enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

21.11.2014 Views

Zveli qarTuli enis aRwera warmoadgens zurab sarjvelaZis „Zveli qarTuli enis“ Semoklebul variants. masSi kompaqturad aris warmodgenili ZiriTadi informacia Zveli qarTuli enis fonetikis, fonologiisa da damwerlobis, morfologiisa da sintaqsis Sesaxeb. narkvevSi yvela ZiriTadi saxeluri Tu zmnuri paradigmaa warmodgenili, rac TvalsaCinos da advilad asaTvisebels xdis Zveli qarTuli enis rTul morfologias. sayuradReboa, rom avtori nawevars ar gamoyofs Zvel qarTul- Si. sainteresoa avtoris mosazrebebi berZnuli enis gavlenis Sesaxeb Zvel qarTul enaze. am gavlenis Sedegad miaCnia mas vnebiTi gvaris formebis xSiri xmareba iseT konstruqciebSi, rogoricaa: maSin iesu aRmoiyvana sulisagan udabnod; TTuesa mas meequsesa miivlina gabriel angelozi RmrTisa mier qalaqsa galilevelTasa; aseve, mimReobaTa xSiri xmareba, Tandebulebis prepoziciuli xmareba _ arcaRa aRanTian sanTeli da qveSe Sedgian igi HOmirsa, aramed zeda sasanTlesa da sxva. axali qarTuli enis mimoxilva ekuTvnis hainc fenrixs. am nawilSi CemTvis saintereso iyo zogierTi qarTuli gramatikuli terminis germanuli ekvivalenti, romelsac hainc fenrixi iyenebs: Handlungspassiv dinamikuri vnebiTisaTvis da Zustandspassiv statikuri vnebiTisaTvis, Intransitives Aktiv saSual-moqmedebiTisaTvis. es ukanaskneli gansakuTrebiT sainteresoa, radgan igi am zmnuri klasis garkveul gaazrebasac gulisxmobs. dRes qarTul enaTmecnierebaSic aqtiurad dadga vnebiTi gvaris formaTa interpretaciis problema, amitom sainteresoa avtoris msjeloba: zogierT vnebiTi gvaris zmnur formas ara aqvs gardamavali aqtivis Sesabamisi formebi da amitom mxolod formalurad arian isini pasivebi. amas- Tan, maTi mniSvneloba germanuli aqtiuri gardauvali zmnebis fardia (mag. vvardebi "ich falle", vkvdebi "ich sterbe") gv. 147. sainteresoa micemiTqvemdebarian zmnaTa germanuli ekvivalentebi, romliTac avtors surs am zmnaTa konstruqcia gasagebi gaxados evropeli mkiTxvelisaTvis: miyvars "mir ist sie lieb", aqvs "ihm ist es im Besitz", gZulvar "dir bin ich verhasst". sintaqsis nawilSi h. fenrixi miuTiTebs, rom ramdenime Semasmenlis Semcvel winadadebaSi qvemdebaris brunvas uaxloesi zmna gansazRvravs. magaliTi: adamianma, wera ra iyo, ar icoda, magram laparaki maSinac SeeZlo. aq igi ganmartavs, rom meore zmna (SeeZlo) qvemdebaris brunvad micemiTs moiTxovs, magram pirveli zmnis (icoda) konstruqcia aris ganmsazRvreli.Aam debulebis sailustracio meore winadadeba Cven xelovnurad gvesaxeba: giorgi leoniZes icnobs da uyvars qarTvel xalxs. vfiqrobT, es ar aris marTebuli qarTuli winadadeba. unda iyos an: qar- Tveli xalxi icnobs giorgi leoniZes da uyvars is, an: giorgi leoniZes icnobs qarTveli xalxi da uyvars is. saqme isaa, rom nacvalsaxelis gamoyenebis gareSe referencia ver ganxorcieldeba obieqtebis mimarT. 328

