis patrulireba -- 2006 wlis 12 oqtombers,<br />
2006 wlis 13-14 dekembers, 2007 wlis 5-7 marts da 2007 wlis 4-6 ivniss.<br />
Sedegad, damkvirveblebma ver aRmoaCines raime seriozuli darRveva. 2007<br />
wlis 15 ianvris gaeros generaluri mdivnis Sualedur moxsenebaSi --<br />
afxazeTSi arsebuli mdgomareobis Sesaxeb, dafiqsirebulia, rom<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxare pirnaTlad asrulebs gaeros rezoluciis moTxovnebs.<br />
193
2007 wlis ivlisidan zemo afxazeTis s<strong>of</strong>el aJaraSi gaixsna gaeros<br />
damkvirvebelTa punqti.<br />
2006 wlis 13 oqtombers gaeros uSiSroebis sabWom miiRo<br />
rezolucia N1716, romlis Tanaxmad saqarTveloSi gaeros damkvirvebelTa<br />
misias gaugrZelda mandati 2007 wlis 15 aprilamde; aRniSnuli<br />
rezolucia kvlav adasturebs <strong>saqarTvelos</strong> suverenitetis,<br />
damoukideblobisa da saerTaSoriso Tanamegobrobis mier aRiarebul<br />
sazRvrebSi teritoriuli mTlianobis uryeobis princips. rezoluciaSi<br />
xazgasmiT naTqvamia samSvidobo formatis internacionalizaciis<br />
aucileblobis Sesaxeb, galis raionSi sapolicio komponentis<br />
ganlagebis, adamianis uflebaTa <strong>of</strong>isis gaxsnisa da adgilobrivi<br />
qarTveli mosaxleobis mSobliur enaze ganaTlebis miRebis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is Sesaxeb, agreTve adgilnacval pirTa da ltolvilTa<br />
usafrTxo da Rirseuli dabrunebis uzrunvely<strong>of</strong>is Taobaze.<br />
saerTaSoriso Tanamegobrobam dagmo afxazeTSi 2007 wlis 4 marts<br />
Catarebuli de-faqto arCevnebi da mxari dauWira <strong>saqarTvelos</strong><br />
teritoriul mTlianobas.<br />
2007 wlis aprilSi gaeroSi Sedga sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong><br />
moadgilis giorgi manjgalaZis da gaeros generaluri mdivnis moadgilis<br />
Sexvedra, sadac ganixiles afxazeTSi arsebuli mdgomareoba da<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxaris mier uSiSroebis sabWos 13 oqtombris rezoluciis<br />
SesrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebi. gaeros 2007 wlis 13 aprilis<br />
rezoluciaSi zustad ganisazRvra afxazeTSi arsebuli mdgomareoba da<br />
Sesulia is winadadeba, romelsac <strong>saqarTvelos</strong> mxare iTxovda.<br />
2007 wlis 27-28 ivniss bonSi gaeros generaluri mdivnis moadgilis<br />
baton Jan-mari gienos TavjdomareobiT gaimarTa gaeros generaluri<br />
mdivnis megobarTa jgufis maRli donis Sexvedra <strong>saqarTvelos</strong>a da<br />
afxazeTis mxareTa warmomadgenlebis monawileobiT, konfliqtis<br />
srulmaStabiani politikuri gadaWras gzebis Ziebis gagrZelebis mizniT.<br />
2007 wlis 12 ivliss saqarTveloSi gaeros damkvirvebelTa misiam<br />
gamoaqveyna a.w 11-12 marts zemo afxazeTis dabombvis faqtis damdgeni<br />
194
erToblivi jgufis daskvna, sadac aRniSnulia, rom incidentis dros<br />
gamoiyenes rusuli warmoebis reaqtiuli Wurvebis Sturmi da ataka.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxare miiCnevs, rom xsenebuli daskvna arasrulia, radgan<br />
ruseTis mxarem ar warmoadgina mis xelT arsebuli faqtobrivi masala<br />
incidentTan dakavSirebiT. Sesabamisad, sagareo saqmeTa saministro<br />
agrZelebs muSaobas zemo afxazeTis dabomvis faqtis bolomde gamoZiebis<br />
mizniT.<br />
samezoblo arealSi Savi zRvisa da samxreT kavkasiis regionaluri<br />
TanamSromlobis efeqtianobis zrda<br />
regionaluri TanamSromlobisa da integraciis TvalsazrisiT,<br />
saangariSo periodSi sagulisxmo iyo 2006 wlis maisSi, kievis samitze<br />
Seqmnili srulfasovani saerTaSoriso regionaluri organizaciis<br />
demokratiisa da ekonomikuri ganviTarebis organizacia suamis Semdgomi<br />
institucionalizacia. 2006-2007 wlebSi aqtiurad gagrZelda da<br />
dReisaTvis praqtikulad dasrulda kievSi suamis samdivnos daarseba da<br />
amoqmedeba. organizaciis generalur mdivnad dainiSna <strong>saqarTvelos</strong><br />
sagareo saqmeTa <strong>ministris</strong> pirveli moadgile batoni valeri CeCelaSvili.<br />
amave periodSi gansakuTrebuli yuradReba daeTmo aseve suamis<br />
farglebSi dargobrivi TanamSromlobis sistematizacias, saerTaSoriso<br />
organizaciebis farglebSi suamis wevri saxelmwifoebis misiebis<br />
TanamSromlobis koordinaciis gaZlierebas, sxva qveynebTan da<br />
saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobebis gafarToebasa da<br />
formalizacias. am mxriv, 2007 wlis 19-20 ivnisis baqos samitze suam-aSSis<br />
TanamSromlobis arsebul formats daemata suam-iaponiisa da suampoloneTis<br />
formatebi.<br />
mimdinareobda aqtiuri muSaoba suamis farglebSi energetikis,<br />
transportis, savaWro-ekonomikuri, sainformacio teqnologiebis,<br />
turizmis sferoebSi TanamSromlobis gaRmavebis kuTxiT.<br />
dResdeobiT aqtiurad grZeldeba muSaoba baqos samitze miRebul<br />
gadawyvetilebaTa realizaciis mimarTulebiT.<br />
195
Savi zRvisa da samxreT kavkasiis regionaluri TanamSromlobis<br />
efeqtianobis kuTxiT mniSvnelovani iyo 2007 wlis 25 ivniss stambolSi<br />
gamarTuli Savi zRvis ekonomikuri TanamSromlobis organizaciis (BSEC)<br />
wevri qveynebis saxelmwifoTa da mTavrobebis meTaurTa samiti, romelic<br />
mieZRvna BSEC-is daarsebis 15 wlis iubiles. samitze Sefasda<br />
organizaciis 15 wliani saqmianoba da SeTanxmda samomavlo gegmebi<br />
regionaluri integraciis gasaZliereblad, romelic gulisxmobs BSEC-is<br />
farglebSi ekonomikuri TanamSromlobis gafarToebas da sxva<br />
regionalur da globalur organizaciebTan, institutebTan da<br />
iniciativebTan koordinacias. samitze miRebul iqna deklaracia, romelic<br />
iwonebs organizaciaSi miRweul Sedegebs da gansazRvravs samoqmedo<br />
programas momavalSi.<br />
BSEC-is farglebSi transportis sferoSi TanamSromlobis<br />
gaRmavebis kuTxiT mniSvnelovani iyo belgradSi gamarTuli sagareo<br />
saqmeTa ministrebis sabWos sxdoma, romelzec xelmoweril iqna<br />
memorandumi Savi zRvis wriuli magistralis koordinirebuli<br />
ganviTarebis Sesaxeb da urTierTgagebis memorandumi BSEC-is regionSi<br />
sazRvao magistralebis ganviTarebis Sesaxeb. am dokumentebis praqtikuli<br />
ganxorcieleba xels Seuwyobs mTlianad regionis mdgrad ekonomikur<br />
ganviTarebas da Sesabamisad mis stabilurobasa da usafrTxoebas.<br />
2007 wlis 7 Tebervals TbilisSi gamarTul <strong>saqarTvelos</strong>,<br />
TurqeTisa da azerbaijanis regionaluri TanamSromlobis sammxriv<br />
samitze xeli moewera Tbilisis deklaracias regionaluri<br />
TanamSromlobis erToblivi xedvis Sesaxeb, agreTve sammxriv<br />
samTavrobaTaSoriso CarCo SeTanxmebas baqo-Tbilisi-yarsis axali<br />
sarkinigzo xazis Sesaxeb, romelic mniSvnelovania qveynis satransporto<br />
infrastruqturis diversifikaciis TvalsazrisiT.<br />
samezoblo arealSi TanamSromlobis TvalsazrisiT mniSvnelovani<br />
iyo TurqeTTan preferenciuli vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebis xelmowera.<br />
amasTan mimdinareobs aqtiuri konsultaciebi TurqeTis mxaresTan<br />
Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebebis xelmowerasTan dakavSirebiT.<br />
196
mimdinareobs ormxrivi molaparakeba vaWrobis ms<strong>of</strong>lio<br />
organizaciaSi (WTO) gawevrianebis msurvel qveynebTan, qarTuli<br />
saqonlisa da momsaxurebis maT bazrebze daSvebis xelsayreli pirobebis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT. am kuTxiT gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />
molaparakebas ruseTis federaciasTan, romelzec saqarTvelo ayenebs<br />
erTaderT da principul moTxovnas, romelic mdgomareobs saqarTveloruseTis<br />
saxelmwifo sazRvarze aralegalurad moqmedi sabaJo gamSvebi<br />
punqtebis ganTiadi-adleris da roki-qvemo zaramagis legalizaciasa da<br />
mis gamarTul funqcionirebaSi.<br />
aRsaniSnavia, rom SemuSavebulia da praqtikulad xorcieldeba<br />
efeqtiani meqanizmi saerTaSoriso da regionaluri organizaciebis winaSe<br />
<strong>saqarTvelos</strong> finansuri valdebulebebis Sesrulebis mizniT. am mxriv<br />
xazgasasmelia, rom mimdinare wels saqarTvelom srulad dafarva<br />
gaeros winaSe arsebuli davalianebis da 2008 wlidan <strong>saqarTvelos</strong><br />
gadasaxadi gaeros regularul biujetSi Sesabamisad ganisazRvreba<br />
mxolod mimdinare gadasaxadis odenobiT. amasaTan, srulad daifara<br />
evrosabWos winaSe arsebuli davalianeba. arsebul davalianebaTa<br />
dafarvis mizniT SemuSavebulia optimaluri grafiki.<br />
197
diplomatiuri da sakonsulo qselis gafarToeba<br />
2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde gaixsna - 7 diplomatiuri<br />
warmomadgenloba da 2 generaluri sakonsulo. diplomatiur<br />
warmomadgenlobebSi Statebis raodenoba gaizarda 33 saStato erTeuliT,<br />
aqedad 22 saStato erTeuli daemata aRniSnul periodSi gaxsnil<br />
diplomatiur warmomadgenlobebsa da sakonsulo dawesebulebebs.<br />
saangariSo periodSi gaxsnili saelCoebis da diplomatiuri warmomadgenlobebis nusxa<br />
diplomatiuri waromadgenlobebi<br />
ÓÀÛÔÀÔÏ ÄÒÈÄÖËÄÁÉÓ<br />
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ<br />
ÛÅÄÃÄÈÉÓ ÓÀÌÄ×ÏÓÀ ÃÀ ×ÉÍÄÈÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 3<br />
ÉÀÐÏÍÉÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 2<br />
ØÖÅÄÉÈÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÛÉ, ÓÀÖÃÉÓ ÀÒÀÁÄÈÉÓ ÓÀÌÄ×ÏÛÉ, ÁÀäÒÄÉÍÉÓ ÓÀÌÄ×Ï<br />
ÊÀÔÀÒÉÓ ÓÀáÄËÌßÉ×ÏÛÉ, ÏÌÀÍÉÓ ÓÀÓÖËÈÍÏÓÀ ÃÀ ÀÒÀÁÈÀ ÂÀÄÒÈÉÀÍÄÁÖË<br />
ÓÀÄÌÉÒÏÄÁÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ<br />
ÁÄËÀÒÖÓÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 1<br />
ÄÓÔÏÍÄÈÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 1<br />
ËÀÔÅÉÉÓ ÒÄÓÐÖÁËÉÊÀÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 1<br />
ÍÉÃÄÒËÀÍÃÉÓ ÓÀÌÄ×ÏÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÓÀÄËÜÏ 3<br />
ÓÀÊÏÍÓÖËÏ ÃÀßÄÓÄÁÖËÄÁÀ<br />
4<br />
ÓÀÛÔÀÔÏ ÄÒÈÄÖËÄÁÉÓ<br />
ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ<br />
ÍÉÖ-ÉÏÒÊÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÂÄÍÄÒÀËÖÒÉ ÓÀÊÏÍÓÖËÏ 3<br />
Ø. ÓÀËÏÍÉÊÛÉ ÓÀØÀÒÈÅÄËÏÓ ÂÄÍÄÒÀËÖÒÉ ÓÀÊÏÍÓÖËÏ 4<br />
198
ÓÀÀÍÂÀÒÉÛÏ ÐÄÒÉÏÃÛÉ ÂÀáÓÍÉËÉ ÓÀÄËÜÏÄÁÉaÓ ÃÀ ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍËÏÁÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ ÃÀ<br />
ÌÀÈÉ ÓÀÛÔÀÔÏ ÒÉÝáÏÅÍoÁÀ<br />
ÓÀÂÀÒÄÏ ÓÀØÌÄÈÀ ÓÀÌÉÍÉÓÔÒÏÓ ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍËÏÁÄÁÉÓ<br />
ÓÀÛÔÀÔÏ ÄÒÈÄÖËÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÍÏÁÀ<br />
2006 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 205<br />
2007 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 238<br />
ÃÉÐËÏÌÀÔÉÖÒÉ ßÀÒÌÏÌÀÃÂÄÍËÏÁÄÁÉÓ ÒÀÏÃÄÏÍÏÁÀ<br />
2006 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 39<br />
2007 ßËÉÓ 1 ÀÂÅÉÓÔÏÓ 47<br />
199
<strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro<br />
1. gamWvirvale saxelmwifo institutebi<br />
saangariSo periodSi <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministroSi<br />
ganxorcielda mTJeli rigi RonisZiebebi, romlebmac xeli Suwyes<br />
saministros sistemaSi gamWvirvalobis principebis danergvas, kerZod:<br />
• mniSvnelovnad gamartivda da mosaxleobisTvis ufro xelmisawvdomi<br />
gaxda avtosatransporto saSualebaTa registracia, marTvis<br />
mowmobebis aReba, samoqalaqo iaraRebis registracia,<br />
nasamarTlobisa da avtosatransporto saSualebaTa samarTlebrivi<br />
mdgomareobis Sesaxeb cnobebis aReba. aRniSnul sakiTxebTan<br />
dakavSirebiT ganxorcielda saministros mier warmoebuli<br />
momsaxurebis sferos decentralizacia. zemoT aRniSnuli<br />
momsaxurebiT sargebloba SesaZlebeli gaxda ara mxolod<br />
<strong>saqarTvelos</strong> dedaqalaqSi, aramed qveynis sxva qalaqebsa da<br />
regionebSic;<br />
• vide<strong>of</strong>irze an/da fot<strong>of</strong>irze dafiqsirebuli sagzao moZraobis<br />
wesebis darRvevis amsaxveli administraciuli samarTaldarRvevis<br />
naxva SesaZlebeli gaxda saministros <strong>of</strong>icialuri veb-gverdis<br />
saSualebiT;<br />
sagzao moZraobis kontrolis, sazogadoebrivi marTlwesrigis<br />
ganmtkicebisa da avtosagzao SemTxvevebis prevenciis mizniT,<br />
qalaqebis Tbilisisa da baTumis Sida saqalaqo gzebis sakvanZo<br />
magistralebsa da gzajvaredinebze damontaJda videokontrolis<br />
teqnikuri mowyobilobebi, romelTa meSveobiTac mniSvnelovnad<br />
gamartivda upirveles yovlisa avtomflobelTa mier sagzao<br />
mozraobis wesebis dacvis uzrunvely<strong>of</strong>a da maTi kontroli, aseve<br />
Sesabamisi avtosagzao samarTaldarRvevaTa gamovlena, maTze<br />
drouli da adekvaturi reagireba.<br />
200
vide<strong>of</strong>irze an/da fot<strong>of</strong>irze dafiqsirebuli administraciuli<br />
samarTaldarRvevis faqtTan dakavSirebiT Sedgenili sajarimo<br />
qviTari ivseba <strong>saqarTvelos</strong> administraciul samarTaldarRvevaTa<br />
kodeqsiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi, rodesac kodeqsis<br />
Sesabamisi muxliT administraciuli pasuxismgebloba<br />
iTvaliswinebs jarimas.<br />
satransporto saSualebis mesakuTres, administraciuli<br />
samarTaldarRvevis Cadenis SemTxvevaSi, aRniSnuli faqtis (video<br />
Canaweris) gadamowmeba SeuZlia <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa<br />
saministros Semdeg saitze: www.police.ge.<br />
sajaro informaciis gacemis moTxovnaTa raodenoba<br />
saministro, arasamTavrobo seqtoris SefasebiT, maqsimalurad<br />
akmay<strong>of</strong>ilebs kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnebsa da sazogadoebis<br />
moTxovnilebas. 2007 wels Semovida 240 moTxovna sajaro informaciaze,<br />
aqedan dakmay<strong>of</strong>ilda 222; dadgenil vadebSi da Sesabamisi formiT uari<br />
iTqva 18 gancxadebaze.<br />
sazogadoebasTan urTierToba<br />
• saministros sistemis gamWvirvalobisa da policiis saqmianobis<br />
popularizaciis mizniT saministros iniciativiT sazogadoebaSi<br />
(yvela ojaxSi) darigda Jurnali `policia”. aRniSnulma<br />
RonisZiebam moicva <strong>saqarTvelos</strong> yvela regioni.<br />
• mosaxleobis informirebisa da danaSaulTa drouli prevenciisa da<br />
reagirebis mizniT policiis Sesabamisi qvedanay<strong>of</strong>ebis (saubno da<br />
sapatrulo policia) TanamSromelTa mier moqalaqeebs daurigdaT<br />
Sesabamisi sainformacio bukletebi, savizito baraTebi, cnobarebi,<br />
romlebSic aRniSnulia kompetenturi regionaluri sapolicio<br />
dawesebulebebis teritoriuli misamarTebi da sakontaqto<br />
telefonis nomrebi.<br />
201
• 2006 wels amoqmedda saministros axali, informaciuli da saWiro<br />
informaciiT datvirTuli veb-gverdi, romelic dRemde liderobs<br />
qarTul veb-gverdTa reitingSi (Camouvardeba mxolod satelevizio<br />
arxebisa da gasarTob veb-gverds).<br />
• saministroSi arasamTavrobo seqtoris daxmarebiT momzadda<br />
spikeri-policielebi. moewyo mTeli rigi treningebi Jurnalistebis<br />
monawileobiT.<br />
2. kerZo sakuTrebis daculoba<br />
• kerZo sakuTrebis dacvis mizniT <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa<br />
ministrma 2007 wlis 24 maiss gamosca brZaneba #747 `sakuTrebaSi<br />
arsebuli uZravi nivTis xely<strong>of</strong>is an sxvagvarad xelSeSlis<br />
aRkveTis wesis damtkicebis Sesaxeb”. am brZanebas safuZvlad daedo<br />
`policiis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanonsa da samoqalaqo kodeqsSi<br />
Setanili damatebebi, agreTve <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis 2007 wlis<br />
21 maisis #317 brZanebuleba. aRniSnuli brZanebis SemuSavebaSi<br />
saministros warmomadgenlebTan erTad monawileoba miiRes sxva<br />
saxelmwifo organoebisa da sazogadoebrivi organizaciebis<br />
warmomadgenlebma.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa <strong>ministris</strong> zemoT naxsenebi brZaneba<br />
myarad uzrunvely<strong>of</strong>s kerZo sakuTrebis dacvas. uZravi nivTis<br />
mesakuTris mier gancxadebisa da sakuTrebis damadasturebeli<br />
dokumentis wardgenis safuZvelze policia efeqtianad<br />
axorcielebs kerZo sakuTrebis dacvis RonisZiebebs. moqmedi<br />
kanonmdelobis Tanaxmad, kerZo sakuTrebis dacvis RonisZiebebis<br />
gatarebisTvis savaldebulo aRar aris sasasamarTlos mier saqmis<br />
ganxilva. policiaSi Sesabamisi dokumentaciis wardgena sakmarisia<br />
aRniSnuli RonisZiebebis ganxorcielebisTvis.<br />
3. qmediTi mmarTvelobiTi reforma<br />
202
• ganxorcielebuli reformebis Sedegad saministros sistemaSi<br />
Seiqmna sajaro samarTlis iuridiuli piri _ <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan<br />
saqmeTa saministros momsaxurebis saagento, romelic axorcielebs<br />
avtosatransporto saSualebebis registracias, marTvis mowmobebis<br />
gacemas, iaraRis registraciasa da sxva momsaxurebas. sagentos<br />
Camoyalibebamde aniSnul saqmianobas axorcielebda erTdroulad<br />
saministros 3 struqturuli erTeuli – saministros administracia<br />
(nasamarTlobis da avtosatransporto saSualebebis samarTlebrivi<br />
mdgomareobis Sesaxeb cnobebis gacema), sapatrulo policiis<br />
departamenti (avtosatransporto saSualebebis registracia da<br />
marTvis mowmobebis gacema) da sainformacio-analitikuri<br />
departamenti (samoqalaqo iaraRis registracia). ganxorcielebuli<br />
cvlil-ebebis Sedegad ufro efeqtiani da moqnili gaxda<br />
saministros mier warmoebuli momsaxurebis sfero.<br />
• struqturulad daixvewa da saTanado teqnikiT aRiWurva<br />
saministros teritoriul qvedanay<strong>of</strong>ebSi moqmedi saubno<br />
samsaxurebi. <strong>saqarTvelos</strong> qalaqebisa da raionebis specifikis<br />
gaTvaliswinebiT Seiqmna saubno samsaxurebis sammarTveloebi,<br />
gany<strong>of</strong>ilebebi da qvegany<strong>of</strong>ilebebi. saubno samsaxurebs daemata<br />
operatiul-samZebro saqmianobisa da gamoZiebis funqcia, ramac xeli<br />
Seuwyo aRniSnuli samsaxurebis mier sisxlis samarTlis saqmebis<br />
operatiulad warmoebas.<br />
• 2005 wlis ianvridan Ss saministros administraciaSi funqcionirebs<br />
adamianis uflebaTa dacvisa da monitoringis mTavari sammarTvelo,<br />
romlis ZiriTadi funqciebia Ss saministros sistemaSi adamianis<br />
uflebaTa dacva, Ss organoebSi da droebiTi moTavsebis<br />
izolatorebSi Sida monitoringis ganxorcieleba. mTavari<br />
sammarTvelo mWidrod TanamSromlobs <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo<br />
damcvelis <strong>of</strong>isTan da sxva arasamTavrobo organizaciebTan.<br />
203
2005 wlis martidan mTavar sammarTvelos struqturul<br />
daqvemdebarebaSi gadaeca Sss regionaluri da adgilobrivi<br />
organoebis daqvemdebarebaSi arsebuli droebiTi moTavsebis<br />
izolatorebi, aseve TbilisSi arsebuli y<strong>of</strong>ili uSiSroebis<br />
saministros droebiTi moTavsebis izolatori. aRniSnuli<br />
periodidan dainerga da SemuSavda mravali RonisZieba, rac<br />
upirveles yovlisa mimarTulia eWvmitanilTa janmrTelobis<br />
mdgomareobis, maTi uflebebisa da piradi Rirsebis dacvisa da maTi<br />
erTiani saidentifikacio-saregistracio sistemis mowesrigebisaTvis.<br />
izolatorebis saqmianobis ZiriTad funqciebs warmoadgens<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT Ss saministros qvemdebare da<br />
sxva danaSaulis monawile pirTa droebiTi moTavseba (ara umetes 72<br />
saaTisa). 2005 wlidan droebiTi moTavsebis izolatorebSi<br />
eWvmitanilTa 72-saaTiani saproceso vadebis darRvevis arc erTi<br />
faqti ar dafiqsirebula.<br />
zemoxsenebul saregistracio wignebSi umTavresi aqcenti<br />
gakeTebulia eWvmitanilTa janmrTelobis mdgomareobaze, maT<br />
uflebebsa da pretenziebze, rac xorciledeba eWvmitanilis<br />
izolatorSi moTavsebis momentidan mis izolatoridan gayvanamde.<br />
SemuSavda dakavebul da droebiTi moTavsebis izolatorebSi<br />
moTavsebul pirTa saidentifikacio-saregistracio erTiani<br />
kompiuteruli baza, romlis danergvac aumjobesebs operatiuli<br />
TvalsazrisiT drios umokles monakveTSi sasurvel pirTa moZebnadadgenasa<br />
da maTze Sesabamisi yovlismomcveli informaciis<br />
miRebas.<br />
arsebul statistikur monacemebze dayrdnobiT, bolo periodebTan<br />
SedarebiT minimumade iqna dayvanili policielTa mxridan adamianis<br />
uflebebis darRvevis iseTi faqtebi, rogoric aris dakavebul<br />
pirTa dakavebis Semdgom policiis gany<strong>of</strong>ilebebSi, policiis<br />
avtomanqanebSi an sxva adgilebSi cema-wamebis, aseve fsiqolgiuri<br />
zemoqmedebis an pirovnebis Rirsebis Semlaxavi sxva faqtebi, rac<br />
204
isev da isev ganpirobebulia policiis qvedanay<strong>of</strong>ebis mudmivi<br />
monitoringiT.<br />
yovelive zemoaRniSnuls mowmobs adamianis uflebaTa damcveli<br />
sxvadasxva saerTaSoriso Tu adgilobrivi organizaciebis mier<br />
gakeTebuli moxsenebebi.<br />
2006 wlis <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvelis wliuri <strong>angariSi</strong>s<br />
Tanaxmad, `axali mTavrobis saqmianobis udides miRwevad unda<br />
CaiTvalos is faqti, rom winaswari dakavebis adgilebSi,<br />
policiaSi, TiTqmis mTlianad aRmoifxvra wina wlebSi<br />
damkvidrebuli praqtika adamianTa wamebisa da sxva sastiki<br />
araadamianuri mopyrobisa Tu dasjis faqtebi~.<br />
• droebiTi moTavsebis izolatorebis, sapatrulo, kriminaluri<br />
policiisa da saubno samsaxurebis TanamSromelTa SerCeva<br />
xorcieldeba konkursis wesiT, ramac SesaZlebeli gaxada<br />
saministros sistemaSi kvalificiuri kadrebis mozidva.<br />
• Seiqmna bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisgan<br />
mosaxleobis da teritoriis dacvis efeqtiani da koordinirebuli<br />
sistema, rac iZleva sagangebo situaciebze saxelmwifo da<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis mxridan saerTo<br />
ZalisxmeviT reagirebis SesaZleblobas. saministros sistemaSi<br />
bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisgan<br />
mosaxleobisa da teritoriis dacvisaTvis pasuxismgebel organod<br />
ganisazRvra sagangebo situaciebis marTvis departamenti.<br />
• rac gansakuTrebiT aRniSvnis Rirsia, gaweuli efeqtiani<br />
administrirebis Sedegad TiTqmis mTlianad aRmoifxvra korufcia<br />
saregistracio da sanebarTvo samsaxurebSi. Ggamartivda<br />
nebarTvebisa da saregistracio mowmobebis aRebis procedura –<br />
dainerga e.w. erTi fanjris principi. amasTanave, rogorc zeviT<br />
aRiniSna, mniSvnelovnad gamartivda da mosaxleobisTvis ufro<br />
205
xelmisawvdomi gaxda avtosatransporto saSualebaTa registracia,<br />
marTvis mowmobebis aReba, samoqalaqo iaraRebis registracia,<br />
nasamarTlobisa da avtosatransporto saSualebaTa samarTlebrivi<br />
mdgomareobis Sesaxeb cnobebis aReba. aRniSnul sakiTxebTan<br />
dakavSirebiT ganxorcielda saministros mier warmoebuli<br />
momsaxurebis sferos decentralizacia. zemoT aRniSnuli<br />
momsaxurebiT sargebloba SesaZlebeli gaxda ara mxolod<br />
<strong>saqarTvelos</strong> dedaqalaqSi, aramed qveynis sxva qalaqebsa da<br />
regionebSic.<br />
• saministrom ganaxorciela sakadro da finansuri decentralizacia.<br />
4. natoSi gawevreba<br />
Sss sxva saxelmwifo struqturebTan erTad aqtiurad aris Cabmuli<br />
natos struqturebTan TanamSromlobasa da “individualuri<br />
partniorobis gegmiT” gaTvaliswinebuli valdebulebebis droulad da<br />
efeqtianad ganxorcielebis procesSi.<br />
saangariSo periodSi Sss kompetenciaSi Semavali natos mier<br />
<strong>saqarTvelos</strong>aTvis gansazRvruli uklebliv yvela mizani warmatebiT<br />
Sesrulda. Sss Sedegebi uaRresad pozitiurad iqna Sefasebuli natos<br />
Sesabamisi komitetebisa da wevri qveynebis mier, maT Soris uSiSroebis<br />
seqtorSi ganxorcielebuli reforma da danergili mdgradi<br />
demokratiuli principebi; mdgradi kontrteroristuli meqanizmi, maT<br />
Soris sakanonmdeblo baza; sasazRvro policiaSi mimdinare reformebi<br />
da <strong>saqarTvelos</strong> mier sagangebo situaciebisa da bunebrivi da<br />
teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisgan mosaxleobisa da<br />
teritoriis dacvis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad gadadgmuli nabijebi.<br />
206
5. qmediTi samarTaldamcavi sistema<br />
Ss saministros qvedanay<strong>of</strong>ebis materialur-teqnikuri bazis<br />
gaumjobeseba<br />
– 2006 wels ASeiqmna saministros erTiani monacemTa baza, sadac<br />
Tavmoyrilia moqalaqeTa, avtomobilebisa da marTvis mowmobebis,<br />
Zebnil da nasamarTlev pirTa Sesaxeb informacia, romelic<br />
xelmisawvdomia sapatrulo policiisaTvis samsaxurebriv<br />
avtomanqanebSi damontaJebuli e.w. „bort-kompiuterebis“ meSveobiT,<br />
rac damnaSaveobasTan brZolas aiolebs.<br />
• saministros saeqsperto-kriminalistikuri samsaxuri<br />
uzrunvely<strong>of</strong>il iqna specialuri avtomobilebiT, romlebzec<br />
damontaJda 45 uaxlesi kompiuteruli teqnikiT aRWurvili moZravi<br />
sakvlevi laboratoria, rac efeqtians xdis samarTaldacvis<br />
organoebis saqmianobas da mkveTrad amcirebs danaSaulis gaxsnis<br />
vadebs, agreTve zrdis danaSaulis samxilebis eqspertizis gziT<br />
gaxsnis statistikas.<br />
• garemontda, kompiuterebiT aRiWurva da qselSi CairTo qveynis<br />
teritoriaze arsebuli Sss raionuli gany<strong>of</strong>ilebebi, rac<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s Sss monacemTa bazebis xelmisawvdomobas,<br />
komunikaciis siswrafes da efeqtianobas; amasTanave, Senoba-nagebobi<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s normalur samuSao garemos.<br />
– TanamSromelTa Rirseuli anazRaurebiT uzrunvely<strong>of</strong>a:<br />
saministros TanamSromelTa saSualo xelfasi 500-550 lars<br />
Seadgens;<br />
– Camoyalibda axali tipis saubno policia, romelic xdeba<br />
damakavSirebeli rgoli sazogadoebasa da samarTaldamcvelebs<br />
Soris;<br />
207
• saxelmwifos usafrTxoebis uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT warmatebiT<br />
ganxorcielda kontrdazverviTi RonisZiebebi (<strong>saqarTvelos</strong><br />
winaaRmdeg mimarTuli sadazvervo da mtruli saqmianobis<br />
gamovlenis, Tavidan acilebisa da aRkveTis RonisZiebebi). miRebul<br />
iqna erovnuli saganZuris, diplomatiuri warmomadgenlobebis,<br />
saxelmwifo obieqtebis, komunikaciebis, energetikisa da sxva<br />
obieqtebis dacvis zomebi.<br />
• qmediTi samarTaldamcavi sistemis Camoyalibebis mizniT<br />
saministros iniciativiT saavtomobilo gzebsa da trotuarebze<br />
damontaJda videomeTvalyureobis sistemebi, romlebic prevenciul<br />
SedegTan erTad iZlevian rogorc administraciuli, ise sisxlis<br />
samarTlis darRvevebze swrafad da efeqtianad reagirebis<br />
SesaZleblobas.<br />
• kanonmdeblobaSi Sesuli cvlilebebis safuZvelze<br />
samarTaldamrRvevebis narkologiur Semowmebas dReisaTvis<br />
axorcielebs saministros saeqsperto-kriminalistikuri mTavari<br />
sammarTvelo. aRniSnuli funqciis ganxorcielebisTvis saministrom<br />
SeiZina saTanado aparatura.<br />
• saministrom SeiZina da praqtikaSi danerga e.w. `alkotestis<br />
aparatebi”, romlebiTac SesaZlebeli gaxda alkoholuri<br />
simTvralis mdgomareobaSi my<strong>of</strong>i mZRolebis adgilze Semowmeba da<br />
Sesabamisi administraciuli saxdelis gamowera. aRniSnuli siaxlis<br />
danergvamde alkoholuri simTvralis dadgenis mizniT<br />
avtosatransporto saSualebis mZRolebi gadhayavdaT Sesabamis<br />
dawesebulebaSi, rac iwvevda maT ukmay<strong>of</strong>ilebas da samarTlian<br />
pretenziebs. dReisaTvis aRniSnuli teqnikiT (alkotestis aparatiT)<br />
