Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
s a g a r e o p o l i t i k a
2007 weli qarTuli politikis istoriaSi gansakuTrebul adgils daikavebs. noembris<br />
dReebma politikuri cxovrebis vadebi da aqcentebi absoluturad Secvala da aaCqara: mixeil<br />
saakaSvilma saprezidento vada Seimcira da arCevnebi 5 ianvars daniSna. arCevnebis Sedegebis<br />
saboloo gamocxadebis Semdeg, rogorc ki saerTaSoriso sazogadoebam arCevnebi<br />
samarTlianad da demokratiulad aRiara, ruseTmac saubris toni Seicvala da prezidentis<br />
inauguraciaze maRali donis delegacia gamogzavna. saqarTvelosa da ruseTis politikur<br />
wreebSi ukve xmamaRla laparakoben ruseT-saqarTvelos urTierTobis Tavidan, sufTa<br />
furclidan dawyebaze. igive daadastura strasburgSi rus JurnalistebTan Sexvedraze<br />
prezidentma mixeil saakaSvilma: `arasdros aris gvian, rom yvelaferi sufTa furclidan<br />
daiwyo, darwmuneboli var, saqarTvelosa da ruseTs Soris urTierToba uaxloes<br />
momavalSi daTbeba~. bolo ori weli ruseTi gamudmebiT gvemuqreboda afxazeT _ samxreT<br />
oseTis damoukideblobis aRiarebiT da kosovos damoukideblobis sakiTxs yovelTvis<br />
afxazeTs abamda, Tumca es TviTon mas arafriT aZlevs xels.<br />
axlaxan gaerom afxazeTSi samSvidobo procesis araefeqturoba aRiara: `politikuri<br />
procesi CixSi Sevida~ _ `am viTarebaSi me vxedav imis aucileblobas, rom (gaeros) samdivnom<br />
samSvidobo procesi Seafasos da is negatiuri tendencia SeaCeros, romelic, rogorc<br />
Cans, am procesSi gaCnda~, _ aseTia gaeros generaluri mdivnis pan gi munis daskvna. gaero<br />
elis, rogor ganviTardeba saqarTvelo-ruseTis urTierToba am bolo dros gamoCenili<br />
signalebis gaTvaliswinebiT. 24 ianvars strasburgSi, evroparlamentSi,ruseTis<br />
sagareo saqmeTa ministrma sergei lavrovma ganacxada, rom ruseTi ar apirebs afxazeTisa<br />
da samxreT oseTis aRiarebas.<br />
prezidentobis bolo wlebi putinisaTvis yvelaze warmatebuli aRmoCnda, `wlis adamianma,~<br />
swori politikuri kursis wyalobiT, sabWouri memkvidreebiT damZimebuli ruseTi,<br />
lamis msoflios erT-erT hegemonad aqcia. amerikeli kongresmenis stroub telbotis SefasebiT,<br />
`ruseTi mxarze gadebuli qvemexebiTa da navTobdolarebiT gamotenili jibeebiT,<br />
gazis umsxvilesi momwodeblis upiratesobis mqone aRorZinebuli suverenuli saxelmwifo<br />
gaxlavT~.<br />
garda am faqtorisa,msoflioSi mimdinare politikuri movlenebis gaTvaliswinebiT,<br />
2008 wels saqarTvelos mniSvnelovani nabijebis gadadgma mouwevs. im sakiTxebzea saubari,<br />
romlebic aqtualuri iqneba saqarTvelosTvis mimdinare wels: 2008 weli aSS-isa da ruseTis<br />
saprezidento arCevnebis wina welia da, msoflio politikaSi am qveynebis rolis<br />
gaTvaliswinebiT, sayovelTao interess iwvevs. aseve eraysa da avRaneTSi mimdinare operaciebi<br />
da iranis birTvul programasTan dakavSirebuli sanqciebi. Zalian cota dro darCa<br />
kosovos saboloo bedis garkvevamde. evropis kontinentze romelime qveynis teritoriuli<br />
mTlianobis sakiTxi gadaixedeba. es metad aqtualuri da mniSvnelovania qarTuli da<br />
secesiuri warmonaqmnebis Semcveli saxelmwifoebisaTvis. amaze didadaa damokidebuli is<br />
politikuri sakiTxebi, romlebic SeiZleba momavalSi ganviTardes.<br />
da bolos: evropul struqturebsa da evroatlantikur aliansSi integracia. TiTqos<br />
noembris movlenebma dagvaSora natosa da individualuri partniorobis samoqmedo<br />
gegmis miRebas, miuxedavad imisa, rom 2007 weli nayofieri iyo saqarTvelos evro-atlantikur<br />
struqturebSi integraciis mxriv _ natosTan intensiuri dialogisa da individualuri<br />
partniorobis samoqmedo gegmis farglebSi.<br />
saprezidento arCevnebze plebiscitze daisva kiTxva: surda Tu ara saqarTvelos mosaxleobas<br />
natoSi gawevrianeba. ratom gaxda es aucilebeli? saqarTvelos moqalaqeebisTvis<br />
kidev erTxel Sexseneba imisa, ra aris nato da ratom aris Cveni qveynisaTvis aseTi mniSvnelovani<br />
masSi gawevrianeba, 26 qveynisaTvis ki imis Cveneba, rom mosaxleobis es raodenoba<br />
uWers mxars natosTan integracias. manamdec arsebuli erTmniSvnelovani azri kidev<br />
erTxel dadasturda _ mosaxleobis 70%-ze mets surs, Tavisi qveyana Crdilo-atlantikuri<br />
aliansis wevrad ixilos. 2008 wels saqarTvelo ganagrZobs aliansTan TanamSromlobas<br />
da gawevrianebis TvalsazrisiT ufro did warmatebebs miaRwevs. win buqarestis samitia.<br />
vnaxoT, rogor ganviTardeba movlenebi.
k o n f l i q t u r i z o n e b i
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
-<br />
k o m e n t a r i<br />
SoTa malaSxia _<br />
teritoriuli mTlianobis aRdgenis sakiTxTa<br />
droebiTi saparlamento komisiis Tavmjdomare<br />
fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~<br />
kviprosis scenari CaiSala<br />
`es konfliqtebi unda mogvardes<br />
mxolod mSvidobiani,<br />
politikuri molaparakebebis<br />
gziT.~<br />
iap de hoop sxeferi<br />
natos generaluri mdivani<br />
`oseTis konfliqti<br />
radikalurad gansxvavdeba<br />
afxazeTis konfliqtisagan.<br />
oseTSi, faqtobrivad, aris<br />
ori xelisufleba _ uSualod<br />
cxinvalis liderebi da<br />
sanakoevis mTavroba. erTxel<br />
mkiTxes, ra roli aqvs<br />
konfliqtis daregulirebis<br />
sakiTxSi kokoiTs. maSin<br />
vTqvi da axlac vimeoreb,<br />
rom kokoiTs udidesi roli<br />
akisria, Tumca piriqiT _<br />
is problemebs qmnis da<br />
konfliqts aRvivebs.~<br />
daviT baqraZe<br />
saxelmwifo ministri<br />
konfliqtebis daregulirebis<br />
dargSi<br />
noembris movlenebs, bolomde ganviTarebis SemTxvevaSi, mohyveboda<br />
centraluri xelisuflebis Sesusteba _ gadatrialebis mcdelobiT,<br />
amboxiT da a.S. amis utyuari faqtebi arsebobs. pirveli: aqciis xelmZRvanelTa<br />
gancxadebiT, es mitingi ki ara, erovnuli yriloba iyo, romelsac<br />
SeeZlo nebismieri gadawyvetilebis miReba, maT Soris, xelisuflebis<br />
damxobisa (sinamdvileSi es Cveulebrivi mitingi iyo). meore:<br />
mitingis organizatorisa da sulisCamdgmelis badri patarkaciSvilis<br />
gancxadeba: is gaakeTebs yvelafers, daxarjavs bolo TeTrs, raTa Secvalos<br />
saakaSvilis faSisturi xelisufleba. patarkaciSvilma iseTi Sefaseba<br />
misca xelisuflebas, misi mxridan nebismieri qmedeba sanqcirebuli iyo,<br />
Tundac xelisuflebis Zaladobrivad Secvla da am fonze ruseTs saSualeba<br />
miecemoda, TiTqosda Tavisi moqalaqeebis dacvis mizniT, moexdina<br />
orive konfliqturi teritoriis aneqsia. cxadia, saerTaSoriso organizaciebi<br />
amas dagmobdnen, magram es iqneboda faqti da, aqedan gamomdinare,<br />
afxazeTis da cxinvalis regionis dabrunebis sakiTxi gaurkveveli<br />
droiT gadaideboda. saberZneTSi, sxvadasxva gadatrialebis gamo, kviprosis<br />
berZnuli nawilis xelisufleba Sesustda, Seicvala da zemonaxsenebi<br />
movlenebi ganviTarda. 1974 wels TurqeTma moaxdina CrdiloeT<br />
kviprosis aneqsia, okupacia dagmo gaerom, magram CrdiloeT kviprosi<br />
TurqeTis mier dRemde aneqsirebulia. CrdiloeT kviprosSi dgas TurqeTis<br />
40 000 jariskaci, samSvidoboebi gaeros egidiT _ safrangeTis, inglisisa<br />
da saberZneTis samxedro kontingenti, TviT kviprosis berZnuli<br />
nawilis jari, magram gavida 34 weli da sakiTxi mainc ver gadawyda.<br />
noembris scenari ver daidga. samomavlod ras unda velodoT ruse-<br />
Tisgan? iqneba mcire provokaciebi am teritoriebze, magram maTi gaTvla,<br />
prognozi da Sesabamisi reaqcia SesaZlebelia da maTi gancxadebebi, am<br />
34 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
miwebis SeerTebasa da aRiarebasTan dakavSirebiT, rCeba mxolod ritorikis<br />
doneze da realur safrTxes moklebulia, ufro populisturia,<br />
radganac aneqsiis sakiTxi 7 noembris movlenebs ver mieba.<br />
aseT viTarebaSi ra gvaqvs dRes saqarTveloSi: saqarTvelos danarCeni<br />
teritoria Tavisufalia ruseTis bazebisagan, arc erTi rusi jariskaci,<br />
romelic am miwaze orasi wlis ganmavlobaSi imyofeboda, dRes aq ar<br />
aris. rac Seexeba gudauTis bazas, rusebi Tavad acxadeben, rom is dacales<br />
da, Tu mainc arian, es iqneba saerTaSoriso normebis darRveva. ruseTis<br />
bazebis gasvlis procesi dasrulda. axla gvrCeba ori momenti: rusi samSvidobebis<br />
gayvana afxazeTisa da cxinvalis regionidan. rusebi realurad<br />
grZnoben, rom es xelisufleba 5 ianvris arCevnebis Semdeg aqtiurad<br />
daiwyebs im programis ganxorcielebas, romelzec gadawyvetileba parlamentma<br />
mravalgzis miiRo.<br />
afxazeTidan samSvidoboebis gayvanasTan dakavSirebiT iuridiuli<br />
safuZveli gvaqvs: dsT-is rva dadgenileba arsebobs, romlebSic aRniSnulia,<br />
rom, erTi mxaris moTxovnis SemTxvevaSi, am jarebma afxazeTis teritoria<br />