aucilebelia obieqtis gansxvavebuli brunva nacvalsaxeliT dazustdes.Ppirveli winadadeba ki marTebulia, radgan subieqtebis referencia SesaZlebelia maTi brunviTi gansxvavebebis miuxedavad (amgvari viTareba sintaqsuri nominatiurobis maCveneblad aris miCneuli Tanamedrove tipologiur kvlevebSi. sintaqsuri ergatiulobis enebSi sxvadasxva brunvaSi dasmuli subieqtebis identifikacia nacvalsaxelis CarTvis gareSe dauSvebelia). obieqtebis aseT identifikacias ki qarTuli sintaqsi ver guobs. es saintereso sferoa qarTuli sintaqsisa, romelic calke dawvrilebiT kvlevas moiTxovs. saerTod unda iTqvas, rom hainc fenrixis mimoxilva adekvaturi da ucxoeli mkiTxvelisaTvis sakmaod sruli informaciis mimwodebelia. megrulis mimoxilva ekuTvnis oTar qajaias. igi sakmaod amomwurav da TvalsaCino informacias gvaZlevs megruli fonetikis, morfologiisa da sintaqsis Sesaxeb. qarTveli mkiTxvelisaTvis mis mier Sedgenili megruli enis mokle analizi misawvdomia „qarTul-megruli“ leqsikonisTvis darTuli versiis safuZvelze. lazuris Sesaxeb gamokvleva ekuTvnis guram kartozias. am naSromSi didi adgili uWiravs qarTvelur enaTa urTierTmimarTebis, diferenciaciis procesis, bgeraTSesatyvisobebis ganxilvas. avtori gvacnobs Tavis Sexedulebebs megrulisa da lazuris Camoyalibebis Sesaxeb; vrclad ganixilavs lazuri dialeqtebis urTierTmimarTebas rogorc fonetikis, ise morfologiis TvalsazrisiT. SeiZleba iTqvas, rom am gamokvlevaSi sinqroniul monacemebTan Tanabari datvirTviT aris warmodgenili istoriul-SedarebiTi xasiaTis msjelobebi. avtori adarebs erTmaneTTan megrul da lazur faqtebs, aseve lazuri dialeqtebis faqtebs erTmaneTTan da gansxvavebebs diaqroniul axsnebs uZebnis. amgvarad, am gamokvlevaSi mkiTxveli lazurs istoriul-SedarebiT perspeqtivaSi ecnoba. svanuris Sesaxeb gamokvleva aleqsandre onians ekuTvnis. es gamokvleva Semoklebuli versiaa avtoris mier 1998 wels gamoqveynebuli monografiisa „svanuri ena“ (germanuli versia or nawilad gamoqveynda 2005 wels). es mimoxilvac bevr originalur mosazrebas Seicavs, gansakuTrebiT morfologiis sferoSi _ brunebis sistemis, piris kategoriis da sxva movlenaTa warmodgenisas. krebuli "Kartvelsprachen" germanulenovani qarTvelologiis kidev erTi mniSvnelovani SenaZenia. igi kargad asaxavs qarTvelur enaTa rogorc sinqroniuli, ise diaqroniuli kvlevis Tanamedrove etaps, sakmaod srul informacias awvdis ucxoel mkiTxvels qarTveluri enebis Sesaxeb da mTel rig axal saintereso mosazrebebsac Seicavs. irine meliqiSvili 329

aucilebelia obieqtis gansxvavebuli brunva nacvalsaxeliT dazustdes.Ppirveli<br />

winadadeba ki marTebulia, radgan subieqtebis referencia<br />

SesaZlebelia maTi brunviTi gansxvavebebis miuxedavad (amgvari viTareba<br />

sintaqsuri nominatiurobis maCveneblad aris miCneuli Tanamedrove tipologiur<br />

kvlevebSi. sintaqsuri ergatiulobis enebSi sxvadasxva brunvaSi<br />

dasmuli subieqtebis identifikacia nacvalsaxelis CarTvis gareSe dauSvebelia).<br />

obieqtebis aseT identifikacias ki qarTuli sintaqsi ver<br />

guobs. es saintereso sferoa qarTuli sintaqsisa, romelic calke dawvrilebiT<br />

kvlevas moiTxovs. saerTod unda iTqvas, rom hainc fenrixis<br />

mimoxilva adekvaturi da ucxoeli mkiTxvelisaTvis sakmaod sruli informaciis<br />

mimwodebelia.<br />

megrulis mimoxilva ekuTvnis oTar qajaias. igi sakmaod amomwurav<br />

da TvalsaCino informacias gvaZlevs megruli fonetikis, morfologiisa<br />

da sintaqsis Sesaxeb. qarTveli mkiTxvelisaTvis mis mier Sedgenili megruli<br />

enis mokle analizi misawvdomia „qarTul-megruli“ leqsikonisTvis<br />

darTuli versiis safuZvelze.<br />

lazuris Sesaxeb gamokvleva ekuTvnis guram kartozias. am naSromSi<br />

didi adgili uWiravs qarTvelur enaTa urTierTmimarTebis, diferenciaciis<br />

procesis, bgeraTSesatyvisobebis ganxilvas. avtori gvacnobs Tavis<br />

Sexedulebebs megrulisa da lazuris Camoyalibebis Sesaxeb; vrclad<br />

ganixilavs lazuri dialeqtebis urTierTmimarTebas rogorc fonetikis,<br />

ise morfologiis TvalsazrisiT. SeiZleba iTqvas, rom am gamokvlevaSi<br />

sinqroniul monacemebTan Tanabari datvirTviT aris warmodgenili istoriul-SedarebiTi<br />

xasiaTis msjelobebi. avtori adarebs erTmaneTTan megrul<br />

da lazur faqtebs, aseve lazuri dialeqtebis faqtebs erTmaneTTan<br />

da gansxvavebebs diaqroniul axsnebs uZebnis. amgvarad, am gamokvlevaSi<br />

mkiTxveli lazurs istoriul-SedarebiT perspeqtivaSi ecnoba.<br />

svanuris Sesaxeb gamokvleva aleqsandre onians ekuTvnis. es gamokvleva<br />

Semoklebuli versiaa avtoris mier 1998 wels gamoqveynebuli<br />

monografiisa „svanuri ena“ (germanuli versia or nawilad gamoqveynda<br />

2005 wels). es mimoxilvac bevr originalur mosazrebas Seicavs,<br />

gansakuTrebiT morfologiis sferoSi _ brunebis sistemis, piris kategoriis<br />

da sxva movlenaTa warmodgenisas.<br />

krebuli "Kartvelsprachen" germanulenovani qarTvelologiis kidev<br />

erTi mniSvnelovani SenaZenia. igi kargad asaxavs qarTvelur enaTa rogorc<br />

sinqroniuli, ise diaqroniuli kvlevis Tanamedrove etaps, sakmaod<br />

srul informacias awvdis ucxoel mkiTxvels qarTveluri enebis Sesaxeb<br />

da mTel rig axal saintereso mosazrebebsac Seicavs.<br />

irine meliqiSvili<br />

329

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!