rusTvelologiuri literatura

rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura

science.org.ge
from science.org.ge More from this publisher
28.06.2014 Views

. gaponovs mohyavs poemis siuJeturi motivebis damTxvevis magaliTebic bibliis sxvadasxva epizodTan. g. a. 824. manana gigineiSvili rusTavelis msoflmxedvelobis zogierTi sakiTxi Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 31-40. avtori aRniSnavs, rom gamoTqmulia mravali da erTmaneTis sawinaaRmdego Tvalsazrisi rusTavelis msoflmxedvelobis Taobaze. am varaudTagan meti damajereblobiT gamoirCeva Tvalsarisi rusTavelis qristianobis Sesaxeb. `qristianuli msoflmxedvelobis pirvelad SreTa gaTvaliswineba naTels xdis, rom poemis dasawyisi strofebi, RvTaebrivi mijnurobis rusTaveluri gageba, avTandilis ander- Zi, misive locva da mnaTobTadmi mimarTva, nestanis werili, mzis simbolika — naTelyofs samyarosa da adamianis Sesaxeb qristianul SexedulebaTa Rrma gaazrebas~. qristian pirvelmamaTa naSromebSi sagangebo yuradReba eTmoba adamianis bedis mimarTebas mnaTobebTan da mnaTobebis warmmarTvel ierarqiul ZalebTan, angelozur arsebebTan (39). qristianuli msoflgagebis niadagze SeiZleba aixsnas, magaliTad: borotis arasubstanciuroba, pirvelmizezis — rogorc erTis problema, `arsad Semosvla~, pirovnebis Tavisuflebis sakiTxi, `sulTa sira~, sibrZnis wina planze wamoweva da sxv. rac Seexeba renesansul suliskveTebas, mkvlevris azriT, es qristianobis daZlevas ki ar gulisxmobda,aramed misi SemecnebiTi Rirebulebis wvdomas. g. a. 825. niko gogoWuri `vefxistyaosnis~ erTi sadao strofis gamo Jur. `ciskari~, 1979, № 7, gv. 125-126. avtori exmaureba prof. p. Sarias mosazrebas, romelic `vefxistyaosnis~ meore strofis rusTveliseulobas eWvqveS ayenebs imis gamo, rom gamoTqma `momec mijnurTa survili~ uazrod miaCnia. misi azriT, aseve uadgiloa `codvebis Semsubuqebaze~ saubari, vinaidan aseTi ram mTel poemaSi arsad gvxvdeba. werilis avtori aRniSnavs, rom p. Saria sityvaSi `survili~ Tanamedrove Sinaarss gulisxmobs (mondomeba, wadili) da amitom frazac uazrod eCveneba. sinamdvileSi rusTaveli `survils~ aq mZlavri siyvarulis mniSvnelobiT xmarobs. sadao strofis Sinaarsia: `RmerTo, Sen damifare, momec mijnurTa (SmagTa) Sesaferisi mZlavri siyvaruli, romelic CemSi daTrgunavs satanas, biwiers da Semimsubuqebs saiqioSi wasaReb codvebs. siyvaruli (`survili~) aq miCneulia adamianis ganmwmend da amamaRlebel Zalad, zneobriv sikeTed. amdenad, strof- Si araviTari ulogikoba araa da is arc avTenturobaSi daeWvebis sababs iZlva. g. a. 826. grigol zardaliSvili SoTa rusTavelis geografiuli horizontis Sesaxeb Jur. `ganTiadi~, 1979, № 1, gv. 177-185. rusTavelis poemis geografiuli safuZvlebisa da geografiuli horizontis Sesaxeb arsebul literaturidan avtori imowmebs a. svaniZis, z. avaliSvilis, d. qumsiSvilis da sxvaTa mosazrebebs. a. svaniZis azriT, qajeTi aris gibraltari, uZveles droSi cnobili `melkartis svetebis~, Semdeg ki `herkulesis svetebis~ saxelwodebiT. l. maruaSvilis mixedviT, q. mulRazanzari aris afrikis sanapiroze mdebare navsadguri `zanzibaris~ saxelwodebiT, xolo gulanSaro an kunZul madagaskarzea, an mozambikis teritoriaze. avtori im azrisaa, rom poemis geografiuli safuZvlebis dadgena Znelia. im droSi geografiuli mecniereba Tanamedrove gagebiT ar arsebobda, mas wminda aRweriTi mniSvneloba hqonda da saxelmwifos interesebs eqvemdebareboda. geografiuli TvalsazrisiT CvenTvis sainteresoa petriwis mier Targmnili astronomiul-astrologiuri Sromebi. 272

