Download file (1,59 MB) - .PDF

Poste Italiane S.p.A. - Sped. in A. P. -70% NE Bolzano
PLATA D’ENFORMAZIUN DAL COMUN DE MAREO - Nr. 1/2011 - 10 d’aorì 2011.
Comun de Mareo, strada Catarina Lanz 48, 39030 Mareo, telefonn 0474/501023, fax 0474/501644,
www.comun.mareo.bz.it
info@comun.mareo.bz.it
Vigne vaćia pa söa ćiané!
Abelimont „Pederü“: les plazes dai auti gnarà
sistemades danö, y i auti regolês

Salüde dal Ombolt
Stimada jont de Mareo!
Inće sce ara
à döré en
pez, sunse śën
tan ennant: Le
Saltà röa endô
te Ostes ćiases.
L‘ediziun nea
se prejentëia no mâ atramonter
tla forma, mo inće plü enteressanta
tal contegnü. Le foliet de
Comun è gnü partì sö te deplü
perts, por che i leturs ne ciafi nia
mâ les enformaziuns sön l‘ativité
de nosc Comun, mo ch‘ai pòi inće
passé en pü‘ de tomp d‘aorela cörta.
Tal Saltà nö vëigun la man dai
dui profescionisć co l‘à tut śën tles
mans, Pablo Palfrader y Iaco Rigo,
a chi ch‘i ti diji dër en bel iolan por
la bria ch‘ai s‘à sorantut.
I m‘aodi ensciö che Le Saltà raprejentëii
ennant na bona fontana
d‘enformaziun sön la vita de nosta
comunité. (Albert Palfrader)
Trafich y ambiont
Sistemaziun “Pederü”
Śën da d’aisciöda metarà man i verdabosc da arjigné ca y abelì la plaza dai
auti ta Pederü. Le numer de posć por i auti romagnarà feter anfat
Ta Pederü röel ete tal tomp
de sajun cionć d’auti, co
forma döt adöm en mêr de banda.
La ostaria da Pederü foss pordërt
tal cör dal parch natural, endere
desche ara ćiarâ fora chisc agn, êl
plü o manco na ostaria amez na
plaza da parché. L’abelimont dla
plaza va porchël de bojügn, inće
por cherié plü ordinn da lascé jö i
auti ta Pederü y ciafé na soluziun
por l’ostaria. Deplü è stades les
encuntades danter Comun, esperć
da defora, rapresentanć dal parch
natural y dai verdabosc, y an è roês
a na pröma soluziun.
Encër 300 posć da parché
L’intenziun n’è nia chëra da
aumenté i posć por i auti, mo
ieranza dal ombolt Albert Palfrader
ea che i posć ne gness nia demanco.
Desche an po odëi dal plann tal
retrat dessot, gnaràl aledé encër
300 posć por i auti, sön na spersa
de endöt 8.460 m2. I mesi po ma
plü gnì parchês tal areal dan la üćia
da Pederü. Dô la üćia ne podaràn
plü lascé jö degün auto. Sön la man
ciampa dla üćia (da jì etepert), dan
le stalot dles iarines, gnaràl cherié
deplü posć por corieres, co dess
enlò inće ciafé la poscibilité da oje
(ćiara rondel sön la mapa). Dala
terassa dla üćia da Pederü dess la
jont mâ plü odëi les munts y nia se
ciafé dant i auti.
Cosć
I laûrs gnarà fać dai verdabosc
y gnarà a costé encër 20.000,00€.
Le Comun de Mareo nen paiarà
10.000,00€, le rest vën sorantut dal
Ofize Parcs Naturai. Por d’isté èl
inće en program da realisé en info
point, olache al vën coü adöm te
önn en post dötes les enformaziuns,
por podëi ensciö inće tó demez
val’ tofles demassa. Por le momont
vëgnel analisé les propostes
motüdes dant, deache la medema
sort de info point gnarà spo motüda
sö te düć i parcs naturai de Südtirol.
Val’ novité èl inće preodü por
le dagnì. Al è la orenté da slü sö
le pröm tòch dla strada atuala da
jì sön Fanes y anüzé la strada co
pëia a man dërta sö dan la üćia da
Pederü. Por fà cösc vare, vàl endere
denant de bojügn da dorteré sö dui
punć.
Eniann da d’aisciöda gnaràl inće
motü sö ta Ćiamaor la gran tofla co
anunzia che an è tal parch natural
UNESCO. La tofla vën êrta sö dal
Ofize Parcs Naturai de Südtirol.
Plann dla sistemaziun dal trafich y dai auti ta Pederü.
2

Nüsc stödafüs
Canche al sona la sirena, spo èl trec co se damana ći che al è sozedü. I àn
damané i stödafüs cai co è stês i intervonć prinzipai dertan le 2010
Ples ativitês dai
stödafüs n’alda nia
mâ jì a destödé füs canche
al verd. La maiù pert è
intervonć tecnics. Da jì èl
cotan inće a fà sorvisc de
ordinn, a regolé le trafich
y garantì la sügherté pa de
majeres manifestaziuns.
I ti ćiarun ai maius
intervonć dal ’10.
La Pli
Cösta lia cumpëda encö
avisa 36 stödafüs atifs
y 8 omi d'onù, co à fat dertan le
2010 endöt 3.487 de sorvisc, danter
intervonć, laûrs, eserzitaziuns,
sorvisc de ordinn y d’ater. Sö pröm
intervont à chi d’La Pli albü ai 8
de jenà, olache al è sté da jì a trà
sö en auto sö Costamesana. Ai 12
de merz gnea i stödafüs d’La Pli
alarmês che al foss sté da jì sön
Muntejela de Senes, deache al ea
gnü jö na loìna, mo ala fin n’à i 10
omi, co ea arjignês da pié ia, empò
nia albü bria da jì. Ai 30 de merz
encër les 8 da sëra êl endere da jì
a destödé en auto co â pié fü t’en
tonel ete por la Val Badia. Inće tlò
è 12 omi jüs söle post. Ai 23 d’aorì
gnea i stödafüs endô alarmês, en
cösc iade da jì a chirì na porsona co
ea jüda a perde ta Pederü. Canche
ai ea roês ta Ćiamaor, ài podü dé
ota, deache döt ea por fortüna jü a
bun fin. Ai 7 de setëmber y ai 11 de
setëmber è deplü stödafüs d’La Pli
stês ala pert por daidé chirì en berba
co ea jü manćia dala ćiasa de palsa
da San Martin. Cösc gnarà dedô
baldi ciafé mort. Ai 6 de novëmber
èl sté da jì te paîsc. L’auto dal lat â
albü cotan de dann y â pordü en
gröm d’ere sön strada. I stödafüs
à romené sö. L’ultimo majer
intervont è sté ai 29 de novëmber.
Sö La Costa êl jü sorajö en auto. Por
fortüna ne s’à degün fat mé.
Al Plan
I 48 stödafüs d’Al Plan à fat tal
2010 endöt 1738 ores de sorvisc
Ensciö vardea la üćia ete en chi Pëscpësc ai 5 de
setëmber. (Foto: Diego Clara)
ala comunité. Trëi iadi èsai gnüs
cherdês por médefü, 34 è stês i
intervonć tecnics. Pa cösta sort
de intervonć alda de vigne sort,
desco jì a trà sö o trà fora auti
da nëis y paltans, inzidënć, mo
inće intervonć da desgorje espes,
desche al è sozedü ai 29 de messé,
ai 13 d’agost y ai 31 d’otober, o
daidé jont co s’à saré defora da
üsc (21 de jügn) o trà fora jont
romagnüda sarada t’en ascensur
da defet (20 d’otober). I ne va nia
ete te vigne intervont por monü,
mo i oress nen cunté sö en valgügn
de particolars, desco chël dai 28
de jenà: da doman adora gnea i
stödafüs cherdês da jì a daidé chirì
na ëra sö La Val. Canche ai è roês
sö, èra por fortüna gnüda ciafada.
Trec se recordarà spo le jonn d’La
Val co è jü en loina sön Muntejela
de Senes ai 12 de merz. Inće tlò è i
Stödafüs gnüs cherdês, por fortüna
s’l à le jonn cavada mâ con na gran
spordüda. Ai 30 de merz èl sté
da jì a destödé en auto co â pié fü
t’en tonel dla strada dla Val Badia
(inće Stödafü La Pli söle post). Ai
15 d’agost èl sté da jì sö La Para a
trà sö en tractor co s’â feter rosedé.
Ai 18 d’agost encër les 3 da doman
èl sté da jì a romené sö ere y spidli
ete por la strada Val dai Tamersc,
olache en auto ea jü dassënn fora
de strada.
Al 1. de setëmber êl da jì sö Al
Plan Dessora a êrje sö en scavadù
rosedé. Ai 5 de setëmber danmisdé
Uniuns
êl endô la sirena co cherdâ.
Al vardea dassënn ete en
Chi Pëscpësc, olache al â
pié fü la üćia tla plaza dai
jüć. La üćia è vardüda jö
daldöt.
Dai 7 ai 11 de setëmber
èl sté da jì plü iadi a chirì
en berba co ea jü manćia
te ćiasa de palsa da San
Martin (ćiara La Pli). Ai
31 d’otober èl sté da jì a
romené sö la strada danter
Longega y Picolin, olache al
ea gnü jö podruns.
L’intervont plü intensif è gnü
aledé dai 6 de novëmber ennant.
Le codesc d’alarm ea “Chemie”:
gasere rogorea tresfora tal Rü d’Al
Plan, porchël êl da chirì da olache
cösc gnea. Döt adöm à l’intervont
döré en’edema, deache vigne dé
êl da fà controi ples eghes y chirì
ennant la “fontana dal gasere”.
Söle post n’êl nia ma i Stödafüs,
mo inće i Carabinieri, tecnics
dla Provinzia, i colaboradus dal
ofize por la sconanza dles eghes
(Wasserschutzbehörde) y le
“Umweltzug”. De dezëmber èl sté
da jì danter l’ater ai 19, olache al
vardea sö tal garasc dal lift “Miara”
(Elektrobrand) y spo en Nadé a
daidé destödé en médefü söle lü da
Prestì a Rina.
Rina
Le paîsc da Rina è por fortüna inće
gnü sconé da de maius desgrazies.
I 34 stödafüs dal paîsc à fat endöt
1050 ores de sorvisc dertan l’ann
2010. Danter i intervonć prinzipai
alda i dui iadi che i stödafüs è gnüs
cherdês por médefü, plü avisa ai 13
d’agost, olache al ea da jì a destödé
trogneres, y spo chël dai 25 de
dezëmber, olache al vardea söle
lü da Prestì. Dui mënsc denant, ai
25 d’otober, êl spo sté da jì a trà sö
en auto fora Pecëi, y de setëmber,
desco i atri stödafüs de Mareo, è
inće chi da Rina jüs a daidé chirì le
berba co ea jü manćia dala ćiasa de
palsa ta San Martin.
3

