อ่านหนังสือ - กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง

คํานํา
การดําเนินงานในพิพิธภัณฑสัตวและพืชทะเล (Reference Collection) สถาบันวิจัยและพัฒนา
ทรัพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน ประกอบดวยหลายขั้นตอนซึ่งอาจจะแยกออกเปนขอ ๆ ได
ดังนี้ คือ การเก็บรวบรวมตัวอยาง (Sample collection) การแยกกลุมสัตวและพืชทะเล (Sorting) การคง
สภาพและเก็บรักษาตัวอยาง (Fixation and preservation) การวิเคราะหจําแนกชนิด (Identification) การ
จัดทําทะเบียนตัวอยาง (Documentation) และการดูแลรักษาประจําวัน (Routine maintenance) ใน
โอกาสนี้จะกลาวถึงขั้นตอนการเก็บรวบรวมตัวอยาง การแยกกลุมสัตวอยางคราว ๆ การคงสภาพและการ
เก็บรักษาตัวอยาง โดยเนนถึงเทคนิคในการเตรียมและเก็บรักษาตัวอยางสัตวทะเล
การเตรียมและเก็บรักษาตัวอยางสัตวและพืชทะเล เพื่อเปนหลักฐานอางอิงและศึกษาตอไปอีกใน
อนาคต มีขั้นตอนและวิธีการหรือเทคนิคแตกตางกันออกไปตามแตชนิดของตัวอยาง เพื่อจุดประสงคที่จะได
ตัวอยางที่ดีครบถวนสมบูรณ โดยตัวอยางไมแตกหัก หดตัวหรือเหี่ยวยน ฯลฯ นักวิจัยหลายคนไดมีการ
ทดลอง คนควาและใหความคิดเห็นแตกตางกันออกไปเกี่ยวกับชนิดของสารหรือน้ํายาเคมีที่ใช ชนิดของสัตว
ทะเลและระยะเวลา ปจจุบันยังสรุปไมไดแนชัดวาสารหรือน้ํายาเคมีใดดีที่สุดและใหประโยชนไดคุมคามาก
ที่สุด
การเตรียมและเก็บรักษาตัวอยางที่จะกลาวตอไปนี้สวนใหญใชกับสัตวทะเลไมมีกระดูกสันหลัง
(Marine Invertebrates) ขั้นตอนและวิธีการเหลานี้เปนเพียงแนวทางเบื้องตนสําหรับผูที่สนใจ ซึ่งไดจาก
การคนควาจากเอกสาร จากการศึกษาทดลองและจากประสบการณของเจาหนาที่ของพิพิธภัณฑสัตวและพืช
ทะเล การเตรียมและเก็บรักษาตัวอยางอาจมีขั้นตอนและวิธีการที่ดีกวานี้อีก ซึ่งผูที่สนใจควรจะไดมีการศึก-
ษาและคนควาเพิ่มเติมตอไปอีก
หนังสือเลมนี้ไดจัดทําขึ้น เพื่อเผยแพรความรูดานเทคนิคในการเตรียมและเก็บรักษาตัวอยางสัตว
ทะเล รวมถึงวิธีการที่ใชในการคืนสภาพตัวอยางแหง ซึ่งเปนปญหาใหญประการหนึ่งในการเก็บรักษา
ตัวอยางของพิพิธภัณฑฯ ในปจจุบัน เพื่อเปนแนวทางใหแกสถาบันหรือผูที่สนใจไดพิจารณานําไปใช
ประโยชนตอไป
(นายวรรณเกียรติ ทับทิมแสง)
ผูอํานวยการสถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน