rusTvelologiuri literatura
rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura
om, mxedvelobaSi Tu ar miviRebT siuJetur gadaxvevebs, advili SesamCnevi xdeba tarielisa da laSas piradi cxovrebis Tanxvedris momentebi. Tamarisa da TinaTinis gamefebis pirobebi savsebiT identuria. werilis avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ dawerilia laSa giorgis mefobaSi (1212- 1222 ww.) da rusTavelma is miuZRvna ara Tamars, aramed laSa giorgis. i. k. 693. mixeil bulkaTi maradisobis didi mgzavri gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 2 ivlisi, № 27, gv. 4. werili exeba osur enaze `vefxistyaosnis~ gamocemas, romelic Targmnilia giorgi bes- TauTis mier. avtori am Targmans osuri literaturis udides SenaZenad miiCnevs da aRniSnavs, rom g. besTauTma mis Sesrulebas aT welze meti Seswira. man SeZlo Canafiqris sauke- Tesod ganxorcieleba. g. besTauTiseul TargmanSi `mkacradaa daculi rusTveliseuli erovnuli xelTuqmneloba da ubadlo idiomebi, ... mTargmneli SesaniSnavad aRiqvams qarTuli sityvis musikas, ramac ganapiroba maRali da dabali Sairis pirvelsaxiT aJRereba osur teqstSi~. g. a. 694. manana gabaSvili `vefxistyaosnis~ urbanistuli terminologiidan `saqarTvelos istoriis aRmosavluri masalebi~, wigni I, Tb., 1976, gv. 95-105. avtori cdilobs gaarkvios `vefxistyaosanSi~ (804 2 ) damowmebuli sityva `xanaga~-s mniSvneloba, risTvisac saWirod miiCnevs aRmosavluri wyaroebis gaTvaliswinebas. mkvlevari sayuradRebod Tvlis sabasa da iv. javaxiSvilis ganmartebebs. sabas leqsikon- Si xanaga ewodeba `oblebis sakrebulo saxlebs~. iv. javaxiSvilis azriT ki xanaga sparsulad derviSebis TavSesafars niSnavda, qarTul sinamdvileSi ki — iaf sastumros mgzavrebisaTvis. mkvlevris yuradRebas iqcevs petre qarTvelis siriul teqstSi dasaxelebuli termini `glaxakTa TavSesafari~ da `svimeon mesvetis cxovrebaSi~ naxmari `saglaxakoÁ qalaqisaÁ~. cnobilia, rom XI-XII sauk. saqarTvelos qalaqebSi glaxakni didi raodenobiT iyvnen da maT sasargeblod dawesebuli iyo gadasaxadi. avtori varaudobs, rom unda yofiliyo glaxakTa TavSesafaric da SesaZleblad miiCnevs, rom sparsuli `xanagas~ qarTuli Sesatyvisi iyo `glaxakTa TavSesafari~ anu `saglaxakoÁ qalaqisaÁ~. g. a. 695. zviad gamsaxurdia rusTavelis anTropologiis erTi problema avtoris wignSi: `literaturuli werilebi~, Tb., 1976, gv. 163-187. mkvlevris mizania garkveva imisa, Tu rogoria rusTavelis Sexeduleba mikrokosmosis, anu adamianis Seqmnaze. am TvalsazrisiT ganixilavs igi poemis 1-2-e strofebs. vrclad msjelobs striqonze: `he, RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~. mkvlevris TqmiT, Sesaqmis iniciatori aqac mamaa (iseve, rogorc pirvel strofSi). rodesac qristianul RmerTs mimarTaven rogorc erTs, igulisxmeba mama. adamianTa Semweoba, mfarveloba Zis funqciaa, xolo rodesac saubaria siyvarulze (`momec mijnurTa survili~) yovelTvis suliwminda igulisxmeba. terminis `saxe~ mTavari Sinaarsia: arqetipi, prototipi (`RmerTman, Tqvenmave saxeman~, 738,2). `saxes~ momavlis perspeqtivis, idealis gagebac aqvs (`saxe didi davusaxe~, 439,4). gamoTqma `saxe yovlisa tanisa~ eyrdnoba grigol noselisa da sxva qristian RvTismetyvelTa moZRvrebas pirvelqmnili kacis Sesaxeb da ara aristotelur filosofias. avtori exeba terminebisa da cnebebis Targmnis sakiTxs inglisur enaze. mas arasworad miaCnia meore strofis v. uruSaZiseuli Targmani. `he, RmerTo erTo~ asea Targmnili: `o, RmerTo erTaderTo (unikaluro) da didebulo~, rac arazustia; `erTi~ poemaSi ixmareba 226
