enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

21.11.2014 Views

proeqtis farglebSi. kvlevis saboloo Sedegebi 2009 wels daibeWda monografiis saxiT, 6 romelSic naCvenebia, rom Targmanis da sazogadod, xelnaweri teqstis momzadebis, kritikuli aparatis, Sesavlis, anderZis, komentarebis darTvis, variantebis aRnusxvis, ikiTxvisebis SerCevis efremiseuli principebi aris kritikuli teqstis dadgenis is sistema, romelic sayovelTaod batonobda filologiaSi aleqsandriuli skolidan moyolebuli karl laxmanis CaTvliT, anu XIX saukunis axali filologiis dasawyisamde. rogorc irkveva, qarTuli tradicia Sua saukuneebis filologiur-teqstologiur disciplinas araerTi mniSvnelovani siaxliT amdidrebs. g) ritorika, sityvis xelovneba, da, Sesabamisad, poeziis ganviTareba, romlis mwvervali iyo `vefxistyaosani~. berZnul-laTinuri, aseve aRmosavluri wyaroebis mixedviT cxadi xdeba, rom swored antioqias ukavSirdeba qarTvelebis, somxebisa da qristianuli aRmosavleTis sxva xalxTa pirveli urTierTobebi, erTi mxriv, laTinurenovan qristianul da, meore mxriv, arabulenovan (maT Soris araqristianul) kulturas- Tan. 7 qarTuli masalis mixedviT ritorikis sakiTxebis monografiulma Seswavlam aCvena, rom Cvens filologiur tradiciaSi swored Savi mTis moRvaweTa, kerZod, efrem mciris Teoriul komentarebSi damuSavda sistemurad Sua saukuneebis literaturis Teoriisa da ritorikis fundamenturi sakiTxebi, cnebebi (kompozicia, improvizacia, Janri, baZvis Teoria, mSveniereba) da rom efremis komentarebi bizantiis, sazogadod qristianuli aRmosavleTis Teoriuli azrovnebis mniSvnelovan nawils warmoadgens (bezaraSvili 2004). antioqiis samwerlobo-saganmanaTleblo centrebis kompleqsuri kvlevis mizniT ilia WavWavaZis universitetSi Seikriba mecnierTa jgu- 6 2000-2001, 2005-2006 wlebSi humboldtis samecniero grantis farglebSi profesorebis, v. boederisa (oldenburgi) da e. miulenbergis (giotingeni) xelm- ZRvanelobiT vmuSaobdi Zveli qarTuli Targmanebis berZnuli originalebis dadgenis, qarTuli enis istoriuli sociolingvistikisa da Zveli qarTuli filologiis calkeul sakiTxebze. minda udidesi madliereba gamovxato maT mimarT wlebis ganmavlobaSi Tanadgomisa da sasargeblo rCevebisTvis; sagangebod minda aRvniSno batoni vinfrid boederis gansakuTrebuli daxmareba Zveli qarTuli teqstebis germanulad Targmnasa da zogadad, monografiis rogorc enobriv, aseve Sinaarsobriv gadamuSavebaSi. kvlevis Sedegebi ix. Doborjginidze 2000:169-184; Doborjginidze 2003a:149-170; Doborjginidze 2003b:119-140; Doborjginidze 2009b. 7 evropeli istorikosebi didi xnis ganmavlobaSi uaryofdnen dasavleTi da aRmosavleTi qristianuli samyaros uSualo kavSirebs jvarosnul omebamde. ukanaskneli periodis kvlevebma laTinurenovani wyaroebis monacemebiT daadastures es kavSirebi. Sdr. Halfter 2008:1-34. am urTierTobebis amsaxveli ucxoenovani wyaroebi Seicavs Cveni istoriisTvis umniSvnelovanes cnobebs; isini sagangebo kvlevis sagani unda gaxdes. 188

