15.11.2014 Views

Untitled

Untitled

Untitled

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

s a g a r e o p o l i t i k a


2007 weli qarTuli politikis istoriaSi gansakuTrebul adgils daikavebs. noembris<br />

dReebma politikuri cxovrebis vadebi da aqcentebi absoluturad Secvala da aaCqara: mixeil<br />

saakaSvilma saprezidento vada Seimcira da arCevnebi 5 ianvars daniSna. arCevnebis Sedegebis<br />

saboloo gamocxadebis Semdeg, rogorc ki saerTaSoriso sazogadoebam arCevnebi<br />

samarTlianad da demokratiulad aRiara, ruseTmac saubris toni Seicvala da prezidentis<br />

inauguraciaze maRali donis delegacia gamogzavna. saqarTvelosa da ruseTis politikur<br />

wreebSi ukve xmamaRla laparakoben ruseT-saqarTvelos urTierTobis Tavidan, sufTa<br />

furclidan dawyebaze. igive daadastura strasburgSi rus JurnalistebTan Sexvedraze<br />

prezidentma mixeil saakaSvilma: `arasdros aris gvian, rom yvelaferi sufTa furclidan<br />

daiwyo, darwmuneboli var, saqarTvelosa da ruseTs Soris urTierToba uaxloes<br />

momavalSi daTbeba~. bolo ori weli ruseTi gamudmebiT gvemuqreboda afxazeT _ samxreT<br />

oseTis damoukideblobis aRiarebiT da kosovos damoukideblobis sakiTxs yovelTvis<br />

afxazeTs abamda, Tumca es TviTon mas arafriT aZlevs xels.<br />

axlaxan gaerom afxazeTSi samSvidobo procesis araefeqturoba aRiara: `politikuri<br />

procesi CixSi Sevida~ _ `am viTarebaSi me vxedav imis aucileblobas, rom (gaeros) samdivnom<br />

samSvidobo procesi Seafasos da is negatiuri tendencia SeaCeros, romelic, rogorc<br />

Cans, am procesSi gaCnda~, _ aseTia gaeros generaluri mdivnis pan gi munis daskvna. gaero<br />

elis, rogor ganviTardeba saqarTvelo-ruseTis urTierToba am bolo dros gamoCenili<br />

signalebis gaTvaliswinebiT. 24 ianvars strasburgSi, evroparlamentSi,ruseTis<br />

sagareo saqmeTa ministrma sergei lavrovma ganacxada, rom ruseTi ar apirebs afxazeTisa<br />

da samxreT oseTis aRiarebas.<br />

prezidentobis bolo wlebi putinisaTvis yvelaze warmatebuli aRmoCnda, `wlis adamianma,~<br />

swori politikuri kursis wyalobiT, sabWouri memkvidreebiT damZimebuli ruseTi,<br />

lamis msoflios erT-erT hegemonad aqcia. amerikeli kongresmenis stroub telbotis SefasebiT,<br />

`ruseTi mxarze gadebuli qvemexebiTa da navTobdolarebiT gamotenili jibeebiT,<br />

gazis umsxvilesi momwodeblis upiratesobis mqone aRorZinebuli suverenuli saxelmwifo<br />

gaxlavT~.<br />

garda am faqtorisa,msoflioSi mimdinare politikuri movlenebis gaTvaliswinebiT,<br />

2008 wels saqarTvelos mniSvnelovani nabijebis gadadgma mouwevs. im sakiTxebzea saubari,<br />

romlebic aqtualuri iqneba saqarTvelosTvis mimdinare wels: 2008 weli aSS-isa da ruseTis<br />

saprezidento arCevnebis wina welia da, msoflio politikaSi am qveynebis rolis<br />

gaTvaliswinebiT, sayovelTao interess iwvevs. aseve eraysa da avRaneTSi mimdinare operaciebi<br />

da iranis birTvul programasTan dakavSirebuli sanqciebi. Zalian cota dro darCa<br />

kosovos saboloo bedis garkvevamde. evropis kontinentze romelime qveynis teritoriuli<br />

mTlianobis sakiTxi gadaixedeba. es metad aqtualuri da mniSvnelovania qarTuli da<br />

secesiuri warmonaqmnebis Semcveli saxelmwifoebisaTvis. amaze didadaa damokidebuli is<br />

politikuri sakiTxebi, romlebic SeiZleba momavalSi ganviTardes.<br />

da bolos: evropul struqturebsa da evroatlantikur aliansSi integracia. TiTqos<br />

noembris movlenebma dagvaSora natosa da individualuri partniorobis samoqmedo<br />

gegmis miRebas, miuxedavad imisa, rom 2007 weli nayofieri iyo saqarTvelos evro-atlantikur<br />

struqturebSi integraciis mxriv _ natosTan intensiuri dialogisa da individualuri<br />

partniorobis samoqmedo gegmis farglebSi.<br />

saprezidento arCevnebze plebiscitze daisva kiTxva: surda Tu ara saqarTvelos mosaxleobas<br />

natoSi gawevrianeba. ratom gaxda es aucilebeli? saqarTvelos moqalaqeebisTvis<br />

kidev erTxel Sexseneba imisa, ra aris nato da ratom aris Cveni qveynisaTvis aseTi mniSvnelovani<br />

masSi gawevrianeba, 26 qveynisaTvis ki imis Cveneba, rom mosaxleobis es raodenoba<br />

uWers mxars natosTan integracias. manamdec arsebuli erTmniSvnelovani azri kidev<br />

erTxel dadasturda _ mosaxleobis 70%-ze mets surs, Tavisi qveyana Crdilo-atlantikuri<br />

aliansis wevrad ixilos. 2008 wels saqarTvelo ganagrZobs aliansTan TanamSromlobas<br />

da gawevrianebis TvalsazrisiT ufro did warmatebebs miaRwevs. win buqarestis samitia.<br />

vnaxoT, rogor ganviTardeba movlenebi.


k o n f l i q t u r i z o n e b i


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

-<br />

k o m e n t a r i<br />

SoTa malaSxia _<br />

teritoriuli mTlianobis aRdgenis sakiTxTa<br />

droebiTi saparlamento komisiis Tavmjdomare<br />

fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~<br />

kviprosis scenari CaiSala<br />

`es konfliqtebi unda mogvardes<br />

mxolod mSvidobiani,<br />

politikuri molaparakebebis<br />

gziT.~<br />

iap de hoop sxeferi<br />

natos generaluri mdivani<br />

`oseTis konfliqti<br />

radikalurad gansxvavdeba<br />

afxazeTis konfliqtisagan.<br />

oseTSi, faqtobrivad, aris<br />

ori xelisufleba _ uSualod<br />

cxinvalis liderebi da<br />

sanakoevis mTavroba. erTxel<br />

mkiTxes, ra roli aqvs<br />

konfliqtis daregulirebis<br />

sakiTxSi kokoiTs. maSin<br />

vTqvi da axlac vimeoreb,<br />

rom kokoiTs udidesi roli<br />

akisria, Tumca piriqiT _<br />

is problemebs qmnis da<br />

konfliqts aRvivebs.~<br />

daviT baqraZe<br />

saxelmwifo ministri<br />

konfliqtebis daregulirebis<br />

dargSi<br />

noembris movlenebs, bolomde ganviTarebis SemTxvevaSi, mohyveboda<br />

centraluri xelisuflebis Sesusteba _ gadatrialebis mcdelobiT,<br />

amboxiT da a.S. amis utyuari faqtebi arsebobs. pirveli: aqciis xelmZRvanelTa<br />

gancxadebiT, es mitingi ki ara, erovnuli yriloba iyo, romelsac<br />

SeeZlo nebismieri gadawyvetilebis miReba, maT Soris, xelisuflebis<br />

damxobisa (sinamdvileSi es Cveulebrivi mitingi iyo). meore:<br />

mitingis organizatorisa da sulisCamdgmelis badri patarkaciSvilis<br />

gancxadeba: is gaakeTebs yvelafers, daxarjavs bolo TeTrs, raTa Secvalos<br />

saakaSvilis faSisturi xelisufleba. patarkaciSvilma iseTi Sefaseba<br />

misca xelisuflebas, misi mxridan nebismieri qmedeba sanqcirebuli iyo,<br />

Tundac xelisuflebis Zaladobrivad Secvla da am fonze ruseTs saSualeba<br />

miecemoda, TiTqosda Tavisi moqalaqeebis dacvis mizniT, moexdina<br />

orive konfliqturi teritoriis aneqsia. cxadia, saerTaSoriso organizaciebi<br />

amas dagmobdnen, magram es iqneboda faqti da, aqedan gamomdinare,<br />

afxazeTis da cxinvalis regionis dabrunebis sakiTxi gaurkveveli<br />

droiT gadaideboda. saberZneTSi, sxvadasxva gadatrialebis gamo, kviprosis<br />

berZnuli nawilis xelisufleba Sesustda, Seicvala da zemonaxsenebi<br />

movlenebi ganviTarda. 1974 wels TurqeTma moaxdina CrdiloeT<br />

kviprosis aneqsia, okupacia dagmo gaerom, magram CrdiloeT kviprosi<br />

TurqeTis mier dRemde aneqsirebulia. CrdiloeT kviprosSi dgas TurqeTis<br />

40 000 jariskaci, samSvidoboebi gaeros egidiT _ safrangeTis, inglisisa<br />

da saberZneTis samxedro kontingenti, TviT kviprosis berZnuli<br />

nawilis jari, magram gavida 34 weli da sakiTxi mainc ver gadawyda.<br />

noembris scenari ver daidga. samomavlod ras unda velodoT ruse-<br />

Tisgan? iqneba mcire provokaciebi am teritoriebze, magram maTi gaTvla,<br />

prognozi da Sesabamisi reaqcia SesaZlebelia da maTi gancxadebebi, am<br />

34 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

miwebis SeerTebasa da aRiarebasTan dakavSirebiT, rCeba mxolod ritorikis<br />

doneze da realur safrTxes moklebulia, ufro populisturia,<br />

radganac aneqsiis sakiTxi 7 noembris movlenebs ver mieba.<br />

aseT viTarebaSi ra gvaqvs dRes saqarTveloSi: saqarTvelos danarCeni<br />

teritoria Tavisufalia ruseTis bazebisagan, arc erTi rusi jariskaci,<br />

romelic am miwaze orasi wlis ganmavlobaSi imyofeboda, dRes aq ar<br />

aris. rac Seexeba gudauTis bazas, rusebi Tavad acxadeben, rom is dacales<br />

da, Tu mainc arian, es iqneba saerTaSoriso normebis darRveva. ruseTis<br />

bazebis gasvlis procesi dasrulda. axla gvrCeba ori momenti: rusi samSvidobebis<br />

