rusTvelologiuri literatura
rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura
mix. wereTelma dabeWda `dauSrtomelTa~. es wakiTxva gasaziarebelia, radgan `daSrteba~ zmnis masdari swored `daSrtomaa~. upiratesi `dauSrtobelic~ rom yofiliyo, riTmis saWiroebisaTvis rusTavels SeeZlo exmara `dauSrtomelTa~ (momdevno striqonSi sariTmo klauzulaa `-omelTa~). iqve mkvlevari ganixilavs sityvas `mswromeli~ (`aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli, mswromeli~, 1165,4). aRniSnulia, rom es sityva qarTuli enis ZeglebSi ar dasturdeba, `vefxistyaosnis~ xelnawerebidan ki mxolod erT, gadamweris mier nasworeb, redaqtirebul nusxaSi (H 461) ikiTxeba. sadavo strofSi saubaria usenis gamcemlobaze, mabezRarobaze, rasac Zvel qarTulSi gamoxatavda sityva `mstovari, mstuari~. am mimReobiTi formidan keTdeba zmna `imtrobs~, `ganimstrobs~ da mimReoba _ `msturobi~, `ganmstrobi~. SesaZlebelia, yofiliyo prefiqssufiqsiT nawarmoebi mimReobac _ `m-sturob-el-i~. sadavo taepSi unda yofiliyo swored es sityva `mstrobeli~ an Temis niSanSecvlili `mstromeli~. mkvlevars avtografiseul wakiTxvad `mstromeli~ miaCnia, rac strofis klauzulas zustad ewyoba. g. a. 351. nodar Wolokava portreti `vefxistyaosanSi~ da klasikuri eposis tradiciebi Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1969, № 3. avtoris azriT, ZiriTadi, rac rusTvelis poeziisaTvis specifikurs warmoadgens, aris is, rom igi arsebiTad uars ambobs gmiris silamazis mxolod TavisTavadi mniSvnelobiT warmosaxvaze. aq personaJis garegnoba Sefardebulia mis guneba-ganwyobasTan, gancdebTan. adamianis portretis mniSvnelovan Semadgenel elements Cacmuloba da samkaulebi warmoadgens. rusTavels poemaSi Semoaqvs iseTi epizodebi, romlebic bunebrivad moiTxoven adamianis garegnobis am mxaris warmosaxvas. 123-e strofSi (`gaZrcvilsa tansa emosnes~...) TinaTinis portreti ufro Tavisufalia. TinaTins acvia saSinao samosi da ara samefo Cacmuloba. Sdr. 480-e strofi, sadac mocemulia nestanis portreti (`mas mzesa tansa emosnes narinjis-ferni jubani~...). rusTavels savsebiT gaazrebulad aqvs warmodgenili poeziaSi adamianis silamazis gamosaxvis is kanonzomierebac, romelsac klasikuri eposi emyareboda. igi portretis Seqmnisas arc erT SemTxvevaSi ar mimarTavs dawvrilebiT aRweras. interess iwvevs mzis tropuli buneba `vefxistyaosanSi~, rodesac igi mimarTulia personaJis silamazis gamosaxatavad. gadataniTi daniSnulebiT gamoyenebis aspeqtebis garkvevis dros uwinares yovlisa yuradRebas iqcevs mzis mimarTeba RvTaebis cnebis mimarT (ix. 836-e: `ityvis: he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad, / erT- arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~ da 837-e : `vis xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani~). e. i. poemaSi mze Tavisi erT-erTi ZiriTadi tropuli mniSvnelobiT SeiZleba mogvevlinos RvTaebis ideis gansaxierebad. poemaSi mze aris mefeTa mudmivi metafora (yvela mefe da samefo taxtis uSualo memkvidre poemaSi mzed iwodebian). mze, rogorc metafora, axal gaazrebas iZens, igi satrfos tolfardi mniSvnelobisaa: `avTandilsca moegona misi mze da sayvareli~ (920); `wadi, dabrundi, Seiqec muniTve, Seni mze siTa~ (927); `Cemsa mzesa daveTxove Tqvens winaSe wamosavlad~ (932). dasasrul, n. Wolokava aRniSnavs, rom mzes `vefxistyaosanSi~ safuZvlad udevs RvTaebriobis gageba, amitomaa, rom igi, rogorc mudmivi metafora, mxolod mefeTa da samefo taxtis memkvidreTa warmosaxvisas gamoiyeneba, amasTanave raindulma mijnurobam adamiani ise unda aamaRlos, rom igi RvTaebriv sawyiss dauaxlovos. aq ki didi mniSvneloba aqvs mijnuris garegnobas, igi lamazi unda iyos (`mijnursa Tvalad siturfe marTebs~...). T. t. 108
