mariam CxartiSvili
mariam CxartiSvili mariam CxartiSvili
farsmanTan da moiTxovs misgan, rom romaelTa mfarvelobis qveS myof miTridates Tavi daanebos. farsmani mas ayovnebs bundovani, keTilganwyobili pasuxebiT, Cumad ki Tavisi wargzavnilebis piriT, Svils saqmis Cqara gaTavebas sTxovs. radamisti zrdis qrTamis odenobas. bolos da bolos miTridate, romelic gamouval mdgomareobaSi aRmoCnda (romaelTa garnizonis mxardaWera aRar aqvs _ m. C.), ijerebs ZmiSvilis SemonaTvals _ uvneblad datovebis Sesaxeb da nebdeba. radamisti jer tkbilad miiRebs biZas (igi misi siZec da simamric iyo), mere ki muxanaTurad da cinikurad moakvlevinebs. ar daindobs arc miTridates meuRles (e. i. sakuTar das), arc diSvilebs. am sisxliani angariSsworebis Semsrulebeli da uSualo monawile, marTalia, farsmani ar yofila, magram yovelive rom misi dasturiT xdeboda, saeWvo ar aris. aRniSnul faqtTan dakavSirebiT, tacitusis SeniSvna aseTia: `farsmans samefos Cagdebis wadilma Zma da qaliSvili daaTmobina da gulSi ukve mzad iyo boroti moqmedebis CadenisaTvis. is ki ivarauda, rom es saqme mis Tvalwin ar momxdariyo da isini mis winaSe ar daexocaT~. farsmanma sabolood arc radamisti Seicoda. igi mamas mouklavs rogorc gamcemi, rom amiT romaelTaTvis erTguleba daedasturebina. amrigad, farsmani gaemijna radamistis qmedebebs, anu saqmes, romelic TviTon STaagona Svils da romelis ganxorcielebisaTvis materialuri saxsari da energia ar dazoga. daundobeli da sastiki, muxanaTi, Zalauflebisa da sisxlis moyvare, swrafi da Cauqi, moqnili xelCarTul brZolasa Tu diplomatiaSi – ai, epiTetebi, romlebiTac SeiZleba daxasiaTdes tacitusTan warmodgenili qarTlis mefis saxe. rogorc iTqva, sityviT `avaz~ SeiZleba yovelive amis gamoxatva. `dRe :k:~ axla davubrundeT moyvanil citatas `moqcevai qarTlisaidan~. mirdat farsman avazis Zis zeobis aRniSvnas, aq mosdevs aseTi informacia: `da mefobda Radami da dRe :k:~. cnobilia, aso-niSnebs Zvel kulturul teqstebSi iyenebdnen ricxvebis aRsaniSnavadac. :k:-s Sesatyvisi qarTul anbanSi aris ricxvi 20. gamodis, `moqcevai qarTlisaiSi~ Radamis zeoba 20 dRiT aris gansazRvruli. aseTi ram arabunebrivad miaCniaT mkvlevarT da gansaxilvel cnobas asworeben leonti mrovelis monacemebis mixedviT, romelTanac sami welia miTiTebuli; magram leonti wyaroTa interpretatoria da zogjer, amis gamo, ramdenadme arazusti. Tanac mxedvelobaSia misaRebi, rom `moqcevai qarTlisais~ istoriuli qronika monacemebs zeobis xangrZlivobis Sesaxeb saerTod ar Seicavs. RadamTan 16