Aministraziun
Dal bilanz de comun
Valgünes zifres enteressantes sön le bilanz de previjiun 2011. Le Comun de
Mareo â ala fin dal ann passé 5,82 miliuns d‘euro de debit. Por le 2011 èl
preodü da envestì 910 mile euro
Danter les envestiziuns èl inće preodü da fà laûrs pla scora mesana.
Ćiamó tla sontada dan Nadé,
chëra dai 23 de dezëmber
2010, à le consëi de comun aproé le
bilanz de previjiun por l‘ann 2011,
co s‘avaliëia fora sön la soma de
6.559.076,00€ y è ensciö dal 2,79%
plü alt co chël dal 2010.
Por les envestiziuns èl gnü
preodü la soma de 910.098,00€:
le 17% dla soma gnarà corida
con mesi dal Comun, le 68% con
contribuć y le 15% con scioldi
emprestês. Le debit dal Comun
ea ai 31.12.2010 de 5.824.075,00€
y por la fin de dezëmber dal
2011 èl preodü da porté le
debit a 5.301.031,00€. Tal 2011
messarà le Comun paié zoruch
debić por endöt 771.932,00€, de
chisc è 523.044,00€ de capital y
223.156,00€ de fić. Le contribut
provinzial por despaié jö i imprësć
è de 532.182,00€, tanco le 69%
dal total dles rates. L‘autonomia
finanziara dal Comun è preodüda
sön le 45% (zitia vëgnera sce ara
va sot le 40%), l‘indebitamont por
vigne abitant è de 1.819,00€. La
statistica dai ultimi agn desmostra
che i debić dal Comun è dal 2004
encà vigne ann gnüs mëndri.
Entrades
Les entrades aspetades fej fora
4.062.858,00€ (+0,03% respet al
2010). L‘entrada prinzipala por le
Comun è chëra dal ICI, la culta sön
i imöbli, pa chëra che al è preodü
da trà ete 654.000,00€. L‘alicuota
ordinara è dal 5 pormile, por les
secundes ćiases (chi co paia la culta
de sojornanza) èra fissada sön le 7
pormile. La culta IRAP (culta sön
les ativitês produtives) fej fora la
soma de 141.293,00€, avisa desco
l‘ann passé.
D‘atres entrades che le Comun
prevëiga por le 2011 è chëres dla
culta sön la publizité, co fej fora
8.500,00€, spo l‘adizionala por
le consum de energia eletrica
con 35.000,00€ y la culta por
l‘anüzada de grunt publich con
8.000,00€. La culta de sojornanza
fej fora 1.800,00€, co corespogn al
5% dal total, deache le 95% ti va
al‘Aziënda d‘Al Plan. Por d‘atres
entrades tributares èl preodü
15.000,00€.
Dala Provinzia ciafa le Comun
1.368.328,00€ desco culta a će
(Pro-Kopf-Quote), co va dô le
numer de abitanć, laprò ciafun
dala Provinzia 364.218,00€ desco
contribut por les operes publiches,
aladô dla Lege Provinziala nr. 27
dal 1975.
Spëises
Les spëises aspetades por le 2011
è de endöt 3.538.934,00€ (-0,86%
respet al 2010). Danter les spëises
prinzipales alda chëra por le
personal - endöt 23 porsones - con
937.151,00€ (+3,05% respet al ann
4

passé); por la cumpra de bëgns
de consum y materiai èl preodü
da spëne 549.200,00€, por la
prestaziun de sorvisc 804.203,00€.
Picia curiosité: dal bilanz consuntif
dal 1996 - dan chinesc agn - ea les
spëises ćiamó de 1.871.175,00€.
La tarifa sön le ciomont
Por la racoüda dal ciomont èl
preodü en cost de 270.633,00€, co
vën coris al 100% dai zitadins. La
tarifa fissada dal Comun por le 2011
è de 0,0326 al liter, co corespogn
a en aumont dal 15,19% respet al
ann denant. Cösc ô dì che por na
jütada d‘en chibl o sach da 80 litri
vëgnel araté 2,608€. Por i maius
contegnidus, chi da 1.100 litri, fej
fora na jütada 35,86€. Por sać de
ciomont co vën da manifestaziuns
(segres, bai etc.) vëgnel araté 2,50€
a sach da 80 litri.
la tarifa por desgorje
les eghes pazes
Por la desgorta dles eghes pazes
èl preodü spëises de 355.697,00€,
co vën corides al 100% dai zitadins.
La tarifa è romagnüda tanco
anfat desco l‘ann passé. Al vën
araté 1,2683€ por meter cubich
(+0,01% respet al ann passé). Por
les secundes ćiases vëgnel araté
1,9025€ al m3.
Refeziun scolastica y
scolina
Por la refeziun vëgnel preodü na
spëisa de 52.380,00€, co vën corida
al 99,41% dai zitadins co à mituns
co s‘anüza de cösc sorvisc y dal
contribut provinzial.
Les tarifes por la scolina vën
cuantificades te 47.000,00€, le
42,78% vën corì dai zitadins y tres
le contribut provinzial, le rest dal
Comun.
Les envestiziuns plü
avisa
La Pli: 2.500,00€ por la cumpra
de materiai por la scolina, 2.500,00€
por la cumpra de material por la
scora elementara, 60.000,00€ por
le paiun de paîsc y la plaza dancà.
Rina: 75.000,00€ por les strades
d‘azes ales ćiases Promberger y
Dejaco.
Al Plan: 100.000,00€ por la
restrotoraziun dla scora vedla,
2.500,00€ por cumpré material por
la scolina, 2.500,00€ por cumpré
material por la scora elementara,
383.000,00€ por dortoré sö la scora
mesana, 30.000,00€ por le paiun,
20.000,00€ por le mantignimont
dla strada Valiares.
En general: 70.098,00€ por la
manutenziun straordinara de
strades y plazes, 20.000,00€ por
le punt da Longega, 20.000,00€
por laoré fora stüdi idrogeologics,
30.000,00€ por trasferimonć de
capital ai consorzi por l‘ega da
bëre, 12.000,00€ por intervonć tles
viles, 80.000,00€ por dortoré la
Ćiasa de Palsa ta San Martin.
Laûrs
Le punt da Longega ciafa en marciapîsc
I laûrs dess pié ia de mà. Tres na acordanza con la Provinzia se sparagna le
Comun de Mareo feter 30 mile euro
Eniann da d'aisciöda fajarà
la Provinzia de Balsan laûrs
por dorteré sö le Punt da Longega.
Le Comun de Mareo à ciafé na
acordanza con la Provinzia por
realisé ala pêr inće en marciapîsc,
por la sügherté de chi co va a pè.
La dita co fajarà i laûrs por cunt
dla Provinzia, gnarà enćiariada
dal Comun da realisé inće le
marciapîsc.
Deperpo che la Provinzia
sorantol i cosć por dorteré le
punt, por la proietaziun de döta
la opera y inće la direziun dai
laûrs, arà le Comun mâ da paié
i cosć por le marciapîsc. A cösta
moda se sparagna le Comun encër
30.000,00€. Le punt da Longega
gnarà endöt 6,5 metri lerch, le
marciapîsc 1,5 metri.
Le Punt da Longega desche al è encö.
5

