rusTvelologiuri literatura

rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura

science.org.ge
from science.org.ge More from this publisher
28.06.2014 Views

Tebs sxvadasxva saxis yofilobaze. am modeliT `naTurqali~ SeiZleba niSnavdes 1) Turqyofils; 2) adgils, sadac winaT Turqebi cxovrobdnen; 3) TurqeTSi namyofs. es mniSvnelobebi ki ar esadageba `vefxistyaosnis~ saTanado konteqsts. mkvlevari yuradRebas apyrobs im garemoebas, rom osmalur-TurqulSi `Turq~ (türk) niSnavs: mZarcvels, velurs, uxeSs. osmalurSive dasturdeba sparsulidan Sesuli sityva türktaz moulodneli Tavdasxmisa da gaZarcvis mniSvnelobiT (Sdr. qarTuli `Turqva~ tuqsvis mniSvnelobiT, agr. rusuli туркать sicocxlis gamwarebis, Sewuxebis mniSvnelobiT; `Turqoba~ _ darbeva, aoxreba, Tavdasxma — d. aRmaSeneblis istorikosTan). mkvlevris daskvniT, `naTurqalSi~ Ziris amosaval mniSvnelobad unda miviCnioT `mZarcveli, mtacebeli~ da ara Turqi, rogorc eTnonimi. amdenad `naTurqali~ gagebul unda iqnas ara rogorc TurqisTvis warTmeuli, aramed — rogorc Zarcvis, rbevis Sedegad naSovni, e.i. nadavli. amgvari gageba dasturdeba kidec T. bagrationTan: `naTurqali — natyvenvi~ (`ganmarteba...~, gv. 19). g. a. 526. jumber gagniZe prologi vefxistyaosnis ungrul TargmanebSi (pirveli da meore strofebi) Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 32-36. avtoris mizania gaarkvios `vefxistyaosnis~ prologis ori strofis veoreSiseuli ungruli Targmanis adeqvaturoba originalisadmi. misi azriT, veoreSiseuli ungruli Tagmani mTlianad maRal mxatvrul donezea Sesrulebuli, magram rogorc pirveli ori strofis dedanTan SedarebiT Cans, igi garkvuli TvalsazrisiT mainc scildeba originals, rac gamowveuli unda iyos im bwkarediT (gakeTebuliT Salva nucubiZis rusuli Targmanidan) romliTac poeti sargeblobda. werilis avtori miuTiTeba am xarvezebze. mag.: sityva `samyaro~ Targmnilia `világ~-iT (мир) da ara `menny~-iT (твердь), riTac irRveva Sesaqmis Tanmimdevroba. pirvelsave strofSi `suli~ (`zegardmo arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa~) Targmnilia rogorc `samSvinveli~, rac principuli xasiaTis Secdomaa, radgan striqonSi igulisxmeba ara samSvinveli, aramed arsTa Seqmna `zegardmo monaberi suliT~. ukuTargmani meore strofisa, romelSic rusTaveli laparakobs pirveli adamianis sxeulis Seqmnaze, aseTia: `yovel tans Sen aZlevs formas, RmerTo, erTaderTo. satanis dasa- Trgunad momeci Zala, mfarvelo, aminTe gulSi siyvaruli, romelic sikvdilamde ar Caqreba. ganmwminde codvebisagan me, vinc Seni sra-sasaxlis mdgmuri unda gavxde~. miiCnevs ra `vefxistyaosnis~ prologis pirvel da meore strofebs uaRresad mniSvnelovnad rusTavelis filosofiur-religiuri mrwamsis dasadgenad, avtori aucileblad Tvlis, rom ucxoelma mTargmnelma bwkarediT zusti informacia miiRos. g. a. 527. ivane gigineiSvili `vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi moxseneba Tsu-s rusTvelis kabinetSi rusTvelologiur seminarze 1962 w. 27 aprils; daibeWda `iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis~ XVIII tomSi, 1973, gv. 211-241. narkvevSi ganxilulia poemis sami konteqsti da mocemulia savaraudo gasworebani. 1. avTandilma ucxo moymis kvals ro miagno, `cxeni gaqusla deziTa, viTa gavazi gafridna, ar gaSvebuli xeziTa~ (214,1-2). `ar gaSvebuli~ ikiTxeba yvela xelnawersa da gamocemebSi. `xezi~ grZeli bawaria (wvrili sabeli), romelsac sanadiro frinvelebis gawvrTnis dros iyeneben. taepis azri bundovani da situaciisTvis Seuferebelia. am mxriv yuradRebis Rirsia XIX s. I meoTxedSi daviT reqtoris mier gadawerili nusxis wakiTxva: `viTa gavazi gafrinda, marT gaSvebuli xeziTa~, rac niSnavs: gafrinda rogorc xezSexsnili gavazi. aseTi daweriloba zustad gamoxatavs avTandilis ganwyobasa da moqmedebas, amitom SeiZleba ZiriTad wakiTxvad miviCnioT. 2. `aman marT oden morevna gviTxra, vualeT CvenebiT~ (206,3). am taepSi sdavoa sityva vualeT. xelnawerebSi misi variantebia: uvaleT, ualleT, ualneT da sxva (aSkarad mcdari 168

