rusTvelologiuri literatura
rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura
813. guram SaraZe evgeni bolxovitinovi, pirveli rusi rusTvelologi red. s. caiSvili, Tb., 1978,120+105 gv. wignSi ganxilulia e. bolxovitinovis cxovreba da misi mecnieruli, kerZod — rusTvelologiuri moRvaweoba. evgeni (eqvTime) aleqsis Ze bolxovitinovi (1767-1837), kievis mitropoliti, ruseTis mecnierebaTa akademiisa da ramdenime samecniero sazogadoebis wevri, Tavisi droisaTvis cnobili mecnieri da kulturis moRvawe iyo. 1800-1804 wlebSi peterburgSi, aleqsandre nevelis sasuliero akademiaSi yofnis dros is dauaxlovda saqarTvelodan iZulebiT gadasaxlebuli samefo ojaxis wevrebs, maT mxlebel sasuliero da saero pirebs. igi dainteresda axladSeerTebuli qveynis istoriiT, kulturiTa da mwerlobiT. sasuliero piris varlam erisTavisa da sxvebis daxmarebiT e. bolxovitinovma dawera vrceli narkvevi: `Историческое изображение Грузии в политическом, церковном и учебном ея состаянии~, romelic wignad gamoica peterburgSi 1802 wels. masSi didi adgili eTmoba cnobebs SoTa rusTavelsa da mis Txzulebaze. mocemulia `vefxistyaosnis~ Janrobrivi raobisa da msoflio literaturis istoriaSi misi adgilis gansazRvris cda, qarTuli leqsis versifikaciisa da kerZod, rusTveluri Sairis daxasiaTeba. rusTavelis Txzuleba pirvelad man Seupirispira ariostosa da osianis humanistur, sagmiro-saraindo poemebs. manve scada ramdenime strofis Targmna rusul enaze. e. bolxovitinovis wigni maSinve iTargmna germanul enaze da daibeWda 1814 wels. masze recenzia-anotaciebi gamoqveynda germanul da frangul enebze, ramac xeli Seuwyo saqarTvelos istoriisa da kulturis sakiTxebis evropaSi gatanasa da popularizacias. g. SaraZis naSroms erTvis reziume rusul enaze (gv. 114-116), pirTa saZiebeli (gv. 117-120) da damateba — e. bolxovitinovis wignis pirveli gamocemis fotoasli calke numeraciiT, gv. 1-104. g. a. 814. g. SaraZe mixai ziCi da qarTuli kultura redaqtori al. baramiZe, Tb., 1978, 160 gv. wigni eZRvneba ungreli mxatvris, `vefxistyaosnis~ erT-erTi damsuraTeblis, mixai ziCis dabadebis 150 wlisTavs. winasityvaobaSi avtori aRniSnavs, rom m. ziCim waruSleli kvali datova XIX saukunis saqarTvelos istoriaSi. misi urTierToba, megobroba da TanamSromloba gr. orbelianTan, i.WavWavaZesTan, a. wereTelTan, i. maCabelTan, n. nikolaZesTan, i. meunargiasTan da sxva sazogado moRvaweebTan qarTveli da ungreli xalxebis istoriuli megobrobis gauxunari furclebia. naSromi Sedgeba Semdegi Tavebisagan. I. megobrobis istoriuli fesvebi; II. mixai ziCi — didi ungreli erovnuli mxatvari; III. m. ziCi saqarTveloSi da vefxistyaosnis dasuraTeba; IV. m. ziCi da vefxistyaosnis vikariseuli ungruli Targmani; V. m. ziCis ucnobi namuSevrebi; VI, megobroba grZeldeba. teqstSi CarTulia m. ziCis mier saqarTveloSi dadgmuli `cocxali suraTebis~ fotoreproduqciebi, qarTveli sazogado moRvaweebisa da im pirebis portretebi, romelnic monawileobdnen `cocxal suraTebSi~. wigns axlavs reziume rusul da ungrul enebze (gv. 137-146) da pirTa saZiebeli. g. a. 815. SoTa CijavaZe `vefxistyaosnis~ ori adgilis dadgenisaTvis Jur. `macne~, els, 1978, № 3, gv. 55-58. mkvlevari ganixilavs striqons: `man grZneulma moli rame wamoisva zeda tansa~ (1276,3) da aRniSnavs, rom `tani~ sparsuli sityvaa da qarTulad `gvams~ udris. is meaTe saukuneSi Semosula qarTul enaSi. gvaqvs cnebebi `zedatani~ da `qvedatani~, romlebic aRniSnaven ada- 268