Junta de Comun
Asfalt sön la strada “Miara - Miscì” y
espropriaziuns por la strada La Pli - Brach
Les deliberaziuns tutes dala Junta de Comun tla spana de tomp 1. de jenà -
2 de merz 2011
Enćiaries
Le dr. inj. Christoph Staggl
(Bornech) à ciafé l’enćiaria por
laoré fora la documentaziun por
la müdaziun al plann regoladù
de comun co reverda la trassa dla
strada d’azes ai raiuns d’espanjiun
“Rina I” y “Rina II”, por en onorar
de 1.650,00€ plü i contribuć
integratifs dal 4% y l’IVA al 20%,
por en total de 2.059,20€.
La firma Amonn Office Srl da
Balsan è gnüda enćiariada con la
fornidöra d’en computer por la
scolina d’La Pli, por le prisc de
1.007,57€, IVA laprò.
Le stüde dal dr. inj. Oswald
Holzner da Lana è gnü enćiarié
con la colaudaziun tecnichaministrativa
dai laûrs de
sistemaziun dla roa de Ćianros
a Al Plan, por en paiamont de
2.729,85€ plü contribuć (4%) y IVA
(20%), por en total de 3.406,85€.
La Eco Center Spa da Balsan è
gnüda enćiariada da fà i controi
de cualité co reverda les condütes
dal’ega comunales. Le prisc è
de 60,00€ plü IVA por vigne
control de rutina, y de 115,00€ plü
IVA por vigne singul control de
verificaziun.
Le dr. inj. Herbert Lanz con
stüde a Bornech è gnü enćiarié
con la sorastanza y contabilité dai
laûrs de sistemaziun y asfaltaziun
dla strada interponderala “Miara-
Miscì”, por en onorar de endöt
2.246,40€ (contribuć integratifs dal
4% y IVA al 20% laprò). La spëisa
por i laûrs è de endöt 83.520,00€,
de chisc 65.702,00€ por laûrs sön
basa de lizita, 500,00€ de cosć por
la sügherté y 17.318,00€ por somes
a desposiziun dl’aministraziun.
Al vën paié fora cunć
La Junta à fat fora da mëter a
desposiziun por le 2011 la soma de
85.385,11€ por le sorvisc da abiné
y porté demez le ciomont y por
l’auto co vën motü a desposiziun
dla Comunité de Val por cösc
sorvisc. Ala Comunité de Val de
Puster ti vëgnel paié 7.115,43€
al mëns (al po ester che al vëgni
ćiamó val’ laprò canche le cunt
final dla spëisa vën aproé).
Ai aconsiadus de comun ti
vëgnel paié fora i scioldi de
prejënza por les sontades dertan
le 2010: endöt 3.450,00€. Vigne
aconsiadù ciafa 50,00€ a sontada.
Al ti vën inće paié fora i scioldi
de prejënza por les sontades dal
2010 ai mëmbri dla comisciun dal
frabiché, co ciafa 50,00€ a sontada.
Döt adöm féjel fora la soma de
2.900,00€.
Ala ARA Val de Puster Spa
da San Laronz ti èl gnü paié
58.691,15€ desco pröma pert dal
contribut de gestiun dla sarenara
La strada de ćiampopré co porta dala pert dla Miara sö ales viles de Miscì y Rara gnarà
asfaltada.
6

Tobl, ann finanziar 2011.
Al Consorz dai Comuns de
Südtirol ti èl gnü paié 1.859,24€
(IVA laprò) desco pröma rata dal
contribut anual por le 2011.
Ala Cooperativa Casa Bimbo ti
èl gnü paié la soma de 7.944,24€
por les spëises de gestiun por le
2010.
Desco acunt sön la cuota a
pëis dal Comun de Mareo por
la gestiun dla Biblioteca “Sas
dla Crusc” por l’ann 2010 èl gnü
licuidé la soma de 20.000,00€.
Ala dita Arredo Urbano Srl da
Segonzano (TN) ti èl gnü paié
fora la soma de 143.175,60€ (IVA
al 20% laprò), desco avaliada dla
pröma pert dai laûrs.
ContribuĆ
Ala uniun “Pinzimonio Vocale”
(sonta a La Ila), rapresentada dal
presidënt Renzo Huber, ti èl gnü
conzedü en contribut straordinar
de 500,00€ por tó sö na CD.
Al Sorvisc ai Jogn Val Badia ti
èl gnü conzedü en contribut de
6.000,00€.
Por l’ann de scora 2010/11
conzed le Comun en contribut de
55,00€ por scolare/a aćiasé/ada
tal Comun de Mareo co frecuentëia
la scora elementara o mesana,
desco contribut por cumpré
material de scora y e.e. La Scora
Mesana d’Al Plan ciafa endöt
4.840,00€, chëra da San Martin
165,00€, le Vinzentinum 110,00€,
la mesana da Mühlbach 55,00€,
les scores mesanes todësces da
Bornech 275,00€, la scora mesana
“Oswald von Wolkenstein” da
Porsenù 220,00€, la scora mesana
taliana da Bornech 385,00€, les
Ursulinen da Bornech 55,00€.
Ples scores elementares ciafa
chëra d’Al Plan 5.830,00€, chëra
d’La Pli 3.575,00€, chëra da Rina
880,00€, chëra d’Antermëia
275,00€, la elementara taliana da
Bornech 55,00€, la elementara
todëscia da Bornech 55,00€.
Contrać y convenziuns
La Junta à fat fora da müdé
le plann normatif dal raiun de
ressanamont “Al Plan - sotraiun
A2” - lot 2/3, müdenn la ligna
de mascima fabricaziun tres
l’ampliamont sön la pert nord
y l’inserimont de en azès nö ala
garasc te tera dla p.d.f. 315 C.C.
de Mareo, aladô dla planimetria
1:500 dal arch. Stefano Nagler
de dezëmber 2010, por la
dortoraziun y l’ampliamont dla
p.d.f. 315 soradita; da autorisé
l’Ombolt da slü jö na convenziun
co regolëii i impëgns revardonć
tuć sö dal’Aministraziun y dai
proprietars dles p.d.f. 314 y 315
C.C. de Mareo (Hotel Corona y
Familia Obwegs - Obwegs Manuel
- Pedevilla Olga, Obwegs Judith);
Con la firma econ de Prenn
Egon da Bornech èl gnü slüt jö
en contrat de manutenziun dai
programs EDP por l’aministraziun
dal cantier de reziclaje “Ćiamaor”,
por la soma de 852,00€ (IVA al
20% laprò).
Con les sign.es Anna Frenner y
Barbara Frenner, desco inće con
le sign. Matthias Plaikner, aćiases
a Al Plan, à le Comun slüt jö en
contrat de cumpravonüda de terac.
I comproprietars dla p.d.t 3169/34
tla P.T. 508/II C.C. de Mareo de
101 m2 ti dà al Comun döta la
spersa al prisc de 100,00€ al m2,
por en total de endöt 10.100,00€.
Les spëises contratuales, de
register y de bòl va deplën a ćiaria
dai privać.
Personal de Comun
Ala Secreteria de Comun
de rode dra. Verena Ellecosta
ti èl gnü conzedü le permès
por gaujes educatives aladô
dal art. 52 dal contrat coletif
intercompartimental, por la
dörada de 24 mënsc, pienn ia
dai 28.03.2011. Por la dörada de
cösc permès ti spetaràl le 30% dal
paiamont fis y tresfora. Le permès
ne cumpëda nia por les feries y
por la 13ejima mensilité.
Dal 01.04.2011 ćina ai 31.03.2012
vëgnel tut sö a tomp determiné
desco laorant spezialisé le sign.
Ellecosta Oswald d‘La Pli.
Desvalies
Al è gnü motü da jì la prozedöra
d’espropriaziun dles sperses
nezesciares por la costruziun dla
strada de lian La Pli - Brach. La junta
à fat fora da jì ennant aladô dla L.P.
15.04.1991 nra. 10 tres espropriaziun
a öna con la cumpra dai bëns imöbli
dês dant tla lista dai proprietars.
La Junta à fissé por deplü unitês
abitatives (secundes ćiases) la
categoria y la culta de sojornanza.
Tal 2010 èl roé ete endöt 16
domandes. La categoria nra. 2 ciafa
la unité abitativa de Patrizia Guccini
a La Pli, por n total de 152,23€ de
culta. Ales atres unitês abitatives,
dötes a Al Plan, ti èl gnü sorandé
la categoria 1, con cöstes somes:
Letizia Ercolani 194,64€, Gabriele
Giovanelli 190,41€, Augusto
Casentini, trëi unitês abitatives por
endöt 685,30€, Sergio Casentini
254,13€, Rosario Pusateri 190,41€,
Francesca Maria Cotti 208,42€,
Andrea Plebani 232,82€, Marco
Codognato Perissinotto 197,38€,
Enricandra Immobiliare Srl 229,57€,
Giulia Ghisoni 203,19€, Marco Fier,
döes unitês endöt 634,73€, Giulia
Lorenzoni 197,38€.
La Junta à aproé le capitolat y la
sciazada dles mosöres dai laûrs
co reverda le completamont dles
prömes infrastrotöres dal raiun
d’espansiun “Chi Rauć” a Al Plan,
laoré fora dal dr. inj. Maurizio
Kastlunger de forà 2011. La spëisa
preodüda è de endöt 62.287,55€, de
chisc 37.558,12 por laûrs sön la basa
de lizita, 1.000,00€ por la sügherté y
23.729,43€ por somes a desposiziun
dl’aministraziun.
Al è gnü nominé la comisciun de
concurs por titui y ejam a usc por
l’assegnaziun de 4 autorisaziuns
por l’eserzize de emprësta-auti
con ciafêr fina a 9 posć da se sonté.
Mëmbri efetifs dla comisciun è
dr. Albert Palfrader (presidënt),
Richard Erlacher y Giorgio
Valentini. Mëmbri suplonć è
Alfonso Winkler, Elisabeth Frenner
Suani y Adelhaid Vittur.
7

