rusTvelologiuri literatura

rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura

science.org.ge
from science.org.ge More from this publisher
28.06.2014 Views

mix. wereTelma dabeWda `dauSrtomelTa~. es wakiTxva gasaziarebelia, radgan `daSrteba~ zmnis masdari swored `daSrtomaa~. upiratesi `dauSrtobelic~ rom yofiliyo, riTmis saWiroebisaTvis rusTavels SeeZlo exmara `dauSrtomelTa~ (momdevno striqonSi sariTmo klauzulaa `-omelTa~). iqve mkvlevari ganixilavs sityvas `mswromeli~ (`aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli, mswromeli~, 1165,4). aRniSnulia, rom es sityva qarTuli enis ZeglebSi ar dasturdeba, `vefxistyaosnis~ xelnawerebidan ki mxolod erT, gadamweris mier nasworeb, redaqtirebul nusxaSi (H 461) ikiTxeba. sadavo strofSi saubaria usenis gamcemlobaze, mabezRarobaze, rasac Zvel qarTulSi gamoxatavda sityva `mstovari, mstuari~. am mimReobiTi formidan keTdeba zmna `imtrobs~, `ganimstrobs~ da mimReoba _ `msturobi~, `ganmstrobi~. SesaZlebelia, yofiliyo prefiqssufiqsiT nawarmoebi mimReobac _ `m-sturob-el-i~. sadavo taepSi unda yofiliyo swored es sityva `mstrobeli~ an Temis niSanSecvlili `mstromeli~. mkvlevars avtografiseul wakiTxvad `mstromeli~ miaCnia, rac strofis klauzulas zustad ewyoba. g. a. 351. nodar Wolokava portreti `vefxistyaosanSi~ da klasikuri eposis tradiciebi Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1969, № 3. avtoris azriT, ZiriTadi, rac rusTvelis poeziisaTvis specifikurs warmoadgens, aris is, rom igi arsebiTad uars ambobs gmiris silamazis mxolod TavisTavadi mniSvnelobiT warmosaxvaze. aq personaJis garegnoba Sefardebulia mis guneba-ganwyobasTan, gancdebTan. adamianis portretis mniSvnelovan Semadgenel elements Cacmuloba da samkaulebi warmoadgens. rusTavels poemaSi Semoaqvs iseTi epizodebi, romlebic bunebrivad moiTxoven adamianis garegnobis am mxaris warmosaxvas. 123-e strofSi (`gaZrcvilsa tansa emosnes~...) TinaTinis portreti ufro Tavisufalia. TinaTins acvia saSinao samosi da ara samefo Cacmuloba. Sdr. 480-e strofi, sadac mocemulia nestanis portreti (`mas mzesa tansa emosnes narinjis-ferni jubani~...). rusTavels savsebiT gaazrebulad aqvs warmodgenili poeziaSi adamianis silamazis gamosaxvis is kanonzomierebac, romelsac klasikuri eposi emyareboda. igi portretis Seqmnisas arc erT SemTxvevaSi ar mimarTavs dawvrilebiT aRweras. interess iwvevs mzis tropuli buneba `vefxistyaosanSi~, rodesac igi mimarTulia personaJis silamazis gamosaxatavad. gadataniTi daniSnulebiT gamoyenebis aspeqtebis garkvevis dros uwinares yovlisa yuradRebas iqcevs mzis mimarTeba RvTaebis cnebis mimarT (ix. 836-e: `ityvis: he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad, / erT- arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~ da 837-e : `vis xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani~). e. i. poemaSi mze Tavisi erT-erTi ZiriTadi tropuli mniSvnelobiT SeiZleba mogvevlinos RvTaebis ideis gansaxierebad. poemaSi mze aris mefeTa mudmivi metafora (yvela mefe da samefo taxtis uSualo memkvidre poemaSi mzed iwodebian). mze, rogorc metafora, axal gaazrebas iZens, igi satrfos tolfardi mniSvnelobisaa: `avTandilsca moegona misi mze da sayvareli~ (920); `wadi, dabrundi, Seiqec muniTve, Seni mze siTa~ (927); `Cemsa mzesa daveTxove Tqvens winaSe wamosavlad~ (932). dasasrul, n. Wolokava aRniSnavs, rom mzes `vefxistyaosanSi~ safuZvlad udevs RvTaebriobis gageba, amitomaa, rom igi, rogorc mudmivi metafora, mxolod mefeTa da samefo taxtis memkvidreTa warmosaxvisas gamoiyeneba, amasTanave raindulma mijnurobam adamiani ise unda aamaRlos, rom igi RvTaebriv sawyiss dauaxlovos. aq ki didi mniSvneloba aqvs mijnuris garegnobas, igi lamazi unda iyos (`mijnursa Tvalad siturfe marTebs~...). T. t. 108

