Scarica Testo in versione integrale - Edilio
Scarica Testo in versione integrale - Edilio
Scarica Testo in versione integrale - Edilio
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PROCESSI E SISTEMI•BONIFICHE<br />
Inoltre,loschemadiprocessoprevede,<strong>in</strong><br />
genere,ancheunafaseperilrecuperodel<br />
liquidodilavaggioodell’agenteestraente,<br />
aif<strong>in</strong>idelricircolodellostessonell’impiantoperiltrattamentodialtroterrenocontam<strong>in</strong>ato(Yujunetal.,1999).<br />
Trattamentodelleemissioni<br />
atmosferiche<br />
Il processo di lavaggio, soprattutto nella<br />
fasediseparazione,puòportarealladiffusione<br />
<strong>in</strong> aria di polveri e composti volatili<br />
eventualmente presenti nel terreno, ciò<br />
che rende necessario il trattamento di<br />
queste emissioni prima del rilascio <strong>in</strong> atmosfera.Generalmente,quest’ultimoviene<br />
condotto con sistemi di depolverizzazione<br />
a secco (cicloni o filtri <strong>in</strong> tessuto),<br />
torridilavaggio,biofiltrie/ofiltriacarbone<br />
attivo(Petruzzelli,2000).<br />
Campodiapplicazione<br />
L’applicabilità del soil wash<strong>in</strong>g dipende,<br />
pr<strong>in</strong>cipalmente, dalle caratteristiche del<br />
terrenodatrattareedellesostanzechelo<br />
contam<strong>in</strong>ano. Il trattamento è affidabile<br />
soprattutto per terreni caratterizzati da<br />
uncontenutodel5070%<strong>in</strong>sabbiaeghiaia;<br />
se il contenuto di f<strong>in</strong>i (limi e argille, <strong>in</strong><br />
generale particelle di dimensioni <strong>in</strong>feriori<br />
a63mm)èparial3050%,iltrattamento<br />
disoilwash<strong>in</strong>gècomunqueapplicabile,ma<br />
potrebbe non essere economicamente<br />
conveniente (si veda la tabella 1); <strong>in</strong>fatti, i<br />
contam<strong>in</strong>anti si concentrano sulle particellef<strong>in</strong>i.Pertanto,operaresuunterreno<br />
abassagranulometriacomportalanecessità<br />
di dover smaltire <strong>in</strong> discarica o sottoporreadaltritipiditrattamentoconsiderevoli<br />
quantità di materiale contam<strong>in</strong>ato,<br />
con conseguente <strong>in</strong>cremento dei costi.<br />
Unaltrofattorenegativoèrappresentato<br />
daunelevatocontenutodisostanzaorganica<br />
naturale, che presenta un notevole<br />
potereadsorbente.<br />
Problemidisicurezza<br />
Problemidisicurezzapossonopresentarsi<strong>in</strong>tuttelefasisopradescritteepossono<br />
essered<strong>in</strong>atura:<br />
l fisica;<br />
l chimica;<br />
l biologica;<br />
l radioattiva.<br />
Irischifisici<br />
ð i primi rischi fisici si presentano nella<br />
fase di scavo e nella successiva fase di<br />
carico del materiale scavato sui mezzi<br />
di trasporto e derivano dall’utilizzo di<br />
mezzipesanti,conorgani<strong>in</strong>movimento<br />
(automezzi, nastri trasportatori).<br />
Oltre a utilizzare mezzi adeguati, occorre<br />
che gli operatori prest<strong>in</strong>o cont<strong>in</strong>ua<br />
attenzione; sono stati, <strong>in</strong>fatti, descritti<br />
casi nei quali si sono verificati<br />
<strong>in</strong>fortuni mortali di operatori travolti<br />
damezzi<strong>in</strong>retromarcia;<br />
ð nelle operazioni di scavo e <strong>in</strong> quelle di<br />
separazioneaseccopossonoverificarsiproiezionidipietre,percuiglioperatori<br />
devono essere adeguatamente<br />
protetticonocchialidisicurezzadotati<br />
dialettelaterali;<br />
ð rischio fisico può anche derivare dalla<br />
natura dei contam<strong>in</strong>anti; durante le<br />
operazionidiscavopossono,<strong>in</strong>fatti,svilupparsivapori<strong>in</strong>fiammabili,chedeterm<strong>in</strong>ano<br />
rischio di <strong>in</strong>cendio o anche<br />
esplosione per la possibile formazione<br />
di sc<strong>in</strong>tille per attrito tra il cucchiaio<br />
dell’escavatore e le pietre presenti nel<br />
materialediscavo.Frequentiirrorazionid’acquariduconograndementequestorischio,che,d’altraparte,èpresenteanchenellesuccessivefasidiseparazioneasecco;<br />
TABELLA1<br />
APPLICABILITÀDELSOILWASHINGINFUNZIONEDELLANATURA<br />
EDELTIPODITERRENO(EPA,1995)<br />
Gruppi di contam<strong>in</strong>anti Terreni ghiaioso-sabbiosi Terreni argilloso-limosi<br />
Composti alogenati volatili AEE AEL<br />
Composti alogenati semivolatili AEL AEL<br />
Composti non alogenati volatili AEE AEL<br />
Organici<br />
Composti non alogenati semivolatili AEL AEL<br />
Policlorobifenili (PCB) AEL AEL<br />
Pesticidi alogenati AEL AEL<br />
Dioss<strong>in</strong>e/furani AEL AEL<br />
Cianuri organici AEL AEL<br />
Metalli volatili AEE AEL<br />
Inorganici<br />
Metalli non volatili AEE AEL<br />
Amianto NA NA<br />
Cianuri <strong>in</strong>organici AEL AEL<br />
Reattivi<br />
Ossidanti AEL AEL<br />
Riducenti AEL AEL<br />
Legenda: AEE = applicabilità con elevata efficienza; AEL = applicabilità con efficienza limitata; NA = non applicabile<br />
46 www.ambientesicurezza.ilsole24ore.com