Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
saqarTveloSi ruseTis agresiis<br />
qronologia<br />
saqarTvelos mTavrobis dokumenti<br />
2008 wlis 21 seqtemberi, Tbilisi<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
dokumentis mizani<br />
saqarTveloSi ganxorcielebuli agresiis gamarTlebis mizniT, ruseTi<br />
amtkicebda, rom misi Zalebi saqarTvelos teritoriaze mxolod<br />
cxinvalze `moulodneli qarTuli Tavdasxmis~ Semdeg SeiWrnen.<br />
mocemuli qronologiidan naTeli xdeba, rom saqarTvelos SeiaraRebuli<br />
Zalebi cxinvalis regionisken daiZrnen mxolod mas Semdeg, rac<br />
separatistebis mier qarTuli soflebis ramdenimedRiani intensiuri<br />
saartilerio dabombvis Sedegad daiRupnen mSvidobiani moqalaqeebi, da<br />
rodesac dadasturda, rom ruseTis saxmeleTo nawilebma rokis gvirabiT<br />
saqarTveloSi SemoWra daiwyes.<br />
es iyo Tveebis ganmavlobaSi ruseTis mier detaluri dagegmvis kulminacia;<br />
40 000 rusi jariskaci erTdroulad saxmeleTo, sahaero da<br />
sazRvao Tavdasxmebis meSveobiT swrafad axorcielebda saqarTvelos<br />
okupacias, ruseTis regularulma armiam daiwyo winaswar mofiqrebuli<br />
strategiis ganxorcieleba, romelsac araviTari kavSiri ar hqonda ruseTis<br />
mier `sakuTari moqalaqeebis~ dacvasTan cxinvalis regionSi.<br />
es dokumenti Sedgeba Semdegi sami nawilisgan:<br />
I. rusuli eskalacia 2004-2008 wlebSi: saqarTvelos mimarT ruseTis<br />
politika agresiamde<br />
II. ruseTis agresiis ZiriTadi niSansvetebi<br />
III. ruseTis agresiis detaluri qronologia<br />
I. rusuli eskalacia 2004-2008 wlebSi:<br />
saqarTvelos mimarT ruseTis politika<br />
agresiamde<br />
• ruseTis mier araerTxel uaryofili saqarTvelos samSvidobo winadadebebi:<br />
2004 wlidan moyolebuli, saqarTvelos mTavroba mudmivad gamodioda<br />
samxreT oseTisa da afxazeTis regionebTan dakavSirebiT realuri<br />
samSvidobo procesis dawyebis iniciativiT. ramdenimewliani uZraobis Sedegad,<br />
orive konfliqtis zona TandaTanobiT icleboda mosaxleobisgan,<br />
darCenili mosaxleobis uflebebi ki fexqveS iTeleboda: xorcieldeboda<br />
qarTvelebis devna eTnikuri niSniT. ruseTi da separatistul-marionetuli<br />
reJimebi mudmivad uaryofdnen samSvidobo winadadebebs _ maSinac ki,<br />
rodesac saerTaSoriso Tanamegobroba mxars uWerda samSvidobo iniciativebs.<br />
Sedegad, samxreT oseTisa da afxazeTis regionebi mwvave kriminaluri<br />
qmedebebis, maT Soris adamianis gatacebis, gamoZalvis, fulis gayalbebis,<br />
iaraRisa da narkotikis kontrabandis navsayudelebad an TavSesafrebad<br />
iqcnen. dadasturebul iqna birTvuli kontrabandis SemTxveva.<br />
46 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
• ruseTi kontrols aZlierebs separatistul reJimebze: 2005 wlidan<br />
moyolebuli, moskovi aZlierebs kontrols separatistul reJimebze;<br />
ruseTis samxedro da samoqalaqo oficialuri pirebi masobrivad iniSnebian<br />
sakvanZo Tanamdebobebze.<br />
• ruseTi cxinvalis maxloblad ukanono samxedro bazas aSenebs: 2006<br />
wlis gazafxulze ruseTma ukanono samxedro baza aaSena strategiuli<br />
mdebareobis qalaq javaSi (cxinvalis CrdiloeTiT). baza 2 500 jariskaczea<br />
gaTvlili da moicavs tankebisa da sxva javSantransportis sawvavis Semnaxvel<br />
uamrav saSualebas.<br />
• moskovi gamodis dsT-is iaraRis/ekonomikuri embargos reJimidan<br />
(2008 wlis 6 marti): ruseTi calmxrivad da ukanonod gamovida dsT-is<br />
mier afxazeTis separatistuli regionisTvis iaraRis miwodebaze 1996<br />
wels dawesebuli embargos reJimidan.<br />
• saerTaSoriso Tanamegobroba gmobs ruseTis mier samxreT oseTisa<br />
da afxazeTis regionebTan pirdapiri samarTlebrivi kavSirebis<br />
damyarebas (2008 wlis 16 aprili): afxazeTisa da samxreT oseTis regionebTan<br />
samarTlebrivi kavSirebis damyarebis Sesaxeb brZanebulebis<br />
gamocemiT ruseTma moaxdina daZabulobis mwvave eskalacia; es aris<br />
saqarTvelos teritoriis de-faqto aneqsiis forma, ramac mTeli saer<br />
TaSoriso Tanamegobrobis, maT Soris evrokavSiris, aSS-is, euTo-sa da<br />
sxvebis mxridan dagmoba daimsaxura. maT ruseTs gadawyvetilebis dauyovnebliv<br />
gauqmebisaken mouwodes.<br />
• gaero adasturebs ruseTis mier saqarTvelos teritoriaze upiloto<br />
qarTuli safreni aparatis Camogdebas (2008 wlis 20 aprili): ruseTis<br />
samxedro aviagamanadgurebeli agdebs saqarTvelos Sss kuTvnil upiloto<br />
safren aparats saqarTvelos sahaero sivrceSi (ganmuxuris maxloblad).<br />
agresiis es aqti saqarTveloSi gaero-s sadamkvirveblo misiisa da<br />
euTo-s sagamoZiebo moxsenebebiT iqna dadasturebuli.<br />
• ruseTi afxazeTSi zrdis jariskacebis raodenobas da Sehyavs sadesanto<br />
nawilebi (2008 wlis maisi/ivnisi): ruseTi agrZelebs afxazeTSi<br />
Tavisi samxedro Zalebis raodenobis calmxrivad ukanono gazrdas da<br />
ar asrulebs samarTlebriv valdebulebas, romlis Tanaxmadac, Zalebis<br />
rotaciasa Tu gazrdaze mas saqarTvelos Tanxmoba unda mieRo; mas regionSi<br />
Sehyavs sadesanto nawilebi, rac ar Seesabameba samSvidobo operaciebis<br />
arsebul formats.<br />
• ruseTs afxazeTSi ukanonod Seaqvs mZime SeiaraReba da Sehyavs moieriSe<br />
Zalebi (2008 wlis maisi/ivnisi): yvela samSvidobo normisa da<br />
SeTanxmebis pirdapiri darRveviT, ruseTs afxazeTSi Sehyavs damatebiTi<br />
moieriSe Zalebi da Seaqvs mZime SeiaraReba. es faqti damowmebulia<br />
saqarTveloSi gaero-s sadamkvirveblo misiis mier.<br />
• agresiamde afxazeTSi agzavnian ruseTis sarkinigzo Zalebs rkinigzis<br />
SesakeTeblad (2008 wlis 26 maisi): ruseTis Tavdacvis saministro<br />
`sarkinigzo jaris~ 400-ze met warmomadgenels agzavnis afxazeTSi, raTa<br />
aRadginos sarkinigzo infrastruqtura, romelic saWiroa samxedro<br />
qmedebisTvis; es jariskacebi arc erT samSvidobo danayofSi ar Sedian.<br />
• samSvidobo gegmis gaaqtiurebis fonze, ruseTis provokaciebi<br />
samxreT oseTis regionisken inacvlebs (2008 wlis ivlisi): saqarTvelosa<br />
da saerTaSoriso Tanamegobrobis mcdelobebiT afxazeTisTvis samSvi<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
47
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
dobo winadadebebis gaaqtiurebis fonze, ruseTis provokaciebis samizne<br />
moulodnelad samxreT oseTis regionisken inacvlebs.<br />
• separatistebi samxreT oseTis administraciis lideris mokvlas<br />
cdiloben (2008 wlis 3 ivlisi): separatistebma samxreT oseTis droebiTi<br />
administraciis xelmZRvanelis dimitri sanakoevis mokvla scades;<br />
sami policieli daSavda.<br />
• ruseTi utifrad aRiarebs saqarTvelos sahaero sivrcis darRvevas<br />
(2008 wlis 10 ivlisi): 9 ivliss, saqarTveloSi aSS-s saxelmwifo mdivnis<br />
kondoliza raisis Camosvlis wina dRes, 4 rusuli samxedro TviTmfrinavi<br />
arRvevs saqarTvelos sahaero sivrces. marTalia, ruseTi<br />
mudmivad arRvevs saqarTvelos sahaero sivrces, magram amjerad pirvelad<br />
xdeba, rom moskovi aRiarebs am qmedebis winaswarganzraxulad Cadenas.<br />
• ruseTi atarebs farTomasStabian samxedro wvrTnebs saqarTvelos<br />
CrdiloeT sazRvarTan (2008 wlis ivlisi _ agvisto): ruseTi saqarTvelos<br />
CrdiloeTi sazRvris uSualo siaxloves iwyebs farTomasStabian<br />
samxedro wvrTnebs saxelwodebiT `kavkasia 2008~ (15 ivlisi-2 agvisto).<br />
ruseTis Tavdacvis saministro amtkicebs, rom wvrTnebi, romlebSic monawileobas<br />
iRebs 8000 jariskaci da 700 erTeuli samxedro teqnika, miznad<br />
isaxavs saqarTvelos regionebSi _ afxazeTsa da samxreT oseTSi _ `mSvidobisaTvis<br />
iZulebis specialuri operaciebisTvis~ mzadebas. wvrTnebis<br />
dros, presis monacemebiT, gavrcelda antiqarTuli proklamaciebi<br />
saxelwodebiT _ `jariskaco, icnobde Sens SesaZlo mters~.<br />
• ruseTis sajariso danayofebi sawyis poziciebze ar brundebian (2008<br />
wlis 2 agvisto): ruseTis sajariso danayofebi, romlebic monawileobas<br />
iRebdnen wvrTnebSi `kavkasia 2008~, maTi dasrulebis Semdeg ar ubrundebian<br />
mudmivi dislokaciis adgilebs.<br />
• separatistebi uaryofen germaniis SuamavlobiT SemuSavebul samSvidobo<br />
gegmas (2008 wlis 18 ivlisi): separatistebi uaryofen germaniis SuamavlobiT<br />
SemuSavebul samSvidobo gegmas afxazeTis Sesaxeb da berlinSi<br />
dagegmil molaparakebebSi monawileobaze uars acxadeben.<br />
• evrokavSiri cdilobs samSvidobo molaparakebebis organizebas,<br />
romelsac separatistebi ar eswrebian (2008 wlis 22-24 ivlisi): evrokav<br />
Siri cdilobs molaparakebebis gamarTvas briuselSi saqarTvelos<br />
mTavrobis samxreT oseTis regionis, cxinvalis separatistuli reJimis<br />
warmomadgenlebisa da rf-s monawileobiT. separatistebi uars acxadeben<br />
monawileobaze, Tavdapirvelad mizezad isini asaxeleben reintegraciis<br />
sakiTxebSi saxelmwifo ministris Temur iakobaSvilis Tanamdebobis<br />
saxelwodebas. am sababis gasaneitraleblad, baton iakobaSvils eniWeba<br />
prezidentis specialuri warmomadgenlis uflebamosileba. separatistebi<br />
kidev erTxel acxadeben uars molaparakebebSi monawileobaze, amjerad<br />
mizezebis dausaxeleblad.<br />
• euTo samSvidobo molaparakebebis SeTavazebiT gamodis, separatistebi<br />
am iniciativasac uaryofen (2008 wlis ivlisis bolo): euTo-s moqmedi<br />
Tavmjdomare, fineTis sagareo saqmeTa ministri aleqsandr stubi<br />
helsinkSi agvistos dasawyisSi separatistebsa da saqarTvelos mTavrobas<br />
Soris molaparakebebis gamarTvis iniciativiT gamodis. separatistebma es<br />
SeTavazeba uaryves.<br />
48 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
II. ruseTis agresiis ZiriTadi niSansvetebi<br />
• 3 ivlisi: saqarTveloSi ruseTis agresiamde erTi TviT adre,<br />
separatistebi cdiloben samxreT oseTis droebiTi administraciis<br />
xelmZRvanelis dimitri sanakoevis mokvlas. gzis piras damontaJebuli<br />
distanciurad marTvadi bombi im dros afeTqda, rodesac baton sanakoevis<br />
korteJma Caiara. misi Tanmxlebi sami policieli daiWra. batonma<br />
sanakoevma _ separatistuli mTavrobis Tavdacvis yofilma ministrma _<br />
2006 wels dado iaraRi, raTa xeli Seewyo farTo avtonomiis pirobebSi<br />
danarCen qveyanasTan regionis mSvidobiani reintegraciisaTvis. batoni<br />
sanakoevi demokratiuli arCevnebis Sedegad iqna arCeuli da igi regionis<br />
teritoriis 50%-is administrirebas axdenda.<br />
• 29 ivlisi: separatistTa ukanono bandSenaerTebma daiwyes saqar<br />
Tvelos kontrolqveS myofi eTnikurad Sereuli soflebis, maT Soris<br />
im soflebis, sadac qarTveli samSvidoboebis saguSagoebi iyo ganlagebuli,<br />
arsebuli SeTanxmebebiT akrZaluli msxvilkalibriani (82 mm-ze meti)<br />
artileriiT dabombva. es faqti dafiqsirebulia ruseTis `samSvidobo<br />
Zalebis~ xelmZRvanelis, general marat kulaxmetovis 4 agvistos weril<br />
Si (is konkretulad miuTiTebs pirvel da or agvistos saqarTvelos kontrolqveS<br />
myofi soflebis msxvilkalibriani artileriiT dabombvis<br />
faqtebs). aseTi dabombvebi regularulad grZeldeba 7 agvistos CaTvliT,<br />
saqarTveloSi ruseTis regularuli nawilebis SemoWramde.<br />
• 1 agvisto: pikapis tipis avtomobili, romelSic saqarTvelos<br />
Sss-s eqvsi policieli imyofeboda, eredvi-xeiTis SemovliT gzaze, cxinvalis<br />
CrdiloeTiT, aafeTqes distanciuri marTvis mowyobilobiT.<br />
xuTi policieli mZimed daiWra.<br />
• 3 agvisto: ruseTis media ityobineba CrdiloeT kavkasiis gaswvriv<br />
moxaliseTa farTomasStabian mobilizaciasa da kazakTa gancxadebebze sa<br />
Wiroebis SemTxvevaSi saqarTveloSi maTi Sesvlis SesaZleblobis Sesaxeb.<br />
• 4 agvisto: separatistebi cxinvalidan da soflebidan samoqalaqo<br />
mosaxleobis evakuacias acxadeben.<br />
• 5 da 7 agvisto: prezident saakaSvilis davalebiT, specialuri warmomadgeneli<br />
Temur iakobaSvili orjer uSedegod cdilobs separatistebTan<br />
Sexvedras.<br />
• 7 agvisto: ruseTis sagareo saqmeTa ministris specialuri warmomadgeneli<br />
iuri popovi cecxlis SewyvetasTan dakavSirebiT winaswar<br />
SeTanxmebul molaparakebebSi mediatorobas ver axerxebs, amis mizezad<br />
separatistebis uars asaxelebs, am dros ki saqarTvelos mTavrobis kontrolqveS<br />
myofi soflebis saartilerio dabombva grZeldeba.<br />
• generali kulaxmetovi specialur warmomadgenel Temur iakoba<br />
SvilTan cxinvalSi gamarTuli Sexvedris dros acxadebs, rom mas ar<br />
SeuZlia kontaqtis damyareba separatistebTan da rom rus samSvidoboebs<br />
ar SeuZliaT separatistTa Tavdasxmebis SeCereba; generali kulaxmetovi<br />
aRiarebs, rom separatistebi isrodnen rusuli samSvidobo saguSagoebis<br />
siaxlovidan.<br />
• separatistebis mxridan gaxsnili cecxlis Sedegad qarTvel samSvidoboebsa<br />
da samoqalaqo pirebs Soris msxverplis miuxedavad, prezi<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
49
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
denti saakaSvili gascems brZanebs dauyonebliv cecxlis Sewyvetis Sesaxeb<br />
da cxinvals molaparakebebisken mouwodebs. is kvlav adasturebs mTavrobis<br />
iniciativas regionisTvis farTo, `evropuli standartis~ avtonomiis<br />
miniWebis Sesaxeb da ruseTs am iniciativis garantorad yofnas sTavazobs.<br />
prezidenti saakaSvili aseve upirobo amnistias acxadebs im separatistebisTvis,<br />
romlebic cecxlis Sewyvetas daTanxmdebian.<br />
• miuxedavad prezident saakaSvilis mier gamocxadebuli cecxlis Sewyvetisa,<br />
separatistebma kidev ufro gaaZlieres mTavrobis mier kontrolirebadi<br />
soflebisa da qarTuli samSvidobo postebis saartilerio<br />
dabombva.<br />
• dilis 3:41 da 3:52 saaTze saqarTvelos dazvervam moipova rokis<br />
gvirabis samxreT gamosasvlelTan ganlagebuli separatistebis sasazRvro<br />
samsaxuris TanamSromlis ori satelefono saubari.<br />
aRniSnuli satelefono saubrebi adasturebs, rom, saqarTvelos<br />
SeiaraRebuli Zalebis kontrSetevamde sul mcire 20 saaTiT adre, rokis<br />
gvirabiT Semovida rusuli SeiaraRebuli Zalebis kolona.<br />
saqarTvelos mTavrobam aRniSnuli satelefono saubrebis Canawerebi<br />
amerikul da evropul sadazvervo samsaxurebs miawoda. aRsaniSnavia,<br />
rom ruseTs eWvi ar gamouTqvams aRniSnuli saubrebis auTenturobaSi. ruseTis<br />
naTqvami, rom es saubrebi Seexeboda samSvidobo ZalebSi mimdinare<br />
rotacias, ar Seesabameba simarTles. im droisTvis moqmedi samSvidobo<br />
SeTanxmebis mixedviT, nebismieri rotacia unda momxdariyo dRis saaTeb<br />
Si da yvela Sesabamisi mxaris (saqarTvelos mTavroba, euTo) erTi TviT<br />
adre gafrTxilebiT. rusi `samSvidoboebis~ wina rotacia 2008 wlis mais<br />
Si moxda.<br />
aRniSnuli saubrebis gamoqveynebamde, rusul mxares ar uxsenebia aranairi<br />
7 agvistos rotacia (magaliTad, maT mier momzadebul movlenaTa<br />
qronologiaSi, sajaro monacemebSi an gancxadebebSi) da is amtkicebda,<br />
rom misi jarebi saqarTveloSi mxolod 8 agvistos naSuadRevs Sevidnen.<br />
satelefono saubrebidan miRebuli informacia mtkicdeba sxva<br />
wyaroebiTac, maT Soris rusi samxedroebis mier 7 agvistos movlenebis<br />
mogonebebiT, agreTve soxumel separatistTa lideris sergei baRafSis<br />
mier imave 7 agvistos gakeTebuli gancxadebebiT. aRniSnuli cnobebi gamoCnda<br />
rogorc rusul, aseve dasavlur mediaSi.<br />
amasTan erTad, daaxloebiT 23:30 saaTze, ruseTis regularuli armiis<br />
daaxloebiT 150 javSantransportiori da samxedro satvirTo avtomanqana<br />
rokis gvirabiT cxinvalisken gamoemarTa. saqarTvelos teritoriaze<br />
rusuli SeiaraRebuli Zalebis Semosvlis sapasuxod, saqarTvelos<br />
SeiaraRebuli Zalebi Sedian konfliqtis zonaSi.<br />
