1. konkursi 2. auqcioni 3. ijara-gamosyidva 4. pirdapiri miyidva ...

1. konkursi 2. auqcioni 3. ijara-gamosyidva 4. pirdapiri miyidva ... 1. konkursi 2. auqcioni 3. ijara-gamosyidva 4. pirdapiri miyidva ...

economists.ge
from economists.ge More from this publisher

Sinaarsi<br />

Sesavali ..........................................................................................................................................3<br />

privatizaciis arsi da saerTaSoriso gamocdileba............................................4<br />

privatizaciis procesis maregulirebeli<br />

sakanonmdeblo baza.................................................................................................................8<br />

privatizaciis formebi ............................................................................................................................... 8<br />

sasoflo_sameurneo miwebis privatizeba............................................................................ 12<br />

sainvesticio saqmianoba..........................................................................................................................13<br />

privatizaciis procesSi arsebuli problemebi......................................................16<br />

informacia privatizaciis procesis<br />

mimdinareobis Taobaze ........................................................................................................18<br />

alternativebi.....................................................................................................................................................24<br />

problemebis gadaWris gzebi da rekomendaciebi.....................................................26<br />

daskvna ............................................................................................................................................28<br />

informaciis wyaroebi ..........................................................................................................29


Sesavali<br />

sabazro ekonomikis formireba da efeqturi muSaoba warmoudgenelia<br />

kerZo sakuTrebis arsebobis gareSe. amis safuZvels, kerZo sakuTrebis<br />

institutis damkvidrebisa da investirebisaTvis xelSemwyobi pirobebis<br />

SeqmnasTan erTad, saxelmwifo qonebis gankerZoeba warmoadgens.<br />

kerZo seqtoris warmoSoba saqarTveloSi sakanonmdeblo wesiT iyo<br />

uzrunvelyofili, jer kanoniT `sakuTrebis Sesaxeb”, xolo Semdeg kanoniT<br />

`saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb”, ramac didi gasaqani misca ara<br />

mxolod arsebul saxelmwifo sawarmoTa gardaqmnas kerZo sawarmoebad,<br />

aramed axal kerZo sawarmoTa gaxsnasac.<br />

aRsaniSnavia, rom kerZo sawarmoTa seqtori zrdis tempebiT xasiaTdeba.<br />

swored kerZo sakuTreba warmoadgens sabazro ekonomikis mqone qveynebSi,<br />

maT Soris saqarTveloSic, samewarmeo saqmianobis ZiriTad Sinaarssa da<br />

mamoZravebel Zalas. es ukanaskneli ki qveynis ekonomikuri ganviTarebis<br />

aucilebeli winapirobaa. kerZo seqtoris ganviTarebis potenciali im<br />

faqtidan gamomdinareobs, rom sawarmoTa yvela tipidan yvelaze metad<br />

kerZo seqtoria motivirebuli maqsimalurad iswrafos mogebis gazrdisaken.<br />

amdenad, privatizebis aucilebloba, rogorc wesi, gamowveulia sxvadasxva<br />

mizezebiT, maT Soris saxelmwifo sawarmoebis efeqtianobis amaRlebis<br />

obieqturi saWiroebiT.<br />

yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, sabazro ekonomikis pirobebSi, kerZo<br />

sakuTrebis damkvidreba da gardamaval periodSi saxelmwifo qonebis<br />

privatizeba ekonomikis gajansaRebis aucilebeli pirobaa.<br />

amrigad, privatizeba saqarTveloSi mimdinare sakmaod aqtualuri da<br />

saintereso procesia, magram imisaTvis, rom man ar miiRos `prixvatizaciis”<br />

anu saxelmwifo qonebis mitacebis saxe, aucilebelia misi kanonierad da<br />

sworad warmarTva, amisaTvis ki saWiroa: korufciis aRmofxvra, gamarTuli<br />

da liberaluri sakanonmdeblo baza da kargad gaTvlili ekonomikuri<br />

politika.<br />

3


privatizaciis arsi da saerTaSoriso gamocdileba<br />

qveyanaSi mimdinare ekonomikis transformaciuli procesis erT-erT<br />

umTavres Sedegs kerZo seqtoris Camoyalibeba da mewarmeobis ganviTareba<br />

warmoadgens. aRniSnuli ekonomikuri movlenis ganviTarebaSi mniSvnelovan<br />

rols privatizaciis procesi asrulebs.<br />

saqarTveloSi, sadac mTavar miznad dasaxuli iyo socialisturi<br />

sazogadoebrivi sistemis demontaJi da kapitalisturi sistemis damkvidreba,<br />

transformaciis zogadi meqanizmi Semdegi ZiriTadi moTxovnebiT xasiaTdeba:<br />

mTavari obieqturi faqtori iyo is, rom socialisturma sameurneo sistemam<br />

ver uzrunvelyo progresis saTanado done, warmoebis saWiro efeqtianoba,<br />

momgebianoba, konkurentunarianoba, Semosavlebi, danazogebi, investiciuri<br />

aqtivoba, ganviTarebis maRali tempi da Sesabamisad, adamianis mzardi<br />

moTxovnebis dakmayofileba, cxovrebis saTanado done da xarisxi. am<br />

faqtorebis moqmedebam gamoiwvia adamianis ekonomikuri interesebis<br />

yoveldRiuri SeuTavsebloba moqmedi sistemis interesebisadmi sameurneo<br />

cxovrebis yvela dargSi.<br />

transformaciis dros TandaTan sakuTrebis sferoSic yalibdeba axali<br />

ekonomikuri urTierTobebi. aqve aRsaniSnavia, rom TiTqmis yvela qveyanam,<br />

romelTa erovnul meurneobaSi saxelmwifo seqtori dominirebul rols<br />

asrulebs, xolo kerZo seqtori metismetad SezRudulia, ekonomikur<br />

sferoSi marcxi ganicada. aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom ekonomikaSi<br />

saxelmwifo seqtoris arseboba metyvelebs imaze, rom am qveyanaSi<br />

ekonomikuri ganviTareba dabal donezea, vidre klasikur kapitalistur<br />

qveyanaSi.<br />

saqarTveloSi kerZo seqtori umTavresad privatizebuli mcire da saSualo<br />

sawarmoebisagan Sedgeba. isini arcTu didi xania, rac damoukidebel<br />

funqcionirebas Seudgnen amitom cxadia, Tu raoden didi Zalisxmevaa<br />

saWiro kerZo seqtoris Semdgomi ganviTarebisaTvis. marTalia, kerZo<br />

seqtoris Camoyalibeba friad rTuli da kompleqsuri problemaa, magram<br />

misi daCqareba saqarTvelosaTvis sasicocxlod aucilebelia. sxvanairad<br />

qveyana socialur-ekonomikuri CamorCenilobis daZlevas ver SeZlebs.<br />

privatizaciis aucilebloba, rogorc wesi, gamowveulia Semdegi ZiriTadi<br />

mizezebiT: saxelmwifo sawarmoebis SedarebiT dabali efeqtianobiTa da<br />

warmoebis efeqtianobis amaRlebis obieqturi saWiroebiT; kerZo sakuTrebis<br />

damkvidrebis moTxovniT; sabazro ekonomikis Camoyalibebis aucileblobiT,<br />

radgan mis gareSec SeuZlebelia qveynis ekonomikuri ganviTareba da<br />

samoqalaqo sazogadoebis mSenebloba.<br />

privatizacia xels uwyobs mwarmoeblurobis amaRlebas, konkurenciis<br />

gaZlierebas da sxva, rac saboloo jamSi iwvevs qveynis ekonomikis<br />

efeqtianobis amaRlebas. privatizaciis erT-erT upiratesobad iTvleba is,<br />

rom igi qmnis konkurentul garemos, rac uzrunvelyofs warmoebis zrdas<br />

da saxelmwifo struqturebis monopolisturi gavlenisagan bazris dacvas.<br />

privatizaciis mniSvneloba im faqtidanac gamomdinareobs, rom ekonomikur<br />

obieqtebs patroni gamouCndebaT, romlebic Tavad izruneben maT<br />

4


perspeqtiul muSaobaze, vinaidan dafinansebis gareSe myofi saxelmwifo<br />

sawarmoebi umZimes mdgomareobaSi imyofeboda da maTi umniSvnelovanesi<br />

nawili gaZarcva-ganadgurebas ver gadaurCa. saxelmwifo arCevanis winaSe<br />

dgas upatronos, daafinansos isini an gadasces maT, vinc amas SeZlebs.<br />

miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi privatizaciis procesi sakmaod<br />

