1,58 MB

Poste Italiane S.p.A. - Sped. in A. P. -70% NE Bolzano
PLATA D’ENFORMAZIUN DAL COMUN DE MAREO - Nr. 6/2012 - 8 de jügn 2012.
Comun de Mareo, strada Catarina Lanz 48, 39030 Mareo, telefonn 0474/501023, fax 0474/501644,
www.comun.mareo.bz.it
info@comun.mareo.bz.it
IMU, la culta co dess "enculté"!
Les iniziales sta por "Imposta Municipale Unica", mo
ester èl na culta co i va por le mez al Stato

Cultes
IMU - domandes y respostes
Ai 18 de jügn toma la pröma rata dla culta IMU. Tlo val’ prömes enformaziuns
Da mënsc è la culta nea IMU
tla boćia de trec zitadins.
Cösta culta, motüda sö dal govern
Monti por ressané les casses ötes
dal Stato, sarà eniann endô da
paié y è strotorada dô la vedla
ICI. La maiù pert dai zitadins arà
belo ciafé a ćiasa le formular F24
por la pröma rata, che le Comun
de Mareo à calcolé fora. La
secunda rata tomarà de dezëmber.
Tler che os zitadins arëis trepes
domandes da fà sön la culta nea.
La Junta de Comun à enćiarié le
colaboradù Roberto Castlunger
desco responsabl por l’IMU, y ël
- deboriada con la colaboradëssa
Anita Sottrovisch, sarà ensciö
inće a desposiziun por d’atres
domandes ch’i ëis. Le Consorz dai
Comuns de Südtirol à laoré fora
en picio codejel con domandes y
respostes d’öga sön la culta nea, co
dess ester por i zitadins na fontana
de prömes enformaziuns.
Chê mëss pa paié l’IMU
La culta mëss gnì paiada da
proprietars resp. possessurs d’en
dërt real (nüz - usofrutto, dërt
d’abitaziun, dërt de soraspersa)
y - por i contrać de leasing - dal
locatar finanziar de frabicać y
terac da frabiché.
Co vën pa calcolada l’IMU
Por fà fora l’IMU vàl debojügn
da determiné la basa imponibla.
Cösta corespogn: a) por i frabicać:
al rendimont catastal aumenté
dal 5% y moltipliché con i
moltiplicadus preodüs dla lege.
Chisc ultims è gnüs aumentês
cotan respet a chi co gnêa tuć ca
por l’ICI. Por n’abitaziun p.ej. èsai
passês da 100 a 160. b) Por i terac
da frabiché: al valur de marćé.
Ći mìnun pa con abitaziun
prinzipala y pertinënzes
Por abitaziun prinzipala (val
inće por les abitaziuns prinzipales
dai paurs) mìnun le frabicat olache
le proprietar (o chël co à le nüz o
è titolar dal dërt d’abitaziun) y
söa familia abitëia de regola y à
anagraficamonter la residënza.
Desco pertinënza dl’abitaziun
prinzipala vëgnel araté al plü na
ćianea o en sotletët y na garasc y
en post por l’auto.
La normativa
prevëiga n’alicuota smendrida y
na detraziun de 200,00€, a chëra
che al s’enjunta na detraziun de
50,00€ por vigne möt sot i 26 agn
(por en mascim de 8 mituns).
Can y cô pàiun pa la pröma
rata
Con la pröma rata, co è da paié
ete anter i 18 de jügn 2012, paia
ete le zitadin mesa la culta plëna,
s’anüzenn mâ dal formular F24.
Por la pröma rata vëgnel apliché
les alicuotes stabilides dla norma
statala: 4 pormile por l’abitaziun
prinzipala y les pertinënzes; 7,6
pormile por düć i atri imöbli. En
referimont al’alicuota ordinara
dal 7,6 pormile, èl da prezisé che
le 3,8 pormile vën paié ete al Stato.
Por i frabicać agricui n’èl nia da
paié ete la pröma rata.
I frabicać agricui - tutes ete
les abitaziuns, co n’à al momont
degün rendimont catastal, mëss
gnì portês ete tal cataster dai
frabicać anter i 30 de novëmber
2012. Por chisc frabicać paiaràn
l’IMU de dezëmber 2012.
Por i frabicać de interes storich
o artistich o por i frabicać co ne
po nia plü gnì adorês o abitês vën
la basa imponibla smendrida dal
50%.
Les abitaziuns dai despartis o
divorziês vën aratades anfat desco
les abitaziuns prinzipales. L’IMU
mëss gnì paiada ete dla pert co
à ciafé dal licare l’assegnaziun
dl’abitaziun, y porchël - desche al
sozed gonot - dla ex fomena, inće
canche cösta n’è nia proprietara o
è mâ comproprietara.
Èl i comuns co fej la calcolaziun
dan la pröma rata
Poa. La maiù pert arà belo ciafé
por posta le formular F24 scrit
fora con les somes dla pröma rata.
Laprò èl les enformaziuns sön la
normativa statala y sön i imöbli
che an à.
Anter i 18 de jügn èl da paié la pröma rata dla culta IMU.
Cô y can pàiun pa la secunda
rata
La secunda rata toma ai
17 de dezëmber 2012. Enlò
2

vëgnel apliché les alicuotes y
les detraziuns che le Comun
determinarà. Con la secunda rata
po i comuns preodëi alesiraziuns
por cer’ frabicać, desco p.ej. por
la pröma ćiasa, por abitaziuns ”in
comodato - Nutzungsleihe” o en
afit a porsones residëntes.
I comuns po endere inće
preodëi na maiù culta, p.ej. por les
secundes ćiases. Cösta alicuota ne
po te vigne cajo nia superé le 10,6
pormile.
I comuns po laprò preodëi la
tassaziun con na alicuota ćina al 2
pormile de chisc frabicać da paur:
agriturism, ofizi, abitaziuns por
colaboradus da paur y frabicać
por laoré sö, trasformé, conservé,
valorisé o comerzialisé i produć
da paur.
I consëis de comun à tomp
ćina ala fin de setëmber 2012 por
determiné les alicuotes alesirades
o maius.
Cô vëgnel pa comuniché la
soma da paié por la secunda rata
Inće por la secunda rata èl i
comuns co fej fora les somes belo
danfora. Encër la fin de novëmber
menarà fora le Comun ćiamó na
comunicaziun con enformaziuns
sön les alicuotes nees y les
detraziuns, sön i imöbli che an à,
sön la prozedöra por na retüda
eventuala de na pert dla culta y
con le formular F24 belo scrit fora.
Tla calcolaziun dla secunda rata
vëgnel tignì cunt dla pröma rata
belo paiada ete de jügn.
L’IMU è na culta en gran pert
dal Stato!
Al Stato ne ti va nia mâ le mez
dl’alicuota ordinara sön i imöbli
(7,6 pormile), mo inće na bona
pert dles maius entrades IMU dai
comuns (za. 16 miliuns de euro
por düć i comuns de Südtirol).
Por podëi garantì l’aministraziun
ordinara vàl debojügn che le
Comun tìri ete con l’IMU almanco
tan che al tirâ ete con la vedla ICI.
Cösc ô dì che i consëis de comun
à na spana dër stronta por les
alesiraziuns.
Onoranzes
Por trec agn de merić
Pla sontada generala dal Consorz dal’Ega da Bëre d’Al Plan èl gnü recordé y
onoré porsones co à fat sorvisc por trec agn alalungia
Ala fin d’aorì à le Consorz
dal’Ega da Bëre d’Al Plan
tignì la sontada generala. Dlungia
i punć ordinars dla sontada, s’àn
eniann inće emponsé da recordé
y onoré en iade porsones co à
por trec agn alalungia fat sorvisc
pal Consorz, zonza sconé bries,
por garantì tles ćiases d’Al Plan
dagnora de bona ega.
Empröma àn orü recordé le
sorvisc de valüta fat da chës
porsones co n’è encö nia plü danter
nos. Familiars à podü pié dô na
recordanza y reconoscionza. An
à recordé Franz Trebo dal Pesta
por 48 agn d’ativité, Hans Werth
de Ghedl por 33, Franz Clara dal
Bagn y Josef Taibon dal Sartù por
30 agn, Martin Call de Iosc por 27
agn, Adolf Pisching de Candido
por 24 agn, Angelo Call de Iosc 23
agn, Lois Oberbacher dal Lehrer y
Lejio Complojer da Runcac por 21
agn de sorvisc.
d’Angelina por 25 agn d’ativité,
Heinrich Trebo dal Śauter por 15
agn y Carlo Erlacher dal Craizer
por 10 agn. Les onoranzes y
recordanzes è gnüdes sorandades
dal presidënt dal Consorz Guido
Clara, y dal ombolt de Mareo
Albert Palfrader.
Ennant ti àn sorandé na
onoranza ales porsones co à fat
trec agn de sorvisc y è ćiamó en
vita. Le plü agn po mostré sö Pire
Kastlunger dal Medo con 36 agn,
spo Tone Ties dal Nora y Pepi Ties
Le presidënt dal Consorz dal’Ega Guido Clara, l’ombolt de
Mareo Albert Palfrader y Pire Kastlunger dal Medo, co è gnü
onoré por 36 agn d’ativité. (Foto: Giuvani Pescollderungg)
3

