rusTvelologiuri literatura
rusTvelologiuri literatura rusTvelologiuri literatura
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia `vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa da qarTuli enis Tesavrusis komiteti rusTvelologiuri literatura IV 1967-1980 ww. anotirebuli bibliografia RUSTVELOLOGICAL LITERATURE IV 1967-1980 Annotated Bibliography Tbilisi 2009 1
- Page 2 and 3: u ak (UDC) krebulSi warmodgenilia 1
- Page 4 and 5: iZgi misca `vefxistyaosnis~ ucxo en
- Page 6 and 7: ulad gaurkveveli da daumtkicebeli a
- Page 8 and 9: 10. Л. Андгуладзе В с
- Page 10 and 11: ganuyrel nawilad aris warmodgenili.
- Page 12 and 13: 26. oto baueri (gdr) rubrikiT: msof
- Page 14 and 15: 33. [ian brauni] rusTaveli SoTa pol
- Page 16 and 17: 40. ivane gigineiSvili mravlobiTi r
- Page 18 and 19: 47. d. gurgeniZe sayuradRebo gamokv
- Page 20 and 21: 55. ir. veSapeli qarTuli poeturi si
- Page 22 and 23: 62. v. Tordua, i. quCiSvili wigni d
- Page 24 and 25: es speqtakli mayurebelma aRtacebiT
- Page 26 and 27: `vefxistyaosani~ Tanadrouli epoqis
- Page 28 and 29: 84. m. mamulaSvili rusTaveli Ciles
- Page 30 and 31: 91. roin metreveli poezia da axalga
- Page 32 and 33: Tur toms — kaSkebs (savaraudo qaS
- Page 34 and 35: 108. giorgi saluqvaZe rusTavelis ki
- Page 36 and 37: 115. ivan skala rubrikiT: msoflio s
- Page 38 and 39: 122. [uavtoro]] rusTaveli SoTa Schw
- Page 40 and 41: gvmarTebs — marTebs (154), gvyavs
- Page 42 and 43: 144. monika uaiti rubrikiT: msoflio
- Page 44 and 45: 152. S. Rlonti fantastikuris mxatvr
- Page 46 and 47: `vefxistyaosnis~ xalxur poeziasTan
- Page 48 and 49: 166. giorgi wereTeli vefxistyaosnis
- Page 50 and 51: TvalsazrisiT ar ukvlevia `vefxistya
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia<br />
`vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa da qarTuli enis Tesavrusis komiteti<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong><br />
<strong>literatura</strong><br />
IV<br />
1967-1980 ww.<br />
anotirebuli bibliografia<br />
RUSTVELOLOGICAL LITERATURE<br />
IV<br />
1967-1980<br />
Annotated Bibliography<br />
Tbilisi<br />
2009<br />
1
u ak (UDC)<br />
krebulSi warmodgenilia 1967-1980 wlebSi gamoqveynebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis<br />
anotirebuli bibliografia. igi gankuTvnulia rusTvelologebisa da qarTuli literaturiT<br />
dainteresebul pirTaTvis.<br />
wigni Seadgina da gamosacemad moamzada<br />
giorgi arabulma<br />
redaqtori<br />
_ akad. Tamaz gamyreliZe<br />
© g. arabuli, 2009<br />
ISBN<br />
2
winasityva<br />
es wigni gagrZelebaa bibliografiuli seriisa, romelsac safuZveli daudo cnobilma rus-<br />
Tvelologma gaioz imedaSvilma kapitaluri naSromiT `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>,<br />
1712-1956 wlebi~ (Tb., 1957). seriis meore tomi 2002 wels daibeWda. masSi Sevida 1957-1965<br />
wlebis <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis anotirebuli bibliografia (wigni gamosacemad<br />
moamzada g. arabulma, redaqtorebi — m. karbelaSvili da n. sulava). 2004-2005 ww. saqarTvelos<br />
mecnierebaTa akademiis qarTuli literaturis institutis rusTvelologiis ganyofilebisa<br />
da `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisiis TanamSromlebma boris<br />
darCias xelmZRvanelobiT Seadgines mesame tomi, romelic moicavs 1966 wels. igi jerjerobiT<br />
xelnaweris saxiT devs, romelime gulmowyale sponsor-gamomcemlis imediT.<br />
winamdebare IV tomSi Tavi movuyareT 1967-1980 wlebSi gamoqveynebul rusTvelologiur<br />
<strong>literatura</strong>s. misi anotireba dawyebuli iyo `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgen<br />
komisiaSi 1980-ian wlebSi. masze CvenTan erTad muSaobdnen `komisiis~ mecnieri TanamSromlebi:<br />
nana guraSvili, cicino elisabedaSvili, irakli kobiZe, nino maqaZe, Tina naxucriSvili,<br />
nino ramiSvili da Tamar tabiZe. maSin am masalis aRnusxva da anotireba xdeboda e.w. Sidasauwyebo<br />
moxmarebis mizniT _ `vefxistyaosnis~ teqstis mecnierul-kritkulad dadgenisa<br />
da misi komentaris momzadebisas gamosayeneblad. aRniSnulidan gamomdinare sruli da<br />
yovlismomcveli bibliografia ar keTdeboda, yuradRebas ufro teqstologiuri TvalsazrisiT<br />
saWiro kritikul da analitikur masalas vaqcevdiT.<br />
maSindeli monapovridan am krebulSi Sesatanad vargisi aRmoCnda daaxloebiT orasi statia-anotacia.<br />
beWdurad gamoqveynebisTvis mainc aucilebeli gaxda maTi xelaxla damuSaveba,<br />
wyaroebTan Sejereba, redaqtireba da wignisaTvis Sesaferis stilSi moqceva.<br />
SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis ufros mecnier TanamSromels<br />
boris darCias Sedgenili hqonda 1967-68 da 1971 wlebSi gamoqveynebuli <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
literaturis bibliografia, sadac aRnusxuli iyo 280-mde erTeuli (wigni, werili, recenzia<br />
da sxv.). rodesac am wignis momzadeba daviwyeT, man gamosayeneblad gadmogvca aRniSnuli<br />
masala. masSi 86 erTeuli anotirebuli iyo. manve gvaTxova sakuTari biblioTekidan sxvadasxva<br />
wlebis samecniero konferenciebis moxsenebaTa Tezisebis 30-mde krebuli, romlebsac<br />
q. Tbilisis biblioTekebSi ver mivageniT. am kolegialuri TanadgomisaTvis b-n b. darCias<br />
gulwrfel madlobas movaxsenebT.<br />
winamdebare tomisTvis gamoyenebuli sxva wyaroebi moZiebuli da anotirebulia Cven<br />
mier ukanasknel or-sam weliwadSi.<br />
cxadia, rusTavelsa da mis Txzulebaze uamravi da sxvadasxva rigis nabeWdi masala arsebobs<br />
CvenTanac da sazRvargareTac. `vefxistyaosani~ msoflios xalxebis mraval enaze iTargmna<br />
da mis Sesaxeb kidev ufro bevri daiwera. Cveni mimoxilvis obieqti ZiriTadad saqarTvelos<br />
respublikaSi gamosuli nabeWdi produqcia iyo. ucxoeTSi gamoqveynebuli masala moipoves,<br />
misi bibliografia da zogi teqstis qarTuli Targmanic dabeWdes Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
rusTvelis kabinetis TanamSromlebma prof. levan menabdis xelmZRvanelobiT<br />
(ix. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I-IV t., Tb., 1976-1988). es wignebi mkiTxvelisaTvis<br />
xelmisawvdomia. iq dabeWdili masalidan Cvens mciretiraJian gamocemaSi CavrTeT mxolod<br />
is avtorebi, romelTac mniSvnelovani Rvawli miuZRviT rusTavelis Txzulebis Targmnasa<br />
da mis popularizaciaSi. SevitaneT agreTve `vefxistyaosnis~ sazRvargareTuli gamocemebi.<br />
rac uSualod vnaxeT, maT Sesaxeb warmodgenilia ufro sruli monacemebi, vidre aqamde gamocemul<br />
saZieblebSia (v. CaCaniZe, `vefxistyaosani~ msoflios xalxTa enebze, Tb., 1980; `vefxistyaosnis~<br />
gamocemebi, bibliografiuli saZiebeli, red. l. menabde, Tb., 1992).<br />
vfiqrobT, wignSi ibeWdeba filologebisaTvis saWiro da saintereso informacia. SoTa<br />
rusTavelis dabadebis 800 wlis iubilem, romelic iuneskos egidiT Catarda 1966 wels, axali<br />
3
iZgi misca `vefxistyaosnis~ ucxo enebze Tarmnasa da sxvadasxva aspeqtiT mis kvlevas. TviT<br />
saqarTvelos respublikaSi, am tomiT mocul periodSi, ufro intensiuri gaxda da xarisxobrivadac<br />
gaumjobesda `vefxistyaosnis~ rogorc teqstologiuri, ise filosofiur-esTetikuri,<br />
fsiqologiuri da mxatvruli aspeqtebiT analizi.<br />
poemis xelnawerebis enobriv-teqstologiuri da redaqciuli SeswavlisaTvis saetapo<br />
mniSvneloba hqonda a. SaniZis, s. caiSvilis, m. karbelaSvilis, b. darCias, i. gigineiSvilis, g. kartoziasa<br />
da al. WinWaraulis wignebsa da periodul gamocemebSi dabeWdil narkvevebs.<br />
1973 wels gamoqveynda krebuli `metri da riTma vefxistyaosanSi~. masSi Sedis akad. g. wereTlis<br />
gamokvleva amave saTauriT, romelmac myari safuZveli Seqmna `vefxistyaosnisa~ da<br />
saerTod qarTuli versifikaciis SeswavlisaTvis. rusTavelis Txzulebis mecnierul-kritikuli<br />
variantis mosamzadeblad sistematurad muSaobda saqarTvelos mecnierebaTa akademiasTan<br />
arsebuli `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisia. mTavari redaqciis<br />
muSaobis amsaxveli oqmebi ibeWdeboda mecnierebaTa akademiis Jurnal `macneSi~ (enisa da literaturis<br />
seria).<br />
1970-ian wlebSi gamovida al. baramiZis `narkvevebis~ V, VI, VII tomebi, sadac didi adgili<br />
ukavia rusTvelologiur naSromebs.<br />
rusTavelis msoflmxedvelobis kvlevaSi mniSvnelovani wvlili Seitanes v. nozaZis, e. xin-<br />
TibiZis, m. gigineiSvilis, g. TevzaZisa da p. Sarias Sromebma.<br />
SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti yovelwliurad gamoscemda krebuls<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, sadac `vefxistyaosan-<br />
Tan~ dakavSirebuli ara erTi problemaa dayenebuli da kvalificiurad ganxiluli.<br />
am periodSi `vefxistyaosnis~ publikaciebidan aRsaniSnavia e. w. saskolo gamocema, n. na-<br />
TaZis ganmartebebiT (1974 w.), m. wereTliseuli redaqcia (parizi, 1977 w.), h. budenzigis (germanuli),<br />
g. botaros (espanuri), v. uruSaZis (inglisuri), g. besTauTis (osuri), m. lasurias (afxazuri),<br />
a. javadis (azerbaijanuli), b. gaponovis (ebrauli) poeturi Targmanebi.<br />
krebulis bolos, `damatebaSi~ ibeWdeba is anotaciebi, romelic sxvadasxva mizeziT ver<br />
Sevida bibliografiis I da II tomebSi. upriani iqneboda, es masala III toms darTvoda, magram misi<br />
gamocemis sakiTxi jer gaurkvevelia. amitom kidev dayovnebas am tomSi Setana varCieT.<br />
am `damatebaSi~ sayuradReboa evropis qveynebSi rusTavelis pirveli iubiles gamoZaxilis<br />
amsaxveli werilebi da informaciebi 1937-38 wlebis qarTul emigrantul periodikaSi.<br />
adre es masala aqauri mkvlevarebisaTvis xelmiuwvdomeli iyo. mxolod ukanasknel aTwleulSi<br />
gaxda SesaZlebeli misi gacnoba prof. g. SaraZis mier moZiebuli da Camotanili kerZo<br />
koleqciebis bazaze gaxsnil `qarTuli emigraciis muzeumSi~.<br />
am nawilSi anotaciebi dalagebulia avtorebis mixedviT, amitom wyaroebis publikaciis<br />
qronologia masSi daculi araa.<br />
samwuxarod, kvlav daudgenelia `vefxistyaosnis~ avtoris gvarwodebis dawerilobis sakiTxi:<br />
`rusTveli~ Tu `rusTaveli~? Cven vcdilobdiT, dagvecva is forma, romelsac esa Tu<br />
is avtori an gamomcemeli xmarobs. aseTive mdgomareobaa poemis saTauris dawerilobaSi; zogi<br />
mas brWyalebSi svams, zogic mis gareSe wers, rogorc sayovelTaod cnobil sakuTar saxels.<br />
Cven ar gvqonda unificirebis ufleba da am krebulSi orive daweriloba davtoveT.<br />
anotaciebs miwerili aqvs SemsrulebelTa gvar-saxelis inicialebi da maTi siac aqvea<br />
warmodgenili.<br />
`damatebaSi~ anotirebul naSromTa avtorebi Sedian saerTo saZieblebSi pirobiTi niSniT<br />
_ `d~.<br />
yvela saqmian SeniSvnas madlierebis grZnobiT miviRebT, imis SegnebiT, rom sasikeTod gamoadgeba<br />
vinc am bibliografias gamoiyenebs da imasac, vinc am saqmis gagrZelebas ikisrebs.<br />
4<br />
g. arabuli<br />
25.03.2009.
anotaciebis avtorTa inicialebi<br />
g. a. _ giorgi arabuli<br />
n. g. _ nana guraSvili<br />
b.d. _ boris darCia<br />
c. e. _ cicino elisabedaSvili<br />
i. k. _ irakli kobiZe<br />
n. m. _ nino maqaZe<br />
T. n. _ Tina naxucriSvili<br />
n. r. _ nino ramiSvili<br />
T. t. _ Tamar tabiZe<br />
avtori axasiaTebs akaki SaniZis rusTvelologiur Rvawls, CamoTvlis mis naSromebs,<br />
igonebs mis monawileobas ierusalimis eqspediciaSi; erTgan wers: `rogorc saiubileo<br />
gamocemis teqstis dadgenis dros, ise akademiuri teqstis damdgen komisiaSi akaki SaniZis<br />
mecnieruli azri fasdaudebelia. yvela misi daskvna teqstis ama Tu im, jer kidev mecniewignSi<br />
gamoyenebuli Semoklebani<br />
ars._ arsebiTi<br />
gaz. _ gazeTi<br />
d. _ damateba<br />
els _ enisa da literaturis seria<br />
vt. _ `vefxistyaosani~<br />
vt-is _ `vefxistyaosnis~<br />
kreb. _ krebuli<br />
lit. _ literaturis, literaturuli<br />
macne _ saqarTvelos ssr mecnierebaTa<br />
akademiis sazogadoebriv mecn.<br />
ganyofilebis macne<br />
Jur. _ Jurnali<br />
saba — sulxan-saba orbeliani<br />
sax. _ saxeli, saxelobis, saxelmwifo<br />
qegl _ qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni<br />
1967 weli<br />
1. В. Абаев<br />
Вокруг поэмы “Витязь в барсовой шкуре”<br />
Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 118, Tb., 1967, gv. 35-38.<br />
avtori upasuxebs a. SaniZis SeniSvnas, rom man (v. abaevma) moxsenebaSi `vefxistyaosnis~ folkloruli<br />
safuZvlis Sesaxeb~ dumiliT auara gverdi poemis prologis me-9 strofs: `ese ambavi<br />
sparsuli...~. mkvlevari svams kiTxvas: nuTu realobas asaxavs es striqonebi, anu poema marTla<br />
sparsulidan Targmans warmoadgens?<br />
am sakiTxze arsebul mosazrebaTa ganxilvis Semdeg v. abaevi wers: erTi mxriv, is garemoeba,<br />
rom sparsul mwerlobaSi ar aRmoCnda iseTi Txzuleba, romelic SeiZleboda miCneuli<br />
yofiliyo `vefxistyaosnis~ originalad an wyarod, da meore mxriv is, rom mTavari siuJeturi<br />
kvanZi, dakavSirebuli qajebsa da qajeTis cixesTan, savsebiT erovnuli xasiaTisaa da far-<br />
To analogiebi daeZebneba qarTvel da kavkasiis sxva xalxTa folklorSi, _ es ori garemoeba<br />
poemis originalur qmnilebad miCnevis sasargeblod metyvelebs.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom rusTveli ar axsenebs qristes an RvTismSobels; meore mxriv,<br />
qajTa saxiT poemaSi mZlavr nakadad Sevida xalxuri warmarTuli demonologia. erTica da meorec<br />
Seuferebeli iyo qristiani avtorisaTvis. mas keTilganwyobis imedi ar unda hqonoda eklesiis<br />
mxridan. aseTi poema ver gavrceldeboda, Tuki is ar iqneboda SeniRbuli `Targmanis~<br />
an gadmokeTebulis saxeliT. unda vivaraudoT, rom amiT aixsneba rogorc prologSi me-9<br />
strofis gamoCena, ise poemis mTeli garegnuli mxare, Segnebulad orientirebuli egzotikur<br />
aRmosavleTze. g. a.<br />
2. irakli abaSiZe<br />
Tvalwin midgas<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 12 maisi, № 20, gv. 3.<br />
5
ulad gaurkveveli da daumtkicebeli adgilis naTelyofaSi didad sayuradRebo da damajerebelia,<br />
iqamde, konieqturac ki~. b.d.<br />
3. irakli abaSiZe<br />
Cveni dResaswauli<br />
gaz. `rusTavelis dRe~, 1967, 30 seqtemberi, gv. 1.<br />
avtori aRniSnavs, rom rusTaveli gavida msoflio literaturis arenaze, raSic gansakuTrebuli<br />
roli 1937 da 1966 wlebis rusTavelis iubileebma Seasrules. SarSan gadawyda<br />
da amieridan poeziis dRes «rusTavelis dRes» vuwodebT, romelic yovelwliurad aRiniSneba<br />
saerTo saxalxo dResaswaulad saqarTveloSi. b.d.<br />
4. vaxtang abaSmaZe<br />
qarTuli renesansis politikuri ideologia<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, №12, gv. 150-158.<br />
avtori ikvlevs qarTuli renesansis bunebas feodaluri saqarTvelos aRorZinebis epoqis<br />
politikur ideologiasTan kavSirSi da cdilobs misi Sinaarsis ganmsazRvreli socialuri<br />
faqtorebis gamovlenas.<br />
avtori ganixilavs ra daviT aRmaSeneblis, yuTlu-arslanis politikur ideologiasa da<br />
mesame wodebis politikur moZRvrebas, sagangebod Cerdeba `vefxistyaosanze~, sadac, misi<br />
azriT, sazogadoebrivi solidarizmis sruliad originalur moZRvrebaa gadmocemuli.<br />
avtoris azriT, renesansuli politikuri ideologia SoTa rusTavelTan gadmocemulia<br />
moZRvrebebiT, romelTa Soris umniSvnelovanesia Teoria e. w. `marTali samarTlisa~. bunebiTi<br />
samarTlis moZRvrebidan (rac `marTali samarTlis~ aRniSvneli qarTuli specifikuri<br />
cnebaa) rusTaveli akeTebs feodaluri sazogadoebisaTvis axal, revoluciur daskvnas qve-<br />
SevrdomTa ajanyebis uflebis Sesaxeb. ix. agreTve, v. abaSmaZe, `marTali samarTlis~ cneba<br />
feodaluri saqarTvelos politikur moZRvrebaSi. (Tbilisis sax. universitetis Sromebi,<br />
t. 119, Tb., 1967, gv. 185-205.) g. a.<br />
5. iustine abulaZe<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebi<br />
krebuli Seadgina da gamosacemad moamzada ioseb megreliZem, redaqtori d. kobiZe.<br />
Tsu-s gamomcmloba, 1967, 364 gv.<br />
krebuli Seicavs prof. iust. abulaZis ZiriTad rusTvelolgiur naSromebs: `vefxistyaosnis~<br />
Seswavlis gamo (1903 w.); mose janaSvilis axali naSromis gamo (1910 w.); s. kakabaZis referatis<br />
gamo (1913 w.); `vefxistyaosnis~ 22-e gamocemis Sesavali werili — rusTveli da misi<br />
`vefxistyaosani~ (1914 w.); Sesworebani da SeniSvnebi `vefxistyaosnis~ 22-e gamocemis Sesaxeb<br />
(1917 w.); XII s-is qarTuli saero mwerloba da `vefxistyaosani~ (1923); `vefxistyaosnis~ 26-e<br />
gamocemis winasityvaoba da SeniSvnebi (1926 w.); `vefxistyaosnis ori gmiris saxelis `tariel~<br />
da `avTandil~ etimologiisaTvis (1936 w.); `vefxistyaosnis~ teqstis dadgenis viTareba vaxtangis<br />
redaqciasTan dakavSirebiT (1936 w.) da sxv.<br />
krebulSi dabeWdilia rusTvelis poemis 1926 wlis gamocemis leqsikoni (gv. 286-341) da<br />
sityvaTa saZiebeli (somxuri, arabuli, sparsuli, Turqul-osmaluri, berZnuli da laTinuri<br />
warmoSobis sityvebisa). wigns erTvis Semdgenlis `winasityvaoba~ (gv. 5-6), sakuTar saxel-<br />
Ta da terminebis saZiebeli (gv. 356-361).<br />
yvela narkvevi anotirebulia g. imedaSvilis mier; ix. mis wignSi: <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
<strong>literatura</strong>, Tb., 1957 w. g. a.<br />
6
6. d. agiaSvili<br />
vefxistyaosani ebraul enaze<br />
(quTaisel boris gaponovis Targmanis pirveli WaSniki)<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 7 Teb., № 32, gv. 3; `axalgazrda komunisti~, 1967, №16 Teb., gv. 3.<br />
avtori iuwyeba, rom boris gaponovma, romelic quTaisis saavtomobilo qarxnis mravaltiraJian<br />
gazeT `leninelis~ redaqciaSi muSaobs, SarSan noemberSi daasrula ebraul enaze<br />
`vefxistyaosnis~ Targmna. 1966 wlis 30 dekembers tel-avivis gazeT `yal hamiSmaris~ (`sadarajoze~)<br />
damatebaSi, `literaturisa da xelovnebis furcelSi~, daibeWda poemis miseuli<br />
Targmanis 16 strofi (`ambis cnoba tarielisagan nestan-darejanis dakargvisa~). mas axlavs<br />
s. qobulaZis naxati rusTvelis portreti da anotacia `ambavidan ambavadme~, sadac b. gaponovi<br />
aRniSnavs, rom Targmnisas SeinarCuna `uZvelesi klasikuri ebrauli enis zogierTi Tavisebureba~.<br />
bolos naTqvamia: `am dReebSi b. gaponovma Jurnalistsa da gamomcemels a. Slionskis<br />
tel-avivSi gadaugzavna poemis 700 strofi, male ki mTel poemas gagzavnis~. iqvea dabeWdili<br />
b. gaponovis portreti da aRniSnuli gazeTis damatebis fotosuraTi. b.d.<br />
7. mixeil alaviZe<br />
etimologiuri dakvirvebani<br />
`mroveli~, `rusTveli~, `rioni~<br />
gaz. `quTaisi~, 1967, 9 agvisto, №156, gv. 3-4.<br />
avtori ganixilavs ru(v) Ziridan warmoqnmil sityva-formebs. aRniSnavs, rom rus sparsulidan<br />
momdinared miiCneven. Zvel qarTulSi is ixmareboda ruvi formiT. adgilis saxelidan<br />
ruisi/ruvisi unda warmoqmniliyo ruveli. aseTi forma gvaqvs, oRond m — prefiqsis<br />
darTviT: m-ru-el-i. misi Semdgomi variantia mrov-el-i.<br />
rui-s da Tavi-s SeerTebiT warmoiSva adgilis saxeli ruisTavi→rusTavi, misgan ki _<br />
wodeba rusTaveli, romlis SekumSuli formebia: rusTveli, rusTveluri da sxv.<br />
toponimi da mdinaris saxeli rionic ru-dan warmomdgarad miaCniaT (g. meliqiSvili). masSi<br />
ruv Zirs emateba ovan sufiqsi: ruvovani→ruoani→rioni (mniSvneloba: ruebiani, mraval<br />
rusagan Semdgari). g. a.<br />
8. lia andRulaZe<br />
Cveni kulturis megobari<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 19 ivnisi, № 142, gv. 3.<br />
k. balmontis dabadebis 100 wlisTavisadmi miZRvnil am werilSi avtori mogviTxrobs k. balmontis<br />
qarTuli kulturis winaSe damsaxurebaze, saqarTveloSi mis Camosvlasa da masTan<br />
Sexvedrebze. bolos naTqvamia, rom rusTvelis dabadebis 800 wlisTavis aRsaniSnav saxalxo<br />
dResaswaulze saqarTveloSi Camovida misi qaliSvili nino bruni da aq `nanaxma da nagrZnobma<br />
isic mamasaviT moiyvana aRtacebaSi~. b.d.<br />
9. Л. Андгуладзе<br />
“Восхищенный страной золотого руна”...<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 15 ivnisi, №139, gv. 3.<br />
avtori mogviTxrobs k. balmontis saqarTveloSi samive Camosvlaze — Tbilissa da quTaisSi<br />
mowyobil Sexvedrebze, maSindeli presis gamoxmaurebaze. b.d.<br />
7
10. Л. Андгуладзе<br />
В стране волшебного песнопения<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1967, № 6, gv. 62-65.<br />
werili exeba k. balmontis pirvel Camosvlas saqarTveloSi (1914 w.) da mis pativsacemad<br />
mowyobil Sexvedrebs Tbilissa da quTaisSi. esaa k. balmontze lia andRulaZis vrceli<br />
Sromis erTi nawilis Targmani (ix. qarTulad misive `balmonti da saqarTvelo~, Tb., 1972,<br />
anot. 469).<br />
amave Jurnalis 66-71 gverdebze dabeWdilia nawyvetebi k. balmontis werilebidan saTauriT<br />
: `Грузия – золотая страница сердца...~. g. a.<br />
11. n. antonova<br />
Sejamda konkursis Sedegebi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 6 maisi, № 105, gv. 3.<br />
avtori warmogvidgens saqarTvelos ganaTlebis saministrosa da pionerTa da moswavleTa<br />
sasaxlis mier rusTvelis saiubileod mowyobili konkursis gamarjvebul moswavleebs<br />
`vefxistyaosnis~ mxatvrul kiTxvaSi, rusTvelisadmi miZRvnil sakuTar leqsis SeqmnaSi,<br />
inscenirebaSi `qajeTis cixis aReba~, rusTvelisadmi miZRvnili feradi moklemetraJiani<br />
filmis gadaRebaSi, WedurobaSi da a. S. b.d.<br />
12. giorgi arabuli<br />
rogor gavigoT `mzisa wverva~?<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, axalgazrda mecnier muSakTa da<br />
aspirantTa samecniero sesia, , Tb., 1967, Tezisebi, gv. 8.<br />
momxsenebeli aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ 698-e strofis mesame taepis _ `cudi aris<br />
siyvaruli, qveiT kocna, mzisa wverva~ _ ramdenime ganmarteba arsebobs, magram damajereblad<br />
dasabuTebuli arc erTia. vaxtang VI am taepis metaforul azrs ase xsnis: `kaci rom<br />
mzis Suqs hkocnides, ra mzis kocna ariso~, anu — vidre ar viqorwinebT, Cemi sixaruli sruli<br />
ver iqnebao. am ganmartebis sasargeblod g. arabuli imowmebs, rom sityva `wvervas~ xevsurul<br />
dialeqtSi aqvs gulisxmobis an mimsgavsebis mniSvneloba. mas SesaZleblad miaCnia am Sinaarsis<br />
Setana aRniSnul taepSi, anu `mzis wverva~ gaviazroT rogorc mzis warmodgena fiqriT,<br />
ocnebiT, xolo `qveiT kocna~ _ mzis Suqis kocna. maSin taeps aseTi Sinaarsi eqneba: unugeSo<br />
siyvarulia miwaze dafenili mzis Suqis kocna mzis mimsgavsebiT, mzis gulisxmobiT. g. a.<br />
13. g. arabuli<br />
`literaturuli werilebi~<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1967, 5 ianvari, № 3, gv. 3.<br />
recenziaSi ganxilulia sargis caiSvilis wigni `literaturuli werilebi~, Tb., 1966. krebulSi<br />
dabeWdili narkvevebis umetesoba rusTavelsa da mis Semoqmedebas exeba. recenzenti<br />
aRniSnavs maTs mniSvnelobas `vefxistyaosnis~ teqstologiur da Tematur-ideur kvlevaSi;<br />
naTqvamia, rom avtori TvalsaCinod aCvenebs im socialur-politikur da kulturul pirobebs,<br />
romelTac gamoiwvies `vefxistyaosnis~ esoden didi gavlena XVI-XVIII saukuneebis qar-<br />
Tul poeziaze.<br />
narkvevebSi _ `vefxistyaosnis vaxtangiseuli gamocemis wyaroebi~ da `cnobebi vefxistyaosnis<br />
xelnawerebze~ _ gamotanili daskvnebi, recenzentis TqmiT, aRniSnuli sakiTxebis<br />
kvlevis axal safexurs warmoadgens.<br />
aRniSnulia, rom wignis avtori vrclad ganixilavs da obieqturad afasebs p. ingoroyvasa<br />
da m. gogiberiZis rusTvelologiur naSromebs. b.d.<br />
8
14. s. arvelaZe<br />
esTetikuri mecnierebis mniSvnelovani SenaZeni<br />
gaz. `quTaisi~, 1967, № 33.<br />
statiaSi ganxilulia giorgi jiblaZis monografia `rusTavelis esTetikuri samyaro~<br />
(Tb., 1966).<br />
recenzentis TqmiT, rusTavelis mxatvruli samyaros Seswavlas g. jiblaZe iwyebs esTetikuri<br />
problematikiT, amasTan, avtori iZleva sagnis istoriul mimoxilvas. naSromSi garkveulia<br />
rusTavelis Sexedulebebi xelovnebis, poeziis raobisa da Taviseburebebis Sesaxeb,<br />
agreTve poetis mxatvruli azrovnebis ZiriTadi komponentebi.<br />
wignis meore TavSi ganxilulia rusTavelis poetikis konkretuli sakiTxebi.<br />
mesame nawili warmoadgens gamokvlevas rusTavelis esTetikur Sexedulebebze. aq aRniSnulia,<br />
rom eTikuri problematika organulad ukavSirdeba rusTavelis esTetikasa da poetikas.<br />
g. a.<br />
15. agia arTilayva<br />
erTnairia Tu ara tarielisa da avTandilis xasiaTi?<br />
Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 2, gv. 57-60.<br />
avtori msjelobs vl. norakiZis naSromze `adamianobis idea `vefxistyaosanSi~, romlis<br />
mixedviT tarieli da avTandili xasiaTis erT tips ekuTvnian _ harmoniuli xasiaTis pirovnebebi<br />
arian. avtori aRniSnavs, rom es debuleba zogadad sworia; am or personaJs Soris<br />
gansxvaveba mxolod im mxriv SeiZleba moiZebnos, rom harmoniuli tipis xasiaTi moicavs fiqsirebuli<br />
ganwyobis or tips — plastikur-dinamikursa da tlanq-dinamikurs. g. a.<br />
16. Е. Арсенишвили<br />
Бессмертное слово<br />
gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 19 ianvari, № 16, gv. 3.<br />
avtori gvacnobs literaturis muzeumSi, Salva dadianis biblioTekaSi dacul 1949 wels<br />
litvur enaze gamosul yovelTviur JurnalSi moTavsebul rusTvelologiur masalebs (l.<br />
gudiaSvilis mier Sesrulebuli rusTvelis portreti, `vefxistyaosnis~ nawyvetis Targmani<br />
da sxva). b.d.<br />
17. Е. Артемидзе<br />
Подарки родине Руставели<br />
gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 3 marti, № 54, gv. 3.<br />
mokled aRwerilia saqarTvelos literaturis muzeumSi rusTvelis dabadebis 800 wlis-<br />
Tavisadmi miZRvnili gamofena, sadac warmodgenilia sabWoTa kavSiris respublikebis delegaciaTa<br />
mier saiubileod Camotanili saCuqrebi, maT Soris, `vefxistyaosnis~ Targmanebi. b.d.<br />
18. v. afridoniZe<br />
muSaiToba rusTavelis epoqaSi<br />
gaz. `quTaisi~, 1967, 17 maisi, № 96, gv. 4.<br />
muSaiTi, sabas ganmartebiT, sabelze moTamaSea, romelsac Turqulad `jambazi~, xolo berZnulad<br />
`akromia~ ewodeba. muSaiToba, rogorc sportuli Sejibrebisa da sanaxaobrivi gar-<br />
Tobis erT-erTi saxe, cnobilia uZvelesi droidan. `amiran-darejanianSi~ muSaiToba nadimis<br />