ogorc sakuTari saxeli, rogorc termini da ara rogorc ricxviTi saxeli `erTi~. meoTxe taepi: `codvaTa Semsubuqeba mun Tana wasatanisa~ TargmanSia: `Semimsubuqe tvirTi codvaTa, romelic me unda waviRo zeciur sasufevelSi!~ dedanSi `mun~ niSnavs, zogadad `saiqios~. zeciur sasufevelSi veravin Seva, sanam mas codvis tvirTi hkidia. `sasufeveli~ niSnavs samoTxes, saiqios zena sferos, sadac codvilni ar SeiSvebian. g. a. 696. manana gigineiSvili mze _ `xati RvTisa~ vefxistyaosanSi `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 102-112. mkvlevari ganmartavs 836-e da 837-e strofebs da azustebs maT Sesaxeb gamoTqmul mosazrebebs. 836: ityvis: he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad, erTarsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad... 837: vis xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani. mze rom RvTis xatia, am azris saTaved iTvleba neoplatonuri moZRvreba. k. kekeliZis azriT, `filosofosni winani~ gulisxmobs neoplatonikos moRvaweebs. aseve fiqroben m. gogiberiZe, v. kerZevaZe, S. xidaSeli. magram es azri cnobili iyo ufro adre: mze miCneulia RvTis xatad `upaniSadebSi~, agreTve, zaraTuSTras moZRvrebaSi xiluli mze aris xati mziuri logosisa, romelsac `zendavesta~ ahura-mazdas uwodebs (104-105). mzis rusTvelur gagebas araferi aqvs saerTo panTeizmTan. mze aris `xiluli naTeli~ (bibliuri kosmogoniis mixedviT), xolo mis Seqmnamde arsebobda `naTeli uxilavi~, `uJamo dauRamebeli, daubadebeli~. mas ewodeba agreTve: `mze dauvali~, `naTeli dausabamoÁ~, `naTeli Seuqmneli~, `Seuxebeli, TviTmnaTobi, usxeuloÁ naTeli~, `mzeÁ igi simarTlisaÁ~ (108-109). sasuliero mwerlobaSi mkveTradaa garCeuli erTi mxriv `TviTmnaTobi naTeli usxeuloÁ~ da meore mxriv, fizikuri naTeli, romelsac dasabami aqvs, _ is Seiqmna bibliuri kosmogoniis meoTxe dRes `naTlisagan waruvalisa~. qriste fizikur mzesTan ki ar aris gaigivebuli, aramed uxilav, sulier mzesTan, mzis sulier arsTan (111). mkvlevris azriT, orgvari naTelis es gageba asaxulia rusTvelis poemaSi. g. a. 697. meri guguSvili vefxistyaosani da `iosebzilixanianis~ anonimuri versia kreb. `Zveli qarT. mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 141-156. `iosebzilixanianis~ pirveli, anonimuri Targmanis zusti TariRi daudgenelia. a. gvaxaria mas XVI s-is Sua wlebiT aTariRebs. mTargmneli rusTvelis did gavlenas ganicdis: imeorebs leqsikas, mxatvrul saxeebs, frazebs, aforizmebs, riTmebs (motanilia magaliTebi). Targmnili poemis prologi Sedgenilia `vefxistyaosnis~ `dasawyisis~ mixedviT (Tumca Targmanis dasawyisi dazianebulia, naklulia). masSi SekumSulad gadmocemulia rusTvelis Sairobisa da mijnurobis Teoria. g. a. 698. vaxtang gurgeniZe `vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris gamo gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 apr., № 8, gv. 5. avtoris TqmiT, saqarTvelos ssr literaturisa da xelovnebis centralur sax. arqivSi aris dokumenti (fondi 27, № 1, saqme 26), rom TurqeTSi, erT-erT ojaxSi inaxeboda 1436 wels etratze dawerili `vefxistyaosani~. am cnobas Seicavs vinme k. martvilelis (odiSarias) werili, romelsac es xelnaweri unaxavs q. artaanis provinciaSi, sof. or-kizSi, 227