Novitês
Na fontana d’enformaziuns por le zitadin
Sön la plata internet de comun www.comun.mareo.bz.it ciàfun de vigne sort
d’enformaziuns d’enteres general y sön l’ativité de consëi y junta. Da val’
mëns pòn inće s’aboné ala newsletter, co pîta enformaziuns de pröma man
diretamonter a ćiasa. Na novité è śën inće la cartografia de Comun
Trepa jont foss ienn plü
enformada sön l’ativité
de comun, soradöt dal consëi y
dla junta. Da canche i comuns à
l’oblianza da publiché sön internet
les deliberes co vën tutes, èl por
le zitadin plü sciompl da roé pa
enformaziuns. Le sît dal Comun
de Mareo è www.comun.mareo.
bz.it. Lassora ciafon de vigne sort
de enformaziuns. En valgünes
oressun tlò nen prejenté.
I “Quicklinks”
Sön la man ciampa dla plata
prinzipala dal sît ciafun feter
sönsom i “Quicklinks”. Pa chisc
alda danter l’ater la usc “Tofla
de Comun/Amtstafel/Albo
Pretorio”, olache le zitadin po tó
vijiun y eventualmonter desćiarié
jö dötes les publicaziuns dal
comun: deliberes de junta y de
consëi, conzesciuns da frabiché,
publicaziuns de nozes, ordinanzes
dal ombolt, concursc publics
por l’ocupaziun de posć de laûr
tal setur publich y e.e. Sot ai
“Quicklinks” po le zitadin inće
s’enformé sön i ofizi de comun,
desćiarié formulars y regolamonć,
s’enformé sön terminns, sön les
tarifes che al paia y cotan d’ater.
Sorvisc Newsletter
Da val’ mënsc à le Comun
de Mareo inće en sorvisc de
newsletter, co ti pîta la poscibilité
ai zitadins da ciafé tres e-mail
enformaziuns de pröma man sön
novitês co reverda nosc comun.
Por s’aboné bàstel da jì sön la
plata internet de comun y druché
sön la usc “Abonè newsletter/
Newsletter abbonieren/Abo
della newsletter” (tres sot ai
Quicklinks), olache an mëss dé ete
val’ cörta enformaziun.
La cartografia de
comun
Da jenà encà èl gnü motü online
inće la cartografia dal comun
(GemBrowser), en sorvisc co vën
motü a desposiziun dal Consorz
dai Comuns de Südtirol. Con cösc
sorvisc pòn tó vijiun dal plann
regoladù, an po chirì diretamonter
les mapes catastales (ann 2009) y
inće les misciuns: strades y numeri
de ćiasa.
En ejompl: sce valgügn à le
numer de na parzela, mo ne sa
nia olache la parzela è, pòl dé ete
le numer tal GemBrowser, spo
vëgnel visualisé avisa la localité.
Ples misciuns pòn chirì sö na
strada y sön vigne frabicat vëgnel
visualisé le numer de ćiasa. Sce
an ô chirì p.ej. la misciun dal
frabicat de comun, spo dàn ete str.
Catarina Lanz, y sön le frabicat de
comun gnaràl sö le nr. 48.
Al ô ester en pü’ de pratica por
ciafé la man con cösc stromont,
mo canche an l’à, spo èl en sorvisc
sogü enteressant.
Le “Infoservice”
Sön le sît de comun ciafun inće
la usc “Infoservice”, olache an po
s’enformé danter l’ater sön
i doturs y les apoteches de
sorvisc te düć i comuns de
Südtirol, an ciafa ćinamai
les previjiuns dal tomp,
la situaziun dal trafich
y d’ater laprò. Le sît de
comun è na fontana rica de
enformaziuns, che le zitadin
po y dess inće anüzé. An
po ensciö magari inće se
sparagné da jì de porsona
tai ofizi, deache trep pòn
arjunje con en click a ćiasa.
Detail dla cartografia de comun. Tal ejompl vëigun a ghel i numeri dles
ćiases fora Brach a La Pli, y les parzeles.
Por enformaziuns plü
monüdes pòn inće s’oje
ala colaboradëssa Anita
Sottrovisch ala e-mail anita.
sottrovisch@comun.mareo.
bz.it o tres telefonn al numer
diret 0474/503755.
8

Maroi foradecà
Da chi rogns ala gran ciüté
Da Rina ćina sö Londra. Elmar Pallestrong dl Prestîr à 37 agn. Nasciü èl tla
picia vila da Costalungia, danter Rina y Antermëia, mo śën vìrel y laora belo da
plü agn tla capitala ingleja. “Le Saltà” l’à damané ći che al fej, olache al laora,
sce so paîsc ti manćia y sce al gnarà en dé endô zoruch
Elmar, da tan d’agn este pa
belo demez da Rina
I à fat la scora mesana a Porsenù
y da danlò ennant n’ài nia plü
vit trep a Rina. I m’an sun ju
definitivamonter dan zirca 15 agn.
Encö vìreste a Londra. Mo
denant aste rodé te perts desvalies
dal monn. Podesste nes dì olache
t’es roé endlunch
I à inće laoré tla Spagna, te
Deutschland y tla Svizera. Chirì
laûr ài inće por en mëns a Sydney
tl’Australia, mo deache i n’â nia le
visum, n’ài ciafé nia.
Pa ći dita laoreste pa sö Londra y
cal è pa avisa to laûr
I laori pla Fidessa, na dita de
trading software por banches.
Mio laûr è chël da jì dai tliënć a ti
ensegné cô laoré con le software y
inće analisé i cambiamonć che ai ô
fà tal software, por s’adaté miù al
model de business che ëi à.
Ći te plej pa deplü dla gran
ciüté
La gran varieté de cultures co
röa adöm y les trepes poscibilitês
che ara pîta por laûr y tomp lëde.
La vita è plü dinamica. Mo la ciüté
n’à nia mâ de bun y al depënn da
ći che vigne porsona preferësc
individualmonter.
viri demez ài emparé da aprijé
ćiamó deplü tan beles che les munts
è. Les cosses sciomples, desco aldì i
vicì co ćianta da doman, bëre ega
frësca da na fontana o jì fora por
bosch, è val’ co mo manćia gonot.
Podesste t’enmaginé da gnì a
vire endô a Rina
Al è rio che i vëgni endô a vire a
Rina, mo an ne sa mai. Śën desco
śën ne crëii nia che i foss bun da
m’adaté. Canche i chiri endô plü
calma, spo vëgni magari zoruch te
Südtirol.
Co èra pa da ester dalunc dala
familia Vigne tant sciafieste pa
da gnì a ciasa
Al foss bel da ester pla familia,
mo i à fat la lîta da vire demez y i
m’à aüsé da ester dalunc. I ne sun
nia na porsona cun encorsciomun
y porchël èl inće plü saorì da vire
foradecà. Mo mo sontì da ćiasa mo
sontiarài veramonter dagnora mâ
a Rina pai geniturs. Les raîsc ne
desmonćiun mai y porchël èl inće
bel da gnì a ciafé la familia. I vëgni
plü o manco en iade al ann.
Cai è pa tü proieć por le dagnì.
Staraste a Londra o rodaraste
ennant le monn
Śën en iade mo plej le stil de vita
ch’i à a Londra. I va inće trep te
d’atri stati por laûr, spo ne sunse
nia tan taché. Planns da m’an jì n’ài
por le momont nia, mo gnì vedl
n’oressi nia atlò.
I ess l’intenziun da jì en pêr d’agn
tl’Asia enzai, mo chëra è entant mâ
na idea y i ne sa nia sce i jarà bën ia
en bel dé.
Ći te manćia pa le plü de to paîsc
o dla Val Badia
Les belëzes dla natöra. Śën ch’i
Elmar Pallestrong dl Prestîr da Rina.
Raiuns d'espanjiun
Le Comun recorda che i enteressês co à i recuisić preodüs dla lege, po fà domanda dô terac dal frabiché
alesiré tai raiuns d'espanjiun a Al Plan, La Pli y Rina.
Les domandes po gnì dades jö te Secretariat de Comun anter i 30 de jügn 2011.
Avis
9