9
ganuyrel nawilad aris warmodgenili. `vefxistyaosanSic~, fridonis aRweriT, muSaiTis<br />
varjiSis konkretuli detalebi ikveTeba. g. a.<br />
19. В. Баакашвили, И. Богомолов, Р. Миминошвили<br />
Руствелология на новом этапе<br />
Jur. “Вопросы Литературы”, М., 1967, №8, gv. 197-207.<br />
(recenzia al. baramiZis wignze `SoTa rusTveli da misi poema~, Tb., 1966).<br />
20. aleqsandre baramiZe<br />
marTali samarTali<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis<br />
institutis, SoTa rusTavelis sax. baTumis pedagogiuri institutis, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis<br />
respublikuri sakoordinacio sabWos II samecniero sesia, Tezisebi, Tb., 1967, gv. 16; Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia, muSaobis gegma da<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 28.<br />
1. `vefxistyaosnis~ ZiriTadi siuJeturi konfliqtia nestan-tarielsa da farsadan mefes<br />
Soris Camovardnili konfliqti. am konfliqtis safuZveli iyo qalis Rirsebisa da Tavisufali<br />
siyvarulis cnoba-arcnobis garSemo arsebuli winaamRdegobani.<br />
2. SoTa rusTveli nestan-tarielis mxarezea. nestan-tarielis samarTlianma poziciam Seapiroba<br />
garkveuli msxverplis saWiroeba, xolo `qmna marTlisa samarTlisa xesa Seiqms xmelsa<br />
nedlad~. b.d.<br />
21. al. baramiZe<br />
qarTuli mwerlobis kvaldakval<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 12 maisi, № 20, gv. 3.<br />
avtori calke gamoyofs da axasiaTebs a. SaniZis rusTvelologiur Rvawls. b.d.<br />
22. al. baramiZe<br />
vefxistyaosnis Janrobrivi kvalifikaciis garSemo<br />
Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 118, aRmosavleTmcodneobis seria,1967, № 6, gv. 29-33.<br />
avtori vrclad ganixilavs mkvlevarTa mosazrebebs aRniSnuli sakiTxis Taobaze da wers,<br />
rom xSirad uwodeben mas `romantikul poemas~, `raindul romans~ an `nacionalur romantikul<br />
eposs~. avtoris azriT, es gansazRvrebani naklulia, radgan vefxistyaosanSi Zlieri<br />
siyvarulis gverdiT did rols asrulebs heroika (`saqmeni sagmironi~). amitom ufro srulyofili<br />
iqneboda kvalifikacia: romantikul-gmiruli poema (es gamoTqma pirvelad ixmara<br />
al. cagarelma). es formulireba sworad gamoxatavs Txzulebis ideur-Sinaarsobriv da Janrobriv<br />
Taviseburebas. siuJetisa da kompoziciis mxriv ki vefxistyaosani romania, leqsiT<br />
dawerili romani.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
10
23. Ал. Барамидзе<br />
Реплика по поводу статьи проф. П. Н. Беркова<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1967, 2; agr. wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis<br />
istoriidan,V, 1967, №1, gv. 173-177.<br />
avtori ganixilavs prof. p. berkovis statias `vefxistyaosnis kompoziciis Sesaxeb~ (“Лит.<br />
Грузия”, 1966, № 9-10), kerZod, mis ZiriTad debulebas, rom tarieli danaSaulebrivi persona-<br />
Jia; mis mier Cadenili danaSauli gamowveulia nestan-darejanis waqezebiT; Tavis mxriv, nestanis<br />
pirovnebis ase CamoyalibebaSi brali miuZRvis mis mamidas, `davar-qajs~.<br />
al. baramiZe ar eTanxmeba p. berkovis am mosazrebas da daaskvnis, rom `vefxistyaosnis~<br />
ideuri mrwamsia sikeTe da mxolod sikeTe. nestani sikeTis gamovlinebaa, tarieli ki sikeTis<br />
aRmasrulebeli.<br />
Semdeg mkvlevari exeba poemis saTauris rusulad Targmnis sakiTxs. igi uaryofs p. berkovis<br />
azrs, rom saTaurs “Витязь в барсовой (- в тигровой) шкуре” sjobs: “Барсова кожа” an<br />
“Шкура тигрицы”. al. baramiZe aRniSnavs, rom aseTi saTauri ar gadmoscems qarTuli dasaTaurebis<br />
_ `vefxistyaosnis~ _ Sinaarss.<br />
24. al. baramiZe<br />
ungreTis saxalxo respublika<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, № 8, gv. 146-152.<br />
werilSi (gv. 149-150) aRniSnulia, rom ungrul enaze `vefxistyaosnis~ pirveli poeturi<br />
Targmani gaakeTa mecnierma da poetma bela vikarma. avstrieli qarTvelologis hugo<br />
Suhartis dakvirvebiT, es Targmani saukeTesoa poemis evropul TargmanTa Soris.<br />
Cvens droSi `vefxistyaosani~ kidev orgzis iTargmna ungrul enaze. poeturi Targmani<br />
ekuTvnis Sandor veoreSs, xolo poema prozaulad gardaTqva mweralma ioJef romanma.<br />
avtori aRniSnavs im did Rvawls, rac ungrelma mxatvarma mixai ziCma gaswia<br />
`vefxistyaosnis~ dasuraTebisaTvis. g. a.<br />
25. givi baramiZe<br />
`vefxistyaosani~ rusTavelis TeatrSi<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 2, gv. 17-23.<br />
recenziis avtori ganixilavs literaturul-dramatul kompozicias, romelic Tbilisis<br />
rusTavelis saxelobis TeatrSi ganxorcielda. kompoziciis avtoria revaz ebraliZe, masze<br />
muSaobdnen reJisorebi: r. sturua, g. Jordania, n. xatiskaci, b. kobaxiZe, g. qavTaraZe, g. gegeWkori,<br />
a. CxartiSvili, m. TumaniSvili da mxatvari o. liTaniSvili. monawileoben msaxiobebi:<br />
m. Caxava, s. yanCeli, T. TeTraZe, g. saRaraZe, s. zaqariaZe, k. maxaraZe da sxvebi.<br />
rogorc avtori wers, es araa speqtakli tradiciuli gagebiT. es iyo sityviT warmodgena<br />
rusTavelis humanuri ideebisa, mxatvruli kiTxviT da JestikulaciiT gacocxleba genialuri<br />
Txzulebis gmirebisa.<br />
avtori aRniSnavs, rom rusTavelis iubiles gamoexmaurnen respublikis sxva Teatrebic.<br />
baTumis Teatrma dadga f. xalvaSis `rusTaveli~, onis saxalxo Teatrma d. kasraZis `legenda<br />
rusTavelze~, Tbilisis sasoflo-sameurneo institutis dramatulma dasma — i. vakelis<br />
piesa `rusTaveli~, romelic manamde daidga tyibulis TeatrSic. g. a.<br />
11
26. oto baueri (gdr)<br />
rubrikiT: msoflio sarbielze<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, № 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />
germanul presaSi (`zontag~) gamoqveynebul avtoris statiis Semoklebul qarTul<br />
TargmanSi ikiTxeba:<br />
savaWro kapitalma aq (saqarTveloSi _ b.d.) gacilebiT adre daido sawyisi, vidre dasavleT<br />
evropaSi. magram mxolod es ar aris mizezi imisa, rom «vefxistyaosani» ase Sors dgas<br />
das. evropis saraindo romanebisagan. maTgan es poema imiT gansxvavdeba, rom misma avtorma<br />
SeZlo gaelaSqrebina feodaluri partikularizmis winaaRmdeg da adreuli humanizmis simaRlemde<br />
asuliyo. misTvis ucxoa espanuri saraindo romanTa konservatiuloba. aseve mogvianebiT<br />
— sazogadoebrivi urTierTobis asaxvis «SekreWili» saSualebebi, rac ase uxvad ipoveba<br />
italiursa da inglisur saraindo romanebSi.<br />
siyvarulsa da adamianTa urTierTobebs rusTaveli Taviseburad, damoukideblad gansazRvravs.<br />
poemis personaJebis Tavisufleba da Rirseba, masi ukeTilSobilesi urTierTdamokidebuleba,<br />
qalisa da kacis Tanasworoba misTvis savsebiT gasagebia. mkvlevari maRal<br />
Sefasebas aZlevs «vefxistyaosnis» h. hupertiseul germanul Targmans. b.d.<br />
27. Д. Бакрадзе<br />
Основные вопросы правового мировоззрения Шота Руставели<br />
iuridiul mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad wardgenili disertaciis<br />
avtoreferati, 1967, 18 gv.<br />
(Tbilisis sax. universiteti), xelnaweris uflebiT.<br />
disertacia Sedgeba xuTi Tavisagan. I Tavi _ `vefxistyaosnis~ mniSvneloba qarTuli kulturis,<br />
kerZod samarTlis istoriisaTvis saqarTveloSi. II Tavi — marTlmsajulebis (`mar-<br />
Tali samarlis~) gagebis Sesaxeb rusTavelTan. III Tavi — qalis emansipaciis Sesaxeb poemaSi.<br />
IV Tavi — uflebisa da Tavisuflebis problema `vefxistyaosanSi~. V Tavi — poemaSi warmodgenili<br />
iuridiuli institutebi da iuridiuli terminologia.<br />
28. vaxtang beriZe<br />
Cemi sityva qarTvel poetebs<br />
saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />
1967, 30 seqt., gv. 16.<br />
avtori aRniSnavs, Tu ra didi STabeWdileba mouxdenia 1966 wels rusTvelis saiubileo<br />
zeims frang stumrebze. kerZod, aRniSnavs: `mTavari, ramac isini ganacvifra — zeimis sayovelTao<br />
saxalxo xasiaTi iyo. Cven rom volteris an viqtor hiugos iubile gadavixadoT, _<br />
Tqves maT, _ es mxolod inteligenciis viwro wris saqme iqneba, sofeli am ambavs verc ki<br />
Seityobs~. b.d.<br />
29. r. beroZe<br />
`vefxistyaosani~ ebraul enaze<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 3 Teb.; `quTaisi~, 1967, № 21.<br />
avtori wers, rom saqarTveloSi mcxovrebma poetma boris gaponovma klasikur ebraul<br />
enaze Targmna rusTavelis poema. mTargmneli arqauli enis Sesatyvisad cdila SeenarCunebina<br />
uZvelesi klasikuri ebrauli enis zogierTi Tavisebureba.i. k.<br />
12
30. i. bogomolovi, r. miminoSvili<br />
diadi megobrobis furclebi<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 28 ivlisi, 30;<br />
25 agvisto, 34; 7 noemberi, № 44.<br />
am rubrikiT avtorebma gamoaqveynes werilebis seria, romlebSic saubaria rusTavelis<br />
Semoqmedebis popularobaze sabWoTa kavSiris respublikebSi, aRniSnulia misi axali Targmanebi<br />
da gamocemebi. mag., werilSi `maxlobeli SoreTi~ (lit. saq., № 30) avtorebi weren, rom<br />
belorusi xalxi didad afasebs qarTul kulturas, sakuTari literaturis oqros fondSi<br />
Seutania qarTuli mwerlobis Sedevrebi; `vefxistyaosnis~ belorusuli Targmani daibeWda<br />
minskSi 1966 w.<br />
werili `tramalebi da mwvervalebi~ (lit. saq., № 34): yazaxuri poeziis saukeTeso warmomadgenlebi,<br />
poetebi i. Jarokovi, J. sizdikovi da m. dauleTbaeva muSaoben rusTavelis poemis<br />
Targmanze.<br />
werili `unda Sevxvde rusTavels~ (lit. saq., № 44): rusTavelis dabadebis 800 wlisTavis<br />
iubiles dReebSi moldaveTis gamomcemloba `luminam~ dabeWda igor krecus mier Sesrulebuli<br />
Targmani `vefxistyaosnisa~. g. a.<br />
31. a. bolqvaZe<br />
rusTavelis memoriali<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 13 aprili, № 87, gv. 2; 17 ivlisi, № 166, gv. 2.<br />
werilSi aRniSnulia, rom naZaladevidan Tbilisis zRvisaken mimaval gzaze Sendeba rus-<br />
Tavelis memoriali — obeliski da Teatroni. proeqtis avtorebi arian arqiteqtorebi a. baqraZe,<br />
n. jobaZe da mxatvari o. liTaniSvili. memorialis mTavari elementia 40 m. simaRlis kokSi,<br />
romelic Sedgeba cal-calke mdgomi oTxi pilonisagan. granitis iatakze daidgmeba moCuqurTmebuli<br />
qvis memoriali — rusTavelis simboluri saflavis aRmniSvneli. mas zemodan<br />
unda dahnaTodes Wedur motivebSi gamokveTili kandelebi. koSkis win, Ria cis qveS moewyoba<br />
Teatroni, romelic mTeli xediT mimarTuli iqneba qalaqisaken. g. a.<br />
32. g. de la tore botaro<br />
[geniosi qarTveli]<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 28 ianvari, № 24<br />
(m. mamulaSvilis werilSi: `rusTveli Ciles santiagoSi~).<br />
`vefxistyaosnis~ espanur enaze mTargmnelma ase upasuxa erT-erT SekiTxvas 1966 wels<br />
Ciles universitetSi Catarebul sazeimo saRamoze: `rusTaveli danteze gacilebiT maRla<br />
dgas Tundac imiT, rom man mTeli saukuniT adre da ukeTac iqadga is, rac dantem didi dagvianebiT<br />
dagviwera. marTalia, rusTavels gasuli saukunis msoflio TiTqmis ar icnobda ise,<br />
rogorc es saWiroa, magram aRniSnuli garemoeba rusTavelis brali sruliadan ar aris. amis<br />
mizezia is, rom `vefxistyaosans~ Tavisi kongenialuri mTargmneli jer ar gamosCenia. omar<br />
xaiamsac, sanam e. ficjeraldi inglisurad Targmnida, msoflio ar icnobda... albaT rusTavelsac<br />
moevlineba Tavisi e. ficjeraldi da maSin homerosis da Seqspiris gverdiT misi dayenebac<br />
problema aRar iqneba~. g. a.<br />
13
33. [ian brauni]<br />
rusTaveli SoTa<br />
polonuri enciklopedia, t. X, varSava,1967, gv. 209. Targmani (s. raviCis) —<br />
kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 390.<br />
statiaSi aRniSnulia, rom SoTa rusTaveli (XII-XIII ss.) qarTvelTa yvelaze gamoCenili<br />
poetia. misi Txzuleba `vefxistyaosani~ ~miekuTvneba msoflio literaturis SedevrTa ricxvs<br />
da TiTqos gvamcnobs aRorZinebis moaxloebas~. poemis polonuri Targmani daibeWda 1961<br />
wels. g. a.<br />
34. pier gamara<br />
[universaluri poeti]<br />
gaz. `liter. saqarTvelo~, 1967, 24 Teb., № 9, gv. 4.<br />
agr. Jur. `Иностр. лит.~, 1967, № 2; `mnaTobi~, 1967, № 3.<br />
dabeWdilia nawyveti sityvisa, romelic p. gamaram warmoTqva safrangeT-sabWoTa kavSiris<br />
megobrobis sazogadoebis rusTavelisadmi miZRvnil saRamoze (1966 w. dekemberSi).<br />
`me vfiqrob, raime unda iTqvas rusTavelis universaluri Rirebulebis gamo. qarTveli<br />
poetis simRera da fiqri mxolod Tbilisel kacebs da qalebs ar ekuTvniT, ar ekuTvniT mxolod<br />
meRvineebs, miwis moqmedT da poetebs misi qveynisa, aramed yvela imas mTel msoflioSi,<br />
visac swams adamianis, visac swams Zala adamianuri keTilSobilebisa da siyvarulisa...~.<br />
`rusTaveli universaluria imitom, rom is aris didi da Rrma qarTveli poeti, imitom,<br />
rom mas aqvs gadgmuli fesvebi saqarTvelos miwaSi, rogorc Wadars, kvipaross, vards, broweuls,<br />
rogorc qarTvel mevenaxes, puris momyvans, memaRaroes. amitom icnobs mas ase kargad<br />
Tavisi xalxi, amitom aris is Tanabrad maxlobeli moswavlisTvis, ubralo gamvlelisTvis<br />
Tu poetisaTvis~.<br />
`savsebiT samarTlianad werda erTi mandilosani: roca `vefxistyaosans~ adarebT im epoqis<br />
did sparsul poemebs, qarTuli poemis aRmosavlurobis miuxedavad grCebaTo STabeWdileba<br />
erTmaneTisagan sruliad gansxvavebuli ori samyaros Sejaxebisa, gansxvavebulisa ara<br />
mxolod geografiuli, aramed qronologiuri situaciebiTac. rusTavelis poezia ar aris<br />
statiuri, is dinamiuria, is iltvis adamianis momavlisken~...<br />
`did poetebs ZaluZs TavianTi miwis wiaRSi daTeson iseTi ram, rac Semdeg qveynierebis<br />
yvavilebad da xexilad moevlineba. es yvavilebi, xexi li SeerTdebian erTi adamianuri cis<br />
qveS.<br />
rusTaveli didi poetia da Cven madlobas vwiravT mas, madlobas vwiravT mis xalxs. saku-<br />
Tarsave Tavs SeveweviT, roca mis poezias franguli cis qveS gafurCqvnaSi SevuwyobT xels~. b.d.<br />
35. agustin bila garido<br />
merve saukune<br />
gaz. `El Diario ilustrado~, 1967, 8 ianvari; i. daviTaSvilis Targmani — kreb.<br />
`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 314-316.<br />
avtori saubrobs `vefxistyaosnis~ espanur Targmanze da mohyavs cnobebi poemisa da<br />
misi avtoris Sesaxeb, mTargmnelis _ botaros winasityvaobis mixedviT.<br />
igi aRniSnavs, rom evropul enebze am poemis mravali Targmani arsebobs, magram aqamde<br />
`aravis mosvlia azrad poemis espanurad Targmna. isev Cilelma gustavo de la tore botarom<br />
wamoiwyo es didi saqme, aTamde weli moandoma mas da garda evropuli enebisa, dasWirda qar-<br />
Tuli enis Seswavla. daeufla saqarTvelos geografias, istorias da, rac mTavaria, safuZvlianad,<br />
Rrmad Seiswavla rusTvelis nawarmoebi. igi eyrdnoboda m. uordropis Targmans~.<br />
avtoris daskvniT, botarom didi saqme gaakeTa am TargmaniT da misTvis darTuli vrceli<br />
winasityvaobiT. g. a.<br />
14
36. g. gaCeCilaZe<br />
rusTaveli da qarTuli poeziis tradiciebi<br />
saq. mecn. akad. SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis, SoTa<br />
rusTavelis sax. baTumis pedagogiuri institutis, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis respublikuri<br />
sakoordinacio sabWos II samecniero sesia [Tezisebi], Tb., 1967, gv. 30-32.<br />
avtoris azriT, `qarTuli poeziis sxvadasxva etapze «vefxistyaosnisadmi» interesis<br />
xasiaTi da done ar aris Tvisobrivad erTgvarovani~. `pirveli qarTveli poeti, romelmac rus-<br />
Tavelis tradiciebze orientireba axali SemoqmedebiTi amocanebisa da TviT rusTavelis<br />
tradiciebis dasaZlevad gamoiyena, iyo guramiSvili~. rusTavelis poemisadmi `interesis<br />
axal safexurs qmnian demokratiuli mwerlobis warmomadgenlebi iliasa da akakis meTaurobiT.<br />
magram yvelaze masStaburad XIX saukunis qarTuli kulturis istoriaSi rusTavelis<br />
Semoqmedebis problematikas exmaureba vaJa-fSavela... rusTavelis SemoqmedebiTi tradiciebi<br />
raRac kuTxiT mainc poulobda gamoZaxils Semdgomi drois yoveli literaturuli<br />
procesis ganviTarebaSi... magram poeti, romlis Semoqmedebac genetikurad ukavSirdeba erovnuli<br />
msoflgancdis rusTvelur tradiciebs, aris g. tabiZe~. b.d.<br />
37. a. gelovani<br />
`vefxistyaosnis~ dinamika<br />
gaz. `sabWoTa aWara~, 1967, 25 ianvari.<br />
avtori aRniSnavs `vefxistyaosnis~, rogorc epikuri Txzulebis, gansakuTrebul dinamiurobas<br />
da dasZens: ara marto poemis leqsia dinamiuri, misi fabulac, gmirebic moZravni<br />
arian.<br />
TiTqos funjis swrafi moZraobiT qmnis poeti koloritul suraTs, magram poema erTiani,<br />
Seusvenebeli moZraobis qartexili rodia, Txzulebis mRelvare movlenebs Soris xSirad<br />
dinji, epikuri Txroba, sibrZnis qadageba da sakmaod vrceli aRwerebi gvxvdeba.<br />
avtoris dakvirvebiT, esec `erTgvari samzadisia axali qariSxlisa, erTgvari siRrmea,<br />
rac met gamokveTilobas aZlevs reliefs~. g. a.<br />
38. bogdan gembarski<br />
qarTuli literaturis TxuTmeti saukune<br />
Jur. `Przeglad Orientalistyczny~, 1967, № 1, gv. 29-37; nawyvetis Targmani g. zedginiZisa — kreb.<br />
`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 68-69.<br />
qarTuli literaturis zogad mimoxilvaSi avtori wers: `vefxistyaosani~ aris qarTuli<br />
rainduli poeziis ubrwyinvalesi nayofi da saxalxo epopea, Tumca moqmedeba masSi mTlianad<br />
saqarTvelos sazRvrebs gareT warmoebs, xolo moqmedi gmirebi arabebi da indoelebi arian.<br />
es STagonebuli simRera WeSmariti adamianobis Sesaxeb qarTveli patriotebisaTvis mTeli<br />
rva saukunis manZilze iyo imedisa da rwmenis wyaro eris daumarcxeblobis Sesaxeb, Tumca `vefxistyaosnis~<br />
furclebze arc erTxel ar gvxvdeba sityva `saqarTvelo~. Turme, imisaTvis, rom<br />
gamoxato samSoblos siyvaruli, srulebiT ar aris aucilebeli misi saxelis warmoTqma. g.a.<br />
39. С. Гвелесиани<br />
Под рукописями...<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 28 marti, №74, gv. 2.<br />
avtori mimoixilavs akademikos giorgi wereTlis cxovrebasa da samecniero moRvaweobas,<br />
maT Soris, rusTvelologiur Rvawls (`vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni<br />
komisiis mTavari redaqtori, 1961 wlis ierusalimis samecniero eqspediciis wevri da a. S.). b.d.<br />
15
40. ivane gigineiSvili<br />
mravlobiTi ricxvis formaTa zogi Tavisebureba `vefxistyaosnis~ enaSi<br />
moxseneba saq. mecn. akad. enaTmecnierebis institutis XXIII samecniero sesiaze 1967 w.<br />
27 ivniss. daibeWda 1972 w. ix. anot. № 478.<br />
41. eJen gieviki<br />
[erovnuli Sedevri]<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 24 Teb., № 9, gv. 4.<br />
Jur. `Иностр. лит.~, 1967, № 2; `mnaTobi~, 1967, № 3.<br />
frangi mwerali `vefxistyaosans~ literatul Sedevrs uwodebs da aRniSnavs: `niSandoblivia<br />
is garemoebac, rom saqarTvelom Tavis erovnul Sedevrad omis simRera ki ar gaixada,<br />
rogorc es xSirad xdeba xolme, aramed siyvarulisa. es, me vfiqrob, metyvelebs qarTveli<br />
xalxis rogorc nakleb militaristul, aseve nakleb Sovinistur bunebaze. poemis moqmedeba<br />
xom ZiriTadad saqarTvelos farglebs gareT, arabeTsa da indoeTSi mimdinareobs...<br />
`vefxistyaosani~ mxolod siyvarulis simRera araa, es aris himni sixarulisa da Zmobisa~.<br />
g. a.<br />
42. dim. gonaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ teqstisaTvis<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Teb., № 8, gv. 3.<br />
avtoris azriT, teqstSi `fatman, usen da monan tiran cremliTa cxeliTa~ (1326,1) gamodis,<br />
avTandilis gamcilebelTa Soris usenic aris, rac konteqstis mixedviT ar dasturdeba.<br />
misi sityvebiT, `ambis ganviTarebidan cxadi xdeba, rom useni avTandilis wasvlis momentSi<br />
saxlSi ar Cans da, bunebrivia, arc moxsenebuli unda iyos~. aqedan gamomdinare, daaskvnis:<br />
`teqstSi «usenis» nacvlad unda iyos `fatman xaTuni~.<br />
avtori ganixilavs agreTve striqons: `gzani daxvdes Sekafulni, Sevides da gaZvres<br />
xvrelsa~ (1420,4) da konteqstisa da xelnawerebze dayrdnobiT miiCnevs, rom `gaZvres~ magivrad<br />
teqstSi unda aRdges forma _ `aZvres~. b.d.<br />
43. d. gonaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ teqstisaTvis<br />
gaz. `axali Siraqi~ (wiTelwyaro), 1967, 22 ivnisi, № 72, gv. 3.<br />
poemis erTi adgilis wakiTxva _<br />
`man egre Tqva: `ubralo var, icis RmerTman saxeirman,<br />
visgan movkvde, visTvis movkvde, miixvedros igi ver man~ (576) _<br />
werilis avtors Seryvnilad miaCnia da ase asworebs: `miixvedros igive man~, ris Semdegac<br />
misi Sinaarsi iqneba:<br />
man (davarma) Tqva: ubralo (udanaSaulo) var, es icis saxierma RmerTma. (amitom) visi mizeziTa<br />
da vis gamoc me unda movkvde, miixvedros (miizRos, irgunos) igive sasjeli (sikvdili)<br />
man (nestanma). g. a.<br />
44. ionas graiCiunasi<br />
`Tavs bednierad CavTvli~<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 14 aprili, № 16, gv. 4.<br />
litveli poeti ionas graiCiunasi Tavis interviuSi iuwyeba, rom igi TbilisSi daibada<br />
da erTxans aqve swavlobda, rom mas ganzraxuli aqvs: `Seviswavlo yvelaferi, rac rusTa-<br />
16
velsa da mis poemas ukavSirdeba. jer kidev omamde vswavlobdi qarTul enas, jer kidev maSin<br />
mqonda didi survili, meTargmna «vefxistyaosani». omis Semdeg ki sabolood movkide xeli<br />
am metad sapasuxismgeblosa da keTilSobil saqmes... minda mivaRwio imas, rom «vefxistyaosnis»<br />
kiTxvisas litvelma mkiTxvelma igrZnos rusTavelis leqsis musikaluroba da sidiade.<br />
litvur TargmanSi Sevecdebi gadavitano riTmaTa igive monacvleoba, rac qarTulSia, igive<br />
Sairi~. bolos dasZens, rom manamde aravis ucdia litvur enaze «vefxistyaosnis» Targmna.<br />
`ukve wavikiTxe nawyveti litvuri Targmanidan rusTavelis dabadebis 800 wlisTavTan dakav-<br />
SirebiT gamarTul saRamoze Cvens universitetSi~. b.d.<br />
45. k. grigolia<br />
vefxistyaosnis prologSi moxsenebuli `qebanis~ ganmartebisaTvis<br />
`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi,<br />
Tb., 1967, gv. 125-133.<br />
avtori exeba poemis me-4 strofSi xsenebuli `qebani~-s mniSvnelobas, aRniSnavs mkvlevarTa<br />
varauds, rom aq igulisxmeba prozauli an poeturi nawarmoebi, romelic rusTavels<br />
adre dauweria Tamar mefis Sesaqebad.<br />
avtori gansakuTrebul yuradRebas aqcevs mix. wereTlis mosazrebas, rom SoTas mier<br />
xsenebuli `qebani~ SeiZleboda proziT dawerili istoriuli xasiaTis Txzuleba yofiliyo<br />
(aseTad mix. wereTels `istoriaTa da azmaTa~ pirveli nakveTi miaCnda).<br />
k. grigolia asabuTebs, rom fraza `istoriani da azmani~ iyo gansakuTrebuli Sesityveba<br />
da ase ewodeboda mefeTa cxovrebisa da maTi Rvawlis amsaxvel Txzulebebs. ixmareboda agreTve<br />
termini `maqebelni~, mweral-istorikosis mniSvnelobiT.<br />
avtori imowmebs anton kaTalikosis cnobasac imis Sesaxeb, rom SoTa rusTvels hqonia<br />
dawerili `cxovreba mefisa Tamarisa~. mkvlevris azriT, antonis cnoba exmaureba `vefxistyaosnis~<br />
prologis miTiTebas SoTas romeliRac adrindel Txzulebaze, romelic Tamar<br />
mefis xotbas Seicavda. g. a.<br />
46. vl. gulua<br />
axali sityva rusTvelologiaSi<br />
gaz. `quTaisi~, 1967, № 87.<br />
werili warmoadgens recenzias avlipi zurabaSvilis Sromisa `SoTa rusTaveli da personologia~.<br />
avtori aRniSnavs, rom a. zurabaSvili arkvevs pirovnebis cnobierebis da codnis raobis<br />
sakiTxs da gvauwyebs: cnobierebaSi aris ara marto codna, aramed damokidebuleba, mimar-<br />
Teba, rom is axdens aqtiur amorCeviT aRqmas.<br />
a. zurabaSvili exeba cremlis problemas da aRniSnavs, rom tirili rusTavelTan TanagrZnobis,<br />
urTierTdaxmarebis, mwuxarebis an sixarulis gamovlinebaa. tirili aris mxatvruli<br />
xerxi, romliTac gamoxatulia poemis gmirebis Seudrekeli Zala.<br />
a. zurabaSvilis TqmiT, poemaSi avTandili daxasiaTebulia rogorc SiSSeuvali. misi pirovneba<br />
eqvemdebareba movaleobas, xolo TviT imorCilebs da marTavs afeqtebs, instinqtebs.<br />
mkvlevris azriT, tarieli harmoniuli pirovnebaa. igi SesaniSnavad erkveva rTul situaciebSi<br />
da moqmedebs aracalmxrivad, simkacresa da sirbiles avlens Sesaferis pirobebSi.<br />
a. zurabaSvili Tanamedrove personologiis erT-erT mniSvnelovan sakiTxad Tvlis mSoblebisa<br />
da Svilebis urTierTdamokidebulebas, xazgamsiT aRniSnavs tarielisagan mamisadmi<br />
Rrma pativiscemas. g. a.<br />
17
47. d. gurgeniZe<br />
sayuradRebo gamokvleva S. rusTavelis pedagogiuri idebis Sesaxeb<br />
Jur. `skola da cxovreba~, 1967, № 8, gv. 89-91.<br />
recenzia exeba giorgi TavziSvilis wignis _ `adamianis daniSnuleba da aRzrdis ideebi<br />
`vefxistyaosanSi~ _ meore gamocemas (pirvelad daibeWda 1937 wels). recenzenti aRniSnavs,<br />
rom es Sroma warmoadgens erT nakveTs avtoris mier Cafiqrebuli monografiuli gamokvlevisas<br />
_ `saxalxo ganaTlebisa da pedagogiuri azrovnebis istoria saqarTveloSi~. avtorma<br />
ver moaswro ganzraxuli naSromis dasruleba da aRniSnuli wigni daibeWda ucvlelad<br />
— pirveli gamocemis mixedviT (amoRebulia mxolod avtoris winasityvaoba). g. a.<br />
48. korneli danelia<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikidan (mocaleoba)<br />
`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi,<br />
Tb., 1967, gv. 138-151.<br />
avtoris mizania `vefxistyaosnis~ prologis 23-e strofSi gamoyenebuli sityvis `mocaleoba~<br />
moclisagan (Tavisufali drois qoneba) gansxvavebuli mniSvnelobis gamovlena.<br />
avtori aRniSnavs, rom `mocaleoba~ poemaSi mxolod erTxel aris naxmari, magram `cal~<br />
Zirze damyarebuli sxva formebi iSviaTi rodia. martivi (uTemisniSno) formebi 16-jer dasturdeba<br />
da yvelgan moclis mniSvneloba aqvs. zmniswiniani pirieli formebic gvxvdeba (6-jer).<br />
Zveli qarTuli enis ZeglebSi xmarebul `mocaleoba~ sityvas ZiriTadad moclis mniSvneloba<br />
aqvs. magram am sityvas semantikuri gadaxriT sxva mniSvnelobac SeuZenia, esaa: sim-<br />
Svide, mosveneba, auCqarebloba, sidinje. asea efrem asuris, epifane kviprelis, grigol noselis<br />
TxzulebaTa TargmanebSi.<br />
avtoris azriT, am meoreuli mniSvnelobiT unda iyos es sityva naxmari `vefxistyaosnis~<br />
prologSic.<br />
misive TqmiT, sasurvelia amave strofSi `simdidris~ nacvlad daibeWdos `simdable~. am<br />
