rusTvelologiuri literatura

rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura

science.org.ge
from science.org.ge More from this publisher
28.06.2014 Views

813. guram SaraZe evgeni bolxovitinovi, pirveli rusi rusTvelologi red. s. caiSvili, Tb., 1978,120+105 gv. wignSi ganxilulia e. bolxovitinovis cxovreba da misi mecnieruli, kerZod — rusTvelologiuri moRvaweoba. evgeni (eqvTime) aleqsis Ze bolxovitinovi (1767-1837), kievis mitropoliti, ruseTis mecnierebaTa akademiisa da ramdenime samecniero sazogadoebis wevri, Tavisi droisaTvis cnobili mecnieri da kulturis moRvawe iyo. 1800-1804 wlebSi peterburgSi, aleqsandre nevelis sasuliero akademiaSi yofnis dros is dauaxlovda saqarTvelodan iZulebiT gadasaxlebuli samefo ojaxis wevrebs, maT mxlebel sasuliero da saero pirebs. igi dainteresda axladSeerTebuli qveynis istoriiT, kulturiTa da mwerlobiT. sasuliero piris varlam erisTavisa da sxvebis daxmarebiT e. bolxovitinovma dawera vrceli narkvevi: `Историческое изображение Грузии в политическом, церковном и учебном ея состаянии~, romelic wignad gamoica peterburgSi 1802 wels. masSi didi adgili eTmoba cnobebs SoTa rusTavelsa da mis Txzulebaze. mocemulia `vefxistyaosnis~ Janrobrivi raobisa da msoflio literaturis istoriaSi misi adgilis gansazRvris cda, qarTuli leqsis versifikaciisa da kerZod, rusTveluri Sairis daxasiaTeba. rusTavelis Txzuleba pirvelad man Seupirispira ariostosa da osianis humanistur, sagmiro-saraindo poemebs. manve scada ramdenime strofis Targmna rusul enaze. e. bolxovitinovis wigni maSinve iTargmna germanul enaze da daibeWda 1814 wels. masze recenzia-anotaciebi gamoqveynda germanul da frangul enebze, ramac xeli Seuwyo saqarTvelos istoriisa da kulturis sakiTxebis evropaSi gatanasa da popularizacias. g. SaraZis naSroms erTvis reziume rusul enaze (gv. 114-116), pirTa saZiebeli (gv. 117-120) da damateba — e. bolxovitinovis wignis pirveli gamocemis fotoasli calke numeraciiT, gv. 1-104. g. a. 814. g. SaraZe mixai ziCi da qarTuli kultura redaqtori al. baramiZe, Tb., 1978, 160 gv. wigni eZRvneba ungreli mxatvris, `vefxistyaosnis~ erT-erTi damsuraTeblis, mixai ziCis dabadebis 150 wlisTavs. winasityvaobaSi avtori aRniSnavs, rom m. ziCim waruSleli kvali datova XIX saukunis saqarTvelos istoriaSi. misi urTierToba, megobroba da TanamSromloba gr. orbelianTan, i.WavWavaZesTan, a. wereTelTan, i. maCabelTan, n. nikolaZesTan, i. meunargiasTan da sxva sazogado moRvaweebTan qarTveli da ungreli xalxebis istoriuli megobrobis gauxunari furclebia. naSromi Sedgeba Semdegi Tavebisagan. I. megobrobis istoriuli fesvebi; II. mixai ziCi — didi ungreli erovnuli mxatvari; III. m. ziCi saqarTveloSi da vefxistyaosnis dasuraTeba; IV. m. ziCi da vefxistyaosnis vikariseuli ungruli Targmani; V. m. ziCis ucnobi namuSevrebi; VI, megobroba grZeldeba. teqstSi CarTulia m. ziCis mier saqarTveloSi dadgmuli `cocxali suraTebis~ fotoreproduqciebi, qarTveli sazogado moRvaweebisa da im pirebis portretebi, romelnic monawileobdnen `cocxal suraTebSi~. wigns axlavs reziume rusul da ungrul enebze (gv. 137-146) da pirTa saZiebeli. g. a. 815. SoTa CijavaZe `vefxistyaosnis~ ori adgilis dadgenisaTvis Jur. `macne~, els, 1978, № 3, gv. 55-58. mkvlevari ganixilavs striqons: `man grZneulma moli rame wamoisva zeda tansa~ (1276,3) da aRniSnavs, rom `tani~ sparsuli sityvaa da qarTulad `gvams~ udris. is meaTe saukuneSi Semosula qarTul enaSi. gvaqvs cnebebi `zedatani~ da `qvedatani~, romlebic aRniSnaven ada- 268

