literaturuli gazeTi
literaturuli gazeTi
literaturuli gazeTi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
16 <strong>literaturuli</strong> <strong>gazeTi</strong><br />
recenzia 1 - 14 ivlisi 2011<br />
literatorTa im kastas vekuTvni,<br />
romaniviT rom kiTxulobs leqsikonebs,<br />
bibliografiebs, enciklopediur<br />
cnobarebs, mweralTa akademiuri<br />
gamocemebis komentarebs.<br />
poeziasaviT Camesmis: `gaciskreba<br />
ars uwinaresi ganTiadisa, xolo gan-<br />
Tiadi ars mowevna naTlebisa. xolo<br />
riJuraJi aRmoCena naTlebisa, rame<br />
nawili. xolo alioni ra Rame da dRe<br />
gairCeodes. amaT yovelTa dila vidre<br />
mzis mosvlamde da vidre mzis aRmosvlamde<br />
wiTelTa RrubelTa orioni<br />
ewodebis~, sxva versiiT, _ `wiTelTa<br />
RrubelTa dafiona ewodebis~.<br />
imedia, yvelas ecno Cveni geniosi<br />
winapris stilic, sibrZnec da<br />
araqarTveluri pedanturobac (sxvaTa<br />
Soris, sityva `pedanti~ frangulitaliuri<br />
warmoSobisaa da misma Tavdapirvelma<br />
mniSvnelobam _ `maswavlebelma~<br />
_ sruliad umarTebulod icvala<br />
niri da `asokirkita formalistad~<br />
mogvevlina).<br />
`gulistkiviliT aRniSnavs s.-s. orbeliani<br />
faqts, rom qarTvelebs, romlebsac<br />
adrec hqoniaT leqsikoni, dahkargviaTo;<br />
igi `JamTa viTarebiTa uCinod<br />
qmnil iyo~-o. mis dakargvas ki,<br />
rogorc TviTve aRiarebs leqsikografi,<br />
mohyolia is, rom `ena qarTuli<br />
TvisTa nebazed gauryvniaT~. aqedan<br />
naTlad Cans, rom leqsikonis erTi<br />
umTavresi daniSnuleba, sulxan-sabas<br />
SexedulebiT, enis dacva da wauxdenloba<br />
yofila~ (ilia abulaZe, mecnieri,<br />
leqsikografi, `leqsikoni qarTulis~<br />
gamomcemeli da winasityvaobis avtori).<br />
`ciskrisa~ Tu `gaciskrebis~ sabaseul<br />
definiciaSi naxsenebi `alioni~,<br />
`ganTiadi~, `dila~, `dafioni~,<br />
`riJraJi~, `orioni~, `ciskari~ mravali<br />
wlis Semdeg qarTuli perioduli<br />
organoebis saxelwodebebad mogvevlina;<br />
zemoxsenebulTagan mxolod 1852<br />
wels daarsebuli `qarTuli sityvierebiTi<br />
Jurnali~ `ciskaria~ mecxramete<br />
saukunis pirmSo (redaqtorebi giorgi<br />
erisTavi, 1852-53; ivane kereseliZe,<br />
1857-75). es iyo, arsebiTad, pirveli<br />
qarTuli dRegrZeli <strong>literaturuli</strong><br />
Jurnali, radgan solomon dodaSvilis<br />
`saliteraturoni nawilni tfilisis<br />
uwyebaTani~ (1832) erTob dRemokle<br />
aRmoCnda: imave wels Tavad-aznaurTa<br />
SeTqmulebas Seewira.<br />
1887, 1907 da 1908 wlebSi Tbilissa<br />
da quTaisSi `ciskris~ saxelwodebiT<br />
gamodioda perioduli organoebi;<br />
erTi maTgani sameurneo gaxldaT, meore,<br />
_ social-demokratTa maleve<br />
gauqmebuli <strong>gazeTi</strong>, mesame _ daxuruli<br />
`cisartyelas~ nacvlad gamoica.<br />
sityvam moitana da kvlav gameqca<br />
Tvali sabas leqsikonisaken: `cisartyela<br />
_ cis mSvildi. ra nisli ama-<br />
Rldebis da Rrublamdisin miiwevis,<br />
cvarni nislTani ganzrqeldebian da<br />
mzisa Saravandedisa mier Seimkobian,<br />
ferad-feradad saxilvel iqmnebian.<br />
keTili niSania mravalgzis misi<br />
gamoCineba~...<br />
sityva gamigrZelda, magram, merwmuneT,<br />
globalizaciis epoqaSi qarTuli<br />
leqsikonebis pedanturi kirkiti<br />
mxolod sikeTes mogvitans; aki sulxan-saba<br />