intensiurad mimdinareobs, igi jer kidev daumTavrebelia. aqedan gamomdinare<br />

mniSvnelovania saerTaSoriso gamocdilebis gaTvaliswineba. privatizeba,<br />

rogorc sakuTrebis formis gardaqmnis xerxi, mraval qveyanaSi<br />

xorcieldeba.<br />

aRsaniSnavia, rom postsocialistur qveynebSi damaxasiaTebeli iyo<br />

privatizaciis Semdegi tipebi:<br />

• zomierad radikaluri<br />

• radikaluri<br />

• evoluciuri<br />

zomierad radikaluri privatizaciis magaliTebia CexeTi, ungreTi,<br />

slovakeTi, bulgareTi. aq wydeboda erTdroulad ori amocana: erTis mxriv<br />

iyo swrafi privatizaciis ganxorcieleba, meores mxriv, ki aqcenti<br />

investiciebisa da teqnologiuri modernizaciis pirobebze keTdeboda.<br />

yvelaze ufro samarTliani da socialurad zomieri aRmoCnda kuponuri<br />

privatizebis Cexoslovakiuri gamocdileba, romelic ganxocielda 1991<br />

wlidan. qveynis yvela srulwlovanma moqalaqem miiRo saxelobiTi sakupone<br />

wignaki, romelic ar eqvemdebareboda yidva-gayidvas. maT mflobelebs<br />

SeeZloT investiciuri fondebis meSveobiT dauflebodnen aqciebis pakets<br />

70 000 kronis, anu daaxloebiT 2800 aSS dolaris nominaluri RirebulebiT.<br />

kuponuri privatizeba sakuTrebis sakmaod farTod gabnevis saSualebas<br />

iZleva mosaxleobis sxvadasxva fenaSi. es ki mesakuTreTa klasis<br />

Camoyalibebasa da didi privatizebis kriminalizaciis Tavidan acilebas<br />

uwyobs xels.<br />

zomierad radikaluri tipi gulisxmobs swrafi privatizaciis<br />

ganxorcielebasTan erTad investiciebisa da swrafi<br />

modernizaciis SeTavsebas.<br />

ekonomikuri efeqtianobis TvalsazrisiT, privatizeba yvelaze ufro<br />

Sedegiani aRmoCnda poloneTSi. misTvis damaxasiaTebeli iyo privatizebis<br />

radikaluri, swrafi ganxorcieleba kerZo pirebisaTvis, maT Soris ucxoeli<br />

investorebisaTvis, saxelmwifo qonebis miyidvis gziT. 90-iani wlebis<br />

dasawyisSi 8000 sawarmodan privatizebuli iyo 1150. danarCeni 5000 gadaeca<br />

saprivatizebo uwyebas, romelic Tavisi saxsrebiT Tavad axorcielebda<br />

sanirebas, rentabelobis amaRlebis momdevno etapze privatizaciis<br />

gacilebiT ufro maRal fasad Catarebis mizniT. 1995 wlidan dawyebuli am<br />

sawarmoebis aqciebis gayidva mimdinareobda etapobrivad, Tavdapirvelad<br />

gaiyida 413 sawarmos aqciebi. aqciebi iyideba naRd fulze an<br />

saprivatizacio serTifikatebze. uperspeqtivobis gamo swrafad daixura<br />

danarCeni 2000 sawarmo, ramac umuSevrobis mkveTri zrda gamoiwvia. amitom<br />

poloneTSi privatizeba socialuri Tanasworobis TvalsazrisiT, naklebad<br />

mimzidveli aRmoCnda, Tumca igi kapitalis realuri dagrovebiTac<br />

5


xasiaTdeboda, ramac qvyanaSi transformaciuli krizisis SedarebiT<br />

swrafad daZlevas Seuwyo xeli.<br />

radikaluri tipi iTvaliswinebs sawarmoebis rac SeiZleba<br />

swrafad <strong>miyidva</strong>s kerZo pirebisaTvis, maT Soris ucxoeli<br />

investorebisaTvis.<br />

saqarTveloSi privatizaciis procesi ZiriTadad rusuli scenariT<br />

xorcieldeboda, amitom sainteresoa ruseTis gamocdileba.<br />

ruseTSi privatizeba radikaluri iyo, Tumca igi TaviseburebiTac<br />

gamoirCeva. Tavdapirvelad aq “mcire privatizeba” ganxorcielda, mcire<br />

sawarmoebis 70% gaiyida auqcionebsa da konkursebze. “ didi privatizeba”<br />

am periodSi upiratesad usasyidlod, saprivatizacio vauCerebis<br />

saSualebiT Catarda. msxvili sawarmoebi jer saaqcio sazogadoebebad<br />

Camoyalibda, Semdeg vauCerebze gaiyida. amasTan, didi SeRavaTebiT<br />

sargeblobdnen sawarmoTa muSebi, romlebic usasyidlod an SeRavaTebiT<br />

daeuflnen aqcioneruli kapitalis 40-51%-s.<br />

1994 wlidan xorcieldeboda privatizaciis meore etapi. sawarmoTa<br />

aqciebis SeZena mxolod fulze xdeboda, Tumca igi neli tempiT<br />

mimdinareobda, mosaxleobis mcire msyidvelobiTunarianobis gamo. amasTan,<br />

`mcire privatizebiT~ ver miaRwies mTavar ekonomikur da socialur mizans-<br />

SeeqmnaT Zlieri saSualo klasi. amitom, ruseTSi kvlav mwvavea<br />

umuSevrobis problema. misi gadawyveta mxolod mcire sawarmoTa qselis<br />

gafarToebiT SeiZleba.<br />

kidev ufro winaaRmdegobrivi aRmoCnda msxvili privatizaciis Sedegebi.<br />

sawarmoebis gayidva mcire fasad xdeboda, Sesabamisad saxelmwifo<br />

biujetma mniSvnelovani Semosavlebi dakarga. amrigad, privatizeba ruseTSi<br />

upiratesad usasyidlod da SeRavaTebiT ganxorcielda, amitom igi realuri<br />

kapitalis dagrovebiT ar xasiaTdeboda da ekonomikuri zrdis xelSemwyob<br />

mniSvnelovan faqtoradac ver Camoyalibda.<br />

did interess iwvevs CineTis gamocdileba, romelic evoluciuri<br />

privatizebiT gamoirCeva. saxelmwifo sakuTrebis SenarCunebis pirobebSi<br />

Tavdapirvelad aq xorcieldeboda sawarmoebis TviTdafinansebasa da<br />

TviTmarTvelobaze gadasvla. sawarmoebs ar SeeZloT warmoebis<br />

saSualebebiT, resursebiT vaWroba, magram bolo periodSi gaZlierda<br />

sakuTrebis axali, alternatiuli formebis damkvidreba (ara privatizebiT,<br />

aramed inveticiebis alternatiuli wyaroebis safuZvelze, axali<br />

sawarmoebis SeqmniT). CineTis reformisaTvis damaxasiaTebelia aqcenti ara<br />

sakuTrebis formebis Secvlasa da ekonomikuri Zalauflebis ganawilebaze,<br />

aramed saqonlisa da momsaxurebis warmoebis gadidebaze, investiciebis<br />

gafarToebaze. es miznebi realizebulia da reformebma gamoiwvia ara<br />

warmoebis dacema, aramed misi maRali tempiT zrda. CineTis gamocdileba<br />

garkveulwilad pasuxobs reformis ekonomikur kriteriumebs: warmoebis<br />

efeqtianobis zrdas, mecnierul-teqnologiuri progresis daCqarebas,<br />

cxovrebis donis amaRlebas.<br />

evoluciuri tipi iTvaliswinebs sakuTrebis uflebis<br />

gadanawilebas saxelmwifosa da sawarmoebs Soris, xdeba<br />

6


sawarmoebis komercializacia, TviTdafinansebasa da<br />

TviTmarTvelobaze gadasvla saxelmwifo sakuTrebis<br />

SenarCunebis pirobebSi.<br />

amgvarad, sazRvargareTis qveynebis gamocdileba gviCvenebs, rom mTavaria<br />

ara mxolod privatizebis ganxorcielebis xerxis, tipis SerCeva, aramed<br />

Sesabamisoba qveynis socialur-ekonomikur, aseve politikur<br />

TaviseburebebTan, da ra Tqma unda umniSvnelovanesia saboloo Sedegi.<br />

aRniSnuli movlenis dadebiTi Sedegebis misaRebad, gadamwyveti mniSvneloba<br />

eniWeba mis organul Serwymas makroekonomikuri stabilizaciis,<br />

struqturuli da instituciuri gardaqmnebis procesebTan. erTmaneTTan<br />

dabalansebis gareSe isini Sedegs ver gamoiReben.<br />

7


privatizaciis procesis maregulirebeli<br />

sakanonmdeblo baza<br />

privatizacia saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebisaTvis erT-erTi<br />

umniSvnelovanesi movlenaa. privatizebis procesi regulirdeba sxvadasxva<br />

normatiuli aqtebiT:<br />

• saqarTvelos kanoni `saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb~<br />

• saqarTvelos kanoni `saxelmwifo qonebaSi arsebuli sasoflosameurneo<br />

daniSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~<br />

• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris brZaneba<br />

`saxelmwifo qonebis <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formiT privatizebis Sesaxeb<br />

damtkicebis Taobaze”.<br />

• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris brZaneba<br />

`saxelmwifo qonebis <strong>konkursi</strong>s formiT privatizebis Sesaxeb<br />

debulebis damtkicebis Taobaze~<br />

• qonebis marTvis saministro brZaneba `saxelmwifo qonebis <strong>ijara</strong>gamosyidvis<br />

formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />

Taobaze~<br />

• qonebis marTvis saministro brZaneba `saxelmwifo qonebis <strong>auqcioni</strong>s<br />

formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze~<br />

saqarTvelos kanoniT `saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb”<br />

privatizeba ganisazRvreba, rogorc saxelmwifo qonebaze sakuTrebis<br />

uflebis SeZena. rac Seexeba saxelmwifo qonebis myidvels, is SeiZleba<br />

iyos saqarTvelos an ucxo qveynis fizikuri an iuridiuli piri, (romlis<br />

qonebaSic saqarTvelos saxelmwifos monawileobis wili 25%-ze naklebia).<br />

aRsaniSnavia, rom kanonSi arsebobs mkafio CamonaTvali im qonebisa, romelic<br />

privatizebas ar eqvemdebareba. am CamonaTvals miekuTvneba<br />

eleqtroenergetikuli seqtoris gadacema-dispetCerizaciis samsaxurebi.<br />

miuxedavad amisa, bundovania, Tu ris safuZvelze moxda am ukanasknelis<br />

gasxviseba.<br />

saxelmwifo qonebis privatizebis kanoniT gansazRvrul formebs<br />

ganekuTvneba: <strong>1.</strong> <strong>konkursi</strong> <strong>2.</strong> <strong>auqcioni</strong> <strong>3.</strong> <strong>ijara</strong>-<strong>gamosyidva</strong> <strong>4.</strong> <strong>pirdapiri</strong><br />

<strong>miyidva</strong>.<br />

privatizaciis formebi<br />

<strong>konkursi</strong>s formiT privatizebis mizania qonebaze sakuTrebis uflebis<br />

miniWeba im myidvelisaTvis, romelic saministros yvelaze ukeTes pirobebs<br />

SesTavazebs.<br />

kanoniT gansazRvrulia <strong>konkursi</strong>s formiT qonebis privatizebis<br />

organizaciisa da Catarebis wesi. ekonomikuri ganviTarebis saministro<br />

aqveynebs saprivatizacio obieqtebis nusxas. amis Semdeg tardeba<br />

winasakvalifikacio SerCeva. masSi monawileobis misaRebad, dainteresebuli<br />

pirebi saministros warudgenen rig dokumentacias, romelic Seicavs<br />

ganacxads, mis mier warmodgenil winadadebebs. SerCevaSi gamovlenili pirebi<br />

8


monawileobas iReben konkursSi. gamarjvebulad cxaddeba monawile, romlis<br />

winadadebebi akmayofilebs <strong>konkursi</strong>s kriteriumebs da warmoadgens<br />

saukeTeso pirobebs. saministro uflebamosilia rigiTobis mixedviT<br />

daadginos saukeTeso winadadebebi da awarmoos molaparakebebi. amis<br />

Semdgom xdeba gamarjvebulis gamovlena, romelTanac formdeba Sesabamisi<br />

nasyidobis xelSekruleba.<br />

saprivatizacio<br />

obieqtebis nusxis<br />

gamoqveyneba<br />

winasakvalifikacio<br />

SerCeva<br />

<strong>konkursi</strong>s<br />

Catareba<br />

xelSekrulebis<br />

gaformeba<br />

saWiroebis<br />

SemTxvevaSi<br />

molaparakebebi<br />

saxelmwifo qonebis privatizeba agreTve SeiZleba ganxorcieldes<br />

<strong>auqcioni</strong>s formiT. misi mizania sakuTrebis ufleba mieniWos im myidvels,<br />