`niu-iork taimsis~ mixedviT, dasavlurma samsaxurebma damoukideblad<br />
aRmoaCines, rom ruseTis 58-e armiis 135-e diviziis orma batalionma 7<br />
agvistos Rames an 8 agvistos dilas gaiara rokis gvirabi.<br />
omis qronologiis rusuli versiis mixedviT, misi Zalebi saqarTvelos<br />
teritoriaze mxolod cxinvalze `moulodneli qarTuli Tavdasxmis~<br />
Semdeg Sevidnen.<br />
• 8 agvisto: ruseTis Tavdacvis saministro da sxvadasxva maRalCinosnebi<br />
amtkiceben, rom qarTuli Zalebis mier cxinvalSi `2000 samoqalaqo<br />
piri iqna mokluli~.<br />
50 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
• 11 agvisto: `Human Rights Watch~-is warmomadgeneli acxadebs, rom<br />
ruseTma cxinvalSi msxverplis raodenoba, mizanmimarTulad gaazviada,<br />
ramac, SesaZloa, ganapiroba qarTvelebis mimarT eTnikur niadagze Cadenili<br />
danaSaulebi.<br />
• 21 agvisto: ruseTis federaciis genprokuraturam cxinvalSi daRupulTa<br />
mniSvnelovnad dabali cifri gamoaqveyna _ 133. amasTan didia imis<br />
albaToba, rom maTi didi nawili ukanono bandformirebebis wevrebi<br />
arian, radgan ruseTis oficialuri pirebi xSirad `samoqalaqo pirebad~<br />
moixsenieben ararus SeiaraRebul pirebs.<br />
• 9-24 agvisto: saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis ukandaxevisa da<br />
Tbilisisken daZvris Semdeg, ruseTis SeiaraRebulma Zalebma da ukanono<br />
bandformirebebma konfliqtis zonaSi da mis farglebs gareT ganaxorcieles<br />
sxvadasxva saxis farTomasStabiani danaSaulebrivi qmedebebi, maT<br />
Soris gadawva, darbeva, adamianis gataceba, gaupatiureba da mSvidobiani<br />
moqalaqeebis mkvleloba. konfliqtis zonis soflebi _ eredvi, avnevi,<br />
nuli, qurTa, aCabeTi, TamaraSeni, kexvi, disevi da a.S. mizanmimarTulad<br />
gadawves da gaanadgures, ramac ganapiroba qarTvelebis eTnikuri wmenda.<br />
am faqtebis umravlesoba dadasturebulia adamianis uflebebis dacvis<br />
saerTaSoriso organizaciebis mier gamoqveynebul moxsenebebSi.<br />
III. detaluri qronologia<br />
28 ivlisi: separatistTa ukanono bandformirebebma cecxli gauxsnes<br />
Sereul samSvidobo Zalebs da euTo-s sadamkvirveblo jgufs, romelic<br />
sofel Corbaulis (znauris raioni) mimarTulebiT gadaadgildeboda,<br />
ris Sedegadac xeli SeuSales sadamkvirveblo saqmianobis ganxorcielebas.<br />
29 ivlisi: separatistebi cecxls uxsnian cxinvalis CrdiloeTiT mdebare<br />
saqarTvelos mTavrobis mier kontrolirebad soflebs, Sereul<br />
samSvidobo ZalebTan momuSave euTo-s damkvirveblebs, romlebic sofel<br />
anZisisken gadaadgildebian. 120 mm-iani naRmmtyorcnebisa da yumbarmtyorcnebis<br />
samiznes warmoadgens sofel sarabukis maxloblad ganTavsebuli<br />
qarTuli samSvidobo saguSago.<br />
30 ivlisi: saqarTvelos Sss manqanas, romelic sofel kexvsa da sofel<br />
svers Soris gadaadgildeboda, ukanono bandformirebebis mier kontrolirebad<br />
sofel anZisSi ganTavsebuli poziciebidan cecxls uxsnian.<br />
31 ivlisi: Sereuli samSvidobo Zalebis sadamkvirveblo jgufi da<br />
euTo-s misia akvirdebian ukanono bandformirebebis mier cxinvalsa da<br />
sofel ergneTs Soris or saguSagoze ganxorcielebul farTomasStabian<br />
safortifikacio samuSaoebs.<br />
1 agvisto: cxinvalis CrdiloeTiT, pikapis tipis avtomobili, romel<br />
Sic saqarTvelos Sss eqvsi oficeri imyofeboda, afeTqebul iqna distanciuri<br />
marTvis ori asafeTqebeli mowyobilobiT. xuTi policieli<br />
mZimed daiWra. imave dRes ukanono bandformirebebi avtomatebidan da<br />
yumbarmtyorcnebidan cecxls uxsnian soflebs _ qvemo niqozs, zemo<br />
niqozs, avnevs, ergneTsa da eredvs. Tavdasxmebi aseve mimarTulia polici<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
51
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
isa da samSvidobo Zalebis saguSagoebisken. sofel nulSi erTi adamiani<br />
daWrilia da Svidi saxli dazianebuli. Tavdasxma xorcieldeba sofel<br />
sarabukTan ganTavsebul qarTul samSvidobo saguSagoze, erTi adamiani<br />
daWrilia da ori saxli dazianebuli. separatistebis informaciiT,<br />
ukanono bandformirebebis 6 wevri moklul iqna da 12 daiWra mas Semdeg,<br />
rac policiam sapasuxo cecxli gaxsna.<br />
2 agvisto: eqvsi samoqalaqo piri da saqarTvelos Sss-s erTi Tanam<br />
Sromeli daiWra ukanono bandformirebebis mier gaxsnili cecxlis Sedegad.<br />
soflebi _ zemo da qvemo niqozi, nuli, avnevi, eredvi da ergneTi<br />
intensiurad ibombeboda msxvilkalibriani naRmmtyorcnebidan. qar<br />
Tvelma samarTaldamcavebma, Tavdapirvelad Tavdacvis mizniT, sapasuxo<br />
cecxli gaxsnes, magram male maT ubrZanes cecxlis Sewyveta, raTa ar<br />
momxdariyo situaciis eskalacia.<br />
3 agvisto: separatistebi iwyeben cxinvalidan da cxinvalis regionSi<br />
maT mier kontrolirebadi soflebidan samoqalaqo mosaxleobis evakuacias.<br />
evakuacia grZeldeba momdevno ori dRis ganmavlobaSi.<br />
rusuli mediasaSualebebi iwyeben masobriv propagandistul kampanias<br />
saqarTvelos winaaRmdeg, mouwodeben separatistebis mxardasaWerad daqiravebulebis<br />
mobilizaciisken. umTavresi rusuli satelevizio arxebis<br />
(NTV, RTR, ORT, RenTV, TVC da a.S.) warmomadgenlebi cxinvalSi imyofebian.<br />
cxinvalis media avrcelebs gancxadebebs CrdiloeT kavkasiidan daqiravebulebis<br />
mobilizaciis Sesaxeb<br />
4 agvisto: generali kulaxmetovi, `samSvidobo Zalebis~ sardali oficialurad<br />
adasturebs qarTuli poziciebis dacxrilvas aralegaluri<br />
msxvilkalibriani artileriiT. saqarTvelos Sss mier mopovebuli sadazvervo<br />
informaciiT, 4 agvistos saqarTvelos teritoriaze samxreT<br />
oseTis regionSi Sevida ruseTis federciis 58-e armiis samedicino da<br />
sakomunikacio danayofebi.<br />
saqarTvelos Sss-s sadazvervo informaciis mixedviT, javidan cxinvalis<br />
axlomdebare sofelebSi _ arZnisi, Zara, cruSi _ dislocirebul<br />
iqna separatistTa kuTvnilebaSi myofi 11 saartilerio danadgari 2S1 _<br />
`Gvozdika~.<br />
5 agvisto: vrceldeba informacia sofel avnevisken ukanono bandformirebebis<br />
wevrebiT datvirTuli sami tankisa da ori samxedro bortiani<br />
manqanis gadaadgilebis Sesaxeb. mopovebuli satelefono saubrebis<br />
Canawerebis mixedviT, separatistebis `Sss ministri~ mixeil minZaevi (warsulSi<br />
ruseTis federaciis Crdilo oseTis Sss gaerTianebuli Stabis<br />
meTauri da beslanis operaciis monawile ruseTis federciis specdaniSnulebis<br />
Zalebis meTauri) iZleva brZanebas sofel dvanis mimarTulebiT<br />
masirebuli Setevis ganxorcielebisa da soflis ganadgurebis Sesaxeb.<br />
saqarTvelos prezidentis specialuri warmomadgeneli Temur iakobaSvili<br />
Cadis konfliqtis zonaSi da xvdeba general kulaxmetovs, raTa,<br />
viTarebis ganmuxtvis mizniT, SeuTanxmdes 7 agvistos Sexvedris Catarebaze.<br />
franguli gazeTis `Le Figaro~-s Jurnalist lora mandevils (Laure<br />
Mandeville) mogvianebiT mohyavs gorSi rusi jariskacis mier naTqvami sityvebi,<br />
rom ruseTis SeiaraRebulma Zalebma moZraoba Salidan CeCneTisaqarTvelos<br />
mimarTulebiT 5 agvistos daiwyes.<br />
6 agvisto: cxinvalis televiziis informaciiT, CrdiloeT kavkasii<br />
52 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
dan cxinvalSi daaxloebiT 150 moxalise Cavida. adgilobriv ukanono<br />
bandformirebebs uerTdebian daqiravebulebi CrdiloeT kavkasiis sxva<br />
regionebidanac.<br />
rusi `samSvidobebis~ cxinvalis samxedro bazaze momuSave rusi da adgilobrivi<br />
TanamSromlebi droebiT ganTavisuflebulni arian samsaxurebidan.<br />
adgilobrivi televiziis Tanaxmad, qalaqSi daketilia maRaziebi<br />
da ofisebi.<br />
naSuadRevs, daaxloebiT 16:00 saaTisaTvis soflebidan franevi, ubia<br />
Ti da xeTagurovo ukanono bandformirebebma naRmtyorcnebidan cecxli<br />
gaxsnes. cecxli gaixsna soflebis eredvis, frisis, avnevis, dvanis da<br />
nulis mimarTulebiT. xeTagurovo aris separatistebis umTavresi samxedro<br />
baza. Seteva grZeldeba daaxloebiT 19:00 saaTamde.<br />
viTareba wynardeba erTi saaTiT. Seteva ganaxlda 20:00 saaTisaTvis da<br />
gagrZelda SuaRamemde. qarTuli samTavrobo Zalebi sakuTari poziciebisa<br />
da samoqalaqo mosaxleobis dasacavad axorcieleben sapasuxo srolas.<br />
orive mxridan ganxorcielebuli intensiuri srolis Sedegad daWrilia<br />
samSvidobo Zalebis qarTuli batalionis ori samxedro mosamsaxure.<br />
separatistuli reJimis gancxadebiT, maTi mxridanac daiWra ramdenime<br />
adamiani. miuxedavad provokaciuli qmedebebisa, romelic mimarTuli iyo<br />
mSvidobiani mosaxleobis, qarTuli policiis da qarTuli samSvidobo<br />
Zalebis winaaRmdeg, saqarTvelos xelisuflebam, konfliqtis eskalaciis<br />
Tavidan acilebis mizniT, gadawyvita provokaciaze intensiuri SeteviT ar<br />
epasuxa.<br />
7 agvisto: daaxloebiT 00:15 saaTze ukanono bandformirebebma artileriiT,<br />
maT Soris naRmmtyorcnebisa da yumbarmtyorcnebis gamoyenebiT,<br />
daiwyes soflebis eredvis, frisis da vanaTis dabombva. amavdroulad<br />
ukanono bandformirebebi uteven sarabukis simaRles, sadac ganlagebulni<br />
arian qarTveli samSvidoboebi. sarabukis Setevis dros daiWra sami<br />
qarTveli mSvidobismyofeli. sabrZolo moqmedebebi am midamoebSi<br />
grZeldeba dilis 10:00 saaTamde.<br />
dilis 3:41 da 3.52 saaTze saqarTvelos dazvervam moipova rokis gvirabTan<br />
ganlagebuli separatistTa `sasazRvro samsaxuris~ TanamSromlis,<br />
gvarad gasievis ori satelefono saubari. aRniSnuli satelefono saubrebi<br />
aCvenebs, rom saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis kontrSetevamde sul<br />
mcire 20 saaTiT adre rokis gvirabiT Semovida ruseTis SeiaraRebuli<br />
Zalebis mniSvnelovani raodenoba. saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministrma<br />
aRniSnuli informacia prezidents da mTavrobis wevrebs warudgina.<br />
diliT ruseTis televiziisaTvis (NTV) micemul interviuSi marionetuli<br />
reJimis liderma eduard kokoiTma ganacxada, rom Tu saqarTvelo<br />
ar gaiyvans sakuTar Zalebs regionidan, is `maT ganadgurebas~ daiwyebs. saqarTvelos<br />
SeiaraRebuli Zalebi, romlebzec kokoiTi saubrobda, iyvnen<br />
konfliqtis zonaSi kanonierad warmodgenili saqarTvelos samSvidobo<br />
Zalebi.<br />
saqarTvelos prezidentis specialuri warmomadgeneli Temur iakobaSvili<br />
7 agvistos, separatistTa warmomadgenlebTan Sexvedris mizniT,<br />
Cadis konfliqtis zonaSi. cxinvalSi is general kulaxmetovs xvdeba. kulaxmetovi<br />
acxadebs, rom is ver ukavSirdeba separatistebs, da rom rusuli<br />
samSvidoboebi ver aCereben separatistTa Setevebs. kulaxmetovi<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
53
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
aRiarebs, rom separatistebi rusuli samSvidobo postebis mimdebare<br />
teritoriidan isvrian. am Sexvedris dros, daaxloebiT 16:00 saaTze,<br />
generali sTavazobs Temur iakobaSvils, rom saqarTvelos xelisuflebam<br />
gaakeTos gancxadeba calmxrivad cecxlis Sewyvetis Sesaxeb.<br />
ruseTis federaciis sagareo saqmeTa saministros warmomadgeneli<br />
iuri popovi `ver axerxebs~ cxinvalSi Casvlas. cxinvalSi popovis Casvla<br />
iakobaSvilTan SeTanxmebuli iyo. iuri popovi acxadebs, rom mis avtomanqanas<br />
saburavi daeSva, xolo `saTadarigo saburavi agreTve daSvebulia~.<br />
rodesac popovi sabolood Cadis cxinvalSi, xvdeba kokoiTs. mogvianebiT<br />
popovi acxadebs, rom mas ar SeuZlia daiTanxmos separatistebi<br />
iakobaSvilTan saswrafod molaparakebis gamarTvaze.<br />
daaxloebiT 11:00 saaTisTvis separatistebi anaxleben Setevas sofel<br />
xeTagurovodan soflebis nulis, avnevis da vanaTis mimarTulebiT.<br />
daWrilia sami qarTveli mSvidobismyofeli; qarTveli samarTaldamcavebi<br />
sapasuxo cecxls xsnian sofel xeTagurovos mimarTulebiT. sapasuxo<br />
Setevis Sedegad moklulia ukanono bandformirebebis ori da<br />
daWrilia ori wevri.<br />
daaxloebiT 14:00 saaTze ibombeba saqarTvelos samSvidoboTa posti<br />
avnevSi, srola isev sofel xeTagurovodan xorcieldeba. srolis<br />
Sedegad iRupeba ori qarTveli mSvidobismyofeli da rva mSvidobiani<br />
moqalaqe. ukanono bandformirebebis wevrTa satelefono saubris<br />
Canaweri, romliTac dasturdeba qarTveli samxedroebis da samoqalaqo<br />
pirebis daRupva, xelmisawvdomia.<br />
samxedro mosamsaxurebisa da samoqalaqo pirebis daRupvis Semdeg,<br />
imis garda, rom aris satelefono Canawerebi ruseTis regularuli<br />
armiis nawilebis saqarTvelos teritoriaze yofnis Sesaxeb, daaxloebiT<br />
14:30 saaTze saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi iReben sadazvervo<br />
informacias, rom ruseTis SeiaraRebuli Zalebis mniSvnelovani raodenoba<br />
sabrZolo mzadyofnaSia moyvanili da miRebuli aqvs saqarTvelos<br />
saxelmwifo sazRvrisken gadaadgilebisTvis mzadebis brZaneba.<br />
am informaciis miRebisTanave ukanono bandformirebebis Setevebis<br />
Sekavebis da, ruseTis SeiaraRebuli Zalebis mier intervenciis gafar<br />
Toebis SemTxvevaSi, saqarTvelos saxelmwifo sazRvris dacvis mizniT,<br />
axdenen tankebis, 122 mm haubicebis da 203 mm TviTmavali saartilerio teqnikis<br />
mobilizebas konfliqtis zonis mimarTulebiT.<br />
daaxloebiT 17:00 saaTze cxinvalidan dabrunebuli specialuri warmomadgeneli<br />
iakobaSvili urekavs kulaxmetovs, raTa acnobos saqarTvelos<br />
mTavrobis gadawyvetileba cecxlis calmxrivad Sewyvetis Sesaxeb.<br />
daaxloebiT 17:10 saaTze qarTveli mSvidobismyofelebi, daZabulobis<br />
ganelebis mizniT, calmxrivad wyveten cecxls.<br />
18:40 saaTze specialuri warmomadgeneli Temur iakobaSvili cxinvalis<br />
vizitis Sedegebze marTavs preskonferencias da akeTebs gancxadebas<br />
saqarTvelos xelisuflebis mier cecxlis calmxrivad Sewyvetis miRebuli<br />
gadawyvetilebis Sesaxeb.<br />
19:10 saaTze satelevizio mimarTvaSi prezidenti mixeil saakaSvili<br />
akeTebs gancxadebas cecxlis calmxrivad Sewyvetis ukve ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis<br />
Sesaxeb. prezidenti mouwodebs ukanono bandformirebebs,<br />
pativi scen am gadawyvetilebas da ganaaxlon molaparakeba.<br />
54 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
daaxloebiT 20:30 saaTze sofel xeTagurovodan, ukanono bandformirebebis<br />
mxridan, naRmmtyorcnebiT ibombeba sofeli avnevi.<br />
separatistebis `uSiSroebis sabWos Tavmjdomare~ anatoli barankeviCi<br />
(ruseTis SeiaraRebuli Zalebis staJiani oficeri, romelsac warsulSi<br />
oTxi wlis ganmavlobaSi CeCneTSi samxedro komisris pirveli moadgilis<br />
posti ekava), adgilobrivi televiziiT acxadebs, rom cxinvalisken<br />
`qarTuli Zalebis winaaRmdeg sabrZolvelad~ kazakTa SeiaraRebuli<br />
jgufebi moemarTebian.<br />
22:30 saaTze separatistebi cxinvalidan da Tliayanis mTidan cecxls<br />
uxsnian soflebs friss da TamaraSens, mSvidobian mosaxleobas Soris<br />
arian daWrilebi.<br />
23:30 saaTze separatistebi intensiur cecxls uxsnian cxinvalis garSemo<br />
mdebare qarTvel samSvidoboTa poziciebs, maT Soris TamarSens da qur<br />
Tas; dangreulia qurTis policiis ganyofileba.<br />
23:30 saaTze saqarTvelos xelisufleba iRebs sadazvervo informacias,<br />
romlis Tanaxmadac damatebiT daaxloebiT 150 erTeuli javSanteqnika<br />
da avtomanqana, romlebSic rusi jariskacebi sxedan, ruseTis mxridan<br />
uaxlovdeba rokis gvirabs. Ramis 3 saTisaTvis da mogvianebiTac,<br />
separatistebis satelefono saubris Canawerebi adastureben, rom kolonebi<br />
gamodian rokis gvirabidan da miemarTebian javisaken.<br />