Proiec´
Söi fostüs dal’ega
L’Ofize Parcs Naturai è tal laûr da svilupé y concretisé le proiet dal Tru dal’Ega,
en tru tematich co prevëiga al momont 10 staziuns, d’Al Plan demez ćina ples
fontanes de San Vì y i saltadus de Ćiastlins
L
’ega n’è nia mâ fontana de
vita por porsona y natöra.
Cösc gran bën co rogor da nostes
munts jö è tla storia de nüsc raiuns
inće entrês sté lié a morvëies,
socrëć y baldi inće desgrazies. Te
Mareo èl nasciü la proposta da
realisé en tru tematich co ti jess dô
ai fostüs dal’ega. Le proiet ti è gnü
prejenté al Ofize Parcs Naturai,
co à spo fistidié da ti dé en conzet
plü monü y da tó tles mans söa
realisaziun. Śën èl le colaboradù
dal Ofize Parcs Gottfried Nagler de
Badia y le responsabl de nosc parch
natural Renato Sascor co fistidiëia
ennant. L’Ofize Parcs Naturai
à belo realisé plü trus te nosta
provinzia, y po porchël cunté sön
l’esperionza de proieć belo portês
a bun fin (desco le Tru di Lersc
ta San Ćiascian o i trus tematics
encër i lês de Toblach y Antholz).
Le proiet de ”nosc” Tru dal’Ega è
belo gnü traté positivamonter tla
comisciun dal frabiché.
Le Tru dal’Ega se desleria dal
paîsc d’Al Plan demez (pienn ia
dla Ćiasa dal Parch Natural), por
roé tal cör dla Val de Mareo, döt
sön trus y sëmenes co è belo. Por
le momont èl preodü 10 staziuns
desvalies, olache ghesć y jont dal
post podarà ciafé enformaziuns
compates y sciomples sön tematiches
desvalies encër l’ega, y
sambën inće odëi söle post strotöres
o monumonć dla natöra belo dan
man. Les staziuns preodüdes è: tal
urt dla Ćiasa dal Parch Natural, na
staziun pal Rü de Fojedöra, öna
ta Ćiamaur, trëi staziuns dô le Rü
d’Al Plan ete, öna ples Fontanes
da Lé dla Crëda, l’Ega de San Vì
y i saltadus de Ćiastlins. Le tru
dess spo inće ester en coliamont
danter le paîsc y les atres strotöres
co à al zënter l’ega: l’oasa dal’ega
da solper Plan de Salt (Ega dal
Bagn), co gnarà realisada defata
dal Gestiun dles ressorses d’ega.
Pa vigne staziun ciafarà le
vijitadù enformaziuns desvalies:
pla staziun dal Rü de Fojedöra
gnaràl p.ej. enformé sön roes y
rogossies, ples Fontanes de San Vì
podaràn descorì le tru che l’ega fej
da Fanes jö ćina che ara spizorëia
ta Fodara Masarônn, tla oasa de
palsa Plan de Salt podaràn ćiarćé
y conësce plü damprò l’ega da
solper, daéte dla Pera podaràn
ascuté t’en ró de lën la ”musiga”
Le percurs dal Tru dal’Ega con les diesc staziuns preodüdes ćina śën (punć ghei).
4

dla natöra.
Vigne staziun gnarà cuntrasegnada
da en corù, por podëi tal
dagnì amplié le tru zonza dificoltês
(ći co ne se lascia nia fà saorì sce al
è numeri). Les strotöres co gnarà
realisades pa vigne staziun (tofles
y e.e.) gnarà fates de lën de lersc
nia traté, sön le stil dai atri trus tla
provinzia y inće dles atres strotöres
tal parch, desco l’info point ta
Pederü, les fermades dal bus, les
gran tofles al’entrada dai parcs.
Con le Tru dal’Ega èl l’intenziun
da s’anüzé y valorisé strotöres co
è belo. L’areal de relassamont ta
Ćiamaur è na strotöra dal tomp
lëde, mo è inće staziun dal Tru
dal’Ega. Le tru passa en pert inće
dô le Tru dles Liondes, porchël
vëgnel ponsé da realisé na cherta
co tol ete entrami i trus, por cherié
ensciö tres plü sinergies danter
l’oferta, a na moda che le vijitadù
ciafi sön öna na fontana le plü
enformaziuns che ara va. L’Ofize
Parcs Naturai laora aslöm por la
realisaziun dal tru, co dess garaté
tai proscimi mënsc. Ala realisaziun
dal proiet contribuësc inće chi dai
Rüsc (Sistemaziun de rüs de munt
y paraloines ost), le Laboratore
biologich dla Provinzia, l’Ispetorat
Forestal da Bornech, le Comun de
Mareo y l’Assoziaziun Turistica
d’Al Plan.
Döes sorts de ”tofles” d’enformaziun co gnarà motüdes dô le Tru dal’Ega. (Fotos: Ofize Parcs Naturai)
I scioldi dai fonguns
Avisc
La Junta à partì sö eniann la soma de passa dodescmile euro, co jarà a bën de
strades y trus de bosch
Tla sontada de Junta dai 11 d’aorì èl gnü partì sö danter les trëi fraziuns dal comun i scioldi dai fonguns. Tal
2011 èl gnü trat ete 12.003,00€, scioldi co vën anüzês por laûrs de mantegnimont y mioraziun de strades y trus
de bosch.
La Pli: 6.000,00€
- Agreiter Isidoro: 1.500,00€ por la strada de bosch ”Treo da Biëi”;
- Frontull Hubert: 1.500,00€ por la strada de bosch ”Frena - Chi Jus”;
- Ploner Giovanni: 300,00€ por le mantegnimont d’en tru de bosch;
- Vijinanza d’La Pli Dessot (Ploner Federico): 500,00€ por le mantegnimont y mioramont de strades de bosch;
- Vijinanza da Ćiaseles (Andrea Daverda): 1.600,00€ por les strades de bosch ”Dô Planeta” y ”Prades”;
- Vijinanza da Longega (Ellecosta Edoardo): 600,00€ por la strada de bosch ”Plaies”.
Al Plan: 3.000,00€
- Vijinanza da Mantëna (Comploi Corrado): 1.000,00€ por la strada de bosch „Picia Cöna“;
- Vijinanza d‘Al Plan (Karl Heinz Maneschg): 2.000,00€ por la strada de bosch „Büsc dal‘Ega - Salt“.
Rina: 3.003,00€
- Chizzali Davide: 403,00€ por sistemaziun de strades de bosch;
- Vijinanza da Tintal (Gasser Hermann): 900,00€ por la strada de bosch „Munt da Tintal“;
- Vijinanza da Rina (Ferdigg Fortunato): 700,00€ por la strada de bosch „Munt da Rina“;
- Vijinanza da Val (Tasser Giuseppe): 1.000,00€ por les strades de bosch ”Prestì - Rü” y ”Val - Munt da Rina”.
5

Dala Junta de comun
Masterplan por les fires otiches
Deliberes dles sontades de Junta dai 21 de merz ai 16 de mà 2012
LAÛRS
Scora Mesana d’Al Plan: la
Junta à aproé le proiet esecutif por
l’ampliamont dal frabicat, laoré
fora dal dr. arch. Mario Salvalaio
da Balsan. Por la redaziun de
cösc proiet èl gnü aproé spëises
emplü de 1.671,62€ (IVA y contr.
laprò). La soma definitiva dal
proiet è de 583.309,01€, de chisc
483.309,01 por laûrs sön basa de
lizita y 100mile euro por somes a
desposiziun dl’aministraziun. La
Junta à azeté le finanziamont de
283.000,00€ dal fonds de rotaziun
y s’impegnëia da le paié zoruch
ala Provinzia de Balsan tla mosöra
anuala dal 2,5%, por endöt 20
agn. Le rest dal finanziamont
de 300.309,01€ è scioldi a bilanz
de Comun. La firma Pronorm
Consulting Srl da Balsan à
ciafé l’enćiaria da laoré fora la
documentaziun por scrì fora i
laûrs de ampliamont, por la soma
de 2.178,00€ (IVA laprò).
Scora Vedla d’Al Plan: al è gnü
aproé le proiet esecutif laoré fora
dal dr. arch. Karl Heinz Castlunger,
co reverda la demoliziun dla Scora
Vedla y la costruziun de na scora
de musiga. La spëisa preodüda è
de 1.130.064,66€, partida sö ensciö:
867.712,18€ por laûrs sön basa
de lizita, 36.339,55€ por cosć dla
sügherté y 226.012,93€ de somes
a desposiziun dl’aministraziun.
Le medemo architët è gnü
enćiarié con la sorastanza dai
laûrs, la licuidaziun y control dles
mosöres, desco inće la müdaziun
dal plann esecutif. L’onorar è de
32.355,98€ (contr. y IVA laprò). La
Junta à azeté le finanziamont de
823.000,00€ dal fonds de rotaziun
y s’impegnëia da le paié zoruch
ala Provinzia tla mosöra anuala
dal 2,5% por la dörada de 20 agn.
Al stüde tecnich AP Consulting de
Anna Pelz con sonta a Tront ti èl
gnü dé l’enćiaria dla consulënza,
proietaziun y colaudaziun finala
dl’acustica, por en onorar de
6.063,20€ con contr. y IVA laprò.
La firma Pronorm Consulting Srl
da Balsan à ciafé l’enćiaria da laoré
fora la documentaziun por scrì
fora i laûrs da moradù, zompradù,
eletricher, idraulicher, moler y
tisler, por en onorar de 7.623,00€
(IVA laprò). I laûrs da moradù ti
è gnüs sorandês ala firma Erlacher
Herbert & R. Srl con sonta te Mareo,
por la soma de 289.644,03€ al neto
dal arbas de lizita dal 15,44%. I
laûrs da zompradù à ciafé la dita
Erardi Oswald con sonta te Mareo,
por la soma de 94.902,47€, al neto
dal arbas de lizita dal 21%.
Paiun d’Al Plan: por la
proietaziun dal paiun èl gnü aproé
cosć emplü de 1.631,12€ con IVA
y contr. laprò (al dr. arch. Karl
Heinz Castlunger), y cosć emplü
de 726,00€ (IVA laprò) por la
consulënza, acompagnamont y
redaziun dla documentaziun por
scrì fora i laûrs (ala firma Pronorm
Consulting Srl). Por ći co reverda
i laûrs, ti èl gnü sorandé ala firma
Elektro Mutschlechner con sonta
te Mareo i laûrs da eletricher,
por la soma de 22.110,58€ al
neto dal arbas de lizita dal 9%.
L’assoziaziun danter les firmes
Zimmerei Palfrader con sonta te
Mareo y Dorner Metallbau Srl con
sonta a Valsperch à ciafé da fà i
laûrs da zompradù, por la soma
de 134.599,11€ al neto dal arbas
de lizita dal 0,31%.
Raiun de recreaziun ta Ćiamaor:
la Junta à aproé le proiet esecutif
laoré fora dala dr. arch Marlene
Dolar-Donà. I cosć de realisaziun
dal raiun è de 110.000,00€, partis
sö ensciö: 77.884,71€ por laûrs sön
basa de lizita (60.797,00€ por laûrs
da ćiaé y laûrs primars, 17.087,71€
por atrezatöres) y 32.115,29€
por somes a desposiziun
dl’aministraziun. La Junta à inće
azeté le contribut de 80.000,00€
conzedü dla Provinzia y à fat
fora da damané la Provinzia da
autorisé chi dal Rüsc da fà i laûrs
da ćiaé.
Raiun d’espansciun Rina I y
II: La Junta à aproé le verbal de
gara por i laûrs de realisaziun
dles prömes infrastrotöres con
costruziun dla strada d’azes. Le
cost preodü è de 631.235,83€, de
chisc 484.090,00€ por laûrs sön
basa de lizita, 4.900,00€ por la
sügherté y 142.245,83€ por somes
a desposiziun dl’aministraziun. I
laûrs ti è gnüs dês ala firma Karl
Wieser Snc con sonta ta Türesc,
por la soma de 410.508,32€, al
neto dal arbas de lizita dal 15,20%.
Proteziun da podruns: La
Junta à aproé en via tecnichaministrativa
le proiet laoré fora
dal dr. inj. Herbert Lanz por
la sistemaziun dal prigo che al
vëgni jö peres a Framacia, sön
la para sora la ćiasa d’abitaziun
Maneschg tla pdt 349/1 CC de
Mareo. La spëisa preodüda è
de endöt 92.589,60€, de chisc
71.850,00€ por laûrs sön basa de
lizita y 20.739,60€ por somes a
desposiziun dl’aministraziun.
ENĆIARIES
Dô che an mëss tres endô
constaté iregolaritês tla desfratada
dal ciomont tal zënter d’La La Pli,
à la Junta enćiarié la firma Putzer
Srl con sonta a Bornech, da condü
na videocamera, con chëra che al
vëgn ćiaré sora le post de racoüda
dal ciomont a La Pli. Le cost è de
1.692,82€ plü IVA.
Le dr. arch. Christian Agreiter
con stüde tecnich te Mareo è gnü
enćiarié con la rielaboraziun dal
plann d’atuaziun resp. dal plann
iuridich con repartiziun nea dles
sperses por le raiun produtif
”Gran Pré II”, por la soma de
2.013,44€ (contr. y IVA laprò)
Le sign. Pablo Palfrader è
gnü enćiarié con la redaziun dla
6