aRWurvilia sapatrulo policiis departamenti.<br />
• saqarTveloSi moqmedi arasamTavrobo organizaciebis, <strong>saqarTvelos</strong><br />
Sinagan saqmeTa saministrosa da <strong>saqarTvelos</strong> generaluri<br />
prokuraturis erToblivi ZalisxmeviT Seiqmna da damtkicda<br />
208
<strong>saqarTvelos</strong> policiis eTikis kodeqsi, romelSic detalurad aris<br />
gawerili plicielis samsaxurebriv-uflebrivi, moraluri da<br />
eTikuri normebi, policiis saqmianobis ZiriTadi principebi,<br />
sazogadoebasTan urTierToba, Zalisa da cecxlsasroli iaraRis<br />
gamoyeneba, policielis piradi pasuxismgebloba, gamoZieba,<br />
damokidebuleba dakavebul pirTa mimarT, korufciasTan brZola,<br />
eTikis kodeqsis darRvevis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli<br />
disciplinuri procedurebi samsaxurs gareT da sxva normebi.<br />
• policia swrafad da operatiulad axdens ojaxuri Zaladobis<br />
faqtebze reagirebas. <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa <strong>ministris</strong><br />
brZanebiT damtkicda `Semakavebeli orderis” forma, romelic<br />
ojaxuri Zaladobis gamovlenis SemTxvevaSi gadaecema moZalades.<br />
Semakavebeli orderiT policia moZalades mouwodebs ama Tu im<br />
moqmedebisgan Tavis Sekavebas, romelic aucilebelia msxverplis<br />
interesebidan gamomdinare. Semakavebeli orderis pirobebis<br />
darRvevisTvis moZalades ekisreba administraciuli<br />
pasuxismgebloba. wels registrirebulia ojaxuri konfliqtis 937<br />
SemTxveva, ojaxuri Zaladobis (Semakavebeli oqmiT) 319 SemTxveva.<br />
• sakanonmdeblo bazis daxvewis, materialur-teqnikuri bazis<br />
gaumjobesebis, pr<strong>of</strong>esiuli momzadebis sistemis mudmivi daxvewis,<br />
kadrebis kvalifikaciis amaRlebis, monacemTa bazebis<br />
kompiuterizaciis, sazogadoebasTan aqtiuri TanamSromlobisa da<br />
cnobierebis amaRlebis, agreTve moqmedebebis Sedegad mniSvnelovani<br />
progresia mTeli rigi danaSaulebis statistikis TvalsazrisiTac,<br />
magaliTad:<br />
o minimumamde iqna dayvanili adamianTa gatacebis faqtebi -<br />
mxolod <strong>saqarTvelos</strong> xelusflebis mier afxazeTisa da<br />
`samxreT oseTis~ arakontrolirebad tertoriaze kvlavac<br />
xdeba adamianTa gatacebis faqtebi;<br />
o 2006 wlis maCveneblebTan SedarebiT wels 61,8% aris<br />
Semcirebuli janmrTelobis ganzrax dazianebis faqtebi<br />
209
o 27%-iT Semcirda qurdoba<br />
o 35%-iT Semcirda Zarcva<br />
o 30%-iT Semcirda yaCaRuri Tavdasxmebi<br />
o 53%-iT Semcirda avtosatransporto saSualebebis gataceba<br />
o 28%-iT Semcirda xulignoba<br />
o 49%-iT Semcirda sazogadoebrivi tavSeyris adgilebSi<br />
Cadenili danaSauli<br />
o 13%-iT Semcirda danaSauli arasrulwlovanTa Soris<br />
Tumca rCeba problemuri sakiTxebic. am mimarTulebebiT Sss aZlierebs<br />
operatiul-samZebro, prevenciul, drouli reagirebisken mimarTul<br />
RonisZiebebs, agreTve agrZelebs kadrebis konkretuli da zogadi<br />
kvalifikaciis mudmiv amaRlebasa da Sesabamis materialur-teqnikuri<br />
bazis gaumjobesebas.<br />
• saministro operatiulad reagirebs TanamSromelTa mier Cadenili<br />
danaSaulzec. saangariSo periodSi sxvadasxva saxis<br />
danaSaulisTvis dakavebulia:<br />
o qrTamis aRebisTvis – 22;<br />
o samsaxureobrivi uflebamosilebis borotad gamoyenebisTvis –<br />
9;<br />
o TaRliTobisTvis – 3;<br />
o miTvisebisTvis – 2;<br />
o narkotikuli saSualebebis ukanono SeZenis, Senaxvis da<br />
gasaRebisTvis – 14;<br />
o cecxlsasroli iaraRis ukanono tarebisTvis – 1;<br />
o qurdobisTvis _ 1;<br />
o gamoZalvisTvis – 1.<br />
• narkotikuli saSualebebis ukanono SeZenisaTvis, Senaxvisa da<br />
gasaRebisaTvis dakavebulia 10 TanamSromeli<br />
N<br />
• narkotikuli nivTierebebis moxmarebisTvis samsaxurebidan<br />
daTxovnil iqna 67 policiis TanamSromeli.<br />
210
• 2007 wlisTvis Sss generaluri inspeqciis mier disciplinuri wesiT<br />
dasjili policiis TanamSromlebi Sesabamisi disciplinuri<br />
sasjelebiT:<br />
o SeniSvna – 38;<br />
o sayveduri – 161;<br />
o sastiki sayveduri – 71;<br />
o Tanamdebobidan CamoqveiTeba – 10;<br />
o daTxovna – 174;<br />
o wodebis erTi safexuriT CamoqveiTeba – 5;<br />
o Tanamdebobidan CamoSoreba _ 3;<br />
o sarekomendacio baraTi – 13;<br />
o samsaxuridan gaTavisufleba – 5;<br />
o riggareSe sam ganwesamde daniSvna – 22;<br />
o araumetes aTi samuSao dRis xelfasis dakaveba – 1;<br />
o gafrTxileba – 10.<br />
• Sss akademiis ganviTareba saministros erT-erTi prioritetuli<br />
mimarTulebaa. reformis Sedegad:<br />
o Sss akademia iyo umaRles saswavlebeli, romelic<br />
samarTalmcodneobis specialobis kursantebs amzadebda.<br />
akademiam Seicvala saswavlo pr<strong>of</strong>ili da gaxda specialuri<br />
pr<strong>of</strong>esiuli saswavlebeli, ris Semdegac igi mxolod Ss<br />
saministros kadrebis pr<strong>of</strong>esiul momzadebas axorcielebs.<br />
o reforma Seexo akademiis sakadro sistemas. Semcirda<br />
arsebuli Statebis raodenoba. StatSi my<strong>of</strong>i instruqtorebi<br />
gadayvanil iqnen sakontraqto sistemaze. instruqtorebTan<br />
formdeba xelSekruleba, romelic maT saaTobriv anazRaurebas<br />
iTvaliswinebs. aRniSnuli sistemis upiratesobas warmoadgens<br />
Tanxebis racionaluri gadanawileba da instruqtorebis Sromis<br />
saTanado Sefaseba.<br />
211
o reformis Sedegad specialuri momzadebis centri, romelic<br />
uSiSroebis akademiis gauqmebis Semdeg Seiqmna, Sss akademias<br />
SeuerTda da mas akademiis erT-erTi fakultetis statusi aqvs<br />
miniWebuli.<br />
saswavlo procesi<br />
akademiaSi saswavlo procesTan dakavSirebiT ganxorcielda<br />
Zireuli cvlilebebi, kerZod:<br />
o moxda saswavlo kursebis gegmebis modificireba.<br />
saerTaSoriso eqspertebTan da Sss-s sxvadasxva<br />
departamentebis gamocdil <strong>of</strong>icrebTan konsultaciis Sedegad<br />
da maTi rekomendaciebis gaTvaliswinebiT momzadda iseTi<br />
saswavlo programebi, romelTa mizania msmenelebs miawodos<br />
mxolod is informacia, romelic maT praqtikul saqmianobaSi<br />
gamoadgebaT.<br />
o akademiaSi adamianis uflebebis dacvasTan dakavSirebuli<br />
sakiTxebis saswavlo masala daixvewa da mis swavlebas erTerTi<br />
prioritetuli mniSvneloba mieniWa. TiToeuli kursis<br />
programaSi Setanilia policiis eTikis kodeqsi. garda amisa,<br />
didi mniSvneloba aqvs fsiqologiur momzadebas, rac<br />
aucilebelia cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis dros.<br />
o TiToeuli kursisTvis Seiqmna masalebis specialuri krebuli,<br />
romlebSic praqtikul magaliTebze dayrdnobiT<br />
ganmartebulia is ZiriTadi sakiTxebi, romlebic<br />
samarTaldamcvelebs pr<strong>of</strong>esiuli saqmianobis SesrulebaSi<br />
daexmarebaT. garda amisa, akademiaSi momzadda da daibeWda<br />
Semdegi saxelmZRvaneloebi: ,,fsiqologiuri aspeqtebi<br />
samarTaldamcvelebs organoebis saqmianobaSi” da ,,calkeul<br />
danaSaulTa gamoZiebis meTodika.”<br />
212
o Seicvala swavlebis meTodologia. akademiaSi dainerga<br />
Tanamedrove interaqtiuri swavlebis meTodebi, romlebic<br />
ZiriTadad orientirebulia masalebis vizualur<br />
prezentaciasa, diskusiebis warmarTvasa da sxva aqtiuri<br />
swavlebis meTodebis gamoyenebaze.<br />
o akademiaSi Seiqmna kriminaluri policiis, sapatrulo<br />
policiisa da ubnis inspeqtorebis, specialuri samsaxurebis<br />
TanamSromlebis momzadebisa da gadamzadebis kursebi. 2006<br />
wels momzadeba/gadamzadeba gaiara 1079 msmenelma, xolo 2007<br />
wels momzadeba/gadamzadebas gadis 1432 msmeneli.<br />
o Ss saministros sxvadasxva departamentis<br />
TanamSromlebisaTvis, romlebic dawinaurebis kandidatebi<br />
arian da xelmZRvanel pirebad iniSnebian, momzadda<br />
specialuri kursi, romlis Semdegac akademia maT<br />
daxasiaTebebs amzadebs da savaraudo dawinaurebasTan<br />
dakavSirebiT rekomendacias uwevs.<br />
o akademiaSi xorcieldeba treningebi, romlebsac ucxoel<br />
eqspertebi uZRvebian. garda Ss saministros sxvadasxva<br />
departamentis TanamSromlebisa, aRniSnul treningebs<br />
akademiis instruqtorebi gadian, riTac imaRleben<br />
kvalifikacias.<br />
infrastruqtura<br />
akademiaSi gaumjobesda infrastruqtura. garemontda Senobis<br />
didi nawili, sportuli darbazi. garda amisa, akademiaSi<br />
gaixsna virtualuri tiri, sadac realuri situaciis<br />
modelirebis gziT msmenelebs saSualeba eZlevaT ganaviTaron<br />
srolisTvis aucilebeli unar-Cveebi.<br />
• sazogadoebaze orientirebuli policia da danaSaulis prevencia<br />
saqarTveloSi<br />
213
• sazogadoebaze orientirebuli policiis ganviTareba<br />
kompleqsuri procesia da warmoadgens <strong>saqarTvelos</strong> policiaSi<br />
ukve ganxorcielebuli reformebis logikur gagrZelebas.<br />
miuxedavad imisa, rom reformebis Sedegad policiis imiji<br />
sazogadoebaSi SesamCnevad gaumjobesda, pozitiuri ganviTarebis<br />
tempis SenarCuneba policiisa da sazogadoebis mxridan<br />
mniSvnelovan Zalisxmevas saWiroebs.<br />
• sazogadoebaze orientirebuli policiis modelis<br />
ganxorcieleba moiTxovs dinamikurobasa da axal gamowvevebTan<br />
mudmiv adaptacias, policiis saqmianobis meTodebi unda<br />
icvlebodes sazogadoebasTan TanamSromlobis safuZvelze da<br />
iTvaliswinebdes socialuri garemos ganviTarebas.<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> policiaSi revoluciis Semdeg demokratizaciis<br />
Seuqcevadi procesi daiwyo, romelic ukve ganxorcielebuli<br />
iniciativebiTac gamoixata:<br />
• sapatrulo policiis Camoyalibeba mniSvnelovani nabiji iyo<br />
policiis efeqtianobis amaRlebisa da mosaxleobis mxridan<br />
ndobisa da mxardaWeris mopovebis TvalsazrisiT. sapatrulo<br />
policia ukve warmoadgens sazogadoebaze orientirebuli<br />
policiis principebis gamtarebel qvedanay<strong>of</strong>s.<br />
• saangariSo periodSi Seiqmna da dRes sazogadoebaze<br />
orientirebuli policiis ganviTarebis xerxemals ubnis<br />
inspeqtorebis samsaxuri warmoadgens. ubnis inspeqtorebi wamyvan<br />
rols asruleben sazogadoebasa da policias Soris kavSirisa<br />
da urTobebis ganxorcielebaSi. maTi erT-erTi mTavari<br />
movaleoba danaSaulis prevenciaa. 2007 wlidan ubnis<br />
inspeqtorebi <strong>saqarTvelos</strong> yvela regionSi msaxuroben da maTi<br />
ZiriTadi funqciebia:<br />
214
• ojaxuri usiamovnebebi;<br />
• mezobluri konfliqtebi;<br />
• sacxovrebel da samuSao adgilebze sazogadoebrivi<br />
wesrigis dacva.<br />
• aRniSnuli funqciebis efeqtianad SesrulebisaTvis qalaqebi da<br />
s<strong>of</strong>lebi seqtorebad iqna day<strong>of</strong>ili da TiToeul seqtors Tavisi<br />
ubnis inspeqtori emsaxureba. mimdinare wlis gazafxulzafxulSi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> ubnis inspeqtorebma studentebis<br />
daxmarebiT <strong>saqarTvelos</strong> masStabiT daariges 960 650 erTeuli<br />
Junali `Cemi policia~, romelSic asaxulia danaSaulis<br />
statistika, policiis qvedanay<strong>of</strong>ebis funqciebi, saWiro da<br />
sakontaqto informacia, aseve prevenciuli saxis informacia.<br />
• saerTaSoriso organizaciebisa da partniori qveynebis<br />
eqspertebis daxmarebiT Tbilissa da <strong>saqarTvelos</strong> regionebSi<br />
SeirCa sapiloto raionebi da daiwyo sazogadoebaze<br />
orientirebuli policiis sxvadasxva meTodebis ubnis<br />
inspeqtorebis samuSao praqtikaSi danergva. treningebTan erTad<br />
ganxorcielda mTeli rigi RonisZiebebi, magaliTad: vakesaburTalos<br />
raionis didi diRmis poliiciis gany<strong>of</strong>ilebaSi<br />
gaimarTa policiis Ria karis dRe, romelzec ubnis mosaxleobasa<br />
da bavSvebs saSualeba miecaT ufro axlos gaecnoT maTi ubnis<br />
inspeqtorebisa da zogadad policiis muSaoba, ramac gaadvila<br />
dialogi mosaxleobasa da policias Soris.<br />
• adamianiT vaWroba (trfikingi)<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> warmatebebi trefikingis winaaRmdeg brZolaSi<br />
aisaxa Sesabamis reitingul nusxaSi wels saqarvelos meore<br />
jgufidan pirvel jgufSi gadanacvlebiT. sxva uwyebebTan erTad<br />
am warmatebaSi Sss-mac Seitana mniSvnelovani wvlili,<br />
sakanonmdeblo-normatiuli bazis sruly<strong>of</strong>asTan erTad,<br />
adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis samoqmedo<br />
215
gegmis Sesabamisad, <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministros<br />
generalur inspeqciaSi, specialur operatiul departamentsa da<br />
operatiul-teqnikuri departamentis meoTxe sammarTveloSi<br />
moqmedebs e.w. ,,cxeli xazebi”.<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro Tavisi kompetenciis<br />
farglebSi adamianiT vaWrobis (trefikingis) danaSaulis<br />
monawile pirTa gamovlenisa da maTi saqarTveloSi Semosvlisa<br />
da saqarTvelodan gasvlis aRricxvis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad<br />
akontrolebs <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo sazRvarze pirebis<br />
gatarebasa da sasazRvro-gamtari punqtebis saqmianobas, agreTve<br />
TanamSrolobs ucxo qveynebis Sesabamis samarTaldacvis<br />
organoebTan, Seiswavlis da aanalizebs adamianiT vaWrobis<br />
(trefikingis) danaSaulis gamomwvev mizezebs da maTi aRm<strong>of</strong>xvris<br />
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad axorcielebs pr<strong>of</strong>ilaqtikur RonisZiebebs.<br />
• adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis samoqmedo<br />
gegmis moTxovnasTan dakavSirebiT Sinagan saqmeTa saministros<br />
mxridan dasrulebulia Sidasaxelmwifoebrivi procedurebi<br />
mravali ormxrivi saerTaSorsio SeTanxmebis proeqtebze, amasTan<br />
aRniSnul sferoSi TanamSromloba regulirdeba sxvadasxva<br />
dros gaformebuli Sss-s ormxrivi da mravalmxrivi<br />
xelSekrulebebiT da SeTanxmebebiT.<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> Sinagan saqmeTa saministro Tavisi kompetenciis<br />
farglebSi uzrunvely<strong>of</strong>s adamianiT vaWrobis (trefikingis)<br />
danaSaulze operatiul-samZebro da sagamoZiebo saqmianobis<br />
ganxorcielebas, adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverplTa,<br />
dazaralebulTa da mowmeTa piradi usafrTxoebis dacvas,<br />
erTiani sainformacio bankis Seqmnas, agreTve adamianiT vaWrobis<br />
(trefikingis) winaaRmdeg brZolis RonisZiebaTa SemuSavebisa da<br />
ganxorcielebis xelSewyobis mizniT TanamSromlobs Sesabamis<br />
saxelmwifo organoebTan, saerTaSoriso organizaciebTan da<br />
arasamTavrobo organizaciebTan.<br />
216
• arasamTavrobo da saerTaSoriso organizaciebTan erTad<br />
regularulad ewyoba Sesabamisi treningebi.<br />
6. konfliqtebis mSvidobiani gziT gadawyvetisa da teritoriuli<br />
mTlianobis agdgenisTvis samSvidobo samoqmedo gegmebis<br />
mizanmimarTuloba, samoqalaqo erToba<br />
• mniSvnelovani iyo Ss saministros mier ganxorcielebuli<br />
antikriminaluri operacia zemo afxazeTSi (kodoris xeobaSi), ris<br />
Sedegad centraluri xelisuflebis sruli kontroli aRdga<br />
afxazeTis am nawilze, daiSala iq TavSefarebul organizebul<br />
damnaSaveTa jgufebi, amoRebul iqna didZali iaraRi da<br />
gaTavisufldnen wlebis ganmavlobaSi monobaSi my<strong>of</strong>i <strong>saqarTvelos</strong><br />
moqalaqeebi.<br />
7. sazRvris dacvis policiuri sistemis ganviTareba<br />
• Sss sazRvris dacvis gasamxedroebuli sistema gardaiqmna sazRvris<br />
dacvis policiur sistemad, ramac ufro moqnili gaxada<br />
saministros sxva qvedanay<strong>of</strong>ebTan urTierTmoqmedeba da, zogadad,<br />
gaaumjobesa sazRvris dacvis efeqtianoba.<br />
• sazRvris dacvis policiuri sistemis ganviTarebas safuZvlad<br />
daedo <strong>saqarTvelos</strong> kanoni " <strong>saqarTvelos</strong> sasazRvro policiis<br />
Sesaxeb”. evrokavSiris eqspertebis aqtiuri monawileobiT SemuSavda<br />
"mesazRvreTa standartuli samoqmedo procedurebi" (wesdeba).<br />
sasazRvro policiis sistemis ganviTarebis mizniT ganxorcielda<br />
Semdegi RonisZiebebi:<br />
• sasazRvro policias mieniWa saxelmwifo sazRvarze, sakontrologamtar<br />
punqtebSi vizebis gacemis ufleba;<br />
• evrokavSiris eqspertebTan erTad SemuSavda sazRvris<br />
integrirebuli marTvis erovnuli strategia;<br />
217
• sasazRvro policiis struqturuli ierarqia xuTi safexurisgan<br />
Sedgeboda: departamenti, regionaluri sammarTvelo, sasazRvro<br />
razmi, komendatura, sasazRvro saguSago. dReisaTvis sasazRvro<br />
policiis struqturuli mowyoba sam safexurs moicavs, rac<br />
mniSvnelovnad amcirebs biurokratiul elementebs;<br />
• Camoyalibda axal TanamSromelTa sakonkurso wesiT miRebis<br />
sistema. 2006 wlis 10 noembridan <strong>saqarTvelos</strong> sasazRvro policia<br />
srulad gadavida sakontraqto sistemaze;<br />
• Seiqmna da xorcieldeba <strong>saqarTvelos</strong> sasazRvro policiis<br />
infrastruqturis ganviTarebis 5-wliani gegma;<br />
• 2006 aSenda ori axali regionaluri sammarTvelo (lagodexi da<br />
ded<strong>of</strong>liswyaro);<br />
• evrokavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis eqspertebis<br />
uSualo mxardaWeriT da rekomendaciiT SemuSavda mesazRvreTa<br />
momzadebisa da gadamzadebis sametapiani sistema: pirvel etapze<br />
mesazRvreebi ganimtkiceben zogad policiur unar-Cvevebs, meore<br />
etapze gaivlian aucilebel zogad Teoriul kurss, mesame etapze<br />
isini daeuflebian viwro specialobas;<br />
• Camoyalibda axal TanamSromelTa sakonkurso wesiT miRebis<br />
sistema. konkursSi 1848 vakanturi adgilisTvis 5600 meti<br />
konkursanti monawileobada. sakonkurso wesiT SeirCa 1200 – mde<br />
axali TanamSromeli. aqedan 125 maTganma gaiara sabaziso momzadeba<br />
(euTos, TurqeTis mier organizebuli swavlebebi, <strong>saqarTvelos</strong><br />
sasazRvro policiis saswavlo centrSi Catarebuli<br />
kontroliorebis kursebi).<br />
8. <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli antokorufciuli strategiis efeqtianad<br />
Sesruleba<br />
• konstituciuri usafrTxoebis departamentis mier 2006 wlis 1<br />
agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde gaweuli muSaobis Sedegad<br />
korufciuli samarTaldarRvevebisTvis, TaRliTobisa da sxva<br />
danaSaulisTvis dakavebulia sxvadasxva uwyebis 142 TanamSromeli<br />
da Sss 8 TanamSromeli:<br />
o ekonomikuri ganviTarebis saministro – 11;<br />
218
o iusticiis saministro – 10;<br />
o Tavdacvis saministro – 2;<br />
o finansTa saministro – 18;<br />
o garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro – 3;<br />
o adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi - 29;<br />
o mosamarTle – 1;<br />
o kontrolis palatis TanamSromeli – 3;<br />
o sxvadasxva danaSaulisTvis – 65.<br />
219
<strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis saministro<br />
melioraciis sfero<br />
samelioracio sistemebis marvTis sferoSi ganxorcielda<br />
institucionaluri reforma. im mdgomareobis gaTvaliswinebiT, rom<br />
samelioracio sistemebis funqcionireba saxelmwifo saqveuwyebo<br />
dawesebulebis statusiT ver pasuxobda dargis ganviTarebis interesebs,<br />
miRebuli iqna <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 11 agvistos #151<br />
dadgenileba `<strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis saministros saxelmwifo<br />
saqveuwyebo dawesebulebis – samelioracio sistemebis marTvis<br />
departamentis likvidaciisa da salikvidacio RonisZiebaTa Sesaxeb~.<br />
aRniSnuli dadgenilebis safuZvelze likvidirebul iqna samelioracio<br />
sistemebis marTvis departamenti da mis bazaze <strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministrom daafuZna:<br />
• Sps `sioni~, sawesdebo kapitali 148 319 880 lari.<br />
funqcionirebs qvemo-qarTlis regionsa da samgoris masivis zonaSi<br />
(marneulis, gardabanis, bolnisis, dmanisis, TeTriwyarosa da sagarejos<br />
raionebi);<br />
• Sps `mtkvari~, sawesdebo kapitali 92 955 810 lari.<br />
funqcionirebs Sida-qarTlis, mcxeTa-mTianeTis da samxreT <strong>saqarTvelos</strong><br />
regionebSi;<br />
• Sps `alazani~, sawesdebo kapitali 112 158 430 lari.<br />
funqcionirebs kaxeTis regionSi (sagarejos raionis gamoklebiT).;<br />
• Sps `kolxeTi~ sawesdebo kapitali 47 904 270 lari. Sps<br />
funqcionirebs dasavleT saqarTveloSi);<br />
• Sps `hidrogeologia~, sawesdebo kapitali 196 280 lari. Sps-m<br />
unda ganaxorcielos samelioracio sistemebis hidrogeologiuri<br />
momsaxureba mTeli <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze.<br />
sawyis etapze funqcionirebis xelSewyobisaTvis aRniSnul<br />
SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebs <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
2007 wlis 13 martis #138 gankargulebiT gamoeyoT SeRavaTiani krediti 2<br />
milioni laris odenobiT (0,5 milioni lari TiToeul regionaluri<br />
momsaxurebis SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebs). sabiujeto<br />
220
sesxis dabrunebis vadad ganisazRvra 2 weli sasesxo xelSekrulebebis<br />
gaformebis dRidan.<br />
aRniSnulma SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebma TavianT<br />
funqcionirebasTan dakavSirebuli xarjebi unda dafaron samelioracio<br />
momsaxurebis gawevis safasuris saxiT miRebuli Semosavlebidan,<br />
romlebic gaiangariSeba aRniSnuli SezRuduli pasuxismgeblobis<br />
sazogadoebebis mier. calkeuli wyalmomxmareblebisaTvis miwodebuli<br />
wylis moculobebis aRricxvis teqnikuri sirTulisa da agreTve im<br />
faqtis gaTvaliswinebiT, rom Znelia zustad imis gansazRvra, Tu<br />
mocemuli wlis ganmavlobaSi ramdenjer moirwya konkretulad esa Tu is<br />
nakveTi, samelioracio momsaxurebis safasuris gaangariSeba moxdeba ara<br />
miwodebuli wylis moculobis, an rwyvebis jeradobis (2-6 morwyva<br />
weliwadSi, kulturebis saxisa da klimaturi pirobebis mixedviT)<br />
safuZvelze, aramed samelioracio sistemis farglebSi moqceuli,<br />
damuSavebuli farTobis sididis mixedviT, romelzedac gaformebuli<br />
iqneba xelSekruleba samelioracio momsaxurebis ganxorcielebis<br />
Taobaze. aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> sarwyavi sistemebisaTvis sarwyavi<br />
wylis miwodebis momsaxurebis safasuri, mimdinare wels ganisazRvra 75<br />
lari, xolo dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> sarwyavi sistemebisaTvis 45 lariT<br />
weliwadSi 1 ha sarwyav farTobze. moxmarebuli wylis moculobasa da<br />
rwyvaTa jeradobas mniSvneloba ara aqvs. aRniSnuli xels Seuwyobs<br />
sarwyav farTobebze iseTi kulturebis moyvanis stimulirebas, romlebic<br />
saWiroeben xSir rwyvas da iZlevian morwyvis Sedegad mosavlianobis<br />
mniSvnelovan namats. damSrobi sistemebiT gaweuli samelioracio<br />
momsaxurebis safasuri ganisazRvra 40 lariT 1 ha-ze weliwadSi.<br />
samelioracio momsaxurebis SezRuduli pasuxismgeblobis<br />
sazogadoebebi awvdian sarwyav wyals samelioracio asociaciebs maTTvis<br />
wylis gamoy<strong>of</strong>is wertilebamde, ris Semdegac, uSualod<br />
wyalmomxmareblebamde wylis miyvanas Sidasameurneo sarwyavi qseliTa da<br />
wyalmomxmareblebs Soris ganawilebas awarmoeben samelioracio<br />
asociaciebi. sul dafuZnebulia 267 asociacia (237 sarwyav da 30<br />
damSrob sistemebze), romlebic warmoadgenen sajaro samarTlis<br />
iuridiul pirebs. sairigacio pr<strong>of</strong>ilis asociaciaTa saerTo<br />
momsaxureobis farTobi Seadgens 250 aTas ha-s, saidanac sas<strong>of</strong>lo-<br />
221
sameurneo savargulia 215 aTasi ha. asociaciebSi, 2007 wlis monacemebiT<br />
gaerTianebuli iyo 200 aTasze meti miwaTmosargeble.<br />
garda organizaciuli xasiaTis reformisa, samelioracio<br />
sistemebis teqnikuri donis gaumjobesebis mizniT, rac dawyebuli<br />
reformis warmatebiT ganxorcielebis mniSvnelovani winapirobaa,<br />
gaTvaliswinebuli iqna mniSvnelovani, teqnikuri xasiaTis RonisZiebebis<br />
ganxorcieleba samelioracio sistemebis funqcionirebis<br />
gaumjobesebisaTvis. “samelioracio sistemebis reabilitacia” 2007 wlis<br />
saxelmwifo biujetis programiT gamoy<strong>of</strong>ilia 8797 aTasi lari, romelic<br />
gaTvaliswinebulia, rom moxmardes:<br />
• dmanisis, bolnisisa da marneulis raionebSi ganTavsebuli<br />
samelioracio obieqtebis (iakublosa da pantianis wyalsacavebi,<br />
kazreTis, zeda arxis, imirasanis, xram-arxis sarwyavi sistemebi, maTi<br />
saTave wyalmimRebebiTa da sxva nagebobebiT) reabilitacias;<br />
• mdinare did liaxvze, Sida qarTlis regionSi, saTave<br />
wyalmimRebi nagebobis mSeneblobas, rac gaaumjobesebs qarelis raionis<br />
farTobebis wyaluzrunvely<strong>of</strong>as;<br />
• kaspis raionSi, mdinare TeZamidan gamomavali sionis arxis<br />
rekonstruqcias, rac mogvcems wylis meqanikuri aweviT sarwyavi<br />
farTobebis nawilis TviTdinebiT morwyvaze gadayvanis saSualebas;<br />
• sxva gadaudebeli sareabilitacio samuSaoebis Sesrulebas.<br />
zemoT CamoTvlil obieqtebze sareabilitacio samuSaoebisaTvis<br />
saWiro saproeqto dokumentaciis damuSavebaze gaimarTa tenderi.<br />
tenderSi gamarjvebulma saproeqto organizaciebma (saaqcio sazogadoeba<br />
“saqwyalproeqti”, Sps “saproeqto-teqnologiuri biuro”), s<strong>of</strong>lis<br />
meurneobis saministrosTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze<br />
daiwyes Sesabamisi saproeqto samuSaoebis Sesruleba. saproeqto<br />
samuSaoebi dasruldeba mimdinare wlis seqtembris bolosaTvis, ris<br />
Semdegac, mimdinare welsve unda daiwyos sareabilitacio samuSaoebi.<br />
amave dros, samelioracio sistemebis reabilitaciaze mimarTuli<br />
iqneba saerTaSoriso donori organizaciebidan (ms<strong>of</strong>lio banki, fondi<br />
MCG), miRebuli Tanxebic. ms<strong>of</strong>lio bankis dafinansebiT xorcieldeba<br />
farTomasStabiani sareabilitacio samuSaoebi qvemo alaznisa da<br />
222
taSiskaris sarwyav sistemebze, dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> damSrob<br />
sistemebze. miRebulia gadawyvetileba sionisa da algeTis wyalsacavebze,<br />
zemo samgorisa da tbisi-kumisis sarwyav sistemebze sareabilitacio<br />
samuSaoebis Sesrulebis Taobaze.<br />
rogorc sabiujeto ise saerTaSoriso organizaciebidan miRebuli<br />
dafinansebiT Sesrulebuli samuSaoebis Sedegad, winaswari gaTvlebiT,<br />
ukve 2008 wlisaTvis, realurad wyaluzrunvely<strong>of</strong>ili farTobebi<br />
gaizrdeba 180 aTas ha-mde, xolo 2010 wlamde ki miaRwevs 240 aTas ha-s<br />
perspeqtivaSi.<br />
sursaTis uvneblobis sfero<br />
2006 wels reforma ganxorcielda s<strong>of</strong>lis meurneobis regulirebis<br />
dargSi, ris Sedegadac, gauqmda sxvadasxva uwyebaSi gabneuli mravali<br />
makontrolebeli organo da Seiqmna <strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis<br />
saministros saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba sursaTis uvneblobis,<br />
veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuri, romelic<br />
momxmareblebis ekonomikuri interesebis dacvis mizniT sursaTze<br />
eqskluziurad axorcielebs zedamxedvelobasa da kontrols. kerZo<br />
seqtoris regulirebisa da funqciebis gadanawilebisaTvis maqsimalurad<br />
daixvewa sakanonmdeblo baza, Seicvala da gauqmda regulirebis wesebi,<br />
romlebic aferxebdnen dargis ganviTarebas.<br />
2006 wels <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobam miiRo dadgenileba<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> mier sxva qveynebis teqnikuri reglamentebis aRiarebisa<br />