gasworebiT mijnuris rusTveluri daxasiaTeba ufro unaklo da idealuri iqneba. g. a.<br />
49. boris darCia<br />
`xvarazmelTa ambis~ prozauli versiis Sesaxeb<br />
axalgazrda mecnier-muSakTa da aspirantTa samecniero sesia, I (qarTuli literaturis<br />
instituti), muSaobis gegma da Tezisebi, Tb., 1967, gv. 7; daibeWda JurnalSi `macne~, 1967, № 2,<br />
gv. 156-166.<br />
`vefxistyaosnis~ erT-erTi gagrZelebis, `xvarazmelTa ambis~ prologsa da epilogSi<br />
ucnobi avtori aRniSnavs, rom es ambavi gauleqsavi `daurCa~ sargis Tmogvels da me gavleqseo.<br />
`xvarazmelTa ambis~ teqstis Seswavlidan irkveva, rom es cnoba sinamdviles Seefereba.<br />
sargis Tmogveliseuli Txzuleba gamarTuli unda yofiliyo narevi teqstiT — leqsiTa da<br />
proziT, e. w. `Sig CarTvis principiT~.<br />
50. boris darCia<br />
vefxistyaosnis redaqciaTa urTierTmimarTebis sakiTxebi<br />
`xvarazmelTa ambis~ mixedviT<br />
`macne~, 1967, № 4, gv. 251-263.<br />
avtori ganixilavs xelnawerTa or redaqciul jgufs strofuli Sedgenilobisa da variantul<br />
sxvaobaTa mixedviT. 1) ABCMX (pirobiTad Aa ), 2) EFIRZ (-b). b redaqcia icavs<br />
`xvarazmelTa ambis~ mokle teqsts (112 strofi), a redaqcia — vrcel teqsts (157 strofi).<br />
mkvlevari Tvlis, rom b redaqciis teqsti nasworebia da gangeb Semoklebuli, amitom pirvan-<br />
18
deli da ZiriTadia a redaqciis teqsti. misi azriT, b redaqcia Semoklebulia poemis Ziri-<br />
Tad nawilSic da amis gamo miaxloebulia poemis savaraudo dedanTan. e. i. b redaqciis teqsti<br />
ar SeiZleba CaiTvalos Tavdapirveli mdgomareobis maCvenebel da sxva redaqciaze ufro sando<br />
teqstad (ix. agr. b. darCia, vefxistyaosnis xelnawerTa redaqciebi gagrZelebebis mixedviT,<br />
Tb., 1975). g. a.<br />
51. Ф. Долидзе<br />
Переводчик Руставели – Гость Грузии<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 15 ivnisi, № 139, gv. 3.<br />
avtori, romelic saqarTveloSi mogzaurobisas maspinZlobda da Tan axlda k. balmonts,<br />
mogviTxrobs balmontis cxovrebis ZiriTad epizodebze da im Sexvedrebze, romelsac mas<br />
saqarTveloSi uwyobdnen. aseve, gvacnobs balmontis qaliSvilis, nina bruni-balmontis, 1964<br />
wels saqarTveloSi Camosvlas. b.d.<br />
52. neli dumbaZe<br />
qarTveli simbolistebi `vefxistyaosnis~ Sesaxeb<br />
Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 1, gv. 56-61.<br />
avtori wers, rom qarTveli simbolistebi, maTi SemoqmedebiTi mrwamsidan gamomdinare,<br />
`vefxistyaosnis~ sidiades mis evfoniur (bgerwerul) mxareSi xedavdnen da ugulebelyofdnen<br />
mis ideurobas. t. tabiZe, p. iaSvili, v. gafrindaSvili rusTavels formalisturi esTetikis<br />
warmomadgenlad miiCnevdnen. amrigad isini `vefxistyaosnis~ mexotbenic iyvnen da amave<br />
dros misi gamyalbeblebic, raki mas calmxrivad afasebdnen TavianTi formalisturi esTetikis<br />
TvalsazrisiT. g. a.<br />
53. g. varmi<br />
[qarTuli <strong>literatura</strong>]<br />
literaturul leqsikonSi: `sabWoTa kavSiris xalxTa <strong>literatura</strong>~, seriiT:<br />
`maieris jibis leqsikoni~, laipcigi, 1967 (germ. enaze).<br />
leqsikonis 338-339 gverdebze saubaria SoTa rusTavelze. mocemulia cnobebi poetis<br />
pirovnebisa da ganaTlebis Sesaxeb. aRniSnulia, rom misi Txzuleba Tavisufalia religiuri<br />
mistikisa da sqolastikisagan. masSi Tavi iCina panTeisturma materializmma. poemas safuZvlad<br />
udevs idea, rom boroteba mxolod droebiT imarjvebs da sikeTe marad sufevs... xasia-<br />
Tebis Rrma fsiqologiuri gamokveTa gansakuTrebiT mkafios xdis renesansuli adamianis ideals.<br />
poema miekuTvneba msoflio literaturis saukeTeso renesansuli qmnilebebis ricxvs.<br />
54. ivo vaculini<br />
legendaruli poetis kulti<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 7 aprili, № 15, gv. 4.<br />
avtori am werilSi, romelic gadmoTargmnilia Cexoslovakuri organodan `<strong>literatura</strong>ni<br />
novini~, saubrobs rusTvelisa da misi poemis samSobloSi popularobaze. erTgan wers:<br />
`am nawarmoebs SeiZleba Seedaros martooden nizamis qmnilebebi~. bolos: `evropaSi am nawarmoebis<br />
pirveli Targmanebi, samwuxarod, Zalze gvian, gasuli saukunis meore naxevarSi gamoCnda.<br />
adre rom Targmniliyo, igi didad Seuwyobda xels evropuli romantizmis ganviTarebas<br />
da albaT sulisCamdgmelad da STamagoneblad moevlineboda mas. b.d.<br />
19
55. ir. veSapeli<br />
qarTuli poeturi sityvis saTaveebTan<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 7 maisi, № 16, gv. 3.<br />
avtori ganixilavs da maRal Sefasebas aZlevs iv. imnaiSvilis wigns `qarTuli poeturi<br />
enis sakiTxebi~. bolos urTavs SeniSvnas: `wignSi mxolod naklovanebaTa Cvenebis fonzea<br />
warmodgenili me-12 saukunis mexotbeTa poeturi ena...~. b.d.<br />
56. gr. zardaliSvili<br />
SoTa rusTavelis geografiuli horizonti<br />
Jur. `skola da cxovreba~, 1967, № 1, gv. 65-73.<br />
avtoris mizania warmoadginos Sua saukuneebis qarTvel swavlulTa da, maT Soris, SoTa<br />
rusTavelis geografiuli codna. qarTvelebi laSqrobdnen an diplomatiuri da vaWrobis mizniT<br />
mogzaurobdnen indoeTSi, CineTSi, arabeTSi, egvipteSi, saberZneTSi, romSi, ruseTSi...<br />
avtori ganixilavs vefxistyaosanSi dasaxelebul qveynebs da geografiul terminebs: gabaoni,<br />
arabeTi, egvipte, indoeTi, xataeT-CineTi, xvarazmi, maRribi, maSriyi. misi ganmartebiT,<br />
gabaoni mTiani adgilia palestinaSi. is ganTqmuli iyo lamazi saSeni naZviT.<br />
xatai warmosdga kidanebis tomTa saxelwodebidan. isini (kidanebi) momTabareobdnen Tanamedrove<br />
SidamonRoleTis teritoriaze, Semdeg ki gadainacvles Crd.-aRm. CineTSi. kitaikatai-xatai<br />
da CineTi sxvadasxva cnebebia. Cinelebi Tavis Crdilo mezobel tomebs uwodebdnen<br />
xat-s, xata-s. cnebebs: xataeTs, CineTs da CinmaCins qarTvelebi xmarobdnen zogadad,<br />
Soreul aRmosavleTSi mdebare qveynebis aRsaniSnavad. cnebebi maRribi da maSriyi arabebma<br />
SemoiRes: arabeT-egviptis dasavleTiT mdebare dapyrobil arabizebul qveynebs (libia,<br />
tunisi, alJiri, maroko, samx. da aRmos. espaneTi) uwodes maRribi.<br />
me-11-12 ss-Si xorezmis saxelmwifoSi cxovrobdnen da muSaobdnen mecnierebi: al-biruni,<br />
muhamed al-xorezmi, abu-ali-ibn-sina da sxv.<br />
al-birunim wamoayena samyaros heliocentruli sistemis Teoria. qarTvel mecnierebs unda<br />
scodnodaT Sua aziis mecnierTa miRwevebi da, SesaZlebelia, heliocentrizmis niSnebi `vefxistyaosanSi~<br />
Semosulia al-birunisa da sxva uzbek mecnierTa Sromebidan, romlebmac am<br />
mxriv ramdenime saukuniT gauswres evropis mecnierebs. g. a.<br />
57. lidia zlatkeviCi<br />
lado gudiaSvilis `rusTveliana~<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 4, gv. 49-53.<br />
avtori msjelobs l. gudiaSvilis mier Sesrulebul `vefxistyaosnis~ ilustraciebze;<br />
aRniSnavs, rom l. gudiaSvili rusTavelis poemis pirveli sabWoTa ilustratoria. man dasuraTebis<br />
Taviseburi da originaluri gza airCia, daxasiaTebisa da maneris mxriv igi sruliad<br />
axal sityvas warmoadgens. recenzentis azriT, l. gudiaSvilis `rusTveliana~ yovelTvis<br />
sapatio adgils daiWers SoTasadmi miZRvnil nawarmoebebs Soris. g. a.<br />
58. berika TarxniSvili<br />
rusTavelis bareliefi universitetSi<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 10 Tebervali, № 7, gv. 1.<br />
avtori iuwyeba, rom Tbilisis saxelmwifo universitetis pirvel korpusSi gaixsna rus-<br />
Tvelis bareliefi, romelic Seqmna levan comaiam iakob nikolaZis namuSevris, `rusTavelis~,<br />
mixedviT. bareliefi Camoasxa aleqsandre xadurma. misi zomaa 3X2,5 m. b.d.<br />
20
59. gr. Todua<br />
`vefxistyaosanSi~ sasoflo-samecrneo terminebis Sesaxeb<br />
Jur. `qimia-biologia skolaSi~, 1967, № 1, gv. 57-64.<br />
mkvlevari wers: `vefxistyaosanSi~ naxsenebi sasoflo-sameurneo terminebi safuZvels<br />
gvaZlevs davaskvnaT, rom rusTavelis epoqaSi farTod yofila ganviTarebuli memindvreoba,<br />
mevenaxeoba-meRvineoba, mebaReoba, mebostneoba, melioracia, mecxoveleoba.<br />
avtori asaxelebs sxvadasxva daniSnuelbiT mosaxmar mcenareebs: qvrimi, fetvi, zafrani,<br />
bamba, vardi, narinji, kitri; Sinauri cxovelebis aRmniSvnel terminebs: cxeni, taiWi, merani,<br />
rema, xrdali, aqlemi, jori, viri, Txa, Rori, ixvi, bati, ZaRli, nezvi, vaci, azaveri, zroxa,<br />
kuro; sameurneo saqmianobisa da inventaris saxelebia: Tesva, mka, mwvanili, mwife, Cala,<br />
wneli, seli, sari, sagdebeli, sabeli, unagiri, lagami, grdemli, mWedeli, mWeli, Rari, mebaRe,<br />
mejoge da sxv.<br />
wyalsa da morwyvis teqnikas ukavSirdeba: Rari, ru, mili, saraji, morwyva, mrwyveli. g. a.<br />
60. magali Todua<br />
`vefxistyaosani~ sparsul enaze<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, № 6, gv. 189-190.<br />
recenzenti aRniSnavs, rom aqamde sparsul enaze `vefxistyaosnis~ mxolod nawyvetebis<br />
prozauli Targmanebi arsebobda. amJamad TbilisSi gamoqveynda poemis calke Tavebis pirveli<br />
sparsuli mxatvruli Targmani, Sesrulebuli morTeza faTemis mier. redaqtori da winasityvaobis<br />
avtoria jemSid giunaSvili.<br />
recenzenti yuradRebas amaxvilebs or sakiTxze: poemis saTauris Targmanze da rusTavelis<br />
strofebis sparsulad gadatanaze. axal TargmanSi poemas ewodeba `falanginefuS~, rac<br />
qarTul vefxistyaosans udris (ase uwodebda iuri maric). mTargmnelisTvis ufro Znelia<br />
saleqso formis moZebna. sparsulma klasikurma epikam ar icis sxva forma, musareyis (mrCobledis)<br />
garda, romelSic baiTebi (wyvili taepebi) aris gariTmuli. es forma rusTvelur strofs<br />
ar Seesabameba, radgan masSi ver Caeteva oTx striqonSi gamoTqmuli azri da saWiro xdeba misi<br />
gadatana meore baiTSi. es ki cvlis rusTvelis leqss. faTemiseul Targmans am mxriv uTuod<br />
uWirs da m. Toduas azriT, amas isev Tavisufali Targmani ajobebda.<br />
Targmans win uZRvis poemis mimoxilva da Sinaarsi (j. giunaSvilisa), rac aucilebeli<br />
iyo aseTi gamocemisaTvis. g. a.<br />
61. m. Todua<br />
zogi ram `behar-e daneSis~ Sesaxeb<br />
wignSi: inaiaT ul-lah qanbu, erTguli da moRalate colebi<br />
anu behar-e daneS, Tb., 1967, gv. 5-8.<br />
XVII s-Si indoeTSi mcxovrebi sparsulenovani mwerlis wignSi `behar-e daneS~, rac `sibrZnis<br />
gazafxuls~ an `sibrZnis taZars~ niSnavs, mkvlevars SeuniSnavs `vefxistyaosanSi~ aRwerili<br />
wes-Cveulebani, rogoricaa: Seyvarebulis werilis Tvalze dadeba, mwuxarebis niSnad<br />
Tavze nacris dayra da Tmis gleja, mijnurisaTvis sapyrobiledan niSnis _ Cadris moWrili<br />
kidis _ gagzavna. rogorc avtori wers, motivebi damaxasiaTebeli iyo zepirad gavrcelebul<br />
aRmosavlur siuJetebSi da meordeboda mwerlebis literaturul nawarmoebebSic. g. a.<br />
21
62. v. Tordua, i. quCiSvili<br />
wigni did poetze<br />
(wignebi da mkiTxvelebi)<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 16 agvisto, № 191, gv. 3.<br />
avtorebi mimoixilaven avlipi zurabaSvilis wigns `SoTa rusTaveli da personologia~,<br />
maRal Sefasebas aZleven mas da gvacnoben im sabWoTa mecnierebsa da mwerlebs, romlebic<br />
aRfrTovanebiT gamoexmaurnen am wigns. b.d.<br />
63. v. TofuriZe, j. miqataZe, b. yazaiSvili<br />
Rirseuli Zeglis Sesaqmnelad<br />
(konkursis pirobebi gadasasinjia)<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967,17 Teb., № 8, gv. 2.<br />
werili exeba rusTavelis Zeglis proeqts, romelic poetis saiubileod unda Seqmniliyo,<br />
magram ver ganxorcielda. avtorebi asaxeleben amis mizezebs: mTavari isaa, rom damtkicebuli<br />
ar aris rusTavelis moednis rekonstruqciis gegma. konkursis vada unda gagrZeldes<br />
weliwadnaxevriT mainc, xolo eskizis zoma gadiddes erT metramde. gadasawyvetia tradiciuli<br />
qudis sakiTxic; moqandakeebs unda mieceT fantaziis gamovlenis saSualeba. g. a.<br />
64. n. iaSvili<br />
sibrZnis uSreti wyaro<br />
Jur. `skola da cxovreba~, 1967, № 5, gv. 81-85.<br />
avtoris TqmiT, rusTavelis TxzulebaSi naCvenebia yoveldRiuri da mravaljeradi<br />
moTxovnilebis dakmayofilebis wminda adamianuri adaT-wesebi da maTi Sesrulebis mimdinareoba<br />
garemoebaTa didad gansxvavebul pirobebSi.<br />
narkvevSi aRwerilia stumarmaspinZlobis, purisWamis, qeifis, mxiarulebis amsaxveli<br />
epizodebi, ufros-umcrosobis, megobrebisa da qal-vaJis urTierTobis wesebis damTxveva<br />
qarTul yofaSi damkvidrebul tradiciebTan da CvevebTan. g. a.<br />
65. ivane imnaiSvili<br />
rogor unda gaswordes es riTma?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 18 agv., № 33, gv. 2.<br />
werili exeba 1292-e strofis (`aw sayvarelsa miuwers~...) sariTmo sityvebs: mtirali /vis<br />
ali /gasagmirali / gamomWvirali.<br />
avtori wers: radgan oTxeulis sam calSi saerTo klauzulaa irali, meoTxeSic egeve<br />
unda ganmeordes. a. SaniZem ase gaaswora: kir-ali, magram kiris Semotana xelovnuria. i. lola-<br />
Svilis pvir-alic Zalian saeWvoa. SeiZleba miviRoT (aRvadginoT) vir ali. vir aris Semokrebuli<br />
vidre.<br />
`vefxistyaosanSi~ gvaqvs: vire, vireo, virem da erTxel — vir (1476,4). mix. wereTels<br />
swored es forma aRudgenia da es gasworeba ufro misaRebia. g. a.<br />
66. ivane imnaiSvili<br />
bednier varskvlavze dabadebuli<br />
(akad. akaki SaniZis dabadebis 80 wlisTavis gamo)<br />
Jur. `ciskari~, 1967, № 5, gv. 132-140; agr. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1967, № 1, gv. 15-20.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ Sesaxeb akaki SaniZes oTx aTeulze meti Sroma<br />
aqvs gamoqveynebuli, romlebic win sweven poemis mecnieruli Seswavlis saqmes. 1937 wels<br />
22
man aRadgina da gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli gamocema (1712 w.), daurTo mas<br />
vrceli gamokvleva, sadac daasabuTa, rom am gamocemis teqsti araa romeliRac Zveli xelnaweris<br />
ucvleli ganmeoreba, aramed is erT-erTi vrceli xelnaweris xelovnurad Semoklebuli<br />
kritikuli redaqciaa.<br />
1956 wels gamoqveynda `vefxistyaosnis~ simfonia, romelsac erTvis a. SaniZis narkvevi<br />
`vefxistyaosnis teqstis mecnieruli gamocemisaTvis~. masSi mocemulia 200-mde sxvadasxva<br />
saxis Sesworeba.<br />
a. SaniZis xangrZlivi muSaobis Sedegs warmoadgens 1966 wels gamosuli `vefxistyaosnis<br />
sakiTxebi~. krebulSi dabeWdilia 33 gamokvleva, romlebsac didi mniSvneloba aqvs poemis teqstologiur<br />
kvlevaSi. g. a.<br />
67.<br />
`kavkasioni~ (Jur.), XII, 1967, parizi.<br />
dabeWdilia masalebi SoTa rusTavelis dabadebidan 800 wlisTavis iubiles Sesaxeb:<br />
m. q. [mixeil qavTaraZe?], 800 wlis Tavze zeimi parizSi (gv. 5-6). informaciaSi aRniSnulia,<br />
rom parizSi, adiaris darbazSi rusTavelisadmi miZRvnili kreba gaxsna qarTuli saTvistomos<br />
Tavmjdomarem levan zurabiSvilma. sityva `am zeimis mniSvnelobaze~ warmoTqva noe<br />
cincaZem. sityvebi da moxsenebebi waikiTxes: v. nozaZem, g. SaraSiZem, al. SaTiriSvilma, qeT. dadianma,<br />
g. yifianma da sxvebma.<br />
iqve dabeWdilia: dekanoz mama ilias sityva parizis wm. ninos sax. eklesiaSi (gv. 6-7), n. cincaZis<br />
sityva (gv. 7-8), g. SaraSiZis, SoTa rusTaveli da qarTveli xalxi (gv. 8-10), al. manveliSvilis,<br />
rusTavelis socialuri da politikuri doqtrina (gv. 10-13), al. SaTiriSvilis,<br />
grZnoba (emociuri gancdebi) `vefxistyaosanSi~ (gv. 14-31), r. f. stivensonis, `vefxistyaosnis~<br />
espanuri Targmanebi Sesaxeb (gv. 32), e. abulaZis leqsi `poeti da mefe~ (gv. 36-37), g. yifianis<br />
leqsi `samadlobelad saqarTvelos poetebs~ (gv. 38), J. faSaliSvilis leqsi `SoTa<br />
rusTavels~ (gv. 38), nauri (fsevdonimi?), gacnoba `vefxistyaosanTan~ (gv. 38-39). avtori igonebs,<br />
Tu bavSvobisas samegrelos erT patara sofelSi saRamoobiT rogor kiTxulobdnen an<br />
zepirad moTxrobiT ismendnen rusTavelis poemas. g. a.<br />
68. nodar kakabaZe<br />
rusTavelis biografiis axali faqtebi<br />
(replika)<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 10 Teb., № 7, gv. 2.<br />
avtori wers, rom germanul gazeTSi `zontag~, 1966, № 41, dabeWdilia ilia muxaZis werili<br />
`Cveni Tanamedrove — rusTaveli~, sadac weria: rusTavels... `Sua seqtemberSi 800 weli<br />
Seusruldeboda~. `Tavisi xalxisaTvis rusTaveli aris puSkinic, lomonosovic da petre didic~.<br />
is iyo `erovnuli saxelmwifos pirveli ministri~...<br />
avtori svams kiTxvebs:<br />
1) rogor daadgina i. muxaZem rusTavelis dabadebis Tve ase zustad?<br />
2) rusTavels ra niSniT adarebs lomonosovs da petre dids?<br />
3) ratom Sehyavs SecdomaSi ucxoeli mkiTxveli? g. a.<br />
69. n. kakabaZe, n. ruxaZe<br />
saqarTvelo `atlantisis~ ferclebze<br />
gaz. literaturuli saqarTvelo~, 1967, 14 aprili, № 16, gv. 3.<br />
avtorebi gvacnoben ciurixSi gamosul Jurnal `atlantisis~ erT nomers, romelic saqarTvelos<br />
eZRvneba.<br />
erTgan qarTuli musikis Sesaxeb aRniSnulia: `1945-46 wlebSi evropas SesaZlebloba mieca<br />
axlos gascnoboda qarTul xalxur musikas. es gaxldaT samsaaTnaxevriani baleti, romelic<br />
markiz de kuevas dasma monte karloSi warmoadgina. «vefxistyaosnis» motivebze Seqmnili<br />
23
es speqtakli mayurebelma aRtacebiT miiRo, xolo kritikam mas «meoce saukunis Sedevri»<br />
uwoda~.<br />
qarTuli <strong>literatura</strong> ganxiluli aqvs mweralsa da literators doqtor kurt hohofs.<br />
`vefxistyaosanze~ is wers: `arsad ar gaSlila qarTveli xalxis suli ise farTod da Rrmad,<br />
rogorc rusTavelis poemaSi. es eposi iqca am xalxis saxelmZRvanelod. es aris qarTuli<br />
sulis yvelaze didi sarke. rusTaveli qarTul <strong>literatura</strong>Si darCa calkeul SemTxvevad,<br />
iseve rogorc homerosi, vergiliusi, Seqspiri da goeTe. igi xalxis sulis inkarnacias warmoadgens~.<br />
avtorebi am werilis mimarT gamoTqvamen ramdenime SeniSvnas. maT Soris, aRniSnaven:<br />
`«vefxistyaosnis» hupertiseuli Targmani mas dasavleT evropaSi erTaderi sruli Targmani<br />
hgonia~. b.d.<br />
70. Salva kakulia<br />
did saiubileo SenaZenTa aTvisebisaTvis<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 2, gv. 14-16.<br />
werilSi aRniSnulia, rom iubiles periodSi <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong> gamdidrda<br />
sxvadasxva xasiaTis samecniero gamokvlevebiT. maT didi mniSvneloba aqvT dRevandlamde<br />
Seuswavleli an sadavo sakiTxebis garkvevisaTvis. erT-erTi aseTia rusTavelis msoflmxedvelobis<br />
filosofiuri wyaroebis problema. avtori miuTiTebs `sabWoTa xelovnebis~ 1966<br />
w. № 10-Si dabeWdil statiaze: `rusTavelis mxatvrul-ideuri samyaros zogierTi mxare~,<br />
romlis avtori brals sdebs S. nucubiZes imaSi, rom man rusTaveli gamoacxada fsevdoareopagelis<br />
`ideaTa wris~ gamleqsavad.<br />
S. kakulia aRniSnavs, rom es braldeba usamarTloa. amas garda statiis avtori cdeba areopagetuli<br />
filosofiis SefasebaSi, rodesac mas `zogadTeologiur da sqolastikur naazrevs~<br />
uwodebs. g. a.<br />
71. lavrosi kalandaZe<br />
poeziis saTavidan<br />
saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />
1967, 30 seqt., gv. 2.<br />
avtori aRniSnavs, rom `qarTuli poeziis didi gza yovelTvis qarTveli xalxis istoriuli<br />
cxovrebis, misi Wir-varamis, misi saarsebo sakiTxebis SuagulSi gadioda da Tavis<br />
ukeTes nawilSi yovelTvis asaxierebda xalxis sibrZnes, mis samoqalaqo, erovnul, zneobriv<br />
da esTetikur miswrafebebs, SoTas naanderZevi sibrZnis es erTi dargi guramiSvilma qarTlis<br />
Wiris gasaxsnelad moimarjva...~ amave konteqstSi Semdeg dasaxelebuli arian n. bara-<br />
TaSvili, ilia, akaki, vaJa da mTeli qarTuli sabWoTa poezia. b.d.<br />
72. Jan katala<br />
[am nawarmoebiT unda viswavloT...]]<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Teb., № 8, gv. 4.<br />
safrangeTis presaSi (`frans nuvel~) gamoqveynebuli Jan katalas statiis Semoklebuli<br />
Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />
`...ar gvawyenda Tavmdablobis gadmoReba am xalxisagan. Cven dasavleTSi mas Semdeg kidev<br />
samasiode wels vucadeT im nakadis SemoWras, romelsac aRorZineba hqvia da romelic ase Rrmad<br />
iyo Camarxuli antikuri samyaros nangrevebSi. oRond amas CvenSi zed isic hqonda wafenili,<br />
rasac dRes dogmatur ideologias vuwodebT. mTavari ki is gaxlavT, rom TavmdablobasTan er-<br />
Tad am nawarmoebiT unda viswavloT Zmoba, megobroba, siyvaruli, radgan «vefxistyaosani»<br />
aTasi wlis Semdegac agrZnobinebs kacobriobas civilizaciis erTianobis aucileblobas~. b.d.<br />
24
73. v. kaxniaSvili<br />
megobrobam manZili ar icis<br />
(saqarTvelo-germaniis kulturuli uerTierToba)<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 30 maisi; “Вечерний Тбилиси”, 1967, 22 íoemb.<br />
werilSi aRniSnulia, rom germanul <strong>literatura</strong>Si XVII saukuneSi gvxvdeba saintereso<br />
cnobebi saqarTvelosa da qarTvelebze. avtori aRnusxavs ormxriv kulturul da mecnierul<br />
kavSirebs XIX, XX saukuneebSi. sxvaTa Soris wers, rom i. WavWavaZisa da i. maCablis daxmarebiT<br />
artur laistma germanulad Targmna da 1890 wels drezdenSi gamosca `vefxistyaosani~.<br />
g. a.<br />
74. zurab kiknaZe<br />
Sesaxeb `mzianisa Ramisa~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 8 seqt., № 36, gv. 2.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ 836-e strofSi rusTaveli ambobs: mze xatia<br />
mziani Ramisa, anu soflad movlinebuli qristes xati. magram es figura ar aris mxolod Teologiuri<br />
cneba poetisaTvis, igi amave dros mxatvruli saxea, romelic savsebiT eTanxmeba<br />
`vefxistyaosnis~ poetikas. ufro meti: `mziani Rame~ rusTavelisaTvis Sinaganad xiluli realur<br />
warmosaxviTi xatia.<br />
am strofSi rusTaveli mxolod gakvriT ixseniebs qristes, radgan locva mimarTulia xiluli<br />
mzisadmi, romelic marTavs cTomilTa moZraobas. mze locvis obieqti imitom gamxdara, rom<br />
igi xatia qristesi.<br />
836-e strofSi qristes Sesaxeb naTqvamia: 1) igia naTeli bnelSi, soflad movlinebuli<br />
mziani Rame. 2) igia erTarseba erTisa (RmrTisa), misi bunebis ziari. 3) igia gankacebuli Rmer-<br />
Ti, orbunebovani (`uJamo Jamieri~). g. a.<br />
75. daviT kobiZe<br />
filologiuri dakvirvebani<br />
kreb. `orioni~, eZRneba akad. a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavs, Tb., 1967, gv. 200-213.<br />
`vefxistyaosanTan~ dakavSirebiT sayuradReboa qvesaTauri `avTandil gadinadira~ (gv. 205-<br />
210), sadac mkvlevari ganixilavs xalxur `tarielianSi~ CarTul leqss: `avTandil gadinadira<br />
qedi maRali, tyiani...~. es leqsi SinaarsiT hgavs `vefxistyaosnis~ 195-196 strofebs,<br />
agreTve `rostomianis~ erT epizods, romelSic nadirobis Semdeg daZinebul rostoms Turqi<br />
mxedrebi cxens mohparaven (qamandiT daiWeren da waiyvanen). d. kobiZis azriT, balada `avTandil<br />
gadinadira~ arasodes warmoadgenda xalxuri `tarielianis~ organul nawils. is SeiZleba<br />
`vefxistyaosnis~ daweramdec iyos Seqmnili.<br />
`rostomianis~ zemoxsenebul epizodSi naTqvamia, rom rostomma `daigo moli qveSe~<br />
(2621,3). es sityva am TxzulebaSi kidev samjer gvxvdeba. iust. abulaZis leqsikonis mixedviT,<br />
or strofSi (2263, 1621) is mosasxams, gareTa Casacmels niSnavs, danarCen orSi ki (1997, 2089)<br />
mwvane balaxs. sparsul dedanSi yvelgan gia `balaxi~ ikiTxeba.<br />
`vefxistyaosanSi~ ki moli marTlac mosasxami unda iyos, rac arabuli sityvidan modis. g. a.<br />
76. f. kotetiSvili<br />
qarTuli romanis istoriisaTvis (`vefxistyaosani~)<br />
a. s. puSkinis sax. Tbilisis saxelmwifo pedagogiuri institutis Sromebi, t. 21, 1967, gv. 267-299.<br />
mkvlevari akeTebs `vefxistyaosnis~ vrcel analizs siuJetis ganviTarebisa da persona-<br />
Jebis xatva-daxasiaTebis aspeqtiT da sakuTar Tvalsazriss ase akonkretebs daskvnebis<br />
saxiT:<br />
25
`vefxistyaosani~ Tanadrouli epoqis amsaxveli mxatvruli qmnilebaa. termini `poema~<br />
ver amowuravs am Txzulebis sirTules; is arc epopeaa, romlisTvisac niSandoblivi ar aris<br />
adamianTa xasiaTebSi fsiqologiuri CaRrmaveba.<br />
`vefxistyaosani~ epoqaluri romania, romlis cxovrebiseuli da sisxlsavse personaJebi<br />
TavianTi drois maRal idealebs atareben. rusTaveli yovelmxriv warmoaCens TiToeul tips<br />
imdroindeli samyaros fonze gmirTa saxeebi imdenad realuria, ise detalurad arian daxatulni,<br />
rom srulyofilad aris naCvenebi maTi adamianuroba, ubralo mokvdavTaTvis damaxasiaTebeli<br />
Crdilovani mxareebiT, rac ar iZleva idealuri gmirebis kategoriaSi maTi moTavsebis<br />
SesaZleblobas.<br />
`vefxistyaosanSi~ naTlad Cans epoqis saxe da qarTveli xalxis sulieri da materialurekonomikuri<br />
cxovrebis garkveuli periodi.<br />
gamokvlevas axlavs reziume rusul enaze (gv. 299). g. a.<br />
77. baTu kraveiSvili<br />
SoTa dReebi<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 20 ianvari, gv. 2.<br />
avtori mogviTxrobs 1966 wels taSkentsa da kievSi Catarebul sazeimo dReebze rusTavelis<br />
dabadebis 800 wlisTavTan dakavSirebiT.<br />
78. devid marSal langi<br />
saqarTvelos diadi momRerali _ SoTa rusTveli<br />
dabeWdilia `anglo-soviet jornal~-Si 1966, № 27;<br />
Targmani: gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 marti, № 12.<br />
avtori mouTxrobs inglisel mkiTxvels, rogorc erovnuli geniis umaRlesi gamoxatulebis<br />
poetze, rusTavelis usazRvro popularobaze saqarTveloSi.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosani~ mxolod sasiyvarulo Txzuleba ar aris, esaa<br />
himni megobrobis, erTgulebis, maRali miswrafebebisa, rom poemaSi rusTaveli umReris ara<br />
Cveulebriv xorciel siyvaruls, aramed siyvarulis idealur, maradiul kults, platonur<br />
siyvaruls.<br />
avtoris azriT, TandaTan izrdeba rusTavelisadmi siyvaruli inglisSi. m. uordropis<br />
prozauli Targmani poemisa ibeWdeba aziis samefo sazogadoebis mier, xolo mTargmneli venera<br />
uruSaZe muSaobs `vefxistyaosnis~ axal poetur Targmanze. g. a.<br />
79. arman lanu<br />
romantiul kavkasiaSi mogzaurobis dRiuridan<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 31 marti, № 14, gv. 4.<br />
es aris nawyveti frangi mwerlis arman lanus werilidan, romelic gamoqveynebulia safrangeT-ssr<br />