mianis sxeulis welszeda da welsqveda nawilebs, agreTve _ qalis welszeviT da welsqveviT Casacmelsac. poemaSi xmarebuli saxeli `zedatani~ gadamwerma aRiqva rogorc Tandebuliani sityva `zeda tansa~. `vefxistyaosanSi~ zeda da zed Tandebulebi 73-jer gvxvdeba da erTxlac araa isini naxmari saxelis win, yvelgan saxelis Semdeg dgas (tansa zeda, wyalsa zeda, qedsa zeda da a. S.). mkvlevari fiqrobs, rom poemis avtografSi uda yofiliyo `zedatansa~, welszemoT Casacmelis mniSvnelobiT. agreTve `wamoisvas~ magier unda daibeWdos `wamoisxa~. wakiTxva `wamoisva~ gadamwerTa meqanikuri Secdomis Sedegia. me-17 saukunis camet xelnawersa da me-18 s-is yvela xelnawerSi ikiTxeba `wamoisxa~. g. a. 816. S. CijavaZe `vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi sulxan-saba orbelianis `sityvis konaSi~ litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, XII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1978, gv. 8-9 (mogvyavs SemoklebiT). pirveli swavluli, romelmac `vefxistyaosnis~ leqsikur erTeulTa ganmartebani mogvca, iyo s.-s. orbeliani. mis `sityvis konaSi~ rusTvelis poemis damowmebiT axsnilia 53 sityva. igulisxmeba, rom wyaros miuTiTeblad ganmartebulia kidev mravali aTeuli sityva. dasaxelebuli 53 sityvidan marTebulad axsnilia 46. poemis konteqstisaTvis Seuferebeli ganmarteba aqvs eqvs sityvas (gia, naZlevi, perpera, Sadi, cqafi, wavarna). sulxan-sabas leqsikonSi ar gvxvdeba rusTvelis poemaSi gamoyenebuli 280 leqsikuri erTeuli. g. a. 817. noSrevan jiSkariani `sparsi~ _ `sparsulis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe, t. 90, 1978, № 3, gv. 753-756. mkvlevari wers, rom CaxruxaZis `TamarianSi~ termini `sparsi~ Svidjer aris gamoyenebuli da yvelgan is zogadi cnebis — araqristianis, muslimis (mahmadianis) aRmniSvnelia. CaxruxaZisaTvis `sparsi~ krebadi terminia (sayuradReboa, rom `abdulmesianSi~ am termins mxolod eTnikur-geografiuli Sinaarsi aqvs). savaraudoa, rom `vefxistyaosnis~ dasawyisSi xsenebuli `ese ambavi sparsuli~ iseve zogadi mniSvnelobiT aris xmarebuli, rogorc CaxruxaZesTan. rusTveli wers: es ambavi `sparsulia~ (mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur samyaroSi, magram ara kerZod — sparseTSi. poemis fabula `sparsulia~ imedenad, ramdenadac poemis gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, magram moTxrobili ambebi gaazrebulia, `naTargmanebia~ qarTulad. meore striqonSi naTqvami ki: `vpove da leqsad gardavTqvi~ _ ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT; es, albaT, poeturi mistifikaciaa, anu `siuJetis SeniRbvis~ poeturi xerxia. g. a. 1979 weli 818. giorgi arabuli zogi ram nanuCas Sesaxeb Jur. `macne~, els, 1979, № 4, gv. 15-22. naSromSi garkveulia `vefxistyaosnis~ erT-erTi interpolatoris, nanuCas, vinaoba. dadgenilia, rom arCil mefis mier `nanuCad~ dasaxelebuli pirovneba yofila Tavadi manuCar ciciSvili, romelic qarTlSi sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobda 1610-iani wlebidan, xolo rostom-xanis (bagrationis) mmarTvelobis dros sasaxlis erT-erTi didi moxele _ 269

mianis sxeulis welszeda da welsqveda nawilebs, agreTve _ qalis welszeviT da welsqveviT<br />

