enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

21.11.2014 Views

usudan asaTiani enaTmecnierebis sakiTxebi _ I-II, 2009 tipologia enis dominanturi kategoria da ergatiul konstruqciaTa Taviseburebani qarTulsa da wova-TuSurSi I. Sesavali: Teoriuli midgoma 1.1. enaTa relaciuri tipologia informaciis lingvisturi struqturireba bunebriv enebSi ZiriTadad sami mTavari ganzomilebis mixedviT mimdinareobs: 1. situaciaSi CarTuli monawileebis markireba; 2. sainformacio nakadSi Rirebuli informaciis markireba; 3. sakomunikacio aqtSi CarTuli pirebis markireba. pirveli tipis enebi orientirebulia enis gareT arsebuli situaciis struqturirebaze da, situaciidan gamomdinare, gramatikuli formebiT ganasxvaveben saxelTa ZiriTad semantikur rolebs: agensi, paciensi da adresati. meore tipis enebSi aqcenti gadatanilia informaciis fsiqologiur aRqmaze da lingvisturi, formaluri struqturebiT gamoikve- Teba informaciis gadamcemis TvalsazrisiT mniSvnelovani, Rirebuli informacia. mesame tipis enebis SemTxvevaSi ki amosavalia sakomunikacio aqtis monawileebis _ mosaubris (I piri), msmenelisa (II piri) da saubris sagnis (III piri) _ formaluri Sepirispireba. imisda mixedviT, Tu ramdenadaa enaSi gramatikalizebuli es sami ganzomileba, ganarCeven sami tipis enebs (kibriki 1997): 1. enebi, romlebic arc erTi ganzomilebis gramatikalizacias ar axdenen; 2. enebi, romlebic mkacrad mxolod erTi ganzomilebis lingvistur markirebas aniWeben upiratesobas; 3. enebi, romlebic ramdenime ganzomilebis gramatikalizaciis saSualebiT ageben struqturebs. am relaciuri tipologiis mixedviT bacburi da qarTuli erT tipologiur klasSi Tavsdeba, ramdenadac am enebSi gramatikuli struqturebi aigeba rogorc semantikuri rolebis, ise sakomunikacio rolebis markirebis safuZvelze. 308

1.2. sakiTxis dasma miuxedavad imisa, rom es enebi msgavsia relaciuri tipologiis TvalsazrisiT, isini mniSvnelovnad gansxvavdebian ergatiuli konstruqciebis ganmsazRvreli semantikuri niSnebiTa da TaviseburebebiT. ergatiul konstruqciebs bacbursa da qarTulSi gasxvavebuli safuZveli aqvT da sakiTxic Semdgom analizs moiTxovs. II. ergatiuli konstruqciebi da misi ganmsazRvreli kategoriebis ierarqiebi qarTulSi 2.1. saxelTa brunvebsa da piris niSanTa Soris arsebuli mimarTebebi rogorc cnobilia, qarTulSi gamoiyofa piris niSanTa ori rigi: vinisa da manis: v-tipi Mm-tipi mx. mr. mx. mr. I. v- v- -T m- gv- II. _ -T g- g- -T III. -s,a,o -n,en,an, h,s,Ø- h,s, Ø- (-T) nen,es ø tradiciulad vinis rigis niSnebi miiCneva subieqtis niSnebad, manis rigisa ki obieqtis, Tumca es Sesabamisoba xSirad irRveva: perfeqtul droebSi, agreTve, afeqtur zmnebTan Sebrunebuli viTarebaa _ subieqti warmodgenilia manis rigis niSnebiT, obieqti ki _ vinis. swored amis gamoa, rom am formebs ‘inversiuls’ uwodeben. brunvis niSnebsa da subieqt/obieqtis cnebebs Soris aseTi aracalsaxa damokidebulebis gamo, ufro adekvaturi Cans am niSnebis gaanalizeba yovelgvari funqcionaluri kvalifikaciebis gareSe, ubralod, brunvebTan fomaluri mimarTebebis aRweris safuZvelze: 1. micemiTSi mdgari saxeli zmnaSi yovelTvis manis tipis piris niSnebs aCens; 2. moTxrobiTSi mdgari saxeli _ vinis rigis piris niSnebs; 3. saxelobiTSi mdgari ki (a) vinis tipisas (Tu masTan erTad zmnasTan mimarTebas ar amyarebs moTxrobiTSi mdgari saxeli); (b) manis tipisas (Tu masTan erTad zmnasTan warmodgenilia moTxrobiTSi mdgari saxeli); (g) nuls (Tu masTan erTad zmnas ukavSirdeba orive, rogorc micemiTSi, ise moTxrobiTSi mdgari saxeli). saxelTa brunvebs, Tavis mxriv, gansazRvravs zmnis gansxvavebuli semantikuri klasebi (moqmedebiTi, vnebiTi, saSuali) da aspeqtsa da dro-kiloTa 309

