04.11.2014 Views

Untitled

Untitled

Untitled

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2 0 0 8 w l i s a g v i s t o


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

saqarTveloSi ruseTis agresiis<br />

qronologia<br />

saqarTvelos mTavrobis dokumenti<br />

2008 wlis 21 seqtemberi, Tbilisi<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

dokumentis mizani<br />

saqarTveloSi ganxorcielebuli agresiis gamarTlebis mizniT, ruseTi<br />

amtkicebda, rom misi Zalebi saqarTvelos teritoriaze mxolod<br />

cxinvalze `moulodneli qarTuli Tavdasxmis~ Semdeg SeiWrnen.<br />

mocemuli qronologiidan naTeli xdeba, rom saqarTvelos SeiaraRebuli<br />

Zalebi cxinvalis regionisken daiZrnen mxolod mas Semdeg, rac<br />

separatistebis mier qarTuli soflebis ramdenimedRiani intensiuri<br />

saartilerio dabombvis Sedegad daiRupnen mSvidobiani moqalaqeebi, da<br />

rodesac dadasturda, rom ruseTis saxmeleTo nawilebma rokis gvirabiT<br />

saqarTveloSi SemoWra daiwyes.<br />

es iyo Tveebis ganmavlobaSi ruseTis mier detaluri dagegmvis kulminacia;<br />

40 000 rusi jariskaci erTdroulad saxmeleTo, sahaero da<br />

sazRvao Tavdasxmebis meSveobiT swrafad axorcielebda saqarTvelos<br />

okupacias, ruseTis regularulma armiam daiwyo winaswar mofiqrebuli<br />

strategiis ganxorcieleba, romelsac araviTari kavSiri ar hqonda ruseTis<br />

mier `sakuTari moqalaqeebis~ dacvasTan cxinvalis regionSi.<br />

es dokumenti Sedgeba Semdegi sami nawilisgan:<br />

I. rusuli eskalacia 2004-2008 wlebSi: saqarTvelos mimarT ruseTis<br />

politika agresiamde<br />

II. ruseTis agresiis ZiriTadi niSansvetebi<br />

III. ruseTis agresiis detaluri qronologia<br />

I. rusuli eskalacia 2004-2008 wlebSi:<br />

saqarTvelos mimarT ruseTis politika<br />

agresiamde<br />

• ruseTis mier araerTxel uaryofili saqarTvelos samSvidobo winadadebebi:<br />

2004 wlidan moyolebuli, saqarTvelos mTavroba mudmivad gamodioda<br />

samxreT oseTisa da afxazeTis regionebTan dakavSirebiT realuri<br />

samSvidobo procesis dawyebis iniciativiT. ramdenimewliani uZraobis Sedegad,<br />

orive konfliqtis zona TandaTanobiT icleboda mosaxleobisgan,<br />

darCenili mosaxleobis uflebebi ki fexqveS iTeleboda: xorcieldeboda<br />

qarTvelebis devna eTnikuri niSniT. ruseTi da separatistul-marionetuli<br />

reJimebi mudmivad uaryofdnen samSvidobo winadadebebs _ maSinac ki,<br />

rodesac saerTaSoriso Tanamegobroba mxars uWerda samSvidobo iniciativebs.<br />

Sedegad, samxreT oseTisa da afxazeTis regionebi mwvave kriminaluri<br />

qmedebebis, maT Soris adamianis gatacebis, gamoZalvis, fulis gayalbebis,<br />

iaraRisa da narkotikis kontrabandis navsayudelebad an TavSesafrebad<br />

iqcnen. dadasturebul iqna birTvuli kontrabandis SemTxveva.<br />

46 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

• ruseTi kontrols aZlierebs separatistul reJimebze: 2005 wlidan<br />

moyolebuli, moskovi aZlierebs kontrols separatistul reJimebze;<br />

ruseTis samxedro da samoqalaqo oficialuri pirebi masobrivad iniSnebian<br />

sakvanZo Tanamdebobebze.<br />

• ruseTi cxinvalis maxloblad ukanono samxedro bazas aSenebs: 2006<br />

wlis gazafxulze ruseTma ukanono samxedro baza aaSena strategiuli<br />

mdebareobis qalaq javaSi (cxinvalis CrdiloeTiT). baza 2 500 jariskaczea<br />

gaTvlili da moicavs tankebisa da sxva javSantransportis sawvavis Semnaxvel<br />

uamrav saSualebas.<br />

• moskovi gamodis dsT-is iaraRis/ekonomikuri embargos reJimidan<br />

(2008 wlis 6 marti): ruseTi calmxrivad da ukanonod gamovida dsT-is<br />

mier afxazeTis separatistuli regionisTvis iaraRis miwodebaze 1996<br />

wels dawesebuli embargos reJimidan.<br />

• saerTaSoriso Tanamegobroba gmobs ruseTis mier samxreT oseTisa<br />

da afxazeTis regionebTan pirdapiri samarTlebrivi kavSirebis<br />

damyarebas (2008 wlis 16 aprili): afxazeTisa da samxreT oseTis regionebTan<br />

samarTlebrivi kavSirebis damyarebis Sesaxeb brZanebulebis<br />

gamocemiT ruseTma moaxdina daZabulobis mwvave eskalacia; es aris<br />

saqarTvelos teritoriis de-faqto aneqsiis forma, ramac mTeli saer­<br />

TaSoriso Tanamegobrobis, maT Soris evrokavSiris, aSS-is, euTo-sa da<br />

sxvebis mxridan dagmoba daimsaxura. maT ruseTs gadawyvetilebis dauyovnebliv<br />

gauqmebisaken mouwodes.<br />

• gaero adasturebs ruseTis mier saqarTvelos teritoriaze upiloto<br />

qarTuli safreni aparatis Camogdebas (2008 wlis 20 aprili): ruseTis<br />

samxedro aviagamanadgurebeli agdebs saqarTvelos Sss kuTvnil upiloto<br />

safren aparats saqarTvelos sahaero sivrceSi (ganmuxuris maxloblad).<br />

agresiis es aqti saqarTveloSi gaero-s sadamkvirveblo misiisa da<br />

euTo-s sagamoZiebo moxsenebebiT iqna dadasturebuli.<br />

• ruseTi afxazeTSi zrdis jariskacebis raodenobas da Sehyavs sadesanto<br />

nawilebi (2008 wlis maisi/ivnisi): ruseTi agrZelebs afxazeTSi<br />

Tavisi samxedro Zalebis raodenobis calmxrivad ukanono gazrdas da<br />

ar asrulebs samarTlebriv valdebulebas, romlis Tanaxmadac, Zalebis<br />

rotaciasa Tu gazrdaze mas saqarTvelos Tanxmoba unda mieRo; mas regionSi<br />

Sehyavs sadesanto nawilebi, rac ar Seesabameba samSvidobo operaciebis<br />

arsebul formats.<br />

• ruseTs afxazeTSi ukanonod Seaqvs mZime SeiaraReba da Sehyavs moieriSe<br />

Zalebi (2008 wlis maisi/ivnisi): yvela samSvidobo normisa da<br />

SeTanxmebis pirdapiri darRveviT, ruseTs afxazeTSi Sehyavs damatebiTi<br />

moieriSe Zalebi da Seaqvs mZime SeiaraReba. es faqti damowmebulia<br />

saqarTveloSi gaero-s sadamkvirveblo misiis mier.<br />

• agresiamde afxazeTSi agzavnian ruseTis sarkinigzo Zalebs rkinigzis<br />

SesakeTeblad (2008 wlis 26 maisi): ruseTis Tavdacvis saministro<br />

`sarkinigzo jaris~ 400-ze met warmomadgenels agzavnis afxazeTSi, raTa<br />

aRadginos sarkinigzo infrastruqtura, romelic saWiroa samxedro<br />

qmedebisTvis; es jariskacebi arc erT samSvidobo danayofSi ar Sedian.<br />

• samSvidobo gegmis gaaqtiurebis fonze, ruseTis provokaciebi<br />

samxreT oseTis regionisken inacvlebs (2008 wlis ivlisi): saqarTvelosa<br />

da saerTaSoriso Tanamegobrobis mcdelobebiT afxazeTisTvis samSvi­<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

47


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

dobo winadadebebis gaaqtiurebis fonze, ruseTis provokaciebis samizne<br />

moulodnelad samxreT oseTis regionisken inacvlebs.<br />

• separatistebi samxreT oseTis administraciis lideris mokvlas<br />

cdiloben (2008 wlis 3 ivlisi): separatistebma samxreT oseTis droebiTi<br />

administraciis xelmZRvanelis dimitri sanakoevis mokvla scades;<br />

sami policieli daSavda.<br />

• ruseTi utifrad aRiarebs saqarTvelos sahaero sivrcis darRvevas<br />

(2008 wlis 10 ivlisi): 9 ivliss, saqarTveloSi aSS-s saxelmwifo mdivnis<br />

kondoliza raisis Camosvlis wina dRes, 4 rusuli samxedro TviTmfrinavi<br />

arRvevs saqarTvelos sahaero sivrces. marTalia, ruseTi<br />

mudmivad arRvevs saqarTvelos sahaero sivrces, magram amjerad pirvelad<br />

xdeba, rom moskovi aRiarebs am qmedebis winaswarganzraxulad Cadenas.<br />

• ruseTi atarebs farTomasStabian samxedro wvrTnebs saqarTvelos<br />

CrdiloeT sazRvarTan (2008 wlis ivlisi _ agvisto): ruseTi saqarTvelos<br />

CrdiloeTi sazRvris uSualo siaxloves iwyebs farTomasStabian<br />

samxedro wvrTnebs saxelwodebiT `kavkasia 2008~ (15 ivlisi-2 agvisto).<br />

ruseTis Tavdacvis saministro amtkicebs, rom wvrTnebi, romlebSic monawileobas<br />

iRebs 8000 jariskaci da 700 erTeuli samxedro teqnika, miznad<br />

isaxavs saqarTvelos regionebSi _ afxazeTsa da samxreT oseTSi _ `mSvidobisaTvis<br />

iZulebis specialuri operaciebisTvis~ mzadebas. wvrTnebis<br />

dros, presis monacemebiT, gavrcelda antiqarTuli proklamaciebi<br />

saxelwodebiT _ `jariskaco, icnobde Sens SesaZlo mters~.<br />

• ruseTis sajariso danayofebi sawyis poziciebze ar brundebian (2008<br />

wlis 2 agvisto): ruseTis sajariso danayofebi, romlebic monawileobas<br />

iRebdnen wvrTnebSi `kavkasia 2008~, maTi dasrulebis Semdeg ar ubrundebian<br />

mudmivi dislokaciis adgilebs.<br />

• separatistebi uaryofen germaniis SuamavlobiT SemuSavebul samSvidobo<br />

gegmas (2008 wlis 18 ivlisi): separatistebi uaryofen germaniis SuamavlobiT<br />

SemuSavebul samSvidobo gegmas afxazeTis Sesaxeb da berlinSi<br />

dagegmil molaparakebebSi monawileobaze uars acxadeben.<br />

• evrokavSiri cdilobs samSvidobo molaparakebebis organizebas,<br />

romelsac separatistebi ar eswrebian (2008 wlis 22-24 ivlisi): evrokav­<br />

Siri cdilobs molaparakebebis gamarTvas briuselSi saqarTvelos<br />

mTavrobis samxreT oseTis regionis, cxinvalis separatistuli reJimis<br />

warmomadgenlebisa da rf-s monawileobiT. separatistebi uars acxadeben<br />

monawileobaze, Tavdapirvelad mizezad isini asaxeleben reintegraciis<br />

sakiTxebSi saxelmwifo ministris Temur iakobaSvilis Tanamdebobis<br />

saxelwodebas. am sababis gasaneitraleblad, baton iakobaSvils eniWeba<br />

prezidentis specialuri warmomadgenlis uflebamosileba. separatistebi<br />

kidev erTxel acxadeben uars molaparakebebSi monawileobaze, amjerad<br />

mizezebis dausaxeleblad.<br />

• euTo samSvidobo molaparakebebis SeTavazebiT gamodis, separatistebi<br />

am iniciativasac uaryofen (2008 wlis ivlisis bolo): euTo-s moqmedi<br />

Tavmjdomare, fineTis sagareo saqmeTa ministri aleqsandr stubi<br />

helsinkSi agvistos dasawyisSi separatistebsa da saqarTvelos mTavrobas<br />

Soris molaparakebebis gamarTvis iniciativiT gamodis. separatistebma es<br />

SeTavazeba uaryves.<br />

48 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

II. ruseTis agresiis ZiriTadi niSansvetebi<br />

• 3 ivlisi: saqarTveloSi ruseTis agresiamde erTi TviT adre,<br />

separatistebi cdiloben samxreT oseTis droebiTi administraciis<br />

xelmZRvanelis dimitri sanakoevis mokvlas. gzis piras damontaJebuli<br />

distanciurad marTvadi bombi im dros afeTqda, rodesac baton sanakoevis<br />

korteJma Caiara. misi Tanmxlebi sami policieli daiWra. batonma<br />

sanakoevma _ separatistuli mTavrobis Tavdacvis yofilma ministrma _<br />

2006 wels dado iaraRi, raTa xeli Seewyo farTo avtonomiis pirobebSi<br />

danarCen qveyanasTan regionis mSvidobiani reintegraciisaTvis. batoni<br />

sanakoevi demokratiuli arCevnebis Sedegad iqna arCeuli da igi regionis<br />

teritoriis 50%-is administrirebas axdenda.<br />

• 29 ivlisi: separatistTa ukanono bandSenaerTebma daiwyes saqar­<br />

Tvelos kontrolqveS myofi eTnikurad Sereuli soflebis, maT Soris<br />

im soflebis, sadac qarTveli samSvidoboebis saguSagoebi iyo ganlagebuli,<br />

arsebuli SeTanxmebebiT akrZaluli msxvilkalibriani (82 mm-ze meti)<br />

artileriiT dabombva. es faqti dafiqsirebulia ruseTis `samSvidobo<br />

Zalebis~ xelmZRvanelis, general marat kulaxmetovis 4 agvistos weril­<br />

Si (is konkretulad miuTiTebs pirvel da or agvistos saqarTvelos kontrolqveS<br />

myofi soflebis msxvilkalibriani artileriiT dabombvis<br />

faqtebs). aseTi dabombvebi regularulad grZeldeba 7 agvistos CaTvliT,<br />

saqarTveloSi ruseTis regularuli nawilebis SemoWramde.<br />

• 1 agvisto: pikapis tipis avtomobili, romelSic saqarTvelos<br />

Sss-s eqvsi policieli imyofeboda, eredvi-xeiTis SemovliT gzaze, cxinvalis<br />

CrdiloeTiT, aafeTqes distanciuri marTvis mowyobilobiT.<br />

xuTi policieli mZimed daiWra.<br />

• 3 agvisto: ruseTis media ityobineba CrdiloeT kavkasiis gaswvriv<br />

moxaliseTa farTomasStabian mobilizaciasa da kazakTa gancxadebebze sa­<br />

Wiroebis SemTxvevaSi saqarTveloSi maTi Sesvlis SesaZleblobis Sesaxeb.<br />

• 4 agvisto: separatistebi cxinvalidan da soflebidan samoqalaqo<br />

mosaxleobis evakuacias acxadeben.<br />

• 5 da 7 agvisto: prezident saakaSvilis davalebiT, specialuri warmomadgeneli<br />

Temur iakobaSvili orjer uSedegod cdilobs separatistebTan<br />

Sexvedras.<br />

• 7 agvisto: ruseTis sagareo saqmeTa ministris specialuri warmomadgeneli<br />

iuri popovi cecxlis SewyvetasTan dakavSirebiT winaswar<br />

SeTanxmebul molaparakebebSi mediatorobas ver axerxebs, amis mizezad<br />

separatistebis uars asaxelebs, am dros ki saqarTvelos mTavrobis kontrolqveS<br />

myofi soflebis saartilerio dabombva grZeldeba.<br />

• generali kulaxmetovi specialur warmomadgenel Temur iakoba­<br />

SvilTan cxinvalSi gamarTuli Sexvedris dros acxadebs, rom mas ar<br />

SeuZlia kontaqtis damyareba separatistebTan da rom rus samSvidoboebs<br />

ar SeuZliaT separatistTa Tavdasxmebis SeCereba; generali kulaxmetovi<br />

aRiarebs, rom separatistebi isrodnen rusuli samSvidobo saguSagoebis<br />

siaxlovidan.<br />

• separatistebis mxridan gaxsnili cecxlis Sedegad qarTvel samSvidoboebsa<br />

da samoqalaqo pirebs Soris msxverplis miuxedavad, prezi­<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

49


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

denti saakaSvili gascems brZanebs dauyonebliv cecxlis Sewyvetis Sesaxeb<br />

da cxinvals molaparakebebisken mouwodebs. is kvlav adasturebs mTavrobis<br />

iniciativas regionisTvis farTo, `evropuli standartis~ avtonomiis<br />

miniWebis Sesaxeb da ruseTs am iniciativis garantorad yofnas sTavazobs.<br />

prezidenti saakaSvili aseve upirobo amnistias acxadebs im separatistebisTvis,<br />

romlebic cecxlis Sewyvetas daTanxmdebian.<br />

• miuxedavad prezident saakaSvilis mier gamocxadebuli cecxlis Sewyvetisa,<br />

separatistebma kidev ufro gaaZlieres mTavrobis mier kontrolirebadi<br />

soflebisa da qarTuli samSvidobo postebis saartilerio<br />

dabombva.<br />

• dilis 3:41 da 3:52 saaTze saqarTvelos dazvervam moipova rokis<br />

gvirabis samxreT gamosasvlelTan ganlagebuli separatistebis sasazRvro<br />

samsaxuris TanamSromlis ori satelefono saubari.<br />

aRniSnuli satelefono saubrebi adasturebs, rom, saqarTvelos<br />

SeiaraRebuli Zalebis kontrSetevamde sul mcire 20 saaTiT adre, rokis<br />

gvirabiT Semovida rusuli SeiaraRebuli Zalebis kolona.<br />

saqarTvelos mTavrobam aRniSnuli satelefono saubrebis Canawerebi<br />

amerikul da evropul sadazvervo samsaxurebs miawoda. aRsaniSnavia,<br />

rom ruseTs eWvi ar gamouTqvams aRniSnuli saubrebis auTenturobaSi. ruseTis<br />

naTqvami, rom es saubrebi Seexeboda samSvidobo ZalebSi mimdinare<br />

rotacias, ar Seesabameba simarTles. im droisTvis moqmedi samSvidobo<br />

SeTanxmebis mixedviT, nebismieri rotacia unda momxdariyo dRis saaTeb­<br />

Si da yvela Sesabamisi mxaris (saqarTvelos mTavroba, euTo) erTi TviT<br />

adre gafrTxilebiT. rusi `samSvidoboebis~ wina rotacia 2008 wlis mais­<br />

Si moxda.<br />

aRniSnuli saubrebis gamoqveynebamde, rusul mxares ar uxsenebia aranairi<br />

7 agvistos rotacia (magaliTad, maT mier momzadebul movlenaTa<br />

qronologiaSi, sajaro monacemebSi an gancxadebebSi) da is amtkicebda,<br />

rom misi jarebi saqarTveloSi mxolod 8 agvistos naSuadRevs Sevidnen.<br />

satelefono saubrebidan miRebuli informacia mtkicdeba sxva<br />

wyaroebiTac, maT Soris rusi samxedroebis mier 7 agvistos movlenebis<br />

mogonebebiT, agreTve soxumel separatistTa lideris sergei baRafSis<br />

mier imave 7 agvistos gakeTebuli gancxadebebiT. aRniSnuli cnobebi gamoCnda<br />

rogorc rusul, aseve dasavlur mediaSi.<br />

amasTan erTad, daaxloebiT 23:30 saaTze, ruseTis regularuli armiis<br />

daaxloebiT 150 javSantransportiori da samxedro satvirTo avtomanqana<br />

rokis gvirabiT cxinvalisken gamoemarTa. saqarTvelos teritoriaze<br />

rusuli SeiaraRebuli Zalebis Semosvlis sapasuxod, saqarTvelos<br />

SeiaraRebuli Zalebi Sedian konfliqtis zonaSi.<br />

`niu-iork taimsis~ mixedviT, dasavlurma samsaxurebma damoukideblad<br />

aRmoaCines, rom ruseTis 58-e armiis 135-e diviziis orma batalionma 7<br />

agvistos Rames an 8 agvistos dilas gaiara rokis gvirabi.<br />

omis qronologiis rusuli versiis mixedviT, misi Zalebi saqarTvelos<br />

teritoriaze mxolod cxinvalze `moulodneli qarTuli Tavdasxmis~<br />

Semdeg Sevidnen.<br />

• 8 agvisto: ruseTis Tavdacvis saministro da sxvadasxva maRalCinosnebi<br />

amtkiceben, rom qarTuli Zalebis mier cxinvalSi `2000 samoqalaqo<br />

piri iqna mokluli~.<br />

50 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

• 11 agvisto: `Human Rights Watch~-is warmomadgeneli acxadebs, rom<br />

ruseTma cxinvalSi msxverplis raodenoba, mizanmimarTulad gaazviada,<br />

ramac, SesaZloa, ganapiroba qarTvelebis mimarT eTnikur niadagze Cadenili<br />

danaSaulebi.<br />

• 21 agvisto: ruseTis federaciis genprokuraturam cxinvalSi daRupulTa<br />

mniSvnelovnad dabali cifri gamoaqveyna _ 133. amasTan didia imis<br />

albaToba, rom maTi didi nawili ukanono bandformirebebis wevrebi<br />

arian, radgan ruseTis oficialuri pirebi xSirad `samoqalaqo pirebad~<br />

moixsenieben ararus SeiaraRebul pirebs.<br />

• 9-24 agvisto: saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis ukandaxevisa da<br />