kavSiris sazogadoebis JurnalSi da sadac dRiurebis saxiT gadmocemulia 1966<br />
wlis seqtember-oqtomberSi rusTvelis saiubileod saqarTveloSi Camosuli avtoris STabeWdilebani.<br />
erTgan igi wers: `Zmuri guliTadobiT migviRo «vefxistyaosnis» SesaniSnavma<br />
mTargmnelma sergi wulaZem, romelmac am erTi wlis winaT rusTaveli kidev ufro miTiuri gaxada<br />
frangebisaTvis. wulaZiseuli franguli TargmaniT qarTveli poeti iseTive axlobeli<br />
gaxda CvenTvis, rogorc kretien de trua da bernard de ventadorni, da ufro gasagebi, vidre<br />
puSkini an lermontovi~. b.d.<br />
26
80. maqs leoni<br />
renesansis winamorbedi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 marti. pirvelad daibeWda `iumaniteSi~, 1966 w.<br />
avtori frang mkiTxvels mouTxrobs rusTavelis dReebze saqarTveloSi. aRniSnavs, rom<br />
rvaasi wlis win qarTuli literaturis fuZemdeblis mier dawerili poema siyvarulis, megobrobis<br />
da silamazis himnia, adamianis himni.<br />
81. ivane lolaSvili<br />
rusTavelis saistori Txzulebis gamo<br />
Jur. `macne~, saq. ssr mecn. akad. sazogadoebriv mecnierebaTa gany. organo, 1967, № 2, gv. 295-310.<br />
avtori aRniSnavs, rom man 1961 wels gamoaqveyna narkvevi: `rusTveli da Tamaris istorikosTa<br />
vinaobis problema~, sadac scada daesabuTebina Tezisi, rom rusTaveli unda iyos Tamaris<br />
pirveli istorikosi, `istoriani da azmani SaravandedTanis~ avtori. es naSromi, gamoqveynebamde<br />
da dabeWdvis Semdegac, dadebiTad Seafases: k. kekeliZem. a. SaniZem. a. baramiZem,<br />
s. yauxCiSvilma, s. kakabaZem, g. imedaSvilma, n. berZeniSvilma. wignze kritikuli gamoxmaureba<br />
gamoaqveyna n. naTaZem (`mnaTobi~, 1966, № 2), romlis mizani iyo wignis ZiriTadi debulebebis<br />
gabaTileba.<br />
iv. lolaSvili upasuxebs n. naTaZis kritikul SeniSvnebs da daaskvnis, rom recenzentis<br />
msjeloba usafuZvlo da tendenciuria. g. a.<br />
82. jibo lomaSvili<br />
`saqme vqmen saWoWmaebi~<br />
Jur. `ciskari~, 1967, № 5, gv. 83-91.<br />
werilis avtors surs warmoadginos sakuTari Tvalsazrisi poemis dasawyisis me-9 strofis<br />
Sesaxeb. misi rwmeniT, `vefxistyaosanSi~ asaxuli sinamdvile aris XII-XIII saukuneebis saqarTvelos<br />
istoriuli sinamdvile, e. i. im epoqis istoriul pirTa cxovreba da moRvaweoba;<br />
nestan-darejaris saxeSi warmodgenilia Tamar mefe, xolo tarielis saxeSi — daviT soslani.<br />
daviTi igulisxmeba me-7 da me-8 strofebSic: gamoTqma `misTvis gullaxvarsobili~ ekuTvnis<br />
mTavar gmirs tariels, anu daviT soslans. `vis morCilobs jari spaTa~ _ esec tarielia,<br />
anu igive daviTi.<br />
`saWoWmanebi saqme~ ki, mkvlevris azriT, is iyo, rom poetma saqarTvelos istoriuli sinamdvile<br />
gaormagebul mxatvrul siuJetSi asaxa — arabeTis samefo karisa da indoeTis saxelmwifos<br />
mmarTvelTa cxovrebisa da moqmedebis magaliTebze.<br />
mkvlevari fiqrobs, rom poetma TavisTavic CarTo Txzulebis personaJTa Soris; rusTaveli<br />
fridonSi gulisxmobs Tavis Tavs, igi exmareba mijnurebs miznis miRwevaSi, TviTon ki<br />
rCeba meuRlis (an sacolis), agreTve realuri samefos gareSe (mulRazanzari ar aris istoriulad<br />
arsebuli saxelmwifo). g. a.<br />
83. m. mamulaSvili<br />
Cileli mwerali rusTavelis Sesaxeb<br />
gaz. `quTaisi~, 1967, № 24.<br />
avtori iuwyeba, rom `vefxistyaosnis~ espanur enaze mTargmneli, Cileli mwerali gustavo<br />
de la tore botaro muSaobs poemis sakuTari Targmanis dedanTan xelaxla Sejerebaze.<br />
mas ganzraxuli aqvs Txzulebis Sesworebuli teqstis xelmeored gamocema. g. a.<br />
27
84. m. mamulaSvili<br />
rusTaveli Ciles santiagoSi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 28 ianvari, № 24, gv. 3.<br />
avtori gvacnobs Ciles santiagodan gamogzavnil gustavo de la tore botaros werils,<br />
sadac aRniSnulia, rom 1966 wlis 29 dekembers santiagoSi didi zeimiT gadauxdiaT SoTa<br />
rusTvelis dabadebis 800 wlisTavi. aRwerilia saiubileod dabeWdili programa da sazeimo<br />
sxdoma, romelzedac moxsenebiT botaro gamosula. mas rusTvelis dantesTan Sedarebis gamo<br />
dasmul kiTxvaze upasuxia: `Cemi azriT, rusTaveli danteze gacilebiT maRla dgaso~.<br />
botaros espanurad Tavisi naTargmni `vefxistyaosani~ madridSi espaneTis mecnierebaTa<br />
akademiisaTvis gaugzavnia, sadac 30 dekembers rusTvelis saiubileo kreba mouwveviaT. botaros<br />
poemis Tavisi Targmani saCuqrad gaugzavnia agerTve saqarTvelos mecnierebaTa akademiis<br />
biblioTekisaTvis da yvela espanuri qveynis universitetebisa da akademiebisaTvis.<br />
amJamad is muSaobs sakuTari Targmanis dedanTan Sedarebaze. ganzraxuli aqvs, misi Sesworebuli<br />
da gadamuSavebuli teqsti xelmeored gamosces. b.d.<br />
85. m. mamulaSvili<br />
`ras mogviTxrobs vefxistyaosani~<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 7 Teb., № 33, gv. 3.<br />
werili warmoadgens recenzias m. ebraliZis mier prozad `gardaTqmul~ vefxistyaosanze.<br />
avtori am cdas warmatebulad miiCnevs da mas poemis mxatvrul Targmans uwodebs<br />
axal qarTulze. aRniSnavs zogierT stilisturad gaumarTav winadadebas, agreTve arqaizmebisa<br />
da dialeqtizmebis gamoyenebis SemTxvevebs, romlebic aseTi gmocemisaTvis Seufereblad<br />
miaCnia. g. a.<br />
86. elene maWavariani<br />
SoTa rusTavelis portreti e. w.<br />
zazaseuli `vefxistyaosnis~ xelnaweridan<br />
k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutis IX samecniero sesia, muSaobis gegma da moxsenebaTa<br />
Tezisebi, Tb., 1967, gv. 13.<br />
mogvyavs ucvlelad:<br />
1. e. w. zazaseuli `vefxistyaosnis~ xelnawerSi (Q-1082) sxva xelnawerebidan gadmotanilia<br />
ara marto SoTa rusTavelis portretuli gamosaxuleba, aramed oqros saRebaviT Sesrulebuli<br />
bordurebic.<br />
2. SoTa rusTavelis miniaturas zurgis mxridan SemorCenili aqvs teqstis Semkulobis<br />
analogiuri borduris fragmenti, rac miuTiTebs oqros bordurebisa da SoTa rusTavelis<br />
portretuli gamosaxulebis Sesrulebis erTdroulobaze.<br />
3. mxatvruli da paleografiuli monacemebi `zazaseuli~ xelnaweris Seqmnis Semdeg<br />
suraTs gvixatavs: a) xelnaweris teqstis gadaweramde sxva xelnawerebidan gadmoitanes SoTa<br />
rusTavelis miniatura da oqros bordurebi; b) SoTa rusTavelis miniatura Seamkes axali<br />
CarCo-bordurebiT da imave stilSi moxates xelnaweris dasawyisi gverdi TavsamkauliTa da<br />
wvrili yvavilebisagan Semdgari ornamentuli foniT; g) teqsti gadaiwera xelnaweris mxatvruli<br />
Semkobis Semdeg. b.d.<br />
28
87. ioseb megreliZe<br />
Teimuraz bagrationi rogorc rusTvelologi<br />
kreb. `orioni~, eZRvneba a. SaniZes dabadebis 80 wlisTavze, Tb., 1967, gv. 231-243.<br />
avtori aRniSnavs, rom T. bagrationi iyo pirveli qarTveli akademikosi, sruliad ruse-<br />
Tis mecn. akademiis namdvili wevri, agreTve — parizis saazio sazogadoebisa da safrangeTis<br />
Tavisufali xelovnebis akademiis wevri.<br />
T. bagrationi ZiriTadad istorikosi iyo, magram didi Rvawli dasdo `vefxistyaosnis~<br />
Seswavlisa da gamocemis saqmes. igi monawilea poemis 1841 wlis gamocemisa. gansakuTrebuli<br />
mniSvnelobisaa misi naSromi `ganmarteba poema vefxistyaosnisa~ (1843 w.), romelic stamburad<br />
mxolod 1960 wels gamoqveynda.<br />
`vefxistyaosnis~ originalobis sakiTxSi T. bagrationi agrZelebs vaxtang meeqvsis xazs<br />
da poemis `ganmartebasac~ TiTqmis vaxtangis msgavsad wers, oRond misi komentarebi ufro<br />
vrcelia da sruli. T. bagrations saqmiani urTierToba da mimowera hqonda mari brosesTan<br />
1833 wlidan, romelsac konsultacias uwevda da saTanado maslas awvdida SoTa rusTavelis<br />
biografiisa da misi poemis problemur sakiTxebze. g. a.<br />
88. i. megreliZe<br />
gamoCenili rusTvelologi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 11 maisi, № 108, gv. 3.<br />
werili eZRvneba akad. a. SaniZes dabadebis 80 wlisTavis gamo.<br />
89. i. megreliZe<br />
winasityvaoba wignisa: iustine abulaZe,<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebi, Tb., 1967<br />
i. abulaZis Sromebis krebulis Semdgeneli `winasityvaobaSi~ aRniSnavs, rom am <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
naSromebis avtori iyo Tavisi drois erTi saukeTeso qarTvel filologTagani,<br />
dakvirvebuli teqstologi da nayofieri leqsikologi. man win waswia rusTvelologia. i. abulaZis<br />
gamokvlevebis didi nawili aSuqebs rusTavelis biografiisa da mis Txzulebis umTavres<br />
problemebs da isini amJamadac gamosadegni arian rogorc rusTvelologebis, ise pedagogebisa<br />
da studentebisaTvis. g. a.<br />
90. levan menabde<br />
`vefxistyaosani~ da saqarTvelos<br />
erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis moRvaweni<br />
(me-19 s-is meore naxevari), Tb., 1967, 192 gv.<br />
wigni gamocemulia Tsu-s rusTvelis kabinetis grifiT. masSi ganxiluli da Sefasebulia<br />
saqarTvelos erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis gamoCenil moRvaweTa — i. WavWavaZis,<br />
a. wereTlis, n. nikolaZis, i. gogebaSvilis, vaJa-fSavelas — <strong>rusTvelologiuri</strong> Sexedulebani;<br />
naCvenebia maTi naazrevis rogorc istoriuli, ise mecnieruli Rirebuleba Tanamedrove<br />
TvalsazrisiT. garkveulia `vefxistyaosnis~ roli erovnul-gamaTavisuflebel moZraobaSi.<br />
wignSi daxasiaTebulia rusTvelis Txzulebis me-19 saukuneSi ganxorcielebuli nabeWdi<br />
gamocemebi (1841, 1846, 1860, 1888 ww.). 15-30 gverdebze warmodgenilia imave saukunis pirvel<br />
naxevarSi warmoebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Zieba da misi Sedegebi. g. a.<br />
29
91. roin metreveli<br />
poezia da axalgazrdoba<br />
saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />
1967, 30 seqt., gv. 7.<br />
avtori aRniSnavs, rom `rusTavelis dRis daweseba yovelwliurad Cveni poeziis, saer-<br />
Tod, Cveni mwerlobis WeSmariti dResaswaulia~. bolos wers: `qarTveli axalgazrdoba Tavis<br />
xmas uerTebs Cvens mwerlebs da gulwrfelad ulocavs Cveni literaturis dResaswauls —<br />
rusTavelis dRes~. b.d.<br />
92. givi miqaZe<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> problematika sabWoTa saqarTveloSi<br />
krebulSi - `qarTuli sabWoTa mwerlobis sakiTxebi~, Tb., 1967, gv. 313-329.<br />
naSromSi mocemulia <strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Ziebis vrceli mimoxilva XX s-is 20-iani<br />
wlebidan 60-ian wlebamde, kerZod: iust. abulaZis, s. kakabaZis, k. WiWinaZis teqstologiuri<br />
muSaobis, `vefxistyaosnis~ pirveli gamocemis wyaroebis dadgenis (a. SaniZe, s. caiSvili),<br />
poemis xelnaweruli redaqciebis urTierTobis, pirveli saiubileo (1937 w.) gamocemis, rus-<br />
Tveliseuli teqstis gagrZelebaTa, SoTa rusTavelis vinaoba-sadaurobis, misi msoflmxedvelobisa<br />
da religiuri mrwamsis, vefxistyaosnis enisa da poetikis, 1966 wlis gamocemebis<br />
teqstobriv TaviseburebaTa da sxva sakiTxebisa.<br />
narkvevSi aRniSnulia iseTi gamocemebis mecnieruli da praqtikuli mniSvneloba, rogoricaa:<br />
a. SaniZis `vefxistyaosnis~ simfonia, s. yubaneiSvilis `vefxistyaosnis xelnawerTa strofuli<br />
Sedgeniloba~, T. bagrationis `ganmarteba...~, `vefxistyaosnis xelnawerTa variantebi<br />
(oTx wignad) da sxv. g. a.<br />
93. kona miqaZe<br />
saxalxo Teatris saintereso speqtakli<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 1, gv. 76-78.<br />
recenzenti wers, rom onis saxalxo Teatrma Tbilisel mayurebels warudgina d. kasra-<br />
Zis `legenda SoTa rusTavelze~. misi TqmiT, `reJisor-damdgmelis g. jafariZis namuSevari<br />
aRbeWdilia TvalsaCino mxatvruli RirsebebiT, rac vlindeba speqtaklis Cinebul aqtiorul<br />
SesrulebaSic (...). es speqtakli onis saxalxo Teatris didi gamarjvebaa~. g. a.<br />
94. mix. mSvidobaZe<br />
sulieri naTesaoba<br />
(`vefxistyaosanTan~ n. baraTaSvilis poeziis damokidebulebis sakiTxisaTvis)<br />
Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 3, gv. 83-87.<br />
avtori wers, rom rusTavelis genias n. baraTaSvili pirvelad Sio mRvimelma gautola,<br />
prof. al. cagareli ki 1870 wels gazeT `droebaSi~ werda, rom grZnobis ZaliTa da simaRliT<br />
poeturi warmosaxvis simdidriT, leqsis Tavisufali mdinarebiT, adamianis gulis moZraobis<br />
ostaturi gamoTqmiT n. baraTaSvili rusTavels edrebao.<br />
iona meunargiam aRniSna, rom baraTaSvilis striqoni `nu davimarxo Cemsa mamulSi...~ gamoZaxilia<br />
avTandilis sityvebisa: `Tu sawuTroman damamxos, yovelTa damamxobelman...~ kita<br />
abaSiZe werda, rom n. baraTaSvilma rusTavelisagan isesxa zneobrivi azri sikvdilis Sesaxeb. g.a.<br />
30
95. mweralTa borjomis saerTaSoriso forumi<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, № 3, gv. 96-138.<br />
forumSi monawileobdnen rusTavelis iubileze Camosuli mwerlebi da mecnierebi msoflios<br />
33 qveynidan. Sexvedrebi mimdinareobda 1966 w. 27-28 seqtembers borjomSi da 1 oqtombers<br />
TbilisSi. monawileTa sityvebi daibeWda `Иностранная литература~-s 1967 w. № 2-Si. eseni<br />
arian: i. abaSiZe, a. surkovi, hans magnus encensbergeri (gfr), gr. abaSiZe, e. evtuSenko, a. kurela<br />
(gdr), p. gamara (safr.), x. goitisolo (esp.), te lan vieni (vietnami), b. suCkovi, r. roJdestvenski,<br />
j. oldriji (inglisi), gieviki (safr.), m. lukonini, irJi tauferi (Cex.), diula<br />
iieSi (ungr.), v. percovi, a. keSokovi, r. alberti (esp.), ed. sangvineti, k. levi (it.), g. margvelaSvili,<br />
iv. gandini (safr.), i. pSibosi (pol.), a. hidaSi (ungr.), jo uolesi (kanada), h. huperti<br />
(avstria), qaTeb iasini (alJiri), T. WilaZe, leone piConi (it.), dora gabe (bulg.), maqs-pol<br />
fuSe (safr.), y. yulievi, v. maWavariani, cv. angelovi (bulg.), b. riurikovi, x. l. paCeko (esp.),<br />
g. asaTiani, m. luci (it.), v. migaliki (Cex.).<br />
werilobiT gadaeca Jurnalis (`Иностр. лит.~) redaqcias: v. kubackis (pol.), l. noviCenkos<br />
da al. surkovis (ssrk) sityvebi.<br />
forumis monawileTagan mxolod zogierTi (da isic _ zogadad) axsenebda rusTavelsa da<br />
mis Txzulebas. maTi msjeloba Seexeboda mwerlobis daniSnulebas saerTod, poeziis rols<br />
me-20 saukunis sazogadoebriv cxovrebaSi, tradiciisa da novatorobis problemas <strong>literatura</strong>Si<br />
da a. S. g. a.<br />
96. g. ninoSvili [g. SaraZe]<br />
Sveicarieli qarTvelologebi SoTa rusTvels<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 24 ivnisi, gv. 4.<br />
avtori gvauwyebs, rom Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelis kabinets lea flurma<br />
saCuqrad gamougzavna frangul enaze gamocemuli krebuli `SoTa rusTaveli Jenevis universitetSi~,<br />
`visramianis~ qarTuli versiis Semoklebuli germanuli Targmani da iuneskos organos<br />
~kurieris~ 1966 wlis oqtombris nomeri germanul enaze, sadac dabeWdilia irakli aba-<br />
SiZis werili _ `vefxistyaosani~, m. TavaqaraSvilis, n. firosmanaSvilis da k. gurulis ilustracebi.<br />
Semdeg moTxrobilia Sveicarieli qarTvelologebis k. Cxenkelis, ruT noikomis, lea<br />
fluris, iolanda marSevis qarTvelologiis, kerZod, rusTvelologiis dargSi moRvaweobaze.<br />
iqvea dabeWdili xsenebuli qarTvelologi qalebis fotosuraTi. b.d.<br />
97. Ш. Нуцубидзе<br />
Руставели и Восточный Ренесанс<br />
(ix. pirveli gamocemis anotacia № 2178).<br />
Под ред. Ш. Хидашели, Изд. 2, Тб., 1967, 387 с.<br />
98. TinaTin oCiauri<br />
miTologiuri gadmocemebi aRmosavleT saqarTvelos mTianeTSi, Tb., 1967.<br />
wignis 87-96 gverdebze avtori msjelobs `vefxistyaosanSi~ arsebul cnebebze: `qaji~ da<br />
`qajeTi~ da zepiri miTologiuri gadmocemebidan cnobil `qajebsa~ da `qajaveTis~ qveyanaze.<br />
misi azriT, fSav-xevsuruli Tqmulebebis `qajebSi~ igulisxmebian Crdilo kavkasiaSi — qisteTSi<br />
an didoeTSi mcxovrebi tomebi, romlebic qarTveli mTielebisagan gansxvavdebian wes-<br />
CveulebiT, agreTve sameurneo da sabrZolo iaraRis damzadebis xelovnebiT, zogadad — li-<br />
Tonis Wedvisa da damuSavebis maRali ostatobiT.<br />
iqve (gv. 96) T. oCiaurs mohyavs eTnograf vera bardaveliZis mosazreba (misi gamouqveynebeli<br />
Sromidan `О каджах~), romelic xevsuruli Tqmulebis qajebs ukavSirebs protoxe-<br />
31
Tur toms — kaSkebs (savaraudo qaSagebs) da TqmulebebSi aRwerili ambavi miaCnia aRmosavleT<br />
saqarTvelos tomebis mier warmoebuli brZolebis anareklad kaSkebisa da wobenebis winaaRmdeg.<br />
T. oCiaurs dausabuTeblad miaCnia SoTa CijavaZis mosazreba, rom `vefxistyaosnis~ qajebSi<br />
realurad arsebuli xalxi — indoeTSi mcxovrebi `kaCis~ tomi an nigerieli `qajus~ tomi<br />
igulisxmeba.<br />
mkvlevris varaudiT, rusTvelis poemaSi `qaji~ xalxis eTnikuri saxeli ki araa, aramed<br />
maT ase eZaxian `gareSemoni yvelani~, maTgan gansxvavebuli yofisa da znis gamo. g. a.<br />
99. В. Ошерович<br />
Находка в Ленинграде<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 8 февр., №34, gv. 3.<br />
cnoba, rom k. n. grigorianma aRmoaCina peterburgis cenzuris mier 1892 wels gacemuli<br />
nebarTva SoTa rusTavelis portretis gamoqveynebis Sesaxeb. nebarTa xelmowerilia niko<br />
maris mier. b.d.<br />
100. pavle oxrimenko<br />
`vefxistyaosnis~ pirveli belorusuli gamocema<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 27 ianv., № 5, gv. 1.<br />
rogorc avtori wers, `vefxistyaosnis~ nawyvetebi belorusul enaze 1937 wels daibWda<br />
(m. xvedoroviCis, a. zareckis da sxvebis Targmanebi), 1966 wels ki gamoica a. zvonakisa da m. xvedoroviCis<br />
sruli Targmani. gamocemas erTvis i. ToiZis ilustraciebi da poet i. semeJonis winasityvaoba,<br />
romelSic daxasiaTebulia SoTa rusTavelis poemis mniSvneloba da Tavisebureba.<br />
g. a.<br />
101. f. pavliaSvili<br />
rusTvelis kabineti erevnis universitetSi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 14 oqtomberi, № 242, gv. 3<br />
avtori gvacnobs erevnis universitetSi gaxsnil SoTa rusTavelis saxelobis somxur-qar-<br />
Tuli filologiis kabinets, romelsac saTaveSi udgas gurgen sevaki, TanaSemweebi arian mixeil<br />
baburiani da cismara zedginiZe. sxva RonisZiebebTan erTad aRniSnulia, rom `gaTvaliswinebulia<br />
gamovides m. baburianis naSromi _ `vefxistyaosnis~ somxuri Targmanebi~. b.d.<br />
102. ap. Jordania<br />
fiqrebi `vefxistyaosanze~<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 4, gv. 70-76.<br />
avtori msjelobs grZnobis (gulis) da gonebismieri gansjisa da moqmedebis mniSvnelobaze<br />
`vefxistyaosnis~ personaJebis cxovrebasa da urTierTobaSi. misi TqmiT, rusTavelis<br />
Txzuleba swored grZnoba-gonebis Widilis Sedegad Sobili adamianuri vnebebis gamovlenis<br />
saukeTeso magaliTs warmoadgens.<br />
avtori kritikulad ganixilavs S. nucubiZis mier `dasawyisis~ me-2 strofis teqstobris<br />
gasworebas: `momec survili mijnurTa sikvdimde gasatanisa~, sadac `survili~ gagebulia Zalis,<br />
SesaZleblobis Sesatyvisad, da mkvlevris mosazrebas, rom es strofi Sinaarsobrivad aq<br />
Seuferebelia da gadatanil unda iqnas epilogSi (ix. agr. anotacia aqve, № 444). g. a.<br />
32
103. S. reviSvili<br />
germaneli profesori `vefxistyaosnis~ Sesaxeb<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 13 oqt., № 41.<br />
Zveli qarTuli enisa da saqarTvelos istoriis mkvlevari prof. gertrud peCi Tavis werilebSi<br />
cdilobs sxvadasxva kuTxiT gaaSuqos rusTavelis poemasTan dakavSirebuli rTuli<br />
samecniero problemebi.<br />
g. peCis azriT, `vefxistyaosani~ Tavisi siuJeturi da ideuri fesvebiT mTlianad qarTul<br />
niadagzea aRmocenebuli. Txzulebis siuJeti, misive gamoTqmiT, JRers rogorc `orxmovani<br />
fuga~.<br />
poemaSi mkvlevari xedavs dionise areopagelis ideebis gamoZaxils da warmoaCens masSi<br />
Caqsovili umaRlesi eTikuri idealebis gamomxatvel azrebs.<br />
mkvlevari aRniSnavs saraindo romanTan poemis Tanmxvedr Tvisebebs, magram iqve dasZens:<br />
nawarmoebis Rrma SeswavliT vrwmundebiT, rom poema arsebiTad ver eteva saraindo romanis<br />
farglebSi, iqceva diadi ideebis matarebel Txzulebad da Tanadrouli humanisturi msoflmxedvelobis<br />
`ukvdav mowmed~. g. a.<br />
104. S. reviSvili<br />
uZvelesi, umdidresi<br />
(qarTuli <strong>literatura</strong> maieris jibis leqsikonSi)<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 17 noemb., № 268. ix. anot. № 52.<br />
105. arCil rugoSeli [totoCava]<br />
rusTavelis `saxli~<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 21 ivlisi, № 29, gv. 2.<br />
avtoris azriT, `vefxistyaosnis~ striqonSi `gebrZanamca saxliT TqveniT, cremli arca maSin<br />
mdindes~ (1525,3) `saxliT TqveniT~ nacvlad Tavidan unda yofiliyo `saxlad Tqvenad~, sadac<br />
`saxli~ aris axlavs zmnis myofadi drois mimReoba da niSnavs TqvenTvis saxleblad. mTel strofs<br />
ase ganmartavs: `rogor iqneba, kacma ar dagiTmos (ar Segisrulos), rac unda isurvo, ar daviSuro<br />
Cemi qali, Tundac mosaklavad da tyved gindodes; [Tqvenda saxleblad] rom mibrZanoT, cremli<br />
arc maSin damdindeba; TinaTini avTandilisTanas vis ipovnis, casac rom aswvdes~. b.d.<br />
106. i. rCeuliSvili<br />
metyveli, STambeWdavi saxeebi<br />
(TviTnaswavli mxatvari)<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 24 ivlisi, № 171, gv. 3.<br />
avtori mogviTxrobs TviTnaswavl mxatvar mixeil soloRaSvilze, romelsac sxva mraval<br />
namuSevarTan erTad Seuqmnia tiloebi: `SoTa rusTaveli sawer magidasTan~, `mgosani mefes-<br />
Tan~, `SoTa rusTavelis Zeglis eskizi, _ avTandils, fridonsa da tariels xelSi «vefxistyaosani»<br />
uWiravT da wignze amayad dgas misi avtori~. b.d.<br />
107. nino salia<br />
rusTavelis 800 wlisTavi<br />
Jur. `bedi qarTlisa~, XXIII-XXIV, 1967, gv. 83-104 (frangul enaze).<br />
33
108. giorgi saluqvaZe<br />
rusTavelis kidev erTi majamis gamo<br />
Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 5, gv. 76.<br />
avtori wers, rom rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si rusTvelis majamebSi araa aRnusxuli<br />
84-es strofSi arsebuli:<br />
Savi cxeni sadaviTa<br />
hyva lomsa da viTa gmirsa.<br />
avtori Tvlis, rom aseTi SemTxvevebi yvela unda aRricxuli iyos.<br />
SeniSvna: g. saluqvaZis msjelobas sizuste aklia, am striqonSi majamuri (anu omonimuri)<br />
riTma araa — sityvaTa aseT TamaSs SeiZleba aliteracia an SidariTma ewodos. g. a.<br />
109. roman samarini<br />
rusTavelis poema da XII-XIII ss. msoflio literaturuli procesi<br />
Jur. `Лит. Грузия~, 1967, 3, gv. 73-77; `mnaTobi~, 1967, № 2, gv. 158-164.<br />
avtori aRniSnavs, rom XII s-is Txzulebebs: `nibelungebis simReras~, `vefxistyaosans~,<br />
trubadurebis poezias da sxv. xSirad ganixilaven `Sua saukuneTa wyvdiadis~ fonze, rac<br />
marTebuli araa. istorikosebi da xelovnebaTmcodneebi didi xania aRar Tvlian XII saukunes<br />
`wyvdiadis samefod~. es epoqa ganumeorebelia msoflio kulturis istoriaSi. feodaluri<br />
sazogadoebis ayvaveba mTel rig Zlier saxelmwifoebSi qmnida SesaZleblobas, raTa axal<br />
safexurze asuliyo mTel msoflioSi adamianis azrisa da xelovnebis ganviTareba. aRmocenda<br />
mxatvruli nawarmoebis axali tipi, romelmac dasavleTSi ganimtkica romanis saxelwodeba.<br />
am Janris warmomadgenlebi — kretien de trua, benua de sent mori, fon feldeke, v. fon eSenbaxi,<br />
nizami ganjevi da SoTa rusTaveli arian swored am naTeli XII saukunis Svilebi.<br />
rogorc avtori wers, `XII s-is saqarTveloSi Seiqmna Rrmad novatoruli nawarmoebi, romelic<br />
amozrdilia xalxur safuZvelze da romelic amasTan iTvaliswinebs maSindeli msoflios<br />
Zalze mowinave kulturul tradiciebs~. rusTavelis Txzuleba `aris brwyinvale sinTezi,<br />
romelic moicavs imdroindeli cxovrebis umTavres aspeqtebsa da gvixatavs XII saukunis adamianTa<br />
ganzogadebul saxeebs. aq Sejamebulia ara marto msoflio literaturis gamocdileba,<br />
aramed mravalsaukurovani qarTuli mwerlobis miRwevebic~.<br />
mkvlevris TqmiT, `vefxistyaosani~ gamoirCeva Tavisi poeturi stiliTa da leqsis maRali<br />
teqnikiTac. im drois veeberTela poeturi tiloebi xasiaTdebian SedarebiT uxeSi poeturi<br />
qsoviliTa da primitiuli aqsesuariT (dasavleTSi), an ukiduresi mravalsityvaobiTa da versifikaciuli<br />
gatacebiT (aRmosavleTSi). rusTavelis genialuri leqsi, romelmac Seisisxlxorca<br />
qarTuli folkloruli da literaturuli leqsTwyobis yvela monapovari, gvaocebs<br />
danteseburi lakonizmiT, xolo saWiro SemTxvevaSi metaforebisa da poeturi saxeebis dauokebel<br />
nakadad moedineba. g. a.<br />
110. sergei serebriakovi<br />
maria pritvici _ `vefxistyaosni~ mTargmneli<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis<br />
institutis XXVII samecniero sesia, muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 9-10.<br />
mogvyavs mTlianad:<br />
1. `vefxistyaosnis~ sruli germanuli Targmani orjer gamoqveynda: a) 1889 w. (mTargmneli<br />
artur laisti), b) 1955 w. (mTargmneli hugo huperti).<br />
2. hugo hupertis Targmanis SemoqmedebiT istoriaSi garkveuli roli Seasrula m. pritvicis<br />
Targmanma: kerZod, m. pritvicma pirvelma Semoitana germanulSi is metri, romelic<br />
Semdgom gamoiyena hugo hupertma.<br />
3. m. pritvicis Targmani, mTeli rigi mizezebis gamo, gamouqveynebuli darCa. mTavari am<br />
mizezTagania Targmanis garkveuli sisuste, magram amasTanave Targmans uTuod dadebiTi<br />
mxarec gaaCnia, romlis gamoc misi gauTvaliswinebloba rusTavelis poemis germanul enaze<br />
Targmnis istoriaSi ar iqneboda marTebuli. b.d.<br />
34
111. irJi v. svoboda<br />
rubrikiT: msoflio sarbielze<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />
Cexoslovakiis presaSi (`rude pravo~) gamoqveynebul statiis Semoklebul qarTul TargmanSi<br />
aRniSnulia, rom rusTvelis saiubileo dReebSi `Tbilisi poeziis dedaqalaqad iqca~<br />
da CamoTvlilia nawili mwerlebisa, romlebic iubiles eswrebian `poetebi — ganagrZobs avtori,<br />
_ xSirad vkamaTobT xolme, Tu ra aris poezia da ra ar aris poezia... rusTavelma ki es<br />
icoda. icoda, rom poezia es aris siyvaruli. siZulvili arafers Tesavs sikvdilis garda, siyvaruli<br />
ki sicocxles badebs.<br />
wlevandeli Jurnal-gazeTebi rusTavelis saxeliT aWrelda. werdnen — rusTavelma saukunenaxevriT<br />
an TiTqmis ori saukuniT gauswroo aRorZinebas. igi iyo pirveli didi poeti-humanisti,<br />
