rusTvelologiuri literatura
rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura
Tebs sxvadasxva saxis yofilobaze. am modeliT `naTurqali~ SeiZleba niSnavdes 1) Turqyofils; 2) adgils, sadac winaT Turqebi cxovrobdnen; 3) TurqeTSi namyofs. es mniSvnelobebi ki ar esadageba `vefxistyaosnis~ saTanado konteqsts. mkvlevari yuradRebas apyrobs im garemoebas, rom osmalur-TurqulSi `Turq~ (türk) niSnavs: mZarcvels, velurs, uxeSs. osmalurSive dasturdeba sparsulidan Sesuli sityva türktaz moulodneli Tavdasxmisa da gaZarcvis mniSvnelobiT (Sdr. qarTuli `Turqva~ tuqsvis mniSvnelobiT, agr. rusuli туркать sicocxlis gamwarebis, Sewuxebis mniSvnelobiT; `Turqoba~ _ darbeva, aoxreba, Tavdasxma — d. aRmaSeneblis istorikosTan). mkvlevris daskvniT, `naTurqalSi~ Ziris amosaval mniSvnelobad unda miviCnioT `mZarcveli, mtacebeli~ da ara Turqi, rogorc eTnonimi. amdenad `naTurqali~ gagebul unda iqnas ara rogorc TurqisTvis warTmeuli, aramed — rogorc Zarcvis, rbevis Sedegad naSovni, e.i. nadavli. amgvari gageba dasturdeba kidec T. bagrationTan: `naTurqali — natyvenvi~ (`ganmarteba...~, gv. 19). g. a. 526. jumber gagniZe prologi vefxistyaosnis ungrul TargmanebSi (pirveli da meore strofebi) Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 32-36. avtoris mizania gaarkvios `vefxistyaosnis~ prologis ori strofis veoreSiseuli ungruli Targmanis adeqvaturoba originalisadmi. misi azriT, veoreSiseuli ungruli Tagmani mTlianad maRal mxatvrul donezea Sesrulebuli, magram rogorc pirveli ori strofis dedanTan SedarebiT Cans, igi garkvuli TvalsazrisiT mainc scildeba originals, rac gamowveuli unda iyos im bwkarediT (gakeTebuliT Salva nucubiZis rusuli Targmanidan) romliTac poeti sargeblobda. werilis avtori miuTiTeba am xarvezebze. mag.: sityva `samyaro~ Targmnilia `világ~-iT (мир) da ara `menny~-iT (твердь), riTac irRveva Sesaqmis Tanmimdevroba. pirvelsave strofSi `suli~ (`zegardmo arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa~) Targmnilia rogorc `samSvinveli~, rac principuli xasiaTis Secdomaa, radgan striqonSi igulisxmeba ara samSvinveli, aramed arsTa Seqmna `zegardmo monaberi suliT~. ukuTargmani meore strofisa, romelSic rusTaveli laparakobs pirveli adamianis sxeulis Seqmnaze, aseTia: `yovel tans Sen aZlevs formas, RmerTo, erTaderTo. satanis dasa- Trgunad momeci Zala, mfarvelo, aminTe gulSi siyvaruli, romelic sikvdilamde ar Caqreba. ganmwminde codvebisagan me, vinc Seni sra-sasaxlis mdgmuri unda gavxde~. miiCnevs ra `vefxistyaosnis~ prologis pirvel da meore strofebs uaRresad mniSvnelovnad rusTavelis filosofiur-religiuri mrwamsis dasadgenad, avtori aucileblad Tvlis, rom ucxoelma mTargmnelma bwkarediT zusti informacia miiRos. g. a. 527. ivane gigineiSvili `vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi moxseneba Tsu-s rusTvelis kabinetSi rusTvelologiur seminarze 1962 w. 27 aprils; daibeWda `iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis~ XVIII tomSi, 1973, gv. 211-241. narkvevSi ganxilulia poemis sami konteqsti da mocemulia savaraudo gasworebani. 