da moqmedebis wesis Sesaxeb~. am dadgenilebis mixedviT, aRiarebul iqna<br />
teqnikur reglamentad da sruluflebianad iqna gamoyenebuli<br />
evrokavSiris, ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis<br />
organizaciis wevri da <strong>saqarTvelos</strong> savaWro ZiriTadi partniori<br />
qveynebis (36 qveyana) produqciisa da momsaxurebis sferoSi moqmedi<br />
teqnikuri regulirebis dokumentebis mxolod is nawilebi da<br />
moTxovnebi, romlebic exeba produqciis usafrTxoebis uzrunvelmy<strong>of</strong><br />
maxasiaTeblebs da miCneulia savaldebulod.<br />
evrokavSiris acquis comunautaire-s, evroparlamentisa da evrosabWos<br />
regulaciebis (178/2002 - sursaTis Sesaxeb kanonmdeblobis zogadi<br />
safuZvlebi da moTxovnebi; 852/2004 - sursaTis/cxovelis sakvebis<br />
223
warmoebis sanitariul-higienuri moTxovnebi; 853/2004 - higienis<br />
specifikuri wesebi cxoveluri warmoSobis sursaTisaTvis; 882/2004 –<br />
sursaTis (cxovelis sakvebis uvneblobis, aseve cxovelis janmrTelobis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis ganxorcielebuli kontrolis Sesaxeb) safuZvelze<br />
SemuSavebuli iqna rigi kanonqvemdebare normatiuli aqtebi sursaTis<br />
uvneblobis sferoSi, maT Soris:<br />
• riskis analizis farglebSi riskis Sefasebisa da komunikaciis<br />
procedurebis Sesaxeb;<br />
• sursaTis warmoebis sferoSi mikvlevadobis, safrTxis<br />
analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis dadgenis wesis<br />
Sesaxeb;<br />
• nimuSebis aRebis wesis Sesaxeb;<br />
• inspeqtirebis ganxorcielebis wesebi da procedurebis Sesaxeb;<br />
• sursaTisa da sursaTTan dakavSirebuli taris higienuri<br />
sertifikatis gacemis wesis Sesaxeb;<br />
• mavnebeli sursaTis ganadgurebis wesis Sesaxeb;<br />
• uflebamisili moxelis mier uflebamosilebis ganxorcielebis<br />
wesebisa da procedurebis Sesaxeb;<br />
• sursaTis monitoringis, zedamxedvelobisa da kontrolis<br />
procedurebis Sesaxeb;<br />
• sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis<br />
erovnuli samsaxuris uflebamisili moxeleebis saTanado<br />
momzadebisaTvis saWiro saswavlo RonisZiebebis nusxa.<br />
garda amisa, damuSavebul da miRebul iqna:<br />
• sursaTis uvneblobis strategiis ZiriTadi sakiTxebi;<br />
• sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis<br />
erovnuli samsaxuris uflebamosili moxeleebis saTanado<br />
momzadebisaTvis saWiro saswavlo RonisZiebaTa nusxa;<br />
• sursaTis uvneblobis saerTaSoriso sistemebis danergvis,<br />
xelSewyobisa da sruly<strong>of</strong>is mizniT sursaTis uvneblobis sferoSi<br />
gansaxorcielebeli prioritetuli RonisZiebebi;<br />
224
• momzadda evropuli samezoblo politikis farglebSi<br />
evrokavSir-<strong>saqarTvelos</strong> samoqmedo gegmis ganxorcielebis <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobis gegmis Sesabamisad, RonisZiebaTa nusxa (proeqti), romelSic<br />
sursaTis uvneblobis sferoSi TanamSromlobis prioritetebad<br />
ganisazRvra:<br />
• sursaTis uvneblobaze saimedo kontrolis ganxorcieleba;<br />
• riskis analizis sferoSi saerTaSoriso organizaciebTan<br />
integrireba;<br />
• kvalificiuri kadrebis momzadebis gegma;<br />
• arasamTavrobo organizaciebis Cabma sursaTis uvneblobis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is sferoSi;<br />
• donorTa daxmareba da miznobrivi programebis ganxorcielebis<br />
xelSewyoba riskis Sefasebis samecniero potencialis gasaZlereblad;<br />
• riskis komunikaciebisa da swrafi gangaSis sistemis danergva;<br />
• qarTuli produqciis saerTaSoriso bazarze uproblemo<br />
ganTavsebisa da saerTaSoriso vaWrobaSi teqnikuri barierebis<br />
mosaxsnelad, intensiurad mimdinareobs sakanonmdeblo sistemis<br />
sruly<strong>of</strong>a da saerTaSoriso standartebTan miaxloeba.<br />
saxelmwifo programis farglebSi ganxorcielebuli RonisZiebebi:<br />
• SemuSavda:<br />
a) sursaTis xarisxis kanonmdeblobiT dadgenil moTxovnebTan<br />
Sesabamisobis uzrunvelsay<strong>of</strong>ad 2006 wlisa da 2007 ganmavlobaSi sursaTis<br />
uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris mier<br />
gansaxorcielebel RonisZiebaTa gegma-grafiki (samoqmedo programa);<br />
b) `sasursaTo produqciis laboratoriuli kvlevis~ 2006, 2007, 2008,<br />
2009, 2010 wlebis saxelmwifo programis farglebSi, sursaTis uvneblobis,<br />
veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris mier<br />
gansaxorcielebeli sursaTis monitoringis gegmebi.<br />
• kvalifikaciis amaRlebis mizniT sursaTis uvneblobis,<br />
veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris mier<br />
TanamSromlebi mivlinebul iqnen sazRvargareTis qveynebSi: latviaSi,<br />
saberZneTsa da espaneTSi;<br />
225
• laboratoriuli kvlevis mizniT aRebul iqna sasmeli wylis 130<br />
sinji. gamovlenili darRvevebis Sesaxeb sursaTis uvneblobis,<br />
veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuris<br />
saqalaqo/raionulm sammarTveloebma, acnoba adgilobrivi<br />
TviTmmarTelobis organoebsa da wyalsadenis xelmZRvanelobas saTanado<br />
RonisZiebebis ganxorcielebis mizniT. amasTan, adgilobrivi presisa da<br />
televiziis saSualebiT moaxdines mosaxleobis informireba, raTa wyali<br />
sasmelad miiRon mxolod gadaduRebuli saxiT. amasTanave, sursaTis<br />
uvneblobisa da xarisxis zedamxedvelobis departamentis specialstebis<br />
meTodur-praqtikuli daxmarebiT qalaqebisa da raionebis 5 wyalsadenebze<br />
daisaxa konkretuli prevenciuli RonisZiebebi, ris Sesaxebac werilobiT<br />
ecnoba adgilobrivi TviTmmarTelobis organoebs;<br />
• saangariSo periodSi sursaTis uvneblobis, veterinariisa da<br />
mcenareTa dacvis erovnulma samsaxurma miiRo 59 gadawyvetileba mavnebeli<br />
sursaTis ganadgurebis Taobaze;<br />
• 2006 wels sursaTis uvneblobis, veterinariisa da mcenareTa<br />
dacvis erovnuli samsaxurisaTvis `sursaTis laboratoriuli kvlevis~<br />
saxelmwifo programis farglebSi dasafinanseblad saxelmwifo<br />
biujetidan gamoiyo 130 000 lari, romlidanac 2006 wels aTvisebuli iqna<br />
19.9 aTasi lari, kerZod:<br />
sul Sesyiduli da dasaxelebul sagamocdo laboratoriaSi<br />
gamokvleuli iqna Rvinis 94 nimuSi. Rvinis nimuSebis SeZenaze aTvisebuli<br />
iqna 1.0 aTasi lari, damxmare masalebis SeZenisaTvis - 0.2 aTasi lari da<br />
laboratoriuli kvlevisaTvis - 18.7 aTasi lari.<br />
laboratoriebis gamocdis oqmebis safuZvelze momzadda Sesabamisi<br />
daskvnebi. darRveva gamovlinda 27 SemTxvevaSi, rac Semdgomi reagirebis<br />
mizniT gadaeca <strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministros finansur policias.<br />
2006 wlis ganmavlobaSi sursaTis uvneblobisa da xarisxis<br />
saxelmwifo kontrolis ganxorcielebis mizniT ,,samewarmeo saqmianobis<br />
kontrolis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad erovnuli<br />
samsaxuris mier sasamarTloSi wardgenili iqna 23 Suamdgomloba mewarmis<br />
saqmianobis Semowmebis Taobaze. 21 Suamdgomloba dakmay<strong>of</strong>ilda da gaica<br />
mosamarTlis brZaneba.<br />
226
• 2007 wels biujetidan gansazRvruli 430.0 aTasi laridan 1<br />
agvistomde aTvisebulia 11.1 aTasi lari. sursaTis nimuSebis SeZenisaTvis<br />
aTvisebul iqna 1.1 aTasi lari, damxmare masalebis SeZenisaTvis 1.1 aTasi<br />
lari da laboratoriul kvlevisaTvis - 8.9 aTasi lari; kerZod:<br />
sul Sesyiduli da dasaxelebul sagamocdo laboratoriaSi<br />
gamokvleul iqna sursaTis 115 nimuSi: Rvinis 13 nimuSi, bostneulis 34<br />
nimuSi, bostneulis konservebis 8 nimuSi, maionezis 8 nimuSi, karaqi 10<br />
nimuSi, margarinis 2 nimuSi, xorcis produqtebis (sosisi, sardeli, Zexvi)<br />
17 nimuSi, tomat-pastis 7 nimuSi, iodizebuli marilis erTi nimuSi, puris<br />
3 nimuSi, sasmeli wylis 12 sinji.<br />
laboratoriebis gamocdis oqmebis safuZvelze momzadda Sesabamisi<br />
daskvnebi. darRveva gamovlinda 19 SemTxvevaSi, ris gamoc ganxorcielda<br />
Sesabamisi RonisZiebebi (3 sakiTxi gadaeca <strong>saqarTvelos</strong> finansTa<br />
saministros finansur policias, miRebul iqna erTi gadawyvetileba<br />
mavnebeli sursaTis ganadgurebis Taobaze da moxda realizatorebis<br />
werilobiTi informireba).<br />
• dReisaTvis qveynis masStabiT `sursaTis laboratoriuli<br />
kvlevis~ saxelmwifo programis farglebSi mimdinareobs monitoringi<br />
Rvinis (m.S. cqriala, SuSxuna) uvneblobisa da xarisxis maCveneblebze.<br />
• `sursaTis laboratoriuli kvlevis~ saxelmwifo programis<br />
farglebSi 2007 wlis seqtembridan dagegmilia monitoringi 46<br />
dasaxelebis sursaTis daaxloebiT 2300 nimuSis uvneblobisa da xarisxis<br />
maCveneblebze.<br />
gadammuSavebeli mrewveloba:<br />
s<strong>of</strong>lis meurneobis produqciis gadamuSavebis kuTxiT,<br />
ganxorcielda ramdenime mniSvnelovani RonisZieba, kerZod:<br />
• gurjaniis raionSi mwyobrSi Cadga axali sakonservo qarxana,<br />
romelsac SeuZlia xilbostneulis konservebTan erTad awarmoos yurZnis<br />
naturaluri da koncentrirebuli wvenebi. qarxnis saSualo sawarmo<br />
simZlavre s<strong>of</strong>lis meurneobis produqciis gadamuSavebaSi weliwadSi 50<br />
aTas tonas Seadgens.<br />
227
• mimdinare wels aRdgenilia da funqcionireba daiwyo marneulis<br />
sakonservo kombinatma. misi sawarmoo simZlavre pomidoris gadamuSavebaSi<br />
200 aTas tonas Seadgens, xolo xil-bostneulis 6.6 aTas tonas weliwadSi.<br />
• 2006 wels q. qobuleTSi gaixsna citrusebis gadammuSavebeli<br />
qarxana, `qarTuli produqti~, sadac xdeba citrusis dafasoeba da xilis<br />
koncentratis damzadeba; sawarmos warmadoba 60 aTasi tonaa weliwadSi;<br />
mimdnare wels 30-40 aTasi tonis (60%) eqsporti ganxorcielda ukrainasa<br />
da somxeTSi.<br />
• xelvaCaurSi xilisa da citrusis gadammuSavebel qarxana<br />
`narinjSi~ warmoebs citrusebis dafasoeba da gasanTvla. misi warmadoba<br />
15 aTas tonas Seadgens. mimdinare wels dagegmilia axali teqnologiuri<br />
xazis damontaJeba xilisa da citrusis konservebis gamoSvebis mizniT.<br />
• 2006 wels xobis raionSi gaixsna dafnis sakonsolidacio centri<br />
da dafnis zeTis gamosaxdeli qarxana, romelic adgilobrivi<br />
Semgroveblebisa da mimwodeblebisagan yovelwliurad 500-600 tona<br />
produqcias Caibarebs da gadaamuSavebs.<br />
ruseTSi qarTuli produqciisaTvis embargos dawesebis Semdeg dRis<br />
wesrigSi dadga axali bazrebis moZiebis sakiTxi, raSic qarTvel<br />
mewarmeebs did daxmarebas uweven sxvadasxva saerTaSoriso organizaciebi.<br />
aRniSnulma embargom uary<strong>of</strong>iT gavlenasTan erTad garkveuli dadebiTi<br />
efeqtic moitana, kerZod, moxda bazris diversifikacia da mniSvnelovnad<br />
gaizarda eqsporti iseT qveynebSi, rogoricaa: yazaxeTi, ukraina, belarusi,<br />
poloneTi da daiwyo intensiuri muSaoba axali bazrebis aTvisebis<br />
TvalsazrisiT.<br />
dResdReobiT qveyanaSi funqcionirebs 100-ze meti Rvinis qarxana, maT<br />
mier gamoSvebuli produqciisaTvis (yurZnis naturaluri Rvino)<br />
gafarTovda eqsportis areali da ukrainas, yazaxeTisa da baltiis<br />
qveynebTan erTad produqcia Seitanos amerikis SeerTebul Statebis,<br />
inglisis, CineTisa da sxva qveynebis bazrebze<br />
garda Rvino-produqciisa, qveynis agrosamrewvelo seqtoris<br />
saeqsporto produqcias warmoadgens Txili da kakali, citrusi,<br />
mineraluri wyali. qarTuli Txilisa da kaklis eqsporti xorcieldeba<br />
italiaSi, germaniaSi, CexeTSi, belgiaSi.<br />
228
• saerTod unda aRiniSnos, rom 2004 wlidan qveynis agroseqtorSi<br />
adgilobrivi da saerTaSoriso investiciebis gamoyenebiT, Seqmnilia da<br />
funqcionirebs 108 sawarmo.<br />
• yazaxuri investiciebis mozidvis safuZvelze ganxorcielda q.<br />
foTis wisqvilkombinatis rekonstruqcia. yazaxeTis saaqcio sazogadoeba<br />
`purproduqtebis korporacias~ dagegmili aqvs q. foTSi aRniSnuli<br />
wisqvilkombinatis bazaze xorblis terminalis mowyoba. investiciebis<br />
saerTo Tanxa Seadgens 22 mln aSS dolars, romlis aTviseba daiwyeba 2008<br />
wlidan.<br />
• saqarTveloSi gadammuSavebeli mrewvelobis reabilitaciisa da<br />
ganviTarebis mizniT, ganxorcielebul ucxour proeqtebs Soris erT-erTi<br />
yvelaze mniSvnelovania aSS-s saerTaSoriso ganviTarebis proeqti<br />
AgVantage, romlis mTliani biujeti 23.1 mln aSS dolaria da <strong>saqarTvelos</strong><br />
10 regionSi funqcionirebs. AgVantage-is mier xorcieldeba<br />
gadamamuSavebeli sawarmoebis mxardamWeri programa. am programis<br />
ZiriTadi mizania s<strong>of</strong>lis meurneobis seqtoris ganviTareba misi<br />
saeqsporto potencialis gazrdis mizniT, rac daexmareba qarTvel<br />
mwarmoeblebs, gadamamuSaveblebs da eqsportiorebs axali saerTaSoriso<br />
bazrebis aTvisebaSi. imereTis regionebSi dReisaTvis funqcionirebs<br />
mwvanilis moyvanis da realizaciisaTvis, proeqtis mxardaWeriT Seqmnili<br />
wyaltubos raionis s<strong>of</strong>el tyaCirsa da qvitirSi Sps `herbisa~ da Sps<br />
`qarTuli~ mwvanilis Semgrovebeli da SesafuTi centrebi. mwvanilis<br />
eqsporti xorcieldeba ZiriTadad ukrainaSi. produqciis embargomde<br />
mwvanilis 85% ruseTs miewodeboda. wels eqsportis raodenobam 5 aTas<br />
tonas miaRwia.<br />
• aseve aRsaniSnavia AgVantage-is proeqtis mxardaWera dafnis zeTis<br />
warmoebisaTvis. am mizniT gamoy<strong>of</strong>ili iyo granti zugdidis Sps agrosamrewvelo<br />
firma `eTerzeTisaTvis~, rac gazrdis dafnis zeTis warmoebis<br />
moculobasa da realizacias.<br />
• 2006 wlidan ms<strong>of</strong>lio banki axorcielebs s<strong>of</strong>lis ganviTarebis<br />
proeqts (RDP) da moicavs <strong>saqarTvelos</strong> mTel teritorias. proeqtis<br />
ZiriTad mimarTulebas warmoadgens sas<strong>of</strong>lo-sameurneo produqciis<br />
warmoeba-gadamuSaveba, realizaciis mTliani sistemis xelSewyoba da<br />
229
s<strong>of</strong>lad finansuri institutebis gaZliereba. proeqtiT gamoy<strong>of</strong>ili<br />
mTliani Tanxa 34,71 mln aSS dolaria, xolo sas<strong>of</strong>lo-sameurneo<br />
produqciis warmoebis, gadamuSavebisa da realizaciis mTliani sistemis<br />
xelSewyobis komponentSi _ 4,27 mln aSS dolari.<br />
• mniSvnelovania `<strong>saqarTvelos</strong> rZis produqtebis warmoebis<br />
daxmarebis~ saerTaSoriso proeqtis SIDA-s programis mier<br />
ganxorcielebuli RonisZiebebi. misi mizania yvelis mwarmoebelTa<br />
daxmareba, rZis produqtebis reklamireba da am seqtorSi higienasTan<br />
dakavSirebuli kanonmdeblobis daxvewa. proeqtis farglebSi gaxsnilia 10<br />
rZis Semgrovebeli punqti.<br />
• programa `aTaswleulis gamowveva saqarTvelo~-s (MCG)<br />
farglebSi Seiqmna `agrobiznesis ganviTarebis proeqti~ (ADA), romelic<br />
moicavs or komponents, kerZod, uwyveti sawarmoo jaWvis ganviTarebis<br />
xelSewyobas (3.8 milioni aSS dolari) da sawarmoTa xelSewyobas (7,5 mln<br />
aSS dolari). aRniSnuli komponentebi iTvaliswineben Tanamedrove<br />
teqnologiebis danergvas da s<strong>of</strong>lad sas<strong>of</strong>lo-sameurneo produqciis<br />
gadammuSavebeli mrewvelobis ganviTarebis xelSewyobas.<br />
samomavlod igegmeba:<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> mTel teritoriaze 100 gadammuSavebli sawarmos<br />
Seqmna, romelic xels Seuwyobs gadamamuSavebeli mrewvelobis<br />
ganviTarebas, axali samuSao adgilebis Seqmnas, mosaxleobis dasaqmebas da<br />
maTi socialuri mdgomareobis gaumjobesebas.<br />
• sruli simZlavriT unda amoqmeddes marneulis sakonservo<br />
kombinati, romelic gamouSvebs xil-bostneulis konservebs, maT Soris<br />
tomat-pastas, romlis importi xorcieldeba iranidan da sxva qveynebidan.<br />
• ucxouri investiciebis gamoyenebiT, amoqmeddeba varcixeSi<br />
qarTuli zuTxis sainkubacio sadguri, romelic mimdinare wels iqna<br />
SeZenili auqcionze adgilobriv da ucxoel biznesmenTa mier.<br />
• xorcis gadammuSavebel mrewvelobaSi funqcionirebas daiwyebs<br />
axali sasaklao axalcixeSi, romelic aRWurvili iqneba Tanamedrove<br />
manqana-danadgarebiT.<br />
meRvineoba<br />
230
• `alkoholiani sasmelebis sertifikaciis sistemis Sesaxeb~ da<br />
`alkoholiani sasmelebis sertifikaciis wesis Sesaxeb~ debulebebis,<br />
`sagamocdo laboratoriebis akreditaciis wesis~, `warmoSobis<br />
sertifikatis gacemis wesis~, `Rvinis Camoxarisxebis wesis~ damtkicebis<br />
Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> s<strong>of</strong>lis meurneobis <strong>ministris</strong> brZanebaSi Setanili<br />
cvlilebebiT mniSvnelovnad Semcirda saxelmwifos mxridan kerZo<br />
seqtoris saqmianobaSi Careva (mag. sasertifikacio partiidan nimuSebis<br />
aRebas awarmoebs uSualod mwarmoebeli, nacvlad `samtrestis~<br />
TanamSromlebisa, rac mniSvnelovnad amartivebs TviT proceduras da<br />
zrdis mewarmis pasuxismgeblobas) aseve, detaluradaa gansazRvruli<br />
adgilwarmoSobis dasaxelebis Rvinoebis organoleptikuri Semowmebis<br />
procedura. Semcirebulia organoleptikuri Semowmebisa da Sesabamisobis<br />
sertifikatis gacemis vadebi, rac mniSvnelovani xelSewyobaa kerZo<br />
seqtorisaTvis.<br />
• <strong>ministris</strong> aRniSnul brZanebaSi da `vazisa da Rvinis Sesaxeb~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi ganxorcilebuli cvlilebebiT adgilwarmoSobis<br />
dasaxelebis Rvinis moxvedra bazarze misi fiziko-qimiuri da<br />
organoleptikuri Semadgenlobis Semowmebis gareSe SeuZlebeli iqneba. am<br />
mxriv mniSvnelovania sadegustacio komisiis Seqmna, romlic<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s degustaciis mTel process. Tavis mxriv yovelive es<br />
mewarmisaTvis wamoadgens stimuls maRali xarisxis Rvinoebis<br />
warmoebisaTvis, rac <strong>saqarTvelos</strong>, rogorc maRalxarisxovani Rvinoebis<br />
mwarmoebeli qveynisaTvis - imijis Seqmnis sawindaria.<br />
• aseve, Rvinoproduqciis alternatiuli bazrebis mopovebis mizniT<br />
vazisa da Rvinis departament `samtrestSi~ xorcieldeba saxelmwifo<br />
miznobrivi programebi:<br />
a) `adgilwarmoSobis dasaxelebis Rvinoebis warmoebisaTvis saWiro<br />
sanedleulo bazis geografiuli arealis gansazRvra-dadgena da am<br />
zonebSi arsebuli nargaobis inventarizacia da pasportizacia~;<br />
b) `meRvineobis ganviTarebis xelSemwyobi RonisZiebebi~.<br />
veterinariis sfero:<br />
231
• saqarTvelo aris maRali riskis zonebi iseTi daavadebebis mxriv,<br />
rogoricaa, jilexi, Turquli, brucelozi, tuberkulozi da c<strong>of</strong>i.<br />
daavadebebis Tavidan asacileblad saxelmwifo axorcielebs `epizootiis<br />
sawinaaRmdego RonisZiebebis~ miznobriv programas. am programis mizania,<br />
Turqulis, jilexis, c<strong>of</strong>is sawinaaRmdego pr<strong>of</strong>ilaqtikuri vaqcinaciisa<br />
da brucelozisa da tuberkuliozis sadiagnostikod gamokvlevebis<br />
Catareba Turqulis, jilexis, c<strong>of</strong>is mimarT. pr<strong>of</strong>ilaqtikuri vaqcinaciis<br />
CatarebiT qveyanaSi xdeba epizootiuri keTilsaimedobis miRweva-<br />
SenarCuneba, xolo brucelozsa da tuberkuliozze diagnostikuri<br />
gamokvlevebis CatarebiT daavadebebis gavrcelebis arealis dadgena da<br />
Sesabamisi veterinariul-sanitariuli da aRmkveTi RonisZiebebis<br />
ganxorcieleba.<br />
• saangariSo periodSi jilexze acrilia: mrp _ 1 850 445 suli, wrp<br />
_ 1 428 412 suli, kentCliqianebi _ 92 017 suli. Turqulze mrp _ 1 649 703<br />
suli, wrp _ 1 486 906 suli; c<strong>of</strong>ze _ ZaRli da kata _ 299 738 suli.<br />
brucelozze gamokvleulia 30 539 suli mrp, tuberkulozze _ 4 471 suli<br />
mrp.<br />
• 2006 wlidan dRemde grZeldeba frinvelis maRalkontagiozuri<br />
gripis sawinaaRmdego pr<strong>of</strong>ilaqtikuri samuSaoebi. saerTaSoruso<br />
organizaciebis (fao, ms<strong>of</strong>lo banki, aSS-s programebi) mier<br />
ganxorcielebuli programebis farglebSi ganaxlda da saerTaSoriso<br />
moTxovnebis gaTvaliswinebiT aRiWurva s<strong>of</strong>lis meurneobis saministros q.<br />
Tbilisis sadiagnostiko laboratoriis nawili epidemiologiuri<br />
monitoringis sadguri (ems), analogiuri ems-ebis aRWurva dagegmilia q.<br />
axalcixesa da q. quTaisSi. qveynis masStabiT aRiWurva 8 mobiluri<br />
reagirebis sadguri. mimdinareobs kadrebis swavlebebi maRalkontagiozuri<br />
gripis prevenciisa da misi gaCenis SemTxvevaSi Sesabamisi RonisZiebebis<br />
gansaxorcieleblad.<br />
• mimdinare wels <strong>saqarTvelos</strong> rig raionebSi aRiniSna Roris<br />
sikvdilianobis masobrivi SemTxvevebi. epizootologiuri, klinikuri da<br />
paTologiur anatomiuri monacemebis safuZvelze eWvi iqna mitanili Roris<br />
afrikul Wirze. zusti diagnozis dasadgenad aRebuli iqna<br />
laboratoriuli sinjebi da gadaigzavna londonis pirbraitis referens<br />
laboratoriaSi, saTanado veterinariul-sanitariuli wesebis dacviT.<br />
232
laboratoriuli kvlevis Sedegad dadginda Roris afrikuli Wiri<br />
(montgomeris daavadeba).<br />
• saboloo diagnozis miRebisTanave Seiqmna sagangebo komisia.<br />
Roris afrikul WirTan brZolis, cxovelebis (Roris) janmrTelobaze<br />
monitoringisa da zedamxedvelobis, sakarantino SemzRudavi RonisZiebebis<br />
operatiulad ganxorcielebisaTvis SemuSavda saTanado gegma. epizootiuri<br />
situaciis Seswavla-gaanalizebis safuZvelze dadginda epizootiuri<br />
keris, pirveli da meore saSiSroebis qveS my<strong>of</strong>i zonis sazRvrebi.<br />
sakarantino dacviTi RonisZiebebis efeqtianad gatarebisaTvis Camoyalibda<br />
veterinari specialistebisa da adgilobrivi TviTmarTvelobiTi<br />
organoebis warmomadgenlebisagan dakompleqtebuli samuSao jgufebi,<br />
romlebic aRiWurva saWiro raodenobis satransporto, sadezinfeqcio da<br />
sxva materialur-teqnikuri saSualebebiT. dawesda sakarantino-SemZRudavi<br />
akrZalvebi, moewyo dezobarierebi, sakarantino-dacviTi da veterinariulsapolicio<br />
saguSagoebi sadReRamiso morigeobiT.<br />
• garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosTan<br />
SeTanxmebiT daavadebis kerebSi gamoiyo Rorebis specialuri samarxi<br />
teritoriebi, sadac xorcieldeba leSebis damarxva vetsanitariuli<br />
wesebis dacviT.<br />
• qveynis epizootiuri keTilsaimedoobis gazrdis<br />
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad dagegmilia cxovelTa registracia-identifikaciis<br />
SemoReba, rac gaaadvilebs samkurnalo-pr<strong>of</strong>ilaqtikuri saqmianobis<br />
statistikur aRricxvas, maT sistematizaciasa da gansakuTrebiT saSiSi<br />
daavadebebis mikvlevadobas.<br />
• amJamad mimdinareobs kerZo praqtikis mqone veterinar<br />
specialistTa saxelmwifo sertificireba, romelic saSualebas mogvcems<br />
2007 wlis bolos qveyanaSi gvyavdes daaxloebiT 800-mde sxvadasxva<br />
pr<strong>of</strong>ilis sertificirebuli veterinari specialisti.<br />
mcenareTa dacvis sfero:<br />
• saxelmwifo miznobriv programa `mcenareTa dacvaze~ 2006 wels<br />
dazustebuli gegmiT gamoy<strong>of</strong>ili iyo 345 100 lari, aTvisebulia 343 344<br />
lari. sagangebo situaciebis salikvidacio fondis Sesaqmnelad SeZenili<br />
233
iqna qimiuri pesticidebi (252 819 lari) da sadezinfeqcio xsnarebi (18 531<br />
lari), mcenareTa mavne organizmebis prognozirebis avtomatizirebuli<br />
sistemis amoqmedebisaTvis daixarja 73 750 lari.<br />
• dasavleT saqarTveloSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
organoebTan erTad RonisZiebebi ganxorcielda 5 000 ha-ze amerikuli<br />
TeTri pepelas winaaRmdeg da 4600 ha-ze simindis mavneblebis winaaRmdeg.<br />
samsaxuris specialistebma usasyidlod daamuSaves universaluri<br />
Semasxurebeli agregatiT `tifa 100~, uaxloesi teqnologiis `cxeli<br />
nislis~ gamoyenebiT 1100 ha farTobi.<br />
• sarezervo fondidan mavne mReRnelebis masobriv gavrcelebasTan<br />
dakavSirebiT ninowmindis raionisaTvis gamoiyo 200 kg TuTiis fosfidi,<br />
ded<strong>of</strong>liswyarosaTvis 425 kg, xolo siRnaRisaTvis 200 kg. sul damuSavda<br />
6025 ha sas<strong>of</strong>lo-sameurneo savargulebi.<br />
• vazis mavne organizmebis gavrceleba-ganviTarebis prognozirebis<br />
mizniT kaxeTis regionSi damontaJda da amoqmedda avtomatizirebuli<br />
sistema, romelic uzrunvely<strong>of</strong>s qimiur RonisZiebaTa optimizaciasa da<br />
wamlobaTa ricxvis Semcirebas, garemos dacvas, mcenareTa dacvis<br />
RonisZiebebze danaxarjebis Semcirebas.<br />
• saxelmwifo miznobriv programa `mcenareTa dacvaze~ 2007 wels<br />
dazustebuli gegmiT gamoiyo 519 aTasi lari. dReisaTvis aTvisebulia 470<br />
633.78 lari, aqedan: 159 120 lari qimiuri pesticidisa da 40 000 lari<br />
biologiuri pesticidis SesaZenad, 3959.98 lari - sainformaciosarekomendacio<br />
masalebis gamocemisaTvis, amerikuli TeTri pepelas<br />
winaaRmdeg RonisZiebebisaTvis - 249553.8 lari da kaliebis winaaRmdeg -<br />
18000 lari.<br />
• programa moicavs: dasavleT da aRmosavleTi <strong>saqarTvelos</strong><br />
raionebSi seriozuli zaralis momtani gansakuTrebiT saSiSi da<br />
sakarantino mavneblebis (amerikuli TeTri pepela, kaliebi, arafardi<br />
parkxvevia, simindisa da xorblis mavneblebi, mavne mRrRnelebi da sxv.)<br />
winaaRmdeg sagangebo situaciebis salikvidaciod pesticidebis sarezervo<br />
fondis Seqmnas 4000 ha-ze RonisZiebebis gansaxorcieleblad; amerikuli<br />
TeTri pepelas gavrcelebis Zlier kerebSi salikvidacio RonisZiebebis<br />
gatarebas samegrelosa da guriaSi 6800 ha-ze da kaliebis winaaRmdeg -<br />
234
aRmosavleT saqarTveloSi 2000 ha-ze, mavneblebTan brZolis RonisZiebebis<br />
rekomendaciebisa da bukletebis gamocema-gavrcelebas.<br />
• simindis mavneblebis winaaRmdeg brZola ganxorcielebulia<br />
gavrcelebis kerebSi 200 ha-ze. aRniSnuli RonisZiebebis gatarebiT<br />
SenarCunebul iqna sas<strong>of</strong>lo-sameurneo kulturebi da mosavali. dReisaTvis<br />
mimdinareobs brZolis RonisZiebebi amerikuli TeTri pepelas meore<br />
Taobis winaaRmdeg dasavleT saqarTveloSi.<br />
sakanonmdeblo da kanonqvemdebare aqtebi<br />
reformis gansaxorcieleblad Sesabamisi cvlilebebi iqna Setanili<br />
Semdeg sakanonmdeblo aqtebSi:<br />
• `pesticidebisa da agroqimikatebis Sesaxeb~;<br />
• `veterinariis Sesaxeb~;<br />
• `veterinar eqimTa saxelmwifo sertificirebis Sesaxeb~;<br />
• `sas<strong>of</strong>lo-sameurneo karantinis Sesaxeb~;<br />
• `miwebis melioraciis Sesaxeb~;<br />
• `mcenareTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb~;<br />
• `cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb~;<br />
• `vazisa da Rvinis Sesaxeb~;<br />
• `<strong>saqarTvelos</strong> administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi~;<br />
• `biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb~;<br />
• `sas<strong>of</strong>lo-sameurneo kulturebis jiSebis gasavrceleblad<br />
daSvebis, xarisxiani Teslisa da sargavi masalis Sesaxeb~.<br />
miRebul iqna Semdegi kanonqvemdebare aqtebi:<br />
• `sursaTSi/cxovelTa sakvebSi da garemos obieqtebSi<br />
pesticidebisa da agroqimikatebis narCenebis kontrolisaTvis nimuSebis<br />
aRebis wesebis damtkicebis Taobaze~;<br />
• `pesticidebisa da agroqimikatebis Senaxvis, transportirebis,<br />
realizaciisa da gamoyenebis wesebis damtkicebis Sesaxeb~;<br />
235
• `saqarTveloSi pesticidebisa da agroqimikatebis saregistracio<br />
gamocdebis, eqspertizisa da registraciis debulebis damtkicebis<br />
Sesaxeb~;<br />
• `pesticidebisa da agroqimikatebis markirebis wesis damtkicebis<br />
Taobaze~;<br />
• `saqarTveloSi saregistracio gamocdebisaTvis saWiro<br />
pesticidebis da agroqimikatebis nimuSebis, etalonuri preparatebisa da<br />