da umalve gaisma: es rogor, raRa maincdamainc saqarTveloSi, aziis erT patara qveyanaSi<br />
moxda es?<br />
mibrZandiT saqarTveloSi da Tavadve mixvdebiT yovelives, imitom, rom rusTaveli da<br />
saqarTvelo erTi da igive cnebebia~. b.d.<br />
112. igor sikiricki<br />
[aRorZinebis xanis udidesi poeti]<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 28 ivlisi, № 30, gv. 4.<br />
sagazeTo interviuSi poloneli mTargmneli aRniSnavs, rom man moamzada adaptirebuli<br />
gamocema. `Teqvsmetmarcvlovani oTxi taepi rvamarcvlovan rva taepad gadavitane, radgan<br />
vfiqrobdi, polonuri leqsis wyobas miCveuli axalgazrdoba ufro kargad aRiqvamda mas...<br />
axal TargmanSi ukve strofSi iqneba Teqvsmetmarcvlovani oTxi taepi, rogorc rusTavels<br />
aqvs. Tu raoden didia polonel mkiTxvelTa interesi `vefxistyaosnisadmi~, es iqidanac<br />
Cans, rom TviT arasruli Targmani samjer gamoica. b. d.<br />
113. r. siraZe<br />
moZRvreba orgvari sibrZnis Sesaxeb da<br />
misi mniSvneloba Zveli qarTuli mwerlobisaTvis<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia,<br />
muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 26-27.<br />
avtoris azriT, moZRvrebas orgvari (saRvTo da amqveyniuri) sibrZnis Sesaxeb Zvel qar-<br />
Tul mwerlobaSi Taviseburi ganviTareba ganucdia. ioane sabanisZe da giorgi merCule maT `erTmaneTisagan<br />
TiSaven da erTmaneTs upirispireben~. efrem mciresTan `amqveyniuri sibrZnis saWiroeba<br />
daSvebulia: aucilebladaa miCneuli saRvTo da amqveyniuri sibrZnis urTierTkav-<br />
Siri. rusTavelTan amqveyniuri sibrZnis mniSvneloba saRvTo sibrZnemdea amaRlebuli... rus-<br />
Tvelis mixedviT, mwerlobisaTvis erTnairad sayuradRebodaa gamocxadebuli sinamdvilis<br />
yovelgvari forma~. aRorZinebis xanaSi `gaTiSulia saRvTo da saero sibrZne, amasTanave am<br />
ukanasknelis damoukidebeli faseuloba uaryofili araa, Tumca damdablebuladaa warmodgenili~.<br />
am xanaSi `aseTi Tvalsazrisi mkvidrdeba: erTsa da imave nawarmoebs SesaZlebelia<br />
hqondes orgvari azri — saRvTo da saero~. b.d.<br />
114. qsenia sixaruliZe<br />
Tormeti dRe SveicariaSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 13 ianv., № 3, gv. 3.<br />
mkvlevari aRwers mogzaurobis STabeWdilebebs, maT Soris _ Sexvedras Jenevis universitetis<br />
filologiis fakultetis dekanTan. aRniSnavs, rom 1937 wels am universitetSi Catarda<br />
rusTavelisadmi miZRvnili sxdoma. am sxdomisaTvis momzadebuli masalebi 1963 wels<br />
gamoqveynda frangul enaze saTauriT `SoTa rusTaveli Jenevis universitetSi~. g. a.<br />
35
115. ivan skala<br />
rubrikiT: msoflio sarbielze<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 16 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />
Cexoslovakiis presaSi (`kulturni tvorba~) gamoqveynebuli i. skalas statiis Semoklebuli<br />
qarTuli Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />
`... yovel xalxs gaaCnia kulturis iseTi Zegli, romelSic gansaxierebulia eris ufaqizesi<br />
arseba, misi suli, misi cxovreba. qarTveli xalxis aseTi Zeglia SoTa rusTavelis «vefxistyaosani»,<br />
poema WeSmariti megobrobisa, spetaki siyvarulisa da adamianTa Zmobisa. am poemis<br />
didbunebovan adamianTa xasiaTebi da mwveli vnebebi iseve gvxiblaven, rogorc sofoklesa<br />
da Seqspiris SedevrebSi.<br />
«vefxistyaosani» SesaniSnavi nimuSia imisa, Tu rogori unda iyos WeSmariti literaturuli<br />
qmedeba.<br />
ara mgonia, dedamiwaze arsebobdes kidev sxva eri, romelic aseT did pativs scemdes<br />
Tavis poets, ase uyvardes igi. amis mizezi albaT qarTveli kacis Sinagan silamazesa da Rrma<br />
emociurobaSi unda veZeboT. qarTveli xalxi mravali saukunis manZilze ibrZoda Tavisi damoukideblobisaTvis,<br />
da, ai, swored am dros, cecxlsa da sisxlSi, tkivilsa da varamaSi, yvelaze<br />
wmindas, Cauqrobels, qeduxrels igi xedavda poeziaSi — rusTavelSi. mis brwyinvale poemaSi<br />
poulobda am TiTqos xorcSesxmul survilebsa da grZnobebs.<br />
mters asjer da aTasjer SeeZlo gaepartaxebina da moesra qalaqebi da soflebi, magram eris<br />
suli, misi sidiade, misi grZnoba da silamaze inaxeboda didi poetis SemoqmedebaSi~. b.d.<br />
116. l. stoianovi<br />
rubrikiT: msoflio sarbielze<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />
bulgarul presaSi (`literaturen front~) gamoqveynebuli l. stoianovis statiis<br />
Semoklebuli qarTuli Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />
`... aq yoveli kuTxe bunebis saswaulia. aseTia rusTavelis samSoblo. aqedan iRebs saTaves<br />
misi poeturi genia, misi sulieri samyaro, Rrma sibrZne, gancdaTa romantiuloba.<br />
rusTavelis leqsi xan mTis ankara wyarosaviT morakrakebs, xanac grigaliviT boboqrobs...<br />
«vefxistyaosanma» dagvanaxa, rom misma avtorma Tavisi saukunis kulturis mwvervalze Sedga<br />
fexi, mtkiced gaidga fesvi Tavis epoqaSi, mSobliur xalxSi...<br />
ai poemis qvakuTxedi: bedniereba adamianTa siyvaruli da megobrobaa, sikeTe da ara<br />
boroteba unda marTavdes adamianis yovel nabijs da saqciels.<br />
amiTaa SoTa rusTaveli ukvdavi...~. b.d.<br />
117. А. Стратьева<br />
Вернувшись из-за океана<br />
Беседа с кинорежиссером Р. Чхеидзе<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 26 maisi, №121, gv. 3.<br />
r. CxeiZe interviuSi aRniSnavs, rom sabWoTa kinos moRvaweebi imyofebodnen Cilesa da<br />
urugvaiSi. santiagoSi is Sexvedria 1966 wlis 29 dekembers iq gamarTul rusTvelis dabadebis<br />
800 wlisTavis iubiles monawileebs, romlebsac misTvis gadauciaT saiubileo afiSebi,<br />
programebi, mosawvevi baraTebi da iq gamomavali, g. botaros mier Targmnili `vefxistyaosani~,<br />
romelsac avTandil merabiSvils winasityvaoba axlavs. b.d.<br />
36
118. iv. surgulaZe<br />
savaziro `vefxistyaosnis~ mixedviT<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, № 12, gv. 142-149.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ epoqis ZeglebSi termini `savaziro~ naxsenebi<br />
ar aris. iq mxolod saubaria vazirebze, romlebic mefesTan saTaTbiro uflebiT sargebloben.<br />
wyaroebis monacemebis mixedviT, mkvlevari ase ganmartavs am saxelos (Tanamdebobis)<br />
mniSvnelobas:<br />
1. vaziri niSnavda did vazirs, mefis moadgiles, yvela moxeleze ufross;<br />
2. vaziri ewodeboda mmarTvelobis romelime dargis xelmZRvanels, daaxloebiT iseTs,<br />
rogoric ministria.<br />
3. vaziri niSnavda mrCevels, aqedan: vaziroba — rCevas, TaTbirs.<br />
4. vaziri iyo mefis, anu mTavarsardlis amalis wevri, an jaris gansakuTrebuli nawilis wevri.<br />
avtori miuTiTebs imazec, rom `savaziro~ rusTavelis TxzulebaSi iseve, rogorc qarTul<br />
saxelmwifo samarTalSi, mefesTan arsebuli saTaTbiro organoa, romelic Tavisi mowodebiT<br />
progresul rols asrulebda. g. a.<br />
119. Т. Табидзе<br />
Бальмонт и Грузия<br />
Jur. `Лит. Грузия~, 1967, № 6, gv. 61-62.<br />
es werili pirvelad daibeWda gazeTSi `saqarTvelo~, 1917, № 129 (ix. g. imedaSvili, 1957,<br />
anotacia № 958).<br />
120. n. tixonovi<br />
werili moskovidan<br />
saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />
1967, 30 seqtemberi, gv. 1.<br />
avtori werils ugzavnis i. abaSiZes. mogvyavs srulad:<br />
`Zvirfaso megobaro irakli! ra didebulia, rom am wlidan dadginda rusTavelis dRe —<br />
qarTuli poeziis dRe.<br />
vfiqrob, rom es wamowyeba marto saqarTveloSi rodi hpovebs cxovelmyofel gamoxmaurebas,<br />
_ yoveli kuTxidan da respublikidan gamoexmaurebian megobrebi am dRes. gazeTi<br />
iqneba mimzidveli da mravalferovani. am mravalferovnebis Sesamateblad gigzavniT leqss,<br />
Tu dabeWdavT esoden sapatio dRes, didad gamaxarebT. gisurvebT warmatebas da yovel<br />
sikeTes! guliTadi salmiT nikoloz tixonovi. seqtemberi, 1967, moskovi~.<br />
aqve dabeWdilia n. tixonovis es leqsic _ `mTebSi~ (Targmani revaz margianisa). b.d.<br />
121. [uavtoro]<br />
rusTaveli SoTa<br />
mokle bulgaruli enciklopedia, t. IV, sofia, 1967, gv. 441; qarTuli Targmani (n. zautaSvilisa) _<br />
kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, 1978, gv. 391-391.<br />
statiaSi aRniSnulia, rom SoTa rusTaveli (XII s.) — qarTveli poeti-humanisti, avtoria<br />
epikuri poemis `vefxistyaosnisa~, romelic adreuli aRorZinebis ideebis matarebelia, umReris<br />
miwier gancdebsa da adamianur vnebebs. misTvis ucxoa religiuri mistika. poema gamoir-<br />
Ceva mdidari eniT, daxvewili stiliT, gmirTa mkafio daxasiaTebiTa da lirizmiT. g. a.<br />
37
122. [uavtoro]]<br />
rusTaveli SoTa<br />
Schwezer Lexikon, VI, ciurixi, 1967, gv. 706; qarTuli Targmani (n. amaSukelisa) _ kreb. `rusTveli<br />
msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 393.<br />
statia mogvyavs srulad: `rusTaveli SoTa _ XII saukunis qarTveli poeti, gadmocemis<br />
Tanaxmad, Tamar mefis mrCeveli da meWurWleTuxucesi. Semdeg berad Semdgara ierusalimSi.<br />
dagvitova qarTuli erovnuli eposi `vefxistyaosani~, _ rainduli siyvarulisa da kultad<br />
qceuli megobrobis ambavi, romelSic SeiniSneba gilgameSis eposis miTiuri birTvi~. g. a.<br />
123. [uavtoro]<br />
rusTavelis bareliefi universitetSi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 3 Tebervali, № 29, gv. 1.<br />
aRwerilia Tbilisis saxelmwifo universitetis mTavar korpusSi SoTa rusTavelis bareliefis<br />
gaxsnis ceremoniali. sityvebiT gamovidnen: i. vekua, a. baramiZe, S. nucubiZe. b.d.<br />
124. [uavtoro]]<br />
[rusTavelis memoriali]<br />
saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />
1967, 30 seqtemberi, gv. 9.<br />
mocemulia suraTi rusTvelis memorialisa, romelic Tbilisis zRvisken mimavali gzis<br />
`platoze iqneba gaSlili~ (proeqtis avtorebi — a. baqraZe, o. liTaniSvili, n. jobaZe). iqvea<br />
am ansamblis mokle daxasiaTeba: iqneba `pilonebisagan Semdgari ormocmetriani vertikali~,<br />
`Teatroni 800 kacs daitevs~. `es Ria muzeumia. mis talantebSi mxolod freskebia kedlebze<br />
«vefxistyaosnisa» da didi mgosnis cxovrebis Temaze~. b.d.<br />
125. [uavtoro]<br />
vefxistyaosani ebraul enaze<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1967, 16 Teb., № 21, gv. 2.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom `vefxistyaosani~ klasikur ebraulze (ivriti) Targmna<br />
boris gaponovma.<br />
126. [uavtoro]<br />
[k. gurulis Weduroba]<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 28 ianvari, № 24, gv. 3.<br />
cnoba, rom koba guruli, romelmac samxatvro akademia daamTavra S. miqataZisa da k. merabiSvilis<br />
xelmZRvanelobiT, `amzadebs namuSevrebs monrealis gamofenisaTvis~. iqve, sxva<br />
namuSevrebTan erTad, dabeWdilia `vefxistyaosnis~ `pirveli beWduri gaformeba~ da SoTa<br />
rusTvelis portreti. b.d.<br />
127. [uavtoro]<br />
Стенд Руставели<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 23 Tebervali, № 47.<br />
cnoba, rom saqarTvelos saxelmwifo muzeumSi gaixsna rusTavelis epoqisadmi miZRvnili<br />
gamofena. sxvebTan erTad gamofenilia `vefxistyaosnis~ oTxi xelnaweris fotopirebi,<br />
ierusalimuri da borjomis maxloblad axladaRmoCenili freskebis fotoebi. b.d.<br />
38
128. [uavtoro]<br />
SoTa rusTavelis xsovnis aRsaniSnavad<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 5 marti, № 55, gv. 4; `Заря Востока~, 1967, 5 marti, № 55, gv. 4; `lit. saq.~, 1967,<br />
24 marti, № 13, gv. 4.<br />
sakdesis informaciaSi aRniSnulia, rom TeiranSi iranis sabWoTa kavSirTan kulturuli<br />
urTierTobis sazogadoebaSi gaimarTa saRamo, romelic mieZRvna SoTa rusTavelis dabadebis<br />
800 wlisTavs. moxseneba `vefxistyaosnis~ avtoris cxovrebisa da Semoqmedebis Sesaxeb<br />
gaakeTa cnobilma iranelma <strong>literatura</strong>Tmcodnem da poetma qaxremanma. g. a.<br />
129. [uavtoro]<br />
Цель жизни – служение народу<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 3 marti, № 54, gv. 1.<br />
leninis ordeniT dajildoebasTan dakavSirebiT interviuSi akaki SaniZe aRniSnavs, rom<br />
wina, saiubileo, wels ~vefxistyaosnis~ pirveli tomis gamocemis Semdeg, sadac Sesulia avtoriseuli<br />
teqsti ZiriTadi xelnawerebisa da gamocemebis variantebiTurT, al. baramiZesa<br />
da b. darCiasTan erTad amzadebs meore toms, romelSic saTanado variantebTan erTad Seva<br />
poemis CanarTi strofebi da danarTi epizodebi. b.d.<br />
130. [uavtoro]<br />
pirveli <strong>rusTvelologiuri</strong>...<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 10 marti, № 8, gv. 3.<br />
cnoba, rom Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelologiis kabinetSi gaimarTa<br />
pirveli <strong>rusTvelologiuri</strong> seminari, romelzec al. baramiZem waikiTxa moxseneba `vefxistyaosnis<br />
kompoziciis garSemo~. kamaTSi monawileoba miiRes v. Sadurma, l. menabdem, a. canavam,<br />
i. gigineiSvilma, n. orlovskaiam da sxvebma. maT ilaparakes p. berkovis mecnierul muSaobaze<br />
da mxari dauWires momxsenebels, romelmac kritikulad Seafasa p. berkovis <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
naazrevi. b.d.<br />
131. [uavtoro]<br />
sayuradRebo tradicia...<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 19677 aprili, № 15, gv.4.<br />
Cexoslovakiis gazeT `rude pravo~-Si gamoqveynebul am mcire werilSi Seqebulia msoflios<br />
mSvidobis sabWo, romlis gadawyvetilebiT, msoflios masStabiT aRiniSna rusTvelis<br />
dabadebis 800 wlisTavi. iqve naTqvamia: `didi poetis (rusTvelis _ b.d.) pativsacemad<br />
praRis saqalaqo biblioTekaSi Catarda sazeimo saRamo... saRamos sasiamovno siuprizi iyo<br />
«vefxistyaosnis» axali Cexuri Targmanis (mTargmneli v. Cerni) SesaniSnavi, faqizi<br />
deklamacia i. vondroviCekisa da b. pastorekis mier~. b.d.<br />
132. [uavtoro]<br />
mesame <strong>rusTvelologiuri</strong>....<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 7 maisi, № 16, gv. 3.<br />
avtori gvacnobs Tb. saxelmwifo universitetSi rusTvelologiur seminarze wakiTxul<br />
ivane gigineiSvilis moxsenebas _ `zmnis piris formaTa aRrevis SemTxvevebi «vefxistyaosnis»<br />
Cvenamde moRweul teqstSi~. momxseneblis azriT `vefxistyaosnis~ gamocemebSi<br />
weria da unda Seicvalos formebiT: gmarTebs — marTebs (str. 787), mmarTebs — marTebs (504),<br />
39
gvmarTebs — marTebs (154), gvyavs — gyavs (130), damimZimda — ra umZimda (518), ar iyo, ar, savneblisa<br />
— ar uyo ar savnebeli (278), aRar gawyens — aRar gawyen (888), Sesjerdi — Sevsjerdi (413),<br />
gsmenodes _ hsmenodes (640), mogegebvi — mogvegebe (438), dacamvedra — dacamvedre (383),<br />
Seundobo — Sevundobo (469), momivida/momikida — momekida (585), mimawvine — mimawine (354),<br />
momiyvane — momiyene (892), movkveo — movÃeo (1591). kamaTSi gamosulebma — al. baramiZes, iv. SilakaZem,<br />
S. Rlontma, iv. lolaSvilma, al. WinWaraulma _ `metwil SemTxvevaSi mxari dauWires<br />
moxsenebaSi warmodgenil gasworebebs~. b.d.<br />
133. [uavtoro]<br />
icnobdeT, balet `SoTa rusTavelis avtoria~<br />
(a. Cerepnini TbilisSi)<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 16 maisi, № 112, gv. 3.<br />
134. [uavtoro]<br />
`vefxistyaosnis~ axali inglisuri gamocema<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 26 ivlisi, № 173, gv. 3.<br />
informacia gvacnobs marjori uordropis inglisurad naTargmni `vefxistyaosnis~ axal,<br />
meoTxe, 1966 wlis londonur gamocemas, romelsac `darTuli aqvs sami damateba~: `vefxistyaosnis~<br />
Sesavali strofebis Targmani (n. maris), bibliografiuli SeniSvnebi da saZieblebi. b.d.<br />
135. [uavtoro]<br />
Cveni kulturis megobari<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 29 ivlisi, № 176, gv. 4.<br />
interviuSi i. sikiricki mogviTxrobs, Tu rogor gaecno saqarTvelosa da mis kulturas.<br />
kerZod, aRniSnavs, rom 1959 wels pirvelad Camovida saqarTveloSi, `vefxistyaosans~ gaecno<br />
S. nucubiZiseuli TargmaniT. 1961 wels polonurad gamosca mis mier Targmnili `vefxistyaosnis~<br />
arasruli teqsti, damuSavebuli axalgazrdobisaTvis. Targmnisas didad exmareboda<br />
S. nucubiZe. rusTvelis saiubileod saubrebiT gamodioda poloneTis radiosa da televiziaSi,<br />
Jurnal-gazeTebSi beWdavda werilebsa da narkvevebs saqarTvelosa da rusTvelis<br />
Sesaxeb.<br />
iqve dabeWdilia i. sikirickis suraTi mis meuRlesa da vaJiSvilTan erTad. b.d.<br />
136. [uavtoro]<br />
sasargeblo naSromi<br />
Jur. `niangi~, 1967, № 14, gv. 2.<br />
statia exeba al papavas broSuras `vefxistyaosnis cxovelTa samyaro~ (1966). igi iumoriT<br />
aris dawerili, magram Cans, rom dasaxelebuli naSromi sakmaod vrcel informacias<br />
Seicavs. mag., broSuridan vgebulobT, rom poemaSi moxseniebulia cxovelTa 42 saxeoba, maT<br />
Soris: gareuli ZuZumwovarebis _ 14, Sinauris _ 7, frinvelTa 17 saxeoba, qvewarmavalTagan<br />
_ 3. TiToeuli saxeoba daxasiaTebulia maTi niSan-Tvisebebisa da Cvevebis mixedviT. g. a.<br />
137. [uavtoro]<br />
rusTavelis Zegli tyibulSi<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 17 dekemberi, № 289, gv. 4.<br />
40
138. [uavtoro]<br />
SoTa rusTavelis Zegli moskovSi<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 1, gv. 7.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom moskovSi,quCa `bolSaia gruzinskaiaze~ aRimarTa moqandake<br />
merab berZeniSvilis mier Seqmnili qandakeba SoTa rusTavelisa. avtoris TqmiT, qandakeba<br />
plastikurad metyveli da msubuqad naZerwia. is gvagrZnobinebs, rom rusTaveli<br />
rogorc warsuls, iseve momavalsac ekuTvnis. g. a.<br />
139. [uavtoro]<br />
“Но пусть безумье будет обоюдно...”<br />
К 100-летию со дня рождения К. Д. Бальмонта<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1967, № 6, gv. 60-61.<br />
saredaqcio miZRvnaSi saubaria im gulTbil da saqmian urTierTobaze, rac akavSirebda<br />
k. balmontsa da qarTvel inteligencias. aRniSnulia, rom balmonti dResac axsovT da afaseben<br />
imisaTvis, rom misi SemoqmedebiTi gmirobiT da farTo propagandistuli moRvaweobiT<br />
rusTavelis Txzuleba gaxda rusuli poeziis kuTvnilebad da nawilad.<br />
saTaurad gatanili winadadeba aRebulia k. balmontis leqsidan, romelic rusTavelis<br />
samSoblos — saqarTvelos eZRvneba. aqve (gv. 61-62) dabeWdilia tician tabiZis werili `balmonti<br />
da saqarTvelo~, romelic gamoqveynebuli iyo 1917 wels gazeTSi `saqarTvelo~, №219.<br />
(werili rusulad Targmnilia g. margvelaSvilis mier). g. a.<br />
140. [uavtoro]<br />
qarTuli poeziis dResaswauli<br />
gaz. `komunisti~, 1967, 1 oqt., gv. 4; `Tbilisi~, 1967, 2 oqt., gv. 3.<br />
141. [uavtoro]<br />
rusTavelis dRe — poeziis dRe<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 29 seqt., gv. 2; 6 oqt., gv. 2.<br />
142. [uavtoro]<br />
Новые докумунты<br />
gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 15 ivlisi, № 139, gv. 3.<br />
dabeWdilia cnoba, rom Tbilisis universitetis profesorma g. Jordaniam leqciaSi isaubra<br />
parizSi qarTvelebTan, maT Soris, rusTvelolog v. nozaZesTan, Sexvedraze. b.d.<br />
143. [uavtoro]<br />
“Шахматная руствелиана” финиширует<br />
gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 25 ianvari, № 21, gv. 4.<br />
leningradidan TbilisSi Camosuli saWadrako kompozitori, profesori aleqsandre osipis<br />
Ze gorbstmani saubrobs rusTvelis saiubileod saWadrako etiudebSi gamarTul Sejibrebaze,<br />
romlis mTavari msaji TviTon aris. iqve aRniSnavs, rom 1918-1920 wlebSi igi swavlobda<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetze da ikvlevda SoTa<br />
rusTavelis Semoqmedebas. b.d.<br />
41
144. monika uaiti<br />
rubrikiT: msoflio sarbielze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />
kanadis presaSi (`moambe~) gamoqveynebuli statiis qarTul Semoklebul TargmanSi avtori<br />
axasiaTebs XII saukunis evropas, rogorT Savbnel xanas, da mis gverdiT udides Sefasebas<br />
aZlevs saqarTvelos saxelmwifoebriv da kulturul cxovrebas. misi sityvebiT, saqarTvelo<br />
am dros `Tavis oqros xanas qmnida~. bolos wers: `rusTvelis poema msoflios mraval<br />
enazea Targmnili. samwuxarod, inglisur enaze am pomis erTaderTi Targmani arsebobs.<br />
mTargmnels, marjori skot uordrops, ar ucdia leqsad gadmoeca is didi silamaze da musikaloba,<br />
rac am poemas axasiaTebs. man mxolod poemis dawvrilebiTi Sinaarsis gadmotanisa-<br />
Tvis izruna. amis gamo ufaqizesi «vefxistyaosnis» nacvlad uxeSi, tlanqi da maRalfardovani<br />
nawarmoebi miviReT. miuxedvad amisa, mainc iqmneba zogadi warmodgena, rom es aris<br />
udidesi qmnileba da igi marto qarTveli xalxis ki ara, mTeli msoflios memkvidreobaa.<br />
rvaasi wlis winaT igi adamianis sidiades umReroda~. b.d.<br />
145. o. uridia<br />
Teimuraz bagrationi da `vefxistyaosnis~ gamocemis sakiTxi<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia,<br />
muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 29-30.<br />
avtori aRniSnavs: 1826 wels peterburgis sacenzuro komitetSi Teimuraz bagrationma<br />
xelaxali dabeWdvisaTvis waradgina `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli gamocema (K-10), rac<br />
ar ganxorcielebula. Teimuraz bagrationi ver iqneboda «vefxistyyaosnis» 1841 wlis gamocemis<br />
Tanaredaqtori. am gamocemaSi `gamomcemel-redaqtorebs gauTvaliswinebiaT Teimuraz<br />
bagrationis, petre qebaZis, giorgi avaliSivlisa da sxvaTa mier mowodebuli masalebi~. b.d.<br />
146. maqs pol fuSe<br />
rubrikiT: msoflio sarbielze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />
safrangeTis presaSi (`iumanite~) gamoqveynebuli maqs pol fuSes statiis Semoklebuli<br />
qarTuli Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />
`...sulac ar aris aucilebeli iyo qarTvelologi, raTa SeigrZno silamaze gasaocari «vefxistyaosnisa»,<br />
brwyinvale lirikuli poemisa, romelic rva saukunis winaT Seqmna didma geniam<br />
— SoTa rusTavelma.<br />
es Zalze momxiblavi, friad rTulsiuJetiani aRmosavluri legendaa, romelsac odnav<br />
Tu miedreba Cveni kurtuazuli romanebi. poemaSi erTdroulad sparsul da neoplatonur gavlenasac<br />
vxvdebiT, magram es odnavadac ver Crdilavs mis saocrad originalur erTianobas.<br />
es aris siyvarulis brwyinvale poema~. b.d.<br />
147. mixeil qvliviZe<br />
`vefxistyaosnis~ dasuraTebani<br />
Tb., 1967, 240 gv.<br />
wignis qvesaTaurebia:<br />
SoTa rusTavelis poema misi dasuraTebis TvalsazrisiT (gv. 5-57).<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerTa dasuraTebani (gv. 58-123).<br />
`vefxistyaosnis~ gamocemaTa dasuraTebani oqtombris revoluciamde (gv. 124-164).<br />
`vefxistyaosnis~ dasuraTebani oqtombris revoluciis Semdeg (gv. 165-231).<br />
damateba _ `vefxistyaosnis~ erTi ucxouri gamocemis Sesaxeb (gv. 232-238).<br />
ix. pirveli (1960 w.) gamocemis anotacia `bibliografiis~ II tomSi № 2787. g. a.<br />
42
148. nikoloz qoiava<br />
Sromis iaraRebi da piradi moxmarebis sagnebi `vefxistyaosanSi~<br />
Tb., 1967, 46 gv.<br />
broSuraSi CamoTvlilia rusTvelis TxzulebaSi dasaxelebuli Sromis iaraRebi: saxnisi,<br />
bade, maxe, mSvildi, isari, grdemli da sxv.<br />
rogorc mklvevari aRniSnavs, ufro mdidaria poemaSi warmodgenili piradi moxmarebis<br />
sagnebis sia; magaliTad, naxsenebia kvebis produqtebi: puri, xorci, Tevzi, mwvadi, kvercxi,<br />
kitri, mwnili, nuSi, narinji, Ciri, yandi, maWari, Rvino, do, zafrana.<br />
poemaSi naxsenebia sxvadasxva tansacmeli: adamianis sqesis, asakis, wodebisa da Tanamdebobis<br />
mixedviT. qalis Casacmelia: yabaCa, juba, ajiRa, ride da sxv; mamakacs Sehferis: kaba,<br />
juba, jubaCa, nabadi, ride, samxre, samklave (`sabami mklavisa~), perangi, xelmandili, sartyeli.<br />
poemaSi dasaxelebulia qsovilebi: xami, lari, atlasi, oqsino, Sardi, stavra, sirma,<br />
zarqaSi, zezi. TvalsaCino adgili uWiravs samxedro saWurvels, esenia: zaradi, muzaradi,<br />
Cabalaxi, jaWvi, javSani, fari, daraki, Subi, xmali; naxsenebia aveji, jam-WurWeli, musikaluri<br />
instrumentebi (na, nobi, Cangi, dafi, qosi...), sportuli nivTebi (burTi, Cogani, nardi...).<br />
naSromis dasasruls avtori aRniSnavs, rom Tavis poemaSi rusTaveli gviCvenebs mxolod<br />
nawils im Sromis iaraRebisa da piradi moxmarebis sagnebisa, romlebic gamoiyeneboda mis<br />
epoqaSi. g. a.<br />
149. dim. qumsiSvili<br />
mijnurobisa da mxatvruli saxis problema `vefxistyaosanSi~<br />
a. puSkinis sax. Tbilisis pedagogiuri institutis Sromebi,<br />
t. 21, 1967, gv. 233-266;<br />
ix. anotacia wignisa `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi~, (1968), № 260.<br />
150. dim. qumsiSvili<br />
rusTavelis poemis rusuli Targmanebis Sesaxeb<br />
a. puSkinis sax. Tbilisis ped. inst. XXXII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, 1967.<br />
ix. wignSi: `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi~, 1968, (anot. № 260).<br />
151. Salva Rlonti<br />
gamoCenili qarTveli mecnieris werilebi `vefxistyaosanze~<br />
Jur. `skola da cxovreba~, 1967, №5, gv. 90-92.<br />
recenzia exeba a. SaniZis wigns `vefxistyaosnis sakiTxebi~ (1966 w.), romelSi Sesul gamokvlevebSi<br />
ganxilulia rusTvelis poemis teqstologiuri, semantikur-etimologiuri da<br />
rusTvelologiis istoriis sakiTxebi.<br />
avtori dadebiTad afasebs wignSi dabeWdil naSromebs, nimuSad moaqvs poemis teqstis<br />
zogierTi adgilis a. SaniZiseuli gasworeba da daaskvnis, rom es wigni `garkveul etaps qmnis<br />
rusTvelologiis mecnierebaSi~. g. a.<br />
43
152. S. Rlonti<br />
fantastikuris mxatvruli funqciisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst. XXVII samecn. sesia, muSaobis gegma da<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 10-11.<br />
mogvyavs ucvlelad:<br />
1. `vefxistyaosani~ gvaocebs realisturi da fantastikuri momentebis imgvari SerwymiT,<br />
romelic mxatvruli ganzogadebis umaRles safexurs gamogvivlens.<br />
2. mxatvruli fantastikis are rusTavelis poemaSi SeuzRudavadaa warmodgenili hiperbolebsa<br />
da alegoriebSi.<br />
3. rusTavelis hiperbolebi warmogvisaxaven gamZafrebul sulier tkivilebs, personaJ-<br />
Ta fizikur silamazes, maTi moqmedebis siswrafes, siuxvesa da didi darbkolebis gadalaxvis<br />
momentebs.<br />
