24.10.2014 Views

Rapport da gestiun e quen 2009

Rapport da gestiun e quen 2009

Rapport da gestiun e quen 2009

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Vischnaunca Sumvitg <strong>Rapport</strong> annual Pagina 5<br />

3 Cultura e temps liber<br />

3.1 Promoziun <strong>da</strong>lla cultura<br />

Cumissiun <strong>da</strong> cultura<br />

Ils 10 <strong>da</strong> schaner <strong>2009</strong> han Valentin Schmed e ses gidonters<br />

<strong>da</strong>lla cumissiun <strong>da</strong> cultura <strong>da</strong> nossa vischnaunca envi<strong>da</strong>u<br />

en sala <strong>da</strong>lla scola <strong>da</strong> Surrein ad ina sera <strong>da</strong> film. Alexi<br />

Baselgia, oriunds <strong>da</strong> Rabius ha tscharniu ord igl archiv <strong>da</strong>lla<br />

televisiun romontscha in bi diember <strong>da</strong> films che stattan en<br />

connex cun nossa vischnaunca ni cun in u l'auter <strong>da</strong> nos<br />

vischins. Tuts presents ein stai fascinai <strong>da</strong> quei bi eveniment.<br />

Ils 18 <strong>da</strong> settember ha la cumissiun <strong>da</strong> cultura ensemen<br />

culla Casa editura Ovras <strong>da</strong> Laax rendiu omagi a Gion<br />

Deplazes culla presentaziun <strong>da</strong> siu ultim cudisch "Viers<br />

autras rivas". Martin Mathiuet e Felix Giger, medemamein<br />

oriunds <strong>da</strong> Surrein, ed Arnold Spescha han organisau quei<br />

inscunter e presentau il carstgaun e scribent Gion Deplazes,<br />

il doyen <strong>da</strong>lla litteratura romontscha, ad ina sala fullana<strong>da</strong>.<br />

Numerusas persunalitads ord il mund litterar e cultural<br />

ein vegni<strong>da</strong>s a Surrein per undrar il Gion en siu vitg<br />

nativ. Il chor mische<strong>da</strong>u ha delectau l'ureglia dils presents e<br />

l'uniun amaren<strong>da</strong> ha procurau pil beinstar corporal cun in<br />

gustus puschegn sponsuraus <strong>da</strong>lla vischnaunca.<br />

Undraziun speciala per nies convischin <strong>da</strong> Val e scribent<br />

Leo Tuor ha ei <strong>da</strong>u l'entschatta digl onn a Cuera. La fun<strong>da</strong>ziun<br />

Premi litterar Grischun ed il Soroptimist International<br />

Club han sur<strong>da</strong>u il premi <strong>da</strong> litteratura grischun <strong>2009</strong> a Leo<br />

Tuor per si'ovra "Settembrini. Veta e meinis."<br />

Sper il mund litterar <strong>da</strong>t ei en nossa vischnaunca aunc in<br />

grond diember d’uniuns cun numerusas persunas che s'engaschan<br />

cun tgierp ed olma per nossa cultura, per cant e<br />

musica e che tgiran vinavon quei reh scazi cultural en nos<br />

vitgs. Per las bialas producziuns duront igl onn ora e per igl<br />

engaschi tier differentas fiastas savein bien grau e nus<br />

engraziein <strong>da</strong> cor a tuts persuenter. Sco pign segn <strong>da</strong> renconuschientscha<br />

ha la vischnaunca era igl onn vargau sur<strong>da</strong>u<br />

allas uniuns culturalas <strong>da</strong> nossa vischnaunca ina contribuziun<br />

per levgiar empauet il buordi finanzial.<br />

3.2 Abonnament general Flexi<br />

Dapi il settember 2004 posse<strong>da</strong> nossa vischnaunca ina<br />

"Carta dil di per vischnauncas", in schinumnau abonnament<br />

general FLEXI. Demai che la carta dil di che vala per tuttas<br />

reits <strong>da</strong> tren <strong>da</strong>lla Svizra ei fetg tscherca<strong>da</strong> ha la suprastonza<br />

communala decidiu igl onn 2008 <strong>da</strong> porscher duas cartas<br />

dil di. Igl onn vargau ei la vendita <strong>da</strong> quellas duas cartas<br />

sta<strong>da</strong> in success. Buca meins che 96 % <strong>da</strong>llas cartas ein<br />

vegni<strong>da</strong>s vendi<strong>da</strong>s e la finala ha quella purschi<strong>da</strong> aunc<br />

schau in bufatg gudogn <strong>da</strong> 420 francs.<br />

3.3 Bus <strong>da</strong> skis<br />

Il bus <strong>da</strong> skis cursescha denter Breil e Rueras/Dieni e transportescha<br />

skiunzas e skiunzs entochen allas pistas <strong>da</strong><br />

Dieni, Mustér e Breil. Duront la sesiun 2008/<strong>2009</strong> ha il bus<br />

<strong>da</strong> skis transportau en tut rodund 4'048 (3'310) passagiers,<br />

<strong>da</strong> quei 25 (33) % a Dieni, 25 (16) % a Mustér e 50 (51) % a<br />

Breil. Da tut ils passagiers che ein vegni transportai cul bus<br />

<strong>da</strong> skis derivan ca. 25 % <strong>da</strong>lla vischnaunca <strong>da</strong> Sumvitg.<br />