23:50 saaTze, saqarTvelos saxelmwifos teritoriaze ruseTis SeiaraRebuli<br />
Zalebis SemoWrisa da ukanono bandformirebebis mier sam<br />
Svidoboebisa da mSvidobiani mosaxleobis intensiuri dabombvis sapasuxod,<br />
saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi pirvelad erTvebian samxedro<br />
moqmedebebSi. SeiaraRebuli Zalebi iyeneben javSanteqnikas, maT Soris<br />
tankebs, 122 mm haubicebs da 152 mm TviTmaval saartilerio teqnikas _<br />
sistema `danas~.<br />
8 agvistos daaxloebiT 00:45 saaTze saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi<br />
axorcieleben saartilerio ieriSs ruseTis armiis nawilebis mimarTulebiT,<br />
im gzaze, romelzec ukve moZraobs rusuli kolona rokis<br />
gvirabidan samxreTis mimarTulebiT.<br />
ruseTis farTomasStabiani agresia<br />
7 agvistodan dRemde<br />
cxinvalis mimdebare teritoria<br />
8 agvistos, konfliqtis zonaSi win wawevis Semdeg, saqarTvelos SeiaraRebulma<br />
Zalebma xuTsaaTiani periodis ganmavlobaSi kontroli<br />
moipoves cxinvalis mimdebare soflebze (winagara, orWosani, didmuxa,<br />
muguTi, Rromi, dmenisi da arcevi). brZolebis dros saqarTvelos<br />
SeiaraRebuli Zalebi cxinvalis Crdilo-aRmosavleT raionisa da xe<br />
Tagurovosaken mimaval Zaris SemovliT gzaze daupirispirdnen mravalricxovan<br />
rusul Zalebs da ukanono bandformirebebs, romelTac<br />
gza gamagrebuli hqondaT Tanamedrove saartilerio sistemiT, javSantransportiTa<br />
da TviTmavali saartilerio sistemebiT. saqarTvelos<br />
SeiaraRebuli Zalebis artileriam cecxli gauxsna orive pozicias, avia<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
55
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
ciam ki mizanmmarTuli Setevebi awarmova gufTas xidze, romlis meSveobiTac<br />
rusuli kolonebi cxinvalSi Sesvlas cdilobdnen.<br />
cxinvalis gareubnebi da cxinvalis SigniT<br />
cxinvali, regionis administraciuli centri, Tbilisidan daaxloebiT<br />
75 kilometriTaa daSorebuli. sxvadasxva monacemiT, ruseTis agresiamde<br />
qalaqis mosaxleoba 7 000 iyo. 3-5 agvistos masobrivi evakuaciis<br />
Sedegad, es ricxvi Semcirda.<br />
ramdenime Seteva qarTveli samSvidoboebis poziciaze cxinvalis gareubnebidan,<br />
gansakuTrebiT ki `verxni gorodokidan~ (ruseTis `samSvidoboebis~<br />
dislokaciis adgili, qalaqis dausaxlebeli samxreT-dasavleTis<br />
raioni) ganxorcielda. es iyo pirveli pozicia uSualod cxinvalis axlos,<br />
romelic gradis avtomaturi sistemiT mizanSi amoiRes saqarTvelos<br />
SeiaraRebulma Zalebma. es moxda rusi `samSvidoboebis~ mravalgzis<br />
gafrTxilebis Semdeg, ukanono bandformirebebisTvis ar miecaT Setevebis<br />
gansaxorcieleblad maTi postebis gamoyenebis ufleba. amis Semdeg,<br />
qarTulma artileriam (isev gradebis gamoyenebiT) mizanSi amoiRo samoqalaqo<br />
mosaxleobis sacxovrebeli arealis miRma, cxinvalis dasavleT<br />
nawilSi arsebuli sabrZolo masalebis sawyobebi da sawvavis rezervuarebi,<br />
da, aseve cxinvalis Crdilo-dasavleTis nawilSi, samoqalaqo mosaxleobis<br />
sacxovrebeli arealis miRma, mdebare samxedro yazarmebi.<br />
daaxloebiT 11:00 saaTze mas Semdeg rac saqarTvelos SeiaraRebulma<br />
Zalebma daikaves cxinvalis garSemo mdebare simaRleebi, qalaqSi Sevidnen<br />
saqarTvelos Tavdacvis da Sinagan saqmeTa saministroebis nawilebi.<br />
ukanono bandformirebebma maT intensiuri cecxli gauxsnes qalaqis centrSi<br />
mdebare administraciuli Senobis garSemo ganlagebuli poziciebidan.<br />
sapasuxod, samTavrobo Zalebma, ukanono bandformirebebis sacecxle<br />
wertilebis CasaxSobad, gamoiyenes zusti damiznebis saartilerio<br />
sistema `dana~.<br />
mas Semdeg, rac saqarTvelos samTavrobo Zalebma cxinvalSi win waiwies,<br />
rusulma aviaciam daiwyo samTavrobo SenaerTebis poziciebis uwyveti<br />
dabombva cxinvalSic da mis farglebs gareTac. rusuli aviacia momdevno<br />
ori dRis ganmavlobaSi (10 agvistos saRamomde) ganagrZobda cxinvalis<br />
da misi mimdebare teritoriebis dabombvas.<br />
daaxloebiT 14:00 saaTze saqarTvelos SeiaraRebulma Zalebis SenaerTebma<br />
ukanono bandformirebebisgan gaaTavisufles cxinvalis udidesi<br />
nawili.<br />
15:00 saaTze saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis SenaerTebma, humanitaruli<br />
koridoris uzrunvelyofis mizniT, cecxlis Sewyvetis Sesaxeb<br />
samsaaTiani moratoriumi gamoacxades.<br />
saqarTvelos SeiaraRebulma Zalebma 9 agvistos saRamos cxinvalidan<br />
etapobrivi ukandaxeva iwyes. SenaerTebi cxinvalis samxreT nawilSi gadajgufdnen.<br />
im ori dRis ganmavlobSi (8 da 9 agvisto), rodesac saqarTvelos Sei <br />
araRebuli Zalebis SenaerTebi akontrolebdnen manamde ukanono bandformirebebis<br />
mier dakavebul soflebs, adamianis uflebebis damcveli<br />
organizaciebis informaciis mixedviT, adgili ar hqonia samoqalaqo<br />
56 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
mosaxleobis uflebebis xelyofis faqtebs. aseve ar dafiqsirebula eTnikuri<br />
osuri mosaxleobis iZulebiT gadaadgilebis faqtebi. erTaderTi<br />
sofeli, romelsac mniSvnelovani ziani miadga, iyo xeTagurovo.<br />
es ganapiroba soflis garSemo ukanono bandformirebebis samxedro<br />
aRWurvilobisa da Zalebis koncentraciam. Human Rights Watch-is mixedviT,<br />
mas Semdeg, rac saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis SenaerTebma daikavs<br />
sofeli xeTagurovo, adgili ar hqonia adgilobrivi mosaxleobis mimarT<br />
arasaTanado mopyrobas.<br />
ruseTis agresia konfliqtis zonis miRma<br />
qarTvelebis eTnikuri wmenda<br />
8 agvistos, 09:45 saaTis Semdeg rusulma aviaciam dabomba mTeli rigi<br />
samoqalaqo da samxedro obieqtebi saqarTvelos teritoriaze, konfliqtis<br />
zonis miRma, ris Sedegadac daiRupa ramdenime aTeuli samoqalaqo<br />
piri da dazianda infrastruqtura. samizneSi moxvda:<br />
1. gori da goris mimdebare soflebi (maT Soris samoqalaqo infrastruqtura)<br />
2. marneulis aerodromi<br />
3. vazianis aerodromi<br />
4. kopitnaris aerodromi<br />
5. oni<br />
6. foTis porti<br />
7. baqo-sufsis navTobsadeni<br />
8. anaklia<br />
9. zugdidi<br />
10. zemo afxazeTi/kodoris xeoba<br />
11. Tbilisis saaviacio qarxana da Tbilisis aeroportis samoqalaqo<br />
radari<br />
12. xelvaCauri<br />
13. Siraqi<br />
14. senakis aeroporti da samxedro baza<br />
15. kaspi<br />
16. xaSuris raionis soflebi<br />
17. borjomis erovnuli parki<br />
adamianis uflebebis saerTaSoriso damcvelma jgufebma TavianT dokumentebSi<br />
asaxes ruseTis regularuli armiis mier samoqalaqo obieqtebis<br />
mizanSi amoReba.<br />
ruseTis mier saqarTvelos teritoriaze ganxorcielebuli sahaero<br />
dabombvebis dros gamoyenebul iqna SS-26 `iskanderi~. es taqtikuri raketa<br />
gamoyenebul iqna baqo-sufsis navTobsadenis winaaRmdeg. taqtikuri<br />
raketebi SS-21 `toCka-u~ ruseTma gamoiyena foTsa da gorSi. goris mimdebre<br />
soflebSi ruseTis SeiaraRebulma Zalebma gamoiyenes `uraganis~<br />
tipis raketebi. kaseturi bombebi gamoyenebul iqna umTavresad gorsa da<br />
mis mimdebare soflebSi, maT Soris ruissa da SindisSi.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
57
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />
10 agvistos oCamCireSi gadmosves ruseTis sazRvao desanti, romelmac<br />
ganaxorciela araprovocirebuli, intensiuri saartilerio da sahaero<br />
Seteva kodoris xeobis/zemo afxazeTis winaaRmdeg. am momentamde<br />
afxazeTSi adgili ar hqonia aranair dapirispirebas. Seteva daiwyo mxolod<br />
maSin, roca saqarTvelos SeiaraRebulma danayofebma dislokaciis<br />
adgili _ senakis baza datoves da 9 agvistos aRmosavleT saqarTvelosaken<br />
gadainacvles.<br />
12 agvistos ruseTis SeiaraRebuli Zalebi SeiWrnen qalaq zugdidSi da<br />
foTis strategiul portSi.<br />
cxinvalis sapyrobileSi mZevlad hyavdaT ayvanili 150-ze meti mSvidobiani<br />
moqalaqe.<br />
saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis mier Tbilisis mimarTulebiT<br />
ukandaxevis Semdeg ruseTis SeiaraRebuli Zalebi da ukanono bandformirebebi<br />
konfliqtis zonasa da mis mimdebare teritoriaze Zaladobriv<br />
qmedebebs axorcielebdnen, saxlebis gadawvis, Zarcvis, adamianebis<br />
gatacebis, cemis CaTvliT. konfliqtis zonis SigniT mTlianad<br />
gadamwvari da dangreulia soflebi eredvi, avnevi, nuli, qurTa, aCabeTi,<br />
TamaraSeni, kexvi da disevi, rasac qarTvelebis eTnikuri wmenda mohyva.<br />
aRniSnul qmedebebs adgili hqonda saomari moqmedebebis dasrulebis<br />
Semdeg. yovelive aRniSnuli dasturdeba adamianis uflebebis dacvis<br />
saerTaSoriso organizaciebis mier momzadebul moxsenebebSi.<br />
amJamad ruseTis SeiaraRebuli Zalebis nawilebi agrZeleben saqarTvelos<br />
teritoriis mniSvnelovani nawilis okupacias.<br />
58 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
k o m e n t a r i<br />
irakli qavTaraZe _<br />
sagareo urTierTobaTa<br />
komitetis Tavmjdomaris<br />
pirveli moadgile<br />
fraqcia `erTiani<br />
nacionaluri moZraoba~<br />
konfliqti gardauvali iyo<br />
gaeros tribunidan saqarTvelos prezidentma kidev erTxel mimarTa<br />
msoflio Tanamegobrobas da Seaxsena agvistoSi saqarTveloSi ganvi<br />
Tarebuli movlenebi _ ruseTis agresia da qarTuli miwebis okupacia,<br />
romelic dResac grZeldeba. prezident sarkozis mier SemuSavebul<br />
SeTanxmebaSi mkafiod aris gansazRvruli mxareebis mier nakisri valdebulebebi,<br />
Tumca ruseTi erTmniSvnelovnad arRvevs eqvspunqtian SeTanxmebas<br />
da ar Cqarobs Tavisi jarebis gayvanas saqarTvelos teritoriidan,<br />
metic, man damatebiTi Svidi aTasi samxedro Seiyvana Tavis mier ukve damoukidebel<br />
saxelmwifoebad aRiarebuli afxazeTisa da e.w. `samxreT<br />
oseTis~ teritoriebze.<br />
win gadadgmuli nabijia evrokavSiris damoukidebeli damkvirveblebis<br />
Camosvla saqarTveloSi, sul 300 damkvirvebeli. marTalia, maT jer<br />
mxolod konfliqturi zonebis mimdebare teritoriebze aqvT patrulirebisa<br />
da monitoringis saSualeba, magram, imedia, male SeZleben uSualod<br />
konfliqtur zonebSi Sesvlas da arsebuli viTarebis saTanadod<br />
Seswavlas. am mimarTulebiT mimdinareobs dRes aqtiuri muSaoba, raTa<br />
damkvirveblebma TavianTi misia Seasrulon saqarTvelos mTel teritoriaze<br />
da ara mxolod e.w. buferuli zonebis gaswvriv, romlis arsebobas<br />
araviTari saerTaSoriso kanonmdebloba da samarTali ar cnobs. es<br />
problema evropis dRis wesrigSi rCeba, amaze gaagrZelebs muSaobas Cveni<br />
sagareo uwyeba da saparlamento komiteti. damkvirveblebis monitoringis<br />
Sedegebze bevradaa damokidebuli Semdgomi politikuri procesebi.<br />
amJamad saqarTvelos xelisufleba, iseve, rogorc mTeli evropa,<br />
elodeba, rom rusuli saokupacio jarebi 10 oqtombramde srulad datoveben<br />
saqarTvelos teritorias, risi pirobac ruseTis prezidentma<br />
evrokavSiris warmomadgenlebs misca. swored amis Sesabamisad gadawydeba,<br />
ra formiT ganagrZobs evropa urTierTobebs ruseTTan.<br />
`ruseTi borotebis imperiaa.<br />
normaluri saxelmwifo<br />
sazRvrebis miRma pretenziebs<br />
ar unda acxadebdes. ruseTs<br />
ki araferi aqvs sxva<br />
qveynebisaTvis SesaTavazebeli,<br />
bombebis garda. ise, ratom<br />
aravin ekiTxeba kremls rogor<br />
gaCnda afxazeTsa da oseTSi<br />
kremlis moqalaqeebi? is xom<br />
pasportebs humanitarul<br />
daxmarebasaviT arigebda da<br />
sababic gaaCnda, rogorc<br />
hitlerma avstriaSi sakuTari<br />
moqalaqeebis dacvis mizniT<br />
eTnowmenda daiwyo, aseve<br />
moiqca kremli.~<br />
valeria<br />
novodvorskaia<br />
politologi<br />
`amieridan msoflio sxva<br />
TvaliT Sexedavs ruseTs.~<br />
robert geitsi<br />
amerikis SeerTebuli Statebis<br />
Tavdacvis ministri<br />
`saqarTvelo lakmusia,<br />
ramac ruseTis federaciis<br />
politikis mkveTrad gamovlena<br />
SeZlo.~<br />
gari kasparovi<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
59
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
`cxadi gaxda, rom<br />
mSvidobismyofelebma ver<br />
Seasrules dakisrebuli<br />
funqcia da misia, daecvaT<br />
konfliqtis zonaSi mcxovrebi<br />
mosaxleobis qoneba da<br />
sicocxle, ver gaamarTles.<br />
amis gamo, asamblea gamoTqvams<br />
sinanuls radgan moTxovnebi,<br />
gadaesinjaT samSvidoboebis<br />
formati konfliqtis zonaSi.<br />
ruseTma da samxreT oseTma<br />
ramdenjerme uaryo.~<br />
`es iyo saqarTvelos<br />
teritoris mniSvnelovani<br />
nawilis okupaciis mcdeloba,<br />
ramdenadac man ganaxorciela<br />
dartymebi qveynis<br />
ekonomikasa da strategiul<br />
infrastruqturaze.<br />
SeiZleba iTqvas, rom es<br />
iyo pirdapiri Seteva<br />
saqarTvelos suverenitetze,<br />
an ruseTis mcdeloba,<br />
mezobeli saxelmwifo moeqcia<br />
Tavisi gavlenis qveS, rac,<br />
amavdroulad iyo evrosabWos<br />
kanonmdeblobis darRveva.~<br />
`saerTaSoriso samarTlis<br />
normebis mixedviT,<br />
sazRvargareT moqalaqeebis<br />
dacva miuRebelia da<br />
damokidebulia ruseTis<br />
politikur moqmedebebze<br />
im qveynebTan mimarTebaSi,<br />
sadac misi uamravi moqalaqe<br />
cxovrobs.~<br />
`asamblea moiTxovs, ruseTma<br />
aRiaros, rom misi mxridan<br />
samxreT oseTisa da afxazeTis<br />
damoukideblobis cnoba<br />
saerTaSoriso normebisa<br />
da evrosabWos principebis<br />
darRvevaa. asamblea mis<br />
aseT nabijs saqarTvelos<br />
sazRvrebis darRvevad da misi<br />
teritoriis dakavebad miiCnevs,<br />
amitom moiTxovs ruseTisagan,<br />
gaauqmos samxreT oseTisa da<br />
afxazeTis damoukideblobis<br />
aRiareba.~<br />
evrosabWos<br />
saparlamento<br />
asambleis saSemodgomo<br />
sesiis rezolucia #1633<br />
ruseT-saqarTvelos 5-dRiani<br />
omis Sesaxeb.<br />
02.10.08.<br />
`ruseTma, rogorc Cans, ar<br />
mravali gavleniani saerTaSoriso organizaciis mier, romlebic akvirdebian<br />
adamianis uflebebs msoflios sxvadasxva kuTxeSi, calsaxad<br />
iqna dadasturebuli agvistos movlenebis dros qarTvelebis eTnowmenda:<br />
qonebis ganadgureba, saxlebis dawva, mkvleloba, tyveoba da regionidan<br />
devna. yovelive es arasamTavrobo organizaciebis daskvnebSi dokumenturad<br />
aris aRnusxuli.<br />
dRes ukve aravin aRar davobs im faqtze, rom es iyo omi ruseT-saqar<br />
Tvelos Soris da ruseTma, didi xnis win SemuSavebuli gegmis Tanaxmad,<br />
ganaxorciela farTomasStabiani agresia damoukidebeli, suverenuli<br />
saxelmwifos winaaRmdeg da moaxdina misi teritoriis erTi mesamedis<br />
okupacia. mniSvnelovania, rom qarTuli mxare moiTxovs Catardes agvistos<br />
movlenebis safuZvliani, damoukidebeli da miukerZoebeli gamoZieba,<br />
raTa sabolood cxadi gaxdes, vin iyo am konfliqtis iniciatori,<br />
gansakuTrebiT maTTvis, vinc jer kidev fiqrobs, rom konfliqti qarTvelebis<br />
mier iyo provocirebuli.<br />
CvenTvis metad mniSvnelovania, rom evropa da mTeli civilizebuli<br />
msoflio calsaxad gmobs ruseTis mier ganxorcielebul qarTvelebis<br />
eTnowmendis, saqarTvelos okupaciis da misi teritoriebis damoukidebel<br />
saxelmwifoebad aRiarebis faqtebs. amis kidev erTi dadasturebaa<br />
2 oqtombers evrosabWos saparlamento asambleis mier miRebuli<br />
rezolucia, sadac aRniSnulia: ruseTma unda gadaxedos Tavis gadawyvetilebas<br />
afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis aRiarebis<br />
Sesaxeb.<br />
radgan saqarTvelos didi nawili dResdReobiT, faqtobrivad,<br />
okupirebulia, aucilebelia konfliqturi zonebi regulirdebodes gansakuTrebuli<br />
