enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
TxvevaSi qarTul-zanuri erTianobis donisTvis aRdgenili Ziri gadainacvlebs saerTo-qarTvelur doneze, zogjer garkveuli koreqtivebiTac. am meTodis ilustracia araerTia `qarTvelur enaTa etimologiuri leqsikonis~ sxvadasxva gamocemis urTierTSedarebisas. magaliTad: qarTuli grex-/grix- megrul girax-/gorox-/girix- Zirebs daukav- Sires T. gamyreliZem da g. maWavarianma da amosavlad miiCnies *graxarqetipi, romlis Sesatyvisi, zurab sarjvelaZis azriT, gaxlavT lazuri ngrix- (
fuZe-enis doneze aRvadginoT da mas ‘gomis’ mniSvneloba mivaweroT~ _ aRniSnulia saanalizo wignSi (ix. gv. 91). Cven vfiqrobT, rom erTi eWvi mainc Cndeba: bog-ir svanurSic aris, Tanac uSgulurSi, anu uZveles metyvelebaSi, romelic megrulis gavrcelebis arealidan Zalianaa daSorebuli (albaT ase iyo adrec!); amitom Znelad dasajerebelia misi megrulidan sesxeba qarTulSic da svanurSic. SesaZloa aqac amosavali iyos *bag-, romlisganac labialuri fonemis momdevno poziciaSi a xmovnisagan o-s miReba SeuZlebeli ar iqneboda. swored asimilirebuli Ziri gamoyenebuli unda iyos svanur masdarSi libNge `xidis gadeba~ (agreTve misgan nawarmoeb zmnaTa pirian formebsa da mimReobebSi). es rom asea, amaze miuTiTebs besarion niJaraZis mier uSgulur li-bgE-i masdarTan dadasturebuli qarTuli Sesatyvisi mobag-v-a (`dageba iatakisa, mokirwyvla quCisa~), Zv. q. mo-bag-ul-i (`saxuravi~), `gar sarkmelmovlebuli~ (saba), bag-ov-n-eb-i (`sarTulebi~) da zemoraWuli bag-ar-i (`pureulis namcxvris qerqi~), agreTve, qarTlur dialeqtSi dadasturebuli, gadataniTi mniSvnelobiT gamoyenebuli leqsema bog-ir-a (`gauTleli, axirebuli~). maSasadame, *bag- arqetipi fuZe-enaSive omonimuri mniSvnelobisa Cans: 1. gomi; 2. xis safari _ a)iataki, b)saxuravi, g)xidi. hainc fenrixma da zurab sarjvelaZem marTlac didebuli leqsikoni Seqmnes, magram aramxolod lingvistTaTvis da aramxolod enaTmecnierul analizze damyarebuli daskvnebis gamotanis safuZvelze. wignSi gamovlenili Zirebis ubralo gadaTvalierebac ki erTgvar warmodgenas iZleva saerTo-qarTvelur fuZe-enaze metyveli eTnosis kulturis, yofis, sacxovrebeli garemos (areali, klimaturi pirobebi,...) Sesaxeb. am TvalsazrisiT Zalze sainteresod gveCveneba qarTul vecxl-i / vercxl-i da megrul varCxil-i leqsemaTa analizi. es dakavSireba jer kidev 1849 wlidanaa cnobili da ekuTvnis mari broses. zurab sarjvelaZis cnobiT, vercxl- fuZe XI-XII saukuneebamde ar gvxvdeba Zvel qarTul werilobiT ZeglebSi. maSasadame, giorgi klimovis mier qarTul-zanuri erTianobis xanisTvis aRdgenili Eerc 1 xl arqetipi (1964:83) anaqronizmi Cans _ TavisTavad cxadia, ax. w.-is XI-XII saukuneebisTvis gamoiricxeba amgvari erTianoba. rac Seexeba svanur EarCxil’s (`fuli~), is nasesxebi Cans megrulidan. Sesabamisad, yvela qarTvelur enaSi -r- sonoriT warmodgenili fuZe SedarebiT gviandelia, miRebuli Eec 1 xl- Ziris inlautSi r-s CarTvis Sedegad, rac Cveulebrivi movlenaa rogorc Zvel qarTul teqstebSi, ise Tanamedrove cocxal qarTvelur ena-kiloebSi. ase rom `amocanis warmatebiT gadaWrisaTvis ar aris sakmarisi oden fonemaT- Sesatyvisobebis safuZvelze aRdgenili arqetipebisa da Tanamedrove eneb- Si warmodgenil semantemaTa mimarTebis dadgena~ (fenrixi, sarjvelaZe 2000:31). 15
- Page 1 and 2: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 3: krebuli eZRvneba zurab sarjvelaZis
- Page 6 and 7: ise leqsikologia-etimologiis sistem
- Page 8 and 9: zurab (zura) sarjvelaZe minda baton
- Page 10 and 11: saCinoa is faqti, rom efTvime mTawm
- Page 12 and 13: gvisturi xatis agebisas safuZvlad m
- Page 16 and 17: `qarTvelur enaTa etimologiuri leqsi
- Page 18 and 19: Iza Chantladze The Significance of
- Page 20 and 21: 13. a. froneli (a. yifSiZe), didebu
- Page 22 and 23: 1967 4. x da à grafemaTa da /Ã/ d
- Page 24 and 25: 1979 33. wyvetilisa da II xolmeobiT
- Page 26 and 27: 1987 68. eklesiaste (eklesiastes Zv
- Page 28 and 29: 1998 101. mca nawilakis erTi funqci