mianis sxeulis welszeda da welsqveda nawilebs, agreTve _ qalis welszeviT da welsqveviT Casacmelsac. poemaSi xmarebuli saxeli `zedatani~ gadamwerma aRiqva rogorc Tandebuliani sityva `zeda tansa~. `vefxistyaosanSi~ zeda da zed Tandebulebi 73-jer gvxvdeba da erTxlac araa isini naxmari saxelis win, yvelgan saxelis Semdeg dgas (tansa zeda, wyalsa zeda, qedsa zeda da a. S.). mkvlevari fiqrobs, rom poemis avtografSi uda yofiliyo `zedatansa~, welszemoT Casacmelis mniSvnelobiT. agreTve `wamoisvas~ magier unda daibeWdos `wamoisxa~. wakiTxva `wamoisva~ gadamwerTa meqanikuri Secdomis Sedegia. me-17 saukunis camet xelnawersa da me-18 s-is yvela xelnawerSi ikiTxeba `wamoisxa~. g. a. 816. S. CijavaZe `vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi sulxan-saba orbelianis `sityvis konaSi~ litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, XII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1978, gv. 8-9 (mogvyavs SemoklebiT). pirveli swavluli, romelmac `vefxistyaosnis~ leqsikur erTeulTa ganmartebani mogvca, iyo s.-s. orbeliani. mis `sityvis konaSi~ rusTvelis poemis damowmebiT axsnilia 53 sityva. igulisxmeba, rom wyaros miuTiTeblad ganmartebulia kidev mravali aTeuli sityva. dasaxelebuli 53 sityvidan marTebulad axsnilia 46. poemis konteqstisaTvis Seuferebeli ganmarteba aqvs eqvs sityvas (gia, naZlevi, perpera, Sadi, cqafi, wavarna). sulxan-sabas leqsikonSi ar gvxvdeba rusTvelis poemaSi gamoyenebuli 280 leqsikuri erTeuli. g. a. 817. noSrevan jiSkariani `sparsi~ _ `sparsulis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe, t. 90, 1978, № 3, gv. 753-756. mkvlevari wers, rom CaxruxaZis `TamarianSi~ termini `sparsi~ Svidjer aris gamoyenebuli da yvelgan is zogadi cnebis — araqristianis, muslimis (mahmadianis) aRmniSvnelia. CaxruxaZisaTvis `sparsi~ krebadi terminia (sayuradReboa, rom `abdulmesianSi~ am termins mxolod eTnikur-geografiuli Sinaarsi aqvs). savaraudoa, rom `vefxistyaosnis~ dasawyisSi xsenebuli `ese ambavi sparsuli~ iseve zogadi mniSvnelobiT aris xmarebuli, rogorc CaxruxaZesTan. rusTveli wers: es ambavi `sparsulia~ (mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur samyaroSi, magram ara kerZod — sparseTSi. poemis fabula `sparsulia~ imedenad, ramdenadac poemis gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, magram moTxrobili ambebi gaazrebulia, `naTargmanebia~ qarTulad. meore striqonSi naTqvami ki: `vpove da leqsad gardavTqvi~ _ ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT; es, albaT, poeturi mistifikaciaa, anu `siuJetis SeniRbvis~ poeturi xerxia. g. a. 1979 weli 818. giorgi arabuli zogi ram nanuCas Sesaxeb Jur. `macne~, els, 1979, № 4, gv. 15-22. naSromSi garkveulia `vefxistyaosnis~ erT-erTi interpolatoris, nanuCas, vinaoba. dadgenilia, rom arCil mefis mier `nanuCad~ dasaxelebuli pirovneba yofila Tavadi manuCar ciciSvili, romelic qarTlSi sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobda 1610-iani wlebidan, xolo rostom-xanis (bagrationis) mmarTvelobis dros sasaxlis erT-erTi didi moxele _ 269