sakanonmdeblo baziT _ samarTlebrivi statusi mieniWos<br />
okupirebul teritoriebs. okupirebuli teritoriebis Sesaxeb kanoni<br />
moemsaxureba qarTuli saxelmwifos interesebs momavalSi okupaciis mZime<br />
Sedegebis dasaZlevad.<br />
okupacia oci wlis win daiwyo, magram axla erqmeva saxeli. ruseTs ar<br />
surs, Seeguos realobas, romlis winaSec dgas da dadgeba amgvari politikuri<br />
kursis gagrZelebis SemTxvevaSi. es did zians ayenebs mis isedac<br />
Selaxul reputacias. cxadia, rom ruseTi dampyrobelia, ruseTSi ar<br />
aris demokratia, misi xelmZRvanelebi kvlav civi omis principebiT moqmedeben<br />
da amitom aRiqvamen safrTxed Crdiloatlantikuri aliansis<br />
gafarToebas, gansakuTrebiT, TavianTi sazRvrebis siaxloves; cdilobs<br />
gavlenis sferoebis SenarCunebas sateliti qveynebisa da mTavrobebis<br />
saSualebiT, Tundac yofili sabWoTa kavSiris sazRvrebSi. magram Cven<br />
Cveneuli xedviT, gegmazomieri nabijebiT unda wavideT win, gavagrZeloT<br />
reformebi da bolomde mivyveT arCeul gzas. cxadia, am omma didi<br />
zarali mogvayena, magram es konfliqti gardauvali iyo, imitom rom, is<br />
dagegmes kremlSi da ara saqarTveloSi. dRes qarTveli xalxis arCevani<br />
dasavlur principebsa da Rirebulebebzea orientirebuli. Tavis mxriv,<br />
saerTaSoriso Tanamegobroba uprecedento mxardaWerasa da Tanadgomas<br />
avlens saqarTvelos mimarT, rac ruseTs Cveuli meTodebiT moqmedebisken,<br />
samxedro Zalis gamoyenebisken ubiZgebs. jer kidev wlebis win<br />
60 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
dawyebuli politikis _ ekonomikuri embargos, qarTvelebis masobrivi<br />
deportaciisa da uamravi sxva provokaciis Semdeg, samxedro okupacia da<br />
xelisuflebis Zaladobrivi Secvla iyo ukiduresi forma, Tumca kvlav<br />
saerTaSoriso sazogadoebisa da demokratiuli samyaros mxardaWerisa<br />
da aqtiurobis Sedegad, es mizani ganuxorcielebeli darCa.<br />
saqarTvelo kvlavac gaagrZelebs brZolas da Sromas Tavisuflebis,<br />
damoukideblobisa da saxelmwifoebrivi institutebis SenebisaTvis. mTavaria,<br />
SevinarCunoT erTianoba da erovnuli suli.<br />
k o m e n t a r i<br />
`evrokavSirisTvis didi<br />
pasuxismgebloba da amave<br />
dros didi pativia xeli<br />
Seuwyos Tqvens qveyanaSi<br />
situaciis normalizebas.<br />
Cven vimuSavebT qarTveli<br />
xalxis sasargeblod. Cveni<br />
urTierToba, evrokavSiris<br />
damkvirvebelTa saqmianoba,<br />
erToblivi RonisZiebebi,<br />
saerTo miznebi xels Seuwyobs<br />
saqarTvelos da evrokavSiris<br />
qveynebis mosaxleobis<br />
daaxloebas, evrokavSiri<br />
mxars uWers saqarTvelos<br />
teritoriul mTlianobas da<br />
stabilurobas am qveyanaSi.~<br />
xose lelo<br />
evrokavSiris saparlamento<br />
asambleis prezidenti<br />
levan vefxvaZe _<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
vice-spikeri<br />
fraqcia `qriatian-demokratebi~<br />
`am xuTma dRem TvalnaTliv<br />
dagvanaxa, Tu sinamdvileSi<br />
vin marTavs ruseTs. aSkaraa,<br />
saWesTan putini dgas. am dros<br />
medvedevi ubralod marionetad<br />
moCans. gasul paraskevamde<br />
dasavleli Cinovnikebi<br />
fiqrobdnen, rom putini<br />
xelsayrel moments eloda,<br />
raTa axali prezidentis<br />
Crdils Sefareboda.~<br />
`Taimsi~<br />
ra Tqma unda CerCili!<br />
sarkozi-medvedevis mier xelmowerili dokumenti cota gaurkvevelia:<br />
naTqvamia, rom saqarTvelodan rusuli SeiaraRebuli Zalebi unda<br />
gavidnen, magram araferia miniSnebuli 7 agvistomdel status-kvoze, Tumca<br />
es termini naxsenebi iyo sarkozis eqvspunqtian dokumentSi. status-kvo<br />
niSnavs, rom unda aRdges saomari moqmedebis dawyebamde arsebuli mdgomareoba.<br />
saqarTvelos teritoriidan jarebis gayvana CvenTvis, qarTvelebisaTvis,<br />
niSnavs gasvlas afxazeTidan da e.w. samxreT oseTidan, rusebisaTvis<br />
ki _ saqarTvelos danarCeni teritoriidan. es gansxvavebaa am<br />
or midgomas Soris. evropelebis kompromisi CvenTvis miuRebelia:<br />
Svidi aTasi rusi jariskacis ganlageba afxazeTsa da e.w. samxreT oseTSi,<br />
evrokavSiris damkvirveblebis dayeneba e.w. buferul zonebSi, anu administraciuli<br />
sazRvris aqeT, niSnavs imis gaformebas, rac rusebma, faqtobrivad,<br />
moaxdines _ okupaciisa da aneqsiisaTvis Sesabamisi pirobebis<br />
Seqmnas. meore dokumentiT aRfrTovanebuli ar var. dRes NATO-s generaluri<br />
mdivnis gancxadebidanac gamoCnda, rom igi am dokumentiT gaRizianebulia,<br />
miaCnia, rom es iyo seriozuli daTmoba ruseTisaTvis. batoni<br />
sxeferi ruseTTan mimarTebaSi gacilebiT radikaluri da ufro<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
61
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
Seasrula movaleoba, aRekveTa<br />
Zarcvis faqtebi, yofiliyo<br />
kanonmorCili da daecva<br />
moqalaqeTa sakuTreba misi<br />
jarebis mier kontrolirebad<br />
de-faqto regionebis<br />
teritoriaze. es valdebuleba<br />
ruseTs 1997 wels miRebuli<br />
konvenciis Tanaxmad daekisra.<br />
amis gaTvaliswinebiT defaqto<br />
teritoriaze adamianTa<br />
uflebebis darRvevis mTel<br />
pasuxismgeblobas asamblea<br />
ruseTs akisrebs. evropis<br />
adamianis uflebebis<br />
dacvis sasamarTloSi amave<br />
faqtebis gamo moiTxoven,<br />
dadges cxinvalis defaqto<br />
xelisuflebis<br />
pasuxismgeblobis sakiTxic.~<br />
`asamblea gansakuTrebiT xazs<br />
usvams eTnikuri wmendis<br />
faqtebs samxreT oseTSi<br />
qarTul soflebsa da e.w.<br />
buferul zonebSi. amas<br />
yvelafers regularuli<br />
samxedroebi da calkeuli<br />
dajgufebebi Cadiodnen, aseTi<br />
faqtebi xdeboda 12 agvistos<br />
cecxlis Sewyvetis Taobaze<br />
SeTanxmebis xelismoweris<br />
Semdegac da dRemde<br />
grZeldeba.~<br />
`gaerosa da evrokavSiris<br />
monitoringis jgufis wevrebs<br />
afxazeTsa da samxreT oseTSi<br />
Sesvlis ufleba unda mieceT.<br />
amave dros, ruseTma unda<br />
gaauqmos am regionebis<br />
damoukidebloba.~<br />
`asamblea konfliqtSi<br />
monawile yvela mxarisagan,<br />
anu saqarTvelos, ruseTisa da<br />
samxreT oseTisagan moiTxovs:<br />
konfliqtis dros iZulebiT<br />
gadaadgilebul adamianebs<br />
Seuqmnan yvela piroba, rom<br />
maT SeZlon ukan dabruneba.<br />
ufro metic, dabrunebamde<br />
mieceT maT usafrTxoebisa<br />
da Rirsebis dacvis garantia.<br />
gadaanawilon isini maTi<br />
neba-survilis mixedviT an<br />
Caasaxlon lokalurad.~<br />
evrosabWos<br />
saparlamento<br />
asambleis saSemodgomo<br />
sesiis rezolucia #1633<br />
ruseT-saqarTvelos 5-dRiani<br />
omis Sesaxeb.<br />
02.10.08.<br />
Tanmimdevruli politikis gamtarebelia, vidre evrokavSiris Tavmjdomare<br />
qveynis meTauris mier Seqmnil dokuments SeiZleba mohyves.<br />
uaxloes dReebSi moskovSi Cadis safrangeTis premier-ministri<br />
da ramdenime umsxvilesi biznesjgufis xelmZRvaneli. gaimarTeba safrangeT-ruseTis<br />
ekonomikuri sabWos sxdoma. aqedan gamomdinare, 8<br />
agvistos xelmowerili dokumentidan me sasikeTos arafers veli. dRes<br />
saqarTvelo iyo, xval albaT ukraina iqneba, es jaWvi gagrZeldeba da Cveni<br />
evropeli kolegebi manamde ver gamofxizldebian, sanam es konfliqti<br />
evrokavSiris sazRvars ar miadgeba.<br />
evropas aqvs ori arCevani: an iyos Cemberleni, romelmac ruseTis<br />
SiSiT germanelebs dauTmo CexeTi, Tumca mere gairkva, rom ruseTi da<br />
germania SeTanxmebulad moqmedebdnen, an CerCili, romelmac civi omis<br />
dawyeba gamoacxada. am situaciaSic movlenebi imave TanmimdevrobiT ganvi<br />
Tardeba: jer iqnebian Cemberlenebi da mxolod Semdeg mixvdebian, rom<br />
CerCiloba sjobs. es arCevani 15 oqtombers JenevaSi gamoCndeba _ dokumentis<br />
xelmowerisas, vin ras gulisxmobda am terminebSi.<br />
ruseTi, albaT, Seecdeba Sexvedris CaSlas _ euTo iseTi formatis organizaciaa,<br />
romelic konsensusis wesiT iRebs gadawyvetilebebs, ruseTi<br />
euTos erT-erTi damfuZnebeli qveyanaa da iq Tavs laRad grZnobs. dRes<br />
ruseTis sagareo saqmeTa ministrma sergei lavrovma cxinvalSi ganacxada:<br />
ruseTi yvelgan daicavs afxazeTisa da samxreT oseTis interesebs da arc<br />
erTi molaparakeba ar Catardeba am mxareebis gareSe, vinaidan, saerTaSoriso<br />
samarTlis Sesabamisad, es qveynebi ukve aRiarebulia, Tundac erTma<br />
saxelmwifom aRiaros. saqarTvelos parlamentis dadgenilebiT, es<br />
teritoria okupirebulia rusebis mier da, Sesabamisad, aRmasrulebeli<br />
xelisufleba am formatSi ar gamarTavs molaparakebas.<br />
zogierT Cems kolegas Zlevs cduneba, situacia ise warmoaCinos, TiTqos<br />
qveynis ekonomikas araferi Sexebia. arada, or-sam TveSi SesaZlebelia<br />
ekonomikuri mdgomareoba gauaresdes. omma gavlena moaxdina<br />
biznesze. garkveuli periodi biznesi SeCerebuli iyo, marto agvistos<br />
Semosavlebs 50 milionamde lari daaklda. aseTi midgoma ufro politikur<br />
morodiorobas hgavs, vidre seriozuli politikis warmoebas,<br />
da meore: gamodian da iZaxian, mixeil saakaSvilma daiwyo omio. Cven<br />
gvaqvs seriozuli kiTxvebi saqarTvelos prezidentTan, aRmasrulebel<br />
xelisuflebasTan, magram es imas ar niSnavs, rom naban wyals bavSvi gadavayoloT,<br />
saakaSvilisadmi siZulvils qveynis interesebi SevwiroT.<br />
imis gasarkvevad, Tu vin daiwyo omi, saukeTeso saSualebaa saerTaSoriso<br />
gamoZieba, romelic uaxloes dReebSi gaerosa da evrokavSiris egidiT<br />
daiwyeba. nu gavuswrebT movlenebs, nu viqnebiT imaze ufro sulswrafebi,<br />
nu mivcemT sababs Cvens `megobrebs~ ruseTSi, `gazpromis~ daqiravebul lobistur<br />
jgufebs evropaSi, Cvens gamonaTqvamebze aagon TavianTi saqmianoba.<br />
dasavleTSi didi mniSvneloba aqvs sazogadoebriv azrs _ politikur<br />
gadawyvetilebebs ver iReben sazogadoebrivi azris gauTvaliswineblad.<br />
Tuki iq irwmuneben, rom Cven varT agresorebi, daviwyeT omi da davxoceT<br />
mSvidobiani mosaxleoba cxinvalSi, qarTuli saxelmwifo erT centsac<br />
ver miiRebs verc evropidan da verc _ amerikidan. da is qarTveli politikosi,<br />
romelic, saerTaSoriso gamoZiebis dawyebamde, parlamentSi<br />
situaciis gaanalizebamde amtkicebs, rom omi mixeil saakaSvilma daiwyo,<br />
62 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
pirdapir Tu iribad, ruseTis wisqvilze asxams wyals Cven dagvtovon<br />
saerTaSoriso izolaciaSi _ aRar Camovidnen prezidentebi, saerTaSoriso<br />
damkvirveblebi, aRar gaimarTos saerTaSoriso konferenciebi.<br />
es vizitebi Tu konferenciebi mixeil saakaSvilis ki ara, saqarTvelos<br />
mxardaWeraa. yovelma politikosma, romelic gancxadebis gakeTebas daapirebs,<br />
isic unda Tqvas, ra miaCnia omis dawyebis aTvlis wertilad. Tu<br />
es aris qarTveli jariskacebis gamoCena cxinvalis regionSi, maSin Cven<br />
dagviwyia omi, magram maTi gamoCena iyo pasuxi imaze, rac ramdenime dRis<br />
ganmavlobaSi xdeboda qarTul soflebSi (7 agvistos rusuli armiis<br />
ramdenime kolona idga rokis gvirabSi). sxva sakiTxia, ramdenad adekvaturi<br />
iyo konfliqtis dawyebis Semdeg konkretuli Tanamdebobis pirebis<br />
mier miRebuli gadawyvetilebebi, ramdenad viyaviT momzadebuli am scenarisaTvis,<br />
imisaTvis, rom mogvegeriebina Tbilisisken daZruli rusis<br />
jari, anda xangrZliv sabrZolo moqmedebebSi vyofiliyaviT CarTuli.<br />
yvela svla unda gaeTvalaT da, Tu ase ar moxda, maSin is adamiani, visac<br />
amis gakeTeba evaleboda, unda davsajoT. me mgoni qarTvel xalxs daaviwyda,<br />
1992 wels SevardnaZem os xalxs bodiSi rom mouxada: didi bodiSi,<br />
Cemo oso xalxo, qarTvelebma Tqveni sisxli rom davlieTo. Tu is gvinda,<br />
rom kvlavac ase moviqceT _ CamovagdoT saakaSvili _ da mis Semdeg<br />
xelisuflebis saTaveSi mdgomma ixados bodiSebi, es ukve sxva saqmea.<br />
15.09.08<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
63
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
i n t e r v i u<br />
petre mamraZe _<br />
saqarTvelos parlamentis adamianis uflebaTa<br />
dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetis<br />
Tavmjdomaris pirveli moadgile<br />
fraqcia `erTiani nacionaluri moZraoba~<br />
dro ruseTis sasargeblod ar muSaobs<br />
`yvelanairi zoma iqnes<br />
miRebuli evrosabWos komisris<br />
mier adamianis uflebaTa<br />
dacvis eqvsive punqtis<br />
Sesasruleblad, romelic<br />
miRebul iqna regionSi<br />
agvistoSi ganviTarebuli<br />
movlenebis Sedegebis<br />
aRmosafxvrelad.~<br />
`aRiarebul iqnes eTnikuri<br />
wmenda im teritoriaze,<br />
romelsac ruseTi an samxreT<br />
oseTis de-faqto xelisufleba<br />
akontrolebs.~<br />
evrosabWos<br />
saparlamento<br />
asambleis saSemodgomo<br />
sesiis rezolucia #1633<br />
ruseT-saqarTvelos 5-dRiani<br />
omis Sesaxeb.<br />
02.10.08.<br />
_ saqarTveloSi momxdari movlenebis Semdeg evropam dainaxa ruseTis<br />
namdvili saxe da Sesaferis qmedebebsac axorcielebs mis winaaRmdeg.<br />
nuTu omi da msxverpli iyo saWiro imisaTvis, rom evropas erwmuna<br />
saqarTvelos xelisuflebis mier saerTaSoriso forumebze gakeTebuli<br />
gancxadebebi?<br />
_ cota Soridan daviwyeb: ori wlis win cnobilma da gavlenianma Jurnalma<br />
`Time~-m ruseTis federaciis prezidenti vladimer putini wlis adamianad<br />
aRiara, magram Jurnalis redaqcias gauxsenes, rom 30-ian wlebSi<br />
man hitleric aRiara wlis adamianad. orive SemTxvevaSi uaryofiTi iyo<br />
informacia, Tumca xazs usvamdnen maTs energiulobas, Seupovrobas, Semtev<br />
xasiaTsa Tu manerebs. es imdenad hitlersa da putins ar exeba da ar axasiaTebs,<br />
ramdenadac evropaSi arsebul viTarebas. Cems Tavs Tundac imitom<br />
ar mivcem evropis gakritikebis uflebas, rom am erT weliwadSi (wina wlebze<br />
aRarafers vambob) Cven miviReT daxmarebis maqsimumi _ magram Tavad<br />
evropaSia mZime viTareba. oriode wlis win amerikis SeerTebuli Statebis<br />
vice-prezidentma dik Ceinma sajarod ganacxada: samwuxarod, dasavleTi<br />
evropa daberda, dakarga nebisyofa da TavisuflebisTvis brZolis<br />
unari. mas Tavisuflebisa da demokratiis dacva aRar SeuZliao. evropa<br />
marTlac daberda, sikvdilianoba bevrad aRemateba namats. evropis qveynebSi<br />
mkvidri mosaxleobis adgils TandaTan sul sxva eTnosi ikavebs. da<br />
kidev erTi magaliTi, romelic ucxoelma politikosma saqarTvelosTan<br />
dakavSirebiT moiSvelia: 1916 wels safrangeTma verdenis brZolaSi naxevari<br />
milioni jariskaci dakarga, magram Seupovrad gaagrZela brZola<br />
da pirvel msoflio omSi gaimarjva. sul cota xnis win ki aTi jariskaci<br />
dakarga avRaneTsa Tu pakistanSi da aman safrangeTSi didi depresia da<br />
64 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
kapitulanturi ganwyoba gamoiwvia _ daiwyo laparaki sajariso kontingentis<br />
gamoyvanaze... gavixsenoT teraqtis Semdeg espaneTis reaqciac.<br />
miunhenis SeTanxmebis Semdeg, ris safuZvelzec evropam nacistur germanias<br />
ubrZolvelad dauTmo CexeTis nawili da amiT mada gauaTkeca, didi<br />
britaneTis sagareo saqmeTa ministrma ganacxada: bolos da bolos, ra<br />
gaxda es CexeTi, evropis mikarguli, patara qveyana, romlis Sesaxeb araferi<br />
viciTo. arada CerCili, 30-iani wlebidan moyolebuli, gaiZaxoda:<br />
Tu axla ar SevaCereT nacisturi germania, mTeli evropa nangrevebad<br />
iqceva, aTobiT milioni adamiani daiRupebao. maSin CerCili premierministri<br />
ar iyo, magram evropaSi didi avtoritetiT sargeblobda.<br />
miuxedavad amisa, cxra weli `bi-bi-si~-m eTerSi gasvlis ufleba ar misca<br />
_ politikurad arakoreqtuliao. CerCils TemTa palataSi gamosvlis<br />