romelic vaWrobis procesSi saministros yvelaze maRal fass SesTavazebs.<br />

<strong>auqcioni</strong>s formiT qonebis gayidva xdeba Semdegi TanmimdevrobiT:<br />

gasayidi<br />

obieqtebis<br />

nusxis<br />

winasakvalifikacio<br />

SerCeva<br />

<strong>auqcioni</strong>s<br />

Catareba<br />

xelSekrulebis<br />

gaformeba<br />

gamoqveyneba<br />

iseve, rogorc <strong>konkursi</strong>s formiT privatizebis SemTxvevaSi, <strong>auqcioni</strong>s<br />

drosac SeiZleba Catardes winasakvalifikacio SerCeva, romlis<br />

organizebisa da Catarebis wesi analogiuria <strong>konkursi</strong>s dros Catarebuli<br />

winasakvalifikacio SerCevisa.<br />

amis Semdeg auqcionSi monawile saministros warudgens dokumentebs,<br />

romelic Seicavs ganacxads, informacias monawileze, qonebis dasaxelebas,<br />

romlis SeZenac mas surs, sawyis fass. TiToeul obieqtze vaWroba<br />

grZeldeba manam vidre romelime monawile ar daasaxelebs yvelaze maRal<br />

fass.aRniSnuli procesi sruldeba xelSekrulebis gaformebiT.<br />

privatizeba xdeba aseve <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formiTac. amis Taobaze<br />

gadawyvetilebas iRebs da Sesabamis pirobebs adgens saqarTvelos<br />

prezidenti. aRniSnuli formiT gayidvis arsi imaSi mdgomareobs, rom<br />

sakuTrebis ufleba gadaeces im myidvels, romelic srulad da<br />

keTilsindisierad Seasrulebs dadgenil pirobebs. misi mizania gasayidi<br />

qonebis Taviseburebidan gamomdinare, investiciebis mozidva warmodgenili<br />

biznes gegmis safuZvelze.<br />

9


ganacxadebis<br />

wardgena<br />

Semosuli<br />

ganacxadebis<br />

ganxilva<br />

prezidentisaTvis<br />

saTanado ganac-<br />

xadebis wardgena<br />

prezidentis mier<br />

gadawyvetilebis<br />

miReba<br />

garigebis<br />

gaformeba<br />

kanonis Tanaxmad, myidveli ekonomikis saministros warudgens dokumentebs,<br />

romelic Seicavs ganacxads da informacias Sesyidvis msurvelis Sesaxeb.<br />

saministro ixilavs Semosul ganacxadebs, ris Semdegac saTanado<br />

winadadebebs warudgens prezidents, romelic iRebs gadawyvetilebas<br />

gayidvis Sesaxeb.<br />

aRsaniSnavia, rom <strong>konkursi</strong>s, <strong>auqcioni</strong>s an <strong>pirdapiri</strong> formiT saxelmwifo<br />

qonebis privatizebisas dadebul xelSekrulebaSi Seitaneba cnobebi<br />

myidvelisa da gamyidvelis Sesaxeb, myidvelis valdebuleba qonebis<br />

gamoyenebis Sesaxeb, privatizebis pirobebi da Tanxis gadaxdis grafiki.<br />

xelSekrulebis moqmedebis periodSi, saxelmwifo qonebis gasayidi fasis<br />

srulad dafarvamde, myidvels qoneba gadaecema mflobelobaSi da<br />

sargeblobaSi, xolo aqciebi an wili – marTvis uflebiT. sakuTrebis<br />

ufleba ki eZleva gasayidi fasis srulad dafarvis Semdeg, Sesabamisi<br />

sakuTrebis damadasturebeli mowmobis gacemis momentidan.<br />

privatizebis Sesaxeb kanonis Tanaxmad, xelSekrulebis moqmedebis periodSi<br />

myidvels saministrosTan SeTanxmebis gareSe ar aqvs ufleba gankargos,<br />

gasces sargeblobis uflebiT an sxvagvarad datvirTos gadacemuli qoneba.<br />

amasTan, igi pasuxismgebelia miRebuli qonebis movla-patronobaze.<br />

ekonomikis saministro akontrolebs ra privatizebis process<br />

saxelmwifoSi, gamoavlens am sferoSi kanonsawinaaRmdego gadawyvetilebebs<br />

da faqtebs, iRebs zomebs maT aRmosafxvrelad. garda amisa, privatizebasTan<br />

dakavSirebul yvela sadao da baTilad cnobis sakiTxebs ganixilavs<br />

sasamarTlo.<br />

rogorc ukve aRvniSneT, privatizaciis erT-erTi formaa <strong>ijara</strong>-<strong>gamosyidva</strong>,<br />

romlis mizania ijariT gacemuli qonebis <strong>gamosyidva</strong>mde moijarisaTvis<br />

sameurneo da sxva saqmianobis damoukideblad warmarTvisaTvis<br />

teritorialuri faseulobis vadiani da sasyidliani mflobelobisa da<br />

sargeblis uflebis miniWeba.<br />

saprivatizacio<br />

obieqtebis nusxis<br />

gamoqveyneba<br />

sakonkurso<br />

komisiis mier<br />

ganacxadebis<br />

gamarjvebulis<br />

gamovlena<br />

garigebis<br />

gaformeba<br />

miReba<br />

10


saxelmwifo qonebis <strong>ijara</strong>-gamosyidvis formiT gacema xdeba <strong>konkursi</strong>s<br />

wesis Sesabamisad. ,,meijare” anu ekonomikuri ganviTarebis saministro<br />

uzrunvelyofs informaciis gamoqveynebas. dainteresebuli fizikuri da<br />

iuridiuli pirebi sakonkurso komisias warudgenen gancxadebebs.<br />

Sesabamisad sakonkurso komisia registraciaSi atarebs maT mier<br />

wardgenil gancxadebebs da gamarjvebulis gamovlenis Semdeg Sejamebul<br />

oqms gadascems ,,meijares”, romelic 10 dRis vadaSi amtkicebs Sedegebs.<br />

SerCevaSi gamarjvebuli pirebi monawileobas iReben konkursSi.<br />

gamarjvebulad iTvleba is piri, romlic srulad daakmayofilebs<br />

sakonkurso kriteriumebs. gamarjvebulis gamovlenis Semdeg formdeba<br />

gamosyidvis xelSekruleba, qonebis miReba-Cabarebis aqtTan erTad, romelic<br />

warmoadgens mis ganuyofel nawils. aRsaniSnavia, rom xelSekrulebaSi<br />

gansazRvruli unda iyos sakonkurso pirobebidan da gasaformebeli<br />

xelSekrulebis specifikidan gamomdinare yvela monacemi. aseve<br />

mniSvnelovania, rom sxva aucilebel monacemTan erTad saijaro<br />

xelSekruleba aucileblad unda Seicavdes ijariT gacemuli qonebis<br />

gamosyidvis pirobebs, vadebs da sajarimo sanqciebs. ,,moijaris” mier<br />

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli pirobebis Seusruleblobis SemTxvevaSi<br />

igi Rebulobs gafrTxilebas da jarimdeba. yovelive aRniSnulis dacva<br />

ganapirobebs privatizaciis warmatebulobasa da efeqturobas.<br />

saxelmwifo qonebis Rirebulebisa da qiris srulad dafarvis Semdeg<br />

,,moijares” gadaecema Sesabamisi sakuTrebis damadasturebeli mowmoba.<br />

aRsaniSnavia, rom registraciis xarjebi ifareba ,,moijaris” mier.<br />

diagrama <strong>1.</strong> privatizebis formebi 2005 wlis 9 Tvis monacemebi<br />

<strong>auqcioni</strong> 76 obieqti<br />

<strong>konkursi</strong> 16 obieqti<br />

<strong>pirdapiri</strong> <strong>miyidva</strong> 4<br />

obieqti<br />

mocemuli diagrama (ix. diagrama 1) eyrdnoba saqarTvelos ekonomikis<br />

saministros monacemebs saxelmwifo qonebis privatizaciis formebis<br />

Sesaxeb. rogorc diagramidan Cans, aRniSnul periodSi sWarbobda<br />

saxelmwifo qonebis privatizeba <strong>auqcioni</strong>s formiT. es faqti aixsneba imiT,<br />

rom 2005 wels mimdinare privatizaciis procesSi prioriteti eniWeboda<br />

11


myidvels, romelic gadaixdida met Tanxas, anu privatizacia<br />

orientirebuli iyo maqsimaluri Semosavlis miRebaze.<br />

sasoflo_sameurneo miwebis privatizeba<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis<br />

miwebis privatizeba regulirdeba saqarTvelos kanoniT `saxelmwifo<br />

sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis<br />

Sesaxeb~.<br />

aRniSnuli kanonis mizania saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflosameurneo<br />

miwis privatizebis Sedegad sasoflo-sameurneo daniSnulebis<br />

miwis fondis aTviseba, misi racionalurad gamoyeneba da miwis bazris<br />

ganviTarebisaTvis xelis Sewyoba.<br />

kanonis Tanaxmad sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizeba<br />

xorcieldeba specialuri <strong>auqcioni</strong>s, Ria <strong>auqcioni</strong>s an <strong>pirdapiri</strong> miyidvis<br />

formiT.<br />

ijariT gacemuli miwis nakveTebis <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formiT privatizebas,<br />

aseve Ria <strong>auqcioni</strong>T ijariT gaucemel da yofil saijaro sasofosameurneo<br />

daniSnulebis miwis nakveTebis privatizebas axorcielebs<br />

saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro, xolo ijariT<br />

gaucemeli sasoflo-sameurneo miwis nakveTebis privatizebas specialur<br />

auqcionze axorcielebs soflis, qalaqis, dabis an Temis sakrebulo.<br />

ijariT gaucemeli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis<br />

privatizacia xorcieldeba specialuri <strong>auqcioni</strong>T, ijariT gacemuli<br />

sasoflo-sameurneo miwis nakveTi _ <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formiT, xolo<br />

specialur auqcionze gauyidavi miwebi _ Ria <strong>auqcioni</strong>T.<br />

sasoflo-sameurneo miwis nakveTis <strong>pirdapiri</strong> miyidvis wesiT privatizebisaTvis<br />

aucilebelia moijaresa da saxelmwifos Soris sajaro reestrSi<br />

registrirebuli saijaro xelSekruleba. moijarem dainteresebis<br />

SemTxvevaSi gancxadebiT unda mimarTos ekonomikuri ganviTarebis saministros.<br />

kanoniT dauSvebelia moijaris mier ijariT aRebuli miwis nakveTis<br />

nawilis privatizeba. Tu saijaro miwis farTobi Sedgeba ramdenime<br />

erTmaneTisgan sivrcobriv-geografiulad damoukidebeli miwis nakveTebisgan,<br />

mas ufleba aqvs gamoisyidos sasurveli miwis nakveTi. saijaro miwis<br />

nakveTis privatizebis SemTxvevaSi darCenil saijaro nakveTze uqmdeba<br />

saijaro xelSekruleba da igi gaiyideba Ria auqcionze.<br />

ijariT gacemuli miwis <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formiT privatizebisas Sesasyidi<br />

fasi tolia gamosyidvis Taobaze gancxadebis wardgenis droisaTvis<br />

dadgenili sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwaze qonebis gadasaxadis<br />

sabaziso wliuri ganakveTis aTmagi odenobisa. Senoba-nagebobebis arsebobis<br />

SemTxvevaSi gasayid fass emateba maTi Rirebuleba.<br />

moijares saijaro miwis privatizebis Taobaze gancxadebis wardgenidan 1<br />

Tvis Semdeg miwis nakveTisa da masze ganTavsebuli uZravi qonebis SesaZeni<br />

Tanxis sul mcire 20% Seaqvs specialur angariSze. aRniSnuli Tanxis<br />

12


gadaxdis dokumenti waredgineba ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />

Sesabamis teritoriul organos. Tanxis vadamdeli gadaxdis SemTxvevaSi<br />

moijare ixdis fasdaklebiT.<br />

ijariT gaucemeli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizeba<br />

xorcieldeba specialuri da Ria <strong>auqcioni</strong>s formiT. .specialur auqcionze<br />

gamarjvebulis ar gamovlenis SemTxvevaSi tardeba Ria <strong>auqcioni</strong>.<br />

specialur auqcionSi monawileobis miRebis ufleba aqvs mxolod im<br />

qalaqis, soflis, dabis an Temis teritoriaze mcxovreb pirs, sadac<br />

mdebareobs gasayidi miwis nakveTi. am SemTxvevaSi fasis SeTavazeba xdeba<br />

erTjeradad, werilobiTi saxiT.<br />

specialur auqcionze gasayidi miwis nakveTis fasi da Ria auqcionze<br />

gasayidi ijariT gaucemeli miwis nakveTis sawyisi fasi tolia <strong>auqcioni</strong>s<br />

gamocxadebis droisaTvis saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis Sesabamisad<br />

dadgenili sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwaze qonebis gadasaxadis<br />

sabaziso wliuri ganakveTis ormagi odenobisa, xolo Ria auqcionze<br />

yofili saijaro miwis nakveTis gasayidi fasi miwaze qonebis gadasaxadis<br />

sabaziso wliuri ganakveTis aTmagi odenobisaa. Senoba-nagebobebis<br />

arsebobis SemTxvevaSi sawyis fass emateba maTi Rirebuleba.<br />

specialur da Ria auqcionebSi gamarjvebuli piri gamarjvebis<br />

damadasturebeli oqmis miRebidan 1 Tvis ganmavlobaSi ixdis miwis<br />

nakveTisa da masze ganTavsebuli uZravi qonebis SesaZen Tanxas an SesaZeni<br />

Tanxis sul mcire 20%-s specialur angariSze da warudgens saqarTvelos<br />

ekonomikuri ganviTarebis saministros Sesabamis teritoriul organos.<br />

SemZens SeuZlia miwis nakveTisa da masze ganTavsebuli qonebis Tanxa<br />

gadaixados erTbaSad an nawil-nawil 9 wlis ganmavlobaSi, Tu Tanxa<br />

mocemul vadaSi ar daifareba qoneba gaiyideba. Tanxis vadamdeli<br />

dafarvis SemTxvevaSi myidveli ixdis Tanxas fasdaklebiT.<br />

sasoflo-sameurneo miwaze da sxva uZrav qonebaze sakuTrebis ufleba da<br />

ipoTeka (Tu aseTi arsebobs) registrirdeba erTad, pirveladi registraciis<br />

saxiT.<br />

miwisa da sxva qonebis specialuri, Ria an <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formiT<br />

SemZenma, qonebaze sakuTrebis uflebis an ipoTekis registraciisaTvis<br />

sajaro reestris erovnuli saagentos Sesabamis samsaxurs unda<br />

warudginos saWiro dokumentebi.<br />

sainvesticio saqmianoba<br />

privatizaciis Sedegad Sesyiduli obieqti, investorisTvis anu<br />

myidvelisTvis mimzidvelia sainvesticio TvalsazrisiT da igi varaudobs<br />

privatizebul obieqtSi qonebrivi Tu inteleqtualuri faseulobis<br />

dabandebas da mis gamoyenebas SesaZlo mogebis miRebis mizniT. ufro<br />

metic, saxelmwifo Tavisi qonebis gankerZoebisas xSirad erT-erT pirobad<br />

ayalibebs privatizabul obieqtSi investiciis ganxorcielebis moTxovnas.<br />

garda amisa, privatizacia aris erTerTi gza adgilobrivi mrewvelobis da<br />

ekonomikis reabilitaciisa. saqarTvelos kanoni “sainvesticio saqmianobis<br />

xelSewyobis da garantiebis Sesaxeb” (1997 w.) ayalibebs investiciis<br />

13


ganmartebas: investiciad miiCneva yvela saxis qonebrivi da<br />

inteleqtualuri faseuloba an ufleba, romelic dabanddeba da<br />

gamoiyeneba SesaZlo mogebis miRebis mizniT saqarTvelos teritoriaze<br />

ganxorcielebul samewarmeo saqmianobaSi. investorad SeiZleba<br />

mogvevlinos fizikuri an iuridiuli piri, agreTve saerTaSoriso<br />

organizacia, romelic axorcielebs investirebas saqarTveloSi. amrigad,<br />

saqarTveloSi xelsayreli sainvesticio garemos Seqmna xels uwyobs<br />

privatizaciis procesis gafarToebas da efeqtianobis zrdas. amasTan,<br />

zemoT aRniSnuli kanonis mixedviT, ucxoeli investoris uflebebi da<br />

garantiebi ar SeiZleba iyos im uflebebze da garantiebze naklebi,<br />

romliTac sargeblobs saqarTvelos fizikuri da iuridiuli piri, garda<br />

kanonmdeblobiT dadgenili SemTxvevebisa.<br />

dResdReobiT investiciebis xelSewyobis mizniT saqarTvelos ekonomikuri<br />

ganviTarebis saministrosTan moqmedebs saqarTvelos sainvesticio saagento,<br />

igi uzrunvelyofs, saxelmwifo programebis SemuSavebas am sferoSi,<br />

sainvesticio garemos gaumjobesebas da a. S. am mizniT kanoni<br />

“sainvesticio saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb” SeRavaTian samarTlebriv<br />

reJims sTavazobs ucxoel investorebs, magaliTad, axali sakanonmdeblo<br />

aqti, romelic auaresebs aRniSnuli kanoniT dadgenil investiciebis<br />

pirobebs, misi ZalaSi Sesvlidan aTi wlis ganmavlobaSi ar vrceldeba ukve<br />

ganxorcielebul investiciaze. garda amisa, ucxoel investors<br />

adgilobrivis msgavsad uwesdeba zianis anazRaurebis pirobebi saomari<br />

mdgomareobis da SeiaraRebuli konfliqtebis dros. amasTan, investicia<br />

mTlianad da upirobod aris daculi saqarTveloSi moqmedi<br />

kanonmdeblobiT.<br />

privatizaciis procesis Sedegad saqarTveloSi Camoyalibda araerTi<br />

samewarmeo interesis mqone iuridiuli piri kanoniT gansazRvrul<br />

sxvadasxva organizaciul-samarTlebrivi formis safuZvelze. qveyanaSi<br />

mimdinare privatizaciis procesisTvis da safondo bazris<br />

ganviTarebisTvis mniSvnelovnad migvaCnia sainvesticio garemos<br />

gaumjobeseba da organizaciul-samarTlebrivi formebis gamWirvale da<br />

efeqturi formireba. samewarmeo saqmianobis efeturad marTvisTvis<br />

erT_erTi umniSvnelovanesi sakiTxia Sesabamisi organizaciulsamarTlebrivi<br />

formis SerCeva. am mxriv saqarTvelos kanoni “mewarmeTa<br />

Sesaxeb” mkafiod gansazRvravs samewarmeo saqmianobis mowyobis Semdeg<br />

saxeebs: individualuri sawarmo, solidaruli pasuxismgeblobis<br />

sazogedoeba (sps), komandituri sazogadoeba (ks), SezRuduli<br />

pasuxismgeblobis sazogadoeba (Sps), saaqcio sazogadoeba (ss) da<br />

kooperativi. individualuri mewarme, rogorc individualuri sawarmos<br />

mflobeli, aris fizikuri piri, romlis samewarmeo saqmianobisTvis<br />

aucilebelia samewarmeo wesiT mowyobili organizacia, mowesrigebuli<br />

sakaso da sabuRaltro saqme. samarTlebriv urTierTobebSi igi gamodis<br />

Tavisi saxeliT. xolo Sps, ks, Sps, ss da kooperativi warmoadgenen<br />

iuridiul pirebs. sawarmo, garda kooperativisa, romelSic ormocdaaTze<br />

meti partnioria, unda Camoyalibdes mxolod saaqcio sazogadoebis saxiT.<br />

sawarmo, rogorc ufleba-movaleobaTa mqone iuridiuli subieqti<br />

warmoiSoba mxolod samewarmeo reestrSi registraciis momentidan, garda<br />

saxazino sawarmoebisa. samewarmeo reestrs awarmoebs saqarTvelos<br />

finansTa saministros sagadasaxdo departamenti. gancxadeba sawarmos<br />

registraciis Sesaxeb Seitaneba sagadasaxado organoSi sazogadoebis<br />

14


adgilsamyofelis mixedviT. gancxadeba (yvela sawarmosTvis) unda<br />

Seicavdes Semdeg rekvizitebs: safirmo saxelwodebas, organizaciulsamarTlebriv<br />