Tbilisisken daZvris Semdeg, ruseTis SeiaraRebulma Zalebma da ukanono<br />

bandformirebebma konfliqtis zonaSi da mis farglebs gareT ganaxorcieles<br />

sxvadasxva saxis farTomasStabiani danaSaulebrivi qmedebebi, maT<br />

Soris gadawva, darbeva, adamianis gataceba, gaupatiureba da mSvidobiani<br />

moqalaqeebis mkvleloba. konfliqtis zonis soflebi _ eredvi, avnevi,<br />

nuli, qurTa, aCabeTi, TamaraSeni, kexvi, disevi da a.S. mizanmimarTulad<br />

gadawves da gaanadgures, ramac ganapiroba qarTvelebis eTnikuri wmenda.<br />

am faqtebis umravlesoba dadasturebulia adamianis uflebebis dacvis<br />

saerTaSoriso organizaciebis mier gamoqveynebul moxsenebebSi.<br />

III. detaluri qronologia<br />

28 ivlisi: separatistTa ukanono bandformirebebma cecxli gauxsnes<br />

Sereul samSvidobo Zalebs da euTo-s sadamkvirveblo jgufs, romelic<br />

sofel Corbaulis (znauris raioni) mimarTulebiT gadaadgildeboda,<br />

ris Sedegadac xeli SeuSales sadamkvirveblo saqmianobis ganxorcielebas.<br />

29 ivlisi: separatistebi cecxls uxsnian cxinvalis CrdiloeTiT mdebare<br />

saqarTvelos mTavrobis mier kontrolirebad soflebs, Sereul<br />

samSvidobo ZalebTan momuSave euTo-s damkvirveblebs, romlebic sofel<br />

anZisisken gadaadgildebian. 120 mm-iani naRmmtyorcnebisa da yumbarmtyorcnebis<br />

samiznes warmoadgens sofel sarabukis maxloblad ganTavsebuli<br />

qarTuli samSvidobo saguSago.<br />

30 ivlisi: saqarTvelos Sss manqanas, romelic sofel kexvsa da sofel<br />

svers Soris gadaadgildeboda, ukanono bandformirebebis mier kontrolirebad<br />

sofel anZisSi ganTavsebuli poziciebidan cecxls uxsnian.<br />

31 ivlisi: Sereuli samSvidobo Zalebis sadamkvirveblo jgufi da<br />

euTo-s misia akvirdebian ukanono bandformirebebis mier cxinvalsa da<br />

sofel ergneTs Soris or saguSagoze ganxorcielebul farTomasStabian<br />

safortifikacio samuSaoebs.<br />

1 agvisto: cxinvalis CrdiloeTiT, pikapis tipis avtomobili, romel­<br />

Sic saqarTvelos Sss eqvsi oficeri imyofeboda, afeTqebul iqna distanciuri<br />

marTvis ori asafeTqebeli mowyobilobiT. xuTi policieli<br />

mZimed daiWra. imave dRes ukanono bandformirebebi avtomatebidan da<br />

yumbarmtyorcnebidan cecxls uxsnian soflebs _ qvemo niqozs, zemo<br />

niqozs, avnevs, ergneTsa da eredvs. Tavdasxmebi aseve mimarTulia polici­<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

51


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

isa da samSvidobo Zalebis saguSagoebisken. sofel nulSi erTi adamiani<br />

daWrilia da Svidi saxli dazianebuli. Tavdasxma xorcieldeba sofel<br />

sarabukTan ganTavsebul qarTul samSvidobo saguSagoze, erTi adamiani<br />

daWrilia da ori saxli dazianebuli. separatistebis informaciiT,<br />

ukanono bandformirebebis 6 wevri moklul iqna da 12 daiWra mas Semdeg,<br />

rac policiam sapasuxo cecxli gaxsna.<br />

2 agvisto: eqvsi samoqalaqo piri da saqarTvelos Sss-s erTi Tanam­<br />

Sromeli daiWra ukanono bandformirebebis mier gaxsnili cecxlis Sedegad.<br />

soflebi _ zemo da qvemo niqozi, nuli, avnevi, eredvi da ergneTi<br />

intensiurad ibombeboda msxvilkalibriani naRmmtyorcnebidan. qar­<br />

Tvelma samarTaldamcavebma, Tavdapirvelad Tavdacvis mizniT, sapasuxo<br />

cecxli gaxsnes, magram male maT ubrZanes cecxlis Sewyveta, raTa ar<br />

momxdariyo situaciis eskalacia.<br />

3 agvisto: separatistebi iwyeben cxinvalidan da cxinvalis regionSi<br />

maT mier kontrolirebadi soflebidan samoqalaqo mosaxleobis evakuacias.<br />

evakuacia grZeldeba momdevno ori dRis ganmavlobaSi.<br />

rusuli mediasaSualebebi iwyeben masobriv propagandistul kampanias<br />

saqarTvelos winaaRmdeg, mouwodeben separatistebis mxardasaWerad daqiravebulebis<br />

mobilizaciisken. umTavresi rusuli satelevizio arxebis<br />

(NTV, RTR, ORT, RenTV, TVC da a.S.) warmomadgenlebi cxinvalSi imyofebian.<br />

cxinvalis media avrcelebs gancxadebebs CrdiloeT kavkasiidan daqiravebulebis<br />

mobilizaciis Sesaxeb<br />

4 agvisto: generali kulaxmetovi, `samSvidobo Zalebis~ sardali oficialurad<br />

adasturebs qarTuli poziciebis dacxrilvas aralegaluri<br />

msxvilkalibriani artileriiT. saqarTvelos Sss mier mopovebuli sadazvervo<br />

informaciiT, 4 agvistos saqarTvelos teritoriaze samxreT<br />

oseTis regionSi Sevida ruseTis federciis 58-e armiis samedicino da<br />

sakomunikacio danayofebi.<br />

saqarTvelos Sss-s sadazvervo informaciis mixedviT, javidan cxinvalis<br />

axlomdebare sofelebSi _ arZnisi, Zara, cruSi _ dislocirebul<br />

iqna separatistTa kuTvnilebaSi myofi 11 saartilerio danadgari 2S1 _<br />

`Gvozdika~.<br />

5 agvisto: vrceldeba informacia sofel avnevisken ukanono bandformirebebis<br />

wevrebiT datvirTuli sami tankisa da ori samxedro bortiani<br />

manqanis gadaadgilebis Sesaxeb. mopovebuli satelefono saubrebis<br />

Canawerebis mixedviT, separatistebis `Sss ministri~ mixeil minZaevi (warsulSi<br />

ruseTis federaciis Crdilo oseTis Sss gaerTianebuli Stabis<br />

meTauri da beslanis operaciis monawile ruseTis federciis specdaniSnulebis<br />

Zalebis meTauri) iZleva brZanebas sofel dvanis mimarTulebiT<br />

masirebuli Setevis ganxorcielebisa da soflis ganadgurebis Sesaxeb.<br />

saqarTvelos prezidentis specialuri warmomadgeneli Temur iakobaSvili<br />

Cadis konfliqtis zonaSi da xvdeba general kulaxmetovs, raTa,<br />

viTarebis ganmuxtvis mizniT, SeuTanxmdes 7 agvistos Sexvedris Catarebaze.<br />

franguli gazeTis `Le Figaro~-s Jurnalist lora mandevils (Laure<br />

Mandeville) mogvianebiT mohyavs gorSi rusi jariskacis mier naTqvami sityvebi,<br />

rom ruseTis SeiaraRebulma Zalebma moZraoba Salidan CeCneTisaqarTvelos<br />

mimarTulebiT 5 agvistos daiwyes.<br />

6 agvisto: cxinvalis televiziis informaciiT, CrdiloeT kavkasii­<br />

52 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

dan cxinvalSi daaxloebiT 150 moxalise Cavida. adgilobriv ukanono<br />

bandformirebebs uerTdebian daqiravebulebi CrdiloeT kavkasiis sxva<br />

regionebidanac.<br />

rusi `samSvidobebis~ cxinvalis samxedro bazaze momuSave rusi da adgilobrivi<br />

TanamSromlebi droebiT ganTavisuflebulni arian samsaxurebidan.<br />

adgilobrivi televiziis Tanaxmad, qalaqSi daketilia maRaziebi<br />

da ofisebi.<br />

naSuadRevs, daaxloebiT 16:00 saaTisaTvis soflebidan franevi, ubia­<br />

Ti da xeTagurovo ukanono bandformirebebma naRmtyorcnebidan cecxli<br />

gaxsnes. cecxli gaixsna soflebis eredvis, frisis, avnevis, dvanis da<br />

nulis mimarTulebiT. xeTagurovo aris separatistebis umTavresi samxedro<br />

baza. Seteva grZeldeba daaxloebiT 19:00 saaTamde.<br />

viTareba wynardeba erTi saaTiT. Seteva ganaxlda 20:00 saaTisaTvis da<br />

gagrZelda SuaRamemde. qarTuli samTavrobo Zalebi sakuTari poziciebisa<br />

da samoqalaqo mosaxleobis dasacavad axorcieleben sapasuxo srolas.<br />

orive mxridan ganxorcielebuli intensiuri srolis Sedegad daWrilia<br />

samSvidobo Zalebis qarTuli batalionis ori samxedro mosamsaxure.<br />

separatistuli reJimis gancxadebiT, maTi mxridanac daiWra ramdenime<br />

adamiani. miuxedavad provokaciuli qmedebebisa, romelic mimarTuli iyo<br />

mSvidobiani mosaxleobis, qarTuli policiis da qarTuli samSvidobo<br />

Zalebis winaaRmdeg, saqarTvelos xelisuflebam, konfliqtis eskalaciis<br />

Tavidan acilebis mizniT, gadawyvita provokaciaze intensiuri SeteviT ar<br />

epasuxa.<br />

7 agvisto: daaxloebiT 00:15 saaTze ukanono bandformirebebma artileriiT,<br />

maT Soris naRmmtyorcnebisa da yumbarmtyorcnebis gamoyenebiT,<br />

daiwyes soflebis eredvis, frisis da vanaTis dabombva. amavdroulad<br />

ukanono bandformirebebi uteven sarabukis simaRles, sadac ganlagebulni<br />

arian qarTveli samSvidoboebi. sarabukis Setevis dros daiWra sami<br />

qarTveli mSvidobismyofeli. sabrZolo moqmedebebi am midamoebSi<br />

grZeldeba dilis 10:00 saaTamde.<br />

dilis 3:41 da 3.52 saaTze saqarTvelos dazvervam moipova rokis gvirabTan<br />

ganlagebuli separatistTa `sasazRvro samsaxuris~ TanamSromlis,<br />

gvarad gasievis ori satelefono saubari. aRniSnuli satelefono saubrebi<br />

aCvenebs, rom saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis kontrSetevamde sul<br />

mcire 20 saaTiT adre rokis gvirabiT Semovida ruseTis SeiaraRebuli<br />

Zalebis mniSvnelovani raodenoba. saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministrma<br />

aRniSnuli informacia prezidents da mTavrobis wevrebs warudgina.<br />

diliT ruseTis televiziisaTvis (NTV) micemul interviuSi marionetuli<br />

reJimis liderma eduard kokoiTma ganacxada, rom Tu saqarTvelo<br />

ar gaiyvans sakuTar Zalebs regionidan, is `maT ganadgurebas~ daiwyebs. saqarTvelos<br />

SeiaraRebuli Zalebi, romlebzec kokoiTi saubrobda, iyvnen<br />

konfliqtis zonaSi kanonierad warmodgenili saqarTvelos samSvidobo<br />

Zalebi.<br />

saqarTvelos prezidentis specialuri warmomadgeneli Temur iakobaSvili<br />

7 agvistos, separatistTa warmomadgenlebTan Sexvedris mizniT,<br />

Cadis konfliqtis zonaSi. cxinvalSi is general kulaxmetovs xvdeba. kulaxmetovi<br />

acxadebs, rom is ver ukavSirdeba separatistebs, da rom rusuli<br />

samSvidoboebi ver aCereben separatistTa Setevebs. kulaxmetovi<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

53


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

aRiarebs, rom separatistebi rusuli samSvidobo postebis mimdebare<br />

teritoriidan isvrian. am Sexvedris dros, daaxloebiT 16:00 saaTze,<br />

generali sTavazobs Temur iakobaSvils, rom saqarTvelos xelisuflebam<br />

gaakeTos gancxadeba calmxrivad cecxlis Sewyvetis Sesaxeb.<br />

ruseTis federaciis sagareo saqmeTa saministros warmomadgeneli<br />

iuri popovi `ver axerxebs~ cxinvalSi Casvlas. cxinvalSi popovis Casvla<br />

iakobaSvilTan SeTanxmebuli iyo. iuri popovi acxadebs, rom mis avtomanqanas<br />

saburavi daeSva, xolo `saTadarigo saburavi agreTve daSvebulia~.<br />

rodesac popovi sabolood Cadis cxinvalSi, xvdeba kokoiTs. mogvianebiT<br />

popovi acxadebs, rom mas ar SeuZlia daiTanxmos separatistebi<br />

iakobaSvilTan saswrafod molaparakebis gamarTvaze.<br />

daaxloebiT 11:00 saaTisTvis separatistebi anaxleben Setevas sofel<br />

xeTagurovodan soflebis nulis, avnevis da vanaTis mimarTulebiT.<br />

daWrilia sami qarTveli mSvidobismyofeli; qarTveli samarTaldamcavebi<br />

sapasuxo cecxls xsnian sofel xeTagurovos mimarTulebiT. sapasuxo<br />

Setevis Sedegad moklulia ukanono bandformirebebis ori da<br />

daWrilia ori wevri.<br />

daaxloebiT 14:00 saaTze ibombeba saqarTvelos samSvidoboTa posti<br />

avnevSi, srola isev sofel xeTagurovodan xorcieldeba. srolis<br />

Sedegad iRupeba ori qarTveli mSvidobismyofeli da rva mSvidobiani<br />

moqalaqe. ukanono bandformirebebis wevrTa satelefono saubris<br />

Canaweri, romliTac dasturdeba qarTveli samxedroebis da samoqalaqo<br />

pirebis daRupva, xelmisawvdomia.<br />

samxedro mosamsaxurebisa da samoqalaqo pirebis daRupvis Semdeg,<br />

imis garda, rom aris satelefono Canawerebi ruseTis regularuli<br />

armiis nawilebis saqarTvelos teritoriaze yofnis Sesaxeb, daaxloebiT<br />

14:30 saaTze saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi iReben sadazvervo<br />

informacias, rom ruseTis SeiaraRebuli Zalebis mniSvnelovani raodenoba<br />

sabrZolo mzadyofnaSia moyvanili da miRebuli aqvs saqarTvelos<br />

saxelmwifo sazRvrisken gadaadgilebisTvis mzadebis brZaneba.<br />

am informaciis miRebisTanave ukanono bandformirebebis Setevebis<br />

Sekavebis da, ruseTis SeiaraRebuli Zalebis mier intervenciis gafar­<br />

Toebis SemTxvevaSi, saqarTvelos saxelmwifo sazRvris dacvis mizniT,<br />

axdenen tankebis, 122 mm haubicebis da 203 mm TviTmavali saartilerio teqnikis<br />

mobilizebas konfliqtis zonis mimarTulebiT.<br />

daaxloebiT 17:00 saaTze cxinvalidan dabrunebuli specialuri warmomadgeneli<br />

iakobaSvili urekavs kulaxmetovs, raTa acnobos saqarTvelos<br />

mTavrobis gadawyvetileba cecxlis calmxrivad Sewyvetis Sesaxeb.<br />

daaxloebiT 17:10 saaTze qarTveli mSvidobismyofelebi, daZabulobis<br />

ganelebis mizniT, calmxrivad wyveten cecxls.<br />

18:40 saaTze specialuri warmomadgeneli Temur iakobaSvili cxinvalis<br />

vizitis Sedegebze marTavs preskonferencias da akeTebs gancxadebas<br />

saqarTvelos xelisuflebis mier cecxlis calmxrivad Sewyvetis miRebuli<br />

gadawyvetilebis Sesaxeb.<br />

19:10 saaTze satelevizio mimarTvaSi prezidenti mixeil saakaSvili<br />

akeTebs gancxadebas cecxlis calmxrivad Sewyvetis ukve ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis<br />

Sesaxeb. prezidenti mouwodebs ukanono bandformirebebs,<br />

pativi scen am gadawyvetilebas da ganaaxlon molaparakeba.<br />

54 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

daaxloebiT 20:30 saaTze sofel xeTagurovodan, ukanono bandformirebebis<br />

mxridan, naRmmtyorcnebiT ibombeba sofeli avnevi.<br />

separatistebis `uSiSroebis sabWos Tavmjdomare~ anatoli barankeviCi<br />

(ruseTis SeiaraRebuli Zalebis staJiani oficeri, romelsac warsulSi<br />

oTxi wlis ganmavlobaSi CeCneTSi samxedro komisris pirveli moadgilis<br />

posti ekava), adgilobrivi televiziiT acxadebs, rom cxinvalisken<br />

`qarTuli Zalebis winaaRmdeg sabrZolvelad~ kazakTa SeiaraRebuli<br />

jgufebi moemarTebian.<br />

22:30 saaTze separatistebi cxinvalidan da Tliayanis mTidan cecxls<br />

uxsnian soflebs friss da TamaraSens, mSvidobian mosaxleobas Soris<br />

arian daWrilebi.<br />

23:30 saaTze separatistebi intensiur cecxls uxsnian cxinvalis garSemo<br />

mdebare qarTvel samSvidoboTa poziciebs, maT Soris TamarSens da qur­<br />

Tas; dangreulia qurTis policiis ganyofileba.<br />

23:30 saaTze saqarTvelos xelisufleba iRebs sadazvervo informacias,<br />

romlis Tanaxmadac damatebiT daaxloebiT 150 erTeuli javSanteqnika<br />

da avtomanqana, romlebSic rusi jariskacebi sxedan, ruseTis mxridan<br />

uaxlovdeba rokis gvirabs. Ramis 3 saTisaTvis da mogvianebiTac,<br />

separatistebis satelefono saubris Canawerebi adastureben, rom kolonebi<br />

gamodian rokis gvirabidan da miemarTebian javisaken.<br />

23:50 saaTze, saqarTvelos saxelmwifos teritoriaze ruseTis SeiaraRebuli<br />

Zalebis SemoWrisa da ukanono bandformirebebis mier sam­<br />

Svidoboebisa da mSvidobiani mosaxleobis intensiuri dabombvis sapasuxod,<br />

saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi pirvelad erTvebian samxedro<br />

moqmedebebSi. SeiaraRebuli Zalebi iyeneben javSanteqnikas, maT Soris<br />

tankebs, 122 mm haubicebs da 152 mm TviTmaval saartilerio teqnikas _<br />

sistema `danas~.<br />

8 agvistos daaxloebiT 00:45 saaTze saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi<br />

axorcieleben saartilerio ieriSs ruseTis armiis nawilebis mimarTulebiT,<br />

im gzaze, romelzec ukve moZraobs rusuli kolona rokis<br />

gvirabidan samxreTis mimarTulebiT.<br />

ruseTis farTomasStabiani agresia<br />

7 agvistodan dRemde<br />

cxinvalis mimdebare teritoria<br />

8 agvistos, konfliqtis zonaSi win wawevis Semdeg, saqarTvelos SeiaraRebulma<br />