352. oTar WurRulia daviT Cqotua soxumi, 1969, 90 gv. wignis 72-86 gverdebze avtori msjelobs d. Cqotuas naSromze `vefxistyaosnis~ Sesaxeb. aRniSnavs, rom mas hqonia vrceli (800-gverdiani) gamokvleva, romelic d. Cqotuas gardacvalebis (1929 w.) Semdeg daikarga. dabeWdilia misi mcire nawili (ix. g. imedaSvili, 1957, anot. № 1332). g. a. 353. akaki xinTibiZe vefxistyaosnis poetikidan Tb., 1969, 50 gv. naSromSi ganxilulia SidariTmis sxvadasxva saxe: 1. cezuruli riTma, romelic erTmaneTTan aTanxmebs taepis pirvelsa da meore naxevars: `brol-balaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa (5,3). 2. winacezuruli: samTa ferTa saqebelTa... (10,4). 3. ukanacezuruli: misni spani yvelakani davipyreniT, ar movkleniT (451). avtori daaskvnis, rom SidariTmas qmnis taepis muxlTa nebismieri kombinacia. calkea gamoyofili mosazRvre taepTa cezurebis Semkvreli e. w. Sua riTma da kiburi riTma, sadac erTi taepis sariTmo sityvas eriTmeba momdevno taepis dasawyisi sityva. motanilia agreTve TavriTmis magaliTebi. avtoris azriT, sayuradReboa `vefxistyaosnis~ ukanacezuruli riTmis, SuariTmisa da kiburi riTmebis gamoyeneba, romlebic Zvel qarTul poeziaSi iSviaTad gvxvdeba. mkvlevars poemaSi aRricxuli aqvs 200-mde SidariTma, rac `udidesi Zalaa poemis bgeraTa harmoniis gasaZliereblad~.naSromSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ SidariTmis xmovaneba da agebuleba (gv. 25-29) da misi mimarTeba qarTul xalxur poeziasTan (gv. 29-38). g. a. 354. anton xinTibiZe SoTa rusTavelis pedagogiuri ideebi da qarTuli xalxuri pedagogikis sakiTxebi (gonebrivi aRzrda) pedagogiuri mecnierebis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi, t. 21, 1969, gv. 21-24 (axlavs reziume rusul enaze). 355. elguja xinTibiZe `marTali samarTlis~ cnebisaTvis Jur. `macne~, 1969, № 2, gv. 153-172. gamoTqma `marTali samarTali~ vefxistyaosanSi pirvelad gamoyenebulia indoeTSi sasiZod mosuli xvarazmSas Zis mokvlis gadawyvetilebasTan dakavSirebiT (545,2). mkvlevari fiqrobs, rom am konteqstSi es gamoTqma ar unda niSnavdes mxolod swor, marTebul samar- Tals. igi specifikuri gamoTqma unda iyos, romelSic raRac gansakuTrebuli niuansia Cadebuli. igi imowmebs qarTul werilobiT ZeglebSi am gamoTqmis xmarebis SemTxvevebs, iv. surgulaZisa da v. abaSmaZis gamokvlevebs aRniSnul sakiTxze da daaskvnis, rom rusTvelis gamoTqma marTali samarTali qristianul mwerlobaSi da feodalur saqarTveloSi gavrcelebuli cnebaa. `masSi igive Sinaarsi Cans, rac antikuri mwerlobis cnobil termins ejpieivceia (utyuari simarTle) aqvs. qarTul mwerlobaSi igi uSualod saxarebidan mkvidrdeba da niSavs: praqtikul situaciaSi, konkretulad da ara formalurad samarTlebrivi normebiT gamotanil marTebul samarTlebriv ganaCens~. g. a. 109

mix. wereTelma dabeWda `dauSrtomelTa~. es wakiTxva gasaziarebelia, radgan `daSrteba~ zmnis<br />

masdari swored `daSrtomaa~. upiratesi `dauSrtobelic~ rom yofiliyo, riTmis saWiroebisaTvis<br />

rusTavels SeeZlo exmara `dauSrtomelTa~ (momdevno striqonSi sariTmo klauzulaa<br />

