rusTvelologiuri literatura
rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura
g. wereTlis daskvniT, `vefxistyaosnis~ metri aris ara `abstraqtuli sqema~, aramed realuri sidide, romelic ganizomeba marcvalTa raodenobiT. igi asabuTebs maRali Sairis dayofis aucileblobas 4-marcvlian, xolo dabali Sairisas — 3 da 5-marcvlian ritmul er- Teulebad. poemis metrul sqemas gamoeTiSa ormarcvliani ritmuli erTeuli (qore), rac iman ganapiroba, rom `vefxistyaosnis~ maRal SairSi ara gvaqvs Sefardeba 2-4-2, arc dabalSi — 1-5-2 an 2-5-1, romlebSic ormarcvliani erTeuli damoukidebeli uflebiT isargeblebda. a. gawerelia riTmas maxvilTan akavSirebs, rac misi azriT, gamoricxavs qarTulSi 3-marcvlianze ugrZeli riTmis arsebobas. g.wereTlis azriT ki maxvili ar awarmoebs riTmas, riTmis sazRvari xSirad scildeba maxviliani marcvlis sazRvars. a. xinTibiZe emxroba qarTuli leqsis silaburobis Tvalsazriss da akeTebs Semdeg daskvnebs: silaburoba Tavs iCens saleqso struqturis iseT komponentSi, rogoric cezuraa. igi gadaulaxavi simagrea; sityva da muxli (`terfi~, `segmenti~) ver gadaabijebs cezuris sazRvars. marcvalTa ricxvis cvalebadoba qarTuli leqsis striqonSi leqsis xasiaTis Tvisobriv Secvlas iwvevs. qarTuli leqsi iTmens mcire gadaxvevas erTi sistemidan meorisaken. silabur-tonurobisken midrekileba qarTul leqss d. guramiSvilis droidan daetyo. rusTavelisaTvis miuRebeli Sefardeba: 2-4-2, 3-3-2- da sxva TandaTan uflebamosili xdeba. XX s-is qarTuli leqsidan tonurobis absoluturi gamoricxva ar SeiZleba, Tumca tonurobis calkeuli elementebi qarTul versifikacias silabur-tonurad ver aqcevs. qarTuli leqsis silaburobis Teorias momxreebi adrec hyavda (m. baraTaSvili, i. bagrationi, p. ioseliani, d. CubinaSvili, l. isarliSvili, p. ingoroyva, p. beraZe, g. gaCeCilaZe), magram g. wereTlis naSromi Semobrunebis punqti gaxda qarTul leqsmcodneobaSi. zemoT dasaxelebuli da sxva problemuri sakiTxebi sabolood maSin gairkveva, roca xelT gveqneba statistikur masalaze dakvirvebisa da eqsperimentur-laboratoriuli analizis Sedegad miRebuli daskvnebi. g. a. 739. m. jangiZe sabuTebis aRmniSvneli terminebi `vefxistyaosanSi~ gaz. `sabWoTa oseTi~, 1976, 25 dek., № 254, gv. 4. rogorc avtori wers, sabuTebis aRmniSvneli terminebidan `vefxistyaosanSi~ yvelaze xSirad ixmareba `wigni~, rogorc saxelmwifo marTvis erT-erTi saSualeba (`wignsa mogcem, gmorCilobden, vinca iyos Cemi xasi~). `wigni~ diplomatiuri urTierTobis amsaxveli dokumentic aris (`gavgzavne kaci xataeTs da wigni Cemmagieri~). epistolaruli xasiaTis werils ustari erqva, romelic grZlad daWril qaRaldze iwereboda da gragnilad axvevdnen (`ese ustari dawera, Sekra da wa-ca-xvia man~). nebarTvis an brZanebis sabuTs poemaSi farmani ewodeba (`aw mmarTebs moTxovna me farmanisa~). gvxvdeba agreTve `anderZi~, `brZaneba~, `werili~, `saficari wigni~. yvela aseTi sityva sainteresoa Zveli qarTuli terminologiis Seswavlis TvalsazrisiT. g. a. 1977 weli 