352. oTar WurRulia daviT Cqotua soxumi, 1969, 90 gv. wignis 72-86 gverdebze avtori msjelobs d. Cqotuas naSromze `vefxistyaosnis~ Sesaxeb. aRniSnavs, rom mas hqonia vrceli (800-gverdiani) gamokvleva, romelic d. Cqotuas gardacvalebis (1929 w.) Semdeg daikarga. dabeWdilia misi mcire nawili (ix. g. imedaSvili, 1957, anot. № 1332). g. a. 353. akaki xinTibiZe vefxistyaosnis poetikidan Tb., 1969, 50 gv. naSromSi ganxilulia SidariTmis sxvadasxva saxe: 1. cezuruli riTma, romelic erTmaneTTan aTanxmebs taepis pirvelsa da meore naxevars: `brol-balaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa (5,3). 2. winacezuruli: samTa ferTa saqebelTa... (10,4). 3. ukanacezuruli: misni spani yvelakani davipyreniT, ar movkleniT (451). avtori daaskvnis, rom SidariTmas qmnis taepis muxlTa nebismieri kombinacia. calkea gamoyofili mosazRvre taepTa cezurebis Semkvreli e. w. Sua riTma da kiburi riTma, sadac erTi taepis sariTmo sityvas eriTmeba momdevno taepis dasawyisi sityva. motanilia agreTve TavriTmis magaliTebi. avtoris azriT, sayuradReboa `vefxistyaosnis~ ukanacezuruli riTmis, SuariTmisa da kiburi riTmebis gamoyeneba, romlebic Zvel qarTul poeziaSi iSviaTad gvxvdeba. mkvlevars poemaSi aRricxuli aqvs 200-mde SidariTma, rac `udidesi Zalaa poemis bgeraTa harmoniis gasaZliereblad~.naSromSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ SidariTmis xmovaneba da agebuleba (gv. 25-29) da misi mimarTeba qarTul xalxur poeziasTan (gv. 29-38). g. a. 354. anton xinTibiZe SoTa rusTavelis pedagogiuri ideebi da qarTuli xalxuri pedagogikis sakiTxebi (gonebrivi aRzrda) pedagogiuri mecnierebis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi, t. 21, 1969, gv. 21-24 (axlavs reziume rusul enaze). 355. elguja xinTibiZe `marTali samarTlis~ cnebisaTvis Jur. `macne~, 1969, № 2, gv. 153-172. gamoTqma `marTali samarTali~ vefxistyaosanSi pirvelad gamoyenebulia indoeTSi sasiZod mosuli xvarazmSas Zis mokvlis gadawyvetilebasTan dakavSirebiT (545,2). mkvlevari fiqrobs, rom am konteqstSi es gamoTqma ar unda niSnavdes mxolod swor, marTebul samar- Tals. igi specifikuri gamoTqma unda iyos, romelSic raRac gansakuTrebuli niuansia Cadebuli. igi imowmebs qarTul werilobiT ZeglebSi am gamoTqmis xmarebis SemTxvevebs, iv. surgulaZisa da v. abaSmaZis gamokvlevebs aRniSnul sakiTxze da daaskvnis, rom rusTvelis gamoTqma marTali samarTali qristianul mwerlobaSi da feodalur saqarTveloSi gavrcelebuli cnebaa. `masSi igive Sinaarsi Cans, rac antikuri mwerlobis cnobil termins ejpieivceia (utyuari simarTle) aqvs. qarTul mwerlobaSi igi uSualod saxarebidan mkvidrdeba da niSavs: praqtikul situaciaSi, konkretulad da ara formalurad samarTlebrivi normebiT gamotanil marTebul samarTlebriv ganaCens~. g. a. 109
- Page 57 and 58: 194. konst. gamsaxurdia vilaSqroT q
- Page 59 and 60: sityva `zmides~ aq niSnavs: xumrobd