analitikuri standartebis Semotanis wesi~;<br />
• `bazarze ganTavsebuli pesticidebisa da agroqimikatebis<br />
kontrolis da nimuSis aRebis wesis damtkicebis Sesaxeb~;<br />
• `cxovelis axali jiSis Sesaxeb monacemebis gamoqveynebasTan<br />
dakavSirebiT dainteresebuli pirebis Sedavebebis ganxilvis wesis,<br />
ganacxadis ganxilvis, proceduruli vadebis gagrZelebis, Sewyvetisa da<br />
aRdgenis wesis da iZulebiTi licenziis gacemis wesis damtkicebis<br />
Taobaze~;<br />
• `mcenaris axali jiSis Sesaxeb monacemebis gamoqveynebasTan<br />
dakavSirebiT dainteresebuli pirebis Sedavebebis ganxilvis wesis,<br />
ganacxadis ganxilvis, proceduruli vadebis gagrZelebis, Sewyvetisa da<br />
aRdgenis wesis da iZulebiTi licenziis gacemis wesis damtkicebis<br />
Taobaze~.<br />
236
<strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministro<br />
2006 wels 2005 welTan SedarebiT realuri mTliani Sida produqti<br />
(mSp) 9.4 procentiT gaizarda da nominalur gamoxatulebaSi 13.8 mlrd<br />
lari Seadgina.<br />
mSp-is zrdaSi mniSvnelovani wvlili Seitanes mrewvelobis,<br />
vaWrobisa da transportirebis dargebma. am dargebma ganapirobes mSp-is<br />
6.2 procentiT zrda, rac mTliani Sida produqtis saerTo matebis 66.0<br />
procents Seadgens.<br />
bolo wlebSi qveynis ekonomikur aRmavlobaze gavlena moaxdina<br />
mTavrobis mier ganxorcielebulma sainvesticio politikam. Seiqmna<br />
xelsayreli garemo rogorc adgilobrivi, ise ucxouri<br />
investiciebisaTvis. 2006 wels mTliani investiciebis nominaluri<br />
moculoba 23.6 procentiT gaizarda da mSp-is 35.7 procenti Seadgina, rac<br />
1.4 procentuli punqtiT aRemateba 2005 wlis Sesabamis maCvenebels. unda<br />
aRiniSnos, rom mTlianma investiciebma mSp-is 2.0 procentiT zrda<br />
ganapiroba.<br />
ekonomikuri zrdis tendenciebi gagrZelda 2007 wlis pirvel<br />
kvartalSic. 2006 wlis pirvel kvartalTan SedarebiT mSp-is realurma<br />
zrdam 11.4 procenti Seadgina. mTliani investiciebis wili mSp-is mimarT<br />
ki 3.4 procentuli punqtiT amaRlda da mSp-is 34.5 procents gautolda.<br />
ekonomikuri Tavisufleba da infrastruqturuli ganviTareba,<br />
ekonomikis instituciuri regulireba<br />
ganxorcielebuli RonisZiebebi:<br />
1. biznesis registraciis gamartivebis, gadasaxadis gadamxdelTa (maT<br />
Soris mewarme subieqtTa) saxelmwifo da sagadasaxado registraciis<br />
optimizaciis mizniT ganxorcielda cvlileba 7 sxvadasxva kanonSi.<br />
kerZod:<br />
- <strong>saqarTvelos</strong> sagadasaxado kodeqsi;<br />
- “mewarmeTa Sesaxeb”;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsi<br />
237
- “saregistracio mosakreblebis Sesaxeb”;<br />
- “ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb”;<br />
- ,,saxelmwifo reestris Sesaxeb”;<br />
- <strong>saqarTvelos</strong> administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi.<br />
zemoaRniSnulis Sedegia is, rom ,,mewarmeTa Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong><br />
kanoniT da <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli subieqtebis<br />
saxelmwifo da sagadasaxado registraciis procesi xorcieldeba<br />
erTdroulad, gamartivebuli wesiT. Tu sakanonmdeblo cvlilebamde<br />
mocemuli kategoriis gadamxdelTaTvis saxelmwifo da sagadasaxado<br />
registracia xorcieldeboda cal-calke (saerTo sasamarTloebi,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> iusticiis saministro da misi regionaluri organoebi,<br />
sagadasaxado inspeqciebi), cvlilebis Semdgom maTi saxelmwifo<br />
(samewarmeo) da sagadasaxado registracia erT adgilze, erTi<br />
gancxadebis safuZvelze, e.w ..erTi fanjris” principiT xorcieldeba<br />
mxolod sagadasaxado inspeqciaSi. Semcirda registraciis procedurebis<br />
maqsimaluri xangrZlivoba. Tu igi cvlilebis ganxorcielebamde<br />
SeiZleboda gagrZelebuliyo 10-15 dRe (ind.mewarmisaTvis 6-8 dRe),<br />
cvlilebis Semdgom igi Semcirda da Seadgens 3 samuSao dRes (ind.<br />
mewarmisaTvis 1 samuSao dRes)<br />
saxelmwifo da sagadasaxado registraciis procesi mniSvnelovnad<br />
gaumartivdaT aseve maRalmTiani raionebSi samewarmeo saqmianobis<br />
ganxorcielebis survilis mqonde fizikur pirebs – indmewarmeebs.<br />
cvlilebis ganxorcielebamde, aRniSnuli kategoriis fizikur pirs<br />
(samewarmeo saqmianobis saTanado wesiT registraciis mizniT) uxdeboda<br />
viziti sagadasaxado inspeqciis saTao <strong>of</strong>isSi, romelic mniSvnelovnad,<br />
zogjer 100 kilometramde, dacilebuli iyo mis sacxovrebel (an<br />
saqmianobis) adgils, xolo yovelive es dakavSirebuli iyo mniSvnelovan<br />
drosa da materialur danaxarjebTan, rac xSir SemTxvevaSi<br />
araregistrirebuli saqmianobis ganxorcielebiT mTavrdeboda.<br />
ganxorcielebuli cvlilebiT calkeuli maRalmTiani raionis (18<br />
erTeuli) gadasaxadis gadamxdels – indmewarmes mieca saSualeba<br />
saxelmwifo da sagadasaxado registracia gaiaron (miiRon<br />
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli saidentifikacio nomeri)<br />
238
sagadasaxado inspeqciis Sesabamis raionul gany<strong>of</strong>ilebebSi,<br />
sagadasaxado inspeqciebis saTao <strong>of</strong>isebSi vizitebis gareSe, riTac<br />
mniSvnelovnad Seumcirda rogorc droiTi, ise materialuri danaxarji.<br />
Sesabamisad, aRniSnul raionebSi mniSvnelovnad Semcirda<br />
araregistrirebuli samewarmeo saqmianobis ganxorcielebis risk-faqtori<br />
(albaToba).<br />
samewarmeo saqminobis ganxorcielebis (biznesis) xelSewyobis<br />
mizniT Semosavlebis samsaxurma, evrokomisiis sagadasaxado<br />
administaciis reformis xelSewyobis proeqtis xelmZRvanelobis<br />
daxmarebiT, gamosca ,,mewarmeTa Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanoniT<br />
gansazRvrul 6 sxvadasxva organizaciul – samarTlebrivi formis<br />
sawarmoze specialuri samaxsovro (gzamkvlevi) ,,bifetebi”, romelic<br />
sagadasaxado inspeqciebis meSveobiT ufasod gadaecemaT dainteresebul<br />
pirebs.<br />
2. regionaluri sagadasaxado inspeqciebis infrastruqturis<br />
ganviTarebis mizniT:<br />
a) ganxorcielda (dasrulda) q. Tbilisis, baTumis, gorisa da<br />
Telavis sagadasaxado inspeqciebis saTao <strong>of</strong>isebSi gadamxdelTa<br />
momsaxurebis centrebis Tanamedrove standartebis moTxovnebis doneze<br />
(reabilitacia-modernizacia) mowyoba:<br />
b) gaTvaliswinebulia (mindinareobs samuSaoebi) 2007 wlis bolomde<br />
axalcixis sagadasaxado inspeqciis saTao <strong>of</strong>isebis, ozurgeTis, wnoris,<br />
zestafonis, mcxeTis, xelvaCauris, sagarejos, xaSuris, ambrolaurisa da<br />
q.Tbilisis 2 raionuli gany<strong>of</strong>ilebis bazaze gadamxdelTa momsaxurebis<br />
centrebis Seqmna.<br />
2008 wels – rusTavis, quTaisis, foTis sagadasaxado inspeqciebis<br />
saTao <strong>of</strong>isebis, axalqalaqis, borjomis, bolnisis qobuleTis, zugdidis<br />
da senakis gany<strong>of</strong>ilebis sruli reabilitacia-modernizacia –<br />
momsaxurebis centrebis Seqmna.<br />
g) sagadasaxado inspeqciebSi gadamxdelTa momsaxurebis saoperacio<br />
darbazebis mowyoba, romelic aRWurvili iqneba specialur sacnobaro<br />
sistemebSi kompiuteruli teqnikiTa da informirebis sxva saSualebebiT<br />
(gadasaxadis Sesaxeb samaxsovroebiT, bukletebiT da sxva nabeWdi<br />
formebiT).<br />
239
Sedegi:<br />
- gadamxdels miecema SesaZlebloba gaecnos moqmed normatiul<br />
aqtebs kanonmdeblobis normebis ganmartebis Taobaze<br />
gadamxdelTaTvis gacemul rekomendaciebs, sagadasaxado organoSi<br />
warsadgen blankebsa da maTi Sevsebis wesebs;<br />
- gaizrdeba nebay<strong>of</strong>lobiT kanonmorCilebis xarisxi da gadamxdelTa<br />
ndoba sagadasaxado organoebis mimarT;<br />
- sagadasaxado organoebs miecemaT saSualeba ukeT dainaxon da<br />
gaanalizon gadamxdelTa winaSe mdgari problemebi maT mier<br />
sagadasaxado valdebulebebis Sesrulebis procesSi. moaxdinon<br />
sagadasaxado da sxva kanonmdeblobaSi arsebuli xarvezebis<br />
indentificireba da maTi gasworebis mizniT saTanado winadadebebis<br />
SemuSaveba.<br />
d) gaeros (UNDP) <strong>saqarTvelos</strong> imereTis mxaris demokratiuli<br />
mmarTvelobis ganviTarebis xelSewyobis proeqtis daxmarebiT, erTian<br />
sagadasaxado kompiuterul qselSi CairTo quTaisis sagadasaxado<br />
inspeqciis 12 (imereTis) erTeuli, rac saSualebas iZleva<br />
mniSvnelovnad gaumjobesdes aRniSnuli regionis gadasaxadis<br />
gadamxdelTa momsaxureba.<br />
e) 2008 wlidan gaTvaliswinebulia sabaJo gamSvebi punqtebisa da<br />
gaformebis adgilebis modernizacia, rac gulisxmobs Tanamedrove<br />
standartebis sabaJo gamSvebi da gaformebis adgilebis<br />
(,,aeroporti”,,,wiTeli xidi”,,,lagodexi”, ,,samTawyaro”, mtkvari”,<br />
,,sadaxlo”, ,,axkerpi”, ,,guguTi”, ,,gardabani”, vale”, ,,ninowminda”,<br />
“sarfi”, ,,yazbegi”, agreTve foTis sabaJo gaformebis gany<strong>of</strong>ileba)<br />
sruli reabilitacia-modernizacia (mowyoba da aRWurva).<br />
v) gaTvaliswinebulia gadamxdelebis mier sagadasaxado inspeqciebSi<br />
warmodgenili deklaraciebis miRebis, monacemTa damuSavebis<br />
avtomatizebuli sistemis (skanercentrebis) Seqmnisa da Sesabamisi<br />
kompiuteruli programis SemuSavebis Taobaze.<br />
Sedegi:<br />
240
- sagadasaxado inspeqciebis 60 moxelis (operatoris)<br />
gamoTavisufleba nakleb inteleqtualuri meqanikuri Sromisagan;<br />
- sagadasaxado organoebis moxeleebs daezogebaT dro, romelic<br />
moxmardeba deklaraciebis sisworisa da analitikur monitorings;<br />
- praqtikulad gamoiricxeba gansxvavebebi deklaraciis dokumentur<br />
da kompiuterul bazaSi Seyvanil eleqtronul versiebs Soris;<br />
- sagrZnoblad Semcirdeba arasasurveli ,,risk faqtorebis”<br />
Semcvleli kontaqtebi moxelesa da gadamxdels Soris,<br />
- deklaraciebis monacemebi warmodgenisTanave amavdroulad aisaxeba<br />
eleqtronul monacemTa bazaSi, rac operatiuli da zusti analizis<br />
SesaZlblobas miscems sagadasaxado organoebs.<br />
3. gaTvaliswinebulia Semosavlebis samsaxursa da komerciul bankebs<br />
Soris (kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli normebis aRsrulebis<br />
mizniT) eleqtronuli urTierTobebis danergva. SemuSavda<br />
Sesabamisi samoqmedo gegma, romelic erovnul banksa da<br />
komerciul bankebSi ganxilvis procesSia. aseve SemuSavebulia<br />
Semosavlebis samsaxursa da komerciul bankebs Soris eleqtonuli<br />
urTierTobebis teqnikuri standartebis da protokolis sawyisi<br />
versia. proeqtis seriuli ganxorcielebis dasruleba dagegmilia<br />
2008 wlis dasawyisSi.<br />
Sedegi<br />
a) gadamxdelis sabanko <strong>angariSi</strong>s gaxsnis Sesaxeb sagadasaxado<br />
inspeqciis informireba moxdeba eleqtronuli formiT da piriqiT!<br />
(gadamxdelma gaxsna sabanko <strong>angariSi</strong>, imavdroulad moxdeba<br />
(qseluri kavSirebiT) sagadasaxado inspeqciis informireba da<br />
fiqsireba ,,dasturi informaciis asaxvis Taobaze);<br />
b) aRniSnuli procedurebi kanoniT gaTvaliswinebuli 4 (3+1) dRiani<br />
vadis nacvlad ganxorcieldeba Tanadroulad;<br />
c) gadamxdels miecema saSualeba sabanko <strong>angariSi</strong>s gaxsnisTanave<br />
ganaxorcielos Semosavlisa da gasavlis operaciebi;<br />
241
d) sagadasaxado inspeqciis mier davalianebis mqone gadamxdelis<br />
sabanko angariSebze moxdeba eleqtronuli sainkaso davalebaTa<br />
wardgena;<br />
4. 2007 wlis bolomde gaTvaliswinebulia da xorcieldeba<br />
RonisZiebebi sagadasaxado sakontaqto (sainformaciosakonsultacio<br />
satelefono) centris Seqmnis mizniT. proeqti<br />
xorcieldeba ,,evrokomisiis” daxmarebiTa da dafinansebiT.<br />
SemuSavebulia struqtura, samoqmedo gegma. gansaxorcielebelia<br />
saTanado farTobis moZiebisa da materialur-teqnikuri aRWurvis<br />
RonisZiebebi.<br />
Sedegi<br />
a) gadamxdels miecema saSualeba sagadasaxado inspeqciaSi vizitis<br />
gareSe, telefonis meSveobiT miiRos kvalificiuri ganmarteba<br />
da/an konsultacia misTvis saintereso sakiTxze saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, miiRos ama Tu im formis nimuSis asli faqsis an<br />
internetis meSveobiT;<br />
b) miRweul iqneba gacemuli pasuxebis kvalificiuri erTgvarovneba,<br />
erTsaxeoba;<br />
g) Seiqmneba SekiTxvebisa da pasuxebis sacnobaro banki.<br />
d) sagadasaxado inspeqciebSi Semcirdeba gadamxdelTa nakadi, aRmoifxvreba<br />
rigebi;<br />
e) Semcirdeba sagadasaxado inspeqtorisa da gadamxdels Soris<br />
,,uSualo” arasasurveli kontaqtis SesaZleblobebi da aucilebloba.<br />
administraciuli procedurebis gamartivebisa da sabaJoze tvirTis<br />
gaformebis drois Semcirebis mizniT, 2007 wlis 1 ianvridan ZalaSi<br />
Sesuli <strong>saqarTvelos</strong> axali sabaJo kodeqsis safuZvelze miRebuli<br />
kanonqvemdebare aqtebis Sesabamisad erTmniSvnelovnad ganisazRvra<br />
saqonlis Semotanis an gatanisas gansaxorcielebeli sabaJo<br />
procedurebi.<br />
15 sabaJo reJimidan darCa 7 sabaJo reJimi, gauqmda sabaJo brokerisa<br />
da gadamzidvelis licenziebi. sabaJo valdebulebebis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
242
mizniT SemoRebul iqna sagarantio sistema. SemoRebul iqna sabaJo<br />
gadasaxdelebis aRricxvisa da daricxvis warmoeba, ganisazRvra sabaJo<br />
samarTaldarRvevebis saxeebi da Sesabamisi pasuxismgebloba. dadgenil<br />
iqna agreTve deklaraciis miRebis, registraciisa da Semowmebis<br />
detalurad ganmsazRvreli procedurebi. procesisTvis aucilebeli vada<br />
Seamcira 2 saaTamde.<br />
etapobrivad inergeba sabaJo monacemTa avtomatizebuli sistemis<br />
,,ASYCUDA WORD”-is, romlis saSualebiTac SesaZlebeli iqneba<br />
deklarirebis procedurebis gamartiveba, deklaraciis Sevsebis mizniT<br />
monacemTa bazasTan didi raodenobiT momxmareblis daSveba da<br />
SesaZlebeli gaxdeba riskis menejmentis axali sistemis danergva.<br />
2007 wlis ganmavlobaSi SemuSavebul iqna <strong>saqarTvelos</strong> sabaJo<br />
kodeqsis safuZvelze gamocemuli kanonqvemdebare aqtebSi cvlilebebisa<br />
da damatebebis proeqtebi, romelic moicavs deklarirebuli saqonlis<br />
sabaJo Rirebulebebis Semowmebis procedurebis detalizacias; sabaJo<br />
gadasaxadebisagan gaTavisuflebuli saqonlis droebiTi Semotanis<br />
sabaJo reJimis vadis gagrZelebas; sabaJo kontrolis qveS satransporto<br />
saSualebis gadaadgilebisas sabaJo dokumentSi miTiTebuli<br />
daniSnulebis adgilis gamocxadebis mizniT proceduris gamartivebas,<br />
ucxo qveynis moqalaqis mier ucxoeTSi registrirebuli avtomanqanis<br />
Semosvlisas gamartivebul aRricxvas; sabaJo kontrols<br />
daqvemdebarebuli saqonlis rkinigzis gadaadgilebisas sabaJo<br />
kontrolis zonis gansazRvras; uqme dReebSi sabaJo organoebis mier<br />
sabaJo damuSavebis operaciis warmoebis SesaZleblobas; sabaJo<br />
damuSavebis operaciebis adgilebis raodenobis zrdas; ubaJo vaWrobis<br />
punqtSi sabaJo kontrolis ganxorcielebis detalizacias, calkeuli<br />
sabaJo damuSavebis operaciis ganxorcielebisas sabaJo procedurebis<br />
unificirebas.<br />
agreTve mniSvnelovani RonisZiebebi iqna ganxorcielebuli evropis<br />
samezoblo politikis samoqmedo gegmis implementaciasTan dakavSirebiT,<br />
romlis erT-erT mniSvnelovan nawils warmoadgens sabaJo<br />
kanonmdeblobis, agreTve meoradi kanonmdeblobis SemuSaveba da<br />
maqsimaluri harmonizacia evrokavSiris kanonmdeblobasTan, romelTan<br />
dakavSirebiT mimdinare wlis aprilSi warmatebiT dasrulda<br />
243
evrokavSiris proeqtis pirveli 8 Tviani etapi, romlis Sedegadac<br />
evrokavSiris eqspertTan erTad dasrulda meoradi sabaJo<br />
kanonmdeblobis SemuSaveba – harmonizacia. amasTan, maisSi daiwyo<br />
proeqtis 18 Tviani etapi, romelic Tavis mxriv gulisxmobs teqnikur<br />
daxmarebas sabaJo da fito-veterinanuli kanonmdeblobis harmonizaciis<br />
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad. proeqtis farglebSi agreTve gaTvaliswinebulia<br />
treiningebi da sxva saxis saswavlo programebi sabaJo sistemis<br />
TanamSromlebisaTvis.<br />
dagegmili RonisZiebebi<br />
- gaTvaliswinebulia saqonlis aRwerisa da kodirebis harmonizebuli<br />
sistemis Sesaxeb briuselis 1983 wlis da droebiTi Semotanis<br />
Sesaxeb (ATA wignaki) stambulis konvenciebis mierTebasTan<br />
dakavSirebul Sidauwyebrivi procedurebis dasruleba da<br />
Sesabamisad mis erovnul kanonmdeblobaSi implementaciasTan<br />
dakavSirebuli samTavrobo gadawyvetilebebis proeqtebis momzadeba.<br />
- kameraluri Semowmebis da tvirTis fizikuri daTvalierebis<br />
funqciebis gamijnva-ganawilebis mizniT, momzadebulia <strong>saqarTvelos</strong><br />
finansTa <strong>ministris</strong> brZanebebis proeqtebi ,,saqonlis<br />
daTvalierebisas da sinjis an/da nimuSis aRebisas<br />
gansaxorcielebeli sabaJo procedurebis gansazRvris Taobaze” da<br />
“<strong>saqarTvelos</strong> sabaJo teritoriaze saqonlis Tavisufali mimoqcevis<br />
(importis) sabaJo reJimSi gaSvebis mizniT Semotanili saqonlis<br />
mimarT gamosayenebeli riskebis marTvis sistemisa da sabaJosavaWro<br />
partniorobis ganxorcielebis wesebis Sesaxeb instruqciis<br />
damtkicebis Taobaze”, romelTa saboloo versiis momzadeba<br />
damokidebulia sistema ,,ASYCUDA WORD”-is amoqmedebasTan;<br />
- - sabaJo monacemTa avtomatizirebuli sitemis ,,ASYCUDA WORD”<br />
sabaJo organoebSi danergvis Sesabamisad deklarirebis wesSi<br />
Sesabamisi cvlilebebisa da damatebebis Setanis mizniT proeqtis<br />
momzadeba;<br />
- monacemTa bazis eleqtronuli damuSavebis sistemis gamoyenebiT<br />
sabaJo deklaraciis wardgenis wesebis momzadeba;<br />
244
- <strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong> brZanebis damtkiceba “Tavisufali<br />
sabaJo zonis Seqmnis, Tavisufali sawyobis pirobebisa da maTi<br />
muSaobisa da saqonlis Senaxvis wesebis damtkicebis Taobaze”;<br />
- <strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong> brZanebis SemuSaveba “sabaJo<br />
identifikaciis saSualebebis maTi niSandebis dadebisa da moxsnisa<br />
da Senoba nagebobebisa da satransporto saSualebebis gankargvis<br />
wesebis Taobaze~;<br />
- gaTvaliswinebulia agreTve sabaJo-gamSveb punqtebze procedurebis<br />
detaluri gaweris mizniT teqnologiuri sqemebis SemuSaveba;<br />
- sabaJo kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis mizniT<br />
proeqtis SemuSaveba.<br />
Semosavlebis samsaxuri `licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanonis safuZvelze sistematurad axdens Semosavlebis<br />
samsaxuris qvemdebareobas mikuTvnebuli licenzirebis organizebas,<br />
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT salicenzio da sanebarTvo pirobebis<br />
Sesrulebis kontrolisa da Sesabamisi gadawyvetilebebis proeqtebis<br />
momzadebas.<br />
amave dros, `sabaJo sawyobis teqnikuri da usafrTxoebis moTxovnebis<br />
gansazRvrisa da Sesabamisi nebarTvebis gacemis wesis Sesaxeb<br />
instruqciis damtkicebis Taobaze” <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 20<br />
dekembris #240 dadgenilebis Tanaxmad axorcielebs am dadgebilebiT<br />
gansazRvruli moTxovnebis kontrols.<br />
Semosavlebis samsaxurs Tavisi muSaobis prioritetad miaCnia<br />
samTavrobo programis erT-erTi ZiriTadi mimarTuleba – mewarmeobaze<br />
saxelmwifo regulirebis zemoqmedebis minimalizeba.<br />
am amocanis gadasawyvetad samsaxuri Tavis muSaobas warmarTavs sabaJo<br />
procedurebis maqsimaluri gamartivebisaTvis, risTvisac sabaJo<br />
kontrolis ganxorcielebisa da sabaJo kontrolis Sedegebis<br />
realizaciisaTvis cdilobs danergos erTiani principebi da standartebi.<br />
aRsaniSnavia, rom debulebiT gansazRvruli regionaluri sabaJoebis<br />
zedamxedvelobac warimarTeba im mizniT, raTa importiors Seeqmnas<br />
maqsimaluri xelSemwyobi garemo.<br />
245
Semosavlebis samsaxuri qmediT muSaobas eweva samTavrobo programiT<br />
gansazRvruli ekonomikis axal moTxovnebze orientirebul mebaJeTa<br />
pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebisaTvis. am mizniT nay<strong>of</strong>ierad TanamSromlobs<br />
donor da saerTaSoriso organizaciebTan. aRsaniSnavia rom am<br />
mimarTulebiT bolo periodSi gansakuTrebiT aqtualuri gaxda<br />
urTierTobebi ms<strong>of</strong>lio sabaJo organizaciasTan. yovelive es arsebiT<br />
gavlenas axdens sabaJo kontrolis saxeobebis ganxorcielebisaTvis<br />
saWiro infrastruqturis ganviTarebis axali meTodebisa da teqnikuri<br />
saSualebebis danergvis Taobaze samsaxuris mier SemuSavebuli<br />
winadadebebis aqtualurobis xarisxze.<br />
246
MTEF principze dayrdnobiT momzadda 2008-2011 wlebis ZiriTadi<br />
monacemebisa da mimarTulebebis dokumenti, romelic warmoadgens 2007-<br />
2010 wlebis BDD-s gaumjobesebul da daxvewil variants. 2007-2010 BDDsgan<br />
gansxvavebiT 2008-2011 wlebis BDD-Si Tavmoyrilia ZiriTadi<br />
strategiuli mimarTulebebis Sesaxeb informacia yvela<br />
saministrosaTvis.<br />
wina wlis BDD-sgan ganxvavebiT axali dokumenti agreTve<br />
iTvaliswinebs strategiebisa da mimarTulebebis CaSlas GFS-2001<br />
klasifikaciiT gansazRvruli 10 ZiriTadi funqciis mixedviT, rac Tavis<br />
mxriv iZleva biujetisa da BDD dokumentis dakavSirebis da maTSi<br />
warmodgenili informaciebis urTierTSedarebis SesaZleblobas.<br />
wina wlisagan gansxvavebiT, 2008-2011 wlebis BDD-is dokumenti<br />
Seicavs ZiriTadi strategiuli mimarTulebebis Sesrulebis Sefasebis<br />
indikatorebs, rac saSualebas mogvcems aRniSnuli maCveneblebis<br />
saSualebiT SevafasoT ama Tu im mimarTulebis aucilebloba;<br />
2007 wlidan moxda GFSM-2001 funqcionaluri klasifikaciis<br />
danergva yvela samTavrobo doneze, Sesabamisad 2007 wlis saxelmwifo<br />
biujeti agebulia swored axali funqcionaluri klasifikaciis<br />
gaTvaliswinebiT. agreTve momzadda <strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong><br />
brZanebis proeqti `<strong>saqarTvelos</strong> sabiujeto klasifikaciis Sesaxeb~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> finansTa <strong>ministris</strong> 2004 wlis 15 martis #153 brZanebaSi<br />
cvlilebisa da damatebebis Setanis Taobaze~, romelic iTvaliswinebs<br />
2008 wlidan saxelmwifo biujetis doneze GFSM-2001 xarjebis<br />
klasifikaciis srulad danergvas (maT Soris: xarjebis ekonomikuri<br />
klasifikacia; arafinansuri aqtivebis klasifikacia; finansuri aqtivebisa<br />
da valdebulebebis klasifikacia), xolo adgilobriv doneze GFSM-2001<br />
klasifikaciaze sruli gadasvla ganxorcieldeba 2009 wlidan.<br />
GFSM-2001-is moTxovnaTa gaTvaliswinebiT moxda arsebuli<br />
sabiujeto cirkularis koreqtireba da daxvewa. damatebuli iqna axali<br />
formebi, rac mogvcems saministroebisa da sxva sabiujeto<br />
organizaciebis mixedviT ufro detalizebuli informaciis Tavmoyris<br />
saSualebas.<br />
247
erovnuli antikorufciuli strategiis ganxorcielebis samoqmedo<br />
gegmiT gansazRvrulia “eleqtronuli xazinis Seqmna – saxazino<br />
samsaxurisa da mis momsaxurebaze my<strong>of</strong> organizaciebs Soris<br />
eleqtronuli sagadamxdelo dokumentaciis urTierTgacvlis organizeba,<br />
pirvel etapze – sacdeli proeqtis saxiT ramdenime organizaciasTan”<br />
proeqtis ganxorcieleba igegmeba ms<strong>of</strong>lio bankis siRaribis daZlevis<br />
mxardaWeris operaciis (PRSO) farglebSi gamoy<strong>of</strong>ili PHRD grantis<br />
saxsrebiT da belgiis mTavrobis mier saxazino reformis gasatareblad<br />
gadmocemuli grantis saxsrebiT, romlis administrirebas axdens gaeros<br />
ganviTarebis programis (UNDP) adgilobrivi warmomadgenloba.<br />
amJamad mimdinareobs muSaoba sistemis funqcionalur dizainze da<br />
paralelurad mimdinareobs molaparakebebi Sesabamisi programuli<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is SeZena-mogebasa da danergvaze SesaZlo momwodebelTan.<br />
wlis bolosTvis igegmeba misi eqspluataciaSi gaSveba sacdeli proeqtis<br />
saxiT ramdenime sabiujeto organizaciasTan, rac savsebiT Seesabameba<br />
samoqmedo gegmiT gansazRvrul vadebs.<br />
aseve strategiuli gegmiT gansazRvrulia “xazinis CarTva<br />
<strong>saqarTvelos</strong> erovnuli bankis realur droSi angariSsworebis (RTGS)<br />
erTian sistemaSi”. mimdinare wlis 2 aprilidan saxazino samsaxuri<br />
CaerTo <strong>saqarTvelos</strong> erovnuli bankis realur droSi angriSsworebis<br />
(RTGS) erTian sistemaSi, mieniWa Tavisi kodi erovnul bankSi da<br />
tranzaqciebs axorcielebs drois realur reJimSi.<br />
saxelmwifo mmarTvelobis organoebis regularuli sajaro angariSgebis,<br />
angariSvaldebulebis da samoqalaqo kontrolis meqanizmebis sruly<strong>of</strong>a<br />
<strong>saqarTvelos</strong> finansTa saministros 2005 wlis 10 Tebervlis #101<br />
brZanebiT mowonebul da saxelmZRvanelod miRebuli “aRricxvis<br />
reformis strategiiT” gansazRvruli RonisZiebebis Sesabamisad saxazino<br />
samsaxurSi mimdinareobs sajaro seqtorSi buRaltruli aRricxvis<br />
saerTaSoriso standartebis danergvis mosamzadebeli samuSaoebi;<br />
saxazino samsaxuri gaecno finansTa saministros sabiujeto<br />
departamentis mier saxelmwifo finansebis statistikis 2001 wlis<br />
248
meTodologiis mixedviT momzadebul sabiujeto klasifikaciis proeqts;<br />
aRniSnuli proeqtis damtkicebis Semdeg, saxazino samsaxuris mier<br />
saxelmwifo biujetis gadasaxdelebis swori da sruli aRricxvis mizniT<br />
ganxorcieldeba saWiro RonisZiebebi; momzaddeba saxelmwifo seqtorSi<br />
buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis axali meTodologia, romelic<br />
SesabamisobaSi iqneba sabiujeto klasifikaciasTan da gaTvaliswinebuli<br />
iqneba sajaro seqtoris buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso<br />
standartebis elementebi.<br />
saxazino samsaxurSi mimdinare reformis farglebSi 2007 wlis<br />
pirvel naxevarSi momzadda “saxelmwifo finansebis statistikis 2001<br />
wlis saxelmZRvanelos” qarTuli Targmani, mimdinareobs<br />
saxelmZRvanelos redaqtireba da gamosacemad momzaddeba wlis bolomde.<br />
saxazino momsaxurebis sruly<strong>of</strong>isa da saxelmwifo xarjebis<br />
marTvis procesis gamartivebisa da gamWvirvalobis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
mizniT, 2007 wlis 1 ianvridan ZalaSi Sevida instruqcia <strong>saqarTvelos</strong><br />
finansTa saministros 2006 wlis 25 dekembris #1825 brZanebiT<br />
damtkicebuli “saxelmwifo xazinis momsaxurebaze my<strong>of</strong>i organizaciebis<br />
mier valdebulebis aRebisa da xarjebis gawevis wesis Sesaxeb”. Sedegad<br />
gamartivda sabiujeto xarjebis gawevis procesi, mniSvnelovnad Semcirda<br />
saxelmwifo biujetidan xarjebis gawevis dro da aseve dokumentbrunva.<br />
sagareo urTierTobebi<br />
2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde periodSi xeli<br />
moewera mTel rig sagranto da SeRavaTian sasesxo xelSekrulebebs<br />
gzebis, wyalmomaragebis, energomomaragebis, socialuri (skolebis,<br />
jandacvis obieqtebis da sxva) infrastruqturis intensiuri<br />
reabilitaciisa da ganviTarebis mizniT.<br />
maT Soris gzebis reabilitaciisaTvis:<br />
- aRmosavleT-dasavleTis avtomagistralis gaumjobesebis pirveli<br />
proeqti, ms<strong>of</strong>lio bankis sesxi 19 mln aSS dolaris odenobiT.;<br />
249
aRmosavleT-dasavleTis avtomagistralis gaumjobesebis proeqti –<br />
me-2 faza, ms<strong>of</strong>lio bankis granti 440 aTasi aSS dolaris odenobiT;<br />
- Tbilisis gzebis reabilitaciis proeqti, arabTa ekonomikuri<br />
ganviTarebis kuveiTis fondis krediti 5.0 mln kuveituri dinaris<br />