- Page 175 and 176: 541. metri da riTma vefxistyaosanSi
- Page 177 and 178: 546a. [uavtoro] vefxistyaosnis axal
- Page 179 and 180: olo mouRes adamianis mier adamianis
- Page 181 and 182: mkvlevris azriT, cixe ase unda gani
- Page 183 and 184: 566. al. WinWarauli leqsikologiuri
- Page 185 and 186: aRniSnulia rusTvelis Tematikisa da
- Page 187 and 188: sasaxlea yvelafris tonis mimcemi. m
- Page 189 and 190: mkvlevari amgvar cTomilebad miiCnev
- Page 191 and 192: Svili, g. wibaxaSvili, S. Rlonti, o
- Page 193 and 194: kvidroT es daweriloba. fuZeukumSvel
- Page 195 and 196: 599. Sermadin oniani `xiloba~ sityv
- Page 197 and 198: TavaqaraSvilis xelnawerSi arsebuli
- Page 199 and 200: 612. SoTa qurdaZe `vefxistyaosnis~
- Page 201 and 202: Svilis azriT, m. gigineiSvili met d
- Page 203 and 204: erZnuli enidan Targmnil Zvel qarTul
- Page 205 and 206: 2. SoTa rusTveli da qarTvelTa jvari
- Page 207 and 208: zogi samoxeleo terminisaTvis `vefxi
- Page 209 and 210: 641. giorgi TevzaZe rusTavelis kosm
- Page 211 and 212: 647. g. kartozia rusTvelisa damisa
- Page 213 and 214: amave wignSi dabeWdilia avtoris sxv
- Page 215 and 216: 1973 wlis minawerSi ki aRniSnavs: a
- Page 217 and 218: 663. Rustaveli Sota Vitez v tigrovi
- Page 219 and 220: 671. nestan sulava vefxistyaosnis `
- Page 221 and 222: 678. S. CijavaZe vefxistyaosnis poe
- Page 223 and 224: meoTxe TavSi `rusTvelis adgilisaTvi
- Page 225: da saxalxo zeims q. axalcixeSi, sad
- Page 229 and 230: 702. vefxistyaosnis xelnaweri leqsi
- Page 231 and 232: 708. jibo lomaSvili `kuparisa~ da `
- Page 233 and 234: 714. r. mirianaSvili axla ki arabul
- Page 235 and 236: 719c. SoTa rusTaveli vefxistyaosani
- Page 237 and 238: saraindo literaturasTan unda gamoir
- Page 239 and 240: zania, `vefxistyaosnis~ ideuri Sina
- Page 241 and 242: 735. izolda waqaZe vefxistyaosnis e
- Page 243 and 244: laze adrindel werilobiT dokumentebs
- Page 245 and 246: xulia meaTe saukunis xelnawerSi saT
- Page 247 and 248: 750. mariam karbelaSvili vefxistyao
- Page 249 and 250: 237-246 gverdebze warmodgenilia kom
- Page 251 and 252: avtori daaskvnis, rom SoTa rusTveli
- Page 253 and 254: 771. petre Saria SoTa rusTaveli da
- Page 255 and 256: jvris monastris freska. arsebobs me
- Page 257 and 258: 781. al. baramiZe `vefxistyaosnis~
- Page 259 and 260: 1. terminebi, romlebic dResac iseve
- Page 261 and 262: 793. daviT kobiZe rusTvelisa da niz
- Page 263 and 264: 798. levan menabde rusTveli ucxoeTS
- Page 265 and 266: avtori aRniSnavs: aRiarebulad iTvle
- Page 267 and 268: 809. vaxtang sidamoniZe Zvirfasi rv
- Page 269 and 270: mianis sxeulis welszeda da welsqved
- Page 271 and 272: 822. roland burWulaZe dagvianebuli
- Page 273 and 274: poemis geografiul areSi vxvdebiT md
- Page 275 and 276: 832. korneli kekeliZe SoTa rusTveli
ogorc sakuTari saxeli, rogorc termini da ara rogorc ricxviTi saxeli `erTi~. meoTxe<br />
taepi: `codvaTa Semsubuqeba mun Tana wasatanisa~ TargmanSia: `Semimsubuqe tvirTi codvaTa,<br />