Zalebma xuTsaaTiani periodis ganmavlobaSi kontroli<br />

moipoves cxinvalis mimdebare soflebze (winagara, orWosani, didmuxa,<br />

muguTi, Rromi, dmenisi da arcevi). brZolebis dros saqarTvelos<br />

SeiaraRebuli Zalebi cxinvalis Crdilo-aRmosavleT raionisa da xe­<br />

Tagurovosaken mimaval Zaris SemovliT gzaze daupirispirdnen mravalricxovan<br />

rusul Zalebs da ukanono bandformirebebs, romelTac<br />

gza gamagrebuli hqondaT Tanamedrove saartilerio sistemiT, javSantransportiTa<br />

da TviTmavali saartilerio sistemebiT. saqarTvelos<br />

SeiaraRebuli Zalebis artileriam cecxli gauxsna orive pozicias, avia­<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

55


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

ciam ki mizanmmarTuli Setevebi awarmova gufTas xidze, romlis meSveobiTac<br />

rusuli kolonebi cxinvalSi Sesvlas cdilobdnen.<br />

cxinvalis gareubnebi da cxinvalis SigniT<br />

cxinvali, regionis administraciuli centri, Tbilisidan daaxloebiT<br />

75 kilometriTaa daSorebuli. sxvadasxva monacemiT, ruseTis agresiamde<br />

qalaqis mosaxleoba 7 000 iyo. 3-5 agvistos masobrivi evakuaciis<br />

Sedegad, es ricxvi Semcirda.<br />

ramdenime Seteva qarTveli samSvidoboebis poziciaze cxinvalis gareubnebidan,<br />

gansakuTrebiT ki `verxni gorodokidan~ (ruseTis `samSvidoboebis~<br />

dislokaciis adgili, qalaqis dausaxlebeli samxreT-dasavleTis<br />

raioni) ganxorcielda. es iyo pirveli pozicia uSualod cxinvalis axlos,<br />

romelic gradis avtomaturi sistemiT mizanSi amoiRes saqarTvelos<br />

SeiaraRebulma Zalebma. es moxda rusi `samSvidoboebis~ mravalgzis<br />

gafrTxilebis Semdeg, ukanono bandformirebebisTvis ar miecaT Setevebis<br />

gansaxorcieleblad maTi postebis gamoyenebis ufleba. amis Semdeg,<br />

qarTulma artileriam (isev gradebis gamoyenebiT) mizanSi amoiRo samoqalaqo<br />

mosaxleobis sacxovrebeli arealis miRma, cxinvalis dasavleT<br />

nawilSi arsebuli sabrZolo masalebis sawyobebi da sawvavis rezervuarebi,<br />

da, aseve cxinvalis Crdilo-dasavleTis nawilSi, samoqalaqo mosaxleobis<br />

sacxovrebeli arealis miRma, mdebare samxedro yazarmebi.<br />

daaxloebiT 11:00 saaTze mas Semdeg rac saqarTvelos SeiaraRebulma<br />

Zalebma daikaves cxinvalis garSemo mdebare simaRleebi, qalaqSi Sevidnen<br />

saqarTvelos Tavdacvis da Sinagan saqmeTa saministroebis nawilebi.<br />

ukanono bandformirebebma maT intensiuri cecxli gauxsnes qalaqis centrSi<br />

mdebare administraciuli Senobis garSemo ganlagebuli poziciebidan.<br />

sapasuxod, samTavrobo Zalebma, ukanono bandformirebebis sacecxle<br />

wertilebis CasaxSobad, gamoiyenes zusti damiznebis saartilerio<br />

sistema `dana~.<br />

mas Semdeg, rac saqarTvelos samTavrobo Zalebma cxinvalSi win waiwies,<br />

rusulma aviaciam daiwyo samTavrobo SenaerTebis poziciebis uwyveti<br />

dabombva cxinvalSic da mis farglebs gareTac. rusuli aviacia momdevno<br />

ori dRis ganmavlobaSi (10 agvistos saRamomde) ganagrZobda cxinvalis<br />

da misi mimdebare teritoriebis dabombvas.<br />

daaxloebiT 14:00 saaTze saqarTvelos SeiaraRebulma Zalebis SenaerTebma<br />

ukanono bandformirebebisgan gaaTavisufles cxinvalis udidesi<br />

nawili.<br />

15:00 saaTze saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis SenaerTebma, humanitaruli<br />

koridoris uzrunvelyofis mizniT, cecxlis Sewyvetis Sesaxeb<br />

samsaaTiani moratoriumi gamoacxades.<br />

saqarTvelos SeiaraRebulma Zalebma 9 agvistos saRamos cxinvalidan<br />

etapobrivi ukandaxeva iwyes. SenaerTebi cxinvalis samxreT nawilSi gadajgufdnen.<br />

im ori dRis ganmavlobSi (8 da 9 agvisto), rodesac saqarTvelos Sei ­<br />

araRebuli Zalebis SenaerTebi akontrolebdnen manamde ukanono bandformirebebis<br />

mier dakavebul soflebs, adamianis uflebebis damcveli<br />

organizaciebis informaciis mixedviT, adgili ar hqonia samoqalaqo<br />

56 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

mosaxleobis uflebebis xelyofis faqtebs. aseve ar dafiqsirebula eTnikuri<br />

osuri mosaxleobis iZulebiT gadaadgilebis faqtebi. erTaderTi<br />

sofeli, romelsac mniSvnelovani ziani miadga, iyo xeTagurovo.<br />

es ganapiroba soflis garSemo ukanono bandformirebebis samxedro<br />

aRWurvilobisa da Zalebis koncentraciam. Human Rights Watch-is mixedviT,<br />

mas Semdeg, rac saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis SenaerTebma daikavs<br />

sofeli xeTagurovo, adgili ar hqonia adgilobrivi mosaxleobis mimarT<br />

arasaTanado mopyrobas.<br />

ruseTis agresia konfliqtis zonis miRma<br />

qarTvelebis eTnikuri wmenda<br />

8 agvistos, 09:45 saaTis Semdeg rusulma aviaciam dabomba mTeli rigi<br />

samoqalaqo da samxedro obieqtebi saqarTvelos teritoriaze, konfliqtis<br />

zonis miRma, ris Sedegadac daiRupa ramdenime aTeuli samoqalaqo<br />

piri da dazianda infrastruqtura. samizneSi moxvda:<br />

1. gori da goris mimdebare soflebi (maT Soris samoqalaqo infrastruqtura)<br />

2. marneulis aerodromi<br />

3. vazianis aerodromi<br />

4. kopitnaris aerodromi<br />

5. oni<br />

6. foTis porti<br />

7. baqo-sufsis navTobsadeni<br />

8. anaklia<br />

9. zugdidi<br />

10. zemo afxazeTi/kodoris xeoba<br />

11. Tbilisis saaviacio qarxana da Tbilisis aeroportis samoqalaqo<br />

radari<br />

12. xelvaCauri<br />

13. Siraqi<br />

14. senakis aeroporti da samxedro baza<br />

15. kaspi<br />

16. xaSuris raionis soflebi<br />

17. borjomis erovnuli parki<br />

adamianis uflebebis saerTaSoriso damcvelma jgufebma TavianT dokumentebSi<br />

asaxes ruseTis regularuli armiis mier samoqalaqo obieqtebis<br />

mizanSi amoReba.<br />

ruseTis mier saqarTvelos teritoriaze ganxorcielebuli sahaero<br />

dabombvebis dros gamoyenebul iqna SS-26 `iskanderi~. es taqtikuri raketa<br />

gamoyenebul iqna baqo-sufsis navTobsadenis winaaRmdeg. taqtikuri<br />

raketebi SS-21 `toCka-u~ ruseTma gamoiyena foTsa da gorSi. goris mimdebre<br />

soflebSi ruseTis SeiaraRebulma Zalebma gamoiyenes `uraganis~<br />

tipis raketebi. kaseturi bombebi gamoyenebul iqna umTavresad gorsa da<br />

mis mimdebare soflebSi, maT Soris ruissa da SindisSi.<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

57


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

a g r e s i i s q r o n o l o g i a<br />

10 agvistos oCamCireSi gadmosves ruseTis sazRvao desanti, romelmac<br />

ganaxorciela araprovocirebuli, intensiuri saartilerio da sahaero<br />

Seteva kodoris xeobis/zemo afxazeTis winaaRmdeg. am momentamde<br />

afxazeTSi adgili ar hqonia aranair dapirispirebas. Seteva daiwyo mxolod<br />

maSin, roca saqarTvelos SeiaraRebulma danayofebma dislokaciis<br />

adgili _ senakis baza datoves da 9 agvistos aRmosavleT saqarTvelosaken<br />

gadainacvles.<br />

12 agvistos ruseTis SeiaraRebuli Zalebi SeiWrnen qalaq zugdidSi da<br />

foTis strategiul portSi.<br />

cxinvalis sapyrobileSi mZevlad hyavdaT ayvanili 150-ze meti mSvidobiani<br />

moqalaqe.<br />

saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis mier Tbilisis mimarTulebiT<br />

ukandaxevis Semdeg ruseTis SeiaraRebuli Zalebi da ukanono bandformirebebi<br />

konfliqtis zonasa da mis mimdebare teritoriaze Zaladobriv<br />

qmedebebs axorcielebdnen, saxlebis gadawvis, Zarcvis, adamianebis<br />

gatacebis, cemis CaTvliT. konfliqtis zonis SigniT mTlianad<br />

gadamwvari da dangreulia soflebi eredvi, avnevi, nuli, qurTa, aCabeTi,<br />

TamaraSeni, kexvi da disevi, rasac qarTvelebis eTnikuri wmenda mohyva.<br />

aRniSnul qmedebebs adgili hqonda saomari moqmedebebis dasrulebis<br />

Semdeg. yovelive aRniSnuli dasturdeba adamianis uflebebis dacvis<br />

saerTaSoriso organizaciebis mier momzadebul moxsenebebSi.<br />

amJamad ruseTis SeiaraRebuli Zalebis nawilebi agrZeleben saqarTvelos<br />

teritoriis mniSvnelovani nawilis okupacias.<br />

58 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

k o m e n t a r i<br />

irakli qavTaraZe _<br />

sagareo urTierTobaTa<br />

komitetis Tavmjdomaris<br />

pirveli moadgile<br />

fraqcia `erTiani<br />

nacionaluri moZraoba~<br />

konfliqti gardauvali iyo<br />

gaeros tribunidan saqarTvelos prezidentma kidev erTxel mimarTa<br />

msoflio Tanamegobrobas da Seaxsena agvistoSi saqarTveloSi ganvi­<br />

Tarebuli movlenebi _ ruseTis agresia da qarTuli miwebis okupacia,<br />

romelic dResac grZeldeba. prezident sarkozis mier SemuSavebul<br />

SeTanxmebaSi mkafiod aris gansazRvruli mxareebis mier nakisri valdebulebebi,<br />

Tumca ruseTi erTmniSvnelovnad arRvevs eqvspunqtian SeTanxmebas<br />

da ar Cqarobs Tavisi jarebis gayvanas saqarTvelos teritoriidan,<br />

metic, man damatebiTi Svidi aTasi samxedro Seiyvana Tavis mier ukve damoukidebel<br />

saxelmwifoebad aRiarebuli afxazeTisa da e.w. `samxreT<br />

oseTis~ teritoriebze.<br />

win gadadgmuli nabijia evrokavSiris damoukidebeli damkvirveblebis<br />

Camosvla saqarTveloSi, sul 300 damkvirvebeli. marTalia, maT jer<br />

mxolod konfliqturi zonebis mimdebare teritoriebze aqvT patrulirebisa<br />

da monitoringis saSualeba, magram, imedia, male SeZleben uSualod<br />

konfliqtur zonebSi Sesvlas da arsebuli viTarebis saTanadod<br />

Seswavlas. am mimarTulebiT mimdinareobs dRes aqtiuri muSaoba, raTa<br />

damkvirveblebma TavianTi misia Seasrulon saqarTvelos mTel teritoriaze<br />

da ara mxolod e.w. buferuli zonebis gaswvriv, romlis arsebobas<br />

araviTari saerTaSoriso kanonmdebloba da samarTali ar cnobs. es<br />

problema evropis dRis wesrigSi rCeba, amaze gaagrZelebs muSaobas Cveni<br />

sagareo uwyeba da saparlamento komiteti. damkvirveblebis monitoringis<br />

Sedegebze bevradaa damokidebuli Semdgomi politikuri procesebi.<br />

amJamad saqarTvelos xelisufleba, iseve, rogorc mTeli evropa,<br />

elodeba, rom rusuli saokupacio jarebi 10 oqtombramde srulad datoveben<br />

saqarTvelos teritorias, risi pirobac ruseTis prezidentma<br />

evrokavSiris warmomadgenlebs misca. swored amis Sesabamisad gadawydeba,<br />

ra formiT ganagrZobs evropa urTierTobebs ruseTTan.<br />

`ruseTi borotebis imperiaa.<br />

normaluri saxelmwifo<br />

sazRvrebis miRma pretenziebs<br />

ar unda acxadebdes. ruseTs<br />

ki araferi aqvs sxva<br />

qveynebisaTvis SesaTavazebeli,<br />

bombebis garda. ise, ratom<br />

aravin ekiTxeba kremls rogor<br />

gaCnda afxazeTsa da oseTSi<br />

kremlis moqalaqeebi? is xom<br />

pasportebs humanitarul<br />

daxmarebasaviT arigebda da<br />

sababic gaaCnda, rogorc<br />

hitlerma avstriaSi sakuTari<br />

moqalaqeebis dacvis mizniT<br />

eTnowmenda daiwyo, aseve<br />

moiqca kremli.~<br />

valeria<br />

novodvorskaia<br />

politologi<br />

`amieridan msoflio sxva<br />

TvaliT Sexedavs ruseTs.~<br />

robert geitsi<br />

amerikis SeerTebuli Statebis<br />

Tavdacvis ministri<br />

`saqarTvelo lakmusia,<br />

ramac ruseTis federaciis<br />

politikis mkveTrad gamovlena<br />

SeZlo.~<br />

gari kasparovi<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

59


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

`cxadi gaxda, rom<br />

mSvidobismyofelebma ver<br />

Seasrules dakisrebuli<br />

funqcia da misia, daecvaT<br />

konfliqtis zonaSi mcxovrebi<br />

mosaxleobis qoneba da<br />

sicocxle, ver gaamarTles.<br />

amis gamo, asamblea gamoTqvams<br />

sinanuls radgan moTxovnebi,<br />

gadaesinjaT samSvidoboebis<br />

formati konfliqtis zonaSi.<br />

ruseTma da samxreT oseTma<br />

ramdenjerme uaryo.~<br />

`es iyo saqarTvelos<br />

teritoris mniSvnelovani<br />

nawilis okupaciis mcdeloba,<br />

ramdenadac man ganaxorciela<br />

dartymebi qveynis<br />

ekonomikasa da strategiul<br />

infrastruqturaze.<br />

SeiZleba iTqvas, rom es<br />

iyo pirdapiri Seteva<br />

saqarTvelos suverenitetze,<br />

an ruseTis mcdeloba,<br />

mezobeli saxelmwifo moeqcia<br />

Tavisi gavlenis qveS, rac,<br />

amavdroulad iyo evrosabWos<br />

kanonmdeblobis darRveva.~<br />

`saerTaSoriso samarTlis<br />

normebis mixedviT,<br />

sazRvargareT moqalaqeebis<br />

dacva miuRebelia da<br />

damokidebulia ruseTis<br />

politikur moqmedebebze<br />

im qveynebTan mimarTebaSi,<br />

sadac misi uamravi moqalaqe<br />

cxovrobs.~<br />

`asamblea moiTxovs, ruseTma<br />

aRiaros, rom misi mxridan<br />

samxreT oseTisa da afxazeTis<br />

damoukideblobis cnoba<br />

saerTaSoriso normebisa<br />

da evrosabWos principebis<br />

darRvevaa. asamblea mis<br />

aseT nabijs saqarTvelos<br />

sazRvrebis darRvevad da misi<br />

teritoriis dakavebad miiCnevs,<br />

amitom moiTxovs ruseTisagan,<br />

gaauqmos samxreT oseTisa da<br />

afxazeTis damoukideblobis<br />

aRiareba.~<br />

evrosabWos<br />

saparlamento<br />

asambleis saSemodgomo<br />

sesiis rezolucia #1633<br />

ruseT-saqarTvelos 5-dRiani<br />

omis Sesaxeb.<br />

02.10.08.<br />

`ruseTma, rogorc Cans, ar<br />

mravali gavleniani saerTaSoriso organizaciis mier, romlebic akvirdebian<br />

adamianis uflebebs msoflios sxvadasxva kuTxeSi, calsaxad<br />

iqna dadasturebuli agvistos movlenebis dros qarTvelebis eTnowmenda:<br />

qonebis ganadgureba, saxlebis dawva, mkvleloba, tyveoba da regionidan<br />

devna. yovelive es arasamTavrobo organizaciebis daskvnebSi dokumenturad<br />

aris aRnusxuli.<br />

dRes ukve aravin aRar davobs im faqtze, rom es iyo omi ruseT-saqar­<br />

Tvelos Soris da ruseTma, didi xnis win SemuSavebuli gegmis Tanaxmad,<br />

ganaxorciela farTomasStabiani agresia damoukidebeli, suverenuli<br />

saxelmwifos winaaRmdeg da moaxdina misi teritoriis erTi mesamedis<br />

okupacia. mniSvnelovania, rom qarTuli mxare moiTxovs Catardes agvistos<br />

movlenebis safuZvliani, damoukidebeli da miukerZoebeli gamoZieba,<br />

raTa sabolood cxadi gaxdes, vin iyo am konfliqtis iniciatori,<br />

gansakuTrebiT maTTvis, vinc jer kidev fiqrobs, rom konfliqti qarTvelebis<br />

mier iyo provocirebuli.<br />

CvenTvis metad mniSvnelovania, rom evropa da mTeli civilizebuli<br />

msoflio calsaxad gmobs ruseTis mier ganxorcielebul qarTvelebis<br />

eTnowmendis, saqarTvelos okupaciis da misi teritoriebis damoukidebel<br />

saxelmwifoebad aRiarebis faqtebs. amis kidev erTi dadasturebaa<br />

2 oqtombers evrosabWos saparlamento asambleis mier miRebuli<br />

rezolucia, sadac aRniSnulia: ruseTma unda gadaxedos Tavis gadawyvetilebas<br />

afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis aRiarebis<br />

Sesaxeb.<br />

radgan saqarTvelos didi nawili dResdReobiT, faqtobrivad,<br />

okupirebulia, aucilebelia konfliqturi zonebi regulirdebodes gansakuTrebuli<br />

sakanonmdeblo baziT _ samarTlebrivi statusi mieniWos<br />

okupirebul teritoriebs. okupirebuli teritoriebis Sesaxeb kanoni<br />

moemsaxureba qarTuli saxelmwifos interesebs momavalSi okupaciis mZime<br />

Sedegebis dasaZlevad.<br />

okupacia oci wlis win daiwyo, magram axla erqmeva saxeli. ruseTs ar<br />

surs, Seeguos realobas, romlis winaSec dgas da dadgeba amgvari politikuri<br />

kursis gagrZelebis SemTxvevaSi. es did zians ayenebs mis isedac<br />

Selaxul reputacias. cxadia, rom ruseTi dampyrobelia, ruseTSi ar<br />

aris demokratia, misi xelmZRvanelebi kvlav civi omis principebiT moqmedeben<br />

da amitom aRiqvamen safrTxed Crdiloatlantikuri aliansis<br />

gafarToebas, gansakuTrebiT, TavianTi sazRvrebis siaxloves; cdilobs<br />

gavlenis sferoebis SenarCunebas sateliti qveynebisa da mTavrobebis<br />

saSualebiT, Tundac yofili sabWoTa kavSiris sazRvrebSi. magram Cven<br />

Cveneuli xedviT, gegmazomieri nabijebiT unda wavideT win, gavagrZeloT<br />

reformebi da bolomde mivyveT arCeul gzas. cxadia, am omma didi<br />

zarali mogvayena, magram es konfliqti gardauvali iyo, imitom rom, is<br />

dagegmes kremlSi da ara saqarTveloSi. dRes qarTveli xalxis arCevani<br />

dasavlur principebsa da Rirebulebebzea orientirebuli. Tavis mxriv,<br />

saerTaSoriso Tanamegobroba uprecedento mxardaWerasa da Tanadgomas<br />

avlens saqarTvelos mimarT, rac ruseTs Cveuli meTodebiT moqmedebisken,<br />

samxedro Zalis gamoyenebisken ubiZgebs. jer kidev wlebis win<br />

60 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

dawyebuli politikis _ ekonomikuri embargos, qarTvelebis masobrivi<br />

deportaciisa da uamravi sxva provokaciis Semdeg, samxedro okupacia da<br />

xelisuflebis Zaladobrivi Secvla iyo ukiduresi forma, Tumca kvlav<br />

saerTaSoriso sazogadoebisa da demokratiuli samyaros mxardaWerisa<br />

da aqtiurobis Sedegad, es mizani ganuxorcielebeli darCa.<br />

saqarTvelo kvlavac gaagrZelebs brZolas da Sromas Tavisuflebis,<br />

damoukideblobisa da saxelmwifoebrivi institutebis SenebisaTvis. mTavaria,<br />

SevinarCunoT erTianoba da erovnuli suli.<br />

k o m e n t a r i<br />

`evrokavSirisTvis didi<br />

pasuxismgebloba da amave<br />

dros didi pativia xeli<br />

Seuwyos Tqvens qveyanaSi<br />

situaciis normalizebas.<br />

Cven vimuSavebT qarTveli<br />

xalxis sasargeblod. Cveni<br />

urTierToba, evrokavSiris<br />

damkvirvebelTa saqmianoba,<br />

erToblivi RonisZiebebi,<br />

saerTo miznebi xels Seuwyobs<br />

saqarTvelos da evrokavSiris<br />

qveynebis mosaxleobis<br />

daaxloebas, evrokavSiri<br />

mxars uWers saqarTvelos<br />

teritoriul mTlianobas da<br />

stabilurobas am qveyanaSi.~<br />

xose lelo<br />

evrokavSiris saparlamento<br />

asambleis prezidenti<br />

levan vefxvaZe _<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

vice-spikeri<br />

fraqcia `qriatian-demokratebi~<br />

`am xuTma dRem TvalnaTliv<br />

dagvanaxa, Tu sinamdvileSi<br />

vin marTavs ruseTs. aSkaraa,<br />

saWesTan putini dgas. am dros<br />

medvedevi ubralod marionetad<br />

moCans. gasul paraskevamde<br />

dasavleli Cinovnikebi<br />

fiqrobdnen, rom putini<br />

xelsayrel moments eloda,<br />

raTa axali prezidentis<br />

Crdils Sefareboda.~<br />

`Taimsi~<br />

ra Tqma unda CerCili!<br />

sarkozi-medvedevis mier xelmowerili dokumenti cota gaurkvevelia:<br />

naTqvamia, rom saqarTvelodan rusuli SeiaraRebuli Zalebi unda<br />

gavidnen, magram araferia miniSnebuli 7 agvistomdel status-kvoze, Tumca<br />

es termini naxsenebi iyo sarkozis eqvspunqtian dokumentSi. status-kvo<br />

niSnavs, rom unda aRdges saomari moqmedebis dawyebamde arsebuli mdgomareoba.<br />

saqarTvelos teritoriidan jarebis gayvana CvenTvis, qarTvelebisaTvis,<br />

niSnavs gasvlas afxazeTidan da e.w. samxreT oseTidan, rusebisaTvis<br />

ki _ saqarTvelos danarCeni teritoriidan. es gansxvavebaa am<br />

or midgomas Soris. evropelebis kompromisi CvenTvis miuRebelia:<br />

Svidi aTasi rusi jariskacis ganlageba afxazeTsa da e.w. samxreT oseTSi,<br />

evrokavSiris damkvirveblebis dayeneba e.w. buferul zonebSi, anu administraciuli<br />

sazRvris aqeT, niSnavs imis gaformebas, rac rusebma, faqtobrivad,<br />

moaxdines _ okupaciisa da aneqsiisaTvis Sesabamisi pirobebis<br />

Seqmnas. meore dokumentiT aRfrTovanebuli ar var. dRes NATO-s generaluri<br />

mdivnis gancxadebidanac gamoCnda, rom igi am dokumentiT gaRizianebulia,<br />

miaCnia, rom es iyo seriozuli daTmoba ruseTisaTvis. batoni<br />

sxeferi ruseTTan mimarTebaSi gacilebiT radikaluri da ufro<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

61


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

Seasrula movaleoba, aRekveTa<br />

Zarcvis faqtebi, yofiliyo<br />

kanonmorCili da daecva<br />

moqalaqeTa sakuTreba misi<br />

jarebis mier kontrolirebad<br />

de-faqto regionebis<br />

teritoriaze. es valdebuleba<br />

ruseTs 1997 wels miRebuli<br />

konvenciis Tanaxmad daekisra.<br />

amis gaTvaliswinebiT defaqto<br />

teritoriaze adamianTa<br />

uflebebis darRvevis mTel<br />

pasuxismgeblobas asamblea<br />

ruseTs akisrebs. evropis<br />

adamianis uflebebis<br />

dacvis sasamarTloSi amave<br />

faqtebis gamo moiTxoven,<br />

dadges cxinvalis defaqto<br />

xelisuflebis<br />

pasuxismgeblobis sakiTxic.~<br />

`asamblea gansakuTrebiT xazs<br />

usvams eTnikuri wmendis<br />

faqtebs samxreT oseTSi<br />

qarTul soflebsa da e.w.<br />

buferul zonebSi. amas<br />

yvelafers regularuli<br />

samxedroebi da calkeuli<br />

dajgufebebi Cadiodnen, aseTi<br />

faqtebi xdeboda 12 agvistos<br />

cecxlis Sewyvetis Taobaze<br />

SeTanxmebis xelismoweris<br />

Semdegac da dRemde<br />

grZeldeba.~<br />

`gaerosa da evrokavSiris<br />

monitoringis jgufis wevrebs<br />

afxazeTsa da samxreT oseTSi<br />

Sesvlis ufleba unda mieceT.<br />

amave dros, ruseTma unda<br />

gaauqmos am regionebis<br />

damoukidebloba.~<br />

`asamblea konfliqtSi<br />

monawile yvela mxarisagan,<br />

anu saqarTvelos, ruseTisa da<br />

samxreT oseTisagan moiTxovs:<br />

konfliqtis dros iZulebiT<br />

gadaadgilebul adamianebs<br />

Seuqmnan yvela piroba, rom<br />

maT SeZlon ukan dabruneba.<br />

ufro metic, dabrunebamde<br />

mieceT maT usafrTxoebisa<br />

da Rirsebis dacvis garantia.<br />

gadaanawilon isini maTi<br />

neba-survilis mixedviT an<br />

Caasaxlon lokalurad.~<br />

evrosabWos<br />

saparlamento<br />

asambleis saSemodgomo<br />

sesiis rezolucia #1633<br />

ruseT-saqarTvelos 5-dRiani<br />

omis Sesaxeb.<br />

02.10.08.<br />

Tanmimdevruli politikis gamtarebelia, vidre evrokavSiris Tavmjdomare<br />

qveynis meTauris mier Seqmnil dokuments SeiZleba mohyves.<br />

uaxloes dReebSi moskovSi Cadis safrangeTis premier-ministri<br />

da ramdenime umsxvilesi biznesjgufis xelmZRvaneli. gaimarTeba safrangeT-ruseTis<br />

ekonomikuri sabWos sxdoma. aqedan gamomdinare, 8<br />

agvistos xelmowerili dokumentidan me sasikeTos arafers veli. dRes<br />

saqarTvelo iyo, xval albaT ukraina iqneba, es jaWvi gagrZeldeba da Cveni<br />

evropeli kolegebi manamde ver gamofxizldebian, sanam es konfliqti<br />

evrokavSiris sazRvars ar miadgeba.<br />

evropas aqvs ori arCevani: an iyos Cemberleni, romelmac ruseTis<br />

SiSiT germanelebs dauTmo CexeTi, Tumca mere gairkva, rom ruseTi da<br />

germania SeTanxmebulad moqmedebdnen, an CerCili, romelmac civi omis<br />

dawyeba gamoacxada. am situaciaSic movlenebi imave TanmimdevrobiT ganvi­<br />

Tardeba: jer iqnebian Cemberlenebi da mxolod Semdeg mixvdebian, rom<br />

CerCiloba sjobs. es arCevani 15 oqtombers JenevaSi gamoCndeba _ dokumentis<br />

xelmowerisas, vin ras gulisxmobda am terminebSi.<br />

ruseTi, albaT, Seecdeba Sexvedris CaSlas _ euTo iseTi formatis organizaciaa,<br />

romelic konsensusis wesiT iRebs gadawyvetilebebs, ruseTi<br />

euTos erT-erTi damfuZnebeli qveyanaa da iq Tavs laRad grZnobs. dRes<br />

ruseTis sagareo saqmeTa ministrma sergei lavrovma cxinvalSi ganacxada:<br />

ruseTi yvelgan daicavs afxazeTisa da samxreT oseTis interesebs da arc<br />

erTi molaparakeba ar Catardeba am mxareebis gareSe, vinaidan, saerTaSoriso<br />

samarTlis Sesabamisad, es qveynebi ukve aRiarebulia, Tundac erTma<br />

saxelmwifom aRiaros. saqarTvelos parlamentis dadgenilebiT, es<br />

teritoria okupirebulia rusebis mier da, Sesabamisad, aRmasrulebeli<br />

xelisufleba am formatSi ar gamarTavs molaparakebas.<br />

zogierT Cems kolegas Zlevs cduneba, situacia ise warmoaCinos, TiTqos<br />

qveynis ekonomikas araferi Sexebia. arada, or-sam TveSi SesaZlebelia<br />

ekonomikuri mdgomareoba gauaresdes. omma gavlena moaxdina<br />

biznesze. garkveuli periodi biznesi SeCerebuli iyo, marto agvistos<br />

Semosavlebs 50 milionamde lari daaklda. aseTi midgoma ufro politikur<br />

morodiorobas hgavs, vidre seriozuli politikis warmoebas,<br />

da meore: gamodian da iZaxian, mixeil saakaSvilma daiwyo omio. Cven<br />

gvaqvs seriozuli kiTxvebi saqarTvelos prezidentTan, aRmasrulebel<br />

xelisuflebasTan, magram es imas ar niSnavs, rom naban wyals bavSvi gadavayoloT,<br />

saakaSvilisadmi siZulvils qveynis interesebi SevwiroT.<br />

imis gasarkvevad, Tu vin daiwyo omi, saukeTeso saSualebaa saerTaSoriso<br />

gamoZieba, romelic uaxloes dReebSi gaerosa da evrokavSiris egidiT<br />

daiwyeba. nu gavuswrebT movlenebs, nu viqnebiT imaze ufro sulswrafebi,<br />

nu mivcemT sababs Cvens `megobrebs~ ruseTSi, `gazpromis~ daqiravebul lobistur<br />

jgufebs evropaSi, Cvens gamonaTqvamebze aagon TavianTi saqmianoba.<br />

dasavleTSi didi mniSvneloba aqvs sazogadoebriv azrs _ politikur<br />

gadawyvetilebebs ver iReben sazogadoebrivi azris gauTvaliswineblad.<br />

Tuki iq irwmuneben, rom Cven varT agresorebi, daviwyeT omi da davxoceT<br />

mSvidobiani mosaxleoba cxinvalSi, qarTuli saxelmwifo erT centsac<br />

ver miiRebs verc evropidan da verc _ amerikidan. da is qarTveli politikosi,<br />

romelic, saerTaSoriso gamoZiebis dawyebamde, parlamentSi<br />

situaciis gaanalizebamde amtkicebs, rom omi mixeil saakaSvilma daiwyo,<br />

62 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

pirdapir Tu iribad, ruseTis wisqvilze asxams wyals Cven dagvtovon<br />

saerTaSoriso izolaciaSi _ aRar Camovidnen prezidentebi, saerTaSoriso<br />

damkvirveblebi, aRar gaimarTos saerTaSoriso konferenciebi.<br />

es vizitebi Tu konferenciebi mixeil saakaSvilis ki ara, saqarTvelos<br />

mxardaWeraa. yovelma politikosma, romelic gancxadebis gakeTebas daapirebs,<br />

isic unda Tqvas, ra miaCnia omis dawyebis aTvlis wertilad. Tu<br />

es aris qarTveli jariskacebis gamoCena cxinvalis regionSi, maSin Cven<br />

dagviwyia omi, magram maTi gamoCena iyo pasuxi imaze, rac ramdenime dRis<br />

ganmavlobaSi xdeboda qarTul soflebSi (7 agvistos rusuli armiis<br />

ramdenime kolona idga rokis gvirabSi). sxva sakiTxia, ramdenad adekvaturi<br />

iyo konfliqtis dawyebis Semdeg konkretuli Tanamdebobis pirebis<br />

mier miRebuli gadawyvetilebebi, ramdenad viyaviT momzadebuli am scenarisaTvis,<br />

imisaTvis, rom mogvegeriebina Tbilisisken daZruli rusis<br />

jari, anda xangrZliv sabrZolo moqmedebebSi vyofiliyaviT CarTuli.<br />

yvela svla unda gaeTvalaT da, Tu ase ar moxda, maSin is adamiani, visac<br />

amis gakeTeba evaleboda, unda davsajoT. me mgoni qarTvel xalxs daaviwyda,<br />

1992 wels SevardnaZem os xalxs bodiSi rom mouxada: didi bodiSi,<br />

Cemo oso xalxo, qarTvelebma Tqveni sisxli rom davlieTo. Tu is gvinda,<br />

rom kvlavac ase moviqceT _ CamovagdoT saakaSvili _ da mis Semdeg<br />

xelisuflebis saTaveSi mdgomma ixados bodiSebi, es ukve sxva saqmea.<br />

15.09.08<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

63


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

i n t e r v i u<br />

petre mamraZe _<br />

saqarTvelos parlamentis adamianis uflebaTa<br />

dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetis<br />

Tavmjdomaris pirveli moadgile<br />

fraqcia `erTiani nacionaluri moZraoba~<br />

dro ruseTis sasargeblod ar muSaobs<br />

`yvelanairi zoma iqnes<br />

miRebuli evrosabWos komisris<br />

mier adamianis uflebaTa<br />

dacvis eqvsive punqtis<br />

Sesasruleblad, romelic<br />

miRebul iqna regionSi<br />

agvistoSi ganviTarebuli<br />

movlenebis Sedegebis<br />

aRmosafxvrelad.~<br />

`aRiarebul iqnes eTnikuri<br />

wmenda im teritoriaze,<br />

romelsac ruseTi an samxreT<br />

oseTis de-faqto xelisufleba<br />

akontrolebs.~<br />

evrosabWos<br />

saparlamento<br />

asambleis saSemodgomo<br />

sesiis rezolucia #1633<br />

ruseT-saqarTvelos 5-dRiani<br />

omis Sesaxeb.<br />

02.10.08.<br />

_ saqarTveloSi momxdari movlenebis Semdeg evropam dainaxa ruseTis<br />

namdvili saxe da Sesaferis qmedebebsac axorcielebs mis winaaRmdeg.<br />

nuTu omi da msxverpli iyo saWiro imisaTvis, rom evropas erwmuna<br />

saqarTvelos xelisuflebis mier saerTaSoriso forumebze gakeTebuli<br />

gancxadebebi?<br />

_ cota Soridan daviwyeb: ori wlis win cnobilma da gavlenianma Jurnalma<br />

`Time~-m ruseTis federaciis prezidenti vladimer putini wlis adamianad<br />

aRiara, magram Jurnalis redaqcias gauxsenes, rom 30-ian wlebSi<br />

man hitleric aRiara wlis adamianad. orive SemTxvevaSi uaryofiTi iyo<br />

informacia, Tumca xazs usvamdnen maTs energiulobas, Seupovrobas, Semtev<br />

xasiaTsa Tu manerebs. es imdenad hitlersa da putins ar exeba da ar axasiaTebs,<br />

ramdenadac evropaSi arsebul viTarebas. Cems Tavs Tundac imitom<br />

ar mivcem evropis gakritikebis uflebas, rom am erT weliwadSi (wina wlebze<br />

aRarafers vambob) Cven miviReT daxmarebis maqsimumi _ magram Tavad<br />

evropaSia mZime viTareba. oriode wlis win amerikis SeerTebuli Statebis<br />

vice-prezidentma dik Ceinma sajarod ganacxada: samwuxarod, dasavleTi<br />

evropa daberda, dakarga nebisyofa da TavisuflebisTvis brZolis<br />

unari. mas Tavisuflebisa da demokratiis dacva aRar SeuZliao. evropa<br />

marTlac daberda, sikvdilianoba bevrad aRemateba namats. evropis qveynebSi<br />

mkvidri mosaxleobis adgils TandaTan sul sxva eTnosi ikavebs. da<br />

kidev erTi magaliTi, romelic ucxoelma politikosma saqarTvelosTan<br />

dakavSirebiT moiSvelia: 1916 wels safrangeTma verdenis brZolaSi naxevari<br />

milioni jariskaci dakarga, magram Seupovrad gaagrZela brZola<br />

da pirvel msoflio omSi gaimarjva. sul cota xnis win ki aTi jariskaci<br />

dakarga avRaneTsa Tu pakistanSi da aman safrangeTSi didi depresia da<br />

64 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

kapitulanturi ganwyoba gamoiwvia _ daiwyo laparaki sajariso kontingentis<br />

gamoyvanaze... gavixsenoT teraqtis Semdeg espaneTis reaqciac.<br />

miunhenis SeTanxmebis Semdeg, ris safuZvelzec evropam nacistur germanias<br />

ubrZolvelad dauTmo CexeTis nawili da amiT mada gauaTkeca, didi<br />

britaneTis sagareo saqmeTa ministrma ganacxada: bolos da bolos, ra<br />

gaxda es CexeTi, evropis mikarguli, patara qveyana, romlis Sesaxeb araferi<br />

viciTo. arada CerCili, 30-iani wlebidan moyolebuli, gaiZaxoda:<br />

Tu axla ar SevaCereT nacisturi germania, mTeli evropa nangrevebad<br />

iqceva, aTobiT milioni adamiani daiRupebao. maSin CerCili premierministri<br />

ar iyo, magram evropaSi didi avtoritetiT sargeblobda.<br />

miuxedavad amisa, cxra weli `bi-bi-si~-m eTerSi gasvlis ufleba ar misca<br />

_ politikurad arakoreqtuliao. CerCils TemTa palataSi gamosvlis<br />

garda sWirdeboda tribuna, saidanac ers mimarTavda. mxolod mas Semdeg,<br />

rac nacisturma germaniam dabomba koventri da es inglisuri qalaqi<br />

miwasTan gaaswora, CerCils sityvis Tqmis uflebac misces da didi britaneTis<br />

premier-ministric gaxda.<br />

ase iqcevian is erebi, romlebic arcTu ise didi xnis winaT TavianT<br />

jariskacebs msoflios sxvadasxva kuTxeSi agzavnidnen da kontinentebs ipyrobdnen.<br />