gayvana afxazeTisa da cxinvalis regionidan. rusebi realurad<br />

grZnoben, rom es xelisufleba 5 ianvris arCevnebis Semdeg aqtiurad<br />

daiwyebs im programis ganxorcielebas, romelzec gadawyvetileba parlamentma<br />

mravalgzis miiRo.<br />

afxazeTidan samSvidoboebis gayvanasTan dakavSirebiT iuridiuli<br />

safuZveli gvaqvs: dsT-is rva dadgenileba arsebobs, romlebSic aRniSnulia,<br />

rom, erTi mxaris moTxovnis SemTxvevaSi, am jarebma afxazeTis teritoria<br />

unda datovon. es aris ormxrivi SeTanxmebiT Semoyvanili jari<br />

da, erTi mxaris gasvlis SemTxvevaSi, xelSekruleba uqmdeba. amitom e.w.<br />

rusi samSvidoboebis sakiTxi am formatSi dadgeba. orive konfliqturi<br />

regionidan Cven davayenebT jarebis gayvanis sakiTxs. Tu ar gavlen, saqar-<br />

Tvelos xelisufleba samSvidoboebs gamoacxadebs ukanonod da daiwyeba<br />

pirdapiri dialogi afxazebsa da osebTan. es saSualebas mogvcems,<br />

arsebuli konfliqtebi rac SeiZleba swrafad gadawydes da moxdes maTi<br />

integrigeba saqarTvelos politikur da ekonomikur sivrceSi. amis saSualeba,<br />

axali legitimaciis dros, saqarTvelos xelisuflebas eqneba. Tu<br />

gudauTis bazasTan dakavSirebiT monitoringis procedura darRveulia,<br />

samSvidobebis gayvanis Semdeg, ruseTs aRar eqneba ufleba, saerTaSoriso<br />

organizaciebs aukrZalos monitoringi: isini calsaxad amboben, rom<br />

gudauTis baza dacales, anu iuridiulad Cven varT momgebian poziciaSi.<br />

ruseTi 12 dekembridan gamosulia im xelSekrulebidan, romlis Zali-<br />

Tac TbilisSi, axalqalaqsa da baTumSi rusuli bazebi idga. saqarTveloSi<br />

oraswliani problema gadaiWra. samSvidoboebis gayvanas uSualod ebmis<br />

teritoriebis dabrunebis sakiTxi, radgan ruseTi aris konfliqtis monawile<br />

mxare, am mimarTulebiTac saqarTvelom gadadga seriozuli nabiji.<br />

mxedvelobaSi maqvs gaeros ori bolo rezolucia, romlebSic saubaria<br />

ltolvilTa upirobo dabrunebaze. yvela unda dabrundes, vinc monawileobda<br />

SeiaraRebul konfliqtSi an, vinc konfliqtis Semdeg daibada.<br />

1994 wlis moskovis xelSekrulebiT, afxazeTSi, faqtobrivad, verc erTi<br />

qarTveli ver brundeboda. Tuki ltolvilTa da maTi qonebis dabruneba<br />

gaeros donezea gadawyvetili, am sakiTxs ara marto saqarTvelos kanonmdebloba<br />

icavs, aramed gaeros rezoluciac.<br />

afxazeTSi qarTvelTa upiratesi eTnowmenda dafiqsirebulia sam dokumentSi:<br />

1994 wlis budapeStis, 1996 wlis lisabonisa da 1999 wlis stambulis<br />

euTos samitebze. aqedan gamomdinare, qarTvelTa eTnowmenda unda<br />

`Cven araerTxel mogvmarTes<br />

afxazeTisa da samxreT oseTis<br />

damoukideblobis aRiarebis an<br />

ruseTis SemadgenlobaSi maTi<br />

miRebis sakiTxze, am Temaze<br />

saubari jer naadrevia, magram<br />

rogorc ki axlad arCeuli<br />

saTaTbiro ianvarSi Seikribeba,<br />

am Temaze aucileblad<br />

vimsjelebT.~<br />

boris grizlovi<br />

`edinaia rasias~ lideri<br />

`kosovo sabolood albaneTTan<br />

mierTebas apirebs, CrdiloeT<br />

kviprosi _ TurqeTTan, samxreT<br />

oseTi _ Crdilo oseT­<br />

Tan, yarabaRi _ somxeTTan,<br />

dnestrispireTi, albaT ukrainasTan.<br />

afxazeTis upiratesoba<br />

imaSi mdgomareobs, rom Cven<br />

ar gvyavs is saxelmwifo,<br />

romelsac mivuerTdebiT.~<br />

sergei Samba<br />

`rezonansi~<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

35


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

dafiqsirdes gaeros dokumentebSi, unda damtkicdes, rom am teritoriaze<br />

moxda danaSauli _ ruseTma Caatara eTnowmenda, is aris konfliqtis<br />

monawile mxare da samSvidobod wodebuli ruseTis struqtura veranairad<br />

ver iqneba samSvidobo. aseT SemTxvevaSi muSaobs gaeros wesdebis Sesabamisi<br />

muxlebi: konfliqtis monawile mxares ara aqvs ufleba, aramcTu<br />

monawileobdes samSvidobo procesSi samSvidoboebis egidiT, aramed<br />

monawileoba miiRos kenWisyraSi, samSvidoboebis ra kontingenti unda<br />

Sevides saqarTvelos teritoriaze. am mxriv iuridiulad Cveni yvela<br />

qmedeba gaazrebulia da yvelaferi damokidebulia saqarTvelos mosaxleobis<br />

nebaze. es programa migviyvans iqamde, rom uswrafesad davibrunoT<br />

saqarTvelos teritoriebi. maT gareSe saqarTvelo srulyofili<br />

saxelmwifo ver iqneba.<br />

7.12.07<br />

`Tu ruseTi realurad<br />

daiwyebs afxazeTisa da samxreT<br />

oseTis aRiarebisaTvis<br />

mzadebas, samwuxarod, is Cven<br />

aRar gvitovebs arCevanis<br />

saSualebas.~<br />

daviT baqraZe<br />

saxelmwifo ministri<br />

konfliqtebis daregulirebis<br />

dargSi<br />

`es aris wminda populisturi<br />

gancxadeba. dumas aravis aRiarebis<br />

an araRiarebis ufleba<br />

ara aqvs. Tavad ruseTis<br />

konstituciiT es aris aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis<br />

prerogativa... umartivesi<br />

WeSmaritebaa, saqarTvelos<br />

lanZRva-gineba rusuli<br />

politikuri ritorikis<br />

aucilebel elementad iqca.~<br />

kaxa kacitaZe<br />

eqsperti<br />

36 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


N A T O


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

k o m e n t a r i<br />

nika rurua _<br />

saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa<br />

da uSiSroebis komitetis Tavmjdomaris<br />

moadgile<br />

fraqcia `nacionaluri moZraoba _<br />

demokratebi~<br />

saqarTvelo daubrundeba Tavis bunebriv<br />

garemos<br />

`natos gafarToeba Seuqcevadi<br />

procesia, magram es sulac<br />

ar niSnavs imas, rom axali<br />

wevrebisaTvis misi kari<br />

avtomaturad gaiReba.~<br />

iap de hoop sxeferi<br />

natos generaluri mdivani<br />

`vfiqrob, natos gafarToeba<br />

aRmosavleTis mimarTulebiT<br />

ar unda gamoiyurebodes,<br />

rogorc ruseTis winaaRmdeg<br />

mimarTuli agresia. miuxedavad<br />

Cvensa da qarTvelebs Soris<br />

arsebul megobrobisa, mxarda­<br />

Weras mxolod im SemTxvevaSi<br />

gamovxatavT, Tu es ruseTTan<br />

urTierTobas agresias ar<br />

Sematebs.~<br />

erven moreni<br />

safrangeTis sagareo<br />

saqmeTa ministri<br />

`roiteri~<br />

noembris movlenebma xeli ver SeuSala Crdilo atlantikur alianssa<br />

da saqarTvelos Soris TanamSromlobas, Tumca dawyebuli procesi<br />

garkveulwilad Seaferxa. amJamad Cven kvlav vrCebiT intensiuri dialogis<br />

safexurze. rac Seexeba MAP-ze gadasvlas, amis gadawyvetas ocdaeqvsi<br />

qveynis konsensusi sWirdeba, rac ioli rodia. saqarTvelosa da natos<br />

warmomadgenlebTan urTierToba Cveulebriv reJimSi grZeldeba. politikuri<br />

gancxadebebi, TiTqos Cvens qveyanas gadaulaxavi barieri Seeqmna<br />

natosTan urTierTobaSi, arasworia. dRis wesrigSi kvlav dgas avRaneT-<br />

Si Cveni samxedro kontingentis gagzavnis sakiTxi. yvelasaTvis cnobilia,<br />

rom buqarestis samitze dagegmili iyo mniSvnelovani gadawyvetilebebis,<br />

maT Soris MAP-is miReba, amitomac didi iyo Cveni daintereseba buqarestis<br />

samitis mimarT. Tumca, teqnikurad MAP-is miReba SesaZlebelia samitamdec<br />

da samitis Semdegac _ yovelTviur ministerialze. natos ministrebis<br />

Sekrebaze saqarTvelos kidev eZleva Sansi miiRos wevrobis samoqmedo<br />

gegma. es damokidebulia natos wevri qveynebis poziciebze, romlebmac ukve<br />

miiRes swori, arapolitizirebuli, obieqturi informacia noemberis<br />

movlenebis Sesaxeb. yvelasaTvis cnobili gaxda, rom es areuloba kargad<br />

organizebuli politikuri kampania iyo. ramac ver unda Seaferxos saqar-<br />

Tvelos svla, Crdilo atlantikuri aliansisaken.<br />

Cveni qveynis natoSi gawevrianebas seriozulad uSlis xels Crdiloeli<br />

mezobeli _ ruseTi, romelmac separatistebis gamoyenebiTa da galis<br />

raionSi sabrZolo teqnikis SemoyvaniT, viTareba daZaba. amiT man<br />

daarRvia yvela saerTaSoriso norma. ruseTs surda, saerTaSoriso<br />

sazogadoebisa da natos wevri qveynebisaTvis saqarTvelo warmoeCi-<br />

38 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

na rogorc arastabiluri qveyana. am mizniT is aqtiurad muSaobs natos<br />

wevr qveynebTan, Tumca mis mier miwodebuli dezinformacia mizans ver<br />

aRwevs. dRes Cveni mowinaaRmdegea ara natos wevri romelime qveyana,<br />

aramed maTze zewolis ganmaxorcielebeli ruseTi. aqedan gamomdinare,<br />

Cven winaaRmdegobebi gveqmneba ruseTidan _ separatistul regionebSi<br />

daZabulobis muxtis SetaniT, romelic, marTalia droebiT, magram<br />

mainc uSlis xels saqarTvelos natosken mimaval gzaze. am brZolaSi Cven<br />

marto ara varT, gvyavs Zlieri mokavSireebi. isini mondomebuli arian<br />

nato gafarTovdes kavkasiis mimarTulebiT, ruseTi ki Tavisi miznebisaTvis<br />

iyenebs rogorc ekonomikur, ise diplomatiur da sxva berketebs:<br />

sxvadasxva saxelmwifosTan xelSekrulebebs, energomatareblebs da<br />

ase Semdeg. am kompleqsuri procesebis mogvareba erTbaSad SeuZlebelia.<br />

amitom nabij-nabij xdeba TiToeuli problemis ganeitraleba.<br />

Cveni dasavleli mokavSireebis gancxadebiT, saqarTvelos Crdilo<br />

atlantikur aliansSi Sesvla TviT ruseTisTvisac momgebiania,<br />

radganac nato stabilurobis, mSvidobiani ganviTarebis garantia da<br />

im safrTxisaTvis, romlis winaSec dRes ruseTi dgas (mxedvelobaSi<br />

maqvs terorizmi da radikaluri islamizmi), natos Zlieri<br />

samxedro Tavdacvis struqtura damcavi meqanizmia.<br />

amdenad CvenTvis da Cveni dasavleli partniorebisaTvis gaugebaria<br />

ruseTis aseTi antagonizmi natos mimarT. marTalia, mas SeuZlia Segviqmnas<br />

garkveuli barieri, magram am process ver SeaCerebs. is aucileblad<br />

damTavrdeba Cveni qveynis natoSi gawevrianebiT. saqarTvelo kvlav<br />

daubrundeba Tavis bunebriv garemos _ evropas, evroatlantikur msoflmxedvelobas.<br />