Avisc
I scioldi dai fonguns
Destinaziun y repartiziun
Tla sontada de Junta dai 19
de jenà 2011 èl gnü aproé la
destinaziun y repartiziun dai
scioldi gnüs ete por i fonguns,
endöt la soma de 9.786,00€, co
mëss gnì tuć ca por lege por la
mioraziun y le mantegnimont de
trus y strades de bosch. I scioldi
è gnüs partis sö ensciö danter les
trëi fraziuns:
La Pli: 4.900,00€
- Vijinanza “La Pli Dessora”:
plü avisa 600,00€ por la strada de
bosch “La Pli Dessora”, 800,00€
por la strada de bosch “Frena - Chi
Jus” (Hubert Frontull) y 100,00€
por d’atres strades de bosch
(Giuseppe Ellecosta).
- Vijinanza Ćiaseles: 950,00€ por
les strades de bosch “Dô Planeta”
y “Prades”.
La rëi dai fonins
- Fraziun da Pliscia: 1.350,00€
por la strada de bosch “Costa
Cörta”.
- Vijinanza “La Pli Dessot”:
La soma de 9.786,00€, gnüda
ete dai fonguns, va a bën
dal mantegnimont de trus y
strades de bosch.
500,00€ por la strada de bosch
“Colac - Plaies”.
- Vijinanza da Curt: 600,00€ por
la strada de bosch “Ranciagn”.
Al Plan: 2.443,00€
- Vijinanza da Mantëna:
1.200,00€ por la strada de bosch
“Picia Cöna”.
- Vijinanza d’Al Plan: 1.243,00€
por la strada de bosch “Büsc
dal’Ega - Salt”.
Rina: 2.443,00€
- Chizzali Davide: 1.500,00€ por
la strada de bosch “Colac”.
- Vijinanza da Tintal: 450,00€
por la strada de bosch “Munt da
Tintal”.
- Vijinanza da Rina: 493,00€ por
la strada de bosch “Rina - Munt da
Rina”.
La Comunité Comprensoriala Val de Puster damana i comuns da mëter jö na
lista dai posć y dai sîć olache le fonin ne pëia nia, por podëi desgropé chisc
problems tres la Provinzia
Por podëi arjigné na lista
valgamia plëna, prëia le Comun
dô le sostëgn dla popolaziun. Sce
zacai conësc o vir te posć olache
le fonin n’abina nia, èl perié/ada
da le lascé alessëi te comun. Le
medemo val inće sce al è envalgó
fis o coni dla Telecom lascês sö o
en malester.
Les comunicaziuns po gnì
fates pla colaboradëssa Anita
Sottrovisch ala e-mail anita.
sottrovisch@comun.mareo.bz.it
o tres telefonn al numer diret
0474/503755.
Sperses tal raiun produtif “Gran Pré II”
L’Ombolt lascia alessëi che
al gnarà fat na gradatöra por
l’assegnaziun de sperses tal raiun
produtif d’enteres comunal “Gran
Pré II”. Vignönn co à i recuisić de
lege, enteressé da gnì porté ete tla
gradatöra, mëss prejenté anter les
12:00 dai 29.04.2011 na domanda
revardonta te Secretariat de
Comun. La domanda mëss gnì
fata esclusivamonter aladô dal
formular aposta, che an po ciafé te
Secretariat de Comun, y enjuntada
con na marca da bol da 14,62€.
Enformaziuns plü monüdes po
i enteressês ciafé te Secretariat
de Comun, al numer de telefonn
0474/503751.
Orars de daorida dal Magazinn Ćiamaor
Lönesc 8.00 - 12.00
Dédemesaledema 14.00 - 16.30
Sabeda 9.00 -12.00
Tal zënter de reziclaje ta Ćiamaor
pòn dé jö: papier, cartun, plastica
(contegnidus co va da slü ćina a 10
litri, la picia plastiga desco scatores
dal dlacin, bossi de plastiga y e.e.
alda pal ciomont de ćiasa), vider,
neon, aparać eletrics, eri, patrîs,
monitors, metal, ciomont organich
y bossi de banda.
10

Racoüda dal
refodam grô
Le refodam grô gnarà
eniann coü adöm ai 29 y 30
d'aorì 2011, dales 8 ales 12
y dales 14 ales 19
Posć de racoüda
Al Plan: plaza dai auti dlungia
la pumpa dal penzînn
La Pli: sön plaza dai auti "Ćiasa
dal Mone"
Rina: sora Runch
Tarifes
Desgorta de montli zonza cërtl
2,00€ al toch; madroc 4,00€ al
toch; materiai igenich-sanitars
desco lavandins, seles, bidet y e.e.
4,00€ al toch, vasches da bagn
5,00€ al toch
Al è proibì da dé jö:
- aparać eletrics industriai
-televijiuns, frescares, dlaciares,
computers, aparać eletrics
de ćiasa, löms neon, yee.: chisc
pòn dé jö döt l'ann tal zënter de
racoüda ta Ćiamaor
- refodam grô de lën desco möbli
telari, finestres yee.
- eri vêri de mascinns o de
ćiasadafü
- ciomont de ćiasa
- metal vedl: bossi de aluminium
y de banda, foltrat, toć de cabli,
fer, gus, latun, forgherês, moguns,
mascînns da laé, letîres de fer y
e.e.: cösta sort de refodam pòn dé
jö döt l'ann tal zënter de racoüda
ta Ćiamaor.
Ciomont da
tosser
I proscimi terminns por la
racoüda dal ciomont da tosser è:
- ai 9 de mà 2011: dales 8.00 ales
9.00 a Al Plan, dales 9.30 ales 10.30 a
La Pli, dales 11.45 ales 12.45 a Rina;
- ai 6 de jügn 2011: dales 11.30
ales 12.30 a Al Plan, dales 13.30 ales
14.30 a Longega.
I posć de racoüda è: a Al Plan dô
comun, a La Pli y a Rina te zënter
de paîsc, jö Longega sön Plaza de
Bastl.
Classificaziun dles frabiches
tla categoria catastala F9
Le cataster dles frabiches
(Gebäudekataster) ti à sorandé de
messé dal 2007 la categoria „F9“,
a dötes les parzeles da frabiché
co n‘â nia ćiamó na classificaziun
catastala. Frabiches con cösta
classificaziun mëss gnì dades dant
tres en tecnich autorisé tal cataster
dles frabiches.
Ezeziun fej i frabicać agricui.
I proprietars de chisc frabicać à
la poscibilité tres na detlaraziun
sostituënta (Ersatzerklärung)
da ti comuniché al cataster la
destinaziun agricola partida sö
danter frabicać d‘abitaziun y stales
o majuns (Wirtschaftsgebäude).
Aladô de cösta detlaraziun
portarà ete le cataster d‘ofize la
classificaziun tla categoria „F10“.
Al tleca la detlaraziun sostituënta
sce le frabicat respogn a cöstes
condiziuns:
- i frabicać ea en pè ai 27 de jenà
2000 y n‘è dedô nia gnüs müdês o
ressanês;
- i frabicać respogn ales
condiziuns por l‘esenziun dala culta
ICI aladô dal art. 9 decret legislatif
nr. 557/1993 tla versciun en forza;
Avisc
- la mapa catastala va a öna con la
situaziun efetiva dai frabicać.
Sce öna de cöstes condiziuns
n‘è nia dada, è le proprietar o la
proprietara oblié/ada da retifiché
la mapa catastala y da fà na
comunicaziun catastala de düć i
frabicać tres en tecnich autorisé.
I colaboradus de comun è a
desposiziun por daidé scrì fora
les detlaraziuns. An po inće s‘oje
al ofize dla Lia dai Paurs - raiun
da Bornech (secretariat de raiun,
ofize dles cultes, diretur de raiun
dr. Walter Hintner), ai patronać de
d‘atres federaziuns o pal ofize dal
cataster. I formulars po inće gnì
desćiariês sön la plata internet de
comun www.comun.mareo.bz.it
Les parzeles da frabiché olache
le frabicat è gnü trat jö, mëss gnì
dades dant desco Bauarea. Sce le
proprietar dla parzela da frabiché
y dla parzela de terac è le medemo,
po la spersa dla parzela da frabiché
gnì incorporada tla parzela de
terac. Condiziun è na detlaraziun
sostituënta. Porsones co à n te‘ cajo
dess s‘oje diretamonter al ofize dal
cataster.
Les tasces bio ne toca nia tal
ciomont organich
Dal 1. de jenà 2011 encà po les botëghes mâ plü dé ennant tasces da
cumpré ete co se desfej. Cösc n’ô endere nia dì che les tasces se lasci inće
composté. L’assessur provinzial al ambiont Michl Laimer à lascé alessëi
che le ciomont organich ne dess nia gnì sciüré demez tles tasces bio che
an ciafa tles botëghes, deache cöstes tasces cheriëia nia püćes dificoltês tai
emplanć de compostaziun de nosta provinzia. Te chisc emplanć mëss le
ciomont organich gnì controlé belo danfora. Cösc ô dì che les tasces mëss
gnì daorides sö a man, por tó fora ciomont co n’alda nia pal organich,
desco angostares de plastiga, spidl, metal yee. Al vën envié da anüzé por
le ciomont organich tasces alternatives y co se lascia composté, desco por
ejompl i scarnic de papier. En aiüt po inće ester chël da s’aüsé da jì a cumpré
ete con tasces de peza, che an po spo adoré plü iadi.
Condles dles laadöres
Cöstes è les dates olache la firma Sager gnarà a laé les condles dles laadöres
(i contegnidus dal ciomont organich): dagnora de vëndres al 1. d'aorì, ai 6
de mà, ai 17 de jügn, ai 15 y ai 29 de messé, ai 12 y ai 26 d'agost, ai 9 y ai 23
de setëmber, ai 7 d'otober 2011.
11