Cronica dal Comun de Mareo por
l’ann 2011, por en paiamont lordo
de 7.000,00€ (plü INPS y IRAP de
competonza).
La firma da zompradù Palfrader
de Palfrader Gabriel con sonta
te Mareo è gnüda enćiariada con
le ressanamont dal tët de cortina
d’La Pli, por en cost de 3.516,90€
plü IVA.
Al dr. inj. Paul Rovara dal
stüde tecnich Plancenter con
sonta a Sterzing ti èl gnü dé
l’enćiaria da laoré fora en proiet
d’enjunta por la realisaziun dles
prömes infrastrotöres tal raiun
d’espansciun ”Gran Pré”, por en
onorar de 4.970,68€ (contr. y IVA
laprò).
Ala firma Ploner Giuseppe
con sonta te Mareo ti èl gnü
dé l’enćiaria da fà i laûrs de
ressanamont pal ćiamp dal sport
”Ćiamaor” a Al Plan, por na soma
de 17.999,36€ plü IVA.
Ala firma Rotwild Srl con sonta
a Porsenù ti èl gnü dé l’enćiaria
dla redaziun y stampa dal material
de marketing co reverda le proiet
”UNESCO Parking”, por la soma
de 2.451,00€ plü IVA.
Le gheom. Helmuth Palfrader
con stüde tecnich te Mareo è gnü
enćiarié da laoré fora en plann de
partiziun por le raiun produtif
”Gran Pré II”, por en onorar de
2.390,96€ (contr. y IVA laprò).
La firma Aldebra Spa con sonta
a Balsan è gnüda enćiariada da
condü trëi computers por i ofizi de
comun, por endöt 2.305,05€ (IVA
laprò).
Ala firma Ökoline Srl con
sonta a Bornech ti èl gnü arlungé
l’enćiaria por le sorvisc de racoüda
y desgorta dal ciomont, por le tomp
dal 01.07.12 fina ai 30.06.2013.
Al stüde in.ge.na con sonta
a Bornech ti èl gnü sorandé
l’enćiaria da laoré fora en plann
general por mëter jö la rëi de fires
otiches sön le teritore de comun,
por en onorar de 13.653,64€
(contr. y IVA laprò).
Ala firma Segnaletica Stradale
C.M. Ladina de Zanin Claudio
con sonta a Vich de Fascia ti èl gnü
dé l’enćiaria da fà la marcaziun
orizontala sön les strades y plazes
d’Al Plan, La Pli y Rina, por la
soma de 8.000,00€ con IVA laprò.
Ala firma Erlacher Markus
con sonta te Mareo ti èl gnü
dé l’enćiaria da fà i laûrs de
sistemaziun resp. renoaziun de na
stöa dal’ega con três de petun sön
la strada vedla da Curt cuntra La
Pli, por na soma de 4.000,00€ plü
IVA.
Al stüde tecnich SGS Società
Geo Servizi Srl con sonta a
Verona ti èl gnü dé l’enćiaria de
assistonza geologica-geotecnica
ala sorastanza dai laûrs de
costruziun dla strada La Pli -
Brach, por en onorar de 11.325,60€
(contr. y IVA laprò).
AL VËN PAIÉ CUNĆ
Al Stüde legal assozié Kofler/
Baumgartner/Kirchler con sonta
a Bornech ti èl gnü paié dui cunć
por endöt 20.034,04€ (retegnüdes
IRPEF de 3.184,05€), por avëi
Da Longega sö à motü man i laûrs por mëte jö i cabli por les fires otiches. Le Comun de Mareo à
endertant enćiarié le stüde in.ge.na da Bornech da laoré fora en masterplan por mëter jö les fires
sön le teritore de comun.
7

aprejenté le Comun tla stritaria
con le sign. Angelo Bernardi.
Al av. dr. Hans Peter Leiter
con stüde a Bornech ti èl gnü
paié fora dui cunć por la soma de
11.882,68€ (retegnüdes IRPEF de
1.888,54€), por avëi raprejenté le
Comun tla stritaria con la Sozieté
dai Lifć d’Al Plan.
Ala Comunité Comprensoriala
Val de Puster ti èl gnü paié fora
2.483,39€ desco contribut spëises
por le sorvisc Nightliner tal ann
2012.
Al sign. Agreiter Giuseppe da
Rina ti èl gnü paié zoruch la soma
de 18.279,73€ che al â paié ete ai
12.11.2004 desco contribut sön le
cost de costruziun y contribut de
urbanisaziun por la conzesciun da
frabiché nr. 50/2004.
Al dr. inj. Luciano Franceschini
con stüde a Leifers ti èl gnü
paié fora la soma de 7.824,39€
(ret. IRPEF de 1.243,55€) por la
proietaziun, coordinaziun de
sügherté y sorastanza dai laûrs
pla realisaziun dal marciapîsc dô
le punt da Longega.
Al sign. Clara Filippo,
raprejentant legal dla Hotel
Carmen Sas de Clara Filippo
& Co. ti èl gnü retü la soma
de 7.950,26€ paiada ete
desco contribut sön le cost de
costruziun y de urbanisaziun por
la conzesciun da frabiché nra.
43/2011 dai 22.04.2011, deache i
laûrs aladô dla conzesciun n’è mai
gnüs fać.
Ala firma Taubau Srl con sonta
a Naz-Schabs ti èl gnü paié fora la
soma de 14.974,63€ plü IVA por
i laûrs de ressanamont ecologich
dal funz portant dla strada d’azes
ai lüsc da Brach cuntra Frontü.
Ala ARA Val de Puster Spa
da San Laronz ti èl gnü paié
58.904,84€ desco 2a pert dal
contribut de gestiun dla sarenara
Tobl - ann finanziar 2012.
Por i laûrs pla plaza d’Al Plan,
à la Junta aproé spëises emplü de
14.083,82€ con IVA laprò. Laprò
èl gnü aproé la pert finala dai
laûrs por la dortoraziun dla plaza,
arjignada ca dal sorastant dai laûrs
dr. inj. Winfried Theil, por la soma
de 291.884,27€. Ala firma Arredo
Urbano Srl con sonta a Segonzano,
co à fat i laûrs, ti èl gnü paié fora
l’ultima pert dai cunć, 32.571,00€
plü IVA.
AMINISTRAZIUN
Ala firma Electro Clara Sas con
sonta a Al Plan ti èl gnü assegné
formalmonter ta raiun produtif
”Gran Pré” i 1.117 m2 dla parzela
2660/9 CC de Mareo. La dita n’è
debit degün paiamont, deache
le terac è belo de proprieté dal
assegnatar.
Al è gnü fat fora da ti dé ala
Verputzer Pescoller Snc de
Pescoller Andreas y Marchi
Miriam l’autorisaziun da ti
trasferì al sign. Palfrader Gabriel
dla dita da zompradù Palfrader
la pdt 3280/31 PT 1000/II CC de
Mareo de 581 m2. Al è na parzela
tal raiun produtif Ćiamaor.
Al pêr en separaziun dai
bëns Rungger Lorenz y Kaser
Waltraud ti èl gnü assegné la
cuota nia despartida dal mez
dla pdt 2687/24 CC Rina (raiun
d’espansciun Rina I) de endöt
519 m2 y na cubatöra mascima da
frabiché de 1.019 m3.
Sön domanda dai signurs
Obwegs Robert, Obwegs
Francesca y Obwegs Michelina,
èl gnü aproé da müdé le plann
normatif dal raiun de ressanamont
”Mantëna A7 - unité d’intervont
6", cherienn la poscibilité da trà jö i
frabicać esistonć sön les pdf 275/4
y 275/5 CC Mareo, y fà sö danö i
medemi sön les pdf 274/5 y 275/5
desco inće pdt 2573, dötes tal CC
Mareo.
Sön domanda dla sign.a Ties
Monica, desco rapresentanta
legala dla Garni Rautal Snc de
Ties Claudia & Co. à la Junta
conzedü la desviaziun al’oblianza
dal respet dles destanzes legales
dal confin danter la pdt 4208/1
CC Mareo de proprieté dal
Comun y la pdf 665 de proprieté
dla Garni Rautal, en previjiun dal
ampliamont dal medemo garnì.
Por la desviaziun messaràl ti gnì
paié al Comun na indenité de
926,82€.
La Junta à aproé da slü jö en at
de transaziun tal prozedimont
danter le Comun de Mareo y
Nacci Margherita.
PERSONAL
Ala sign.a Silke Irsara ti èl
gnü conzedü la perioda de feries
de maternité d’oblianza por la
dörada de cin’ mënsc a pié ia dai
04.08.2012.
CONTRIBUĆ
A cöstes uniuns/assoziaziuns
ti à le Comun de Mareo conzedü
en contribut: Seniorenclub Mareo
900,00€; Seniorenclub Rina
500,00€; Uniun de San Vinzenz
2.200,00€; Uniun dles Ëres d’Al
Plan 100,00€; Zënter Families
Mareo 1.000,00€; Südtiroler
Krebshilfe 100,00€; Südtiroler
Kinderdorf 100,00€; en contribut
por l’ativité 2012 al Sport Club
Mareo 25.000,00€, Schi Club d’Al
Plan 5.000,00€, Uniun Sport Rina
4.500,00€, ASKC Mareo (chidlé)
500,00€; ala Direziun raionala de
scora ladina Al Plan de Mareo
4.228,00€ por les palestres d’Al
Plan, Rina y La Pli; ai Stödafüs
d’Al Plan 10.000,00€; ai Stödafüs
d’La Pli 5.200,00€; ai Stödafüs da
Rina 4.800,00€; ala Ploania d’Al
Plan 7.140,00€; ala Ploania d’La
Pli 3.867,00€; ala Ploania da Rina
2.292,00€; al comitê Al Plan Event
15.000,00€ por l’organisaziun dla
gara FIS de Copa Europa y dal
slalom paralel de net sön la pista
”Ćianross”; ai Stödafüs da Rina
18.000,00€ por la cumpra d’en
auto nö.
Ala Enteressonza Tru -
Val - Colac ti èl gnü conzedü
en contribut straordinar de
15.000,00€ por avëi fistidié dai
laûrs de renoaziun dla condüta
dal’ega da bëre y cuntra le médefü
por la vila ”Colac” a Rina. I laûrs à
cosé 175.601,78€ y la Enteressonza
à ciafé dla Provinzia de Balsan en
contribut de 125.472,00€.
8

Basta vëne fora nosc daćiasa
Aziuns
Inće i Scizeri d’La Pli à sostignì l’aziun ”Stopp Ausverkauf der Heimat”.
Cin’edemes alalungia èl gnü motü fora de gran tofles con zitać co dess dé da
ponsé ales conseguënzes dla svonüda
La svonüda a foresti de ćiases
te nüsc paîsc è tlò da nos
na gran realté. I comuns dla Val
Badia, tut fora La Val, alda düć
pai chi comuns de Südtirol co à
oramai arjunt en livel critich dla
svonüda. Tla ”ff” èl gnü publiché
ala fin d’aorì na reportaja sön les
secundes ćiases. Mareo resultëia
tlò al 18. post te Südtirol con 183
cuatiers vonüs fora, co è le 18%
de dötes les frabiches. Corvara è
ćinamai al 2. post con 487 cuatiers,
le 52%, co ô dì che al è enlò plü
cuatiers de foresti co cuatiers de
residënć. Olache al è trec cuatiers
vonüs èl inće i prisc dal terac dër
alć. Tres la ”ff” mët te Mareo prisc
de sora 4.000,00€ al meter, mo
i sàn che sön le marćé privat po
chisc ester ćiamó cotan maius. Öna dles tofles motüdes sö dai Scizeri d’La Pli. (Foto: Michael Ploner)
Ai 22 de merz è piada ia
na aziun motüda da jì dal
Heimatpflegeverband Pustertal,
dal ASGB y dai Scizeri dal raiun
da Bornech, na iniziativa por
sensibilisé de cösc vers, dal titul
”Stopp Ausverkauf der Heimat”
- basta con la svonüda de nosc
daćiasa. Tut pert à inće i Scizeri
d’La Pli, tres Michael Ploner dal
Flo, co fej pert dal comitê dai
scizeri de Puster. Ensciö è cöstes
gran tofles stades da odëi inće jö
Longega. I promoturs dl’aziun à
baié tler, spligan che tal raiun de
Puster èl 4.000 secundes ćiases,
2.000 mâ te cin’ comuns. ”Con
cösta pordüda de daćiasa ne
vën les localitês nia mâ vonüdes
fora, mo al se müda inće cotan
söa strotöra soziala, culturala y
economica. Le terac da frabiché o
la cubatöra vën tres la domanda
de foresti massa ćera por chi dal
post. Dandadöt por i jogn vën
l’abité te nüsc paîsc tres plü y plü
massa ćer. So dagnì tal paîsc nadé
vën ’frabiché pro’.”
I promoturs vëiga le problem
dla svonüda tla lege urbanistica, y
dij che la politica provinziala se tin
massa zoruch da tó provedimonć.
Propostes de soluziun
I promoturs à motü jö na ligna
de propostes co podess porté a na
soluziun o a en smendrimont dla
svonüda:
- La lege urbanistica de Tirol
limitëia les secundes ćiases a n
mascim dal 8% por vigne comun.
Inće Südtirol dess sorantó cösta
regolamentaziun.
- Les cultes por les secundes
ćiases dess gnì alzades cotan. Cösc
va a bën dai comuns y ensciö de
chi dal post.
- Te cer’ raiuns dess les
abitaziuns gnì convenzionades al
100% y ensciö tignides por chi dal
post - almanco por en cer’ tomp.
(cossa che val’ comuns à belo fat)
- Al dess gnì motü ostacui por
ciafé la residënza.
- Fissé le convenzionamont de
abitaziuns alesirades y cubatöra
de hotì.
Les tofles
Tles cin’ edemes èl gnü motü
fora de gran tofles con zitać co
dess fà ponsé dô. I zitać ea danter
l’ater ”Zweitwohnungen sind
verlorene Gästebetten” - ”Svendita
della nostra Heimat - no Grazie!”
o inće ”früher RaumOrdnung -
heute: RaumUnOrdnung!”, por fà
valgügn ejompli.
Olache önn cumpra èl
inće önn co vënn
Sce nüsc vedli se parâ con mans
y pîsc da vëne fora de so terac o
söes ćiases - spo èl aldédancö döt
plü orienté sön la mascimaziun dla
cubatöra, co vën spo inće vonüda.
Y ćina che la lege le empormët, ne
pòn gnanca s’la tó sö sce al vën
fat. Al ô ester che la politica branći
dô y dài na sbürla por limité le
fenomenn dla svonüda. I scioldi
che an se fej da vëne è mâ por val’
püć en vantaje, deperpo che i prisc
plü alć de terac y frabiches va a
pëis de dötes les generaziuns co
vën dô. Sce Cortina è śën en gran
pert foresta, sce Corvara è śën önn
dai comuns de Südtirol al prigo da
emigraziun (soradöt por gauja dai
gragn prisc por l’abité), spo dess
cösc se fà ponsé dô adora assà.
Desche le proverb dij belo: al n’è
nia döt or ći co lomina.
9