amdenad, es bunebrivi procesi aucileblad warmatebiT<br />

damTavrdeba da misi SeCereba aravis SeuZlia, garda SinaaSlilobisa. Tu<br />

qarTvelebi gamoviCenT keTilgonierebas da vuerTgulebT Cvens erovnul<br />

interesebs, gareSe Zalebi am process ver SeaCereben.<br />

Rrmad var darwmunebuli, saqarTvelos svla Crilo-atlantikuri<br />

aliansisken warmatebiT damTavrdeba.<br />

16.01.08<br />

`saqarTvelos natoSi<br />

integracia imazea<br />

damokidebuli, Tu rogor<br />

Catardeba saparlamento<br />

da saprezidento arCevnebi.<br />

momaval welze bevri ram<br />

ari damokidebuli. natos<br />

saparlamento asambleis<br />

Zalian avtoritetuli<br />

warmomadgenlebisagan<br />

momismenia, rom arCevnebi<br />

iqneba testi saqarTvelos<br />

demokratiulobaze. Tu<br />

momavali arCevnebi Catarda<br />

ukeT, vidre wina arCevnebi,<br />

es natosaTvis sakmarisi ar<br />

iqneba. is unda Seesabamebodes<br />

saerTaSoriso standartebs.~<br />

Salva fiCxaZe<br />

arasamTvrobo organizaciis<br />

_ `saqarTvelo natoSi~ _<br />

xelmZRvaneli<br />

`xangrZlivi stabilurobis<br />

uzrunvelyofa mxolod<br />

demokratiis daxmarebiTaa<br />

SesaZlebeli.~<br />

iap de hoop sxeferi<br />

natos generaluri mdivani<br />

`briuselis samitze natos<br />

wevri qveynebis sagareo saqmeTa<br />

ministrebma saqarTvelosTan<br />

dakavSirebiT erToblivi<br />

komunike miiRes, sadac<br />

aRniSnulia, rom saqarTvelos<br />

swrafvas natosken dadebiTad<br />

afaseben.~<br />

`rezonansi~<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

39


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

k o m e n t a r i<br />

daviT zurabiSvili<br />

fraqcia `demokratiuli frontis~<br />

Tavmjdomare<br />

win didi gamocda gvelis<br />

`Tavis droze ruseTma<br />

yvelaferi gaakeTa imisaTvis,<br />

rom saqarTvelo erTiani<br />

yofiliyo. afxazeTi da oseTi<br />

saqarTvelos SemadgenlobaSi<br />

ruseTis gareSe arasodes<br />

yofila.<br />

safrTxis SemTxvevaSi Cven<br />

afxazebsa da osebs qarTuli<br />

agresiisagan davicavT. ruseTis<br />

saTaTbiro afxazeTisa da<br />

samxreT oseTis statusze<br />

dasavleTis mier kosovos<br />

damoukideblobis aRiarebis<br />

Semdeg seriozulad<br />

imsjelebs.~<br />

sergei markovi<br />

politologi, saxelmwifo<br />

saTaTbiros deputati<br />

noembris movlenebi Zalian mniSvnelovani etapia Cveni qveynis cxovrebaSi.<br />

opozicia sakmaod didi xnis win alaparakda adamianis uflebaTa<br />

dacvis, socialur da samarTlebriv problemebze. amaze pasuxi aseTia:<br />

reformebi tardeba da amas ver Seewyvnen, Tu moewyvneno. es aris xelisuflebis<br />

Seuracxmyofeli damokidebuleba xalxis mimarT. yvelaferi<br />

ki gacxadda 2 noembers, roca parlamentis win asi aTasze meti adamiani<br />

movida. irakli oqruaSvilis gamoCenam da Semdeg dapatimrebam dagvanaxa,<br />

rom aseTi safrTxe TiToeul Cvengans eloda. sakmarisia, politikuri<br />

gancxadeba gaakeTo, rom qveynis damaqcevrad gamogacxadeben, arada irakli<br />

cota xnis win yvelaze kargi ministri iyo mTavrobaSi. oqruaSvilis<br />

dapatimrebam gamoiwvia opoziciis erTianoba _ sxvadasxva interesis<br />

mqone Zalebi gaerTiandnen da Seqmnes koaliciis msgavsi organo. elementarul<br />

gadarCenazea saubari _ sakuTari Tavis ki ara, qveynis da saxelmwifos<br />

gadarCenaze. xelisuflebas 2 noembers hqonda ori gza: daerbia asi<br />

aTasi kaci rusTavelis gamzirze. ver daveTanmebi erTi eqspertis Sefasebas,<br />

TiTqos quCa marTavs situacias, ubralod is kargi indikatoria da<br />

kargad afiqsirebs adamianebis ganwyobas. kargad maxsovs, 2001 wels aq iyo<br />

xalxmravali mitingi, ZiriTadad axalgazrdebis, is daiSala da maSin SevardnaZem<br />

kaxa TargamaZe gadaayena. 2003 wlis noembramde xuTi aTasi kaci<br />

ver Sekriba nacionalurma moZraobam. ukve sxva situacia iyo arCevvnebis<br />

gayalbebis Semdeg _ xalxi isev azvirTda... 2 noembers amdeni adamianis<br />

mosvla imas niSnavda, rom 10-15-jer metia SeniT ukmayofilo. es iseTi<br />

signalia xelisuflebisaTvis an unda upasuxo, an Tavi daiRupo. roca am<br />

aqcias vgegmavdiT da viwyebdiT (gulaxdilad vambob: es ar iyo spontanurad<br />

mofiqrebuli), moTxovnebi gvqonda Zalian rbili _ saparlamento<br />

arCevnebi Catardes gazafxulze, saarCevno kodeqsSi cvlilebebi _ ma-<br />

Joritaris arCevis wesTan dakavSirebiT. saarCevno kodeqsSi cvlilebebi<br />

da politpatimrebis ganTavisufleba ar iyo iseTi moTxovnebi, romelTa<br />

40 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

gaTvaliswineba daangrevda xelisuflebas an msoflioSi mis prestiJs<br />

Searyevda, mgoni, piriqiT moxdeboda. magram Zalian kargad vici amaTi<br />

zne: Sen rom Txov, maincdamainc imis gakeTeba ar undaT. amis sanacvlod<br />

sruliad dausabuTebeli argumenti: gazafxulze arCevnebis CatarebiT<br />

qveyana daiRupeboda, ruseTis mxridan iqneboda provokacia da a.S. samagierod,<br />

miviReT 7 noembris cnobili movlenebi. me, ise rogorc erovnuli<br />

sabWos sxva liderebi, pasuxismgebeli var yovel dResa da yovel gadawyvetilebaze,<br />

noembris dReebis nebismier mitingze, detalurad vici,<br />

rogor igegmebeboda yvelaferi. sruli pasuxismgeblobiT vacxadeb: kanonis<br />

arc erTi punqti, arc erTi kazusi ar dagvirRvevia. yvelaferi skrupulozurad<br />

gavTvaleT, raTa xelisuflebas ar miscemoda mizezi Zalis<br />

gamoyenebisa. miuxedavad amisa, mainc gamoiyena, mainc mimarTa Zaladobas:<br />

pirvelad moSimSileebis mimarT _ quCis dasufTavebis sababiT, Semdeg<br />

_ quCis gadaketvas, karvis dadgmas apirebeno... Zalian sasacilo mizezebi<br />

iyo. mogrovda xalxi, moxda Sexla-Semoxla, aseT dros xelisuflebam<br />

monaxa martivi gamosavali. moiyvana e.w. `specnazi~, daarbies, wylis Wavli<br />

da gazi gamoiyenes. aman gamoiwvia kidev ufro didi protesti, xalxi Zalian<br />

gabrazda, situaciis marTva gaWirda, uamravi adamiani gamovida quCaSi.<br />

me da koba daviTaSvili vaCerebdiT xalxis nakads, videqiT niRbosnebsa<br />

da xalxs Soris... miviReT gadawyvetileba, wavsuliyaviT riyeze _ adamianebi<br />

gagveridebina movlenebis epicentridan. SeiZleboda, ver dagvemorCilebina<br />

xalxi da ganviTarebuliyo Zalian cudi procesi. riyeze<br />

quCa ar iketeba da garSemo araviTari saxelmwifo dawesebulebebi ar<br />

aris. Tu rames vapirebdiT, wavidodiT kancelariasTan an parlamentTan.<br />

imdeni xalxi iyo, mas specrazmi ver Seakavebda.. riyeze Sekrebas mohyva<br />

xelisuflebis umZafresi reaqcia _ xalxis simravlis gamo daSindnen.<br />

Semdeg ise daarbies, romlis msgavsi ar minaxavs. 9 aprili maxsovs Zalian<br />

kargad. iq sabWoTa armiis jariskacebi niCbebiT rom gvCexavdnen, sami<br />

mxridan gvitevdnen, magram erTidan gasasvleli dagvitoves. aq yvela<br />

mxridan Semogvartyes alya, neta, ras gvipirebdnen, gasaqcevi gza rogor<br />

ar unda dautovo? riyeze mitingis darbeviT adamianis yvela ufleba<br />

daarRvies da yvelaze gasaocari: is dRe dagvirgvinda `imedis~ darbeviT.<br />

rom miTxres, ar davijere _ amas rogor izamdnen_ meTqi. ucxoeTSi<br />

roca SevatyobineT, pirveli reaqcia maTac aseTi hqondaT. aman gamoiwvia<br />

xelisuflebis Zalian seriozuli diskreditacia. saerTaSoriso doneze<br />

Zalian mkveTri gancxadebebi keTdeboda. wesis da kanonis dacviT<br />

rom gamoecxadebinaT sagangebo mdgomareoba, kidev SeiZleboda imijis<br />

gadarCena. cxadia, momxdarma qarTuli saxelmwifo daazarala, marto<br />

xelisuflebas ki ara, mTel qveyanas miadga Crdili _ natoSi gawevrianebis<br />

sakiTxs, mapis miRebas da Zalian bevr rames. mapis miRebaze isedac<br />

orWofobdnen _ uamisodac iyo varaudi, rom ver miviRebdiT.<br />

7 noembris movlenebis Semdeg prezidenti saakaSvili praqtikulad<br />

aiZules gadamdgariyo da arCevnebi daeniSna. es iyo kategoriuli moTxovna,<br />

ZiriTadad, amerikis mxridan, mcdeloba qveynis saxis gadarCenisa.<br />

zewola rom ara, prezidenti ar apirebda gadadgomas. Seaqes policia da<br />

specrazmi, magram iq marto policia ar imyofeboda, iyvnen samxedro nawilebi,<br />