740. irakli abaSiZe sityva SoTa rusTavelze avtoris wignSi — Txzulebani or tomad, t. II, werilebi, Tb., 1977, gv. 7-22. winasityvaobad erTvis `vefxistyaosnis~ rusul gamocemas _ `msoflio literaturis biblioTeka~, moskovi, 1969. narkvevSi saubaria rusTavelis Semoqmedebis mniSvnelobaze qarTuli da msoflio kulturisaTvis, poemis Targmanebze rusul da sxva ucxo enebze, SoTa rusTavelis vinaobasa da mis savaraudo samSobloze — mesxeTze, ierusalimis jvaris monasterze, iq aRmoCenil yve- 242
laze adrindel werilobiT dokumentebsa da TviT poetis frekskaze; am freskis `gauCinarebasa~ da mis xelaxla aRmoCenaze. imave wignSi (t. II, werilebi) dabeWdilia i. abaSiZis: `fiqrebi rusTavelze~, `poetis ukvdaveba~, `msoflio poeziis didi raindi~, `diadi sakacobrio idealebis momRerali~, `rusTavelis iubile karze mogvadga~ (gv. 23-56). yvela maTgani gamoqveynda 1966 wels (anotaciebi ix. `bibliografiis~ III tomSi). g. a. 741. manuCar anTaZe `vefxistyaosnis~ mxatvruli simarTlis sakiTxebi, II Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 18-30. narkvevSi ganxilulia sakiTxi rusTavelis SemoqmedebiTi `meTodis~ realisturobisa, romelic vlindeba cxovrebiseul simarTleSi, sandoobasa da nawarmoebis mxatvruli xasiaTebis damajereblobaSi. avtori msjelobs agreTve rusTavelis msoflmxdvelobis humanisturobaze, rodesac Tavisufali arCevani siyvarulSi da misi ganxorcielebis saSualeba saxeldebulia `marTal samarTlad~, romelic farulad upirispirdeba mSoblis `RvTaebriv~ uflebas. narkvevSi dazustebulia termin `amirbaris~ mniSvneloba. avtoris azriT, indoeTis saxelmwifoSi is udris `saxlTuxucess~, mefis sasaxlis gamgebels, pirvel vazirs, romelic amirspasalaris funqciasac iTavsebs. naSroms axlavs reziume rusul enaze. g. a. 741a. simon arvelaZe rusTavelis esTetikuri ideali avtoris wignSi _ `kritikuli narkvevebi~, Tb., 1977, gv. 124-129. mkvlevari ganixilavs esTetikur ideals `vefxistyaosnis~ gmirebis moqmedebis mixedviT. rusTavelis personaJebis yoveli konkretuli moqmedeba maTi pirovnuli `me~-s Sinagani Tavisuflebis gamovlinebaa. es personaJebi xorcieli, adamianuri realobani arian da, amdenad, ar ganekuTvnebian `zeadamianur sferos~. rusTavelis zneobrivi idealia mijnuris srulqmnili saxe, romelSic Tanazomierad Serwymulia: fizikuri mxneoba, Zalovanoba, sibrZne, simdidre, siuxve, goniereba, moTmineba da a. S. g. a. 742. aleqsandre baramiZe erTi axali rusTvelologiuri naSromis gamo Jur. `ganTiadi~, 1977, № 2, gv. 158-168; agreTve _ al. baramiZe, narkvevebi..., VII, Tb., 1978, gv. 40-56. avtori ganixilavs petre Sarias monografiul narkvevs `SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da Semoqmedebis zogierTi sakiTxi~ (Tb., 1976). al. baramiZis azriT, p. Sarias monografia mniSvnelovani gamoklevaa. wignis avtori cdilobs gaarkvios rusTvelis sarwmunoebriv-filosofiuri, socialur-politikuri, literaturul-esTetikuri da teqstologiuri sakiTxebi. recenzenti aRniSnavs, rom p. Sariam Tavisi wvlili