Economia
Na usc slariada dla ara economica
Dal 2009 èl nasciü le Cërtl dl’Economia de Mareo. I s’al àn ciacolada con so
presidënt Pepi Trebo dl Taser
Belo dan plü agn êl gnü motü
sö en grup con raprejentanć
dl’economia, co s’encuntâ por
traté tematiches desvalies, grup
co è spo endô tomé. Con la
realisaziun dal plann de svilup, èl
endô gnü manifesté la orenté da
mëter sö le Cërtl dl’Economia, en
comitê co tol ete raprejentanć de
comun y de dötes les categories
economiches de nosc comun (ćiara
plata dlungia). Presidënt atual è
Pepi Trebo dl Taser, a chël che i ti
àn damané ći che le Cërtl fej.
Le Saltà: Pepi, ći è pa le Cërtl
dl’Economia
Pepi Trebo: Al è en organn
consultif, en punt d’encuntada
danter les categories economiches
dal comun. An podess le definì
en comitê deslarié, co s’encunta
por baié de cuestiuns co reverda
l’economia locala. Mo al è inće
na ocajiun por s’encunté con
l’Ombolt, co enformëia sön ći
che le Comun à l’intenziun da
porté ennant tal dagnì. An po se
baié te na manîra lëdia, an po fà
domandes, damané enformaziuns
y baié de de vigne sort de cosses.
Cares è pa les tematiches ch’i
ëis traté ultimamonter
Tematiches è stades le plann de
svilup y le masterplan dal turism.
Te plü sontades èl gnü dant la
banda leria te Mareo, olache al
vën fat les condütes da Longega
sö, y le Comun messarà fistidié
da porté le segnal tles ćiases. Inće
tlò ôl ester en plann. Al è gnü baié
da mëter i cabli tai ros dla fujina
eletrica, co foss en gran vantaje
de cosć y tomps de realisaziun, la
cossa mëss ćiamó madorì. Al è dërt
da tignì la tematica tres ćialda.
Traté ànse inće la cuestiun
dal bus d’isté ete por la val, spo
dla destinaziun dla caserm dai
carabinieri, olache al è inće da
Balsan y da Roma presciuns che ai
ciafi na sonta nea. Ensciö podess
le frabicat gnì anüzé atramonter.
L’ombolt à baié de na soluziun,
mo ćiamó ne s’àl nia descorì plü co
entant. Ater tema traté è sté chël
dla nodadoia corida.
Cara è pa osta minunga en cunt
dla nodadoia
An à podü lì tan de scioldi
publics che al è gnü motü tla
nodadoia, porchël s’aspetass cis i
afitaćiamenes na pert de strotöra
con destinaziun publica. Al vën
baié de na garasc sot tera ete. I
afitaćiamenes odess plü de bun
edl che la pert dal wellness gness
maiù y gness destinada inće al
publich.
À le Cërtl inće funziun da fà
presciun por le svilup dla politica
de n cer’ vers
Le comitê ćiara da fà na
certa presciun sön tematiches
co enteressëia l’economia. En
ejompl por le turism è l’areal
de relassamont ta Ćiamaur. La
priorité è śën da jì en pü’ demez
da strotöres o frabiches co costa
en gröm de scioldi, y jì plü tal vers
de infrastrotöres desco trus da jì
a pè - danter Al Plan a La Pli, ete
por la Val etc. - y odëi zonza les
poscibilitês de svilup.
Pepi Trebo, presidënt dal Cërtl
dl’Economia.
Tan gonot s’encunta pa le
comitê
I sun piês ia che i s’encuntân
vigne dui mënsc. Tal ultimo ann y
mez èl gnü fat manco sontades. An
s’encunta encër 3 - 4 iadi al ann, y
sce al va debojügn - inće plü iadi.
Ćiarëise inće a Rina y La Pli
Dui mëmbri dal Cërtl
dl’Economia vën d’La Pli y
da Rina y al vën traté punć co
reverda inće l’economia dles döes
fraziuns. Sambën che la maiù pert
dles tematiches atoca le paîsc d’Al
Plan y döt ći co è encëria.
Ola podess pa le Cërtl
dl’Economia ćiamó se svilupé
An podess mëter man da envié
esperć da foradecà a baié de temesc
economics. An ne po sambën nia
ester massa seletifs, al dess ester
temesc co enteressëia en pü’ dötes
les categories economiches. I baii
da pité na formaziun, y i ess belo
val’ idees dër concretes
Por ejompl
I sun sté a Porsenù ai ”Tage der
Nachhaltigkeit”, dis dl’economia
sostenibla, olache al vën baié de
alternatives economiches, cosses
dër atuales cis śën tal tomp de
crisa. Al foss enteressant da envié
adalerch zacai co baia de modei co
va en pü’ demez dla logica de tres
deplü y tres plü gran.
Cô vëigheste pa l’economia te
Mareo
I sun sté tlò dal 1976 ensö por
15 agn desco diretur de banca. I à
odü desche le comun de Mareo è
corsciü. Mia impresciun è che al sii
sté na corsciüda omogenea danter
les categories. Al s’à svilupé
le turism, mo inće i artejagn, y
l’agricoltöra - cis a La Pli y Rina -
s’à mantignì dër bun.
Olà vëigheste pa i potenziai,
ola pa les deblëzes
10

T’Al Plan vëighi en gran potenzial.
Al è en paîsc con püch trafich de
passaje, co po se confronté saorì
con en gröm d’atri paîsc turistics
dles Alpes, desco belëza naturala, y
inće con les infrastrotöres dai schi -
por fà val’ ejompl. Potenzial vëighi
ćiamó por l’isté, tal vers d’en turism
conzentré sön la natöra.
Na deblëza vëighi tla manćianza
de na comunicaziun ogetiva. Trepes
enformaziuns va fora y vën
baiades t’ostaria. An podess fà
deplü por che la jont tòli pert ales
sontades de comun, por cherié na
cultura dla discusciun, soradöt
sön tematiches de pëis, co reverda
düć. Ensciö pòn sparagné trepes
polemiches.
Chê fej pa pert dal Cërtl
Atualmonter èl cöstes porsones ala pert: l’ombolt Albert Palfrader
y Inge Dejaco Ties por le Comun, Oliver Call y Robert Frenner
por i ostis, Maurizio Kastlunger por i profescionisć lëdi, Paul
Kastlunger y Gabriel Palfrader por i artejagn, Zeno Kastlunger,
Georg Mutschlechner y Raimund Promberger por chi dai lifć, Karl
Mutschlechner por i boteghiers, Martin Resch y Werner Call por
l’Aziënda, Georg Frenner por i paurs y Pepi Trebo desco presidënt
y raprejentant por i afitaćiamenes.
Dal Ofize tecnich
Conzesciuns da frabiché
MERZ 2012
Comploi Richard, costruziun
d’en logher por le pellets sot tera
ete pla ćiasa d’abitaziun, Al Plan
Sozieté dai Lifć d’Al Plan,
costruziun d’en magazînn tal
raiun produtif ”Ćiamaur”, Al Plan
Ties Alfred, müdaziuns daete
tl’alzada tera pla ćiasa d’abitaziun,
Al Plan
Comun de Mareo, realisaziun
d’en raiun dal tomp lëde ta
Ćiamaur, Al Plan
Winkler Erlinda, ressanamont
y trasformaziun dal frabicat
residenzial te garasc - magazînn
agricul - 2a varianta, Rina
Trebo Manfred, trasformaziun
Data sontada
da garasc a garasc agricul, Curt/
La Pli
AORÌ 2012
Chizzali Andreas, istalaziun
d’en implant fotovoltaich sön tët
de majun, Rina
Peslalz Lois, trà jö y fà sö danö
en mür de spraiza, Rara/La Pli
Sozieté dai Lifć d’Al Plan,
spostamont dal emplant da pié sö
l’ega sön la condüta a presciun dal
implant idroeletrich Cianei, Al Plan
Rungger Lorenz, fà sö na ćiasa
d’abitaziun ”Ćiasa Rungger” tal
raiun d’espansciun ”Rina I”, Rina
Pitscheider Maddalena, realisaziun
d’en implant fotovoltaich, Al
Plan
Sontades comisciun
dal frabiché 2012
Ultimo terminn da dé jö
27 de messé 12 de messé
31 d‘agost 16 d‘agost
28 de setëmber 13 de setëmber
26 d‘otober 11 d‘otober
23 de novëmber 8 de novëmber
14 de dezëmber 29 de novëmber
Por l‘ordinn dal dé vëgnel tut en conscidraziun mâ domandes
completes con döta la documentaziun aladô dal art. 10 y 11 dal
ordinamont da frabiché de comun.
Willeit Walter, restrotoraziun
dla ćiasa d’abitaziun ”Somür” sot
a sconanza storich-artistica, La Pli
Pedevilla Armin, trà jö, fà sö
danö y recualificaziun energetica
dla ćiasa d’abitaziun Pedevilla,
Pliscia/La Pli
Hotel La Stöa Sas de Comploi
Paola & Co., ampliamont cualitatif
y cuantitatif dal Hotel La Stöa, Al
Plan
Ellemunter Hubert, trà jö y fà sö
danö la zopa dla coltöra esistonta,
str. Furćia/La Pli
Complojer Antonio, Complojer
Rosa, Ploner Annamaria, ressanamont
y ampliamont dla strotöra
artejanala y abitativa y partiziun
te döes ativitês artejanales (tislaria
y ativité por decoraziuns) - 1a
varianta, Al Plan
Ploner Giovanni, laûrs de
manutenziun pla majun, Pliscia/
La Pli
Ploner Angelo, Rungger Teresa,
costruziun de na veranda pla ćiasa
d’abitaziun, Al Plan
Obwegs Judith, Obwegs Manuel,
Pedevilla Olga, ressanamont dla
ćiasa ”Canester”, Al Plan
Facchini Alfons, trà jö y fà sö
con spostamont dal tablé esistont
pai prês ”Ares-Pedracia” tla
localité ”Prades”, La Pli
Sozieté dai Lifć d’Al Plan,
ampliamont dla pista ”Pré da
Peres”, Furćia/La Pli
Ellemunter Hubert, trà jö y fà
sö danö la majun esistonta, str.
Furćia/La Pli
11

´
Morc dai 4 de merz ai 20 de mà 2012
Se recordun de nüsc morć
Rina
Anna Chizzali
nasc. Erlacher
dl Fodom - Colac
+12 de merz al’eté de
95 agn
Al Plan
Rita Kaneider
nasc. Rungger
+23 de merz al’eté de
68 agn
Al Plan
Hilda Erardi
vëd. Willeit
dal Migo - Mantëna
+ 5 de mà al’eté de
90 agn
Al Plan
Christian Vollmann
+ 15 de mà al’eté de
36 agn
Rina
Lucia Craffonara
vëd. Huber
de Hones
+ 29 d’aorì al’eté de
95 agn
Al Plan
Angela Erlacher
nasc. Erlacher
+ 9 d’aorì al’eté de 84 agn
Al Plan
Maria Kosta
vëd. Dapozzo
+20 de mà al’eté de
93 agn
12

Le laûr dependont te Mareo
Laûr
Sëise che.... Mareo è önn dai comuns con la dejocupaziun plü bassa de
Südtirol... mo che cösta è corsciüda dassënn l’ann passé, y che i empliês tal
turism è corsciüs dal 50% tai ultimi diesc agn, ... y che passa 400 maroi è jüs
l’ann passé fora de nosc comun a laoré Curiositês dal monn dal laûr
Con la crisa economica co nes
acompagnëia belo da val’
ann y co se lascia sontì inće tlò da
nos, n’èl belo te nostes regiuns y
provinzies vijines entrês deplü co
perd le laûr. Inće te nosc comun àn
belo aldì de val’ caji de porsones co
à pordü so laûr. Por nos na ocajiun
da damané dô tal Ofize dal Laûr a
Bornech co che ara se stà con le laûr
atlò da nos. Ola laora pa nosta jont,
te ći setur, tanć stà pa te Mareo a
laoré, tanć va pa foradecà, y ola vai
pa I àn ciafé statistiches desvalies,
co se referësc - cösc è da spezifiché
- mâ ai laoranti con contrat da
dependont - y ne tol porchël nia
ete i autonoms o paurs. Les zifres
portades dant è valurs mesans,
co vën fać fora cumpedënn adöm
l’ocupaziun mëns por mëns.
Te ći setur laora pa
nosta jont
Tal 2011 à Mareo albü na mesana
de 848 porsones assügherades
pa en laûr - 435 ëres y 413 ëi. La
maiù sona laora tla gastronomia,
endöt 303 porsones. Atira dedô
vëgnel le setur publich con 181
empliês, tal artejanat 176 (95 tal
frabiché), tai atri sorvisc 118. Tal
setur dal comerz à laoré en media
49 porsones, tal setur de ćiasa 17
porsones y tl’agricoltöra 4. Seturs
olache les ëres è plü raprejentades
co i ëi è la gastronomia, le setur
publich, le comerz y le setur de
ćiasa.
En confrunt con i agn
denant
Enteressant è le confrunt con i
agn denant. Sc’i tolun ca le 2001,
spo êl na mesana de 576 porsones
assügherades - 239 ëres y 337 ëi.
La media dles ëres assügherades
è corsciüda tai ultimi 10 agn dal
82,01%, chëra dai ëi dal 22,55%.
Tal setur dla gastronomia êl
dal 2001 en media 202 porsones
assügherades, tal setur publich 78,
tal artejanat 153 (66 tal frabiché).
Cösc ô dì che la media tla
gastronomia è corsciüda dal 50%,
tal sorvisc publich dal 132,05%, tal
artejanat dal 15,03%. Tai sorvisc
publics êl dal 2001 na media de 109
porsones assügherades, tal comerz
22, tal setur de ćiasa 7 y te chël
dl’agricoltöra 5.
La desferonzia de sajun
Por completëza dai dać, èl inće
da dì che l’ocupaziun te Mareo fej
de gragn salć tal tomp de sajun.
Mâ por ciafé na idea, ànse damané
dô i dać de jenà 2011, tomp de
sajun alta. Tla gastronomia êl 549
porsones assügherades, tal comerz
66.
Olach’i jun a laoré
Damané dô ànse inće olache la
jont de Mareo va a laoré. Sce ai
ciafa laûr te nosc comun o sce ai
mëss jì foradecà. Dla statistica dal
2011 vëigun che al è gnü registré
1.028 porsones assügherades. De
cöstes n’èl 601 co à ciafé da laûr sön
terac comunal. Les atres 427 è jüdes
fora de nosc comun. Al pröm post
èl tlò Bornech con 131 porsones, 66
tal comun de Badia, 57 te chël da
San Martin, 41 te chël da Balsan,
30 te chël da Corvara y 12 te chël
da San Laronz, por nominé i pröms
por numer. Endöt èl te 40 comuns
de Südtirol (zonza Mareo) almanco
öna na porsona de nosc comun co
laora.
La dejocupaziun è
corsciüda
En edl ala dejocupaziun. I sun jüs
zoruch ćina al 2001 y da enlò ennant
pòn odëi che Mareo n’à mai albü en
problem de dejocupaziun. Ćina al
2-3% bàiun de ocupaziun plëna.
Te na statistica dal 2001 resultâ
Mareo con na dejocupaziun danter
le 0 y le 2%, tanco nët degüna, y
va ensciö a öna con i atri comuns
dla Val Badia, co ea por ejompl dal
2010 i cin’ comuns con la mëndra
dejocupaziun de Südtirol (Mareo
1,4%). Tla statistica dal 2011
(dezëmber) s’à la situaziun en pü’
müdé. An n’à nia en dat avisa, mo
sön na cherta de Südtirol resultëiel
te Mareo na dejocupaziun danter le
4 y le 6%.
Plü en general
Por tó ete en cört inće na vijiun
plü generala dal laûr, pòn tó ca la
statistica sön l’ocupaziun, co se basa
sön dać coüs adöm pla cumpëda dla
jont dal ann passé. Da cösta vëigun
te Mareo en total de 1.162 porsones
co laora (dependonć y autonoms):
de chisc è 127 tl’agricoltöra, 285 tla
industria - artejanat, 750 tai sorvisc.
Avisc
Ciomont da tosser
I terminns por la racoüda dal ciomont da tosser è: - ai 30 de messé 2012: dales 15.00 ales 16.00 a Longega; - ai 15
d’otober 2012: dales 8.30 ales 9.30 a Al Plan. Posć de racoüda: a Al Plan dô comun, a Longega sön Plaza de Bastl.
Orars dal nightliner
L’orar atual dal nightliner dla Val Badia, co val dai 5 de mà ćina ai 17 de novëmber, pòn se desćiarié jö sön la
plata internet dal Comun www.comun.mareo.bz.it
13

Maroi foradecà
Salüdi dal’Argentina
I àn tut sö contat con Anita Rindler de Pâl, co è belo da cotan d’agn maridada
delà dal ozeann, tl’Argentina. Ći co manćia deplü - a pert la familia - è la nëi,
mo ara dij che ara è dër encontonta olache ara è
Le Saltà: Anita, podesste nes
cunté olache t’abitëies y ći post
che al è
Anita Rindler: Iu abitëii a
Loberìa, tl’Argentina, en picio
paîsc a 500 km da Buenos Aires.
Tan d’agn este pa belo
tl’Argentina y co sonteste pa le
vire laìa
Al è cuaji 16 agn ch’i viri atlò. I
pröms set agn ànse vit a Buenos
Aires, y dan da 9 agn sunse roês
a Loberìa, co è en paîsc dër chît de
campagna.
Cô y ola aste pa conesciü to om
I à conesciü mio om a Al Plan,
olache al laorâ de sajun. Al à laoré
te deplü posć.
To pere Epo dij che t’ês chëra
che al ti an cherscêa le plü. Co è
pa stada la dezijiun da jì a d’abité
tan dalunc
Canche i ea picera m’an cherscêl,
dedô nia plü. Mio om â dagnora
dit che en dé o l’ater fóssel jü
zoruch tl’Argentina. I àn tut
deboriada la dezijiun da gnì a vire
atlò por en pêr d’agn, y sce ara jea
bun, magari da romagner. I sun
romagnüs.
T’aste stonté da t’aüsé a na
cultura y en lingaz daldöt nös
Al è sté saorì da s’aüsé. La jont
te dëida, ai fej atira amizizia, ai è
dër ”latini”. Le lingaz ài endere
emparé plan plan, con mio om.
Cara è pa töa profesciun laìa
Iu sta te ćiasa con mi mituns,
mio om sta te nosta botëga, olache
i venun ores. Ara va valgamia bun.
Cai è pa tü hobbys
Mi hobbys è deponje y fà popes
de draps dla sort country, che i
vëni inće. I à inće motü man da
salté con mio om. Ël fej maratones,
iu nia. I salti en pü’ empara.
T’as familia con mituns. Èsai
belo stês val’ iadi tlò te Mareo y
co ti àl pa salpü
I sun stês trëi iadi a Al Plan, y al
ti à salpü dër bel. Inće deache al ea
invern y nos n’àn atlò nia la nëi.
Ti aste inće ensigné val’ parores
de nosc bel mareo
Io, val’ parora sài bën.
Cara è pa la spëisa argentina
che te manges y cujines le plü
ienn
La spëisa plü conesciüda tlò
è ”el asado”, co foss desco na
griliada. Mio om le cujina dër bun.
Val spëisa da tlò cujini bën inće iu,
p.ej. les ”empanadas”.
Cujineste pa laìa inće patüc da
tlo
I cujini plü gonot balotes, golasc
y fëies da soni, ch’i àn düć canć
dër ienn.
Tan gonot vëgneste pa a ciafé
töa familia Y tan gonot s’aldîse
pa
L’ultimo iade che i s’àn odü è sté
dal 2008, canche mia mama y mia
só Lucia è gnüdes ca a mo ciafé.
Zonza s’aldiunse vigne tant por
telefonn y por facebook. Le contat
con laìa mantigni inće con La Usc
di Ladins, che i ciafi vigne edema.
Te mànćel en pü’ le contat
personal con chi da ćiasa, por
gauja dla lontananza
Sogü che ai mo manćia, mo al è
la vita.
A pert la familia, te manćel val’
de Mareo
La nëi. Atlò èsera massa dalunc
da olache nos sun.
Anita Rindler con so om José y sü trëi mituns: le maiù è Lucas
co complësc de messé 19 agn, spo èl Federico co à 16 agn y Mateo
co n’à 11.
Śën che t’es belo tan dio laìa,
ći n’oresste pa mai plü avëi
manćia de töa vita da śën, a pert
la familia
I n’à manćia nia, i sun encontonta
olache i sun y i speri che ara vais
ennant ensciö.
14