formas, adgilsamyofels (iuridiul misamarTs), monacemebs<br />

sameurneo wlis dasawyisis da damTavrebis Sesaxeb, monacemebs yoveli<br />

damfuZnebeli partnioris Sesaxeb, xolo Tu damfuZnebeli iuridiuli piria,<br />

mis safirmo saxelwodebas da iuridiul misamarTs. garda zemoT<br />

aRniSnulisa, kanonmdebloba iTvaliswinebs konkretuli, damatebiTi<br />

informaciis TandarTvas calkeuli organizaciul-samarTlebrivi<br />

formisTvis. zemoTaRniSnuli kanonis mixedviT, ind. mewarme Tavisi<br />

samewarmeo saqmianobidan warmoSobili valdebulebebisTvis piradad agebs<br />

pasuxs kreditorebis winaSe. solidaruli pasuxismgeblobis sazogadoebis<br />

partniorebi da komandituri sazogadoebis personalurad pasuxismgebeli<br />

partniorebi (komplementarebi) sazogadoebis valdebulebebze kreditorebis<br />

winaSe pasuxs ageben solidarulad, anu uSualod, mTlianad, pirdapir,<br />

SeuzRudavad mTeli Tavisi qonebiT. sazogadoebis sawesdebo kapitalis<br />

formirebisas Sesatani SeiZleba warmodgenili iqnes materialuri da<br />

aramaterialuri qonebrivi obieqtebis saxiT, garda samuSaos Sesrulebisa<br />

da momsaxurebis gawevisa. amasTan, Sps-Si minimaluri sawesdebo kapitalis<br />

formirebisas Sesatani SeiZleba ganxorcieldes mxolod fuladi saxiT.<br />

Cveni azriT, privatizaciis da sainvesticio saqmianobebis erTmaneTTan<br />

dakavSirebiT saintereso daskvnebis gakeTeba SeiZleba. maTi uSualo<br />

kavSiridan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom nebismieri RonisZieba,<br />

gatarebuli saqarTveloSi xelsayreli sainvesticio garemos Sesaqmnelad,<br />

TavisTavad xels uwyobs privatizaciis procesis ganviTarebas.<br />

15


privatizaciis procesSi arsebuli problemebi<br />

sabazro ekonomikaze gardamavali qveynisaTvis gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovania privatizaciis procesis swrafi da efeqturi ganxorcieleba.<br />

miuxedavad warmatebisa, privatizaciis procesSi kvlav rCeba ara erTi<br />

problema:<br />

problemad rCeba procesis gaumWvirvaleoba, ris Sedegadac sazogadoebis<br />

winaSe mimdinare privatizaciis process arapopularuli da saeWvo imiji<br />

uyalibdeba.<br />

problemebs vawydebiT <strong>ijara</strong>-gamosyidvis formiT saxelmwifo qonebis<br />

privatizaciis drosac. privatizaciis es forma Tavis droze gaTvlili iyo<br />

mosaxleobis socialur mdgomareobaze da ZiriTadad, sawarmoebis mier<br />

saijaro qonebis ganvadebiT <strong>gamosyidva</strong>s iTvaliswinebda. moijares<br />

gamosasyidi Tanxis garda, yovelwliurad saijaro qiris gadaxdac<br />

evaleboda, rac myidvelisaTvis damatebiT gadasaxads warmoadgenda da<br />

qonebis gamosyidvis process aWianurebda. moijaresa da saministros Soris<br />

,,daZabulma~ urTierTobebma 600-ze meti xelSekrulebis gauqmeba gamoiwvia.<br />

amdenad, SeiZleba iTqvas, rom privatizaciis am formam ver gaamarTla.<br />

statistikuri monacemebiT, 1998-2000 wlebSi saministrom da misma<br />

adgilobrivma organoebma <strong>ijara</strong>-gamosyidvis formiT gasca 1758 obieqti,<br />

aqedan: 1998 wels 674 obieqti, 1999 wels 149 obieqti, xolo 2000 wels 45<br />

obieqti. 2004 wlis pirveli ianvris mdgomareobiT teritoriuli organoebi<br />

akontrolebdnen <strong>ijara</strong> gamosyidvis formiT gacemul 299 obieqtze<br />

gaformebul xelSekrulebas. aqedan Tanxis davalianeba ericxeba 178<br />

moijares. pirobebis darRvevisaTvis xelSekruleba gauuqmda 17 moijares,<br />

sasamarTloSi Setanilia sarCeli 34 moijareze.<br />

amdagvar situacias vxvdebiT <strong>konkursi</strong>s formiT obieqtebis privatizebis<br />

drosac. mimdinare privatizaciis procesis erT-erT naklad migvaCnia<br />

mxolod konkurenciis pirobebSi arsebuli saeWvo reputaciis mqone<br />

kompaniebisTvis obieqtebis gadacema. radgan iseTi privatizaciis efeqturi<br />

instrumenti, rogoric aris <strong>konkursi</strong>s wesiT ganxorcieleba gamouyenebel<br />

formad rCeba.<br />

2004 wlis statistikuri manacemebiT <strong>konkursi</strong>s formiT privatizebuli 203<br />

obieqtidan xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli Tanxis davalianeba ericxeba<br />

71 myidvels. pirobebis darRvevisaTvis xelSekrulebebi gauqmda 3<br />

myidvelTan, sasmarTloSi Setanilia sarCeli 8 myidvelze.<br />

aRsaniSnavia, rom <strong>auqcioni</strong>s wesiT mxolod fasze orientirebuli<br />

instrumentebis gamoyeneba aradamakmayofilebel Sedegs gvaZlevs. marTalia,<br />

biujetSi Senatani SedarebiT maRalia, magram am formiT privatizebul<br />

qonebas aranairi valdebuleba ar miyveba fulis gadaxdis garda, romelic<br />

myidvelma erT TveSi unda dafaros. aqedan gamomdinare, ar aris<br />

gaTvaliswinebuli socialuri pirobebi, rac uaryofiT gavlenas axdens<br />

qveynis socialur mdgomareobaze.<br />

16


problemebs vawydebiT aseve myidvelis mier privatizebuli obieqtis<br />

safasuris kanoniT gansazRvrul vadaSi gadaxdisas. kerZod, yofila<br />

SemTxvevebi rodesac romelime kompania namdvilad iyo Tanxis gadamxdeli,<br />

magram erT TveSi ver mouxerxebia fuladi resursebis mobilizacia da<br />

Sesabamisad garigebac CaSlila. am mizezebis gamo ekonomkiuri ganviTarebis<br />

saministro iZulebuli iyo Tanxis dafarvis vada sam Tvemde gaezarda,<br />

magram vinaidan <strong>auqcioni</strong>s SemTxvevaSi Tanxis dafarvis periodi mkacrad<br />

SezRudulia, qonebis privatizeba <strong>konkursi</strong>s wesiT xdeboda.<br />

mosawesrigebelia agreTve xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli sakonkurso<br />

pirobebis Sesrulebis kontrolic. aRniSnuli sakiTxi xSir SemTxvevaSi<br />

moiTxovs sakonkurso pirobebis Sesrulebis mimdinareobisa da am mizniT<br />

Catarebuli samuSaoebis adgilze Seswavlas.<br />

saxelmwifo mflobelobaSi darCenili saSualo da msxvili sawarmoebis<br />

privatizacia saqarTveloSi naklebad rentabeluria. msxvili sawarmoebi<br />

metad didi zomisaa, maTi aqtivebi cud mdgomareobaSia: didi davalianebebi,<br />

samuSao Zalis siWarbe da sxva. iseTi seqtorebi rogoricaa energetika,<br />

satelekomunikacio mrewveloba, transporti saWiroebs modernizebas, raTa<br />

mimzidveli gaxdes investorisaTvis.<br />

aRsaniSnavia, rom redaqciulad dasaxvewia privatizaciis maregulirebeli<br />

normatiuli aqtebi: qonebis marTvis saministro brZaneba `saxelmwifo<br />

qonebis <strong>auqcioni</strong>s formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />

Taobaze~ da qonebis marTvis saministros brZaneba `saxelmwifo qonebis<br />

<strong>ijara</strong>-gamosyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />

Taobaze~. aRniSnuli saministro reorganizebas daeqvemdebara xolo misi<br />

samarTalmemkvidre, amJamad arsebobs departamentis saxiT da eqvemdebareba<br />

ekonomikuri ganviTarebis saministros.<br />

`saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb~ kanonis merve muxlSi<br />

gansazRvrulia privatizebidan Semosuli Tanxis gamoyenebis prioritetuli<br />

mimarTulebebi: mcire biznesSi warmoebis ganviTarebis RonisZiebaTa<br />

dafinanseba, warmoebis sferoSi axali samuSao adgilebis Seqmnis<br />

RonisZiebaTa dafinanseba, privatizebis Catarebis organizaciuli xarjebis<br />

dafinanseba, gauTvaliswinebeli xarjebis dafinanseba saqarTvelos<br />

prezidentis gadawyvetilebiT. Tumca aRniSnuli muxli realurad ar<br />

funqcionirebs anu privatizaciidan Semosuli Tanxebis ganawileba<br />

xorcieldeba aRniSnuli muxlis ugulvebelyofiT. Sesabamisad mocemuli<br />

norma ar funqcionirebs.<br />

`saxelmwifo qonebis privatizebis~ Sesaxeb kanonis meoTxe muxlSi<br />

gansazRvrulia is saxelmwifo qoneba, romelic privatizebas ar<br />

eqvemdebareba, Tumca garkveuli obieqtebi am nusxidan ukve privatizebulia<br />

an gamotanilia saprivatizaciod.<br />

amasTan, privatizaciis process Tan sdevs Semaferxebeli garemoebebi:<br />

institucionalurad gaumarTavi damoukidebeli sasamarTlo sistema da<br />

kerZo sakuTrebiTi uflebebis dacva. investorisaTvis metad mniSvnelovania<br />

sasamarTlo xelisuflebis obieqturobis xarisxi, Tu igi darwmunebuli ar<br />

iqneba, rom sasamarTlo xelisufleba sadao sakiTxs gadawyvets<br />

obieqturad, is CaTvlis, rom qveyanaSi ar arsebobs instituti, romelic mis<br />

interesebs daicavs.<br />

17


informacia privatizaciis procesis<br />

mimdinareobis Taobaze<br />

privatizaciis procesSi 1992 wels dawyebuli etapi metnaklebad warmatebiT<br />

mimdinareobs. am droisTvis privatizabulia 15 000-ze meti sawarmo, Tumca<br />

saxelmwifos mflobelobaSi darCenili sawarmoo simZlavreebi da uZravmoZravi<br />

qoneba sakamod moculobiTia. garda amisa dagegmilia<br />

saxelmwifos monawileobiT Seqmnili sawarmoebis privatizebac.<br />

2005 wels dawyebuli privatizebis axali etapis ganxorcieleba gaTvlilia<br />

uaxloes 18 Tveze. privatizaciis procesis Semdgom ganviTrebas xels<br />

uwyobs kerZo investiciebisTvis saTanado garemos Seqmna qveyanaSi. es<br />

Tavis TavSi moicavs sxvadasxva elements, maT Soris xelsayrel<br />

sakanonmdeblo bazasac. qveyanaSi Seqmnili xelsayreli sainvesticio<br />

garemo proporciulad zrdis privatizaciis procesis daCqarebis<br />

SesaZleblobas.<br />

2003 wlis cnobili movlenebis Semdeg `vardebis revoluciiT’’ mosuli<br />

axali xelisuflebisTvis privatizaciis daCqarebuli procesi aris maT mier<br />

gatarebuli reformebis erT-erTi komponenti. am procesis mizania<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi darCenili sawarmoebis swrafi gadasvla kerZo<br />

