ertifikat inkora;;anti g[all-kwalità tal-edukazzjoni primarja f'Malta .... fl ...

01_02_09_pg1_2 31-01-2009 18:25 Page 1
€ 0.47/20c
www.media.link.com.mt
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
1941
SKONT IL-WORLD ECONOMIC FORUM…
?ertifikat inkora;;anti g[all-kwalità
tal-edukazzjoni primarja f’Malta
.... fl-g[axar post fost l-a[jar pajji]i fid-dinja
?ertifikat inkora;;anti [afna g[all-kwalità
tal-edukazzjoni primarja f’Malta wasal fla[[ar
;img[at permezz tal-Global
Competitivness Report 2008-2009 kumpilat
mill-World Economic Forum (WEF).
Dan ir-rapport ipo;;i lil Malta ma’
grupp ta’ pajji]i fl-g[axar post minn 134
pajji] g[al dik li hi kwalità tal-edukazzjoni
primarja.
Din il-klassifika partikulari tag[ti punti
minn 1 sa 7 dwar il-kwalità taledukazzjoni
fl-iskejjel primarji fuq il-ba]i
ta’ 1 = poor quality — 7 = among the best
in the world.
Skont din il-klassifika, fl-ewwel g[axar
postijiet hemm dawn il-pajji]i>
1. Finlandja (6.7)<
2. Bel;ju (6.3)<
3. Singapore (6.2)<
4. Svizzera (6.0)<
5. Barbados (5.8)<
6. Kanada u Irlanda (5.7)<
7. Franza u I]landa (5.6)<
8. Awstralja, Estonja, ?ipru, Olanda,
Danimarka u Repubblika ?eka (5.5)<
9. Awstrija (5.4)<
10. MALTA u New Zealand (5.3).
Politika so/jali biex
[add ma jibqa’ lura
Il-po]izzjoni ta’ Malta tpo;;iha qabel
g[add ta’ pajji]i rinomati fosthom l-I]vezja,
l-Istati Uniti, ir-Renju Unit, il-Lussemburgu,
il-:ermanja, l-Italja u Spanja, fost l-o[rajn.
Propju din il-;img[a Dolores Cristina,
il-Ministru tal-Edukazzjoni nediet riforma
ma[suba biex tkompli ssa[[a[ il-[iliet
ba]i/i tat-tfal fil-livell primarju millewwel
sat-tielet klassi.
Din ir-riforma t[ares b’mod dirett lejn il-
[iliet marbuta mal-qari u l-kitba tal-Malti u
l-Ingli], il-Matematika u l-Informazzjoni
Teknolo;ika.
g[al pa;na 2
Il-Gvern irid isa[[a[ isservizzi
tas-sa[[a,
jag[milhom iktar effi/jenti u
b’iktar valur g[all-flus.
Madankollu qed jiffa//ja
sfida ewlenija b’rabta marri]orsi
umani u f’/erti ka]i
m’g[andux bi]]ejjed
[addiema biex ila[[aq maddomanda.
Dan qieg[ed ukoll iwassal
g[al diffikultajiet, fosthom ilproblema
tal-waiting lists li l-
Gvern hu determinat li
jindirizza fil-qrib. Fl-istess
[in il-Gvern qed ja[dem biex
jintrodu/i sistema ta’
assigurazzjoni tas-sa[[a g[al
kul[add.
Dan jo[ro; minn intervista
li g[amel il-mument din il-
;img[a ma’ John Dalli il-
Ministru tal-Politika So/jali u
li qed tkun pubblikata fil-[ar;a tal-lum.
John Dalli tkellem ukoll dwar ir-riforma
fil-li;i tal-kera u l-g[ajnuna fil-qasam talakkomodazzjoni
so/jali li jag[ti l-Gvern
lil min ma jistax jixtri l-propjetà tieg[u, li
f’din il-le;i]latura se tkun qed t[ares iktar
lejn kirjiet u dan lil min g[andu b]onn l-
JOHN DALLI> il-Gvern qed
ja[dem biex jintrodu/i
sistema ta’ assigurazzjoni
tas-sa[[a g[al kul[add
g[ajnuna so/jali. Fil-fatt,
John Dalli qed jipproponi li
jsiru xi forma ta’
assessments biex l-g[ajnuna
verament ting[ata lil min
je[tie;ha.
Sostna li l-Gvern qed
ja[dem ukoll biex i]id ilfa/ilitajiet
g[all-anzjani
filwaqt li qed ikompli
jsa[[a[ il-;lieda kontra l-
abbu]i mill-benefi//ji
so/jali.
John Dalli [abbar li l-
inizjattiva tal-a[[ar Ba;it
dwar xog[ol fil-komunità
minn persuni li ilhom
jirre;istraw g[ax-xog[ol
g[al iktar minn [ames snin
se titwettaq ma ddumx. Dan
filwaqt li l-Korporazzjoni
g[ax-Xog[ol u t-Ta[ri; qed
ta[dem fil-qrib malindustrija
biex ittejjeb il-[iliet tal-
[addiema f’impjieg u dawk li qed
jirre;istraw g[ax-xog[ol. Dan anke biex
tilqa’ g[all-isfidi li se tkun qed i;;ib
mag[ha l-kri]i ekonomika internazzjonali
matul din is-sena.
L-intervista s[i[a f’pa;ni 8 u 9
Il-General Workers’ Union tilfet
4,600 membru f’sena wa[da ...... pa;na 2
Aktar tra[[is fil-prezzijiet ta’ prodotti ta]-]ejt ...... pa;na 3
Fil-Partit Laburista…
Jason Micallef
ikompli jissa[[a[
Hekk kif illum il-Partit Laburista
qed jorganizza l-a[[ar sessjoni tal-
Konferenza :enerali Annwali
tieg[u, rapporti li waslu lil
il-mument jikkonfermaw li Jason
Micallef, is-Segretarju :enerali
tal-Partit Laburista qed
jikkonsolida postu minkejja d-
di]approvazzjoni kbira talpartitarji
laburisti wara t-telfa
elettorali tas-sena li g[addiet.
Fl-a[[ar xhur kienet innutata
[idma qawwija min-na[a ta’
Jason Micallef fil-lokalitajiet
Maltin u G[awdxin. Spiss qed
jorganizza laqg[at fid-diversi
ka]ini laburisti li g[alihom qed
jattendu [afna minn dawk li l-
istess [bieb ta’ Micallef kien
g[enu biex isibu posthom b[ala
delegati tal-Konferenza :enerali
fl-elezzjonijiet li saru fillokalitajiet
fl-a[[ar xhur tal-2008.
Din is-sa[[a ;dida li kiseb
Micallef se tkompli tikkonsolida
Korrispondent Spe/jali
mill-qalba tal-Labour
Minn ]mien g[al ]mien
il-mument se jibda
jippubblika rubrika bit-titlu
Mill-qalba tal-Labour li fiha
Korrispondent Spe/jali jag[ti
tag[rif u kummenti dwar dak
li qed ise[[ fil-Partit Laburista.
L-ewwel minn din is-serje
tidher illum f’pa;ni 6 u 7.
ru[ha malli tid[ol fis-se[[ kariga
;dida li se tkun introdotta flistrutturi
tas-sezzjonijiet lokali.
Fil-fatt il-kariga ta’ Ko-ordinatur
fil-ka]ini se tie[u post it-Te]orier u
l-Vi/i President u se jkollu f’idejh
is-sistema tal-Local Area Network
(LAN) li permezz tag[ha l-partit
ikollu tag[rif dwar ir-residenti
f’lokalitajiet partikulari.
g[al pa;na 2

01_02_09_pg1_2 31-01-2009 18:25 Page 2
2
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
A{BARIJIET LOKALI
Manifestazzjoni
favur il-[ajja
illum fil-Mosta
Illum il-{add il-Moviment
Malti dwar it-Tarbija li se
Titwieled (MMTT) kompost
minn 45 g[aqda Maltija, qed
jer;a’ jorganizza Jum il-
{ajja permezz ta/-
/elebrazzjoni tal-Quddiesa
Kon/elebrata fl-10.00 a.m.
mill-Ar/isqof Emeritus
:u]eppi Mercieca fil-knisja
parrokkjali tal-Mosta.
Wara l-Quddiesa ssir
Mixja favur il-{ajja millknisja
tal-Mosta sal-
Monument dwar it-Tarbija li
se Titwieled bejn il-Mosta u
n-Naxxar bil-parte/ipazzjoni
tal-g[aqdiet tas-so/jetajiet
/ivili u g[aqdiet reli;ju]i.
Fil-11.30 a.m. [dejn il-
Monument issir
Manifestazzjoni Favur il-
{ajja b’diskorsi qosra,
fosthom diskors minn tarbija
li se titwieled mog[ti mit-tfal
tal-Iskola Primarja tal-Mosta
u diskors minn koppja li
nisslet tarbija.
Il-manifestazzjoni se
titmexxa wkoll mill-
Asso/jazzjoni tal-Kunsilli
Lokali u mill-Kunsill
Nazzjonali tan-Nisa.
Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.
FOCUS 101
— Anali]i tal-gazzetti tal-{add
Imexxi> Victor Scerri
Mistednin> Beppe Fenech Adami
Edward Demicoli
Il-GWU tilfet 4,650
membru f’sena
…l-unions il-kbar l-o[rajn jew ]iedu l-membri jew baqg[u stabbli
F’perijodu ta’ sena — bejn l-1 ta’ Lulju 2007
u t-30 ta’ :unju 2008 — il-General
Workers’ Union tilfet 4,650 membru —
aktar minn 10 fil-mija tal-membri li kellha.
Dan jirri]ulta mir-Rapport tar-Re;istratur
tat-Trade Unions li xxandar fil-Gazzetta tal-
Gvern tal-20 ta’ Jannar li g[adda.
Minn dan ir-rapport jirri]ulta li l-GWU
kienet qed tirrapporta li filwaqt li fis-sena
2006-2007 hi kellha mag[ha 45,993 dawn
ni]lu g[al 41,343 matul is-sena 2007-2008.
Minn dan l-ammont dikjarat, 6,800 kienu fl-
G[aqda tal-Pensjonanti tal-GWU biex il-
[addiema effettivi membri fil-GWU kienu
34,543.
Min-na[a l-o[ra, g[add ta’ unions kbar
irrappurtaw ]idiet fin-numru ta’ membri
tag[hom jew baqg[u stabbli.
Il-Union {addiema Mag[qudin (U{M)
g[andha 26,246 membru — ]ieda ta’ 15-il
membru fuq is-sena ta’ qabel.
Il-Malta Union of Teachers (MUT)
g[andha 7,586 membru — ]ieda ta’ 450
membru fuq is-sena ta’ qabel.
Il-Malta Union of Bank Employees
(MUBE) bi 3,020 baqg[et stabbli fin-numru
ta’ membri tag[ha.
Jason Micallef fuq i]-]ew; Deputy Leaders
minn pa;na 1
Hu mag[ruf li l-bi//a l-kbira
ta’ dawn il-Koordinaturi se
jkunu nies affidabbli ta’ Jason
Micallef li b’hekk se jkompli
jkabbar il-kontroll tieg[u fuq
il-partit kollu.
B’dawn il-manuvri kollha,
jidher /ar li s-sa[[a ta’ Toni
Abela b[ala Deputy Leader
g[all-Affarijiet tal-Partit
qieg[da dejjem ti/kien u jidher
li re;a’ nibet il-moviment biex
titne[[a mill-istatut tal-partit
din il-kariga bl-isku]a li d-
doveri tieg[u qed jag[milhom
kollha s-Segretarju :enerali.
Jidher ukoll li Jason Micallef
qatt ma [afirha lil Toni Abela
li f’kitbiet u fi programmi tarradju
kien ikkritikah fil-miftu[
wara t-telfa tal-a[[ar Elezzjoni
:enerali. Fost l-o[rajn Toni
Abela kien kiteb li “fl-a[[ar
[ames snin m’g[amilna xejn
[lief tajjarna l-irjus u flokhom
po;;ejna o[rajn li g[ax
g[andhom it-tbissima tal-
Pepsodent ming[alina kienu
L-intervista f’l-orizzont b’ritratt
ta’ Jason Micallef kbir nofs pa;na
se ji;u l-voti.”
Filwaqt li Joseph Muscat
g[adu jiddependi g[al kollox
minn Jason Micallef, dan tala[[ar
jidher li [a s-
soppravvent g[al kollox fuq i]-
]ew; Deputy Leaders, An;lu
Farrugia u Toni Abela, li
kemm-il darba kellhom ibaxxu
Il-Malta Union of Midwives and Nurses
(MUMN) g[andha 2,578 membru — ]ieda’
ta’ 84 membru fuq is-sena ta’ qabel.
Il-MAM — The Medical Association of
Malta g[andha 753 membru — ]ieda ta’ 48
membru.
Il-PSEU — Professionals and Services
Employees Union g[andha 422 membru —
]ieda ta’ 14-il membru fuq is-sena ta’ qabel.
Il-Malta Dockers Union g[andha 481
membru — ]ieda ta’ 111-il membru fuq issena
ta’ qabel.
Il-University of Malta Academic Staff
Association (UMASA) g[andha 193
membru — tnaqqis ta’ 71 membru fuq issena
ta’ qabel.
B’kollox, fil-unions tal-[addiema hemm
84,172 membru — tnaqqis ta’ 4,614
membru, prattikament l-istess ammont ta’
membri li tilfet il-GWU matul dawn it-tnaxil
xahar.
Imkejjen trejdunjonisti/i ikkummentaw li
l-GWU sofriet din id-daqqa ta’ [arta
min[abba l-mod militanti li qed tmexxi bih u
wkoll g[all-po]izzjonijiet politi/i li qed
tie[u.
Ta’ min isemmi li propju fil-perijodu
rashom g[al dak li kien qed
jidde/iedi Micallef.
U biex juri kemm tabil[aqq
g[adu hemm u b’sa[[tu, Jason
Micallef din il-;img[a saritlu
intervista fuq l-orizzont dwar il-
Konferenza :enerali Annwali
tal-Partit Laburista li qed issir fi
tmiem din il-;img[a. Malintervista
kien hemm ritratt li
okkupa nofs il-pa;na.
Naturalment, f’dan ir-ritratt
Jason Micallef, tipikament, qed
jid[ak… u bir-ra;un!
Nifhmu li wie[ed minn
dawk li b[alissa qed
jingwalaha tajjeb ma’ Jason
Micallef hu Stefan Zrinzo
Azzopardi, il-President talpartit
li sa ftit qabel l-a[[ar
Elezzjoni :enerali hu
mag[ruf li kien fl-alleanza
ta’ Michael Falzon. Mhux
mag[ruf kif dan spi//a ma’
Micallef wara l-a[[ar
Elezzjoni :enerali. I]da l-
fatt li minkejja l-kummenti
xejn po]ittivi dwarhom fir-
Rapport tat-Telfa, it-tnejn
re;g[u kienu rieletti filkariga
tag[hom i;ieg[lek
ta[seb li t-tnejn [admu
flimkien meta saru l-
elezzjonijiet tal-uffi/jali
tal-partit f’Awwissu li
g[adda.
Zrinzo Azzopardi u Jason
Micallef kienu fil-Grupp tal-
{amsa, l-istrate;isti, li r-
Rapport tat-Telfa jqis li kienu l-
aktar responsabbli g[at-telfa
tal-Elezzjoni :enerali.
It-tlieta l-o[ra — Alfred Sant,
Charles Mangion u Michael
Falzon — kollha spi//aw millkarigi
li kienu jokkupaw.
li jkopri dan ir-rapport saret l-Elezzjoni
:enerali fil-pajji] (Marzu 2008) li
matulha l-GWU [adet g[add ta’
po]izzjonijiet politikament parti;jani,
filwaqt li l-gazzetti tag[ha
kontinwament intu]aw biex jattakkaw
konsistentement lill-Gvern
Nazzjonalista.
Li titlef kwa]i 5,000 membru, filwaqt li l-
Unions il-kbar l-o[ra jew baqg[u fejn kienu
jew sa[ansitra ]iedu l-membri jista’ jkun
interpretat biss b[ala sinjal /ar ta’ sfidu/ja
mill-kbar fit-tmexxija pre]enti tal-GWU u
xejn ma jawgura tajjeb g[aliha g[all-futur
immedjat, l-aktar f’dawn i]-]minijiet ta’ kri]i
internazzjonali.
Jidher bi/-/ar, qalulna dawn ilkummentaturi,
li l-[addiema xebg[u u
ddejqu bl-istil militanti tal-GWU u jekk
mhix se tie[u passi biex tibdel il-metodi
tag[ha kollox juri li se tkompli titlef ilfidu/ja
tal-[addiema u n-numru ta’
membri jibqa’ dejjem nie]el.
Sadattant l-akbar asso/jazzjoni ta’ min
i[addem hi l-GRTU — Association of
General Retailers and Traders b’7,341
membru — ]ieda ta’ 91 membru.
Laqg[a o[ra bejn il-Gvern u l-GWU
dwar l-STMicroelectronics
Il-Gvern u l-General Workers’ Union (GWU) se jer;g[u
jiltaqg[u nhar il-{amis li ;ej biex jiddiskutu s-sitwazzjoni li
tinsab fiha b[alissa l-kumpanija STMicroelectronics.
I]-]ew; na[at di;à kellhom laqg[a bejniethom nhar il-
:img[a dwar din is-sitwazzjoni.
Din il-laqg[a ntalbet mill-GWU fid-dawl ta’ dak li qed
jing[ad li l-kumpanija se tnaqqas ammont ta’ [addiema millimpjanti
li g[andha f’diversi pajji]i, fosthom f’Malta.
Il-Gvern Malti sadattant qed jibqa’ jkun prudenti u jesprimi s-sens ta’
preokkupazzjoni tieg[u b’rabta mas-sitwazzjoni ta’ dawn il-[addiema.
Fil-laqg[a ta’ nhar il-{amis, il-GWU qalet li se tkun qed titlob
lill-gvern u lill-kumpanija ST biex tkun a;;ornata b’kull ]vilupp
li b’xi mod jolqot lill-[addiema wara li nhar l-Erbg[a l-GWU se
jkollha laqg[a mat-tmexxija tal-kumpanija f’{al Kirkop.
Rappre]entanti mill-GWU se jattendu laqg[a straordinarja
tal-Kunsill tax-Xog[ol Ewropew tal-[addiema tal-
STMicroelectronics bejn l-10 u l-11 ta’ Frar 2009.
Tis[i[ fil-livell primarju
minn pa;na 1
Il-Ministru Cristina enfasizzat
li l-Gvern g[a]el li jiffoka fuq
dan il-qasam g[aliex verament
irid li t-tfal kollha jirnexxu u r-
riforma hi inti]a wkoll biex
Malta til[aq il-miri stabbiliti fl-
A;enda ta’ Lisbona u b[ala parti
mill-Vi]joni 2015 li permezz
tag[ha l-pajji] jil[aq livell ta’
e//ellenza f’g[add ta’ oqsma,
fosthom fl-edukazzjoni.
* * *
■Sadattant, fl-istess
rapport tal-World Economic
Forum hemm diversi
klassifiki o[rajn dwar su;;etti
partikulari.
Fost dawn insibu wa[da li
tist[arre; il-kwalità tassistema
edukattiva u kemm
din tilqa’ g[all-[ti;iet ta’
ekonomija kompetittiva. F’din
il-klassifika Malta ti;i fit-12-il
post, dejjem minn 134 pajji].
Klassifiki o[rajn juru li
Malta tinsab fl-10 post g[al
dak li hu tag[lim tal-
Matematika u x-Xjenza, u fl-
10 post ukoll g[al kemm l-
iskejjel Maltin g[andhom
a//ess g[all-internet.
Malta tikklassifika g[al
darb’o[ra fl-10 post g[al dik li
hi a//essibbiltà tal-pajji] kollu
g[all-a[[ar teknolo;iji< fl-10
post g[al-li;ijiet li jirrelataw
mal-u]u tal-informazzjoni
teknolo;ika u fir-raba’ post
dwar kemm l-investiment
dirett barrani hu sors
importanti g[all-introduzzjoni
ta’ teknolo;iji ;odda.

01_02_09_pg3 31-01-2009 18:27 Page 1
AÓBARIJIET LOKALI
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
3
Aktar tra[[is
fil-prezzijiet ta’
prodotti ta]-]ejt
Minn g[ada t-Tnjen 2 ta’ Frar se jid[ol fis-se[[ aktar ro[s
sostanzjali fil-prezzijiet ta’ prodotti ta]-]ejt.
Dan t[abbar fi stqarrija mill-Ministeru g[all-Infrastruttura,
Trasport u Komunikazzjoni li spjega li r-ro[s jirrifletti l-
prezzijiet tal-a[[ar kunsinni ta’ light heating oil u thin fuel
oi li xtart il-korporazzjoni Enemalta.
Ir-ro[s hu kif ;ej>
Prodott Minn G[al Ro[s
Light Heating Oil €0.77 €0.65 €0.12 (15%)
(kull litru)
Thin Fuel Oil 200
(kull tunnellata)
€422 €349 €73 (17%)
Thin Fuel Oil 450
(kull tunnellata)
€403 €335 €68 (17%)
Thin Fuel Oil 900 €373 €313 €60 (16%)
(kull tunnellata)
Ir-revi]joni fil-prezzijiet ma tinkludix i]-]jut mibjug[a
mill-pompi peress li l-Enemalta g[adha tbig[ mill-a[[ar
kunsinji ta’ fue li kienet xtrat b’ro[s sostanzjali aktar
kmieni s-sena l-o[ra.
Fil-fatt fl-20 ta’ Di/embru li g[adda, il-poplu Malti beda jgawdi
minn fuelor[os mill-pompi tal-petrol, hekk kif il-prezzijiet talpetrolu
d-dieselkienu ro[su b’madwar g[oxrin fil-mija.
G[aldaqstant dan hu t-tieni ro[s fil-prezzijiet ta’ prodotti
ta]-]ejt li da[al fis-se[[ fi ]mien xahar.
Tisbi[ ta’ ]oni rurali
fil-Majjistral ta’ Malta
b’fondi mill-UE
Tmien kunsilli lokali fin-na[a
ta’ fuq ta’ Malta qed jie[du
sehem f’inizjattiva favur ittisbi[
ta]-]oni rurali li se tkun
finanzjata b’madwar €4
miljun mill-Unjoni Ewropea.
Dan [abbru Ian Castaldi
Paris, il-President tal-Kulle;;
Kunsillieri tal-Partit
Nazzjonalista u Sindku ta’ {al
Lija fuq Radio 101.
Hu spjega kif l-inizjattiva hi
wa[da lokali favur ambjent
a[jar fi]-]oni rurali tal-pajji]i
tal-Unjoni Ewropea billi ;;ib
flimkien kunsilli lokali,
g[aqdiet volontarji, intrapri]i
]g[ar u bdiewa flimkien biex
jie[du sehem attiv flinizjattiva.
Din l-inizjattiva se ssebba[
]oni tal-biedja li jinsabu filkonfini
tat-tmien kunsilli li
huma {al Lija, l-Im;arr, il-
Mellie[a, San Pawl il-Ba[ar,
in-Naxxar, {al G[arg[ur, l-
Iklin u {‘Attard.
L-Asso/jazzjoni tal-Kunsilli
Lokali kienet se tie[u din l-
inizjattiva g[al Malta kollha
i]da l-kunsilli tal-Majjistral
[assew li jkun a[jar li l-in[awi
tag[hom ikollhom inizjattiva
spe/ifika g[alihom. Dan biex
il-fondi jintu]aw b’mod g[aqli
u mmirati tajjeb g[a]-]oni
partikulari tag[hom.
Ian Castaldi Paris, li hu /-
Chairmantal-Grupp ta’
Azzjoni tal-Majjistral, qal li din
l-inizjattiva hi xhieda o[ra tal-
;id li qed ise[[ bis-s[ubija fl-
Unjoni Ewropea li g[andha
programmi utli u wesg[in
g[all-biedja fil-pajji]i kollha
tal-UE.
Waqt l-inawgurazzjoni tal-Iskola Politika mill-PM Lawrence Gonzi
Tifta[ l-Iskola Politika Fortunato Mizzi f’G[awdex
Fil-politika importanti
s-sens ta’ vi]joni – Guido de Marco
“Fil-politika hu importanti s-sens ta’ vi]joni u l-
kontribut ta]-]g[a]ag[. Importanti ferm ittag[lim.”
Dwar dan tkellem l-eks President ta’
Malta Guido de Marco fl-ewwel sessjoni ta’
tag[lim fl-Iskola Politika Fortunato Mizzi li
fet[et il-bibien tag[ha f’G[awdex ilbiera[, u li
kienet inawgurata uffi/jalment il-:img[a
filg[axija mill-Prim Ministru u Kap tal-Partit
Nazzjonalista Lawrence Gonzi.
Filwaqt li [e;;e; lill-40 student pre]enti,
fosthom 14 minn Malta, biex jemmnu fil-Partit
Nazzjonalista u jkunu vi/in il-poplu, Guido de
Marco tkellem ukoll dwar l-istorja tal-Partit
Nazzjonalista u l-g[a]liet tajba li dejjem g[amel
dan il-Partit, b’riferenza g[all-politika ta’ George
Borg Olivier li wasslet g[all-Indipendenza ta’
Malta, u ta’ kapijiet sussegwenti tal-PN li wasslu
g[as-s[ubija ta’ Malta fl-UE, id-d[ul fi]-}ona
Ewro u f’dik ta’ Schengen.
L-inawgurazzjoni tal-Iskola Politika saret il-
:img[a filg[axija f’G[awdex stess mill-Prim
Ministru u Kap tal-PN Lawrence Gonzi. Fiddiskors
tieg[u, il-Prim Ministru fakkar kif ilpolitika
g[andha tkun g[odda li permezz tag[ha
l-individwu jtejjeb is-so/jetà ta’ madwaru u
b’hekk tittejjeb il-kwalità tal-[ajja tan-nies.
Sa[aq ukoll dwar l-importanza ta’ kif tintu]a
l-g[odda politika, u g[alhekk il-[tie;a tal-valuri
fil-[idma tal-politiku. Fi kliem il-Prim
Ministru, l-Iskola Politika se tkun qed tmiss ittliet
aspetti – ‘il-politika b[ala g[odda, il-valuri,
u t-twettiq ta’ dak li nemmnu fih’.
Pre]enti g[al din l-inawgurazzjoni kien
hemm ukoll is-Segretarju :enerali tal-PN Paul
Borg Olivier, il-Ministru g[al G[awdex
Giovanna Debono, is-Segretarju Parlamentari
Chris Said, kandidati tal-PN g[all-elezzjonijiet
tal-Parlament Ewropew, is-Sindku tal-Belt
Victoria Robert Tabone, il-manager re;jonali
tal-PN Kevin Sciberras, l-ewwel Prin/ipal
Salvu Felice Pace, il-Bord tad-Diretturi taliskola,
u bosta ]g[a]ag[.
Il-Prof Guido de Marco jitkellem fl-ewwel sessjoni tal-Iskola Politika tal-PN, ilbiera[