Seitana rigi urTulesi rusTvelologiuri problmebis axali kuTxiT dayenebasa da zogjer gadawyvetaSic. amasTan p. Sarias naSromi iwvevs seriozul SeniSvnebsac. wignSi yvelaferi rigze araa wyaroebis dasaxelebisa da gamoyenebis mxriv. monografiaSi gvxvdeba umisamarTo damowmebani da umisamarTo kritika. wignis avtori TviTneburad cvlis `vefxistyaosnis~ teqsts, an interpolaciad miiCnevs udaod rusTvelur strofebs, Tu isini ar eguebian mkvlevris mier winaswar SemuSavebul Sexedulebas. 243
- Page 191 and 192: Svili, g. wibaxaSvili, S. Rlonti, o
- Page 193 and 194: kvidroT es daweriloba. fuZeukumSvel
- Page 195 and 196: 599. Sermadin oniani `xiloba~ sityv
- Page 197 and 198: TavaqaraSvilis xelnawerSi arsebuli
- Page 199 and 200: 612. SoTa qurdaZe `vefxistyaosnis~
- Page 201 and 202: Svilis azriT, m. gigineiSvili met d
- Page 203 and 204: erZnuli enidan Targmnil Zvel qarTul
- Page 205 and 206: 2. SoTa rusTveli da qarTvelTa jvari
- Page 207 and 208: zogi samoxeleo terminisaTvis `vefxi
- Page 209 and 210: 641. giorgi TevzaZe rusTavelis kosm
- Page 211 and 212: 647. g. kartozia rusTvelisa damisa
- Page 213 and 214: amave wignSi dabeWdilia avtoris sxv
- Page 215 and 216: 1973 wlis minawerSi ki aRniSnavs: a
- Page 217 and 218: 663. Rustaveli Sota Vitez v tigrovi
- Page 219 and 220: 671. nestan sulava vefxistyaosnis `
- Page 221 and 222: 678. S. CijavaZe vefxistyaosnis poe
- Page 223 and 224: meoTxe TavSi `rusTvelis adgilisaTvi
- Page 225 and 226: da saxalxo zeims q. axalcixeSi, sad
- Page 227 and 228: ogorc sakuTari saxeli, rogorc termi
- Page 229 and 230: 702. vefxistyaosnis xelnaweri leqsi
- Page 231 and 232: 708. jibo lomaSvili `kuparisa~ da `
- Page 233 and 234: 714. r. mirianaSvili axla ki arabul
- Page 235 and 236: 719c. SoTa rusTaveli vefxistyaosani
- Page 237 and 238: saraindo literaturasTan unda gamoir
- Page 239 and 240: zania, `vefxistyaosnis~ ideuri Sina
- Page 241: 735. izolda waqaZe vefxistyaosnis e
- Page 245 and 246: xulia meaTe saukunis xelnawerSi saT
- Page 247 and 248: 750. mariam karbelaSvili vefxistyao
- Page 249 and 250: 237-246 gverdebze warmodgenilia kom
- Page 251 and 252: avtori daaskvnis, rom SoTa rusTveli
- Page 253 and 254: 771. petre Saria SoTa rusTaveli da
- Page 255 and 256: jvris monastris freska. arsebobs me
- Page 257 and 258: 781. al. baramiZe `vefxistyaosnis~
- Page 259 and 260: 1. terminebi, romlebic dResac iseve
- Page 261 and 262: 793. daviT kobiZe rusTvelisa da niz
- Page 263 and 264: 798. levan menabde rusTveli ucxoeTS
- Page 265 and 266: avtori aRniSnavs: aRiarebulad iTvle
- Page 267 and 268: 809. vaxtang sidamoniZe Zvirfasi rv
- Page 269 and 270: mianis sxeulis welszeda da welsqved
- Page 271 and 272: 822. roland burWulaZe dagvianebuli
- Page 273 and 274: poemis geografiul areSi vxvdebiT md
- Page 275 and 276: 832. korneli kekeliZe SoTa rusTveli
- Page 277 and 278: wignidan `SiZin~ (Zv. w. XII-VI ss.