unda datovon. es aris ormxrivi SeTanxmebiT Semoyvanili jari<br />
da, erTi mxaris gasvlis SemTxvevaSi, xelSekruleba uqmdeba. amitom e.w.<br />
rusi samSvidoboebis sakiTxi am formatSi dadgeba. orive konfliqturi<br />
regionidan Cven davayenebT jarebis gayvanis sakiTxs. Tu ar gavlen, saqar-<br />
Tvelos xelisufleba samSvidoboebs gamoacxadebs ukanonod da daiwyeba<br />
pirdapiri dialogi afxazebsa da osebTan. es saSualebas mogvcems,<br />
arsebuli konfliqtebi rac SeiZleba swrafad gadawydes da moxdes maTi<br />
integrigeba saqarTvelos politikur da ekonomikur sivrceSi. amis saSualeba,<br />
axali legitimaciis dros, saqarTvelos xelisuflebas eqneba. Tu<br />
gudauTis bazasTan dakavSirebiT monitoringis procedura darRveulia,<br />
samSvidobebis gayvanis Semdeg, ruseTs aRar eqneba ufleba, saerTaSoriso<br />
organizaciebs aukrZalos monitoringi: isini calsaxad amboben, rom<br />
gudauTis baza dacales, anu iuridiulad Cven varT momgebian poziciaSi.<br />
ruseTi 12 dekembridan gamosulia im xelSekrulebidan, romlis Zali-<br />
Tac TbilisSi, axalqalaqsa da baTumSi rusuli bazebi idga. saqarTveloSi<br />
oraswliani problema gadaiWra. samSvidoboebis gayvanas uSualod ebmis<br />
teritoriebis dabrunebis sakiTxi, radgan ruseTi aris konfliqtis monawile<br />
mxare, am mimarTulebiTac saqarTvelom gadadga seriozuli nabiji.<br />
mxedvelobaSi maqvs gaeros ori bolo rezolucia, romlebSic saubaria<br />
ltolvilTa upirobo dabrunebaze. yvela unda dabrundes, vinc monawileobda<br />
SeiaraRebul konfliqtSi an, vinc konfliqtis Semdeg daibada.<br />
1994 wlis moskovis xelSekrulebiT, afxazeTSi, faqtobrivad, verc erTi<br />
qarTveli ver brundeboda. Tuki ltolvilTa da maTi qonebis dabruneba<br />
gaeros donezea gadawyvetili, am sakiTxs ara marto saqarTvelos kanonmdebloba<br />
icavs, aramed gaeros rezoluciac.<br />
afxazeTSi qarTvelTa upiratesi eTnowmenda dafiqsirebulia sam dokumentSi:<br />
1994 wlis budapeStis, 1996 wlis lisabonisa da 1999 wlis stambulis<br />
euTos samitebze. aqedan gamomdinare, qarTvelTa eTnowmenda unda<br />
`Cven araerTxel mogvmarTes<br />
afxazeTisa da samxreT oseTis<br />
damoukideblobis aRiarebis an<br />
ruseTis SemadgenlobaSi maTi<br />
miRebis sakiTxze, am Temaze<br />
saubari jer naadrevia, magram<br />
rogorc ki axlad arCeuli<br />
saTaTbiro ianvarSi Seikribeba,<br />
am Temaze aucileblad<br />
vimsjelebT.~<br />
boris grizlovi<br />
`edinaia rasias~ lideri<br />
`kosovo sabolood albaneTTan<br />
mierTebas apirebs, CrdiloeT<br />
kviprosi _ TurqeTTan, samxreT<br />
oseTi _ Crdilo oseT<br />
Tan, yarabaRi _ somxeTTan,<br />
dnestrispireTi, albaT ukrainasTan.<br />
afxazeTis upiratesoba<br />
imaSi mdgomareobs, rom Cven<br />
ar gvyavs is saxelmwifo,<br />
romelsac mivuerTdebiT.~<br />
sergei Samba<br />
`rezonansi~<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
35
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
dafiqsirdes gaeros dokumentebSi, unda damtkicdes, rom am teritoriaze<br />
moxda danaSauli _ ruseTma Caatara eTnowmenda, is aris konfliqtis<br />
monawile mxare da samSvidobod wodebuli ruseTis struqtura veranairad<br />
ver iqneba samSvidobo. aseT SemTxvevaSi muSaobs gaeros wesdebis Sesabamisi<br />
muxlebi: konfliqtis monawile mxares ara aqvs ufleba, aramcTu<br />
monawileobdes samSvidobo procesSi samSvidoboebis egidiT, aramed<br />
monawileoba miiRos kenWisyraSi, samSvidoboebis ra kontingenti unda<br />
Sevides saqarTvelos teritoriaze. am mxriv iuridiulad Cveni yvela<br />
qmedeba gaazrebulia da yvelaferi damokidebulia saqarTvelos mosaxleobis<br />
nebaze. es programa migviyvans iqamde, rom uswrafesad davibrunoT<br />
saqarTvelos teritoriebi. maT gareSe saqarTvelo srulyofili<br />
saxelmwifo ver iqneba.<br />
7.12.07<br />
`Tu ruseTi realurad<br />
daiwyebs afxazeTisa da samxreT<br />
oseTis aRiarebisaTvis<br />
mzadebas, samwuxarod, is Cven<br />
aRar gvitovebs arCevanis<br />
saSualebas.~<br />
daviT baqraZe<br />
saxelmwifo ministri<br />
konfliqtebis daregulirebis<br />
dargSi<br />
`es aris wminda populisturi<br />
gancxadeba. dumas aravis aRiarebis<br />
an araRiarebis ufleba<br />
ara aqvs. Tavad ruseTis<br />
konstituciiT es aris aRmasrulebeli<br />
xelisuflebis<br />
prerogativa... umartivesi<br />
WeSmaritebaa, saqarTvelos<br />
lanZRva-gineba rusuli<br />
politikuri ritorikis<br />
aucilebel elementad iqca.~<br />
kaxa kacitaZe<br />
eqsperti<br />
36 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
N A T O
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
k o m e n t a r i<br />
nika rurua _<br />
saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa<br />
da uSiSroebis komitetis Tavmjdomaris<br />
moadgile<br />
fraqcia `nacionaluri moZraoba _<br />
demokratebi~<br />
saqarTvelo daubrundeba Tavis bunebriv<br />
garemos<br />
`natos gafarToeba Seuqcevadi<br />
procesia, magram es sulac<br />
ar niSnavs imas, rom axali<br />
wevrebisaTvis misi kari<br />
avtomaturad gaiReba.~<br />
iap de hoop sxeferi<br />
natos generaluri mdivani<br />
`vfiqrob, natos gafarToeba<br />
aRmosavleTis mimarTulebiT<br />
ar unda gamoiyurebodes,<br />
rogorc ruseTis winaaRmdeg<br />
mimarTuli agresia. miuxedavad<br />
Cvensa da qarTvelebs Soris<br />
arsebul megobrobisa, mxarda<br />
Weras mxolod im SemTxvevaSi<br />
gamovxatavT, Tu es ruseTTan<br />
urTierTobas agresias ar<br />
Sematebs.~<br />
erven moreni<br />
safrangeTis sagareo<br />
saqmeTa ministri<br />
`roiteri~<br />
noembris movlenebma xeli ver SeuSala Crdilo atlantikur alianssa<br />
da saqarTvelos Soris TanamSromlobas, Tumca dawyebuli procesi<br />
garkveulwilad Seaferxa. amJamad Cven kvlav vrCebiT intensiuri dialogis<br />
safexurze. rac Seexeba MAP-ze gadasvlas, amis gadawyvetas ocdaeqvsi<br />
qveynis konsensusi sWirdeba, rac ioli rodia. saqarTvelosa da natos<br />
warmomadgenlebTan urTierToba Cveulebriv reJimSi grZeldeba. politikuri<br />
gancxadebebi, TiTqos Cvens qveyanas gadaulaxavi barieri Seeqmna<br />
natosTan urTierTobaSi, arasworia. dRis wesrigSi kvlav dgas avRaneT-<br />
Si Cveni samxedro kontingentis gagzavnis sakiTxi. yvelasaTvis cnobilia,<br />
rom buqarestis samitze dagegmili iyo mniSvnelovani gadawyvetilebebis,<br />
maT Soris MAP-is miReba, amitomac didi iyo Cveni daintereseba buqarestis<br />
samitis mimarT. Tumca, teqnikurad MAP-is miReba SesaZlebelia samitamdec<br />
da samitis Semdegac _ yovelTviur ministerialze. natos ministrebis<br />
Sekrebaze saqarTvelos kidev eZleva Sansi miiRos wevrobis samoqmedo<br />
gegma. es damokidebulia natos wevri qveynebis poziciebze, romlebmac ukve<br />
miiRes swori, arapolitizirebuli, obieqturi informacia noemberis<br />
movlenebis Sesaxeb. yvelasaTvis cnobili gaxda, rom es areuloba kargad<br />
organizebuli politikuri kampania iyo. ramac ver unda Seaferxos saqar-<br />
Tvelos svla, Crdilo atlantikuri aliansisaken.<br />
Cveni qveynis natoSi gawevrianebas seriozulad uSlis xels Crdiloeli<br />
mezobeli _ ruseTi, romelmac separatistebis gamoyenebiTa da galis<br />
raionSi sabrZolo teqnikis SemoyvaniT, viTareba daZaba. amiT man<br />
daarRvia yvela saerTaSoriso norma. ruseTs surda, saerTaSoriso<br />
sazogadoebisa da natos wevri qveynebisaTvis saqarTvelo warmoeCi-<br />
38 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
na rogorc arastabiluri qveyana. am mizniT is aqtiurad muSaobs natos<br />
wevr qveynebTan, Tumca mis mier miwodebuli dezinformacia mizans ver<br />
aRwevs. dRes Cveni mowinaaRmdegea ara natos wevri romelime qveyana,<br />
aramed maTze zewolis ganmaxorcielebeli ruseTi. aqedan gamomdinare,<br />
Cven winaaRmdegobebi gveqmneba ruseTidan _ separatistul regionebSi<br />
daZabulobis muxtis SetaniT, romelic, marTalia droebiT, magram<br />
mainc uSlis xels saqarTvelos natosken mimaval gzaze. am brZolaSi Cven<br />
marto ara varT, gvyavs Zlieri mokavSireebi. isini mondomebuli arian<br />
nato gafarTovdes kavkasiis mimarTulebiT, ruseTi ki Tavisi miznebisaTvis<br />
iyenebs rogorc ekonomikur, ise diplomatiur da sxva berketebs:<br />
sxvadasxva saxelmwifosTan xelSekrulebebs, energomatareblebs da<br />
ase Semdeg. am kompleqsuri procesebis mogvareba erTbaSad SeuZlebelia.<br />
amitom nabij-nabij xdeba TiToeuli problemis ganeitraleba.<br />
Cveni dasavleli mokavSireebis gancxadebiT, saqarTvelos Crdilo<br />
atlantikur aliansSi Sesvla TviT ruseTisTvisac momgebiania,<br />
radganac nato stabilurobis, mSvidobiani ganviTarebis garantia da<br />
im safrTxisaTvis, romlis winaSec dRes ruseTi dgas (mxedvelobaSi<br />
maqvs terorizmi da radikaluri islamizmi), natos Zlieri<br />