garda sWirdeboda tribuna, saidanac ers mimarTavda. mxolod mas Semdeg,<br />
rac nacisturma germaniam dabomba koventri da es inglisuri qalaqi<br />
miwasTan gaaswora, CerCils sityvis Tqmis uflebac misces da didi britaneTis<br />
premier-ministric gaxda.<br />
ase iqcevian is erebi, romlebic arcTu ise didi xnis winaT TavianT<br />
jariskacebs msoflios sxvadasxva kuTxeSi agzavnidnen da kontinentebs ipyrobdnen.<br />
am fonze, madloba RmerTs, evropaSi aRmoCndnen adamianebi,<br />
romlebic gaaTkecebuli ZaliT ibrZvian, raTa saqarTvelom maqsimaluri<br />
daxmareba miiRos _ politikuric da ekonomikuric. naxeT, rogor<br />
moiqcnen aRmosavleT evropis qveynebis (litva, latvia, estoneTi, poloneTi,<br />
ukraina) liderebi. madlobis meti araferi gveTqmis.<br />
_ dasavleTis sainformacio saSualebebma, politologebma dawyebisTanave<br />
auRes alRo agvistos movlenebs da SesaSuri sizustiT aSuqebdnen...<br />
_ Svidi agvistos Semdeg ara erTma sindisierma politologma TavianT<br />
uZlieres werilebSi gaaanaliza evropasa da mTel msoflioSi Seqmnili<br />
viTareba. am statiebSi isic iyo naTqvami, rom, Tu ruseTi droze<br />
ar gaaCere, es Wiri yvelas kars miadgeba _ ager poloneTsa da ukrainas<br />
birTvuli iaraRiT emuqreba, yirimSi ukve arigebs rusul pasportebs,<br />
raTa mere Tavisi moqalaqeebi `daicvas~. kargia, rom iqmneba sazogadoebrivi<br />
azri: ar SeiZleba Cekistur ruseTs (ruseTs arasodes gavaigiveb<br />
Cekistur elitasTan, iseve rogorc germanias _ hitlerelebTan) miscen<br />
Tavisi imperiuli ambiciebis xorcSesxmis ufleba. dRes ruseTSi Cekisturi<br />
reJimia, politikuri elitis 70% Cekistia, ruseTSi isini TareSoben<br />
da yvelaferi maTgan modis. evropam axla dainaxa mTeli simkveTriT,<br />
Tu ra aris Cekisturi ruseTi da Sesabamisi reaqciac gaakeTa. evrokavSirma<br />
da sxva saerTaSoriso organizaciebma maqsimumi SeZles. moTminebiT<br />
da brZnulad mivyveT safrangeTis prezidentis nikola sarkozis mier<br />
SemoTavazebul dokuments da gavimarjvebT. Secdomas nu davuSvebT, nurc<br />
viTarebis gamwvavebis sababs mivcemT, okupantebisa da agresorebisTvis<br />
sababic sakmarisia. isini sxva epiTetebs ar imsaxureben. cnobili politologi<br />
da mecnieri piantkovski ra xania maT Cekist-kapitalistebs eZaxis. yvela<br />
miliarderia. putinma jer kidev peterburgSi Seqmna korporacia, romlis<br />
meSveobiTac gadis dRes evropaSi rusuli navTobisa da gazis didi<br />
`Tavisi qmedebebiT ruseTi<br />
eweva risks, darCes XXI<br />
saukunis saerTaSoriso<br />
diplomatiuri, politikuri<br />
ekonomikuri struqturebisa<br />
da usafrTxoebis sferos<br />
miRma.~<br />
jorj buSi<br />
`komersanti~<br />
`ori wlis win me<br />
viyavi samxreT oseTSi.<br />
rogorc ki mivuaxlovdiT<br />
TviTgamocxadebul dedaqalaqs,<br />
romelic axla rusul jars<br />
aqvs dakavebuli, me davinaxe<br />
uzarmazari transparanti,<br />
romelzec ewera: `vladimer<br />
putini _ Cveni prezidenti,<br />
da es iyo suverenuli<br />
saqarTvelos teritoriaze.~<br />
jon makkeini<br />
aSS-is senatori,<br />
prezidentobis kandidati<br />
`rusulma armiam saqarTvelo<br />
dasaja proamerikuli<br />
politikisaTvis. Cemi azriT,<br />
amiT man mianiSna, signali<br />
misca sabWoTa kavSiris yvela<br />
yofil nawils, ar Seecadon<br />
dasavleTTan integrirebas<br />
da ar gamovidnen ruseTis<br />
gavlenis sferoebidan.~<br />
robert geitsi<br />
aSS-is Tavdacvis ministri<br />
`Cven bevri mxardamWeri gvyavs.<br />
mTeli msofliosTvis aSkaraa:<br />
saqme mxolod qarTul-rusul<br />
problemaSi ar aris. saubaria<br />
axal msoflio wesrigze~.<br />
`ruseTs mkacri arCevani eqneba<br />
gasakeTebeli – an ruseTi<br />
gaagrZelebs moZraobas ukan,<br />
Zalaze damyarebuli pilitikis<br />
mimarTulebiT da amis Sedegad<br />
aRmoCndeba msoflios im<br />
jgufSi, sadac Sedis mxolod<br />
ramdenime saxelmwifo da<br />
ramdenime teroristuli organizacia,<br />
an ruseTi Sewyvets<br />
am moqmedebebs da darCeba<br />
normaluri samyaros nawilad.~<br />
daviT baqraZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomare<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
65
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
`amerika arasodes bedis<br />
anabarad ar miatovebs `mZeval<br />
qveynebs~, da Tu dRes amerika<br />
uars ityvis am doqtrinaze,<br />
maSin SesaZlebeli iqneba<br />
saubari im principebisa da<br />
politikuri kursis Ralatze,<br />
romlis erTgulebic viyaviT<br />
Cveni qveynis istoriis<br />
manZilze.~<br />
`vaSington posti~<br />
`demokratiuli reformebis<br />
ganxorcielebis procesis<br />
gagrZeleba iqneba Cveni<br />
pasuxi rusul agresiaze.<br />
saqarTvelo mtkice nabijebiT<br />
gaagrZelebs NATO-Si<br />
integraciis process, radgan<br />
es qarTveli xalxis arCevani<br />
da saqarTvelos suverenitetis<br />
dacvis garantiaa.~<br />
daviT baqraZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomare<br />
`NATO-s pozicia yvelasaTvis<br />
Tavidanve Zalze naTeli<br />
iyo _ ruseTma gamoiyena<br />
araproporciuli Zala.<br />
prezident sarkozis<br />
SuamavlobiT daido<br />
eqvspunqtiani gegma, romelic<br />
evrokavSiris Zalian<br />
mniSvnelovani dokumentia.<br />
es gegma NATO-s mier iyo<br />
mxardaWerili.<br />
rTuli etapisa da mZime<br />
momentis miuxedavad, Cven<br />
vimedovnebT, rom saqarTvelo<br />
gaagrZelebs demokratiuli<br />
reformebis gziT svlas.<br />
es umniSvnelovanesia evroatlantikuri<br />
integraciis<br />
gzaze.~<br />
iap de hoop<br />
sxeferi<br />
NATO-s generaluri mdivani<br />
nawili (kolosaluri qonebis patronebi amJamad lixtenSteinSi sxedan).<br />
rusebi ar elodnen, aseT zarals Tu miiRebdnen. rusi mecnieri areSkini<br />
afrTxilebda, rom omi safuZvlianad daartyamda ruseTis ekonomikas.<br />
evropis mrewvelTa Tavkacma da medvedevis oficialurma mrCevelma iurgensma<br />
sajarod moaxsena ruseTis prezidents: omis dawyebidan pirvelsave<br />
kviraSi 400 milioni dolariT Semcirda ruseTis kapitalizaciis<br />
fondio. amis Semdeg vardna gagrZelda. msofliom ukve kargad gaigo,<br />
rom Tu navTobze fasi ver daagdo, anda navTobisa da gazis alternatiuli<br />
wyaroebi ver moZebna, ruseTTan urTierTobas veRar gaagrZelebs<br />
_ ruseTi waramara iaraRad iyenebs milsadenebs, romelTa gadaketva mas<br />
yovel wuTs SeuZlia. es araerTxel gaukeTebia, belorusiisTvisac ki. magram<br />
is, rac duSanbeSi putin-medvedevma gaakeTa _ mTeli poziciebi CineTs<br />
dauTmes, samarcxvino laqad gahyvebaT. isic faqtia, rom axla, am dReebSi,<br />
swrafad viTardeba urTierToba CineTsa da amerikas Soris. maT saerTo<br />
ena gamonaxes. ruseTi TviTon aqcevs sakuTar Tavs izolaciaSi _ SeuZlebelia<br />
urTierTobis gagrZeleba iseT qveyanasTan, romelic teritoriulad<br />
Tavisze orasjer patara mezobels da mis demokratiulad arCeul<br />
mTavrobas ase eqceva. Tan arc malavs, rom misi mizani demokratiulad<br />
arCeuli mTavrobis Secvlaa. pirovnebebi naklebad ainteresebT, mTavaria,<br />
miiRon is mTavroba, romelic saqarTvelos danawevrebas Seegueba<br />
(aq aWarasac vgulisxmob da qvemo qarTlsac) da Semdeg es dacalkevebuli<br />
subieqtebi Sevlen ruseTis federaciis SemadgenlobaSi. cxadia, giJuri<br />
naazrevia, magram amas arc malaven ukve aTi welia. ampartavnoben maSin,<br />
roca yvela politologi (kremlis daqiravebul propagandistebs ar<br />
vgulisxmob) erTxmad, unisonSi laparakobs ruseTis katastrofasa da<br />
daRupvaze. gulisxmoben SedarebiT grZelvadian scenars. arc evrogaer<br />
Tianeba da amerikis SeerTebuli Statebi Seegueba imas, rasac aqamde SedarebiT<br />
lmobierad ekideboda. samwuxarod, zogjer saqarTvelos televiziiTac<br />
gamohyavT xolme markovis msgavsni, romelTac ruseTSi, Rirseul<br />
mecnierTa da politikosTa Soris, araviTari fasi ara aqvT.<br />
_ ruseTs didi Zala da gavlena aqvs gaeroSi.<br />
_ gaeroSi ruseTs, rogorc uSiSroebis sabWos mudmiv wevrs, marTlac<br />
SeuZlia gavlena moaxdinos gadawyvetilebebis miRebaze _ mas vetos<br />
ufleba aqvs da amas Cvens did Tanamemamules unda `vumadlodeT~. 1945<br />
wels, rodesac gaeros Seqmnis dokuments xeli moewera, generalsimusma<br />
kmayofilebiT aRniSna: amieridan msoflioSi arc erTi problema ar<br />
gadawydeba ruseTis keTili nebis gareSeo. daakvirdiT ruseTs da ara<br />
`sabWoTa kavSirisa~. magram dro icvleba: erayisa Tu iugoslaviis sakiTxi,<br />
vetos miuxedavad, gadawyda ruseTis `keTili nebis~ gareSe, amitom<br />
moTmineba, gonivruli da brZnuli moqmedeba gvmarTebs. pirvel yovlisa,<br />
ekonomikis aRorZinebaze unda vizrunoT, imodena daxmareba modis,<br />
rom Cven mier kontrolirebul teritoriebze ekonomikis gafarToeba_aRorZinebis<br />
saSualeba namdvilad gvaqvs. yoveli TeTris xarjva unda<br />
iyos gamWvirvale da amaSi ara marto politikuri speqtri, sazogadoebis<br />
yoveli fenis warmomadgeneli unda monawileobdes.<br />
66 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
_ ras ityviT 8 seqtembers sarkozi-medvedevis mier xelmoweril dokumentze?<br />
_ gulwrfelad vambob: SeiZleba bevrma Tqvas, rom sasurvelisgan Zalian<br />
Sors varT da isini marTlebi iqnebian _ samxedro daxmareba an<br />
raRac ufro mkveTri (me Teoriul variants vgulisxmob) ar yofila.<br />
evrokavSiris gadawyvetilebebs zogierTma ucxoelma politologma<br />
dascina kidec, werilic daibeWda aseTi saTauriT: `sdeq, Torem kidev<br />
getyvi sdeq-meTqi~. guSin wavikiTxe uZlieresi werili `mSvidobiT, NATO!~<br />
misi avtoris azriT, NATO ra xania realurad ver asrulebs Tavis funqciebs<br />
da SeerTebuli Statebis, didi britaneTisa da kanadis amaraa dar<br />
Cenili. avstralia ki, romelic NATO-s wevri ar aris, antiteroristul<br />
operaciebSi aliansis wevr evropul qveynebze mets akeTebs.<br />
isev vubrundebiT dik Ceinis naTqvams, romelzec mere bodiSi moixada.<br />
es medlis erTi mxarea. meore is, rom politika realuris SesaZleblobaa<br />
da patara qveynis xvedria dasjerdes amas. am realobis fonze evropaSi<br />
aRmoCndnen adamianebi da qveynebi, romlebmac maqsimumi gaakeTes<br />
da, roca maqsimums iReb, SesaZlebel maqsimums, kmayofili da madlieri<br />
unda iyo. isic xom SevityveT, rom sarkozi-medvedevis molaparakeba imdenad<br />
mZime iyo, lamis CaiSala. am molaparakebis detalebze komentaris<br />
gakeTeba SeuZlebelia. ruseTSi yovelTvis korumpirebuli reJimi iyo,<br />
magram aseTi _ arasodes.<br />
9.09.08<br />
`evrokavSiri saqarTvelos<br />
gverdiT idgeba mTeli am<br />
aRdgeniTi gzis gasavlelad<br />
da iqceva misi suverenitetis,<br />
damoukideblobisa da<br />
mTlianobis garantad.~<br />
nikola sarkozi<br />
safrangeTis prezidenti<br />
`Crdiloatlantikurma<br />
sabWom da Cvenma sagareo<br />
saqmeTa ministrebma gaakeTes<br />
gancxadebebi momxdarTan<br />
dakavSirebiT. agreTve ruseTis<br />
mier samxreT oseTisa da<br />
afxazeTis damoukideblobis<br />
aRiarebis Taobaze. samxreT<br />
oseTic da afxazeTic<br />
saqarTvelos teritoriebia.<br />
NATO momavlisaken iyureba.<br />
Sesabamisad, Cven im gzas<br />
gavyurebT, romelic metad<br />
mniSvnelovania saqarTvelos<br />
evro-atlantikuri integraciis<br />
TvalsazrisiT.~<br />
iap de hoop<br />
sxeferi<br />
NATO-s generaluri mdivani<br />
`dRes unda gavakeToT arCevani.<br />
es aris arCevani Zvel evropas,<br />
blokebis evropasa da momavlis<br />
evropas Soris.<br />
es aris partniorebis evropa<br />
mSvidobis samsaxurSi,<br />
ekonomikuri da socialuri<br />
ganviTarebisTvis, winsvlisa<br />
da TavisuflebisaTvis moRvawe<br />
evropa.~<br />
xose manuel<br />
barozo<br />
evrokavSiris prezidenti<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
67
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
k o m e n t a r i<br />
giorgi cagareiSvili _<br />
saqarTvelos parlamentis iuridiul sakiTxTa<br />
komitetis Tavmjdomaris moadgile<br />
fraqcia `Zlieri saqarTvelo~<br />
Cven camde marTlebi varT<br />
`aq rac xdeba, Zalian<br />
mniSvnelovania imitomac, rom<br />
es exmaureba im principebs,<br />
romlebic evrokavSiris<br />
daarsebis saTaveebSia<br />
Cadebuli. es principebia:<br />
adamianis uflebebi, qveynis<br />
teritoriuli mTlianoba,<br />
konfliqtis dialogis<br />
saSualebiT mogvardeba. es<br />
aris Cveni principebi.~<br />
nikola sarkozi<br />
safrangeTis prezidenti<br />
`Cven mxars vuWerT<br />
saqarTvelos suverenitets.<br />
Cven mxars vuWerT<br />
saqarTvelos damoukideblobas.<br />
Cven mxars vuWerT<br />
saqarTvelos teritoriul<br />
mTlianobas.<br />
Cven mxars vuWerT<br />
saqarTvelos demokratias da<br />
mis demokratiulad arCeul<br />
mTavrobas.<br />
es aris amerikis pozicia.<br />
evropel kolegebTan<br />
saubrisas, vnaxe rom es<br />
evropelebis poziciac aris.~<br />
kondoliza raisi<br />
aSS-is saxelmwifo mdivani<br />
gaeroSi Tve-naxevarze metia mimdinareobs debatebi, magram veranairi<br />
rezolucia ver miiRes. Cemi azriT, aucilebelia saqarTvelos parlamentis<br />
gaaqtiureba, baton daviT baqraZis aSS-Si vizitis mizanic es iyo.<br />
yvelaferi unda gavakeToT, raTa mTel msoflios gavagebinoT, rom am<br />
konfliqtSi Cven camde marTali varT. omi Cven ar dagviwyia, Cven ar dagvingrevia<br />
saqarTvelos erT-erTi ulamazesi kuTxe da ar mogviwyvia saku<br />
Tari mosaxleobis eTnowmenda. konfliqti wamoiwyo da gaamwvava ruseTma<br />
da im momentisaTvis agresiaze pasuxis gaucemloba SeuZlebeli iyo. Cven<br />
samSoblos Tavisuflebisa da simarTlisaTvis brZolaSi davmarcxdiT,<br />
magram Cvens simarTleSi unda davarwmunoT saerTaSoriso organoebi.<br />
miT umetes, es gvWirdeba gaerosTan urTierTobisas _ am bolo xanebSi<br />
gaero sul ufro emsgavseba Caketil biurokratiul sivrces, sadac ruseTis<br />
Tanxmobis gareSe gadawyvetilebebis miReba SeuZlebelia. ruseTi<br />
gaeros uSiSroebis sabWos mudmivi wevria. mas vetos ufleba aqvs da Sesani<br />
Snavadac iyenebs amas _ yovelnairad cdilobs, dablokos yvela iniciativa,<br />
romelic emsaxureba mSvidobisa da stabilurobis damyarebas kavkasiis<br />
regionSi. magram gaeroSi arsebobs saqarTvelos megobarTa jgufic da<br />
ratomRac mis SemadgenlobaSi aris ruseTic, romelsac iq araferi esaqmeba<br />
da, pirvel rigSi, am jgufidanaa gasaricxi. megobarTa jgufTan aqtiuri<br />
politika unda vawarmooT: yvelaferi gavakeToT, raTa gaerom ar<br />
cnos afxazeTisa da samxreT oseTis damoukidebloba. unda gamoviyenoT<br />
gaeros dawesebulebaTa farTo qseli mTel msoflioSi _ am TviTmarqvia<br />
xelisuflebisaTvis daixuros gaeros yvela programa da ganxorcieldes<br />
mxolod saqarTvelos xelisuflebis TanxmobiT.<br />
didi Sroma mogviwevs am mojadoebuli wris gasarRvevad, magram ukan<br />
ar unda davixioT.<br />
9.09.08<br />
68 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
k o m e n t a r i<br />
`vfiqrob, saqarTvelos<br />
mimarT evropis dRevandelma<br />
mxardaWeram naTeli mohfina<br />
imas, rom aprilSi buqarestis<br />
samitze NATO-m Secdoma<br />
dauSva.~<br />
devid milibendi<br />
didi pritaneTis sagareo<br />
saqmeTa ministri<br />
daviT darCiaSvili _<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
evropasTan integraciis<br />
komitetis Tavmjdomare<br />
fraqcia `erTiani<br />
nacionaluri moZraoba~<br />
`is, rom Cven dialogs<br />
vaniWebT upiratesobas, ar<br />
niSnavs, rom Cven mtkice<br />
poziciebi ar gvaqvs. yvelaferi<br />
Tavidanve naTeli unda iyos:<br />
Cven gavagrZelebT saqarTvelos<br />