`-omelTa~).<br />

iqve mkvlevari ganixilavs sityvas `mswromeli~ (`aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli,<br />

mswromeli~, 1165,4). aRniSnulia, rom es sityva qarTuli enis ZeglebSi ar dasturdeba,<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerebidan ki mxolod erT, gadamweris mier nasworeb, redaqtirebul<br />

nusxaSi (H 461) ikiTxeba.<br />

sadavo strofSi saubaria usenis gamcemlobaze, mabezRarobaze, rasac Zvel qarTulSi<br />

gamoxatavda sityva `mstovari, mstuari~. am mimReobiTi formidan keTdeba zmna `imtrobs~,<br />

`ganimstrobs~ da mimReoba _ `msturobi~, `ganmstrobi~. SesaZlebelia, yofiliyo prefiqssufiqsiT<br />

nawarmoebi mimReobac _ `m-sturob-el-i~. sadavo taepSi unda yofiliyo swored es<br />

sityva `mstrobeli~ an Temis niSanSecvlili `mstromeli~.<br />

mkvlevars avtografiseul wakiTxvad `mstromeli~ miaCnia, rac strofis klauzulas<br />

zustad ewyoba. g. a.<br />

351. nodar Wolokava<br />

portreti `vefxistyaosanSi~ da klasikuri eposis tradiciebi<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1969, № 3.<br />

avtoris azriT, ZiriTadi, rac rusTvelis poeziisaTvis specifikurs warmoadgens, aris<br />

is, rom igi arsebiTad uars ambobs gmiris silamazis mxolod TavisTavadi mniSvnelobiT<br />

warmosaxvaze. aq personaJis garegnoba Sefardebulia mis guneba-ganwyobasTan, gancdebTan.<br />

adamianis portretis mniSvnelovan Semadgenel elements Cacmuloba da samkaulebi warmoadgens.<br />

rusTavels poemaSi Semoaqvs iseTi epizodebi, romlebic bunebrivad moiTxoven<br />

adamianis garegnobis am mxaris warmosaxvas.<br />

123-e strofSi (`gaZrcvilsa tansa emosnes~...) TinaTinis portreti ufro Tavisufalia.<br />

TinaTins acvia saSinao samosi da ara samefo Cacmuloba. Sdr. 480-e strofi, sadac mocemulia<br />

nestanis portreti (`mas mzesa tansa emosnes narinjis-ferni jubani~...).<br />

rusTavels savsebiT gaazrebulad aqvs warmodgenili poeziaSi adamianis silamazis gamosaxvis<br />

is kanonzomierebac, romelsac klasikuri eposi emyareboda. igi portretis Seqmnisas<br />

arc erT SemTxvevaSi ar mimarTavs dawvrilebiT aRweras.<br />

interess iwvevs mzis tropuli buneba `vefxistyaosanSi~, rodesac igi mimarTulia personaJis<br />

silamazis gamosaxatavad.<br />

gadataniTi daniSnulebiT gamoyenebis aspeqtebis garkvevis dros uwinares yovlisa<br />

yuradRebas iqcevs mzis mimarTeba RvTaebis cnebis mimarT (ix. 836-e: `ityvis: he, mzeo, vin<br />

xatad gTqves mzianisa Ramisad, / erT- arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~ da 837-e : `vis<br />

xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani~). e. i. poemaSi mze Tavisi erT-erTi ZiriTadi<br />

tropuli mniSvnelobiT SeiZleba mogvevlinos RvTaebis ideis gansaxierebad.<br />

poemaSi mze aris mefeTa mudmivi metafora (yvela mefe da samefo taxtis uSualo memkvidre<br />

poemaSi mzed iwodebian).<br />

mze, rogorc metafora, axal gaazrebas iZens, igi satrfos tolfardi mniSvnelobisaa:<br />

`avTandilsca moegona misi mze da sayvareli~ (920);<br />

`wadi, dabrundi, Seiqec muniTve, Seni mze siTa~ (927);<br />

`Cemsa mzesa daveTxove Tqvens winaSe wamosavlad~ (932).<br />

dasasrul, n. Wolokava aRniSnavs, rom mzes `vefxistyaosanSi~ safuZvlad udevs RvTaebriobis<br />

gageba, amitomaa, rom igi, rogorc mudmivi metafora, mxolod mefeTa da samefo taxtis<br />

memkvidreTa warmosaxvisas gamoiyeneba, amasTanave raindulma mijnurobam adamiani ise<br />

unda aamaRlos, rom igi RvTaebriv sawyiss dauaxlovos. aq ki didi mniSvneloba aqvs mijnuris<br />

garegnobas, igi lamazi unda iyos (`mijnursa Tvalad siturfe marTebs~...). T. t.<br />

108

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!