Martino - Società Ligure di Storia Patria
Martino - Società Ligure di Storia Patria
Martino - Società Ligure di Storia Patria
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De o rrig in e iuris, qui incipit Postea autem 16, et ibi glosa facit,<br />
lex M o rtu o , De fideiussoribus '7, et lex Metus, par. Animadverte<br />
n d u m , Dig. Quod m etus causa 18, et quod ibi notatur et plene<br />
h a b e tu r in cap. Forus, De verborum significatione 19—. Et hoc<br />
resp ectu iuris<strong>di</strong>ctio est contemptiosa et generalis, quo ad omnes<br />
actus civiles <strong>di</strong>citur in <strong>di</strong>ctis iuribus; et quatenus sunt<br />
loca sub cu ria illa, <strong>di</strong>cuntur « de <strong>di</strong>strictu » quia illi curiae <strong>di</strong>strin<br />
g u n t — ut <strong>di</strong>citur de <strong>di</strong>cto verbo « <strong>di</strong>strictu » in cap.<br />
penultim o. De officio delegati20, et Inst. De actionibns, par.<br />
R u rsu s 21, et ibi per glosam — ; et idem <strong>di</strong>citur de « territo-<br />
16 D ig., Lb. I, tit. 2 De o rig in e iuris et om nium magistratuum, et<br />
s u c c e s s io n e p r u d e n tu m .<br />
F in o a q u esto punto Ia citazione è certamente esatta. Non così<br />
p o s s ia m o d ir e per la lex I F a u tu ru s (Gaius, Lb. I Ad legem X II tabula<br />
r u m ) , c h e , non essendo sud<strong>di</strong>visa per paragrafi, automaticamente<br />
d ev e e s s e r e esclu sa dall’identificazione. Il ms. reca qui incipit postea<br />
a u t. (c o n l’abb reviazion e classica per autem , si noti), che potrebbe essere<br />
c o n c o r d a to con il precedente paragraphus. Seppure ciò non cor<br />
isp o n d a p e r nulla alla form a ortodossa d’una citazione, ci permetter<br />
e b b e <strong>di</strong> te n ta r e un’identificazione: Ibid., lex II Necessarium itaque<br />
n o b is v i d e t u r (Pom ponius, Lb. sing. Enchiri<strong>di</strong>i), par. 2 Postea aucta.<br />
D o v e a u t[ e m ~ i per a u cta sarebbe imputabile ad un lapsus grafico.<br />
17 D ig., Lb. XLVI, tit. 1 De fideiussoribus et mandatoribus, lex<br />
XXII M o r t u o re o (Florentinus, Lb. VIII Institutionum ).<br />
18 D ig., Lb. IV, tit. 2 Q u od m e tu s causa gestum erit, lex IX Met<br />
u m a u t e m p r e s e n te m (Ulpianus, Lb. XI Ad E <strong>di</strong>ctum ), par. 1 Animadv<br />
e r t e n d u m a u te m .<br />
II n o s tr o cita m e tu s per m e tu m , forse confondendosi con Dig.,<br />
Lb. IV , tit. 6 E x q u ib u s ca u sis, lex III M etus autem causa (Ulpianus,<br />
Lb. X II A d E d ic tu m ) .<br />
19 D e c ret. Greg. IX, Lb. V, tit. 40 De verborum significatione,<br />
ca p . X F o r u s e s t e x e rc e n d a ru m litiu m locus (Isidorus, Libro Ethym<br />
o lo g ia r u m ) .<br />
20 E x tr a v a g . Com m unes, Lb. I, tit. 6 De officio delegati, cap. sing.<br />
S e d e s a p o s t o lic a in su is a c tib u s veritatem prosequeris.<br />
A ta le identificazione si oppone l’unicità del capitolo, che contr<br />
a d d ic e l ’in d ica zio n e c a p itu lo pen ultim o, e soprattutto l’inesistenza<br />
in e s s o c a p ito lo della parola « <strong>di</strong>strictus ». Da notare che nel Corpus<br />
I u r i s C a n o n ic i esistono altri titoli simili a questo (De officio potes<br />
t a t i s e t in d i c i delegati, De o fficio legati, ecc.), ma nessuno <strong>di</strong> essi<br />
s o d d is fa a lle rich ieste della nostra citazione.<br />
21 In stitu tio n e s, Lb. IV, tit. 6 De actionibus, par. 5 Rursus ex<br />
d iv e r s o .<br />
— 69 —<br />
Società <strong>Ligure</strong> <strong>di</strong> <strong>Storia</strong> <strong>Patria</strong> - biblioteca <strong>di</strong>gitale - 2012