01_02_09_pg4 31-01-2009 19:42 Page 1
4
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
A{BARIJIET LOKALI
tag˙rif
{al Balzan. Il-Kummissjoni
Djakonija se torganizza kors qasir
dwar it-tag[lim so/jali tal-Knisja u r-
Refu;jati. It-ta[ditiet isiru fl-erba’
:img[at ta’ Frar fis-Sala Aurora, {al
Balzan, u jibdew fis-7.15 p.m. Ikunu
trattati dawn is-su;;etti> 6 ta’ Frar>
Immigranti u refu;jati f’Malta. Min
huma^ Minn fejn ;ejjin^ G[aliex
telqu^. 13 ta’ Frar> Il-Kelma ta’ Alla u
l-barrani fostna. 20 ta’ Frar> Id-drittijiet
tal-bniedem u l-protezzjoni tarrefu;jati
u n-nies li qed ifittxu l-a]il
f’Malta. 27 ta’ Frar> Il-missjoni tal-
Knisja f’Malta fil-kuntest talimmigrazzjoni
irregolari. Kelliema> Fr
Joe Cassar SJ u Dr Katrine Camilleri.
Festa ta’ Sant’Agatha. Il-Breast
Care Support Group Europa Donna
qed se jorganizza quddiesa flokka]joni
tal-festa ta’ Sant’Agatha,
il-patruna tal-persuni bil-kan/er tassider,
fil-knisja ta’ Sant’Agatha, ir-
Rabat, nhar il-{amis 5 ta’ Frar, fl-10
a.m. Wara kul[add hu mistieden g[al
festin ]g[ir. G[al din l-okka]joni
jista’ jattendi kul[add, b’mod spe/jali
persuni li g[addew mill-esperjenza
tal-kan/er tas-sider, il-familjari u l-
[bieb tag[hom. G[al aktar
informazzjoni /empel 99994666.
{al G[arg[ur. Is-Sub-
Uffi//ju tal-Posta li jinsab
f’Aquavel, Triq San Bartilmewt,
{al G[arg[ur, se jkun mag[luq
bejn g[ada t-Tnejn u l-:img[a 6
ta’ Frar, i]-]ew; dati inklu]i. F’dan
il-perjodu, il-pubbliku jista’
jag[mel u]u mill-ferg[a tal-
MaltaPost li tinsab fi/-?entru
?iviku, Vjal il-Wie[ed u G[oxrin
ta’ Settembru, in-Naxxar.
it-temp illum
{al Qormi. Is-So/jetà
Filarmonika Pinto, Banda San
Sebastjan, se torganizza Kids’
Carnival Costume Party fil-Ka]in
Pinto nhar il-:img[a 20 ta’ Frar mis-
6 p.m. ’il quddiem. Biljetti jinxtraw
bil-prezz ta’ E8 ming[and il-membri
tal-Kumitat, mill-bar tal-Ka]in Pinto
u ming[and All Kinds Bazaar sa nhar
it-Tlieta 17 ta’ Frar.
Mqabba. Is-Sezzjoni }g[a[ag[
fi [dan is-So/jetà Mu]ikali Madonna
tal-:ilju, b’kollaborazzjoni mal-
Bartenders tal-Ka]in se torganizza
attività so/jali fil-Ka]in Madonna tal-
:ilju nhar is-Sibt 7 ta’ Frar mit-8
p.m. ’il quddiem fejn dawk kollha
pre]enti se jkollhom l-opportunità li
jgawdu l-finali tal-Kanzunetta Maltija
g[all-Ewropa live fuq big screen.
Kul[add mistieden jattendi u d-d[ul
hu bla [las.
San Pawl il-Ba[ar. Il-Kunsill
Lokali jixtieq jav]a lill-pubbliku li
min[abba xog[ol ta’ kostruzzjoni,
Triq San Pawl, minn quddiem il-
Mecca Stores sar-roundabou tax-
Xemxija, se tkun mag[luqa g[asservizz
tat-Trasport Pubbliku kif ukoll
g[al karozzi privati nhar il-{amis 5
ta’ Frar 2009 mid-9 a.m. sat-3 p.m.
G[aldaqstant ir-rotot nr. 45, 450, 145,
48, 645 u 652 se ji;u mdawrin g[all-
Bypass ta’ San Pawl il-Ba[ar.
Dipartiment tal-Protezzjoni
?ivili. B’effett immedjat sar tibdil
fin-numru tat-telefon u tal-fax tad-
Dipartiment tal-Protezzjoni ?ivili
f’Ta’ Kandja, l#o Si;;iewi. In-numri
l-;odda huma> Operator – 23930000<
Fax – 23930010.
It-temp ftit jew wisq imsa[[ab, bix-xita kultant, u jsir ftit
imsa[[ab b’waqtiet sbie[ wara nofsinhar. Vi]ibbiltà tajba. Ir-ri[
moderat g[al ftit qawwi min-Nofsinhar, li jsir ftit qawwi mill-
Punent. Ba[ar ftit qawwi, li jsir qawwi. Imbatt ftit li xejn. L-
og[la temperatura 15˚C. Xita f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a f’Malta
u f’G[awdex 0.7mm. Xita mill-1 ta’ Settembru 558.4mm. Ixxemx
titla’ fis-07.05 u tin]el fil-17.29.
In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙
11 - 59 - 73 - 56 - 26
spiΩeriji li se jift[u llum
IL-BELT VALLETTA> New British
Dispensary, 109\110 Triq San :wann<
IL-{AMRUN> Nashinal Pharmacy, 17
Triq Santa Marija< {AL QORMI>
Evans Pharmacy, 40 Triq San Bastjan<
BIRKIRKARA> The Local
Dispensary, Triq il-Kan. Karmenu
Pirotta< TAL-PIETÀ> St. Luke
Pharmacy, Triq San Luqa< SAN
:ILJAN> St. Julian’s Pharmacy, 24
Triq Gor; Borg Olivier< TAS-
SLIEMA> Edward’s Pharmacy, 115
Triq Manwel Dimech< {‘ATTARD>
St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja
k\m Triq Santa Katerina< IL-MOSTA>
Santa Margherita Pharmacy, Vjal il-
Qalbiena Mostin, Santa Margherita
Estate< IL-QAWRA> Ewro Chemist,
Triq il-Kurazza< RA{AL :DID> De
Paola Pharmacy, 36 Pjazza Antoine de
Paule< BORMLA> Verdala Pharmacy,
57 Triq il-Gendus< MARSASKALA>
St. Anne Pharmacy, Triq il-Qaliet< IL-
GUDJA> Gudja Pharmacy, 25 Triq San
?iru< I}-}URRIEQ> Salus Pharmacy,
21 Misra[ ir-Repubblika< {A}-
}EBBU:> Santa Marija Pharmacy, 40
Triq l-G[asfura< IR-RABAT> Ba[rija
Pharmacy, Triq Raddet ir-Roti k\m Triq
l-Iskola< VICTORIA, G{AWDEX>
Castle Pharmacy, 2 Misra[ l-
Indipendenza< LOKALITAJIET
O{RA G{AWDXIN> Sokkors
Pharmacy, Triq San Girgor, Ker/em.
IL-PARLAMENT G{ADA JIDDISKUTI RI}OLUZZJONI
PRE}ENTATA MILL-PRIM MINISTRU
Propost tibdil ma[sub biex
il-Parlament ja[dem a[jar
minn Michael Caruana
michael.caruana@media.link.com.mt
Ir-Ri]oluzzjoni li ressaq il-Prim Ministru
Lawrence Gonzi bi proposti g[al tibdil fil-mod kif
ja[dem il-Parlament se tibda tkun diskussa fil-
Parlament minn g[ada t-Tnejn.
Fir-Ri]oluzzjoni tieg[u l-Prim Ministru qed
jipproponi tibdil fil-;ranet u l-[inijiet meta jiltaqa’
l-Parlament, fit-te[id tal-votazzjoni, meta tintalab
division u dwar is-sej[iet g[all-kworum.
Nifhmu li din ir-Ri]oluzzjoni Lawrence Gonzi
kien kostrett li jippre]entaha wara li l-Gvern baqa’
ming[ajr twe;iba ming[and l-Oppo]izzjoni li
wara l-elezzjoni ntalbet tag[mel il-kontroproposti
tag[ha g[al dak li kien issu;;erixxa b’rabta ma’
[idma a[jar tal-Parlament.
L-Oppo]izzjoni baqg[et tkaxkar saqajha anki
wara li ng[atat l-estensjoni li talbet min[abba l-
bidla li kien hemm fit-tmexxija tal-Partit
Laburista.
Kien proprju fil-bidu ta’ din il-le;i]latura li l-
Prim Ministru g[amel sensiela ta’ proposti lill-
Oppo]izzjoni biex il-Parlament jiffunzjona a[jar
fosthom ftehim dwar il-[atra ta’ Speaker u d-
Deputy Speaker, il-;ranet u l-[inijiet li fihom
jiltaqa’ l-Parlament, il-kworum u l-pairing.
Minkejja li g[addew g[axar xhur mill-
Elezzjoni, tmien xhur mill-ftu[ tal-Parlament u
seba’ xhur mill-[atra tal-Mexxej il-;did tal-Partit
Laburista, l-Oppo]izzjoni baqg[et tirrifjuta li
jintla[aq ftehim fuq il-pakkett propost mill-Prim
Ministru.
Il-Kumitat tax-Xog[ol tal-Kamra fil-laqg[a
Il-;lieda kontra l-abbu]i
mill-benefi//ji so/jali tkompli
■ Twaqqfu ’l fuq minn 700 ka] ■ Iffrankati madwar tliet miljun ewro
minn Michael Caruana
michael.caruana@media.link.com.mt
Id-Direttorat Frodi ta’
Benefi//ji u Investigazzjoni fi
[dan il-Ministeru g[all-
Politika So/jali bi[siebu
jkabbar il-[idma tieg[u fil-
;lieda kontinwa kontra l-
abbu]i mill-benefi//ji so/jali.
G[al dan l-iskop kienu
impjegati spetturi ;odda biex
imexxu dawn l-
investigazzjonijiet.
Kelliem g[all-Ministeru
g[all-Politika So/jali qal li dan
kompla jsa[[a[ ir-ri]orsi
umani ta’ dan id-Direttorat u
b’hekk seta’ jkompli g[addej
bil-[idma tieg[u biex isa[[a[
il-koordinazzjoni fil-qasam
tal-;bir tal-informazzjoni minn
diversi entitajiet [alli permezz
tag[ha jkun identifikat numru
akbar ta’ persuni li qed ja;ixxu
b’mod anti-so/jali meta qed
jie[du l-benefi//ji li ma
[aqqhomx.
Fil-fatt, l-Ispetturi mid-
Direttorat Frodi ta’ Benefi//ji
u Investigazzjoni matul is-sena
li g[addiet g[amlu ’l fuq minn
1,750 spezzjoni fuq diversi
siti.
Mill-investigazzjonijiet li
g[amel, id-Direttorat sab li
madwar 500 ka] ma kinux bi
ksur tal-provedimenti tal-li;i
dwar is-Sigurtà So/jali, u
minn dawk il-ka]i li
rrikmanda lid-Divi]joni tas-
Sigurtà So/jali b[ala frodi talbenefi//ji,
ir/ieva feedback
fuq aktar minn 600 ka].
Il-kelliem g[all-Ministeru
tal-Politika So/jali qal li hu
stmat li matul is-sena li
g[addiet twaqqfu ’l fuq minn
700 benefi//ju. Meta wie[ed
iqis l-ammonti m[allsa li ma
kinux dovuti u l-ammonti ta’
benefi//ji li kien jibqa’ biex
jit[allsu fuq ba]i ta’ sena
tieg[u ta’ nhar l-Erbg[a ma ffissax numru ta’
seduti ta’ diskussjoni g[ar-Ri]oluzzjoni ta’
Lawrence Gonzi. Id-diskussjoni taf ting[alaq
g[ada stess u taf ukoll ittul numru ta’ seduti.
Irrispettivament minn kemm se ddum iddiskussjoni
dwar ir-ri]oluzzjoni tal-Prim Ministru,
darba tintemm, il-Parlament g[andu jibda
jiddiskuti fl-istadju tat-tieni qari l-Abbozz ta’ Li;i
li jemenda l-Att dwar it-Taxxa tar-Re;istrazzjoni
tal-Vetturi liema abbozz tressaq minn Austin Gatt,
il-Ministru g[all-Infrastruttura, it-Trasport u l-
Komunikazzjoni.
Wara, il-Parlament se jiddiskuti fi stadju ta’
Kumitat ir-riforma fil-li;ijiet tal-kera mressqa
mill-Ministru g[all-Politika So/jali John Dalli.
Il-mozzjoni mressqa mill-Kap tal-Oppo]izzjoni
Joseph Muscat dwar l-i]vilupp tal-Mu]ew tal-
Konkatidral ta’ San :wann se tkun diskussa nhar
l-Erbg[a 11 ta’ Frar u l-g[ada l-{amis 12 jew it-
Tnejn 16 ta’ Frar il-Parlament se jiddiskuti l-
mozzjoni mressqa mid-Deputat Laburista Joe
Mizzi dwar it-tariffi l-;odda tad-dawl u l-ilma.
Dwar dan, i]da, g[ad irid ikun hemm ftehim fillaqg[a
li jmiss tal-Kumitat tax-Xog[ol tal-Kamra
min[abba li Joe Mizzi ried aktar ]mien[alli jkun
jista’ jikkonsulta ru[u min[abba l-i]viluppi li
seta’ jkun hemm.
Id-diskussjoni dwar il-mozzjoni tal-Kap tal-
Oppo]izzjoni se tie[u seduta wa[da filwaqt li dik
tad-Deputat Laburista Joe Mizzi m’g[andhiex
tie[u aktar minn ]ew; seduti.
wa[da biss, isib li kienu
iffrankati madwar tliet miljun
ewro.
Sadattant, tard is-sena li
g[addiet, id-Direttorat Frodi
ta’ Benefi//ji u
Investigazzjoni [a l-inizjattiva
biex beda e]er/izzju mar-
Re;istru Pubbliku u mat-tim
tal-Common Data Base (CdB)
bl-iskop li jkunu identifikati
d-diskrepanzi fil-kunjomijiet
tat-tfal bejn l-informazzjoni
mi]muma mir-Re;istru
Pubbliku u dik imda[[la fuq
is-Sistema Amministrattiva
Benefi//ji So/jali (SABS).

01_02_09_pg5 31-01-2009 18:41 Page 1
A{BARIJIET LOKALI
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
5
TNEDIET IL-MELITA MOBILE
Il-kompetizzjoni hi /-/avetta
g[all-investiment
Il-Gvern jemmen bis-s[i[ li l-
kompetizzjoni hi /-/avetta
ewlenija g[all-investiment l-
innovazzjoni fl-ekonomija u li
Malta g[andha l-potenzjal li
til[aq il-miri tag[ha li ssir
/entru ta’ e//ellenza sas-sena
2015.
Dan qalu l-Prim Ministru,
Lawrence Gonzi meta lbiera[
nieda t-tielet operatur filqasam
tat-telefonija /ellulari,
operat mill-kumpanija Melita
Mobile. Pre]enti wkoll kien
hemm Steven Wright, il-Kap
E]ekuttiv tal-kumpanija, u
Philip Micallef, il-Kap
E]ekuttiv tal-AwtoritàMaltija
tal-Komunikazzjoni (MCA).
Ilbiera[, il-kumpanija Melita
nediet is-servizzi tag[ha filqasam
tat-telefonija /ellulari,
it-tielet operatur f’dan is-suq
fuq il-firxa nazzjonali. Isservizz
offrut mill-Melitase
jibda jopera minn dalg[odu u
ntqal li se joffri rati li huma
tletin fil-mija or[os millprezzijiet
pre]enti fis-suq.
Il-Melitainvestiet madwar
40 miljun ewro f’qafas
/ellulari;did mifrux madwar
Malta u G[awdex, investiment
li [oloq mitt impjieg ;did u
feta[ g[add ta’ [wienet;odda.
“Meta wie[ed iqis iddiffikultajiet
kbar li qed ikollha
tiffa//ja d-dinja min[abba l-
qag[da ekonomika
internazzjonali,” qal il-Prim
Ministru, “dan l-investiment
hu wie[ed ta’ kura;; u tama.”
Il-Prim Ministru qal li l-
(XELLUG)> Il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi jitkellem waqt it-tnedija tal-Melita Mobile fil-pre]enza ta’ Steven Wright, il-Kap E]ekuttiv
tal-kumpanija, u Philip Micallef, il-Kap E]ekuttiv tal-MCA. (Lemin)> Il-Prim Ministru simbolikament jir/ievi l-ewwel telefonata fuq il-Melita Mobile
kompetizzjoni tkabbar ilpotenzjal
tal-innovazzjoni flekonomija.
“Illum qed ni//elebraw pass
ie[or ’il quddiem fil-milja talinvestiment
u l-innovazzjoni,
minn kompetizzjoni ba]ata fuq
is-servizzi g[al kompetizzjoni
ba]ata fuq l-infrastruttura,” qal
il-Prim Ministru.
Tenna li l-investiment li sar
mill-kumpanija Melita, blg[ajnuna
tal-kumpanija multinazzjonali
Ericsson, kompla
jistg[ana r-reputazzjoni ta’
Malta fil-mappa dinjija tatteknolo;ija.
G[aldaqstant, dan
il-pass ikompli jikkonferma t-
twemmin tal-Gvern li Malta
g[andha l-potenzjal li ssir
tassew /entru ta’ e//ellenza
sal-2015.
Fi kliem il-Prim Ministru, issettur
tat-telekomunikazzjoni
jirrifletti s-su//ess ta’ setturi
o[rajn peress li jilg[ab rwol
importanti g[all-ekonomija
ba]ata fuq l-g[erf – dik li qed
naspiraw g[aliha. F’dan iddawl,
l-investiment li jsir fissettur
se jkompli jkabbar issu//ess
ta’ pajji]na b[ala
/entru re;jonali fl-oqsma tal-
ICTu s-servizzi finanzjarji.
Lawrence Gonzi kompla li l-
kompetizzjoni g[andha ;;ib
mag[ha prezzijiet or[os,
servizzi ta’ kwalità og[la, u
g[a]la akbar.
“Dan ifisser li l-konsumaturi
huma r-rebbie[a tassew,”
tenna l-Prim Ministru, waqt li
insista fuq il-[tie;a li ting[ata
l-attenzjoni u protezzjoni s[i[a
– il-Prim Ministru, Lawrence Gonzi
lill-konsumatur. F’dan iddawl,
hu emfasizza l-
importanza tar-rwol tarregolatur,
l-MCA, fl-appo;;
tag[ha g[all-kompetizzjoni.
Il-Prim Ministru kompla li l-
kompetizzjoni u l-effi/jenza li
din i;;ib mag[ha fil-prodott u
s-servizz offrut, g[andhom ilpotenzjal
li jkattru l-impjiegi,
jag[tu spinta lil-livelli talproduttività,
waqt li jin/entivaw
l-investiment u l-innovazzjoni.
“Hu b’dan is-sentiment li l-
Gvern qed ja[dem fuq illiberalizzazzjoni
tat-trasport
pubbliku, il-privatizzazzjoni
tal-yacht marinas, it-tarznari u
setturi o[rajn,” qal Lawrence
Gonzi, “biex niksbu l-vi]joni
fit-tul li g[andna g[al Malta.”
Fl-a[[ar [ames snin, ilpersuni
li ju]aw is-servizzi
/ellulari]diedu b’g[oxrin filmija,
biex issa aktar minn 93
fil-mija tal-poplazzjoni ju]aw
is-servizzi /ellulari. Is-su//ess
miksub fit-telefonija /ellulari
hu rifless ukoll minn ]ieda ta’
sitta fil-mija fl-impjiegi fissettur
matul din l-a[[ar sena.
Fit-tmiem i/-/erimonja tattnedija,
il-Prim Ministru
simbolikament ir/ieva l-ewwel
telefonata fuq Melita Mobile.
Steven Wright qal li l-Melita
Mobiletrid telimina r-
reputazzjoni li Malta g[andha
l-aktar rati g[oljin g[all-u]u
tas-servizzi /ellulari. Hu sa[aq
li f’pajji]na qatt ma kien hawn
rati g[all-u]u tal-mobileor[os
minn dawk li qed ikunu
pre]entati mill-Melita Mobile.
Kaw]a ta’ libell dwar in;urja
Randolph Spiteri feta[ kaw]a ta’ libell kontra l-editur tal-;urnal
It-Tor/a, Alex Farrugia, wara li [assu mmalafamat b’ittra lilleditur
li dehret fil-[ar;a tal-{add 26 ta’ Ottubru, 2008. L-ittra
nkitbet minn Jonathan Sciberras, is-Segretarju tal-Kumitat
Laburista ta’ San :wann. L-Avukat Beppe Fenech Adami qed
jidher g[al Randolph Spiteri.
Jinqabad bi 98 tajra protetta
}ag[]ug[ ta’ 21 sena kien arrestat mill-pulizija wara li fil-pussess
tieg[u li kellu xi tajr protett u li ma kienx re;istrat. Il-ka] ;ara
f’residenza privata, f’{al Safi.
Minn st[arri; li g[amlu l-pulizija mill-G[assa ta’ Bir]ebbu;a,
irri]ulta li ]-]ag[]ug[ kellu 98 tajra protetta jew mhux-re;istrata.
Il-pulizija mill-Administrative Law Enforcementu uffi/jali mill-
MEPA intalbu jg[inu biex ikun stabbilit liema tajr kien protett jew
le. Mill-post kien elevat materjal li jintu]a g[all-ibbalzmar talg[asafar.
Ta[dita dwar l-ener;ija
Nhar it-Tnejn 16 ta’ Frar, fis-6.30 p.m., se ssir konferenza fl-
Istituto Italiano di Cultura, fil-Kan/ellerija l-Antika, fi Pjazza San
:or;, fa//ata tal-Palazz Presidenzjali, il-Belt Valletta.
Is-su;;ett trattat se jkun Il-problematika tal-ener;ija> konfront
u valutazzjoni tal-benefi//ji u r-riskji.Il-Professur Maurizio Di
Paola se jag[rbel ir-ri]orsi kollha possibbli g[all-ener;ija, millkombustibbli
g[an-nukleari, inklu]i l-effetti tag[hom fuq l-ambjent.
Prof. Di Paola hu wie[ed mill-esperti dinjin f’dan il-qasamu.
G[andu iktar minn 100 pubblikazzjoni fuq is-su;;ett.
IT-TARIFFI TAD-DAWL U L-ILMA
L-MRA ittenni l-po]izzjoni tag[ha
L-Awtorità Maltija tar-Ri]orsi (MRA) fi
stqarrija tenniet li fil-laqg[a tal-:img[a
mal-unions la ftehmet, la rrakkomandat u
lanqas b’xi mod ippruvat tag[ti l-
impressjoni li l-kontijiet se jkunu riveduti
b’lura minn Ottubru li g[adda.
L-MRA tenniet il-po]izzjoni tag[ha li firrevi]joni
li jmiss tat-tariffi tad-dawl u l-
ilma, tikkunsidra bidliet li seta’ kien hemm
fl-ispi]a tal-Enemalta b[al, per e]empju,
/aqliq fil-prezz ta]-]ejt.
L-MRA lesta tikkunsidra wkoll xi
proposti g[al bidliet fl-istruttura tat-tariffi
favur il-konsumatur li jistg[u jkunu
a//ettati.
L-Awtorità kienet qed tirrea;ixxi g[al
stqarrija li bag[tu l-11-il union iktar kmieni
matul il-;urnata li fiha /a[du dak li kienet
sostniet l-istess Awtorità jum qabel.
Fl-istqarrija tag[hom il-unions sostnew
dak li qalu lejliet, i]da dan re;a’ kien
mi/[ud mill-MRA. Huma qalu li fil-jiem li
;ejjin se jie[du ;urament biex
jikkonfermaw dak kollu li kien miftiehem
mal-MRA.
Il-unions talbu wkoll g[ar-ri]enja
mmedjata tar-Regolatur tal-Awtorità g[ax
skont huma, kienu mgiddba u ntefa’ tajn fuq
l-integrità u l-kredibbiltà tag[hom.
Min-na[a tag[ha i]da, l-Awtorità nnutat li
xi rappre]entanti tal-unions jistg[u mhux
qed jifhmu e]att kif issir revi]joni tattariffa.
L-MRA spjegat li t-tariffi huma ma[suba
biex ji;bru l-ammont ta’ spejje] li l-
Enemalta kienet ippro;ettat g[all-operat
tag[ha, bid-differenza ta’ bejn dak li tkun
ippro;ettat u n-nefqa attwali mbag[ad tid[ol
fir-revi]joni tat-tariffi fil-perijodu ta’ wara.
Tant hu hekk, sa[qet l-MRA, li hi rrifjutat
il-proposta li ressqu l-unions waqt il-laqg[a
tag[hom tal-:img[a, biex l-Awtorità
twaqqaf il-[ru; tal-kontijiet sakemm issir
ir-revi]joni li jmiss.
L-MRA fakkret li wara l-laqg[a malunions,
hi kellha laqg[a o[ra mal-;urnalisti
u kieku l-Awtorità kellha intenzjoni
tirrevedi l-kontijiet b’lura, kienet tinforma
wkoll lill-;urnalisti pre]enti.
L-MRA qalet li l-pre]entazzjoni li saret
lill-unions se ter;a’ ssir quddiem il-Kunsill
Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali
(MCESD) fuq talba tal-MRA innifisha.
L-Awtorità weg[det li se tibqa’ disposta li
tiltaqa’ mill-;did mal-unions biex tispjega l-
pro/ess u tag[ti kull kjarifika mitluba.

01_02_09_pg6 31-01-2009 18:29 Page 1
6
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
POLITIKA
MILL-QALBA TAL-LABOUR
KORRISPONDENT SPE?JALI JAG{TI TAG{RIF U KUMMENTI DWAR DAK LI QED ISE{{ FIL-PARTIT LABURISTA
Bis-suppervja
tlifna l-Gvern
In-nomina tal-Avukat
George Abela g[all-
Presidenza kompliet tikxef
f’liema stat jinsab il-Partit
Laburista u kif il-partitarji
tieg[u qed jevalwaw l-
istorja tieg[u tal-a[[ar
g[axar snin.
Nhar it-Tnejn 19 ta’
Jannar 2009, ftit jiem wara
li t[abbar uffi/jalment li l-
Avukat George Abela kien
se jkun nominat g[allkariga
ta’ President ta’
Malta, fil-pa;na tal-opinjoni
tal-qarrrejja ta’ l-orizzont
dehret ittra qasira ffirmata
minn Johnny Farrugia mir-
Rabat ta[t it-titlu In-nomina
ta’ Dr. George Abela.
Johnny Farrugia hu
delegat anzjan tal-
Konferenza :enerali tal-
Partit Laburista u ji;i
missier id-Deputat
Parlamentari Noel Farrugia.
Filwaqt li awgura lil Dr.
George Abela g[ax f’kull
po]izzjoni li okkupa dejjem
irnexxa, Johnny Farrugia
— Delegat Laburista
G[al min qed
jg[id Joe Grima^
L-eks Ministru Laburista
Joe Grima nhar il-{amis 22
ta’ Jannar kiteb ittra
interessanti [afna
f’l-orizzont li fiha jag[mel
mistoqsija interessanti
[afna> Min g[adu j]omm
lill-eks laburisti milli
jirritornaw fil-partit li kien
tag[hom^
Joe Grima, fl-ittra tieg[u
jirreferi g[al artiklu miktub
fl-istess gazzetta minn
Alfred Grixti — li kien
ikkontesta bla su//ess lil
Jason Micallef g[al
Segretarju :enerali tal-
MLP — li fih fost l-o[rajn
kiteb li “jibqa’ l-fatt li ma
nistg[u qatt nirb[u jekk innag[a;
il-mitlufin ma
jin;iebux lura”.
Fl-ittra tieg[u, Grima
kiteb hekk> “G[ad hemm
(fl-MLP) dawk li
jemmnu li huma g[amlu
kollox tajjeb u li min
kien ikkritikahom g[alla;ir
tag[hom,
spe/jalment ta’ ]mien l-
;ibed l-attenzjoni illi “kieku
l-Partit Laburista a//etta
dak li ried (George Abela)
qabel irri]enja, kieku l-
partit baqa’ fil-Gvern u
g[adu fil-Gvern”.
Is-Sur Johnny Farrugia
kompla billi g[amel
osservazzjoni forma ta’
mistoqsija> “Imma kienet
is-suppervja li tlifna l-
Gvern^”
Imkejjen qrib il-Partit
Laburista staqsew g[al min
kienet indirizzata din ilmistoqsija.
Staqsew ukoll
min seta’ kien li g[odos fissuppervja.
“Meta l-Partit Laburista
se jinfatam mill-episodji
tal-1998^ Kif qatt jistg[u
jorganizzaw ru[hom sew
biex ikunu fil-Gvern meta
g[adhom ja[sbu fuq dak li
;ara fl-1998 u baqg[u ma
stejqrux mill-inkwiet li
da[[lu lilhom infushom
fih 11-il sena ilu^”
staqsew dawn l-istess
imkejjen.
elezzjoni, g[adu jitqies
b[ala g[adu”.
Joe Grima jkompli> “Lillg[adu
ma tridux [dejn ilbieb
ta’ barra. Ara jridx
Alfred (Grixti), ta’ analista
politiku tajjeb li hu jdur
dawra biex jara jekk dawk
il-laburisti li g[adhom ma
jridux jafu bil-Partit
Laburista hux qeg[din
jag[mlu hekk g[ax
g[adhom i[ossuhom
ri;ettati minn u[ud u allura
j[ossuhom aktar komdi fejn
kienu qabel l-elezzjoni u
fejn il-ma;;oranza tag[hom
g[adhom sal-lum^”
L-ittra ntemmet hekk>
“Jien naf li jista’ jkun li
dawk li g[andhom
x’jiddefendu u s[abhom
jo[or;u jikkontradixxu dak
li g[edt b’e]empji u b’xi
provi fa]ulli. Jien ma jien se
nirrispondi lil [add. Dak li
ktibt, ktibtu g[ax lill-
Mexxej il-;did nixtieqlu l-
;id u g[ax ma rrid xejn
ming[and [add”.
RONNIE PELLEGRINI...
lura fi/-?NL kif ried
Jason Micallef
Ronnie Pellegrini
jirritorna fi/-?NL
Lura fi/-?NL responsabbli mill-Kunsilli Lokali
Jason Micallef jirba[ il-konfront ma’ Toni Abela
Wa[da mill-ewwel
de/i]jonijiet li kienet ittie[det
mill-amministrazzjoni l-;dida
tal-Partit Laburista wara s-sajf
li g[adda kienet li Ronnie
Pellegrini — impjegat tal-
GWU, imma g[al numru ta’
snin ta[t it-tmexxija ta’ Alfred
Sant misluf lill-Partit
Laburista bis-salarju tieg[u
m[allas mill-GWU — kellu
jirritorna lura mal-Union
g[aliex is-servizz tieg[u fil-
Partit Laburista kien kunsidrat
“mhux me[tie; aktar”.
Fil-fatt, minkejja r-
re]istenza kollha li kien
g[amel Jason Micallef biex
i]ommu fi/-?entru Nazzjonali
Laburista (CNL), Ronnie
Pellegrini kien spi//a mar lura
fl-impjieg mal-GWU u kien
allokat fl-istamperija tal-
Union fil-Marsa.
Tant hu hekk li fi]-]jara li l-
leader laburista Joseph
Muscat g[amel fl-a[[ar
;img[a tas-sena li g[addiet
lill-impjegati tal-Union Press,
Pellegrini kien wie[ed minn
dawk li laqg[uh u dawruh
mal-[addiema.
l-orizzont kienet
iddeskrivietu b[ala Kap tar-
Ri]orsi Umani, i]da ;img[a
wara, proprju fl-ewwel
;img[a tas-sena l-;dida,
Ronnie Pellegrini irritorna
b’self mal-Partit Laburista
b’de/i]joni ta’ Joseph Muscat
innifsu, wara insistenza s[i[a
minn Jason Micallef u
minkejja l-o;;ezzjonijiet
kollha li g[amlu An;lu
Farrugia u Toni Abela
flimkien ma’ Stefan
Buontempo, il-kelliem talpartit
dwar il-Kunsilli Lokali.
Ronnie Pellegrini issa re;a’
kien assenjat id-doveri kollha
li kellu qabel, inklu] dak ta’
koordinatur ewlieni tal-partit
g[all-Kunsilli Lokali biex
b’hekk [a post Joe Falzon li
kien l-g[a]la ta’ Toni Abela,
id-Deputy Leader g[all-
Affarijiet tal-Partit.
{afna fi/-?NL interpretaw
ir-ritorn ta’ Ronnie Pellegrini
b[al reb[a g[al Jason Micallef
fuq Toni Abela u An;lu
Farrugia, u manifestazzjoni
o[ra ta’ kemm Jason Micallef
qed ikompli jsa[[a[ ilpo]izzjoni
tieg[u fil-makna
tal-partit.
Is-sigurtà fi/-?entru Nazzjonali Laburista
Wa[da mill-aktar materji li g[al [afna ]mien
kienet qed tinkwieta lill-amministrazzjoni tal-
Labour kienet is-sigurtà fi/-?entru Nazzjonali
Laburista (?NL) fil-{amrun.
Jidher li f’dan is-sens qed issir
riorganizzazzjoni s[i[a fil-mod kif issir issigurtà
fi/-?NL u din t[alliet f’idejn Alfred
Abela, l-eks Assistent Kummissarju tal-Pulizija
li issa [a kollox f’idejh.
Naturalment, min kien serva lill-MLP matul issnin
f’dan il-qasam xejn ma [a pja/ir bil-wasla ta’
Abela l-aktar dawk li min[abba din irriorganizzazzjoni
qalg[u jew se jaqilg[u transfer
mi/-?NL g[all-kumpless tas-Super One fil-Marsa.
U[ud minnhom instemg[u jg[idu li din ilmossa
;iet fuqhom b[ala sajjetta fil-bnazzi u li
]gur li wara servizz daqshekk leali u fit-tul ma
kinux qed jistennew dan l-i]vilupp.

