21.11.2014 Views

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

erTi elia~sad~~ (qarTuli oTxTavis ori Zveli redaqcia sami Satberduli<br />

xelnaweris mixedviT, Tb., 1945).<br />

markozi, 9,5: `da miugo petre da hrqua iesus: rabi, keTil ars<br />

Cuenda aqa yofaÁ; vqmneT aqa sam talavar: erTi SenTAs, erT mosYsTAs da<br />

erTi elia~sTAs~~ (qarTuli oTxTavis ori bolo redaqcia, Tb., 1979;<br />

mcxeTuri xelnaweri, Tb., 1986).<br />

Zvel qarTul teqstebsa Tu Tanamedrove dialeqtebSi -d/-ad/-da<br />

alomorfi ZiriTadad realizdeba kuTvnilobiTobis semantikis mqone<br />

pirveli da meore piris nacvalsaxelur fuZeebTan (am SemTxvevebSi fuZis<br />

semantikiT xdeba -is- derivatis kompensacia) da mimarTulebas an<br />

daniSnulebas gamoxatavs 12 : Cem-da `CemTvis~, Sen-da, Tqven-da, mis-da... 13<br />

Sdr.: megruli: Cqim-da `Cemken~, skan-da `Senken~ (Sdr.: koCiSa `kacisken~);<br />

es -da unda iyos Semonaxuli svanuri -Te-s saxiT 14 : miSgEa-Te `Cemken~,<br />

isgEa-Te `Senken~, eCMS-Te `misken~; Sdr., agreTve, svanuri: miSgu `Cemi~<br />

da miSgNE-d„`CemTvis~, isgu `Seni~ da isgNE-d 15 `SenTvis~, eCMS `misi~<br />

da eCMS-d `misken~ (< ejaiS < eja/ega) `misTvis~... gurul-imerulaWaruli:<br />

Cemda, Cemza (kaciza formis analogiiT) formaTa paralelurad<br />

qarTulSi zepir metyvelebaSi amJamadac Cans Cem-ad, Sen-ad tipis<br />

masala: `es Cemad (=CemTvis) minda~... (vimowmebT aWaruli kilos mixedviT).<br />

16<br />

kuTvnilebiTobis semantikis mqone fuZeebTan -da alomorfis damkvidreba<br />

axsnili aqvs k. danelias (1998:503) 17 : `I da II piris nacvalsaxelTa<br />

sayrden nagenetivar uafiqso fuZeze darTuli -da Tandebuli<br />

12 arqaul -d/-da da -ad sufiqsebs SeeZloT rogorc mimarTulebis, aseve daniSnulebis<br />

gamoxatva (T. SaraZeniZe 1956:425-426; i. imnaiSvili 1957:493-495; a.<br />

martirosovi 1968: 114-119). mogvianebiT, -Tvis, -ken `Tandebuliani~ brunvis formebi<br />

iyofen am semantikebs; arqaul qarTulsa da svanur kiloebs Semonaxuli<br />

aqvs Zveli viTareba (masalisaTvis ix., zemoT).<br />

13 Sdr.: m-is+da, ma-T+da... pavle-s+da... (lomTaZe 1987:71).<br />

14 -Te alomorfis (-da > -de > -Te procesis) Sesaxeb msjeloba ix., q. lomTa-<br />

TiZisadmi miZRvnil krebulSi (ibeWdeba soxumis universitetis gadawyvetilebiT).<br />

15 miSgNE-d - formaSi gasarkvevia E segmentis sakiTxi; vfiqrobT, igi<br />

analogiiTaa gadmosuli e.w. E-fuZiani brunebis viTarebiTi brunvidan: sax. WaS,<br />

mic. WaSEE, viT. WaSEd; Sdr., analogiiT E Cndeba -iS segmentis momdevnodac:<br />

dev-iS-E-d (Sdr.: CantlaZe 1998:95).<br />

16 megruli: Cqim-oT `CemTvis~ gvafiqrebinebs, rom Cem-ad saerTo-qarTvelurisgan<br />

momdinare forma ufroa, vidre sazRvrulis Cavardnis Sedegi (Cem<br />

saxlad > Cemad).<br />

17 oRond, misTvis -da aris Tandebuli; metic, k. danelias azriT, mimarTulebiTi<br />

brunva araTu saerTo-qarTvelurSi, aramed qarTul-zanuri erTianobis donezec<br />

Zneli dasaSvebia 1998:513-514.<br />

118

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!