samxedro Tavdacvis struqtura damcavi meqanizmia.<br />
amdenad CvenTvis da Cveni dasavleli partniorebisaTvis gaugebaria<br />
ruseTis aseTi antagonizmi natos mimarT. marTalia, mas SeuZlia Segviqmnas<br />
garkveuli barieri, magram am process ver SeaCerebs. is aucileblad<br />
damTavrdeba Cveni qveynis natoSi gawevrianebiT. saqarTvelo kvlav<br />
daubrundeba Tavis bunebriv garemos _ evropas, evroatlantikur msoflmxedvelobas.<br />
amdenad, es bunebrivi procesi aucileblad warmatebiT<br />
damTavrdeba da misi SeCereba aravis SeuZlia, garda SinaaSlilobisa. Tu<br />
qarTvelebi gamoviCenT keTilgonierebas da vuerTgulebT Cvens erovnul<br />
interesebs, gareSe Zalebi am process ver SeaCereben.<br />
Rrmad var darwmunebuli, saqarTvelos svla Crilo-atlantikuri<br />
aliansisken warmatebiT damTavrdeba.<br />
16.01.08<br />
`saqarTvelos natoSi<br />
integracia imazea<br />
damokidebuli, Tu rogor<br />
Catardeba saparlamento<br />
da saprezidento arCevnebi.<br />
momaval welze bevri ram<br />
ari damokidebuli. natos<br />
saparlamento asambleis<br />
Zalian avtoritetuli<br />
warmomadgenlebisagan<br />
momismenia, rom arCevnebi<br />
iqneba testi saqarTvelos<br />
demokratiulobaze. Tu<br />
momavali arCevnebi Catarda<br />
ukeT, vidre wina arCevnebi,<br />
es natosaTvis sakmarisi ar<br />
iqneba. is unda Seesabamebodes<br />
saerTaSoriso standartebs.~<br />
Salva fiCxaZe<br />
arasamTvrobo organizaciis<br />
_ `saqarTvelo natoSi~ _<br />
xelmZRvaneli<br />
`xangrZlivi stabilurobis<br />
uzrunvelyofa mxolod<br />
demokratiis daxmarebiTaa<br />
SesaZlebeli.~<br />
iap de hoop sxeferi<br />
natos generaluri mdivani<br />
`briuselis samitze natos<br />
wevri qveynebis sagareo saqmeTa<br />
ministrebma saqarTvelosTan<br />
dakavSirebiT erToblivi<br />
komunike miiRes, sadac<br />
aRniSnulia, rom saqarTvelos<br />
swrafvas natosken dadebiTad<br />
afaseben.~<br />
`rezonansi~<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
39
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
k o m e n t a r i<br />
daviT zurabiSvili<br />
fraqcia `demokratiuli frontis~<br />
Tavmjdomare<br />
win didi gamocda gvelis<br />
`Tavis droze ruseTma<br />
yvelaferi gaakeTa imisaTvis,<br />
rom saqarTvelo erTiani<br />
yofiliyo. afxazeTi da oseTi<br />
saqarTvelos SemadgenlobaSi<br />
ruseTis gareSe arasodes<br />
yofila.<br />
safrTxis SemTxvevaSi Cven<br />
afxazebsa da osebs qarTuli<br />
agresiisagan davicavT. ruseTis<br />
saTaTbiro afxazeTisa da<br />
samxreT oseTis statusze<br />
dasavleTis mier kosovos<br />
damoukideblobis aRiarebis<br />
Semdeg seriozulad<br />
imsjelebs.~<br />
sergei markovi<br />
politologi, saxelmwifo<br />
saTaTbiros deputati<br />
noembris movlenebi Zalian mniSvnelovani etapia Cveni qveynis cxovrebaSi.<br />
opozicia sakmaod didi xnis win alaparakda adamianis uflebaTa<br />
dacvis, socialur da samarTlebriv problemebze. amaze pasuxi aseTia:<br />
reformebi tardeba da amas ver Seewyvnen, Tu moewyvneno. es aris xelisuflebis<br />
Seuracxmyofeli damokidebuleba xalxis mimarT. yvelaferi<br />
ki gacxadda 2 noembers, roca parlamentis win asi aTasze meti adamiani<br />
movida. irakli oqruaSvilis gamoCenam da Semdeg dapatimrebam dagvanaxa,<br />
rom aseTi safrTxe TiToeul Cvengans eloda. sakmarisia, politikuri<br />
gancxadeba gaakeTo, rom qveynis damaqcevrad gamogacxadeben, arada irakli<br />
cota xnis win yvelaze kargi ministri iyo mTavrobaSi. oqruaSvilis<br />
dapatimrebam gamoiwvia opoziciis erTianoba _ sxvadasxva interesis<br />
mqone Zalebi gaerTiandnen da Seqmnes koaliciis msgavsi organo. elementarul<br />
gadarCenazea saubari _ sakuTari Tavis ki ara, qveynis da saxelmwifos<br />
gadarCenaze. xelisuflebas 2 noembers hqonda ori gza: daerbia asi<br />
aTasi kaci rusTavelis gamzirze. ver daveTanmebi erTi eqspertis Sefasebas,<br />
TiTqos quCa marTavs situacias, ubralod is kargi indikatoria da<br />
kargad afiqsirebs adamianebis ganwyobas. kargad maxsovs, 2001 wels aq iyo<br />
xalxmravali mitingi, ZiriTadad axalgazrdebis, is daiSala da maSin SevardnaZem<br />
kaxa TargamaZe gadaayena. 2003 wlis noembramde xuTi aTasi kaci<br />
ver Sekriba nacionalurma moZraobam. ukve sxva situacia iyo arCevvnebis<br />
gayalbebis Semdeg _ xalxi isev azvirTda... 2 noembers amdeni adamianis<br />
mosvla imas niSnavda, rom 10-15-jer metia SeniT ukmayofilo. es iseTi<br />
signalia xelisuflebisaTvis an unda upasuxo, an Tavi daiRupo. roca am<br />
aqcias vgegmavdiT da viwyebdiT (gulaxdilad vambob: es ar iyo spontanurad<br />
mofiqrebuli), moTxovnebi gvqonda Zalian rbili _ saparlamento<br />
arCevnebi Catardes gazafxulze, saarCevno kodeqsSi cvlilebebi _ ma-<br />
Joritaris arCevis wesTan dakavSirebiT. saarCevno kodeqsSi cvlilebebi<br />
da politpatimrebis ganTavisufleba ar iyo iseTi moTxovnebi, romelTa<br />
40 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
gaTvaliswineba daangrevda xelisuflebas an msoflioSi mis prestiJs<br />
Searyevda, mgoni, piriqiT moxdeboda. magram Zalian kargad vici amaTi<br />
zne: Sen rom Txov, maincdamainc imis gakeTeba ar undaT. amis sanacvlod<br />
sruliad dausabuTebeli argumenti: gazafxulze arCevnebis CatarebiT<br />
qveyana daiRupeboda, ruseTis mxridan iqneboda provokacia da a.S. samagierod,<br />
miviReT 7 noembris cnobili movlenebi. me, ise rogorc erovnuli<br />
sabWos sxva liderebi, pasuxismgebeli var yovel dResa da yovel gadawyvetilebaze,<br />
noembris dReebis nebismier mitingze, detalurad vici,<br />
rogor igegmebeboda yvelaferi. sruli pasuxismgeblobiT vacxadeb: kanonis<br />
arc erTi punqti, arc erTi kazusi ar dagvirRvevia. yvelaferi skrupulozurad<br />
gavTvaleT, raTa xelisuflebas ar miscemoda mizezi Zalis<br />
gamoyenebisa. miuxedavad amisa, mainc gamoiyena, mainc mimarTa Zaladobas:<br />
pirvelad moSimSileebis mimarT _ quCis dasufTavebis sababiT, Semdeg<br />
_ quCis gadaketvas, karvis dadgmas apirebeno... Zalian sasacilo mizezebi<br />
iyo. mogrovda xalxi, moxda Sexla-Semoxla, aseT dros xelisuflebam<br />
monaxa martivi gamosavali. moiyvana e.w. `specnazi~, daarbies, wylis Wavli<br />
da gazi gamoiyenes. aman gamoiwvia kidev ufro didi protesti, xalxi Zalian<br />
gabrazda, situaciis marTva gaWirda, uamravi adamiani gamovida quCaSi.<br />
me da koba daviTaSvili vaCerebdiT xalxis nakads, videqiT niRbosnebsa<br />
da xalxs Soris... miviReT gadawyvetileba, wavsuliyaviT riyeze _ adamianebi<br />
gagveridebina movlenebis epicentridan. SeiZleboda, ver dagvemorCilebina<br />
xalxi da ganviTarebuliyo Zalian cudi procesi. riyeze<br />
quCa ar iketeba da garSemo araviTari saxelmwifo dawesebulebebi ar<br />
aris. Tu rames vapirebdiT, wavidodiT kancelariasTan an parlamentTan.<br />
imdeni xalxi iyo, mas specrazmi ver Seakavebda.. riyeze Sekrebas mohyva<br />
xelisuflebis umZafresi reaqcia _ xalxis simravlis gamo daSindnen.<br />
Semdeg ise daarbies, romlis msgavsi ar minaxavs. 9 aprili maxsovs Zalian<br />
kargad. iq sabWoTa armiis jariskacebi niCbebiT rom gvCexavdnen, sami<br />
mxridan gvitevdnen, magram erTidan gasasvleli dagvitoves. aq yvela<br />
mxridan Semogvartyes alya, neta, ras gvipirebdnen, gasaqcevi gza rogor<br />
ar unda dautovo? riyeze mitingis darbeviT adamianis yvela ufleba<br />
daarRvies da yvelaze gasaocari: is dRe dagvirgvinda `imedis~ darbeviT.<br />
rom miTxres, ar davijere _ amas rogor izamdnen_ meTqi. ucxoeTSi<br />
roca SevatyobineT, pirveli reaqcia maTac aseTi hqondaT. aman gamoiwvia<br />
xelisuflebis Zalian seriozuli diskreditacia. saerTaSoriso doneze<br />
Zalian mkveTri gancxadebebi keTdeboda. wesis da kanonis dacviT<br />
rom gamoecxadebinaT sagangebo mdgomareoba, kidev SeiZleboda imijis<br />
gadarCena. cxadia, momxdarma qarTuli saxelmwifo daazarala, marto<br />
xelisuflebas ki ara, mTel qveyanas miadga Crdili _ natoSi gawevrianebis<br />
sakiTxs, mapis miRebas da Zalian bevr rames. mapis miRebaze isedac<br />
orWofobdnen _ uamisodac iyo varaudi, rom ver miviRebdiT.<br />
7 noembris movlenebis Semdeg prezidenti saakaSvili praqtikulad<br />
aiZules gadamdgariyo da arCevnebi daeniSna. es iyo kategoriuli moTxovna,<br />
ZiriTadad, amerikis mxridan, mcdeloba qveynis saxis gadarCenisa.<br />
zewola rom ara, prezidenti ar apirebda gadadgomas. Seaqes policia da<br />
specrazmi, magram iq marto policia ar imyofeboda, iyvnen samxedro nawilebi,<br />
genStabis ufrosi, qveynis umaRlesi samxedro piri _ gogava (mas<br />
amis ufleba ar hqonda), `nacmoZraobis~ aqtivistebi.<br />
`sanam rusi politikosebi<br />
ar mixvdebian, rom afxazeTi<br />