4. `vefxistyaosanSi~ arsebiTad sami alegoria gvaqvs: a) tarielis Sebma devebTan, b) gvelisagan<br />
STanTqmuli mTvare, g) qajebi da qajeTis cixe.<br />
5. rusTveli xalxSi dacul warmodgenebs borot sulze aZlevs simbolur mniSvnelobas,<br />
zogad Sinaarss da am safuZvelze mis bunebasa da arss ufro gasagebsa da naTels xdis.<br />
6. gvelisagan STanTqmuli mTvare warmogvisaxavs mTvaris (nestanis) tragikul beds qajeTis<br />
tyveobaSi.<br />
7. rusTvelis poema sinamdviles mxatvruli ganzogadebis saSualebiT warmogvisaxavs<br />
da ara saganTa da movlenaTa naturalisturi aRweriT, qajeTi da qajebi borotebis simbolizebuli<br />
saxeebia.<br />
8. hiperbolebisa da alegoriebis saSualebiT poeti personaJTa sulsa da yofas, maTs<br />
fiqrebsa da gancdebs, maTs maRal moralur samyaros gasimboloebuli sinamdvilis saxiT<br />
warmogvisaxavs, romlis mxatvrul abstraqcias mkiTxveli mihyavs sinamdvilis movlenaTa<br />
yovelmxriv Semecnebamde. b.d.<br />
153. S. Rlonti<br />
fantastikuris funqciisaTvis `vefxistyaosanSi ~<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1967, № 1, gv. 54-58<br />
(ix. anot. 152).<br />
154. hamid Rulomi<br />
rusTaveli uzbekis gulSia<br />
`rusTavelis dRe~ (saq. mweralTa kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi), 1967, 30 seqtemberi.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosani~ uzbekurad Targmnes poetebma m. Seix-zadem da mir-<br />
Temirma. es Txzuleba Zalian popularuli gaxda. misi gmirebi arian Rirsni aRtacebisa da<br />
siyvarulisa, Rirsni mibaZvisa. `rusTavelma Tavisi poemiT aago yvelaze ufro myari, yvelaze<br />
ufro saimedo xidi saqarTvelosa da msoflios yvela qveyanas Soris — esaa megobrobisa<br />
da Zmobis xidi. rusTaveli pirvelia, vinc namdvilad gagvacno saqarTvelo~. g. a.<br />
155. r. SamelaSvili<br />
literaturuli kritikis kargi SenaZeni<br />
(s. caiSvilis `literaturuli werilebi~)<br />
gaz. `quTaisi~, 1967, 23 ivnisi, №122, gv. 3.<br />
44
156. akaki SaniZe<br />
[vefxistyaosnis enis sakiTxebi]<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 4 noemb., № 34, gv. 2.<br />
informaciaSi `morigi seminari~ aRniSnulia, rom rusTvelologiur seminarze moxseneba<br />
waikiTxa akad. a. SaniZem. man warmoadgina poemis teqstis ori gasworeba.<br />
I. saiubileo gamocemis 986-e strofSi: `mas mudam Zveli cecxli swvavs...~ `mudam~ arabuli<br />
warmoSobis sityvaa da mxolod erTxel, am konteqstSi gvxvdeba; sxvagan amave mniSvnelobiT<br />
naxmaria `niadag~ an `miwyiv~. mkvlevari varaudobs, rom avtoriseul teqstSi am taep-<br />
Sic miwyiv unda yofiliyo.<br />
II. 784,3 sariTmo sityvaa `eSvdinebis~. misi gageba miRebulia qiziyur kiloSi arsebuli<br />
SinaarsiT: eSvdineba — hguobs, Seiferebs.<br />
a. SaniZis azriT, aq unda yofiliyo ori sityva: eSkiT (eSyiT, eSxiT) dnebis. g. a.<br />
157. g. SaraZe<br />
vaxangiseuli vefxistyaosani rusTvelis kabinetSi<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 27 mais, № 19, gv. 3.<br />
avtori aRwers bukinistur maRaziaSi mis `mier mopovebul~ `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli<br />
gamocemis erT cals, romelic `SeiZina Tbilis saxelmwifo universitetis rusTvelis<br />
kabinetma~. avtoris daskvniT, `is unda warmoadgendes im cals, romelic am (a. SaniZis _ b.d.)<br />
aRwerilobaSi aris aRniSnuli~. b.d.<br />
158. c. CikvaSvili<br />
miRebulia espanuri Targmanic<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 14 ivnisi, № 138, gv. 3.<br />
avtori gvauwyebs, rom Tbilisis saxelmwifo respublikurma biblioTekam Ciles santiagodan<br />
miiRo `vefxistyaosnis~ espanur enaze mTarmgenlis gustavo de la tore botaros werili<br />
da Targmanis gamocema. aRwerilia wignis garegnoba da aRniSnulia, rom mTargmnels, misi<br />
TxovniT, gaegzavna saWiro <strong>literatura</strong>. iqve dabeWdilia mTargmnelis fotoportreti. b.d.<br />
159. mixeil Ciqovani<br />
qarTuli folkloristika oqtombris revoluciis 50 wlisTavze<br />
krebuli - `qarTuli sabWoTa mwerlobis sakiTxebi~, Tb., 1967, gv. 265-312.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ pirveli iubiles periodSi aqtualuri gaxda<br />
SoTa rusTavelis urTierTobis problema xalxur zepirsityvierebasTan. 1936 wels gamoqveynda<br />
mkvlevris naSromi `xalxuri vefxistyaosani~. misi mTavari debuleba iyo, rom<br />
rusTavelis Txzulebas qarTuli folkloruli wanamZRvrebi gaaCnia, rom poetma mxatvrulad<br />
gadaamuSava zepirsityvierebaSi arsebuli siuJeti da motivebi. avtori aRiarebs, rom am azrma<br />
maSin literaturis mkvlevarebSi mxardaWera ver hpova. magram sakiTxi amiT ar moxsnila.<br />
rusTvelologebma k. kekeliZem, S. nucubiZem da a. baramiZem mas specialuri Tavebi dauTmes<br />
TavianT monografiebSi. 1960 wels gamoqveynda i. megreliZis wigni `rusTaveli da folklori~<br />
(rusul enaze), sadac xalxuri `tarieliani~ meorad movlenad aris miCneuli. Tumca i. megreliZe<br />
ar uaryofs rusTavelis mier qarTuli xalxuri zepirsityvierebisa da wes-CveulebaTa<br />
gamoyenebas.<br />
a. baramiZec im daskvnamde mivida, rom rusTaveli kargad icnobda da sargeblobda qarTuli<br />
xalxuri SemoqmedebiTi wyaroebiT, xalxuri miTologiiT. misi TqmiT, rusTavelis Zmadnaficoba<br />
xalxuri Zmadnaficobis tradiciiT ikvebeba.<br />
45
`vefxistyaosnis~ xalxur poeziasTan mimarTebis sakiTxTa wre ufro gaizarda meore<br />
iubiles periodSi (1966 w.) da mxatvruli ostatobis sferosac Seexo, rac aisaxa q. sixaruliZisa<br />
da e. virsalaZis specialur gamokvlevebSi. g. a.<br />
160. SoTa CijavaZe<br />
`vfxistyaosnis~ poetikidan<br />
(`vardis mrefobiT~)<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1967, № 1, gv. 59-60.<br />
mkvlevari aRniSanvs, rom `vardi~ rusTavelis TxzulebaSi pirdapiri mniSvnelobiTac<br />
gvxvdeba (`vardi Slili~, `vardis wyali~, `vardis furcloba~ da sxv.), magram ufro xSirad<br />
— metaforuli SinaarsiT, rodesac is aRniSnavs: 1) Rawvs, 2) bages, 3) pirisaxes, 4) turfa<br />
asuls an Wabuks. gamoyenebulia agreTve mxatvrul SedarebaSi (`piri vardi~, `Rawvi vardi~).<br />
poemaSi aris erTi konteqsti, romelic saWiroebs metaforuli Sinaarsis gaxsnas. `daRrejiT<br />
viyav, ver mpoves verodes vardis mkrefobiT~ (621,3). aRweril situaciaSi `vardis<br />
mkrefoba~ niSnavs adamianis karg gunebaze yofnas. gamoTqmis pirdapiri SinaarsiT gageba ki<br />
striqonis azris damaxinjeba iqneba. poeturi naTqvamis azri esaa: Zlier mowyenili viyav,<br />
xalisian gunebaze myofi verasodes mnaxeso. g. a.<br />
161. a. CxartiSvili<br />
`rusTavelis esTetikuri samyaro~<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, № 5, gv. 187-189.<br />
recenziaSi ganxiluli da Sefasebulia giorgi jiblaZis amave dasaxelebis wigni (Tb.,<br />
1966). avtoris TqmiT, es wigni g. jiblaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> Ziebebis erTgvar Sejamebas<br />
warmoadgens. rusTavelis esTetikuri samyaro monografiaSi sami ZiriTi aspeqtis — sakuTriv<br />
esTetikis, eTikisa da poetikis mxareebiT aris warmodgenili. masSi daxasiaTebulia<br />
rusTavelis `ars poetika~ da esTetikis sxva mniSvnelovani principebi. didi adgili aqvs<br />
daTmobili mxatvruli xerxebis gaanalizebas, rogoricaa: mxatvruli monologebi, dialogebi,<br />
Txrobis manera, epistole, lirikuli pasaJebi da a. S.<br />
rusTavelis eTikis zogadi daxasiaTebisas g. jiblaZe arkvevs iseT kerZo sakiTxebsac,<br />
rogoric aris: adamianisa da sikeTis cnebebi, siyvarulis arseba da gamJRavneba, siyvaruli<br />
da megobroba da sxv. poetikisa da eTikis problemebis kvleva sarecenzio naSromSi rus-<br />
Tavelis umdidresi esTetikuri samyaros mTeli sisruliT gadaSlis amocanas emsaxureba,<br />
amasTan erTad is sruliad damoukidebel mniSvnelobasac inarCunebs. g. a.<br />
162. sargis caiSvili<br />
zogjer TqmiTac daSavdebis<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 31 marti, № 14, gv. 2.<br />
werili warmoadgens mokle recenzias mamia ebraliZis wignze `ras mogviTxrobs `vefxistyaosani~<br />
(Tb., 1966), romelSic prozad gadmocemulia rusTvelis poemis Sinaarsi.<br />
avtori m. ebraliZis wignis zogierT adgils adarebs poemis teqstTan da im daskvnamde<br />
midis, rom prozaulad moTxrobili `vefxistyaosani~ ver akmayofilebs araTu mecnieruli<br />
komentirebisaTvis, aramed popularuli TxrobisTvis wayenebul elementarul moTxovnebsac.<br />
m. ebraliZe ver morevia poemis teqstis rTul adgilebs da imave saxiT, leqsad gadmoutania<br />
isini (daaxloebiT, poemis erTi meoTxedi), TviT Txroba ki mxatvrulad da stilisturad<br />
dabal donezea Sesrulebuli. c. e.<br />
46
163. sargis caiSvili<br />
`vefxistyaosnis~ pirveli leqsikografebi<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis<br />
institutis, SoTa rusTavelis sax. baTumis pedagogiuri institutis da <strong>literatura</strong>Tmcodneobis<br />
respublikuri sakoordinacio sabWos II samecniero sesia, [Tezisebi], Tb., 1967, gv. 27- 28.<br />
sakiTxis istoriis mimoxilvis Semdeg aRniSnulia, rom, rogorc a. SaniZe miuTiTebda,<br />
`sulxan-sabas leqsikons, marTlac, mouxdenia garkveuli gavlena vaxtangis komentarebze,<br />
magram Semdeg, vaxtangis komentarebis gamoqveynebis droidan (1712 w.), sulxan-saba mimar-<br />
Tavs vaxtangis naSroms da Tavisi leqsikonis saboloo redaqciebSi rigi rusTveluri sityvis<br />
ganmartebisas TviT eyrdnoba aRniSnul komentarebs~.<br />
me-18 da momdevno saukuneebSi poemis xelnawerebSi Cndeba specialuri `leqsikonebi~,<br />
romelTa `umTavresi wyaro vaxtangis komentarebia~, Tumca garkvel SemTxvevebSi sulxansabas<br />
leqsikonicaa gamoyenebuli. A-855 nusxaSi vaxtangisa da sabas leqsikonebis gamoyenebasTan<br />
erTad damoukdebeli ganmartebebicaa mocemuli. poemis `xelnawerebze darTuli<br />
rigi leqsikoni (mag. petre laraZiseuli... artanrujuli nusxebi da sxv.) uSualod momdinareobs...<br />
A-855 xelnaweridan~. `vefxistyaosnis~ leqsikis SeswavlaSi axal etaps qmnis Teimuraz<br />
bagrationi. b.d.<br />
164. vl. comaia<br />
mniSvnelovani wvlili rusTvelologiaSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 4 agv., № 31, gv. 2.<br />
avtori ganixilavs vladimer norakiZis wigns `adamianobis idea `vefxistyaosanSi~ (Tb.,<br />
1966).<br />
recenziaSi aRniSnulia, rom wigni gviCvenebs adamianis fsiqologiis rusTveliseul<br />
Rrma codnas. masSi safuZvlianad aris garkveuli sakiTxi, Tu rogor esmis poets suli, guli,<br />
cnoba, sibrZne. mkvlevari gviCvenebs am sakiTxebis Taobaze rusTavelis Tvalsazrisis progresulobas.<br />
wignis meore nawilSi ganxilulia poemis gmirebis xasiaTebi. fsiqologiuri analizis<br />
Sedegad mkvlevari midis im daskvnamde, rom es personaJebi xasiaTis ZiriTadi niSan-Tvisebebis,<br />
misi struqturis mxriv ar gansxvavdebian erTmaneTisagan. isini mTliani, harmoniuli<br />
xasiaTis adamianebi arian. poemis siuJetis ganviTarebas ar gansazRvravs brZola `borotsa<br />
da keTil~ xasiaTebs Soris, rogorc es xSirad mocemulia sagmiro eposSi. poemaSi wamyvania<br />
ideis logika.<br />
recenzenti wers, rom vl. norakiZes SeuZleblad miaCnia rusTavelis mowyveta qristianuli<br />
samyarosagan, radgan misi renesansuli ideebi amoizarda qristianuli sulieri kulturidan.<br />
g. a.<br />
165. SoTa ZiZiguri<br />
akaki SaniZe<br />
(dabadebis 80 wlis Sesrulebis gamo)<br />
Jur. `mnaTobi~, 1967, № 6, gv. 168-174.<br />
akad. a. SaniZis mecnieruli moRvaweobis zogadi Sefasebisas avtori aRniSnavs, rom mecnieris<br />
sakvlevaZiebo TematikaSi erT-erTi centraluri adgili ukavia SoTa rusTavelis<br />
`vefxistyaosans~, misi teqstis kritikulad dadgenas, Seryvnili adgilebis gamarTvasa da<br />
zrunvas poemis mecnieruli gamocemisaTvis. gasul wels gamosuli misi wigni `vefxistyaosnis<br />
sakiTxebi~ pirveli naSromia, sadac mocemulia rusTavelis enis calkeuli sakiTxebis<br />
Rrma analizi. g. a.<br />
47
166. giorgi wereTeli<br />
vefxistyaosnis ~sevdisa mufaraxi~<br />
kreb. `orioni~, miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi, Tb., 1967, gv. 318-326.<br />
gamoTqma `sevdisa mufaraxi~ poemaSi orjer gvxvdeba (str. №№ 108, 894). rogorc teqstidan<br />
Cans, mufaraxi sevdis gamaqarvebeli raRac saSualebaa. TviT sityva sevda arabul<br />
enaSi `Savs~ niSnavs, qarTulSi ki mwuxarebis, dardis, kaeSanis sinonimia.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom `mufaraxi~ momdinareobs arabuli mufarrih-idan. es sityva<br />
warmodgeba zmnisagan fariha _ `uxaroda, gaxarebuli iyo, mxiaruli~. mufarrih aris `gamxarebeli~.<br />
es sityva ixmareba agreTve rogorc botanikuri termini, hqvia erT mcenares (qar-<br />
Tulad — futkris moli, barambo), romlisganac amzadeben melanqoliisa da gulis daavadebis<br />
samkurnalo majuns (nayens).<br />
g. wereTels miaCnia, rom rusTvels kargad esmoda am teqnikuri terminis mniSvneloba,<br />
magram `vefxistyaosanSi~ `sevdisa mufaraxi~ erTgan gadataniTi mniSvnelobiT aris naxmari<br />
— is avTandilis epiTetia (894,1); 108-e strofSi ki — pirdapiri mniSvnelobiT: `momqarvebeli<br />
sevdisa, marT viTa mufaraxia~. g. a.<br />
167. al. WinWarauli<br />
vicinoT Tu vitiroT?<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 9 ivnisi, gv. 2.<br />
recenzia exeba mix. maxaTaZis wigns `rusTvelologiis sakiTxebi~, Tb., 1966. aRniSnulia,<br />
rom krebuli sxvadasxva Tematikis narkvevebisagan Sedgeba (`erovnuli ideebi~, `samxedro<br />
xelovneba~, `medicina~, `nadiroba~ da sxv.). avtoris msjelobis stilis saCveneblad recenzenti<br />
imowmebs nawyvetebs wignidan, sadac aris arafrismomcemi CamoTvla adamianis sxeulis<br />
nawilebisa, tramvuli dazianebis da qronikul sneulebaTa, adamianis sikvdilis sxvadasxva<br />
mizezisa da a. S.<br />
recenzenti miuTiTebs, rom mkvlevars arasworad esmis `vefxistyaosanSi~ xmarebuli<br />
terminebi: `wyluli~ (`wylulsa dana vera hkurnebs...~), `sena~ (`aw saxlad mmarTebs senebi~),<br />
`samzod~ (`laSqarni samzod awvivnes~), `gamyofni~ (~ar amovhkrefdi gamyofTa~), `Tvalis dayofa~<br />
(`dauyvna Tvalni elvaman...~), ~azaveri~ da sxv.<br />
recenzentis TqmiT, m. maxaTaZis wignSi `aris zogi sayuradRebo mosazreba, magram mkiTxvels<br />
uWirs aseTi primitiuli msjelobiT gatelini wignidan pozitiuris gamoyofa~. b.d.<br />
168 . al. WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikidan (`Weri~)<br />
moxseneba saq. mecn. akad. enaTmecnierebis inst. XXIII samecn. sesiaze 1967 w. 27 ivniss.<br />
moxsenebaTa Tezisebi, gv. 15 (mogvyavs mTlianad).<br />
1. qarTuli enis dialeqtebSi (fSauri, xevsuruli, mTiulur-gudamayruli, moxeuri,<br />
aWaruli...) Weri moWrili, mrgvali, daumuSavebeli, wvrili xea.<br />
2. etimologiurad Weri Wra _ zmnas ukavSirdeba, nazmnari saxelia (v-Wer... Wer-i).<br />
3. Weris dRevandeli, sayovelTaod cnobili mniSvneloba (`sarTuli~, потолок) meoreulia.<br />
4. Zveli qarTuli enis ZeglebSi sityva Weri saerTod ver davadastureT. es sityva pirvelad<br />
`vefxistyaosanSi~ gvxvdeba (strofebi 1009,4 da 1342,2). igi orSemadgenliani metaforis<br />
nawilia _ `giSris Weri~. `giSris Weri~ metaforulad wamwamebs niSnavs (Sdr. `giSris tevri~,<br />
`giSris sari~, `giSris saye~, `giSris wneli~, `giSris dana~, `giSris Subi~, `giSris xe~, `giSris<br />
Rari~, `giSris sati~... agreTve wamwamebis mniSvnelobiT).<br />
5. amrigad, `vefxistyaosanSi~ Weris is mniSvneloba dasturdeba, rac mas dRes qarTuli<br />
enis dialeqtebSi aqvs.<br />
amisdakvalad, mcdaria `vefxistyaosnis~ Weris tradiciuli gageba (потолок) da zemoaRniSnuli<br />
strofebis Sinaarsis dRemde miRebuli interpretacia. b.d.<br />
48
169. al WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikidan<br />
`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi,<br />
Tb., 1967, gv. 327-332.<br />
avtori exeba 607-e strofSi xmarebul sityvas `Semomxvdis~: `vinca mdevdis, ver Semomxvdis,<br />
mivubrundi, mivabrunve~ (1966 w. SaniZe-baramiZis gamocema). mkvlevris azriT, jobda,<br />
rom wyvetilis forma yofiliyo. magram ufro mTavaria misi Sinaarsi. xelnawerTa umravlesobaSi<br />
ikiTxeba: `Semamxda~ an `Semomxda~. sayuradReboa is faqti, rom Sexvedris aRsaniSnavad<br />
`vefxistyaosanSi~ gvaqvs `Seyra~, `SemTxveva~ (mTxveva, mimTxveva), `Semoxvdoma~ ki<br />
me-17-18 saukuneebSi ixmareboda win Sexvedris mniSvnelobiT. es mniSvneloba ar Seefereba<br />
poemis sadavo adgils. aq igulisxmeba: axlos misvla, zed misvla (samtrod), rasac `vefxistyaosanSi~<br />
da misi epoqis ZeglebSi gamoxatavs `zed SeÃdoma~ (niSnavs samtrod zed misvlas,<br />
mivardnas, mixdomas, Setevas).<br />
avtoris daskvniT, aRniSnuli striqoni unda ikiTxebodes ase. `vinca mdevda, ver Semomxda,<br />
mivubrundi, mivabrunve~. g. a.<br />
170. SoTa xanTaZe, grigol margiani<br />
`vefxistyaosnis~ avtoris vinaobisaTvis<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 5 maisi.<br />
avtorebi gvacnoben prokofi ratianis moxsenebis _ `vefxistyaosnis~ avtoris vinaobisaTvis~<br />
_ Sinaarss.<br />
p. ratianma wamoayens axali mosazreba SoTa rusTavelis vinaobis Sesaxeb, rac imaSi mdgomareobs,<br />
rom poemis avtori iyo sasuliero piri (episkoposis an mTavarepiskoposis xarisxiT),<br />
romelsac garkveul dros eWira rusTavis eparqiis mRvdelmTavris Tanamdeboba da<br />
amitom iwodeboda rusTvelad.<br />
ramdenadac saqarTveloSi istoriulad arsebobdnen sasuliero pirni zedwodebiT `rusTveli~,<br />
avtoris azriT, SeuZlebelia amave dros arsebuliyo saero gvar-wodeba `rusTveli~,<br />
radgan eseni sxvadasxva Sinaarsis cnebebia da maTi damTxveva gamoricxulia.<br />
p. ratians miaCnia, rom merve strofSi termini `xeloba~ (`me, rusTveli xelobiTa~...) niSnavs<br />
sasuliero piris Tanamdebobas. misi azriT, poeti gvicxadebs: me TanamdebobiT rusTveli,<br />
e. i. rusTavis eparqiis mRvdelmTavari varo. g. a.<br />
171. e. xinTibiZe<br />
avTandilis `Zalni zecierni~<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia,<br />
muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 30-31.<br />
avtori uaryofs Sexedulebas, rom `vefxistyaosnis~ `Zalni zecierni~ angelozebia. misi<br />
gamokvleviT, `avTandilis Zalni zecierni astrologiuri cTomilebi, mnaTobebia~. es Sexeduleba<br />
`aris monoTeisturi Teologiis Serwyma astrologiasTan; es aris astraluri Tvalsazrisi,<br />
aRiarebuli neoplatonikosTa da qristianuli Teologiis garkveul mimarTulebaTa<br />
mier~. b.d.<br />
172. sol. xuciSvili<br />
SoTa rusTveli da misi poema iakob gogebaSvilis naazrevSi<br />
`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi, Tb., 1967, gv. 357-361.<br />
avtori wers: i. gogebaSvilis azriT, SoTa rusTveli aris warmomadgeneli da gamomxatveli<br />
qarTveli eris gonebis Zalisa, Semoqmedebisa, geniosobisa. i. gogebaSvils mecnieruli<br />
49
TvalsazrisiT ar ukvlevia `vefxistyaosani~, igi im codnis safuZvelze idga, rac maSin iyo<br />
cnobili rusTvelologiaSi. magram igi iyo daraji SoTas originaluri niWisa, romlis wyalobiT<br />
poetma maRalmxatvrulad asaxa Tavisi drois socialur-politikuri pirobebi da adamianebi.<br />
i. gogebaSvilisTvis `vefxistyaosani~ iyo erovnulobis mtkice burji, uryevi dasayrdeni<br />
xalxis momavali cxovrebisa da ganviTarebisa. g. a.<br />
173. dim. janeliZe<br />
rusTaveli da saxioba<br />
Tb., 1967, 224 gv.<br />
wigni ori nawilisagan Sedgeba. pirvel nawilSi _ `rusTvelologiur-TeatrmcodneobiTi<br />
Ziebani~ (gv. 13-70) — ganxilulia `vefxistyaosanSi~ aRwerili saxioba-sanaxaobani da<br />
maTi aRmniSvneli terminebi: TamaSa, TamaSoba, mRera, samRereli, mutribi, mgosani, momRerali,<br />
gancxroma, aSikoba, saaSiko, laRoba, salaRobo da sxv.<br />
meore nawilSi _ `Teatri da saxioba rusTavelis epoqaSi~ (gv. 71-218) avtori cdilobs<br />
warmogvidginos rusTavelis epoqis Teatralur-sanaxaobrivi kulturis suraTi. daxasiaTebulia<br />
sasaxlis karis saxioba, pantomimuri warmodgenebi, cekvis xelovneba, muSaiToba (jambazoba)<br />
da sxva misTanani.<br />
narkvevi `vefxistyaosnis adrindeli damsuraTebeli~ (gv. 221-222) eZRvneba imereTis<br />
mefis mdivans, poemis erT-erT gadamwers mamuka TavaqaraSvils. d. janeliZe xelnawerSi arsebul<br />
miniaturebs mamukas daxatulad miiCnevs. g. a.<br />
174. m. jayeli<br />
genialuri mgosnis esTetikuri samyaro<br />
gaz. `Tbilsi~, 1967, 17 ianv., № 14, gv. 3.<br />
recenzia eZRvneba g. jiblaZis wigns `rusTavelis esTetikuri samyaro~ (Tb., 1966). avtoris<br />
TqmiT, monografiaSi kargad aris garCeuli rusTavelis esTetikisa da eTikis kardinaluri<br />
sakiTxebi: sibrZne, silamaze, siyvaruli, poeturi xelovneba, adamianisa da sikeTis cnebebi,<br />
megobroba, patriotizmi, mrisxanebis grZnoba, axalgazrdobis aRzrdis meTodebi da<br />
sxv.<br />
recenzentis TqmiT, g. jiblaZis axali naSromi <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis mniSvnelovani<br />
SenaZenia. g. a.<br />
175. m. jayeli<br />
rusTvelologiur naSromTa krebuli<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 13 ivlisi, № 163, gv. 3.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom Tbilisis universitetis gamomcelobaSi daibeWda iustine<br />
abulaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebis krebuli. gamokvlevebi da werilebi Sekriba<br />
da gamosacemad moamzada ioseb megreliZem (ix. antoacia № 5). g. a.<br />
176. m. jayeli [m. mamulaSvili]<br />
geniosis xsovnis ukvdavsayofad<br />
(rusTavelis kabineti saxelmwifo universitetSi)<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 18 ivlisi, № 167, gv. 3.<br />
avtori aRwers Tbilisis saxelmwifo universitetSi Seqmnil SoTa rusTavelis kabinets,<br />
gamofenil eqsponatebs, iq dacul rusTvelologiur masalebs (`vefxistyaosnis~ gamocemebs<br />
qarTul da ucxour enebze, mTargmnelTa werilebs), agreTve, iq mimdinare mecnierul mu-<br />
Saobas. b. d.<br />
50
177. m. jayeli<br />
rusTvelologiis SenaZeni<br />
gaz. `Tbilisi~, 1967, 13dek., № 189, gv. 3.<br />
informacia exeba l. menabdis wignis _ `vefxistyaosani~ da saqarTvelos erovnul-gama-<br />
Tavisuflebeli moZraobis moRvaweni~ _ gamosvlas (ix. anotacia № 90).<br />
178. giorgi jiblaZe<br />
qarTvelologiis siamaye<br />
kreb. `orioni~, eZRvneba akad. a. SeniZes dabadebis 80 wlisTavze, Tb., 1967, gv. 364-166.<br />
avtori wers: akaki SaniZis mTeli wigni `vefxistyaosnis sakiTxebi~ originaluria, yvelgan<br />
axali azri moaqvs da dRemde sul ucnob hipoTezebs gvTavazobs. arkvevs rusTvelologiis<br />
calkeul sakiTxebs, Tu poemis teqstis dadgenis problematikas, a. SaniZe yvelgan<br />
gvevlineba dakvirvebul, Rrmad mcodne qarTvelologad. mas ar uyvars faqtebis, damamtkicebeli<br />
sabuTebis gareSe Teoriebisa da hipoTezebis wamoyeneba. g. a.<br />
1968 weli<br />
179. v. abaSmaZe<br />
SoTa rusTavelis politikuri moZRvreba<br />
Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 125, 1968, gv. 339-363, ix. aqve, anot. № 4.<br />
180. n. abesaZe<br />
`larulisa~ da `orxaulis~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
`SoTa rusTaveli~, saq. ist., arq., eTn. da folk. samecn. sazogadoebis krebuli, 1968, gv. 108-115.<br />
gamokvleva exeba 461-e strofis mesame taeps: `arca larulad hgeboda mas qseli, ar orxaulad~.<br />
avtori uaryofs p. guguSvilis ganmartebas, romelsac lari miaCnia qselad (sigrZis<br />
Zafad), xolo orxauli ganis Zafad, narTad (misaqselad). avtori sabas, vaxuSti bagrationis<br />
ganmartebaTa da xalxSi daculi terminebis safuZvelze adgens, rom `laruli~ da `orxauli~<br />
aRniSnavs sxvadasxva saxis qsovilebs. laruli aris horizontalur saqsov (dgim-savarcxlian)<br />
dazgaze moqsovili _ Salis, abreSumis an selis qsovili; orxauli ki vertikalur<br />
dazgaze moqsovili xaliCisnairi qsovili.<br />
orxao da orxauli SeiZleba niSnavdes ormxriv xaoians, orpirad gakeTebul xaliCasac,<br />
rogorc miaCniaT n. mars da m. berZeniSvils. g. a.<br />
181. andro abramiSvili<br />
vaxtangiseuli `vefxistyaosnis~ me-19 cali da<br />
grigol batoniSvilis marginaliebi<br />
wignSi: a. abramiSvili, literaturuli werilebi, Tb., 1968, gv. 8-31.<br />
avtori wers: a. SaniZis cnobiT, pirveli beWduri gamocemidan Cvenamde moRweulia 19<br />
cali. maTgan 18 aRwerili aqvs a. SaniZes. masve 1915-16 wlebSi peterburgSi unaxavs me-19 cali,<br />
magram 1936 wels mas veRar miagno.<br />
51
a. abramiSvili aRniSnavs, rom es egzemplari ekuTvnoda giorgi XII-is Zis, ioane batoni-<br />
Svilis wignsacavs, romelic 1880 w. SeiZina saltikov-SCedrinis sax. leningradis sajaro<br />
biblioTekam da amJamadac iq inaxeba. narkvevSi mocemulia poemis am calis vrceli aRweriloba.<br />
g. a.<br />
182. mixeil alaviZe<br />
SoTa rusTaveli da maqsime aRmsarebeli<br />
kreb. `SoTa rusTaveli~, saq. mecn. akademia, istoriis, arqeologiis,<br />
eTnografiis da folk. samecn. sazogadoeba, Tb., 1968, gv. 66-78.<br />
narkvevis pirvel nawilSi avtori ganixilavs mkvlevarebis mosazrebebs imis Taobaze,<br />
Tu ierusalimis jvaris moansterSi rusTvelis suraTi ratom aris daxatuli ioane damaskelisa<br />
da maqsime aRmsareblis freskebTan. cnobilia, rom i. damaskeli da maqs. aRmsarebeli<br />
Sua saukuneebis udidesi saeklesio moRvaweni arian. i. damaskelis Sroma `wyaro codnisa~ samjer<br />
iyo gadmoTargmnili qarTulad. maqsime aRmsarebeli ebrZoda monoTelitobas berZnul<br />
marTlmadideblur eklesiaSi. man Seqmna spekulaciur-mistikuri mimarTuleba, romelic<br />
did gavlenas axdenda saSualo saukuneTa msoflmxedvelobasa da azrovnebaze (k. kekeliZe).<br />
bizantiis xelisuflebam maqs. aRmsarebeli da misi ori mowafe gandevna qveynidan da<br />
gadaasaxla lazeTSi 662 wels.<br />
mkvlevari cdilobs daadginos im cixesimargis adgilmdebareoba, romelic `sqimarad~<br />
iwodeba berZnul wyaroebSi, sadac sicocxlis bolo wlebi gaatara maqsimem da sadac aResrula<br />
wamebis Semdeg. avtoris TqmiT, yvelaze sando Cans vaxuSti bagrationis cnoba, rom<br />
leCxumSi , muris cixesTan aris monasteri maqsime aRmsareblis saxelobisa, sadac igia damarxuli.<br />
qarTulma eklesiam maqsime wmindanad aRiara. misi xsenebis dReebia 21 ianvari da 13<br />
agvisto. cageris axlos, e. w. `maqsimes saflavTan~ aRdgomis kviris xuTSabaTs tardeboda locva<br />
maqsimes saxelze da purisWama.<br />