mxardaWeras.~<br />
nikola sarkozi<br />
safrangeTis prezidenti<br />
didi evropuli ojaxis wevri<br />
briuselSi Cveni vizitis mizani iyo evropis saxalxo partiis politikuri<br />
biuros sxdomaze daswreba. saqarTvelos delegaciaSi, rogorc<br />
qristian-demokratiuli moZraobis warmomadgeneli, iyo vice-spikeri<br />
levan vefxvaZe, ukve karga xania urTierToba gvaqvs evropis saxalxo partiasTan,<br />
did politikur gaerTianebasTan, romelSic Sedis evropis<br />
memarjvene da memarjvene-centristuli partiebis umravlesoba. Cven gvindoda,<br />
qveynis mmarTveli politikuri Zala _ `erTiani nacionaluri<br />
moZraoba~ _ gamxdariyo am didi politikuri ojaxis wevri, vinaidan Cven<br />
ara varT evrokavSiris wevri qveyana (mudmivi wevrebi arian evrokavSiris<br />
wevri qveynebis politikuri partiebi). maqsimaluri daaxloeba moxda da<br />
`erTian nacionalur moZraobas~ mieniWa damkvirveblis statusi. amas Zalian<br />
didi mniSvneloba aqvs: evrokavSirSi gadawyvetilebebi miiReba wevri<br />
saxelmwifoebis mTavrobebisa da erovnuli delegaciebis poziciebidan<br />
gamomdinare, magram politikur fraqciebs Zalian mniSvnelovani<br />
roli eniWebaT. evropis saxalxo partia erT-erT yvelaze mravalricxovan<br />
politikur fraqcias qmnis. misi warmomadgenlebi arian sarkozic<br />
da merkelic. am politikur ojaxSi saqarTvelos politikuri partiis<br />
gawevrianeba Zalian sayuradRebo faqtia. am gaerTianebasTan dasaaxloeblad<br />
pirveli nabijebi qristian-demokratiulma moZraobam gadadga. am<br />
struqturaSi Sesvla niSnavs saqarTveloSi partiuli mSeneblobis Tvisobrivad<br />
axali etapis dawyebas, qarTuli da evropuli cxovrebis daaxloebas,<br />
qarTuli politikuri kulturis gaevropelebisaken swrafvas. es iyo<br />
ZiriTadi mizani, magram, bunebrivia, Seqmnili viTarebidan gamomdinare,<br />
politikuri biuros sxdomazec da sxva Sexvedrebis drosac, saubari iyo<br />
qarTul-rusuli urTierTobis problematikaze. am politikur wreebSi<br />
aravisTvis ar aris daujerebeli saqarTvelos okupacia da, bunebrivia,<br />
maT uaryofiTi damokidebuleba aqvT. Cven mier maqsimumi keTdeba, raTa<br />
evrokavSiris mier am krizisis mosagvareblad gadadgmuli nabijebi rac<br />
SeiZleba swrafi, efeqturi da adekvaturi iyos.<br />
`mdgomareoba gvaiZulebs<br />
vimoqmedoT uswrafesad.<br />
es diplomatiuri, ufro<br />
gadarCenisaTvis gadadgmuli<br />
nabijia.<br />
hoda, gadarCenisaTvis Tu<br />
vmoqmedebT, dro ar unda<br />
davutovoT oms _ mivceT meti<br />
dro mSvidobas.<br />
ai, amis gakeTebas vcdilobT<br />
amJamad.<br />
Cven es ukve ramdenime dRis<br />
win daviwyeT, prezidentma<br />
saakaSvilma ki Cvenamde daiwyo.<br />
axla saWiroa, rom yvela<br />
mxarem gaacnobieros cecxlis<br />
Sewyvetis aucilebloba.<br />
imedia, Cveni erToblivi<br />
Zalisxmeva ltolvilebisaTvis<br />
sasurvel Sedegs gamoiRebs<br />
da cecxlis Sewyveta misaRebi<br />
iqneba.~<br />
bernar kuSneri<br />
safrangeTis sagareo saqmeTa<br />
ministri<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
69
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
`me minda naTeli gavxado is,<br />
rom yvela politikuri zoma,<br />
romelic gatarebulia, rogorc<br />
problemis xangrZlivvadiani<br />
gadawyvetis nawili,<br />
gamomdinareobs SeerTebuli<br />
Statebis Sexedulebidan,<br />
saqarTvelos teritoriuli<br />
mTlianobidan da uSiSroebis<br />
sabWos rezoluciebidan,<br />
romlebSic afxazeTi da oseTi<br />
aRiarebulia saqarTvelos<br />
saerTaSoriso sazRvrebSi.~<br />
kondoliza raisi<br />
aSS-is saxelmwifo mdivani<br />
`msurs xazi gavusva erT<br />
Zalian mniSvnelovan moments<br />
rac Cven ukve SevasruleT.<br />
Cven viTanamSromleT<br />
saqarTvelos mTavrobasTan da<br />
Zalian mcire vadebSi miviwevT<br />
win. Cven ukve daviwyeT<br />
Sesruleba valdebulebebis,<br />
xvalac gavagrZelebT amis<br />
gakeTebas, zegac da Zalian<br />
moxaruli viqnebiT, Tu yvela<br />
sxva mxare Seasrulebs iseve,<br />
rogorc es Cven gavakeTeT.~<br />
havier solana<br />
evrosabWos umaRlesi komisari<br />
damkvirveblebis gadanawileba konkretulad aRmasrulebeli xelisuflebis<br />
gasakeTebelia da muSaobac Zalian intensiurad mimdinareobs.<br />
dRe-dReze daiwyeba am misiis ganxorcieleba. darwmunebuli var, ruseTi<br />
maqsimalurad Seecdeba, agresiis Sedegebis gadaxedva ar dauSvas da<br />
es seriozuli politikuri da diplomatiuri brZolis sagnad aqcios,<br />
magram evropuli politikuri speqtri, evropuli struqturebi ar dauSveben,<br />
rom saqarTveloSi raRac axali sazRvrebi daakanonon. maT konfliqtis<br />
saboloo gadaWra surT da evrokavSiris wevr qveynebSi aravis<br />
epareba eWvi saqarTvelos teritoriuli mTlianobis xelSeuxeblobaSi,<br />
magram amas dro sWirdeba. okupaciisa da agresiis Sedegebis aRmofxvra<br />
xangrZlivi da energiuli saqmianobiT miiRweva.<br />
damkvirveblebi Camovlen, bunebrivia, saqarTvelos mxridan maT<br />
mTeli konfliqtis zonebSi moRvaweobis mandati eZlevaT. ruseTi amas<br />
uZaliandeba, magram darwmunebuli var, adre Tu gvian, es winaaRmdegoba<br />
gadailaxeba.<br />
ruseTs araviTari Sansi ara aqvs afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis<br />
legalizaciisa, es TviTonac kargad icis. ubralod igi<br />
iqceva ise, rogorc istoriulad iqceodnen agresorebi da dro sWirdeba,<br />
raTa agresorma sakadrisi Sedegi moimkos. aucileblad moimkis!<br />
ubralod yvelaferi erTbaSad da swrafad ver moxdeba. strategiuli<br />
TvalsazrisiT da perspeqtiviT ruseTs wagebuli aqvs saqarTvelos<br />
winaaRmdeg wamowyebuli didi politikuri da samxedro dapirispireba,<br />
igi amiT msoflio sistemas daupirispirda da SeuZlebelia, romelime<br />
qveynis mxridan aseTi ram pozitiuri SedegiT damTavrdes.<br />
18.09.08<br />
`... albaT amerikelebis<br />
nawili fiqrobs, Tu ratom<br />
unda gvaRelvebdes planetis<br />
meore mxares mdebare qveynis<br />
bedi. saqarTvelo xom patara,<br />
Soreuli da ucnobi qveyanaa,<br />
magram swored Soreul da<br />
ucnob adgilebSi iwereba<br />
istoria!~<br />
jon makkeini<br />
aSS-is prezidentobis<br />
kandidati<br />
`uolt strit jornali~<br />
70 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
k o m e n t a r i<br />
nika rurua _<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavdacvisa da uSiSroebis<br />
komitetis Tavmjdomaris<br />
pirveli moadgile<br />
fraqcia `erTiani<br />
dasavleTi saqmiTac Cven gverdiTaa<br />
nacionaluri moZraoba~<br />
saqarTveloSi CamobrZanda evrokavSiris umaRlesi komisari havier<br />
solana (sxvaTa Soris sakuTari surviliT) da igi gaxsnis evrokav<br />
Siris samonitoringo-sadamkvirveblo misias. es Zalze mniSvnelovania,<br />
radgan ruseTis mier Cveni qveynis okupacia grZeldeba da amas bolo<br />
unda moeRos. batoni havier solana oqtomberSic Camova TbilisSi, raTa<br />
naxos ramdenad efeqturi iqneba evrokavSiris damkvirvebelTa uSualo<br />
monawileoba saqarTveloSi mimdinare movlenebSi. dRes pirveli dRea,<br />
roca evrokavSiri ara marto sityviT, saqmiTac Cven gverdiTaa.<br />
dRes saqarTveloSi ocdaorkaciani delegaciiT Camovida NATO-s<br />
saparlamento asambleis prezidentis xose lelos xelmZRvanelobiT.<br />
NATO-s saparlamento asambleis maRalCinosnebis, maT Soris prezidentisa<br />
da generaluri mdivnis vizitebs im dros, roca qveyanaSi daZabuli<br />
da feTqebadi viTarebaa, didi mniSvneloba aqvs. maTi mizania aRnusxon<br />
faqtebi, raTa espaneTSi, valensiis NATO-s saparlamento asambleaze,<br />
hqondeT srulyofili informacia ruseTis mier saqarTveloSi ganxorcielebuli<br />
agresiis winapirobebisa Tu sxva detalebis Sesaxeb.<br />
NATO-s saparlamento asambleis wevrebi mxars uWeren Cveni qveynis<br />
damoukideblobasa da suverenitets da, rac mTavaria, mis teritoriul<br />
mTlianobas. aseve Cvens miswrafebas _ Crdiloatlantikur aliansSi gawevrianebas.<br />
ruseTi yovelmxriv ewinaaRmdegeba amas, prezident medvedevs<br />
isic ki surs, rom NATO-s saparlamento asambleam saqarTvelos mimarT<br />
mkacri pozicia daikavos. ruseTis pirveli diplomati imdenad gacda<br />
diplomatiuri etiketis farglebs, rom ukve amerikis saxeliT laparakobs.<br />
ruseTma kargad icis, rom amiT realur, sasikeTo Sedegs ver miiRebs,<br />
magram igi cdis NATO-s, evrokavSirisa da, saerTod, Tavisufal<br />
samyaros moTminebas, ainteresebs, ramdeni gauva. ruseTis agresiiT gaognebulma<br />
dasavleTma, gvian, magram mainc gamoiRviZa, aSkarad dainaxa ruseTis<br />
namdvili saxe. dRes dasavleTi ara marto fiqrobs, Tu rogor<br />
SeaCeros da moTokos kremli, aramed aqtiuradac moqmedebs saamisod.<br />
`dRes Cven 200 damkvirvebeli<br />
gvyavs. isini ar arian<br />
SeiaraRebulni, amitomac<br />
misiac am farglebSi<br />
imoqmedebs. Zalian<br />
mniSvnelovan faqtorad mimaCnia<br />
yvelaze mTavari amocana _<br />
saqarTvelos teritoriidan<br />
ruseTis jarebis gayvana _<br />
10 oqtombramde gadawydes. es<br />
iqneba pirveli faza. SemdgomSi<br />
vnaxoT ra moxdeba.~<br />
havier solana<br />
evrosabWos umaRlesi komisari<br />
`ruseTs saakaSvili misi<br />
prodasavluri politikis<br />
gamo adardebs. ruseTs erTi<br />
rame aviwydeba, 2008 wlis<br />
5 ianvars saqarTvelos<br />
mosaxleobis 73%-ma xma<br />
misca saqarTvelos NATO-<br />
Si gawevrianebas, amitom<br />
ruseTs winaaRmdegoba aqvs<br />
ara erT saakaSvilTan, aramed<br />
saqarTvelos mosaxleobis<br />
73%-Tan. Sesabamisad, mxolod<br />
saqarTvelos mosaxleobis<br />
gadasawyvetia, ra kurss<br />
airCevs qveyana. Cveni arCeuli<br />
kursi Seucvlelad unda<br />
davtovoT, winaaRmdeg<br />
SemTxvevaSi seriozuli<br />
safrTxeebi gvemuqreba ruseTis<br />
mxridan.~<br />
laSa Jvania<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
sagareo urTierTobaTa<br />
komitetis Tavmjdomare<br />
`alia~<br />
`mxolod ekonomikurad<br />
ayvavebul saqarTvelos<br />
SeuZlia daabrunos es<br />
regionebi.~<br />
andrei piontkovski<br />
rusi politologi,<br />
hadsonis institutis miwveuli<br />
profesori<br />
`saqarTvelos respublika~<br />
30.09.08<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
71
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
k o m e n t a r i<br />
daviT dondua _<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomaris<br />
kabinetis ufrosis moadgile<br />
TariRis prognozireba SeuZlebelia<br />
bolo periodSi saqarTvelo-NATO-s urTierToba dinamiurad vi<br />
Tardeba. TanamSromloba individualuri partniorobis samoqmedo<br />
gegmis formatSi 2004 wlidan daiwyo da 2006 wlidan e.w. intensiuri dialogiT,<br />
kidev ufro gaRrmavda. gawevrianebis sakiTxTan dakavSirebiT<br />
aliansis institutebTan da mis wevr qveynebTan kontaqtebi, mWidro da intensiuria.<br />
2008 wels Seiqmna NATO-saqarTvelos komisia, romlis farglebSic,<br />
sxvadasxva sferoSi TanamSromloba, ufro mizanmimarTuli<br />
gaxdeba. Semdegi logikuri etapi gawevrianebis samoqmedo gegmaSi _ Membership<br />
Action Plan (MAP) _ CarTva unda iyos, rac erTgvarad bolo gaCereba<br />
iqneba gawevrianebamde.<br />
dRes xSirad kiTxuloben _ rodis CaverTvebiT MAP-Si.<br />
marTalia, MAP-i wevrobas ar niSnavs, magram, faqtiobrivad, es ukve<br />
gawevrianebis procesis dasawyisia. amitom moTxovnebi MAP-is miniWebaze<br />
aranaklebia, vidre uSualod masSi gawevrianebaze. ama Tu im qveynis NATO-<br />
Si integraciis ganmsazRvreli faqtorebi pirobiTad SeiZleba or nawilad<br />
daiyos _ saSinao da sagareo faqtorebad.<br />
saSinao faqtorebSi qveynis Sida reformebis farTo speqtris droulad<br />
da warmatebiT ganxorcieleba igulisxmeba. aq mxolod samxedro<br />
reformaze ar aris saubari. Tanabrad mniSvnelovania ekonomikuri,<br />
politikuri, samarTaldamcavi, socialuri da sxva sferoebis, SeZlebisdagvarad,<br />
im standartebamde daaxloeba, romlebic evroatlantikur<br />
sazogadoebaSia miRebuli.<br />
sagulisxmoa, rom Cveni muSaoba am mimarTulebiT, met-naklebad warmatebulia.<br />
ukve or welze metia NATO-s eqspertTa Sefasebebi, saqarTvelo<br />
Si reformebis mimdinareobis Taobaze, pozitiuria. metic, ruseTis<br />
mier agvistoSi ganxorcielebuli agresiis miuxedavad, rodesac ruseTis<br />
armiam didi ziani miayena saqarTvelos samxedro infrastruqturas, natoelma<br />
specialistebma kidev erTxel daadastures, rom teqnikuri Tval<br />
72 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
sazrisiT ar arsebobs dabrkoleba saqarTvelos NATO-Si integraciasTan<br />
dakavSirebiT.<br />
aRniSnuli warmatebebi udavod mniSvnelovania, magram sakmarisi jer<br />
kidev ar aris. MAP-is miniWebisaTvis aucilebelia aliansis uklebliv<br />
yvela wevris politikuri neba da mzadyofna. amdenad saWiroa Cveni Sida<br />
warmateba saerTaSoriso asparezze saTanadod warmovaCinoT, raTa mokavSireebis<br />
Tanxmoba miviRoT.<br />
aqve isic unda aRiniSnos, rom NATO-s yovel gafarToebas Taviseburebebic<br />
axlda. Tu Cvens situacias bolo or gafarToebas SevadarebT,<br />
romlebic civi omis damTavrebis Semdeg moxda, vnaxavT, rom arsebobs<br />
rogorc garkveuli xelSemwyobi, ise xelis SemSleli faqtorebi.<br />
daviwyoT ukanaskneliT:<br />
1. dRes evropa `daRlilia~ gafarToebebisgan, es exeba rogorc evrokavSirs,<br />
aseve NATO-s. Sesabamisad, arsebuli gadaRla arcTu saxarbielo<br />
zegavlenas axdens mis Semdgom gafarToebebze.<br />
2. NATO-s TiTqmis yvela gafarToebas regionuli xasiaTi hqonda, anu<br />
aliansis wevri erTdroulad xdeboda erTi regionis ramdenime qveyana.<br />
samwuxarod, samxreT kavkasiaSi dRevandeli viTareba amis saSualebas ar<br />
iZleva. erTaderT potenciur mokavSired SeiZleba ukraina moviazroT,<br />
romelsac Tavis mxriv, bevri Sida problema aqvs gadasaWreli. amitom saqarTvelos,<br />
faqtobrivad damoukideblad uwevs am procesis gaZRola.<br />
3. ruseTi dRes gacilebiT ufro agresiulia, vidre is NATO-s wina gafarToebebis<br />
dros iyo. bolo movlenebma ki cxadyo, rom sakuTari interesebis<br />
gasatareblad ruseTi mzadaa gamoiyenos ara marto politikuri,<br />
aramed samxedro saSualebebic.<br />
4. aSS-is Zalisxmeva mimarTulia erTdroulad ramdenime mniSvnelovani<br />
sakiTxisaken (erayi, avRaneTi, irani, CrdiloeTi korea, raketsawinaaRmdego<br />
sistemebi evropaSi), ris Sedegadac SezRudulia mis<br />
xelT arsebuli rogorc diplomatiuri, aseve samxedro da finansuri<br />
resursebi. es sakiTxi gansakuTrebul yuradRebas im TvalsazrisiT imsaxurebs,<br />
rom swored aSS gaxldaT civi omis Semdgomi gafarToebebis<br />
sulisCamdgmeli da winamZRoli.<br />
axla rac Seexeba pozitiur faqtorebs:<br />
1. civi omis dasrulebis Semdeg NATO ukve orjer gafarTovda. aliansSi<br />
yofili varSavis blokis aTi qveyana gawevrianda, maTgan sami postsabWoTa.<br />
amdenad ukve Seqmnilia precedenti, meqanizmebi da procedurebi,<br />
Tu rogor unda moxdes masSi axali wevrebis miReba. es ki garkveulwilad<br />
saqmes amartivebs.<br />
2. axali wevrebis saxiT Cven bevri aqtiuri mxardamWeri gvyavs, romlebic<br />
yvelanairad gvexmarebian NATO-Si integraciis gzaze.<br />
3. 2008 wlis agvistoSi ruseTis mier saqarTvelos winaaRmdeg ganxorcielebuli<br />
agresiis Semdeg bevri evropeli skeptikosi rwmundeba, rom<br />
Cvens regionSi mSvidobisa da stabilurobis SesanarCuneblad, zogadi xasiaTis<br />
gancxadebebis garda, myari instituciuri garantiebia aucilebeli<br />
swored aRniSnuli faqtorebis erToblioba gansazRvravs im vadas,<br />
romelSic saqarTvelo miiRebs gawevrianebis samoqmedo gegmas. am etapze<br />