Le tomp 2010
Messé sëch, agost mol
Le 2010 è sté en ann tla media, mo soradöt d’isté à le tomp fat de vigne sort
de corëtes
Döt adöm n’è le tomp
dertan le 2010 nia sté plü
co entant particolar. Cösc sce i
tolun fora l’isté: dandadöt messé
è sté caraterisé da na gran sëćia,
d’agost èl endô gnü en gröm de
plöia. D’invern è la nëi y le frëit
gnüs dër adaldërt, sce i ponsun
ala sajun dai schi. Dandadöt chi
dai lifć ćiara de novëmber sö al cì
y aspeta ert dô la nëi - y sce chëra
ne vën nia - almanco dô le frëit
che an pòi la fà. Le pröm maiù
frëit è gnü dai 24 de novëmber
ennant y an à ensciö podü taché
ete i canuns. Na maiù noüda
àl fat jö ai pröms de dezëmber,
dër adaldërt por i pröms sciori
da Sant Ambroje. Mo ti ćiarun
plü por monü a temperatöres y
prezipitaziuns dertan le 2010,
aladô dles statistiches ch’i àn ciafé
dal Ofize Idrografich dla Provinzia
de Balsan, co à na staziun de
moseraziun jö Mantëna.
Les temperatöres
Le 2010 à albü na temperatöra
mesana de 5,4°C de ćialt, co è plü
o manco tla media dai ultimi agn.
Con na media de -5.8°C de frëit è
dezëmber sté le mëns plü frëit dal
ann y de dezëmber ànse inće albü
le dé plü frëit: ai 16 è le termometer
roé ćina a -20,1°C. Dal 2009 ea le
termometer roé a -21,5°C.
Le mëns plü ćialt è sté messé, con
na media de 17,8°C de ćialt. Trec
se recordarà ćiamó le gran ćialdun
ch’i àn albü. Le dé plü ćialt dal ann
è sté ai 10 de chël mëns, olache le
termometer à atoché i 31,7 gradi de
ćialt (le dé plü ćialt dal 2009 â albü
na mascima de +29,7°C). De messé
è le termometer roé endöt 3 iadi
sora i 31 gradi de ćialt, 4 iadi sora i
30 gradi y bën 18 iadi sora i 27.
Les prezipitaziuns
L’ann 2010 à albü endöt 108 dis
olache al è tomé dal cì nëi o plöia:
16 dis deplü co tal 2009. Danter
plöia y nëi èl tomé te döt l’ann 764,8
Ensciö ćiarâra fora da Ras sö ai 4 de dezëmber. Le nëi è endô
gnüda adërtora por i pröms sciori da Sant Ambroje.
mm d’ega (litri por meter cuadrat).
Le mëns plü mol è sté agost con
159 mm d’ega, deperpo che le plü
assöt è sté jenà con mâ 11,4 mm
de ega o nëi. Le mëns plü bort o
con plü dis de prezipitaziuns è sté
mà, con 16 dis da plöia. Chinesc
dis àl inće ploü d’agost, deperpo
che merz y aorì è con 4 dis de
prezipitaziuns porom stês i mënsc
plü assöć. La spana plü lungia
zonza prezipitaziuns ànse albü de
jenà, olache al è sté 17 dis endôlater
che al n’è tomé gnanca na gota de
plöia o en floch de nëi. Le plü dio
“bort” èl endere sté de mà, olache
al è sté 14 dis endôlater con plöia,
dai 2 ai 15.
L’altonn è sté cört, mo ćialdin!
I temporai y la nëi
Toné àl dal 2010 dorata püch. Le
pröm iade è le tonn sté da aldì ai 14
de mà, l’ultimo iade ai 30 d’agost,
olache al à inće granüjé. Döt adöm
èl sté 12 dis con temporai, mo chisc
n’è nia stês cis stersc. Da cumpedé
les granüjades èl endere plü rio,
deache ares toma gonot mâ a
stricores. Da recordé è magari la
granüjada dai 11 de messé. Tai
paîsc de Mareo èl gnü en bel gran
ont, mo gnanca na gota de plöia.
Da munt sö àl endere granüjé
bindebò, che an à ćinamai mossü
slü la strada da jì sön Fanes.
Ala fin ćiamó na odlada ala nëi.
Dô che al ea de dezëmber 2009
tomé cotan de nëi, n’àl de jenà
2010 fat plü püch y nia, a pert val’
joroblada. Dui iadi àl ćiamó noü
de forà. L’ultima nëi dla sajun è
tomada ai 2 d’aorì.
Da d’altonn fora àn mossü
aspeté ćina ai 20 d’otober por odëi
Al Plan blanch. Plü alalt âl bën noü
belo denant. Ćina ala fin dal ann
èl ćiamó sté 16 dis che al à noü. Le
plü n’èl tomé ai 26 d’otober (10-12
cm) ai 28 de novëmber (za. 10 cm),
y al 1. de dezëmber (za. 15 cm).
12

Grafich dles temperatöres, dai dis da plöia y nëi, y dla cuantité de plöia y nëi l’ann passé a Al Plan.
Conzesciuns da frabiché de jenà y forà ’11
Fanatic Sport Sas de Renzo Negra & C., müdaziun dla destinaziun d’anüzada, Al Plan
Kehrer Francesco, fà na stiga deforassö pal tablé da munt, La Pli
Palfrader Josef, ampliamont dla ćiasa, Curt - Rara
Obwegs Arcangelo, fà sö en magazinn agricul y ampliamont dla ćiasa, Al Plan
Call Helmut, restrotoraziun dla ćiasota, Al Plan
Obwegs Arcangelo, istalaziun d’en emplant fotovoltaich sön tët dal magazinn agricul, Al Plan
Pustertaler Bau Srl, costruziun de na ćiasa nea - 4a varianta, La Pli
Winkler Erlinda, trà jö la ćiasa y fà sö en magazînn agricul, Rina
Mutschlechner Alessandro, proiet en sanatoria por pié sö l’ega, Al Plan
Maneschg Maria Rosa, laûrs de sistemaziun pla stala y velin dal lü bio “Sach”, La Pli
Pedevilla Alfonso, istalaziun d’en emplant fotovoltaich sön tët dal frabicat artejanal, La Pli
Mutschlechner Heinrich, varianta por stopé en pert la nodadoia, Al Plan
Erlacher Antonio, laûrs da taié jö lëns y splané, spostamont dal tru de bosch tal sît Ćiamplac, La Pli
Rungger Heinrich, ampliamont dla ćiasa, Rina
Trebo Paolo, trà jö y fà sö danö la ćiasa con spostamont de cubatöra - 2. varianta, Al Plan
Obojes Albert, costruziun d’en garasc agricul y d’en local por ativité economica secondara y d’en
emplant fotovoltaich - 1. varianta, Al Plan
Sontades comisciun dal frabiché ’11
Data sontada
Ultimo terminn da dé jö
29 d’aorì 14 d’aorì
27 de mà 12 de mà
24 de jügn 9 de jügn
22 de messé 7 de messé
2 de setëmber 18 d’agost
30 de setëmber 15 de setëmber
28 d’otober 13 d’otober
18 de novëmber 3 de novëmber
16 de dezëmber 1. de dezëmber
Por l’ordinn dal dé vëgnel
tut en conscidraziun mâ
domandes completes con döta
la documentaziun aladô dal
art. 10 y 11 dal ordinamont
da frabiché de comun.
13