dakavSirebuli SemTxveva erTaderTia da es gamonaklisi swored dafiqsirebuli faqtis uCveulobiT (mefoba oci dRiT?!) unda iyos gamowveuli. qronists aucileblad miuCnevia aReniSna Radamis mefobac, magram aqve gviCvenebs realurad ra Sinaarsi aqvs am faqts. ase rom, `moqcevai qarTlisais~ monacemi ukugdebul ki ar unda iqnes, saWiroa SevecadoT mis ganmartebas. oci dRiT zeoba miuTiTebs: Zvel qarTlSi adgili hqonda xelisuflebis uzurpaciis faqts. Tumca, mxolod am cnobiT ar Cans uzurpatori vin iyo: Tavad Radami, romelic warumateblad Seecada mirdat farsmanis Zis damxobas, Tu Radamis momdevno farsmani, romelmac, piriqiT, warmatebulad moaxdina saxelmwifo gadatrialeba da wina xelisufali sul oc dRes amefa. am problemis gadawyvetis saSualebas gvaZlevs pavle ingoroyvas dakvirveba imis Taobaze, rom saxelebi `radamisti~ (Rhadam-ist) da `Radami~ erTi da igivea. aRniSnuli azri, romelic mkvlevars mokle SeniSvnis saxiT aqvs mocemuli, SemdgomSi arc Tavad mas, arc romelime momdevno specialistis istoriul rekonstruqciaSi ar gamoyenebulia. arada, igi ueWvelia da gvexmareba SevavsoT is istoriuli suraTi, romlis moxazva zemoT ukve vcade `moqcevai qarTlisaisa~ da tacitusis urTierTSejerebis safuZvelze. aSkaraa, rom roca farsman avazma gaamefa misTvis sasurveli mirdati (miTridate), ganawyenebulma ufrosma Zem (Svilma pirveli colisagan) Radamma (radamistma) moawyo saxelmwifo gadatrialeba. magram misi cda, ZaliT egdo taxti xelT, warumatebeli aRmoCnda. amaze zeobis xanmokleoba metyvelebs. rogorc Cans, es iyo Radamis (radamistis) sabediswero nabiji. tacitusis cnobebze dayrdnobiT varaudi imis Taobaze, rom radamistis mkvlelobis mizezi taxtis xelSi Cagdebis cda unda yofiliyo, gamoTqmuli aqvs akademikos giorgi meliqiSvils. `moqcevai qarTlisais~ informaciis gaTvaliswineba, am varauds, myar sabuTze damyarebul daskvnad aqcevs. araa gamoricxuli, rom umcrosi Zmis gamefebiT Seuracxyofili ufliswuli Tavidan TviT farsman avazis momxreebis mier iqmna waqezebuli am nabijis gadasadgmelad da mere maTganve iolad damxobili. farsmanisaTvis xom aucilebeli iyo arasasurveli Zis problemis erTxel da samudamod gadawyveta, mousvenari taxtis maZieblisagan gaTavisufleba. sxvagvarad, mis rCeul mirdats mSvidi mefobis saSualeba ar eqneboda. Radam//radamistis sikvdiliT dasasjelad ki mas dasWirdeboda mZime braldebani, romlebic SeiZleboda uxvad dagroviliyo saxelmwifos marTvis dros. rogorc tacitusis Txzulebis zemoT citirebuli adgilidan Cans, Zmis winaaRmdeg gasalaSqreblad farsmanma mniSvnelovani politikuri sababi moigona, Semdgom ki misi ojaxis ganadgurebaSi uSualo monawileobis miRebas moerida. amgvari 17
- Page 1 and 2: saqarTvelos Tavdacvis saministro sa
- Page 3 and 4: winaTqma fermwers Tvalwin gadaSlili
- Page 5 and 6: viTarebiT, makedonelTagan zurgmomag
- Page 7 and 8: `Tueni gazafxulisani da sTulisa * a
- Page 9 and 10: Ffarsman qveli da farsman avazi `da
- Page 11 and 12: saqme isaa, rom (es garkveulia spec
- Page 13 and 14: dinastiis warmomadgeneli mmarTveleb
- Page 15: aseTad warmogvidgeba farsmani brZol
- Page 19 and 20: armenieli anu somxeTis mefe gaxda.