formebi). amaTgan erTaderTi swori wakiTxvaa vualneT (Zveli orTografiiT — ualneT), rac nebis darTvas, daTanxmebas niSnavs. `CvenebiT~ unda gaswordes: `Cven nebiT~. 3. `Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa xenia~ (1261,4). ~vefxistyaosanSi~ xe calke, an alvasTan erTad (xe alva), Cveulebriv, personaJis tanis aRmniSvnelia. wamwamis metaforad ki gamoiyeneba: giSris sari, giSris Subebi, giSris wneli, giSris tevri da sxv. `xe~ ar Semodis saganTa am wyebaSi. mkvlevarebsa da gamomcemlebs yuradRebis gareSe darCaT IKOV xelnawerebis wakiTxva: Savni giSrisa Cxndenia. Cxnde, leqsikografebis ganmartebiT, morevSi Seyrili, Caxergili SeSaa. dasturdeba agreTve gamoTqma `Cxnde Subisa~ (`Svidi mTiebi~, 1120,3). giSris Cxde savsebiT bunebrivi metaforaa wamwamisa da is unda aRvadginoT poemis gamocemis teqstSi. g. a. 527a. dim. gonaSvili `vefxistyaosanSi~ erTi taepis gasworebisaTvis gaz. `kolmeurni~ (siRnaRi), 1973, 8 seqt., 1 107, gv. 4. avtors miaCnia, rom poemis striqoni `brol-sadafni margalitsa lalis fersa scven da hburven~ (856), azrobrivad bundovania. ase gamodis, rom kbilebi (brol-sadafni) `hburven~ wiTel bageebs (margalits), ris warmodgenac SeuZlebelia. azri gamarTuli iqneboda, piriqiT rom yofiliyo. amitom aucilebelia dawerilobisa da punqtuaciis ase Secvla: `brol-sadafsa-margalitsa lalis-ferni scven da hburven~. metaforebad gamoyenebuli samive sityva kbilebs aRniSnavs, romelTac wiTeli bageebi (`lalis-ferni~) scven da hburven. g. a. 528. meri guguSvili rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~ kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 62-76. avtori naTelyofs aRorZinebis xanis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenlis — nodar ciciSvilis mier qarTul enaze damuSavebuli sasaniduri dinastiis cnobili Sahis, bahramguris, romantikuli Tavgadasavlis `baramgurianis~ (`Svidi mTiebi~) saxeliT cnobili poemis tropebisa da versifikaciis msgavsebas rogorc rusTvelis mxatvrul saxeebTan, ise `vefxistyaosnis~ frazeologiasTan da riTmebTan. am mxriv n. ciciSvili, mkvlevris azriT, saTanado adgils iWers Tavisi skolis mama- Tavris, Teimuraz pirvelis, gverdiT. aRniSnuli daskvna dasabuTebulia poeturi mibaZvisa da tropuli saxeebis sesxebis mravali nimuSiT. g. a. 528a. m. guguSvili vefxistyaosani — galaktionis STagonebis wyaro litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1973, gv. 18-19. qarTuli klasikuri mwerlobidan upirvelesad `vefxistyaosani~ iyo g. tabiZis mZafri interesis sagani da STagonebis wyaro. rusTavelis mxatvruli saxeebi, poeturi asociaciebi da reminiscenciebi mis mTel Semoqmedebas gasdevs. g. tabiZis rwmeniT, rusTaveli warmoSobiT mesxia, rac igulisxmeba mis lqsebSi xmarebul gamoTqmaSi: `vinme mesxi meleqse~. krebulSi `oqro aWaris laJvardSi~ Setanil yvela leqss epigrafad rusTvelis striqoni uZRvis. `vefxistyaosnis~ personaJebiTaa STagonebuli tabiZis poemebis zogierTi gmiris saxe (tarieli _ `mSvidobis wignSi~, Tamari _ `sinaTlis yvavilSi~ da sxv.). g. tabiZe iyenebs rusTvelur Sedarebebs, metaforebs, aliteracias, ganmeorebas, `vefxis~ simbolikas da sxva poetur xerxebs. g. a. 169

formebi). amaTgan erTaderTi swori wakiTxvaa vualneT (Zveli orTografiiT — ualneT),<br />

rac nebis darTvas, daTanxmebas niSnavs. `CvenebiT~ unda gaswordes: `Cven nebiT~.<br />