m. alaviZe sarwmunod miiCnevs, rom SoTa rusTavelma icoda maqsimes Tavgadasavali,<br />
ideurad axlos iyo mis msoflmxedvelobasTan da amdenad bunebrivad unda CaiTvalos SoTas<br />
suraTis moTavseba dasaxelebul wmindanTa freskebTan. g. a.<br />
183. Нодар Алания<br />
К сведения 104.749 читателей<br />
(“Фрески” Н. Микава и комментарии к ним)<br />
gaz. “Заря Востока”, 1968, 12.V, № 109, gv. 4.<br />
avtori wers, rom 1967 wels moskovSi 104.749 tiraJiT daibeWda n. miqavas wigni `freskebi~,<br />
Semdgari sami novelisagan, romlebic eZRvneba SoTa rusTavels, al. WavWavaZesa da l. gudiaSvils.<br />
qarTuli literaturis institutSi movida moskoveli mkiTxvelis fizikos s. i. tulkesis<br />
gamoxmaureba am wignze. igi aRSfoTebulia am wignis SinaarsiT, kerZod imiT, rac rus-<br />
Tavelis Sesaxeb waikiTxa. misi sityviT, mwerali fantaziiT Txzavs ararsebul faqtebsa da<br />
movlenebs, banalurad da uxamsad aRwers rusTavelisa da Tamar mefis urTierTobas.<br />
n. alania wers, rom msgavsi gayalbeba saqarTvelos istoriul-kulturuli cxovrebisa<br />
n. miqavasgan pirveli SemTxveva araa; 1961 wels man moskovSi gamosca wigni `saqarTvelos Svilebi~,<br />
sadac aseTive gamogonili da Seuracxmyofeli ambebi iyo aRwerili S. rusTavelisa da<br />
sxvebis Sesaxeb. masze vrceli recenzia gamoaqveyna i. bogomolovma (`Вопт. Литературы~, 1962,<br />
№ 6).<br />
n. alanias samwuxarod miaCnia, rom redaqtorebi da gamomcemlebi xels uwyoben aseTi mdare<br />
da banaluri `literaturis~ publikacias. g. a.<br />
52
184. m. aleqsiSvili<br />
rusTveli da antikuroba<br />
Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, Tb., 1968, gv. 251-269.<br />
avtors surs gaarkvios, Tu rogoria antikuri kulturis eqo SoTa rusTvelis SemoqmedebaSi.<br />
igi ganixilavs rwmenis, RmerTis, bedisa da gangebis sakiTxebs antikuri epoqis moazrovneebTan<br />
da rusTvelTan.<br />
sayuradReboa `vefxistyaosanSi~ mocemuli azrebi samyaros agebulebaze, romlebic heliocentrul<br />
Tvalsazriss gulisxmobs da rac zogierT mkvlevars anaqronizmad miaCnia.<br />
m. aleqsiSvils mohyavs faqtobrivi masala imis Sesaxeb, rom samyaros heliocentrul<br />
agebulebas sxvadasxva agumentebiT amtkicebdnen: aristarqe samoseli (320-250 ww.), arqimedi<br />
(287-212 ww.), erastosTene kireneli (275-195 ww.), hiparqosi (160-125 ww.). maT Tumca yvelaferi<br />
zustad ver gaiangariSes, magram mTavaria is, rom heliocentrizms misces dasabami. es kacobriobis<br />
erT-erTi udidesi aRmoCena iyo, ris Sesaxebac, igulismxeba, rusTvelmac icoda. g. a.<br />
185. vl. alfeniZe<br />
qarTuli mwerloba maieris enciklopediur erTtomeulSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 15 marti, №11, gv. 2.<br />
avtori wers: ienis (gdr) universitetis profesoris hari iungeris redaqciiT laifcigis<br />
bibliografiulma institutma 1967 wels gamosca enciklopediuri erTtomeuli `sab-<br />
WoTa kavSiris xalxTa <strong>literatura</strong>...~. masSi dabeWdilia statia `qarTuli <strong>literatura</strong>~, romelSic<br />
mocemulia qarTuli mwerlobis zogadi mimoxilva uZvelesi droidan meoce saukunis<br />
CaTvliT. narkvevis avtoria laifcigeli doqtori g. varmi. leqsikonSi kidev aris 15 mcire<br />
statia, romlebic eZRvneba calkeul mwerlebs: S. rusTavels, d. guramiSvils, n. baraTaSvils<br />
da a. S.<br />
qarTuli mwerloba aseTi farTo panoramiT pirvelad warsdga germaneli mkiTxvelis winaSe.<br />
leqsikonSi `vefxistyaosani~ Sefasebulia rogorc msoflio renesansis diadi qmnileba.<br />
naxsenebia petre iberielisa da ioane petriwis Rvawli qarTuli naazrevis ganviTarebaSi da<br />
`vefxistyaosnis~ SeqmnisaTvis niadagis momzadebaSi. g. a.<br />
186. Salva amiranaSvili<br />
vefxistyaosani Zvel qarTul xelovnebaSi, Tb., 1968, 62 gv.<br />
wigni Sedgeba Sesavlisa (gv. 5-17) da ori Tavisagan.<br />
I T. `vefxistyaosnis~ ilustraciebi Zvel qarTul mxatvrobaSi (gv. 17-35). poemis<br />
Cvenamde moRweuli uZvelesi xelnawerebi XVII saukunisaa. igulisxmeba, rom amave periodisaa<br />
maTi mxatvruli gaformeba da dasuraTeba. avtori wers: poemis miniaturebis analizi gvafiqrebinebs,<br />
rom calkeul SemTxvevebSi adgili hqonda ufro Zvel periodSi Sesrulebuli<br />
uwindeli originalebis ganmeorebas.<br />
miniaturebis yvelaze didi raodenoba S-5006 xelnawerSia, sul 87. amaTgan 10 calke inaxeba.<br />
Sesrulebis stilisa da teqnikis mxriv miniaturebi or ZiriTad jgufad iyofa; pirveli<br />
24 miniatura faqizad da didi teqnikuri ostatobiTaa Sesrulebuli. meore jgufi teqnikurad<br />
bevrad ufro sustia (gv. 21).<br />
29-e gverdze mkvlevari msjelobs H-2074 nusxis bordiurebis gaformebasa da mis sam<br />
miniaturaze. 30-34-e gverdebze saubaria H-599 (1646 w.) nusxis miniaturebze. maT damxatavad<br />
mkvlevari kaligraf mamuka TavaqaraSvils miiCnevs.<br />
II T. SoTa rusTavelis portretuli gamosaxuleba Zvel qarTul xelovnebaSi (gv. 35-59).<br />
daxasiaTebulia rusTvelis Cvenamde moRweuli sami suraTi: 1) ierusalimis jvaris monasterSi<br />
arsebuli freska; 2) H-599 nusxaSi daculi kompozicia (levan II dadiani, mamuka mdivani<br />
da rusTveli); 3) saq. xelovnebis muzeumSi arsebuli suraTi calke furcelze, amoRebuli<br />
e. w. `zazaseuli~ xelnaweridan.<br />
wigns erTvis miniaturebis feradi fotopirebi. g. a.<br />
53
187. i. andriaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ erTi sityvis ganmartebisaTvis<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, 23 noemberi.<br />
avtoris mizania `Cavakarabake~ sityvis Sinaarsis garkveva taepSi: `karvis kalTa Caxlar-<br />
Tuli CavWer, Cavakarabake~ (551,1). igi wers, rom mis amosavlad Tvlian saxels `qarabaki~ an<br />
`karabaki~, rac miCneulia nakafad an wnelis Robed.<br />
i. andriaSvilis azriT, `kar-abi~ aris igive, rac karis CarCo, anu karis abmis adgili.<br />
qegl-Si karabani (kuTx. imer.) niSnavs karis adgils, zRurbls. andriaSvili Tvlis, rom<br />
`karaba~ da `karabani~ orive karis asabmeli adgilia, mxolod, pirveli _ calfa karisa, meore<br />
— orfa karisa (karebisa). `maSin mcire zomis calfa karis CarCos — karabis aRmniSvnelad<br />
S. rusTavels, sruliad bunebrivia, SeeZlo `karabaki~ exmara. raki `karabaki~ mcire karis<br />
adgili unda iyos, maSin `Cakabarakeba~ SeiZleba gavigoT rogorc karabakis gakeTeba, e. i.<br />
tarielis naTqvami: `karvis kalTa CaxlarTuli CavWer, Cavakarabake~, unda niSnavdes, rom karvis<br />
kalTa, romelic CaxlarTuli, anu cudad Cabmuli iyo, xmliT CavWeri ise, rom mcire karis<br />
adgili, CarCosnairi Sesasvleli gavakeTeo. T. t.<br />
188. lia andRulaZe<br />
vefxistyaosnis revoluciamdeli rusi mTargmnelebi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~, kreb. III, Tb., 1968, gv. 104-188.<br />
avtori warmogvidgens `vefxistyaosnis~ ruseTis sazogadoebriobisaTvis gacnobis istorias<br />
da mis irgvliv Seqmnili literaturis vrcel mimoxilvas. igi aRniSnavs, rom qarTulrusuli<br />
literaturuli urTierTobis kera peterburgSi XIX s-is dasawyisSi ufro gaZlierda<br />
mas Semdeg, rodesac iq erekle II-is mravalricxovani da ganaTlebuli STamomavloba<br />
Cavida. maTTan urTierTobis Sedegad Seiqmna saqarTvelos Sesaxeb dawerili erT-erTi pirveli<br />
wigni kievis mitropolitis evgeni bolxovitinovisa, romelic 1802 gamoica peterburgSi.<br />
es aris pirveli araqarTuli wigni, romelSic rusTveli naxsenebia genios poetad.<br />
wigni iTargmna frangul da germanul enebze da didi gavlena moaxdina ucxoeTSi rusTvelis<br />
Sesaxeb dadebiTi azris SemuSavebaze.<br />
narkvevSi saubaria sol. dodaSvilis, niko CubinaSvilis, poloneli orientalistis al.<br />
xoZkos, a.n. muraviovis, p.s. soloviovis, mari broses, T. bagrationis da sxvaTa Rvawlze qar-<br />
Tuli kulturisa da mwerlobis Seswavlisa da popularizaciis saqmeSi.<br />
rogorc mkvlevari wers, 1845 wels daibeWda `vefxistyaosnis~ 142 strofis poeturi<br />
Targmani rusul enaze. mTargmneli iyo naklebad cnobili poeti ipolit bartdinski. misi STamagonebelni<br />
da konsultantebi yofilan daviT CubinaSvili da grigol levanis Ze dadiani.<br />
meore piri, romelmac rusTvelis poemis leqsad Targmna scada, iyo qarTveli mwerali<br />
da Jurnalisti ivane evlaxovi (evlaxiSvili). misi Targmani, 84-97 strofebisa, daibeWda 1846<br />
wels gazeT `Кавказ~-Si. es Targmani pirvelTan SedarebiT ufro susti iyo da Tanamedroveebma<br />
is warumatebel cdad CaTvales. i. evlaxovi 80-ian wlebSi kvalv Sesdgomia `vefxistyaosnis~<br />
Targmnas. es namuSevari ar gamoqveynebula da aqamde dakargulad iTvleba. g. a.<br />
189. m. arabuli [mixeil mamulaSvili]<br />
rusTavelis poeturi xelovneba<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, 21 seqtemberi, № 223, gv. 3.<br />
avtori mimoixilavs d. qumsiSvilis wigns `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />
sakiTxi~ da iwonebs mas. gamoTqvams ramdenime SeniSvnas: moZvelebulad da miuReblad miiCnevs<br />
wignSi gatarebul Tvalsazriss, rom poemis vaxtangiseul gamocemas safuZvlad daedo<br />
`romeliRac uZvelesi xelnaweri~. gamoTqmebi `vinme mesxi~ da `missa rusTvelsa~ `ar laparakobs<br />
epilogis ararusTvelur warmoSobaze~; `mocaleoba~ `moclas~ ki ar niSnavs, aramed<br />
`gulisworis cali, jufTi, misi Rirsi unda iyos~; `vefxi «tigri» ki ara, leopardia, xolo<br />
«jiqi» tigrs aRniSnavs~. b.d.<br />
54
190. М. Г. Бабурян<br />
Армянские переводы “Витязя в тигровой шкуре”<br />
filologiis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad wardgenili<br />
disertaciis avtoreferati (erevnis sax. universiteti), 1968, 20 gv., xelnaweris uflebiT.<br />
disertaciaSi xuTi Tavia. masSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ pirveli Targmanebi somxur<br />
enaze st. bastamianis da a. mirimanianisa; agreTve v. terianis Targmani `dasawyisis~ 12 strofisa<br />
da g. asaturis mier Sesrulebuli sruli Targmani poemisa. g. a.<br />
191. Teimuraz bagrationi<br />
SoTa rusTveli (adamiani mis xanaSi da 800 wlis Semdeg)<br />
inglisur enaze. niu iorki, 1968. nawyvetebis Targmani (n. sayvareliZisa) — kreb `rusTveli<br />
msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 287-290.<br />
narkvevi warmoadgens `vefxistyaosnis~ zogad mimoxilvas filosofiuri da msoflmxedvelobrivi<br />
aspeqtebiT. avtori mniSvnelovan adgils uTmobs rusTvelis religiuri rwmenis<br />
sakiTxs. misi azriT, SoTa petre iberielis Sexedulebas iziarebs, roca qadagebs, rom keTili<br />
sZlevs borots, rom boroti droebiTia da warmavali. rusTvelze didi gavlena hqondaT<br />
efrem mciresa da ioane petriws, romelTa msgavsad SoTac avlens ganaTlebuli qristianobis<br />
filosofias, rac dasabams iRebs platonis filosofiidan...<br />
rusTveli ar ayalibebs garkveul dogmebs, magram mis mxatvrul saxeebSi areklilia ara<br />
marto qristianuli, aramed elinuri da mahmadianuri filosofiuri azrebic.<br />
mkvlevars usafuZvlod miaCnia bolo dros gavrcelebuli Sexeduleba rusTvelis aTeistobaze.<br />
misi TqmiT, faqtia, rom RmerTi mravaljeraa moxseniebuli poemaSi. Tumca rusTveli<br />
ar axsenebs ieso qristes, RvTismSoblisa da wmindanTa saxelebs, magram `misi mizani ar<br />
yofila arc sagangebo gamovlena rwmenisa Tu urwmunoebisa da arc SeniRbva. es iyo ufro<br />
metad taqti, zomierebis grZnoba, rac mxolod aseTi maRali rangisa da gemovnebis Semoqmeds<br />
Seefereba~. g. a.<br />
192. al. baramiZe, el. metreveli, s. caiSvili<br />
vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis<br />
(p. ratianis naSromis gamo)<br />
Jur. `mnaTobi~, 1968, № 8, gv. 164-178.<br />
avtorebi exmaurebian istorikos prokofi ratianis narkvevs (`mnaTobi~- 1968, № 2, 3, 4),<br />
romlis mTavari Tezisia, rom `vefxistyaosnis~ avtori iyo sasuliero piri, episkoposis an<br />
mTavarepiskoposis xarisxiT, romelsac garkveul dros eWira rusTavis (bostan-qalaqis)<br />
eparqiis mRvdelmTavris Tanamdeboba da swored amitom iwodeboda rusTvelad (№ 2, gv. 150).<br />
am debulebis dasabuTebas p. ratiani clilobda mosazreba-varaudebiT: 1) XV-XVII sauk.<br />
mwerlebi: anton kaTalikosi, arCil mefe, vaxtang VI, serap. sabaSvili, tim. gabaSvili da zepiri<br />
xalxuri gadmocemebi SoTa rusTvelis sasuliero pirad miiCneven; 2) `rusTveli~ ar<br />
SeiZleba ewodebodes saero pirs; 3) poemis dasawyisis merve strofSi: `me, rusTveli, xelobiTa...<br />
vis morCilobs jari spaTa, misTvis vxelob...~ amas niSnavso: me, TanamdebobiT (ÃelobiT)<br />
rusTveli (e. i. rusTavis episkoposi...); 4) saxeli `SoTa~ Setanilia saeklesio kalendarSi,<br />
rac imas adasturebs, rom `vefxistyaosnis~ avtori sasuliero piri iyoo.<br />
recenzentebi sapirispiros amtkiceben da argumentirebulad abaTileben p. ratianis<br />
mosazrebebs. maTi TqmiT, XV-XVII s. dasaxelebuli pirebis, agreTve sxvebis, nawerebidan mxolod<br />
is azri ikiTxeba, rom SoTa rusTveli saero moRvawe iyo. 2) cnobilia ramdenime saero<br />
piri `rusTvelis~ saxeliT an gvarwodebiT, rac rusTavis mkvidrs an rusTavis mflobels<br />
unda niSnavdes. 3) poemis merve strofSi `xeloba~, orive SemTxvevaSi niSnavs Smagobas, mijnurobiT<br />
gaxelebas. 4) saxeli `SoTa~ saeklesio kalendarSi Seitana kaTalikos-patriarqma kalistratem<br />
1948 wels, romelic cdilobda `vefxistyaosnisa~ da qarTuli eklesiis morige-<br />
55
as, eklesiis poziciebidan SoTa rusTvelis reabilitacias. manve kanonikurad aRiara bevri<br />
`saero~ saxeli. mag.: avTandili, amirindo, beJani, goderZi, manuCari, nodari, omani, ramazi,<br />
rostevani da sxv.<br />
recenzentebis daskvniT, p. ratianis Tvalsazriss araviTari safuZveli ar gaaCnia. mkvlevars<br />
ver moupovebia misTvis saWiro pirveli wyaroebi; zogi wyaros Sinaarsi sworad ver<br />
gaugia, zogi masala calmxrivad warmoudgenia, zogi ram TviTon SeuTxzavs. aseTi `kvleva~<br />
ki sakmarisi araa esoden ambiciuri hipoTezis damtkicebisaTvis. g. a.<br />
193. s. bedukaZe<br />
drois gansazRvris xalxuri sistema da misi anarekli `vefxisyaosanSi~<br />
`SoTa rusTveli~, ist., arq., eTn. da folk. samecn. sazogadoebis krebuli, 1968, Tb., gv. 99-107.<br />
avtori aRniSnavs, rom qarTul werilobiT ZeglebSi dadasturebulia uZvelesi droidan<br />
ciur sxeulebze sistemuri dakvirveba sagangebod naswavli pirebis _ `memargeTa~ mier. saba<br />
asaxelebs teleskopis msgavs xelsawyos _ `Wogrions~, xolo eTnografiul yofaSi dadasturebulia<br />
qvis svetebi, romlebzedac mowyobili iyo `mzis budeebi~; cnobilia: mesxeTSi darbazis<br />
gvirgvini an svanuri saxlis sarkmeli (laxvra), sadac aRiniSneboda mzis moZraobis<br />
dRiuri an wliuri kalendari, qvis svetebi (e. w. veSap-Tevzebi), qvakacebi (`Wortebi~), xis<br />
saaTebi da sxv. mzis saaTebi SemorCenilia eklesiebis samxreTis kedlebze (gelaTSi, ananurSi,<br />
sveticxovelze da sxv.).<br />
avtoris azriT, dakvirvebis garkveuli wesia asaxuli poemis 1569-e strofSi: `mTvare<br />
ciskrisa varskvlavsa ra Tana Seesworosa..., maTad saWvretlad mWvretelman, xams, Tavi iqedgorosa~,<br />
_ e. i. maRla mTaze unda avides da iqidan moaxdinos dakvirvebao.<br />
amave wess xedavs avtori 184-185 strofebSi:<br />
mas mihxvda wveri sadgurad maRlisa mTisa didisa...<br />
zed waadga, Seeqcevis, droTa, dReTa angariSobs.<br />
s. bedukaZe fiqrobs, rom `Seeqcevis~ sityva ciur sxeulebze xangrZliv Wvretas gulisxmobs<br />
da, SesaZloa, mzis svet-kalendrebze Wvretasac. mas `vefxistyaosnis~ qedgorobis<br />
msgavs wesad miaCnia xevSi arsebuli sakulto Cveuleba `asTvaglaxoba~ _ axalwlis wina Rames<br />
samebis wverze Ramis saTevad adis sami dekanozi, erTimeores zurgmiyudebulni, umZraxad<br />
mjdomni, ganTiadamdis akvirdebian cis samyaros, ris Semdegac winaswarmetyveleben<br />
momavali wlis av-kargze.<br />
770-e strofSi: `saxlad Cadges mzisa wverni~, avtoris azriT, SesaZloa igulisxmebodes<br />
`mzis saxli~ _ xalxur yofaSi dadasturebuli `mzis budis~ msgavsi mowyobiloba. g. a.<br />
193a. valerian gabaSvili<br />
aRmosavleTi VI-XII ss. qarTuli saistorio wyaroebis furclebze<br />
Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 125, istoriis mecn. seria VI, 1968, gv. 271-307.<br />
am gamokvlevaSi rusTvelologiisaTvis mniSvenlovania Semdegi dakvirveba: XI-XII saukuneebis<br />
qarTul istoriografiaSi terminebi `sparseTi~, `sparsi~, `sparsuli~ ixmareboda<br />
rogorc konkretuli, ise farTo da zogadi mniSvnelobiT. zogadi gagebiT `sparseTi~ moicavda<br />
da gulisxmobda yvela mahmadianur qveyanas, `sparsi~ ki ewodeboda yvela mahmadians:<br />
arabs, Turqs, xvarazmels.<br />
v. gabaSvili aRniSnavs, rom `sparseTisa~ da `sparsis~ aRmosavlur-mahmadianurTan gaigiveba<br />
damaxasiaTebelia imdroindeli qarTuli mxatvruli mwerlobisTvisac, kerZod - `vefxistyaosnisaTvis~.<br />
am terminebs SoTa rusTveli imave mniSvnelobiT iyenebs, rogorc misi<br />
Tanamedrove qarTveli istorikosebi. striqonSi `ese ambavi sparsuli, qarTulad naTargmanebi~<br />
nagulisxmevia aRmosavlur-mahmadianuri ambavi, ufro zustad — Txrobis aRmosavlurmahmadianuri<br />
foni, gmirTa sarbieli da ara rusTvelis mier galeqsili sparsuli prozauli<br />
nawarmoebi, rogorc amas zogierTi mkvlevari fiqrobda. g. a.<br />
56
194. konst. gamsaxurdia<br />
vilaSqroT qarTuli enis siwmindisaTvis<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 16 Teb., № 7, gv. 2.<br />
avtori wers: zogierTs hgonia, rom ena unda gavamartivoT. simartive igive siRatakea.<br />
lingvistebma daadgines: `h~ aRar gvWirdebao, radgan metyvelebisas ar ismiso. marTalia,<br />
qarTul zmnebSi `sans~ da `haes~ gramatikuli funqcia zogjer ar gaaCniaT, amitom ganizraxes<br />
maTi gauqmeba. maT daaviwydaT, rom am bgerebs gaaCniaT evfoniuri, esTetikuri funqcia.<br />
`vefxistyaosnis~ saiubileo gamocemaSi zogan ignorirebulia es faqti, mag.: `cremlsa<br />
rasa mildi?~ unda iyos: `hmildi~; `Sen aseTni xeni viT xen~ (588), unda iyos: `hxen~; `romelman<br />
Seqmna samyaro~... unda iyos: `Sehqmna~. sxva cTomilebani: dabeWdilia `cnobiTa brZnad-mxedveliTa~,<br />
unda iyos: `ze-mxedveliTa~; `Zilia Tu uZiloba?~ (101), unda iyos: `RviZiloba~; `zogjer<br />
vsxvdebi, zogjer vwvldebi~ (952), unda iyos: `vsxvldebi~; `gzani daxvdes Sekazmulni~,<br />
unda iyos: `Sekafulni~. g. a.<br />
195. manana gigineiSvili<br />
`mziani Rame~ vefxistyaosnisa da qristianuli msoflmxedvelobis<br />
zogi sakiTxi<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi, III, Tb.,1968, gv. 9-66.<br />
avtori aRniSnavs, rom `mziani Rame~ vefxistyaosanSi SinaarsiT `erTarseba erTisa~ da<br />
`uJamo Jamis~ Tanabari cnebaa:<br />
`ityvis: `he mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />
erTarsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~... (836, 1-2).<br />
avtori ganixilavs mkvlevarTa gansxvavebul mosazrebebs da adgens: `uJamo Jamis~ cneba<br />
ukavSirdeba qristes or bunebas — RvTaebrivsa da adamianurs. qriste uJamoa, Jamze adre<br />
Sobilia mamisagan da Tavad Semoqmedia; magram amasTanave igi JamSi ganxorcielda, mis mierve<br />
Seqmnil samyaroSi gansxeulda da JamSi moeqca (gv. 25).<br />
gamoTqma `mziani Rame~ uZvelesi misteriebidan da Teologiuri mwerlobidan momdinareobs.<br />
rogorc mkvlevari wers, `mziani Rame~ an RamiT mzis xilva mistikuri faqti iyo da<br />
niSnavda jvarcmamdeli, kosmiuri logosis Sesaxeb moZRvrebis, faruli codnis ziarebas.<br />
`SuaRamis mze~ iniciaciis sxvadasxva kerebSi... niSnavda miTiTebas RvTiur sityvaze da mis<br />
momaval gansxeulebaze (gv. 56).<br />
qarTul poeziaSi am cnebas iyeneben: petre laraZe, romelic daviT aRmaSenebelze ambobs:<br />
`uJamo Jamis metrfe da mziani RamiT sviani~ da daviT guramiSvili: `viremdis ganaxldeboda<br />
Zveli dRe-Rame mziani...~.<br />
mkvlevris daskvniT, vefxistyaosnis gansaxilvel strofSi `erTarseba erTi~ aris wmida<br />
sameba, amdenad masSi igulisxmeba Ze-RmerTic — qriste; `mziani Rame~ da `uJamo Jami~ ki uSualod<br />
samebis meore pirs, qristes, gulisxmobs. g. a.<br />
196. k. grigolia<br />
qarTuli renesansi rusTvelis epoqisa (XII s.)<br />
kreb. `SoTa rusTaveli~, 1968, Tb., gv. 32-65.<br />
avtori ganixilavs me-12 saukunis saqarTvelos ekonomikur da politikur mdgomareobas<br />
da aRniSnavs, rom renesansuli azrovnebis Camoyalibebis safuZveli iyo qveynis ekonomiuri<br />
siZliere, rasac qmnida rentabelurad mowyobili soflis meurneoba, ganviTarebuli saqalaqo<br />
cxovreba, xelosnobiTa da vaWrobiT, samxedro alafi da xarki dapyrobili qveynebidan.<br />
renesansis mamamTavari saqarTveloSi iyo ioane petriwi, romelic me-12 saukunis damdegs<br />
gelaTis akademiaSi moRvaweobda. manamde ki garkveuli niadagi iyo momzadebuli eqv-<br />
Time mTawmindelisa da efrem mciris mier. eqvTimem Targmna `balavari~ berZnulad, efrem mcirem<br />
ki gadmoTargmna dionise areopagelis filosofiuri Txzuleba `saRmrToTa saxel-<br />
TaTÂs~ da misive aTi epistole.<br />
57
ioane petriwma qarTulad Targmna nemesios emeselis `bunebisaTÂs kacisa~ da prokle<br />
diadoxosis `kavSirni~. mas hqonda sakuTari naSromic _ `ganmarteba proklesTÂs diadoxosisa<br />
da platonurisa filosofiisaTÂs~.<br />
i. petriwi arkvevda RvTaebisa da adamianTa damokidebulebas, aRiarebda umaRlesi sawyisisa<br />
da qveynierebis erTianobas. misi msjeloba azris Tavisuflebas emyareboda (rac saeklesio<br />
sinamdvilidan gamoricxuli iyo).<br />
cvlilebebi moxda qarTvel istorikosTa msoflmxedvelobasa da meTodolgiaSic. isini<br />
saxelmwifoebriv da adamianTa individualur cxovrebas bediswerisa da `zegardmo gangebis~<br />
mixedviT ar xsnian. isini aRiareben pirovnebis (mefis) unarsa da Sromas da amasTan erTad —<br />
obieqtur pirobebs, rac xels uwyobs ama Tu im moqmedebasa da movlenas.<br />
me-12 saukuneSi ganviTarda saero mwerloba, romlis yuradRebis sagani gaxda materialuri<br />
samyaro, adamianis saamqveyno cxovreba da idealebi. g. a.<br />
197. k. grigolia<br />
`istoriani da azmani SaravandedTanis~ avtoris vinaobis sakiTxisaTvis<br />
Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, Tb., 1968, gv. 237-249.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom `istoriani da azmani~ uavtoro Txzulebaa. mix. wereTeli da<br />
i. lolaSvili mis avtorad SoTa rusTvels miiCneven, magram maT am mosazrebis damadasturebeli<br />
arsebiTi xasiaTis sabuTebi ar warmoudgeniaT; mxolod enobrivi, mxatvrul-stilisturi,<br />
Tundac ideologiuri damTxvevebiTa da msgavsebiT ki sxvadasxva Txzulebis avtorTa<br />
igiveobis sakiTxi ver gadawydeba.<br />
dasaxelebuli Txzulebis ideologiur-politikuri TvalsazrisiT ganxilvisa da sxva<br />
monacemebis safuZvelze avtori daaskvnis: `Tamaris pirveli istorikosi maRali samRvdeloebis<br />
warmomadgeneli yofila, raSic daeWveba ukve, TiTqmis, aRar SeiZleba~. g. a.<br />
198. boris darCia<br />
sicili `vefxistyaosanSi~<br />
kreb. `literaturis Teoriisa da esTetikis sakiTxebi~, IV, Tb., 1968, gv. 199-212.<br />
rogorc mkvlevari wers, `vefxistyaosanSi~ warmosaxuli sicili SinaarsiT mravalferovania.<br />
ZiriTadad is Tavisi bunebrivi mizezis — sulieri kmayofilebis, mxiarulebis gamomxatvelia<br />
da dapirispirebulia tirilTan (moyvanilia saTanado magaliTebi). agreTve poemaSi<br />
mravladaa jansaRi, gamaxalisebeli iumori da sicili, mag., str. 255-256 (1957 wlis gamocemiT).<br />
`vefxistyaosanSi~ sicili warmodgenilia, rogorc adamianis damamSvenebeli, misi<br />
Rirsebis, garegnuli da sulieri silamazis gamomxatveli. rusTvelma Suasaukuneebis religiuri<br />
SezRudulobis epoqaSi adamians daubruna misTvis damaxasiaTebeli jansaRi sicili<br />
Tavisi mravalferovani formiTa da SinaarsiT; `vefxistyaosanSi~ igi amaRlebulia adamianis<br />
dacvisa da gandidebis humanisturi principebis donemde, rac damaxasiaTebelia renesansisaTvis.<br />
g. a.<br />
199. b. darCia<br />
`zma~ sityvis erT-erTi mniSvnelobisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~. kreb. III, Tb., 1968, gv. 67-85.<br />
rogorc avtori aRniSnavs, `zma~ Zvel qarTulSi sxvadasxva mniSvnelobiT ixmareba; is<br />
niSnavs: qmnas, moqmedebas; agreTve — orazrovnad Tqmas, kalamburs da, zogadad — xumrobas,<br />
garTobas, mxiarulebasac.<br />
`vefxistyaosnis~ 69-e strofSi rostevan mefisa da avTandilis baasia Sejamebuli:<br />
avTandilca damorCilda, saubari gardaswyvides,<br />
icinodes, ymawvilobdes, sayvarlad da kargad zmides...<br />
58
sityva `zmides~ aq niSnavs: xumrobdnen, laRobdnen, erTobodnen. SesaZlebelia, am<br />
garTobaSi zmebis, kalamburis Tqmac igulisxmebodes. zogadad, garTobis an, konkretulad,<br />
kalamburis Sinaarsi aqvs am sityvas `rusudanianSi~, beri egnataSvilis, Teimuraz II-is, d. guramiSvilis,<br />
s. sabaSvilis, b. vaCnaZis da sxvaTa TxzulebebSi. g. a.<br />
200. b. darCia<br />
vefxistyaosnis redaqciebi `xvarazmelTa ambis~ mixedviT<br />
kreb. `qarTuli literaturis sakiTxebi~, Tb., 1968, gv. 179-205.<br />
poemis xelnawerebis teqstebis urTierTSedarebis Sedegad avtori gamoyofs `xvarazmelTa<br />
ambis~ xuT redaqcias: 1. ABC..., 2. DGQV..., 3. HJKOT..., 4. EFIRZ..., 5. narevi redaqcia — LM 1 ...<br />
naSromSi daxasiaTebulia 1, 2, 3 redaqciebis xelnawerTa Taviseburebani. avtori SeniSnavs,<br />
rom meoTxe da mexuTe redaqciebis ganxilva ver ibeWdeba `teqnikuri mizezebiT~. g. a.<br />
201. Б. Ш. Дарчия<br />
Редакции поэми Руставели и их взаимоотношения<br />
(на основе “Сказа о хорезмийцах”).<br />
Автореферат дисерт. на соиск. ученой степени кандидата филологических наук, Тб., 1968, 23 стр.<br />
avtoreferatSi aRniSnulia, rom disertacia Sedgeba: Sesavlis, ori Tavis, saboloo daskvnebis,<br />
sqemisa da damowmebuli literaturis siisagan.<br />
I TavSi Seswavlilia `vefxistyaosnis~ xelnawerebi `xvarazmelTa ambis~ monakveTis mixedviT.<br />
gamoyofilia 4 ZiriTadi redaqciuli jgufi da mexuTe — narevi redaqciis nusxebi. Ti-<br />
Toeuli jgufidan gamoyofilia qveredaqciebi da dadgenilia TiToeul redaqciaSi Semaval<br />
xelnawerTa urTierTmimarTeba.<br />
II TavSi ganxilulia redaqciuli jgufebis urTierTmimarTeba da maTi warmomavloba.<br />
miRebulia daskvna, rom `xvarazmelTa ambis~ pirveladi teqsti SedarebiT ukeT daculia e.<br />
w. samefo saxlis nusxaTa redaqciaSi. am monakveTis amJamad cnobil versias safuZvlad dasdebia<br />