- Page 21 and 22: aq warmodgena Zalian dagvacilebs is
- Page 23 and 24: politikur samyaroSi. amas wers roma
- Page 25 and 26: ar daeswro, TviTon mas gauswordebod
- Page 27 and 28: igiveobriobasTan erTad qmnis safuZv
- Page 29 and 30: akur revis Zis mefoba sakmaod xangr
- Page 31 and 32: sardalia, e. i. bavSvi aRar aris, T
- Page 33 and 34: yovelsa mosaxveWelsa~, _ qarTvelTag
- Page 35 and 36: eZRvneba. amasTan erTad, mokle qron
- Page 37 and 38: gamorCeul erovnul moRvawed warmogvi
- Page 39 and 40: adgili aqac ukavia stefanozs - komp
- Page 41 and 42: centralur xelisuflebasTan dapirispi
- Page 43 and 44: ganmatrebiTi leqsikoni * albaneTi _
- Page 45: gamoyenebuli literatura da wyaroebi
dakavSirebuli SemTxveva erTaderTia da es gamonaklisi swored<br />
dafiqsirebuli faqtis uCveulobiT (mefoba oci dRiT?!) unda iyos<br />
gamowveuli. qronists aucileblad miuCnevia aReniSna Radamis mefobac,<br />
magram aqve gviCvenebs realurad ra Sinaarsi aqvs am faqts. ase rom,<br />
`moqcevai qarTlisais~ monacemi ukugdebul ki ar unda iqnes, saWiroa<br />
SevecadoT mis ganmartebas.<br />
oci dRiT zeoba miuTiTebs: Zvel qarTlSi adgili hqonda<br />
xelisuflebis uzurpaciis faqts. Tumca, mxolod am cnobiT ar Cans<br />
uzurpatori vin iyo: Tavad Radami, romelic warumateblad Seecada<br />
mirdat farsmanis Zis damxobas, Tu Radamis momdevno farsmani, romelmac,<br />
piriqiT, warmatebulad moaxdina saxelmwifo gadatrialeba da wina<br />
xelisufali sul oc dRes amefa.<br />
am problemis gadawyvetis saSualebas gvaZlevs pavle ingoroyvas<br />
dakvirveba imis Taobaze, rom saxelebi `radamisti~ (Rhadam-ist) da<br />
`Radami~ erTi da igivea. aRniSnuli azri, romelic mkvlevars mokle<br />
SeniSvnis saxiT aqvs mocemuli, SemdgomSi arc Tavad mas, arc romelime<br />
momdevno specialistis istoriul rekonstruqciaSi ar gamoyenebulia.<br />
arada, igi ueWvelia da gvexmareba SevavsoT is istoriuli suraTi,<br />
romlis moxazva zemoT ukve vcade `moqcevai qarTlisaisa~ da tacitusis<br />
urTierTSejerebis safuZvelze.<br />
aSkaraa, rom roca farsman avazma gaamefa misTvis sasurveli mirdati<br />
(miTridate), ganawyenebulma ufrosma Zem (Svilma pirveli colisagan)<br />
Radamma (radamistma) moawyo saxelmwifo gadatrialeba. magram misi cda,<br />
ZaliT egdo taxti xelT, warumatebeli aRmoCnda. amaze zeobis<br />
xanmokleoba metyvelebs. rogorc Cans, es iyo Radamis (radamistis)<br />
sabediswero nabiji. tacitusis cnobebze dayrdnobiT varaudi imis<br />
Taobaze, rom radamistis mkvlelobis mizezi taxtis xelSi Cagdebis cda<br />
unda yofiliyo, gamoTqmuli aqvs akademikos giorgi meliqiSvils.<br />
`moqcevai qarTlisais~ informaciis gaTvaliswineba, am varauds, myar<br />
sabuTze damyarebul daskvnad aqcevs.<br />
araa gamoricxuli, rom umcrosi Zmis gamefebiT Seuracxyofili<br />
ufliswuli Tavidan TviT farsman avazis momxreebis mier iqmna<br />
waqezebuli am nabijis gadasadgmelad da mere maTganve iolad damxobili.<br />
farsmanisaTvis xom aucilebeli iyo arasasurveli Zis problemis<br />
erTxel da samudamod gadawyveta, mousvenari taxtis maZieblisagan<br />
gaTavisufleba. sxvagvarad, mis rCeul mirdats mSvidi mefobis saSualeba<br />
ar eqneboda. Radam//radamistis sikvdiliT dasasjelad ki mas<br />
dasWirdeboda mZime braldebani, romlebic SeiZleboda uxvad<br />
dagroviliyo saxelmwifos marTvis dros. rogorc tacitusis Txzulebis<br />
zemoT citirebuli adgilidan Cans, Zmis winaaRmdeg gasalaSqreblad<br />
farsmanma mniSvnelovani politikuri sababi moigona, Semdgom ki misi<br />
ojaxis ganadgurebaSi uSualo monawileobis miRebas moerida. amgvari<br />
17