poemis geografiul areSi vxvdebiT mdinareebs, qalaqebsa da qveynebs. poemaSi dasaxelebulia sami qalaqi — qajeTi, gulanSaro da mulRazanzari, sadac gaSlilia poemis persona- Jebis moqmedebaTa are. am qalaqTa adgilmdebareoba jer kidev amoucnobia. poemaSi dasaxelebuli sami mdinare — dijla, jeoni, evfrati _ xatovan TqmebSia gamoyenebuli da poemis gmirTa moqmedebis marSrutebTan damokidebuleba ara aqvT. Tu arabeTis romel nawilzea laparaki poemaSi, amis dadgena Znelia. im droSi, farTo gagebiT arabeTad iwodeboda mTeli xalifati egviptidan dawyebuli mTeli arabeTis naxevarkunZulisa da mcire aziis CaTvliT. poemaSi moxseniebulia Zvel qarTvelTaTvis sakmaod cnobili indoeTi. poemaSi agreTve moxseniebulia xataeTi, CineTi da CinmaCini. gavrcelebuli TvalsazrisiT, aRmosavleTis qveynebi `CinmaCnis~ saxelwodebiTaa cnobili Zveli qarTvelebisaTvis. qarTvelebi kargad icnobdnen xvarazms, imdroineli samyaros yvelaze mZlavr mahmadianur saxelmwifos, mis kulturas, ekonomikas da SemTxvviTi ar aris, rom poemis mixedviT indoTis mefes surda Tavisi qaliSvili mieTxovebina xvarazmSas SvilisaTvis. i.k. 827. giorgi TevzaZe rusTavelis kosmologia Tb., 1979, 146 gv. avtori aanalizebs `vefxistyaosanSi~ astronomiuli Sinaarsis Semcvel strofebsa da striqonebs, rac mas imis mtkicebis safuZvels aZlevs, rom poemaSi ciur sxeulTa moZraoba mocemulia im droisaTvis sayovelTaod miRebuli swavlebisgan principulad gansxvavebuli warmodgenebis mixedviT. cnobilia, rom rusTaveli astralur movlenebs iyenebs poemis personaJebis daxasia- Tebisa da maTi urTierTobis asaxvis mizniT. 125-e, 821-e, 952-e strofebSi metaforulad laparakia mzisa da mTvaris Sexvedra-dacilebaze. avtoris dakvirvebiT, am SemTxvevebSi mocemulia mTvaris sakuTari, e. w. orbitaluri moZraoba sivrceSi. mkvlevari yuradRebas miaqcevs gamoTqmas `mTvaris movaneba~, aRniSnavs, rom is gamoxatavs mTvaris sinaTlisa da sikaSkaSis cvalebadobas, magram teqstidan Cans, rom poetisaTvis am movlenis warmoSobis mizezi gaugebaria. gamoTqmaSi `mze mabrunvebs, ar gamiSvebs~ (951) igulisxmeba otaridis (merkuris) wriuli moZraoba mzis garSemo. rusTavels miaCnia, rom mze dedamiwis garSemo brunavs, xolo merkuri da venera moZraoben mzis irgvliv. avTandilis vedrebaSi mnaTobTadmi (strofebi 947-953) mocemulia rusTavelis epoqaSi cnobili Svidi mnaTobis astrologiuri da astronomiuli daxasiaTeba. im dros sayovel- Taod miRebuli iyo samyaros agebulebis ptolemeosis geocentruli sistema, romelSic mna- TobTa rigi aseTia (dedamiwidan planetebamde manZilis zrdis mixedviT): 1) mTvare, 2) merkuri (otaridi), 3) venera (aspirozi), 4) mze, 5) marsi (marixi), 6) iupiteri (muSTari), 7) saturni (zuali). rusTaveli icnobs am sistemas, magram igi mnaTobebs Sebrunebuli rigiT (uSoresidan — dedamiwamde manZilis klebis mixedviT) asaxelebs. g. TevzaZis mtkicebiT, rusTavlma icis, rom merkurisa da veneras garda, maTze uSoresi, e. w. zeda planetebic — marsi, iupiteri da saturni — mzis irgvliv brunaven; isini moZraoben wreebze, romelTa saerTo centrSi realuri mze mdebareobs da amgvari moZraoba mzis mizidulobis Zalis gavleniT xdeba. amiT rusTavelma Sesworeba Seitana ptolemeosis geocentrul sistemaSi da faqtobrivad samyaros agebuleba warmoadgina axleburad, romelsac geo-heliocentruli sistema ewodeba. wigns axlavs redaqtoris — g. fanjikiZis winasityvaoba _ `axali sityva rusTvelologiaSi~ (gv. 3-11) da reziume rusul da inglisur enebze (gv. 126-144). ix. recenziebi: m. mamacaSvilis (anot. № 833), p. ratianis (anot. № 840), g. fanjikiZis (anot. № 850), a. furcxvaniZisa da v. kobaxiZis (anot. № 811), i. efremiZis (anot. № 877), a. SaniZis (anot. № 854), al. baramiZis da sxv. (anot. № 872), m. imnaZisa (anot. № 880). g. a. 273