Le lën de Santa Maria
I Scizeri d’Al Plan à fistidié da dorteré le lën co ea scialdi en malester y
bonamonter destiné da gnì taié ia. An prëia por la proteziun da roes y rogossies
Le Lën de Santa Maria sö Al
Plan Dessora pòn bën dì co è
en simbol por le paîsc d’Al Plan. En
simbol co è gnü tralascé a se enstës.
Le lën ea en iade sot a sconanza
desco monumont natural. Chël
n’èl nia plü aldédancö, al è gnü
straihé dala lista.
Dertan che al gnea fat laûrs sö
Al Plan Dessora, ti èl empröma
gnü taié ia les raîsc. Dedô àn
mossü ti tó les rames, deache ares
ea dontades en prigo por chi co
passa dlungia ia. Mâ plü la tofla
de Santa Maria - inće roada tai agn
y en malester - recordâ che chël
lën â en iade albü na gran valüta
- na valüta che valgügn mantin
ćiamó te sü cörs y recorć. Dio
alalungia èl sté chît encër cösc lën.
Y le destin dal lën foss sté chël da
gnì taié ia daldöt. Al è frat, bluder,
öt. Cösc ćina che zacai n’à tut la
dezijiun da fà val’ empara. Belo
dal 2009 èl sté i Scizeri d’Al Plan
co à tut tles mans la cossa, deache
ai aratâ che le lën s’ess mirité da
gnì revaluté. An à ensciö motü
man da se fà ponsiers. La pröma
proposta ea stada chëra da snizlé
na figöra ete tal lën, ći co n’è ala
fin nia plü gnü fat, deache le lën ea
belo scialdi en malester. An à spo
damané l’arch. Christian Agreiter
da fà na proposta y plü ennant
l’artist Fabian Feichter - enstës
d’Al Plan Dessora - da ponsé a na
opera. Śën pòn odëi le resultat. Le
Lën de Santa Maria à empröma
ciafé en bel tët de scianores fat sö
da Ivo Taibon da Lé dla Crëda, y
encër la taia ia èl sté le jonn Fabian
co à arjigné en anel de lën, con
en bas-relief entaié lëite. Sce an
ćiara avisa, pòn conësce tal relief
la forma dla Roa Blanćia. Daète
èl rafiguré Al Plan y Santa Maria
co destënn so mantel sora le paîsc
ia, desco sëgn de proteziun. Cösc
gran anel porta le mediejo 2009. Al
è passé endertant val’ agn, deache
ara n’è nia jüda da arjigné sö le lën
zonza en tratamont particolar por
le delibré da chefri y frat.
Al lën enstës ti àn taié ia sönsom
en tòch de taia, y cösta è gnüda
siada amesa fora y d’enfora àn
fat na mësa y dui banć co è gnüs
motüs dlungia lën, por dé la
poscibilité da s’archité y se sonté,
y magari se dì na picia oraziun.
Ensciö pö le raiun nia roé daldöt.
Na bela sì encëria completass la
opera. I Scizeri d’Al Plan à inće
l’intenziun da arjigné en picio
codejel d’enformaziun sön les roes
y rogossies co à atoché le paîsc.
Y dedô gnarà la opera benedida,
Lies
La Santa Maria sön la tofla ea bindebò ademal. Por stopé i büsc
mangês ete ân motü iadedô na peza börna y encolé pro (a man
ciampa). Mo sön le retrat dlungia vëigun te ći condiziun che la
tofla è veramonter. Da la dorteré stontun da ciafé zacai.
cossa co dess sozeder da d’altonn
o l’ater ann da d’aisciöda.
Ći sozèdel pa con la tofla de
Santa Maria co ea denant Ara
dess ciafé so post tla Capela da
Runcac, dij i Scizeri. Che i Scizeri â
pié a man i laûrs pal Lën de Santa
Maria, n’odea nia düć de bun edl.
Al s’â alzé sö critiches. Śën pòn bën
dì che al è garaté en bel laûr, che le
lën à endô ciafé valüta y dignité.
Y che sce al ne foss nia gnü fat le
laûr, spo foss le lën, con tofla y
döt, gnü destiné al refodam.
I Scizeri d’Al Plan dan le Lën de Santa Maria, co à śën endô ciafé
plü valüta. (Fotos: Scizeri Al Plan)
15

Le tomp
Trec temporai, mo empò püćia plöia y nëi
L’ann 2011 è sté en ann ćialt, bel y assöt, deplü co i ultimi agn. I dis de bor’
tomp è stês cotanć demanco y inće la cuantité de plöia o la nëi tomada dal cì è
jüda zoruch. Al è sté en ann olache al à toné cotan y gonot inće granüjé
Al è deplü cosses co dà al edl
en cunt dal tomp dertan
l’ann 2011. Da alzé fora èl en iade
che i dis de bor’ tomp è stês cotanć
demanco co l’ann denant, al è
tomé feter 100 mm d’ega demanco.
Inće che la nëi è gnüda scialdi tert,
y à condizoné dassënn le punt
turistich da Sant Ambroje. Le frëit
n’è nia sté tan frëit y le ćialt n’è nia
sté tan ćialt co l’ann denant.
Les temperatöres
La temperatöra mesana è stada
de 6,8 grês de ćialt, co è 1,4 grês
deplü co dal 2010. Cösc è gnü aledé
soradöt deache i mënsc frëić à albü
na temperatöra mesana cotan plü
alta co dal 2010. Tolun tlò valgügn
ejompli: jenà à albü na temperatöra
mesana de 2,1 grês deplü, forà
3 grês deplü, merz endô 2 grês,
dezëmber 2,5 grês deplü.
Le dé plü frëit dal ann ànse albü
ai 5 de jenà, olache le termometer è
roé jö a 19,3°C de frëit. Jenà è inće
sté le mëns plü frëit dal ann con
na temperatöra mesana de -3,3°C.
Dal 2010 ea le dé plü frëit sté ai 16
de dezëmber con -20,1°C. Le dé
plü ćialt dal 2011 ànse albü ai 22
d’agost con +29,7°C. L’ann denant
êl sté ai 10 de messé con +31,7°C.
Agost è sté le mëns plü ćialt, con na
temperatöra mesana de 16,6°C de
ćialt. L’ann denant êl sté messé con
na media de +17,8°C. Le tomp plü
ćialt ànse albü dai 19 ai 29 d’agost,
olache le termometer è vigne dé jü
sora i 28 grês de ćialt.
La plÖia y le bor’ tomp
Döt adöm èl mâ sté 77 dis con
prezipitaziuns, co è 31 demanco
co l’ann denant. Le mëns con plü
dis de prezipitaziuns - bën 19 - è
sté jügn. Novëmber è sté le mëns
manco mol: ma önn en dé su èl
tomé ega dal cì. Te döt l’ann èl
tomé 669 mm (litri por m2) d’ega
o nëi, co è 95,8 mm demanco co
l’ann denant. Le mëns plü mol è
Al Plan ai 28 de mà 2011. L’ultimo ”süst” dal invern.
sté jügn con 154,6 mm d’ega, le plü
assöt è sté novëmber con 2,8 mm.
Le dé plü mol dal ann è sté ai 19
de setëmber (dé che al è gnü chë
nëi mola) con 47,88 mm. Le tomp
plü lunch zonza prezipitaziuns
ànse albü dai 21 de jenà ai 16 de
forà, tanco 27 dis zonza plöia o nëi;
mo inće dai 8 de novëmber ai 3 de
dezëmber (26 dis) n’èl sté degünes
prezipitaziuns. Le tomp plü lunch
che al à ploü ànse albü dai 4 ai 19
de jügn, olache al è 16 dis vigne dé
tomé plöia - püćia o trepa.
La nëi se lascia aspeté
Por ći co reverda la nëi mësson
dì che i pröms mënsc dal ann àl
fat scialdi püćia nëi. Enteressant
èl che ćiamó ai 27 de mà èl gnü na
picia deca de nëi sora Mareo jö. Da
d’altonn è la pröma nëi tomada
ai 19 de setëmber, a Al Plan èl
tomé chi 10 cm de nëi dër mola
y posoćia, co à rosedé tai paîsc y
tai bosc cotan de lëns y gracé jö
rames. Da Rina sö àn inće mossü
taché ete agregać por danejamonć
de condütes. Noü àl spo endô ai 7
d’otober (ćina sö Sarjëi), en picio
sblauh èl gnü ai 9 d’otober y inće
le dé dô. La sajun da d’invern dea
pié ia sön Plan de Corones ai 26
de novëmber, mo la nëi tomada
ea ćiamó massa püćia. Dla pert
d’Al Plan ea ai 26 mâ la pista
Miara daverta (comunicat stampa
Plan de Corones). An se temea
ensciö inće por Sant’Ambroje. Cin’
zentimetri de nëi àl spo empormó
fat ai 7 de dezëmber. Y en chël dé
ea davertes les pistes Fućia 9, Rara,
Col Toronn, Pedagà, Costa, Pre da
Peres 32, Miara. Ai 12 de dezëmber
da sëra y de nët èl tomé chi 8 cm
de nëi, tla nët danter i 22 y 23 de
dezëmber encër 10-12 cm. I ultimi
dis dal ann àl noü plü o manco
vigne dé, mo abiné àl pa dër püch.
Tonns y granüjeres
Toné àl l’ann 2011 dër gonot. Döt
adöm èl sté 21 dis con temporai, 9
deplü co dal 2010. Le pröm iade
àl toné ai 26 de mà (dër debl);
l’ultimo temporal àn spo aldì ai
17 de setëmber. Alüsc è le tomp
inće sté valgamia rio, y granüjé àl
inće gonot. Ai 22 de jügn êl taćes
de granüjeres inće t’Al Plan. Tla
net dai 14 y 15 de messé èl gnü
en gran temporal y la Provinzia à
tlo registré le rècord dai tranüdi
- endöt 7.600. I anunziun ćiamó
le gran temporal dai 8 d’agost co
à inće fat danns ales zentrales dal
strom. Al Plan è sté da sëra zonza
löm por 1 ora y mesa.
16

I nasciüs dal 1. de merz ai 20 de mà 2012
Bëngnüs te nosta comunité!
Emily de
Alexander Zingerle y
Manuela Promberger,
Rina/San Martin
Franz de
Federico Cortese
y Maria Katharina
Pisching, Al Plan
Andreas de
Hanspeter Hochwieser y
Evelyn Ploner,
La Pli
Young+Direct: prevenziun AIDS
Avisc
Canche i consulënć de Young+Direct baia te scora de virus HIV y de Aids, s’anadàn tres endô che ai sa dër
püch de cösc y à enformaziuns falades. An mina inće che Aids ne reverdi nia Südtirol, mo la realté è en’atra.
Al è te nosta provinzia 725 porsones con le virus HIV y 274 amarades de aids. Vigne ann vëgnel pormez 20
infeziuns. Gonot vën le virus taché por sessualité con plü porsones zonza proteziun. Al è emportant da enformé
i jogn adora assà, sön cô che ai po se sconé. De dezëmber à motü man na campagna de prevenziun, con le fin
da sensibilisé i jogn sön l’Aids y d’atres maraties che an se taca tres la sessualité. I consulënć de Young+Direct
enformëia tles scores con workshops. Por plü enformaziuns sön cösc y d’atri temesc pòn telefoné al 0471/060420
o al numer vërt 8400-36366 o te internet sot www.young-direct.it.
Mëns Temperatöres mesanes (°C) Dis da plöia y/o nëi Cuantité de plöia (mm)
2011 2010 2011 2010 2011 2010
Jenà
Forà
Merz
Aorì
Mà
Jügn
Messé
Agost
Setëmber
Otober
Novëmber
Dezëmber
Döt l’ann
-3,6
-0,2
2,9
8,0
11,3
13,9
14,4
16,6
13,1
5,9
2,2
-3,3
6,8
-5,7
-3,2
0,9
6,4
9,1
13,8
17,8
14,8
10,1
5,2
1,3
-5,8
5,4
3
2
2
4
8
19
11
11
6
4
1
6
77
7
8
4
4
16
11
5
15
10
7
12
9
108
8,8
4,0
17,8
10,6
89,2
154,6
106,2
70,0
103,8
74,0
2,8
27,2
669,0
11,4
33
28,4
12,8
100
101,4
52,6
159
101,2
46,8
51,6
66,6
764,8
17