raime TariRis prognozireba SeuZlebelia.<br />
25.09.08<br />
`sabednierod, jerjerobiT<br />
amerika, rogorc gavlenis<br />
faqtori, arsebobs. buSma<br />
is gaakeTa, rom Tbilisi ar<br />
daabombvina rusebs. amerikasTan<br />
urTierToba unda gaamyaroT da<br />
unda isurvoT, rom arCevnebze<br />
jon makkeinma gaimarjvos.<br />
me imis gancda maqvs, rom<br />
is marTlac gaimarjvebs.<br />
is, rom makkeinma gaakeTa<br />
kenedis cnobili frazis `me<br />
berlineli var~ perifrazi,<br />
TqvenTvis sasikeTo niSania.<br />
es is adamiania, romelic<br />
vietnamSi tyveobaSi iyo. mas<br />
sastikad awamebdnen. ruseTidan<br />
`kagebes~ warmomadgenlebi<br />
specialurad Cavidnen mis<br />
sawameblad. rusebisadmi misi<br />
damokidebuleba absoluturad<br />
gasagebia.~<br />
andrei piontkovski<br />
rusi politologi,<br />
hadsonis institutis miwveuli<br />
profesori<br />
`saqarTvelos respublika~<br />
`aucileblad davibrunebT<br />
afxazeTsa da samaCablos.<br />
imedi maqvs, vipoviT saerTo<br />
enas rogorc afxazebTan, aseve<br />
osebTan, magram es moxdeba mas<br />
Semdeg, rac Cven realurad<br />
Zalian seriozulad SevcvliT<br />
politikas da gonier<br />
da racionalur nabijebs<br />
gadavdgamT.~<br />
nino burjanaZe<br />
`jorjian Taimsi~<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
73
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
k o m e n t a r i<br />
Salva fiCxaZe _<br />
eqsperti<br />
arasamTavrobo organizaciis `saqarTvelo natoSi~<br />
xelmZRvaneli<br />
MAP-is miRebas ar gamovricxav<br />
globalurad NATO msoflio usafrTxoebis qselis safuZvlad ganixileba,<br />
amitom iswrafvis saqarTvelo gaxdes am aliansis sruluflebiani<br />
wevri. ruseTis yovelgvari mcdeloba, xeli SeuSalos Cveni qveynis NATO-Si<br />
integracias uSedegoa. agvistoSi momxdari movlenebis Sedegad saqarTvelo<br />
daSorda NATO-s da Crdiloatlantikur aliansSi misma gawevrianebam<br />
Soreul perspeqtivaSi gadainacvla. NATO-s ar surs wevrad iseTi qveynis<br />
miReba, romelsac sakuTar teritoriaze gadauWreli konfliqtebi an<br />
mezobel qveynebTan mougvarebeli urTierTobebi aqvs. Tumca dekemberSi<br />
gawevrianebis samoqmedo gegmis, MAP-is miRebas ar gamovricxav.<br />
TavisTavad ama Tu im qveynisaTvis gawevrianebis samoqmedo gegmis micema,<br />
NATO-s araviTar valdebulebas ar akisrebs, Tumca ar yofila<br />
SemTxveva, romelime saxelmwifos MAP-is Sesruleba daewyo da aliansSi<br />
miwveva ar mieRo. bolo SemTxvevas gavixseneb, xorvatia da albaneTi cxra<br />
wlis manZilze asrulebdnen gawevrianebis samoqmedo gegmas da mxolod<br />
wels, buqarestis samitze miiRes NATO-Si miwveva. MAP-s asrulebs makedoniac,<br />
magram mas miwveva ar miuRia, Zalze kuriozuli mizezis gamo, saberZneTs<br />
misi saxelwodeba ar moswons. yvela sxva qveyana, romelic MAP-s<br />
asrulebda aliansis wevri gaxda. minda kidev erTxel xazgasmiT aRvniSno,<br />
rom gawevrianebis samoqmedo gegma ar iZleva aliansSi gawevrianebis<br />
srul garantias.<br />
ganxorcielebuli saomari moqmedebis Sedegad ruseTs surda saqar<br />
Tvelo agresor qveynad warmoeCina, xolo samxreT oseTi _ mis msxverplad.<br />
yvelaferi ki piriqiT moxda. msofliom naTlad dainaxa rom<br />
swored ruseTia agresori qveyana, xolo saqarTvelo mis mier ganxorcielebuli<br />
agresiis msxverpli. saerTaSoriso asparezze ki msxverplisadmi<br />
damokidebuleba yovelTvis lmobieria. isini cdiloben, gaamxneon<br />
aseTi qveyana, gansakuTrebiT maSin, Tu interventi didi da Zlieria,<br />
74 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
xolo msxverpli _ patara da daucveli. dasavleTi mxars uWers saqarTvelos,<br />
qarTvel xalxs, Cveni megobari qveynebi gviweven rogorc moralur,<br />
ise ekonomikur da materialur daxmarebas.<br />
aqedan gamomdinare, ar gamovricxav, dekemberSi NATO-Os ministerialma,<br />
gamxnevebis mizniT, saqarTvelos ufleba darTos daiwyos gawevrianebis<br />
samoqmedo gegmis (MAP) Sesruleba. Cemi azriT, es NATO-s arafers<br />
avaldebulebs, magram saqarTvelosaTvis Zalian didi mniSvneloba aqvs,<br />
rac Seexeba Cvens arakeTilmosurneebs, maTTvis es iqneba imedis gacrueba,<br />
rom saqarTvelos NATO-Si winsvlas xeli verafriT SeuSales.<br />
aqve isic minda aRvniSno, rom dekembris ministerialze saqarTvelosTvis<br />
MAP-is micema SeiZleba safrTxis momtanic gaxdes qveynisaTvis,<br />
radgan ruseTma SesaZloa es ise aRiqvas, rom rac Caidina sakmarisi ar<br />
aris NATO-Si saqarTvelos winsvlis Sesaferxeblad.<br />
buqarestis samitze saqarTvelos aliansSi gawevrianebas sityvierad<br />
dauWires mxari, ramac ruseTis aSkara gaRizianeba gamoiwvia. dekemberSi<br />
msgavsi ram ar unda ganmeordes, mxolod sityvieri mxardaWera sakmarisi<br />
ar aris. jobs gagvakritikon, sayvedurebiT agvavson, gviTxran rom jer<br />
ar varT mzad NATO-s wevrobisaTvis oRond mogvcen ufleba daviwyoT<br />
MAP-i. vfiqrob, es saukeTeso gamosavalia da amis SesaZleblobas ar gamovricxav.<br />
Cems mosazrebas, dekemberSi saqarTvelosaTvis gawevrianebis samoqmedo<br />
gegmis micemis Sesaxeb, yvela eqsperti ar gaiziarebs, magram vTvli, rom<br />
amis Sansi aris. sxagvarad iqneboda saqme dekemberSi saqarTvelos aliansSi<br />
gawevrianebis sakiTxi rom wydebodes. maSin darwmunebiT SemeZlo<br />
ganmecxadebina, rom es SeuZlebelia, radgan aseT mZime viTarebaSi Cvens<br />
qveyanas NATO-s wevrad ar miiwveven. axla xom dRis wesrigSi saqarTvelos<br />
aliansSi gawevrianebis sakiTxi ar dgas. ase rom, dekemberSi MAP-is<br />
miReba SesaZlebelia.<br />
`SeerTebuli Statebi<br />
mxars uWers saqarTvelos<br />
demokratiuli gziT<br />
arCeul xelisuflebas.<br />
Cven daJinebiT moviTxovT,<br />
rom ruseTma pativi sces<br />
saqarTvelos suverenitetsa da<br />
teritoriul mTlianobas.~<br />
jorj buSi<br />
aSS-is prezidenti<br />
22.09.08<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
75
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
gansxvavebuli<br />
azri<br />
irakli menaRariSvili _<br />
eqsperti,<br />
strategiuli kvlevis<br />
centris direqtori<br />
jer movifiqroT, mere vimoqmedoT<br />
_ batono irakli, ruseTs ukve oci welia gamoucxadebeli omi aqvs<br />
saqarTvelosTan. agvistos Ria omis winapirobebi da Sedegebi.<br />
_ qarTul-rusuli urTierTobebis gamwvavebis bolo talRa gamoiwvia<br />
im nabijebma, romlebic saqarTvelom dasavlur institutebTan, kerZod,<br />
evroatlantikur aliansTan dasaaxloeblad gadadga. miuxedavad imisa,<br />
rom gazafxulze buqarestSi gawevrianebis gegma ver miviReT, samitze<br />
gakeTebulma gancxadebam ruseTi SeaSfoTa. aliansma erTsulovnad ganacxada:<br />
saqarTvelo da ukraina NATO-s wevrebi gaxdebiano. aq saubari TviT<br />
am rezoluciaze rodia _ mTavari aliansSi saqarTvelos mimarT Camoyalibebuli<br />
ganwyobaa. rusul-qarTuli urTierTobis gamwvavebis morigi<br />
etapi gasuli wlis aprilidan daiwyo, prezident putinis cnobili davaleba-gankargulebis<br />
Semdeg, da radgan ruseTis mcdeloba, ekonomikuri<br />
sanqciebis meSveobiT saqarTvelos politikuri kursis Secvlisa, uefeqto<br />
aRmoCnda, dartymis fokusireba konfliqtur zonebze moxda.<br />
_ dasavleTma SeZlo cecxlis Sewyveta. prezident sarkozis saxeliT<br />
cnobili ori dokumenti (meore pirvels xsnis da azustebs) _ misi Rirseba<br />
da nakli. am situaciaSi ukeTesis miReba SeiZleboda?<br />
_ am dokumentis upirvelesi Rirsebaa, rom man, bolos da bolos,<br />
moaxerxa ruseTis Semdgomi winsvlis efeqturad SeCereba, Tumca aq kidev<br />
bevri ramaa gasarkvev-dasadgeni, uamrav SekiTxvaze _ pasuxi gasacemi. axla<br />
aqtiurad saubroben komisiebis Seqmnasa da gamoZiebis Catarebaze. es aucileblad<br />
unda gakeTdes, raTa agvistos tragikuli movlenebidan swori<br />
daskvnebi gamovitanoT. imaves apirebs saerTaSoriso Tanamegobroba,<br />
yovel SemTxvevaSi, evrokavSirma meored daayena aseTi gamoZiebis aucileblobis<br />
sakiTxi. Tumca dokumentSi diaxac iyo susti adgilebi, ramac<br />
saSualeba misca ruseTs, zogierTi punqtisaTvis TavisTvis sasurveli<br />
interpretacia mieca. swored amis gamo warmoiSva e.w. buferuli zonebi,<br />
76 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
garda konfliqturi regionebisa, romelic isedac eWira ruseTs, moxda<br />
saqarTvelos teritoriis mniSvnelovani nawilis okupacia. amgvari sisustisagan<br />
Tavis dacva SeiZleboda Tu ara, am Temaze dRes saubari Zalian<br />
Znelia. sarkozis gegma amis gamo NATO-s generalurma mdivanmac gaakritika.<br />
miuxedavad amisa, uaryofa im dadebiTisa, romelic am Zalisxmevas<br />
mohyva _ SeZlo ruseTis agresiis SeCereba da misi gaRrmavebis Tavidan<br />
acileba _ ubralod ar SeiZleba.<br />
_ buferis Tema amoiwura.<br />
_ SeTanxmebis doneze ki, magram sabolood ar dasrulebula, radgan<br />
es buferuli zonebi jerjerobiT ar gamqrala.<br />
_ sad unda ganlagdnen saerTaSoriso samSvidobo Zalebi da Sevlen<br />
Tu ara konfliqtur zonebSi evrokavSirisa da euTos damkvirveblebi.<br />
kosovos precedentzec oriode sityva...<br />
_ realurad orive konfliqturi regioni, rogorc mimdebare teritoria,<br />
ise SigniT Seqmnili situacia, saerTaSoriso dakvirvebis sagania.<br />
magram rusuli mxare ambobs: elaparakeT afxazur da osur administracias,<br />
rogorc saerTaSoriso samarTlis subieqts. faqtobrivad, es ni<br />
Snavs saerTaSoriso damkvirveblebisaTvis uaris Tqmas _ Seasrulon<br />
TavianTi misia konfliqtur regionebSi. ra moxdeba es mTlianad damokidebulia<br />
imaze, ramdenad principuli iqneba dasavleTi am sruliad elementaruli<br />
da udavo gadawyvetilebebis Sesrulebis moTxovnisas.<br />
_ bunebrivad mivadeqiT afxazeTisa da samxreT oseTis problemebze<br />
saerTaSoriso konferenciis Catarebis Temas. sarkozis eqvspunqtiani dokumentis<br />
erT-erTi punqti amas iTvaliswinebda da medvedevmac xeli moawera.<br />
ori kviris Semdeg ki ruseTma cno am regionebis damoukidebloba...<br />
_ ruseTi sarkozis orive dokuments (pirobiTad ase vuwodoT) erTnairad<br />
upasuxismgeblod moeqca. pirveli dokumentis Semdeg nacvlad imisa,<br />
rom saTaviso interpretaciasa da gagebaze xeli aeRo, okupirebuli<br />
teritoriebis gafarToeba daiwyo, meores ki pirdapir moayola orive<br />
konfliqturi teritoriis damoukidebel saxelmwifoebad cnoba, anu<br />
moaxdina am dokumentis sruli ignorireba. rac Seexeba kosovos, am precedents<br />
ruseTi axla Tavisi nabijebis gasamarTleblad iyenebs.<br />
afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis aRiareba politikurad<br />
imdenad upasuxismgebloa ruseTis mxridan, rom yvelaferi es<br />
elementaruli keTilgonierebis sazRvrebs scdeba. roca saqme exeba ruseTs<br />
_ Zalian rTuli konfiguraciis mravaleTnikur da mravalkonfesiur<br />
warmonaqmns. roca msgavsi Sinagani muxtis mqone saxelmwifos<br />
xelmZRvaneloba aseT nabijs dgams, gaugebaria, ras fiqrobs igi Tavisi<br />
qveynis momavalze. amdenad, saerTaSoriso samarTals rom Tavi davaneboT,<br />
es iyo politikurad sruliad gaumarTlebeli qmedeba.<br />
Tu rogor, Zneli saTqmelia. ruseTma ukve daiwyo gacxadeba sruliad<br />
arakonstruqciuli Tezisisa, romelsac SeiZleba aseve sxva destruqciuli<br />
nabijebic mohyves. ruseTi moiTxovs SexvedraSi orive konfliqturi<br />
regionis monawileobas saerTaSoriso samarTlis subieqtis saxiT, anu,<br />
faqtobrivad, maTi damoukideblobis aRiarebas. Tumca ruseTma Zal<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
77
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
ian kargad icis, rom amas aravin dauSvebs. am SemTxvevaSic saerTaSoriso<br />
Tanamegobrobis principulobis imedi unda gvqondes: evrokavSiris<br />
avtoritetis saqmea, rom mis mier miRweuli SeTanxmeba ase advilad ar<br />
dairRves.<br />
_ aris mosazreba, rom agvistos movlenebi gayinuli konfliqtebis<br />
gasalRobad moxda. xom ar arsebobs isev gayinvis saSiSroeba? afxazeTisa<br />
da cxinvalis regionis momavlis mokle da grZelvadiani Tqveneuli<br />
xedva (igulisxmeba zemo afxazeTic da axalgoric).<br />
_ es konfliqtebi arasodes gayinula. gayinuli iyo da dResac gayinulia<br />
maTi mowesrigebis procesi. ar arsebobs saerTaSoriso Tu sxva nebismieri<br />
molaparakebis formati, romlis torpedireba da damuxruWeba<br />
ar SeiZlebodes, Tuki romelime mxare amiT dainteresebulia. ormxrivi<br />
kompromisis gareSe molaparakebis Sedegis miRweva SeuZlebelia, xolo<br />
procesis dablokvas raime gansakuTrebuli profesionalizmi ar sWirdeba.<br />
imis gaTvaliswinebiT, rom dRes ruseTi konfliqtebis momwesrigebeli<br />
yvela saerTaSoriso struqturis wevria da TiTqmis yvelgan vetos<br />
uflebiT (euTo, gaeros uSiSroebis sabWo), SeuZlebelia raime gadawyvetilebis<br />
miReba misi Tanxmobis gareSe.<br />
rac Seexeba zemo afxazeTsa da axalgors _ zemo afxazeTTan ufro<br />
rTuladaa saqme, axalgori ki arasodes yofila konfliqtis zona da,<br />
Sesabamisad, rus samxedroebs iq araferi esaqmebaT. axalgorSi SeiZleba<br />
ganlagdes saerTaSoriso damkvirvebelTa misia an sxva formiT gakontroldes<br />
situacia, magram amisaTvis SuamavalTa principulobaa saWiro.<br />
_ parlamentma miiRo dadgenileba `ruseTis federaciis mier saqar<br />
Tvelos teritoriebis okupaciis Sesaxeb~. TiTqmis mzadaa amave saxelwodebis<br />
kanonproeqtic. miRebis Semdeg ramdenad imuSavebs es kanoni?<br />
_ koreqtuli Sefasebaa realuri statusisa, magram imuSavebs Tu ara,<br />
dRes Seqmnili situaciidan gamomdinare, damokidebulia Cveni qveynis<br />
mier arCeul strategiaze. dRes realoba Secvlilia, aqamde arsebuli<br />
yvela strategia _ gadasaxedi. ruseTi ukve erTmniSvnelovnad ver iqneba<br />
momwesrigebeli da am regionebis aRiarebiT sakuTar Tavs am saqmeSi Tavad<br />
dausva wertili. jer kargad unda movifiqroT da mere gadavdgaT<br />
nabiji da ara _ piriqiT. rogorc, samwuxarod, gvCvevia xolme. manamde<br />
Cven mxolod vafiqsirebT arsebul realobas. Cveni mizania, dokumentma<br />
imuSaos da es procesic swored am strategiis konteqstSia Sesafasebeli.<br />
_ mezoblebs ar irCeven. samwuxarod, ruseTi Cveni mezobelia da, adre<br />
Tu gvian, masTan pirispir unda vilaparakoT, dialogic gavmarToT da<br />
xelSekrulebac davdoT. Tqveni sagareo saqmeTa ministrobis dros mzaddeboda<br />
ruseT-saqarTvelos CarCo-xelSekruleba. Tu SeiZleba, masze gvesaubreT<br />
_ ramdenad mZime iyo omwagebuli, damarcxebuli qveynisaTvis es?<br />
_ dResac ki, roca aseT mZime viTarebaSi varT, diplomatiuri urTierToba<br />
Sewyvetilia da saubris yvela arxi daxSuli, rac unda mZime iyos,<br />
saWiroa qveynis xelisufleba da sazogadoebis is nawili, visac es egebis,<br />
ukve iwyebdes fiqrs, ra gzebiT SeiZleba ruseTTan urTierTobis dabalanseba<br />
da koreqtul reJimSi gadayvana. amitomac eqspertTa jgufebi,<br />
78 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
specialistebi, dainteresebuli organizaciebi, am sakiTxebze ukve unda<br />
muSaobdnen.<br />
axla CarCo-xelSekrulebis Sesaxeb: pirvel CarCo-xelSekrulebas<br />
1994 wels moawera xeli prezidentma elcinma saqarTveloSi erTaderTi<br />
da ukanaskneli vizitis dros (mas Semdeg ruseTis saxelmwifos meTauri<br />
saqarTvelos ar swvevia). is iyo sakmaod dabalansebuli, sayovelTaod<br />
aRiarebul fundamentur normebsa da valdebulebebze dafuZnebuli<br />
xelSekruleba da mas, ra Tqma unda, SeeZlo pozitiuri roli eTamaSa<br />
or qveyanas Soris urTierTobis mowesrigebaSi. magram es dokumenti ruseTis<br />
mxarem vaWrobis Temad aqcia da xangrZlivi kamaTis Semdeg ruseTis<br />
saTaTbirom uari Tqva mis ratifikaciaze.<br />
2000 wels gaCnda idea axali CarCo-xelSekrulebis dadebisa. saqarTvelom<br />
im droisaTvis ukve gaakeTa strategiuli arCevani da Cveni mizani iyo<br />
amis gaTvaliswinebiT mogvewesrigebina, legalur CarCoebSi mogveqcia,<br />
qarTul-rusuli urTierTobebi. Tavidan molaparakeba sakmaod aqtiurad<br />
warimarTa, dokumentis udidesi nawili SeTanxmda kidec, magram ruseTis<br />
mxarem muSaobis gagrZeleba mizanSeuwonlad miiCnia da ukve karga xania<br />
mxareebi erTmaneTs aRar Sexvedrian.<br />
_ politikosTa azriT, ruseTTan raime molaparakebaze saubari zedmetia<br />
saqarTvelos srul deokupaciamde _ 6 agvistos mdgomareobis dabrunebamde.<br />
_ 6 agvistos mdgomareobis swrafad aRdgenis perspeqtiva saeWvoa. saqme<br />
axal realobasTan gvaqvs. ruseTma cno orive saxelmwifos damoukidebloba,<br />
xelSekrulebac dado maTTan samxedro, ekonomikuri daxmarebisa<br />
da bazebis ganlagebis Sesaxeb. mokle droSi erTaderTs aucileblad<br />
unda mivaRwioT: saerTaSoriso Tanamegobrobis daxmarebiT rusuli<br />
SeiaraRebuli Zalebis mTlianad gayvanas. amasTan, diplomatiuri Tu sxva<br />
arxebis saSualebiT, procesis yvela monawilesTan dialogis dawyebaa<br />
saWiro.<br />
rogorc ukve aRvniSneT, axali realoba axal midgomebs, axal strategias<br />
saWiroebs.<br />
_ ruseT-saqarTvelos urTierTobis Tqveneuli prognozi.<br />
_ miuxedavad imisa, rom qveyana umZimes mdgomareobaSia, Cven ara gvaqvs<br />
pesimizmis ufleba: win unda gavixedoT, yoveldRiuri SromiTa da ZalisxmeviT<br />
SevZloT miznis miRweva, rogorc qveynis aRmSeneblobis, ise Cveni<br />
strategiuli arCevanis realizaciis saqmeSi. Cven SevZlebT orive amocanis<br />
gadaWras. optimizmis safuZvels maZlevs saerTaSoriso arenaze<br />
saqarTvelosadmi uprecedento (saerTod veridebi am sityvis xSirad<br />
xmarebas) mxardaWera, romelsac efeqturad da gonivrulad gamoyeneba<br />
sWirdeba.<br />
17.09.08<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
79
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
gansxvavebuli<br />
azri<br />
zurab abaSiZe _<br />
saqarTvelos yofili<br />
elCi ruseTis federaciaSi,<br />
NATO-sa da evrokavSirSi;<br />
politikur mecnierebaTa<br />
doqtori<br />
ruseTma bevri waago<br />
_ marSalis centrSi gamosvlisas amerikis SeerTebuli Statebis saxelmwifo<br />
mdivanma kondoliza raisma Zalze kritikulad Seafasa ruse<br />
Tis agresia saqarTvelos mimarT. rusi politikosebi umal gamoexmaurnen,<br />
Tumca faqtebis moSveliebiT Tavis marTleba ar ucdiaT _ ironiul<br />
gamoTqmebs dasjerdnen..<br />
_ kondoliza raisma marTlac Zalian uaryofiTad da kritikulad<br />
Seafasa ruseTis mier Zalis gadaWarbebuli gamoyeneba da separatistuli<br />
reJimebis aRiareba (amas isini xazgasmiT aRniSnaven). es bunebrivicaa:<br />
dasavleTisa Tu amerikisaTvis kategoriulad miuRebelia sazRvrebis<br />
gadakeTebis mcdeloba, ramac SeiZleba kardinaluri cvlileba Seitanos<br />
saerTaSoriso samarTalSi da saerTod msoflios stabilurobaSi. es<br />
namdvilad asea. Cven vgrZnobT dasavleTis politikur, humanitarul da<br />
moralur mxardaWeras. ase rom ar yofiliyo, movlenebi gacilebiT<br />
uaresad ganviTardeboda, amis daunaxaoba didi Secdoma iqneba _ umaduroba<br />
Zalian cudia. es movlenebis erTi mxarea, magram raRac momentSi wina<br />
planze sxva sakiTxebi gadmoinacvlebs. vidre saomari moqmedebebi Cacxreboda,<br />
vidre situacia met-naklebad daSoSmindeboda, sazogadoebis erTi<br />
nawili (maT Soris mec) ambobda: axla CvenSi mtyuan-marTlis garCevis<br />
dro ar aris. amaze saubari da gawev-gamoweva, rogorc gvCvevia, marTlac<br />
naadrevi iyo. magram dadga dro, rodesac kiTxvebs pasuxi unda gaeces.<br />
kerZod, ra SegveSala? imiT damSvideba, rom kondoliza raisi ruseTs<br />
akritikebs, ra mwvavedac unda akeTebdes amas, sakmarisi ar aris. SeiZleba<br />
guli moifxano, SeiZleba, raRac gesiamovnos am daZabul fonze, magram<br />
amiT Cveni Secdomebi gamoswordeba? Tu vinmem aqamde ar icoda, ras warmoadgenda<br />
ruseTi, es misi problemaa, jer kidev XIX saukunis dasawyisSi<br />
werda stendali: evropaSi yvelaze agresiuli qveyana ruseTiao. mTeli<br />
80 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
meoce saukune, civi omis dros, civilizebuli samyaro ibrZoda ruseTis<br />
winaaRmdeg. ase rom, frangebmac, ingliselebmac da amerikelebmac kargad<br />
ician, ruseTi rasac warmoadgens da misTvis niRbis Camoxsnas araferi ar<br />
unda gadavayoloT.<br />
konfliqtis dawyebamde erTi kviriT adre statia gamovaqveyne saTauriT:<br />
`vinc srolas pirveli daiwyebs, wagebuli is darCeba.~ ra Tqma unda,<br />
saerTaSoriso doneze gairkveva, pirvelma vin isrola, vin daiwyo omi.<br />
axla, rogorc vici, mniSvnelovani argumentebi gagviCnda _ sadazvervo<br />
monacemebi, Seiqmneba komisiebi, Catardeba gamoZiebebi. magram piradad me<br />
sxva kiTxva mawuxebs, romlis pasuxsac aRniSnuli gamoZieba ver daadgens:<br />
ruseTTan Cveni urTierToba ratom mivida aseT donemde? ar vicodiT,<br />
ruseTi agresiuli, saSiSi qveyana rom iyo? dapirispireba miviyvaneT iseT<br />
konfrontaciul zRvramde, rom saomar moqmedebebsa da samkvdro-sasicocxlo<br />
brZolaSi gadaizarda da ruseTi danasisxlad gadavimtereT.<br />
wlebis ganmavlobaSi Cemi mokrZalebuli xmis miwvdenas vcdilobdi,<br />
vambobdi, dialogia saWiro-meTqi. ruseTi Zalian rTuli partnioria,<br />
magram aseTi mdebareoba da mezobeli gvarguna RmerTma... es realobaa,<br />
politikaSi ki realisti unda iyo. sami wlis ganmavlobaSi, faqtobrivad,<br />
ruseTSi Cveni saelCo ar moqmedebda. saelCo aris Tvali, yuri, rCeva,<br />
saxelmwifoebis urTierTobis yoveldRiuri koreqtireba. ki, iyo prezidentebis<br />
Sexvedrebi, magram am donis SexvedrebiT an raRac procesi<br />
unda jamdebodes, an raRac axali iwyebodes. Sexvedrebis SualedSi ki<br />
unda muSaobdnen eqspertTa jgufebi, uwyebebi, sagareo saqmeTa Tu sxva saministroebi.<br />
aq axals verafers moigoneb. davTvaloT, dasavleTSi<br />
ramdeni viziti iyo Cveni politikosebisa da ruseTSi _ ramdeni. Cveni<br />
sazogadoebis did Secdomad mimaCnia, rom damoukideblobis dRidan<br />
sworad ver SevafaseT ruseTis faqtori. vimeoreb: ruseTis gamarTlebas<br />
ar vcdilob, misi advokati ara var da aravisze naklebad ar vakritikeb,<br />
magram, Tu Cvens sazogadoebaSi TviTkritika, sakuTari Secdomebis<br />
danaxvis unari da realisturi xedva ar davamkvidreT, igive ganmeordeba.<br />
Cveni udidesi da, SeiZleba iTqvas, gamousworebeli Secdomaa, rom wlebis<br />
manZilze Sesabamisi yuradReba ver mivaqcieT ruseTTan urTierTobas,<br />
erTmaneTs vejibrebodiT, vin ufro mwared da ironiulad ilaparakebda<br />
masze. ruseTis agresia ki grovdeboda da dokumenturadac formdeboda.<br />
gancxadebebi pirveli piris donezec keTdeboda da propagandistulad<br />
media samxedro operacias amzadebda. axla imis mtkiceba, rom amas<br />
ver warmovidgendiTo, araseriozulia, Tu meti ara.<br />
_ ramdenime wliT ukan davbrundeT: ruseT-saqarTvelos CarCoxelSekrulebaze<br />
aqtiurad muSaobisas, Tqven saqarTvelos elCi iyaviT<br />
ruseTSi. xelSekrulebis daudeblobis mizezi?<br />
_ gakeTda TiTqmis 95%, ori-sami muxliRa iyo SesaTanxmebeli. davis<br />
mTavari sagani iyo ruseTis moTxovna _ saqarTvelos teritoriaze ar<br />
ganTavsebuliyo sxva qveynis samxedro Zalebi. Cven vambobdiT: es ormxriv<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
81
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
xelSekrulebaSi ar unda Caiweros _ es qveynis suverenuli uflebaa.<br />
dRevandeli gadasaxedidan yvelaferi sxvanairad Cans. aTi weli das<br />
Wirda saqarTvelodan ruseTis bazebis gayvanas. 1999 wels stambulis<br />
xelSekruleba gaformda, amas didi politikuri da diplomatiuri<br />
muSaoba uZRvoda win. axla Cven isev ukan davixieT, goridan oc kilometrSi<br />
dganan da axalgorSic saqarTvelos moqalaqeobaze uaris Tqmas<br />
aiZuleben mosaxleobas.<br />
_ wlebis win konfliqtur regionebSi saqarTvelos moqalaqeebisaTvis<br />
rusuli pasportebis `guluxvma~ darigebamac ruseTs sababi misca saomari<br />
moqmedebebis dawyebisa. SegveZlo Tu ara amis aRkveTa?<br />
_ ruseTTan urTierToba erT dReSi ar gafuWebula, es etapobrivad<br />
moxda 90-iani wlebidan moyolebuli. zomebi, ra Tqma unda, miviReT _<br />
bevr saerTaSoriso organizacias mivmarTeT, ruseTis xelmZRvanelobasTanac<br />
gvqonda Zalian mwvave saubrebi, magram ase imarTlebdnen Tavs:<br />
ruseTis kanonmdeblobiT, Tu sabWoTa kavSiris romelime yofili respublikis<br />
moqalaqe uars ityoda Tavisi saxelmwifos moqalaqeobaze,<br />
ruseTs, rogorc sabWoTa kavSiris samarTalmemkvidres, ufleba hqonda,<br />
ganexila sakiTxi da mieca misTvis rusuli pasporti. am kategoriaSi gaiyvanes<br />
afxazebic da osebic.<br />
_ moskovi ormag TamaSs TamaSobs, erTi mxriv, Tanxmdeba evrokav<br />
Siris mier momzadebuli dokumentis pirobebs da iqve damoukidebel<br />
saxelmwifoebad aRiarebs afxazeTsa da e.w. samxreT oseTs.<br />
_ saqarTvelo Zalian rTul viTarebaSia. amas realisturad unda SevxedoT.<br />
sarkozis dokumentis mexuTe punqts mkafioba da sicxade aklia:<br />
`ruseTis SeiaraRebuli Zalebi unda dabrundnen samxedro moqmedebis<br />
dawyebamde arsebul xazze. saerTaSoriso meqanizmebis Seqmnamde ruseTis<br />
samxedro Zalebi ganaxorcieleben usafrTxoebis damatebiT zomebs.~ es<br />
iseTi bundovani frazaa, rom ruseTma rogorc undoda ise gamoiyena da<br />
`damatebiTi~ zomebi miiRo: saqarTvelos sxva regionebSic blokpostebi<br />
moawyo, cno am ori regionis damoukidebloba da sruliad axali<br />
dabrkoleba Segviqmna. nebismieri sakiTxis ganxilvisas rusebi, savaraudod,<br />
gvetyvian: elaparakeT am damoukidebel qveynebs, Cemi saqme aRar<br />
aris, me Suamavali aRar varo! rogor unda moviqceT? imaTTan, rogorc<br />
saxelmwifoebTan, pirdapiri laparaki miuRebelia. Tu molaparakebas<br />
gavmarTavT, e.i. mxared vaRiarebT. evrokavSiri agrZelebs situaciis<br />
gansamuxtavad dawyebul process, apirebs damkvirveblebis gamogzavnas,<br />
magram jerjerobiT gamoukveTelia, sad ganTavsdebian isini: mxolod<br />
buferulad miCneul zonebSi, am regionebis e.w. sazRvrebis gaswvriv,<br />
Tu SigniT. swored `SigniT~ gagzavnis winaaRmdegi arian rusebi. Cveni da<br />
dasavleTis interesebi am mxrivac erTia _ situacia monitorebma separatistul<br />
regionebSic unda akontrolon. magram amis miRweeva advili ar<br />
iqneba, diplomatiur sarbielze bevri brZola dagvWirdeba.<br />
82 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />
2008 wlis agvisto<br />
weli<br />
2008<br />
_ Tqven saqarTvelos elCi iyaviT NATO-sa da evrokavSirSi da, cxadia,<br />
axlac gulisyuriT akvirdebiT NATO-saqarTvelos urTierTobis yvela<br />
detals, dekemberSi MAP-s miviRebT? NATO-s generaluri mdivnis vizitis<br />
Sedegebi...<br />
_ Tu realurad SevxedavT, agvistos movlenebis Semdeg MAP-is miRebis<br />
albaTobam, Cemi azriT, iklo. NATO-Si gawevrianeba gulisxmobs,<br />
rom NATO-m, rogorc organizaciam da misma wevrma saxelmwifoebma unda<br />
uzrunvelyon am axali qveynis usafrTxoeba. warmoidgineT: qveyana,<br />
romelic Tavisi teritoriis nawils ver akontrolebs, misi iurisdiqcia<br />
ver vrceldeba, iq sxva qveynis jaria ganTavsebuli, romelic kidec imuqreba,<br />
irgvliv ki raRac buferuli zonebia... aseTi qveynis usafrTxoebis<br />
garantiebs ikisrebs aliansi?<br />
garda amisa, evropuli qveynebis erTi nawili saerTod naadrevad<br />
Tvlis aliansis Semdgom gafarToebas. isini miiCneven, rom kavkasiaSi<br />
NATO-s Sesvla sarisko saqmea. magram, Tuki NATO-Si moxdeba dRevandeli<br />
saerTaSoriso viTarebis kardinaluri gadafaseba, didi filosofiuri<br />
gardatexa, SesaZlebelia, MAP-is miRebis perspeqtiva daCqardes. vnaxoT,<br />
davelodoT dekembers.<br />
rac Seexeba sxeferis vizits, es iyo didi politikuri mxardaWera. amis<br />
daunaxaoba ar SeiZleba. magram, Tu Cven mier arCeuli gza, strategia, taqtika<br />
araswori iqneba, veraviTari saerTaSoriso organizacia da dasavleTi<br />
ver dagvexmareba. Cven mxolod dasavleTis mxardaWeraze aviReT<br />
kursi, gvegona dasavleTis zewoliT ruseTi raRac daTmobaze wavidoda.<br />
konfliqtebis mosagvareblad ki sami komponentis uzrunvelyofaa saWiro:<br />
dasavleTis mxardaWera, ruseTTan saqmis garkveva, afxazeTsa da oseTTan<br />
molaparakeba. aqamde Cven velaparakebodiT mxolod dasavleTs,<br />
maSin, roca dasavleTi gviCiCinebda, monaxeT saerTo ena rusebTano. 2005<br />
wels TbilisSi, Tavisuflebis moedanze, amerikis prezidentis jorj bu<br />
Sis sajaro gamosvlis mTavari Teza iyo: monaxeT saerTo ena ruseTTan,<br />
Cven amaSi dagexmarebiT. saubedurod, Cven es ver movaxerxeT. axla iseTi<br />
uxerxuli mosazrebebic mesmis: omi TiTqos garduvali iyo, ruseTTan<br />
dialogi _ SeuZlebeli. es araswori, umweo poziciaa. am saqmeSi met-naklebad<br />
Caxedulma adamianebma ician, rom Cven bevri SesaZlebloba gavuSviT<br />
xelidan.<br />
_ qarTvelebi sulswrafi xalxi varT, yvelaferi myisierad Tu ar<br />
moxda, maleve viciT xelis Caqneva. rogoria Tqveni prognozi?<br />
_ ra Tqma unda, aris didi geopolitikuri `suraTi~ _ ruseTis<br />
destruqciuli roli, magram nawilobriv am sulswrafobamac migviyvana<br />
dRevandel mdgomareobamde. de-faqto xelisuflebebTan kontaqtebi iyo<br />
saWiro. ramdenjer SevxvdiT baRafSs an kokoiTs? saTqmeli mainc gveqneboda:<br />
erTxel SevxvdiT da davrwmundiT, rom meore Sexvedras azri ar<br />
hqondao. ruseTma es ori regioni damoukidebel qveynebad gamoacxada, iq<br />
jari Caayena. JenevaSi, ruseTis mcdelobis miuxedavad, osebi da afxazebi<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
83
2008<br />
weli<br />
2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />
albaT ver Cavlen _ dasavleTi ar cnobs maT damoukideblobas. Tumca<br />
isini am etapze miznad arc isaxavdnen erTsulovan saerTaSoriso aRiarebas.<br />
maT mizans miaRwies _ isini aRiara ruseTma. es Zalian arTulebs<br />
viTarebas, vinaidan ruseTi ar aris zimbabve. ruseTi gaeros uSiSroebis<br />
sabWos mudmivi wevria, birTvuli iaraRis mqone da erT-erTi mTavari<br />
moTamaSe msoflioSi. afxazebma da osebma usafrTxoebis garantiebi miiRes,<br />
xeli moaweres ruseTTan xelSekrulebas da, Tuki vinme darCa mogebuli<br />
(xalxisa ar vici), es baRafSis da kokoiTis xelisuflebaa. ruseTma<br />
bevri waago, politikurad Zalian dazaralda, msoflioSi seriozulad<br />
Seilaxa misi avtoriteti. magram moskovSi miiCneven, rom maT Tavis<br />
miznebs nawilobriv mainc miaRwies: msoflios daanaxes Tavisi Zala, arastabiluri<br />
qveynis imiji Seuqmnes saqarTvelos. kremlSi aseve daaskvnes<br />
_ kavkasiis regionSi iniciativa maTs mxares gadavida. dro gvaCvenebs, Tu<br />
raoden sworia es daskvnebi.<br />
samwuxarod, saqarTvelom jerjerobiT veraferi moigo, rac did<br />
danakargebs nawilobriv mainc gadawonida. magram xelis Caqneva ar Sei<br />
Zleba. axla saWiroa uaRresad gonivruli, iuveliris sizustis sagareo<br />
politika da Zalian seriozuli cvlilebebi qveynis SigniT, upirveles<br />
yovlisa, demokratiis gaZliereba. amasTanave gvWirdeba meti TviTkritika<br />
da Secdomebis obieqturi analizi. sazogadoebis yuradReba Cveni qveynis<br />
problemebze unda gadmovitanoT, sakmarisia imiT `tkboba~, Tu rogor<br />
ingreva ruseTi. es Tu ver SevZeliT, situacia kidev ufro damZimdeba.<br />
20.09.08<br />
84 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i