- Page 217 and 218: 663. Rustaveli Sota Vitez v tigrovi
- Page 219 and 220: 671. nestan sulava vefxistyaosnis `
- Page 221 and 222: 678. S. CijavaZe vefxistyaosnis poe
- Page 223 and 224: meoTxe TavSi `rusTvelis adgilisaTvi
- Page 225 and 226: da saxalxo zeims q. axalcixeSi, sad
- Page 227 and 228: ogorc sakuTari saxeli, rogorc termi
- Page 229 and 230: 702. vefxistyaosnis xelnaweri leqsi
- Page 231 and 232: 708. jibo lomaSvili `kuparisa~ da `
- Page 233 and 234: 714. r. mirianaSvili axla ki arabul
- Page 235 and 236: 719c. SoTa rusTaveli vefxistyaosani
- Page 237 and 238: saraindo literaturasTan unda gamoir
- Page 239 and 240: zania, `vefxistyaosnis~ ideuri Sina
- Page 241 and 242: 735. izolda waqaZe vefxistyaosnis e
- Page 243 and 244: laze adrindel werilobiT dokumentebs
- Page 245 and 246: xulia meaTe saukunis xelnawerSi saT
- Page 247 and 248: 750. mariam karbelaSvili vefxistyao
- Page 249 and 250: 237-246 gverdebze warmodgenilia kom
- Page 251 and 252: avtori daaskvnis, rom SoTa rusTveli
- Page 253 and 254: 771. petre Saria SoTa rusTaveli da
- Page 255 and 256: jvris monastris freska. arsebobs me
- Page 257 and 258: 781. al. baramiZe `vefxistyaosnis~
- Page 259 and 260: 1. terminebi, romlebic dResac iseve
- Page 261 and 262: 793. daviT kobiZe rusTvelisa da niz
- Page 263 and 264: 798. levan menabde rusTveli ucxoeTS
- Page 265 and 266: avtori aRniSnavs: aRiarebulad iTvle
- Page 267: 809. vaxtang sidamoniZe Zvirfasi rv
- Page 271 and 272: 822. roland burWulaZe dagvianebuli
- Page 273 and 274: poemis geografiul areSi vxvdebiT md
- Page 275 and 276: 832. korneli kekeliZe SoTa rusTveli
- Page 277 and 278: wignidan `SiZin~ (Zv. w. XII-VI ss.
- Page 279 and 280: 844. rusTvelologiuri rCeuli literat
- Page 281 and 282: 851. qronika da informacia vefxisty
- Page 283 and 284: 857. sargis caiSvili vefxistyaosnis
- Page 285 and 286: poemiseuli samyaro, mxatvruli saxe
- Page 287 and 288: 870. aleqsandre baramiZe Zveli qarT
- Page 289 and 290: 2. asmaTi. wignis 47-57 gverdebze m
- Page 291 and 292: 881. vefxistyaosnis uaxlesi Targman
- Page 293 and 294: S. beriZe dednad iyenebda poemis d.
- Page 295 and 296: 891. vaxtang kuprava rusTveli Tu ru
- Page 297 and 298: 898. S. nucubiZe I. rusTavelis Semo
- Page 299 and 300: 905. akaki SaniZe vefxistyaosnis sa
- Page 301 and 302: 912. aleqsi WinWarauli vefxistyaosn
- Page 303 and 304: avtoris azriT, `vefxistyaosani~ ari
- Page 305 and 306: parizSi gaimarTa sajaro sazeimo sxd
- Page 307 and 308: saqarTvelos monaTmflobeloba ar gauv
- Page 309 and 310: avtorTa saZiebeli (cifri uCvenebs s
- Page 311 and 312: martirosovi a. 709. maruaSvili l. 3
- Page 313 and 314: pirTa saZiebeli (cifri uCvenebs sta
- Page 315 and 316: zarecki a. 100. zarinqubi h. 421. z
- Page 317 and 318: sangvineti ed. 95. sarajiSvili al.