sakuTrebaSi da ekonomikis deregulacia kerZo investiciebis<br />

mobilizaciisTvis.<br />

bevr SemTxvevaSi privatizacia aris ekonomikis da mrewvelobis<br />

reabilitaciis erT-erTi saSualeba. saxelmwifo sakuTrebaSi myofi<br />

obieqtebi ZiriTadad arsebul mdgomareobaSi gamoaqvT gasayidad. mimdinare<br />

privatizaciis procesSi, xelisuflebis mizania am aqtivebze realuri<br />

fasebis daweseba bazarze maTi Rirebulebis mixedviT.<br />

dResdReobiT xelisufleba mowodebulia maqsimalurad miizidos ucxoeli<br />

investorebi saqarTveloSi Sesabamisi biznesgaremos SeqmniT. aWaris<br />

avtonomiur respublikaSi centraluri xelisuflebis rolis gazrda erTerTi<br />

faqtoria, romelic xels Seuwyobs privatizaciis procesis<br />

dawinaurebas, radgan 2003 wlamde am regionSi Zalian mcire raodenobis<br />

sawarmoebis privatizacia ganxorcielda.<br />

imisTvis rom privatizaciis mimdinare procesi iyos maqsimalurad<br />

gamWirvale da informacia saprivatizacio obieqtebis Sesaxeb miewodos<br />

farTo sazogadoebas, gamoiyeneba saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />

saministros vebgverdi, romelzec Tavsdeba ganaxlebuli informacia<br />

saprivatizacio obieqtebis Sesaxeb. garda amisa, 2003 wels gauqmda qonebis<br />

marTvis saministro da misi kompetencia gadaeca saqarTvelos ekonomikuri<br />

ganviTarebis saministros, Sesabamisad aman ganapiroba privatizaciis<br />

procesis marTvis uflebis gadacema ekonomikuri ganviTarebis<br />

saministrosTvis.<br />

amJamad saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />

SemadgenlobaSia sawarmoTa marTvis saagento, romelic dakavebulia<br />

18


sawarmoTa momzadebiT privatizaciisTvis. revoluciis Semdeg saxlemwifo<br />

qonebis privatizaciidan Semosulia daxloebiT 365 mln lari.365 mln.<br />

saxelmwifos mier wamowyebuli privatizaciis procesi daiwyo 1993 wlis<br />

martSi. 2003 wlis pirvel naxevarSi daixura saxelmwifo qonebis marTvis<br />

saministro, romelic privatizaciis sawyis etapze iyo pasuxismgebeli<br />

aRniSnul procesze. es saministro Seicvala privatizaciis departamentiT<br />

(ekonomikuri ganviTarebis saministro) da saxelmwifo qonebis marTvis<br />

saagentoTi.<br />

mcire sawarmoebis privatizacia saqarTveloSi daiwyo 1993 wels da dRemde<br />

erT-erT warmatebul aspeqtad rCeba. 1993 wlidan 17571 mcire sawarmos<br />

privatizacia moxda. mravali sawarmo daiSala privatizaciis procesSi,<br />

swored amitom saprivatizaciod gamotanili sawarmoebis ricxvi ar<br />

emTxveva sinamdvileSi privatizebuli sawarmoebis raodenobas.<br />

privatizebuli sawarmoebis umravlesoba modis vaWrobis da momsaxurebis<br />

seqtorebze, 32% da 46%, xolo yvelaze dabali maCvenebeli 0,5 % modis<br />

energetikis seqtorze, rogorc amas qvemoT mocemuli cxrili gviCvenebs<br />

(cxrili 1).<br />

cxrili <strong>1.</strong> mcire sawarmoebis privatizacia 1993-2003<br />

industriuli<br />

seqtori<br />

damtkicebuli privatizebuli<br />

privatizebuli<br />

2003 wels<br />

mTlianad<br />

privatizebuli<br />

(procentul<br />

gamosaxulebaSi<br />

%)<br />

mrewveloba 412 341 <strong>1.</strong>9 10<br />

energetika 82 95 0.5 7<br />

purproduqtebi 142 127 0.7 _<br />

soflis<br />

801 <strong>1.</strong>026 5.8 45<br />

meurneoba<br />

mSenebloba 452 406 <strong>2.</strong>3 20<br />

vaWroba <strong>4.</strong>723 5.608 3<strong>1.</strong>9 70<br />

momsaxureba 5.716 8.049 45.8 527<br />

navTobproduqtebi 172 174 <strong>1.</strong>0 _<br />

jandacva 848 667 <strong>3.</strong>8 24<br />

socialuri<br />

536 786 <strong>4.</strong>5 27<br />

seqtori<br />

transporti 233 292 <strong>1.</strong>7 31<br />

saerTo 1<strong>4.</strong>117 17.571 100 761<br />

qvemoT mocemul cxrilSi (ix. cxrili 2) mocemuli monacemebi gviCvenebs,<br />

rom mTlianad aRebul periodSi umetesi sawarmoebis privatizeba moxda<br />

TbilisSi (5,454 sawarmo).<br />

19


cxrili <strong>2.</strong> mcire sawarmoebis privatizacia regionebis mixedviT, 1993-2003<br />

regioni<br />

damtkicebuli<br />

privatizebuli<br />

an<br />

likvidirebuli<br />

privatizebuli<br />

2003<br />

afxazeTi 8 - -<br />

aWara 397 171 -<br />

Tbilisi 4,689 5,454 170<br />

guria 321 490 18<br />

raWa-leCxumi da qvemo<br />

svaneTi<br />

samegrelo da zemo<br />

svaneTi<br />

171 282 3<br />

1,122 1,554 9<br />

imereTi 2,785 3,416 235<br />

kaxeTi 1,106 1,438 103<br />

mcxeTa_TianeTi 327 422 11<br />

samcxe-javaxeTi 613 978 47<br />

qvemo qarTli 1,157 1,693 61<br />

Sida qarTli 897 1,089 44<br />

qonebis marTvis saministro 524 584 60<br />

saerTo 14,117 17,571<br />

saqarTvelos ekonomikis saministros am droisTvis gasayidi darCa 550-ze<br />

meti obieqti, saidanac daaxloebiT 120 ukve mzad aris gasayidad.<br />

garda amisa, revoluciis Semdeg privatizebuli obieqtebis siaSi sWarbobs<br />

obieqtebis privatizeba <strong>auqcioni</strong>s formiT, meore adgilzea <strong>konkursi</strong>s<br />

forma da SedarebiT naklebad mimarTavdnen <strong>pirdapiri</strong> miyidvis formas.<br />

20


2005 wlis oqtombridan sasoflo-sameurneo miwebis privatizebac daiwyo.<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi 360 000 heqtari sasoflo-sameurneo miwaa<br />

darCenili, rac mTeli farTobis 45 % Seadgens. sasoflo-sameurneo miwebis<br />

saerTo farTobis 55 % kerZo sakuTrebaSi 1992-1998 wlebSi gadavida.<br />

darCenili miwebis privatizeba uaxloes periodSia dagegmili, saidanac<br />

saxelmwifo 80 mln laris Semosvlas elodeba. privatizebas ar<br />

eqvemdebareba sasazRvro zolidan 500 metris radiusSi mdebare miwebi.<br />

sasoflo-sameurneo miwis privatizeba ganixileba rogorc<br />

umniSvnelovanesi winapiroba saqarTvelos ekonomikis ganviTarebisTvis.<br />

cxrili <strong>3.</strong> saxelmwifo qonebis privatizebidan saxelmwifo biujetSi<br />

mobilizebuli Tanxebi (1993 - 2005 wlebi)<br />

p r i v a t i z a c i a<br />

<strong>ijara</strong><br />

periodi konsolidirebuli<br />

biujeti<br />

c/biujeti adg.biujeti c/biujeti<br />

1993w 1700<br />

1994w 58200<br />

1995w 164200<br />

1996w 30300<br />

1997w 30000<br />

1998w 73300 46800 26500<br />

1999w 52000 20900 31100<br />

2000w 23100 12800 10300<br />

2001w 13100 5600 7500<br />

2002w 15300 8700 6600<br />

2003w 30300 23600 6700 618<br />

2004w 72739 67008 5731 1300<br />

2005w 360073 335700 24373 885<br />

sul 924312 521108 118804 2803<br />

21


saqarTvelos saxelmwifo qonebis privatizaciidan<br />

saxelmwifo biujetSi mobilizebuli Tanxebi<br />

(1993-2005 wlebi)<br />

diagrama <strong>2.</strong> konsolidirebuli biujeti<br />

400000<br />

350000<br />

300000<br />

250000<br />

200000<br />

150000<br />

100000<br />

50000<br />

0<br />

1993w. 1994w. 1995w. 1996w. 1997w. 1998w. 1999w. 2000w. 2001w. 2002w. 2003w. 2004w. 2005w.<br />

rogorc zemoT mocemuli diagramidan Cans (ix. diagrama <strong>2.</strong>) privatizaciidan,<br />

wlebis mixedviT, konsolidirebul biujetSi Tanxebis Semosvla zrdis<br />

tendenciiT xasiaTdeba. gansakuTrebiT aqtiuri fazaa 2004-2005 wlebi,<br />

vinaidan am periodSi xelisuflebis mier gatarebuli politika<br />

orientirebuli iyo privatizaciis procesis maqsimalurad daCqarebaze.<br />

diagrama <strong>3.</strong> centraluri biujeti<br />

400000<br />

350000<br />

300000<br />

250000<br />

200000<br />

150000<br />

100000<br />

50000<br />

0<br />

1998w. 1999w. 2000w. 2001w. 2002w. 2003w. 2004w. 2005w.<br />

22


diagrama <strong>4.</strong> adgilobrivi biujeti<br />

35000<br />

30000<br />

25000<br />

20000<br />

15000<br />

10000<br />

5000<br />

0<br />

1998w. 1999w. 2000w. 2001w. 2002w. 2003w. 2004w. 2005w.<br />

zemoTmocemuli diagramebi (ix. diagrama 3 da diagrama 4) naTlad asaxavs<br />

privatizaciis procesis aqtiur fazas (2004-2005 wlebi) da masTan<br />

dakavSirebuli Tanxebis zrdas biujetSi, rogorc adgilobriv, ise<br />

centralur doneze.<br />

23


alternativebi<br />

kriteriumebi<br />

alternativebi ekonomikuri<br />

biujetSi<br />

dasaqmeba investiciebi<br />

zrda<br />

Semosavlebi<br />

jami<br />

privatizacia 5 5 4 4 18<br />

menejmentis<br />

gaumjobeseba<br />

2 2 3 3 10<br />

aqciebis<br />

safondo<br />

bazarze<br />

realizacia<br />

4 3 5 5 17<br />

status qvo 0 1 0 1 2<br />

privatizacia gulisxmobs saxelmwifo qonebis (Senobebi, nagebobebi, manqanadanadgarebi,<br />