- Page 30 and 31: 134. galaktionis erTi leqsis zogi a
- Page 32 and 33: enaTmecnierebis sakiTxebi _ I-II, 2
- Page 34 and 35: soflebSi Caweril teqstebSi dasturde
- Page 36 and 37: ga-Á-wuRG (Tiq Tis Tina `man mas i
- Page 38 and 39: Rvrelis formantiseuli -S sakmaod xS
- Page 40 and 41: Semdgom i > Á gadasvliT. vinaidan,
- Page 42 and 43: when a compound preverb is added, t
- Page 44 and 45: vfiqrobT, am mcenaris aRmniSvnel qa
- Page 46 and 47: vaxtang imnaiSvili enaTmecnierebis
- Page 48 and 49: imnaiSvilis werili, 4 romelSic, Zir
- Page 50 and 51: 17) endersis gadayeneba sabolood ga
- Page 52 and 53: prozaSi am avtorebs zemoT dasaxeleb
- Page 54 and 55: 2) ugzoba, ufarexoba (g. tabiZe, VI
- Page 56 and 57: ucxouridanaa Semosuli qarTulSi, maT
- Page 58 and 59: 7) kvireebi (j. beTaneli, gancdili
- Page 60 and 61: Vakhtang Imnaishvili Some Questions
- Page 62 and 63: arTi orkoli Rvini qofCuni, arTi pap
fuZe-enis doneze aRvadginoT da mas ‘gomis’ mniSvneloba mivaweroT~ _<br />
aRniSnulia saanalizo wignSi (ix. gv. 91).<br />
Cven vfiqrobT, rom erTi eWvi mainc Cndeba: bog-ir svanurSic aris,<br />
Tanac uSgulurSi, anu uZveles metyvelebaSi, romelic megrulis gavrcelebis<br />
arealidan Zalianaa daSorebuli (albaT ase iyo adrec!); amitom<br />
Znelad dasajerebelia misi megrulidan sesxeba qarTulSic da svanurSic.<br />
SesaZloa aqac amosavali iyos *bag-, romlisganac labialuri fonemis<br />
momdevno poziciaSi a xmovnisagan o-s miReba SeuZlebeli ar iqneboda.<br />
swored asimilirebuli Ziri gamoyenebuli unda iyos svanur masdarSi<br />
libNge `xidis gadeba~ (agreTve misgan nawarmoeb zmnaTa pirian formebsa<br />
da mimReobebSi). es rom asea, amaze miuTiTebs besarion niJaraZis mier<br />
uSgulur li-bgE-i masdarTan dadasturebuli qarTuli Sesatyvisi mobag-v-a<br />
(`dageba iatakisa, mokirwyvla quCisa~), Zv. q. mo-bag-ul-i<br />
(`saxuravi~), `gar sarkmelmovlebuli~ (saba), bag-ov-n-eb-i (`sarTulebi~)<br />
da zemoraWuli bag-ar-i (`pureulis namcxvris qerqi~), agreTve, qarTlur<br />
dialeqtSi dadasturebuli, gadataniTi mniSvnelobiT gamoyenebuli<br />
leqsema bog-ir-a (`gauTleli, axirebuli~). maSasadame, *bag- arqetipi<br />
fuZe-enaSive omonimuri mniSvnelobisa Cans: 1. gomi; 2. xis safari _<br />
a)iataki, b)saxuravi, g)xidi.<br />
hainc fenrixma da zurab sarjvelaZem marTlac didebuli leqsikoni<br />
Seqmnes, magram aramxolod lingvistTaTvis da aramxolod enaTmecnierul<br />
analizze damyarebuli daskvnebis gamotanis safuZvelze. wignSi gamovlenili<br />
Zirebis ubralo gadaTvalierebac ki erTgvar warmodgenas iZleva<br />
saerTo-qarTvelur fuZe-enaze metyveli eTnosis kulturis, yofis, sacxovrebeli<br />
garemos (areali, klimaturi pirobebi,...) Sesaxeb. am TvalsazrisiT<br />
Zalze sainteresod gveCveneba qarTul vecxl-i / vercxl-i da<br />
megrul varCxil-i leqsemaTa analizi. es dakavSireba jer kidev 1849<br />
wlidanaa cnobili da ekuTvnis mari broses. zurab sarjvelaZis cnobiT,<br />
vercxl- fuZe XI-XII saukuneebamde ar gvxvdeba Zvel qarTul werilobiT<br />
ZeglebSi. maSasadame, giorgi klimovis mier qarTul-zanuri erTianobis<br />
xanisTvis aRdgenili Eerc 1<br />
xl arqetipi (1964:83) anaqronizmi Cans _<br />
TavisTavad cxadia, ax. w.-is XI-XII saukuneebisTvis gamoiricxeba amgvari<br />
erTianoba. rac Seexeba svanur EarCxil’s (`fuli~), is nasesxebi Cans<br />
megrulidan. Sesabamisad, yvela qarTvelur enaSi -r- sonoriT warmodgenili<br />
fuZe SedarebiT gviandelia, miRebuli Eec 1<br />
xl- Ziris inlautSi<br />
r-s CarTvis Sedegad, rac Cveulebrivi movlenaa rogorc Zvel qarTul<br />
teqstebSi, ise Tanamedrove cocxal qarTvelur ena-kiloebSi. ase rom<br />
`amocanis warmatebiT gadaWrisaTvis ar aris sakmarisi oden fonemaT-<br />
Sesatyvisobebis safuZvelze aRdgenili arqetipebisa da Tanamedrove eneb-<br />
Si warmodgenil semantemaTa mimarTebis dadgena~ (fenrixi, sarjvelaZe<br />
2000:31).<br />
15