am fonze, madloba RmerTs, evropaSi aRmoCndnen adamianebi,<br />

romlebic gaaTkecebuli ZaliT ibrZvian, raTa saqarTvelom maqsimaluri<br />

daxmareba miiRos _ politikuric da ekonomikuric. naxeT, rogor<br />

moiqcnen aRmosavleT evropis qveynebis (litva, latvia, estoneTi, poloneTi,<br />

ukraina) liderebi. madlobis meti araferi gveTqmis.<br />

_ dasavleTis sainformacio saSualebebma, politologebma dawyebisTanave<br />

auRes alRo agvistos movlenebs da SesaSuri sizustiT aSuqebdnen...<br />

_ Svidi agvistos Semdeg ara erTma sindisierma politologma TavianT<br />

uZlieres werilebSi gaaanaliza evropasa da mTel msoflioSi Seqmnili<br />

viTareba. am statiebSi isic iyo naTqvami, rom, Tu ruseTi droze<br />

ar gaaCere, es Wiri yvelas kars miadgeba _ ager poloneTsa da ukrainas<br />

birTvuli iaraRiT emuqreba, yirimSi ukve arigebs rusul pasportebs,<br />

raTa mere Tavisi moqalaqeebi `daicvas~. kargia, rom iqmneba sazogadoebrivi<br />

azri: ar SeiZleba Cekistur ruseTs (ruseTs arasodes gavaigiveb<br />

Cekistur elitasTan, iseve rogorc germanias _ hitlerelebTan) miscen<br />

Tavisi imperiuli ambiciebis xorcSesxmis ufleba. dRes ruseTSi Cekisturi<br />

reJimia, politikuri elitis 70% Cekistia, ruseTSi isini TareSoben<br />

da yvelaferi maTgan modis. evropam axla dainaxa mTeli simkveTriT,<br />

Tu ra aris Cekisturi ruseTi da Sesabamisi reaqciac gaakeTa. evrokavSirma<br />

da sxva saerTaSoriso organizaciebma maqsimumi SeZles. moTminebiT<br />

da brZnulad mivyveT safrangeTis prezidentis nikola sarkozis mier<br />

SemoTavazebul dokuments da gavimarjvebT. Secdomas nu davuSvebT, nurc<br />

viTarebis gamwvavebis sababs mivcemT, okupantebisa da agresorebisTvis<br />

sababic sakmarisia. isini sxva epiTetebs ar imsaxureben. cnobili politologi<br />

da mecnieri piantkovski ra xania maT Cekist-kapitalistebs eZaxis. yvela<br />

miliarderia. putinma jer kidev peterburgSi Seqmna korporacia, romlis<br />

meSveobiTac gadis dRes evropaSi rusuli navTobisa da gazis didi<br />

`Tavisi qmedebebiT ruseTi<br />

eweva risks, darCes XXI<br />

saukunis saerTaSoriso<br />

diplomatiuri, politikuri<br />

ekonomikuri struqturebisa<br />

da usafrTxoebis sferos<br />

miRma.~<br />

jorj buSi<br />

`komersanti~<br />

`ori wlis win me<br />

viyavi samxreT oseTSi.<br />

rogorc ki mivuaxlovdiT<br />

TviTgamocxadebul dedaqalaqs,<br />

romelic axla rusul jars<br />

aqvs dakavebuli, me davinaxe<br />

uzarmazari transparanti,<br />

romelzec ewera: `vladimer<br />

putini _ Cveni prezidenti,<br />

da es iyo suverenuli<br />

saqarTvelos teritoriaze.~<br />

jon makkeini<br />

aSS-is senatori,<br />

prezidentobis kandidati<br />

`rusulma armiam saqarTvelo<br />

dasaja proamerikuli<br />

politikisaTvis. Cemi azriT,<br />

amiT man mianiSna, signali<br />

misca sabWoTa kavSiris yvela<br />

yofil nawils, ar Seecadon<br />

dasavleTTan integrirebas<br />

da ar gamovidnen ruseTis<br />

gavlenis sferoebidan.~<br />

robert geitsi<br />

aSS-is Tavdacvis ministri<br />

`Cven bevri mxardamWeri gvyavs.<br />

mTeli msofliosTvis aSkaraa:<br />

saqme mxolod qarTul-rusul<br />

problemaSi ar aris. saubaria<br />

axal msoflio wesrigze~.<br />

`ruseTs mkacri arCevani eqneba<br />

gasakeTebeli – an ruseTi<br />

gaagrZelebs moZraobas ukan,<br />

Zalaze damyarebuli pilitikis<br />

mimarTulebiT da amis Sedegad<br />

aRmoCndeba msoflios im<br />

jgufSi, sadac Sedis mxolod<br />

ramdenime saxelmwifo da<br />

ramdenime teroristuli organizacia,<br />

an ruseTi Sewyvets<br />

am moqmedebebs da darCeba<br />

normaluri samyaros nawilad.~<br />

daviT baqraZe<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavmjdomare<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

65


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

`amerika arasodes bedis<br />

anabarad ar miatovebs `mZeval<br />

qveynebs~, da Tu dRes amerika<br />

uars ityvis am doqtrinaze,<br />

maSin SesaZlebeli iqneba<br />

saubari im principebisa da<br />

politikuri kursis Ralatze,<br />

romlis erTgulebic viyaviT<br />

Cveni qveynis istoriis<br />

manZilze.~<br />

`vaSington posti~<br />

`demokratiuli reformebis<br />

ganxorcielebis procesis<br />

gagrZeleba iqneba Cveni<br />

pasuxi rusul agresiaze.<br />

saqarTvelo mtkice nabijebiT<br />

gaagrZelebs NATO-Si<br />

integraciis process, radgan<br />

es qarTveli xalxis arCevani<br />

da saqarTvelos suverenitetis<br />

dacvis garantiaa.~<br />

daviT baqraZe<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavmjdomare<br />

`NATO-s pozicia yvelasaTvis<br />

Tavidanve Zalze naTeli<br />

iyo _ ruseTma gamoiyena<br />

araproporciuli Zala.<br />

prezident sarkozis<br />

SuamavlobiT daido<br />

eqvspunqtiani gegma, romelic<br />

evrokavSiris Zalian<br />

mniSvnelovani dokumentia.<br />

es gegma NATO-s mier iyo<br />

mxardaWerili.<br />

rTuli etapisa da mZime<br />

momentis miuxedavad, Cven<br />

vimedovnebT, rom saqarTvelo<br />

gaagrZelebs demokratiuli<br />

reformebis gziT svlas.<br />

es umniSvnelovanesia evroatlantikuri<br />

integraciis<br />

gzaze.~<br />

iap de hoop<br />

sxeferi<br />

NATO-s generaluri mdivani<br />

nawili (kolosaluri qonebis patronebi amJamad lixtenSteinSi sxedan).<br />

rusebi ar elodnen, aseT zarals Tu miiRebdnen. rusi mecnieri areSkini<br />

afrTxilebda, rom omi safuZvlianad daartyamda ruseTis ekonomikas.<br />

evropis mrewvelTa Tavkacma da medvedevis oficialurma mrCevelma iurgensma<br />

sajarod moaxsena ruseTis prezidents: omis dawyebidan pirvelsave<br />

kviraSi 400 milioni dolariT Semcirda ruseTis kapitalizaciis<br />

fondio. amis Semdeg vardna gagrZelda. msofliom ukve kargad gaigo,<br />

rom Tu navTobze fasi ver daagdo, anda navTobisa da gazis alternatiuli<br />

wyaroebi ver moZebna, ruseTTan urTierTobas veRar gaagrZelebs<br />

_ ruseTi waramara iaraRad iyenebs milsadenebs, romelTa gadaketva mas<br />

yovel wuTs SeuZlia. es araerTxel gaukeTebia, belorusiisTvisac ki. magram<br />

is, rac duSanbeSi putin-medvedevma gaakeTa _ mTeli poziciebi CineTs<br />

dauTmes, samarcxvino laqad gahyvebaT. isic faqtia, rom axla, am dReebSi,<br />

swrafad viTardeba urTierToba CineTsa da amerikas Soris. maT saerTo<br />

ena gamonaxes. ruseTi TviTon aqcevs sakuTar Tavs izolaciaSi _ SeuZlebelia<br />

urTierTobis gagrZeleba iseT qveyanasTan, romelic teritoriulad<br />

Tavisze orasjer patara mezobels da mis demokratiulad arCeul<br />

mTavrobas ase eqceva. Tan arc malavs, rom misi mizani demokratiulad<br />

arCeuli mTavrobis Secvlaa. pirovnebebi naklebad ainteresebT, mTavaria,<br />

miiRon is mTavroba, romelic saqarTvelos danawevrebas Seegueba<br />

(aq aWarasac vgulisxmob da qvemo qarTlsac) da Semdeg es dacalkevebuli<br />

subieqtebi Sevlen ruseTis federaciis SemadgenlobaSi. cxadia, giJuri<br />

naazrevia, magram amas arc malaven ukve aTi welia. ampartavnoben maSin,<br />

roca yvela politologi (kremlis daqiravebul propagandistebs ar<br />

vgulisxmob) erTxmad, unisonSi laparakobs ruseTis katastrofasa da<br />

daRupvaze. gulisxmoben SedarebiT grZelvadian scenars. arc evrogaer­<br />

Tianeba da amerikis SeerTebuli Statebi Seegueba imas, rasac aqamde SedarebiT<br />

lmobierad ekideboda. samwuxarod, zogjer saqarTvelos televiziiTac<br />

gamohyavT xolme markovis msgavsni, romelTac ruseTSi, Rirseul<br />

mecnierTa da politikosTa Soris, araviTari fasi ara aqvT.<br />

_ ruseTs didi Zala da gavlena aqvs gaeroSi.<br />

_ gaeroSi ruseTs, rogorc uSiSroebis sabWos mudmiv wevrs, marTlac<br />

SeuZlia gavlena moaxdinos gadawyvetilebebis miRebaze _ mas vetos<br />

ufleba aqvs da amas Cvens did Tanamemamules unda `vumadlodeT~. 1945<br />

wels, rodesac gaeros Seqmnis dokuments xeli moewera, generalsimusma<br />

kmayofilebiT aRniSna: amieridan msoflioSi arc erTi problema ar<br />

gadawydeba ruseTis keTili nebis gareSeo. daakvirdiT ruseTs da ara<br />

`sabWoTa kavSirisa~. magram dro icvleba: erayisa Tu iugoslaviis sakiTxi,<br />

vetos miuxedavad, gadawyda ruseTis `keTili nebis~ gareSe, amitom<br />

moTmineba, gonivruli da brZnuli moqmedeba gvmarTebs. pirvel yovlisa,<br />

ekonomikis aRorZinebaze unda vizrunoT, imodena daxmareba modis,<br />

rom Cven mier kontrolirebul teritoriebze ekonomikis gafarToeba_aRorZinebis<br />

saSualeba namdvilad gvaqvs. yoveli TeTris xarjva unda<br />

iyos gamWvirvale da amaSi ara marto politikuri speqtri, sazogadoebis<br />

yoveli fenis warmomadgeneli unda monawileobdes.<br />

66 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

_ ras ityviT 8 seqtembers sarkozi-medvedevis mier xelmoweril dokumentze?<br />

_ gulwrfelad vambob: SeiZleba bevrma Tqvas, rom sasurvelisgan Zalian<br />

Sors varT da isini marTlebi iqnebian _ samxedro daxmareba an<br />

raRac ufro mkveTri (me Teoriul variants vgulisxmob) ar yofila.<br />

evrokavSiris gadawyvetilebebs zogierTma ucxoelma politologma<br />

dascina kidec, werilic daibeWda aseTi saTauriT: `sdeq, Torem kidev<br />

getyvi sdeq-meTqi~. guSin wavikiTxe uZlieresi werili `mSvidobiT, NATO!~<br />

misi avtoris azriT, NATO ra xania realurad ver asrulebs Tavis funqciebs<br />

da SeerTebuli Statebis, didi britaneTisa da kanadis amaraa dar­<br />

Cenili. avstralia ki, romelic NATO-s wevri ar aris, antiteroristul<br />

operaciebSi aliansis wevr evropul qveynebze mets akeTebs.<br />

isev vubrundebiT dik Ceinis naTqvams, romelzec mere bodiSi moixada.<br />

es medlis erTi mxarea. meore is, rom politika realuris SesaZleblobaa<br />

da patara qveynis xvedria dasjerdes amas. am realobis fonze evropaSi<br />

aRmoCndnen adamianebi da qveynebi, romlebmac maqsimumi gaakeTes<br />

da, roca maqsimums iReb, SesaZlebel maqsimums, kmayofili da madlieri<br />

unda iyo. isic xom SevityveT, rom sarkozi-medvedevis molaparakeba imdenad<br />

mZime iyo, lamis CaiSala. am molaparakebis detalebze komentaris<br />

gakeTeba SeuZlebelia. ruseTSi yovelTvis korumpirebuli reJimi iyo,<br />

magram aseTi _ arasodes.<br />

9.09.08<br />

`evrokavSiri saqarTvelos<br />

gverdiT idgeba mTeli am<br />

aRdgeniTi gzis gasavlelad<br />

da iqceva misi suverenitetis,<br />

damoukideblobisa da<br />

mTlianobis garantad.~<br />

nikola sarkozi<br />

safrangeTis prezidenti<br />

`Crdiloatlantikurma<br />

sabWom da Cvenma sagareo<br />

saqmeTa ministrebma gaakeTes<br />

gancxadebebi momxdarTan<br />

dakavSirebiT. agreTve ruseTis<br />

mier samxreT oseTisa da<br />

afxazeTis damoukideblobis<br />

aRiarebis Taobaze. samxreT<br />

oseTic da afxazeTic<br />

saqarTvelos teritoriebia.<br />

NATO momavlisaken iyureba.<br />

Sesabamisad, Cven im gzas<br />

gavyurebT, romelic metad<br />

mniSvnelovania saqarTvelos<br />

evro-atlantikuri integraciis<br />

TvalsazrisiT.~<br />

iap de hoop<br />

sxeferi<br />

NATO-s generaluri mdivani<br />

`dRes unda gavakeToT arCevani.<br />

es aris arCevani Zvel evropas,<br />

blokebis evropasa da momavlis<br />

evropas Soris.<br />

es aris partniorebis evropa<br />

mSvidobis samsaxurSi,<br />

ekonomikuri da socialuri<br />

ganviTarebisTvis, winsvlisa<br />

da TavisuflebisaTvis moRvawe<br />

evropa.~<br />

xose manuel<br />

barozo<br />

evrokavSiris prezidenti<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

67


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

k o m e n t a r i<br />

giorgi cagareiSvili _<br />

saqarTvelos parlamentis iuridiul sakiTxTa<br />

komitetis Tavmjdomaris moadgile<br />

fraqcia `Zlieri saqarTvelo~<br />

Cven camde marTlebi varT<br />

`aq rac xdeba, Zalian<br />

mniSvnelovania imitomac, rom<br />

es exmaureba im principebs,<br />

romlebic evrokavSiris<br />

daarsebis saTaveebSia<br />

Cadebuli. es principebia:<br />

adamianis uflebebi, qveynis<br />

teritoriuli mTlianoba,<br />

konfliqtis dialogis<br />

saSualebiT mogvardeba. es<br />

aris Cveni principebi.~<br />

nikola sarkozi<br />

safrangeTis prezidenti<br />

`Cven mxars vuWerT<br />

saqarTvelos suverenitets.<br />

Cven mxars vuWerT<br />

saqarTvelos damoukideblobas.<br />

Cven mxars vuWerT<br />

saqarTvelos teritoriul<br />

mTlianobas.<br />

Cven mxars vuWerT<br />

saqarTvelos demokratias da<br />

mis demokratiulad arCeul<br />

mTavrobas.<br />

es aris amerikis pozicia.<br />

evropel kolegebTan<br />

saubrisas, vnaxe rom es<br />

evropelebis poziciac aris.~<br />

kondoliza raisi<br />

aSS-is saxelmwifo mdivani<br />

gaeroSi Tve-naxevarze metia mimdinareobs debatebi, magram veranairi<br />

rezolucia ver miiRes. Cemi azriT, aucilebelia saqarTvelos parlamentis<br />

gaaqtiureba, baton daviT baqraZis aSS-Si vizitis mizanic es iyo.<br />

yvelaferi unda gavakeToT, raTa mTel msoflios gavagebinoT, rom am<br />

konfliqtSi Cven camde marTali varT. omi Cven ar dagviwyia, Cven ar dagvingrevia<br />

saqarTvelos erT-erTi ulamazesi kuTxe da ar mogviwyvia saku­<br />

Tari mosaxleobis eTnowmenda. konfliqti wamoiwyo da gaamwvava ruseTma<br />

da im momentisaTvis agresiaze pasuxis gaucemloba SeuZlebeli iyo. Cven<br />

samSoblos Tavisuflebisa da simarTlisaTvis brZolaSi davmarcxdiT,<br />

magram Cvens simarTleSi unda davarwmunoT saerTaSoriso organoebi.<br />

miT umetes, es gvWirdeba gaerosTan urTierTobisas _ am bolo xanebSi<br />

gaero sul ufro emsgavseba Caketil biurokratiul sivrces, sadac ruseTis<br />

Tanxmobis gareSe gadawyvetilebebis miReba SeuZlebelia. ruseTi<br />

gaeros uSiSroebis sabWos mudmivi wevria. mas vetos ufleba aqvs da Sesani­<br />

Snavadac iyenebs amas _ yovelnairad cdilobs, dablokos yvela iniciativa,<br />

romelic emsaxureba mSvidobisa da stabilurobis damyarebas kavkasiis<br />

regionSi. magram gaeroSi arsebobs saqarTvelos megobarTa jgufic da<br />

ratomRac mis SemadgenlobaSi aris ruseTic, romelsac iq araferi esaqmeba<br />

da, pirvel rigSi, am jgufidanaa gasaricxi. megobarTa jgufTan aqtiuri<br />

politika unda vawarmooT: yvelaferi gavakeToT, raTa gaerom ar<br />

cnos afxazeTisa da samxreT oseTis damoukidebloba. unda gamoviyenoT<br />

gaeros dawesebulebaTa farTo qseli mTel msoflioSi _ am TviTmarqvia<br />

xelisuflebisaTvis daixuros gaeros yvela programa da ganxorcieldes<br />

mxolod saqarTvelos xelisuflebis TanxmobiT.<br />

didi Sroma mogviwevs am mojadoebuli wris gasarRvevad, magram ukan<br />

ar unda davixioT.<br />

9.09.08<br />

68 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

k o m e n t a r i<br />

`vfiqrob, saqarTvelos<br />

mimarT evropis dRevandelma<br />

mxardaWeram naTeli mohfina<br />

imas, rom aprilSi buqarestis<br />

samitze NATO-m Secdoma<br />

dauSva.~<br />

devid milibendi<br />

didi pritaneTis sagareo<br />

saqmeTa ministri<br />

daviT darCiaSvili _<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

evropasTan integraciis<br />

komitetis Tavmjdomare<br />

fraqcia `erTiani<br />

nacionaluri moZraoba~<br />

`is, rom Cven dialogs<br />

vaniWebT upiratesobas, ar<br />

niSnavs, rom Cven mtkice<br />

poziciebi ar gvaqvs. yvelaferi<br />

Tavidanve naTeli unda iyos:<br />

Cven gavagrZelebT saqarTvelos<br />

mxardaWeras.~<br />

nikola sarkozi<br />

safrangeTis prezidenti<br />

didi evropuli ojaxis wevri<br />

briuselSi Cveni vizitis mizani iyo evropis saxalxo partiis politikuri<br />

biuros sxdomaze daswreba. saqarTvelos delegaciaSi, rogorc<br />

qristian-demokratiuli moZraobis warmomadgeneli, iyo vice-spikeri<br />

levan vefxvaZe, ukve karga xania urTierToba gvaqvs evropis saxalxo partiasTan,<br />