01_02_09_pg7 31-01-2009 18:30 Page 1
POLITKA
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
7
Alfred Sant qed ‘jisponsorja’
l-kandidatura ta’ Edward Scicluna
Kien l-eks Mexxej Laburista Alfred Sant
li imbotta lill-ekonomista Edward
Scicluna biex ikun kandidat tal-Partit
Laburista g[all-elezzjonijiet tal-Parlament
Ewropew.
Filwaqt li kien hemm min ma qabilx
ma’ din il-kandidatura, hu mag[ruf li fil-
Partit Laburista hemm min qed isostni li
Scicluna kien il-konsulent ewlieni ta’
Sant qabel l-a[[ar Elezzjoni :enerali u li
sa[ansitra kellu rwol ewlieni f’g[add ta’
proposti u de/i]jonijiet tal-Labour li
skont l-istess Rapport tat-Telfa ma ni]lux
tajjeb mal-poplu.
Fost dawn id-de/i]jonijiet li Sant [a
ma’ Scicluna qed jissemmew>
(i) il-proposta biex il-lira Maltija tkun
]valutata b’10 fil-mija<
(ii) il-po]izzjoni ambigwa dwar jekk u
meta g[andha tidda[[al l-ewro<
(iii) il-ftu[ mill-;did tal-pakkett ta’
negozjati mal-UE dwar it-tarzna<
(iv) il-commitment li s-surcharge
Edward Scicluna
titnaqqas bin-nofs indipendentement minn
jekk ikunx hemm ]ieda b’mod esorbitanti
fil-prezz ta]-]ejt.
Edward Scicluna kien deher kemm-il
darba fuq Super One jiddefendi dawn ilproposti
li w[ud minnhom ing[ataw
minnu nnifsu lil Sant.
Sadattant hu mag[ruf li l-campaign
manager ta’ Scicluna g[all-elezzjoni tal-
Parlament Ewropew se jkun Joe Borg,
l-eks Segretarju Privat ta’ Alfred Sant.
GLENN BEDINGFIELD — Dan
il-kandidat jidher li g[andu warajh
lill-grupp li fil-partit jappo;;ja lil
Joseph Muscat u Jason Micallef.
G[all-elezzjoni Ewropea,
Bedingfield jidher li se jie[u linja
radikali biex jappella g[all-aktar
laburisti estremi. Dan deher /ar
f’artiklu li kiteb f’l-orizzont nhar l-
Erbg[a li g[adda u li fih sa[ansitra
mar lura 40 sena biex jag[mel il-punt
li, skont hu, il-laburisti f’Malta huma
diskriminati.
Bedingfield din il-;img[a wkoll
beda kampanja qawwija ta’ avvi]i filgazzetti
laburisti bis-slogan mag[]ul
ikun ‘Le[nek fil-Qalba tal-Ewropa’
fuq l-isfond ta’ fjura [amra.
Nifhmu li kandidati o[rajn huma
urtati g[all-mod ovvju kif il-klikka
ta’ Joseph Muscat u Jason Micallef
qed ta[dem fil-miftu[ favur
Bedingfield.
G[axxaqha
mill-ewwel!
Edward Scicluna g[amel l-
ewwel diskors politiku
tieg[u fil-Konferenza
:enerali Annwali tal-Partit
Laburista nhar il-:img[a li
g[adda… u ma setax beda
ag[ar!
Ftit [in wara li hu,
flimkien ma’ rappre]entanti
ta’ 11-il union, u b[ala
konsulent tag[hom, [a
sehem f’laqg[a ta’
konsultazzjoni mal-Awtorità
Maltija tar-Ri]orsi dwar ittariffi
tad-dawl u l-ilma, mar
dritt fil-Konferenza :enerali
u g[all-vanta;; politiku
tkellem dwar dik li hu qal li
[are; minn din il-laqg[a.
U[ud mill-kandidati s[abu
g[all-Parlament Ewropew
tfanstu mhux [a]in b’dan l-
atte;;jament filwaqt li hu
wera li mhux kapa/i jifred
il-politika parti;jana minn
interessi nazzjonali.
Kul[add
i[arref fil-PL
F’ittra pubblikata nhar is-
Sibt 24 ta’ Jannar fuq The
Times, b’reazzjoni g[al
ittra o[ra li dehret xi jiem
qabel miktuba minn
Anthony Cachia Castelletti
minn Ta’ Xbiex, is-Sur
Willie Grech, campaign
manager tal-kandidata
Laburista g[all-Parlament
Ewropew Sharon Ellul
Bonici, ;ibed l-attenzjoni
tas-Sur Cachia Castelletti li
Sharon Ellul Bonici mhux
biss kienet reb[et fl-2004 ilka]
tag[ha quddiem il-Bord
ta’ Vi;ilanza u Dixxiplina
imma kienet ukoll fuq illista
ta’ kandidati tal-partit.
Il-kandidati Laburista
g[all-elezzjoni tal-
Parlament Ewropew tal-
2004 kienu, b’ordni
alfabetiku> Attard Montalto
John (elett MEP f’dik l-
elezzjoni), Bedingfield
Glenn (elett MEP
f’elezzjoni ka]wali fl-
2008), Bonnici Owen,
Debono Grech Joe, Grech
Louis (elett MEP f’dik l-
elezzjoni), Micallef Robert,
Mintoff Wenzu u Muscat
Joseph (elett MEP f’dik l-
elezzjoni).
Is-Sur Grech bl-ebda
/a[da u bl-ebda stqarrija
mhux se jbiddel il-fatti u
lanqas se j[assar il-fatt li
Sharon Ellul Bonici ma
kinitx fuq il-lista ta’
kandidati minkejja li riedet
tkun wa[da minnhom
b’sa[[a.
Ellul Bonici fil-fatt kienet
ikkontestat internament
biex tkun wa[da millkandidati
i]da ma ntg[a]litx
mid-delegati fil-Konferenza
:enerali Straordinarja tal-
MLP li kienet saret
f’Novembru 2003.
Il-kredibbiltà ta’
Joseph Muscat
Okka]jonijiet fejn jg[id mod u jkun ie[or
Joseph Muscat ilu sitt xhur
Kap tal-Partit Laburista u tliet
xhur u nofs Kap tal-
Oppo]izzjoni. F’sitt xhur hu
di;à ]balja mill-inqas erba’
darbiet bil-goff meta sar
mag[ruf li l-verità ma kinitx
dik li ntqalet fil-pubbliku.
L-ewwel kelma b’o[ra
goffa Muscat qalha filkonfront
tal-ex Prim Ministru
Ingli] Tony Blair. F’intervista
ma’ The Times ipprova
jiddefendi l-bidla fil-fehma
tieg[u dwar l-Unjoni Ewropea
billi qal li anki Tony Blair kien
bidel fehmtu. Muscat qal li
kien sema’ hu nnifsu lil Tony
Blair jiddikjara dan meta Blair
kien indirizza l-Parlament
Ewropew.
Joseph Muscat dakinhar ma
qalx il-verità lill-;urnalist ta’
The Times g[ax fil-fatt Tony
Blair kien g[amel dikjarazzjoni
bil-maqlub.
Tony Blair kien iddikjara li
meta kien avvi/inat biex
jikkontesta l-elezzjoni f’isem
il-Partit Laburista Ingli] hu
kien inklinat li ja//etta bilkundizzjoni
li ma jkunx
marbut mal-politika tal-partit
tieg[u dwar l-Unjoni Ewropea.
Dak i]-]mien il-Partit
Laburista kien kontra s-s[ubija
tar-Renju Unit fl-Unjoni
Ewropea imma Tony Blair
kien favur.
It-tieni okka]joni li fiha
Joseph Muscat inqabad
f’kontradizzjoni kienet meta
fuq mistoqsija li saritlu millmidja
hu /a[ad li kien intla[aq
Il-verità dwar id-diskors ta’ Tony Blair fil-Parlament Ewropew
xi ftehim ta’ kumpens ma’
Joseph Cuschieri biex dan
i/edilu postu fil-Parlament i]da
llum jirri]ulta li je]isti kuntratt
ta’ kumpens iffirmat bejn il-
Partit Laburista u Joseph
Cuschieri.
It-tielet /irkostanza fejn ilverità
kienet [afna ’l bog[od
minn dak li qal Joseph Muscat
tirrigwarda l-Brigata Laburista.
Joseph Muscat qal li b[ala
parti mit-terremot intern li jrid
iwettaq f’Novembru ]arma l-
Brigata Laburista.
Issa irri]ulta li din mhux
veru li ]]armat anzi f’diskors
f’attività ri/enti, Muscat
innifsu [e;;e; lit-tfal biex
jie[du sehem fl-attivitajiet tal-
Brigata u [e;;e; lill-mexxejja
tal-Brigata biex fil-futur
jorganizzaw aktar attivitajiet.
Okka]joni o[ra ri/enti
fejn il-verità jidher li kienet
’il bog[od minn dak li kien
qed jintqal fil-pubbliku
tirrigwarda l-[atra tal-
President il-;did ta’ Malta.
Joseph Muscat kemm-il
darba qal li kellu lista’ ta’
ismijiet ta’ persuni li
potenzjalment jistg[u jkunu
Presidenti tajbin u li din il-lista
se jg[addiha lill-Prim
Ministru. I]da Joseph Muscat
lill-Prim Ministru ma
g[addielu l-ebda lista u Lino
Spiteri wara li ]vela li lilu
Muscat ma avvi/inah qatt
stqarr li g[andu dubju kemm
qatt e]istiet lista.
Finalment je]isti l-ka] ta’
Louis Grech li ;img[a ilu kien
il-mibg[ut ta’ Joseph Muscat
biex jattendi minfloku
f’dibattitu politiku li sar il-
Belt. Louis Grech qal li l-
klawsola tal-multa lill-Membri
Parlamentari Ewropej
Laburisti li ma jimxux marregoli
tal-partit kienet tne[[iet
f’Novembru. Jirri]ulta li dan
mhux minnu. Muscat sal-lum
g[adu ma [ari;x jikkore;i lil
Louis Grech.
Ingratitudni
Il-Konferenza :enerali
Annwali tal-Partit Laburista
tintemm illum b’diskors mill-
Mexxej Joseph Muscat.
Ovvjament, kif kien
mistenni, saru elo;ji kbar
favur Muscat fl-ewwel jumejn
tal-Konferenza tista’ tg[id
minn kull min tkellem u dan
pjuttost kien mistenni g[aliex
din kienet l-ewwel darba
tieg[u f’Konferenza Annwali.
Li ma kienx mistenni, u li
dwaru ikkummentaw g[add
kbir ta’ delegati, kien li filktieb
li tqassmilhom birrapporti
tas-Segretarju
:enerali u tal-frieg[i kollha
tal-partit, jidher ovvju li sar
sforz biex Alfred Sant ikun
injorat u minsi g[al kollox.
Bi]]ejjed jing[ad li f’dan ilktieb
ta’ 80 pa;na hemm 65
ritratt differenti li fihom
Joseph Muscat jidher f’45
wie[ed filwaqt li Sant ma
jidher imkien imqar jekk dan
ir-rapport hu g[as-sena 2008 li
matulha, minkejja li kien
g[adu ;ej minn marda serja,
Alfred Sant mexxa kampanja
elettorali.
Ingratitudni b[al din diffi/li
tibqa’ g[addejja inosservata u
propju dan li g[amlu [afna
delegati li u[ud minnhom
wasslu dan l-ilment lill-kbarat.

01_02_09_pg10 31-01-2009 18:31 Page 1
10
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
OPINJONI
Fid-dg[ufija hemm is-sa[[a tas-so/jetà
1. Nhar l-Erbg[a fil-
Parlament tkompla t-tieni qari
tal-abbozz ta’ li;i dwar
emendi g[all-kodi/i kriminali
fejn jirrigwardaw atti ta’
terrori]mu, razzi]mu u
xenofobija, fost o[rajn.
2. {abat tajjeb li l-
Parlament iddiskuta, mhux
b’kumbinazzjoni, din l-
emenda proprju l-g[ada ta’
Jum it-Tifkira, il-jum li fih
jitfakkru madwar id-dinja l-
[ruxijiet tal-Olokawst.
Proprju din l-emenda fil-li;i
tag[mel delitt li wie[ed
inaqqas, itaffi jew ixejjen
mill-kruha u l-entità tal-
Olokawst jew kwalunkwe
;eno/idju ie[or. U dan
x’ri]ultati jista’ jag[ti^
3. Meta na[seb f’;eno/idju,
[siebi minnufih imur g[al
]jara uffi/jali tal-Parlament li
sentejn ilu mexxejt filkampijiet
ta’ kon/entrament
ta’ Auschwitz u Birkenau fil-
Polonja u kif din l-esperjenza
immarkatni. Kienet tassew
]jara li fiha esperjenzajna
mill-qrib il-metodi sofistikati
u avvanzati li l-bniedem kien
kapa/i ji]viluppa biex jo[loq
l-ammont massimu ta’ tbatija
u u;ig[ fil-konfront ta’ sie[bu
uman ie[or, f’isem duttrina
razzista. F’dawn il-kampijiet
rajna kif ir-re;im Na]ista
]amm il-kontroll fuq il-[ajja u
l-mewt tal-pri;unieri.
Aneddotu li jkessa[ u li
nibqa’ niftakar kien ta’
wie[ed detenut, li f’att ta’
disprament ipprova
jikkommetti suwi/idju billi
jintefa’ fuq ir-re/int tal-wires
elettri/i i]da g[al xi ra;uni
dan ma mietx. Is-suldati
Na]isti salvaw lil dan ir-ra;el
minn [alq il-mewt, g[enuh
jistejqer u j;ib sa[[tu – biex
qatluh ftit tal-jiem wara. Idduttrina
perversa kienet /ara.
Fil-kampijiet ta’ kon/entrament,
ir-re;im Na]ista hu l-
awtorità estrema fuq il-[ajja
kif ukoll fuq il-mewt.
4.G[alhekk tajba l-emenda
fil-li;i li tipprovdi li [add ma
g[andu d-dritt li jipprova jtaffi
minn Jason Azzopardi
jason.azzopardi@gov.mt
jew ixejjen dawn id-delitti
kontra l-umanità, g[ax dawn
huma delitti kontra l-umanità
kollha. Dak li ;ara 60 sena ilu,
fil-qalba tal-Ewropa seta’
jse[[ g[ax dak i]-]mien il-
Gvernijiet tad-dinja pprattikaw
politika ta’ appeasment (li ma
ddarrasx) u li ppermettiet
dawn it-tra;edji. Politika ta’
appeasmentma [aditx bisserjetà
t-theddida tar-re;im
Na]ista u Faxxista, bl-iktar
elementi dg[ajfa tas-so/jetà
jaqg[u vittmi tas-silenzju. Dik
is-so/jetà li tinsa l-passat
tag[ha, tid[ol fir-riskju li
ter;a’ tg[ixu f’forma jew o[ra
5. Is-so/jetà hi b’sa[[itha
daqs kemm hi kapa/i
tiddefendi l-iktar elementi
dg[ajfa fi [danha. G[alhekk
hu tajjeb li l-le;islatur
jipprovdi li x-xenofobija, irrazzi]mu
u t-terrori]mu jkunu
reati kriminali u j[arrax ilpieni
kontrihom
6. F’Malta, g[alkemm
g[andna libertà s[i[a talespressjoni,
g[adna ngawdu
minn valuri sodi li ta’ min
wie[ed jifta[ar bihom.
Sfortunatament, i]da, f’dan
il-pajji] xi kultant tisma’ xi
]garratura b’xi dikjarazzjoni
xokkanti li tkun imnebb[a
mix-xenofobija. G[alhekk
hu tajjeb li mill-Parlament
b’vu/i wa[da unanima
nibag[tu messa;; li dan ma
jistax ikun tollerat. Dan ittip
ta’ lingwa;; spiss ikun
dannu] g[as-so/jetà
nnifisha.
7. Din l-emenda tipprovdi
wkoll g[al tifsira ta’ x’inhi
piraterija u tag[mel delitt
b’pieni sostanzjali, fejn ikun
hemm ka]i ta’ dan it-tip. Dan
l-abbozz ta’ li;i j;ib fis-se[[
direttiva Ewropea, li ;ejja
minn trattat internazzjonali li
jitkellem dwar sigurtà tannavigazzjoni
marittima. Din
il-Konvenzjoni kienet saret
biex fasslet li;ijiet
internazzjonali li jirregolaw
dik li hi piraterija tal-ba[ar,
wara l-ka] tal-Achille Lauro
fl-1985, fejn l-istess
passi;;ieri jkunu t-terroristi li
jie[du kontroll tal-vapur.
8. G[aliex tassew nemmnu
li so/jetà hi b’sa[[itha
daqskemm hi kapa/i
tiddefendi l-iktar elementi
dg[ajfa fi [danha g[addejna
din il-li;i. {olqa o[ra filkatina
ta’ inizjattivi talkomunità
internazzjonali fil-
;lieda kontra t-tkasbir taddinjità
umana.
It-tne[[ija tal-vi]a g[all-Istati Uniti
Lejn l-a[[ar ta’ Di/embru li
g[adda, tne[[iet il-[tie;a ta’
vi]a g[all-Maltin li
jivvja;;aw lejn l-Istati Uniti.
Permezz ta’ dan, [afna
Maltin qed isibuha e[fef u
ir[as biex jivvja;;aw lejn l-
Istati Uniti.
Skont l-Ambaxxata
Amerikana f’ Malta, fit-12-il
xahar bejn l-ewwel ta’
Ottubru 2007 u l-a[[ar ta’
Settembru tal-2008, l-
Ambaxxata Maltija [ar;et
madwar 2,600 vi]a lil Maltin
li riedu jmorru l-Istati Uniti.
Dan ifisser li minn din ilmi]ura
se jibbenefikaw eluf
ta’ Maltin fis-sena.
It-tne[[ija tal-vi]a se
jwassal g[al ]jieda filkummer/
bejn i]-]ew;
pajji]i. G[alhekk wie[ed
jistenna li n-numru ta’ dawk
li se jgawdu minn din ilmi]ura
kulma jmur se
jkompli ji]died. Ji]died l-
ivvja;;ar u ji]died ilkummer/.
Mill-a[[ar ta’ Di/embru li
g[adda, i/-/ittadini Maltin
ma g[andhomx g[alfejn
imorru l-Ambaxxata
Amerikana f’Malta biex
japplikaw g[al vi]a biex
ikunu jistg[u jmorru l-
Amerika. Kulma g[andhom
b]onn hu li jimlew formola
minn fuq l-internet tal-anqas
72 sieg[a qabel u jistg[u
jitilqu.
B’hekk il-Maltin qed ji;u
trattati l-istess b[a/-/ittadini
ta’ kull pajji] ie[or li jing[ata
trattament spe/jali mill-Istati
Uniti.
It-tne[[ija tal-vi]a g[all-
Amerika turi kemm huma
f’sa[[ithom ir-relazzjonijiet
bejn Malta u l-Istati Uniti.
Molly Bordonaro, l-Ambaxxatri/i Amerikana flimkien mal-Ministru
Carmelo Mifsud Bonnici meta kien iffirmat l-ewwel ftehim f’April li
g[adda dwar it-tne[[ija tal-vi]a g[all-Istati Uniti
Parti kbira mill-krettu g[andu
jing[ata lill-Ambaxxatri/i
Molly Bordonaro. I]da parti
o[ra g[all-[idma bla heda
tal-Gvern Malti u talinsistenza
tag[na fil-
Parlament Ewropew.
Na[seb li [afna jag[tuni
ra;un meta ng[id li
Bordonaro hi wa[da millaktar
Ambaxxaturi
Amerikani li qatt [admu biex
itejbu r-relazzjonijiet bejn i]-
]ew; pajji]i. U minn hawn
insellmilha u nirringrazzjaha.
Il-kumplament tal-krettu
g[andu jmur lill-Gvern
Nazzjonalista li kemm ilu filpoter
g[araf itejjeb irrelazzjonijiet
tag[na mal-
Amerika. Dawn irrelazzjonijiet
ma kinux l-
istess meta kien jiggverna l-
Partit Laburista fittmeninijiet.
B[ala nota ta’interess
;enerali, dawk li min[abba
fihom ir-relazzjonijiet ta’
pajji]na mal-Amerika marru
lura b[all-gran/, illum
re;g[u jinsabu fil-qalba tattmexxija
Laburista, qisu qatt
ma kien xejn.
Din il-kwistjoni tal-vi]a
kienet wa[da li mill-bidu nett
bdejt ninteressa ru[i fiha.
G[amilt l-ewwel Mistoqsija
Parlamentari dwarha f’April
tal-2005, ji;ifieri g[axar xhur
biss wara li kont elett.
Komplejt insus fuqha fl-2006
u fl-2007. Intervenejt
f’diversi dibattiti fil-
Parlament Ewropew.
Dak li kien qanqalni
nippressa dwar din ilkwistjoni
fl-2005 kien il-fatt,
li sena wara minn meta Malta
u disa’ pajji]i o[ra ssie[bu
fl-Unjoni Ewropea, i/-
/ittadini ta’ dawn il-pajji]i
kien g[ad m’g[andhomx iddritt
– kif kienu jgawdu l-15-
il pajji] l-o[ra tal-Unjoni – li
jivvja;;aw lejn l-Amerika
ming[ajr vi]a. Bqajt
ninteressa ru[i fil-problema
sakemm il-Gvern tag[na
;abha ]ew; u kien iffirmat ilftehim
me[tie; biex titne[[a
l-vi]a.
Naturalment wie[ed ma
jridx jinjora l-isforz li g[amel
il-Gvern Malti f’dan issu//ess.
Izda f’laqg[a li [adt
sehem fiha fid-Department of
Homeland Security
f’Washington is-sena li
g[addiet kont er;ajt [taft l-
okka]joni biex inkompli
nippressa aktar.
Il-benefi//ju ta’ dan l-
isforz hu /ar> tal-anqas 2,600
Malti se jgawdu kull sena, se
ji]died il-kummer/ bejn
Malta u l-Istati Uniti li fla[[ar
mill-a[[ar igawdi
minnu kul[add.
Barra minhekk min jit[ajjar
imur btala fl-Istati Uniti
m’g[andux b]onn jaqla’
fwiedu biex jikseb vi]a.
M’g[andux b]onn i[allas u
m’g[andux b]onn joqg[od
jag[mel interview flambaxxata
Amerikana.
Madankollu, hemm
naturalment il-bzonn li
wie[ed ikollu passaport
biometriku biex ikun jista’
jgawdi dan il-vanta;;. I]da
f’qasir ]mien kul[add se
jkollu wie[ed g[aliex issa
g[andna sistema ta’
passaporti biometri/i
f’pajji]na.
F’dinja b[al tag[na, fejn
kulma jmur l-ivvja;;ar barra
dejjem ji]died, hu importanti
li kemm jista’ jkun jitwarrab
kull xkiel li [afna vja;;aturi
j[abbtu wi//hom mieg[u.
:a jaqtg[ulek qalbek ilkontrolli
ta’ sigurta’ li
]diedu qabel tirkeb l-
ajruplan. G[all-istess
jikteb Simon Busuttil MEP
sbusuttil@europarl.europa.eu
prin/ipju wkoll stinkajt [afna
biex titne[[a t-taxxa fuq l-
ivvja;;ar minn pajji]na.
B’dawn il-mi]uri u bid-d[ul
ta’ Malta fi]-}ona Schengen
– li permezz tieg[u twarrbu
aktar ostakli g[all-ivvja;;ar
mal-kumplament tal-pajjiz
tal-Unjoni Ewropea, l-
I]landa, in-Norve;ja u l-
I]vizzera – illum kul[add
jista’ jivvja;;a barra b’aktar
fa/ilità.
Meta tirrifletti ftit tinduna
wkoll li dan kollu, inklu] ittne[[ija
tal-viza mal-Istati
Uniti, ma kienx ikun possibbli
kieku pajji]na ma da[alx fl-
Unjoni Ewropea. Qed ng[id
dan mhux biex noqg[od
infakkar il-pass g[aqli li
g[amilna lkoll flimkien
dakinhar li g[edna iva. Imma
biex nirriflettu ftit ukoll
kemm stajna konna ag[ar
kieku bqajna barra kif ried
[addiehor.
Importanti li niftakru, g[ax
xi kultant anki a[na stess
nistg[u nibdew ninsew.

01_02_09_pg11 31-01-2009 18:32 Page 1
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
11
Joseph Muscat issa qed i[ossu komdu
bl-istilel tal-Ewropa warajh...
Fil-pa;ni l-o[ra>
13
EDITORJAL
il•mument
Stamperija Indipendenza
Triq Herbert Ganado, il-Pietà - PO Box 37
Tel: 2596 5333 • Fax: 2596 5525
e-mail: mument@media.link.com.mt
advertising@media.link.com.mt
Editur: Victor Camilleri
Il-PN u
l-bidla fil-klima
14
Sens komun u
mhux sixth sense
15
Il-Belt
ta’ kul[add
19 Ittri
lill-Editur>
Rispett
Opportuni]mu politiku
Is-serjetà ta’ min hu fil-politika tista’ titkejjel b’diversi metodi.
Kul[add g[andu l-mod tieg[u kif ja;ixxi i]da hemm numru ta’
kwalitajiet indispensabbli biex politiku jkun, u jidher, li hu serju
u ta’ min joqg[od fuqu u fuq dak li jg[id. Ewlenin fost dawn ilkwalitajiet
hemm dik tal-konsistenza. Mhux illum tg[id [a;a u
g[ada tg[id bil-maqlub jew li fl-Oppo]izzjoni tg[id mod u fil-
Gvern tag[mel mod ie[or… jew vi/i-versa.
Il-Kap tal-Oppo]izzjoni tal-lum m’ilux wisq ]mien i]da ilu
bi]]ejjed attiv fil-politika biex jitkejjel ma’ dak li qal jew g[amel
kemm ilu jimmilita fil-Partit Laburista. Issa qed jidher /ar [afna li
dan il-politiku jipprattika opportuni]mu politiku biex ikun jista’
jirba[ vanta;; immedjat. Fl-istess [in g[andu kapa/ità jg[addi
minn po]izzjoni g[al wa[da dijametrikament opposta b’fa/ilità
inkredibbli tant li mhux dejjem kul[add jittendi biha.
■ Ibda biex, il-Kap tal-Oppo]izzjoni kien mal-grupp tattmexxija
laburista li mhux biss kien kontra l-Unjoni Ewropea
i]da g[amel persekuzzjoni qalila kontra s-s[ubija u wasal biex
stqarr li hu ma riedx i/appas idejh f’din il-kwistjoni tant li l-vot
fir-referendum kien po;;ieh fi frame. Mur g[idlu llum jirrepeti
dan id-diskors!
■ Bl-istess radikali]mu ta’ kontra l-UE kien ukoll kontra d-d[ul
tal-VAT f’pajji]na tant li kien kiteb li kellu ‘xitan ]g[ir’ f’mo[[u
li kien jg[idlu li jekk jitla’ l-Labour mhux veru kien se jne[[iha.
Serra[ qalbu biss meta l-Labour iddikjara uffi/jalment u
formalment li l-VAT ine[[iha. Tg[id il-lum ikun dispost jer;a’
jag[ti din il-garanzija lill-elettorat^
■ Joseph Muscat, sa ftit aktar minn sena ilu kien qed jag[mel
kampanja kontra l-introduzzjoni ‘kmieni’ tal-ewro f’pajji]na.
Kampanja li g[amilha f’Malta u anke barra. Wara li ra l-fatti
quddiem g[ajnejh, ikun dispost jirrepeti li l-Gvern Nazzjonalista
da[[al l-ewro qabel il-waqt^
■ Il-leader tal-Labour kien assolutament kontra l-
parte/ipazzjoni tal-partiti politi/i fil-Kunsilli Lokali u kien
ippreveda li bi]-]mien kienu se jissa[[u dejjem aktar il-kandidati
‘indipendenti’. Issa li qieg[ed f’po]izzjoni li jag[mel dak li
ja[seb, g[aliex ma jit[ajjarx jer;a’ jipproponi li jne[[i l-
parte/ipazzjoni tal-partiti politi/i mill-kunsilli lokali^
■ U xi ng[idu g[all-HSBC f’pajji]na^ Il-Kap tal-Oppo]izzjoni
kien g[amel battalja personali qalila kontra l-introduzzjoni ta’ dan
il-bank dinji f’Malta. Hawn ukoll dawwar il-boxxla. G[aliex qatt
ma rrepeta l-o;;ezzjoni tieg[u g[al dan il-bank^
■ Dwar il-kontijiet tad-dawl u l-ilma, Joseph Muscat kien qal
li kien ;ust li Alfred Sant g[ollihom bil-mod li g[ollihom fl-1997
meta ]-]ejt kien 12-il dollaru kull barmil. Meta mbag[ad il-prezz,
f’nofs is-sena l-o[ra, g[ola kwa]i 150 dollaru kull barmil, feta[
battalja kontra l-Gvern!
■ Meta l-unions [ielsa (CMTU, U{M, MUBE e//) kienu qed
ji;;ieldu kontra l-kontijiet skandalu]i li ried Sant, Joseph Muscat
kien kiteb li dawn tilfu l-kredibbiltà li seta’ kellhom. Issa, i]da,
jg[id li jrid ja[dem mag[hom u jikkonsultahom!
Nistg[u nibqg[u sejrin b’e]empju wie[ed wara l-ie[or. Ilkonvenjenza
politika jidher li tirba[ fuq kull konsiderazzjoni o[ra.
Mhemmx konsistenza. Hemm biss opportuni]mu politiku biex
possibbilment jintreba[ xi vanta;; politiku. G[adu mhux qed
jittendi li min jimxi b’din it-tip ta’ politika jista’ jivvanta;;ja ru[u
g[al perijodu limitat ta’ ]mien i]da fit-tul, kif ng[idu, jitlef ilqaleb
u l-;bejna.
Il-poplu jifhem u japprezza min ja[dem ;enwinament favur
tieg[u anke jekk f’xi ]mien partikulari ma jkunx jista’ jifhem
bi]]ejjed /erti mi]uri li jkun me[tie; li jittie[du. Mhux veru, li kif
isostni l-partit tal-Labour, il-poplu wara ftit xhur jinsa. Anzi,
g[andna bi]]ejjed provi li l-poplu jibqa’ jiftakar [afna dak li
jwettqu l-politi/i …fit-tajjeb u l-[a]in.
{asra li mexxej politiku ‘;did’ ikollu ji;ru warajh daqstant
inkonsistenzi. Min jinqabad f’daqshekk tidwir u opportuni]mu ma
jistax ikun fdat g[aliex qatt m’int /ert minn dak li qed jg[idlek.
Il-poplu, fl-a[[ar nett, jag[ti ra;un lil min ikun ;enwin mieg[u
u mhux jisserva bih kif jaqbillu.

01_02_09_pg12 31-01-2009 18:35 Page 1
12
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
OPINJONI
Darba kien hemm ra;el
Darba kien hemm ra;el, li
tilef lil martu u kien qed jg[ix
assolutament wa[du. {adem
[ajtu kollha b’ilsienu barra.
Kien [ajjat tajjeb u qala’ l-flus
imma /erti sfortuni [allewh
bla /ente]mu.
Issa kien xja[ u ma fela[x
ja[dem i]jed biex isostni lilu
nnifsu. Idejh kienu jirtog[du>
ma setax jaqbad labra tal-[jata
(tiftakruha^). B’g[ajnejh
im/ajpra ma setax jag[mel
punt wie[ed — g[adhom
isiru^. It-tliet uliedu subien
kibru u ]]ew;u. U kienu
m[abbtin wisq b’[ajjithom.
Kienu jmorru darba fil-
;img[a g[and missierhom>
jieklu bl-g[a;la u jitilqu.
Ix-xwejja[ beda jbati
dejjem i]jed. Uliedu bdew
imorru jarawh dejjem inqas.
“Ma j[obbux ji;u jarawni.
Jib]g[u li nkunilhom ta’ pi]”,
kien jg[id lilu nnifsu. Darba
qag[ad lejl s[i[ ja[seb x’se
ji;ri minnu. Fl-a[[ar fassal
pjan.
L-g[ada talab lil sie[bu
mastrudaxxa jag[millu spe/i
ta’ senduq imdaqqas. Mar
g[and sie[bu [addid u talbu
Inkomplu nnaddfu pajji]na
minn Randolph Spiteri
Pajji]na je[tie;
li jkun nadif
fl-interess
tag[na
u ta’ uliedna
jag[millu katnazz la antika.
Mar g[and tal-[;ie; u talbu
[;ie; imkisser. Mar id-dar,
mela s-senduq sa fuqnett bil-
[;ie; imkisser, g[alaq ilkatnazz
u qieg[ed is-senduq
ta[t il-mejda tal-k/ina b’tali
mod li uliedu, meta ;ew
g[all-ikel, bdew ja[btu
ri;lejhom mieg[u.
Naturalment bdew jistaqsu,
l-ewwel lil xulxin, imbag[ad
lil missierhom> “Dil-kaxxa
x’inhi^ X’fiha, pa^” U x-
xwejja[ kien iwe;ibhom>
“Xejn, uliedi< xi [a;a li qed
in;emma.” Kienu jippruvaw
i/aqalquha b’ri;lejhom, ta[t
il-mejda, imma ma kienx
jirnexxilhom. I]da kienu
j[ossu li fil-kaxxa hemm xi
[a;a ti//aqlaq.
G[amlu konsulta bejniethom
u waslu g[all-konklu]joni>
“}gur hi mimlija bid-deheb li
;emma matul is-snin!”
Dde/idew li biex i[arsu dan
it-te]or kellhom jie[du [sieb
kontinwu ta’ missierhom. U
darba kull wie[ed kienu bdew
jorqdu ma’ missierhom biex
jg[assu t-te]or ta’ ;ol-kaxxa.
Beda ]-]g[ir. Qag[ad
Id-Direct Action Operation fuq
Derelicts on Site kienet
koordinata mis-Segretarjat
g[all-Konsultazzjoni Pubblika
u Informazzjoni
b’kollaborazzjoni mal-
Ministeru tar-Ri]orsi u
Affarijiet Rurali, mal-MEPA,
mal-Kunsilli Lokali rispettivi,
mal-Pulizija u mal-Gwardjani
Lokali.
Biex seta’ jibda x-xog[ol, id-
Dipartiment tal-Kunsilli Lokali
talab lill-Kunsilli Lokali kollha
jibag[tu ritratti u site-planta’
kull fejn fil-lokalità tag[hom
hemm vetturi jew o;;etti kbar
tal-metall abbandunati, kemm
fil-kampanja kif ukoll f’toroq
residenzjali, anki jekk f’art
b’titlu privat.
Tajjeb wie[ed jg[id li din l-
azzjoni qed issir a ba]i talprovedimenti
fil-li;i tal-MEPA
li tirregolarizza l-u]u tal-art. Ilpro/ess
qed jibda billi
jitwa[[lu call lettersu
enforcement notices, li f’ka]
ta’ nuqqas ta’ azzjoni fi]-]mien
stipulat, il-MEPA tkun tista’
tie[u azzjoni diretta fuq is-sit.
Peress li l-metall li qed
jin;abar g[andu valur meta ji;i
esportat g[ar-ri/iklar, l-ispejje]
ta’ din l-operazzjoni qed ikunu
mnaqqsa mhux ftit mill-iskart
innifsu. Dan hu ka] ie[or ta’
kif l-iskart qieg[ed i[alli l-
qlig[, billi j[allas in parti g[attindif
tieg[u stess, li jfisser ittisbi[
tal-pajji].
Hu fatt ta’ min jinnotah, li
malli bdiet l-operazzjoni fillokalitajiet
fejn [dimna, numru
sostanzjali ta’ sidien li kienu
minn Dun Pawl Camilleri
joecam@maltanet.net
;img[a ma’ missieru. Il-
;img[a ta’ wara kien imiss
lill-fustani. U l-kbir ma baqax
lura meta waslet il-;img[a
tieg[u. U din l-g[o]]a tatte]or
ta’ mo[[hom, bl-isku]a
ta’ wens lit-te]or veru
tag[hom (missierhom [aj),
baqg[et sejra hekk g[al ]mien
konsiderevoli.
Imma fl-a[[ar wasal l-
a[[ar. Il-missier baqa’ sejjer
lura. U fl-a[[ar miet. L-ulied
dehru mnikkta [afna. U
kul[add qal x’funeral kbir u
sabi[ g[amlulu. Ma xxa[[u
infurmati permezz tal-call
letter,g[arfu li kien jaqblilhom
li jnaddfu dan il-materjal u
b’hekk ikunu huma stess li
jbig[u l-materjal lil xi wie[ed
mill-operaturi li/enzjati li hawn
f’pajji]na.
Permezz ta’ din l-inizjattiva,
il-Gvern qed jibg[at messa;;
/ar li qed tittie[ed azzjoni
kon;unta biex zoni urbani u
rurali fil-lokalitajiet tag[na,
jitnaddfu minn dan l-ingombru
li ilu jakkumula g[al ]mien
twil. Il-pjan hu li x-xog[ol
jibqa’ g[addej fil-lokalitajiet
kollha biex nassiguraw li fi
]mien erba’ xhur inkunu
;barna dawn l-o;;etti kollha li
qed i[allu impatt negattiv fuq l-
ambjent ta’ madwarna.
Multi iktar [orox
{afna min-nies li niltaqa’
mag[hom jg[iduli kif hemm
b]onn li f’pajji]na jkollna multi
iktar [orox g[al min jinqabad
i[amme; u kemm hu
importanti li l-;udikatura ma
turix [niena ma’ min jinqabad
i[amme; [alli ne[ilsu minn
din il-pjaga darba g[al dejjem.
Hu tal-mist[ija li g[adek
issib min jitfa’ kull tip ta’ skart
fit-toroq tag[na minkejja li
permezz tal-Kunsilli Lokali
hemm servizz b’xejn li ji;i
ji;bor l-iskart tieg[ek minn
wara l-bieb tad-dar stess.
Minkejja dan, g[adek issib
nies, li jien insej[ilhom bla
kuxjenza u ma[mu;in, li
jag[mlu dan l-att kriminali lejn
is-so/jetà u pajji]na. Dawn innies,
la ma jridux jitg[allmu
xejn. Kollox mill-a[jar.
Ovvjament, kellhom fuqhiex
iserr[u rashom. Kellhom
fortuna tistennihom… ta[t ilmejda
tal-k/ina. Allura ma
kellhomx g[alfejn i]ommu
jdejhom mal-g[a]i] xwejja[
missierhom, li tant kien bata
g[alihom. Ja[asra.
Ovvjament, malli spi//a l-
funeral, u [biebhom telqu
minn dar missierhom,
kellhom seba’ mitt sena
sakemm jift[u dak l-imbierek
senduq… [a jkollhom mnejn
i[allsu l-kontijiet… u ferm
iktar. Imma l-muftie[^ Fittex
u ;ib lil min ifittex, fl-a[[ar
irnexxielhom isibuh. U ;rew
lejn is-senduq, refg[uh fuq ilmejda
u fet[uh. U sabu dak li
qatt ma stennew li se jsibu>
tilja [;ie; imkisser.
Malajr bidlu s-sentimenti.
Bdew jitka]aw>
“X’g[aruka]a! Din log[ba li
tilg[ab ma’ uliedek^” (chi
parla!). Il-fustani kellu ftit
iktar sens u sin/erità u tkellem
kif [assha> “X’nippretendu li
missu g[amel, missierna^
Jekk irridu nkunu onesti,
kieku ma kienx min[abba
bis-sewwa hemm b]onn li
jitg[allmu billi jkunu imposti
fuqhom multi [orox u fil-li;i
hemm b]onn li jkun hemm ilprovvediment
li l-;udikant
ikun jista’ jag[ti piena fejn min
jinqabad i[amme; jintbag[at
inaddaf mad-dipartiment talindafa
pubblika [alli j[oss dak
li jkunu qed i[ossu dawk il-
[addiema li jkollhom inaddfu
wara min i[amme; sempli-
/ement g[ax huma nies
irresponsabbli.
Nie[u pja/ir ninnota li l-
pulizija u l-wardensqed i]idu
fl-ammont ta’ /itazzjonijiet lil
min jinqabad i[amme;.
Sfortunatament [afna minna l-
Maltin jitg[allmu biss meta
je[lu l-multi u mhux jippruvaw
jirregolaw ru[hom biex jobdu
l-li;i minn qabel. Nispera li xi
darba dawn in-nies ikabbru
fihom rispett lejn pajji]hom u
n-nies ta’ madwarhom [alli
jkollna pajji]na nadif g[all-;id
tag[na u ta’ wliedna.
Skiet perfett
Xi [a;a li tiskantani hi kif il-
Partit Laburista li suppost qed
jg[ix ‘sta;un politiku ;did’ qatt
ma jesprimi ru[u fuq dawn ilmaterji.
G[adni qatt ma qrajt xi
stqarrija min-na[a tal-Partit
Laburista fejn jikkundanna lil
dawk li j[amm;u f’pajji]na
sempli/ement g[ax huma nies
irresponsabbli.
Din mhix xi [a;a parti;jana
u jekk il-Partit Laburista
verament irid ikun kredibbli
g[andu ja[dem id f’id mal-
Gvern u jikkundanna lil dawk
das-senduq, lil missierna
konna n[alluh imut wa[du.”
L-a[[ar wie[ed minnhom
qal> “Qed nist[i minni nnifsi.”
U beda jibki. “B’im;ibitna,
konna a[na li mbuttajna lil
missierna jadotta strate;ija
qarrieqa. U dan kollu g[ax ma
tajniex ka] ta’ dak li
g[allimna fi /kunitna.”
Il-kbir, rg[ib kbir, ried
ja//erta ru[u li ]gur mhemm
xejn prezzju] ta[t il-[afna
[;ie; imkisser. Forsi
missierhom, wara kollox, ma
kienx daqshekk kattiv
daqskemm kien qed i[ossu dak
il-[in. Allura bl-g[ajnuna ta’
[utu, qaleb is-senduq rasu ’l
isfel u ]vujtah mill-[;ie; kollu.
Ma sabx dak li baqa’ jittama sa
l-a[[ar li se jsib. Imma sab
te]or iktar prezzju]. Mal-qieg[
tas-senduq, minn ;ewwa kien
hemm imwa[[la kitba b’ittri
kbar> “WE::A{ LIL
MISSIEREK U ’L OMMOK”.
{abib, lill-;enituri
tistmahom^ Kemm^ Kif^
Meta^ G[al liema ra;uni^
Jekk flok flus tawk, jew qed
jag[tuk, valuri, tapprezzahom^
Nittama.
kollha li qed i[amm;u
pajji]na.
G[andu jkun hemm front
wie[ed biex flimkien ni;;ieldu
lil min m’g[andux rispett lejn
pajji]u u s-so/jetà. Jien
nistenna li l-Partit Laburista
jsemma’ le[nu wkoll u anke
jag[mel kampanja edukattiva
fuq il-mezzi tax-xandir tieg[u
g[ax li n]ommu pajji]na nadif
hi xi [a;a nazzjonali.
Nistenna wkoll li l-Partit
Laburista jag[ti s-
su;;erimenti tieg[u [alli
naraw kif nistg[u n]ommu
pajji]na iktar nadif. Ma
na[sibx li l-Partit Laburista
jie[u pja/ir jara l-[mie; fittoroq
tag[na li jkunu [allew
warajhom nies irresponsabbli.
Mela g[aliex il-Partit
Laburista qatt ma kkundanna
dawn l-atti barbari u qatt ma
[are; stqarrija fejn juri l-
approvazzjoni tieg[u g[all-
[idma li l-Gvern qed jag[mel
[alli nnaddfu pajji]na u
nsebb[uh^ Jaqaw il-Gvern qed
inaddaf g[an-nazzjonalisti
biss^ Mhux kul[add se jgawdi
jekk pajji]na jkun nadif^
Ikun iktar kredibbli l-Partit
Laburista jekk jikkundanna lil
min i[amme; u juri li jaqbel
mal-politika tal-Gvern li
g[andna nnaddfu fejn
t[amme; u nkomplu n]ommu
nadif.
Jalla l-Partit Laburista jag[ti
sehmu billi jesprimi ru[u favur
din il-policyli nnaddfu pajji]na
u j[e;;e; hu wkoll lill-poplu
kollu biex nibdew in]ommu
pajji]na nadif.

01_02_09_pg13 31-01-2009 18:36 Page 1
OPINJONI
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
13
It-tibdil fil-klima
B’sodisfazzjon kbir il-;img[a
l-o[ra nnutajt kif il-Partit
Nazzjonalista b[al dejjem
kien innovattiv u mexxa biex
iwaqqaf Focus Group dwar
it-Tibdil fil-Klima. Pass
progressiv u f’waqtu g[alla[[ar
fejn qed naraw partit
politiku jwaqqaf grupp ta’
nies minn setturi differenti
biex jistudjaw is-sitwazzjoni
ta’ din ir-realtà mill-iktar
attwali u jippre]entaw l-ideat
u s-su;;erimenti tag[hom
biex il-PN ikun jista’ jressaq
ir-rappre]entazzjonijiet tieg[u
quddiem il-Gvern.
Ilna nisimg[u b’dan l-
imbierek tibdil fil-klima. Forsi
hemm nies li huma xi ftit
xetti/i dwar argumenti
mressqin u ma jifhmux kif
tibdil fil-klima, u g[aldaqstant
il-;eografija tad-dinja, tista’
taffettwa li/-/kejkna Malta
tag[na.
Il-verità hi li ilna [afna u
[afna nitkellmu dwar il-b]onn
li nie[du [sieb il-pjaneta
tag[na a[jar, nu]aw l-ener;ija
b’mod responsabbli biex
ikollna ambjent a[jar<
g[amilna [afna u [afna kemm
fuq livell nazzjonali u anke
personali imma dan xorta
g[adu mhux bi]]ejjed.
It-tibdil fil-prezzijiet ta]-
]ejt fid-dinja u d-dipendenza
tag[na fuq dan i]-]ejt g[all-
[ajja normali ta’ kuljum
g[andhom iservu ta’ riflessjoni
qawwija. L-ekonomiji
mondjali b[alissa xejn ma
jinstabu fit-tajjeb i]da l-
affarijiet jer;g[u jduru, iddomanda
g[a]-]ejt ter;a’
ti]died u l-prezz jer;a’ jog[la.
U l-gvernijiet jiffa//jaw dan l-
u;ig[ ta’ ras!
Li ssib mezzi o[rajn ta’
ener;ija hi mezz kif ittaffi din
il-problema waqt li tkun qed
tinvesti [afna u [afna filpjaneta
tag[na ta’ g[ada.
Mezzi alternattivi ta’ ener;ija
ma ji;ux mix-xejn u jirrikjedu
investiment qawwi.
L-effett tal-[sara fuq ilklima
tag[na ;ej ukoll minn
fatturi o[ra b[al tni;;i] minn
traffiku u emissjonijiet. Dan
it-tni;;i] globali kollu
qieg[ed iwassal g[al [sara
kbira fl-ambjent tag[na, [sara
li qed ikollha impatt fuq l-
ekolo;ija tal-pjaneta tag[na.
In-natura ma tilg[abx
mag[ha. Dak li ttiha troddlok
lura u g[al [afna ]mien twil
xbajna nag[tu l-ambjent
tag[na mill-ag[ar bi tni;;i]
personali u industrijali. L-
effetti ta’ dan l-istupru beda
jin[ass u a[na, b[ala g]ira
]g[ira nibdew in[ossu dawn
l-effetti mill-ewwel.
Il-Focus Group hu parti
minn strate;ija nazzjonali
iktar wiesg[a li qed takkwista
momentum. Fil-Ba;it g[assena
2009 il-Gvern ta sinjal
/ar u inekwivoku li kien
spi//a ]-]mien g[ad-diskors u
wasal il-[in g[all-azzjoni fejn
jid[ol l-ambjent u l-klima.
Wara kollox dan kien wie[ed
mill-pilastri tal-programm
elettorali g[all-elezzjoni tassena
l-o[ra.
G[aldaqstant tnedew numru
ta’ proposti u riformi kemm
kif nikkunsmaw l-ener;ija u
iktar u iktar, kif nipprodu/uha.
Minn ]mien g[all-ie[or qed
jit[abbru pro;etti ;odda li
g[andhom iwasslu g[al iktar
ri/ikla;; u konservazzjoni
waqt li jsir u]u intelli;enti
mir-ri]orsi tal-ener;ija.
Twaqqaf ukoll think tank
mag[mul minn diversi
esperti li g[adu kemm
ippre]enta serje ta’ proposti
effettivi dwar dan kollu lill-
Gvern. Il-kumitat g[amel
serje ta’
rakkomandazzjonijiet li
fuqhom b[alissa qed issir
konsultazzjoni pubblika.
Fost l-iktar proposti ewlenin
hemm li l-Gvern innifsu jimxi
bl-e]empju u jag[mel l-operat
tieg[u iktar energy efficient
kemm jista’ jkun malajr.
G[andu jsir studju u riforma
fl-u]u tal-karozzi u t-trasport
pubbliku, wa[da mill-pjagi
tat-tni;;i] fl-arja g[al
pajji]na. Min jixtieq jara
dawn il-proposti fid-dettal
jista’ j]ur is-sit elettorniku
www.climatechange.gov.mt
Fuq livell personali u
individwali nistg[u nag[mlu
l-parti tag[na wkoll. Dan
nistg[u nag[mluh billi
nag[mlu u]u bil-g[aqal talkonsum
tal-ener;ija u
ri/ikla;;. U]u intelli;enti ta’
metodi ta’ trasport u konsum
ta’ prodotti li jag[mlu l-inqas
[sara lill-ambjent. Kull qatra
tg[odd f’din il-;lieda biex
nikkonservaw u ngawdu l-wirt
naturali ta’ pajji]na u taddinja
ta’ madwarna.
Ma ninsewx li dak li
g[andna rridu wara kollox
in[alluh lil uliedna u lil ta’
warajhom. Dan kollu
nag[mluh b’sens ta’ dmir u
obbligu lejn il-pjaneta u lejn
;enerazzjonijiet futuri.
minn Caroline Galea
info@carolinegalea.com
Fejn jid[ol
l-ambjent u
l-bidla fil-klima
spi//a ]-]mien
g[ad-diskors u
je[tie; azzjoni
Nie[du [sieb li t-tfal ma jwe;;g[ux tort tag[na l-kbar
minn Edwin Vassallo
edwinvassallo@gov.mt
L-im[abba lejn
it-tfal je[tie;
li tkun priorità
fuq l-egoi]mu
tag[na l-adulti
It-tfal huma l-aktar
vulnerabbli fil-[ajja. Huma l-
vittmi u huma r-rebbie[a ta’
sitwazzjonijiet li no[olqu a[na
l-kbar. Min[abba fina huma
jbatu u min[abba fina l-kbar
huma jifir[u.
Apparti [lief meta jkunu ma
jifil[ux, it-tfal ikunu dejjem
fer[ana, jitbissmu u j]ejnu d-
dinja tag[na l-kbar. It-tfal
kapa/i juru meta jwe;;g[u
kemm bil-biki kif ukoll
b’silenzju. Jien nemmen li l-
ag[ar u;ig[ jin[ass mit-tfal
meta dawn isofru fis-silenzju.
Kemm nie[du de/i]jonijiet
a[na l-kbar li qabel ma
no[duhom noqog[du
nirriflettu x’se jsofru t-tfal^
It-tfal g[andhom ikunu
priorità fil-[ajja… jew issa hu
l-pja/ir sesswali li sar prijorità
qabel it-tfal^
G[adu jimpurtana x’se ji;ri
mit-tfal meta nkissru familja^
Tg[id sirna nemmnu li t-
televi]joni sar irabbi t-tfal u
a[na l-kbar nistg[u nisparixxu
u nkomplu ng[ixu [ajjitna bil-
[olm kollu tag[na^
Kemm g[adna tfal li huma
ltiema bil-;enituri tag[hom
[ajjin^ G[aliex meta nkunu
fis-sew a[na l-kbar niftiehmu
li n;ibu t-tfal fid-dinja u meta
nkunu [a]in ma na[sbu xejn
dwar it-tfal li nkunu ;ibna
meta konna sew^
Min jaf kemm g[andna tfal
li jaraw lill-;enituri tag[hom
jitlewmu quddiemhom u dan
[add ma jimpurtah dwar
x’effett se j[alli fuq it-tfal!
U nista’ nibqa’ nistaqsi mitt
mistoqsija o[ra b[al dawn
dwar l-effett ta’ dak li
nag[mlu a[na l-kbar fuq ittfal.
Xi drabi nemmen li qed
insiru so/jetà fejn m’g[adux
jimpurtana aktar mit-tfal.
Kemm jimpurtana mill-flus u
ma jimpurtana xejn aktar mittfal
u jekk dan hu minnu allura
miskina hi s-so/jetà li qed
ng[ixu fiha. It-tfal jikbru blim[abba
li nistg[u nuruhom
a[na l-kbar. It-tfal ma jikbrux
bil-kapri//i tag[na l-kbar.
Min jaf kemm-il darba a[na
ppruvajna npattu ta’ nuqqasijiet
tag[na ma’ tfal b’xiri ta’
rigali li ma jag[mlux sens.
Min jaf kemm-il darba
ppruvajna nixtru l-
approvazzjoni tat-tfal billi
nixtru kull ma nsibu li na[sbu
li jista’ jikkuntenta lit-tfal.
Nemmen li alla[ares it-tfal
jitkellmu u jg[idu xi j[ossu
meta huma jibdew jintbag[tu
ming[and il-missier g[al
g[and l-omm skont fejn
imisshom, kemm jekk tkun
saret separazzjoni kemm jekk
il-;enituri jkunu t-tnejn
ja[dmu u l-koppja qatt ma ssib
[in li tkun flimkien mat-tfal.
G[andhom it-tfal id-dritt
g[al [ajja fil-familja jew le^
Hu minnu li t-tfal imorru a[jar
jekk f’pajji]na nda[[lu d-
divorzju jew inkomplu birritmu
ta’ separazzjonijiet li
qed ji]died^ Jew issa se
nibdew ng[idu lit-tfal
x’jirrispondu f’dawn il-ka]i
fejn il-;enituri jitlewmu^
Kemm nilag[bu b’uliedna
biex a[na l-kbar nag[mlu li
rridu^ Kemm nag[mlu teatrini
biex nixtru l-kuntentizza
tag[na l-kbar^ X’[asra tara
tarbija titwieled ma tafx min
hi missierha! X’[asra tara tifel
li jg[ix f’so/jetà fejn l-iskola
l-kelma missier jew il-kelma
omm tintu]a bil-bi]a millg[alliema!
X’[asra tara tfal li mhumiex
igawdu l-pre]enza tal-;enituri
tag[hom flimkien!
X’[asra tara pajji] u poplu
b[al tag[na jitlef il-valur talfamilja
u mbag[ad ikollok
min jemmen li tant issa l-
familja tkissret li a[jar
inkomplu nkissru dak li fadal
u nda[[lu d-divorzju
f’pajji]na.
Jekk qed ninsew li t-tfal
tag[na meta nidde/iedu
prioritajiet o[rajn f’[ajjitna
allura s-so/jetà tag[na nista’
ng[id li ntreb[et mill-egoi]mu
u l-materjali]mu li qed ikissru
s-sens ta’ komunità.
Il-valur tal-komunità
jkompli jitkisser meta
nkomplu neqirdu s-sabi[ talvalur
tal-familja. Is-so/jetà
tag[na hi mibnija fuq il-valur
tal-familja li rridu nie[du
[sieb li niddefendu.
L-ulied huma tant prezzju]i,
it-tfal huma tant mixtieqa millim[abba
tal-;enituri i]da xorta
g[andna min jipprova jifred
lit-tfal mill-;enituri.
Ejjew nie[du [sieb lil
uliedna. Ejjew nieqfu
nwe;;g[u lil uliedna
min[abba l-kapri//i tag[na l-
kbar.
Il-politika f’pajji]na hi
f’sitwazzjoni li jew tkisser ilfamilja
darba g[al dejjem jew
tipprova tibni so/jetà fuq ilvalur
tal-familja. Il-mument
tal-prova jasal u l-poplu tallum
u ta’ g[ada jkun irid min
jidde/iedi g[alih fuq il-valur
tas-sewwa u mhux il-kapri//i
li kapa/i jbig[ u jixtri l-
im[abba [alli jwassal biex l-
infedeltà ssir valur falz.
Is-so/jetà tag[na hi so/jetà
li finanzjarjament qed tg[ix
f’ekonomija sostenibbli u
kredibbli i]da din qed tirriskja
li tinbidel f’so/jetà fejn ilfamilja
ma g[adhiex wa[da
moralment sostenibbli u
realment kredibbli.
Noqog[du attenti g[aliex
na[sdu minn dak li ni]irg[u.
Jekk se nidde/iedu li ng[ixu
[ajjitna b[ala adulti ming[ajr
ma nag[tu kas ta’ x’se jkun l-
effett tad-de/i]jonijiet tag[na
fuq it-tfal, inkunu nistg[u
ng[idu li s-so/jetà Maltija qed
twassal lilha nnifisha biex
teqred minn ;o fiha l-valuri li
jag[mluha so/jetà u komunità.
Nawgura ;ejjieni fejn isso/jetà
tag[na tibni ;ejjieni
sabi[ fuq l-g[aqda tal-familja,
l-im[abba vera lejn it-tfal u
hekk is-so/jetà tag[na tibqa’
b’sa[[itha b’sens qawwi ta’
komunità.

01_02_09_pg14_15 31-01-2009 18:36 Page 1
14
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
OPINJONI
Sens komun u mhux sixth sense
Tabella 1.1
Tabella 2.1
minn Cleavon Vella
....................................................
cleavon.vella@gov.mt
Skont il-Previ]jonijiet Interim
g[all-2009-2010, pubblikati
mill-Kummissjoni Ewropea
fid-19 ta’ Jannar li g[adda, l-
ekonomija Ewropea kompliet
tmajna imma qed tippro;etta li
ter;a’ tibda tikber qabel tmiem
l-2009.
Fil-fatt il-Kummissjoni
Ewropea qed tbassar li matul
din is-sena l-Prodott Gross
Domestiku (PGD) jaqa’ b’1.8
fil-mija qabel ma jirkupra
b’rata moderata g[al 0.5 filmija
fl-2010.
Fi kliem il-Kummissjoni
dan hu ri]ultat tal-impatt talkri]i
finanzjarja li qed tin[ass
fuq l-ekonomija. Qalet li x-
xejriet negattivi li rri]ultaw
minn dan dehru fit-tnaqqis
qawwi tal-kummer/ dinji u l-
produzzjoni mill-manifattura.
Il-Kummissjoni i]da qed
tippro;etta li, grazzi g[allpjani
ta’ rkupru ekonomiku
mnedija minnha s-sena l-o[ra,
dawn ix-xejriet negattivi jkunu
mi;;ielda mill-imsie[ba
Ewropej bit-tama li r-rota
ter;a’ ddur f’wa[da po]ittiva.
Fil-la[am il-[aj
Il-Kummissjoni g[amlitha
/ara li l-ekonomija Ewropea,
b[al fi bnadi o[ra tad-dinja,
intlaqtet fil-la[am il-[aj. Waqt
li tqabbel it-tbassir tag[ha
g[all-istati membri l-
Kummissjoni tenniet li fittielet
kwart tal-2008 il-PGD
naqas b’0.2 fil-mija fi]-}ona
Ewro u fl-UE. Dan jimplika
re/essjoni hekk kif il-PGD
inxtorob g[at-tieni kwart
konsekuttiv.
Fil-fatt l-anali]i tal-
Kummissjoni turi tnaqqis fil-
PGD tal-istati membri kollha
fl-UE, inklu] dak ta’ pajji]na.
Malta l-aqwa
u l-a[jar
Minkejja dan kollu l-
Kummissjoni Ewropea qed
tbassar li Malta, meta mqabbla
mal-istati membri tal-UE li
ssie[bu qabilha, se jkollha l-
og[la tkabbir fil-PGD fl-2009.
Dan ifisser li l-PGD ta’ Malta
fl-2009 se jkun aqwa minn talaktar
pajji]i avvanzati Ewropej
Tabella 1.2
fosthom il-:ermanja, Franza u
r-Renju Unit.
Skont il-Kummissjoni t-
tkabbir fil-PGD Malti fl-2009
se jkun ta’ 0.7 fil-mija u
jkompli jikber bl-istess rata
g[al madwar 1.3 fil-mija fl-
2010. Fl-istess ]mien din issena
l-PGD ta’ pajji]i aktar
avvanzati minnha mistenni
jkun ferm anqas minn ta’
pajji]na> -5 fil-mija fl-Irlanda,
-2.8 fil-mija fir-Renju Unit,
-2.3 fil-mija fil-:ermanja, -2
fil-mija fl-Italja, fi Spanja u fl-
Olanda u -1.8 fil-mija fi
Franza. (ara tabella 1.1)
Mill-anali]i tal-
Kummissjoni jirri]ulta wkoll
li pajji]na se jesperjenza t-
tieni l-anqas tnaqqis fittkabbir
tal-PGD meta
mqabbel mad-disa’ stati
membri l-o[rajn li ssie[bu
mag[na fl-UE fl-2004.
Dan ifisser li l-pajji]i
‘;odda’ l-o[rajn li ssie[bu
mag[na fl-UE se jesperjenzaw
tnaqqis fil-PGD tag[hom ferm
akbar minn dak li l-
Kummissjoni qed tippro;etta li
Malta se tesperjenza fl-2010.
Waqt li t-tnaqqis g[al
pajji]na hu pro;ettat li jkun
ta’ madwar 3.3 punti
per/entwali, mill-2007 g[all-
2009, it-tnaqqis fuq l-istess
perjodu g[al-Latvja hu
pro;ettat li jkun ta’ 17.2 punti
per/entwali< tnaqqis ta’ 12.9
punti per/entwali fil-PGD tal-
Litwanja, u tnaqqis ta’ 11-il
punt per/entwal fil-PGD tal-
Estonja. (ara tabella 1.2)
Ir-rapport tal-Kummissjoni
janalizza l-qg[ad u jg[id li
f’[afna mill-istati membri l-
qag[da fis-suq tax-xog[ol
bdiet sejra lura fl-2008. Irrapport
ibassar tnaqqis ta’
madwar 3.5 miljun impjieg fl-
UE u li r-rata tal-qg[ad
mistennija ti]died g[al 8.75
fil-mija fl-UE u 9.25 fil-mija
fi]-}ona Ewro fl-2009.
Spanja tispikka fost l-istati
membri g[ax qed ikollha
tiffa//ja l-og[la livelli ta’
qg[ad li qatt esperjenzat. Dan
peress li l-istat Spanjol baqa’
qatt ma iddiversifika bi]]ejjed
l-industrija tieg[u u jesplora l-
possibbiltajiet ta’ setturi
o[rajn. :ara allura li, waqt li
pajji]na u l-Lussemburgu –
fost pajji]i o[rajn – raw kif
jattiraw u jkattru l-investiment
fis-settur tas-servizzi
finanzjarji u b’hekk jo[olqu
impjiegi ;odda f’qasam ;did,
Spanja serr[et rasha wisq fuq
is-setturi tal-manifattura u l-
kostruzzjoni li llum [adu
daqqa kbira ’l isfel.
Konsegwenza ta’ dan kollu,
Spanja llum qed tesperjenza
qg[ad ta’ madwar 11.3 filmija
(2008). Il-Kummissjoni
sa[ansitra qed tbassar li l-
qg[ad fi Spanja jisplodi g[al
16.1 fil-mija din is-sena u
jkompli ji]died g[al 18.7 filmija
fl-2010.
Ir-rata ta’ qg[ad imbassra
mill-Kummissjoni g[al Malta
din is-sena hi ta’ 1.35 punti
per/entwali anqas mill-medja
mbassra g[as-27 stat membru
u 1.85 punti per/entwali anqas
minn dik ta]-}ona Ewro<
Tabella 2.2
anqas ukoll mir-rata ta’ qg[ad
tal-pajji]i l-aktar avvanzati
Ewropej.
Fil-fatt il-Kummissjoni qed
tbassar rata ta’ qg[ad ta’ 7.4
fil-mija g[al Malta fl-2009
waqt li fi stati membri o[rajn
qed tbassar rata akbar fosthom
9.8 fil-mija fi Franza, 9.7 filmija
fl-Irlanda, 9 fil-mija fil-
Gre/ja, 8.2 fil-mija fir-Renju
Unit u fl-Italja u 8 fil-mija fil-
Bel;ju. (ara tabella 2.1)
L-istess paragun mad-disa’
stati membri l-o[rajn li
ssie[bu mag[na fl-UE fl-
2004. Fil-fatt il-Kummissjoni
qed tbassar li fl-2009 il-qg[ad
fis-Slovakkja ji]died g[al
10.6 fil-mija waqt li l-qg[ad
fil-Latvja ji]died g[al 10.4 filmija.
Anke fl-Ungerija, fil-
Litwanja u fl-Estonja l-
Kummissjoni qed tbassar
qg[ad ta’ 8.8 fil-mija. (ara
tabella 2.2)
Aktar investiment
Minkejja l-g[aw; kollu
pajji]na baqa’ jispira fidu/ja.
Xhieda ta’ dan hu l-
investiment ta’ 30 miljun
ewro aktar fil-pro;ett ta’
SmartCityli TECOM
Investments qed ti]viluppa
fir-Rika]li.
Dan mhu xejn [ief espressjoni
ta’ fidu/ja addizzjonali f’pajji]na
u jkompli juri li SmartCity
g[andha prospetti mill-aqwa,
mhux biss b[ala l-akbar
investiment li qatt sar f’Malta
i]da fuq kollox il-potenzjal li dan
l-investiment se jo[loq mas-
6,000 post tax-xog[ol ;did
f’diversi oqsma.
Kieku riedu TECOM setg[u
jinvestu flushom x’imkien
ie[or jew i[addmuhom fi
pro;ett ;did f’xi parti o[ra
tad-dinja. Minflok, i]da,
g[a]lu li jsa[[u l-investiment
tag[hom f’Malta g[ax g[arfu
l-potenzjal ta’ pajji]na.
B[alissa, imbag[ad,
g[addejjin l-a[[ar irtokki filfa/ilità
;dida li Lufthansa
Technik mistennija tifta[ tliet
xhur o[ra f’{al Farru;,
b’investiment ta’ 55 miljun
ewro. Il-kumpanija qed
tippjana li sa tmiem din issena
se tkun ]iedet l-impjiegi
tag[ha f’Malta b’madwar
mitejn impjieg ;did.
L-istess b[al TECOM, ilkumpanija
Lufthansa setg[et
tinvesti flusha x’imkien ie[or
i]da g[a]let li tkompli tkabbar
l-investiment tag[ha f’Malta
g[ax hi wkoll g[arfet ilpotenzjal
ta’ pajji]na.
T[abbar ukoll li aktar tard
din is-sena Malta se tkun qed
tattira aktar investiment
barrani. Fost l-o[rajn fabbrika
;dida li tipprodu/i credit cards
fix-Xewkija.
Dan minbarra l-investiment ta’
6 miljun ewro mid-De La Rue
f’fabbrika ;dida li tipprodu/i
passaporti elettroni/i f’Bulebell
f’Novembru li g[adda, liema
investiment kien deskritt minn
bosta b[ala wie[ed sinjifikanti li
jibg[at messa;; importanti dwar
is-sa[[a ekonomika li g[andu
pajji]na f’dan i]-]mien ta’
taqlib.
g[al pa;na 15

01_02_09_pg14_15 31-01-2009 18:36 Page 2
OPINJONI
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
15
Frott l-g[aqal
minn pa;na 14
Dawn huma biss ftit milllista
twila ta’ investiment
barrani f’pajji]na. Fl-a[[ar
sentejn il-Malta Enterprise
approvat 41 pro;ett ;did ta’
investiment barrani dirett waqt
li approvat ukoll l-espansjoni
ta’ 29 fabbrika o[ra e]istenti.
Dan kollu juri bl-aktar mod
/ar li, minkejja d-diffikultajiet
kollha, Malta g[andha l-
potenzjal u hi kapa/i tassew li
sal-2015 issir fus re;jonali u
/entru ta’ e//ellenza f’diversi
oqsma. G[alhekk il-[tie;a tarriformi,
biex l-ekonomija
Maltija tkompli tattira aktar
investiment barrani u allura
aktar impjiegi ;odda biex
jag[mlu tajjeb g[at-tibdil li qed
i;;ib mag[ha l-qag[da pre]enti.
Id-de/i]jonijiet li [a l-Gvern
matul l-a[[ar snin, minkejja r-
re]istenza kbira li sab minn tal-
Labour, qed jag[tuh ra;un illum
li d-dinja qed tiffa//ja mumenti
diffi/li f’sitwazzjoni mwieg[ra
mal-erbat irjie[ tag[ha.
Waqt li pajji]i akbar u aktar
b’sa[[ithom minna, u
b’ri]orsi naturali ferm lil hinn
mill-;ebla tal-franka, qed
jisfaw i/edu quddiem din ilkri]i
dinjija, pajji]na –
minkejja /-/okon tieg[u –
baqa’ sod mal-art ji;;ieled
kontra l-kurrent.
Kapa/i tirre]isti
Ma jfissirx li m’a[niex
affettwati. Anzi l-previ]-
jonijiet tal-Kummissjoni juru
mod ie[or i]da l-istess
statistika turi kif Malta,
minkejja kollox, kienet kapa/i
tirre]isti quddiem l-inkwiet.
}gur li dan kollu mhux
ba]at fuq xi sixth sense jew
intwizzjoni i]da fuq sens
komun mibni fuq vi]joni
g[aqlija fit-tul.
■ Kieku l-PN fil-Gvern ra
biss sal-ponta ta’ mnie[ru
kieku llum qed niffa//jaw
qg[ad enormi b[al Spanja.
■ Kieku l-PN fil-Gvern ra
biss sal-ponta ta’ mnie[ru u
bqajna barra mill-UE, kieku
pajji]na ikkollassa b[all-
I]landa.
■ Kieku l-PN fil-Gvern ra
biss sal-ponta ta’ mnie[ru u
bqajna barra mi]-}ona Ewro,
kieku llum spi//ajna
g[arkuptejna b[all-I]vezja.
Imma dan ma ;arax g[ax il-
PN g[araf is-sinjali, kien
kapa/i jinterprethom u g[araf
jilqa’ g[alihom minn kmieni.
L-istess qed jag[mel illum
permezz tad-diversi inizjattivi
u mi]uri fil-Ba;it 2009, mi]uri
inti]i li jsa[[u l-investiment
f’dawk l-oqsma li fihom
nistg[u ne//ellaw u j]idu l-
valur mi]jud ta’ pajji]na.
Dak li qed na[sdu llum
mhux ir-ri]ultat ta’ xi sixth
sense i]da hu frott l-g[aqal ta’
Gvern b’vi]joni ta’ e//ellenza
fit-tul.
(L-informazzjoni f’din ilkitba
huma miksuba mill-
Previ]jonijiet Interim g[all-
2009-2010, pubblikati mill-
Kummissjoni Ewropea)
Ippermettuli ng[id g[adni nisrani
1.F’din is-so/jetà moderna
tag[na g[addejjin minn kurrenti
strambi, minn modi antiki ta’ kif
in[arsu lejn il-problemi u
naffrontaw l-argumenti.
Ming[ajr ma hu daqshekk
evidenti i]da g[al min iqis kemm
qeg[din, hawn nuqqas kbir talkultura
t-tajba. Anzi, hawn ji;ri
mas-saqajn min ma g[andu ebda
forma ta’ preparazzjoni, qari fuq in-na[a l-o[ra min kiber u
qara dik ]baljata. Meta niltaqa’
ma’ dawk li jag[tu opinjoni, ma’
dawk li jirrappurtaw il-fatti,
insibni [afna drabi nistaqsi lili
nnifsi b’liema g[a;na huma
mag[mula.
2. Ng[id li jew l-akkademja
jew il-psewdo-akkademja qed
twassalna f’po]izzjonijiet li
jidhru moderni, mentri fil-fatt
imorru lura fis-sekli. Ninnota
iktar, b’mod mill-iktar /ar u
evidenti li hawn kurrent ta’
persuni umani li jikkunsidraw ilvaluri
nsara ming[ajr lanqas biss
kellhom ix-xorti li jsiru jafuhom.
Jippruvaw iwaqqg[u dawn il-
[sibijiet g[a/-/ajt,
jirridikolawhom u fl-istess [in
jiddisprezzawhom. Mhux biss l-
ideat infushom g[alihom huma
kundannabbli i]da min
i[addimhom mag[hom ukoll. Ilfatt
biss li int nisrani iktar milli li
tipprofessa u tiddikjara li
g[andek dawk l-ideat, g[alihom
hu demertu u su;;ett g[allkundanna.
3.Ma rridx in[ares u
ni//italkom kemm [afna kittieba
f’pajji]na jmaqdru lil min hu
nisrani. Ipin;uh ikrah tant li
ming[ajr ma trid tibda temmen li
qed i;orr il-pesta bubonika. Ma
jista’ jag[mel xejn tajjeb
g[alihom u anke jekk jaraw li
hemm sustanza f’dak li qed
jg[id, g[andu quddiemu prova
Il-Belt ta’ kul[add
Fid-diskors famu] li g[amel il-
President Amerikan Kennedy
f’Berlin fl-1963, hu kien qal Ich
bin ein Berliner ji;ifieri Jien
/ittadin ta’ Berlin. Matul iddiskors
tieg[u Kennedy kien qal
li kull bniedem liberu ta’ dak i]-
]mien kellu j[ossu b[alu>
cittadin ta’ Berlin. F’kuntest
differenti, b[ala Maltin g[andna
lkoll in[ossuna /ittadini tal-Belt
Valletta u b’dan ma rrid
inwe;;a’ s-sentimenti ta’ [add
li j[ossu marbut mar-ra[al jew
belt tieg[u jew tag[ha.
Il-Belt Valletta mhix biss ilbelt
kapitali ta’ pajji]na i]da
fiha ssib il-qalb u r-ru[ talpatrimonju
storiku u kulturali
ta’ pajji]na, wirt dinji li jixhed l-
istorja ta’ ;ens grazzi g[allkon/entrazzjoni
qawwija ta’
monumenti stori/i fi spazju
relattivament ]g[ir. Il-Belt
Valleta qed taspira wkoll li ssir
il-Belt Kapitali Ewropea tal-
Kultura fl-2018 u l-[idma li trid
issir g[al dan l-appuntament hi
kbira [afna.
Il-Belt kienet fi/-/entru tal-
djabolika li jrid iressaq biex b’xi
mod jitwemmen. Biex ji;i
a//ettat li minn nisrani jistg[u
jo[or;u xi forma ta’ ideat ;odda
li minnhom is-so/jetà titkattar u
tikber. Tiskanta i]da, g[adna
na//ettaw li l-kultura vi;enti
llum mhux biss mhix nisranija
i]da hi anti-nisranija fost dawk li
kull ;img[a rridu naqraw
kitbiethom.
4.Tiskanta iktar meta tara li
din il-kundanna ba]ata fuq l-
isem, fuq it-tabella li wie[ed hu
nisrani, kif tisparixxi ma’ dawk li
m’humhiex hekk. Qisu l-[sieb
hu li ideat ;ejjin minn dawk li
huma kollox minbarra nsara
jimmeritaw attenzjoni u anali]i
fonda, mentri l-o[rajn le. Dan hu
/ar u manifest tant li qed
jikkundizzjona sew lil min hu
nisrani fil-kamp pubbliku. Illibertà
tal-a;ir ta’ min jiddikjara
ru[u konvint minn dawn l-ideali
qed tkun awtomatikament
imnaqqsa. G[ax jekk irid jibqa’
‘rilevanti’ u ‘a//ettat’ irid
jitkellem f’termini purament
materjalisti u sekulari.
5.Verament hawn din ilkundanna
fis-so/jetà, dan ilpre;udizzju
iebes u li jmur kontra
l-u]u tar-ra;uni. In-nisrani f’dan
is-seklu, f’din is-so/jetà g[andu
ostakli ‘;odda’ li qabel ma
kellux. Jitlaq ma’ dawn in-nies
minn punt ta’ tluq li o[rajn, li
m’humiex insara, ma
g[andhomx. Ming[ajr ma
wie[ed irid, ftit riflessjoni fuq
dan jer;a’ jie[du lura biex fuq
na[a japprezza dak li hu, u fuq
in-na[a l-o[ra ming[ajr ma jrid
jer;a’ jmur lura fis-sekli f’meta
d-dinja kienet g[adha pagana.
F’dawk is-snin meta l-fatt biss li
kont tkun nisrani kien ifisser
kundanna g[all-mewt fl-arena
tal-iljuni.
minn
Roberta Metsola Tedesco Triccas
roberta@roberta2009.eu
a[barijiet din il-;img[a g[al
numru ta’ ra;unijiet. L-ewwel
g[ax il-Gvern la[aq ftehim li
bih se jkun qed jg[addi numru
ta’ artijiet u spazji lill-
Fondazzjoni Wirt Artna fi]-
]ona tal-Barakka ta’ Fuq biex
dawn ikunu ri;enerati b’mod li
jsiru attrazzjonjijiet li jistg[u
jitgawdew mill-Maltin u mit-
6. Ming[ajr ma trid ter;a’ ssib
fuq xufftejk kliem il-Karta;ini]
Quinto Tertulljano li hu u
jindirizza lill-Ma;istratura ta’
Ruma Imperjali jappellalhom
biex jibdlu din it-triq ]baljata.
Quddiem il-fatt indiskuss li l-
kundanna g[all-piena kapitali
kienet ti;i biss min[abba l-fatt li
n-nisrani jiddikjara ru[u tali, hu
jargumentalhom biex jibdlu din
il-linja. Il-kliem mill-isba[, filqosor
jg[idu s-segwenti> “Meta
persuni o[rajn ji;u akku]ati
jiddefendu ru[hom jew iqabbdu
min jiddefendihom biex juru li
huma inno/enti. Dan g[ax intom
stess Ma;istrati Rumani
ta//ettaw li ma huwiex legalment
permess li tikkundanna lil xi
[add ming[ajr ma jinstema’ u
jing[ata d-dritt li jiddefendi ru[u.
Imma lill-insara
tikkundannawhom fuq il-fatt biss
li huma nsara.”
7.Mhux biss dan, imma iktar
interessanti li dan Tertulljano
jg[idilhom> “Meta jkollkom
quddiemkom delitt u persuna
tammetti li wettqitu, intom xorta
ma taqbdux u ta//ettaw dan
imma biex tikkundannawh
ter;g[u tqisu sew i/-/irkostanzi,
it-tip ta’ delitt, in-numru, il-post,
il-metodu, il-[in tal-jum, ixxhieda
u l-kompli/i.” F’kelma
o[ra l-Imperu sekulari Ruman, li
g[al min jaqra jsib [afna punti ta’
xeb[ mal-lum, ma kienx ja//etta
li jikkundanna qabel jisma’ d-
difi]a u anke fejn din tammetti,
kien iqis sew jekk dik l-
ammissjoni hix vera jew le.
Hekk huma l-affarijiet illum.
Dawk li jiddikjaraw ru[hom
insara jkunu kundannati fuq dik
id-dikjarazzjoni ming[ajr ma ssir
anali]i tal-valur tal-[sibijiet
tag[hom. Jikkundannawhom
fuq il-fatt biss li huma nsara.
turisti. It-tieni, il-Gvern [abbar
li fix-xhur li ;ejjin se jkun qed
iniedi pjan ta’ [idma g[all-Forti
Sant’ Iermu. It-tielet, il-perit ta’
fama internazzjonali, Renzo
Piano, din il-;img[a kien Malta
biex i]ur is-sit ta’ Bieb il-Belt u
tat-Teatru Rjal.
Din is-sensiela ta’ ]viluppi
tixhed l-impenn tal-Gvern favur
il-belt kapitali tag[na. Wie[ed
ma jistax jinsa li wara snin ta’
telqa saru xog[lijiet kbar f’dawn
l-a[[ar snin fosthom il-pro;ett
tal-Waterfront, il-Kavallier ta’
San :akbu u ta’ Triq il-
Merkanti. Flimkien ma’ dan
da[let is-sistema tal-Park and
Rideli taffiet it-traffiku fil-qalba
tal-Belt.
Din il-[idma flimkien ma’ dik
li g[ad trid issir se jattiraw anke
l-investiment tal-privat hekk kif
ikomplu jinfet[u aktar negozji
fosthom ristoranti u postijiet
o[ra ta’ divertiment fil-Belt
flimkien mal-bosta attivitajiet
kulturali li qed ikunu
organizzati kull ;img[a.
Permezz ta’ dan kollu, qed
minn
Carmelo Mifsud Bonnici
carmelomifsudbonnici@gov.mt
8.Dan qed jidher mill-iktar
g[ad-dawl tax-xemx fuq
kwistjonijiet marbutin mal-familja
u mal-ekonomija. Il-fatt li a[na
n[arsu li nibnu strutturi so/jali u
ekonomi/i li j[arsu l-bniedem, li
jag[tuh il-;id u mhux ikissruh,
kull darba jkun deklassat. L-
esperjenza umana ta’ sekli s[a[
g[al min irid iqis u jifli sew
jindikaw bil-provi li l-
materjali]mu, l-anti-kultura
nisranija wasslet biss g[al tra;edji
umani. Dak li ng[id hawn hu biss
farka minn dak li hemm x’jing[ad
verament. Biss g[andna na;ixxu
fuqu. Ni//aqilqu biex, l-ewwel,
ner;g[u n;ibu g[all-konfront l-
ideat tag[na u nuru r-rilevanza
tag[hom [alli nikkonvin/u bilba]i
ta’ dak li nsostnu< u t-tieni, li
ma nippermettux li b’xi mod
noqog[du lura, nist[u jew
nib]g[u milli niddikjaraw ru[na
dak li a[na. Dak nittama li
nkompli nag[mel g[ax,
ippermettuli, ma g[andi xejn xi
jnaqqasli milli niddikjara ru[i
nisrani.
ting[ata [ajja;dida lil dan ilpost.
Flimkien ma’ dan hemm
il-fondi allokati mill-Unjoni
Ewropea g[ar-ri;enerazzjoni
urbana tal-Belt, b’mod
partikolari ]-]ona tal-Port il-
Kbir. Dan g[aliex l-UE torbot l-
investiment fil-wirt storiku u
kulturali mal-i]vilupp
ekonomiku u so/jali.
G[ajnejn kul[add issa se jkunu
fuq il-pjani li se jippre]enta
Renzo Piano g[ad-da[la tal-Belt.
Bla dubju ta’ xejn il-Perit Piano,
professjonist li g[amel isem
madwar id-dinji g[all-kreattività
tieg[u g[andu jintlaqa’ minna l-
Maltin b’sens po]ittiv. Ilkoll
g[andna n[ossuna kburin li se
nospitaw ix-xog[ol tieg[u. Jien
nittama li dan il-pro;ett ikun
rikonoxximent xieraq g[all-istorja
ta’ din il-g]ira g[ax il-Belt hi ta’
kul[add u l-istorja ta’ dan il-pajji]
u n-nies tieg[u g[adha qed
tinkiteb.
Roberta hi kandidata g[allelezzjoni
tal-Parlament
Ewropew f’:unju li ;ej.

01_02_09_pg16 31-01-2009 18:37 Page 1
16
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
NEGOZJI ÛGÓAR
Is-settur
tan-negozji
]g[ar u medji
{assejt il-[tie;a li minn
]mien g[al ]mien, nibda
nikkoordina spazju f’din ilgazzetta,
li jkun mezz ta’
komunikazzjoni ma’ dawk
kollha li ja[dmu fis-settur
tan-negozji ]g[ar u medji
f’pajji]na.
Se tibda tkun rubrika li
fiha se nkun qed nipprova
ni;bor l-aktar informazzjoni
utli li g[andha x’taqsam ma’
dan is-settur mag[ruf a[jar
b[ala s-settur tal-SME’s.
F’dan l-ispazju ristrett,
flimkien ma’ numru ta’
kontributuri o[ra, se nwassal
informazzjoni dwar ftit millg[ajnuna
li l-Malta
Enterprise tkun qed toffri lil
dan is-settur, kif ukoll
policies u a[barijiet kurrenti
dwar x’ikun qed ji;i ppjanat
g[al kull min ja[dem fissettur
tan-negozju.
Se nkun qed nag[mel [ilti
wkoll biex inwasslilkom
informazzjoni dwar l-Unjoni
Ewropea u kif din qed
tipproponi u tiggwida lillpajji]i
membri g[al
regolamentazzjoni a[jar,
favur settur tal-SME’s aktar
dinamiku.
Rokna o[ra interessanti
g[andha tkun dik fejn
jing[ataw twe;ibiet g[al
mistoqsijiet komuni, jew kif
spiss nirreferu g[alihom
b[ala frequently asked
questions li normalment
ji;u mistoqsija minn dawk li
ja[dmu fis-settur tannegozju.
Ma jistax jonqos spazju
dedikat g[al dawk l-
inizjattivi li jkun qed jie[u l-
Gvern favur dan is-settur u
djarju ta’ attivitajiet kurrenti
In-negozji tag[na
.
S.I.Z.M.
TAG{RIF U KUMENTI DWAR IS-SETTUR TAN-NEGOZJI }G{AR U DAQS MEDJU
Mistoqsijiet utli
minn Anton Vella
li jkunu qed ji;u organizzati.
Se nkun qed ng[addi wkoll
numri tat-telefon kif ukoll
informazzjoni importanti
dwar entitajiet u awtoritajiet
regolatorji, li sidien finnegozju
ta’ spiss ikollhom
b]onn jag[mlu kuntatt
mag[hom. B’hekk nispera li
nkun qed niffa/ilita l-a//ess
g[all-informazzjoni lill-istess
sidien.
Nappella biex intom ilqarrejja,
tkunu parte/ipattivi
g[al din il-pa;na. Nixtieq
nisma’ ming[andkom.
Il-kummenti tag[kom
ikunu ferm apprezzati u jien
lest nilqa’ kull su;;eriment
biex intejjeb il-kontenut ta’
din il-pa;na. Ix-xewqa
tieg[i hi li nkun kapa/i nibni
din il-pa;na, mhux ma’
kontributuri kollegi tieg[i
minn dipartimenti u
entitajiet governattivi biss
i]da nixtieq nag[milha
flimkien mal-qarrejja ta’ din
il-gazzetta biex b’hekk
na[dmu id f’id lejn settur ta’
negozji ]g[ar u medji aktar
organizzat.
Is-Segretarjat g[all-Imprendituri }g[ar u Medji
(SI}M) twaqqaf fl-1998 u g[aldaqstant hi l-
aktar ferg[a ]ag[]ug[a tal-Partit Nazzjonalista.
B[all-bqija tal-erba’ ferg[at l-o[ra hi g[andha
statut, kif ukoll rappre]entanza fil-Kunsill
:enerali, fil-Kumitat E]ekuttiv, kif ukoll fil-
Kunsill Amministrattiv tal-Partit Nazzjonalista.
L-E]ekuttiv tal-ferg[a hu mag[mul minn
[mistax-il membru, li lkoll huma self-employed.
L-g[an tas-Segretarjat g[all-Imprendituri
}g[ar u Medji hu li permezz ta’ xibka ta’
komunikazzjoni mifruxa bejn numru kbir ta’
imprendituri li joperaw f’setturi varji, tin;abar l-
informazzjoni ne/essarja biex tin[oloq politika
imprenditorjali li tirrispondi g[all-b]onnijiet
attwali tal-imprenditorija Maltija, tkun ta’ liema
daqs tkun.
Il-[idma tas-Segretarjat dejjem kien dik li tara
li l-Partit Nazzjonalista jkun verament il-partit li
jg[in lis-self employed jimir[u u jo[olqu x-
xog[ol fl-a[jar kundizzjonijiet possibbli.
Biex ikun qrib il-membri tieg[u, is-Segretarjat
[oloq fora ta’ diskussjoni li tinkludi laqg[at ma’
g[aqdiet li jirrappre]entaw lis-setturi varji tannegozji,
kif ukoll permezz ta’ laqg[at pubbli/i li
s-Segretarjat jag[mel fid-Dar ?entrali jew fi
MISTOQSIJA> G[andi [sieb li nifta[ negozju. X’permessi g[andi b]onn^
TWE:IBA> Biex tifta[ negozju g[andu numru tas-Sigurtà So/jali (NI Number).
jkollok il-li/enzja tan-negozju skont issettur
li se topera fih. G[andek ti]gura Dipartiment tal-VAT u tat-Taxxi Interni.
Trid li ti]gura wkoll li tirre;istra madwkoll
li tkun konformi ma’ li;ijiet o[rajn
dwar ix-xog[ol, ji;ifieri li tkun re;istrat * * *
b[ala self employed mal-Korporazzjoni ■ Jekk g[andek xi mistoqsija rigward issettur
tan-negozju li tixtieqna ntuk it-twe;iba
g[ax-Xog[ol u Ta[ri; (ETC). Jekk din se
tkun l-ewwel darba li se ta[dem bi qlig[ ibg[at il-korrispondenza tieg[ek lil> Anton
trid tmur ukoll fl-uffi//ju tas-Sigurtà Vella — Pa;na SME’s — il-mument, Dar
So/jali tal-lokal tieg[ek biex ting[ata n- ?entrali, Triq Herbert Ganado, Pietà.
Is-Segretarjat g[all-Imprendituri }g[ar u Medji tal-Partit Nazzjonalista
L-ewro u
n-negozji
]g[ar>
sena wara…
swali u uffi//ji o[ra madwar Malta u G[awdex.
F’dawn il-laqg[at ikunu mistiedna numru ta’
Ministri responsabbli mis-su;;ett li jkun qed
ji;i diskuss fil-laqg[a rispettiva. Din ilparte/ipazzjoni
twassal biex filwaqt li s-self
employed ikunu qrib aktar ta’ min qed jag[mel
il-li;ijiet, min ikun qed jag[mel il-li;ijiet ikun
jista’ jisma’ u jifhem a[jar l-ideat ta’ min qed
jinvesti flusu u [inu biex jo[loq ix-xog[ol
g[alih u g[all-[addiema tieg[u.
Fi ftit ta]-]mien ie[or is-Segretarjat se jkollu
wkoll uffi//ju fid-Dar ?entrali tal-PN minn fejn
barra li jkun jista’ ja[dem a[jar ikun jista’ wkoll
jiltaqa’ fuq ba]i personali ma’ numru akbar ta’
self-employed.
Fil-;ranet li ;ejjin is-Segretarjat se jniedi s-sit
elettroniku tieg[u www.sizm.org filwaqt li
darba fix-xahar se jkun qed jibag[t /irkulari
elettronika lill-membri kollha.
Is-Segretarjat hu membru tal-SME Union.
Dan il-grupp fi [dan il-Partit Popolari Ewropew
(PPE) g[andu l-istess skopijiet tas-SI}M fi [dan
l-Unjoni Ewropea.
Dawk l-imprendituri kollha li jixtiequ jsiru
membri ta’ din il-ferg[a jistg[u jibag[tu email
fuq avassallo@sizm.org
F’Jannar, pajji]na fakkar sena mill-adozzjoni tal-munita
wa[danija Ewropea, l-ewro. Il-munita ;dida llum hi realtà li n-
negozji tag[na qed ja[dmu biha wara pro/ess ta’ preparazzjoni u
ta[ri; li dam g[addej prattikament sentejn. I]da kien dan ilpro/ess
li g[amel il-bidla wa[da ta’ su//ess.
Id-d[ul b’su//ess ta’ din il-munita kien grazzi g[allkooperazzjoni
bejn il-Gvern u l-intrapri]a li pparte/ipat bi [;arha
fi programmi ta’ ta[ri; kif ukoll fi skemi li taw garanzija ta’
prezzijiet ;usti b[all-FAIR u l-Price Stability Agreements.
Ri]ultat ta’ dan, l-inflazzjoni dovuta g[all-ewro kienet stmata
mill-Kummissjoni Ewropea g[al 0.2% sa 0.3% /ifri li jag[tu
xhieda li l-intrapri]a Maltija [arset lejn din il-bidla b[ala mezz
biex ittejjeb in-negozju tag[ha.
Barra minn hekk, il-kampanja qawwija ta’ informazzjoni fissret
li kemm tal-[wienet kif ukoll il-konsumaturi kienu m[ejjija tajjeb
fl-u]u tal-munita l-;dida biex b’hekk il-bidla ma kka;unatx xkiel
g[at-tkomplija normali tan-negozju.
L-SMEs issa qeg[din igawdu l-benefi//ji tal-ewro. B’mod
usa’, l-adozzjoni tal-ewro fissret li d-daqqa tal-kri]i finanzjarja
internazzjonali ma n[assitx bl-istess mod daqs pajji]i b[all-
I]landa u l-Ungerija li qeg[din barra< i]da b’mod aktar dirett
fissret anqas spejje] fuq l-importazzjoni u l-esportazzjoni, inqas
riskji u a//ess akbar g[as-suq Ewropew.
Dan kollu qed ikompli jg[in biex l-intrapri]a Maltija tkompli
tikber u tissa[[a[, ti;;enera aktar ;id u impjiegi, b’benefi//ju
dirett g[all-familji Maltin u G[awdxin.