I nasciüs dal 1. de jenà ai 10 de merz
Bëngnüs te nosta comunité!
Anja Craffonara de
Georg Craffonara
y Michaela Willeit,
Rina
Diana
Deval de
Martin
Deval
y Silvia
Call,
Al Plan
Marco Erardi de
Oswald Erardi y
Christine Erlacher,
Al Plan
Felix Feichter
de Walter
Feichter y
Elisabeth
Rubatscher,
Al Plan
Niki Fappani de Fabrizio
Fappani y Katja Auer,
Al Plan
Joshua Moling de
Christof Moling y
Monika Erlacher,
La Pli
Alex Trebo de
Manfred Trebo
y Helga Call,
La Pli
Sofia Gasser de
Thomas Gasser y
Luisa Sottara, Rina
Anna Promberger
de Lois
Promberger y
Silvia Trebo,
Al Plan
14

Gran festa
Na medaia meritada
La speranza è l’ultima da morì, vëgnel dit. Y ensciö èra stada inće pai
campionać dal monn de schi a Garmisch, olache i àn mossü aspeté ćina al
ultimo dé de gara ala medaia marora
Manfred Mölgg con la medaia de brom, davagnada tla ultima
gara dai campionać de Garmisch. (Foto: FISI Pentaphoto)
Chisc campionać dal monn â
motü man pordërt con na
saù bindebò ajia. La federaziun
taliana de schi â straihé dala lista
dai atleć nosc Alexander Ploner de
Brüscia, y â lascé jì a so post le jonn
Giovanni Borsotti, sciömia che
Alexander ea tla tlassifica generala
de slalom lerch de val’ posiziuns
miù co Borsotti. Na dezijiun da
pert dla FISI co à fat morvëia.
Ensciö i tocâra ai fredesc Manuela
y Manfred Mölgg da raprejenté
Mareo a chisc campionać. Manfred
conescea belo la saù de na medaia
mondiala, âl pö davagné tal 2007
l’arjont ai campionać de Åre. En
cösc iade ti èra garatada tal slalom
stront da se davagné la medaia de
brom, la cuinta medaia de chisc
mondiai por Südtirol, la sesta por
la Talia. Na medaia che al à orü ti
dediché soradöt a söa familia.
Al ti à paié la mëia ai trec fans
da jì Garmisch a ćiaré les gares dal
vì, mo na emoziun êl inće da odëi
tla televijiun nosc Manfred co
iubilâ, la só Manuela co scraiâ dla
ligrëza dales tribunes jö. Manuela
n’orunse gnanca desmonćé.
Sciode che ara n’è nia garatada
da davagné la medaia. Ara foss
da ti consentì. Miritada s’l èssera
dessogü. I dui sesti posć arjunć
tal slalom lerch y slalom stront è
na desmostraziun de costanza,
y ai ti fej onur, inće pa cöstes
gares, olache mâ i pröms trëi vën
premiês y döt le rest ne cunta nia.
Le paîsc d’Al Plan à orü festejé
cösta medaia con na gran defilada
dal Sportcenter Mareo demez.
Tut pert à mituns, fans, maestri
de schi, la musiga y en gröm de
simpatisanć, zonza desmonćé les
autoritês politiches y sportives.
Na gran bisca de jont co à
acompagné la gücia con Manfred
ćina te plaza de dlijia, olache an
à ćiamó en iade podü vire sön le
gran linzó les emoziuns dla gara
y dles medaies davagnades dai
“azzurri”. Al è la terza festa che
Mareo fej por Manfred, dô chëra
por l’arjont de Åre tal 2007 y chëra
por la Copa de Cristal de slalom
tal 2008. L’aodanza è sambën che
Mareo pòi ćiamó festejé tal dagnì
de bi suzesc con sü atleć. Da düć
canć les mius aodanzes y mâ
ennant ensciö. Con les finales de
Lenzerheide tla Svizera è la copa
dal monn inće por cösta sajun
jüda a piz. A s’odëi endô a Sölden.
L’ombolt de Mareo Albert Palfrader i fej i complimonć a nüsc atleć. (Foto: Carlo de Pipa)
15

Vita dla comunité
Diesc agn Consëi de Formaziun d’Al Plan
Tal 2001 èl gnü motü sö a Al Plan le Consëi de Formaziun, sön iniziativa de Paul
Videsott y Diego Clara. Paul Videsott è spo inće sté por valgügn agn presidënt y
à envié ia l’ativité. De dezëmber dal ann passé èl gnü lité le consëi nö
Önn en iade al ann
s’encunta raprejentanć y
raprejentantes dles uniuns dal
paîsc por tignì la sontada generala
y vigne 3 agn lîta chisc en grup de
laûr co se sorantol la enćiaria da
mené ennant le consëi. Pla sontada
generala ai 02.12.2010 èl gnü fat
les lîtes, pa chëres che Diego Clara
è gnü confermé desco presidënt,
Annamaria Complojer Ploner
vizepresidënta, Michaela Taibon
cassiera, Gustl Kaneider y Konrad
Valentini desco mëmbri.
Lë consëi de formaziun è en
grup de laûr motü adöm dai
raprejentanć de uniuns culturales
y de formaziun dal paîsc, porsones
enteressades ala formaziun y ala
cultura, en raprejentant dla scora,
dla biblioteca y dal comun. Uniuns
nees po gnì pormez te vigne
momont. Pla sontada generala dal
2010 èl gnü tut sö te consëi trëi
uniuns nees: le Zënter Families
Mareo, l’Uniun dles Ëres da Paur y
le Seniorenclub dal KVW.
Le grup de laûr lité dai mëmbri
dal consëi de formaziun ćiara
le debojügn de formaziun tal
paîsc, coordinëia les iniziatives
de formaziun y mët da jì
manifestaziuns en colaboraziun con
d’atres uniuns o autonomamonter.
Tal 2009 êl endöt 131 consëis
de formaziun te Südtirol, trëi tal
comun de Mareo. Vigne consëi de
formaziun ciafa en contribut dala
Provinzia y dal Comun, aladô
dal numer de abitanć dal paîsc.
I contribuć vën tuć ca por daidé
les uniuns desvalies dal paîsc
da corì les spëises che ares à por
Secretêr de Comun nö
Ai 4 d’aorì à motü
man da laoré te Comun
le secretêr nö Heinold
Rottensteiner. Al è nasciü
l’ann 1975 y abitëia encö
a Balsan.
Dô avëi fat les scores
d’oblianza y les scores
altes, àl slüt jö dal 2005
le stüde de Scionzes
Politiches tla Université
da Desproch. L’ann 2007
àl podü pié dô l’atestat
da secretêr de comun.
Heinold
Rottensteiner,
secretêr de
comun nö.
Le comité dal Consëi de Formaziun d’Al Plan: dancà la cassiera
Michaela Taibon y la vizepresidënta Annamaria Complojer
Ploner. Iadedô èl Konrad Valentini, le presidënt Diego Clara y
Gustl Kaneider.
Preodü èl che al laori
te nosc comun ćina ai
27 de merz dal 2013.
I ti aodun na bona
man y che al pòi
se ciafé bun te söa
enćiaria nea.
Les mius aodanzes
inće al secretêr
da denant Josef
Oberleiter, co à ciafé
so laûr nö desco
secretêr tal Comun
da Gsies.
mëter da jì manifestaziuns. Ala
fin dal ann vëgnel ćiaré dô tan de
manifestaziuns che al è gnü fat y
sce ares corespogn bën ai criters
dês dant dala Provinzia. Önn de
chisc è che les manifestaziuns mëss
ester davertes a düć i enteressês y
mëss avëi contegnüs culturai y de
formaziun por la popolaziun.
Le consëi de formaziun d’Al Plan
n’à te chisc agn nia ma sostegnì les
uniuns dal paîsc, al à sostegnì la
realisaziun de tofles sön ćiases y te
posć storics y le tru dles liondes.
Por le dagnì s’aodunse che al
vëgni ennant mötü da jì trepes
manifestaziuns culturales tal paîsc
y che trepes porsones tòli l’ocajiun
da tó pert y sambën inće da fà
propostes. Le consëi de formaziun
va ennant ćina che al è uniuns y
porsones co se dà da fà por i atri. I
rengraziun porchël düć chi co à tai
ultimi agn organisé de vigne sort
y inće la Provinzia da Balsan y le
Comun de Mareo co nes à sostegnì
finanziariamonter.
Michaela Taibon, por le Consëi de
Formaziun
16