TiToeuli qarTvelisaTvis<br />
mouSuSebeli Wrilobaa, sanam<br />
afxazeTis saSualebiT,<br />
saqarTveloTi manipulirebas<br />
ar moeSvebian, manamde urTier<br />
Tobebis mogvareba arasdros<br />
gamogviva...<br />
... saqarTvelo ruseTTan<br />
normaluri urTierTobebiT<br />
dainteresebulia. Tumca<br />
es mxolod maSin iqneba<br />
SesaZlebeli, Tu ruseTi Cvens<br />
arCevans, Cvens suverenitets<br />
da teritoriul mTlianobas<br />
pativs scems.~<br />
nino burjanaZe<br />
`vremia novostei~<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
41
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
`is xmebi, romelsac ruseTis<br />
saxelmwifo duma ucxo<br />
qveynis teritoriaze miiRebs,<br />
ar SeiZleba legitimurad<br />
CaiTvalos.~<br />
gela beJuaSvili<br />
saqarTvelos sagareo saqmeTa<br />
ministri<br />
`24 saaTi~<br />
arCevnebi garkveulwilad gamosavalia im SemTxvevaSi, Tu is wesierad,<br />
standartebis dacviT Catardeba. es qveynis Selaxul prestiJs aRadgens.<br />
didi survilis miuxedavad, jerjerobiT, am saqmes kargi piri ar uCans:<br />
namdvili teroria gamocxadebuli opoziciiis aqtivistebze, elementaruli<br />
muSaobis saSualebas ar gvaZlevdnen, gansakuTrebiT raionebSi. gamogonili<br />
mizeziT masobrivad itacebdnen da apatimrebden xalxs. Cven, ra<br />
Tqma unda, saqmis kursSi CavayeneT Sesabamisi organizaciebi, aris xelisuflebaze<br />
zewola dasavleTidan, Tavad xelisuflebaSic aris TiToorola<br />
adamiani, visac esmis, rom es ar SeiZleba, magram isini aminds ver<br />
qmnian. saarCevno kampania araTanabar pirobebSi mimdinareobs: eqs-prezidentis<br />
finansuri SesaZleblobani, saxelmwifo aparati, mTavroba mis-<br />
Tvis muSaobs. uamravi Tanxa ixarjeba socialuri daxmarebis mxriv. ori<br />
variantia: an marTla daiqceva es qveyana danapirebi Tu ganaxorcieles, an<br />
gvatyueben. saidan amdeni fuli? _ milionebi da miliardebi, es xom biujetis<br />
fulia. amboben, biznesi afinansebso, maSin reketi gamodis, bizness<br />
samagieros hpirdebian. Tu saakaSvilma gaimarjva, es fuli ormagad amosa-<br />
Rebia...<br />
erTiani opoziciis kandidats aqvs seriozuli Sansi, gamarjvebisTvis<br />
ibrZolos, Cven vmonawileobT arCevnebSi da vapirebT gamarjvebas _ saparlamento<br />
mmarTvelobaze gadasvlas. amas garkveuli procedurebi, dro<br />
da sakonstitucio cvlilebebi sWirdeba. evropaSi TiTqmis yvelgan saparlamento<br />
mmarTvelobaa. es gaakeTes baltiispireTis qveynebma da aravi-<br />
Tari problema ar Seqmnila. problema SeiZleba Seiqmnas saudis arabeTSi<br />
_ demokratiuli arCevnebi rom Caataro, SesaZlebelia, alqaida movides<br />
saTaveSi. Cveni qveynis sagareo kursi memkvidreobiT jer kidev erovnuli<br />
xelisuflebisaganaa miRebuli da cvlileba gamoricxulia. SevardnaZe<br />
rom movida, bevrs eSinoda, ruseTisaken Segvabrunebso _ mainc dasavleTisaken<br />
wavediT. es marto Cvenze araa damokidebuli. ruseTs xels ar<br />
aZlevs saqarTvelos Zliereba, dasavleTi am SemTxvevaSi aris damxmare<br />
_ natosTan, evropasTan integraciis kursi ar Seicvleba, Tanac qveyanaSi<br />
gadawyvetilebebi dabalansdeba. sxvadasxva interesis gaTvaliswineba saparlamento<br />
mmarTvelobis dros yvelaze ukeT xerxdeba. gadanawileba saprezidento<br />
mmarTvelobis drosac SeiZleba, magram CvenTan prezidenti<br />
rom gaxdeba kaci, imas fiqrobs, rogor darCes da aRar wavides mTeli<br />
cxovreba. saparlamento mmarTvelobis modelma yvelgan gaamarTla,<br />
CvenTan ratom ar unda gaamarTlos?! me ar mimaCnia, rom qarTveli xalxi<br />
sxvebze ufro ganuviTarebelia, namdvilad ara mgonia ase.<br />
rogoria dasavleTis ganwyoba imis Semdeg, rac moxda? _ amas<br />
uzarmazari mniSvneloba aqvs ruseTTan urTierTobisaTvis<br />
sapirwoned, dakarguli teritoriebis dasabruneblad da<br />
konfliqtebis mosagvareblad. Tu ruseTTan erTi erTze davrCebiT<br />
da mxardaWera mogvakldeba, Zalian Zneli iqneba Cveni interesebis<br />
dacva.<br />
politikaSi arsebobs ormagi da sammagi standartebi. azerbaijanis mimarT<br />
sxva standartia, pakistanis mimarT _ sxva da absoluturad gansxvavebuli<br />
CexeTis mimarT. Cveni xelisuflebis poziciidan gamomdinare,<br />
samwuxarod, saqarTvelosadmi xSirad ormagi damokidebulebaa. es<br />
42 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
ar afiSirdeboda, magram kuluarebidan namdvilad vici, midioda gzavnilebi:<br />
Cveni xalxi aris bneli, saWiroa avtoritaruli reJimi, Torem<br />
ise ver wavalT dasavleTisaken, reformebs ver gavatarebT, xalxs demokratia<br />
ar unda (imisi kvleviT dasavleTSi Tavs aravin Seiwuxebs, es<br />
xalxi marTla `bnelia~ Tu ~naTeli~). aqedan gamomdinare, opoziciac<br />
aseTive bneli da susti gvyavs. aman ganapiroba, rom dasavleTSi Zalian<br />
bevr raRacaze xuWavdnen Tvals. qveyanaSi met-naklebad Tu stabilurobaa,<br />
xalxis ukmayofilebis xarisxi ar Cans. CexeTis an estoneTis standartebs<br />
aravin gviyenebda: saqarTveloSi avtoritaruli reJimi aris, magram amaT<br />
undaT nato, evrokavSiri, jer miaRwion amas da mere moiTxoven standartebs,<br />
Cven ar vewinaaRmdegebiT natosa da evrokavSirisaken swrafvas,<br />
magram Cveni wyalgamyofi xelisuflebasTan qarTvel xalxTan damokidebulebaa.<br />
es sxva kulturis qveyanaa da avtoritarul reJims ar aitans. es,<br />
sxvaTa Soris, noemberma aCvena mTel msoflios. amodena ambavi moxda<br />
da aravis gadauxvevia kanonis gzidan. bneli xalxi ase ar iqceva. gaerTianebulma<br />
opoziciam aCvena sakmaod maRali politikuri kultura. sagareo<br />
urTierTobebTan dakavSirebiT Cveni poziciac calsaxad davafiqsireT.<br />
CvenTan demokratiiis xarisxis moTxovna iqneba gacilebiT meti. unda dam-<br />
Tavrdes da damTavrda standarti: qveyanas SigniT vmarTavT Cvens Wkuaze,<br />
qveynis gareT ki viqnebiT reformebisa da demokratiis mamebi. win didi<br />
gamocda gvelis _ ramdenad SeZlebs qveyana da xalxi arCevnebiT daamtkicos,<br />
rom mzad aris demokratiisa da axal modelze gadawyobisaTvis. am<br />
periodze Zalian bevri ramaa damokidebuli.<br />
`Tu ruseTSi vinmes surs,<br />
isargeblos saqarTveloSi<br />
bolo dros ganviTarebuli<br />
movlenebiT, da saqarTvelos<br />
saxelmwifoebriobis TiTqos<br />
Sesustebis fonze, mas<br />
afxazeTi CamoaSoros, yvela<br />
amgvar mcdelobaze Sesabamis<br />
adekvatur pasuxs miiRebs.~<br />
nino burjanaZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomare<br />
15.01.08<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
43
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
k o m e n t a r i<br />
daviT saganeliZe<br />
fraqcia `memarjvene opozicia~<br />
xelisufleba gayalbebisTvis emzadeba<br />
noembris movlenebi seriozul analizsa da politikur Sefasebas<br />
imsaxurebs. erTia, cxel gulze analizi, rac, bunebrivia, moxda kidec,<br />
meore _ situaciis SedarebiT dalagebisa da dawynarebis Semdeg, yvelaze<br />
saintereso ki, roca wlebi gaivlis. ram gamoiwvia yvelaferi? _<br />
TiTqos im gancxadebebma, romelic gaakeTa yofilma genprokurorma,<br />
Sinagan saqmeTa ministrma Tu Tavdacvis ministrma, rasac me ar veTanxmebi.<br />
rac maSin Tqva irakli oqruaSvilma, sazogadoebisaTvis absoluturad<br />
cnobili da naTeli iyo. amaze werda presac, amas ambobda politikosTa<br />
garkveuli jgufi. qveynis arasworma marTvam, adamianis uflebebis Selaxvam,<br />
ararsebulma sasamarTlom sazogadoebaSi daagrova uzarmazari<br />
uaryofiTi muxti. xalxis azvirTebas patara naperwkali sWirdeboda da<br />
gamovida xalxi. irakli oqruaSvilis Temam, miT umetes, misi iZulebiTi<br />
uaryofa-aRiarebis fonze, ukana planze gadainacvla. Seqmnil situaciaSi<br />
xelisuflebam dauSva yvelaze didi Secdoma _ ar gamovida xalxTan, ar<br />
wavida dialogze, saWirod ar CaTvala sakuTar xalxsa da opoziciis liderebTan<br />
saubari. 2 noembris aqciamde opoziciis moTxovna iyo erTi: sakonstitucio<br />
vadebSi Catarebuliyo saparlamento arCevnebi. xelisuflebas<br />
mzad hqonda pasuxi: vinaidan Cven SevcvaleT konstitucia da CavwereT<br />
es dro, aseTi vada noemberia. konstitucia SeiZleba cxrajer Secvalo<br />
da Tqva, axla esaa normao. marTalia, parlamentma es cvlileba miiRo<br />
kanonierad, umravlesobis gadawyvetilebiT, magram mainc ukanonod. xelisuflebam<br />
arad Caagdo sazogadoebisa da opoziciis azri da ver Tu<br />
ar mixvda, rasTan hqonda saqme. me ara mgonia, rom eqs-prezidenti saakaSvili<br />
SecdomaSi Seiyvanes da ar icoda realuri situacia _ xelisuflebis<br />
reitingi da xalxis uaryofiTi ganwyoba.<br />
Cvenma partiam yvelaferi gaakeTa imisaTvis, rom situacia yofiliyo<br />
normalizebuli da gadasuliyo dialogis reJimSi. Cven aRmovCndiT is<br />