3. `Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa xenia~ (1261,4).<br />

~vefxistyaosanSi~ xe calke, an alvasTan erTad (xe alva), Cveulebriv, personaJis tanis<br />

aRmniSvnelia. wamwamis metaforad ki gamoiyeneba: giSris sari, giSris Subebi, giSris wneli,<br />

giSris tevri da sxv. `xe~ ar Semodis saganTa am wyebaSi.<br />

mkvlevarebsa da gamomcemlebs yuradRebis gareSe darCaT IKOV xelnawerebis wakiTxva:<br />

Savni giSrisa Cxndenia. Cxnde, leqsikografebis ganmartebiT, morevSi Seyrili, Caxergili<br />

SeSaa. dasturdeba agreTve gamoTqma `Cxnde Subisa~ (`Svidi mTiebi~, 1120,3).<br />

giSris Cxde savsebiT bunebrivi metaforaa wamwamisa da is unda aRvadginoT poemis<br />

gamocemis teqstSi. g. a.<br />

527a. dim. gonaSvili<br />

`vefxistyaosanSi~ erTi taepis gasworebisaTvis<br />

gaz. `kolmeurni~ (siRnaRi), 1973, 8 seqt., 1 107, gv. 4.<br />

avtors miaCnia, rom poemis striqoni `brol-sadafni margalitsa lalis fersa scven da<br />

hburven~ (856), azrobrivad bundovania. ase gamodis, rom kbilebi (brol-sadafni) `hburven~<br />

wiTel bageebs (margalits), ris warmodgenac SeuZlebelia. azri gamarTuli iqneboda, piriqiT<br />

rom yofiliyo. amitom aucilebelia dawerilobisa da punqtuaciis ase Secvla:<br />

`brol-sadafsa-margalitsa lalis-ferni scven da hburven~.<br />

metaforebad gamoyenebuli samive sityva kbilebs aRniSnavs, romelTac wiTeli bageebi<br />

(`lalis-ferni~) scven da hburven. g. a.<br />

528. meri guguSvili<br />

rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 62-76.<br />

avtori naTelyofs aRorZinebis xanis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenlis — nodar<br />

ciciSvilis mier qarTul enaze damuSavebuli sasaniduri dinastiis cnobili Sahis, bahramguris,<br />

romantikuli Tavgadasavlis `baramgurianis~ (`Svidi mTiebi~) saxeliT cnobili<br />

poemis tropebisa da versifikaciis msgavsebas rogorc rusTvelis mxatvrul saxeebTan,<br />

ise `vefxistyaosnis~ frazeologiasTan da riTmebTan.<br />

am mxriv n. ciciSvili, mkvlevris azriT, saTanado adgils iWers Tavisi skolis mama-<br />

Tavris, Teimuraz pirvelis, gverdiT. aRniSnuli daskvna dasabuTebulia poeturi mibaZvisa<br />

da tropuli saxeebis sesxebis mravali nimuSiT. g. a.<br />

528a. m. guguSvili<br />

vefxistyaosani — galaktionis STagonebis wyaro<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1973, gv. 18-19.<br />

qarTuli klasikuri mwerlobidan upirvelesad `vefxistyaosani~ iyo g. tabiZis mZafri<br />

interesis sagani da STagonebis wyaro. rusTavelis mxatvruli saxeebi, poeturi asociaciebi<br />

da reminiscenciebi mis mTel Semoqmedebas gasdevs.<br />

g. tabiZis rwmeniT, rusTaveli warmoSobiT mesxia, rac igulisxmeba mis lqsebSi xmarebul<br />

gamoTqmaSi: `vinme mesxi meleqse~.<br />

krebulSi `oqro aWaris laJvardSi~ Setanil yvela leqss epigrafad rusTvelis striqoni<br />

uZRvis.<br />

`vefxistyaosnis~ personaJebiTaa STagonebuli tabiZis poemebis zogierTi gmiris saxe<br />

(tarieli _ `mSvidobis wignSi~, Tamari _ `sinaTlis yvavilSi~ da sxv.).<br />

g. tabiZe iyenebs rusTvelur Sedarebebs, metaforebs, aliteracias, ganmeorebas,<br />

`vefxis~ simbolikas da sxva poetur xerxebs. g. a.<br />

169

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!