fi, 8 adamianebi, romelTac sagangebod umuSaviaT am problemis calkeul sakiTxebze. momdevno sami wlis ganmavlobaSi es jgufi rusTavelis fondis samecniero grantis farglebSi imuSavebs Temaze: „Sua saukuneebis qarTuli saganmanaTleblo saqmianobis rekonstruqcia antioqiuri kolofonebis mixedviT“. proeqtSi aqtiurad arian CarTulebi germaniasa da belgiaSi moRvawe cnobili orientalistebi; dagegmilia oTxi monografiis momzadeba, ucxoeli kolegebis monawileobiT samuSao seminarebis Catareba, saerTaSoriso simpoziumis mowyoba. antioqiuri kolofonebis proeqtze muSaobisas erT-erT pirvel sakiTxad gamoikveTa am saganmanaTleblo-mTargmnelobiTi saqmianobis istoriuli winapirobebis Tu konteqstis Seswavla. rogorc zemoT vTqvi, am konteqstis amsaxveli masala CvenTan naklebadaa Seswavlili. momavali kvlevisTvis, aseve saTargmnelad, SerCeul iqna ucxoenovani, gansakuTrebiT, laTinuri saistorio qronikebi. XI-XIII saukuneebis saqarTvelos da zogadad kavkasiis istoriis amsaxvel ucxoenovan wyaroebze, saqarTvelosa da dasavleTis urTierTobis problemebze Sua saukuneebSi sxvadasxva dros muSaobdnen evropeli mecnierebi _ p. peetersi, b. limperi, p. halfteri, m. v. esbroki, k. Todti. es ukanaskneli antioqiis sapatriarqos Sesaxeb daweril Tavis sadisertacio naSromSi dawvrilebiT exeba antioqiisa da saqarTvelos urTierTobis sakiTxebs (Todt 2005; misive 2006:33-80). 1980 wels daibeWda b. limperis monografia, romelSic gaanalizebulia kavkasiis xalxTa istoriis amsaxveli laTinuri, sparsuli da arabuli wyaroebi (Limper 1980). ramdenadac CemTvis cnobilia, am wayroebis sakmaod mniSvnelovani nawili, gansakuTrebiT laTinurenovani, CvenSi saerTod ar aris cnobili. zemoT dasaxelebuli laTinurenovani wyaroebis mixedviT ikveTeba Cveni istoriisaTvis axali, uaRresad saintereso perspeqtiva: antioqia, rogorc mediatori, Suamavali saqarTvelo-dasavleTis urTierTobaSi. 9 valteriusis zemoT dasaxelebuli laTinuri qronika pirdapir ambobs, rom ierusalimis mefe boldvin pirvelma da daviT aRmaSenebelma ara marto icodnen erTmaneTis moqmedebebis Sesaxeb, aramed uSualo kontaqtebic hqondaT swored antioqiis samTavros, ufro konkretulad, antioqiis qarTul samwignobro kerebSi myofi qarTveli sasuliero pirebis gziT. 10 qronika dawvrilebiT aRwers, Tu rogor iRebda monawileobas 8 q. bezaraSvili, T. oTxmezuri, d. TvalTvaZe, l. xevsuriani, m. maWavariani, n. gabriCiZe, T. suxiSvili, n. doborjginiZe. 9 es perspeqtiva pirvelad p. halfteris mier gaanalizebul wyaroebSi gamoikveTa; laTinurenovan wyaroTa monacemebs amjerad misi naSromebis mixedviT davimowmeb. ix. Halfter 2005:109-141; Halfter 2008:1-34. 10 es qronika Cveni istoriisTvis uaRresad saintereso, unikalur masalas Seicavs. masSi gadmocemulia daviTis epoqis amsaxveli zogierTi aqamde ucnobi epi- 189