01_02_09_pg17 31-01-2009 18:39 Page 1
NEGOZJI ÛGÓAR
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
17
Kif l-UE
tiddefinixxi
l-SMEs
X’nifhmu meta nsemmu l-SMEs jew a[jar l-intrapri]i mikro,
]g[ar u ta’ daqs medju^
Dawn it-tliet kategoriji ji;bru bejniethom 99% tal-intrapri]a
kollha fl-Unjoni Ewropea u jg[oddu aktar minn 23 miljun li
jipprovdu 75 miljun impjieg.
L-g[ajnuna lill-SMEs hi wa[da mill-prioritajiet tal-
Kummissjoni Ewropea g[al tkabbir ekonomiku, [olqien ta’
impjiegi u koe]joni ekonomika u so/jali u g[alhekk hu
importanti li jkun hemm definizzjoni /ara ta’ liema intrapri]i
jaqg[u f’kull kategorija.
B’hekk ikun ]gurat li meta ting[ata xi g[ajnuna lill-intrapri]i
dan isir b’mod konsistenti u effettiv ming[ajr tg[awwi; talkompetizzjoni
fis-suq uniku.
L-ewwel pass biex entità tikkwalifika b[ala SME hu li trid tkun
kunsidrata b[ala intrapri]a. Skont id-definizzjoni, intrapri]a hi
“kull entità li tinvolvi attività ekonomika, irrispettivament millforma
legali tag[ha”.
Biex tistabbilixxi ta[t liema kategorija taqa’ l-intrapri]a je[tie;
t[ares lejn it-tliet kriterji li ;ejjin>
■ l-g[add ta’ [addiema,
■ il-bejg[ annwali,
■ il-karta tal-bilan/ annwali.
Waqt li hu ne/essarju li SME tosserva l-limiti tal-g[add ta’
[addiema meta tkun qed tidde/iedi ta[t liema kategorija taqa’,
SME tista’ tikkonforma jew mal-limitu massimu tal-bejg[ jew
mal-karta tal-bilan/. M’g[andhiex g[alfejn tissodisfa t-tnejn u
tista’ te//edi wie[ed minnhom ming[ajr ma titlef l-istatus tag[ha.
Il-limiti tat-tliet kriterji huma kif ;ej>
Intrapri]a Impjegati Bejg[ annwali Total bilan/
annwali
Daqs medju sa 250 sa €50 miljun sa €43 miljun
Daqs ]g[ir sa 50 sa €10 miljun sa €10 miljun
Daqs mikro sa 10 sa €2 miljun sa €2 miljun
F’Malta, din id-definizzjoni kienet implimentata bir-Regolamenti
tal-2005 li jemendaw ir-Regolamenti dwar il-Promozzjoni tan-
Negozji (A.L. 228 ta’ 2005) ta[t l-Att dwar il-Promozzjoni tan-
Negozju (Kap 325). Barra minn hekk ir-Regolament tal-2008 dwar
Assistenza lil Intrapri]i }g[ar jew ta’ Daqs Medju (A.L. 69 ta’
2008) jag[mel riferenza g[ar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni
Ewropea 2003#361#EC li tistabbilixxi din id-definizzjoni talintrapri]i
mikro, ]g[ar u ta’ daqs medju.
Numri tat-telefon li INT
importanti li tkun taf>
Il-Ministeru li ta[tu taqa’ r-responsabbiltà tas-settur tal-SME’s hu
l-Ministeru tal-Finanzi, l-Ekonomija u Investiment.
Ta[t dan il-Ministeru nsibu wkoll diversi dipartimenti,
awtoritajiet, u entitajiet regolatorji. F’dan l-ispazju se nkun qed
nippubblika n-numri tat-telefon tag[hom, biex b’hekk inkun qed
ng[in f’a//ess a[jar g[all-informazzjoni.
ENTITA` SEZZJONI TELEFON
Il-Ministeru tal-Finanzi, Sezzjoni tal-SME’s 25998244
l-Ekonomija u Investiment 25998276
Micro Business Il-Unit li b[alissa 80072215
Support Unit qed iservi ta’
customer care
g[all-SME’s
Il-Malta Enterprise (ME) L-a;enzija tal-Gvern 25420000
responsabbli g[allintrapri]a
f’Malta
Il-Malta Industrial Parks L-entità li tie[u [sieb 25410000
(MIP) l-immani;;jar ta’ Zoni
Industrijali
■ Fil-;img[at li ;ejjin se nippubblikaw aktar numri
tat-telefon li INT importanti li tkun taf.
Il-Malta Enterprise
Il-Malta Enterprise
u l-iskemi li int tista’
tibbenefika minnhom
Il-Malta Enterprise hi l-korporazzjoni fl-ICT, call centres, healthcare,
nazzjonali responsabbli biex tg[in fli]vilupp
tal-industrija ta’ Malta. L-iskop L-in/entivi jistg[u ji;u kategorizzati f’sitt
farma/ewtika, bioteknolo;ija u o[rajn.
prin/ipali tag[ha hu li ssostni l- oqsma>
kompetittività globali ta’ pajji]na [alli
■ Investment Aid> assistenza fuq
jin[oloq ambjent li fih l-intrapri]i lokali investiment
jistg[u jirnexxu.
■ SME Development>> skemi li
L-istaff tal-Malta Enterprise jista’ joffri jindirizzaw l-i]vilupp ta’ intrapri]i ta’ daqs
assistenza u pariri lil dawk l-intrapri]i li huma ]g[ir jew medju.
interessati jsiru jafu aktar dwar l-
■ Enterprise Support> skemi ta’ assistenza
opportunitajiet e]istenti g[all-intrapri]a. biex l-intrapri]i kbar u ]g[ar jg[ollu l-livell
Din il-korporazzjoni bdiet topera fl-2004 ta’ kompetitività
wara li ng[aqdu flimkien il-Malta
■ R&D and Innovation> skemi indirizzati
Development Corporation, l-Institute for the biex itejbu l-livell ta’ ri/erka, ]vilupp u
Promotion of Small Enterprise u l-METCO. innovazzjoni f’pajji]na
Il-Malta Enterprise ti]viluppa u
■ Access to Finance> skemi li jiffa/ilitaw
tamministra numru ta’ in/entivi u mi]uri ta’ il-pro/ess biex ikunu a//essati fondi
assistenza li jg[inu fl-i]vilupp u t-tkabbir talintrapri]i.
Dawn il-mi]uri huma kkreati biex in/entivi huma amministrati mill-ETC
■ Employment & Training> Dawn l-
jindirizzaw it-tkabbir ekonomiku ming[ajr ma
jo[olqu tag[wi; u in;ustizzji fil-kompetizzjoni.
kompetittiva, o[rajn jittie[du b[ala krediti
U[ud minn dawn l-iskemi huma ta’ natura
Intrapri]i lokali u investituri barranin li juru fuq taxxa, o[rajn huma ta[t forma ta’
impenn li jg[ollu l-livelli ta’ investiment, konsulenza filwaqt li o[rajn huma g[otja ta’
valur mi]jud u impjieg jistg[u jibbenefikaw flus biex jikkofinanzjaw xi pro;etti.
minn dawn l-in/entivi.
G[al aktar informazzjoni dwar dawn l-
L-Att tal-Malta Enterprise jistipula li iskemi tista’ //empel lil Malta Enterprise fuq
intrapri]i eli;ibbli huma dawk li joperaw fissetturi
tal-manifattura, attivitajiet ta’ ]vilupp websajt
2542 0000 jew issib l-informazzjoni fuq il-
support.maltaenterprise.net

01_02_09_pg18 31-01-2009 18:40 Page 1
18
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
ITTRI LILL-EDITUR
APPREZZAMENT
David Vella
Xtaqt insellem il-memorja ta’ David Vella,
kunsillier fil-Kunsill Lokali ta’ Marsaskala kif
ukoll it-tielet Te]orier tal-G[aqda Mu]ikali
Sant Anna, Wied il-G[ajn fejn serva f’din ilkariga
g[al sena wa[da, fl-2002.
David, mag[ruf ukoll b[ala Il-Hans, kien
ja[dem fuq il-vapuri navali b[ala manager .
Wara, [adem ukoll fil-catering b[ala self
employed tant li kellu ristorant fil-Pjazza ta’
Marsaskala qrib il-knisja kif ukoll g[amel
]mien qabel din il-le;islatura b[ala Kunsillier
fil-Kunsill Lokali.
Kien dilettant kbir tal-[amiem ukoll u kien
i[obb lil Wied il-G[an. {adem minn qalbu
Patrick Attard u o[rajn
Sur Editur,
Dejjem qist lili nnifsi b[ala
kattolika ferventi. Qaddisa
m’jinix g[ax kultant taqbi]li
/-/inga i]da madankollu
nipprova kemm nista’
nosserva l-kmandamenti.
B[al [addie[or, jiena
umana u b[al [addie[or
nag[mel l-i]balji. Dak li
stqarr il-Papa dwar in-nies
omosesswali, g[alija mhux
]ball i]da kienet xi [a;a
kiefra li ;ieg[let lil nies b[al
Patrick Attard u o[rajn
jitbieg[du mill-Knisja.
G[al min ma jafx, anke
sa/erdoti hawn gays u fit-23
ta’ Di/embru 2005, 39 qassis
gay [ar;u stqarrija fejn
ikkritikaw bl-a[rax lillvatikan.
Dawn il-qassisin
Taljani li ma kinux
sesswalment attivi, g[amlu
hekk wara li f’Ottubru talistess
sena, il-Vatikan [are;
dokument li kien jg[id li nies
gay mhux attivi omosesswali
ma kinux se jit[allew isiru
sa/erdoti.
Forsi li omosesswali jsir
sa/erdot nasal biex nifihmha<
li mhux a//ettabli, avolja naf
li hawn sa/erdoti gay hu li
ma jxandrux li huma gay.
I]da li persuna li mhix
sa/erdot, b[al Patrick Attard,
i[ossu diskriminat mill-istess
g[al din il-lokalità. G[aldaqstant g[andna
napprezzaw il-[idma volontarja tieg[u.
Fil-Quddiesa tal-funeral, attendew diversi
persuni distinti kif ukoll g[aqdiet u individwi
biex jag[tu tislima xierqa u mist[oqqa lil din ilpersuna
li [admet minn qalbha g[al-lokalità.
F’isem l-G[aqda Mu]ikali Sant’Anna,
ng[idlu grazzi g[al dak kollu li g[amel g[allkomunità
biex jaraha isba[ u a[jar u nag[ti l-
kondoljanzi sin/ieri lill-familjari tieg[u filwaqt
li niftakru fih fit-talb tag[na.
MALCOLM SCHEMBRI
PRO G[aqda Mu]ikali Sant Anna
Wied il-G[ajn
reli;jon li j[addan hi
disgustanti.
Ma na[sibx li Patrick Attard
g[amel hekk biex jikseb xi
popolarità imma g[ax jinsab
imwe;;a’, hu u kull min hu
sesswalment differenti minn
[addie[or.
Li l-Knisja tiddeskrivi l-
omosesswalità b[ala l-qerda
ta’ dak li [alaq Alla n[oss li
hi kontradizzjoni g[aliex filverità,
la n-nies omosesswali
twieldu hekk u mhux saru
hekk, jag[milhom [olqien ta’
Alla u b’ebda mod ma huma
qerda, la [alaqhom Hu.
VALERIE BORG
Belt, Valletta
Radju Le[en il-Belt :or;jana
Sur Editur,
Wara s-su//ess li s-sena l-o[ra g[amel Radju Le[en il-Belt
:or;jana, il-Qormin qed jistennew bi [rara l-ftu[ mill-;did
tal-istazzjon.
Il-Kumitat Festi Esterni San :or; Martri waqqaf
kummissjoni biex tmexxi r-radju u torganizza skeda ta’
programmi.
Jien membru minn din il-kummissjoni u [adt veru pja/ir li
fl-ewwel laqg[a li kellna kellimna s-Segretarju, Pawlu
Sammut, li enfasizza biex ir-radju jkun wie[ed interessanti
kulturalmnt u li ma joffendi lil [add.
Hawn il-membri urew maturità u qablu mieg[u mija filmija.
Kien de/i] ukoll li l-istazzjon jifta[ minn Marzu g[allfesti
tal-:img[a l-Kbira sa nhar San :or; fl-a[[ar {add ta’
:unju.
L-iskeda tal-programmi tas-sena l-o[ra ntg[o;bot [afna
i]da fuq talba tas-semmieg[a se ji]diedu aktar programmi
kulturali filg[axija. G[alhekk il-kummissjoni Radju Le[en il-
Belt :or;jana qed tipprepara skeda ta’ programmi varjati
fejn barra daqq ta’ diski minn Djs u rubriki kulturali se jkun
hemm programmi spe/jali g[al ]mien il-:img[a l-Kbira kif
ukoll fuq l-istorja ta’ {al Qormi, drama u programmi spe/jali
g[all-festa ta’ San :or;.
Grazzi kbira tmur g[all-pre]entaturi u nies o[rajn li offrew
l-g[ajnuna tag[hom biex Radju Le[en il-Belt :or;jana jkun
organizzat u serju.
Minn hawn u ftit ie[or se titqassam kopja tal-iskeda talprogrammi.
MEMBRU KUMMISSJONI RADJU
{al Qorm
Impatt negattiv
ta/-?imiterju l-;did fin-Nadur
Sur Editur, fuq mi;ra u din kienet
Rajt intervista li saret lill- kontaminata u [add iktar ma
Ar/ipriet tan-Nadur ftit taxxhur
ilu rigward i/-/imiterju Il-WSC ma tatx il-permess
saqq biha jew xorob minnha.
;did li qed jinbena. tag[ha biex i/-/imiterju
Nixtieq inwie;eb g[al din l- jinbena [dejn borehole. Mela
intervista u nistaqsi ftit /imiterju kien se jikkontamina
mistoqsijiet. borehole daqshekk ’l isfel u l-
1. Jekk vera l-Knisja ma ilma ;ieri 20 metru ’l isfel le^
kellha xejn x’ta[bi, g[aliex ma Il-knisja, li suppost tag[ti l-
[allietx lill-Kummissjoni e]empju, imxiet mod ie[or.
Ambjent tal-Knisja 5. G[alkemm fl-intervista
tikkummenta taqbilx jew le kien mi/[ud dan, hu veru li
mal-i]vilupp^ Nixtieq li l- bit-t[affir, l-ilma ;ieri ta’
Kummissjoni Ambjent G[ajn Qasab ;ie abjad. Irritratti
jixhdu dan li qed ng[id.
tikkummenta fuq dan il-pro;ett.
2. Hu kriterju li tg[id li s-sit Kontra l-fatti m’hemmx
li seta’ jintg[a]el ma setax ra;unar.
ikun art privata^ Seta’ jkun art 6. Skont testijiet li saru, l-
privata basta jintla[aq ftehim ilma ;ieri hu tajjeb g[ax-xorb
mas-sid u jit[allas is-sid. f’kollox [lief g[al livell ftit
Mijiet ta’ eluf ta’ liri se g[oli ta’ nitrati (l-istandards
dda[[al il-knisja minn dan l- tal-UE dwar l-ilma tal-vit
i]vilupp. Mela kien se jkun huma 0.05 g#litru u fl-ilma ta’
hemm flus bi]]ejjed biex G[ajn Qasab hu ta’ 0.13
tkopri l-ispejje]. Sid l-art g#litru). U dan seta’ ;ara g[ax
quddiem i/-/imiterju l-qadim xi bidwi fuq l-g[olja tefa’
ried ibieg[ lill-knisja jew nitrati (fertilizzant) fil-[amrija
ipartat, imma din ma riditx. iktar milli suppost. Issa l-ka]
3. Fl-intervista ntqal li hu differenti> g[ax jekk jo[ro;
ng[atat sodda tal-konkos ta[t l-ilma mi/-/imiterju, i;orr
l-oqbra biex l-ilma ma sustanzi o[ra b[al formalina u
jo[ro;x. Imma l-konkos li li biha l-ilma li issa hu kwa]i
ng[ata fil-qieg[ ta/-/imiterju tajjeb g[ax-xorb, lanqas ikun
l-;did di;à qasam. Kien tajjeb g[at-tisqija.
propost li jsir waterproofing u 7. Hemm postijiet o[ra fejn
dan ma sarx. G[alkemm dan i/-/imiterju jista’ jsir. Jekk
tal-a[[ar mhux se j]omm li xi dan mhux possibbli, i/-
darba l-ilma jo[ro; mi/- ?imiterju ta’ Santa Marija tar-
/imiterju u jikkontamina l- Rabat g[andu [afna oqbra
ilma ;ieri. vojta u g[alhekk mhix
4. In[oss li din hi vjolenza problema fejn se jindifnu n-
tal-knisja fuq l-ambjent nies.
naturali> vjolenza fuq l-aspett Jien g[adni nitlob lill-knisja
vi]iv g[ax s’issa din il-parti li biex tirtira l-permess u
tie[u g[ar-Ramla ma kinitx twaqqaf ix-xog[lijiet. }ball
mimsusa u vjolenza fuq irraba’
saqwi msoqqi b’eluf ta’ wie[ed ikompli jg[affe;,
ma jitg[attiex b’ie[or jew billi
galluni ta’ ilma ;ieri kuljum. imma jitran;a billi jirran;a.
Di;à kellna l-ka] ta/-/imiterju
JOE PORTELLI
l-qadim fin-Nadur li nbena
Nadur

01_02_09_pg19 31-01-2009 18:41 Page 1
ITTRI LILL-EDITUR
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
19
Rispett
Sur Editur,
Kemm huma bravi x-xellugin - progressivi
Maltin! Qed ng[id dan b’riferenza g[allkummenti
ta’ u[ud minnhom dwar in-nomina
mill-Prim Ministru Gonzi ta’ George Abela
g[all-kariga ta’ President ta’ Malta.
Din kienet l-ewwel darba li Prim Ministru
innomina persuna li ;ejja mill-kamp politiku
oppost. Nomina li saret bla ebda kundizzjoni
marbuta mag[ha.
L-ewwel ma beda kien il-Kap Joseph
Muscat li bilkemm ma riedx jie[u l-mertu li
n-nomina ta’ George Abela saret bis-sa[[a
tieg[u!
Imbag[ad kien hemm o[rajn li barra li
kkonfermaw l-g[a]la tajba li g[amel Gonzi
qalu li g[amel hekk b’rispett lejn ir-ri]ultat
vi/in li kellna bejn i]-]ew; partiti fl-a[[ar
Elezzjoni :enerali. U dawn huma l-istess
nies li fl-Elezzjoni tal-1981 ma wrew l-ebda
rispett lejn il-ma;;oranza tal-votanti li kienu
taw ma;;oranza assoluta ta’ voti lill-PN.
Insew li dak i]-]mien il-ma;;oranza mhux
biss ma kinitx rispettata i]da g[amlet [ames
snin fl-Oppo]izzjoni u kienet ti;i attakkata,
mg[ajra u m]ebil[a bla [niena u mog[tiija t-
titlu ta’ ‘fniek’.
Dak i]-]mien l-ebda wie[ed minn dawn l-
illuminati li qed jift[u [alqhom illum ma
Dan biss li jiftakar!
Sur Editur,
Nag[mel riferenza g[allartiklu
li j;ib l-isem ‘Is
honesty the best policy^’
miktub minn Lino Cassar (ittor/a,
11 ta’ Jannar, 2009)
fejn fl-imsemmi artiklu dan l-
artikolist jg[id li “fil-bidu tal-
1992 wasal Alfred Sant, tista’
tg[id minn imkien u l-element
tan-nies ta’ qattg[ani, talbulijiet,
tal-;ellieda, ta’ dawk
li kienu jag[mlu l-arja qerdu
KOLLU, mil-lum g[allg[ada,
fi]-]ew; na[at…”.
Nistaqsi lil dan il-kittieb
jekk hux dan biss dak li
jiftakar dwar Alfred Sant meta
beda jelenka x’g[amlu l-
leaders tal-Partit Laburista.
Peress li, dejjem dwar
Alfred Sant, hu (Cassar),
fakkar li l-Partit Nazzjonalista
kellu slogan ‘ma tistax tafdah’
u tka]a b’dan, wie[ed jista’
jistaqsi jekk tistax tafda
politiku li mar fix-xatt tal-
Birgu nhar it-Tlieta 9 ta’
:unju, 1998 u waqt mass
meeting talab li, jew
jing[a]el mexxej ;did minn
fost il-Membri Parlamentari
Laburisti, jew inkella
jirri]enja Duminku Mintoff
minn Deputat fil-Parlament
Malti.
Wara dan, f’dag[dig[a bla
tarf, infexx jg[ajjar lil
Duminku Mintoff ‘traditur’ u,
wara, /a[ad li hu qal dan ilkliem.
Tista’ tafdah^
ETO
Floriana
;ietu f’rasu li juri rispett lejn ilma;;oranza.
Mhux hekk biss, anzi li ma
kienx g[all-battalji politi/i kbar li g[amel
il-PN, ix-xellugin riedu li fl-Elezzjoni tal-
1987 jer;a’ ji;ri l-istess u ter;a’ tiggverna l-
minoranza.
I]da l-PN fil-gvern anke wara Mejju tal-
1987 di;à kien wera x’sa[[a morali kbira
g[andu fejn jid[ol il-;id ta’ Malta, g[aliex lil
Pawlu Xuereb kien [allieh A;ent President
tar-Repubblika g[al sentejn o[ra avolja seta’
jne[[i[ x’[in ried, tant li s-Sur Xuereb stess
kien stqarr li qatt ma kien jobsor li wara l-
bidla fil-Gvern tal-1987 kien se jg[addi ]-
]mien u hu jkun g[adu qed iservi ta’ A;ent
President!
Dawn il-bravi progressivi li qed
jikkummentaw illum insew il-bojkott li kien
sar lil Censu Tabone, President tar-
Repubblika u nsew ukoll li aktar ri/enti
wie[ed minnhom kien irrefera g[all-President
Fenech Adami b[ala dak li joqg[od malbabwini.
Dawn lanqas jafu xi jfisser rispett u
jinqalg[u biss biex ji;;ieldu ma’ kul[add u
sa[ansitra bejniethom.
Prosit Lawrence Gonzi. Ibqa’ g[ollih ’il
fuq lil dan il-pajji] fejn jid[lu ;ie[ u dinjità.
S. CARUANA
{amrun
X’differenza!
Sur Editur,
Tal-Labour ida[[quni… jew
ibikkuni kultant.
Fost il-Grupp Parlamentari
Laburista ta’ b[alissa hemm
Deputati — erbg[a — li fl-
1981, minkejja li l-MLP kien
;ab voti anqas mill-PN u ma
kellux 50 fil-mija tal-voti,
xorta wa[da kienu qabdu u
bla konsultazzjoni ta’ xejn
po;;ew b[ala President ta’
Malta persuna mill-kamp
politiku tag[hom.
X’differenza llum! Il-PN
;ab voti aktar minnhom u
xorta nnomina persuna ta’
twemmin Laburista g[al
President.
Hekk ikunu l-ir;iel.
T. CASSAR
{ad-Dingli
Mit-ta;en waqajt fin-nar
Sur Editur,
Ftit ta]-]mien ilu kont
noqg[od il-{amrun u kellna
b[ala Sindku lill-Onor
Luciano Busuttil.
L-akbar opra tieg[u kienet li
rnexxielu jag[mel ‘bajja’ fil-
{amrun. Tant kienet
importanti g[alih din il-‘bajja’
li vvota ammont ta’ flus g[attindif
tag[ha!
Issa ;ejt noqg[od il-Mosta
u sibt Sindku ie[or li l-
g[e;ubijiet tieg[u ma jiqfux u
huma bla limitu. Kemm ilu
Sindku ma nafx ma’ min
g[adu ma ;;elidx. Issa ;ejna
infurmati li ;;ieled ukoll malkunsillieri
s[abu Laburisti u
hedded li se jirrappurtahom
lill-Partit Laburista g[allim;iba
[a]ina tag[hom.
Sur Editur,
Ftit tal-jiem ilu d-Direttur tal-
GRTU g[amel stqarrija fejn
hu qal li l-bejg[ fi ]mien ilfesti
naqas sostanzjalment. Hu
semma diversi ra;unijiet,
imma fl-opinjoni tieg[i naqas
li jsemmi l-aktar ra;uni
importanti.
Numru sostanzjali ta’
bejjieg[a u sidien ta’ negozji
g[andu jkun ja[sbu li l-
klijenti huma mbe/illi u tista’
tid[aq bihom kif trid. Qed
nikteb dan min[abba ka]
ri/enti li ;ara lili.
Mela fi ]mien il-festi qlajt
xi gift vouchers b[ala rigal.
Meta mort insarraf dawn ilvouchers
fil-[anut rispettiv
fil-Belt Valletta, is-salesgirl
infurmatni li jekk jien nixtri xi
o;;ett li hu bis-sale u
nidde/iedi li nag[mel u]u
minn dawn il-vouchers, jien
nitlef g[axra fil-mija taliskont
(ji;ifieri jekk per
e]empju o;;ett ikollu skont
ta’ 20 fil-mija, bil-voucher
Jekk iddur dawra mal-
Mosta ta[seb li qieg[ed fuq ilqamar
bil-[afna [ofor, f’xi
ka]i fondi u kbar u huma ta’
periklu g[as-sewwieqa
spe/jalment meta tag[mel ixxita
peress li kultant ma
tindunax bihom.
Na[seb li s-Sindku (peress
li hu tabib) jg[addi diversi
drabi mit-toroq tal-Mosta u
g[alhekk m’hemmx g[alfejn
noqg[od nag[millu lista
tag[hom.
Nispera li l-eletturi
joqog[du attenti meta ji;u
biex jag[tu l-vot tag[hom u
jiflu sewwa qabel ma
jidde/iedu x’jag[mlu bil-vot
tag[hom.
J. BORG
Mosta
Is-sales ta’ veru^
wie[ed jie[u skont ta’ g[axra
fil-mija biss).
Ovvjament jien ma
g[amiltx u]u minn dawn ilvouchers
fil-[wienet ta’ din
il-kumpanija partikulari.
Idde/idejt ukoll li nistaqsi lillkumpanija
li to[ro; dawn ilvouchers
jekk dak li ;ara lili
setax isir.
Jiena ;ejt infurmat li dan
ma huwiex skont il-ftehim li
kien hemm bejn i]-]ew;
kumpaniji u min kellimni fuq
it-telefon qalli> “G[andek
ra;un”.
Imma sadattant jien bqajt
bir-ra;un u dawn il-vouchers
ma stajtx nu]ahom fis-sale
jekk ma nitlifx 10% tal-istess
sale.
Na[seb li l-konsumatur
Malti g[alhekk dejjem i]jed
qed jidde/iedi li jixtri minn
fuq l-internet, minflok jirriskja
li ji;i ngannat minn /erti
bejjieg[a Maltin!
L. SAMMUT
{ad-Dingli

01_02_09_pg39 31-01-2009 22:44 Page 1
SPORT39
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
G{A}LIET SPORTIVI NAZZJONALI
Hat-trick ta’ unuri g[all-Isparar
L-isport tal-Isparar f’Malta,
ilbiera[ kiseb hat-trick ta’
unuri waqt it-48 edizzjoni tal-
G[a]liet Sportivi Nazzjonali,
organizzata mill-G[aqda
Kittieba Sports bilkollaborazzjoni
tal-Kunsill
Malti g[all-Isport.
Dan, wara li s-su//essi
miksuba mit-tiraturi Maltin u
l-[idma kontinwa tal-
Federazzjoni Maltija tal-
Isparar matul l-a[[ar sena,
re;g[u ;ew rikonoxxuti.
William Chetcuti ng[a]el
Sportiv tas-Sena, il-President
tal-Federazzjoni tal-Isparar,
Salvu Portelli reba[ l-unur ta’
L-Uffi/jal tas-Sena, u Ryan
Bugeja reba[ l-unur ta’ L-
Atleta tas-Sena Ta[t is-17-il
Sena.
William Chetcuti, tiratur
tad-Double Trap, reba[ l-unur
ta’ Sportiv tas-Sena g[attmien
darba fil-karriera
tieg[u. Chetcuti kiseb total ta’
368 punt u spi//a quddiem iljockey
ta]-]wiemel Charles
Degiorgio, li kiseb 265 punt,
waqt li Alex Borg tas-Snooker
temm it-tielet b’218-il punt.
Fl-Olimpjadi ta’ Beijing
Chetcuti kiseb it-8 post fid-
Double Trap meta laqat 136
minn 150 u kiseb l-aqwa
ri]ultat qatt miksub fl-istorja
Ir-rebbie[a kollha tat-t-48 edizzjoni tal-G[a]liet Sportivi Nazzjonali, organizzati mill-G[aqda Kittieba Sports (ritratt. Michael Ellul)
minn atleti Maltin fl-
Olimpjadi. Spi//a fl-20 post
fl-ISSF World Cup li wkoll
kienet saret Beijing.
L-unur ta’ L-Isportiva tas-
Sena, wara nuqqas ta’ snin,
re;a’ rritorna ta[t il-kappa
tal-Player tat-Tenpin
Bowling, Sue Abela li kisbet
281 punt u spi//aw
b’differenza ta’ g[axar punti
quddiem Martina Xuereb talatletika.
It-tielet post mar
g[and Annabelle Olivieri
Munroe ta’ l-Isquash.
Abela, matul l-2008 reb[et
it-tournament talkwalifikazzjoni
g[all-
Kampjonat tal-Mediterran. Flistess
kampjonat reb[et l-
even tan-nisa minn fost 17-il
parte/ipant. Reb[et ukoll
midalja tal-bron] fid-doubles
u kienet fit-tim Malti li spi//a
fil-[ames post fl-istess
Kampjonat. Fil-All events
spiccat fl-ewwel post. Abela
reb[et il-Kampjonat tattimijiet
ma’ Fina First u kienet
l-ewwel Maltija fil-Malta
Open meta spi//at fir-raba’
post.
G[at-tieni darba, issewwieq
Malti Aaron Ciantar,
Champion tad-dinja tal-P1
Powerboats flimkien ma’
Angelo Tedeschi reba[ l-unur
ta’ It-Tim tas-Sena mat-tim
ta’ Conam Yachts. Ciantar
kien reba[ dan l-unur flimkien
ma’ o[tu meta kien bit-tim
Chaudron. Iddomina u reba[
il-Gran Prix li saru fl-Italja,
Malta, it-Tune]ija, Spanja u
fil-Portugall tant li kien
dikjarat Champion tad-Dinja
meta kien fadal ti;rija g[al
tmiem il-Kampjonat.
Huwa kiseb 383 punt biex
spi//a quddiem it-tim
nazzjonali Malti tan-nisa talbasketball,
li kiseb 256 pt u t-
tim nazzjonali tal-waterpolo
tal-ir;iel li kellu total ta’ 223
punt.
Huwa s-sewwieq tat-team
Conam – rebbieh minn fost 9
teams fil-Kampjonati tad-
Dinja tal-Powerboats flimkien
ma’ Angelo Tedeschi. Kien
rebbie[ ta’ diversi tigrijiet filkategorija
Superclass, fuq il-
Conam Yacht.
Salvu Portelli, il-President
tal-Federazzjoni Maltija tal-
Isparar, wara li fl-a[[ar snin
attenda g[al bosta
premjazzjonijiet u unuri tattiraturi,
din is-sena g[allewwel
darba kien imiss lilu li
jara l-[idma tieg[u ti;i
rikonoxxuta mill-media lokali
meta ng[a]el L-Uffi/jal tas-
Sena, b’293 punt. Hu spi//a
qudidem is-Segretarju tal-
Kumitat Olimpiku Malti, Joe
Cassar li kiseb 263 punt, u
Envic Galea tal-Judo.
Matul l-2008, Portelli [a
[sieb il-preparazzjoni tattiraturi
Maltin, inklu] il-
Log[ob Olimpiku ta’ Beijing.
Mexxa l-kompetizzjonijiet
organizzati f’pajji]na, kif
ukoll organizza l-attivitajiet
marbuta mal-100 sena mittwaqqif
tal-MSSF. Kien il-kap
tad-delegazzjoni filparte/ipazzjoni
internazzjonali tat-tiraturi
Maltin.
L-a[[ar unur g[all-Isparar
kien dak ta’ Ryan Bugeja
b[ala atleta ta[t is-17-il sena.
Huwa kiseb 353 punt
quddiem sie[bu tiratur b[alu,
Clive Farrugia li kiseb 237,
waqt li Colette Sultana ta’ l-
Isquash temmet it-tielet,
b’231 punt.
Ir-rikonoxximent mog[ti
mill-G[KS, din is-sena ng[ata
lill-;urnalista veteran Henry
Calleja li bejn l-1987 u l-2001
kien il-President ta’ din l-
istess G[aqda. Ilpre]entazzjoni
saret mittiratur
Taljan midalja tal-fidda
f’Beijing, Francesco
D’Aniello li kien il-mistieden
tal-unur din is-sena.
Ri]ultati lokali
BOV Premier
Msida SJ v Valletta 0-2
Birkirkara v {amrun S. 3-2
I Div.
Rabat A. v Vittoriosa S 1-3
St. George’s v Mqabba 2-2
II Div.
Mellie[a v Naxxar L 3-1
}ebbu; R. v Marsa 0-1
Youths
St. Venera v Kalkara
Attard v }urrieq
4-0
3-2
YFA
U#15
St. Patrick v B’Kara 1-5
Qormi v Gozo 1-2
U#17
Paola H. v Melita
Valletta v Naxxar L.
1-1
2-2
Lija-Iklin v Msida SJ
Mellie[a v Tarxien R.
3-2
7-2
SWAN
Paola P. v Valletta SP
San :wann v Mtarfa FC
0-6
2-1
BASKETBALL
Kadetti
Eurobasket AM v Qormi SE
Depiro v Medsea
46-11
28-14
Luxol v Starlites BC 59-28
Honey At. w#o St. James H.
II Div.
SN Suns Mellie[a B. 57-81
Floriana v St. James Hosp. 54-70
HANDBALL
Nisa
Aloysians E. v Ta’ Xbiex K 31-9
Ir;iel
Aloysians Pro. v La Salle 28-18
Kavallieri Sh. v D6 Seabank LC25-24
RUGBY
Alligators v Sharks 15-28
Overseas v Valletta 50-0