Publicaziuns
En aiüt por perié
La Ploania d’Al Plan à dé fora en liber dles corones por i defunć, co dess ester
en aiüt por chi co dij dant, te ćiasa y te dlijia, y por chi co prëia empara
En Vëndres Sanć
à la Ploania d’Al
Plan partì fora danter
la comunité en picio
liber dles Corones por
i defunć. Le liber è gnü
motü adöm, dô che an
à odü che nia vignöna o
vignönn s’la sont da dì
dant na corona, cis sce
ara nen va de na corona
por en defunt, magari
te na ćiasa privata. Con
cösc picio liber ciafa
la jont en aiüt concret.
Lëite èl les corones por
Le cërtl leterar ”Flus de mà
2012” envié ia dl’assoziaziun
Ert por i Ladins, à desfiré söa pröma
manifestaziun te Mareo, con la
prejentaziun d’en liber de poesies
dal poêt Paul Zardini, co porta le
titul ”Les ćiaradöres endortöra -
Authentische Ausdrücke - Espressioni
autentiche”. Al contën encër
130 poesies, scrites por talian,
todësch y sambën mareo - lingaz
a chël che l’autur ti ô da spaont
bun - cösta è almanco l’impresciun
personala che an ciafa canche an
baia empara. Les poesies de Paul
Zardini s’acompagnëia belo da chi
30 agn. Al è sté önn dai pröms co
s’anfidâ da les publiché te folieć,
zonza pseudonims, metenn so
ennom sot ete. Cösc m’àl dit nia da
dio. Con cösta publicaziun à śën la
biblioteca leterara ladina 6 libri de
Paul Zardini, con endöt feter 370
poesies.
Te söes poesies osservëia Paul
la vita da vigne dé, al archita
cer’ momonć y i comentëia. Al è
poesies liades a ocajiuns de paîsc,
alüsc ères adressades a porsones
che an conësc o manco, d’atri iadi
èl i gragn sentimonć universai co ti
Le picio liber dé
fora dla Ploania
d’Al Plan.
i defunć por talian,
todësch y ladin,
les litagnes por i
morć, en valgünes
oraziuns de confort
y suplica co
s’adatëia por gaujes
de mort desvalies,
y le magnificat por
latin. Le liber dess
ester de sostëgn por
chi co dij dant - te
dlijia y te ćiasa, mo
inće por döta la jont,
co po ensciö plü
saorì perié empara
Les ćiaradöres endortöra
Le poêt Paul Zardini à prejenté ai 3 de mà tal Hotel Teresa so sesto liber de
poesies, te chëres che al osservëia, analisëia, comentëia la vita da vigne dé
dà ispiraziun.
Al n’è nia te mia competonza
da analisé söa leteratöra. Por
descorì so liber adori les parores
dal autur enstës, co dij: ”Te cösc
liber podaraste lì dai sentimonć,
Bën y Mal, dal mistêr a chël che i ti
dijun Chëlbeldio, amur, yee., spo,
(èl val’ de nö) dla batalia dla vita,
gara, les morvëies y belëzes dla
natöra y spo ći co po döt sozeder
inće t’en paîsc, ’Paîsc che tö vas,
üsanzes che te ciafes’, mo spo
àldun belo ’Döt le
monn è paîsc’, nia
de nö sot le sorëdl,
no tlò, no enlò.
Ilujiuns ciafeste
mâ püćes, plü co
ater soms coi edli
daverć, y speranzes,
speranzes, assà.”
Bona letöra!
Le Saltà: Ći te dà
pa personalmonter
le scrì poesies
Paul Zardini: Al
mo dà le mascimo:
en univers nö pormó
nasciü!
Le liber con le dessën de
Davide Brandlechner.
y odëi can y cô respogne.
Valgügn de chisc libri è inće gnüs
motüs te dlijia, a desposiziun tal
cajo che al mör na porsona. Orenté
dla Ploania foss che al nascess la
üsanza che chël o chëra co dij dant
la corona tles ćiases, vai te dlijia a
se dô zacotan de chisc libri, por i
lascé te ćiasa dal defunt i dis che al
vën dit corones, y i porti spo endô
zoruch dô la sopoltöra.
Sce d’atres cöres ess enteress da
avëi de chisc pici libri, pòn se mëter
en contat con la Ploania d’Al Plan.
Ienn vëgnel motü a desposiziun i
dać por nen lascé stampé dô.
Sot vigne töa poesia mëteste na
data. È cösc en meso da tignì chit
le momont Aste encorsciomun
do momonć passês
I mëti la data por mo confronté endô
con la realté.
Ći oste pa arjunje pal letur
Comprenjiun y condivijiun.
Can à pa dô töa minunga na
poesia arjunt so fin
Chël è rio da dì, cis te cösc monn
”globalisé”, fora co i poêć nia, vignönn
romagn su te so conscidré.
Te töes poesies
ciafun gonot
le vignedé. Cô
sonteste pa le
vignedé
Al è vignedé y
vignedé. A Sydney èl
atramonter co sönsom
le Perù, y spo, tignì
i edli daverć, amiré y
rengrazié.
Cara è pa töa
speranza, aodanza
por le dagnì
Che döt se desfiri
”regolare”, respeté la
natöra y da nia perde le
contat con ëra.
18

A scora con le calënder nö
Scora
Śën èl gnü fissé i orars dles scores elementares y mesanes dla direziun
raionala d’Al Plan, adatês ala gran novité 2012/13: la scora de cin’ dis
Tla sontada dai 20 d’aorì 2012
èl gnü definì y aproé i orars
de scora por l’ann 2012/13, tla
direziun raionala de scora ladina
- Al Plan de Mareo. La direziun
tol ete les scores elementares y
mesanes dai comuns de Mareo y
San Martin, co arà con l’ann nö,
aladô dal degré de scora, dötes le
medemo orar.
Tles elementares
Tal ann de scora 2012/2013 mët
man la scora ales 7:50 y se röa ales
12:35. Danterete à i scolari na palsa
de 15 minuć por le danmisdé,
dales 10:20 ales 10:35. Dan la palsa
èl döes leziuns da 60 minuć y öna
da 30. Dô la palsa n’èl endô döes
da 60 minuć. Scora dômisdé èl le
dédôlönesc y la jöbia dales 13:20
ales 15:20 (chi de pröma elementara
à mâ le dédôlönesc). Enlò ciafa i
scolars inće la marëna, por chëra
che ai à 45 minuć de tomp. Les
döes ores de materia facoltativa
(dezëmber, jenà, aorì, mà y jügn)
sarà le dédemesaledema dômisdé
dales 13:20 ales 15:20. Inće tlò ciafa
i scolari la marëna.
Tla scora mesana
Por ćerne en orar adaté por la
scora mesana èl inće gnü fat en
referendum danter i geniturs. Öna
na opziun ea chëra da tignì vigné
dé le medemo orar, plü lunch y
zonza scora dômisdé, l’atra da fà
dui iadi al’edema scora dômisdé.
L’84% dai geniturs à lité por la
pröma opziun. Ensciö arà chi dla
mesana vigne dé scora dales 7:50
ćina ales 14:10, con danterete na
mesora por la marëna, dales 11:10
ales 11:40. Scora dômisdé èl mâ
por chi co fej materies facoltatives,
döes ores al’edema d’otober,
novëmber, merz y aorì. Cöstes vën
tignides le dédôlönesc dales 14:10
ales 15:50.
La scora Pëia ia denant
Na secunda novité è che la scora
metarà man da d’altonn belo ai
5 de setëmber, tanco n’edema
denant co zonza, y se roarà spo
ai 14 de jügn 2013. Les prömes
vacanzes plü lunges è da Gnissant,
olache i mituns po sté a ćiasa 9 dis,
empede co i dui-trëi dis co ea i agn
passês. De maius vacanzes èl spo
da Nadé (16 dis), da carlascé (9
dis) y da Pasca (6 dis).
Ensciö ćiara fora le calënder de scora por l’ann 2012/13.
Fajede retlam tal Saltà!
Le Saltà de Mareo vën fora cater iadi al ann, vigne
trëi mënsc. Al röa te vigne ćiasa de Mareo. Le
Comun pîta la poscibilité da fà retlam tla plata de
comun, ći co è enteressant soradöt por les dites co
laora söle teritore. Le retlam tal Saltà vën fat te na
forma limitada (1 plata DIN A4 por vigne ediziun).
Le cost dla plata entiera è de 320,00€ + IVA, por
mesa plata èl 160,00€ + IVA. Chi co à enteres po
tó sö contat con Pablo Palfrader al nr. 333 4762010,
palfrader@rolmail.net
Impressum: “Le Saltà” - Plata d’enformaziun dal Comun
de Mareo - Editur: Comun de Mareo / Ombolt Albert
Palfrader - Vën fora cater iadi al ann - Diretur responsabl:
Iaco Rigo. Redaziun: Pablo Palfrader. Registrada pal
Tribunal da Balsan nr. 24/2011. Formataziun: Iaco Rigo.
Stamparia: Dipdruck, Rienzfeldstr. 15, 39031 - Bornech.
Misciun: Ćiasa de Comun, str. Catarina Lanz 48, 39030 Al
Plan de Mareo (BZ), tel. 0474/501023, fax 0474/501644,
e-mail: info@comun.mareo.bz.it - Plata internet de
comun: www.comun.mareo.bz.it.
19