genStabis ufrosi, qveynis umaRlesi samxedro piri _ gogava (mas<br />

amis ufleba ar hqonda), `nacmoZraobis~ aqtivistebi.<br />

`sanam rusi politikosebi<br />

ar mixvdebian, rom afxazeTi<br />

TiToeuli qarTvelisaTvis<br />

mouSuSebeli Wrilobaa, sanam<br />

afxazeTis saSualebiT,<br />

saqarTveloTi manipulirebas<br />

ar moeSvebian, manamde urTier­<br />

Tobebis mogvareba arasdros<br />

gamogviva...<br />

... saqarTvelo ruseTTan<br />

normaluri urTierTobebiT<br />

dainteresebulia. Tumca<br />

es mxolod maSin iqneba<br />

SesaZlebeli, Tu ruseTi Cvens<br />

arCevans, Cvens suverenitets<br />

da teritoriul mTlianobas<br />

pativs scems.~<br />

nino burjanaZe<br />

`vremia novostei~<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

41


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

`is xmebi, romelsac ruseTis<br />

saxelmwifo duma ucxo<br />

qveynis teritoriaze miiRebs,<br />

ar SeiZleba legitimurad<br />

CaiTvalos.~<br />

gela beJuaSvili<br />

saqarTvelos sagareo saqmeTa<br />

ministri<br />

`24 saaTi~<br />

arCevnebi garkveulwilad gamosavalia im SemTxvevaSi, Tu is wesierad,<br />

standartebis dacviT Catardeba. es qveynis Selaxul prestiJs aRadgens.<br />

didi survilis miuxedavad, jerjerobiT, am saqmes kargi piri ar uCans:<br />

namdvili teroria gamocxadebuli opoziciiis aqtivistebze, elementaruli<br />

muSaobis saSualebas ar gvaZlevdnen, gansakuTrebiT raionebSi. gamogonili<br />

mizeziT masobrivad itacebdnen da apatimrebden xalxs. Cven, ra<br />

Tqma unda, saqmis kursSi CavayeneT Sesabamisi organizaciebi, aris xelisuflebaze<br />

zewola dasavleTidan, Tavad xelisuflebaSic aris TiToorola<br />

adamiani, visac esmis, rom es ar SeiZleba, magram isini aminds ver<br />

qmnian. saarCevno kampania araTanabar pirobebSi mimdinareobs: eqs-prezidentis<br />

finansuri SesaZleblobani, saxelmwifo aparati, mTavroba mis-<br />

Tvis muSaobs. uamravi Tanxa ixarjeba socialuri daxmarebis mxriv. ori<br />

variantia: an marTla daiqceva es qveyana danapirebi Tu ganaxorcieles, an<br />

gvatyueben. saidan amdeni fuli? _ milionebi da miliardebi, es xom biujetis<br />

fulia. amboben, biznesi afinansebso, maSin reketi gamodis, bizness<br />

samagieros hpirdebian. Tu saakaSvilma gaimarjva, es fuli ormagad amosa-<br />

Rebia...<br />

erTiani opoziciis kandidats aqvs seriozuli Sansi, gamarjvebisTvis<br />

ibrZolos, Cven vmonawileobT arCevnebSi da vapirebT gamarjvebas _ saparlamento<br />

mmarTvelobaze gadasvlas. amas garkveuli procedurebi, dro<br />

da sakonstitucio cvlilebebi sWirdeba. evropaSi TiTqmis yvelgan saparlamento<br />

mmarTvelobaa. es gaakeTes baltiispireTis qveynebma da aravi-<br />

Tari problema ar Seqmnila. problema SeiZleba Seiqmnas saudis arabeTSi<br />

_ demokratiuli arCevnebi rom Caataro, SesaZlebelia, alqaida movides<br />

saTaveSi. Cveni qveynis sagareo kursi memkvidreobiT jer kidev erovnuli<br />

xelisuflebisaganaa miRebuli da cvlileba gamoricxulia. SevardnaZe<br />

rom movida, bevrs eSinoda, ruseTisaken Segvabrunebso _ mainc dasavleTisaken<br />

wavediT. es marto Cvenze araa damokidebuli. ruseTs xels ar<br />

aZlevs saqarTvelos Zliereba, dasavleTi am SemTxvevaSi aris damxmare<br />

_ natosTan, evropasTan integraciis kursi ar Seicvleba, Tanac qveyanaSi<br />

gadawyvetilebebi dabalansdeba. sxvadasxva interesis gaTvaliswineba saparlamento<br />

mmarTvelobis dros yvelaze ukeT xerxdeba. gadanawileba saprezidento<br />

mmarTvelobis drosac SeiZleba, magram CvenTan prezidenti<br />

rom gaxdeba kaci, imas fiqrobs, rogor darCes da aRar wavides mTeli<br />

cxovreba. saparlamento mmarTvelobis modelma yvelgan gaamarTla,<br />

CvenTan ratom ar unda gaamarTlos?! me ar mimaCnia, rom qarTveli xalxi<br />

sxvebze ufro ganuviTarebelia, namdvilad ara mgonia ase.<br />

rogoria dasavleTis ganwyoba imis Semdeg, rac moxda? _ amas<br />

uzarmazari mniSvneloba aqvs ruseTTan urTierTobisaTvis<br />

sapirwoned, dakarguli teritoriebis dasabruneblad da<br />

konfliqtebis mosagvareblad. Tu ruseTTan erTi erTze davrCebiT<br />

da mxardaWera mogvakldeba, Zalian Zneli iqneba Cveni interesebis<br />

dacva.<br />

politikaSi arsebobs ormagi da sammagi standartebi. azerbaijanis mimarT<br />

sxva standartia, pakistanis mimarT _ sxva da absoluturad gansxvavebuli<br />

CexeTis mimarT. Cveni xelisuflebis poziciidan gamomdinare,<br />

samwuxarod, saqarTvelosadmi xSirad ormagi damokidebulebaa. es<br />

42 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

ar afiSirdeboda, magram kuluarebidan namdvilad vici, midioda gzavnilebi:<br />

Cveni xalxi aris bneli, saWiroa avtoritaruli reJimi, Torem<br />

ise ver wavalT dasavleTisaken, reformebs ver gavatarebT, xalxs demokratia<br />

ar unda (imisi kvleviT dasavleTSi Tavs aravin Seiwuxebs, es<br />

xalxi marTla `bnelia~ Tu ~naTeli~). aqedan gamomdinare, opoziciac<br />

aseTive bneli da susti gvyavs. aman ganapiroba, rom dasavleTSi Zalian<br />

bevr raRacaze xuWavdnen Tvals. qveyanaSi met-naklebad Tu stabilurobaa,<br />

xalxis ukmayofilebis xarisxi ar Cans. CexeTis an estoneTis standartebs<br />

aravin gviyenebda: saqarTveloSi avtoritaruli reJimi aris, magram amaT<br />

undaT nato, evrokavSiri, jer miaRwion amas da mere moiTxoven standartebs,<br />

Cven ar vewinaaRmdegebiT natosa da evrokavSirisaken swrafvas,<br />

magram Cveni wyalgamyofi xelisuflebasTan qarTvel xalxTan damokidebulebaa.<br />

es sxva kulturis qveyanaa da avtoritarul reJims ar aitans. es,<br />

sxvaTa Soris, noemberma aCvena mTel msoflios. amodena ambavi moxda<br />

da aravis gadauxvevia kanonis gzidan. bneli xalxi ase ar iqceva. gaerTianebulma<br />

opoziciam aCvena sakmaod maRali politikuri kultura. sagareo<br />

urTierTobebTan dakavSirebiT Cveni poziciac calsaxad davafiqsireT.<br />

CvenTan demokratiiis xarisxis moTxovna iqneba gacilebiT meti. unda dam-<br />

Tavrdes da damTavrda standarti: qveyanas SigniT vmarTavT Cvens Wkuaze,<br />

qveynis gareT ki viqnebiT reformebisa da demokratiis mamebi. win didi<br />

gamocda gvelis _ ramdenad SeZlebs qveyana da xalxi arCevnebiT daamtkicos,<br />

rom mzad aris demokratiisa da axal modelze gadawyobisaTvis. am<br />

periodze Zalian bevri ramaa damokidebuli.<br />

`Tu ruseTSi vinmes surs,<br />

isargeblos saqarTveloSi<br />

bolo dros ganviTarebuli<br />

movlenebiT, da saqarTvelos<br />

saxelmwifoebriobis TiTqos<br />

Sesustebis fonze, mas<br />

afxazeTi CamoaSoros, yvela<br />

amgvar mcdelobaze Sesabamis<br />

adekvatur pasuxs miiRebs.~<br />

nino burjanaZe<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavmjdomare<br />

15.01.08<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

43


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

k o m e n t a r i<br />

daviT saganeliZe<br />

fraqcia `memarjvene opozicia~<br />

xelisufleba gayalbebisTvis emzadeba<br />

noembris movlenebi seriozul analizsa da politikur Sefasebas<br />

imsaxurebs. erTia, cxel gulze analizi, rac, bunebrivia, moxda kidec,<br />

meore _ situaciis SedarebiT dalagebisa da dawynarebis Semdeg, yvelaze<br />

saintereso ki, roca wlebi gaivlis. ram gamoiwvia yvelaferi? _<br />

TiTqos im gancxadebebma, romelic gaakeTa yofilma genprokurorma,<br />

Sinagan saqmeTa ministrma Tu Tavdacvis ministrma, rasac me ar veTanxmebi.<br />

rac maSin Tqva irakli oqruaSvilma, sazogadoebisaTvis absoluturad<br />

cnobili da naTeli iyo. amaze werda presac, amas ambobda politikosTa<br />

garkveuli jgufi. qveynis arasworma marTvam, adamianis uflebebis Selaxvam,<br />

ararsebulma sasamarTlom sazogadoebaSi daagrova uzarmazari<br />

uaryofiTi muxti. xalxis azvirTebas patara naperwkali sWirdeboda da<br />

gamovida xalxi. irakli oqruaSvilis Temam, miT umetes, misi iZulebiTi<br />

uaryofa-aRiarebis fonze, ukana planze gadainacvla. Seqmnil situaciaSi<br />

xelisuflebam dauSva yvelaze didi Secdoma _ ar gamovida xalxTan, ar<br />

wavida dialogze, saWirod ar CaTvala sakuTar xalxsa da opoziciis liderebTan<br />

saubari. 2 noembris aqciamde opoziciis moTxovna iyo erTi: sakonstitucio<br />

vadebSi Catarebuliyo saparlamento arCevnebi. xelisuflebas<br />

mzad hqonda pasuxi: vinaidan Cven SevcvaleT konstitucia da CavwereT<br />

es dro, aseTi vada noemberia. konstitucia SeiZleba cxrajer Secvalo<br />

da Tqva, axla esaa normao. marTalia, parlamentma es cvlileba miiRo<br />

kanonierad, umravlesobis gadawyvetilebiT, magram mainc ukanonod. xelisuflebam<br />

arad Caagdo sazogadoebisa da opoziciis azri da ver Tu<br />

ar mixvda, rasTan hqonda saqme. me ara mgonia, rom eqs-prezidenti saakaSvili<br />

SecdomaSi Seiyvanes da ar icoda realuri situacia _ xelisuflebis<br />

reitingi da xalxis uaryofiTi ganwyoba.<br />

Cvenma partiam yvelaferi gaakeTa imisaTvis, rom situacia yofiliyo<br />

normalizebuli da gadasuliyo dialogis reJimSi. Cven aRmovCndiT is<br />

Zala, romelmac absoluturad Tanmimdevrulad gaTvala is, rac 2003<br />

44 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

wels: sazogadoebis zewolisa da survilis sawinaaRmdegod, ar miemxro<br />

im nawils, romelic mitingebis enaze xelisuflebasTan Zaladobrivi saubris,<br />

anda revoluciuri formiT xelisuflebis Secvlis gzas adga, da<br />

konstituciuri saSualebebiT problemis mogvareba arCia. Cven parlamentSi,<br />

televiziiT, presaSi _ yvelgan xmamaRla vafiqsirebdiT Cvens azrs,<br />

viziarebdiT momitingeebis pozicias, Tumca aseTi formiT albaT kargi<br />

ar iqneba xelisuflebasTan dapirispireba. miT umetes, roca igi absoluturad<br />

araprognozirebadia, SeuZlia yvelaferi gaakeTos Zalauflebis<br />

SesanarCuneblad. gamovexmaureT patriarqis mowodebas _ wasuliyvnen<br />

dialogze, vcdilobdiT, gveTamaSa mediatoris roli, Tan calsaxad<br />

ganvacxadeT erTi ram: Tu xelisufleba mainc ar daiSlis Tavisas, ar gava<br />

xalxTan, Zalas ixmars da daarbevs mitings, Cven amovwureT yvela mSvidobiani<br />

saSualeba, iZulebuli viqnebiT, gavideT quCaSi da SevuerTdeT maT...<br />

Cveni partiis, misi lideris, winadadeba iyo, Cagvetarebina referendumi<br />

da xalxs gadaewyvita arCevnebis dro. es iyo SesaniSnavi gamosavali 7<br />

noembris tragediis gareSe. magram xelisuflebas ar undoda imis gakeTeba,<br />

rasac erT-erTi opoziciuri mxare eubneboda. amis magivrad yvelam<br />

viciT, rac gaakeTa: ar daindes xalxi, moSimSileebi da, maT Soris, parlamentarebic.<br />

pirveli kadrebis naxvisTanave, naTqvamisamebr, xalxTan<br />

gavediT, CavdeqiT policiasa da xalxs Soris, vifiqreT, amden parlamentars<br />

erTad rom dagvinaxaven, mogveridebian da xalxs dartymasa da<br />

rbevas avacilebT-meTqi. Cveni gamoCeniTa da aseulobiT mxardamWeris<br />

mosvliT, etyoba, kidev ufro gaRiziandnen da gauSves gazi. gazisa da<br />

xelketebis msxverpli pirveli Cven gavxdiT. gazi gamoiyenes absoluturad<br />

arasworad, amasac Tavis doza da daniSnuleba aqvs _ im koncentraciiTa<br />

da im doziT, dauSvebelia, naxevar metrSi adamianebi erTmaneTs<br />

ver vxedavdiT. maRali koncentraciis nebismieri gazi momwamvlelia.<br />

eqimi var da kargad vici toqsikologia, leningradis samxedro samedicino<br />

akademiaSi vswavlobdi da vmuSaobdi. kidev erTi gamaognebeli ram:<br />

or policiels mohyavs erTi, Tavisi fexiT modis, mesame mivardeba,<br />

xelketebiTa da wixlebiT cems... riyezec gazis balonebi dagvayares da<br />

`imedis~ SenobasTanac. televiziaSi SeWra da, rac iq gaakeTes, niSnavs sindis-namusze<br />

xelis aRebas. Caidina xelisuflebam es saSineleba da daniSna<br />

arCevnebis dro. maSindel prezident saakaSvils ar hqonia ufleba daeniSna<br />

arCevnebis dRe _ jer unda gadamdgariyo da Semdeg avtomaturad<br />

dainiSneboda arCevnebi. uceb gamoicvala: demokrati, xalxisa da moxucebis<br />

moyvaruli, ojaxebSi Semsvleli da yvelas momferebeli gaxda. es<br />

is prezidentia, romelsac verc erTi kanoni ver mivaRebineT _ socialuri,<br />

demokratiuli, omis veteranebis, xelfasebisa da pensiebis gazrdis,<br />

ltolvilebis, kerZo sakuTrebis da a.S. xalxs yvelaferi waarTves<br />

da axla ukan ubruneben, ltolvilebs farTs Cuqnian. prezidenti oTxi<br />

weli rom amas yuradRebas ar aqcevda, axla gaxda tkbili, mosiyvarule<br />

da gadasarevi. imis magivrad, rom ilaparakos oTxi weli ra gaakeTa, saubrobs,<br />

ras gaakeTebs. viTom pirvelad modis saprezidento postze. Tu<br />

amas apirebda, oqtomberSi parlamentSi biujeti rom Semovida yvelaferi<br />

es ratom ar ewera. Cven muxlebis mixedviT vaprotestebdiT biujets. Cemi<br />

azriT, ubiujetod SevxvdebiT axal wels, rac axali ubedureba iqneba qveynisaTvis...<br />

`Cven ruseTTan normaluri<br />

urTierTobebis momxreni varT<br />

da dasavlur saxelmwifoebs<br />

kargad unda esmodeT, rom<br />

ar gvsurs konfrontacia.<br />

Cveni erTaderTi moTxovnaa,<br />

rom dasavleTi qarTulrusuli<br />

urTierTobebis Temas<br />

obieqturad miudges da ara im<br />

poziciiT, rom ruseTi didi<br />

qveyanaa da amitom mas angariSi<br />

unda gauwios. dasavleTis<br />

mxridan amgvari mesiji<br />

ruseTisaTvis is faqtori<br />

gaxdeba, romlis meSveobiTac<br />

is gaagrZelebs agresiul<br />

qmedebebs patara saxelmwifos<br />

mimarT.~<br />

nino burjanaZe<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavmjdomare<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

45


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

`evropis aRmosavleTis bedi<br />

da momavali, SeiZleba iTqvas,<br />

saqarTveloSi wydeba.~<br />

giorgi baramiZe<br />

saxelmwifo ministri<br />

evrointegraciis sakiTxebSi<br />

`evrokomisiis presmdivnis<br />

feran tarandelasis<br />

gancxadebiT, evrokavSirma<br />

transkavkasiuri gazsadeni<br />

evropaSi gazis miwodebis<br />

saukeTeso gzad aRiara.<br />

proeqtis avtorebma,<br />

centraluri aziidan kaspiis<br />

zRvis gavliT azerbaijanSi,<br />

yazaxeTSi, saqarTvelosa<br />

da TurqmeneTSi, Semdgom<br />

evrokavSirSi, bunebrivi airis<br />

miwodebis axali marSrutis<br />

dafinansebis wyaros Zieba ukve<br />

daiwyes...<br />

...Cven ki varT mzad<br />

am urTierTobebis<br />

gasaumjobeseblad, magram<br />

amisaTvis mzad ar aris<br />

qarTuli mxare, romelic<br />

antirusul politikas eweva.~<br />

sergei markovi<br />

politologi<br />

`saqarTvelos respublika~<br />

saakaSvilma SesaniSnavad icis, Tu ar gaayalbebs arCevnebs, veranairad<br />

ver moigebs. naaxalwlevs, sicivis, yinvis, uamindobis gamo, raionebsa<br />

da soflebSi amomrCeveli cota miva. mas saSualeba eqneba maqsimalurad<br />

gamoiyenos administraciuli resursi, iqneb ase mainc SeinarCunos prezidentoba.<br />

aTi TviT Tu aq Seimokla, momavalSi unda gaigrZelos.<br />

dRes saakaSvili _ saprezidento kandidati _ iqceva ise, rogorc prezidenti:<br />

ibarebs ministrebs, aZlevs davalebebs. qalaqis meriasa da sakrebuloSi<br />

atarebs Sexvedrebs. moZraobs TviTmfrinaviT, vertmfreniT,<br />

dacva gasammagebulia, iketeba quCebi, saprezidento propagandas xmardeba<br />

biujetis milionebi, Tavis Tavs aZlevs uflebas, vinme moisyidos: arigebs<br />

saprezidento stipendiebs, romeliRaca ojaxs gadasca kompiuteri. kanoni<br />

krZalavs yovelgvar saCuqars _ amomrCevlis mosyidvad iTvleba. Cven<br />

Temqis moxucTa TavSesafarSi torti da Sokoladebi ar Segvatanines _<br />

miitanT Tu ara, Tqven kandidats movxsniTo. aRar vsaubrob im maqinaciebze,<br />

romlisTvisac isini emzadebian: dasaqmebis TiTidan gamowovili<br />

programa. axla gaCnda biujetSi amdeni Tanxa? samwuxarod, aman qalbaton<br />

fruiZis sicocxle Seiwira. raSi sWirdebaT samasi Tu oTxasi aTasi adamianis<br />

piradobis mowmobis damadasturebeli qseroasli? kanoni Secvales<br />

da isev Seitanes damatebiTi siebi. karuselebis axali idea moigones da<br />

aTasobiT qseroasli gamzadebulia. asea TbilisSi, asea raionebSi. amazrzeni<br />

da Semzaravi faqti moxda centralur saarCevno komisiaSi: `nacionalurma<br />

moZraobam~ Seitana 140 000 xelmowera, bolo dRes, ori saaTiT<br />

adre, patarkaciSvilis saarCevno Stabma _ 202 000. rogorc gadmogvces da<br />

detalebSi vici, amaze saakaSvilis reaqcia iyo saSineli. wamoiRes 50 Tu<br />

70 000 xelmowera, daaqseroqses da moitanes ukan: ramdeni xelmoweraa<br />

erTi da igive. es yvelam danamdvilebiT viciT. xom araferSi sWirdeboda,<br />

mainc gaakeTa, amaze csk-Si xma aravis amouRia, rac mTavaria, CauTvales,<br />

Cven ki TiToeul asosa da cifrze gvedavebodnen.<br />

Zalian did dabrkolebasa da winaaRmdegobas vawydebiT regionebSi,<br />

raionebSi, soflebSi, xels gviSlian, magram igive policielebi, administraciis<br />

warmomadgenlebi, gamgeblebi modian da yurSi gveubnebian: ra<br />

vqnaT, Tqven SemogevleT, mavaleben, dasanaxad amas vakeTeb, magram sxvas<br />

vfiqrobo. Zalian didi agresia Caido policielebSi, samxedroebSi,<br />

romlebic aiZules, xalxs gasworebodnen. imaT gulSi, imaT ojaxebSi ra<br />

trialebs, maRalma RmerTma uwyis. yvelaferi es aucileblad Semoutrialdeba<br />

am xelisuflebas. saakaSvils sazogadoebaSi araviTari resursi<br />

ara aqvs, garda im adamianebisa, romlebic TavianT samsaxurebs ufrTxildebian<br />