01_02_09_pg40 31-01-2009 18:44 Page 1
40
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
SPORT
Portsmouth FC jippreparaw g[al ]jara f’Malta
Minn Chris Muscat bil-kollaborazzjoni mal-Air Malta
Ma tkunx sorpri]a li fixxhur
li ;ejjin, possibilment
anke qabel jibda sta;un ie[or,
Portsmouth FC, il-klabb tal-
Premiership Ingli] u rebbie[
tal-FA Cup l-ista;un li
g[adda, ji;i g[al training
camp f’pajji]na.
Dan kien ]velat minn Paul
Bell, Direttur tal-Marketing
ta’ Portsmouth FC meta grupp
ta’ ;urnalisti Maltin
immexxija minn Stephen
Gauci, kap tas-sezzjoni tarrelazzjonijiet
pubbli/i tal-Air
Malta plc, din il-;img[a
kienu mistiedna mil-linja talajru
Air Malta – li hi l-linja
tal-ajru uffi/jali ta’
Portsmouth FC - sabiex
jattendu g[al jumejn f’din ilbelt
g[all-partita mill-Premier
Ingli] kontra Aston Villa.
M’hemmx dubju li l-aktar li
spikkat matul dawn il-jumejn
kienet l-ospitalita` unika li
kapa/i jag[tu Portsmouth FC
u l-partitarji tag[hom, lil
kulmin jattendi Fratton Park u
g[alhekk anke jekk wie[ed
ma jissimpatizzax ma’ dan ittim
fl-Ingilterra, bilfors ikollu
jammetti li l-g[a]la tal-Air
Malta f’g[eluq il-35 sena
tag[ha li tiffirma ftehim ta’
sentejn sponsorship mat-tim
li reba[ l-FA Cup is-sena l-
o[ra, u li fuq kollox jilg[ab flaktar
kampjonat segwit fiddinja,
il-Premiership, kienet
wa[da g[aqlija.
Minn Gatwick sa
Portsmouth hemm madwar
sieg[a u nofs. Malli wie[ed
jid[ol Portsmouth ma jistax
ma jinnutax li Spinnaker
Tower, Torri enormi li hu l-
qalba fi/-/entru ta’ din il-belt
mag[rufa l-aktar b[ala l-ba]i
tan-navy Ingli]a.
Konna xxurtjati bi]]ejjed li
qabel [allejna dan il-post
stajna nag[tu daqqa ta’ g[ajn
lid-destroyer il-;did tan-navy
Ingli]a, Destroyer li sewa
biljun u nofs sterlina, hu l-
aktar wie[ed avvanzat fejn
tid[ol tekonolo;ija u jimpjega
biss terz mill-ba[rin li kienu
jimpjegaw id-destroyers ta’
qablu.
F’Portsmouth, kulmin imur
g[andu /-/ans li jara l-akbar
mu]ew tal-istorja militari
Ingli]a. Barra dan, din il-belt
li tinsab tmiss mal-O/ean
Atlantiku g[alkemm hi
m]ejna b’bini modern b[alma
hu li Spinnaker Tower,
]ammet il-karatteristi/i tag[ha
kollha ta’ belt antika Ingli]a.
Fratton Park, l-istadium li
fih jilag[bu l-partiti tag[hom
home Portsmouth hu
konferma ta’ dan kollu.
Dan l-istadium hu wie[ed
mill-ftit li g[ad fadal l-
Ingilterra li verament jirrifletti
l-log[ba ‘antika’ fejn malli
tid[ol fih, t[obb u ma t[obbx
il-football, issir parti missupport
u l-g[ajta ta’ ‘Play Up
Pompey. Pompey Play Up’
to[ro; wa[edha. {asra li
hemm pjani g[all-bini ta’
stadium ;did g[aliex dan l-
istadium issa sar wie[ed
]g[ir.
M’hemmx dubju li l-ftehim
iffirmat f’Lulju li g[adda bejn
l-Air Malta u Portsmouth kien
wie[ed g[aqli g[all-a[[ar u
/ertament li minnu qed
igawdu ]-]ew; partijiet.
Malli tid[ol fi Fratton Park
t[ossok li d[alt f’post
familjari. Tinnota r-reklami
tal-linja tal-ajru Maltija
madwar id-dawra kollha talpitch
u f’partita b[alma kienet
dik ta’ nhar it-Tlieta - li kienet
l-unika wa[da li xxandret
diretta mill-istazzjon Sky - l-
espo]izzjoni li [adet l-Air
Malta li da[let f’miljuni ta’
djar privati u bars li segwew
il-partita madwar id-dinja
kollha - kienet xi [a;a
e//ezzjonali.
Dressing room armata
Wasalna l-ground madwar
erba sig[at qabel bdiet ilpartita
fejn flimkien ma’
grupp ie[or ta’ mistednin
;ejna mdawrin mal-fa/ilitajiet
kollha li joffri Fratton Park u
sa[ansitra n]ilna wkoll fiddressing
room tat-tim ta’
Tony Adams li kienet armata
minn kollox tistenna li fi ftit
Matul it-tour fi Fratton Park il-media Maltija setg[et tid[ol ukoll fid-dressing room tat-tim ftit minuti biss
qabel da[lu l-players g[all-partita kontra Aston Villa
Il-grupp ta’ ;urnalisti Maltin flimkien ma’ Stephen Gauci (l-ewwel mil-lemin quddiem) fil-Lounge
ta’ Portsmouth FC mal-player tal-log[ba ta’ Jermaine Pennant (it-tieni mil-lemin fuq wara) li g[amel
id-debutt tieg[u fit-telfa 0-1 kontra Aston Villa
minuti tilqa’ fiha l-benjamini
lokali.
Is-Segretarju tal-klabb
spjega kif inbidel Fratton Park
matul is-snin u t-tibdil
strutturali li sar fih waqt li
sa[aq li s-sena li g[addiet
kienet wa[da e//ezzjonali
g[al Portsmouth g[aliex
mhux biss reb[u l-FA Cup
imma rnexxielhom jie[du din
l-eqdem tazza tal-football fiddinja,
f’kull skola jew /entru
pubbliku f’Portsmouth u
kellhom rispons enormi
g[aliex i/-/ittadini
[assewhom ferm aktar parti
mil-klabb.
Il-mod kif l-Ingli]i
jittrattaw lill-mistednin
tag[hom hu mg[ruf maddinja
kollha u Portsmouth FC
m’humiex e//ezzjoni. Barra
dan Paul Bell sa[ansitra [are;
barra minn triqtu sabiex
kisbilna l-pass li bih stajna
nattendu l-konferenza tala[barijiet
li ]-]ew; managers,
Tony Adams ta’ Portsmouth u
Martin O’Neill ta’ Aston Villa
taw wara l-partita.
Minkejja t-telfa Adams kien
trankwill u po]ittiv g[aliex
g[all-fatt li lag[bu g[al
[inijiet twal bi player anqas u
]ammew lil Villa fil-kaxxa
tag[hom, i[oss li kienet xi
[a;a po]ittiva u forsi draw
kien ikun ri]ultat aktar ;ust.
Hu qal li Campbell kellu
jinbidel g[aliex sofra daqqa
f’qaddu u semma kif Peter
Crouch talab sku]a lil s[abu
kollha ta/-/ans tajjeb li falla
fil-partita. Adams fa[[ar ukoll
il-wirja brillanti tal-eks player
ta’ Liverpool Jermaine
Pennant li reba[ ukoll ilplayer
tal-log[ba.
Mistoqsi dwar min ja[seb li
se jirba[ il-Premier League,
Adams qal li dan ma
jinteressahx g[ax mhux
xog[lu u li hu ]gur hu li din
is-sena mhux se jkunu
Portsmouth li jirb[u l-
Premiership.
Martin O’Neil kien aktar
umoristiku fir-risposta tieg[u
g[all-istess mistoqsija. Hu qal
li m’g[andu l-ebda dubju li l-
kampjonat se jirb[uh Aston
Villa waqt li fa[[ar il-wirja u
l-professjonalita` ta’ Emile
Heksey li skorja l-goal de/i]iv
fid-debutt tieg[u. Tkellem
dwar i/-/ans li falla
Agbonlahor fl-ewwel taqsima
u qal li l-player sku]a ru[u
mieg[u u mhux se jer;a’
jag[milha. “G[idtlu li jekk
jer;a’ jag[milha ma jkunx
jista’ jisku]a ru[u mieg[i
wara g[aliex noqtlu…. Mhux
veru se noqtlu tafux, kif mhux
veru wkoll li se nirb[u l-
Premiership,” qal O’Neill li
i]da wera x-xewqa li t-tim
tieg[u jibqa;’ jkun ta’ xewka
g[al dawk ta’ fuqu u jimiraw
lejn post fi/-Champions
League.
Wara assistejna wkoll
g[all-pre]entazzjoni tal-
Player tal-Log[ba f’wie[ed
mil-Lounges ta’ Portsmouth
fejn Jemaine Pennant kien
ippre]entat bl-unur u [a wkoll
ritratt ma’ dawk kollha li
xtaqu jie[du ritratt mieg[u.
L-Erbg[a f’temp tipikament
Ingli] dorna dawra mal-belt
ta’ Portsmouth u rajna l-
fa/ilitajiet li toffri din il-belt,
inklu] /entru tax-xiri millaktar
modern u akkoljenti u li
fih wie[ed isib dak kollu li
jista’ jimma;ina.
Wara l-ikla ta’ nofsinhar
qbadna t-triq lejn Londra bi
]jara qasira fl-uffi//ju tal-Air
Malta f’Putney li qed ji;i
rinnovat u dritt lejn Heathrow
minn fejn qbadna l-Air Bus
tal-linja nazzjonali lura Malta.
M’g[andix dubju li dan l-
isponsorship ta’ Portsmouth
joffri wkoll alternattiva o[ra lil
dawk id-dilettanti Maltin talfootball
Ingli] li bi prezz millaktar
ra;jonevoli jibda ju]a s-
servizz tal-Air Malta biex imur
jara partita mill-Premier Ingli]
f’Portsmouth. Bil-[aqq, ilpartita
li jmiss fi Fratton Park
hi kontra Liverpool.

01_02_09_pg41 31-01-2009 19:39 Page 1
SPORT
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
41
KAMPJONAT BOV L-EWWEL DIVI}JONI
Eviparker jidde/iedi log[ba spettakulari
Minn Christopher Cassar
RABAT A. ...........................
1
VITTORIOSA S. ................
3
Goals fl-a[[ar kwarta
skorjati minn Eviparker
idde/iedew log[ba spettakulari
favur Vittoriosa, li b’din irreb[a
telg[u momentanjament
fl-ewwel post tal-klassifika blistess
punti daqs St Patrick,
i]da b’log[ba iktar.
Il-log[ba kienet mimlija
azzjonijiet u l-goals setg[u
kienu ferm iktar fuq i]-]ew;
na[at. Rabat ma kinux tajbin
quddiem il-lasta, fejn b’iktar
pre/i]joni, spe/jalment minna[a
ta’ Adrian Mifsud, kieku
forsi l-andament kien ikun
differenti. I]da Vittoriosa ma
serqu xejn g[ax huma wkoll
kellhom [afna/ansijiet ta’
skor, kif ukoll ]ew; blalen
salvati minn fuq il-linja.
Wara seba’ minuti, kienu
Rabat li [olqu l-ewwel azzjoni
permezz ta’ Smeir li qassam
lejn Emanuel Muscat, li xe[et
ftit g[oli. }ew; minuti l-ewwel
azzjoni ta’ Vittoriosa permezz
ta’ Chukunyere li qassam lejn
Lagana, li spara ferm g[oli.
Fit-13-il minuta, Vittoriosa
marru fil-vanta;; meta minn
azzjoni ta’ corner, kien hemm
[ar;a difettu]a tal-goalkeeper
u CHARLES CACHIA. Kien
mument tajjeb g[al Vittoriosa
li resqu qrib b’xutt ta’
Eviparker, u fid-29 minuta,
minn azzjoni ta’ Keith
Darmanin, ix-xutt ta’ Kenneth
Abela laqat in-na[a ta’ barra
tax-xibka.
Fil-35 minuta, Vittoriosa
sfortunati meta xutt ta’
Eviparker g[eleb lillgoalkeeper
avversarju. I]da
minn fuq il-linja salva Michael
Micallef. Qabel intemmet ittaqsima,
Rabat fallew /ans
fa/li ta’ skor permezz ta’
Adrian Mifsud.
Kif bdiet it-tieni taqsima,
Adrian Mifsud re;a’ tilef /ans
tad-deheb meta wa[du llobbja
fuq il-goalkeeper. Fl-54
minuta, [ar;a o[ra [a]ina talgoalkeeper
Rabti bix-xutt millvi/in
ta’ Chukunyere salvat
minn fuq il-linja minn Joseph
Caruana.
Fis-57 minuta, azzjoni tajba
ta’ Adrian Mifsud li da[al
tajjeb fil-kaxxa, i]da kien
sfortunat meta x-xutt tieg[u
[abat mal-lasta. Il-log[ba
baqg[et tkun missielta
b’azzjoni wara o[ra. Fit-62
minuta, Chukunyere qassam
lejn Darren Grech li avvanza
wa[du, i]da xxuttja barra.
}ew; minuti wara, Rabat kisbu
l-goal tad-draw b’azzjoni ta’
Caushi li qassam lejn
ADRIAN MIFSUD, li din iddarba
wa[du quddiem Micallef
ma ]baljax.
}ew; minuti wara, risposta
immedjata ta’ Vittoriosa fejn
Chukunyere qassam lejn
Eviparker, li [alla l-ballun lil
Lagana, li spara fil-goalkeeper
Rabti. Fis-76 minuta, Caushi
re;a’ ]marka lil Mifsud. I]da l-
attakkant Rabti falla /ans ie[or
fa/li ta’ skor.
Vittoriosa mal-ewwel
ikkastigaw lill-avversarji meta
azzjoni ta’ Keith Darmanin li
qassam lejn EVIPARKER li
wa[du b’kalma kbira g[adda l-
ballun minn ta[t il-goalkeeper
Rabti.
Rabat ippruvaw isalvaw illog[ba,
i]da Vittoriosa bdew
ikunu ferm perikolu]i bilkontra-attakki
u fit-92 minuta
g[alqu l-log[ba bit-tielet goal.
Mertu ta’ dan il-goal hu kollu
tas-sostitut Johann Spiteri li
qabe] player b’eleganza kbira
u spara lejn il-lasta fejn
Azzopardi salva kif seta’, u
mill-vi/in kien fa/li g[al
EVIPARKER jiskorja t-tieni
goal personali tieg[u.
Rabat A– J. Azzopardi, J.
Bezzina, J. Caruana, W.
Caushi, A. Mifsud, A. Smeir,
M. Micallef (D. Galea), E.
Muscat, K. Micallef (A.
Zahra), L. Micallef, E.
Azzopardi.
Vittoriosa S –J. Micallef,
K. Abela (H. Hughes), K.
Darmanin, S. Calleja (J.
Spiteri), C. Cachia, D. Grech,
J. Camilleri, A. Eviparker, P.
Aquilina, N. Chukunyere, L.
Lagana (R. Adami).
Referee – Gordon Barbara
Ikomplu jinqatg[u
ST. GEORGE’S ................. 2
MQABBA ........................... 2
Mqabba u St. George’s [adu
punt kull wie[ed biex tellfu lil
xulxin fil-mixja tag[hom biex
jersqu qrib it-timijiet ta’ fuq.
Kien ri]ultat ;ust f’log[ba li
minkejja li pprodu/iet erba’
goals u xi azzjonijiet
perikolu]i, però nistg[u ng[idu
li kienet log[ba pjuttost kwieta.
Forsi Mqabba kellhom iktar
mil-log[ob, i]da l-Bormli]i
qatt ma /edew pulzier u kien
jimmeritahom il-punt miksub.
Il-bidu ma setax kien a[jar
g[al St. George’s, li marru filvanta;;
wara minuta log[ob
meta kien hemm kuntrast filkaxxa
bejn Pierre Grima u
Mark Gauci, u fuq
senjalazzjoni tal-assistent
Edward Spiteri, ir-referee
Esther Azzopardi ordnat ilpenalty
li minnu GLENN
BONELLO ma ]baljax.
Mqabba kellhom reazzjoni
tajba, u fl-20 minuta JOHN
PAUL MUSCAT kiseb iddraw
b’azzjoni mill-isba[ u
xutt sabi[ li spi//a fir-rokna
tax-xibka. Il-log[ba baqg[et
bilan/jata bit-team ta’ Mqabba
iktar perikolu].
Fit-38 minuta Mqabba marru
fil-vanta;; meta minn freekick
minn fejn il-bandiera tal-corner
mog[ti minn Mead Mifsud,
kien MAURO BONNICI li
Kif Jinsabu
L R D T F K Pti
St. Patrick 7 0 11 3 15
Vittoriosa S. 4 3 1 12 8 15
Pietà H 3 5 0 17 10 14
Mosta 12 9 13
St. George’s 8 4 12 12 13
San :wann 7 3 1 3 15 15 10
Mqabba 8 4 2 10 10 10
Dingli S. 7 2 2 3 8 9 8
Rabat A 8 1 6 16 4
Senglea A 7 0 1 6 4 14 1
g[ola fuq kul[add u bir-ras
xe[et fir-rokna ta’ fuq taxxibka.
Kif bidet it-tieni taqsima, St.
George’s kisbu l-goal tad-draw,
b’azzjoni ferm tajba mibdija
minn Glenn Bonello li qassam
lejn MARK GAUCI li minn
qag[da angolata spara fixxibka.
Il-log[ba kompliet tkun
bilan/jata bi]-]ew; na[at
ikollhom il-mumenti tag[hom.
Nwoba kellu [arba tajba, i]da
kien imblukkat qabel seta’
jixxuttja g[al ;ewwa< filwaqt
li fuq in-na[a l-o[ra daqqa ta’
ras ta’ Chimezie kienet salvata
minn Thomas Galea.
Fl-a[[ar minuti, minkejja xi
sostituzzjonijiet mi]-]ew;
na[at dawn ma irnexxilhomx
jibdlu l-andament tal-log[ba
biex i]-]ew; na[at kellhom
jikkuntentaw b’punt kull
wie[ed, anki jekk fl-a[[ar xutt
kien Kris Calleja li /a[[ad lil
Iro Curmi minn goal /ert.
St. George’s –T. Galea, A.
Bonello (V. Camilleri), E.
Degabriele, E. Sevasta, J.
Micallef ta’ Rabat jipprova jwaqqaf lil Eviparker li dde/ieda l-log[ba
b’]ew; goals lejn it-tmiem g[al Birgu (ritratt> Michael Ellul)
Nwoba, M. Gauci (I. Curmi),
E. Amaira, B. Fenech, H.
Schembri, G. Bonello, L.
Grima
Mqabba – K. Calleja, J.
Debattista, M. Bonnici (M.
Camilleri), P. Grima, S.
Magro, D. Azzopardi, P.
Chimezie, J.P. Muscat, J.
Zammit (M. Borg Olivier), P.
Borg, M. Mifsud (E. Borg).
Referee – Esther Azzopardi

01_02_09_pg42 31-01-2009 18:45 Page 1
42
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
SPORT
Programm ta’ Sport lokali g[al-lum
MFA
Hibs Grd – 1 p.m. Premier
BOV Tarxien R v Sliema
Wds, 3 p.m. Premier BOV
Hibernians v Floriana
V. Tedesco Stadium – 1.30
p.m. I Div. Dingli S. v
Senglea A., 3.30 p.m. I Div.
St. Patrick v San :wann
Centenary Stadium – 9
a.m. II Div Lija Ath v M;arr
Utd, 11 a.m. II Div. Balzan Y
v B’Bugia SP, 1.30 p.m. III
Div Gudja Utd v Qrendi, 3.30
p.m. III Div. Sta. Lu/ia v
}ejtun C.
St. Patrick Grd – 1.30 p.m.
Youths St. George’s v Naxxar
L., 3.30 p.m. Youths Melita v
Mosta
YFA
Luxol Grd. – 9 a.m. U#15
Floriana v St. Andrew’s,
10.10 a.m. U#17 Balzan Y. v
}ebbu; R., 11.50 a.m. U#17
Sliema W. v B’Kara, 1.40
p.m. U#15 Valletta v Sliema
W., 3.20 p.m. U#17 San
:wann v Pieta` H., 5 p.m.
U#17 Floriana v St. Andrews
Melita Grd – 1 p.m. U#15
Kirkop Utd v Melita, 2.10
p.m. U#17 }urrieq v Vittoriosa
S., 3.50p.m.U#17 M;arr Utd.
v B’Bugia SP
San Alwi;i – 9 a.m.U#15
Tarxien R. v B’Bugia W.,
10.10 a.m. U#17 {amrun S. v
Qormi, 11.50 p.m.U#17 Gudja
v Marsa
St. Patrick Grd.-1
p.m.U#15 Mellie[a v Rabat
D., 2.10 p.m. U#17
Marsaxlokk v Dingli S.,
3.50p.m. U#17 Senglea A. v
Fgura Utd.
GFA
Gozo Stadium – 1 p.m. I
Div Victoria H v Ker/em A.,
3 p.m. I Div Nadur Y v SK
Victoria Wds
IASC
Tarxien Grd - II Divi]joni
8.30 a.m. Rovers Utd v St.
Venera YB, 9.45 a.m.
Burmarrad AFC B’Kara SJ,
11 a.m. }ejtun L v M;arr F.
BASKETBALL
Ta’ Qali – 9.15 a.m.
Juniors Nisa Starlites BC v
Honey Athleta, 11 a.m.
Juniors Nisa St. James
Hospital v Luxol, 12.45 p.m. I
Div Nisa St. James Hospital v
Empire Cinema Stunners, 2.30
p.m I Div Nisa Ergon
Projects Luxol v Medsea, 4.15
p.m. Powerade League Bupa v
Si;;iewi Smina.
HOCKEY
Kordin – 9 a.m. Sliema Hs
Floriana Ys, 11 a.m. Qormi
v Rabat
VOLLEYBALL
Kumpless Kottonera –
11.30 a.m. Mini Volley Girls
REPLAY IL-LEJLA FID-9.30 P.M. FUQ NET TV
Min se jkompli jisfida^
Ftit jiem bog[od mill-partita
internazzjonali li t-tim Malti
g[andu kontra l-Albanija nhar
l-Erbg[a 11 ta’ Frar, l-
attenzjoni fi tmiem il-;img[a
tkompli ddur madwar ilkampjonat
Premier, b’erba’
partiti importanti g[all-fini ta’
klassifika.
X’se jag[mlu Valletta
kontra t-tim ta’ Msida St.
Joseph wara li fil-bidu tal-
;img[a setg[u biss
jakkwistaw punt kontra t-tim
ta’ John Buttigieg^ B’Kara
wkoll se jkunu fl-azzjoni
kontra {amrun Spartans.
Hibernians se jkomplu l-mixja
po]ittiva kontra Floriana, li
fuq rasu g[ad g[andu l-protest
pendenti mag[mul minn
Qormi^ Sliema se jakkwistaw
punti kontra Tarxien R, fittentattiv
iddisprat li jkomplu
j]ommu l-kolp ma ta’ fuq^
Ta[t id-direzzjoni ta’
Jeremy Dalli, mg[ejun minn
Simon Borda u Josef
Fitzpatrick, Replay se
janalizza l-log[ob kollu fi
tmiem il-;img[a, bilprotagonisti
jkunu wkoll
mistiedna fil-programm. Live
fuq Net Television fid-
9.30p.m. bi pre]entazzjoni ta’
Christian Micallef, mg[ejun
Playvolley v Flyers, 1.30 p.m.
Junior Girls Flyers v Paola, 3
p.m. Ir;iel Fluer de Lys
Western v Playvolley, 5 p.m.
Flyers v Playvolley
RUGBY
Marsa – 10 a.m. Log[ob
mill-U#13 u U#15 tal-Youth
League bejn Falcons,
Alligators u Stompers
TI:RIJIET
TA}-}WIEMEL
Marsa – 1.30 p.m. It-tielet
programm ta’ matul is-sena
b’g[axar ti;rijiet, disg[a
minnhom tat-trott.
minn Gorg Micallef u Bjorn
Vassallo, Replay se jwassal ilgoals,
il-kontroversji u l-a[jar
azzjonijiet ta’ dak kollu li jkun
se[[ fl-Istadium Nazzjonali u
fil-Hibs ground
rispettivament.
B[as-soltu ma’ tonqosx irrubrika
satirika tal-karattru
Ronnie Barbuto, waqt li matul ilprogramm
l-attenzjoni idur ukoll
fir-rubrika Rajna u Smajna.
Replay se jkompli jwassal l-
a[[ar informazzjoni dwar tliet
players barranin ta’ nisel
Malti, li jilag[bu fl-Awstralja,
fejn anke ser issir diskussjoni
mal-Manager tat-tim
Nazzjonali Ivan Vella.
Lejn tmien il-programm,
Gorg Micallef flimkien malmistiedna
pre]enti jag[ti [arsa
wkoll fid-dettal lejn dak li
jkun se[[ fil-Premiership fl-
Ingilterra u fis-Serie A fl-
Italja.
Kul[add jista’ jesprimi l-
opinjoni tieg[u fil-programm
Replay, permezz ta’ l-SMS
fuq 50617092, jew permezz
ta’ l-email fuq
replay@nettv.com.mt
Replay g[andu wkoll ilwebsite
uffi/jali tieg[u
www.replayonline.tv grazzi
g[al FotoCreative.