- Page 61 and 62: II Tavi, rusTavelis socialuri garem
- Page 63 and 64: da gamarTlebuli. SeiZleba avtori ka
- Page 65 and 66: ecenzenti SeniSnavs, rom sasurveli
- Page 67 and 68: Targmanis momzadebaSi mas exmarebod
- Page 69 and 70: erZeniSvilis, i. doliZis da sxvaTa
- Page 71 and 72: 237. mario piki [vTargmni `vefxisty
- Page 73 and 74: `vefxistyaosnis~ mTargmnelTan — m
- Page 75 and 76: 247a. А. Тер-григорян
- Page 77 and 78: ebaa Setanili; rom pirvelad mxolod
- Page 79 and 80: da nestan-tarielis urTierTobis aRwe
- Page 81 and 82: 263. S. Rlonti akaki SaniZe, rogorc
- Page 83 and 84: 270. С. С. Цаишвили Ис
- Page 85 and 86: 276. e. xinTibiZe `vefxistyaosnis~
- Page 87 and 88: 3. Salva lorTqifaniZes uTargmnia po
- Page 89 and 90: 285a. al. baramiZe vefxistyaosani w
- Page 91 and 92: 292. boris darCia erTi aforizmis ga
- Page 93 and 94: 299. daviT kobiZe rusTaveli da spar
- Page 95 and 96: 304. d. langi SoTa rusTaveli cnobar
- Page 97 and 98: 311. l. menabde, a. xinTibiZe Sevad
- Page 99 and 100: aris; am naSromis seriozuli da arse
- Page 101 and 102: 3. daqtilur-qoreuli riTmebis specif
- Page 103 and 104: 334. S. Rlonti rusTavelis mxatvrul
- Page 105 and 106: 341. nodar SoSiaSvili vefxistyaosni
- Page 107: 347. С. Цаишвили Руко
- Page 111 and 112: 360. Ал. Барамидзе Ми
- Page 113 and 114: 366. Виктор Гольцев Ш
- Page 115 and 116: 374. magali Todua `vefxistyaosnis~
- Page 117 and 118: didad niWieri da erudirebuli adamia
- Page 119 and 120: 386. a. JaJievi `vefxistyaosnis~ ax
- Page 121 and 122: lebiT, romelsac is axdens rogorc ga
- Page 123 and 124: 398. Salva Rlonti ukan gadadgmuli n
- Page 125 and 126: I redaqciul jgufSi erTiandeba 11 xe
- Page 127 and 128: 409a. r. xvedeliZe SoTa rusTaveli s
- Page 129 and 130: 414. al. baramiZe rusTvelis poeturi
- Page 131 and 132: 417a. s. beriZe mesxuri dialeqtis R
- Page 133 and 134: 424. boris darCia vefxistyaosnis ga
- Page 135 and 136: mkvlevari saWirod Tvlis poemis zogi
- Page 137 and 138: me-9 qvesaTaurSi: `rusTavelis mater
- Page 139 and 140: qviTa davleweT wvivebi (618,3). mkv
- Page 141 and 142: 3. cnobebi qarTuli mwerlobis Sesaxe
- Page 143 and 144: 456. r. fircxalaiSvili rusTveluri e
- Page 145 and 146: 463. S. CijavaZe sad aris `vefxisty
- Page 147 and 148: Tavels `siyvarulis jvarosan rainds~
- Page 149 and 150: axlosaa maRal SairTan, Tumca metri
- Page 151 and 152: 480. boris darCia kidev erTi SemTxv
- Page 153 and 154: 485a. nik. kenWoSvili `vefxistyaosa
- Page 155 and 156: Tul mimarTebebs: marcvlebs, sityveb
- Page 157 and 158: avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~
mix. wereTelma dabeWda `dauSrtomelTa~. es wakiTxva gasaziarebelia, radgan `daSrteba~ zmnis<br />
masdari swored `daSrtomaa~. upiratesi `dauSrtobelic~ rom yofiliyo, riTmis saWiroebisaTvis<br />
rusTavels SeeZlo exmara `dauSrtomelTa~ (momdevno striqonSi sariTmo klauzulaa<br />
`-omelTa~).<br />
iqve mkvlevari ganixilavs sityvas `mswromeli~ (`aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli,<br />
mswromeli~, 1165,4). aRniSnulia, rom es sityva qarTuli enis ZeglebSi ar dasturdeba,<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerebidan ki mxolod erT, gadamweris mier nasworeb, redaqtirebul<br />