_ eSiniaT, ar dakargon. am adamianebs davamSvideb: yvela profesionali<br />

Tavis adgilze darCeba, ise ar iqneba, rogorc amaT gaakeTes:<br />

yvela gayares da Tavisi droSis moqanave gogo-biWebi moiyvanes. da kidev:<br />

isini seriozulad emzadebian gasayalbeblad. amas mowmobs maTi organizaciebis<br />

mier gamoqveynebuli reitingebi _ saakaSvils 54% aqvs. winaswar<br />

sazogadoebis azri mzaddeba gayalbebasTan Sesagueblad. Tu xelisuflebas<br />

xeli wascdeba da amas gaakeTebs, uaress miiRebs.<br />

9.12.07<br />

46 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

i n t e r v i u<br />

levan cucqiriZe<br />

eqsperti<br />

saqarTvelos<br />

sazogadoebriv saqmeTa<br />

institutis _ GIPA _<br />

reqtori<br />

es qveyana Cven unda avaSenoT<br />

_ batono levan, strategiuli TvalsazrisiT rogoria politikuri<br />

amindi saqarTveloSi da saqarTvelosTvis?<br />

_ strategiuli TvalsazrisiT marTlac sakmaod uCveulo, Wirveuli<br />

amindia. Zalian mZime periodi gaviareT _ noembris aqciebs vgulisxmob<br />

da reaqcias am movlenebze. saerTaSoriso viTareba saqarTvelos mimarT<br />

frTxili da mozomilia: yuradRebiT adevneben Tval-yurs, SemdegSi rogor<br />

ganviTardeba movlenebi _ gaagrZelebs Tu ara saqarTvelo liberalur<br />

demokratiisaken svlas, Tu am qveyanas ar SeuZlia misi mSenebloba.<br />

am kiTxvaze pasuxs Zalian bevri evropuli qveyana eZebs. amerikuli strategiuli<br />

interesebi Cvens qveyanaSi nebismier SemTxvevaSi mainc SenarCundeba,<br />

vinaidan amerikas ufro meti fsoni aqvs dadebuli, vidre romelime evropul<br />

qveyanas. aqedan gamomdinare, evropuli saxelmwifoebi gacilebiT<br />

ufro frTxilad ekidebian saqarTvelos. noembris movlenebma gansakuTrebulad<br />

imoqmeda Cvens strategiul poziciebze. amasTan erTad kosovos<br />

sakiTxic Cveni gadawyvetilebebis miRebaze moaxdens zegavlenas. amitom<br />

adre, Cven Tu mTeli damajereblobiT SegveZlo gveTqva, rom gazafxulze<br />

saqarTvelo miiRebs MAP-s, dRes es bevrad ufro Znelia. Cveni qveynis Sefaseba<br />

Zalian frTxilia im realobisa da standartebis gaTvaliswinebiT,<br />

romlebic dRes arsebobs evrokavSirSi an CrdiloeT amerikaSi: jerjerobiT<br />

Cven ara varT arc maRalganviTarebuli qveyana da arc maincdamainc<br />

keTilmosurne mezoblebiT garSemortymuli, amitomac meTodologiuri<br />

TvalsazrisiT Sefasebis gakeTeba Wirs. Tumca verc erTmniSvnelovnad<br />

vityviT, rom Cveni poziciebi Zalian dazaralda. faqtia, problemebi<br />

Segveqmna, magram, momavalSi Tuki Wkvianurad vimoqmedebT, maTi gadalaxva<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

47


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

SesaZlebelia. axla mTavaria, Cveni strategiuli mimarTulebis SenarCuneba<br />

movaxerxoT: Cven mivdivarT liberaluri demokratiis mSeneblobisaken,<br />

natosaken, mivdivarT ekonomikuri gajansaRebis gziT da ar mivdivarT<br />

neitralitetisken, ruseTis samezobloSi politikurad isev ukan dasabruneblad.<br />

Cemi azriT es sami veqtori unda SeinarCunos qveyanam, imis<br />

miuxedavad, rom mTeli rigi evropuli saxelmwifoebis CarTuloba, anu<br />

integracia, Cven mimarT Senelda. Tuki Cven movaxerxebT da Cvens megobrebs<br />

davarwmunebT: gvqonda problemebi, axalgazrda saxelmwifo varT, axla<br />

vyalibdebiT demokratiad, demokratias ki Tavisi sirTuleebi aqvs, me<br />

vfiqrob, es damokidebuleba Seicvleba. kargi, demokratiuli, gamWvirvale<br />

arCevnebi, Tavisufali media, pasuxismgeblobiT savse opozicia aris<br />

Cveni strategiuli kursis SenarCunebis safuZveli.<br />

`saqarTvelos, Savi zRvis<br />

usafrTxoebisa da kaspiis<br />

zRvasa da centralur aziaze<br />

strategiuli gasasvlelis<br />

uzrunvelyofis TvalsazrisiT,<br />

Savi zRvis aRmosavleT<br />

sanapiroze unikaluri<br />

strategiuli pozicia ukavia...<br />

...saqarTvelo ukve<br />

mokavSiresaviT moqmedebs _<br />

mas gamoyofili hyavs erTi<br />

batalioni da samSvidoboebis<br />

erTi oceuli, romelic<br />

germaniis meTaurobiT<br />

kosovoSi samSvidobo<br />

operaciebSi monawileobs;<br />

sul male ki winaswari<br />

ganmartebis gareSe, avRaneTSi<br />

natos operaciaSi sakuTari<br />

SeiaraRebuli SenaerTebis<br />

dabrunebas apirebs.~<br />

aliansis demokratiuli,<br />

evropuli bazis<br />

gansamtkiceblad natoSi<br />

saqarTvelos gawevrianeba<br />

Sors gadadgmuli nabiji<br />

iqneboda. Tumca Svidma<br />

noemberma da misma Sedegebma,<br />

damsaxurebulad Tu<br />

daumsaxureblad, saqarTvelos<br />

demokratiul imijs Crdili<br />

miayena...<br />

...noembris movlenebis<br />

mimoxilva ver SeaCerebs im<br />

reformebis process, romelic<br />

saqarTvelos natosaken<br />

ubiZgebs. piriqiT, aman ufro<br />

metad daxvewos da Tundac<br />

ganamtkicos natos molodini<br />

saqarTvelosTan dakavSirebiT<br />

da Tavad saqarTvelos<br />

molodini sakuTari Tavis<br />

mimarT.<br />

_ opoziciis azriT, saqarTvelos natoSi gawevrianeba gaurkveveli<br />

droiT gadaido _ `nabiji win, ori nabiji ukan.~ marTla Zalian davSordiT<br />

natos?<br />

_ SesaZlebelia, noembris movlenebis gareSec ase momxdariyo. calsaxad<br />

imis Tqma, rom policiam mitingi daarbia, wylis Wavli, gazi gamoiyena<br />

da amis gamo natos sakiTxma ukan gadaiwia, arasworia. didi albaToba<br />

iyo, rom safrangeTsa da sxva saxelmwifoebs uamisodac uari eTqvaT saqarTvelosTvis<br />

samoqmedo gegmis miniWebaze. Tumca noembris movlenebma<br />

ufro meti argumenti da salaparako misca mavans. aq aris ormxrivi pasuxismgebloba,<br />

rogorc xelisuflebis, aseve opoziciis, orive unda iyos<br />

strategiuli miznisken mimarTuli da sazogadoebrivi konsensusi yvelam<br />

unda SeinarCunos _ mosaxleobamac da samoqalaqo sazogadoebamac, maT<br />

es unda movTxovoT, raTa es procesi ar dazaraldes. orive mxarem dauSva<br />

seriozuli Secdomebi, orive mxarem gadadga nabijebi, romlebic Sei-<br />

Zleboda Tavidan aecilebinaT. magram verc calmxrivad davadanaSaulebT<br />

romelimes da verc imas vityviT, xelketebi rom gamoiyenes, imitom ar<br />

gviSveben natoSio. Tu natos gaerTianebas istoriul WrilSi SevxedavT,<br />

im dros, rodesac evropuli saxelmwifoebis umravlesoba Sevida natoSi,<br />

arc sasamarTlo uvargodaT, arc ekonomika, meore msoflio omis<br />

Semdeg iyvnen dangreulebi, magram hqondaT saerTo strategiuli interesebi.<br />

dRes isini Zlieri saxelmwifoebi arian, magram unda gaixsenon is<br />

xarvezebi, romlebic maT natoSi gawevrianebis dros hqondaT. amitom<br />

ufro kargia, roca amaze migviTiTeben, es gvexmareba. mTavaria, maT mii-<br />

Ron gadawyvetileba da Cven amaSi xeli ar SevuSaloT, Torem ruseTis<br />

faqtoris gamo SeiZleba, kidev axali da axali miTiTebebi miviRoT.<br />

_ saqarTvelos mosaxleoba gamoukiTxavadac erTpirovnuli iyo: iSviaTad<br />

naxavdiT adamians, natoSi gawevrianebis winaaRmdegi yofiliyo.<br />

axla plebiscitiT dasadasturebeli Seiqmna, gvinda Tu ara nato...<br />

_ uamravma socialurma gamokiTxvam aCvena, rom mosaxleobas surs<br />

nato, magram yvelaze kargi sociologiuri gamokiTxva, romelic le-<br />

48 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

gitimurobas SesZenda azrs _ es Cveni qveynis arCevnebia _ plebiscitia,<br />

saukeTeso sociologiuri kvleva _ gaamyaros saqarTvelos pozicia am<br />

moTxovnis sasargeblod da win wamosawevad.<br />

_ Tqven zemoT ruseTis faqtori axseneT. ruseTs angariSs uweven mTel<br />

msoflioSi, gansakuTrebiT, evropaSi. noembris movlenebi da vadamdeli<br />

saprezidento arCevnebi rogor imoqmedebs afxazeTisa da samxreT<br />

oseTis konfliqtebis mogvarebaze?<br />

_ separatistul mmarTvelebs saqarTveloSi destabilizaciis SesaZlebloba<br />

maincdamainc ar swyeniaT. destabilizacia iyo maTTvis SesaZlebloba,<br />

raRacas gamorCenodnen. ver gamorCebian! es droebiTi movlenaa<br />

da saxelmwifos stabilurobas momavalSi safrTxe aRar Seeqmneba. imedi<br />

maqvs, arCevnebi marTlac kargad, gamWvirvaled Catardeba, yvela Tavis<br />

Secdomebze iswavlis da, Tu ver iswavlis, es SemdegSi kidec aisaxeba maTs<br />

politikur bedsa da partiis imijze. am movlenebma Cven ar `mogvkla,~ magram<br />

am Secdomebze unda viswavloT. miuxedavad moaruli andazebisa da<br />

gamoTqmebisa, Tu vinme rames swavlobs, mxolod da mxolod sakuTar<br />

Secdomebze. Cvenc es gza unda gaviaroT. Zalian axalgazrda saxelmwifo<br />

varT.<br />

_ ruseTi imuqreba, rom ianvarSi afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobas<br />

aRiarebs...<br />

_ SesaZloa, es asec moxdes _ marTlac aRiaros. Cemi azriT, aq ori<br />

gamosavali arsebobs. pirveli: aucilebelia saswrafo zomebis gatareba,<br />

maT Soris, samxedro zomebisac da am teritoriebis ucbad Cvensken mobruneba.<br />

meore: pirvelis ignorireba da diplomatiuri arxebis amuSaveba.<br />

SeiZleba, ruseTma aRiaros, magram es ar niSnavs, rom afxazeTi damoukidebeli<br />