Vita dla comunité
Scolina da d’isté
Inće eniann àn la poscibilité da mené i mituns dai 3 ai 11 agn ala scolina da
d’isté, tres la cooperativa “Die Kinderfreunde Südtirol”
La cooperativa soziala “Die
Kinderfreunde Südtirol”
pîta inće eniann, en colaboraziun
con le Comun de Mareo, la scolina
da d’isté a Al Plan, ponsada por
mitans y mituns dai 3 ai 11 agn. Dai
27 de jügn ai 2 de setëmber arà les
families la poscibilité da lascé jö so
möt/sü mituns te scolina, olache
ai vën acompagnês da personal
cualifiché.
Al zënter de cösta assistënza
stà le śoghé deboriada, ativitês
sportives y creatives y inće le
contat con la natöra. Inće por
cösc isté èl preodü les olimpiades
sportives, laboratori creatifs,
trepes jites y pic-nics. Vigne edema
è sot al sëgn de n’atra tematica,
desco tiers, mistiers, stories, ega,
dërć dai mituns yee. Le travert è
chël da daidé les families da lié plü
saorì laûr y familia y da ti pité ai
mituns ativitês de valüta, creatives
y desvalies.
Compliagn
Festa por le ploan
Inće eniann vëgnel pité la
scolina da d’isté a Al Plan.
Le sorvisc dai Kinderfreunde è
caraterisé da na gran flessibilité.
Dô che an à fat la pröma iscriziun,
po i geniturs tó la dezijiun dé por
dé sce mené i mituns ala scolina o
nia. Al vën mâ araté le prisc por i
dis che an à efetivamonter tut pert.
Tan Èl pa da paié
Por le pröm möt: por mez le dé
(7.30 - 13.00) èl da paié 7,50€ al dé,
por döt le dé (7.30 - 17.00) èl da paié
8,50€ al dé. Por la marëna vëgnel
damané en contribut de 5,00€.
Por vigne ater möt: por mez le dé
6,50€, por döt le dé 7,50€. Por la
marëna 5,00€.
Le contribut por la marëna
vën fissé dal Comun y vën trat
ete dala cooperativa soziala
Kinderfreunde.
Enformaziuns
Le formular por l’iscriziun è da
ciafé sot al sît www.kinderfreunde.
it. Por d’atres enformaziuns pòn
dagnora s’oje ala cooperativa
soziala “Die Kinderfreunde
Südtirol”, str. Andreas Hofer
50, 39031 Bornech. E-mail: info@
kinderfreunde.it, telefônn:
0474/410402.
Le ploan d’Al Plan y La Pli
signor Heinrich Perathoner
à complì ai 11 de forà i 70 agn.
Entrames les ploanies de chëres
che signor Heinrich è famëi à orü ti
fà na picia festa. Te dlijia d’Al Plan
èl gnü festejé da doman pla mëssa
dai scolari, olache le presidënt de
cöra Pablo Palfrader à inće porté
les aodanzes. Da sëra à chi d’La Pli
festejé le ploan pla mëssa te Ćiasa
dles Uniuns, abelida inće dal bel
ćianté dal Cor de Dlijia. Dô la
funziun è i dui consëis de ploania
roês adöm con le ploan jö Sotrù,
olache an à passé val’ ora d’aorela
cörta pa na bona cëna. Te cösta
ocajiun à salüdé inće le presidënt
de ploania d’La Pli Jan Willeit, co
Signor Heinrich s’arjigna da soflé les ćiandëres.
ti à sorandé na cherta d’aodanzes
sotescrita dai consëis. Nia manćé
n’à en bun tòch de torte. A signor
Heinrich les mius aodanzes de
sanité, serenité y benedisciun por
le dagnì.
17

Morc ´ dal 1. de jenà ai 10 de merz
Se recordun de nüsc morć
La Pli
Frida Ritsch
dal Tomele
+16 de jenà al’eté
de 85 agn
Rina
Sepl Chizzali
Èpele de Canal
+5 de jenà al’eté
de 96 agn
Al Plan
Frida Obwegs
nasc. Trebo
de Batista
+3 de jenà
al’eté de 84 agn
Rina
Emilia
Mellauner nasc.
Promberger
+3 de merz
al’eté de 47 agn
Al Plan
Al Plan
Franz
Erlacher
dal Stofl
+12 de jenà
al’eté de
61 agn
Al Plan
Friedl Ferdigg
dal Pech da
Mantëna
+15 de forà al’eté de
94 agn
Rosina
Mutschlechner
nasc. Palfrader
dal Bagn y de
Corjel
+2 de jenà al’eté
de 93 agn
18

Les families à lité
Vita dla comunité
Dan dui agn gnêl motü sö le Zënter Families Mareo. Ai 19 de merz èl gnü lité
le comitê nö
Le Zënter Families Mareo
à tignì en sabeda ai 19 de
merz la sontada generala, tal
gran salf dles scores d'Al Plan.
La sorastanta Sabine Federa
à portè dant en cört l'ativité
desfirada tal ultimo ann. Önn
dai punć prinzipai dla sontada
ea la lîta dal consëi nö. Vigne
mëmber presënt podea dé jö
trëi usc.
La maiù crëta à ciafé la
presidënta atuala Sabine
Federa. Te consëi èl spo ćiamó
roé ete Irina Tavella, Natalie
Hochwieser, Verena Ties,
Guido Castlunger y Anita
Steger. An ćiararà da tó ete
tal comitê ćiamó en ël, dô
che deplü ëi litês n'à nia dé la
desponibilité da sté ete.
Le comitê nö dal Zënter Families Mareo.
Da man ciampa: Anita Steger, Natalie
Hochwieser, Guido Castlunger, Sabine
Federa, Verena Ties y Irina Tavella.
Tla sontada èl inće sté
l'ocajiun da porté dant
val' propostes.
Danter cöstes èl gnü
damané tan ennant che
le Zënter Families Mareo
podess ester en organn
de raprejentanza dles
families, por porté ennant
ieranzes y debojügns
dles families inće a livel
politich. Ensciö podess le
Zënter Families p. ejompl
gnì damané da dé jö söa
minunga o da colaboré
canche ara nen va dla
realisaziun de strotöres
o proieć por les families,
desco plazes dai jüć, trus
o manifestaziuns.
En ejam por la vita
Manifestaziun
Markus Taibon dal Bas a La Pli, 45 agn, ea gnü atoché dan trëi agn da na
forma de bot al će. Śën àl scrit en liber, che al prejentëia de mà inće te so
paîsc nadé
En dédemesaledema ai 11 de
mà, ales 8 da sëra, tignarà le
KVW La Pli te Ćiasa dles Uniuns
a La Pli la prejentaziun dal liber
“Reifeprüfung” de Markus Taibon
dal Bas. Markus che abitëia a Vìena
è gnü atoché dan da feter trëi agn
da na forma de bot al će, co à albü
desco conseguënza le sindrom
“Locked - in”, tal ladin “saré daéte”.
La porsona atocada è tlera te so
ponsier y tal spirit, mo n’è nia bona
da armere le corp. Ensciö èra inće
stada pa Markus. Püch dô che al ti
ea sozedü le fat, aratâ valgügn che al
n’ess nia soravit, mo por fortüna èra
jüda atramonter. Canche Markus
s’à endespré, n’êl gnanca bun da
armere i edli. Mo por merit de söa
gran orenté, èl sté bun da se rofà vare
dô vare, tan che al po encö dì da vire
na vita autonoma. Markus Taibon à
scrit en liber sön cösta esperionza de
vita.
Retlam pa nosta jont
Le Saltà de Mareo vën fora cater iadi al ann,
vigne trëi mënsc. Le Comun pîta inće la poscibilité
da fà retlam tla plata de comun, co podess ester
enteressant soradöt por dites co laora con nosta jont,
söle teritore. Le Saltà röa te vigne familia. Le retlam
tal Saltà vën fat te na forma limitada (1 plata DIN
A4 por vigne ediziun). Le cost dla plata entiera è de
320,00€ + IVA, por mesa la plata 160,00€ plü IVA.
Che co à enteres po tó sö contat con Pablo Palfrader
al nr. 333 4762010, palfrader@rolmail.net
Impressum: “Le Saltà” - Plata d’enformaziun dal Comun
de Mareo - Editur: Comun de Mareo / Ombolt Albert
Palfrader - Vën fora cater iadi al ann - Diretur responsabl:
Iaco Rigo. Redaziun: Pablo Palfrader. Registrada pal
Tribunal da Balsan nr. 24/2011. Formataziun: Iaco Rigo.
Stamparia: Dipdruck, Rienzfeldstr. 15, 39031 - Bornech.
Misciun: Ćiasa de Comun, str. Catarina Lanz 48, 39030 Al
Plan de Mareo (BZ), tel. 0474/501023, fax 0474/501644,
e-mail: info@comun.mareo.bz.it - Plata internet de
comun: www.comun.mareo.bz.it.
19