nusxaSi (H 461) ikiTxeba.<br />
sadavo strofSi saubaria usenis gamcemlobaze, mabezRarobaze, rasac Zvel qarTulSi<br />
gamoxatavda sityva `mstovari, mstuari~. am mimReobiTi formidan keTdeba zmna `imtrobs~,<br />
`ganimstrobs~ da mimReoba _ `msturobi~, `ganmstrobi~. SesaZlebelia, yofiliyo prefiqssufiqsiT<br />
nawarmoebi mimReobac _ `m-sturob-el-i~. sadavo taepSi unda yofiliyo swored es<br />
sityva `mstrobeli~ an Temis niSanSecvlili `mstromeli~.<br />
mkvlevars avtografiseul wakiTxvad `mstromeli~ miaCnia, rac strofis klauzulas<br />
zustad ewyoba. g. a.<br />
351. nodar Wolokava<br />
portreti `vefxistyaosanSi~ da klasikuri eposis tradiciebi<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1969, № 3.<br />
avtoris azriT, ZiriTadi, rac rusTvelis poeziisaTvis specifikurs warmoadgens, aris<br />
is, rom igi arsebiTad uars ambobs gmiris silamazis mxolod TavisTavadi mniSvnelobiT<br />
warmosaxvaze. aq personaJis garegnoba Sefardebulia mis guneba-ganwyobasTan, gancdebTan.<br />
adamianis portretis mniSvnelovan Semadgenel elements Cacmuloba da samkaulebi warmoadgens.<br />
rusTavels poemaSi Semoaqvs iseTi epizodebi, romlebic bunebrivad moiTxoven<br />
adamianis garegnobis am mxaris warmosaxvas.<br />
123-e strofSi (`gaZrcvilsa tansa emosnes~...) TinaTinis portreti ufro Tavisufalia.<br />
TinaTins acvia saSinao samosi da ara samefo Cacmuloba. Sdr. 480-e strofi, sadac mocemulia<br />
nestanis portreti (`mas mzesa tansa emosnes narinjis-ferni jubani~...).<br />
rusTavels savsebiT gaazrebulad aqvs warmodgenili poeziaSi adamianis silamazis gamosaxvis<br />
is kanonzomierebac, romelsac klasikuri eposi emyareboda. igi portretis Seqmnisas<br />
arc erT SemTxvevaSi ar mimarTavs dawvrilebiT aRweras.<br />
interess iwvevs mzis tropuli buneba `vefxistyaosanSi~, rodesac igi mimarTulia personaJis<br />
silamazis gamosaxatavad.<br />
gadataniTi daniSnulebiT gamoyenebis aspeqtebis garkvevis dros uwinares yovlisa<br />
yuradRebas iqcevs mzis mimarTeba RvTaebis cnebis mimarT (ix. 836-e: `ityvis: he, mzeo, vin<br />
xatad gTqves mzianisa Ramisad, / erT- arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~ da 837-e : `vis<br />
xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani~). e. i. poemaSi mze Tavisi erT-erTi ZiriTadi<br />
tropuli mniSvnelobiT SeiZleba mogvevlinos RvTaebis ideis gansaxierebad.<br />
poemaSi mze aris mefeTa mudmivi metafora (yvela mefe da samefo taxtis uSualo memkvidre<br />
poemaSi mzed iwodebian).<br />
mze, rogorc metafora, axal gaazrebas iZens, igi satrfos tolfardi mniSvnelobisaa:<br />
`avTandilsca moegona misi mze da sayvareli~ (920);<br />
`wadi, dabrundi, Seiqec muniTve, Seni mze siTa~ (927);<br />
`Cemsa mzesa daveTxove Tqvens winaSe wamosavlad~ (932).<br />
dasasrul, n. Wolokava aRniSnavs, rom mzes `vefxistyaosanSi~ safuZvlad udevs RvTaebriobis<br />
gageba, amitomaa, rom igi, rogorc mudmivi metafora, mxolod mefeTa da samefo taxtis<br />
memkvidreTa warmosaxvisas gamoiyeneba, amasTanave raindulma mijnurobam adamiani ise<br />
unda aamaRlos, rom igi RvTaebriv sawyiss dauaxlovos. aq ki didi mniSvneloba aqvs mijnuris<br />
garegnobas, igi lamazi unda iyos (`mijnursa Tvalad siturfe marTebs~...). T. t.<br />
108