did politikur gaerTianebasTan, romelSic Sedis evropis<br />

memarjvene da memarjvene-centristuli partiebis umravlesoba. Cven gvindoda,<br />

qveynis mmarTveli politikuri Zala _ `erTiani nacionaluri<br />

moZraoba~ _ gamxdariyo am didi politikuri ojaxis wevri, vinaidan Cven<br />

ara varT evrokavSiris wevri qveyana (mudmivi wevrebi arian evrokavSiris<br />

wevri qveynebis politikuri partiebi). maqsimaluri daaxloeba moxda da<br />

`erTian nacionalur moZraobas~ mieniWa damkvirveblis statusi. amas Zalian<br />

didi mniSvneloba aqvs: evrokavSirSi gadawyvetilebebi miiReba wevri<br />

saxelmwifoebis mTavrobebisa da erovnuli delegaciebis poziciebidan<br />

gamomdinare, magram politikur fraqciebs Zalian mniSvnelovani<br />

roli eniWebaT. evropis saxalxo partia erT-erT yvelaze mravalricxovan<br />

politikur fraqcias qmnis. misi warmomadgenlebi arian sarkozic<br />

da merkelic. am politikur ojaxSi saqarTvelos politikuri partiis<br />

gawevrianeba Zalian sayuradRebo faqtia. am gaerTianebasTan dasaaxloeblad<br />

pirveli nabijebi qristian-demokratiulma moZraobam gadadga. am<br />

struqturaSi Sesvla niSnavs saqarTveloSi partiuli mSeneblobis Tvisobrivad<br />

axali etapis dawyebas, qarTuli da evropuli cxovrebis daaxloebas,<br />

qarTuli politikuri kulturis gaevropelebisaken swrafvas. es iyo<br />

ZiriTadi mizani, magram, bunebrivia, Seqmnili viTarebidan gamomdinare,<br />

politikuri biuros sxdomazec da sxva Sexvedrebis drosac, saubari iyo<br />

qarTul-rusuli urTierTobis problematikaze. am politikur wreebSi<br />

aravisTvis ar aris daujerebeli saqarTvelos okupacia da, bunebrivia,<br />

maT uaryofiTi damokidebuleba aqvT. Cven mier maqsimumi keTdeba, raTa<br />

evrokavSiris mier am krizisis mosagvareblad gadadgmuli nabijebi rac<br />

SeiZleba swrafi, efeqturi da adekvaturi iyos.<br />

`mdgomareoba gvaiZulebs<br />

vimoqmedoT uswrafesad.<br />

es diplomatiuri, ufro<br />

gadarCenisaTvis gadadgmuli<br />

nabijia.<br />

hoda, gadarCenisaTvis Tu<br />

vmoqmedebT, dro ar unda<br />

davutovoT oms _ mivceT meti<br />

dro mSvidobas.<br />

ai, amis gakeTebas vcdilobT<br />

amJamad.<br />

Cven es ukve ramdenime dRis<br />

win daviwyeT, prezidentma<br />

saakaSvilma ki Cvenamde daiwyo.<br />

axla saWiroa, rom yvela<br />

mxarem gaacnobieros cecxlis<br />

Sewyvetis aucilebloba.<br />

imedia, Cveni erToblivi<br />

Zalisxmeva ltolvilebisaTvis<br />

sasurvel Sedegs gamoiRebs<br />

da cecxlis Sewyveta misaRebi<br />

iqneba.~<br />

bernar kuSneri<br />

safrangeTis sagareo saqmeTa<br />

ministri<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

69


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

`me minda naTeli gavxado is,<br />

rom yvela politikuri zoma,<br />

romelic gatarebulia, rogorc<br />

problemis xangrZlivvadiani<br />

gadawyvetis nawili,<br />

gamomdinareobs SeerTebuli<br />

Statebis Sexedulebidan,<br />

saqarTvelos teritoriuli<br />

mTlianobidan da uSiSroebis<br />

sabWos rezoluciebidan,<br />

romlebSic afxazeTi da oseTi<br />

aRiarebulia saqarTvelos<br />

saerTaSoriso sazRvrebSi.~<br />

kondoliza raisi<br />

aSS-is saxelmwifo mdivani<br />

`msurs xazi gavusva erT<br />

Zalian mniSvnelovan moments<br />

rac Cven ukve SevasruleT.<br />

Cven viTanamSromleT<br />

saqarTvelos mTavrobasTan da<br />

Zalian mcire vadebSi miviwevT<br />

win. Cven ukve daviwyeT<br />

Sesruleba valdebulebebis,<br />

xvalac gavagrZelebT amis<br />

gakeTebas, zegac da Zalian<br />

moxaruli viqnebiT, Tu yvela<br />

sxva mxare Seasrulebs iseve,<br />

rogorc es Cven gavakeTeT.~<br />

havier solana<br />

evrosabWos umaRlesi komisari<br />

damkvirveblebis gadanawileba konkretulad aRmasrulebeli xelisuflebis<br />

gasakeTebelia da muSaobac Zalian intensiurad mimdinareobs.<br />

dRe-dReze daiwyeba am misiis ganxorcieleba. darwmunebuli var, ruseTi<br />

maqsimalurad Seecdeba, agresiis Sedegebis gadaxedva ar dauSvas da<br />

es seriozuli politikuri da diplomatiuri brZolis sagnad aqcios,<br />

magram evropuli politikuri speqtri, evropuli struqturebi ar dauSveben,<br />

rom saqarTveloSi raRac axali sazRvrebi daakanonon. maT konfliqtis<br />

saboloo gadaWra surT da evrokavSiris wevr qveynebSi aravis<br />

epareba eWvi saqarTvelos teritoriuli mTlianobis xelSeuxeblobaSi,<br />

magram amas dro sWirdeba. okupaciisa da agresiis Sedegebis aRmofxvra<br />

xangrZlivi da energiuli saqmianobiT miiRweva.<br />

damkvirveblebi Camovlen, bunebrivia, saqarTvelos mxridan maT<br />

mTeli konfliqtis zonebSi moRvaweobis mandati eZlevaT. ruseTi amas<br />

uZaliandeba, magram darwmunebuli var, adre Tu gvian, es winaaRmdegoba<br />

gadailaxeba.<br />

ruseTs araviTari Sansi ara aqvs afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis<br />

legalizaciisa, es TviTonac kargad icis. ubralod igi<br />

iqceva ise, rogorc istoriulad iqceodnen agresorebi da dro sWirdeba,<br />

raTa agresorma sakadrisi Sedegi moimkos. aucileblad moimkis!<br />

ubralod yvelaferi erTbaSad da swrafad ver moxdeba. strategiuli<br />

TvalsazrisiT da perspeqtiviT ruseTs wagebuli aqvs saqarTvelos<br />

winaaRmdeg wamowyebuli didi politikuri da samxedro dapirispireba,<br />

igi amiT msoflio sistemas daupirispirda da SeuZlebelia, romelime<br />

qveynis mxridan aseTi ram pozitiuri SedegiT damTavrdes.<br />

18.09.08<br />

`... albaT amerikelebis<br />

nawili fiqrobs, Tu ratom<br />

unda gvaRelvebdes planetis<br />

meore mxares mdebare qveynis<br />

bedi. saqarTvelo xom patara,<br />

Soreuli da ucnobi qveyanaa,<br />

magram swored Soreul da<br />

ucnob adgilebSi iwereba<br />

istoria!~<br />

jon makkeini<br />

aSS-is prezidentobis<br />

kandidati<br />

`uolt strit jornali~<br />

70 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

k o m e n t a r i<br />

nika rurua _<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavdacvisa da uSiSroebis<br />

komitetis Tavmjdomaris<br />

pirveli moadgile<br />

fraqcia `erTiani<br />

dasavleTi saqmiTac Cven gverdiTaa<br />

nacionaluri moZraoba~<br />

saqarTveloSi CamobrZanda evrokavSiris umaRlesi komisari havier<br />

solana (sxvaTa Soris sakuTari surviliT) da igi gaxsnis evrokav­<br />

Siris samonitoringo-sadamkvirveblo misias. es Zalze mniSvnelovania,<br />

radgan ruseTis mier Cveni qveynis okupacia grZeldeba da amas bolo<br />

unda moeRos. batoni havier solana oqtomberSic Camova TbilisSi, raTa<br />

naxos ramdenad efeqturi iqneba evrokavSiris damkvirvebelTa uSualo<br />

monawileoba saqarTveloSi mimdinare movlenebSi. dRes pirveli dRea,<br />

roca evrokavSiri ara marto sityviT, saqmiTac Cven gverdiTaa.<br />

dRes saqarTveloSi ocdaorkaciani delegaciiT Camovida NATO-s<br />

saparlamento asambleis prezidentis xose lelos xelmZRvanelobiT.<br />

NATO-s saparlamento asambleis maRalCinosnebis, maT Soris prezidentisa<br />

da generaluri mdivnis vizitebs im dros, roca qveyanaSi daZabuli<br />

da feTqebadi viTarebaa, didi mniSvneloba aqvs. maTi mizania aRnusxon<br />

faqtebi, raTa espaneTSi, valensiis NATO-s saparlamento asambleaze,<br />

hqondeT srulyofili informacia ruseTis mier saqarTveloSi ganxorcielebuli<br />

agresiis winapirobebisa Tu sxva detalebis Sesaxeb.<br />

NATO-s saparlamento asambleis wevrebi mxars uWeren Cveni qveynis<br />

damoukideblobasa da suverenitets da, rac mTavaria, mis teritoriul<br />

mTlianobas. aseve Cvens miswrafebas _ Crdiloatlantikur aliansSi gawevrianebas.<br />

ruseTi yovelmxriv ewinaaRmdegeba amas, prezident medvedevs<br />

isic ki surs, rom NATO-s saparlamento asambleam saqarTvelos mimarT<br />

mkacri pozicia daikavos. ruseTis pirveli diplomati imdenad gacda<br />

diplomatiuri etiketis farglebs, rom ukve amerikis saxeliT laparakobs.<br />

ruseTma kargad icis, rom amiT realur, sasikeTo Sedegs ver miiRebs,<br />

magram igi cdis NATO-s, evrokavSirisa da, saerTod, Tavisufal<br />

samyaros moTminebas, ainteresebs, ramdeni gauva. ruseTis agresiiT gaognebulma<br />

dasavleTma, gvian, magram mainc gamoiRviZa, aSkarad dainaxa ruseTis<br />

namdvili saxe. dRes dasavleTi ara marto fiqrobs, Tu rogor<br />

SeaCeros da moTokos kremli, aramed aqtiuradac moqmedebs saamisod.<br />

`dRes Cven 200 damkvirvebeli<br />

gvyavs. isini ar arian<br />

SeiaraRebulni, amitomac<br />

misiac am farglebSi<br />

imoqmedebs. Zalian<br />

mniSvnelovan faqtorad mimaCnia<br />

yvelaze mTavari amocana _<br />

saqarTvelos teritoriidan<br />

ruseTis jarebis gayvana _<br />

10 oqtombramde gadawydes. es<br />

iqneba pirveli faza. SemdgomSi<br />

vnaxoT ra moxdeba.~<br />

havier solana<br />

evrosabWos umaRlesi komisari<br />

`ruseTs saakaSvili misi<br />

prodasavluri politikis<br />

gamo adardebs. ruseTs erTi<br />

rame aviwydeba, 2008 wlis<br />

5 ianvars saqarTvelos<br />

mosaxleobis 73%-ma xma<br />

misca saqarTvelos NATO-<br />

Si gawevrianebas, amitom<br />

ruseTs winaaRmdegoba aqvs<br />

ara erT saakaSvilTan, aramed<br />

saqarTvelos mosaxleobis<br />

73%-Tan. Sesabamisad, mxolod<br />

saqarTvelos mosaxleobis<br />

gadasawyvetia, ra kurss<br />

airCevs qveyana. Cveni arCeuli<br />

kursi Seucvlelad unda<br />

davtovoT, winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi seriozuli<br />

safrTxeebi gvemuqreba ruseTis<br />

mxridan.~<br />

laSa Jvania<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

sagareo urTierTobaTa<br />

komitetis Tavmjdomare<br />

`alia~<br />

`mxolod ekonomikurad<br />

ayvavebul saqarTvelos<br />

SeuZlia daabrunos es<br />

regionebi.~<br />

andrei piontkovski<br />

rusi politologi,<br />

hadsonis institutis miwveuli<br />

profesori<br />

`saqarTvelos respublika~<br />

30.09.08<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

71


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

k o m e n t a r i<br />

daviT dondua _<br />

saqarTvelos parlamentis<br />

Tavmjdomaris<br />

kabinetis ufrosis moadgile<br />

TariRis prognozireba SeuZlebelia<br />

bolo periodSi saqarTvelo-NATO-s urTierToba dinamiurad vi­<br />

Tardeba. TanamSromloba individualuri partniorobis samoqmedo<br />

gegmis formatSi 2004 wlidan daiwyo da 2006 wlidan e.w. intensiuri dialogiT,<br />

kidev ufro gaRrmavda. gawevrianebis sakiTxTan dakavSirebiT<br />

aliansis institutebTan da mis wevr qveynebTan kontaqtebi, mWidro da intensiuria.<br />

2008 wels Seiqmna NATO-saqarTvelos komisia, romlis farglebSic,<br />

sxvadasxva sferoSi TanamSromloba, ufro mizanmimarTuli<br />

gaxdeba. Semdegi logikuri etapi gawevrianebis samoqmedo gegmaSi _ Membership<br />

Action Plan (MAP) _ CarTva unda iyos, rac erTgvarad bolo gaCereba<br />

iqneba gawevrianebamde.<br />

dRes xSirad kiTxuloben _ rodis CaverTvebiT MAP-Si.<br />

marTalia, MAP-i wevrobas ar niSnavs, magram, faqtiobrivad, es ukve<br />

gawevrianebis procesis dasawyisia. amitom moTxovnebi MAP-is miniWebaze<br />

aranaklebia, vidre uSualod masSi gawevrianebaze. ama Tu im qveynis NATO-<br />

Si integraciis ganmsazRvreli faqtorebi pirobiTad SeiZleba or nawilad<br />

daiyos _ saSinao da sagareo faqtorebad.<br />

saSinao faqtorebSi qveynis Sida reformebis farTo speqtris droulad<br />

da warmatebiT ganxorcieleba igulisxmeba. aq mxolod samxedro<br />

reformaze ar aris saubari. Tanabrad mniSvnelovania ekonomikuri,<br />

politikuri, samarTaldamcavi, socialuri da sxva sferoebis, SeZlebisdagvarad,<br />

im standartebamde daaxloeba, romlebic evroatlantikur<br />

sazogadoebaSia miRebuli.<br />

sagulisxmoa, rom Cveni muSaoba am mimarTulebiT, met-naklebad warmatebulia.<br />

ukve or welze metia NATO-s eqspertTa Sefasebebi, saqarTvelo­<br />

Si reformebis mimdinareobis Taobaze, pozitiuria. metic, ruseTis<br />

mier agvistoSi ganxorcielebuli agresiis miuxedavad, rodesac ruseTis<br />

armiam didi ziani miayena saqarTvelos samxedro infrastruqturas, natoelma<br />

specialistebma kidev erTxel daadastures, rom teqnikuri Tval­<br />

72 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

sazrisiT ar arsebobs dabrkoleba saqarTvelos NATO-Si integraciasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

aRniSnuli warmatebebi udavod mniSvnelovania, magram sakmarisi jer<br />

kidev ar aris. MAP-is miniWebisaTvis aucilebelia aliansis uklebliv<br />

yvela wevris politikuri neba da mzadyofna. amdenad saWiroa Cveni Sida<br />

warmateba saerTaSoriso asparezze saTanadod warmovaCinoT, raTa mokavSireebis<br />

Tanxmoba miviRoT.<br />

aqve isic unda aRiniSnos, rom NATO-s yovel gafarToebas Taviseburebebic<br />

axlda. Tu Cvens situacias bolo or gafarToebas SevadarebT,<br />

romlebic civi omis damTavrebis Semdeg moxda, vnaxavT, rom arsebobs<br />

rogorc garkveuli xelSemwyobi, ise xelis SemSleli faqtorebi.<br />

daviwyoT ukanaskneliT:<br />

1. dRes evropa `daRlilia~ gafarToebebisgan, es exeba rogorc evrokavSirs,<br />

aseve NATO-s. Sesabamisad, arsebuli gadaRla arcTu saxarbielo<br />

zegavlenas axdens mis Semdgom gafarToebebze.<br />

2. NATO-s TiTqmis yvela gafarToebas regionuli xasiaTi hqonda, anu<br />

aliansis wevri erTdroulad xdeboda erTi regionis ramdenime qveyana.<br />

samwuxarod, samxreT kavkasiaSi dRevandeli viTareba amis saSualebas ar<br />

iZleva. erTaderT potenciur mokavSired SeiZleba ukraina moviazroT,<br />

romelsac Tavis mxriv, bevri Sida problema aqvs gadasaWreli. amitom saqarTvelos,<br />

faqtobrivad damoukideblad uwevs am procesis gaZRola.<br />

3. ruseTi dRes gacilebiT ufro agresiulia, vidre is NATO-s wina gafarToebebis<br />

