enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ZiriTadad semantikuri niSniT ganisazRvreba, rasac konversiis movlena<br />
udevs safuZvlad. zogadenaTmecnierul Tu kerZo enaTa gramatikul literaturaSi<br />
gvaris cnebis erTiani gageba ar aris gamomuSavebuli. didi<br />
sirTuleebi axlavs gvaris gansazRvrasa da aqtiv-pasivis, medium-refleqsivis,<br />
rogorc gvaris saopozicio calebis gamoyofis formaluri Tu semantikuri<br />
kriteriumebis dadgenas 6 .<br />
konkretul enebSi gvaris gansazRvrisas TiTqos daZebnilia gramatikuli<br />
(morfo-sintaqsuri) kriteriumebi (fuZis gansxvavebuli modelebi,<br />
gansxvavebuli piris niSnebi, pirdapiri damatebis qona-arqona). magram<br />
irkveva, rom enaTa erT wyebaSi (romelsac qarTuli enac miekuTneba),<br />
zmnuri fuZis esa Tu is modeli sruliadac ar aris dakavSirebuli erT<br />
romelime gvarTan da saziaroa meoresTan; enaTa meore wyebaSi (romelsac<br />
berZnuli da rusuli enebi miekuTvneba) piris niSnebi saziaroa sxvadasxva<br />
gvarisaTvis; aseT SemTxevaSi es saziaro modelebi Tu formantebi<br />
ramdenad SeiZleba CaiTvalos romelime erTi gvaris maxasiaTeblad? gvaris<br />
gansazRvrebis arc erTi kriteriumi (arc semantikuri da arc gramatikuli)<br />
ar iZleva safuZvels saSuali gvaris gamoyofisa. amis gamo<br />
svamen gvaris statusis sakiTxs semantikurad gansxvavebuli, magram erTnairi<br />
formis mqone zmnaTa mimarT. mag., rusuli enis gramatikis akademiur<br />
gamocemaSi SemoaqvT ZiriTadad semantikurad da ara gramatikulad<br />
(morfologiuri niSniT) gansxvavebuli sxvadasxva saxeobis „gvari~<br />
(залог), reciproki, refleqsivi (встречается/встречаются, ругается /ругаются,<br />
вертится, крутится).<br />
am problemebis gadaWris mizniT gasuli saukunis 60-70-ian wlebSi<br />
leningradis enaTmecnierul skolaSi daiwyes diaTezisa da gvaris universalur-tipologiuri<br />
koncefciis damuSaveba, rasac araerTi koleqtiuri<br />
Tu individualuri Sroma da krebuli mieZRvna. muSaobaSi moskovisa<br />
da ssrk-s sxva qalaqebis, sazRvargareTis lingvistebic Caebnen, magram<br />
problema mougvarebeli darCa, rasac TviT am koncefciis monawilenic<br />
aRiarebdnen. vfiqrobT, rom am gaurkvevlobis da bundovanebis mizezi<br />
klasifikaciis principebis darRveva da kriteriumebis aRrevaa: aRniSnuli<br />
koncefciis mixedviT gvari gansazRvrulia (gagebulia), rogorc „zmnaSi<br />
gramatikulad markirebuli diaTeza~. xolo diaTezis gageba ki efuZneba<br />
semantikuri (subieqt-obieqtis) planisa da sintaqsuri (qvemdebare-damatebis)<br />
planis urTierTSesabamisobas. mag. a. xolodoviCis gansazRvrebiT,<br />
diaTeza _ es aris sintaqsur donesa da semantikur dones Soris Sesa-<br />
6 gvaris kategoriis aseTi bundovani interpretacia unda momdinareobdes dionise<br />
Trakielis „gramatikis xelovnebidan“, sadac darRveulia cnebis dayofis wesi<br />
da morfologiur-semantikuri kriteriumiT sami diaTezisia gamoyofili: aqtivis,<br />
pasivis da mediumisa. aseTi dayofa damkvidrda evropuli enebis aRweriTs<br />
gramatikebSi.<br />
91
Change language