1. avTandilma ucxo moymis kvals ro miagno, `cxeni gaqusla deziTa, viTa gavazi gafridna, ar gaSvebuli xeziTa~ (214,1-2). `ar gaSvebuli~ ikiTxeba yvela xelnawersa da gamocemebSi. `xezi~ grZeli bawaria (wvrili sabeli), romelsac sanadiro frinvelebis gawvrTnis dros iyeneben. taepis azri bundovani da situaciisTvis Seuferebelia. am mxriv yuradRebis Rirsia XIX s. I meoTxedSi daviT reqtoris mier gadawerili nusxis wakiTxva: `viTa gavazi gafrinda, marT gaSvebuli xeziTa~, rac niSnavs: gafrinda rogorc xezSexsnili gavazi. aseTi daweriloba zustad gamoxatavs avTandilis ganwyobasa da moqmedebas, amitom SeiZleba ZiriTad wakiTxvad miviCnioT. 2. `aman marT oden morevna gviTxra, vualeT CvenebiT~ (206,3). am taepSi sdavoa sityva vualeT. xelnawerebSi misi variantebia: uvaleT, ualleT, ualneT da sxva (aSkarad mcdari 168
formebi). amaTgan erTaderTi swori wakiTxvaa vualneT (Zveli orTografiiT — ualneT), rac nebis darTvas, daTanxmebas niSnavs. `CvenebiT~ unda gaswordes: `Cven nebiT~. 3. `Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa xenia~ (1261,4). ~vefxistyaosanSi~ xe calke, an alvasTan erTad (xe alva), Cveulebriv, personaJis tanis aRmniSvnelia. wamwamis metaforad ki gamoiyeneba: giSris sari, giSris Subebi, giSris wneli, giSris tevri da sxv. `xe~ ar Semodis saganTa am wyebaSi. mkvlevarebsa da gamomcemlebs yuradRebis gareSe darCaT IKOV xelnawerebis wakiTxva: Savni giSrisa Cxndenia. Cxnde, leqsikografebis ganmartebiT, morevSi Seyrili, Caxergili SeSaa. dasturdeba agreTve gamoTqma `Cxnde Subisa~ (`Svidi mTiebi~, 1120,3). giSris Cxde savsebiT bunebrivi metaforaa wamwamisa da is unda aRvadginoT poemis gamocemis teqstSi. g. a. 527a. dim. gonaSvili `vefxistyaosanSi~ erTi taepis gasworebisaTvis gaz. `kolmeurni~ (siRnaRi), 1973, 8 seqt., 1 107, gv. 4. avtors miaCnia, rom poemis striqoni `brol-sadafni margalitsa lalis fersa scven da hburven~ (856), azrobrivad bundovania. ase gamodis, rom kbilebi (brol-sadafni) `hburven~ wiTel bageebs (margalits), ris warmodgenac SeuZlebelia. azri gamarTuli iqneboda, piriqiT rom yofiliyo. amitom aucilebelia dawerilobisa da punqtuaciis ase Secvla: `brol-sadafsa-margalitsa lalis-ferni scven da hburven~. metaforebad gamoyenebuli samive sityva kbilebs aRniSnavs, romelTac wiTeli bageebi (`lalis-ferni~) scven da hburven. g. a. 528. meri guguSvili rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~ kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 62-76. avtori naTelyofs aRorZinebis xanis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenlis — nodar ciciSvilis mier qarTul enaze damuSavebuli sasaniduri dinastiis cnobili Sahis, bahramguris, romantikuli Tavgadasavlis `baramgurianis~ (`Svidi mTiebi~) saxeliT cnobili poemis tropebisa da versifikaciis msgavsebas rogorc rusTvelis mxatvrul saxeebTan, ise `vefxistyaosnis~ frazeologiasTan da riTmebTan. am mxriv n. ciciSvili, mkvlevris azriT, saTanado adgils iWers Tavisi skolis mama- Tavris, Teimuraz pirvelis, gverdiT. aRniSnuli daskvna dasabuTebulia poeturi mibaZvisa da tropuli saxeebis sesxebis mravali nimuSiT. g. a. 528a. m. guguSvili vefxistyaosani — galaktionis STagonebis wyaro litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1973, gv. 18-19. qarTuli klasikuri mwerlobidan upirvelesad `vefxistyaosani~ iyo g. tabiZis mZafri interesis sagani da STagonebis wyaro. rusTavelis mxatvruli saxeebi, poeturi asociaciebi da reminiscenciebi mis mTel Semoqmedebas gasdevs. g. tabiZis rwmeniT, rusTaveli warmoSobiT mesxia, rac igulisxmeba mis lqsebSi xmarebul gamoTqmaSi: `vinme mesxi meleqse~. krebulSi `oqro aWaris laJvardSi~ Setanil yvela leqss epigrafad rusTvelis striqoni uZRvis. `vefxistyaosnis~ personaJebiTaa STagonebuli tabiZis poemebis zogierTi gmiris saxe (tarieli _ `mSvidobis wignSi~, Tamari _ `sinaTlis yvavilSi~ da sxv.). g. tabiZe iyenebs rusTvelur Sedarebebs, metaforebs, aliteracias, ganmeorebas, `vefxis~ simbolikas da sxva poetur xerxebs. g. a. 169
