marTlmsajuleba kanoni
marTlmsajuleba kanoni
marTlmsajuleba kanoni
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>marTlmsajuleba</strong><br />
N4<br />
da<br />
<strong>kanoni</strong><br />
samTavrobo arastabilurobis daZleva da aRmasrulebeli xelisuflebis operatiuli<br />
da efeqtiani moqmedebis miRweva iyo, rasac im periodSi, safrangeTis winaSe arsebuli<br />
socialur-ekonomikuri, politikuri da sagareo problemebis gadawyveta moiTxovda.<br />
maTi azriT, am miznis miRweva saxelmwifo xelisuflebis meqanizmSi prezidentis rolis<br />
gazrdiT unda momxdariyo. axali konstituciis avtorebs aRar surdaT meoTxe respublikis<br />
msgavsad, ZiriTadi dro mudmiv samTavrobo cvlilebebSi gaetarebinaT. Tavad<br />
de goli miiCnevda, rom sulac ar iyo saWiro safrangeTis saxelmwifos aucileblad<br />
mmarTvelobis formad im droisaTvis praqtikaSi sayovelTaod gavrcelebuli ori formidan<br />
(saprezidento da saparlamento) erT-erTi mieRo. misi azriT, savsebiT dasaSvebi<br />
iyo safrangeTs axali sistema Seeqmna, romelic qveynis moTxovnebs Seesabameboda. Tavdapirvelad,<br />
de goli am sistemas axasiaTebda, rogorc `specifikuri Taviseburebebis~<br />
mqone mmarTvelobis sistemas, romelSic SenarCunebuli iyo saparlamento sistemis<br />
meqanizmebic da gaTvaliswineuli iyo aseve, saprezidento respublikis Taviseburebebi.<br />
mogvianebiT, sistemam e.w. naxevrad saprezidento modelis saxelwodeba miiRo.<br />
swored, safrangeTis mexuTe respublikis Seqmnis Semdeg daiwyo naxevrad saprezidento<br />
mmarTvelobis sistemis aqtiuri mecnieruli kvleva. 3 cneba `naxevrad saprezidento<br />
reJimi~ pirvelad, gamoiyena Jurnalistma da gazeT `Le Monde~-s damfuZnebelma<br />
hubertma, 1959 wels. Tumca, am dros am cnebis Sinaarsi sakmaod ganusazRvreli iyo.<br />
pirvelad, akademiur doneze `naxevrad saprezidento reJimis~ koncefcia SeimuSava<br />
frangma politologma moris diuverJem, romelmac es termini pirvelad, politikuri<br />
institutebisa da konstituciuri samarTlis saxelmZRvanelos me-11 gamocemaSi gamoiyena,<br />
romelic 1970 wels daibeWda. 1980 wels, diuverJes avtorobiT aRniSnul sakiTxze<br />
gamoqveynda pirveli statia inglisur enaze, romelic 1997 wels politikuri kvlevebis<br />
Jurnalis 25 wlis istoriaSi pirvel, erT-erT yvelaze gavlenian naSromad aRiares. 4<br />
ra iyo esoden popularuli mmarTvelobis sistemis Sesaxeb diuverJes mier Camoyalibebuli<br />
samecniero Sexedulebebis arsi? diuverJes ganmartebiT, politikuri reJimi 5<br />
naxevrad saprezidentod miiCneva Tu konstitucia adgens sam elements: a) respublikis<br />
prezidenti airCeva pirdapiri arCevnebiT; b) is flobs sakmaod mniSvnelovan uflebamosilebebs;<br />
3) premier-ministri da ministrebi warmoadgenen prezidentis opozicias,<br />
floben aRmasrulebel xelisuflebas da darCebian xelisuflebaSi, vidre parlamenti<br />
ar iqneba maTTan opoziciaSi. 6 koncefciis damfuZnebeli diuverJe icavda mis gamoyenebas<br />
konceptualur doneze, magram yovelTvis ar iTxovda sxva reJimebis, Tundac<br />
saprezidento an saparlamento mmarTvelobisagan gansxvavebiT ufro meti upiratesoba<br />
mieniWebinaT am reJimisaTvis. aRniSnuli sami Taviseburebis garda, sistemis funqcionirebaSi<br />
is gansakuTrebul mniSvnelobas aseve, iseT politikur institutebs aniWebda,<br />
rogoricaa politikuri partiebi. diuverJe koncefciis pirveli formulirebidan<br />
moyolebuli xazs usvamda, rom politikuri partiebis faqtori fundamenturi iyo<br />
naxevrad saprezidento reJimis moqmedebisaTvis. magaliTad, 1971 wels, man aRniSna,<br />
rom `roca vafasebT Tu ratom funqcionirebs naxevrad saprezidento reJimi ase gansxvavebulad,<br />
politikuri partiebis struqtura da maT Soris urTierTobebi ufro<br />
metad mniSvnelovania, vidre konstituciuri xelisuflebis Stoebi. 7 ukve 1978 wlisaT-<br />
66
Change language