gaxdeba da mas gaero cnobs. gaero mas arasodes aRiarebs am<br />

pirobebiT, magram ruseTi Tu aRiarebs an venesuela, es iqneba Zalian cudi<br />

da ara damRupveli. aseTi magaliTi bevri yofila, magram Semdeg movlenebi<br />

sxva mimarTulebiT Semobrunebula. ruseTis aRiarebis SemTxveva-<br />

Si, Cveni politika bevrad ufro rTuli iqneba, bevradac unda daixvewos<br />

da mravali gansxvavebuli zomis miReba mogviwevs. es ar niSnavs samxedro<br />

moqmedebis dawyebas, TumcaRa samxedro operaciebis gamoyeneba politikur<br />

arsenalSi erT-erTi saSualebaa.<br />

_ saqarTvelos politikuri orientaciisa da prioritetebis Secvlazea<br />

saubari... zogi neitralitetisken ixreba. politikaSi yvelaferi dasaSvebia,<br />

politikuri veqtoris ruseTisaken mibruneba _ `cduneba~ didia:<br />

teritoriuli mTlianoba, ekonomikuri da energomatareblebiT damokidebuleba.<br />

_ saqarTvelos politikuri orientacia ar aris romelime politikuri<br />

partiis, opoziciisa Tu poziciis, arCeuli gza. qarTveli eri demokratia<br />

Tavisi bunebiT da aseT arCevans veravin moaxvevs Tavs. nebismier<br />

konstruqciuli iqneboda, Tu<br />

yvela es molodini martSi<br />

iqneboda xorcSesxmuli.<br />

MAP-i arc dafnis gvirgvinia<br />

da arc politikuri<br />

gamarjveba. es gaxlavT<br />

reformis gansxvavebuli<br />

programa _ ufro mkveTri,<br />

vidre individualuri<br />

partniorobis samoqmedo gegma,<br />

romlis udidesi nawili<br />

saqarTvelom ukve Seasrula...<br />

...moklevedian perspeqtivaSi<br />

dasavleTma Tavi unda Seikavos<br />

gadametebuli Sefasebebisagan<br />

da aRiaros, rom TbilisSi<br />

noembris movlenebs ufro<br />

meti ram uZRoda win vidre<br />

maT satelevizio ekranebidan<br />

ixiles.<br />

IPAP- is msgavsad, MAP-ic<br />

samoqmedo gegmaa. IPAP- isgan<br />

gansxvavebiT, MAP-s<br />

SeimuSavebs ara saqarTvelos<br />

mTavroba, aramed nato...<br />

... aprilSi buqarestis samitze<br />

saqarTvelosaTvis MAP-is<br />

miniWeba ara SeuZlebeli,<br />

aramed naklebad savaraudoa.<br />

natos Stabbinasa da natos<br />

wevri qveynebisaTvis,<br />

saqarTvelos arCevnebidan<br />

samitamde arsebul samTvian<br />

periodSi yovelive amis<br />

ganxilva, albaT Zalze<br />

rTuli iqneboda. am gamowvevas<br />

aZlierebs isic, rom alianss<br />

imave periodSi kosovos<br />

sakiTxis sabolood mogvareba<br />

sWirdeba. amdenad Tu<br />

buqarestSi MAP-i<br />

miRweuli ar iqna, maSin<br />

samitze gadawydeba, rom<br />

saqarTvelosaTvis misi miniWeba<br />

rac SeiZleba male, 2008<br />

wlis ganmavlobaSi moxdeba.~<br />

devid smiti<br />

potomakis politikur<br />

mecnierebaTa institutis<br />

ufrosi mecnier TanamSromeli,<br />

saqarTvelos usafrTxoebis<br />

analizis centris direqtori<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

49


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

adamians rom gaesaubro, getyvis, rom mas is Rirebulebebi moswons, romlebic<br />

aqvT da cxovroben evropis qveynebi da CrdiloeTi amerika (Tumca<br />

SeiZleba bevri ram arc mogvwondes), politikuri sistemis mowyobac<br />

maTnairi mowonT. Tuki Cven avaSenebT liberalur demokratias da SevqmniT<br />

Tavisufal sabazro ekonomikas, es im kulturul sivrceSi Sesvlas<br />

da damkvidrebas niSnavs. ruseTisaken mibruneba warsulSi dabrunebaa,<br />

romelsac Zlivs davaRwieT Tavi. Cven aliansebs istoriulad yovelTvis<br />

evropaSi veZebdiT. ubralod, istoriuli viTarebidan gamomdinare,<br />

bolo saukuneebSi evropaSi erTaderTi gasasvleli ruseTis saSualebiT<br />

gvqonda da am arxs viyenebdiT. axla ase aRar aris da ara mgonia, qveyanam<br />

da sazogadoebam am gzidan gadauxvios, piriqiT: sazogadoebis dakveTaa<br />

aseTi, am gziT viaroT da, Tuki romelime partia gadauxvevs, is wava xelisuflebidan<br />

an ver miva xelisuflebaSi. vTqvaT, romelime partias aqvs<br />

ideebi neitralitetze da a.S. es araa sicocxlisunariani. Tundac ruseTis<br />

interesebi aviRoT: ras niSnavs ruseTisagan neitralitetis moTxovna?<br />

aviRoT hipoTezuri scenari: dRevandelma xelisuflebam Tqvas, me<br />

viqnebi neitraluri saxelmwifo, Sen ki damexmare konfliqtebis gadawyvetaSi.<br />

ra garantia aqvs ruseTs imisa, rom xval ar mova axali xelisufleba,<br />

am kurss ar Secvlis da ar ityvis: ara, me natoSi unda gavwevriandeo.<br />

erTaderTi garantia, romelic imaleba neitralitetis ukan, isaa,<br />

rom saqarTvelos xelisuflebaSi yovelTvis iqneba is Zala, romelsac<br />

ruseTi daadebs xels. neitraliteti aris kargad SeniRbuli azri. Tu zedapirulad<br />

SevxedavT, kaci ityvis: ratom ar unda gavxde neitraluri, arc<br />

imasTan viqneba, arc amasTan Seval aliansSi, teritoriebs davibruneb da<br />

a.S. es moxdeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu Cven gavxdebiT ruseTis araformaluri<br />

proteqtorati da xelisuflebaSi yovelTvis iqneba is mmar-<br />

Tveli Zala, romelsac putini gadawyvets. neitraliteti myife koncefcia<br />

da lamazad SefuTuli ideaa, romelsac gaxsni da Sig arasasiamovno ambebi<br />

dagxvdeba. mas saxelmwifoebi arRveven da momavalSic daarRveven,<br />

Tuki amis saWiroebas naxaven. amitom SeiZleba qveyanamac kursi Secvalos, _<br />

politikaSi yvelaferi dasaSvebia. ekonomikurad da energetikulad, mar-<br />

Talia, ruseTze varT damokidebuli, magram xdeba bevri ramis, maT Soris,<br />

energoresursebis diversifikacia _ embargom dagvazarala, magram<br />

ver `mogvkla.~ sadac ver Sedixar, saxelmwifosTvis dakarguli fulia,<br />

magram Cven mainc movaxerxeT raRac warmatebis miRweva da ekonomikuri<br />

TvalsazrisiT marTlac mniSvnelovani warmatebebi gvaqvs, miuxedavad<br />

imisa, rom jerjerobiT es ver aisaxa TiToeuli moqalaqis jibeze. es SeuZlebelic<br />

aris reformebis sawyis etapze. msoflio bankisa da sxva saer-<br />

TaSoriso organizaciebis SefasebebiT, SarSan Zalian kargi imiji hqonda<br />

saqarTvelos da, imedia, es ar gaqarwyldeba da ar daikargeba. saxelmwifos<br />

Zliereba ekonomikis Zlierebis garantia. Tuki xval gamova aseuli<br />

aTasobiT adamiani da, arCevnebisa Tu sxva gziT, saxelmwifos Zirfesvianad<br />

Secvlas moiTxovs saparlamento Tu konstituciuri wyobiT, maSin iq<br />

bizness araferi esaqmeba. bizness ainteresebs sicocxlisunariani, stabi-<br />

50 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

luri garemo da es unda SevinarCunoT. privatizaciisa da liberalizaciis<br />

veqtori Zalian mniSvnelovania.<br />

rac Seexeba ruseTis ganzraxvas, ar Tu ver ganxorcielda, Cvenc raRacas<br />

gadavaWarbeT. Tu Secdomas uSveb, jobs dauSva urTierTobebidan gamomdinare,<br />

cota ufro metad Seafaso safrTxe, vidre arasaTanadod.<br />

politikaSi xSirad aris situacia, roca ici, rom yvela variantSi Secdebi,<br />

gaakeTeb raRac arapopularuls, magram erovnulma interesebma unda<br />

gikarnaxos, raSi Secde. 11 seqtembris teraqtis Semdeg julianom ganacxada:<br />

mirCevnia Sevcde usafrTxoebis mimarTulebiT, vidre saTanadod ar<br />

davafaso safrTxeo. mniSvnelovani da saintereso magaliTia.<br />

_ saarCevno cieb-cxeleba saqarTvelosa da ruseTSi mainc erTmaneTs<br />

daemTxva. poziciac da opoziciac erTze Tanxmdebian _ mosalodnel<br />

provokaciebze afxazeTsa da samaCabloSi. afxazeTSi Sedis rusuli samxedro<br />

teqnika da iaraRi. galSi samxedro baza Sendeba. es Cven dasaSineblad<br />

xdeba, Tu saqarTvelo ruseTTan `omisTvis~ emzadeba da isic `Tadarigs~<br />

iWers?<br />

_ saerTaSoriso konfliqtebis analizSi arsebobs modeli (aSS-Si herman<br />

kalmma SeimuSava) _ `eskalaciis safexurebi~: Tuki Cven vagebT diplomatiur<br />

disputs, unda avideT erTi safexuriT maRla da gadaviyvanoT<br />

mciremasStabian samxedro konfliqtSi, Tuki davinaxavT, rom aqac vagebT,<br />

unda gadavideT maRal safexurze, sadac SegviZlia, movigoT da wasageb<br />

doneze ar viTamaSoT. ruseTi am urTierTobebs namdvilad agebs. kodorSi<br />

dinamika Seicvala, samxreT oseTSi axali muxtis Semomtani sanakoevis<br />

administracia gamoCnda. Cvengan xSirad energiuli, zogjer agresiuli<br />

nabijebi gadaidgmeba. dabombvam ruseTis imijze cudad imoqmeda, aseTi<br />

formebiT ver mogvigo, axla sxva xerxebiT cdilobs mklavis gadagrexas.<br />

CvenTvis mniSvnelovania davrCeT im safexurze, romlidanac SeiZleba<br />

gamarjvebuli gamovideT da ar avyveT ruseTs urTierTobis gamwvavebaze.<br />

ar wamovegoT provokaciaze _ SeiZleba wavagoT an metad davzaraldeT.<br />

xarjTsargeblianobiT unda daiTvalos yvelaferi. xSirad romelime<br />

gadawyvetileba gacilebiT Zviri ujdeba qveyanas, vidre samxedro operacia.<br />

xelaRebiT Tqma imisa, rom am gzas arasodes davadgebiT, arasworia.<br />

SeiZleba amaze xmamaRla ar visaubroT, magram me, damoukidebel specialists,<br />

amis Tqmis ufleba maqvs.<br />

_ kosovos damoukidebloba... ruseTi paralels maincdamainc afxazeTTan<br />

avlebs. ratomRac iviwyebs, rom jaWvuri reaqciiT procesi ruseTis<br />

SigniTac gagrZeldeba _ Tavad daiSleba da daqucmacdeba.<br />

_ kosovo... me vfiqrob, serbebs sxva gza ar darCeniaT. kosovo, anu<br />

albaneTi, aris eTnikuri dapirispirebisa da eTnikuri wmendis msxverpli<br />

da ara Semoqmedi. moraluri upiratesoba albanelebis mxarezea.<br />

kosovos sakiTxi, ra Tqma unda, CvenTvis saxifaToa. pirdapiri analogiebi<br />

kosovosa da afxazeTs Soris ar arsebobs, magram ruseTi aigivebs<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