mianis sxeulis welszeda da welsqveda nawilebs, agreTve _ qalis welszeviT da welsqveviT<br />
Casacmelsac.<br />
poemaSi xmarebuli saxeli `zedatani~ gadamwerma aRiqva rogorc Tandebuliani sityva<br />
`zeda tansa~. `vefxistyaosanSi~ zeda da zed Tandebulebi 73-jer gvxvdeba da erTxlac araa<br />
isini naxmari saxelis win, yvelgan saxelis Semdeg dgas (tansa zeda, wyalsa zeda, qedsa zeda<br />
da a. S.).<br />
mkvlevari fiqrobs, rom poemis avtografSi uda yofiliyo `zedatansa~, welszemoT Casacmelis<br />
mniSvnelobiT. agreTve `wamoisvas~ magier unda daibeWdos `wamoisxa~. wakiTxva `wamoisva~<br />
gadamwerTa meqanikuri Secdomis Sedegia. me-17 saukunis camet xelnawersa da me-18 s-is<br />
yvela xelnawerSi ikiTxeba `wamoisxa~. g. a.<br />
816. S. CijavaZe<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi sulxan-saba orbelianis<br />
`sityvis konaSi~<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1978, gv. 8-9 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
pirveli swavluli, romelmac `vefxistyaosnis~ leqsikur erTeulTa ganmartebani mogvca,<br />
iyo s.-s. orbeliani. mis `sityvis konaSi~ rusTvelis poemis damowmebiT axsnilia 53 sityva.<br />
igulisxmeba, rom wyaros miuTiTeblad ganmartebulia kidev mravali aTeuli sityva.<br />
dasaxelebuli 53 sityvidan marTebulad axsnilia 46. poemis konteqstisaTvis Seuferebeli<br />
ganmarteba aqvs eqvs sityvas (gia, naZlevi, perpera, Sadi, cqafi, wavarna).<br />
sulxan-sabas leqsikonSi ar gvxvdeba rusTvelis poemaSi gamoyenebuli 280 leqsikuri<br />
erTeuli. g. a.<br />
817. noSrevan jiSkariani<br />
`sparsi~ _ `sparsulis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi<br />
saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe, t. 90, 1978, № 3, gv. 753-756.<br />
mkvlevari wers, rom CaxruxaZis `TamarianSi~ termini `sparsi~ Svidjer aris gamoyenebuli<br />
da yvelgan is zogadi cnebis — araqristianis, muslimis (mahmadianis) aRmniSvnelia.<br />
CaxruxaZisaTvis `sparsi~ krebadi terminia (sayuradReboa, rom `abdulmesianSi~ am termins<br />
mxolod eTnikur-geografiuli Sinaarsi aqvs).<br />
savaraudoa, rom `vefxistyaosnis~ dasawyisSi xsenebuli `ese ambavi sparsuli~ iseve zogadi<br />
mniSvnelobiT aris xmarebuli, rogorc CaxruxaZesTan. rusTveli wers: es ambavi `sparsulia~<br />
(mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur<br />
samyaroSi, magram ara kerZod — sparseTSi. poemis fabula `sparsulia~ imedenad, ramdenadac<br />
poemis gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, magram moTxrobili<br />
ambebi gaazrebulia, `naTargmanebia~ qarTulad. meore striqonSi naTqvami ki: `vpove da<br />
leqsad gardavTqvi~ _ ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT; es, albaT, poeturi mistifikaciaa,<br />
anu `siuJetis SeniRbvis~ poeturi xerxia. g. a.<br />
1979 weli<br />
818. giorgi arabuli<br />
zogi ram nanuCas Sesaxeb<br />
Jur. `macne~, els, 1979, № 4, gv. 15-22.<br />
naSromSi garkveulia `vefxistyaosnis~ erT-erTi interpolatoris, nanuCas, vinaoba.<br />
dadgenilia, rom arCil mefis mier `nanuCad~ dasaxelebuli pirovneba yofila Tavadi manuCar<br />
ciciSvili, romelic qarTlSi sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobda 1610-iani wlebidan,<br />
xolo rostom-xanis (bagrationis) mmarTvelobis dros sasaxlis erT-erTi didi moxele _<br />
269