dros iyo. bolo movlenebma ki cxadyo, rom sakuTari interesebis<br />

gasatareblad ruseTi mzadaa gamoiyenos ara marto politikuri,<br />

aramed samxedro saSualebebic.<br />

4. aSS-is Zalisxmeva mimarTulia erTdroulad ramdenime mniSvnelovani<br />

sakiTxisaken (erayi, avRaneTi, irani, CrdiloeTi korea, raketsawinaaRmdego<br />

sistemebi evropaSi), ris Sedegadac SezRudulia mis<br />

xelT arsebuli rogorc diplomatiuri, aseve samxedro da finansuri<br />

resursebi. es sakiTxi gansakuTrebul yuradRebas im TvalsazrisiT imsaxurebs,<br />

rom swored aSS gaxldaT civi omis Semdgomi gafarToebebis<br />

sulisCamdgmeli da winamZRoli.<br />

axla rac Seexeba pozitiur faqtorebs:<br />

1. civi omis dasrulebis Semdeg NATO ukve orjer gafarTovda. aliansSi<br />

yofili varSavis blokis aTi qveyana gawevrianda, maTgan sami postsabWoTa.<br />

amdenad ukve Seqmnilia precedenti, meqanizmebi da procedurebi,<br />

Tu rogor unda moxdes masSi axali wevrebis miReba. es ki garkveulwilad<br />

saqmes amartivebs.<br />

2. axali wevrebis saxiT Cven bevri aqtiuri mxardamWeri gvyavs, romlebic<br />

yvelanairad gvexmarebian NATO-Si integraciis gzaze.<br />

3. 2008 wlis agvistoSi ruseTis mier saqarTvelos winaaRmdeg ganxorcielebuli<br />

agresiis Semdeg bevri evropeli skeptikosi rwmundeba, rom<br />

Cvens regionSi mSvidobisa da stabilurobis SesanarCuneblad, zogadi xasiaTis<br />

gancxadebebis garda, myari instituciuri garantiebia aucilebeli<br />

swored aRniSnuli faqtorebis erToblioba gansazRvravs im vadas,<br />

romelSic saqarTvelo miiRebs gawevrianebis samoqmedo gegmas. am etapze<br />

raime TariRis prognozireba SeuZlebelia.<br />

25.09.08<br />

`sabednierod, jerjerobiT<br />

amerika, rogorc gavlenis<br />

faqtori, arsebobs. buSma<br />

is gaakeTa, rom Tbilisi ar<br />

daabombvina rusebs. amerikasTan<br />

urTierToba unda gaamyaroT da<br />

unda isurvoT, rom arCevnebze<br />

jon makkeinma gaimarjvos.<br />

me imis gancda maqvs, rom<br />

is marTlac gaimarjvebs.<br />

is, rom makkeinma gaakeTa<br />

kenedis cnobili frazis `me<br />

berlineli var~ perifrazi,<br />

TqvenTvis sasikeTo niSania.<br />

es is adamiania, romelic<br />

vietnamSi tyveobaSi iyo. mas<br />

sastikad awamebdnen. ruseTidan<br />

`kagebes~ warmomadgenlebi<br />

specialurad Cavidnen mis<br />

sawameblad. rusebisadmi misi<br />

damokidebuleba absoluturad<br />

gasagebia.~<br />

andrei piontkovski<br />

rusi politologi,<br />

hadsonis institutis miwveuli<br />

profesori<br />

`saqarTvelos respublika~<br />

`aucileblad davibrunebT<br />

afxazeTsa da samaCablos.<br />

imedi maqvs, vipoviT saerTo<br />

enas rogorc afxazebTan, aseve<br />

osebTan, magram es moxdeba mas<br />

Semdeg, rac Cven realurad<br />

Zalian seriozulad SevcvliT<br />

politikas da gonier<br />

da racionalur nabijebs<br />

gadavdgamT.~<br />

nino burjanaZe<br />

`jorjian Taimsi~<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

73


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

k o m e n t a r i<br />

Salva fiCxaZe _<br />

eqsperti<br />

arasamTavrobo organizaciis `saqarTvelo natoSi~<br />

xelmZRvaneli<br />

MAP-is miRebas ar gamovricxav<br />

globalurad NATO msoflio usafrTxoebis qselis safuZvlad ganixileba,<br />

amitom iswrafvis saqarTvelo gaxdes am aliansis sruluflebiani<br />

wevri. ruseTis yovelgvari mcdeloba, xeli SeuSalos Cveni qveynis NATO-Si<br />

integracias uSedegoa. agvistoSi momxdari movlenebis Sedegad saqarTvelo<br />

daSorda NATO-s da Crdiloatlantikur aliansSi misma gawevrianebam<br />

Soreul perspeqtivaSi gadainacvla. NATO-s ar surs wevrad iseTi qveynis<br />

miReba, romelsac sakuTar teritoriaze gadauWreli konfliqtebi an<br />

mezobel qveynebTan mougvarebeli urTierTobebi aqvs. Tumca dekemberSi<br />

gawevrianebis samoqmedo gegmis, MAP-is miRebas ar gamovricxav.<br />

TavisTavad ama Tu im qveynisaTvis gawevrianebis samoqmedo gegmis micema,<br />

NATO-s araviTar valdebulebas ar akisrebs, Tumca ar yofila<br />

SemTxveva, romelime saxelmwifos MAP-is Sesruleba daewyo da aliansSi<br />

miwveva ar mieRo. bolo SemTxvevas gavixseneb, xorvatia da albaneTi cxra<br />

wlis manZilze asrulebdnen gawevrianebis samoqmedo gegmas da mxolod<br />

wels, buqarestis samitze miiRes NATO-Si miwveva. MAP-s asrulebs makedoniac,<br />

magram mas miwveva ar miuRia, Zalze kuriozuli mizezis gamo, saberZneTs<br />

misi saxelwodeba ar moswons. yvela sxva qveyana, romelic MAP-s<br />

asrulebda aliansis wevri gaxda. minda kidev erTxel xazgasmiT aRvniSno,<br />

rom gawevrianebis samoqmedo gegma ar iZleva aliansSi gawevrianebis<br />

srul garantias.<br />

ganxorcielebuli saomari moqmedebis Sedegad ruseTs surda saqar­<br />

Tvelo agresor qveynad warmoeCina, xolo samxreT oseTi _ mis msxverplad.<br />

yvelaferi ki piriqiT moxda. msofliom naTlad dainaxa rom<br />

swored ruseTia agresori qveyana, xolo saqarTvelo mis mier ganxorcielebuli<br />

agresiis msxverpli. saerTaSoriso asparezze ki msxverplisadmi<br />

damokidebuleba yovelTvis lmobieria. isini cdiloben, gaamxneon<br />

aseTi qveyana, gansakuTrebiT maSin, Tu interventi didi da Zlieria,<br />

74 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

xolo msxverpli _ patara da daucveli. dasavleTi mxars uWers saqarTvelos,<br />

qarTvel xalxs, Cveni megobari qveynebi gviweven rogorc moralur,<br />

ise ekonomikur da materialur daxmarebas.<br />

aqedan gamomdinare, ar gamovricxav, dekemberSi NATO-Os ministerialma,<br />

gamxnevebis mizniT, saqarTvelos ufleba darTos daiwyos gawevrianebis<br />

samoqmedo gegmis (MAP) Sesruleba. Cemi azriT, es NATO-s arafers<br />

avaldebulebs, magram saqarTvelosaTvis Zalian didi mniSvneloba aqvs,<br />

rac Seexeba Cvens arakeTilmosurneebs, maTTvis es iqneba imedis gacrueba,<br />

rom saqarTvelos NATO-Si winsvlas xeli verafriT SeuSales.<br />

aqve isic minda aRvniSno, rom dekembris ministerialze saqarTvelosTvis<br />

MAP-is micema SeiZleba safrTxis momtanic gaxdes qveynisaTvis,<br />

radgan ruseTma SesaZloa es ise aRiqvas, rom rac Caidina sakmarisi ar<br />

aris NATO-Si saqarTvelos winsvlis Sesaferxeblad.<br />

buqarestis samitze saqarTvelos aliansSi gawevrianebas sityvierad<br />

dauWires mxari, ramac ruseTis aSkara gaRizianeba gamoiwvia. dekemberSi<br />

msgavsi ram ar unda ganmeordes, mxolod sityvieri mxardaWera sakmarisi<br />

ar aris. jobs gagvakritikon, sayvedurebiT agvavson, gviTxran rom jer<br />

ar varT mzad NATO-s wevrobisaTvis oRond mogvcen ufleba daviwyoT<br />

MAP-i. vfiqrob, es saukeTeso gamosavalia da amis SesaZleblobas ar gamovricxav.<br />

Cems mosazrebas, dekemberSi saqarTvelosaTvis gawevrianebis samoqmedo<br />

gegmis micemis Sesaxeb, yvela eqsperti ar gaiziarebs, magram vTvli, rom<br />

amis Sansi aris. sxagvarad iqneboda saqme dekemberSi saqarTvelos aliansSi<br />

gawevrianebis sakiTxi rom wydebodes. maSin darwmunebiT SemeZlo<br />

ganmecxadebina, rom es SeuZlebelia, radgan aseT mZime viTarebaSi Cvens<br />

qveyanas NATO-s wevrad ar miiwveven. axla xom dRis wesrigSi saqarTvelos<br />

aliansSi gawevrianebis sakiTxi ar dgas. ase rom, dekemberSi MAP-is<br />

miReba SesaZlebelia.<br />

`SeerTebuli Statebi<br />

mxars uWers saqarTvelos<br />

demokratiuli gziT<br />

arCeul xelisuflebas.<br />

Cven daJinebiT moviTxovT,<br />

rom ruseTma pativi sces<br />

saqarTvelos suverenitetsa da<br />

teritoriul mTlianobas.~<br />

jorj buSi<br />

aSS-is prezidenti<br />

22.09.08<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

75


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

gansxvavebuli<br />

azri<br />

irakli menaRariSvili _<br />

eqsperti,<br />

strategiuli kvlevis<br />

centris direqtori<br />

jer movifiqroT, mere vimoqmedoT<br />

_ batono irakli, ruseTs ukve oci welia gamoucxadebeli omi aqvs<br />

saqarTvelosTan. agvistos Ria omis winapirobebi da Sedegebi.<br />

_ qarTul-rusuli urTierTobebis gamwvavebis bolo talRa gamoiwvia<br />

im nabijebma, romlebic saqarTvelom dasavlur institutebTan, kerZod,<br />

evroatlantikur aliansTan dasaaxloeblad gadadga. miuxedavad imisa,<br />

rom gazafxulze buqarestSi gawevrianebis gegma ver miviReT, samitze<br />

gakeTebulma gancxadebam ruseTi SeaSfoTa. aliansma erTsulovnad ganacxada:<br />

saqarTvelo da ukraina NATO-s wevrebi gaxdebiano. aq saubari TviT<br />

am rezoluciaze rodia _ mTavari aliansSi saqarTvelos mimarT Camoyalibebuli<br />

ganwyobaa. rusul-qarTuli urTierTobis gamwvavebis morigi<br />

etapi gasuli wlis aprilidan daiwyo, prezident putinis cnobili davaleba-gankargulebis<br />

Semdeg, da radgan ruseTis mcdeloba, ekonomikuri<br />

sanqciebis meSveobiT saqarTvelos politikuri kursis Secvlisa, uefeqto<br />

aRmoCnda, dartymis fokusireba konfliqtur zonebze moxda.<br />

_ dasavleTma SeZlo cecxlis Sewyveta. prezident sarkozis saxeliT<br />

cnobili ori dokumenti (meore pirvels xsnis da azustebs) _ misi Rirseba<br />

da nakli. am situaciaSi ukeTesis miReba SeiZleboda?<br />

_ am dokumentis upirvelesi Rirsebaa, rom man, bolos da bolos,<br />

moaxerxa ruseTis Semdgomi winsvlis efeqturad SeCereba, Tumca aq kidev<br />

bevri ramaa gasarkvev-dasadgeni, uamrav SekiTxvaze _ pasuxi gasacemi. axla<br />

aqtiurad saubroben komisiebis Seqmnasa da gamoZiebis Catarebaze. es aucileblad<br />

unda gakeTdes, raTa agvistos tragikuli movlenebidan swori<br />

daskvnebi gamovitanoT. imaves apirebs saerTaSoriso Tanamegobroba,<br />

yovel SemTxvevaSi, evrokavSirma meored daayena aseTi gamoZiebis aucileblobis<br />

sakiTxi. Tumca dokumentSi diaxac iyo susti adgilebi, ramac<br />

saSualeba misca ruseTs, zogierTi punqtisaTvis TavisTvis sasurveli<br />

interpretacia mieca. swored amis gamo warmoiSva e.w. buferuli zonebi,<br />

76 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

garda konfliqturi regionebisa, romelic isedac eWira ruseTs, moxda<br />

saqarTvelos teritoriis mniSvnelovani nawilis okupacia. amgvari sisustisagan<br />

Tavis dacva SeiZleboda Tu ara, am Temaze dRes saubari Zalian<br />

Znelia. sarkozis gegma amis gamo NATO-s generalurma mdivanmac gaakritika.<br />

miuxedavad amisa, uaryofa im dadebiTisa, romelic am Zalisxmevas<br />

mohyva _ SeZlo ruseTis agresiis SeCereba da misi gaRrmavebis Tavidan<br />

acileba _ ubralod ar SeiZleba.<br />

_ buferis Tema amoiwura.<br />

_ SeTanxmebis doneze ki, magram sabolood ar dasrulebula, radgan<br />

es buferuli zonebi jerjerobiT ar gamqrala.<br />

_ sad unda ganlagdnen saerTaSoriso samSvidobo Zalebi da Sevlen<br />

Tu ara konfliqtur zonebSi evrokavSirisa da euTos damkvirveblebi.<br />

kosovos precedentzec oriode sityva...<br />

_ realurad orive konfliqturi regioni, rogorc mimdebare teritoria,<br />

ise SigniT Seqmnili situacia, saerTaSoriso dakvirvebis sagania.<br />

magram rusuli mxare ambobs: elaparakeT afxazur da osur administracias,<br />

rogorc saerTaSoriso samarTlis subieqts. faqtobrivad, es ni­<br />

Snavs saerTaSoriso damkvirveblebisaTvis uaris Tqmas _ Seasrulon<br />

TavianTi misia konfliqtur regionebSi. ra moxdeba es mTlianad damokidebulia<br />

imaze, ramdenad principuli iqneba dasavleTi am sruliad elementaruli<br />

da udavo gadawyvetilebebis Sesrulebis moTxovnisas.<br />

_ bunebrivad mivadeqiT afxazeTisa da samxreT oseTis problemebze<br />

saerTaSoriso konferenciis Catarebis Temas. sarkozis eqvspunqtiani dokumentis<br />

erT-erTi punqti amas iTvaliswinebda da medvedevmac xeli moawera.<br />

ori kviris Semdeg ki ruseTma cno am regionebis damoukidebloba...<br />

_ ruseTi sarkozis orive dokuments (pirobiTad ase vuwodoT) erTnairad<br />

upasuxismgeblod moeqca. pirveli dokumentis Semdeg nacvlad imisa,<br />

rom saTaviso interpretaciasa da gagebaze xeli aeRo, okupirebuli<br />

teritoriebis gafarToeba daiwyo, meores ki pirdapir moayola orive<br />

konfliqturi teritoriis damoukidebel saxelmwifoebad cnoba, anu<br />

moaxdina am dokumentis sruli ignorireba. rac Seexeba kosovos, am precedents<br />

ruseTi axla Tavisi nabijebis gasamarTleblad iyenebs.<br />

afxazeTisa da samxreT oseTis damoukideblobis aRiareba politikurad<br />

imdenad upasuxismgebloa ruseTis mxridan, rom yvelaferi es<br />

elementaruli keTilgonierebis sazRvrebs scdeba. roca saqme exeba ruseTs<br />

_ Zalian rTuli konfiguraciis mravaleTnikur da mravalkonfesiur<br />

warmonaqmns. roca msgavsi Sinagani muxtis mqone saxelmwifos<br />

xelmZRvaneloba aseT nabijs dgams, gaugebaria, ras fiqrobs igi Tavisi<br />

qveynis momavalze. amdenad, saerTaSoriso samarTals rom Tavi davaneboT,<br />

es iyo politikurad sruliad gaumarTlebeli qmedeba.<br />

Tu rogor, Zneli saTqmelia. ruseTma ukve daiwyo gacxadeba sruliad<br />

arakonstruqciuli Tezisisa, romelsac SeiZleba aseve sxva destruqciuli<br />

nabijebic mohyves. ruseTi moiTxovs SexvedraSi orive konfliqturi<br />

regionis monawileobas saerTaSoriso samarTlis subieqtis saxiT, anu,<br />

faqtobrivad, maTi damoukideblobis aRiarebas. Tumca ruseTma Zal­<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