- Page 279 and 280: 844. rusTvelologiuri rCeuli literat
- Page 281 and 282: 851. qronika da informacia vefxisty
- Page 283 and 284: 857. sargis caiSvili vefxistyaosnis
- Page 285 and 286: poemiseuli samyaro, mxatvruli saxe
- Page 287 and 288: 870. aleqsandre baramiZe Zveli qarT
- Page 289 and 290: 2. asmaTi. wignis 47-57 gverdebze m
- Page 291 and 292: 881. vefxistyaosnis uaxlesi Targman
g. wereTlis daskvniT, `vefxistyaosnis~ metri aris ara `abstraqtuli sqema~, aramed<br />
realuri sidide, romelic ganizomeba marcvalTa raodenobiT. igi asabuTebs maRali Sairis<br />
dayofis aucileblobas 4-marcvlian, xolo dabali Sairisas — 3 da 5-marcvlian ritmul er-<br />
Teulebad. poemis metrul sqemas gamoeTiSa ormarcvliani ritmuli erTeuli (qore), rac<br />
iman ganapiroba, rom `vefxistyaosnis~ maRal SairSi ara gvaqvs Sefardeba 2-4-2, arc dabalSi<br />
— 1-5-2 an 2-5-1, romlebSic ormarcvliani erTeuli damoukidebeli uflebiT isargeblebda.<br />
a. gawerelia riTmas maxvilTan akavSirebs, rac misi azriT, gamoricxavs qarTulSi 3-marcvlianze<br />
ugrZeli riTmis arsebobas.<br />
g.wereTlis azriT ki maxvili ar awarmoebs riTmas, riTmis sazRvari xSirad scildeba maxviliani<br />
marcvlis sazRvars.<br />
a. xinTibiZe emxroba qarTuli leqsis silaburobis Tvalsazriss da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />
silaburoba Tavs iCens saleqso struqturis iseT komponentSi, rogoric cezuraa. igi<br />
gadaulaxavi simagrea; sityva da muxli (`terfi~, `segmenti~) ver gadaabijebs cezuris sazRvars.<br />
marcvalTa ricxvis cvalebadoba qarTuli leqsis striqonSi leqsis xasiaTis Tvisobriv<br />
Secvlas iwvevs.<br />
qarTuli leqsi iTmens mcire gadaxvevas erTi sistemidan meorisaken. silabur-tonurobisken<br />
midrekileba qarTul leqss d. guramiSvilis droidan daetyo. rusTavelisaTvis<br />
miuRebeli Sefardeba: 2-4-2, 3-3-2- da sxva TandaTan uflebamosili xdeba. XX s-is qarTuli<br />
leqsidan tonurobis absoluturi gamoricxva ar SeiZleba, Tumca tonurobis calkeuli<br />
elementebi qarTul versifikacias silabur-tonurad ver aqcevs.<br />
qarTuli leqsis silaburobis Teorias momxreebi adrec hyavda (m. baraTaSvili, i. bagrationi,<br />
p. ioseliani, d. CubinaSvili, l. isarliSvili, p. ingoroyva, p. beraZe, g. gaCeCilaZe),<br />
magram g. wereTlis naSromi Semobrunebis punqti gaxda qarTul leqsmcodneobaSi.<br />
zemoT dasaxelebuli da sxva problemuri sakiTxebi sabolood maSin gairkveva, roca<br />
xelT gveqneba statistikur masalaze dakvirvebisa da eqsperimentur-laboratoriuli<br />
analizis Sedegad miRebuli daskvnebi. g. a.<br />
739. m. jangiZe<br />
sabuTebis aRmniSvneli terminebi `vefxistyaosanSi~<br />
gaz. `sabWoTa oseTi~, 1976, 25 dek., № 254, gv. 4.<br />
rogorc avtori wers, sabuTebis aRmniSvneli terminebidan `vefxistyaosanSi~ yvelaze<br />
xSirad ixmareba `wigni~, rogorc saxelmwifo marTvis erT-erTi saSualeba (`wignsa mogcem,<br />
gmorCilobden, vinca iyos Cemi xasi~). `wigni~ diplomatiuri urTierTobis amsaxveli dokumentic<br />
aris (`gavgzavne kaci xataeTs da wigni Cemmagieri~). epistolaruli xasiaTis werils<br />
ustari erqva, romelic grZlad daWril qaRaldze iwereboda da gragnilad axvevdnen (`ese<br />
ustari dawera, Sekra da wa-ca-xvia man~). nebarTvis an brZanebis sabuTs poemaSi farmani<br />
ewodeba (`aw mmarTebs moTxovna me farmanisa~). gvxvdeba agreTve `anderZi~, `brZaneba~, `werili~,<br />
`saficari wigni~. yvela aseTi sityva sainteresoa Zveli qarTuli terminologiis Seswavlis<br />
TvalsazrisiT. g. a.<br />
1977 weli<br />
740. irakli abaSiZe<br />
sityva SoTa rusTavelze<br />
avtoris wignSi — Txzulebani or tomad, t. II, werilebi, Tb., 1977, gv. 7-22. winasityvaobad erTvis<br />
`vefxistyaosnis~ rusul gamocemas _ `msoflio literaturis biblioTeka~, moskovi, 1969.<br />
narkvevSi saubaria rusTavelis Semoqmedebis mniSvnelobaze qarTuli da msoflio kulturisaTvis,<br />
poemis Targmanebze rusul da sxva ucxo enebze, SoTa rusTavelis vinaobasa da<br />
mis savaraudo samSobloze — mesxeTze, ierusalimis jvaris monasterze, iq aRmoCenil yve-<br />
242