odenobiT.<br />
ganaTlebis sferoSi:<br />
- ganaTlebis sistemis gardaqmnisa da ganmtkicebis proeqti – APL2<br />
ms<strong>of</strong>lio bankis sesxi 15 mln aSS dolaris odenobiT;<br />
- ganaTlebis sistemis gardaqmnisa da ganmtkicebis proeqti - APL2-is<br />
TanadafinansebisTvis iaponuri granti 4.95 mln aSS dolaris<br />
odenobiT.<br />
jandacvisa da s<strong>of</strong>lis meurneobis sferoSi:<br />
- frinvelis gripis kontrolis, pandemiisaTvis mzady<strong>of</strong>nisa da masze<br />
reagirebis proeqti, ms<strong>of</strong>lio bankis sesxi 3.5 mln aSS dolaris<br />
odenobiT;<br />
- frinvelis gripis kontrolis, pandemiisaTvis mzady<strong>of</strong>nisa da masze<br />
reagirebis proeqti, ms<strong>of</strong>lio bankis grantebi jamurad 6.5 mln aSS<br />
dolaris odenobiT.<br />
wyalmomaragebis sferoSi:<br />
- foTis wyalmomaragebis proeqti, evrobankis sesxi 2.5 mln evros<br />
odenobiT;<br />
- quTaisis wyalmomaragebis proeqti, evrobankis sesxi 3.0 mln evros<br />
odenobiT;<br />
- baTumSi komunaluri infrastruqturis dawesebulebaTa reabilitacia<br />
(faza I), germaniis rekonstruqciis sakredito bankis sesxi 17.079 mln<br />
evros odenobiT;<br />
- baTumSi komunaluri infrastruqturis dawesebulebaTa reabilitacia<br />
(faza I), germaniis rekonstruqciis sakredito bankis granti 1.6 evros<br />
odenobiT;<br />
energetikis sferoSi;<br />
250
- enguris hidroeleqtrosadguris reabilitaciis proeqti, evrobankis<br />
sesxi 10 mln aSS dolaris odenobiT;<br />
saqarTvelo gawevrianda aziis ganviTarebis banksa da evrosabWos<br />
ganviTarebis bankSi. garda amisa amave periodSi gaformda CarCo<br />
xelSekruleba <strong>saqarTvelos</strong>a da evropis sainvesticio banks Soris<br />
bankis saqmianobis saqarTveloSi ganxorcielebisaTvis. aRniSnuli<br />
<strong>saqarTvelos</strong> SesaZleblobas miscems moizidos damatebiTi finansuri<br />
resursi, rac TavisTavad mniSvnelovani iqneba samTavrobo programis<br />
miznebis miRwevisaTvis.<br />
am periodSi investiciuri proeqtebis dasafinanseblad<br />
donorebisgan miRebulia 114,024.7 aTasi laris odenobiT sasesxo da<br />
sagranto resursi, maT Soris:<br />
- jandacvis sferoSi: 20,798.9 aTasi lari;<br />
- ganaTlebis sferoSi: 6,972.5 aTasi lari;<br />
- garemos dacvis sferoSi: 8,907.5 aTasi lari;<br />
- infrastruqturis reabilitaciis sferoSi (gzebi da wyalmomarageba)<br />
20,855.0 aTasi lari;<br />
- energetikis sferoSi: 51,787.1 aTasi lari;<br />
- s<strong>of</strong>lis meurneobis sferoSi: 4,703.3 aTasi lari.<br />
251
<strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da<br />
socialuri dacvis saministro<br />
socialuri daxmarebis rezidualuri sistemis formireba;<br />
monetizebuli miznobrivi da saojaxo daxmarebebis danergva.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis mimdinare socialur-ekonomikuri<br />
politikiT gansazRvruli amocanebis Sesabamisad xorcieldeba<br />
socialuri dacvis sistemis reformireba, romlis mTavari principebia<br />
samarTliani da saWiroebaze damyarebuli socialuri daxmarebebis<br />
sistemis formireba. mimdinare periodisTvis dasrulebulia socialuri<br />
daxmarebebis rezidualuri sistemis formireba: danergilia<br />
mosaxleobis socialur-ekonomikuri mdgomareobis Sefasebis sistema da<br />
Seqmnilia socialurad daucveli ojaxebis monacemTa ranJirebuli baza,<br />
romelic iZleva saSualebas socialuri daxmarebebi miimarTos<br />
siRaribeSi my<strong>of</strong>i ojaxebisken maTi saWiroebis Sesabamisad. aRniSnul<br />
bazaSi moxvedrili is ojaxebi, romelTa ,,sareitingo qula’’ ar<br />
aRemateba 57 000-s, iReben saarsebo Semweobas, romlis minimaluri<br />
odenobaa erTsuliani ojaxisTvis 30 lari, or da metsuliani<br />
ojaxebisTvis ki damatebiT 12 lari ojaxis TiToeul wevrze. amJamad<br />
sul saarsebo Semweobas 129 500 ojaxi iRebs. monacemTa baza mudmivad<br />
ganicdis ganaxlebas.<br />
2007 wlis ianvridan moxda centraluri biujetis mier<br />
dafinansebuli arafuladi SeRavaTebis monetizacia da daiwyo yvela<br />
kategoriisTvis maTi fuladi saxiT gacema (say<strong>of</strong>acxovrebo subsidia).<br />
xandazmul asakSi siRaribisagan miznobrivi dacvis sistemis<br />
formireba. asakze da socialur statusze damyarebuli sapensio<br />
sistemis danergva da kerZo sapensio danazogebis iniciativebis<br />
stimulireba.<br />
2006 wels mniSvnelovnad gaizarda xandazmulTa sapensio<br />
uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis gamoy<strong>of</strong>ili Tanxebi. kerZod, minimaluri sapensio<br />
ganakveTi 10 lariT gaizarda da 38 lars gautolda. pensiis<br />
252
paralelurad siRaribis zRvars miRma my<strong>of</strong>i pensionerebi iReben<br />
saarsebo Semweobas. im SemTxvevaSi, Tu Mmartoxela aramomuSave<br />
pensioneri an aramomuSave pensionerTa or da metsuliani ojaxi ver<br />
moxvda saarsebo Semweobis mimReb pirTa Soris, mas SeuZlia specialuri<br />
sargebliT isargeblos – saojaxo daxmarebiT, romlis Sesabamisi<br />
ganakveTebi 22 da 35 lars Seadgens.<br />
mosaxleobisTvis maRali xarisxis samedicino momsaxurebis<br />
miwodebisa da janmrTelobis mdgomareobis gaumjobesebis mizniT 2006<br />
wlis ganmavlobaSi jandacvis seqtorSi inicirebul iqna mniSvnelovani<br />
cvlilebebi hospitaluri da ambulatoriul-poliklinikuri<br />
momsaxurebis miwodebis gaumjobesebisa da saxelmwifo struqturebis<br />
efeqtianobis amaRlebis mimarTulebiT.<br />
SemuSavda da <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2007 wlis 26 ianvris №11<br />
dadgenilebiT damtkicda „hospitaluri seqtoris ganviTarebis<br />
generaluri gegma“ da sainvesticio programa, romlis farglebSic 2007-<br />
2009 wlebSi qveynis masStabiT Seiqmneba 100 axali saavadmy<strong>of</strong>o. aRniSnul<br />
etapze mimdinareobs samuSaoebi sainvesticio programebis praqtikuli<br />
ganxorcielebisaTvis, rac <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobas saSualebas miscems<br />
miiRos sruliad axali tipis, maRalkvalificiuri samedicino daxmareba<br />
rogorc raionis doneze, ise did regionul centrebsa da qalaqebSi.<br />
mimdinareobda da 2007 wels kvlavac grZeldeba ambulatoriulpoliklinikuri<br />
qselis transformacia, rac saojaxo medicinis modelis<br />
ganviTarebas iTvaliswinebs. SemuSavebulia pirveladi janmrTelobis<br />
dacvis ganviTarebis generaluri gegmis proeqti, romelic iTvaliswinebs<br />
bazisuri ambulatoriuli momsaxurebis xelmisawvdomobas 15 wuTian<br />
intervalSi. aRniSnuli TvalsazrisiT ukve reabilitirebulia da<br />
funqcionirebs 200-ze meti saojaxo medicinis centri. pjd centrebis<br />
reabilitacia da aRWurva grZeldeba mimdinare welsac - saxelmwifo da<br />
donorTa investiciebi pjd ganviTarebis generaluri gegmis<br />
253
ganxorcielebisaTvis moxmardeba pjd obieqtebis Seqmnas <strong>saqarTvelos</strong><br />
sxvadasxva regionebSi, upiratesad s<strong>of</strong>lad da Znelad misadgom<br />
adgilebSi.<br />
xorcieldeba investiciebi adamianuri resursis ganviTarebisTvis<br />
iseT prioritetul sferoebSi, rogoricaa gadaudebeli samedicino<br />
daxmareba, pirveladi jandacva, menejmenti da deficitur specialobebSi<br />
maRalteqnologiuri hospitaluri momsaxureba. 2006 wels saxelmwifosa<br />
da donorTa daxmarebiT gadamzadda 500-ze meti saojaxo medicinis<br />
gundi. 2007 wels am mimarTebiT gaweuli moqmedebebi ufro intensiuri<br />
gaxda, radgan reformirebuli jandacvis sistema unda dakompleqtdes<br />
saTanado kvalifikaciis adamianuri resursiT. Sesabamisad, reformis<br />
programebis farglebSi gaTvaliswinebuli sainvesticio kapitalis didi<br />
nawili moxmardeba jandacvis pr<strong>of</strong>esionalebis kompetenciis gazrdas da<br />
unar-Cvevebis gaZlierebas, rac sistemis ganviTarebisa da xarisxis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is safuZveli iqneba.<br />
samedicino momsaxurebis fizikuri xelmisawvdomobis gaumjobesebis<br />
da adamianuri resursebis ganviTarebis paralelurad jandacvis sistemis<br />
ZiriTad amocanad ganisazRvra mosaxleobisaTvis aucilebel samedicino<br />
momsaxurebaze finansuri xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a da<br />
mosaxleobis dacva samedicino momsaxurebasTan dakavSirebuli finansuri<br />
riskisagan. Sesabamisad, saxelmwifo programebis farglebSi ZiriTad<br />
miznobriv jgufad dasaxelda siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
mosaxleoba da prioriteti mieniWa maTi samedicino saWiroebebis<br />
dakmay<strong>of</strong>ilebas. 2006 wlis ivlisidan amoqmedda siRaribis zRvars<br />
qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobis samedicino daxmarebis programa, romelmac<br />
moicva 600 000-ze meti adamiani. amave programis farglebSi 2007 wels<br />
gansazRvrulia 670 000 mosargeblis mocva, romelTac „ufasod“<br />
miewodebaT momsaxureba rogorc pirveladi jandacvis, ise saavadmy<strong>of</strong>os<br />
doneze. momdevno wlebSic saxelmwifos mier jandacvaze gamoy<strong>of</strong>ili<br />
saxsrebis mTavari mosargeble socialurad daucveli mosaxleoba iqneba.<br />
sabiujeto resursis gadanawileba moxdeba imgvarad, rom 2008-2009 wlebSi<br />
254
SesaZlebeli gaxdes ara marto uRatakesi, aramed Raribi mosaxleobis<br />
sruli mocva momsaxurebis standartuli paketiT.<br />
zemoaRniSnuli konceptualuri cvlilebebi safuZvlad daedo<br />
„jandacvis seqtoris momxmarebelze orientirebul da sadazRvevo<br />
principebs morgebul instituciur da funqciur reformas“, romlis erTerT<br />
ZiriTad principad ganisazRvra personaluri samedicino<br />
momsaxurebisaTvis daavadebis epizodis dadgomisas uSualod jibidan an<br />
sxva wyarodan gadaxdis Canacvleba riskis ganawilebis, solidarobisa da<br />
winaswar gadaxdis efeqtiani sistemebiT.<br />
Sesabamisad, jandacvis dafinansebis konceptualuri modeli Semdeg<br />
principebs daefuZna:<br />
• etapobrivad ganxorcieldeba arsebuli saxelmwifo jandacviTi<br />
programebis Canacvleba sadazRvevo produqtebiT. sadazRvevo bazris<br />
SesaZleblobebis gaZlierebasTan erTad saxelmwifo socialurad<br />
daucveli mosaxleobisTvis samedicino momsaxurebis pirdapiri Sesyidvis<br />
nacvlad meti intensivobiT Seisyidis sadazRvevo produqts;<br />
• samedicino momsaxurebis dafinansebis procesSi beneficiarisaTvis<br />
mzRvevelis Tavisufali arCevanis uflebis miniWebis, procesis<br />
gamWvirvalobis da efeqtianobis gaumjobesebis mizniT SemoRebul iqna<br />
vauCeri - mimoqcevadi finansuri instrumenti, romelsac saxelmwifo<br />
gascems samedicino momsaxurebis (samedicino vauCeri) an samedicino<br />
dazRvevis (dazRvevis vauCeri) dasafinanseblad;<br />
• vauCeris mflobel moqalaqes an beneficiar ojaxs eqneba<br />
sadazRvevo kompaniis Tavisufali arCevani;<br />
• mTavroba, CarTulobisa da gamWvirvalobis xelSewyobis gziT,<br />
uzrunvely<strong>of</strong>s sadazRvevo kompaniebs Soris jansaRi konkurenciis<br />
pirobebis dacvas.<br />
255
• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxlebisTvis, dazRvevasa da<br />
samedicino momsaxurebaze xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>is mizniT<br />
saxelmwifo daadgens moTxovnebs sadazRvevo organizaciebis mimarT.<br />
jandacvis reformis erT-erTi umniSvnelovanesi mimarTulebaa aseve<br />
samedicino momsaxurebis maRali xarisxis uzrunvely<strong>of</strong>a Sesabamisi<br />
maregulirebeli garemos Seqmnisa da amoqmedebis saSualebiT.<br />
aRniSnulis praqtikuli implementaciis mizniT Sesabamisi<br />
instrumentebis SemuSaveba mimdinareobs:<br />
• personalis licenzirebis sistemis amoqmedeba da uwyveti<br />
pr<strong>of</strong>esiuli ganaTlebis uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
• minimalur moTxovnebze damyarebuli nebarTvebis sistema<br />
samedicino dawesebulebebisadmi saqmianobis uflebis miniWebisTvis;<br />
• Seiqmneba wamlis xarisxis uzrunvely<strong>of</strong>isa da usafrTxoebis<br />
regulirebis meqanizmebi.<br />
ufro dawyvrilebiT jandacvisa da socialur seqtoriSi<br />
ganxorcielebuli moqmedebebis Sesaxeb ix qvemoT.<br />
256
jandacvis sfero<br />
janmrTelobis dacvis saxelmwifo programebi, rogorc wesi<br />
mtkicdeba <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />
<strong>ministris</strong> brZanebiT, romelic Sesabamisi wlis ,,saxelmwifo biujetis<br />
Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanoniT gaTvaliswinebuli asignebebis<br />
(saxelmwifos mier nakisri valdebulebebis) farglebSi gansazRvravs<br />
samedicino daxmarebis moculobas (servisebs, programis beneficiarebs,<br />
dafinansebis meTodologias, programis ganxorcielebis vadebs).<br />
janmrTelobis dacvis saxelmwifo programebi moicavs:<br />
mosaxleobis stacionaruli daxmarebis saxelmwifo programa, pirveladi<br />
jandacvis saxelmwifo programa, mosaxleobis specifikuri<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo programa, siRaribis zRvars<br />
qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobis samedicino daxmarebis programa, veteranTa<br />
samedicino momsaxurebis programa, socialurad saSiSi daavadebebis<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da epidemiologiuri usafrTxoebis programa,<br />
daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo programa.<br />
1996 wlidan 2006 wlis CaTvliT, saxelmwifo samedicino<br />
programebSi monawile organizaciebis dafinanseba xdeboda saxelmwifo<br />
programebis farglebSi Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />
<strong>ministris</strong> Sesabamisi normatiuli aqtiT damtkicebuli ”saxelmwifo<br />
samedicino standartebisa” da ”saxelmwifo samedicino standartebis<br />
tarifebis” mixedviT.<br />
samedicino standartebis uary<strong>of</strong>iT mxares warmoadgenda is, rom<br />
fondsa da momwodeblebs Soris moqmedi xelSekrulebebi standartis<br />
nawilobrivi Sesrulebis SemTxvevaSi (mkurnalobis dadebiTi Sedegebis<br />
miuxedavad) iTvaliswinebda Tanxebis amoRebas, rac bunebrivia, zRudavda<br />
momsaxurebis mimwodeblis Tavisuflebas da amcirebda resursebis<br />
efeqtianad gamoyenebis SesaZleblobas.<br />
2007 wlidan administrirebis simartivis, momsaxurebis<br />
mimwodebelTa mier resursebis efeqtianad gamoyenebisa da<br />
SemsyidvelisaTvis advilad prognozirebadi danaxarjebis<br />
ganxorcielebis mizniT SemoRebul iqna nozologiuri jgufisaTvis<br />
257
dadgenili saSualo Rirebuleba, romelic emyareba saeqsperto Sefasebas,<br />
saxelmwifo samedicino standartebsa da tarifebs.<br />
nozologiuri jgufisaTvis dadgenili saSualo Rirebuleba<br />
programaSi warmodgenilia sawoldRiT, zogierTi programebisTvis -<br />
mkurnalobis epizodis dafinansebiT, sxva SemTxvevaSi anazRaureba xdeba<br />
kapitaciuri meTodiT.<br />
sawoldRe moicavs stacionarSi gatarebuli erTi dRe-Ramis<br />
ganmavlobaSi gaweuli momsaxurebis pirdapiri, arapirdapiri xarjebisa<br />
da kvebis xarjebis (zogierTi programisaTvis) jams.<br />
nozologiuri jgufisaTvis dadgenili saSualo Rirebuleba<br />
gulisxmobs mTeli stacionirebis manZilze gaweuli pirdapiri da<br />
arapirdapiri xarjebis jams.<br />
kapitaciuri meTodi gulisxmobs erT sul mosaxleze gaweul<br />
samedicino momsaxurebas.<br />
jandacvis programebis biujeti 2006-2007 wlebSi (aTasi lari)<br />
2006 weli 2007 weli<br />
140 000,0<br />
127 480,0<br />
120 000,0<br />
39%<br />
100 000,0<br />
31%<br />
91 544,3<br />
80 000,0<br />
60 000,0<br />
28 450,0<br />
4%<br />
40 000,0<br />
20 000,0<br />
21 640,0<br />
9 292,0<br />
9 670,0<br />
0,0<br />
ambulatoriuli<br />
daxmarebis programa<br />
stacionaruli<br />
daxmarebis programa<br />
specifikuri<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
programa<br />
258
iujeti<br />
programa 2006 weli 2007 weli<br />
1 ambulatoriuli daxmarebis programa 21 640,0 28 150,0<br />
2 stacionaruli daxmarebis programa 91 544,3 127 480,0<br />
3 specifikuri medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is programa<br />
9 292,0 9 670,0<br />
mosaxleobis stacionaruli daxmarebis saxelmwifo programa<br />
1. bavSvTa samedicino daxmarebis komponenti<br />
mizani<br />
bavSvTa janmrTelobis mdgomareobis gaumjobeseba.<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />
1. 0-dan 3 wlamde asakis mosaxleobisTvis komponenti faravs stacionaruli<br />
samedicino momsaxurebis xarjebs srulad.<br />
2. 3 dan 15 wlamde bavSvTa stacionaruli momsaxurebis xarjebis 20% ixdis<br />
pacienti. Tanagadaxdas ar eqvemdebareba kritikuli mdgomareobebis<br />
mkurnalobis dafinanseba.<br />
3. mudmiv CanacvlebiT mkurnalobas daqvemdebarebuli da iSviaTi<br />
daavadebebis mqone mosargebleebis stacionaruli samedicino<br />
momsaxurebis xarjebi anazRaurdeba srulad.<br />
4. mSobelTa mzrunvelobas moklebuli da konfliqtur zonaSi mcxovrebi<br />
mosargebleebis stacionaruli samedicino momsaxurebis xarjebi anaz-<br />
Raurdeba srulad (mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebisTvis<br />
kvebis CaTvliT).<br />
5. bavSvTa gadaudebeli saswrafo-samedicino daxmareba finansdeba srulad<br />
biujeti<br />
259
`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 6 000,0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 13 240,0 aTasi lariT.<br />
bavSvTa samedicino daxmarebis<br />
komponentis biujeti<br />
14000000<br />
12000000<br />
10000000<br />
8000000<br />
6000000<br />
4000000<br />
2000000<br />
0<br />
6000000<br />
13240000<br />
2006 weli 2007 weli<br />
bavSvTa<br />
samedicino<br />
daxmarebis<br />
komponentis<br />
biujeti<br />
perinataluri da 1 wlamde bavSvTa mokvdaoba 1997-2005<br />
50<br />
40<br />
30<br />
32.3<br />
31.6<br />
32.1<br />
29.6<br />
26.4<br />
28.8<br />
28.1<br />
27.2<br />
28.3<br />
20<br />
10<br />
23.7<br />
21.3<br />
23.4<br />
21.1<br />
20<br />
20.1<br />
18.5<br />
18<br />
18.1<br />
0<br />
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
პერინატალური მოკვდაობა<br />
1 წლამდე ასაკის ბავშვთა მოკვდაობა<br />
260
2006 -2007 wlebis Sedareba<br />
• 2007 wels komponentSi gaTvaliswinebulia 3-15 wlis bavSvTa<br />
urgentuli momsaxureba, romelic 2006 wels finansdeboda<br />
mosaxleobis urgentuli momsaxurebis komponentidan, amasTan<br />
kritikuli mdgomareobebi dafinansdeba srulad;<br />
• 0-3 wlamde bavSvTa samedicino momsaxureba anazRaurdeba srulad.<br />
• mSobelTa zrunvas moklebul bavSvTa da mudmiv CanacvlebiT<br />
nkurnalobas daqvemdebarebul bavSvTa mkurnalobis xarjebis<br />
anazRaureba 2006 wels gamoy<strong>of</strong>ili iyo calke komponentad, 2007 wels<br />
ki anazRaurdeba bavSvTa samedicino daxmarebis komponentidan;<br />
• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />
2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />
2. mosaxleobis urgentuli momsaxurebis programa<br />
(antirabiuli saSualebebis gamoklebiT)<br />
mizani<br />
mosaxleobisaTvis gadaudebel (urgentuli) samedicino daxmarebaze<br />
finansuri da geografiuli xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />
1. komponenti faravs 15 wels zeviT moqalaqeTa gadaudebeli<br />
hospitaluri mkurnalobis xarjebis 75 %-s.<br />
2. komponentiT srulad finansdeba maRalmTian da konfliqtur<br />
regionebSi arsebul saavadmy<strong>of</strong>oebSi ganxorcielebuli momsaxureba.<br />
3. kritikuli mdgomareobisaTvis gansazRvrulia erTi sawoldRis<br />
gasaSualoebuli tarifi, romelic gansxvavebulia samedicino<br />
dawesebulebebisa da reanimaciuli samsaxurebis doneebis Sesabamisad.<br />
kritikuli mdgomareobebis dros, saxelmwifo mTlianad uzrunvely<strong>of</strong>s<br />
pirveli 6 dRis mkurnalobis safasuris anazRaurebas. arsebul<br />
261
statistikur monacemebze dayrdnobiT pirveli 6 dRis ganmavlobaSi<br />
saSualo sawoldayovneba ar aRemateba 3,5 dRes. administrirebis<br />
gaumjobesebis, stacionarSi pacientebis usafuZvlod dayovnebis<br />
stimulis ararsebobis da angariSsworebis simartivis mizniT pirveli 6<br />
dRisTvis ganisazRvra SemTxvevis gasaSualoebuli tarifi, romelic<br />
udris erTi sawoldRis fasi (Tbilisi, quTaisi – 622,0, baTumi, rusTavi,<br />
zugdidi – 541,0, sxva – 503,0 lari) X 3,5-ze. pirveli 6 dRis ganmavlobaSi<br />
gaweuli xarjebi pacientis mxridan Tanagadaxdas ar eqvemdebareba. 6<br />
dRis Semdeg mkurnalobis xarjebi anazRaurdeba pacientis mxridan.<br />
biujeti<br />
`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 9 220,0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 11 850,0 aTasi lari.<br />
mosaxleobis urgentuli<br />
momsaxurebis programis biujeti<br />
12000000<br />
10000000<br />
8000000<br />
6000000<br />
4000000<br />
2000000<br />
0<br />
9220000<br />
2006 weli<br />
11850000<br />
2007 weli<br />
mosaxleobis<br />
urgentuli<br />
momsaxurebis<br />
programis biujeti<br />
2006 -2007 wlebis Sedareba<br />
• gaizarda kritikuli mdgomareobebis dafinanseba, 2006 wels<br />
koeficienti iyo 2,2 2007 wels 3,5.<br />
• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />
2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad;<br />
262
• 2006 wels komponenti moicavda 3 wlis zemoT mosaxleobas, 2007<br />
wlidan ki 15 wels zemoT.<br />
3. referaluri daxmarebis komponenti<br />
mizani<br />
• garTulebuli da maRali riskis samedicino Cvenebis mqone pacientTa<br />
SemTxvevebis marTva.<br />
• mosaxleobis uzrunvely<strong>of</strong>a safexurebrivi uwyveti samedicino<br />
momsaxurebiT kritikuli mdgomareobebis, katastr<strong>of</strong>ebisa da<br />
sagangebo situaciebis dros.<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />
ა) maRali riskis orsulTa (maT Soris sefsisiT garTulebuli) da<br />
axalSobilTa stacionaruli momsaxureba;<br />
ბ) kritikul mdgomareobaSi my<strong>of</strong>i pacientebis stacionaruli<br />
momsaxureba;<br />
გ) maRali riskis orsulTa, axalSobilTa da kritikul<br />
mdgomareobaSi my<strong>of</strong>i pacientebis (maT Soris bavSvTa) gadaudebeli<br />
saswrafo samedicino momsaxureba, rac iTvaliswinebs:<br />
გ.ა) adgilze referaluri brigadis mier konsultacias da<br />
mdgomareobis stabilizebas;<br />
გ.ბ) garTulebuli SemTxvevebis samedicino transportirebas;<br />
დ) individualuri stacionaruli momsaxureba, rac moicavs:<br />
დ.ა) mniSvnelovan pirTa (<strong>saqarTvelos</strong> sakanonmdeblo,<br />
aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis umaRles Tanamdebobis<br />
pirTa da maTi ojaxis wevrTa) samedicino momsaxureobas;<br />
დ.ბ) konfliqtur zonebSi dazaralebul moqalaqeTa samedicino<br />
momsaxurebas;<br />
დ.გ) Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros<br />
mier gansazRvrul SemTxvevebs;<br />
დ.დ) antirabiuli momsaxurebis uzrunvely<strong>of</strong>as, Sesabamisi gancxadebis<br />
safuZvelze, garda im SemTxvevebisa, romelic gaTvaliswinebulia sxva<br />
saxelmwifo jandacviTi programebiT;<br />
263
ე) qveynis masStabiT erTiani sadispetCeros Seqmna da referalur<br />
SemTxvevaTa marTva. gadaudebeli samedicino daxmarebis prehospitaluri<br />
etapis reformirebis mosamzadebeli samuSaoebis Sesruleba.<br />
biujeti<br />
`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 7 455.3 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 10 615,86 aTasi lari<br />
referaluri daxmarebis komponentis biujeti<br />
12000000<br />
10000000<br />
8000000<br />
6000000<br />
4000000<br />
2000000<br />
0<br />
7455300<br />
2006 weli<br />
10615860<br />
2007 weli<br />
referaluri<br />
daxmarebis<br />
komponentis<br />
biujeti<br />
2006 -2007 wlebis Sedareba<br />
• 2007 wels `mniSvnelovan pirTa (<strong>saqarTvelos</strong> sakanonmdeblo,<br />
aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis umaRles Tanamdebobis<br />
pirTa da maTi ojaxis wevrTa) samedicino momsaxurebis~ qvekomponenti<br />
gadmovida urgentuli daxmarebis komponentidan;<br />
• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT.<br />
4. fsiqiatriuli daxmarebis komponenti<br />
programis miznebi:<br />
264
• fsiqikuri daavadebis mqone pacientebSi Semcirdes mkurnalobis<br />
intervalis Semcireba da efeqtiani mkurnalobis mimReb<br />
beneficiarTa raodenobis gazrda;<br />
• suicidis mcdelobis dros avadobis Semcireba;<br />
• suicidis mcdelobisas letaluri gamosavlis Semcireba;<br />
amocanebi:<br />
• fsiqozuri registris aSlilobaTa mkurnaloba;<br />
• iZulebiT mkurnalobaze my<strong>of</strong> avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba;<br />
• qronikul avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba gamwvavebis periodSi;<br />
programis farglebSi gaTvaliswinebuli RonisZiebebi:<br />
a) stacionaruli daxmareba;<br />
b) bavSvTa da mozardTa fsiqo-reabilitaciuri uzruvnely<strong>of</strong>a;<br />
g) fsiqikur avadmy<strong>of</strong>Ta (mozrdilTa) fsiqosocialuri reabilitacia;<br />
d) iZulebiT mkurnalobaze my<strong>of</strong> pacientTa dacvis xarjebi;<br />
ganxorcielebis gegma:<br />
programaSi monawile samedicino dawesebulebebis dafinanseba<br />
ganxorcielda dadgenili wesiT, saxelmwifo programebis farglebSi<br />
damtkicebul standartebsa da wliur saprognozo maCveneblebze<br />
dayrdnobiT.<br />
dafinansebis meTodologia:<br />
2006 wels anazRaurebis erTeuls warmoadgenda sawoldRe, romlis<br />
Rirebuleba Seadgens 8.60 lars (kvebis CaTvliT);<br />
2007 wels mwvave SemTxvevebisTvis sawoldRis Rirebuleba ganisazRvra –<br />
32,0 lariT, qvemwvavesTvis – 15,0 lariT, xolo qronikuli – 8,6 lariT.<br />
265
fsiqikuri aSlilobis mqone pirTa instituciebi<br />
# fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>oebi sawoleb<br />
is r-oba<br />
1 მ.asaTianis sax. fsiqiatriis s/k instituti 300<br />
2 b.naneiSvilis sax. qutiris fsiqiatriuli 450<br />
saavadmy<strong>of</strong>o<br />
3 walkis (bedianis) fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 100<br />
4 baTumis fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 110<br />
5 suramis fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 70<br />
6 foTis mkacri reJimis fsiqiatriuli saavadmy<strong>of</strong>o 120<br />
fsiqonevrologiur dispanserebTan arsebuli sawolebi:<br />
# fsiqonevrologiur dispanserebTan arsebuli sawolebis raodenoba<br />
sawolebi<br />
1 quTaisis fsiqonevrologiuri dispanseri 15<br />
2 senakis fsiqonevrologiuri dispanseri 15<br />
3 lanCxuTis fsiqonevrologiuri dispanseri<br />
`nevroni”<br />
15<br />
სულ 1195 საწოლი<br />
komponentis biujeti<br />
2006 wlis saxelmwifo niujetis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad<br />
komponentis biujeti ganisazRvra 3 700.0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 4 960,0 aTsi lari.<br />
266
dispanserul aRricxvaze my<strong>of</strong>i pacientebi<br />
2000<br />
1500<br />
1293.4<br />
1454.2<br />
1519.3<br />
1526.1<br />
1490.6<br />
1578.2<br />
1628.2<br />
1000<br />
500<br />
293.6<br />
219.3<br />
201.9<br />
185<br />
190.7<br />
167.8<br />
181.5<br />
0<br />
1998 1999 2000 2001 2002 2004 2005<br />
სულ<br />
ბავშვები<br />
fsiqikuri da qceviTi aSlilobebis axali SemTxvevebi <strong>saqarTvelos</strong> 1998-<br />
2005<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
45.4<br />
12.4<br />
41<br />
14.7<br />
40.8<br />
10.5<br />
39.5<br />
15.9<br />
39.5<br />
23.7<br />
38<br />
25.4<br />
73.3<br />
45<br />
91<br />
61.6<br />
0<br />
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
სულ<br />
ბავშვები<br />