1.2. sakiTxis dasma<br />

miuxedavad imisa, rom es enebi msgavsia relaciuri tipologiis TvalsazrisiT,<br />

isini mniSvnelovnad gansxvavdebian ergatiuli konstruqciebis<br />

ganmsazRvreli semantikuri niSnebiTa da TaviseburebebiT. ergatiul konstruqciebs<br />

bacbursa da qarTulSi gasxvavebuli safuZveli aqvT da<br />

sakiTxic Semdgom analizs moiTxovs.<br />

II. ergatiuli konstruqciebi da misi ganmsazRvreli kategoriebis<br />

ierarqiebi qarTulSi<br />

2.1. saxelTa brunvebsa da piris niSanTa Soris arsebuli mimarTebebi<br />

rogorc cnobilia, qarTulSi gamoiyofa piris niSanTa ori rigi: vinisa<br />

da manis:<br />

v-tipi<br />

Mm-tipi<br />

mx. mr. mx. mr.<br />

I. v- v- -T m- gv-<br />

II. _ -T g- g- -T<br />

III. -s,a,o -n,en,an,<br />

h,s,Ø- h,s, Ø- (-T)<br />

nen,es<br />

ø<br />

tradiciulad vinis rigis niSnebi miiCneva subieqtis niSnebad, manis<br />

rigisa ki obieqtis, Tumca es Sesabamisoba xSirad irRveva: perfeqtul<br />

droebSi, agreTve, afeqtur zmnebTan Sebrunebuli viTarebaa _ subieqti<br />

warmodgenilia manis rigis niSnebiT, obieqti ki _ vinis. swored amis<br />

gamoa, rom am formebs ‘inversiuls’ uwodeben. brunvis niSnebsa da<br />

subieqt/obieqtis cnebebs Soris aseTi aracalsaxa damokidebulebis gamo,<br />

ufro adekvaturi Cans am niSnebis gaanalizeba yovelgvari funqcionaluri<br />

kvalifikaciebis gareSe, ubralod, brunvebTan fomaluri mimarTebebis<br />

aRweris safuZvelze:<br />

1. micemiTSi mdgari saxeli zmnaSi yovelTvis manis tipis piris<br />

niSnebs aCens;<br />

2. moTxrobiTSi mdgari saxeli _ vinis rigis piris niSnebs;<br />

3. saxelobiTSi mdgari ki<br />

(a) vinis tipisas (Tu masTan erTad zmnasTan mimarTebas ar<br />

amyarebs moTxrobiTSi mdgari saxeli);<br />

(b) manis tipisas (Tu masTan erTad zmnasTan warmodgenilia<br />

moTxrobiTSi mdgari saxeli);<br />

(g) nuls (Tu masTan erTad zmnas ukavSirdeba orive,<br />

rogorc micemiTSi, ise moTxrobiTSi mdgari saxeli).<br />

saxelTa brunvebs, Tavis mxriv, gansazRvravs zmnis gansxvavebuli semantikuri<br />

klasebi (moqmedebiTi, vnebiTi, saSuali) da aspeqtsa da dro-kiloTa<br />

309

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!