77


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

ian kargad icis, rom amas aravin dauSvebs. am SemTxvevaSic saerTaSoriso<br />

Tanamegobrobis principulobis imedi unda gvqondes: evrokavSiris<br />

avtoritetis saqmea, rom mis mier miRweuli SeTanxmeba ase advilad ar<br />

dairRves.<br />

_ aris mosazreba, rom agvistos movlenebi gayinuli konfliqtebis<br />

gasalRobad moxda. xom ar arsebobs isev gayinvis saSiSroeba? afxazeTisa<br />

da cxinvalis regionis momavlis mokle da grZelvadiani Tqveneuli<br />

xedva (igulisxmeba zemo afxazeTic da axalgoric).<br />

_ es konfliqtebi arasodes gayinula. gayinuli iyo da dResac gayinulia<br />

maTi mowesrigebis procesi. ar arsebobs saerTaSoriso Tu sxva nebismieri<br />

molaparakebis formati, romlis torpedireba da damuxruWeba<br />

ar SeiZlebodes, Tuki romelime mxare amiT dainteresebulia. ormxrivi<br />

kompromisis gareSe molaparakebis Sedegis miRweva SeuZlebelia, xolo<br />

procesis dablokvas raime gansakuTrebuli profesionalizmi ar sWirdeba.<br />

imis gaTvaliswinebiT, rom dRes ruseTi konfliqtebis momwesrigebeli<br />

yvela saerTaSoriso struqturis wevria da TiTqmis yvelgan vetos<br />

uflebiT (euTo, gaeros uSiSroebis sabWo), SeuZlebelia raime gadawyvetilebis<br />

miReba misi Tanxmobis gareSe.<br />

rac Seexeba zemo afxazeTsa da axalgors _ zemo afxazeTTan ufro<br />

rTuladaa saqme, axalgori ki arasodes yofila konfliqtis zona da,<br />

Sesabamisad, rus samxedroebs iq araferi esaqmebaT. axalgorSi SeiZleba<br />

ganlagdes saerTaSoriso damkvirvebelTa misia an sxva formiT gakontroldes<br />

situacia, magram amisaTvis SuamavalTa principulobaa saWiro.<br />

_ parlamentma miiRo dadgenileba `ruseTis federaciis mier saqar­<br />

Tvelos teritoriebis okupaciis Sesaxeb~. TiTqmis mzadaa amave saxelwodebis<br />

kanonproeqtic. miRebis Semdeg ramdenad imuSavebs es kanoni?<br />

_ koreqtuli Sefasebaa realuri statusisa, magram imuSavebs Tu ara,<br />

dRes Seqmnili situaciidan gamomdinare, damokidebulia Cveni qveynis<br />

mier arCeul strategiaze. dRes realoba Secvlilia, aqamde arsebuli<br />

yvela strategia _ gadasaxedi. ruseTi ukve erTmniSvnelovnad ver iqneba<br />

momwesrigebeli da am regionebis aRiarebiT sakuTar Tavs am saqmeSi Tavad<br />

dausva wertili. jer kargad unda movifiqroT da mere gadavdgaT<br />

nabiji da ara _ piriqiT. rogorc, samwuxarod, gvCvevia xolme. manamde<br />

Cven mxolod vafiqsirebT arsebul realobas. Cveni mizania, dokumentma<br />

imuSaos da es procesic swored am strategiis konteqstSia Sesafasebeli.<br />

_ mezoblebs ar irCeven. samwuxarod, ruseTi Cveni mezobelia da, adre<br />

Tu gvian, masTan pirispir unda vilaparakoT, dialogic gavmarToT da<br />

xelSekrulebac davdoT. Tqveni sagareo saqmeTa ministrobis dros mzaddeboda<br />

ruseT-saqarTvelos CarCo-xelSekruleba. Tu SeiZleba, masze gvesaubreT<br />

_ ramdenad mZime iyo omwagebuli, damarcxebuli qveynisaTvis es?<br />

_ dResac ki, roca aseT mZime viTarebaSi varT, diplomatiuri urTierToba<br />

Sewyvetilia da saubris yvela arxi daxSuli, rac unda mZime iyos,<br />

saWiroa qveynis xelisufleba da sazogadoebis is nawili, visac es egebis,<br />

ukve iwyebdes fiqrs, ra gzebiT SeiZleba ruseTTan urTierTobis dabalanseba<br />

da koreqtul reJimSi gadayvana. amitomac eqspertTa jgufebi,<br />

78 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

specialistebi, dainteresebuli organizaciebi, am sakiTxebze ukve unda<br />

muSaobdnen.<br />

axla CarCo-xelSekrulebis Sesaxeb: pirvel CarCo-xelSekrulebas<br />

1994 wels moawera xeli prezidentma elcinma saqarTveloSi erTaderTi<br />

da ukanaskneli vizitis dros (mas Semdeg ruseTis saxelmwifos meTauri<br />

saqarTvelos ar swvevia). is iyo sakmaod dabalansebuli, sayovelTaod<br />

aRiarebul fundamentur normebsa da valdebulebebze dafuZnebuli<br />

xelSekruleba da mas, ra Tqma unda, SeeZlo pozitiuri roli eTamaSa<br />

or qveyanas Soris urTierTobis mowesrigebaSi. magram es dokumenti ruseTis<br />

mxarem vaWrobis Temad aqcia da xangrZlivi kamaTis Semdeg ruseTis<br />

saTaTbirom uari Tqva mis ratifikaciaze.<br />

2000 wels gaCnda idea axali CarCo-xelSekrulebis dadebisa. saqarTvelom<br />

im droisaTvis ukve gaakeTa strategiuli arCevani da Cveni mizani iyo<br />

amis gaTvaliswinebiT mogvewesrigebina, legalur CarCoebSi mogveqcia,<br />

qarTul-rusuli urTierTobebi. Tavidan molaparakeba sakmaod aqtiurad<br />

warimarTa, dokumentis udidesi nawili SeTanxmda kidec, magram ruseTis<br />

mxarem muSaobis gagrZeleba mizanSeuwonlad miiCnia da ukve karga xania<br />

mxareebi erTmaneTs aRar Sexvedrian.<br />

_ politikosTa azriT, ruseTTan raime molaparakebaze saubari zedmetia<br />

saqarTvelos srul deokupaciamde _ 6 agvistos mdgomareobis dabrunebamde.<br />

_ 6 agvistos mdgomareobis swrafad aRdgenis perspeqtiva saeWvoa. saqme<br />

axal realobasTan gvaqvs. ruseTma cno orive saxelmwifos damoukidebloba,<br />

xelSekrulebac dado maTTan samxedro, ekonomikuri daxmarebisa<br />

da bazebis ganlagebis Sesaxeb. mokle droSi erTaderTs aucileblad<br />

unda mivaRwioT: saerTaSoriso Tanamegobrobis daxmarebiT rusuli<br />

SeiaraRebuli Zalebis mTlianad gayvanas. amasTan, diplomatiuri Tu sxva<br />

arxebis saSualebiT, procesis yvela monawilesTan dialogis dawyebaa<br />

saWiro.<br />

rogorc ukve aRvniSneT, axali realoba axal midgomebs, axal strategias<br />

saWiroebs.<br />

_ ruseT-saqarTvelos urTierTobis Tqveneuli prognozi.<br />

_ miuxedavad imisa, rom qveyana umZimes mdgomareobaSia, Cven ara gvaqvs<br />

pesimizmis ufleba: win unda gavixedoT, yoveldRiuri SromiTa da ZalisxmeviT<br />

SevZloT miznis miRweva, rogorc qveynis aRmSeneblobis, ise Cveni<br />

strategiuli arCevanis realizaciis saqmeSi. Cven SevZlebT orive amocanis<br />

gadaWras. optimizmis safuZvels maZlevs saerTaSoriso arenaze<br />

saqarTvelosadmi uprecedento (saerTod veridebi am sityvis xSirad<br />

xmarebas) mxardaWera, romelsac efeqturad da gonivrulad gamoyeneba<br />

sWirdeba.<br />

17.09.08<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

79


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

gansxvavebuli<br />

azri<br />

zurab abaSiZe _<br />

saqarTvelos yofili<br />

elCi ruseTis federaciaSi,<br />

NATO-sa da evrokavSirSi;<br />

politikur mecnierebaTa<br />

doqtori<br />

ruseTma bevri waago<br />

_ marSalis centrSi gamosvlisas amerikis SeerTebuli Statebis saxelmwifo<br />

mdivanma kondoliza raisma Zalze kritikulad Seafasa ruse­<br />

Tis agresia saqarTvelos mimarT. rusi politikosebi umal gamoexmaurnen,<br />

Tumca faqtebis moSveliebiT Tavis marTleba ar ucdiaT _ ironiul<br />

gamoTqmebs dasjerdnen..<br />

_ kondoliza raisma marTlac Zalian uaryofiTad da kritikulad<br />

Seafasa ruseTis mier Zalis gadaWarbebuli gamoyeneba da separatistuli<br />

reJimebis aRiareba (amas isini xazgasmiT aRniSnaven). es bunebrivicaa:<br />

dasavleTisa Tu amerikisaTvis kategoriulad miuRebelia sazRvrebis<br />

gadakeTebis mcdeloba, ramac SeiZleba kardinaluri cvlileba Seitanos<br />

saerTaSoriso samarTalSi da saerTod msoflios stabilurobaSi. es<br />

namdvilad asea. Cven vgrZnobT dasavleTis politikur, humanitarul da<br />

moralur mxardaWeras. ase rom ar yofiliyo, movlenebi gacilebiT<br />

uaresad ganviTardeboda, amis daunaxaoba didi Secdoma iqneba _ umaduroba<br />

Zalian cudia. es movlenebis erTi mxarea, magram raRac momentSi wina<br />

planze sxva sakiTxebi gadmoinacvlebs. vidre saomari moqmedebebi Cacxreboda,<br />

vidre situacia met-naklebad daSoSmindeboda, sazogadoebis erTi<br />

nawili (maT Soris mec) ambobda: axla CvenSi mtyuan-marTlis garCevis<br />

dro ar aris. amaze saubari da gawev-gamoweva, rogorc gvCvevia, marTlac<br />

naadrevi iyo. magram dadga dro, rodesac kiTxvebs pasuxi unda gaeces.<br />

kerZod, ra SegveSala? imiT damSvideba, rom kondoliza raisi ruseTs<br />

akritikebs, ra mwvavedac unda akeTebdes amas, sakmarisi ar aris. SeiZleba<br />

guli moifxano, SeiZleba, raRac gesiamovnos am daZabul fonze, magram<br />

amiT Cveni Secdomebi gamoswordeba? Tu vinmem aqamde ar icoda, ras warmoadgenda<br />

ruseTi, es misi problemaa, jer kidev XIX saukunis dasawyisSi<br />

werda stendali: evropaSi yvelaze agresiuli qveyana ruseTiao. mTeli<br />

80 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

meoce saukune, civi omis dros, civilizebuli samyaro ibrZoda ruseTis<br />

winaaRmdeg. ase rom, frangebmac, ingliselebmac da amerikelebmac kargad<br />

ician, ruseTi rasac warmoadgens da misTvis niRbis Camoxsnas araferi ar<br />

unda gadavayoloT.<br />

konfliqtis dawyebamde erTi kviriT adre statia gamovaqveyne saTauriT:<br />

`vinc srolas pirveli daiwyebs, wagebuli is darCeba.~ ra Tqma unda,<br />

saerTaSoriso doneze gairkveva, pirvelma vin isrola, vin daiwyo omi.<br />

axla, rogorc vici, mniSvnelovani argumentebi gagviCnda _ sadazvervo<br />

monacemebi, Seiqmneba komisiebi, Catardeba gamoZiebebi. magram piradad me<br />

sxva kiTxva mawuxebs, romlis pasuxsac aRniSnuli gamoZieba ver daadgens:<br />

ruseTTan Cveni urTierToba ratom mivida aseT donemde? ar vicodiT,<br />

ruseTi agresiuli, saSiSi qveyana rom iyo? dapirispireba miviyvaneT iseT<br />

konfrontaciul zRvramde, rom saomar moqmedebebsa da samkvdro-sasicocxlo<br />

brZolaSi gadaizarda da ruseTi danasisxlad gadavimtereT.<br />

wlebis ganmavlobaSi Cemi mokrZalebuli xmis miwvdenas vcdilobdi,<br />

vambobdi, dialogia saWiro-meTqi. ruseTi Zalian rTuli partnioria,<br />

magram aseTi mdebareoba da mezobeli gvarguna RmerTma... es realobaa,<br />

politikaSi ki realisti unda iyo. sami wlis ganmavlobaSi, faqtobrivad,<br />

ruseTSi Cveni saelCo ar moqmedebda. saelCo aris Tvali, yuri, rCeva,<br />

saxelmwifoebis urTierTobis yoveldRiuri koreqtireba. ki, iyo prezidentebis<br />

Sexvedrebi, magram am donis SexvedrebiT an raRac procesi<br />

unda jamdebodes, an raRac axali iwyebodes. Sexvedrebis SualedSi ki<br />

unda muSaobdnen eqspertTa jgufebi, uwyebebi, sagareo saqmeTa Tu sxva saministroebi.<br />

aq axals verafers moigoneb. davTvaloT, dasavleTSi<br />

ramdeni viziti iyo Cveni politikosebisa da ruseTSi _ ramdeni. Cveni<br />

sazogadoebis did Secdomad mimaCnia, rom damoukideblobis dRidan<br />

sworad ver SevafaseT ruseTis faqtori. vimeoreb: ruseTis gamarTlebas<br />

ar vcdilob, misi advokati ara var da aravisze naklebad ar vakritikeb,<br />

magram, Tu Cvens sazogadoebaSi TviTkritika, sakuTari Secdomebis<br />

danaxvis unari da realisturi xedva ar davamkvidreT, igive ganmeordeba.<br />

Cveni udidesi da, SeiZleba iTqvas, gamousworebeli Secdomaa, rom wlebis<br />

manZilze Sesabamisi yuradReba ver mivaqcieT ruseTTan urTierTobas,<br />

erTmaneTs vejibrebodiT, vin ufro mwared da ironiulad ilaparakebda<br />

masze. ruseTis agresia ki grovdeboda da dokumenturadac formdeboda.<br />

gancxadebebi pirveli piris donezec keTdeboda da propagandistulad<br />

media samxedro operacias amzadebda. axla imis mtkiceba, rom amas<br />

ver warmovidgendiTo, araseriozulia, Tu meti ara.<br />

_ ramdenime wliT ukan davbrundeT: ruseT-saqarTvelos CarCoxelSekrulebaze<br />

aqtiurad muSaobisas, Tqven saqarTvelos elCi iyaviT<br />

ruseTSi. xelSekrulebis daudeblobis mizezi?<br />

_ gakeTda TiTqmis 95%, ori-sami muxliRa iyo SesaTanxmebeli. davis<br />

mTavari sagani iyo ruseTis moTxovna _ saqarTvelos teritoriaze ar<br />

ganTavsebuliyo sxva qveynis samxedro Zalebi. Cven vambobdiT: es ormxriv<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

81


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

xelSekrulebaSi ar unda Caiweros _ es qveynis suverenuli uflebaa.<br />

dRevandeli gadasaxedidan yvelaferi sxvanairad Cans. aTi weli das­<br />

Wirda saqarTvelodan ruseTis bazebis gayvanas. 1999 wels stambulis<br />

xelSekruleba gaformda, amas didi politikuri da diplomatiuri<br />

muSaoba uZRvoda win. axla Cven isev ukan davixieT, goridan oc kilometrSi<br />

dganan da axalgorSic saqarTvelos moqalaqeobaze uaris Tqmas<br />

aiZuleben mosaxleobas.<br />

_ wlebis win konfliqtur regionebSi saqarTvelos moqalaqeebisaTvis<br />

rusuli pasportebis `guluxvma~ darigebamac ruseTs sababi misca saomari<br />

moqmedebebis dawyebisa. SegveZlo Tu ara amis aRkveTa?<br />

_ ruseTTan urTierToba erT dReSi ar gafuWebula, es etapobrivad<br />

moxda 90-iani wlebidan moyolebuli. zomebi, ra Tqma unda, miviReT _<br />

bevr saerTaSoriso organizacias mivmarTeT, ruseTis xelmZRvanelobasTanac<br />

gvqonda Zalian mwvave saubrebi, magram ase imarTlebdnen Tavs:<br />

ruseTis kanonmdeblobiT, Tu sabWoTa kavSiris romelime yofili respublikis<br />

moqalaqe uars ityoda Tavisi saxelmwifos moqalaqeobaze,<br />

ruseTs, rogorc sabWoTa kavSiris samarTalmemkvidres, ufleba hqonda,<br />

ganexila sakiTxi da mieca misTvis rusuli pasporti. am kategoriaSi gaiyvanes<br />

afxazebic da osebic.<br />

_ moskovi ormag TamaSs TamaSobs, erTi mxriv, Tanxmdeba evrokav­<br />

Siris mier momzadebuli dokumentis pirobebs da iqve damoukidebel<br />

saxelmwifoebad aRiarebs afxazeTsa da e.w. samxreT oseTs.<br />

_ saqarTvelo Zalian rTul viTarebaSia. amas realisturad unda SevxedoT.<br />

sarkozis dokumentis mexuTe punqts mkafioba da sicxade aklia:<br />

`ruseTis SeiaraRebuli Zalebi unda dabrundnen samxedro moqmedebis<br />

dawyebamde arsebul xazze. saerTaSoriso meqanizmebis Seqmnamde ruseTis<br />

samxedro Zalebi ganaxorcieleben usafrTxoebis damatebiT zomebs.~ es<br />

iseTi bundovani frazaa, rom ruseTma rogorc undoda ise gamoiyena da<br />

`damatebiTi~ zomebi miiRo: saqarTvelos sxva regionebSic blokpostebi<br />

moawyo, cno am ori regionis damoukidebloba da sruliad axali<br />

dabrkoleba Segviqmna. nebismieri sakiTxis ganxilvisas rusebi, savaraudod,<br />

gvetyvian: elaparakeT am damoukidebel qveynebs, Cemi saqme aRar<br />

aris, me Suamavali aRar varo! rogor unda moviqceT? imaTTan, rogorc<br />

saxelmwifoebTan, pirdapiri laparaki miuRebelia. Tu molaparakebas<br />

gavmarTavT, e.i. mxared vaRiarebT. evrokavSiri agrZelebs situaciis<br />

gansamuxtavad dawyebul process, apirebs damkvirveblebis gamogzavnas,<br />

magram jerjerobiT gamoukveTelia, sad ganTavsdebian isini: mxolod<br />

buferulad miCneul zonebSi, am regionebis e.w. sazRvrebis gaswvriv,<br />

Tu SigniT. swored `SigniT~ gagzavnis winaaRmdegi arian rusebi. Cveni da<br />

dasavleTis interesebi am mxrivac erTia _ situacia monitorebma separatistul<br />

regionebSic unda akontrolon. magram amis miRweeva advili ar<br />

iqneba, diplomatiur sarbielze bevri brZola dagvWirdeba.<br />

82 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i


2 0 0 8 w l i s a g v i s t o<br />

2008 wlis agvisto<br />

weli<br />

2008<br />

_ Tqven saqarTvelos elCi iyaviT NATO-sa da evrokavSirSi da, cxadia,<br />

axlac gulisyuriT akvirdebiT NATO-saqarTvelos urTierTobis yvela<br />

detals, dekemberSi MAP-s miviRebT? NATO-s generaluri mdivnis vizitis<br />

Sedegebi...<br />

_ Tu realurad SevxedavT, agvistos movlenebis Semdeg MAP-is miRebis<br />

albaTobam, Cemi azriT, iklo. NATO-Si gawevrianeba gulisxmobs,<br />

rom NATO-m, rogorc organizaciam da misma wevrma saxelmwifoebma unda<br />

uzrunvelyon am axali qveynis usafrTxoeba. warmoidgineT: qveyana,<br />

romelic Tavisi teritoriis nawils ver akontrolebs, misi iurisdiqcia<br />

ver vrceldeba, iq sxva qveynis jaria ganTavsebuli, romelic kidec imuqreba,<br />

irgvliv ki raRac buferuli zonebia... aseTi qveynis usafrTxoebis<br />

garantiebs ikisrebs aliansi?<br />

garda amisa, evropuli qveynebis erTi nawili saerTod naadrevad<br />

Tvlis aliansis Semdgom gafarToebas. isini miiCneven, rom kavkasiaSi<br />

NATO-s Sesvla sarisko saqmea. magram, Tuki NATO-Si moxdeba dRevandeli<br />

saerTaSoriso viTarebis kardinaluri gadafaseba, didi filosofiuri<br />

gardatexa, SesaZlebelia, MAP-is miRebis perspeqtiva daCqardes. vnaxoT,<br />

davelodoT dekembers.<br />

rac Seexeba sxeferis vizits, es iyo didi politikuri mxardaWera. amis<br />

daunaxaoba ar SeiZleba. magram, Tu Cven mier arCeuli gza, strategia, taqtika<br />

araswori iqneba, veraviTari saerTaSoriso organizacia da dasavleTi<br />

ver dagvexmareba. Cven mxolod dasavleTis mxardaWeraze aviReT<br />

kursi, gvegona dasavleTis zewoliT ruseTi raRac daTmobaze wavidoda.<br />

konfliqtebis mosagvareblad ki sami komponentis uzrunvelyofaa saWiro:<br />

dasavleTis mxardaWera, ruseTTan saqmis garkveva, afxazeTsa da oseTTan<br />

molaparakeba. aqamde Cven velaparakebodiT mxolod dasavleTs,<br />

maSin, roca dasavleTi gviCiCinebda, monaxeT saerTo ena rusebTano. 2005<br />

wels TbilisSi, Tavisuflebis moedanze, amerikis prezidentis jorj bu­<br />

Sis sajaro gamosvlis mTavari Teza iyo: monaxeT saerTo ena ruseTTan,<br />

Cven amaSi dagexmarebiT. saubedurod, Cven es ver movaxerxeT. axla iseTi<br />

uxerxuli mosazrebebic mesmis: omi TiTqos garduvali iyo, ruseTTan<br />

dialogi _ SeuZlebeli. es araswori, umweo poziciaa. am saqmeSi met-naklebad<br />

Caxedulma adamianebma ician, rom Cven bevri SesaZlebloba gavuSviT<br />

xelidan.<br />

_ qarTvelebi sulswrafi xalxi varT, yvelaferi myisierad Tu ar<br />

moxda, maleve viciT xelis Caqneva. rogoria Tqveni prognozi?<br />

_ ra Tqma unda, aris didi geopolitikuri `suraTi~ _ ruseTis<br />

destruqciuli roli, magram nawilobriv am sulswrafobamac migviyvana<br />

dRevandel mdgomareobamde. de-faqto xelisuflebebTan kontaqtebi iyo<br />

saWiro. ramdenjer SevxvdiT baRafSs an kokoiTs? saTqmeli mainc gveqneboda:<br />

erTxel SevxvdiT da davrwmundiT, rom meore Sexvedras azri ar<br />

hqondao. ruseTma es ori regioni damoukidebel qveynebad gamoacxada, iq<br />

jari Caayena. JenevaSi, ruseTis mcdelobis miuxedavad, osebi da afxazebi<br />

s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />

83


2008<br />

weli<br />

2008 2 0wlis 0 8 agvisto w l i s a g v i s t o<br />

albaT ver Cavlen _ dasavleTi ar cnobs maT damoukideblobas. Tumca<br />

isini am etapze miznad arc isaxavdnen erTsulovan saerTaSoriso aRiarebas.<br />

maT mizans miaRwies _ isini aRiara ruseTma. es Zalian arTulebs<br />

viTarebas, vinaidan ruseTi ar aris zimbabve. ruseTi gaeros uSiSroebis<br />

sabWos mudmivi wevria, birTvuli iaraRis mqone da erT-erTi mTavari<br />

moTamaSe msoflioSi. afxazebma da osebma usafrTxoebis garantiebi miiRes,<br />

xeli moaweres ruseTTan xelSekrulebas da, Tuki vinme darCa mogebuli<br />

(xalxisa ar vici), es baRafSis da kokoiTis xelisuflebaa. ruseTma<br />

bevri waago, politikurad Zalian dazaralda, msoflioSi seriozulad<br />

Seilaxa misi avtoriteti. magram moskovSi miiCneven, rom maT Tavis<br />

miznebs nawilobriv mainc miaRwies: msoflios daanaxes Tavisi Zala, arastabiluri<br />

qveynis imiji Seuqmnes saqarTvelos. kremlSi aseve daaskvnes<br />

_ kavkasiis regionSi iniciativa maTs mxares gadavida. dro gvaCvenebs, Tu<br />

raoden sworia es daskvnebi.<br />

samwuxarod, saqarTvelom jerjerobiT veraferi moigo, rac did<br />

danakargebs nawilobriv mainc gadawonida. magram xelis Caqneva ar Sei­<br />

Zleba. axla saWiroa uaRresad gonivruli, iuveliris sizustis sagareo<br />

politika da Zalian seriozuli cvlilebebi qveynis SigniT, upirveles<br />

yovlisa, demokratiis gaZliereba. amasTanave gvWirdeba meti TviTkritika<br />

da Secdomebis obieqturi analizi. sazogadoebis yuradReba Cveni qveynis<br />

problemebze unda gadmovitanoT, sakmarisia imiT `tkboba~, Tu rogor<br />

ingreva ruseTi. es Tu ver SevZeliT, situacia kidev ufro damZimdeba.<br />

20.09.08<br />

84 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!