5. fTiziatriuli daxmarebis komponenti<br />
mizani da amocanebi<br />
• avadobis, sikvdilobis da sazogadoebaSi infeqciis gavrcelebis<br />
Semcireba;<br />
• filtvis tuberkulozis baqteriagamomy<strong>of</strong>i (mgb+), axal da warsulSi<br />
namkurnaleb SemTxvevaTa izolacia abacilirebis mizniT;<br />
• tubsawinaaRmdego medikamentebis mimarT rezistentobis ganviTarebis<br />
prevencia.<br />
programis farglebSi gaTvaliswinebuli RonisZiebebi:<br />
• stacionaruli momsaxureba;<br />
• DOT-socialuri meurveobis samsaxuri TbilisSi;<br />
267
• referens kontroli;<br />
• programis zedamxedveloba;<br />
ganxorcielebis gegma:<br />
programaSi monawile samedicino dawesebulebebis dafinanseba<br />
ganxorcielda dadgenili wesiT, saxelmwifo programebis farglebSi<br />
damtkicebul standartebsa da wliur saprognozo maCveneblebze<br />
dayrdnobiT.<br />
dafinansebis meTodologia:<br />
2006 wels anazRaurebis erTeuls warmoadgenda sawoldRe, romlis<br />
Rirebuleba regionebSi Seadgens 13.7 lars (kvebis CaTvliT), q. TbilisSi<br />
ki sawoldRis Rirebuleba 18.5 lariT ganisazRvreba (kvebis CaTvliT).<br />
2007 wels anazRaurebis erTeulia sawoldRe, romlis Rirebuleba<br />
Seadgens TbilisSi – 20 lars, regionSi – 14 lars, xolo tuberkulozis<br />
rezistentuli formebis (MDR) sawoldRis Rirebuleba ganisazRvra 21<br />
lariT. operaciuli mkurnalobisTvis ganisazRvra nozologiuri<br />
jgufebisaTvis dadgenili saSualo Rirebuleba – 3220 lari.<br />
multirezistentuli tuberkulozis mkurnalobisTvis medikamentebiT<br />
momaragebas uzrunvely<strong>of</strong>s MSF – saerTaSoriso organizacia `eqimebi<br />
sazRvrebs gareSe.~<br />
fTiziatriuli stacionaruli dawesebulebebi<br />
# fTiziatriuli saavadmy<strong>of</strong>oebi sawolebis<br />
raodenoba<br />
1 ss `m.iaSvilis sax. bavSvTa centraluri saavadmy<strong>of</strong>o” 5<br />
2 ss `tuberkulozisa da filtvis daavadebaTa 210<br />
erovnuli centri<br />
3 Sps baTumis dedaTa da bavSvTa janmrTelobis dacvis 5<br />
respublikuri centri<br />
4 S.ps aWaris resp.fTiziopulmonologiuri 40<br />
saavadmy<strong>of</strong>o<br />
5 Sps Suaxevis r-is zamleTis tub. dispanseri 7<br />
6 Sps ozurgeTis tub dispanseri 10<br />
7 Sps dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> tuberkulozisa da 25<br />
filtvis daavadebaTa erovnuli centri<br />
8 Sps zugdidis regionuli tub, saavadmy<strong>of</strong>o 20<br />
268
9 foTis tub. dispanseri 20<br />
10 Sps abasTumnis tub. saavadmy<strong>of</strong>o 160<br />
programis biujeti<br />
`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 2 558.0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 3 661,6 aTsi lari.<br />
filtvis tuberkulozis maCvenebeli 100 000 mosaxleze 1998-2005 weli<br />
200<br />
150<br />
139.6<br />
162.4<br />
103.4<br />
103.9<br />
116.9<br />
115.8<br />
121.7<br />
122.9<br />
100<br />
50<br />
55.4<br />
63<br />
67.1<br />
62.2<br />
70.8<br />
67.7<br />
69.2<br />
70.3<br />
დაავადებიანობა<br />
ავადობა<br />
0<br />
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
filtvgareSe tuberkulozis SemTxvevebis struqtura 2000-2005 wlebSi<br />
2005 ტუბერკულოზური<br />
მენინგიტი<br />
2004<br />
ძვალ-სახსართა<br />
ტუბერკულოზი<br />
2003<br />
2002<br />
2001<br />
უროგენიტალური<br />
ტუბერკულოზი<br />
ტუბერკულოზური<br />
პლევრიტი<br />
ლიმფური კვანძების<br />
2000<br />
ტუბერკულოზი<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
სხვა ორგანოთა<br />
ტუბერკულოზი<br />
6. onkologiur daavadebaTa diagnostikisa da mkurnalobis komponenti<br />
komponentis farglebSi ganxorcieldeba Semdegi qvekomponentebi:<br />
• onkologiur avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba (onkoinkurabeluri<br />
pacientebis paliatiuri mzrunveloba);<br />
• neiroonkologiur avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba;<br />
269
• mozrdilTa onkohematologia;<br />
• bavSvTa onkohematologia.<br />
miznebi:<br />
• onkologiur daavadebaTa drouli diagnostikisa da avadmy<strong>of</strong>Ta<br />
adekvaturi mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a Soreuli Sedegebis<br />
gaumjobesebiT.<br />
• onkoinkurabeluri avadmy<strong>of</strong>ebis paliatiuri mzrunvelobis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
amocanebi:<br />
• maRali riskis populaciis samedicino gamokvleva kiboswina da<br />
simsivnur daavadebaTa gamosavlenad;<br />
• onkologiur pacientTa mkurnalobis Semdgomi dakvirvebiT (pasiuri<br />
da aqtiuri Follow-up) metastazebis, recidivebisa da, aseve, pirveladi<br />
mravlobiTi simsivneebis prevencia, sicocxlis gaxangrZliveba da<br />
cxovrebis xarisxis gaujobeseba.<br />
• klinikuri praqtikis nacionaluri rekomendaciebis (gaidlainebis)<br />
da protokolebis SemuSaveba da danergva;<br />
• kibos populaciuri registris Seqmna;<br />
• stacionaruli hospisis uzrunvely<strong>of</strong>a 10 sawolze;<br />
neiroonkologiur avadmy<strong>of</strong>Ta mkurnaloba<br />
mizani:<br />
neiroonkologiur daavadebaTa mkurnalobis xelmisawvdomobis<br />
uzrunvel<strong>of</strong>a.<br />
amocana:<br />
mosaxleobisaTvis neiroonkologiur daavadebaTa drouli<br />
diagnostikisa da avadmy<strong>of</strong>Ta adekvaturi mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
Soreuli Sedegebis gaumjobesebiT.<br />
mozrdilTa onkohematologia<br />
mizani:<br />
270
onkohematologiur daavadebaTa mkurnalobis xelmisawvdomobis<br />
uzrunvel<strong>of</strong>a.<br />
amocanebi:<br />
• onkohematologiur avadmy<strong>of</strong>Ta medikamenturi da kombinirebuli<br />
mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a Tanamedrove samedicino meTodebis<br />
gamoyenebiT;<br />
bavSvTa onkohematologia<br />
mizani:<br />
drouli diagnostikisa da adekvaturi mkurnalobis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
amocanebi:<br />
• leikemiebiTa da avTvisebiani limfomebiT daavadebul bavSvTa<br />
drouli diagnostika.<br />
• poliqimioTerapiuli programa “BFM”-iT srulfasovani<br />
mkurnalobis Catareba da maTi 70-80%-is gamojanmrTeleba.<br />
onkologiur daavadebaTa diagnostikisa da mkurnalobis komponentis<br />
ganxorcielebis gegma<br />
onkoinkurabeluri pacientebis paliatiuri mzrunvelobis anazRaureba,<br />
romelic ifunqcionirebs 10 sawolze, ganxorcieldeba sawoldRis fasis<br />
Sesabamisad, erTi sawoldRe _ 55 lari.<br />
standartis zRvruli fasebis didi variabelobis gamo anazRaureba<br />
ganxorcieldeba nozologiur jgufebze saSualo fasebis mixedviT.<br />
programis resurstevadobis gamo SemoRebuli iqneba Tanagadaxda.<br />
pacientis mxridan Tanagadaxdis wili Seadgens faqtobrivi xarjis 30%-s.<br />
qimioTerapiaSi medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>isaTvis damatebiT dawesdeba<br />
50%-iani Tanagadaxda (Tanagadaxda ar Seexeba 15 wlamde asakis<br />
pacientebs) 400 laris farglebSi, onkohematologiaSi _ 300 laris<br />
farglebSi. miTiTebuli Tanxebis zeviT medikamentebis Rirebulebas<br />
pacienti mTlianad faravs. qimioTerapiisaTvis saWiro medikamentebis<br />
Sesyidva ganxorcieldeba tenderis gziT.<br />
programis biujeti<br />
271
2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad<br />
komponentis biujeti ganisazRvra 3 850.0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 6 770,0 aTsi lari.<br />
onkologiaSi avadobisa da daavadebianobis maCvenebeli 2000-2005 wlebSi<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
597.4<br />
96.4<br />
586.6<br />
111.2<br />
603.3<br />
122<br />
637.8<br />
121.3<br />
660<br />
131<br />
668.9<br />
138.3<br />
2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
დაავადებიანობა<br />
ავადობა<br />
onkologiaSi hospitalizaciisa da sikvdilianobis maCvenebeli 2000-2005<br />
wlebSi<br />
250<br />
200<br />
199.4<br />
195.4<br />
199.8<br />
198.5<br />
215.1<br />
207.2<br />
ჰოსპიტალიზაცია<br />
სიკვდილიანობა<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
2.5 2.3 2.2 2.5 2.2 2.6<br />
2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
7. infeqciur daavadebaTa mkurnalobis komponenti<br />
mizani:<br />
mosaxleobaSi gadamdeb daavadebaTa stacionaruli mkurnalobis<br />
xelmisawvdomobis gazrda daavadebaTa garTulebebis prevencia da<br />
sikvdilianobis Semcireba.<br />
amocanebi:<br />
272
• infeqciur avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a drouli da<br />
maRakvalificiuri samedicino daxmarebiT;<br />
• gadamdebi infeqciuri daavadebebis mqone avadmy<strong>of</strong>Ta adreuli<br />
gamovlena da pr<strong>of</strong>iluri hospitalizacia. amiT mTeli rigi<br />
daavadebebis qronizaciis saSiSroebis Tavidan acileba;<br />
programis farglebSi gaTvaliswinebuli RonisZiebebi:<br />
• infeqciuri daavadebebiT Sepyrobil avadmy<strong>of</strong>Ta stacionaruli<br />
momsaxureba;<br />
• epidafeTqebebis dros avadmy<strong>of</strong>Ta samedicino momsaxurebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
dafinasebis meTodologia<br />
samedicino dawesebulebebs gaweuli samuSaos Rirebuleba<br />
aunazRaurdebaT nozologiur standartis Sesabamisad dadgenili<br />
SemTxvevis saSualo fasis mixedviT (standartzeda momsaxurebis<br />
Rirebulebas ixdis pacienti). dasrulebuli mkurnalobis SemTxvevaSi<br />
samedicino dawesebulebas aunazRaurdeba tarifiT (SemTxvevis saSualo<br />
fasi) gansazRvruli Tanxa. gansakuTrebul SemTxvevaSi (letaluri<br />
Sedegi, sxva samedicino dawesebulebebSi mkurnalobis dasrulebis<br />
mizniT avadmy<strong>of</strong>is gadayvana an sxva raime mizniT mkurnalobis Sewyveta,<br />
sxva saavadmy<strong>of</strong>odan gadmoyvanili avadmy<strong>of</strong>is mkurnaloba) mkurnalobis<br />
xarjebi anazRaurdeba faqtobrivad gatarebuli sawoldReebis mixedviT,<br />
magram ara umetes dadgenili tarifisa Semdegi principiT:<br />
asanazRaurebeli Tanxa = stand. fasi/stand. saw.dRe X faqtobrivi<br />
saw.dRe.<br />
avadmy<strong>of</strong>is dadasturebuli arasruli an araswori mkurnalobis gamo<br />
misi ganmeorebiTi an garTulebuli mkurnalobisaTvis gaweul xarjebs<br />
aanazRaurebs samedicino dawesebuleba.<br />
calkeul nozologiebze komponentis farglebSi gaTvaliswinebulia<br />
Tanagadaxda: qronikuli hepatitebis mkurnalobaze (kodebi: 5229, 5230, 5972,<br />
5227, 5228, 7362, 7596, 7595, 5714, 7598, 7597) Tanagadaxda pacientis mxridan 90<br />
lari, kodi 7602 - Tanagadaxda pacientis mxridan 40 lari;<br />
273
qronikuli hepatitebis ganmeorebiTi hospitalizaciis SemTxvevaSi<br />
(kodebi: 5976, 5974) Tanagadaxda 20% pacientis mxridan.<br />
parazitul daavadebaTa mkurnaloba (kodebi: 7881, 7875, 7877, 7880, 5994,<br />
7874) iTvaliswinebs pacientis mxridan 20%-ian Tanagadaxdas,<br />
Tanagadaxdidan Tavisufldebian 3 wlamde asakis pacientebi.<br />
2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />
2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />
infeqciuri stacionaruli dawesebulebebi<br />
# infeqciuri stacionaruli dawesebulebebi<br />
1 ss infeqciuri paTologiis Sidsisa da klinikuri imunologiis<br />
centri<br />
3 ss sefsisis sawinaaRmdego erovnuli centri<br />
4 Sps baTumis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />
5 Sps ozurgeTis centraluri klinikuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />
6 ss imereTis samxareo infeqciuri paTologiis centri<br />
7 Sps Telavis raionuli saavadmy<strong>of</strong>o<br />
8 yvarlis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />
9 Sps zugdidis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />
10 ss axalcixis raionuli saavadmy<strong>of</strong>o<br />
11 ss rusTavis centraluri saavadmy<strong>of</strong>os infeqciuri gany<strong>of</strong>ileba<br />
12 goris centraluri raionuli saavadmy<strong>of</strong>o<br />
programis mTliani biujeti<br />
2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Sesabamisad<br />
komponentis biujeti ganisazRvra 2.186.0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 2 720,0 aTsi lari.<br />
infeqciuri da parazituli daavadebebi da mozrdilebi 1998-2005<br />
274
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
0<br />
3557 3418.4<br />
2855.5<br />
2444.3 2527.9<br />
1746.7 1791.2 1623.7<br />
1271.3 1235.2<br />
877.8 842.6<br />
940.6 868.1 804.6<br />
835 1002.8<br />
737.5 661.8 951.7 1010.5<br />
785.2 968.7 1087.7<br />
337 390.5<br />
449.4 197.3 355.3<br />
353.8 311.6 379.3<br />
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ავადობა (მოზრდილებში)<br />
ავადობა (ბავშვებში)<br />
ჰოსპიტალიზაცია (მოზრდილებში)<br />
ჰოსპიტალიზაცია(ბავშვებში)<br />
aiv infeqcia/SidsiT daavadebulTa mkurnaloba<br />
mizani<br />
• aiv infeqcia/ Sidsis gavrcelebis prevencia.<br />
• aiv infeqcia/ SidsiT daavadebulTaTvis mkurnalobis<br />
xelmisawvdomobis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
• amocanebi<br />
• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a ambulatoriuli<br />
momsaxureobiT, maT Soris laboratoriul-instrumentuli gamokvlevebiT;<br />
• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a antiretrovirusuli<br />
mkurnalobiT da saTanado laboratoriuli monitoringiT;<br />
• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a simptomuri<br />
mkurnalobiT (oportunistuli infeqciebis mkurnaloba da sxv.);<br />
• aiv infeqcia/SidsiT avadmy<strong>of</strong>Ta uzrunvely<strong>of</strong>a stacionaruli<br />
mkurnalobiT;<br />
• aiv inficirebul orsulTa uzrunvely<strong>of</strong>a pr<strong>of</strong>ilaqtikuri<br />
mkurnalobiT nay<strong>of</strong>is inficirebis Tavidan asacileblad;<br />
• aiv inficirebuli dedebis axalSobilTa uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikuri mkurnalobiT;<br />
• aiv eqspozirebuli pirebis uzrunvely<strong>of</strong>a eqspoziciis Semdgomi<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikuri mkurnalobiT.<br />
ganxorcielebis gegma:<br />
organizaciebis dafinanseba ganxorcieldeba dadgenili wesiT,<br />
saxelmwifo programebis farglebSi damtkicebul standartebsa<br />
da wliur saprognozo maCveneblebze dayrdnobiT. programiT<br />
275
gaTvaliswinebuli samkurnalo da sadiagnostiko RonisZiebebi<br />
warmodgenilia ambulatoriuli da stacionaruli saxelmwifo<br />
standartebis saxiT, sadac gansazRvrulia diagnostikuri da samkurnalo<br />
moculobebi, daavadebis simZimis da garTulebebis mixedviT. doneebis<br />
diferencirebis safuZvels warmoadgens Sesrulebadi sadiagnostiko da<br />
samkurnalo RonisZiebebis moculoba.<br />
programaSi monawile stacionaruli dawesebulebebi<br />
# stacionaruli dawesebulebebi<br />
1 ss infeqciuri paTologiis Sidsisa da klinikuri imunologiis<br />
centri<br />
2 Sps baTumis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />
3 Sps zugdidis infeqciuri saavadmy<strong>of</strong>o<br />
programis biujeti ganisazRvra 395.0 aTasi lariT.<br />
aiv-Sidsis gavrceleba saqarTveloSi 1996-2005 wlebSi<br />
18<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
0.4 0.7<br />
0.4<br />
1.8<br />
1.1<br />
0.5<br />
15.3<br />
11.6<br />
8.9<br />
7.2<br />
5.2<br />
5.5<br />
3.4<br />
3.7<br />
2.2<br />
2.1 2.1<br />
0.7<br />
1.8<br />
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
დაავადებიანობა<br />
ავადობა<br />
gulis qirurgiis komponenti<br />
mizani<br />
gulis Tandayolili mankebiT daavadebulTa da kardioqirurgiuli<br />
daxmarebis saWiroebis mqone pacientTa Soris invalidobisa da<br />
sikvdilianobis Semcireba;<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli momsaxureba moicavs:<br />
276
ა) gulis Tandayolili da SeZenili mankebiT daavadebuli pacientebis<br />
kardioqirurgiul mkurnalobas;<br />
ბ) aorto-koronarul Suntirebas;<br />
გ) angio-plastikas.<br />
biujeti<br />
`2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad komponentis biujeti ganisazRvra 6 500,0 aTasi lariT.<br />
2007 wels – 8 000,0 aTasi lari<br />
8000000<br />
gulis qirurgiis komponentis biujeti<br />
6500000<br />
8000000<br />
6000000<br />
4000000<br />
2000000<br />
0<br />
2006 weli<br />
2007 weli<br />
gulis qirurgiis<br />
komponentis<br />
biujeti<br />
2006 -2007 wlebis Sedareba<br />
• 2007 wels mozrdilTa kardioqirurgiuli mkurnaloba finansdeba<br />
Rirebulebis 70%-iT, 2006 wels iyo 75%, moTxovnilebis gazrdasTan<br />
dakavSirebiT moimata pacientis mxridan Tanagadaxdam, raTa moxdes<br />
meti beneficiaris dafinanseba.<br />
• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />
2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />
277
operaciebi gul-sisxlZarRvTa sistemaze 2002-2005<br />
1600<br />
1400<br />
1200<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0<br />
1166<br />
557<br />
1444<br />
540<br />
1359<br />
739<br />
1518<br />
1150<br />
2002 2003 2004 2005<br />
ოპერაციები გულზე სულ<br />
ოპერაციები სისხლძარღვებზე სულ<br />
organoTa transplantaciisa da Tirkmlis CanacvlebiTi Terapiis<br />
komponenti<br />
1. komponentis mizania:<br />
Tirkmlis qronikuli daavadebis terminaluri stadiis mqone pacientTa<br />
Tirkmlis CanacvlebiTi TerapiiT uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
2. komponentis amocanebia:<br />
1. Tirkmlis qronikuli ukmarisobis terminaluri stadiiT<br />
daavadebulTa srulfasovani hemo da peritonaluri dializiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
2. Tirkmlis qronikuli ukmarisobis terminaluri stadiis mqone<br />
pacientTa maRalteqnologiuri qirurgiuli mkurnaloba (Tirkmlis<br />
transplantacia);<br />
3. postoperaciuli meTvalyureobis gaumjobeseba, rutinuli<br />
laboratoriuli gamokvlevebis minimaluri uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
4. sisxlZarRvovani midgomis uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
3. komponentis qvekomponentebia:<br />
a) hemo da peritoneuli dializiT momsaxureba<br />
a.a) nefrologis konsultacia;<br />
a.b) sadialize saSualebebiT/masaliT uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
a.g) medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
a.d) kliniko-laboratoriuli gamokvlevebi saWiroebis mixedviT;<br />
278
a.e) sisxlZarRvovani midgomis uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
b) Tirkmlis transplantacia:<br />
b.a) gadanergvis operacia;<br />
b.b) Tirkmelgadanergil pacientTa ambulatoriuli monitoringi;<br />
b.g) postoperaciuli garTulebebis mkurnaloba;<br />
b.d) specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a operaciidan erTi Tvis<br />
ganmavlobaSi.<br />
4. komponentis farglebSi mkurnalobs 665 pacienti, maT Soris 588<br />
hemodializiT da 77 peritonealuri dializiT.<br />
5. komponentis ganmaxorcielebelia <strong>saqarTvelos</strong> dializis,<br />
nefrologiisa da Tirkmlis transplantaciis kavSiri.<br />
6. dafinansebis meTodologia<br />
1. hemodializis dafinanseba moxdeba gasaSualoebuli tarifis meSveobiT<br />
_ erTi seansis Rirebuleba 90 lari (156 seansi weliwadSi , kviraSi<br />
samjer).<br />
2. peritonialuri dializis SemTxvevaSi erTi seansis Rirebuleba 12,50<br />
lari (1460 seansi weliwadSi, dReSi oTxjer).<br />
3. sisxlZarRvovani midgomis fasi ganisazRvreba Semdegi cxrilis<br />
Sesabamisad:<br />
N<br />
N intervencia Rirebuleba<br />
1. arterio-venuri sadializo fistulis formireba<br />
proTezis gamoyenebiT<br />
2. arterio-venuri sadializo fistulis formireba<br />
winamxarze (kaufmani)<br />
3. arterio-venuri sadializo fistulis formireba<br />
mxarze (Cimino)<br />
4. garTulebuli arterio-venuri sadializo<br />
fistula TrombeqtomiiT<br />
1 700.0<br />
550.0<br />
450.0<br />
370.0<br />
5. kvintonis kaTeteris implantacia 650.0<br />
279
4. transplantaciis operaciis dafinanseba moxdeba gasaSualoebuli<br />
tarifis meSveobiT, erTi operaciis Rirebuleba - 14 947.0 lari.<br />
7. komponentis biujeti<br />
N<br />
organoTa da qsovilTa transplantaciisa<br />
da Tirkmlis CanacvlebiTi Terapiis<br />
komponenti<br />
1 Tirkmlis qronikuli ukmarisobis<br />
terminaluri stadiiT daavadebulTa<br />
srulfasovani hemo da peritonaluri<br />
dializiT uzrunvely<strong>of</strong>a (maT Soris 772,000<br />
lari wina periodis davalianebis dafarva)<br />
2 Tirkmlis qronikuli ukmarisobis<br />
terminaluri stadiis mqone pacientTa<br />
maRalteqnologiuri qirurgiuli<br />
mkurnaloba (Tirkmlis transplantacia)<br />
10 153,65<br />
160<br />
biujeti<br />
(aTas larebSi)<br />
sul 10 313,65<br />
dializze my<strong>of</strong> pacientTa raodenoba 2002-2006 wlebSi<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
564<br />
444<br />
327<br />
263<br />
211<br />
21 22 22 55 75<br />
2002 2003 2004 2005 2006<br />
ჰემოდიალიზი<br />
პერიტონეალური დიალიზი<br />
programis biujeti wlebis mixedviT<br />
10000000<br />
8931200<br />
8000000<br />
6000000<br />
4000000<br />
2500000<br />
3100000<br />
4350000<br />
6012000<br />
6500000<br />
2000000<br />
0<br />
150000 150000<br />
150000 120000 120000<br />
160000<br />
2002 2003 2004 2005 2006 2007<br />
დიალიზი<br />
ტრანსლანტაცია<br />
280
8. hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa mkurnalobis<br />
komponenti<br />
mizani<br />
hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa stacionaruli<br />
momsaxurebis uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
biujeti<br />
2006 da 2007 wlebSi komponentis biujeti ar Secvlila da Seadgens 100,0<br />
aTas lars.<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli momsaxureba mocavs:<br />
a) ambulatoriul mkurnalobas:<br />
a.a) eqimi/hematologis konsultacia;<br />
a.b) transfuzia sisxldenebisa da sisxlCaqcevebis dros (sisxlis<br />
komponentebis hemostatikebis da faqtorebis);<br />
a.g) gamokvlevebi: sisxlis saerTo analizi, gadamowmeba infeqciuri<br />
daavadebebis markerebze swraf testebze B da C hepatiti;<br />
a.d) faqtorebiT uzrunvely<strong>of</strong>a garTulebul SemTxvevebSi da<br />
hospitalizaciebis dros;<br />
a.e) me-8, me-9 da vilebrandis faqtorebis gamokvleva;<br />
a.v) Trombocitebis funqciuri gamokvleva.<br />
b) stacionarul momsaxurebas:<br />
b.a) Hemoragiuli diaTezis SemTxvevebSi hospitaluri momsaxureba;<br />
b.b) hem<strong>of</strong>iliuri arTropaTiiT gamowveuli orTopediuli momsaxureba.<br />
2006 -2007 wlebis Sedareba<br />
2007 wels komponenti gadmotanil iqna mosaxleobis specifikuri<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is programidan, radgan Tavis SinaarsiT<br />
warmoadgens stacionaruli momsaxurebis serviss.<br />
281
hem<strong>of</strong>iliiT daavadebulTa dinamika<br />
250<br />
240<br />
230<br />
220<br />
210<br />
200<br />
190<br />
233<br />
240<br />
210<br />
2004 2005 2006<br />
დაავადებულთა რაოდენობა<br />
hem<strong>of</strong>iliis biujeti 2005-2007 wlebSi<br />
800000<br />
761000<br />
754000<br />
800000<br />
600000<br />
400000<br />
200000<br />
79000<br />
96000<br />
100000<br />
0<br />
2005 2006 2007<br />
სტაცინარულ მომსახურებაზე ხარჯები<br />
მედიკამენტების ხარჯები<br />
10. Saqriani da uSaqro diabetiT daavadebulTa stacionaruli<br />
momsaxureba<br />
mizani<br />
Saqriani da uSaqro diabetiT daavadebulTa stacionaruli momsaxurebis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli benefitis moculoba<br />
komponentiT gaTvaliswinebuli momsaxureba mocavs:<br />
ა) eqimis konsultacias, pacientis samedicino ganaTlebas;<br />
282
ბ) laboratoriul gamokvlevebs;<br />
გ) stacionarul pirobebSi pacientis gamokvlevas;<br />
დ) pirveli eqvsi Tvis ganmavlobaSi peroraluri antidiabeturi<br />
preparatebiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
biujeti<br />
2006 wels Seadgenda 350,0 aTas lars.<br />
2007 wels 420,0 aTas lars<br />
Saqriani da uSaqro diabetiT daavadebulTa<br />
stacionaruli momsaxureba<br />
420000<br />
420000<br />
400000<br />
380000<br />
360000<br />
340000<br />
320000<br />
300000<br />
350000<br />
2006 weli<br />
2007 weli<br />
Saqriani da uSaqro<br />
diabetiT<br />
daavadebulTa<br />
stacionaruli<br />
2006 -2007 wlebis Sedareba<br />
• 2007 wels komponenti gadmotanil iqna mosaxleobis specifikuri<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is programidan, radgan Tavis SinaarsiT<br />
warmoadgens stacionaruli momsaxurebis serviss.<br />
• 2007 wels dafinanseba warmoebs gasaSualebuli erTeulis mixedviT,<br />
2006 wels saxelmwifo standartis tarifis Sesabamisad.<br />
# programa biujeti dafinansebis beneficiarebi<br />
(aTasi meTodi da<br />
lari) anazRaurebis<br />
wesi<br />
1 zogadi stacionaruli 32 940,0<br />
momsaxureba<br />
1.1 SemTxvevis qveynis mTeli<br />
283
avSvTa samedicino<br />
daxmarebis komponenti 13 240,0<br />
1.2 mosaxleobis<br />
urgentuli<br />
momsaxurebis programa<br />
(antirabiuli<br />
saSualebebis<br />
gamoklebiT)<br />
1.3<br />
11 850,0<br />
referaluri daxmarebis<br />
komponenti 7 850,0<br />
2 specializebuli<br />
stacionaruli<br />
momsaxureba<br />
2.1 fsiqiatriuli<br />
daxmarebis komponenti<br />
2.2<br />
35 442,8<br />
fTiziatriuli<br />
daxmarebis komponenti 3661,6<br />
2.3 onkologiur<br />
daavadebaTa<br />
diagnostikisa da<br />
mkurnalobis<br />
komponenti<br />
anazRaureba<br />
nozologiuri<br />
jgufisaTvis<br />
dadgenili<br />
saSualo<br />
RirebulebiT<br />
SemTxvevis<br />
anazRaureba<br />
nozologiuri<br />
jgufisaTvis<br />
dadgenili<br />
saSualo<br />
RirebulebiT<br />
SemTxvevis<br />
anazRaureba<br />
nozologiuri<br />
jgufisaTvis<br />
dadgenili<br />
saSualo<br />
RirebulebiT<br />
mosaxleoba, garda<br />
siRaribis zRvars<br />
qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
beneficiarebisa<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba, garda<br />
siRaribis zRvars<br />
qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
beneficiarebisa<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba, garda<br />
siRaribis zRvars<br />
qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
beneficiarebisa<br />
4900,0 sawoldRe qveynis mTeli<br />
mosaxleoba<br />
TerapiasawoldRe<br />
qirurgia- qveynis mTeli<br />
SemTxvevis<br />
mosaxleoba<br />
saSualo<br />
RirebulebiT<br />
6 770,0<br />
2.4 infeqciur daavadebaTa<br />
mkurnalobis<br />
komponenti 2500,0<br />
2.5<br />
gulis qirurgiis<br />
komponenti<br />
8 000,0<br />
SemTxvevis<br />
anazRaureba<br />
nozologiuri<br />
jgufisaTvis<br />
dadgenili<br />
saSualo<br />
RirebulebiT<br />
SemTxvevis<br />
anazRaureba<br />
nozologiuri<br />
jgufisaTvis<br />
dadgenili<br />
saSualo<br />
RirebulebiT<br />
SemTxvevis<br />
anazRaureba<br />
nozologiuri<br />
jgufisaTvis<br />
dadgenili<br />
saSualo<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba, garda<br />
siRaribis zRvars<br />
qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
beneficiarebisa<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba<br />
284
2.6 organoTa da qsovilTa<br />
transplantaciisa da<br />
Tirkmlis CanacvlebiTi<br />
Terapiis komponenti<br />
2.7 hem<strong>of</strong>iliiT<br />
daavadebul bavSvTa da<br />
mozrdilTa<br />
mkurnalobis<br />
komponenti<br />
2.8<br />
Saqriani da uSaqro<br />
diabetiT daavadebulTa<br />
stacionaruli<br />
momsaxureba<br />
9 091,2<br />
100,0<br />
420,0<br />
RirebulebiT<br />
SemTxvevis<br />
anazRaureba<br />
epizodebis<br />
mixedviT<br />
global<br />
biujeti<br />
global<br />
biujeti<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba<br />