Zala, romelmac absoluturad Tanmimdevrulad gaTvala is, rac 2003<br />
44 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
wels: sazogadoebis zewolisa da survilis sawinaaRmdegod, ar miemxro<br />
im nawils, romelic mitingebis enaze xelisuflebasTan Zaladobrivi saubris,<br />
anda revoluciuri formiT xelisuflebis Secvlis gzas adga, da<br />
konstituciuri saSualebebiT problemis mogvareba arCia. Cven parlamentSi,<br />
televiziiT, presaSi _ yvelgan xmamaRla vafiqsirebdiT Cvens azrs,<br />
viziarebdiT momitingeebis pozicias, Tumca aseTi formiT albaT kargi<br />
ar iqneba xelisuflebasTan dapirispireba. miT umetes, roca igi absoluturad<br />
araprognozirebadia, SeuZlia yvelaferi gaakeTos Zalauflebis<br />
SesanarCuneblad. gamovexmaureT patriarqis mowodebas _ wasuliyvnen<br />
dialogze, vcdilobdiT, gveTamaSa mediatoris roli, Tan calsaxad<br />
ganvacxadeT erTi ram: Tu xelisufleba mainc ar daiSlis Tavisas, ar gava<br />
xalxTan, Zalas ixmars da daarbevs mitings, Cven amovwureT yvela mSvidobiani<br />
saSualeba, iZulebuli viqnebiT, gavideT quCaSi da SevuerTdeT maT...<br />
Cveni partiis, misi lideris, winadadeba iyo, Cagvetarebina referendumi<br />
da xalxs gadaewyvita arCevnebis dro. es iyo SesaniSnavi gamosavali 7<br />
noembris tragediis gareSe. magram xelisuflebas ar undoda imis gakeTeba,<br />
rasac erT-erTi opoziciuri mxare eubneboda. amis magivrad yvelam<br />
viciT, rac gaakeTa: ar daindes xalxi, moSimSileebi da, maT Soris, parlamentarebic.<br />
pirveli kadrebis naxvisTanave, naTqvamisamebr, xalxTan<br />
gavediT, CavdeqiT policiasa da xalxs Soris, vifiqreT, amden parlamentars<br />
erTad rom dagvinaxaven, mogveridebian da xalxs dartymasa da<br />
rbevas avacilebT-meTqi. Cveni gamoCeniTa da aseulobiT mxardamWeris<br />
mosvliT, etyoba, kidev ufro gaRiziandnen da gauSves gazi. gazisa da<br />
xelketebis msxverpli pirveli Cven gavxdiT. gazi gamoiyenes absoluturad<br />
arasworad, amasac Tavis doza da daniSnuleba aqvs _ im koncentraciiTa<br />
da im doziT, dauSvebelia, naxevar metrSi adamianebi erTmaneTs<br />
ver vxedavdiT. maRali koncentraciis nebismieri gazi momwamvlelia.<br />
eqimi var da kargad vici toqsikologia, leningradis samxedro samedicino<br />
akademiaSi vswavlobdi da vmuSaobdi. kidev erTi gamaognebeli ram:<br />
or policiels mohyavs erTi, Tavisi fexiT modis, mesame mivardeba,<br />
xelketebiTa da wixlebiT cems... riyezec gazis balonebi dagvayares da<br />
`imedis~ SenobasTanac. televiziaSi SeWra da, rac iq gaakeTes, niSnavs sindis-namusze<br />
xelis aRebas. Caidina xelisuflebam es saSineleba da daniSna<br />
arCevnebis dro. maSindel prezident saakaSvils ar hqonia ufleba daeniSna<br />
arCevnebis dRe _ jer unda gadamdgariyo da Semdeg avtomaturad<br />
dainiSneboda arCevnebi. uceb gamoicvala: demokrati, xalxisa da moxucebis<br />
moyvaruli, ojaxebSi Semsvleli da yvelas momferebeli gaxda. es<br />
is prezidentia, romelsac verc erTi kanoni ver mivaRebineT _ socialuri,<br />
demokratiuli, omis veteranebis, xelfasebisa da pensiebis gazrdis,<br />
ltolvilebis, kerZo sakuTrebis da a.S. xalxs yvelaferi waarTves<br />
da axla ukan ubruneben, ltolvilebs farTs Cuqnian. prezidenti oTxi<br />
weli rom amas yuradRebas ar aqcevda, axla gaxda tkbili, mosiyvarule<br />
da gadasarevi. imis magivrad, rom ilaparakos oTxi weli ra gaakeTa, saubrobs,<br />
ras gaakeTebs. viTom pirvelad modis saprezidento postze. Tu<br />
amas apirebda, oqtomberSi parlamentSi biujeti rom Semovida yvelaferi<br />
es ratom ar ewera. Cven muxlebis mixedviT vaprotestebdiT biujets. Cemi<br />
azriT, ubiujetod SevxvdebiT axal wels, rac axali ubedureba iqneba qveynisaTvis...<br />
`Cven ruseTTan normaluri<br />
urTierTobebis momxreni varT<br />
da dasavlur saxelmwifoebs<br />
kargad unda esmodeT, rom<br />
ar gvsurs konfrontacia.<br />
Cveni erTaderTi moTxovnaa,<br />
rom dasavleTi qarTulrusuli<br />
urTierTobebis Temas<br />
obieqturad miudges da ara im<br />
poziciiT, rom ruseTi didi<br />
qveyanaa da amitom mas angariSi<br />
unda gauwios. dasavleTis<br />
mxridan amgvari mesiji<br />
ruseTisaTvis is faqtori<br />
gaxdeba, romlis meSveobiTac<br />
is gaagrZelebs agresiul<br />
qmedebebs patara saxelmwifos<br />
mimarT.~<br />
nino burjanaZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomare<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
45
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
`evropis aRmosavleTis bedi<br />
da momavali, SeiZleba iTqvas,<br />
saqarTveloSi wydeba.~<br />
giorgi baramiZe<br />
saxelmwifo ministri<br />
evrointegraciis sakiTxebSi<br />
`evrokomisiis presmdivnis<br />
feran tarandelasis<br />
gancxadebiT, evrokavSirma<br />
transkavkasiuri gazsadeni<br />
evropaSi gazis miwodebis<br />
saukeTeso gzad aRiara.<br />
proeqtis avtorebma,<br />
centraluri aziidan kaspiis<br />
zRvis gavliT azerbaijanSi,<br />
yazaxeTSi, saqarTvelosa<br />
da TurqmeneTSi, Semdgom<br />
evrokavSirSi, bunebrivi airis<br />
miwodebis axali marSrutis<br />
dafinansebis wyaros Zieba ukve<br />
daiwyes...<br />
...Cven ki varT mzad<br />
am urTierTobebis<br />
gasaumjobeseblad, magram<br />
amisaTvis mzad ar aris<br />
qarTuli mxare, romelic<br />
antirusul politikas eweva.~<br />
sergei markovi<br />
politologi<br />
`saqarTvelos respublika~<br />
saakaSvilma SesaniSnavad icis, Tu ar gaayalbebs arCevnebs, veranairad<br />
ver moigebs. naaxalwlevs, sicivis, yinvis, uamindobis gamo, raionebsa<br />
da soflebSi amomrCeveli cota miva. mas saSualeba eqneba maqsimalurad<br />
gamoiyenos administraciuli resursi, iqneb ase mainc SeinarCunos prezidentoba.<br />
aTi TviT Tu aq Seimokla, momavalSi unda gaigrZelos.<br />
dRes saakaSvili _ saprezidento kandidati _ iqceva ise, rogorc prezidenti:<br />
ibarebs ministrebs, aZlevs davalebebs. qalaqis meriasa da sakrebuloSi<br />
atarebs Sexvedrebs. moZraobs TviTmfrinaviT, vertmfreniT,<br />
dacva gasammagebulia, iketeba quCebi, saprezidento propagandas xmardeba<br />
biujetis milionebi, Tavis Tavs aZlevs uflebas, vinme moisyidos: arigebs<br />
saprezidento stipendiebs, romeliRaca ojaxs gadasca kompiuteri. kanoni<br />
krZalavs yovelgvar saCuqars _ amomrCevlis mosyidvad iTvleba. Cven<br />
Temqis moxucTa TavSesafarSi torti da Sokoladebi ar Segvatanines _<br />
miitanT Tu ara, Tqven kandidats movxsniTo. aRar vsaubrob im maqinaciebze,<br />
romlisTvisac isini emzadebian: dasaqmebis TiTidan gamowovili<br />
programa. axla gaCnda biujetSi amdeni Tanxa? samwuxarod, aman qalbaton<br />
fruiZis sicocxle Seiwira. raSi sWirdebaT samasi Tu oTxasi aTasi adamianis<br />
piradobis mowmobis damadasturebeli qseroasli? kanoni Secvales<br />
da isev Seitanes damatebiTi siebi. karuselebis axali idea moigones da<br />
aTasobiT qseroasli gamzadebulia. asea TbilisSi, asea raionebSi. amazrzeni<br />
da Semzaravi faqti moxda centralur saarCevno komisiaSi: `nacionalurma<br />
moZraobam~ Seitana 140 000 xelmowera, bolo dRes, ori saaTiT<br />
adre, patarkaciSvilis saarCevno Stabma _ 202 000. rogorc gadmogvces da<br />
detalebSi vici, amaze saakaSvilis reaqcia iyo saSineli. wamoiRes 50 Tu<br />
70 000 xelmowera, daaqseroqses da moitanes ukan: ramdeni xelmoweraa<br />
erTi da igive. es yvelam danamdvilebiT viciT. xom araferSi sWirdeboda,<br />
mainc gaakeTa, amaze csk-Si xma aravis amouRia, rac mTavaria, CauTvales,<br />
Cven ki TiToeul asosa da cifrze gvedavebodnen.<br />
Zalian did dabrkolebasa da winaaRmdegobas vawydebiT regionebSi,<br />
raionebSi, soflebSi, xels gviSlian, magram igive policielebi, administraciis<br />
warmomadgenlebi, gamgeblebi modian da yurSi gveubnebian: ra<br />
vqnaT, Tqven SemogevleT, mavaleben, dasanaxad amas vakeTeb, magram sxvas<br />
vfiqrobo. Zalian didi agresia Caido policielebSi, samxedroebSi,<br />
romlebic aiZules, xalxs gasworebodnen. imaT gulSi, imaT ojaxebSi ra<br />
trialebs, maRalma RmerTma uwyis. yvelaferi es aucileblad Semoutrialdeba<br />
am xelisuflebas. saakaSvils sazogadoebaSi araviTari resursi<br />
ara aqvs, garda im adamianebisa, romlebic TavianT samsaxurebs ufrTxildebian<br />
_ eSiniaT, ar dakargon. am adamianebs davamSvideb: yvela profesionali<br />
Tavis adgilze darCeba, ise ar iqneba, rogorc amaT gaakeTes:<br />
yvela gayares da Tavisi droSis moqanave gogo-biWebi moiyvanes. da kidev:<br />
isini seriozulad emzadebian gasayalbeblad. amas mowmobs maTi organizaciebis<br />
mier gamoqveynebuli reitingebi _ saakaSvils 54% aqvs. winaswar<br />
sazogadoebis azri mzaddeba gayalbebasTan Sesagueblad. Tu xelisuflebas<br />
xeli wascdeba da amas gaakeTebs, uaress miiRebs.<br />