romelic me unda waviRo zeciur sasufevelSi!~ dedanSi `mun~ niSnavs, zogadad `saiqios~.<br />
zeciur sasufevelSi veravin Seva, sanam mas codvis tvirTi hkidia. `sasufeveli~ niSnavs samoTxes,<br />
saiqios zena sferos, sadac codvilni ar SeiSvebian. g. a.<br />
696. manana gigineiSvili<br />
mze _ `xati RvTisa~ vefxistyaosanSi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 102-112.<br />
mkvlevari ganmartavs 836-e da 837-e strofebs da azustebs maT Sesaxeb gamoTqmul<br />
mosazrebebs.<br />
836: ityvis: he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />
erTarsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad...<br />
837: vis xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani.<br />
mze rom RvTis xatia, am azris saTaved iTvleba neoplatonuri moZRvreba. k. kekeliZis<br />
azriT, `filosofosni winani~ gulisxmobs neoplatonikos moRvaweebs. aseve fiqroben m. gogiberiZe,<br />
v. kerZevaZe, S. xidaSeli.<br />
magram es azri cnobili iyo ufro adre: mze miCneulia RvTis xatad `upaniSadebSi~,<br />
agreTve, zaraTuSTras moZRvrebaSi xiluli mze aris xati mziuri logosisa, romelsac `zendavesta~<br />
ahura-mazdas uwodebs (104-105).<br />
mzis rusTvelur gagebas araferi aqvs saerTo panTeizmTan. mze aris `xiluli naTeli~<br />
(bibliuri kosmogoniis mixedviT), xolo mis Seqmnamde arsebobda `naTeli uxilavi~, `uJamo<br />
dauRamebeli, daubadebeli~. mas ewodeba agreTve: `mze dauvali~, `naTeli dausabamoÁ~, `naTeli<br />
Seuqmneli~, `Seuxebeli, TviTmnaTobi, usxeuloÁ naTeli~, `mzeÁ igi simarTlisaÁ~ (108-109).<br />
sasuliero mwerlobaSi mkveTradaa garCeuli erTi mxriv `TviTmnaTobi naTeli usxeuloÁ~<br />
da meore mxriv, fizikuri naTeli, romelsac dasabami aqvs, _ is Seiqmna bibliuri kosmogoniis<br />
meoTxe dRes `naTlisagan waruvalisa~.<br />
qriste fizikur mzesTan ki ar aris gaigivebuli, aramed uxilav, sulier mzesTan, mzis<br />
sulier arsTan (111).<br />
mkvlevris azriT, orgvari naTelis es gageba asaxulia rusTvelis poemaSi. g. a.<br />
697. meri guguSvili<br />
vefxistyaosani da `iosebzilixanianis~ anonimuri versia<br />
kreb. `Zveli qarT. mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 141-156.<br />
`iosebzilixanianis~ pirveli, anonimuri Targmanis zusti TariRi daudgenelia. a. gvaxaria<br />
mas XVI s-is Sua wlebiT aTariRebs.<br />
mTargmneli rusTvelis did gavlenas ganicdis: imeorebs leqsikas, mxatvrul saxeebs,<br />
frazebs, aforizmebs, riTmebs (motanilia magaliTebi).<br />
Targmnili poemis prologi Sedgenilia `vefxistyaosnis~ `dasawyisis~ mixedviT (Tumca<br />
Targmanis dasawyisi dazianebulia, naklulia). masSi SekumSulad gadmocemulia rusTvelis<br />
Sairobisa da mijnurobis Teoria. g. a.<br />
698. vaxtang gurgeniZe<br />
`vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris gamo<br />
gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 apr., № 8, gv. 5.<br />
avtoris TqmiT, saqarTvelos ssr literaturisa da xelovnebis centralur sax. arqivSi<br />
aris dokumenti (fondi 27, № 1, saqme 26), rom TurqeTSi, erT-erT ojaxSi inaxeboda 1436<br />
wels etratze dawerili `vefxistyaosani~. am cnobas Seicavs vinme k. martvilelis (odiSarias)<br />
werili, romelsac es xelnaweri unaxavs q. artaanis provinciaSi, sof. or-kizSi,<br />
227