orbeliani Tavad iyo `globalisti~<br />
_ senadaleuli da tibrdaleuli.<br />
`leqsikoni qarTulis~ daskvniT<br />
nawilSi `ucxo Sesatyvisobani (italiur-Turqul-somxuri)~<br />
`cisartyelasTvis~<br />
avtors ratomRac mxolod<br />
italiuri sityva miusadagebia. `cisartyela<br />
_ arqobaleno~ (Sevamowme, mar-<br />
Tlac asea!).<br />
rasakvirvelia, Zveli `ciskris~<br />
memkvidreobis pretenzia ver eqnebodaT<br />
zemoxsenebul umniSvnelo gamocemebs.<br />
mxolod e. w. daTbobis xanaSi moxerxda<br />
axali Jurnalis daarseba<br />
`ciskris~ saxelwodebiT: `ciskari~<br />
(iseve rogorc alioni, dila, ganTiadi,<br />
riJraJi, dafioni, orioni) xom maradiuli<br />
ganaxlebis, imediani dasawyisis,<br />
sasikeTo feriscvalebis simbolod<br />
aRiqmeboda. saxelwodeba mar-<br />
Tlac rom fexbednieri aRmoCnda. warmoudgenelia<br />
im misiis gadafaseba, rac<br />
Seasrula `saqarTvelos axalgazrda<br />
leninuri komunisturi kavSiris centraluri<br />
komitetis (!) da saqarTve-<br />
lali avaliani<br />
`gaciskreba~<br />
los mweralTa kavSiris organom~ (ix.<br />
qse, t. 11), literaturul-mxatvrulma<br />
da sazogadoebriv-politikurma Jurnalma<br />
`ciskarma~. is daarsda 1957 wels,<br />
avadsaxsenebeli 1937-is meoce wlisTavze.<br />
es is droa, roca ganxorcielda<br />
wiTeli teroris msxverplTa reabilitacia.<br />
nikolo miwiSvilis, paolo<br />
iaSvilis, tician tabiZisa da mixeil<br />
javaxiSvilis TxzulebaTa xelaxali<br />
publikacia, Tundac kupiurebiT,<br />
`CasworebebiT~, koniunqturis gaTvaliswinebiT,<br />
_ mainc didi movlena iyo.<br />
tabudadebuli saxelebisa da akrZaluli<br />
wignebis mimdinare literaturul<br />
procesSi CarTvam sasikeTo cvlilebebi<br />
gamoiwvia.<br />
`ciskars~ imTaviTve Tan dahyva<br />
Tavisuflebis sio da siaxlis mimzidveloba.<br />
sityvis Tavisufleba (nebadarTuli,<br />
magram `reglamentirebuli~)<br />
jer kidev iluzoruli gaxldaT.<br />
redaqtorTa vaJkacobasa da gabedulebaze<br />
iyo damokidebuli, ris dabe-<br />
Wdvas moaxerxebda da ra fasad...<br />
`ciskris~ saxels ukavSirdeba e. w.<br />
samocianelTa uniWieresi Taobis<br />
gamoCenac. Cemi azriT, samocianelTa<br />
jgufma meoce saukunis meore naxevar-<br />
Si iseTive misia itvirTa, rac 10-20-iani<br />
wlebis modernizmma. es iyo `erovnuli<br />
sulierebis ucnauri, centridan sanqcirebuli<br />
renesansi~ (Temur doiaSvili).<br />
daviT weredianis TqmiT, `saer-<br />
To ideologia met-naklebad aseTi iyo:<br />
eweraT is, rac ewerebodaT da ara<br />
is,rasac maTgan xelisufleba iTxovda.<br />
es im dros Zneli saqme gaxldaT, magram,<br />
sabednierod, sasikvdilo safrTxes<br />
aRar Seicavda~.<br />
zoSCenko, brwyinvale satirikosi,<br />
romelmac `damuSavebisa~ da wiTeli<br />
teroris Semdeg, faqtobrivad veRaraferi<br />
Rirebuli ver Seqmna, ambobda:<br />
SeSinebuli mwerali kvalifikacias<br />
hkargavso (icocxla 1958 wlamde, mxolod<br />
xruSCoviseuli `daTbobis~ wyalobiT,<br />
1957-58 wlebSi eRirsa 30-iani<br />
wlebis moTxrobaTa krebulebis<br />
gamocema). Cveni samocianelebi mebrZoli<br />
bunebisani iyvnen: miuxedavad imisa,<br />
rom bevr maTgans mSoblebi represirebuli<br />
hyavda, SeSinebisa araferi etyobodaT.<br />
redaqtorTa gabeduleba da riski<br />
rom ara, `ciskari~ ar `gaciskrdeboda~.<br />
ra Tqma unda, sruliad gansakuTrebulia<br />