9.12.07<br />
46 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
i n t e r v i u<br />
levan cucqiriZe<br />
eqsperti<br />
saqarTvelos<br />
sazogadoebriv saqmeTa<br />
institutis _ GIPA _<br />
reqtori<br />
es qveyana Cven unda avaSenoT<br />
_ batono levan, strategiuli TvalsazrisiT rogoria politikuri<br />
amindi saqarTveloSi da saqarTvelosTvis?<br />
_ strategiuli TvalsazrisiT marTlac sakmaod uCveulo, Wirveuli<br />
amindia. Zalian mZime periodi gaviareT _ noembris aqciebs vgulisxmob<br />
da reaqcias am movlenebze. saerTaSoriso viTareba saqarTvelos mimarT<br />
frTxili da mozomilia: yuradRebiT adevneben Tval-yurs, SemdegSi rogor<br />
ganviTardeba movlenebi _ gaagrZelebs Tu ara saqarTvelo liberalur<br />
demokratiisaken svlas, Tu am qveyanas ar SeuZlia misi mSenebloba.<br />
am kiTxvaze pasuxs Zalian bevri evropuli qveyana eZebs. amerikuli strategiuli<br />
interesebi Cvens qveyanaSi nebismier SemTxvevaSi mainc SenarCundeba,<br />
vinaidan amerikas ufro meti fsoni aqvs dadebuli, vidre romelime evropul<br />
qveyanas. aqedan gamomdinare, evropuli saxelmwifoebi gacilebiT<br />
ufro frTxilad ekidebian saqarTvelos. noembris movlenebma gansakuTrebulad<br />
imoqmeda Cvens strategiul poziciebze. amasTan erTad kosovos<br />
sakiTxic Cveni gadawyvetilebebis miRebaze moaxdens zegavlenas. amitom<br />
adre, Cven Tu mTeli damajereblobiT SegveZlo gveTqva, rom gazafxulze<br />
saqarTvelo miiRebs MAP-s, dRes es bevrad ufro Znelia. Cveni qveynis Sefaseba<br />
Zalian frTxilia im realobisa da standartebis gaTvaliswinebiT,<br />
romlebic dRes arsebobs evrokavSirSi an CrdiloeT amerikaSi: jerjerobiT<br />
Cven ara varT arc maRalganviTarebuli qveyana da arc maincdamainc<br />
keTilmosurne mezoblebiT garSemortymuli, amitomac meTodologiuri<br />
TvalsazrisiT Sefasebis gakeTeba Wirs. Tumca verc erTmniSvnelovnad<br />
vityviT, rom Cveni poziciebi Zalian dazaralda. faqtia, problemebi<br />
Segveqmna, magram, momavalSi Tuki Wkvianurad vimoqmedebT, maTi gadalaxva<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
47
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
SesaZlebelia. axla mTavaria, Cveni strategiuli mimarTulebis SenarCuneba<br />
movaxerxoT: Cven mivdivarT liberaluri demokratiis mSeneblobisaken,<br />
natosaken, mivdivarT ekonomikuri gajansaRebis gziT da ar mivdivarT<br />
neitralitetisken, ruseTis samezobloSi politikurad isev ukan dasabruneblad.<br />
Cemi azriT es sami veqtori unda SeinarCunos qveyanam, imis<br />
miuxedavad, rom mTeli rigi evropuli saxelmwifoebis CarTuloba, anu<br />
integracia, Cven mimarT Senelda. Tuki Cven movaxerxebT da Cvens megobrebs<br />
davarwmunebT: gvqonda problemebi, axalgazrda saxelmwifo varT, axla<br />
vyalibdebiT demokratiad, demokratias ki Tavisi sirTuleebi aqvs, me<br />
vfiqrob, es damokidebuleba Seicvleba. kargi, demokratiuli, gamWvirvale<br />
arCevnebi, Tavisufali media, pasuxismgeblobiT savse opozicia aris<br />
Cveni strategiuli kursis SenarCunebis safuZveli.<br />
`saqarTvelos, Savi zRvis<br />
usafrTxoebisa da kaspiis<br />
zRvasa da centralur aziaze<br />
strategiuli gasasvlelis<br />
uzrunvelyofis TvalsazrisiT,<br />
Savi zRvis aRmosavleT<br />
sanapiroze unikaluri<br />
strategiuli pozicia ukavia...<br />
...saqarTvelo ukve<br />
mokavSiresaviT moqmedebs _<br />
mas gamoyofili hyavs erTi<br />
batalioni da samSvidoboebis<br />
erTi oceuli, romelic<br />
germaniis meTaurobiT<br />
kosovoSi samSvidobo<br />
operaciebSi monawileobs;<br />
sul male ki winaswari<br />
ganmartebis gareSe, avRaneTSi<br />
natos operaciaSi sakuTari<br />
SeiaraRebuli SenaerTebis<br />
dabrunebas apirebs.~<br />
aliansis demokratiuli,<br />
evropuli bazis<br />
gansamtkiceblad natoSi<br />
saqarTvelos gawevrianeba<br />
Sors gadadgmuli nabiji<br />
iqneboda. Tumca Svidma<br />
noemberma da misma Sedegebma,<br />
damsaxurebulad Tu<br />
daumsaxureblad, saqarTvelos<br />
demokratiul imijs Crdili<br />
miayena...<br />
...noembris movlenebis<br />
mimoxilva ver SeaCerebs im<br />
reformebis process, romelic<br />
saqarTvelos natosaken<br />
ubiZgebs. piriqiT, aman ufro<br />
metad daxvewos da Tundac<br />
ganamtkicos natos molodini<br />
saqarTvelosTan dakavSirebiT<br />
da Tavad saqarTvelos<br />
molodini sakuTari Tavis<br />
mimarT.<br />
_ opoziciis azriT, saqarTvelos natoSi gawevrianeba gaurkveveli<br />
droiT gadaido _ `nabiji win, ori nabiji ukan.~ marTla Zalian davSordiT<br />
natos?<br />
_ SesaZlebelia, noembris movlenebis gareSec ase momxdariyo. calsaxad<br />
imis Tqma, rom policiam mitingi daarbia, wylis Wavli, gazi gamoiyena<br />
da amis gamo natos sakiTxma ukan gadaiwia, arasworia. didi albaToba<br />
iyo, rom safrangeTsa da sxva saxelmwifoebs uamisodac uari eTqvaT saqarTvelosTvis<br />
samoqmedo gegmis miniWebaze. Tumca noembris movlenebma<br />
ufro meti argumenti da salaparako misca mavans. aq aris ormxrivi pasuxismgebloba,<br />
rogorc xelisuflebis, aseve opoziciis, orive unda iyos<br />
strategiuli miznisken mimarTuli da sazogadoebrivi konsensusi yvelam<br />
unda SeinarCunos _ mosaxleobamac da samoqalaqo sazogadoebamac, maT<br />
es unda movTxovoT, raTa es procesi ar dazaraldes. orive mxarem dauSva<br />
seriozuli Secdomebi, orive mxarem gadadga nabijebi, romlebic Sei-<br />
Zleboda Tavidan aecilebinaT. magram verc calmxrivad davadanaSaulebT<br />
romelimes da verc imas vityviT, xelketebi rom gamoiyenes, imitom ar<br />
gviSveben natoSio. Tu natos gaerTianebas istoriul WrilSi SevxedavT,<br />
im dros, rodesac evropuli saxelmwifoebis umravlesoba Sevida natoSi,<br />
arc sasamarTlo uvargodaT, arc ekonomika, meore msoflio omis<br />
Semdeg iyvnen dangreulebi, magram hqondaT saerTo strategiuli interesebi.<br />
dRes isini Zlieri saxelmwifoebi arian, magram unda gaixsenon is<br />
xarvezebi, romlebic maT natoSi gawevrianebis dros hqondaT. amitom<br />
ufro kargia, roca amaze migviTiTeben, es gvexmareba. mTavaria, maT mii-<br />
Ron gadawyvetileba da Cven amaSi xeli ar SevuSaloT, Torem ruseTis<br />
faqtoris gamo SeiZleba, kidev axali da axali miTiTebebi miviRoT.<br />
_ saqarTvelos mosaxleoba gamoukiTxavadac erTpirovnuli iyo: iSviaTad<br />
naxavdiT adamians, natoSi gawevrianebis winaaRmdegi yofiliyo.<br />
axla plebiscitiT dasadasturebeli Seiqmna, gvinda Tu ara nato...<br />
_ uamravma socialurma gamokiTxvam aCvena, rom mosaxleobas surs<br />
nato, magram yvelaze kargi sociologiuri gamokiTxva, romelic le-<br />
48 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
gitimurobas SesZenda azrs _ es Cveni qveynis arCevnebia _ plebiscitia,<br />
saukeTeso sociologiuri kvleva _ gaamyaros saqarTvelos pozicia am<br />
moTxovnis sasargeblod da win wamosawevad.<br />
_ Tqven zemoT ruseTis faqtori axseneT. ruseTs angariSs uweven mTel<br />
msoflioSi, gansakuTrebiT, evropaSi. noembris movlenebi da vadamdeli<br />
saprezidento arCevnebi rogor imoqmedebs afxazeTisa da samxreT<br />
oseTis konfliqtebis mogvarebaze?<br />
_ separatistul mmarTvelebs saqarTveloSi destabilizaciis SesaZlebloba<br />
maincdamainc ar swyeniaT. destabilizacia iyo maTTvis SesaZlebloba,<br />
raRacas gamorCenodnen. ver gamorCebian! es droebiTi movlenaa<br />
da saxelmwifos stabilurobas momavalSi safrTxe aRar Seeqmneba. imedi<br />
maqvs, arCevnebi marTlac kargad, gamWvirvaled Catardeba, yvela Tavis<br />
Secdomebze iswavlis da, Tu ver iswavlis, es SemdegSi kidec aisaxeba maTs<br />
politikur bedsa da partiis imijze. am movlenebma Cven ar `mogvkla,~ magram<br />
am Secdomebze unda viswavloT. miuxedavad moaruli andazebisa da<br />
gamoTqmebisa, Tu vinme rames swavlobs, mxolod da mxolod sakuTar<br />
Secdomebze. Cvenc es gza unda gaviaroT. Zalian axalgazrda saxelmwifo<br />
varT.<br />
_ ruseTi imuqreba, rom ianvarSi afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobas<br />
aRiarebs...<br />
_ SesaZloa, es asec moxdes _ marTlac aRiaros. Cemi azriT, aq ori<br />
gamosavali arsebobs. pirveli: aucilebelia saswrafo zomebis gatareba,<br />
maT Soris, samxedro zomebisac da am teritoriebis ucbad Cvensken mobruneba.<br />
meore: pirvelis ignorireba da diplomatiuri arxebis amuSaveba.<br />
SeiZleba, ruseTma aRiaros, magram es ar niSnavs, rom afxazeTi damoukidebeli<br />
gaxdeba da mas gaero cnobs. gaero mas arasodes aRiarebs am<br />
pirobebiT, magram ruseTi Tu aRiarebs an venesuela, es iqneba Zalian cudi<br />
da ara damRupveli. aseTi magaliTi bevri yofila, magram Semdeg movlenebi<br />
sxva mimarTulebiT Semobrunebula. ruseTis aRiarebis SemTxveva-<br />