. gaponovs mohyavs poemis siuJeturi motivebis damTxvevis magaliTebic bibliis sxvadasxva<br />

epizodTan. g. a.<br />

824. manana gigineiSvili<br />

rusTavelis msoflmxedvelobis zogierTi sakiTxi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 31-40.<br />

avtori aRniSnavs, rom gamoTqmulia mravali da erTmaneTis sawinaaRmdego Tvalsazrisi<br />

rusTavelis msoflmxedvelobis Taobaze. am varaudTagan meti damajereblobiT gamoirCeva<br />

Tvalsarisi rusTavelis qristianobis Sesaxeb.<br />

`qristianuli msoflmxedvelobis pirvelad SreTa gaTvaliswineba naTels xdis, rom<br />

poemis dasawyisi strofebi, RvTaebrivi mijnurobis rusTaveluri gageba, avTandilis ander-<br />

Zi, misive locva da mnaTobTadmi mimarTva, nestanis werili, mzis simbolika — naTelyofs<br />

samyarosa da adamianis Sesaxeb qristianul SexedulebaTa Rrma gaazrebas~.<br />

qristian pirvelmamaTa naSromebSi sagangebo yuradReba eTmoba adamianis bedis mimarTebas<br />

mnaTobebTan da mnaTobebis warmmarTvel ierarqiul ZalebTan, angelozur arsebebTan (39).<br />

qristianuli msoflgagebis niadagze SeiZleba aixsnas, magaliTad: borotis arasubstanciuroba,<br />

pirvelmizezis — rogorc erTis problema, `arsad Semosvla~, pirovnebis Tavisuflebis<br />

sakiTxi, `sulTa sira~, sibrZnis wina planze wamoweva da sxv.<br />

rac Seexeba renesansul suliskveTebas, mkvlevris azriT, es qristianobis daZlevas ki<br />

ar gulisxmobda,aramed misi SemecnebiTi Rirebulebis wvdomas. g. a.<br />

825. niko gogoWuri<br />

`vefxistyaosnis~ erTi sadao strofis gamo<br />

Jur. `ciskari~, 1979, № 7, gv. 125-126.<br />

avtori exmaureba prof. p. Sarias mosazrebas, romelic `vefxistyaosnis~ meore strofis<br />

rusTveliseulobas eWvqveS ayenebs imis gamo, rom gamoTqma `momec mijnurTa survili~ uazrod<br />

miaCnia. misi azriT, aseve uadgiloa `codvebis Semsubuqebaze~ saubari, vinaidan aseTi<br />

ram mTel poemaSi arsad gvxvdeba.<br />

werilis avtori aRniSnavs, rom p. Saria sityvaSi `survili~ Tanamedrove Sinaarss gulisxmobs<br />

(mondomeba, wadili) da amitom frazac uazrod eCveneba. sinamdvileSi rusTaveli<br />

`survils~ aq mZlavri siyvarulis mniSvnelobiT xmarobs. sadao strofis Sinaarsia: `RmerTo,<br />

Sen damifare, momec mijnurTa (SmagTa) Sesaferisi mZlavri siyvaruli, romelic CemSi daTrgunavs<br />

satanas, biwiers da Semimsubuqebs saiqioSi wasaReb codvebs. siyvaruli (`survili~)<br />

aq miCneulia adamianis ganmwmend da amamaRlebel Zalad, zneobriv sikeTed. amdenad, strof-<br />

Si araviTari ulogikoba araa da is arc avTenturobaSi daeWvebis sababs iZlva. g. a.<br />

826. grigol zardaliSvili<br />

SoTa rusTavelis geografiuli horizontis Sesaxeb<br />

Jur. `ganTiadi~, 1979, № 1, gv. 177-185.<br />

rusTavelis poemis geografiuli safuZvlebisa da geografiuli horizontis Sesaxeb arsebul<br />

literaturidan avtori imowmebs a. svaniZis, z. avaliSvilis, d. qumsiSvilis da sxvaTa<br />

mosazrebebs.<br />

a. svaniZis azriT, qajeTi aris gibraltari, uZveles droSi cnobili `melkartis svetebis~,<br />

Semdeg ki `herkulesis svetebis~ saxelwodebiT. l. maruaSvilis mixedviT, q. mulRazanzari<br />

aris afrikis sanapiroze mdebare navsadguri `zanzibaris~ saxelwodebiT, xolo<br />

gulanSaro an kunZul madagaskarzea, an mozambikis teritoriaze.<br />

avtori im azrisaa, rom poemis geografiuli safuZvlebis dadgena Znelia. im droSi geografiuli<br />

mecniereba Tanamedrove gagebiT ar arsebobda, mas wminda aRweriTi mniSvneloba<br />

hqonda da saxelmwifos interesebs eqvemdebareboda. geografiuli TvalsazrisiT CvenTvis<br />

sainteresoa petriwis mier Targmnili astronomiul-astrologiuri Sromebi.<br />

272

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!