pirveli redaqtoris vaxtang<br />
WeliZis roli, Tumca arc sxvebi iyvnen<br />
jabanni. paradoqsia, rom sityvis realur<br />
Tavisuflebamde `ciskari~<br />
Seuferxeblad gamodioda, Sefarul<br />
Tu aSkara antisabWoTa publikaciaTa<br />
miuxedavad. amis naTelsayofad ori<br />
maTganis dasaxelebac ikmarebs: Wabua<br />
amirejibis `daTa TuTaSxia~ (1972, 1974-<br />
75) da oTar CxeiZis `boriayi~ (1974) _<br />
redaqtori jansuR Carkviani. im dros<br />
msgavsi Txzulebani `centrSi~ anu moskov-leningradSi,<br />
rogorc ityvian,<br />
Taroze iyo Semodebuli, rom<br />
aRaraferi vTqvaT sxva respublikebze.<br />
is ki arada,rogorc mogvianebiT gavige,<br />
ukraineli da belorusi represirebuli<br />
mwerlebi sajaroobis<br />
dasawyisSic jer kidev ar iyvnen reabilitirebulni.<br />
`ciskris~ sasaxelod unda iTqvas,<br />
rom is yvela Taobis Semoqmeds aer-<br />
Tianebda, amasTan, gansakuTrebul mxardaWeras<br />
avlenda damwyeb mweralTa<br />
mimarT. Jurnali `ciskari~ ganuyofeli<br />
nawilia meoce saukunis meore naxevris<br />
literaturis istoriisa, am periodis<br />
vercerTi mkvlevari gverds<br />
ver auvlis mas.<br />
erovnuli samecniero biblioTekis<br />
ZalisxmeviT, gamoqveynda amagdar bibliografTa<br />
mravalwliani, skrupulozuri<br />
Sromis Sedegi _ `Jurnal<br />
`ciskris~ analitikuri bibliografia,<br />
1957-1997~, Tbilisi, 2010.<br />
namdvilad ar varT ganebivrebuli<br />
bibliografiuli gamocemebiT, didi<br />
xania, aseTi masStaburi proeqti ar<br />
ganxorcielebula. miT umetes, uRrmesi<br />
madlobis Rirsia am eqvsasgverdiani,<br />
maRal poligrafiul doneze<br />
gamocemuli wignis yvela mesveuri _<br />
erovnuli samecniero biblioTekis<br />
direqtori irakli RaribaSvili,<br />
Semdgenlebi megi barkava da nunu abuaSvili,<br />
bibliografiuli redaqtori ia<br />
duduCava.<br />
anotaciaSi vkiTxulobT: `Jurnal<br />
`ciskris~ analitikuri bibliografia<br />
moicavs 1957-1997 wlebis masalas. naSromi<br />
Sedgeba ori nawilisagan: ZiriTadi<br />
da `nair-nairi~ (ucxoeTis qronika).<br />
bibliografia sistematizirebulia<br />
universaluri aTwiladi klasifikaciis<br />
(!) mixedviT. ZiriTadi nawilis literaturul<br />
ganyofilebaSi masalis simravlis<br />
gamo rubrikebi detalizebulia.<br />
ZiriTad nawils da `nair-nairs~<br />
cal-calke axlavs saxelTa saZiebeli.<br />
...bibliografia gankuTvnilia sazogadoebis<br />
farTo wrisaTvis~.<br />
barem aqve SevniSnav, rom erovnuli<br />
samecniero biblioTekis Zveli seria _<br />
`qarTveli mecnierebi. bio-bibliografiuli<br />
saZiebeli~, romlis 97<br />
nakveTia dastambuli, dRemde Seuferxeblad<br />
gamodis: 2010 wels gamoica<br />
`giorgi Citaia~ da `eqvTime TayaiSvili~.<br />
mogexsenebaT, `ciskari~ sazogadoebriv-politikuri<br />
Jurnalic gaxldaT.<br />
amitom, bibliografiis mkafio da<br />
gamowvlilviTi sistematizacia saSualebas<br />
aZlevs mecniers Tu nebismieri<br />
dargiT dainteresebul mkiTxvels, _<br />
myisierad moiZios misTvis saintereso<br />
masala sxvadasxva sferodan: politika,<br />
ekonomika, istoria, eTnografia,<br />
xelovneba, filosofia, sociologia,<br />
mrewveloba, sabunebismetyvelo mecnierebani<br />
da sxv. Tumca, es wigni,<br />
uwinares yovlisa, udides samsaxurs<br />
literaturis mkvlevarebs gauwevs:<br />
ganyofilebebi _ qarTuli literaturaTmcodneoba,<br />
qarTuli mxatvruli<br />
literatura, ucxouri literatura,<br />
<strong>literaturuli</strong> urTierTobani da a. S.<br />
lamis ide fiqsad meqca is garemoeba,<br />
rom damoukideblobis deklarirebis<br />
meoce wlisTavze, 21-e saukuneSic<br />
ar gvaqvs meoce saukunis srulyofili,<br />
ideuri diqtatisagan Tavisufali,<br />
araangaJirebuli, obieqturi, aqsiologiuri<br />
kvleviT gamyarebuli literaturis<br />
istoria. Cemi azriT, es Cveni<br />
didi erovnuli sircxvilic aris da,<br />
imavdroulad, evropasTan kulturuli<br />
integraciis xelisSemSleli faqtoric.<br />
rogoria `evrostandarti~ mSobliuri<br />
literaturis sferoSi, _<br />
CvenTvisac misabaZi da samagaliTo<br />
esaa aTobiT erovnuli literaturis<br />
istoria, aTobiT monografia meoce<br />
saukunis mwerlebze, uamravi <strong>literaturuli</strong><br />
enciklopedia, cnobari, avtorTa<br />
teqstebis akademiuri Tu saarqivo<br />
gamocemani; agreTve, srulyofili<br />
da amomwuravi bibliografiebi<br />
(beWduri Tu eleqtronuli versiebi).<br />
interneti qvevriviT aris: rasac<br />
CasZaxeb, imas amogZaxebs.<br />
Tanamedrove <strong>literaturuli</strong> periodikisa<br />
Tu samecniero krebulebis<br />
eleqtronul versiaTa arseboba ufro<br />
momavals waadgeba. Tumca yinuli<br />
daiZra (am mxriv samagaliTod mimaCnia<br />
parlamentis erovnuli sajaro biblioTekis,<br />
erovnuli samecniero biblioTekisa<br />
da literaturis muzeumis<br />
Zalisxmeva), uzarmazari da Sromatevadi<br />
samuSaoa Sesasrulebeli. meoce<br />
saukunis qarTuli mwerlobis mkvlevars<br />
dids verafers SesZens kompiuteri;<br />
rac ar CagitvirTavs, ras moeli.<br />
mciredi gamonaklisis garda, ar arsebobs<br />
sruli anotirebuli bibliografiebi,<br />
dargobrivi enciklopediebi<br />
da cnobarebi, sacnauria meoce<br />
saukunis qarTvel klasikosTa cxovreba-Semoqmedebisadmi<br />
miZRvnili<br />
monografiebisa da maTive Txzulebebis<br />
akademiur gamocemaTa saocari simwire<br />
da, arcTu iSviaTad, _ simdare.<br />
zemoTqmulis gaTvaliswinebiT cxadia,<br />
rom `ciskris~ analitikuri bibliografia<br />
didad waadgeba meoce<br />
saukunis literaturis mkvlevarebs;<br />
saSuri saqmea misi eleqtronuli versiis<br />
Seqmnac. es wigni nimuSia imisa, Tu<br />
internetisa da sayovelTao kompiuterizaciis<br />
xanaSi ra didi roli eni-<br />
Weba profesionalebis mier Sedgenil<br />
bibliografiebs _ fasdaudebel<br />
masalas internetisaTvis.<br />
axlo warsulis umZimesi viTarebisa<br />
da sabazro ekonomikis `wyalobiT~,<br />
`ciskarma~ bevrjer waiforxila; imedi<br />
viqonioT, rom axla mainc moiZebneba<br />
saxsari Jurnalis sistematuri da<br />
drouli gamocemisaTvis, raTa mkiTxvelis<br />
molodini ar gawbildes; momavali<br />
gviCvenebs, daibrunebs Jurnali<br />
odindel, Tanamedroveobis Sesabamis<br />
funqcias Tu ara, momavali gviCvenebs,<br />
`gaciskrdeba~ Jurnali Tu ara...<br />
<strong>literaturuli</strong> <strong>gazeTi</strong><br />
gamodis saqarTvelos kulturisa da ZeglTa<br />
dacvis saministros finansuri mxardaWeriT<br />
redaqtori irakli javaxaZe<br />
redaqtoris moadgile uCa SerazadiSvili<br />
Jurnalistebi xaTuna alxaziSvili, nana kobaiZe, Tamar Juruli<br />
tel.: 2292196; mob. tel.: (877)742277; (899)269852; e-mail: litgazeti@yahoo.com