Si, Cveni politika bevrad ufro rTuli iqneba, bevradac unda daixvewos<br />
da mravali gansxvavebuli zomis miReba mogviwevs. es ar niSnavs samxedro<br />
moqmedebis dawyebas, TumcaRa samxedro operaciebis gamoyeneba politikur<br />
arsenalSi erT-erTi saSualebaa.<br />
_ saqarTvelos politikuri orientaciisa da prioritetebis Secvlazea<br />
saubari... zogi neitralitetisken ixreba. politikaSi yvelaferi dasaSvebia,<br />
politikuri veqtoris ruseTisaken mibruneba _ `cduneba~ didia:<br />
teritoriuli mTlianoba, ekonomikuri da energomatareblebiT damokidebuleba.<br />
_ saqarTvelos politikuri orientacia ar aris romelime politikuri<br />
partiis, opoziciisa Tu poziciis, arCeuli gza. qarTveli eri demokratia<br />
Tavisi bunebiT da aseT arCevans veravin moaxvevs Tavs. nebismier<br />
konstruqciuli iqneboda, Tu<br />
yvela es molodini martSi<br />
iqneboda xorcSesxmuli.<br />
MAP-i arc dafnis gvirgvinia<br />
da arc politikuri<br />
gamarjveba. es gaxlavT<br />
reformis gansxvavebuli<br />
programa _ ufro mkveTri,<br />
vidre individualuri<br />
partniorobis samoqmedo gegma,<br />
romlis udidesi nawili<br />
saqarTvelom ukve Seasrula...<br />
...moklevedian perspeqtivaSi<br />
dasavleTma Tavi unda Seikavos<br />
gadametebuli Sefasebebisagan<br />
da aRiaros, rom TbilisSi<br />
noembris movlenebs ufro<br />
meti ram uZRoda win vidre<br />
maT satelevizio ekranebidan<br />
ixiles.<br />
IPAP- is msgavsad, MAP-ic<br />
samoqmedo gegmaa. IPAP- isgan<br />
gansxvavebiT, MAP-s<br />
SeimuSavebs ara saqarTvelos<br />
mTavroba, aramed nato...<br />
... aprilSi buqarestis samitze<br />
saqarTvelosaTvis MAP-is<br />
miniWeba ara SeuZlebeli,<br />
aramed naklebad savaraudoa.<br />
natos Stabbinasa da natos<br />
wevri qveynebisaTvis,<br />
saqarTvelos arCevnebidan<br />
samitamde arsebul samTvian<br />
periodSi yovelive amis<br />
ganxilva, albaT Zalze<br />
rTuli iqneboda. am gamowvevas<br />
aZlierebs isic, rom alianss<br />
imave periodSi kosovos<br />
sakiTxis sabolood mogvareba<br />
sWirdeba. amdenad Tu<br />
buqarestSi MAP-i<br />
miRweuli ar iqna, maSin<br />
samitze gadawydeba, rom<br />
saqarTvelosaTvis misi miniWeba<br />
rac SeiZleba male, 2008<br />
wlis ganmavlobaSi moxdeba.~<br />
devid smiti<br />
potomakis politikur<br />
mecnierebaTa institutis<br />
ufrosi mecnier TanamSromeli,<br />
saqarTvelos usafrTxoebis<br />
analizis centris direqtori<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
49
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
adamians rom gaesaubro, getyvis, rom mas is Rirebulebebi moswons, romlebic<br />
aqvT da cxovroben evropis qveynebi da CrdiloeTi amerika (Tumca<br />
SeiZleba bevri ram arc mogvwondes), politikuri sistemis mowyobac<br />
maTnairi mowonT. Tuki Cven avaSenebT liberalur demokratias da SevqmniT<br />
Tavisufal sabazro ekonomikas, es im kulturul sivrceSi Sesvlas<br />
da damkvidrebas niSnavs. ruseTisaken mibruneba warsulSi dabrunebaa,<br />
romelsac Zlivs davaRwieT Tavi. Cven aliansebs istoriulad yovelTvis<br />
evropaSi veZebdiT. ubralod, istoriuli viTarebidan gamomdinare,<br />
bolo saukuneebSi evropaSi erTaderTi gasasvleli ruseTis saSualebiT<br />
gvqonda da am arxs viyenebdiT. axla ase aRar aris da ara mgonia, qveyanam<br />
da sazogadoebam am gzidan gadauxvios, piriqiT: sazogadoebis dakveTaa<br />
aseTi, am gziT viaroT da, Tuki romelime partia gadauxvevs, is wava xelisuflebidan<br />
an ver miva xelisuflebaSi. vTqvaT, romelime partias aqvs<br />
ideebi neitralitetze da a.S. es araa sicocxlisunariani. Tundac ruseTis<br />
interesebi aviRoT: ras niSnavs ruseTisagan neitralitetis moTxovna?<br />
aviRoT hipoTezuri scenari: dRevandelma xelisuflebam Tqvas, me<br />
viqnebi neitraluri saxelmwifo, Sen ki damexmare konfliqtebis gadawyvetaSi.<br />
ra garantia aqvs ruseTs imisa, rom xval ar mova axali xelisufleba,<br />
am kurss ar Secvlis da ar ityvis: ara, me natoSi unda gavwevriandeo.<br />
erTaderTi garantia, romelic imaleba neitralitetis ukan, isaa,<br />
rom saqarTvelos xelisuflebaSi yovelTvis iqneba is Zala, romelsac<br />
ruseTi daadebs xels. neitraliteti aris kargad SeniRbuli azri. Tu zedapirulad<br />
SevxedavT, kaci ityvis: ratom ar unda gavxde neitraluri, arc<br />
imasTan viqneba, arc amasTan Seval aliansSi, teritoriebs davibruneb da<br />
a.S. es moxdeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu Cven gavxdebiT ruseTis araformaluri<br />
proteqtorati da xelisuflebaSi yovelTvis iqneba is mmar-<br />
Tveli Zala, romelsac putini gadawyvets. neitraliteti myife koncefcia<br />
da lamazad SefuTuli ideaa, romelsac gaxsni da Sig arasasiamovno ambebi<br />
dagxvdeba. mas saxelmwifoebi arRveven da momavalSic daarRveven,<br />
Tuki amis saWiroebas naxaven. amitom SeiZleba qveyanamac kursi Secvalos, _<br />
politikaSi yvelaferi dasaSvebia. ekonomikurad da energetikulad, mar-<br />
Talia, ruseTze varT damokidebuli, magram xdeba bevri ramis, maT Soris,<br />
energoresursebis diversifikacia _ embargom dagvazarala, magram<br />
ver `mogvkla.~ sadac ver Sedixar, saxelmwifosTvis dakarguli fulia,<br />
magram Cven mainc movaxerxeT raRac warmatebis miRweva da ekonomikuri<br />
TvalsazrisiT marTlac mniSvnelovani warmatebebi gvaqvs, miuxedavad<br />
imisa, rom jerjerobiT es ver aisaxa TiToeuli moqalaqis jibeze. es SeuZlebelic<br />
aris reformebis sawyis etapze. msoflio bankisa da sxva saer-<br />
TaSoriso organizaciebis SefasebebiT, SarSan Zalian kargi imiji hqonda<br />
saqarTvelos da, imedia, es ar gaqarwyldeba da ar daikargeba. saxelmwifos<br />
Zliereba ekonomikis Zlierebis garantia. Tuki xval gamova aseuli<br />
aTasobiT adamiani da, arCevnebisa Tu sxva gziT, saxelmwifos Zirfesvianad<br />
Secvlas moiTxovs saparlamento Tu konstituciuri wyobiT, maSin iq<br />
bizness araferi esaqmeba. bizness ainteresebs sicocxlisunariani, stabi-<br />
50 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
luri garemo da es unda SevinarCunoT. privatizaciisa da liberalizaciis<br />
veqtori Zalian mniSvnelovania.<br />
rac Seexeba ruseTis ganzraxvas, ar Tu ver ganxorcielda, Cvenc raRacas<br />
gadavaWarbeT. Tu Secdomas uSveb, jobs dauSva urTierTobebidan gamomdinare,<br />
cota ufro metad Seafaso safrTxe, vidre arasaTanadod.<br />
politikaSi xSirad aris situacia, roca ici, rom yvela variantSi Secdebi,<br />
gaakeTeb raRac arapopularuls, magram erovnulma interesebma unda<br />
gikarnaxos, raSi Secde. 11 seqtembris teraqtis Semdeg julianom ganacxada:<br />
mirCevnia Sevcde usafrTxoebis mimarTulebiT, vidre saTanadod ar<br />
davafaso safrTxeo. mniSvnelovani da saintereso magaliTia.<br />
_ saarCevno cieb-cxeleba saqarTvelosa da ruseTSi mainc erTmaneTs<br />
daemTxva. poziciac da opoziciac erTze Tanxmdebian _ mosalodnel<br />
provokaciebze afxazeTsa da samaCabloSi. afxazeTSi Sedis rusuli samxedro<br />
teqnika da iaraRi. galSi samxedro baza Sendeba. es Cven dasaSineblad<br />
xdeba, Tu saqarTvelo ruseTTan `omisTvis~ emzadeba da isic `Tadarigs~<br />
iWers?<br />
_ saerTaSoriso konfliqtebis analizSi arsebobs modeli (aSS-Si herman<br />
kalmma SeimuSava) _ `eskalaciis safexurebi~: Tuki Cven vagebT diplomatiur<br />
disputs, unda avideT erTi safexuriT maRla da gadaviyvanoT<br />
mciremasStabian samxedro konfliqtSi, Tuki davinaxavT, rom aqac vagebT,<br />
unda gadavideT maRal safexurze, sadac SegviZlia, movigoT da wasageb<br />
doneze ar viTamaSoT. ruseTi am urTierTobebs namdvilad agebs. kodorSi<br />
dinamika Seicvala, samxreT oseTSi axali muxtis Semomtani sanakoevis<br />
administracia gamoCnda. Cvengan xSirad energiuli, zogjer agresiuli<br />
nabijebi gadaidgmeba. dabombvam ruseTis imijze cudad imoqmeda, aseTi<br />
formebiT ver mogvigo, axla sxva xerxebiT cdilobs mklavis gadagrexas.<br />
CvenTvis mniSvnelovania davrCeT im safexurze, romlidanac SeiZleba<br />
gamarjvebuli gamovideT da ar avyveT ruseTs urTierTobis gamwvavebaze.<br />
ar wamovegoT provokaciaze _ SeiZleba wavagoT an metad davzaraldeT.<br />
xarjTsargeblianobiT unda daiTvalos yvelaferi. xSirad romelime<br />
gadawyvetileba gacilebiT Zviri ujdeba qveyanas, vidre samxedro operacia.<br />
xelaRebiT Tqma imisa, rom am gzas arasodes davadgebiT, arasworia.<br />
SeiZleba amaze xmamaRla ar visaubroT, magram me, damoukidebel specialists,<br />
amis Tqmis ufleba maqvs.<br />
_ kosovos damoukidebloba... ruseTi paralels maincdamainc afxazeTTan<br />
avlebs. ratomRac iviwyebs, rom jaWvuri reaqciiT procesi ruseTis<br />
SigniTac gagrZeldeba _ Tavad daiSleba da daqucmacdeba.<br />
_ kosovo... me vfiqrob, serbebs sxva gza ar darCeniaT. kosovo, anu<br />