qveynis mTeli<br />
mosaxleoba<br />
sul 68 382,8<br />
mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo<br />
programa<br />
1.programis mizani:<br />
programis mizania mosaxleobis bazisuri samedicino momsaxurebis<br />
finansuri xelmisawvdomobis gazrda.<br />
2.programis amocana:<br />
mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is SenarCuneba da<br />
gazrda.<br />
3.programis komponentebi da RonisZiebebia:<br />
a) diabetiT daavadebul mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs:<br />
a.a) Saqriani diabetiT daavadebulTa insulinis preparatebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />
a.b) saqarTveloSi mcxovreb Saqriani diabetiT daavadebul<br />
mozrdil vadmy<strong>of</strong>Ta adekvaturi medikamentozuri<br />
mkurnalobiT uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />
a.g) mozrdili pacientebisaTvis insulinisa da maTi analogebis<br />
SeZenisa da Senaxva-ganawilebis uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
b) diabetian bavSvTa da mozardTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
285
komponenti moicavs diabetiT daavadebul bavSvTa da mozardTaTvis<br />
insulinisa da glukagonis SeZenas, Senaxvasa da gacemas.<br />
g) hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul<br />
pacientTa uzrunvely<strong>of</strong>as antihem<strong>of</strong>iluri faqtor koncentratebiT da<br />
sisxlis sxva aucilebeli preparatebiT.<br />
d) onkoinkurabelur pacientTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti moicavs onkoinkurabelur pacientTa tkivilgamayuCebeli<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
e) organogadanergilTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
moicavs:<br />
a) organogadanergilTa imunosupresuli medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />
b) aRricxvaze my<strong>of</strong> pacientTa monitorings.<br />
v) uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti moicavs uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
z) antirabiuli samkurnalo saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
moicavs 0-18 wlamde asakis bavSvebisa da siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
pacientebis antirabiuli saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
T) imunizaciis komponenti moicavs vaqcinebis SeZenas, Senaxvasa da<br />
gacemas `civi jaWvis” principebis dacviT.<br />
i) fenilketonuriiT daavadebul bavSvTa samkurnalo sakvebi danamatiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs fenilketonuriiT daavadebul<br />
bavSvTa sakvebi danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>as;<br />
k) specialur samkurnalo saSualebaTa ganbaJebis, transportirebis,<br />
Senaxvisa da gacemis xarjebi iTvaliswinebs janmrTelobis dacvis<br />
saxelmwifo programebis farglebSi centralizebulad SeZenili<br />
samkurnalo saSualebebis (maT Soris sakvebi danamatebis) miReba–Senaxva–<br />
gacemis organizaciul teqnikuri sakiTxebis uzrunvely<strong>of</strong>as<br />
farmacevtuli momsaxurebis meSveobiT, romlebic moicavs:<br />
k.a) samkurnalo saSualebebis (maT Soris sakvebi danamatebi) miReba–<br />
Senaxva–gacemas samkurnalo–pr<strong>of</strong>ilaqtikur dawesebulebisaTvis (maT<br />
Soris afTiaqebisaTvis) farmacevtuli bazis momsaxurebis meSveobiT;<br />
286
k.b) samkurnalo saSualebebis (maT Soris sakvebi danamatebi)<br />
avadmy<strong>of</strong>ebisaTvis gacemas samkurnalo–pr<strong>of</strong>ilaqtikuri dawesebulebebis<br />
meSveobiT (maT Soris afTiaqebis);<br />
k.g) narkotikuli saSualebebis administraciul - teritoriul<br />
erTeulebSi transportirebas badragirebis meSveobiT ;<br />
l) mukoviscidoziT daavadebulTa specifiuri medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti moicavs mukoviscidoziT daavadebulTa<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>as ;<br />
m) narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli narkotikiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti moicavs narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli<br />
narkotikiT uzrunvely<strong>of</strong>as.<br />
4.programis beneficiarTa raodenoba komponentebis mixedviT<br />
diabetiT daavadebul mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta medikamentebiT 14 418<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
diabetian bavSvTa da mozardTa medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 1026<br />
hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 240<br />
onkoinkurabelur pacientTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti 4 018<br />
organogadanergilTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti 80<br />
uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
386<br />
antirabiuli samkurnalo saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti<br />
imunizaciis komponenti<br />
saWiroebis<br />
Sesabamisad<br />
600 000<br />
fenilketonuriiT daavadebul bavSvTa samkurnalo sakvebi<br />
danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 70<br />
specialur samkurnalo saSualebaTa ganbaJebis,<br />
transportirebis, Senaxvisa da gacemis xarjebi<br />
mukoviscidoziT daavadebulTa specifiuri medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 37<br />
narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli narkotikiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
272<br />
287
5, programis biujeti<br />
2007 weli aTasi<br />
lari<br />
mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
saxelmwifo programa<br />
9 600,0<br />
diabetiT daavadebul mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 3 480,0<br />
diabetian bavSvTa da mozardTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti<br />
450,0<br />
hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul bavSvTa da mozrdilTa<br />
medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 800,0<br />
onkoinkurabelur pacientTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti 570,0<br />
organogadanergilTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti 900,0<br />
uSaqro diabetiT daavadebulTa medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
200,0<br />
antirabiuli samkurnalo saSualebebiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti 1 200,0<br />
imunizaciis komponenti<br />
600,0<br />
fenilketonuriiT daavadebul bavSvTa samkurnalo sakvebi<br />
danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 300,0<br />
specialur samkurnalo saSualebaTa ganbaJebis,<br />
transportirebis, Senaxvisa da gacemis xarjebi 600,0<br />
mukoviscidoziT daavadebulTa specifiuri medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 100,0<br />
narkomaniiT daavadebulTa Camanacvlebeli narkotikiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 400,0<br />
288
mosaxleobis specifikuri medikamentebiT uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo<br />
programa<br />
2006<br />
biujeti<br />
2007<br />
biujeti<br />
1 mosaxleobis specifikuri<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is saxelmwifo<br />
programa<br />
9 292,0<br />
mosaxleobis<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
programa<br />
specifikuri<br />
saxelmwifo<br />
9 600,0<br />
1.1 diabetiT daavadebul<br />
mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
1.2 diabetian bavSvTa da<br />
mozardTa mkurnalobis<br />
komponenti (diabetian<br />
bavSvTa dacvis asociaciis<br />
bazaze) m. S. 300.0 aTasi<br />
lari diabetian bavSvTa<br />
sareabilitacio centris<br />
mSeneblobis<br />
gagrZelebisaTvis<br />
3 392.0<br />
1 200.0<br />
diabetiT daavadebul<br />
mozrdil avadmy<strong>of</strong>Ta<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
diabetian bavSvTa da<br />
mozardTa medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
3 480,0<br />
450,0<br />
1.3 hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul<br />
bavSvTa da mozrdilTa<br />
mkurnalobis komponenti 850.0<br />
hem<strong>of</strong>iliiT daavadebul<br />
bavSvTa da mozrdilTa<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
800,0<br />
1.4 onkoinkurabelur pacientTa<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 500.0<br />
1.5 organogadanergilTa<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 570.0<br />
onkoinkurabelur pacientTa<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 570,0<br />
organogadanergilTa<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti 900,0<br />
1.6 uSaqro diabetiT<br />
daavadebulTa<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
250.0<br />
diabetiT<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
uSaqro<br />
daavadebulTa<br />
200,0<br />
1.7 antirabiuli samkurnalo<br />
saSualebebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a<br />
1 000.0<br />
antirabiuli samkurnalo<br />
saSualebebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
1 200,0<br />
1.8 imunizaciis komponenti 800.0 imunizaciis komponenti 600,0<br />
289
1.9 fenilketonuriiT<br />
daavadebul bavSvTa<br />
samkurnalo<br />
sakvebi<br />
danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
programa<br />
1.10 specialur samkurnalo<br />
saSualebaTa ganbaJebis,<br />
transportirebis, Senaxvisa<br />
da gacemis xarjebi<br />
280.0 fenilketonuriiT<br />
daavadebul<br />
bavSvTa<br />
samkurnalo<br />
sakvebi<br />
danamatiT uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti<br />
450.0 specialur samkurnalo<br />
saSualebaTa ganbaJebis,<br />
transportirebis, Senaxvisa<br />
da gacemis xarjebi<br />
300,0<br />
600,0<br />
1.11 mukoviscidoziT<br />
daavadebulTa specifiuri<br />
medikamentebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
1.12 narkomaniiT daavadebulTa<br />
Camanacvlebeli narkotikiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti<br />
100,0<br />
400,0<br />
daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo programa<br />
1. programis mizania mosaxleobis janmrTelobis mdgomareobis<br />
gaumjobeseba.<br />
2. daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo programa Sedgeba Semdegi<br />
komponentebisa da qvekomponentebisagan:<br />
a) daavadebaTa (m.S., narkomaniis) pr<strong>of</strong>ilaqtikis komponenti:<br />
a.a) sakvebi produqtebis mikronutrientebiT gamdidrebis (fortificireba)<br />
xelSewyoba;<br />
a.b) sqesobrivi gziT gadamdeb daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />
qvekomponenti;<br />
a.g) Sidsis pr<strong>of</strong>ilaqtikis qvekomponenti;<br />
a.d) mosaxleobis miznobrivi jgufebis usafrTxo sisxliT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is qvekomponenti;<br />
a.e) daavadebaTa reestris ganxorcielebis qvekomponenti;<br />
a.v) narkomaniis pr<strong>of</strong>ilaqtikur RonisZiebaTa, cxovrebis jansaRi wesis<br />
damkvidrebis da avadobis aqtiuri gamovlinebisa da mosaxleobis<br />
samedicino-pr<strong>of</strong>ilaqtikuri gasinjvis qvekomponenti;<br />
a.z) axalSobilTa smenis skrininguli gamokvlevis qvekomponenti;<br />
290
) <strong>saqarTvelos</strong> pr<strong>of</strong>esiuli janmrTelobis prevenciisa da monitoringis<br />
komponenti;<br />
g) genetikuri paTologiis adreuli diagnostikis komponenti;<br />
d) epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da mkurnalobis komponenti.<br />
3. programiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebia:<br />
• sakvebi produqtebis mikronutrientebiT gamdidrebis (fortificireba)<br />
xelSewyoba;<br />
• risk-jgufebis sqesobrivi gziT gadamdeb daavadebaTa diagnostika;<br />
• risk-jgufebis aiv infeqcia/Sidsze daignostika;<br />
• donorTa sisxlis diagnostika;<br />
• kiboswina daavadebebisa da avTvisebiani simsivneebis adreuli<br />
formebis gamovlenis, qveyanaSi onkodaavadebebis aRricxvianobis<br />
gaumjobeseba;<br />
• organoTa transplantaciis saWiroebis mqone pacientTa sainformacio<br />
bankis marTva;<br />
• miznobrivi jgufebis (studentoba-axalgazrdoba) informireba<br />
cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebis sakiTxebSi (Tambaqos<br />
kontroli, fizikuri aqtivoba, jansaRi kveba da sxv.);<br />
• sareklamo kampania cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebis mizniT;<br />
• narkomaniiT daavadebulTa, m.S. arasrulwlovanTa da qalTa<br />
narkologiuri specializebuli daxmareba;<br />
• narkomaniiT daavadebulTa reabilitacia;<br />
• avadobis aqtiuri gamovlineba da mosaxleobis samedicinopr<strong>of</strong>ilaqtikuri<br />
gasinjva;<br />
• qalTa dishormonuli osteoporozis pr<strong>of</strong>ilaqtika;<br />
• axalSobilebSi smenis skrininguli gamokvleva;<br />
• pr<strong>of</strong>esiuli janmrTelobis kvleva da Sromis procesSi moqmedi gare<br />
– faqtorebis Sefaseba;<br />
• pr<strong>of</strong>esiul daavadebaTa prevenciuli RonisZiebebis ganxorcieleba;<br />
• Tandayolili simaxinjeebiT daavadebulTa drouli diagnostika;<br />
• skrininguli gamokvleva riskis mqone orsulTa jgufebSi;<br />
• kvleva verificirebul orsulebSi;<br />
291
• epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtika;<br />
• epilefsiis mkurnalobis xelSewyoba<br />
4. programis biujetia<br />
.#<br />
2007 wlis gegma<br />
(aTas larobiT)<br />
programis dasaxeleba<br />
1<br />
2<br />
1 780,0<br />
daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis saxelmwifo<br />
programa<br />
daavadebaTa (m.S. narkomaniis) pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />
komponenti 1 316,0<br />
<strong>saqarTvelos</strong> pr<strong>of</strong>esiuli daavadebebis<br />
prevenciisa da monitoringis komponenti 190,0<br />
3<br />
genetikuri paTologiis adreuli<br />
diagnostikis komponenti<br />
100,0<br />
4<br />
epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da mkurnalobis<br />
komponenti 174,0<br />
dasaxeleba<br />
programa<br />
daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis programa 2006-2007 wlebSi<br />
2006 weli<br />
janmrTelobis xelSewyobis,<br />
daavadebaTa prevenciisa da<br />
epidkontrolis saxelmwifo<br />
programa<br />
biujeti 2006<br />
(aTas<br />
larebSi)<br />
2 871,82<br />
2007 weli<br />
2007 weli biujeti 2007<br />
(aTas<br />
larebSi)<br />
I.daavadebaTa<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />
saxelmwifo programa 2 468,43<br />
komponenti<br />
cxovrebis jansaRi wesis xel-<br />
Sewyobis, daavadebaTa prevenciisa<br />
da socialurad saSiS<br />
daavadebaTa pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />
komponenti<br />
1 796,0<br />
daavadebaTa<br />
narkomaniis)<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikis<br />
komponenti<br />
(m.S.,<br />
1 758,43<br />
292
informaciuli sistemebis uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
epidzedamxedvelobisa<br />
da epidsituaciis marTvis<br />
programa<br />
543,1<br />
0<br />
epilefsiis pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da<br />
mkurnalobis programa (S.p.s<br />
epilefsiis kontrolisa da<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikis samecniero<br />
praqtikuli centri)<br />
200,0<br />
epilefsiis<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikisa<br />
mkurnalobis<br />
komponenti<br />
da<br />
250,0<br />
programebis monitoringi da<br />
marTvis xelSewyobis xarjebi<br />
332,72 0<br />
<strong>saqarTvelos</strong><br />
pr<strong>of</strong>esiuli<br />
daavadebebis<br />
prevenciisa<br />
monitoringis<br />
komponenti<br />
da<br />
190,0<br />
genetikuri<br />
paTologiis<br />
diagnostikis<br />
komponenti<br />
adreuli<br />
100,0<br />
II. socialurad saSiSi<br />
daavadebebis<br />
pr<strong>of</strong>ilaqtikisa da<br />
epidemiologiuri<br />
usafrTxoebis<br />
programa<br />
epidemiologiuri<br />
monitoringis<br />
laboratoriebis<br />
funqcionirebis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is<br />
komponenti<br />
sqesobrivi gziT<br />
gadamdeb daavadebebze<br />
kvlevebis warmoeba<br />
sasjelaRsrulebiT<br />
dawesebulebebsa da<br />
fokus jgufebSi<br />
350 000<br />
205 000<br />
60 000<br />
293
malariis kontrolis<br />
RonisZiebebi<br />
85 000<br />
pirveladi jandacvis saxelmwifo programa<br />
programis mizani:<br />
• <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis geografiuli da finansuri<br />
xelmisawvdomobis gazrda.<br />
komponentebi<br />
• mosaxleobis ambulatoriuli daxmarebis komponenti, romelic<br />
moicavs:<br />
zogadi ambulatoriuli daxmarebis qvekomponents;<br />
ojaxis eqimis momsaxurebis qvekomponents;<br />
inkurabeluri pacientebis paliatiuri samedicino daxmarebis<br />
qvekomponents;<br />
subsidirebuli medikamentebis uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti;<br />
• specializebuli ambulatoriuli daxmarebis komponenti, romelic<br />
moicavs:<br />
fsiqiatriuli daxmarebis qvekomponents;<br />
fTiziatriuli daxmarebis qvekomponents;<br />
antenataluri, mS fenilketonuriaze axalSobilTa<br />
skriningi da fenilketonuriiTa da hiperfenilalaninemiiT<br />
daavadebul pacientTa ambulatoriuli daxmarebis<br />
qvekomponents;<br />
patimarTa da msjavrdebulTa komisiuri wesiT Semowmebis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is qvekomponents;<br />
• gadaudebeli saswrafo daxmarebis komponenti.<br />
• diabetian bavSvTa da mozardTa mkurnalobis komponenti.<br />
programa iTvaliswinebs pirveladi jandacvis axali modelis danergvis<br />
dinamikas, orientirebulia jandacvis sistemis mdgradobis<br />
294
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad. axali sistema uzrunvely<strong>of</strong>s arsebuli resursebis<br />
efeqtian, samarTlian da Tanabar gadanawilebas, samedicino daxmarebis<br />
SezRuduli paketis nacvlad mosaxleobas SesTavazebs yovlismomcvel da<br />
xarisxian momsaxurebas, romelic xelmisawvdomi iqneba yvela<br />
moqalaqisaTvis. sistemis transformacia rTuli da xangrZlivi procesia<br />
da iTvaliswinebs pirveladi jandacvis modelze etapobrivad gadasvlas.<br />
biujeti<br />
programis biujeti Seadgens 42000,0 aTasi lars.<br />
• ,,2007 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb” <strong>saqarTvelos</strong> kanonis<br />
Sesabamisad programis biujeti ganisazRvra 42000,0 aTasi lariT<br />
Semdegi csrilis mixedviT:<br />
1. pirveladi jandacvis<br />
saxelmwifo programa<br />
1.1 mosaxleobis<br />
ambulatoriuli<br />
daxmarebis komponenti<br />
1.2 specializebuli<br />
ambulatoriuli<br />
daxmarebis komponenti<br />
komponentebi<br />
1.ojaxis eqimis momsaxurebis<br />
qvekomponenti;<br />
biujeti<br />
22200.0<br />
4060.0<br />
2.zogadi ambulatoriuli daxmarebis 17060.0<br />
qvekomponenti;<br />
3.programis marTva; 140.0<br />
4. subsidirebuli medikamentebiT 930.0<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is komponenti;<br />
5. inkurabeluri pacientebis<br />
70.0<br />
paliatiuri mzrunveloba<br />
5650.0<br />
1.fsiqiatriuli momsaxureba 2050.0<br />
1.1 fsiqiatriuli ambulatoriuli 2000.0<br />
momsaxureba;<br />
1.2fsiqo-socialuri reabilitacia; 50.0<br />
2. fTiziatriuli momsaxureba; 1200.0<br />
3. antenataluri daxmareba; 2326.0<br />
3.1 fenilketonuriaze axalSobilTa<br />
skriningi<br />
da<br />
fenilketonuriiTa da<br />
hiperfenilalaninemiiT daavadebul<br />
pacientTa ambulatoriuli daxmareba;<br />
160.0<br />
295
4. patimarTa da msjavrdebulTa<br />
komisiuri wesiT Semowmebis<br />
uzrunvely<strong>of</strong>is qvekomponenti.<br />
74.0<br />
1.3 diabetian bavSvTa<br />
da mozardTa<br />
mkurnalobis<br />
komponenti<br />
450.0<br />
1.4 gadaudebeli<br />
saswrafo daxmarebis<br />
komponenti<br />
13700.00<br />
sul 42000.0<br />
siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobis samedicino daxmarebis<br />
programa<br />
programis mizani:<br />
• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleobisaTvis samedicino<br />
momsaxurebis finansuri xelmisawvdomobis gazrda.<br />
programis amocanebi<br />
• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i bebneficiarisaTvis - samedicino<br />
baraTis mflobelisaTvis (garda Tbilisisa da imereTis<br />
mcxovreblebisa) programiT gaTvaliswinebuli momsaxurebiT<br />
uzrunvely<strong>of</strong>a;<br />
• imereTisa da TbilisSi mcxovrebi beneficiarebis samedicino<br />
dazRveviT uzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
programis beneficiarebi<br />
• programis mosargebleebi iqnebian im ojaxis wevrebi, romelebic<br />
moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad registrirebuli arian<br />
socialurad daucveli ojaxebis monacemTa erTian bazaSi da<br />
Sesabamisi meTodologiis gamoyenebiT miniWebuli sareitingo qula<br />
296
ar aRemateba 70000 –s da socialurad daucveli ojaxebis monacemTa<br />
erTian bazaSi registraciis mizniT ganacxadi Setanili aqvT 2007<br />
wlis 1 ivlisamde. beneficiarTa identifikacia xorcieldeba<br />
moqalaqis piradobis damadasturebeli mowmobis an samedicino<br />
daxmarebis baraTis safuZvelze.<br />
ganxorcielebis gegma<br />
• siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>s mosaxleobisaTvis (Tbilisisa da<br />
imereTis regionis mosaxleobis garda) samedicino momsaxurebis<br />
Sesyidavas awarmoebs ,,socialuri da janmrTelobis programebis<br />
saagento.<br />
• q. Tbilissa da imereTis regionSi mcxovrebi beneficiarebisaTvis<br />
ganxorcieldeba janmrTelobis dazRveva sadazRveo vauCerebis<br />
meSveobiT.<br />
• sadazRvevo vauCeri warmoadgens siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i<br />
mosaxleobisaTvis gadacemul, mimoqcevad finansur instruments,<br />
romelic gankuTvnilia janmrTelobis dazRvevis dasafinanseblad.<br />
• sadazRvevo vauCeris wardgena sadazRvevo organizaciaSi<br />
uTanabrdeba <strong>saqarTvelos</strong> samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebul<br />
sadazRvevo Sesatanis gadaxdas.<br />
• vauCerebis beWdvasa da darigebas uzrunvely<strong>of</strong>s saxelmwifo<br />
saqveuwyebo dawesebuleba – janmrTelobisa da socialuri<br />
programebis saagento, Sesabamisi wlis saxelmwifo biujetiT<br />
gamoy<strong>of</strong>ili asignebebis farglebSi.<br />
• vauCerebis dabeWdva da darigeba dasruldeba 2007 wlis 31<br />
agvistomde.<br />
programiT gaTvaliswinebuli momsaxureba<br />
• gadaudebel ambulatoriul da hospitalur mkurnalobas;<br />
• gegmur hospitalur momsaxurebas;<br />
• gamokvlevebi (instrumentuli&laboratoriuli):<br />
• mSobiarobasa da orsulobasTan dakavSirebuli xarjebis<br />
anazRaurebas;<br />
297
• mosaxleobis stacionaruli daxmarebis saxelmwifo programiT<br />
gaTvaliswinebul servisebs.<br />
siRaribis zRvars qvemoT my<strong>of</strong>i mosaxleoba, garda am programiT<br />
gaTvaliswinebuli momsaxurebisa, iTvleba saxelmwifo jandacviTi<br />
programebis mosargebled.<br />
dafinanseba<br />
• programiT gaTvaliswinebuli servisebi anazRaurdeba srulad.<br />
• samedicino momsaxurebisa da samedicino dazRvevis Sesyidvis wesi<br />
ganisazRvreba Semsyidvelsa da momsaxurebis mimwodebels an<br />
Semsyidvelsa da sadazRveo kompaniebs Soris gaformebuli<br />
xelSekrulebis safuZvelze.<br />
programis mosargebles aqvs samedicino momsaxurebis mimwodeblis<br />
Tavisufali arCevanis ufleba xelSekrulebiT gaTvaliswinebul<br />
dawesebulebebs Soris. Semsyidveli valdebulia daafinansos urgentuli<br />
SemTxvevebi licenzirebul dawesebulebebSi geografiuli<br />
xelmisawvdomobis principis dacviT.<br />
298
socialuri sfero<br />
socialuri daxmarebis rezidualuri sistemis formirebis,<br />
monetizirebuli, miznobrivi da saojaxo daxmarebebis sistemis danergvis<br />
Taobaze gacnobebT, rom 2006 wlis 29 dekembers miRebul iqna<br />
`socialuri daxmarebis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanoni, romlis mizania<br />
socialuri daxmarebis mwyobri sistemis CamoyalibebiT mosaxleobis<br />
samarTliani, miznobrivi da efeqtiani daxmarebiTYuzrunvely<strong>of</strong>a.<br />
mosaxleobis socialuri dacvis sistemis efeqtianobis gazrdis<br />
mizniT 2006 wlidan saarsebo Semweoba miecaT im ojaxebs, romlebic<br />
registrirebulni arian socialurad daucveli ojaxebis monacemTa<br />
erTian bazaSi da maTi sareitingo qula `socialuri daxmnarebis Sesaxeb~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis 2006 wlis 28 ivlisis #145 dadgenilebiT<br />
gansazRvrul maCvenebelze naklebia. `siRatakis zRvars miRma my<strong>of</strong>i<br />
ojaxebis identifikaciis, socialur-ekonomikuri mdgomareobis Sefasebisa<br />
da monacemTa bazis formirebis saxelmwifo programis farglebSi~ 2006<br />
wlis dekembris mdgomareobiT Setanili hqonda 500 000-ze met ojaxs,<br />
xolo miznobrivi socialuri daxmarebis programiT saarsebo Semweobas<br />
iRebda 95 900 ojaxi. 2007 wlis meore kvartalis mdgomareobiT saarsebo<br />
Semweobis mimReb ojaxTa raodenoba Seadgens 97 092 ojaxs. aRsaniSnavia,<br />
rom saarsebo Semweobis mimReb ojaxTa raodenoba seqtembridan<br />
daaxloebiT 30 000 ojaxiT gaizrdeba sareitingo qulis 57 001-mde<br />
gazrdis gamo.<br />
aRniSnuli programis paralelurad grZeldeba saojaxo daxmarebis<br />
programa, rac gulisxmobs saojaxo daxmarebis gacemas martoxela,<br />
aramomuSave erTsuliani ojaxebisaTvis 22 laris odenobiT, aramomuSave<br />
pensionerTa ori da metsuliani ojaxebisaTvis – 35 laris odenobiT, 18<br />
wlamde asakis SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis – 22 laris<br />
odenobiT, I jgufis aramomuSave usinaTlo invalidebisaTvis – 22 laris<br />
odenobiT, ded-mamiT oboli bavSvebisa da mravalSviliani ojaxebisaTvis,<br />
romelTac hyavT 7 da meti 18 wlamde asakis bavSvi – 35 laris odenobiT.<br />
saojaxo daxmarebis mimRebTa raodenoba Seadgens 43 273 pirs.<br />
299
garda amisa, `eleqtroenergiis SeRavaTebiT mosargeble mosaxleobis<br />
(m.S. omis monawileebi da maTTan gaTanabrebuli pirebi) mier moxmarebuli<br />
eleqtroenergiis safasuris kompensaciis odenobis gansazRvrisa da<br />
gacemis wesis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da<br />
socialuri dacvis <strong>ministris</strong> 2006 wlis 9 Tebervlis #44/n brZanebis<br />
Sesabamisad, eleqtroenergiis SeRavaTebiT mosargeble pirTa raodenoba<br />
2006 wlis dekembris mdgomareobiT iyo 97 719, xolo sakaso xarjma –<br />
14.782.8 lari.<br />
amasTan, 2007 wlis ianvridan aRniSnul programas Caenacvla<br />
`socialuri SeRavaTebis monetizaciis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis<br />
2007 wlis 11 ianvris #4 dadgenilebiT damtkicebuli programa, romlis<br />
Sesabamisad say<strong>of</strong>acxovrebo subsidia aris yovelTviuri fuladi saxis<br />
gasacemeli kanoniT gansazRvrul sxvadasxva socialur kategorias<br />
mikuTvnebul pirTa wrisaTvis say<strong>of</strong>acxovrebo-komunaluri saWiroebis<br />
uzrunvelsay<strong>of</strong>ad. aRniSnuli programiT mosargeble pirTa raodenobam<br />
2007 wlis 1 ivlisis mdgomareobiT Seadgina 90 801, xolo wlis<br />
dasawyisidan gadaricxuli Tanxa iyo 14 995 630 lari.<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> 2006 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kanonSi Setanili cvlilebebisa da damatebebis Sesabamisad<br />
2006 wlis 1 martamde minimaluri pensia ganisazRvra 33 laris odenobiT,<br />
xolo 2006 wlis 1 seqtembridan minimaluri pensiis odenobam Seadgina 38<br />