Demai ch’il bus vegn aunc adina fre<strong>quen</strong>taus pli u meins mo<br />

dils affons indigens e mo pauc dils hosps <strong>da</strong> vacanzas e<br />

pervia dils aults cuosts eran las pendicularas gia igl onn<br />

2008 sedecidi<strong>da</strong>s <strong>da</strong> seretrer definitiv <strong>da</strong> quella purschi<strong>da</strong><br />

culla fin <strong>da</strong>lla sesiun 2008/<strong>2009</strong>. Demai ch'igl uffeci d'energia<br />

e traffic dil cantun Grischun ha saviu contribuir ina part<br />

dils cuosts dil bus <strong>da</strong> skis ein las pendicularas lu era sedeclara<strong>da</strong>s<br />

promtas <strong>da</strong> continuar cun quella purschi<strong>da</strong> era per<br />

la sesiun <strong>da</strong> skis <strong>2009</strong>/2010. Schebein il bus <strong>da</strong> skis cursescha<br />

era igl unviern 2010/2011, vegn lu decidiu el decuors<br />

digl atun 2010.<br />

3.4 La Valischa<br />

Avon rodund 40 onns ei il "Camp turistic" a Rabius vegnius<br />

baghegiaus ed ha funcziunau duront biars onns sco camp<br />

<strong>da</strong> vacanzas. Numerus hosps han duront quels onns visitau<br />

nossa vischnaunca e nossa regiun ed han purtau beinvegni<strong>da</strong>s<br />

entra<strong>da</strong>s a Sumvitg Turissem, sco era a beinenqual<br />

fatschenta. Muort il miserabel stan dil baghetg ha la banca<br />

cantunala stuiu decider <strong>da</strong> serrar il Camp turistic. Per la<br />

vischnaunca <strong>da</strong> Sumvitg muntass la serra<strong>da</strong> dil Camp turistic<br />

ina considerabla sminuaziun <strong>da</strong>lla purschi<strong>da</strong> turistica.<br />

La suprastonza communala ha sinaquei incaricau ina gruppa<br />

<strong>da</strong> lavur <strong>da</strong>d elaborar pusseivlas variantas, co il center<br />

<strong>da</strong> vacanzas a Rabius savess vegnir revitalisaus e menaus<br />

vinavon. Beinspert han ins lu saviu presentar Rabius ed il<br />

Camp turistic agl uffeci <strong>da</strong> scola media e scola professiunala<br />

dil cantun Turitg, sco in dils loghens <strong>da</strong> cuors pil project<br />

che senumna "economia <strong>da</strong> casa per las scolas medias".<br />

Quels cuors <strong>da</strong> mintgamai treis jamnas pils scolars <strong>da</strong>lla<br />

scola media preve<strong>da</strong> la scolaziun fun<strong>da</strong>mentala sur <strong>da</strong><br />

nutriment e sana<strong>da</strong>d, cuschinar, menar in tenercasa, zambergiar<br />

e cuser e quei en fuorma <strong>da</strong>d in cuors d’internat. Per<br />

saver satisfar allas pretensiuns dil cantun Turitg ha la suprastonza<br />

schau elaborar in preproject che preve<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

spazzar la part suren e certas parts dil plaunterren dil baghetg<br />

existent e <strong>da</strong> baghegiar silla part che resta in baghetg<br />

niev cun duas alza<strong>da</strong>s suren. Il project che vegn numnus "la<br />

valischa" preve<strong>da</strong> cuosts <strong>da</strong> ca. 2.37 milliuns francs. Per la<br />

realisaziun dil project duei vegnir fun<strong>da</strong>u ina societad acziunara<br />

cun num "la valischa sa". La radunonza communala dil<br />

matg <strong>2009</strong> ha approbau il project e concediu in credit <strong>da</strong><br />

300'000 francs per la participaziun alla societad acziunara<br />

"la valischa sa". Plinavon ha la radunonza communala concediu<br />

in credit <strong>da</strong> 82'000 francs per la cumpra <strong>da</strong>lla parcella<br />

cul baghetg existent. La revisiun dil reglament <strong>da</strong>vart beins<br />

e dretgs immobiliars possibilitescha ussa che la vischnaunca<br />

sa <strong>da</strong>r giu la parcella alla societad en dretg <strong>da</strong> baghegiar<br />

e quei ils emprems 10 onns senza tscheins. Detaglia<strong>da</strong>s<br />

informaziuns sur dil project la valischa ein vegni<strong>da</strong>s presenta<strong>da</strong>s<br />

en Las Squadras nr. 1 / matg <strong>2009</strong>.<br />

Tenor in emprem plan <strong>da</strong> termins fuss stau previu<br />

d’entscheiver culs emprems cuors a Rabius gia igl uost<br />

2010. La crisa <strong>da</strong> finanzas globala ha denton fatg in streh<br />

tras il <strong>quen</strong>, aschia che la regenza turitgesa ei sta<strong>da</strong> sfurza<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong> stuschar l’approbaziun dil preventiv 2010 e cun quei<br />

era l'entschatta dils cuors previ <strong>da</strong>lla scola media. Alla fin<br />

<strong>2009</strong> era ei pia buca clar, schebein ils cuors previ vegnien<br />

insumma menai atras ni sche quei project svaneschi puspei<br />

en truchet.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!