- Page 117 and 118: didad niWieri da erudirebuli adamia
- Page 119 and 120: 386. a. JaJievi `vefxistyaosnis~ ax
- Page 121 and 122: lebiT, romelsac is axdens rogorc ga
- Page 123 and 124: 398. Salva Rlonti ukan gadadgmuli n
- Page 125 and 126: I redaqciul jgufSi erTiandeba 11 xe
- Page 127 and 128: 409a. r. xvedeliZe SoTa rusTaveli s
- Page 129 and 130: 414. al. baramiZe rusTvelis poeturi
- Page 131 and 132: 417a. s. beriZe mesxuri dialeqtis R
- Page 133 and 134: 424. boris darCia vefxistyaosnis ga
- Page 135 and 136: mkvlevari saWirod Tvlis poemis zogi
- Page 137 and 138: me-9 qvesaTaurSi: `rusTavelis mater
- Page 139 and 140: qviTa davleweT wvivebi (618,3). mkv
- Page 141 and 142: 3. cnobebi qarTuli mwerlobis Sesaxe
- Page 143 and 144: 456. r. fircxalaiSvili rusTveluri e
- Page 145 and 146: 463. S. CijavaZe sad aris `vefxisty
- Page 147 and 148: Tavels `siyvarulis jvarosan rainds~
- Page 149 and 150: axlosaa maRal SairTan, Tumca metri
- Page 151 and 152: 480. boris darCia kidev erTi SemTxv
- Page 153 and 154: 485a. nik. kenWoSvili `vefxistyaosa
- Page 155 and 156: Tul mimarTebebs: marcvlebs, sityveb
- Page 157 and 158: avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~
- Page 159 and 160: 501. revaz siraZe `sibrZnis dargi~
- Page 161 and 162: gamocema, ris Taobazec atyobinebda
- Page 163 and 164: gvaria: 1) simetriuli — wyvilmarc
- Page 165 and 166: mkvlevari aRniSnavs, rom racionaliz
- Page 167: 523a. simon arvelaZe rusTaveli da m
- Page 171 and 172: 531. b. darCia vefxistyaosnis gagrZ
- Page 173 and 174: tografis modelis hipoTezuri rekonst
- Page 175 and 176: 541. metri da riTma vefxistyaosanSi
- Page 177 and 178: 546a. [uavtoro] vefxistyaosnis axal
- Page 179 and 180: olo mouRes adamianis mier adamianis
- Page 181 and 182: mkvlevris azriT, cixe ase unda gani
- Page 183 and 184: 566. al. WinWarauli leqsikologiuri
- Page 185 and 186: aRniSnulia rusTvelis Tematikisa da
- Page 187 and 188: sasaxlea yvelafris tonis mimcemi. m
- Page 189 and 190: mkvlevari amgvar cTomilebad miiCnev
- Page 191 and 192: Svili, g. wibaxaSvili, S. Rlonti, o
- Page 193 and 194: kvidroT es daweriloba. fuZeukumSvel
- Page 195 and 196: 599. Sermadin oniani `xiloba~ sityv
- Page 197 and 198: TavaqaraSvilis xelnawerSi arsebuli
- Page 199 and 200: 612. SoTa qurdaZe `vefxistyaosnis~
- Page 201 and 202: Svilis azriT, m. gigineiSvili met d
- Page 203 and 204: erZnuli enidan Targmnil Zvel qarTul
- Page 205 and 206: 2. SoTa rusTveli da qarTvelTa jvari
- Page 207 and 208: zogi samoxeleo terminisaTvis `vefxi
- Page 209 and 210: 641. giorgi TevzaZe rusTavelis kosm
- Page 211 and 212: 647. g. kartozia rusTvelisa damisa
- Page 213 and 214: amave wignSi dabeWdilia avtoris sxv
- Page 215 and 216: 1973 wlis minawerSi ki aRniSnavs: a
- Page 217 and 218: 663. Rustaveli Sota Vitez v tigrovi