lari. pensia, romlis odenoba Seadgenda 35 lars, ganisazRvra 40 lariT,<br />
xolo pensia, romlis odenobac Seadgenda 40 lars – 43 lariT.<br />
mimdinare wels <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri<br />
dacvis saministros saxelmwifo kontrols daqvemdebarebul<br />
instituciur dawesebulebebSi srul saxelmwifo kmay<strong>of</strong>aze sul 237<br />
beneficiaria. maT Soris: ,,quTaisis xandazmulTa pansionati~ _ 105<br />
beneficiari; ,,Tbilisis xandazmulTa pansionati~ _ 77 beneficiari;<br />
,,Zevris Sezruduli SesaZleblobis mqone pirTa pansionati~ _ 55<br />
beneficiari;<br />
`2007 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong> kanonis Tanaxmad<br />
saministros biujetis asignebaTa farglebSi ,,Tbilisis xandazmulTa<br />
pansionats~ gamoy<strong>of</strong>ili aqvs 224.800 lari; ,,Zevris SezRuduli<br />
300
SesaZleblobis mqone pirTa pansionats~ _ 160.600 lari, ,,quTaisis<br />
xandazmulTa pansionats~ _306.600 lari.<br />
TiToeuli beneficiaris sadReRamiso movla-patronobisTvis<br />
gaTvaliswinebuli Tanxa Seadgens 8 lars, rac aseve xmardeba maT kvebas,<br />
fsiqo-socialur reabilitacias, samedicino momsaxurebas da sxva.<br />
sajaro samarTlis<br />
iuridiul piri<br />
,,quTaisis xandazmulTa<br />
pansionati~<br />
,,Tbilisis<br />
xandazmulTa<br />
pansionati~<br />
,,Zevris Sezruduli<br />
SesaZleblobis mqone<br />
pirTa pansionati~<br />
`2006 wlis saxelmwifo `2007 wlis saxelmwifo<br />
biujetis asignebebis biujetis asignebebis<br />
farglebSi<br />
farglebSi<br />
280.6 306.6<br />
205.4 224.8<br />
147.0 160.6<br />
`SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa, xandazmulTa da ojaxur<br />
mzrunvelobas moklebul bavSvTa socialuri reabilitaciis xelSewyobis<br />
saxelmwifo programis~ farglebSi <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa<br />
da socialuri dacvis saministrom mimdinare wlis 22 ivliss daiwyo<br />
`sadReRamiso specializebuli dawesebulebebis beneficiarTa sakurorto<br />
reabilitaciis komponentis~ ganxorcieleba, rac gulisxmobs<br />
sadReRamiso specializebul dawesebulebebSi moTavsebuli SezRuduli<br />
SesaZleblobis mqone pirebisa da xandazmulebis <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva<br />
kurortebze dasvenebas da sakurorto reabilitacias. Y<br />
dawvrilebiTi informacia aRniSnuli komponentis Sesaxeb warmodgenilia<br />
Semdeg cxrilSi:<br />
# kurorti DdReebis<br />
raodenoba<br />
beneficiarebisa<br />
da maTi momvlelebis<br />
raodenoba<br />
erTeuli<br />
dRis fasi<br />
sul<br />
1. qobuleTi 14 37 33 lari 17 094<br />
2. borjomi 14 83 30 lari 34 860<br />
`SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa socialuri integraciisa da<br />
adaptaciis xelSewyobis~ 2006 wlis saxelmwifo programis<br />
`instituciuri dawesebulebis beneficiarTa sakurorto reabilitaciis~<br />
301
komponenti aseve iTvaliswinebda zafxulis periodSi instituciur<br />
dawesebulebebSi my<strong>of</strong> SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa (maT<br />
Soris <strong>saqarTvelos</strong> mecnierebisa da ganaTlebis saministros saxelmwifo<br />
kontrols daqvemdebarebuli instituciuri dawesebulebebidan) da<br />
xandazmulTa <strong>saqarTvelos</strong> rekreaciul zonebSi dasvenebas, aRniSnuli<br />
komponentiT 2006 wels isargebla 240 beneficiarma.<br />
informacia<br />
saavtomobilo gzebis departamentis mier 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wl<br />
samuSaoebis Sesaxeb<br />
saxelmwifo biujetiT dafinansebuli samuSao<br />
# obieqtis dasaxeleba<br />
2006 wlis<br />
1 2<br />
1<br />
Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 27(0,60) - km 43(0,30) monakveTis<br />
modernizacia-mSenebloba<br />
2 sapatrulo policiis Senoba<br />
3<br />
mSenebloba<br />
senaki-foTi-sarfis s/gzis Caqvi-maxinjauris monakveTze gvirabis mSeneblobis<br />
II etapi<br />
4 Wuberi-sakenis saavtomobilo gzis mSenebloba<br />
5<br />
Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 27(0,60) - km 43(0,30) monakveTis II rigis<br />
modernizacia-mSenebloba<br />
6<br />
kodoris xeobaSi Wuberi-sakeni s/gzis km1-km22 monakveTis xelovnuri<br />
nagebobebis samSeneblo samuSaoebi<br />
7 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 107-km109 monakveTis modernizacia rekonstruqcia<br />
sul<br />
1 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 144-150 reabilitacia<br />
2 mcxeTa-yazbegi-larsis s/gzis km 59-62 reabilitacia (fasanauri)<br />
reabilitacia<br />
saerTaSoriso mniSvnelobis gzebi<br />
302
Tbilisi-wiTeli Tbilisi-bakurcixe-lagodexis xidis s/gzis 26 s/gzis (0,26), km 29-32 156 md. km-s lagodexis reabilitacia xevze (rusTavialgeTis<br />
gadasasvlelis monakveTi) reabilitacia<br />
saxide<br />
35 3<br />
36 4 Tbilisis Tbilisi-senaki-leseliZis Semosavlel gzaze s/gzis km 5-9 km 269-ze reabilitacia arsebuli gzagamtaris rebilitacia<br />
5 mcxeTa-yazbegi-larsis senaki-foTi-sarfis s/gzis s/gzis km 111-112(0.382); km 135-139 reabilitacia<br />
km 112(168)-113(0,6); km 114(0.5)-118(0,3)<br />
37<br />
axalcixe-ninowmindis<br />
calkeuli monakveTebis<br />
(somxeTis<br />
reabilitacia<br />
sazRvari) s/gzis km 40-62 (0,3) monakveTis<br />
6<br />
reabilitacia<br />
Tbilisi-wiTeli xidis s/gzis km 21 S.s.s. momsaxurebis saagentos misasvlel<br />
38<br />
Tbilisi-bakurcixe-lagodexis gzasTan mierTebis mowyoba s/gzis km. 155 md. Sromisxevze saxide<br />
7<br />
gadasasvlelis sareabilitacio samuSaoebi<br />
sul jami<br />
senaki-foTi-sarfis s/gzis km 49 saxide gadasasvlelis calkeuli elementebis<br />
8<br />
reabilitacia<br />
9 Tbilisi-marneuli-guguTis s/gzis km 32-38(0,6) monakveTis reabilitacia<br />
10<br />
Tbilisi-marneuli-guguTis s/gzis km 32-38(0,6) __ pk 45+00 _ pk 66+00<br />
monakveTis reabilitacia<br />
11 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 16(0,6), 20(0,2)<br />
Sidasaxelmwifoebrivi<br />
reabilitacia<br />
mniSvnelobis gzebi<br />
Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 85 md. liaxvze arsebuli saxide<br />
12 1 zugdidi-walenjixa-Cxorowyu-senakis s/gzis km 21-30 reabilitacia<br />
agdasasvlelis reabilitacia<br />
zugdidi-walenjixa-Cxorowyu-senakis s/gzis km 1-30 gzis kuTvnilebebis<br />
13<br />
2<br />
Tbilisi-wiTeli mowyoba xidis s/gzis km 33-34 monakveTebis reabilitacia<br />
14 Tbilisi-senaki-leseliZis quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 87, damewyrili s/gzis km 93 miwis (0,6) - vakisis 101 (0,73)<br />
3<br />
aRdgena<br />
dazianebuli monakveTebis reabilitacia<br />
15 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 79 sadrenaJo sistemis mowyoba<br />
xoni-martvilis s/gzis km 6-10 reabilitacia<br />
16 4 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 333(0,87) - 339(0,73) reabilitacia<br />
17 senaki-foTi-sarfis xoni-martvilis s/gzis s/gzis km 11-15 km 120, reabilitacia<br />
5 121 (0,34), km 122 (0,10) miwis vakisis aRdgena<br />
18 mcxeTa-yazbegi-larsis s/gzis km 103 arsebuli gvirabis (saldatskaia) aRdgena<br />
6 cixisZiri-axalgoris s/gzis km 1-8 monakveTis reabilitacia<br />
Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 67 md. Cailuris xevze xidis<br />
19<br />
reabilitacia<br />
7 cixisZiri-axalgoris s/gzis km 9-16 monakveTis reabilitacia<br />
20 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 51 gzagamtaris reabilitacia<br />
zugdidi-walenjixa-Cxorowyu-senakis s/gzis 79 km-ze md civze saxide<br />
21 8 Tbilisi-senaki-leseliZis gadasasvlelis mowyoba s/gzis km 312 md. xobiswyalze xidis reabilitacia<br />
mcxeTa-yazbegi-larsis saavtomobilo gzis km 36 s<strong>of</strong>.ananurTan (arkalas xevi)<br />
22 9 quTaisi-xoni-samtrediis s/gzis km 24-27 monakveTis reabilitacia<br />
xidis reabilitacia<br />
23 10 Tbilisi-senaki-leseliZis Calaubani-siRnaRi-anagis s/gzis s/gzis km km 11-16(0,3) 278 md. reabilitacia<br />
noRelaze xidis reabilitacia<br />
24 11 Tbilisi-senaki-leseliZis varcixe-roxis s/gzis km 1, s/gzis km 2 (0,28), km 20(0,8)-27(0,9) km 6 (0,62), km reabilitacia<br />
7-8(0,07) reabilitacia<br />
mcxeTa-stefanwminda-larsis saavtomobilo gzis km 83 miwis vakisis dasacavad<br />
25<br />
Jinvali-barisaxo-Satilis s/gzis km 1 md. aragvze saxide gadasasvlelis<br />
12<br />
ferdobebis reabilitacia gamagrebis sareabilitacio samuSaoebi<br />
26 13 Tbilisi-wiTeli tirZnisi-dici-eredvi-xeiTis xidis s/gzis s/gzis km 36-37, km 1-19 km45 savali monakveTebis nawilis reabilitacia<br />
aRdgena<br />
mcxeTa-stefanwminda-larsis s/gzis km 110-114 reabilitacia<br />
27 14 baTumi-axalcixis s/gzis km 4-16 reabilitacia<br />
(km 113-115koreqtirebuli)<br />
TianeTi-axmeta-fSaveli-ninigoris s/gzis km 26-27 dazianebuli miwis vakisis<br />
28 15 Tbilisi-bakurcixe-lagodexis aRdgena<br />
s/gzis km 38-39 reabilitacia<br />
axalcixe-ninowmindis baRdaTi-vani-dafnaris (somxeTis s/gzis km sazRvari) 12(0,2)-13, 14, s/gzis 22 (0,9)-23(0,1) km 18(0+350)-39 30(0,4)-31(0,4) monakveTis<br />
29 16<br />
reabilitacia<br />
calkeuli monakveTebis reabilitacia<br />
30 17 Tbilisis koda-TeTriwyaros Semosavleli s/gzis s/gzis km 21-26 km da 9(0.5)-14(0.9) 27(0,2) reabilitacia<br />
18 marneuli (kostavas quCa)-sadaxlos (somxeTis sazRvari) s/gzis km 1-km 4(0.64)<br />
31<br />
vaziani-gombori-Telavis s/gzis km 32 sworkuTxa milis reabilitacia<br />
reabilitacia<br />
maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis km 89 saxide gasadasasvlelis<br />
19 Tbilisi-marneuli-guguTis reabilitacia<br />
s/gzis km 31(0.3)-45 (y<strong>of</strong>ili km38-km54) monakveTebis<br />
32<br />
reabilitacia<br />
maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis km 67, 71, 73, 94 xidis calkeuli<br />
33 xaSuri-axalcixe-vale elementebis SekeTeba da (TurqeTis savali nawilis sazRvari) Secvla; s/gzis km km 84 81-90 md. reabilitacia<br />
oburvanze xidis<br />
20<br />
aRdgena; km 65-km67 Seviwroebuli savali nawilis gafarToeba burRvaafeTqebiT;<br />
34 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 339(0,59)-349(0.52) reabilitacia<br />
21 quTaisi-tyibuli-ambrolauris s/gzis km 19-26 reabilitacia<br />
303
22 45<br />
46 23<br />
zugdidi-jvari-mestia-lasdilis TianeTi-axmeta-yvareli-ninigoris s/gzis km km 72107-e miwis md. vakisis Soroxevze sareabilitacio<br />
arsebuli<br />
samuSaoebi<br />
saxide gadasasvlelis reabilitacia<br />
quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis TianeTi-axmeta-fSaveli-ninigoris s/gzis s/gzis km 123 km arsebuli 91 ze md. xeleduraze rkinabetonis saxide xidis<br />
gadasasvlelis sareabilitacio rebilitacia<br />
samuSaoebi<br />
quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis s/gzis km 92 ze md. laskuduraze saxide<br />
24 47<br />
gadasasvlelis<br />
senaki-noqalaqevi-banZa-xoni<br />
rebilitacia<br />
km1-km2 monakveTis reabilitacia<br />
48 Jinvali-barisaxo-Satilis maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis s/gzis km km 35 miwis 101 xidis vakisis reabilitacia<br />
sareabilitacio<br />
25<br />
samuSaoebi<br />
sul jami<br />
maWara-samxreT TavSesafaris s/gzis km 63 arsebuli aivnis malis naSenis<br />
26<br />
mzidunarianobis gazrdis samuSaoebi<br />
adgilobrivi mniSvnelobis gzebi<br />
27 1 oqtomberi-gavazi-Wikaanis quTaisi-alpana-mamisonis s/gzis km km 4-km 1-12,77 monakveTebis savali nawilis reabilitacia<br />
SekeTeba<br />
quTaisi-alpana-mamisonis zemo xodaSeni-alaverdis uReltexilis s/gzaze md. alazanze s/gzis km arsebuli 110-116 dazianebuli<br />
saxide<br />
28 2<br />
monakveTebis gadasasvlelis reabilitacia<br />
napirdamcavi regulaciis mowyoba<br />
49<br />
3<br />
baTumi-axalcixis<br />
saCxeris raionSi s<strong>of</strong>.<br />
s/gzis<br />
uzunTasTan<br />
km 153-154 reabilitacia<br />
misasvleli xidis aRdgena<br />
meria-laiTuris s/gzis me-3 km-Si md. orafoze dazianebuli saxide<br />
4 sagarejo-udabno-garejis monastris s/gzis km 2(0,7)-12 reabilitacia<br />
50 gadasasvlelis aRdgena<br />
(2400.5)<br />
5 arCeuli-CanCeTi-CoCxaTis s/gzis km 1, arsebuli saxide gadasasvlelis aRdgena<br />
51 walenjixa-lias s/gzis km 1-7 monakveTis reabilitacia<br />
6 Wuberi-zeda marRis s/gzis md. degrisze saxide gadasasvlelis aRdgena<br />
ambrolauris raionSi Wrebalo-nikorwmindis s/gzis km3 miwis vakisis<br />
52 7 xaiSi-vedis s/gzis km 4 md. xaiSuraze saxide gadasasvlelis reabilitacia<br />
reabilitacia<br />
CxalTa-ptiSis s/gzaze miwis vakisis gafarToeba da brambaSi misasvlel<br />
8<br />
29 gzebze borjomi-bakuriani-axalqalaqis xidis savali nawilis aRdgena s/gzis km 11-16 reabilitacia<br />
martvili-Cxorowyus s/gzis km 1 - 4(0,7) dazianebuli monakveTebis<br />
9 WiaTura-sveri-TvalieTi-gezrulis s/gzis me-10 km-Si arsebuli sworkuTxa<br />
reabilitacia<br />
30 milis da milTan misasvleli gzebis reabilitacia agreTve 23-e km-Si savali<br />
10 nawilis martvili-taleri-Cxorowyus sareabilitacio samuSaoebi s/gzis km 16 - 17 monakveTebis reabilitacia<br />
31 vaziani-gombori-Telavis baRdaTis raionSi baRdaTi-sakraulas s/gzis km 32 sworkuTxa s/gzis 16-e milis km-ze md. rebilitacia wifaze xidis<br />
11<br />
reabilitacia<br />
32 cixisZiri-axalgoris xaSuris raionSi abisi-abanos s/gzis km s/gzis 17-26 reabilitacia<br />
km6 md. lopiniswyalze xidis<br />
12<br />
reabilitacia<br />
33 senakis bagisWala-duSeTi-aragvispiris raionSi sagobeCio-sadadiano-sacxomario s/gzis km.1-km.9 reabilitacia<br />
s/gzis km 1 xidis<br />
13<br />
reabilitacia<br />
34 TianeTi-axmeta-yvareli-ninigoris s/gzis km 126-Si milis reabilitacia<br />
14 senakis raionSi kotianeTi-zemo sortas s/gzis km 2 xidis reabilitacia<br />
Calaubani-siRnaRi-anagis s/gzis km 11-16(0,3) 2006 wlidan darCenili samuSaoebis<br />
35 adigens raionSi s<strong>of</strong>. WeWla-kexovanis s/gzis km 2 md. qvablianze xidis<br />
15 reabilitacia<br />
reabilitacia<br />
Jinvali-barisaxo-Satilis s/gzis km 43-e md. aragvze saxide gadasasvlelis<br />
36 16 s<strong>of</strong>. ananurTan md. aragvze arsebuli saxide gadasasvlelis reabilitacia<br />
rebilitacia<br />
17 duSeTis<br />
Jinvali-barisaxo-Satilis<br />
raionSi s<strong>of</strong>. WoportTan<br />
s/gzis km<br />
misasvlel<br />
44-e md. aragvze<br />
gzaze xidis<br />
saxide<br />
reabilitacia<br />
gadasasvlelis<br />
37<br />
kortaneTi-beSeTis rebilitacia s/gzis km1-ze md. mtkvarze arsebuli saxide gdasasvlelis<br />
18<br />
rebilitacia<br />
38 darCeli-ganmuxuris<br />
Zveli senaki-meore nosiris<br />
s/gzis km<br />
s/gzaze<br />
1-14 (0.72)reabilitacia<br />
md. texuraze arsebuli saxide<br />
19<br />
gadasasvlelis reabilitacia<br />
39 walenjixa-obujis s/gzis km 1-6,5 rebilitacia<br />
20 moliTi-zvare-nunisis s/gzis km 1-7 reabilitacia<br />
quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 134 md. rionze saxide<br />
40 21 gadasasvlelis bazaleTis turistul reabilitacia kompleqsTan 9axliT misasvleli 131) gzis reabilitacia<br />
22 quTaisi-baRdaTi-sairme-abasTumani-benara s/gzis km 26 (0,5)- km 49 (0,6)<br />
41 niqozi-avnevis s/gzis km 1-km 7 reabilitacia<br />
reabilitacia y<strong>of</strong>ili km 30 (0.5) - km 53 (0,6)<br />
rusTavi-gardabani-vaxtangisis sul jami<br />
s/gzis km 1-km 18+800 monakveTis reabilitacia<br />
42<br />
(km 7-25)<br />
43<br />
44<br />
baRdaTi-vani-dafnaris s/gzis km 31(0.265)-32(0.66) monakveTis sareabilitacio<br />
samuSaoebi<br />
baRdaTi-vani-dafnaris s/gzis 22-s km-ze milis mowyobis sareabilitacio<br />
samuSaoebi<br />
304
2 zahesi-mcxeTa-kavTisxevi-goris s/gzis km 1-4,5 perioduli SekeTeba<br />
gomi-saCxere-WiaTuris s/gzis km 69-70 calkeuli dazianebuli perioduli monakveTebis SekeTeba<br />
3<br />
perioduli SekeTeba<br />
saerTaSoriso mniSvnelobis gzebi<br />
4 ufliscixesTan Tbilisi-senaki-leseliZis misasvleli s/gzis km 16-28 0-7 perioduli gamy<strong>of</strong> zolze SekeTeba rkinabetonis<br />
1<br />
parapetebis da Tvalamridi Zelebis mowyoba (zahesi-nataxtari)<br />
5 Tbilisi-senaki-leseliZis baRdaTi-vani-dafnaris s/gzis s/gzis km 23(0,9)-30(0,1) 134-136 km zedapiruli perioduli damuSaveba<br />
SekeTeba<br />
2<br />
Semasworebeli fSaveli-omalos fenis s/gzis mowyobiT sauReltexilo (suramis monakveTis Semosavleli zamTris gzis monakveTi)<br />
Semdgom Tovlis<br />
6<br />
zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis gawmendiTi samuSaoebi<br />
Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 79-96, 103 zedapiruli damuSaveba<br />
3<br />
Semasworebeli Jinvali-barisaxo-Satilis fenis mowyobiT s/gzis (badiauri-bakurcixe)<br />
barisaxo-Satilis sauReltexilo monakveTis<br />
7 zamTris Semdgom Tovlis zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis<br />
Tbilisi-bakurcixe-lagodexis gawmendiTi samuSaoebi s/gzis km 107-115 bakurcixe-wnoris monakveTze<br />
4<br />
calkeuli dazianebuli adgilebis SekeTeba<br />
baTumi-axalcixis s/gzis sauReltexilo monakveTis zamTris Semdgom Tovlis<br />
8<br />
zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis gawmendiTi samuSaoebi<br />
5 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 43(0,3)-56 perioduli SekeTeba<br />
9 gomi-saCxere-zestafonis s/gzis km 1-10 perioduli SekeTeba<br />
6 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 1-121 calkeuli monakveTebis moniSvna<br />
Tbilisi-kojori-walka-ninowmindis s/gzis km 1-10 perioduli SekeTeba (y<strong>of</strong>ili<br />
10 7 xaSuri-vales s/gzis km 1-30 calkeuli monakveTebis moniSvna<br />
km 8-17)<br />
8 Wuberi-sakenis Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis sauReltexilo s/gzis km 153-154 monakveTis perioduli zamTris SekeTeba Semdgom Tovlis<br />
11<br />
zvavebisa da miwa-kldis Svavebisagan miwis vakisis gawmendiTi samuSaoebi<br />
9 Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis km 119(0,6) - 134(0,3) perioduli SekeTeba<br />
Coxatauri-baxmaros s/gzis nabeRlavi-baxmaros monakveTis zamTris Semdgom<br />
10 12 Tbilisi-senaki-leseliZis Tovlis zvavebisa da miwa-kldis s/gzis Svavebisagan km 151-152 zedapiruli miwis vakisis damuSaveba gawmendiTi<br />
samuSaoebi<br />
11 gori-cxinvalis s/gzis km 3-12 perioduli SekeTeba<br />
13 axmeta-Telavi-bakurcixis Tbilisi-senaki-leseliZis s/gzis s./gzis km me-17km-ze 33-72 perioduli ferdidan SekeTeba qvebis CamosufTavebis<br />
12<br />
perioduli samuSaoebi<br />
quTaisi-baRdaTi-sairme-abasTumani-benaras s/gzis km 1-5 perioduli SekeTeba.<br />
14 13 senaki-foTi-sarfis s/gzis km 1-30 perioduli SekeTeba<br />
y<strong>of</strong>ili (km.5-9)<br />
14 mcxeTa-stefanwminda-larsis s/gzis km 54-58 perioduli SekeTeba<br />
gori-cxinvali-gufTa-java-rokis quTaisi-wyaltubo-cageri-lentexi-lasdilis s/gzis km 13-30 s/gzis perioduli km 4-11 (0,57) SekeTeba perioduli (axliT km<br />
15<br />
12-km SekeTeba 29)<br />
16<br />
16<br />
Tbilisi-senaki-leseliZe s/gzis km 44-88, km-112(0,5), km 116-119(0,5) km 134-152, km 158-<br />
160, zemoxodaSeni-alaverdi-alvanis km 163-176, km178-191, km 194-205, s/gzis km 211-212, km 5-7(0.7) km214, km dazianebuli 223, km 237-241, monakveTebis km 245, km 247-<br />
252, perioduli km 266-300. SekeTeba moniSvna<br />
senaki-foTi-sarfis s/gzis km 56-121 da samtredia-lanCxuTi-grigoleTi km 1-57<br />
17 qeda-merisi-silibauris s/gzis km5+500-km 5+575 (75grZ.m) da km7+600-km7+722<br />
17 moniSvna (122grZ.m) CirTaxi-Relis marcxena ferdobze mewyruli movlenebis aRm<strong>of</strong>xvris<br />
xaSuri-vale samuSaoebi (TurqeTis sazvari) s/gzis km 1-10, km 13, km 15, km 24-30, km 35-46, km<br />
18<br />
51-77. moniSvna<br />
sul jami<br />
19 Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 21-37, km 53-62, km 97-102. moniSvna<br />
stiqiis Sedegebis salikvidacio da prevenciis mizniT Casa<br />
20 xaSuri-borjomi-vales s/gzis 16, 23, 32 perioduli SekeTeba<br />
21 mcxeTa-stefanwminda-larsis s/gzis km 115-124 perioduli SekeTeba<br />
22 Tbilisi-bakurcixe-lagodexis s/gzis km 145-152 perioduli saerTaSoriso SekeTeba mniSvnelobis gzebi<br />
23 mcxeTa-stefanwminda-larsis mcxeTa-yazbegi-larsis s/gzis s/gzis 113 km-ze 1-53, mSral km 59-93 xevze moniSvna arsebuli saxide<br />
1<br />
gadasasvlelis kapitaluri SekeTebis samuSaoebis ganxorcieleba<br />
gori-cxinvali-gufTa-java-rokis s/gzis km 33-41 perioduli SekeTeba (axliT<br />
24<br />
32(0.5)-km mcxeTa-yazbegi-larsis 40(0.5) s/gzis km 56, 72-81, 82, 83, 87, 94, 97, 120, 127, 128, 131 miwis<br />
2<br />
vakisis aRdgena da napirsamagri samuSaoebi<br />
Tbilisis sul jami Semosavlel gzaze km 47 md mtkvarze xidis dazianebuli<br />
3 elementebis aRdgena<br />
xaSuri-axalcixe-vales(TurqeTis sazRvari) saavtomobilo Sidasaxelmwifoebrivi gzis me-8 km-ze mniSvnelobis gzebi<br />
4 arsebuli miwis vakisis gamorecxvis prevenciis samuSaoebi<br />
1 senaki-noqalaqevi-banZa-xonis s/gzis km 3-21(0,5) perioduli SekeTeba<br />
305
Tbilisi-senaki-leseliZis Coxatauri-baxmaros s/gzis km saavtomobilo 20, 21, 23, 24, 25, gzis 26, 285-e napirsamagri km-ze mdinare samuSaoebi liaxvze<br />
25 mdebare da savali xidis nawilis ganapira aRdgtena burjis da saregulacio kedlis prevenciis samuSaoebi<br />
Tbilisi-senaki-leseliZis meria-Txinvali-Sroma-urekis saavtomobilo s/gzis me-16 km-Si gzis miwis 327-e vakisis km-ze Cawyvetili mdinare jumze<br />
63 arsebul monakveTis saxide aRdgena gadasasvlelze prevenciis samuSaoebi<br />
4 bugeuli-bareuli-gorisubnis s/gzis me-5 km-Si miwis vakisis aRdgena<br />
sul jami<br />
omariSara-gvandras s/gzaze stiqiisagan dazianebuli miwis vakisis da md.<br />
5 kliCze xidis aRdgena<br />
Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzebi<br />
quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis<br />
Wuberi-sakenis s/gzis km 1-52 gzis calkeul<br />
s/gzis<br />
monakveTebSi<br />
km 97 arsebuli<br />
ganvladobis<br />
6 mewyruli<br />
1<br />
movlenebis<br />
aRdgeniTi samuSaoebis<br />
Sedegad dazianebuli<br />
Catareba<br />
monakveTis aRdgena (babilis mewyeri)<br />
stiqiis<br />
mestiis raionSi<br />
Sedegad<br />
stiqiisagan<br />
quTaisi-cageri-lentexi-lasdilis<br />
dazianebul ifari-adiSis<br />
s/gzaze<br />
adgilobrivi<br />
km 63-65<br />
27<br />
napirsamagri<br />
mniSvnelobis<br />
samuSaoebis<br />
gzaze miwis<br />
Catareba<br />
vakisis da xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi<br />
samuSaoebi<br />
quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 130, 132, 133 napirsamagri<br />
3<br />
samuSaoebis maisi-ivnisis Catareba stiqiis Sedegad bavaris xeobaSi misasvlel gzaze miwis vakisis<br />
8<br />
aRdgena da 4 saxide gadasasvlelis mowyoba<br />
quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km 128 napirsamagri samuSaoebi<br />
4<br />
9 da koki-xurCas miwis vakisis s/gzaze aRdgena md. engurze saxide gadasasvlelis mowyoba<br />
10 quTaisi-wyaltubo-cageri-lentexi-lasdilis kuxeSi-Cqvaleri-jvarzenis s/gzis km 5 savali s/gzis nawilis km aRdgena 93-98 napirsamagri<br />
5 samuSaoebi da miwis vakisis aRdgena<br />
saglolo-Wiora-Rebis s/gzis km 1-12 stiqiisagan dazianebuli miwis vakisis da<br />
11 zugdidi-jvari-mestia-uSguli-lasdilis xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi samuSaoebi s/ gzis km28-198 napirsamagri<br />
6<br />
samuSaoebi da miwis vakisis aRdgena<br />
12 lagvanTa-sakao-xideSlebis s/gzis km 11 saxide gadasasvlelis aRdgena<br />
onis raionSi 2006 wlis stiqiis Sedegad dazianebuli saavtomobilo gzebisa<br />
13 7 korinTa-gdus s/gzaze ganvladobis aRsadgeni samuSaoebis Catareba<br />
da saxide gadasasvlelebis aRdgena gawmendiTi samuSaoebi<br />
14 s<strong>of</strong>el mamawmindaSi misasvlel gzaze saxide gadasasvlelis aRdgena<br />
baTumi(angisa)-axalcixis s/gzis 49-e km-ze arsebuli miwis vakisis gamorecxvis<br />
8<br />
prevenciis 21-22 maisis samuSaoebi.<br />
stiqiis Sedegad (axliT-km45) dazianebuli adgilobrivi mniSvnelobis gzebis<br />
15 SekeTeba<br />
ozurgeTi-ninoSvili-lesas s/gzis 24-e km-ze arsebuli miwis vakisis<br />
9<br />
gamorecxvis lentexis raionis prevenciis stiqiis samuSaoebi Sedegad dazianebuli adgilobrivi mniSvnelobis<br />
16 saavtomobilo gzebisa da xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi samuSaoebi<br />
adigenis raionSi adigeni-ude-aralis s/gzis me-17 km-ze saxide gadasasvlelze<br />
10<br />
stiqiis sul jami Sedegebis salikvidacio samuSaoebi<br />
xobi-sajijao-lesiWines s/gzis km 5, km 11 arsebuli milebis gamorecxvis<br />
11<br />
prevenciis samuSaoebi<br />
ms<strong>of</strong>lio bankis dafinansebiT<br />
quTaisi-alpana-mamisonis uReltexilis s/gzis km126 da km127+800 monakveTebze<br />
12 1 stiqiis Tbilisi-TianeTis Sedegebis s/gzis km 18-40 (4xidi) salikvidacio reabilitacia<br />
samuSaoebi.<br />
(axliT km123 da km124+800)<br />
2 sajavaxo-Coxatauri-ozurgeTi-qobuleTis s/gzis km 1-18 (3xidi) reabilitacia<br />
quTaisi-alpana-mamisonis s/gzis 80-e da 119-e km-bze arsebuli miwis vakisis<br />
13<br />
3 Tbilisi-kojori-walka-ninowminda gamorecxvis prevenciis samuSaoebi. km 32-50 (axali reabilitacia<br />
km 77 da km116).<br />
14 gomi-saCxere-zestafonis s/gzis 108-e km-ze sayrdeni kedlis mowyoba<br />
4 zugdidi-anakliis s/gzis km 1+650-km35+00 (4 xidi) reabilitacia<br />
tyibuli-soCxeTi-orpiri-cucxvaTi-mRvimes s/gzis me-6 km-ze arsebuli milis da<br />
15 sajavaxo-Coxatauri-ozurgeTi-qobuleTis s/gzis km 18+260-km72+500 (8 xidi)<br />
5 miwis vakisis gamorecxvis prevenciis samuSaoebi<br />
reabilitacia<br />
quTaisi-wyaltubo-lentexi-lasdilis s/gzis km 80 miwis vakisis gamorecxvis<br />
16 Colaburis xidi-terjola-tyibulis s/gzis pk0+00-pk29+00 (5 xidi)<br />
6 prevenciis<br />
reabilitacia<br />
mizniT Casatarebeli samuSaoebi<br />
TianeTi-axmeta-yvareli-ninigoris saavtomobilo gzis 123-e km-ze arsebul<br />
17 7 xevsurTs<strong>of</strong>eli-sionis<br />
saxide gadasasvlelTan<br />
s/gzis<br />
wylis<br />
km<br />
arxxze<br />
1-15 reabilitacia<br />
prevenciis samuSaoebi<br />
vaziani-gombori-Telavis s/gzis km-27-km57 calkeul monakveTebze mewyruli<br />
18 8 ozurgeTi-natanebi-wvermaralas s/gzis km 1-22 reabilitacia<br />
movlenebis prevenciis samuSaoebi<br />
cixisZiri-axalgori-largvisis saavtomobilo gzis calkeul monakveTebze<br />
19 9 rufoTi-alisubani-sazano-Tuzis s/gzis km 1-19 reabilitacia<br />
arsebuli miwis vakisis gamorecxvis prevenciis samuSaoebi<br />
sul jami<br />
adgilobrivi KFW-s mniSvnelobis dafinansebiT gzebi<br />
10 arali-abasTumani baRdaTis raionSi 21.7 stiqiisagan km dazianebul adgilobrivi mniSvnelobis gzebze:<br />
1 baRdaTi-sakraula, wyalTaSua-kakasxidi da kakasxidi-xanis miwis vakisis da<br />
xelovnuri nagebobebis aRdgeniTi samuSaoebi<br />
BP-s dafinansebiT<br />
306
1 borjomi-bakuriani-axalqalaqis s/gzis km 1-10 reabilitacia<br />
2 borjomi-bakuriani-axalqalaqis s/gzis km 17-26 reabilitacia<br />
sul jami<br />
napirsamagri samuSaoebi<br />
sul Sesrulebulia<br />
sul 2006 wlis 1 agvistodan 2007 wlis 1 agvistomde saavtomobilo<br />
Sesrulebulia:<br />
Sesru<br />
2006 wlis 1 agvistodan<br />
mSenebloba-modernizacia 47,53<br />
reabilitacia 73,22<br />
perioduli 23,24<br />
stiqia-prevencia 5,86<br />
napirsamagri samuSaoebi 3,50<br />
ms<strong>of</strong>lio bankis dafinansebiT 23,0<br />
BP-s dafinansebiT 251<br />
KFW-s dafinansebiT 6,19<br />
sul jami 182,8<br />
307