51


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

da xdeba precedenti, cdilobs miCqmalos is winamZRvrebi, romelic<br />

kosovos konfliqts uZRoda win. kosovos damoukidebloba damatebiT<br />

imeds aZlevs seperatistul reJimebsac da ruseTsac. saxelmwifoebi iSleba<br />

da es gardauvali procesia.ruseTis monawileobiT amis mcdeloba<br />

Cvenc gvidgas, amitom Tvali ar unda davxuWoT, TiTqos es Cven ar gvexeba.<br />

daSlas ruseTic ver acdeba, magram is Zlieri saxelmwifoa, man sisxlSi<br />

CaaxSo CeCneTis damoukidebloba (Tumca separatizmic iyo da radikaluri<br />

eqstremizmic), mas amis saSualebac aqvs da dasavlur sazogadoebas xma<br />

ar aumaRlebia meore CeCnuri kampaniis dros. ruseTs SerCeba is, rac ar<br />

SeiZleba SerCes ufro sust saxelmwifoebs. marTlac danis pirze gavla<br />

gviwevs da konsensusi, arCevnebis win Tu Semdeg, yvela Zalas Soris aucilebelia.<br />

_ Tuki kosovos aRiareba mainc moxda?<br />

_ es iqneba dasavleTis didi gamarjveba: ruseTis didi winaaRmdegobis<br />

miuxedavad, dasavleTs SeuZlia Tavisi gaitanos, anu es CvenTvis imedis<br />

momcemia. Tuki Cven movaxerxebT, dasavleTSi arsebobdes mtkice azri da<br />

saerTo pozicia (da arsebobs kidec), rom saqarTvelo ar unda daiSalos,<br />

marto ruseTi amas ver gaakeTebs. kosovos damoukideblobis saki-<br />

Txis gatana ki iqneba imis dadastureba, rom dasavleTi ufro Zlieria,<br />

vidre ruseTi calke aRebuli.<br />

`samoqmedo gegmis Sesaxeb<br />

garkveuli gadawyvetileba<br />

momaval samitze miiReba,<br />

romelic buqarestSia<br />

dagegmili. magram kiTxva,<br />

Tu ra dro dasWirdeba<br />

saqarTvelos aliansSi<br />

gawevrianebisaTvis Riad rCeba.~<br />

robert simonsi<br />

natos generaluri mdivnis<br />

specialuri warmomadgeneli<br />

samxreT kavkasiasa da<br />

centralur aziaSi<br />

`rezonansi~<br />

_ ruseTis saTaTbiros arCevnebi 2 dekembrisTvisaa daniSnuli. afxazeTsa<br />

da cxinvalis regionSi ruseTma saarCevno ubnebi gaxsna da arCevnebi<br />

20-30 noembers daniSna. SeTanxmebisamebr, saarCevno ubnebi mxolod<br />

TbilisSi unda gaxsniliyo _ TiTqos ruseTi `Tavis teritoriaze~ moqmedebs...<br />

_ es araa axali ambavi. amis Sesaxeb yvelam icis, ician dasavleTSi. euTos,<br />

romelic aSS-Sic ki akvirdeba arCevnebs, ruseTis saTaTbros arCevnebze<br />

saerTod ar hyolia damkvirvebeli. arCevnebis principebs miusadagebeli<br />

raRac arasakmarisi kvota dauweses monitoringsa da mediasTan dakav-<br />

SirebiT. aq saarCevno xmebze ar aris saubari, TviT faqtis dafiqsireba<br />

iyo saWiro.<br />

msoflio politikas aqvs amis berketi da amas nato hqvia: rodesac Sens<br />

aRiarebul sazRvrebSi xels veRaravin afaTurebs. swored es ar unda ruseTs<br />

da urevs situacias. Zalian Wkvianur TamaSs TamaSobs, CvenTvis miu-<br />

Rebels, magram Tavisi miznebisaTvis aqtiurs. ruseTs uxaria, rom dav-<br />

SordiT natos, magram mgonia, movlenebma mxolod droSi gadaiwia.<br />

yvelaferi buqarestis samitze gamoCndeba.<br />

_ am areulobisas ruseTis jarebis bolo eSelonma datova saqarTvelo,<br />

Tumca samSvidoboebis mandatis gagrZeleba isev dRis wesrigSi dgas.<br />

_ marTlac es mniSvnelovani movlena uyuradRebod darCa. stresuli<br />

periodi iyo _ yvela Sida problemebiT viyaviT dakavebuli. am ba-<br />

52 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />

i k a<br />

weli<br />

2007<br />

zebs aranairi strategiuli mniSvneloba ara hqonda ruseTisaTvis. provokaciisaTvis<br />

SeiZleboda gamomdgariyo, magram strategiulad amowura<br />

Tavisi SesaZlebloba. gudauTis bazis problema Zalian rTulia. ruseTi<br />

ambobs, rom gaitana baza, sinamdvile ar viciT, qarTvel damkvirveblebs<br />

ki ara, euTosa da sxva saerTaSoriso organizaciebisas ar uSveben. arada<br />

aucileblad unda mivaRwioT amas. arCevnebis kargad da efeqturad damTavrebis<br />

Semdeg sasicocxlo mniSvnelobis problemebs mivxedoT.<br />

_ dasavleTi aqtiurad mainc ar ereva am procesebSi, bevrjer TiTqos<br />

Tavsac ikavebs, Tundac noembris movlenebi _ saqarTvelo msoflios yuradRebis<br />

centrSi iyo, magram mosaxdeni moxda da gza Semdeg gamoCnda:<br />

dialogis aucilebloba, parlamentis Tavmjdomarisa da opoziciis Sexvedrebi,<br />

vadamdeli saprezidento arCevnebi...<br />

_ ornairad vupasuxeb am SekiTxvas: jer erTi, dasavleTi monawileobs<br />

qveynis cxovrebaSi _ swrafi vizitebi evrokavSiridan, amerikidan,<br />

euTodan, moxda faqtis aRiareba. meore: Cven viTxovT, dasavleTi, gansakuTrebiT<br />

evropuli saxelmwifoebi, ufro aqtiurad Caerion da dagvexmaron<br />

konfliqtebis mogvarebaSi. aseT viTarebaSi myofi qveyana maTTvisac<br />

saSiSia, magram isini Tavs ikaveben. SeiZleboda ufro meti monawileoba,<br />

Tumca es ar niSnavs, rom maT gvikarnaxon, ra unda gavakeToT, migviTiTon<br />

an gvibrZanon. Cven ara gvaqvs maincdamainc kargi gamocdileba dasavleTis<br />

interesebisa da monawileobisa saqarTvelos politikur cxovrebaSi,<br />

molodini imisa, rom Cveni problemebiT Zalian Sewuxdebian, Camovlen<br />

da mogvigvareben, tyuili ocnebaa. Cveni gadasaWrel-mosagvarebelia<br />

yvelaferi, Cveni asaSenebelia es qveyana. SesaZloa, jerjerobiT, ise ver<br />

vmuSaobT, rogorc saWiroa, magram, rac did evropul qveynebs gaukeTebiaT,<br />

araferia Cvens problemebTan SedarebiT. yvelas SeuZlia, saku-<br />

Tari istoria naxos. zogjer Cvenc vuqmniT problemebs sakuTar Tavsac<br />

da sxvebsac, magram xSirad sxvebic gviqmnian. magram ufro meti monawileoba<br />

gvinda warmatebis gaziarebaSic (ekonomikas vgulisxmob) da meti daxmareba<br />

konfliqtebis mogvarebasa da ruseTTan urTierTobaSic. Cveni<br />

Secdomebis Semdeg dasavleTi ufro metad ikavebs Tavs. saqarTvelo ar<br />

aris sasicocxlo interesebis sfero arc aSS-isa da arc dasavleT evropisaTvis,<br />

rom Cveni qveynis garSemo aagon TavianTi politika. seriozuli<br />

problemebia afrikaSi. axlo aRmosavleTSi, erayis omi, kosovo, Crdilo<br />

korea. kargia, rom movuwodebT da maTs moralze vcdilobT zemoqmedebas,<br />

magram Cvens gasakeTebels veravin gaakeTebs.<br />

_ bolos isev Sinaur ambebs davubrundeT _ karsmomdgar arCevnebs.<br />

opozicia isev daiqsaqsa, ar wamoayena saerTo kandidati. wina arCevnebzec<br />

ase moxda. eqspertebi miiCneven, rom saakaSvils alternativa ara hyavs.<br />

movlenebis sxvagvarad ganviTarebis SemTxvevaSi, ramdenad darCeba saqarTvelo<br />

erTxel arCeuli orientaciis erTguli?<br />

_ opozicias gauCnda SesaZlebloba da isinic elodebian am SesaZ-<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

53


2007<br />

weli<br />

sagareo s a g apolitika<br />

r e o p o l i t i k a<br />

leblobebis gamoyenebas. naTelaSvils sakuTari gamokveTili eleqtorati<br />

hyavs, aseve gamyreliZes, romelic arc `vardebis revoluciaSi~<br />

Careula da axlac Sors idga noembris movlenebisagan, mxolod bolo<br />

wuTebSi gamoTqva momitingeebTan SeerTebis survili. me aqtiurad, saakaSvilTan<br />

erTad, am sam kandidats _ (naTelaSvils, gamyreliZes, gaCe-<br />

CilaZes) aRviqvam. magram mTavari aris ara _ ra, aramed _ rogor. mar-<br />

Talia, maTs programebs da platformebs jer ar vicnob, TiTqmis yvela<br />

ambobs, ra unda, ras gaakeTebs, magram rogor, aravisgan msmenia. arada<br />

esaa yvelaze mTavari da drois faqtoris gareSe amis gakeTeba SeuZlebelia.<br />

bolos: movlenebis sxvagvarad ganviTarebis SemTxvevaSic, me ver vxedav<br />

iseTs, romelic saqarTvelos politikur orientacias Secvlis, politikuri<br />

veqtori iseTive darCeba _ liberaluri demokratia, nato,<br />

dasavluri Rirebuleba da evropasTan integracia.<br />

15.12.07<br />

`dRes Cven daviwyebT<br />

aucilebel muSaobas imisaTvis,<br />

rom momdevno wlis aprilSi<br />

gamarTul samitze natos<br />

SesaZlo ganviTarebis Sesaxeb<br />

gadawyvetilebis miRebas<br />

SevuwyoT xeli.~<br />

iap de hoop sxeferi<br />

natos generaluri mdivani<br />

`imperialisturi ruseTis<br />

cxovrebaSi arCevnebiT<br />

araferi Seicvleba.<br />

igi kvlav gaagrZelebs<br />

saqarTvelos gakontrolebas.<br />

gamosavali, rom reaqciuli<br />

ruseTis agresia aviciloT,<br />

evrostruqturebTan mWidro<br />

urTierToba da natoSi<br />

gawevrianebaa.~<br />

nino burjanaZe<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavmjdomare<br />

54 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!