sxva materialuri da aramaterialuri aqtivebi) gayidvagasxvisebas.<br />

es pirvel rigSi. niSnavs imas, rom gayidvidan miRebuli Tanxebi<br />

miemarTeba biujetSi, rac xels uwyobs saxelmwifo Semosavlebisa da<br />

Sesabamisad, biujetis gazrdas, anu xdeba fiskaluri efeqtis amaRleba.<br />

privatizaciis Sedegad myidveli, garda imisa, rom ixdis Sesabamis Tanxas<br />

biujetSi, aseve sakuTrebaSi gadacemul qonebaSi axorcielebs investiciebs.<br />

Senoba-nagebobebi, mowyobilobebi da maTSi dabandebuli investiciebi is<br />

ZiriTadi faqtorebia, romlebic xels uwyoben mwarmoeblurobis amaRlebas.<br />

ris safuZvelzec viTardeba erovnuli meurneoba da iqmneba axal-axali<br />

adgilebi. Sesabamisad izrdeba dasaqmebis done. garda amisa<br />

mwarmoeblurobis gadideba iwvevs mSp-s gadidebasac. yovelive es ki xels<br />

uwyobs ekonomikur zrdas. aqve aRsaniSnavia, rom privatizaciis dros saqme<br />

gvaqvs dadebiT fiskalur efeqtTan ara mxolod moklevadian periodSi,<br />

aramed grZelvadian periodSic gadasaxadebis saxiT, romlebsac<br />

amoqmedebuli sawarmo gadaixdis biujetSi.<br />

menejmentis gaumjobeseba niSnavs saxelwifo sakuTrebaSi arsebuli<br />

sawarmoebis an maTi aqciebis marTvis uflebis gadacemas fizikuri an<br />

iuridiuli pirebisaTvis. misi ZiriTadi mizania marTvis efeqtianobis<br />

amaRleba. am SemTxvevaSi privatizaciisagan gansxvavebiT, kapitaluri<br />

Semosavlebis gazrdis nacvlad moxdeba saxelmwifo xarjebis gadideba,<br />

rac gulisxmobs Senoba_nagebobebis, manqana_danadgarebis da sxva<br />

materialuri aqtivebis aRdgenis Rirebulebis xarjebs. yovelive es ki<br />

dakavSirebulia damatebiT finansur, adamianur da sxva resursebTan.<br />

amasTan, saxelmwifo sawarmoebis amoqmedeba da Semdgomi funqcionireba<br />

ZiriTadad damokidebuli iqneba dotaciebze anu saxelmwifo dafinansebaze.<br />

am SemTxvevaSi ZiriTad investorad Tavad saxelmwifo mogvevlineba. aqedan<br />

gamomdinare ver iqneba uzrunvelyofili dadebiTi fiskaluri efeqti verc<br />

moklevadian da verc grZelvadian periodSi, aseve ver miiRweva saTanado<br />

doniT ekonomikuri zrda. sasurvelia, rom menejmentis gaumjobeseba moxdes<br />

aramomgebian, kerZo investorisaTvis naklebad mimzidvel, iseT<br />

24


strategiul_ekonomikuri dargis obieqtebSi, rogoricaa: energetika,<br />

kavSirgabmuloba, samxedro warmoeba da sxva.<br />

aqciebad gayidva niSnavs safondo bazarze saxlmwifo sawarmoebis<br />

aqtivebis aqciebis saxiT gayidvas, gmomdinare iqidan, rom <strong>auqcioni</strong>s miznia<br />

sakuTrebis ufleba gadasces mas, vinc mets gadaixdis. am SemTxvevaSi<br />

fiskaluri efeqti gacilebiT meti iqneba moklevadian periodSi, vidre,<br />

Cveulebriv privatizaciis dros, Sesabamisad meti Tanxa Seva biujetSi.<br />

aseve aqciebiT gayidva uzrunvelyofs investiciebis ganxorcielebis zrdas,<br />

radgan aqcia Tavisi arsiT warmoadgens damatebiT investicias. erT-erTi<br />

umTavresi Sedegi, rac SeiZleba aqciebiT gayidvas mohyves aris safondo<br />

bazris Seqmnis stimulireba. amas udidesi mniSvneloba aqvs im pirobebSi,<br />

rodesac safondo bazari TiTqmis ar funqcionirebs. aRniSnuli faqtorebi<br />

xels Seuwyobs mwarmoeblurobis amaRlebas, rac mSp-s gazrdisa da<br />

dasaqmebis donis gadidebis winapirobaa. garda amisa mosaxleobas<br />

saSualeba eqneba safondo bazris saSualebiT SeiZinos aqciebi,<br />

romlidanac miRebuli dividendebi damatebiTi Semosavlis wyaro iqneba.<br />

yovelive amas ki mohyveba qveynis ekonomkiuri zrda.<br />

miuxedavad amisa arsebobs uaryofiTi mxarec, aqcenti keTdeba fasze da ara<br />

im pirobebze, romlis SeTavazebac surs saxelmwifos myidvelisaTvis,<br />

amitom SesaZlebelia moxdes saxelmwifo da sazogadoebrivi interesebis<br />

Selaxva.<br />

status qvo gulisxmobs arsebuli mdgomareobis SenarCunebas. materialuri<br />

da aramaterialuri aqtivebi saxelmwifos sakuTrebaSia da ganwirulia<br />

gaZarcva-ganadgurebisaTvis. im pirobebSi, rodesac saxelmwifos ar gaaCnia<br />

saWiro finansebi, isini ver moitanen fiskalur efeqts, ver Seqmnian samuSao<br />

adgilebs anu ver gazrdian dasaqmebis dones, ver uzrunvelyofen mSp-s<br />

zrdas da maSasadame, ver miiRweva qveynis ekonomikuri zrda.<br />

25


problemebis gadaWris gzebi da rekomendaciebi<br />

privatizaciis swrafad da efeqturad warmarTva mniSvnelovnad<br />

ganapirobebs sabazro ekonomikaze gardamavali qveynis ekonomikis<br />

gajansaRebas. aqedan gamomdinare mniSvnelovnad migvaCnia teritoriul<br />

organoebTan organizaciuli muSaobis kursi momavalSi aRebul iqnas<br />

optimalur decentralizaciaze, adgilobrivi mmarTvelobisa da<br />

TviTmmarTvelobis organoebis rolis gazrdaze.<br />

amasTanave, unda aRiniSnos, rom teritoriuli organoebis saqmianobis erTerT<br />

ZiriTad mimarTulebas warmoadgens <strong>konkursi</strong> da <strong>ijara</strong>-gamosyidvis<br />

formiT gacemuli obieqtebis, aseve saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT<br />

gaTvaliswinebuli formebiT gacemuli qonebis myidvelebTan da<br />

moijareebTan dadebuli xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli Tanxis<br />

vadebSi gadaxdisa da xelSekrulebebis pirobebis Sesrulebis monitoringi.<br />

teritoriuli organoebis mier privatizebuli obieqtebis myidvelebTan<br />

dadebuli xelSekrulebebiT gansazRvruli Tanxebis gadaxdis<br />

monitoringTan erTad mosawesrigebelia xelSekrulebebiT<br />

gaTvaliswinebuli sakonkurso pirobebis Sesrulebis kontrolic.<br />

aRniSnuli sakiTxis mosawesrigeblad da kontrolis meqanizmis<br />

srulyofisaTvis aucilebelia gasatarebel RonisZiebaTa nusxaSi<br />

teritoriuli organoebis saqmianobis kompleqsuri da Tematuri Semowmebis<br />

gaTvaliswinebac, sadac yuradReba gamaxvildeba aseve teritoriuli<br />

organoebis mier kanonmdeblobis sxva normatiuli aqtebis Sesrulebaze<br />

kontrolis ganxorcielebis saqmeSi, rac gamoixateba saxelmwifo qonebis<br />

privatizebis procesSi saxelmwifo makontrolebeli organoebis<br />

gaanalizebis gatarebaSi.<br />

yvelaze, mniSvnelovani sakiTxis Sesaxeb, romelic Seexeba realuri<br />

antikorufciuli RonisZiebebis gatarebas teritoriul organoebSi.<br />

calsaxad unda iTqvas, rom, marTalia teritoriuli organoebis muSaobis<br />

kontrolis gamkacreba aucilebelia, magram es problemis gadaWris erTerTi<br />

mxarea da mxolod am mimarTulebiT muSaoba praqtikulad<br />

mniSvnelovan Sedegs ver gamoiRebs. korufciis SemcirebisaTvis aranakleb<br />

mniSvnelovania sakanonmdeblo cvlilebebis gatareba, raTa optimalurad<br />

iqnes moxsnili winaaRmdegobebi, romelic dRes arsebuli kanonmdeblobiT<br />

xels uwyobs an SeiZleba xeli Seuwyos garkveul garigebebs privatizebis<br />

procesSi. paralelurad, adgilobrivi marTvelobis organoebTan<br />

urTierTTanamSromlobiT saWiroa moxelis Sromis anazRaurebis gazrdis<br />

Sesaxeb sakiTxis SemuSaveba.<br />

mniSvnelovnad migvaCnia saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli qonebis aqciebis<br />

saxiT gankerZoveba, romlis mixedviTac safondo bazarze saprivatizacio<br />

obieqtebi gamotanili iqneba ara mTliani paketebis saxiT, aramed nawilnawil<br />

aqciebis mixedviT. es procesi erTis mxriv xels Seuwyobs safondo<br />

birJis ganviTarebas, romelic sakmaod dabal donezea ganviTarebuli,<br />

xolo meores mxriv xels Seuwyobs investciebis mozidvas, rac arsebiTad<br />

mniSvnelovania qveynis ekonomikisaTvis.<br />

sakuTrebis reformaciis Sesaxeb sakanonmdeblo aqtebis miRebisas<br />

aucilebelia maTi saguldagulo eqspertiza imasTan dakavSirebiT, Tu ra<br />

26


gavlenas moaxdens isini korufciis gavrcelebaze da mTlianad<br />

sazogadoebisa da ekonomikis kriminalizaciaze. amasTan dakavSirebiT unda<br />

iTqvas, rom Tavad privatizacia mZlavri antikorufciuli saSualebaa, ase<br />

mag. sawarmos gankerZoebisas azrs kargavs iseTi mankieri movlenebi,<br />

rogoricaa: qurdoba, dataceba, gaflangva, Semosavlebis damalva, miwerebi,<br />

arakompetenturoba, araprofesionalizmi, saqmisadmi zerele<br />

damokidebuleba da a.S.<br />

saqarTvelos kanonmdeblobiT privatizaciis formebis regulireba<br />

xorcieldeba kanonqvemdebare normatiuli aqtebiT, brZanebebiT. umjobesi<br />

iqneba kanonqvemdebare normatiuli aqtebi moqceul iqnas ZiriTad kanonSi<br />

an Seiqmnas axali kanoni, romelSic gansazRvruli iqneba yvela norma,<br />

romelic mocemulia kanonqvemdebare normatiul aqtebSi.<br />

saxelmwifo qonebis marTvis saministros brZaneba `saxelmwifo qonebis<br />

<strong>auqcioni</strong>s formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze~<br />

da saxelmwifo qonebis marTvis saministros brZaneba `saxelmwifo qonebis<br />

<strong>ijara</strong>-gamosyidvis formiT privatizebis Sesaxeb debulebis damtkicebis<br />