formebi). amaTgan erTaderTi swori wakiTxvaa vualneT (Zveli orTografiiT — ualneT),<br />
rac nebis darTvas, daTanxmebas niSnavs. `CvenebiT~ unda gaswordes: `Cven nebiT~.<br />
3. `Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa xenia~ (1261,4).<br />
~vefxistyaosanSi~ xe calke, an alvasTan erTad (xe alva), Cveulebriv, personaJis tanis<br />
aRmniSvnelia. wamwamis metaforad ki gamoiyeneba: giSris sari, giSris Subebi, giSris wneli,<br />
giSris tevri da sxv. `xe~ ar Semodis saganTa am wyebaSi.<br />
mkvlevarebsa da gamomcemlebs yuradRebis gareSe darCaT IKOV xelnawerebis wakiTxva:<br />
Savni giSrisa Cxndenia. Cxnde, leqsikografebis ganmartebiT, morevSi Seyrili, Caxergili<br />
SeSaa. dasturdeba agreTve gamoTqma `Cxnde Subisa~ (`Svidi mTiebi~, 1120,3).<br />
giSris Cxde savsebiT bunebrivi metaforaa wamwamisa da is unda aRvadginoT poemis<br />
gamocemis teqstSi. g. a.<br />
527a. dim. gonaSvili<br />
`vefxistyaosanSi~ erTi taepis gasworebisaTvis<br />
gaz. `kolmeurni~ (siRnaRi), 1973, 8 seqt., 1 107, gv. 4.<br />
avtors miaCnia, rom poemis striqoni `brol-sadafni margalitsa lalis fersa scven da<br />
hburven~ (856), azrobrivad bundovania. ase gamodis, rom kbilebi (brol-sadafni) `hburven~<br />
wiTel bageebs (margalits), ris warmodgenac SeuZlebelia. azri gamarTuli iqneboda, piriqiT<br />
rom yofiliyo. amitom aucilebelia dawerilobisa da punqtuaciis ase Secvla:<br />
`brol-sadafsa-margalitsa lalis-ferni scven da hburven~.<br />
metaforebad gamoyenebuli samive sityva kbilebs aRniSnavs, romelTac wiTeli bageebi<br />
(`lalis-ferni~) scven da hburven. g. a.<br />
528. meri guguSvili<br />
rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 62-76.<br />
avtori naTelyofs aRorZinebis xanis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenlis — nodar<br />
ciciSvilis mier qarTul enaze damuSavebuli sasaniduri dinastiis cnobili Sahis, bahramguris,<br />
romantikuli Tavgadasavlis `baramgurianis~ (`Svidi mTiebi~) saxeliT cnobili<br />
poemis tropebisa da versifikaciis msgavsebas rogorc rusTvelis mxatvrul saxeebTan,<br />
ise `vefxistyaosnis~ frazeologiasTan da riTmebTan.<br />
am mxriv n. ciciSvili, mkvlevris azriT, saTanado adgils iWers Tavisi skolis mama-<br />
Tavris, Teimuraz pirvelis, gverdiT. aRniSnuli daskvna dasabuTebulia poeturi mibaZvisa<br />
da tropuli saxeebis sesxebis mravali nimuSiT. g. a.<br />
528a. m. guguSvili<br />
vefxistyaosani — galaktionis STagonebis wyaro<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1973, gv. 18-19.<br />
qarTuli klasikuri mwerlobidan upirvelesad `vefxistyaosani~ iyo g. tabiZis mZafri<br />
interesis sagani da STagonebis wyaro. rusTavelis mxatvruli saxeebi, poeturi asociaciebi<br />
da reminiscenciebi mis mTel Semoqmedebas gasdevs.<br />
g. tabiZis rwmeniT, rusTaveli warmoSobiT mesxia, rac igulisxmeba mis lqsebSi xmarebul<br />
gamoTqmaSi: `vinme mesxi meleqse~.<br />
krebulSi `oqro aWaris laJvardSi~ Setanil yvela leqss epigrafad rusTvelis striqoni<br />
uZRvis.<br />
`vefxistyaosnis~ personaJebiTaa STagonebuli tabiZis poemebis zogierTi gmiris saxe<br />
(tarieli _ `mSvidobis wignSi~, Tamari _ `sinaTlis yvavilSi~ da sxv.).<br />
g. tabiZe iyenebs rusTvelur Sedarebebs, metaforebs, aliteracias, ganmeorebas,<br />
`vefxis~ simbolikas da sxva poetur xerxebs. g. a.<br />
169