fi, 8 adamianebi, romelTac sagangebod umuSaviaT am problemis calkeul<br />

sakiTxebze. momdevno sami wlis ganmavlobaSi es jgufi rusTavelis<br />

fondis samecniero grantis farglebSi imuSavebs Temaze: „Sua saukuneebis<br />

qarTuli saganmanaTleblo saqmianobis rekonstruqcia antioqiuri kolofonebis<br />

mixedviT“. proeqtSi aqtiurad arian CarTulebi germaniasa da<br />

belgiaSi moRvawe cnobili orientalistebi; dagegmilia oTxi monografiis<br />

momzadeba, ucxoeli kolegebis monawileobiT samuSao seminarebis<br />

Catareba, saerTaSoriso simpoziumis mowyoba.<br />

antioqiuri kolofonebis proeqtze muSaobisas erT-erT pirvel sakiTxad<br />

gamoikveTa am saganmanaTleblo-mTargmnelobiTi saqmianobis istoriuli<br />

winapirobebis Tu konteqstis Seswavla. rogorc zemoT vTqvi, am<br />

konteqstis amsaxveli masala CvenTan naklebadaa Seswavlili. momavali<br />

kvlevisTvis, aseve saTargmnelad, SerCeul iqna ucxoenovani, gansakuTrebiT,<br />

laTinuri saistorio qronikebi. XI-XIII saukuneebis saqarTvelos da<br />

zogadad kavkasiis istoriis amsaxvel ucxoenovan wyaroebze, saqarTvelosa<br />

da dasavleTis urTierTobis problemebze Sua saukuneebSi sxvadasxva<br />

dros muSaobdnen evropeli mecnierebi _ p. peetersi, b. limperi, p.<br />

halfteri, m. v. esbroki, k. Todti. es ukanaskneli antioqiis sapatriarqos<br />

Sesaxeb daweril Tavis sadisertacio naSromSi dawvrilebiT exeba<br />

antioqiisa da saqarTvelos urTierTobis sakiTxebs (Todt 2005; misive<br />

2006:33-80). 1980 wels daibeWda b. limperis monografia, romelSic gaanalizebulia<br />

kavkasiis xalxTa istoriis amsaxveli laTinuri, sparsuli da<br />

arabuli wyaroebi (Limper 1980). ramdenadac CemTvis cnobilia, am wayroebis<br />

sakmaod mniSvnelovani nawili, gansakuTrebiT laTinurenovani, CvenSi<br />

saerTod ar aris cnobili.<br />

zemoT dasaxelebuli laTinurenovani wyaroebis mixedviT ikveTeba<br />

Cveni istoriisaTvis axali, uaRresad saintereso perspeqtiva: antioqia,<br />

rogorc mediatori, Suamavali saqarTvelo-dasavleTis urTierTobaSi. 9<br />

valteriusis zemoT dasaxelebuli laTinuri qronika pirdapir ambobs,<br />

rom ierusalimis mefe boldvin pirvelma da daviT aRmaSenebelma<br />

ara marto icodnen erTmaneTis moqmedebebis Sesaxeb, aramed uSualo kontaqtebic<br />

hqondaT swored antioqiis samTavros, ufro konkretulad, antioqiis<br />

qarTul samwignobro kerebSi myofi qarTveli sasuliero pirebis<br />

gziT. 10 qronika dawvrilebiT aRwers, Tu rogor iRebda monawileobas<br />

8 q. bezaraSvili, T. oTxmezuri, d. TvalTvaZe, l. xevsuriani, m. maWavariani,<br />

n. gabriCiZe, T. suxiSvili, n. doborjginiZe.<br />

9 es perspeqtiva pirvelad p. halfteris mier gaanalizebul wyaroebSi gamoikveTa;<br />

laTinurenovan wyaroTa monacemebs amjerad misi naSromebis mixedviT<br />

davimowmeb. ix. Halfter 2005:109-141; Halfter 2008:1-34.<br />

10 es qronika Cveni istoriisTvis uaRresad saintereso, unikalur masalas Seicavs.<br />

masSi gadmocemulia daviTis epoqis amsaxveli zogierTi aqamde ucnobi epi-<br />

189

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!