Taobaze~ saWiroeben redaqtiul daxvewas, radgan aRniSnuli saministro<br />

amJamad aRar funqcionirebs.<br />

privatizaciis procesis efeqturad warmarTvisaTvis aucilebelia<br />

stabiluri garemos Seqmna, rogorc politikaSi iseve kanonmdeblobaSi.<br />

mniSvnelovania imis codna Tu ramdenad stabiluria xelisufleba,<br />

ramdenad SeuZlia mTavrobas Tavisi politikis cxovrebaSi gatareba.<br />

socialuri daZabuloba da mRelvareba, sul mcire, arRvevs sawarmoo<br />

procesis normalur mimdinareobas da zRudavs produqciis gasaRebis<br />

process, yovelive es qmnis araxelsayrel garemos investorisaTvis. ara<br />

prognozirebadi garemo kidev ufro gaurkvevels xdis ucxoeli<br />

investorisaTvis, ris gamoc gazrdili riskis pirobebSi isini umeteswilad<br />

toveben regions. qveyanaSi demokratiuli gardaqmnis stabiluroba ki<br />

samewarmeo aqtiurobis winapirobaa.<br />

saxelmwifos mflobelobaSi darCenili saSualo da msxvili sawarmoebis<br />

umravlesobis ararentabelurobis gamosworebis mizniT aucilebelia<br />

restruqturizacia, reabilitacia an likvidacia, raTa aRniSnuli<br />

sawarmoebi mimzidveli gaxdes investorebisaTvis.<br />

27


daskvna<br />

saqarTvelosa da sxva postsocialistur qveynebSi mimdinareobs<br />

transformaciis procesi, romelic gulisxmobs socialisturi sistemis<br />

kapitalisturi sistemiT Secvlas, rogorc revoluciuri ise evoluciuri<br />

gziT.<br />

transformacia SeiZleba iyos sistemuri da instituciuri. es ukanaskneli<br />

gamoixateba: sabazro urTierTobebis CamoyalibebiT, kerZo seqtoris<br />

damkvidrebiT, sakuTrebis da Tavisufali konkurenciis pirobebSi<br />

saxelmwifo garantiis dakanonebiT, saxelmwifo sakuTrebis gankerZoebiT<br />

da privatizaciis procesis ganxorcielebiT.<br />

amdenad, privatizacia xels uwyobs ekonomikis sxvadasxva sferoSi sabazro<br />

Zalebis zemoqmedebas, rac pirvel rigSi sasargebloa momxmareblisaTvis,<br />

radganac privatizebuli obieqtebis efeqturobis amaRlebiT sTavazobs maT<br />

SedarebiT dabal fasebsa da Tavisufali arCevanis saSualebas.<br />

amasTan, privatizacia zrdis investiciebis mozidvis SesaZleblobas, rac<br />

Sromis nayofierebis gazrdisa da fasis Semcirebis saSualebas iZleva.<br />

aRsaniSnavia, rom privatizacia yovelTvis ganixileboda, rogorc meTodi,<br />

romlis meSveobiTac SesaZlebelia erTi dartymiT (xelis mosmiT)<br />

saxelmwifo seqtoris Secvla kerZo seqtoriT.<br />

privatizaciis dros saxelmwifo xarjebi saxelmwifo sakuTrebaSi<br />

arsebuli obieqtebis dafinansebaze mniSvnelovnad mcirdeba da dadis<br />

nulamde. aqedan gamomdinare, saprivatizacio kompaniebis aqtivebisa da<br />

maTi aqciebis gayidva, Sesabamisad xels uwyobs saxelmwifo Semosavlebis<br />

zrdas.<br />

aRsaniSnavia, rom mxolod masobrivi daCqarebuli privatizeba efeqtiani ar<br />

aris da, piriqiT, Tu saxelmwifo sustia da konkurencias ar aqvs adgili,<br />

maSin igi SeiZleba sakuTrebis gadanawilebis meqanizmad mogvevlinos<br />

mcirericxovan privilegirebul Cinovnikebis xelSi.<br />

gansakuTrebiT didi mniSvneloba eniWeba mcire mewarmeobis stimulirebas,<br />

kerZo seqtori TviTdafinansebis safuZvelze ganviTarebis mizniT.<br />

privatizebuli sawarmos umoqmedoba, an Tundac mcire simZlavriT muSaoba,<br />

mcire rentabeloba transformaciuli krizisis erT-erTi ZiriTadi mizezia.<br />

privatizaciis procesis ganxorcielebam aucileblad unda gamoiwvios<br />

efeqtiani mesakuTris Camoyalibeba. es ukanaskneli ki saSualo fenis<br />

formirebis winapirobaa. sxvanairad, privatizacias azri ekargeba da ver<br />

gamoiRebs sasurvel da umTavres Sedegs, rasac qveynis socialurekonomikuri<br />

winsvla warmoadgens.<br />

amrigad, privatizeba warmoadgens ekonomikuri efeqturobis gazrdis erTerT<br />

saSualebas. igi arsebiTi da mniSvnelovani movlenaa, misi sworad<br />

warmarTva dadebiT gavlenas axdens saxelmwifos ekonomikur ganviTarebaze.<br />

28


informaciis wyaroebi<br />

<strong>1.</strong> `mosaxleoba cifrebSi~_statistikuri krebuli. Tbilisi, 2004<br />

<strong>2.</strong> meqvabiSvili e. `ekonomikuri reformebis meore etapis prioritetuli;<br />

mimarTulebebis gansazRvris sakiTxisaTvis~ Tbilisi, 1997;<br />

<strong>3.</strong> mesxia i. `saqarTvelos ekonomikuri usafrTxoebis konceptualuri<br />

sakiTxebi~. J. ,,ekonomika~, # 1_3, Tbilisi, 1996;<br />

<strong>4.</strong> saqarTvelos ekonomikuri saministros veb-gverdi. www.privatization.ge;<br />

5. saxelmwifo qonebis marTva: privatizeba da normatiuli dokumentebi<br />

Tbilisi, 2003;<br />

6. saqarTvelos strategiuli kvlevebisa da ganviTarebis centri #44<br />

Tbilisi, 2000;<br />

7. saqarTvelos strategiuli kvlevebisa da ganviTarebis centri #62<br />

Tbilisi, 2001;<br />

8. saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi kvartaluri mimoxilva #1 #2<br />

Tbilisi, 2004;<br />

9. saqarTvelos socialur_ekonomikuri ganviTarebis 2003 wlis<br />

indikatiuri gegma, Tbilisi, 2002;<br />

10. saqarTvelos socialur_ekonomikuri ganviTarebis 2001_2005 wlis<br />

indikatiuri gegma, Tbilisi, 2001;<br />

1<strong>1.</strong> saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebisa da siRaribis daZlevis<br />

programa, sadiskusio masala, Tbilisi, 2003;<br />

1<strong>2.</strong> saqarTvelos kanoni ,,2004 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ Tbilisi,<br />

2003;<br />

1<strong>3.</strong> saqarTvelos kanoni ,,2005 wlis saxelmwifo biujetis Sesaxeb~ Tbilisi,<br />

2004;<br />

1<strong>4.</strong> saqarTvelos kanoni ,,mewarmeTa Sesaxeb”, Tbilisi, 1994;<br />

15. saqarTvelos kanoni ,,miwebis registraciis Sesaxeb”, Tbilisi, 1999;<br />

16. saqarTvelos kanoni ,,momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb”,<br />

Tbilisi, 1996;<br />

17. saqarTvelos kanoni ,,saxelmwifo qonebis privatizebis Sesaxeb”,<br />

Tbilisi, 1997;<br />

18. saqarTvelos kanoni ,,sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa da<br />

privatizebis Sesaxeb”, Tbilisi, 1996;<br />

19. saqarTvelos kanoni ,,sasoflo_sameurneo daniSnulebis miwis sakuTrebis<br />

Sesaxeb”, Tbilisi, 1996;<br />

20. saqarTvelos ekonomikuri usafTxoebis koncefcia. Tbilisi 2003;<br />

2<strong>1.</strong> xaraiSvili e. `ekonomikur-organizaciul urTierTobaTa sistema~;<br />

2<strong>2.</strong> xaritonaSvili j. `msoflio globaluri problemebi~, Tbilisi, 2001;<br />

2<strong>3.</strong> papava vl. `postkomunisturi kapitalizmis ekonomika da saqarTvelos<br />

ekonomika~. saqarTvelos mecnierebaTa akademiis, Tbilisi, 200<strong>2.</strong><br />

29


kvleva ganxorcielda saqarTvelos axalgazrda ekonomistTa<br />

asociaciis kvleviTi centris mier.<br />

centris administratori: lia papaSvili<br />

koordinatori: mirian CaCava<br />

nana kvirCilaZe<br />

samuSao jgufis wevrebi: giorgi qitesaSvili<br />

mixeil ciskariSvili<br />

qeTi WiTanava<br />

© saqarTvelos axalgazrda ekonomistTa asociacia<br />

saqarTvelo, Tbilisi 0105<br />

v. orbelianis 35; tel.: 92-28-39; 99-04-43<br />

www.economists.ge<br />

E-mail: office@economists.ge<br />

30

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!