01_02_09_pg43 31-01-2009 18:45 Page 1
SPORT
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
43
Meaulnes du Corta fl-istorja tal-Amerique
Minn Kenneth Vella
Il-Fran/i] ta’ disa’ snin
Meaulnes du Corta da[al ukoll
fl-istorja tat-ti;rija famu]a
Prix d’Amerique. Dan meta
reba[ l-edizzjoni ta’ din issena
ta’ din it-tigrija li saret
g[al darba o[ra fil-korsa ta’
Vincennes f’Pari;i fi Franza
fuq distanza ta’ 2700m. Din
kienet it-88 edizzjoni u
b’kollox ;rew 18-il ]iemel li
kellhom il-bidu tag[hom bilwaqqaf
u serkin ma’ serkin.
Kien l-I]vedi] Opal Viking
(Jorma Kontio) l-aktar velo/i
sa mill-ewwel metri. Dan feta[
vanta;; ]g[ir fuq it-Taljan
Exploit Caf misjuq mill-aktar
sewwieq popolari fi Franza
Jean Michel Bazire. Ftit metri
wara kien il-Fran/i] Oiseau de
Feaux (Tony Le Beller) li mar
quddiem i]da dan mill-ewwel
inqabe] minn Meaulnes du
Corta (Franck Nivard). Dan i]-
]iemel, iben l-istaljun Fran/i]
Voici du Niel, temm rebbie[
b’distakk ta’ ]ew; tulijiet u
f’medja ta’ 1.12.5”. Dan minn
tliet idwieb Fran/i]i li kienu
Nouba du Saptel (Yves
Dreux), Qualita Bourbon (Jean
Pierre Dubois) u Olga du
Biwetz (Joseph Verbeeck).
Opal Viking temm il-[ames
quddiem il-favorit u rebbie[
ta]-]ew; edizzjonijiet ta’
qabel Offshore Dream li kien
misjuq mit-trainer tieg[u stess
Pierre Levesque.
Offshore Dream kellu wirja
di]appuntanti meta tqis li kien
qed ifittex li jirba[ l-Amerique
g[at-tielet sena nfila. L-uniku
konsolazzjoni li kellu
Levesque kienet dik li anki ]-
]iemel rebbie[ hu im[arre;
minnu. Barra dan, Meaulnes
du Corta hu propjeta` ta’ Jean
Pierre Barjon li f’din il-finali
kellu wkoll ]iemel ie[or jie[u
sehem, il-Fran/i] Niky.
Ferhan se jtir kien fi tmiem
it-ti;rija s-sewwieq ]ag[]ug[
Franck Nivard li g[alih dan
kien l-ewwel su//ess tieg[u fl-
Amerique. Nivard huwa
wie[ed minn dawk issewwieqa
li fl-a[[ar snin
g[amel progress kbir filkarriera
tieg[u u niftakruh
ukoll ftit tas-snin ilu jie[u
sehem f’kampjonat bejn
sewwieqa Maltin u sewwieqa
professjonali Fran/i]i fil-korsa
tal-Marsa. Nivard
ikkummenta li ]-]iemel wera
forma mill-aqwa u konferma
ta’ dan kien il-mod fa/li li bih
ittrijonfa f’din it-ti;rija li
tag[mel parti importanti millkalendarju
tat-trott mondjali.
G[all-edizzjoni ta’ din issena
tal-Prix d’Amerique filkorsa
ta’ Vincennes kien
hemm attendenza ta’ eluf ta’
spettaturi minn madwar iddinja
fosthom mijiet ta’
Maltin, b’u[ud minnhom
ikunu jag[mlu parti minn
]ew; tours organizzati
apposta mill-kumpanija Euro
Tours.
Prix du Luxembourg
Jum qabel fl-istess korsa
ta’ Vincennes saret it-ti;rija
nternazzjonali Prix du
Luxembourg fuq 2100m, bilbidu
bil-karozza tat-tluq u li
kienet miftu[a g[al dawk i]-
]wiemel li g[al ftit ma
rnexxilhomx jikkwalifikaw
biex jie[du sehem fl-
Amerique. {areg rebbie[ il-
Fran/i] Orlando Sport
(Sebastien Baude) f’medja
ta’ 1.11.9” u mit-Taljan
Infinitif (Jean Pierre Dubois)
u Prodigious (Bernard
Piton).
Kungress UET
Fl-istess jum f’Pari;i sar
ukoll il-Kungress tal-Unjoni
Ewropea tat-Trott li l-Malta
Racing Club hu membru
tag[ha. G[al dan il-kungress
Malta kienet rappre]entata
mi/-Chairman tal-club, Dr
Matthew Brincat u s-
Segretarju :enerali Roderick
Vella.
Meaunles du Corta (Franck Nivard) ir-rebbie[ din is-sena tal-Amerique
LOKALI
Ti;rija Premier u
o[ra tal-galopp
It-tielet laqg[a tal-ista;un fuq g[axar tigrijiet issir illum wara
nofsinhar fil-korsa tal-Marsa. Disg[a minn dawn it-ti;rijiet se
jkunu riservati g[al ]wiemel tat-trott u jsiru fuq distanza twila ta’
2640m filwaqt li t-ti;rija l-o[ra se tkun wa[da tal-galopp fuq
1750m. L-aktar ti;rija mistennija minn dawk tat-trott se tkun ittmien
wa[da, dik tat-tip Premier.
14-il ]iemel huma miktuba g[al din it-ti;rija li tibda fl-4.05pm.
Dawn huma – Race Ball, Poker Noon, Secretary, Power Cape, Just
Bourbon, Hans des Landiers, il-pjuttost ;did Fran/i] Kaprius du
Perreux, New Kid In Town, Widget, Kosker Mancellerie,
Hawkeye de Marco, Iris du Louvet, Kheops d’Ariane u Intrus des
Rioults. Misjuq mill-G[awdxi Julian Farrugia, Iris du Louvet jibda
favorit li jakkwista t-tieni rebha nfila minn Intrus des Rioults
(Carmelo Micallef) u Hans des Landiers (James Carabott).
L-uniku tigrija tal-galopp se tkun il-[ames wa[da u tibda fit-2.55pm.
Hawn se nsibu sitt ]wiemel li huma – Priviledged Boy, Just The Best,
Silence Caresse, Secondino, Ulgen u Waterpaint. Hawnhekk Just The
Best u Priviledged Boy jibdew kwotati ftit aktar mill-o[rajn.
Il-kumplament tat-ti;rijiet g[al ]wiemel tat-trott se tkunu tattip
Gold, Silver, Bronze u Copper, bl-ewwel ti;rija tat-tip Copper
tibda fis-1.30pm.
Numru ta’ dilettanti Maltin li kienu f’Vincennes fuq ]ew; tours organizzati minn Euro Tours
Tbassir
I Ti;rija Klassi Copper. Win – Gubben Karsk. Place – Chagall
Mistral, Glowing Star.
II Ti;rija Klassi Copper. Win – Brig[tlig[t Sib. Place –
Koechel Baz, Fredrico Kim.
III Ti;rija Klassi Bronze. Win – Miami du Coq. Place –
Atlantis, Impact Classic.
IV Ti;rija Klassi Bronze. Win – Gandhi Brogard. Place –
Killer de Caveland, Pomerol Merc.
V Ti;rija Klassi Galopp. Win – Just The Best. Place – Silence
Caresse, Priviledged Boy.
VI Ti;rija Klassi Gold. Win – L’Ideal de Fersan. Place – Emil
Brebro, Hiosco de Davcar.
VII Ti;rija Klassi Silver. Win – Lorrain d’Oliverie. Place – El
Paso STR, Judon du Cap Vert.
VIII Ti;rija Klassi Premier. Win – Iris du Louvet. Place –
Intrus des Rioults, Hans des Landiers.
IX Ti;rija Klassi Gold. Win – Louise Lucky Sea. Place – It’s
My Way, Joker Pitstop.
X Ti;rija Klassi Silver. Win – Moustique Rose. Place – Ex Air,
Lance Pierre.

01_02_09_pg45 31-01-2009 22:43 Page 1
SPORT
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
45
FOOTBALL INGLI}
Man Utd jift[u [ames punti vanta;;
Manchester United kellhom
;urnata mill-aktar sodisfa/enti
meta g[elbu lil Everton, 1-0
biex fet[u [ames punti vanta;;
fil-klassifika wara li l-isfidanti
Arsenal u Aston Villa spi//aw
fi draw ming[ajr goals.
It-tamiet ta’ Arsenal li
jisfidaw g[at-titlu komplew
jonqsu meta kienu mi]muma
f’darhom minn West Ham
waqt li Aston Villa fir-raba’
post naqsu li jkabbru d-distakk
fuq Arsenal meta huma wkoll
kienu mi]muma draw
ming[ajr goals minn Wigan
Athletic.
L-akbar log[ba kienet fir-
Reebok Stadium fejn Kevin
Davies skorja darbtejn, l-a[[ar
wie[ed lejn tmiem il-partita
biex Bolton g[elbu lil
Tottenham, 3-2.
Illum Liverpool li jinsabu t-
tielet jilqg[u lil Chelsea li qed
jokkupaw it-tieni post fl-aktar
partita mistennija.
EMIRATES STADIUM –
Arsenal t[abtu kemm fel[u
biex jift[u d-difi]a ta’ West
Ham, spe/jalment li [allew
lill-attakkant fil-forma Robin
van Persie fuq il-bank sala[[ar
kwarta. Emmanuel
Adebayor falla ]ew; /ansijiet
fa/li, imma West Ham li issa
ilhom seba’ partiti ma jitilfu
barra minn darhom filkampjonat
]ammew il-fortuna
g[al draw, 0-0.
VILLA PARK – Draw ie[or
ming[ajr goals li minnu
komplew igawdu l-leaders,
Manchester United. Villa
xe[tu kollox fuq l-attakk sa
mill-ewwel minuta, imma
Wigan taw wirja difensiva
denja tal-manager tag[hom, l-
eks pilastru ta’ Man Utd, Steve
Diouf ma’
Blackburn
El-Hadji Diouf hedded lil
Anton Ferdinand li jag[tih
daqqa ta’ sikkina waqt ;lieda
ta[raq li nqalg[et waqt ikla
wara l-partita li Sunderland
reb[u, 1-0 kontra Fulham fost
il-;img[a.
Players o[ra pre]enti
kellhom ira]]nu lil Diouf, li
i]da ma kellu l-ebda sikkina
f’idu meta g[amel l-istqarrija.
L-argument kompla fittraining
l-g[ada u l-manager
Ricky Sbragia, idde/ieda li
jbieg[ lill-attakkant mis-
Senegal lil Blackburn Rovers
g[al 2 miljun sterlina fi ]mien
24 sieg[a.
Jidher li Ferdinand,
internazzjonali Ingli] ta[t il-21
sena, kien tlewwem ma’ Diouf
waqt il-partita wara li t-tnejn
akku]aw lil xulxin li ma kinux
qed jimpenjaw ru[hom
bi]]ejjed.
Il-manager ta’ Blackburn,
Sam Allardyce qal li jinsab
konvint li kapa/i jikkontrolla
lil Diouf.
Bruce. Villa laqtu l-lasta
darbtejn u kellhom numru kbir
ta’ xuttijiet imblukkati jew
imtajra bit-tbatija.
REEBOCK STADIUM –
Bolton Wanderers dehru li
kienu rmew tliet punti o[ra
meta minn 2-0 minn fuq g[attieni
darba f’;img[a ;ew
mil[uqa, imma din id-darba
ssieltu u reb[u, 3-2 kontra
Tottenham. SEBASTIEN
PUYGRENIER u KEVIN
DAVIES po;;ew lil
Wanderers fil-vanta;;, imma
DARREN BENT da[al b[ala
sostitut u skorja darbtejn g[al
Spurs fi spazju ta’ tliet minuti.
Fl-a[[ar sekondi, i]da kien
DAVIES li a//erta l-ewwel
reb[a g[al Bolton f’seba’
partiti b’goal bir-ras.
CRAVEN COTTAGE –
Fulham g[elbu lil Portsmouth,
3-1 u komplew jikxfu l-
problemi li g[andu t-tim ta’
Tony Adams fid-difi]a meta n-
nasba tal-offside tag[hom
darbtejn falliet u pattew prezz
qares. ANDY JOHNSON
feta[ l-iskor wara 14-il minuta,
u ERIK NEVLAND irdoppja
hekk kif id-difensuri tal-
Pompey qag[du j[arsu qabel
ma’ l-istess NEVLAND
kompla jix[et il-mel[ fuq ilferita
g[axar minuti mittmiem.
Portmsouth ippruvaw
jattakkaw u Peter Coruch kien
im/a[[ad fil-[in qabel DAVID
NUGENT skorja goal talkonsolazzjoni.
KC STADIUM – Hull
temmew serje negattiva ta’ sitt
telfiet konsekuttivi, imma ]gur
mhumiex kuntenti bi draw, 2-2
ma’ WBA wara li darbtejn
kienu fil-vanta;;. Huma fe[tu
l-iskor minn BERNARD
FOOTBAL TALJAN
Cagliari jil[qu lil Napoli
Cagliari kisbu l-ewwel
reb[a fil-piemonte sa mill-
1968 meta g[elbu lil Juventus
3-2 u telg[u fis-seba’ post
daqs Napoli.
Cagliari, li g[addejjin minn
mument po]ittiv,
meritatament fet[u l-iskor
minn Biondini, li g[eleb lil
Buffon. Imma man-nofs
sieg[a log[ob, l-
internazzjonali tal-Mali,
Sissoko kiseb id-draw u seba’
minuti wara, kien Pavel
Nedved li dawwar ir-ri]ultat u
po;;a lil Juventus fil-vanta;;.
I]da Cagliari wettqu
rimonta tajba u wara li Jeda
kiseb id-draw kien is-sostitut
Matri li tahom reb[a li minnha
gawdew ukoll il-leaders Inter.
Fil-partita l-o[ra, goal millisba[
ta’ Fabio Quagliarella
minn volley minn tarf il-kaxxa
ta draw, 2-2 lil Udinese g[and
Napoli.
Napoli kienu 2-0 minn fuq
wara 27 minuta b’goal ta’
Ezequiel Lavezzi, li kellu xutt
imxellef fil-lasta u daqqa ta’
ras tal-midfielder Marek
MENDY wara azzjoni
personali, imma JAY
SIMPSON kiseb id-draw fittieni
taqsima. CRAIG FAGAN
bir-ras re;a’ po;;a lil Hull filvanta;;
sakemm Wes Brom
re;g[u kisbu d-draw minn
penalty ta’ CHRIS BRUNT,
erba’ minuti wara.
OLD TRAFFORD – Kellu
jkun goal minn penalty dubju]
skorjat minn CRISTIANO
RONALDO ftit sekondi qabel
il-mistrie[ li ta reb[a minima lil
Manchester United f’darhom
kontra Everton. Il-goalkeeper
ta’ United, Van der Sar issa ilu
12-il partita konsekuttiva
ming[ajr ma jsofri goal u kiser
ir-rekord tal-goalkeeper ta’
Reading Steve Death,
imwaqqaf 30 sena ilu ta’ 18-il
sieg[a u 23 minuta ming[ajr
ma jaqla’ goal wie[ed.
RIVERSIDE STADIUM –
Draw ming[ajr goals bejn
Middlesborugh u Blackburn
Rovers, li g[alkemm issieltu
kemm fel[u ftit offrew kwalità.
Boro issa ilhom 12-il partita
bla reb[a fejn skorjaw goal
wie[ed biss f’seba’ partiti u fittieni
taqsima kienu ddominati
minn Blackburn.
BRITANNIA STADIUM –
Stoke kisbu l-ewwel reb[a
wara g[axar partiti, minkejja li
lag[bu aktar minn taqsima
s[i[a bi player anqas kontra
Manchester City meta tke//a
Rory Delap talli ta bis-sieq lil
Wright-Phillips, fis-37 minuta.
JAMES BEATTIE skorja goal
e//ellenti bir-ras fil-[in
mi]mum fl-ewwel taqsima, u
mbag[ad Stoke iddefendew
bil-g[aqal hekk kif City,
iddisprati naqsu li jo[olqu
periklu denju.
Hamsik, li kien qed jirritorna
wara ]ew; partiti sospensjoni.
Antonio Di Natale naqqas l-
iskor minn penalty qabel ma’
sie[bu fin-nazzjonal
Quagliarella, li hu mwieled
Napli, kiseb id-draw qabel ilmistrie[.
Napoli issa ilhom ma
jirb[u erba’ partiti.
Ri]ultati
Serie A
Napoli v Udinese 2-2
Juventus v Cagliari 2-3
Illum
Atalanta v Catania
Bologna v Fiorentina
Chievo v Sampdoria
Genoa v Palermo
Inter v Torino
Reggina v Roma
Siena v Lecce
Lazio v Milan
Serie B
Ascoli v Ancona 2-0
Avellino v Triestina 1-2
Bari v Frosinone 2-1
Empoli v Vicenza 2-0
Parma v Albiloneffe 3-1
Modena v Rimini 0-0
Piacenza v Grosseto 2-3
Pisa v Sassuolo 0-0
Salernitana v Cittadella 1-2
Treviso v Brescia 3-2
Mantova v Livorno g[ada
Premier League
Arsenal v West Ham 0-0
Aston Villa v Wigan 0-0
Bolton v Tottenham 3-2
Fulham v Portsmouth 3-1
Hull v West Brom 2-2
Man Utd v Everton 1-0
M’Boro v Blackburn 0-0
Stoke v Man City 1-0
Illum
Liverpool v Chelsea
(5pm Ch. 702)
Newcastle v Sunderland
(2.30pm Ch. 702)
Kif Jinsabu
L R D T
Ri]ultati u klassifiki
F K Pt
Man. Utd. 23 16 5 2 40 10 53
Chelsea 23 14 6 3 44 13 48
Liverpool 23 13 9 1 37 15 48
Aston V. 24 14 6 4 3 24 48
Arsenal 24 12 7 5 38 25 43
Everton 24 10 7 7 31 28 37
Wigan A. 24 9 6 9 26 24 33
West Ham 24 9 6 9 31 31 33
Fulham 22 7 8 7 22 19 29
Man. City 23 8 4 11 41 32 28
Hull C. 24 7 7 10 31 46 28
Bolton W. 24 8 3 13 27 34 27
Sunderland 23 7 5 11 24 32 26
Tottenham H. 24 6 6 12 26 31 24
Portsmouth 23 6 6 11 23 38 24
Stoke City 24 6 6 12 21 38 24
Newcastle 23 5 8 10 29 39 23
Blackburn R. 23 5 8 10 27 38 23
B’Boro 24 5 7 12 18 35 22
WBA 24 6 4 14 22 44 22
League One
Brighton v Hartlepool 2-1
Carlisle v Colchester 0-2
Cheltenham v MK Dons 3-5
Crewe v Tranmere 2-1
Huddersfield v P’borough 1-0
Leyton O. v Yeovil 0-1
Millwall v Scunthorpe 1-2
Northampton v Leicester 1-2
Oldham v Swindon 0-0
Southend v Bristol R. 1-0
Stockport v Hereford 4-1
Walsall v Leeds Utd 1-0
League Two
Aldershot v Rochdale 2-4
Bradford v Grimsby 2-0
Chester v Gillingham 0-1
Dag & Red v Darlington 0-1
Exeter v Barnet 2-1
Lincoln C. v Bournemouth 3-3
Luton v Bury 1-2
Morecambe v Port Vale 1-1
Notts C. v Chesterfield 0-1
Rotherham v Macclesfield 2-0
Shrewsbury v Brentford 1-3
Wycombe v Accrington S. 2-1
Cristiano Ronaldo ta’ Man Utd (xellug) jattakka
lil Tony Hibbert ta’ Everton
The Championship
Bristol C. v Barnsley 2-0
Burnley v Charlton 2-1
Cardiff v Nottm Forest 2-0
Crystal P. v Blackpool 0-1
Derby v Coventry 2-1
Ipswich v Plymouth 0-0
Preston v Sheff Utd 0-0
QPR v Reading 0-0
Sheff Wed v Birmingham 1-1
Southampton v Swansea 2-2
Wolves v Watford 3-1
Kif Jinsabu
L R D T
F K Pti
Wolves 30 19 5 6 60 37 62
Reading 30 17 7 6 58 26 58
Birmingham 30 16 8 6 37 27 56
Cardiff 29 13 12 4 41 26 51
Sheff Utd 30 12 9 8 40 26 48
Preston 30 12 6 10 42 38 48
QPR 30 12 10 8 31 27 46
Burnley 30 13 7 10 43 43 46
Swansea 30 10 15 5 43 33 45
Ipswich 30 11 10 9 42 31 43
Bristol C. 29 10 11 8 36 34 41
Crystal P. 29 11 7 11 39 34 40
Sheff Wed. 30 10 9 11 32 42 39
Coventry 30 9 19 11 33 37 37
Blackpool 30 9 19 11 30 38 37
Plymouth 29 9 7 13 27 33 34
Nottm. Forest 30 8 9 13 32 41 33
Derby 29 8 8 13 30 41 32
Barnsley 30 9 5 16 29 41 42
Norwich 30 8 7 15 39 46 31
Doncaster 29 8 7 14 21 33 31
Watford 30 8 6 16 42 53 30
Southampton 30 6 10 14 28 46 28
Charlton 30 5 7 18 31 53 22
Premier Sko//i]
Falkirk v Aberdeen 1-0
Hamilton v Hearts 2-0
Hibernian v Motherwell 1-1
Rangers v Dundee Utd 2-0
St Mirren v Kilmarnock 1-1
Illum
Inverness CT v Celtic
I Div.
Airdrie Utd v Partick T. 0-1
Dundee v Clyde 2-1
Dunfermline v Queen of S. 0-2
Livingston v Ross County 4-2
Morton v St Johnstone 0-0
II Div.
Arbroath v Alloa 1-0
Ayr v Raith 2-2
Brechin v Stirling 1-2
East Fife v Peterhead 0-3
Queens Park v Stranraer 1-1
III Div.
Albion v Forfar 2-0
Berwick v East Stirling posp
Cowdenbeath v Annan A. 1-0
Dumbarton v Montrose 1-1
Stenhousemuir v Elgin 4-2

01_02_09_pg46 31-01-2009 19:37 Page 1
46
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
SPORT
TENNIS
Serena Williams issa[[ar Melbourne
Serena Williams serqet ix-xena
hekk kif sa[[ret Melbourne Park u
g[ar-raba’ darba fil-karriera
tag[ha reb[et l-Open tal-Awstralja
kontra Dinara Safina, u re;g[et
lura g[an-numru 1 tar-ranking
mondjali.
L-Amerikana [adet biss 59
minuta biex ;abet fix-xejn lir-
Russa, 6-0, 6-3, reb[et is-somma
ta’ $1.28m u ng[aqdet mal-club
tal-players elite li reb[u millanqas
g[axar titli Grand Slam.
“In[ossni e//itata, ridt nirba[
dan it-titlu u [assejtni li ridt
nirba[,” qalet Williams.
Li kieku r-reb[a marret g[and
Safina kienet tkun ir-Russa li ssir
in-numru 1 fid-dinja. Imma dan iddettall
ftit deher kredibbli fuq ilwirja
tal-biera[.
“Illum lanqas g[amilt sieg[a fuq
il-court. Kont qisni ball boy.
Lag[bet log[ba e//ellenti u kienet
ferm aktar aggressiva minni,”
qalet Safina wara l-log[ba.
Intant l-a[wa Amerikani Bob u
Mike Bryan re[bu t-tielet titlu taddouble
fl-Open tal-Awstralja meta
g[elbu 2-6, 7-5, 6-0 lill-Indjan
Mahesh Bhupathi u Mark Knowles
tal-Bahamas.
L-a[wa Bryans, li re;g[u telg[u
fl-ewwel post tar-rankings billi
walsu sal-final, pattew g[at-telfa
li kienu sofrew fil-kwarti talfinali,
is-sena l-o[ra kontra l-
istess ]ew; players.
Serena Williams reb[et l-Open tal-Awstralja
g[ar-raba’ darba fil-karriera tag[ha
BUNDESLIGA
Hoffenheim
fil-qu//ata
Hoffenheim re;g[u
telg[u fl-ewwel post tal-
Bundesliga meta g[elbu lil
Energie Cvottbus, 2-0
b’goals minn Demba Ba u
Boubacar Sanogo fid-debutt
tieg[u.
Din kienet l-ewwel
log[ba g[al Hoffeneim flistadium
il-;did, fejn taw
wirja o[ra konvin/enti hekk
kif g[adhom jittamaw flewwel
titlu fl-istorja
tag[hom. Issa g[andhom 38
punt, tnejn aktar minn
Hertha Berlin, li qab]u lil
Hamburg wara reb[a, 2-1
fuq Eintracht.
Hertha g[elbu lil
Frankfurt biex kisbu s-seba’
reb[a konsekuttiva
f’darhom fil-kampjonat
b’goal f’kull taqsima minn
Pantelic wara li aktar qabel
kienu ;eddew il-kuntratt
tal-kow/ Favre b’sena o[ra
I/-Champions, Bayern
Munich tilfu f’Hamburg
b’goal ta’ Petric u ni]lu r-
raba’.
Ri]ultati
Cologne v Wolfsburg 1-1
B. Dortmund v B. Leverkusen 1-1
Hanover v Schalke 04 1-0
H. Berlin v E. Frankfurt 2-1
Hoffenheim v Energie C. 2-0
Stuttgart v B. M’gladbach 2-0
Hamburg v B. Munich 1-0
Bochum v Karlsruhe illum
W. Bremen v A. Bielefeld illum
Kif Jinsabu
L R D T
F KPT
Hoffenheim 18 12 2 4 44 23 38
H. Berlin 18 11 3 4 29 21 36
Hamburg SV 18 11 3 4 27 24 36
B. Munich 18 10 5 3 39 25 35
B. Leverkusen 18 10 3 5 37 22 33
B. Dortmund 18 7 9 2 28 20 30
Stuttgart 18 8 4 6 28 23 28
Wolfsburg 18 7 6 5 36 26 27
Schalke 04 18 7 6 5 24 17 27
W. Bremen 17 7 5 5 39 28 26
Cologne 18 7 2 9 20 26 23
Hanover 96 18 5 5 8 21 32 20
Eintracht F. 18 5 4 9 24 31 19
A. Bielefeld 17 2 8 7 15 27 14
Karlsruhe SC 17 4 1 12 15 32 13
Energie C. 18 3 4 11 12 31 13
VfL Bochum 17 1 8 8 19 30 11
B. M’gladbach 18 3 2 13 18 37 11

01_02_09_pg48 31-01-2009 19:59 Page 1
48
il-Óadd, 1 ta’ Frar, 2009
LOKALI
IL-:UBLEW TAL-FIDDA TAL-OPPO}IZZJONI TAL-LABOUR G{ALL-UNJONI EWROPEA
Biex jer;a’ jinbena s-suq so/jali
“Il-Kummissjoni trid ta[seb
mhux biss dwar l-esperjenza
tal-pajji]i l-kbar, i]da wkoll
ta’ pajji]i b[al Malta, ?ipru u
s-Slovenja,” stqarret Petra
Erler, il-kap tas-Segretarjat ta’
Guenther Verheugen, il-
Kummissarju Ewropew li
jie[u [sieb l-impri]a u l-
industrija.
Erler kienet qed tindirizza
konferenza dwar il-kri]i
finanzjarja u ekonomika.
Il-konferenza ssej[et mill-
Kumitat Ekonomiku u So/jali
Ewropew (KESE) u se[[et
bejn it-22 u t-23 ta’ Jannar.
Sa[qet kemm fuq l-
importanza ta’ sforz Ewropew
mag[qud, kif ukoll fuq
soluzzjonijiet li jag[rfu /-
/irkustanzi partikulari ta’ kull
pajji] – spe/jalment talimpri]i
]-]g[ar, li l-Ewropa,
skont Erler g[andha [afna
x’toffrilhom.
L-g[an tal-konferenza kien
li jinsabu l-modi kif is-suq
so/jali Ewropew jista’ jer;a’
jinbena wara li l-kri]i faqg[et
il-fidu/ja popolari fil-futur
ekonomiku immedjat, kif
ukoll fl-istituzzjonijiet li
kellhom jirregolaw is-swieq.
Kif qalu bosta kelliema,
inklu] il-President tal-KESE,
Mario Sepi, hemm dimensjoni
Ewropea importanti filproblema,
kif ukoll fissoluzzjonijiet.
Wa[da mill-problemi
indikaha Daniel Gros, id-
Direttur ta/-?entru g[all-
Istudju tal-Politika Ewropea.
L-iskrutinju tas-sogri li kienu
qed jie[du xi banek u xi ditti
kien il-kompitu tar-regolaturi
nazzjonali. Is-sogri
individwali forsi kienu
jin;arru mis-sistema, i]da
mhux kollha f’daqqa. Ilproblema
kienet li biex tkun
taf x’kienu l-problemi kollha
kellek b]onn skrutinju li jsir
fuq livell Ewropew, mhux
nazzjonali.
I]da g[al David Wright, id-
Direttur :enerali tad-
Direttorat li jie[u [sieb is-suq
fil-Kummissjoni, il-problema
kienet akbar minn hekk.
G[alih, anki l-iskrutinju li
seta’ jsir sew fis-sistema kif
inhi ma sarx sew – ippunta
sebg[u l-aktar lejn l-Istati
Uniti. Kien hemm
inkompentza grassa fil-mod
kif tmexxew id-ditti, kif sar
is-self, u f’elf [a;’o[ra.
U d-di]astru kien hemm
min rah ;ej minn qabel.
Wright semma lill-ekonomista
Nouriel Roubini (tal-
Università ta’ New York).
I]da kien hemm ukoll xi
rapporti miktubin g[all-
media•link
COMMUNICATIONS
KESE, li indikaw li setg[u
jinqalg[u xi problemi serji.
Il-problema li identifika
Wright mhix wa[da ta’
inkompetenza biss. Fl-Istati
Uniti, spe/jalment, l-
inkompetenza kienet marbuta
ma’ g[amad ideolo;iku> l-
idea li kienet ta[kem il-White
House ta’ George W Bush li
s-swieq jafu jie[du [sieb
tag[hom infushom, li j;ibu
ru[hom b’mod razzjonali, bla
ma jin[akmu mid-deni li l-
profitti tal-lum jiswew aktar
mill-prudenza fit-tul< u li
allura jekk Gvern jipprova
jirregolahom, ikun qed ifixkel
it-tkabbir ekonomiku.
F’dan is-sens, mhix issistema
ekonomika kollha li
ta[ti, i]da l-filosofija li ;ieli
tissejja[ neo-liberali – ittwemmin
fundamentalista li l-
forzi tas-suq dejjem ja[dmu l-
a[jar meta ma jkollhomx
xkiel.
G[alhekk, kelliem ie[or,
Peter Praet, id-Direttur tal-
Bank Nazzjonali tal-Bel;ju,
sa[aq fuq l-importanza mhux
biss tar-regolamenti u
supervi]joni tajbin, i]da wkoll
fuq preparazzjoni tajba g[al
kif tindirizza u timmani;ja
kri]i b[al din.
G[alija, wie[ed ma jistax
jifred l-importanza talinizjattivi
b’sa[[ithom millideat
/ari. G[andna noqog[du
attenti li, fis-soluzzjonijiet
stess li nipproponu, ma jkunx
hemm ukoll l-eredità tal-[sieb
ekonomiku marbut ma’
George W Bush u l-Gvern
tieg[u.
U wisq nib]a’ li s-sej[a li
jitnaqqsu t-taxxi, li jitpo;;ew
il-flus fil-bwiet tan-nies, hi
parti minn din l-eredità. Ittnaqqis
tat-taxxi b[ala
soluzzjoni g[al kwalunkwe
g[aw; ekonomiku, hu x’inhu,
jag[mel parti mill-[sieb
konservattiv Amerikan (u sa
/ertu punt, Ewropew), ta’
dawn l-a[[ar snin.
Il-President Obama wkoll
qed jinkludi element ta’ tnaqqis
fit-taxxi, fil-pakkett ekonomiku
li qed jipprova jg[addi mill-
Kun;ress Amerikan. Jista’ jkun
li ma jqisx li hu politikament
possibbli li jevita li jag[mel
hekk.
I]da m’hemmx dubju li l-
estra-ma;;oranza talekonomisti
ewlenin (fosthom
l-a[[ar rebbie[ tal-Premju
Nobel, Paul Krugman) qed
jg[idu li dan hu ]ball.
Jippreferu li l-flus jintnefqu
fuq pro;etti infrastrutturali –
g[aliex g[al kull dollaru li
tonfoq fuq il-pro;etti, to[loq
$1.50< filwaqt li meta tag[ti l-
minn Ranier Fsadni
ranierfsadni@europe.com
flus f’idejn in-nies ([lief dawk
li huma l-aktar fil-b]onn,
g[aliex jonfquhom ];ur),
x’aktarx ifaddluhom, mhux
jonfquhom. Minn dan il-lat, ilparir
ta’ Krugman aktar jixba[
l-istrate;ija tal-Gvern Malti
milli l-pariri tal-Oppo]izzjoni.
Krugman, fil-fatt tal-parir li
b[alissa g[andu jkun ippjanat
infiq kbir mhux biss g[assena
d-die[la, i]da g[at-tliet
snin li ;ejjin – g[aliex id-daqs
tal-problema hekk jitlob.
Nittamaw li l-istituzzjonijiet
Ewropej u l-gvernijiet
nazzjonali jag[rfu jie[du d-
de/i]jonijiet biex jindirizzaw
id-daqs tal-isfida.
www.radio101.com.mt
Current Affairs Research Agency
www.maltarightnow.com