albaneTi, aris eTnikuri dapirispirebisa da eTnikuri wmendis msxverpli<br />
da ara Semoqmedi. moraluri upiratesoba albanelebis mxarezea.<br />
kosovos sakiTxi, ra Tqma unda, CvenTvis saxifaToa. pirdapiri analogiebi<br />
kosovosa da afxazeTs Soris ar arsebobs, magram ruseTi aigivebs<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
51
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
da xdeba precedenti, cdilobs miCqmalos is winamZRvrebi, romelic<br />
kosovos konfliqts uZRoda win. kosovos damoukidebloba damatebiT<br />
imeds aZlevs seperatistul reJimebsac da ruseTsac. saxelmwifoebi iSleba<br />
da es gardauvali procesia.ruseTis monawileobiT amis mcdeloba<br />
Cvenc gvidgas, amitom Tvali ar unda davxuWoT, TiTqos es Cven ar gvexeba.<br />
daSlas ruseTic ver acdeba, magram is Zlieri saxelmwifoa, man sisxlSi<br />
CaaxSo CeCneTis damoukidebloba (Tumca separatizmic iyo da radikaluri<br />
eqstremizmic), mas amis saSualebac aqvs da dasavlur sazogadoebas xma<br />
ar aumaRlebia meore CeCnuri kampaniis dros. ruseTs SerCeba is, rac ar<br />
SeiZleba SerCes ufro sust saxelmwifoebs. marTlac danis pirze gavla<br />
gviwevs da konsensusi, arCevnebis win Tu Semdeg, yvela Zalas Soris aucilebelia.<br />
_ Tuki kosovos aRiareba mainc moxda?<br />
_ es iqneba dasavleTis didi gamarjveba: ruseTis didi winaaRmdegobis<br />
miuxedavad, dasavleTs SeuZlia Tavisi gaitanos, anu es CvenTvis imedis<br />
momcemia. Tuki Cven movaxerxebT, dasavleTSi arsebobdes mtkice azri da<br />
saerTo pozicia (da arsebobs kidec), rom saqarTvelo ar unda daiSalos,<br />
marto ruseTi amas ver gaakeTebs. kosovos damoukideblobis saki-<br />
Txis gatana ki iqneba imis dadastureba, rom dasavleTi ufro Zlieria,<br />
vidre ruseTi calke aRebuli.<br />
`samoqmedo gegmis Sesaxeb<br />
garkveuli gadawyvetileba<br />
momaval samitze miiReba,<br />
romelic buqarestSia<br />
dagegmili. magram kiTxva,<br />
Tu ra dro dasWirdeba<br />
saqarTvelos aliansSi<br />
gawevrianebisaTvis Riad rCeba.~<br />
robert simonsi<br />
natos generaluri mdivnis<br />
specialuri warmomadgeneli<br />
samxreT kavkasiasa da<br />
centralur aziaSi<br />
`rezonansi~<br />
_ ruseTis saTaTbiros arCevnebi 2 dekembrisTvisaa daniSnuli. afxazeTsa<br />
da cxinvalis regionSi ruseTma saarCevno ubnebi gaxsna da arCevnebi<br />
20-30 noembers daniSna. SeTanxmebisamebr, saarCevno ubnebi mxolod<br />
TbilisSi unda gaxsniliyo _ TiTqos ruseTi `Tavis teritoriaze~ moqmedebs...<br />
_ es araa axali ambavi. amis Sesaxeb yvelam icis, ician dasavleTSi. euTos,<br />
romelic aSS-Sic ki akvirdeba arCevnebs, ruseTis saTaTbros arCevnebze<br />
saerTod ar hyolia damkvirvebeli. arCevnebis principebs miusadagebeli<br />
raRac arasakmarisi kvota dauweses monitoringsa da mediasTan dakav-<br />
SirebiT. aq saarCevno xmebze ar aris saubari, TviT faqtis dafiqsireba<br />
iyo saWiro.<br />
msoflio politikas aqvs amis berketi da amas nato hqvia: rodesac Sens<br />
aRiarebul sazRvrebSi xels veRaravin afaTurebs. swored es ar unda ruseTs<br />
da urevs situacias. Zalian Wkvianur TamaSs TamaSobs, CvenTvis miu-<br />
Rebels, magram Tavisi miznebisaTvis aqtiurs. ruseTs uxaria, rom dav-<br />
SordiT natos, magram mgonia, movlenebma mxolod droSi gadaiwia.<br />
yvelaferi buqarestis samitze gamoCndeba.<br />
_ am areulobisas ruseTis jarebis bolo eSelonma datova saqarTvelo,<br />
Tumca samSvidoboebis mandatis gagrZeleba isev dRis wesrigSi dgas.<br />
_ marTlac es mniSvnelovani movlena uyuradRebod darCa. stresuli<br />
periodi iyo _ yvela Sida problemebiT viyaviT dakavebuli. am ba-<br />
52 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
s a g a r e o psagareo o l i tpolitika<br />
i k a<br />
weli<br />
2007<br />
zebs aranairi strategiuli mniSvneloba ara hqonda ruseTisaTvis. provokaciisaTvis<br />
SeiZleboda gamomdgariyo, magram strategiulad amowura<br />
Tavisi SesaZlebloba. gudauTis bazis problema Zalian rTulia. ruseTi<br />
ambobs, rom gaitana baza, sinamdvile ar viciT, qarTvel damkvirveblebs<br />
ki ara, euTosa da sxva saerTaSoriso organizaciebisas ar uSveben. arada<br />
aucileblad unda mivaRwioT amas. arCevnebis kargad da efeqturad damTavrebis<br />
Semdeg sasicocxlo mniSvnelobis problemebs mivxedoT.<br />
_ dasavleTi aqtiurad mainc ar ereva am procesebSi, bevrjer TiTqos<br />
Tavsac ikavebs, Tundac noembris movlenebi _ saqarTvelo msoflios yuradRebis<br />
centrSi iyo, magram mosaxdeni moxda da gza Semdeg gamoCnda:<br />
dialogis aucilebloba, parlamentis Tavmjdomarisa da opoziciis Sexvedrebi,<br />
vadamdeli saprezidento arCevnebi...<br />
_ ornairad vupasuxeb am SekiTxvas: jer erTi, dasavleTi monawileobs<br />
qveynis cxovrebaSi _ swrafi vizitebi evrokavSiridan, amerikidan,<br />
euTodan, moxda faqtis aRiareba. meore: Cven viTxovT, dasavleTi, gansakuTrebiT<br />
evropuli saxelmwifoebi, ufro aqtiurad Caerion da dagvexmaron<br />
konfliqtebis mogvarebaSi. aseT viTarebaSi myofi qveyana maTTvisac<br />
saSiSia, magram isini Tavs ikaveben. SeiZleboda ufro meti monawileoba,<br />
Tumca es ar niSnavs, rom maT gvikarnaxon, ra unda gavakeToT, migviTiTon<br />
an gvibrZanon. Cven ara gvaqvs maincdamainc kargi gamocdileba dasavleTis<br />
interesebisa da monawileobisa saqarTvelos politikur cxovrebaSi,<br />
molodini imisa, rom Cveni problemebiT Zalian Sewuxdebian, Camovlen<br />
da mogvigvareben, tyuili ocnebaa. Cveni gadasaWrel-mosagvarebelia<br />
yvelaferi, Cveni asaSenebelia es qveyana. SesaZloa, jerjerobiT, ise ver<br />
vmuSaobT, rogorc saWiroa, magram, rac did evropul qveynebs gaukeTebiaT,<br />
araferia Cvens problemebTan SedarebiT. yvelas SeuZlia, saku-<br />
Tari istoria naxos. zogjer Cvenc vuqmniT problemebs sakuTar Tavsac<br />
da sxvebsac, magram xSirad sxvebic gviqmnian. magram ufro meti monawileoba<br />
gvinda warmatebis gaziarebaSic (ekonomikas vgulisxmob) da meti daxmareba<br />
konfliqtebis mogvarebasa da ruseTTan urTierTobaSic. Cveni<br />
Secdomebis Semdeg dasavleTi ufro metad ikavebs Tavs. saqarTvelo ar<br />
aris sasicocxlo interesebis sfero arc aSS-isa da arc dasavleT evropisaTvis,<br />
rom Cveni qveynis garSemo aagon TavianTi politika. seriozuli<br />
problemebia afrikaSi. axlo aRmosavleTSi, erayis omi, kosovo, Crdilo<br />
korea. kargia, rom movuwodebT da maTs moralze vcdilobT zemoqmedebas,<br />
magram Cvens gasakeTebels veravin gaakeTebs.<br />
_ bolos isev Sinaur ambebs davubrundeT _ karsmomdgar arCevnebs.<br />
opozicia isev daiqsaqsa, ar wamoayena saerTo kandidati. wina arCevnebzec<br />
ase moxda. eqspertebi miiCneven, rom saakaSvils alternativa ara hyavs.<br />
movlenebis sxvagvarad ganviTarebis SemTxvevaSi, ramdenad darCeba saqarTvelo<br />
erTxel arCeuli orientaciis erTguli?<br />
_ opozicias gauCnda SesaZlebloba da isinic elodebian am SesaZ-<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
53
2007<br />
weli<br />
sagareo s a g apolitika<br />
r e o p o l i t i k a<br />
leblobebis gamoyenebas. naTelaSvils sakuTari gamokveTili eleqtorati<br />
hyavs, aseve gamyreliZes, romelic arc `vardebis revoluciaSi~<br />
Careula da axlac Sors idga noembris movlenebisagan, mxolod bolo<br />
wuTebSi gamoTqva momitingeebTan SeerTebis survili. me aqtiurad, saakaSvilTan<br />
erTad, am sam kandidats _ (naTelaSvils, gamyreliZes, gaCe-<br />
CilaZes) aRviqvam. magram mTavari aris ara _ ra, aramed _ rogor. mar-<br />
Talia, maTs programebs da platformebs jer ar vicnob, TiTqmis yvela<br />
ambobs, ra unda, ras gaakeTebs, magram rogor, aravisgan msmenia. arada<br />
esaa yvelaze mTavari da drois faqtoris gareSe amis gakeTeba SeuZlebelia.<br />
bolos: movlenebis sxvagvarad ganviTarebis SemTxvevaSic, me ver vxedav<br />
iseTs, romelic saqarTvelos politikur orientacias Secvlis, politikuri<br />
veqtori iseTive darCeba _ liberaluri demokratia, nato,<br />
dasavluri Rirebuleba da evropasTan integracia.<br />
15.12.07<br />
`dRes Cven daviwyebT<br />
aucilebel muSaobas imisaTvis,<br />
rom momdevno wlis aprilSi<br />
gamarTul samitze natos<br />
SesaZlo ganviTarebis Sesaxeb<br />
gadawyvetilebis miRebas<br />
SevuwyoT xeli.~<br />
iap de hoop sxeferi<br />
natos generaluri mdivani<br />
`imperialisturi ruseTis<br />
cxovrebaSi arCevnebiT<br />
araferi Seicvleba.<br />
igi kvlav gaagrZelebs<br />
saqarTvelos gakontrolebas.<br />
gamosavali, rom reaqciuli<br />
ruseTis agresia aviciloT,<br />
evrostruqturebTan mWidro<br />
urTierToba da natoSi<br />
gawevrianebaa.~<br />
nino burjanaZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomare<br />
54 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i