Casacmelsac.<br />

poemaSi xmarebuli saxeli `zedatani~ gadamwerma aRiqva rogorc Tandebuliani sityva<br />

`zeda tansa~. `vefxistyaosanSi~ zeda da zed Tandebulebi 73-jer gvxvdeba da erTxlac araa<br />

isini naxmari saxelis win, yvelgan saxelis Semdeg dgas (tansa zeda, wyalsa zeda, qedsa zeda<br />

da a. S.).<br />

mkvlevari fiqrobs, rom poemis avtografSi uda yofiliyo `zedatansa~, welszemoT Casacmelis<br />

mniSvnelobiT. agreTve `wamoisvas~ magier unda daibeWdos `wamoisxa~. wakiTxva `wamoisva~<br />

gadamwerTa meqanikuri Secdomis Sedegia. me-17 saukunis camet xelnawersa da me-18 s-is<br />

yvela xelnawerSi ikiTxeba `wamoisxa~. g. a.<br />

816. S. CijavaZe<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi sulxan-saba orbelianis<br />

`sityvis konaSi~<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1978, gv. 8-9 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

pirveli swavluli, romelmac `vefxistyaosnis~ leqsikur erTeulTa ganmartebani mogvca,<br />

iyo s.-s. orbeliani. mis `sityvis konaSi~ rusTvelis poemis damowmebiT axsnilia 53 sityva.<br />

igulisxmeba, rom wyaros miuTiTeblad ganmartebulia kidev mravali aTeuli sityva.<br />

dasaxelebuli 53 sityvidan marTebulad axsnilia 46. poemis konteqstisaTvis Seuferebeli<br />

ganmarteba aqvs eqvs sityvas (gia, naZlevi, perpera, Sadi, cqafi, wavarna).<br />

sulxan-sabas leqsikonSi ar gvxvdeba rusTvelis poemaSi gamoyenebuli 280 leqsikuri<br />

erTeuli. g. a.<br />

817. noSrevan jiSkariani<br />

`sparsi~ _ `sparsulis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi<br />

saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe, t. 90, 1978, № 3, gv. 753-756.<br />

mkvlevari wers, rom CaxruxaZis `TamarianSi~ termini `sparsi~ Svidjer aris gamoyenebuli<br />

da yvelgan is zogadi cnebis — araqristianis, muslimis (mahmadianis) aRmniSvnelia.<br />

CaxruxaZisaTvis `sparsi~ krebadi terminia (sayuradReboa, rom `abdulmesianSi~ am termins<br />

mxolod eTnikur-geografiuli Sinaarsi aqvs).<br />

savaraudoa, rom `vefxistyaosnis~ dasawyisSi xsenebuli `ese ambavi sparsuli~ iseve zogadi<br />

mniSvnelobiT aris xmarebuli, rogorc CaxruxaZesTan. rusTveli wers: es ambavi `sparsulia~<br />

(mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur<br />

samyaroSi, magram ara kerZod — sparseTSi. poemis fabula `sparsulia~ imedenad, ramdenadac<br />

poemis gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, magram moTxrobili<br />

ambebi gaazrebulia, `naTargmanebia~ qarTulad. meore striqonSi naTqvami ki: `vpove da<br />

leqsad gardavTqvi~ _ ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT; es, albaT, poeturi mistifikaciaa,<br />

anu `siuJetis SeniRbvis~ poeturi xerxia. g. a.<br />

1979 weli<br />

818. giorgi arabuli<br />

zogi ram nanuCas Sesaxeb<br />

Jur. `macne~, els, 1979, № 4, gv. 15-22.<br />

naSromSi garkveulia `vefxistyaosnis~ erT-erTi interpolatoris, nanuCas, vinaoba.<br />

dadgenilia, rom arCil mefis mier `nanuCad~ dasaxelebuli pirovneba yofila Tavadi manuCar<br />

ciciSvili, romelic qarTlSi sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobda 1610-iani wlebidan,<br />

xolo rostom-xanis (bagrationis) mmarTvelobis dros sasaxlis erT-erTi didi moxele _<br />

269

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!