sargis Tmogveliseuli Txzuleba, romelic Sesrulebuli yofila narevi teqstiT,<br />
proziTa da leqsiT. ucnob poets prozauli nawilis galeqsvisas Tav-Tavis adgilas dautovebia<br />
dedniseuli leqsebic. amis gamo `xvarazmelTa ambis~ Cvens xelT arsebul teqsts (vrcel<br />
redaqciebSi) axasiaTebs mTeli rigi Taviseburebani, rasac gamouwvevia is redaqciuli cvlilebebi,<br />
romlebic mokle redaqciebSi dasturdeba. g. a.<br />
202. denis dgebuaZe<br />
rusTvelis kabinetSi<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1968, 22 noemberi, № 36, gv. 4.<br />
avtori iuwyeba, rom rusTvelis kabinetSi iv. lolaSvilma waikiTxa moxseneba _ `oTxTa<br />
kavSirTa Sezaveba-rRveva da sikvdil-sicocxlis problema ioane petriwisa da rusTvelis<br />
naazrevSi~. mkvlevarma aRniSna, rom samyaros oTxi sawyisis (wyali, haeri, miwa da cecxli)<br />
Sesaxeb moZRvreba qristianuli neoplatonizmis TvalsazrisiT daamuSava petriwma prokle<br />
diadoxosis `kavSirTa~ komentarebSi da originalur traqtatSi `saTnoebaTa kibe~. petriwi<br />
elementis sinonimad xmarobs sam termins _ `asos~, `kavSirsa~ da `nivTs~.<br />
SoTa rusTavels terminebi: `kavSirni~, `nivTi~, `kavSirTa daSla~ imave mniSvnelobiT aqvs<br />
gamoyenebuli, rogor i. petriws. kamaTSi monawileoba miiRes: tr. ruxaZem, l. menabdem, s. cai-<br />
Svilma, e. xinTibiZem, a. aleqsiZem, m. gigineiSvilma. b.d.<br />
59
203. И. Ениколопов<br />
История одного списка “Вепхисткаосани”<br />
Jur. “Лит. Армения”, 1968, № 2, с. 90-92.<br />
avtori wers, rom mefe erekle II-is elCi TurqeTSi, gurgeni, romelic Semdeg ufro dawinaurda<br />
samsaxurSi (ekava munSis Tanamdeboba, rac vice-kanclers udris), iyo cnobili pirovneba.<br />
mas hqonda saukeTeso biblioTeka, memkvidreobiT miRebuli winaprebisagan, romlebic<br />
TbilisSi dasaxldnen mefe luarsabis dros (XVI s.). misi biblioTekidan gadarCa<br />
mxolod ori xelnaweri wigni. erT-erTi maTgania `vefxistyaosnis~ nusxa, romelic amJamad saqarTvelos<br />
mecn. akad. xelnawerTa institutSi inaxeba. is saCuqrad gadaeca `qarTvel xalxs~<br />
1946 w. 25 Tebervals.<br />
gurgeni gardaicvala 1786 wels. misi Svili apriami (abraami?) giorgi XII-is dros ganagebda<br />
ucxoeTis saqmeebis uwyebas.<br />
aRniSnuli xelnaweris Sesaxeb gamokvlevebi aqvT: al. baramiZes, s. caiSvils da c. karbelaSvils.<br />
g. a.<br />
204. kiril Tumanovi<br />
winasityvaoba T. bagrationis broSurisa: `SoTa rusTveli<br />
(adamiani mis xanaSi da 800 wlis Semdeg)~<br />
niu iorki, 1968, gv. 2-4. Targmani (n. sayvareliZisa) — kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~,<br />
II, Tb., 1978, gv. 290-292.<br />
rogorc amerikeli mecnieri, medievisti k. Tumanovi wers, qarTuli civilizacia, erTi<br />
mxriv, TviTon iyo memkvidre e. w. `xmelTaSua zRvis civilizaciisa~, meore mxriv, amave civilizaciis<br />
sxva pirmSoTa — iranisa da saberZneTis kulturaTa didi gavlenac ganicada da,<br />
sabolood, ganviTarda rogorc yovelive amis erTgvari sinTezi... rusTvelis poemaSi erTgvarad<br />
Sezavebulia neoplatonizmi da sufizmi, elinuri da iranuli kulturis elementebi,<br />
romelTa Soris aSkarad gamoikveTa wminda qarTuli elementebi — patronymobisa da raindobis<br />
idea, rac dakavSirebulia kavkasiis warsulsa da xmelTaSua zRvis samyarosTan.<br />
avtoris TqmiT, `vefxistyaosans~ qristianuli mrwamsis gavlenac atyvia. saqarTveloSi<br />
iseve, rogorc dasavleTSi (bizantiis gamoklebiT), religia da filosofia, qristianuli da<br />
adreuli warmarTuli kultura harmoniulad Seerwya erTimeores. `T. bagrationis Sroma<br />
miznad isaxavs gviCvenos am gansxvavebul tradiciaTa (elinuris, iranulis da qristianulis)<br />
ganzavebis faqti rusTvelis poemaSi~. g. a.<br />
205. gaioz imedaSvili<br />
`vefxistyaosani~ da qarTuli kultura<br />
Tb., 1968, 432 gv.<br />
wignis anotaciaSi aRniSnulia, rom misi mizania `vefxistyaosnis~ mxatvruli konstruqciis,<br />
poetikisa da avtoris ideologiis qarTul kulturasTan organuli kavSiris naTelyofa.<br />
mkvlevari adgens rusTavelis eTikur-esTetikuri idealebis, stilis, mxatvruli azrisa da<br />
metyvelebis TaviseburebaTa originalur wyaroebs da sazRvravs `vefxistyaosnis~ mniSvnelobas<br />
rogorc qarTveli eris, aseve qarTuli da msoflio epikuri poeziisaTvis.<br />
wigni Sedgeba winasityvaobis (gv. 5-22), Sesavlisa da eqvsi Tavisagan. gansaxilveli sakiTxebi<br />
Tematikurad ase nawildeba:<br />
Sesavali: vefxistyaosnis Semecnebis aspeqtebi. rusTaveli da qarTuli ena. kanonikuri<br />
teqstis gageba da originalobis problema. teqstis ganmartebis problema. vefxistyaosnis<br />
mTliani gaazreba.<br />
I Tavi, vefxistyaosani da qarTveli eri: erovnuli eposis problema. eposi da erovnuli<br />
TviTSegneba. vefxistyaosnis roli qarTuli enisa da xasiaTis CamoyalibebaSi. erovnuli sinamdvilis<br />
mxatvruli gardasaxva. erovnuli nihilizmi da poemis sparsuli warmoSobis Teza...<br />
60
II Tavi, rusTavelis socialuri garemo: patronymoba da erovnuli saxelmwifo. socialuri<br />
konfliqti da harmonia. adamianis `me~ da erovnuli gmiris idea. erovnuli TviTSegneba<br />
da saqarTvelos erTianobis idea. raindi da vaWari...<br />
III Tavi, rusTavelis ideologiuri sakiTxebi: aRmosavlur-dasavluri orientaciis<br />
problema. berZnul-bizantiuri kultura da qarTveloba. dapirispireba aRmosavlur sinamdvilesTan.<br />
rusTavelis erovnuli wyaroebi. erovnuli da religiuri TviTSegneba. rusTavelis<br />
RmerTi da adamiani. religiuri indiferentizmi.<br />
IV Tavi, qarTuli renesansi da rusTavelis humanizmi: adamianis idea qarTul mwerlobaSi.<br />
qarTuli renesansis faqtorebi. pirovnebis koncefcia vefxistyaosanSi. mSveniereba<br />
da siyvaruli. qalis saxe da pirovneba. siyvaruli da omis Tema eposSi. rusTavelis esTetikur-eTikuri<br />
ideali da qarTuli sinamdvile.<br />
V Tavi, vefxistyaosnis mxatvruli konstruqciis sakiTxebi: eposi da literaturuli<br />
gemovnebis evolucia. vefxistyaosnis Janruli forma. gaormagebuli siuJeti da kompoziciuri<br />
mTlianoba. sivrce, dro da personaJi. gmiri da xasiaTi. realoba da fantastika.<br />
VI Tavi, vefxistyaosani da qarTuli poeturi kultura: mwerlobis tradiciebi da mijnebi.<br />
leqsi da sada sityva. Sairis uZvelesi formebi. aliteracia, riTma, metafora. astraluri<br />
saxeebi poeziaSi. Sairis sazomi da metyvelebis ritmi. realoba da simbolo. stilis orsaxovneba,<br />
rogorc gaucxoeba. mTeli da detali rusTavelis aRqmaSi. simetrizmi da digresia.<br />
rusTavelis sityva da saxe qarTul mwerlobaSi da poeziis krizisi.<br />
ix. recenzia — aqve, anot. № 285. g. a.<br />
206. a. iremaSvili<br />
poeziis qveyanaSi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, № 27, gv. 3.<br />
avtori CamoTvlis ucxo enaze gamocemul qarTul <strong>literatura</strong>s. maT Soris, `vefxistyaosnis~<br />
marjori uordropis, venera uruSaZis, viqtor kernbaxis, ieromir iedliCkas, hugo<br />
hupertis, s. wulaZis Targmanebs. b.d.<br />
207. m. kalandaZe<br />
SoTaoba iyalToSi<br />
gaz. `soflis cxovreba~, 1968, 13 noemb., № 264, gv. 4.<br />
avtori iuwyeba, rom Telavis r-nis sof. iyalToSi gaimarTa SoTaobis dResaswauli. zeimze<br />
Camovidnen stumrebi Tbilisidan. maT Soris iyvnen ucxoelebi: inglisidan _ devid langi,<br />
rigidan — v. Stinbergi, doneckidan _ i. Seliakovi. iyvnen agreTve ssrk mecn. akademiis w/k.<br />
andria biwaZe, mwerlebi. i. abaSiZe, n. dumbaZe, e. maRraZe da sxvebi.<br />
mwerlebis sityvebiT gamosvlebis Semdeg moewyo zepiri Jurnali `minda yvelaferi vicode~,<br />
romelSic CaerTnen zeimis monawileebi, iyalTos saS. skolis maswavleblebi da moswavleebi.<br />
g. a.<br />
208. nodar kakabaZe<br />
qarTuli <strong>literatura</strong> maieris leqsikonSi<br />
gaz. `komunisti~, 1968, 18 agv., №193, gv. 4.<br />
avtori wers, rom laipcigis bibliografiulma institutma `maieris jibis leqsikonis~<br />
seriiT gamoaqveyna axali literaturuli leqsikoni `sabWoTa kavSiris xalxTa literaturebi~.<br />
leqsikonSi saTanado adgili aqvs daTmobili qarTul <strong>literatura</strong>s. misi mimoxilva<br />
ekuTvnis doqtor giunter varms. masSi bevri Secdomaa, Tumca SedarebiT Rirseulad aris<br />
warmodgenili SoTa rusTaveli. avtori ZiriTadad eyrdnoba Salva nucubiZis koncepcias. aRniSnulia,<br />
rom `vefxistyaosani~ renesansuli poeziis ubrwyinvales qmnilebebs miekuTvneba. g.a.<br />
61
209. hainc kalovi<br />
SeniSvnebi amierkavkasiaze<br />
Trankaukasische Notizen – “Neue Deutsche Literatur”, 1968, № 11, gv. 70-78; o. xuciSvilis Targmani _<br />
`dauviwyari STabeWdilebani~ _ `Tbilisi~, 1969, 6 ianv., № 4; ix. agr.: Заря В. 1969, 4 noemb., № 257;<br />
“Лит. Гр.”, 1972, № 12, gv. 86-89.<br />
avtori gadmoscems mogzaurobis STabeWdilebebs da mokle SeniSvnebs rusTavelze, _<br />
rom poeti, romelmac Tavisi poemiT Tavisuflebas, megobrobasa da humanizms ugaloba, Ti-<br />
Toeulma qarTvelma icis. rusTaveli aq uyvarT imitomac, rom am qveyanaSi saerTod uyvarT<br />
poetebi. g. a.<br />
210. guram kartozia<br />
zogierTi adgilis wakiTxvisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1968, 6 maisi, № 16, gv. 4.<br />
gazeTSi dabeWdilia informacia saTauriT `rusTvelis kabinetSi~, imis Sesaxeb, rom rusTvelologiur<br />
seminarze g. kartoziam waikiTxa moxseneba da warmoadgina 1966 w. saiubileo<br />
gamocemis ramdenime adgilis axleburi wakiTxvis cda. esenia:<br />
1. 416,4: `Sen mogceT cixe-qalaqi, mogyvnen cotani ymania~.<br />
unda ikiTxebodes: mogyven.<br />
2. 1060,4: `yma mova misi mWvretelTa Suqni mzed gaicadian~.<br />
unda ikiTxebodes: Suqi.<br />
3. 523,2: `aviRe, avdeg me RmrTisa da merme maTi mqebare~.<br />
unda iyos: `avdeg, aviRe, RmrTisa da merme me maTi mqebare~.<br />
4. 534,2: `ra Semoviden indoeTs, Sevigna maTi gvaroba~.<br />
unda ikiTxebodes: maroba.<br />
5. 544,4: `Sen aqa naxe, kmarian iqa naxvisad ymania~.<br />
unda iyos: kmarian aqa naxvisa kmania.<br />
6.301,1: `vinca kacman Zma iZmos Tu daca idos~.<br />
unda iyos: iZmos anu da-ca-idos.<br />
7. 1557,1: `netamc yola ar Semogmcnebodi~.<br />
unda ikiTxebodes: Segmecnebodi. g. a.<br />
211. korneli kekeliZe<br />
d. benaSvili, saxisa da xasiaTis problema `vefxistyaosanSi~<br />
marqsistul-leninuri esTetikis Suqze<br />
k. kekeliZe, etiudebi Zveli qarT. lit. ist-dan, X, Tb., 1968, gv. 213-222 (recenzia dawerilia 1951 w.).<br />
recenzenti aRniSnavs, rom d. benaSvilis naSromi Sedgeba rva Tavisagan, romelnic dasaxelebul<br />
Temis yovelmxrivi gaSuqebisaTvis aucilebelni arian. recenzenti sadavod miiCnevs<br />
d. benaSvilis erT-erT debulebas, rom arabuli tipis saxelmwifoSi ar aris winaaRmdegobani,<br />
konfliqtebi da koliziebi. k. kekeliZe SeniSnavs: raki `vefxistyaosnis~ arabeTi<br />
klasobrivi saxelmwifoa, amitom, marqsizmis TvalsazrisiT, SeuZlebelia misi mcxovrebni<br />
iseT `harmoniul myudroebas~ ganicdidnen, rom maT Soris adgili ar hqondes winaaRmdegobebs,<br />
konfliqtebsa da koliziebs. aseTi ram `ukonfliqtobis~ yalb Teoriamde migviyvanda.<br />
k. kekeliZis azriT, d. benaSvilis naSromSi arasworad aris gagebuli `qalTa uflebebisa~<br />
da saerTod `qalis sakiTxi~ `vefxistyaosanSi~. dasaxelebulia Secdomebis mTeli rigi. bolos<br />
recenzenti daaskvnis: `Sroma dawerilia literaturulad, energiuli toniT da, ZiriTadad,<br />
logikuri TanamimdevrobiT. magram gamosavali wertili avtoris loRikuri msjelobisa,<br />
viTomc `vefxistyaosnis~ mTavari sakiTxi aris `qalis uflebis~ sakiTxi, romelmac, arabuli<br />
da induri saxelmwifoebis obieqturi wesrigis pirobebSi, misca aseTi Tu iseTi mimarTuleba<br />
rusTavelis saxeebisa da xasiaTebis Camoyalibebisa da ganviTarebis saqmes, _ araa swori<br />
62
da gamarTlebuli. SeiZleba avtori kargad icnobdes marqsistul-leninur esTetikas, magram<br />
kargad ver icnobs poemaSi asaxul obieqtur sinamdviles. is iZleva am sinamdvilis araswor<br />
interpretacias. g. a.<br />
212. k. kekeliZe<br />
daviT bregaZe, rusTavelis gavlena `aRorZinebisa da gardamavali xanis~<br />
<strong>literatura</strong>ze<br />
wignSi: k. kekeliZe, etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, X, 1968, gv. 148-150.<br />
recenzia dawerilia 1947 wels d. bregaZis xelnawer naSromze. k. kekeliZe saWiro da sasargeblo<br />
gamokvlevad miiCnvs sarecenzio naSroms. iqve aRniSnavs, rom sadavo da arazustia<br />
avtoris zogierTi debuleba, agreTve gamoTqvams ramdenime SeniSvnas masalis dalagebis<br />
Taobaze. c.e.<br />
213. k. kekeliZe<br />
Руставели и его поэма “Витязь в тигровой шкуре”<br />
etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, X, 1968, gv. 223-224.<br />
recenzia exeba `vefxistyaosnis~ franguli Targmanis winasityvaobisaTvis gamiznul<br />
naSroms, romelic k. kekeliZes sarecenziod gamougzavna ucxoeTTan kulturuli urTier-<br />
Tobis sazogadoebis saqarTvelos sazogadoebis gamgeobis Tavmjdomarem 1952 wels.<br />
k. kekeliZe statias saerTod dadebiTad afasebs. am statiis mizani yofila gasagebi da<br />
xelmisawvdomi gaexada `vefxistyaosani~ frangi mkiTxvelisaTvis. amitom, aRniSnavs k. kekeliZe,<br />
saWiro iyo ara calkeuli personaJis daxasiaTeba, aramed poemaSi dasmuli ZiriTadi<br />
problemis ganxilva maSindeli saqarTvelos sinamdvilesTan kavSirSi. samwuxarod, amas yovelTvis<br />
ver axerxebso avtori.<br />
statiis avtoris mixedviT, `vefxistyaosanSi~ asaxulia XIII s. saqarTvelos sinamdvile,<br />
poets realuri cxovrebidan aqvs aRebuli masala, yuradRebis centrSia cxovrebaze ganawyenebuli<br />
adamiani, magram SoTa rusTaveli imdenad aidealebs Tavis gmirebs, maT realurobaSi<br />
mkiTxvels eWvi Seepareba, Tumca hiperbolizaciisa da sxva mxatvruli xerxebi sruliad kanonzomieria<br />
iseTi amaRlebuli idealebis poetisaTvis, rogoric SoTa rusTaveliao.<br />
aqedan gamomdinare, k. kekeliZe aRniSnavs, rom Tu epiTetebis siWarbe da aRmatebiTi<br />
xarisxis xSiri gamoyeneba SenarCunebuli iqneba frangul TargmanSi, am statiis zegavlena<br />
avnebs `vefxistyaosnis~, rogorc realisturi nawarmoebis aRqmas. c.e.<br />
214. k. kekeliZe<br />
Руставели и его поэма “Витязь в тигровой шкуре”<br />
etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, X, 1968, gv. 255-258 (dawerilia 1954 w.).<br />
recenzenti ganixilavs d. a. jguSias naSroms, romelic mas leqciis saxiT unda waekiTxa<br />
auditoriisaTvis. mkvlevari aRniSnavs, rom naSromi SeiZleba saerTod dadebiTad Sefasdes,<br />
magram SeuZleblad miaCnia `vefxistyaosnis~ erT leqciaSi Cateva.<br />
d.a. jguSias Tavis naSromSi 11 sakiTxi aqvs dasmuli. avtori gadmoscems poetis biografias<br />
or gverdSi, sadac mraval uzustobasTan gvaqvs saqme.<br />
avtori samarTlianad Tvlis `vefxistyaosans~ realistur nawarmoebad, magram winaaRmdegobaSi<br />
vardeba qajebisa da devebis sakiTxTan dakavSirebiT.<br />
gansakuTrebul yuradRebas uTmobs d.a. jguSia rusTavelis sasuliero wodebasTan da<br />
RmerTTan urTierTobas. aqac faqtis damaxinjebasTan gvaqvs saqme, TiTqosda, avtoris TqmiT,<br />
poemaSi araferia qristianuli; Tu masSi qristianuli azrebi aris, es aris mxolod `literaturuli<br />
mistifikacia~ anda `SeniRbva~.<br />
k. kekeliZe CamoTvlis naSromis mraval nakls da bolos daaskvnis: yvela wamoWrili sakiTxis<br />
ganxilva SeuZlebelia, magram me vurCevdi d.a. jguSias, jerjerobiT gadaedo poemis<br />
63
filosofiur-religiuri da mxatvruli analizi da yvela iseTi sakiTxi, romlebsac jer ar<br />
gaaCniaT myari niadagi da xeli mohkidos iseT konkretul sakiTxebs, rogoricaa magaliTad:<br />
xalxTa TanamSromloba, megobroba, siyvaruli, patriotizmi, simamace da vaJkacoba da sxv. c.e.<br />
215. k. kekeliZe<br />
j. baqraZe, samarTali vefxistyaosanSi<br />
wignSi: `etiudebi...~, X, 1968, gv. 259-162 (recenzia dawerilia 1955 w.).<br />
k. kekeliZe ganixilavs j. baqraZis naSromis Sesavalsa da xuT Tavs cal-calke, aRniSnavs<br />
mraval Secdomasa da uzustobas, miuTiTebs, rom zedmeti da uadgiloa msjeloba iseT<br />
sakiTxebze, romelTac naSromis ZiriTad problematikasTan uSualo kavSiri ara aqvT.<br />
recenzentis daskvniT, sasurveli da saWiroa am naSromis gadasinjva da gadamuSaveba,<br />
rom is gaxdes srulfasovani. c.e.<br />
216. k. kekeliZe<br />
sarg. caiSvili, vefxistyaosnis vaxtangiseuli redaqcia<br />
wignSi: `etiudebi...~, X, 1968, gv. 270-274 (recenzia dawerilia 1955 w.).<br />
recenzenti aRniSnavs: Sroma amJRavnebs, rom avtors SeuZlia xelnawerebze muSaoba, es<br />
ki imisi garantiaa, rom is SesZlebs warmatebiT imuSaos Zveli qarTuli literaturis istoriaSi,<br />
romelic umTavresad xelnawerebis Seswavlas unda emyarebodes.<br />
Semdeg moyvanilia ramdenime SeniSvna sarg. caiSvilis aRniSnuli naSromis garSemo.<br />
recenziis dasasruls k. kekeliZe wers: `axalgazrda, damwyeb mecnier muSaks SevniSnav, rom<br />
saWiroa erTgvari TavdaWeriloba sakuTari Sexedulebis gamoTqmis dros~. Tumca, misi daskvniT,<br />
Sroma maCvenebelia imisa, rom mis avtors Seswevs unari kvleva-ZiebiTi muSaobisa. c.e.<br />
217. k. kekeliZe<br />
Отзыв о работе проф. А. Г. Барамидзе “Шота Руставели” (на грузинском яз.), 1958.<br />
wignSi: : `etiudebi...~, X, 1968, gv. 284-287.<br />
(gamoxmaureba dawerilia 1958 w. g. n. leoniZis TanaavtorobiT).<br />
recenzenti wers: a. baramiZis naSromi monografiuli narkvevia, 400 gverdis moculobiT<br />
da exeba sakiTxTa farTo wres. avtori warmatebiT wyvets, rogorc saerTo istoriul, ise<br />
wminda literaturul problemebs. istoriul-literaturuli xasiaTis sakiTxTa Soris monografiis<br />
avtori exeba biografiul cnobebs rusTavelis Sesaxeb. aqve a. baramiZe mravalmxrivad<br />
mimoixilavs da mecnierulad aanalizebs `vefxistyaosnis~ fabulis wyaros sakiTxs.<br />
Semdeg monografiis avtori yuradRebas amaxvilebs poemis literaturul Taviseburebebze.<br />
al. baramiZe sagangebod Cerdeba `vefxistyaosnis~ ideur-mxatvrul Rirsebebze, poemis<br />
msoflmxedvelobaze. avtori yuradRebis gareSe ar tovebs agreTve `vefxistyaosnis~ sxva<br />
enebze Targmnis sakiTxebs.<br />
recenzentis zogadi daskvniT, al. baramiZis Sroma udaod SesaniSnavi cdaa rusTavelis<br />
Semoqmedebis monografiuli Seswavlisa. c.e.<br />
218. k. kekeliZe<br />
g. nadiraZe, rusTavelis esTetika<br />
wignSi: `etiudebi...~, X, 1968, gv. 288-292 (recenzia dawerilia 1959 w.).<br />
avtori aRniSnavs, rom g. nadiraZis naSromi ar isazRvreba marto esTetikiT. is gvacnobs<br />
agreTve poetis msoflmxedvelobas da poemis mxatvrul mxaresac. aseTi gamokvleva rusTvelologiis<br />
dargSikarga xania ar dawerila. esaa farTed mofiqrebuli, dinjad da obieqturad<br />
dawerili, mecnieruli meTodiT SeiaraRebuli da seriozulad dasabuTebuli wigni.<br />
64
ecenzenti SeniSnavs, rom sasurveli iyo ganxilul sakiTxebs damateboda kidev erTi:<br />
`feri, rogorc esTetikuri fenomeni~. misive TqmiT, g. nadiraZe idealizaciaSi vardeba personaJebis<br />
daxasiaTebisas da iZleva gmirTa erTferovan idealizebul suraTs, rac sinamdviles<br />
ar Seesabameba.<br />
am da sxva SeniSvnebis miuxedavad k. kekeliZe sarecenzio wigns uaRresad mniSvnelovan<br />
mecnierul gamokvlevad miiCnevs. c.e.<br />
219. abel kikviZe<br />
`vefxistyaosnis~ istoriuli qarga<br />
kreb. `SoTa rusTaveli~, Tb., 1968, gv. 5-31.<br />
avtori mimoixilavs saqarTvelos me-11-12 saukuneebis istoriul movlenebs da socialur-politikur<br />
mdgomareobas, adarebs mas rusTavelis poemaSi aRweril saxelmwifo wyobilebasa<br />
da socialur struqturas da im daskvnas akeTebs, rom `vefxistyaosani~ mTlianad<br />
qarTul sinamdviles emyareba.<br />
magaliTad, indoeTis Svidi samefos analogiuria yofili Svidi samefosgan Semdgari qarTvel<br />
bagrationTa saxelmwifo. Svid samefos giorgi meoris (1072-1089) dros Seadgendnen:<br />
afxazeTi (dasa. saqarTvelo), qarTli mesxeTiTurT, kaxeTi, rani (ganja), somxiTi, Sarvani<br />
da mahmadian mflobelTa saamiroebi. amas adasturebs `qarTlis cxovreba~, `xelmwifis karis<br />
garigeba~ da sxv. aseve qarTuli samefo karis struqturas Seesabameba poemaSi aRwerili `darbazi~,<br />
`darbazoba~, `darbazis eri~, savaziro, vazirTa ufleba-movaleobani da sxv.<br />
`vefxistyaosanSi~ gatarebulia `qarTlis cxovrebis~ ZiriTadi idea, romlis Tanaxmad<br />
xalxis Zliereba emyareba saxelmwifosa da misi centris Zlierebas. am centrs Seadgenen mefe<br />
da saxelmwifo darbazSi Semokrebili vazirebi. mkvlevari daaskvnis, rom `vefxistyaosanSi~<br />
ganzogadebulia XII saukunis saqarTvelos sazogadoebrivi da politikuri wyobileba da poemis<br />
qargad aRebulia am drois istoriuli movlenebi. g. a.<br />
220. a. kikviZe<br />
`qarTuli saxelwifo darbazi da misi adgili `vefxistyaosanSi~<br />
Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, 1968, gv. 211-236.<br />
avtori ganixilavs `darbazsa~ da `darbazobas~, rogorc saxelmwifos mmarTvelobis mTavar<br />
organosa da formas. darbazi erqva samefo saxlis im Sesakrebel adgils, sadac mefe didebul-erisTavebTan,<br />
kaTalikosTan da episkoposebTan TaTbirobda. `darbazis eri~ (→darbaiseri→darbaiseli)<br />
ewodeboda am Sekrebis monawileebs.<br />
darbazobis saerTo wesebi da sxvadasxva ceremoniali aRwerilia `xelmwifis karis garigebaSi~<br />
(XIV s.).<br />
`vefxistyaosanSi~ aRwerili darbazobis epizodebi asaxavs saqarTveloSi miRebul da<br />
damkvidrebul wesrigs, imas rac cnobilia Tamar mefis istorikosebis Sromebidan da `xelmwifis<br />
karis garigebidan~. g. a.<br />
221. daviT kobiZe<br />
`vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikoni<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 21 ivnisi, №24, gv. 3.<br />
avtori aRniSnavs S. Rlontis mier Sedgenili `vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikonis<br />
dabeWdvis mniSvnelobas, ramdenadac es wigni pirvelia rusTavelis frazeologiis<br />
Seswavlis saqmeSi. d. kobiZe dadebiTad afasebs wignis winasityvaobas, rac rusTavelis<br />
frazeologiis daxasiaTebas warmoadgens, da eTanxmeba avtoris debulebas, rom poetur<br />
frazebSi aRmosavluri poeziis saxeebis an simboloebis gamoyeneba ar niSnavs rusTavelis<br />
mier mibaZvas iraneli poetebisadmi, rom rusTaveli sxvagvarad moazrovnea, is ar eqvemdebareba<br />
iranel poetebs.<br />
65
ecenziis avtori gamoTqvams ramdenime kritikul SeniSvnasa da survils, romelTa<br />
gaTvaliswineba am saWiro wignis mecnierul mniSvnelobasa da wonas ufro gazrdida. g. a.<br />
222. rehei komiiama<br />
[humanisturi idealebis mSveniereba]<br />
gaz. “Заря Востока”, 1968, 23 oqt., 249, gv.<br />
iaponeli mwerali r. komiiama 1966 wels monawileobda rusTavelis saiubileo zeimSi.<br />
rogorc TviTon ambobs, man miznad daisaxa rusTavelis Semoqmedebis ukeT gacnoba. imogzaura<br />
saqarTvelos sxvadasxva mxareSi `vefxistyaosnis~ iaponur enaze mTargmnel i. fukurosTan<br />
erTad.<br />
rac ufro safuZvlianad vecnobodi rusTavelis Semoqmedebas, CemTvis naTeli xdeboda<br />
iaponuri Targmanis naklovaneba. masSi ar igrZnoboda rusTavelis filosofiuri msoflmxedvelobis<br />
siRrme, misi leqsis srulyofileba. me SevTavaze i. fukuros am Txzulebis<br />
axali Targmanis Seqmna, romelic originalis Sesaferi iqneba. g. a.<br />
223. vaclav kubacki<br />
rusTaveli axal naSromTa Suqze<br />
`Miesiêcznik Literacki~, 1968, 9. Targmani (g. buaCiZis) ix. kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~,<br />
II, Tb., 1978, gv. 89-97.<br />
avtori mimoixilavs evropul enebze gamoqveynebul naSromebs. ivanicki-ingilos (romi,<br />
1941 w.), v. golcevis (moskovi, 1952). n. naTaZisa da s. caiSvilis (frangul enaze, Tb., 1966). s.<br />
wulaZis Sesavali miseuli franguli Targmanisa (Tb., 1966 w.).<br />
narkvevi sayuradReboa im mxriv, rom avtori akeTebs kritikul SeniSvnebs dasaxelebul<br />
naSromebSi dayenebul zogierT rusTvelologiur problemaze, rogoric aris, magaliTad,<br />
aRmosavluri renesansis cneba, rusTvelis religiuri rwmenisa da msoflmxedvelobis sakiTxi,<br />
romantizmisa da realizmis meTodebis gamoyeneba da sxv. g. a.<br />
224. v. kubacki<br />
rusTavelis miviwyebuli poloneli mkvlevarni<br />
`iesiêcznik Literacki~, 1968, 9. Targmani (g. buaCiZis) _ kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~,<br />
II, Tb., 1978, gv. 97-100.<br />
rogorc mkvlevari wers, polonur enaze rusTvelis Sesaxeb pirveli narkvevis avtoria<br />
konst. rdultovski (`qarTveli poeti SoTa rusTaveli~, vilno, `1831 wlis litvuri saaxalwlo<br />
gamocema~). am narkvevis rusuli Targmani 1833 w. dabeWda `moskovski teleskopma~.<br />
k. rdultovski swavlobda parizsa da londonSi, 1825 wels — peterburgSi. inglisurad<br />
Targmnida a. mickeviCis `yirimul sonetebs~.<br />
rusTvelis poemis pirveli ori Targmani frangulia, mesame — polonuri (k. lapCinskis,<br />
1863 w.), meoTxe — germanuli (a. laistis, 1889 w.). artur laisti, erovnebiT poloneli, orenovani<br />
mwerali iyo; werda germanulad da polonurad. misi wigni saqarTveloze daibeWda polonurad,<br />
xolo Semdeg — gansxvavebuli versia — germanulad. maTSi Setanilia `vefxistyaosnis~<br />
nawyvetebis Targmanebi. g. a.<br />
225. devid langi<br />
winasityvaoba (Introduction)<br />
wignSi: Shota Rustaveli, The Knight in the Panther’s Skin, Translated from the Georgian by V. Urushadze, Tbilisi,<br />
1968, gv. 91-12. qarTuli Targmani (n. sayvareliZisa) ix. krebulSi: `rusTveli msoflio<br />
<strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 390-394.<br />
avtoris TqmiT, v. uruSaZe karga xania cnobilia ingliseli mkiTxvelisaTvis Tavisi<br />
qarTuli poeziis anTologiiT, romelic orjer daibeWda inglisurad. `vefxistyaosnis~<br />
66
Targmanis momzadebaSi mas exmarebodnen poeti da mecnieri kevin krosli-holandi da Seqspirologi<br />
n. yiasaSvili.<br />
winasityvaobis avtori gadmoscems mokle cnobebs rusTvelis vinaobis, misi ideologiisa<br />
da religiuri rwmenis Sesaxeb da msjelobs `vefxistyaosnis~ Rirsebasa da mniSvnelobaze<br />
qarTuli da msoflio kulturisaTvis; kerZod, aRniSnavs, rom `rusTveli aris pirmSo<br />
XII-XIII saukuneebis renesansisa, romelic ikvebeboda ioane petriwiseuli neoplatonuri<br />
filosofiiTa da romlisTvisac ucxo ar iyo imdroindeli iranis mdidari poezia~. avtoris<br />
azriT, `vefxistyaosnis~ popularobis ZiriTadi mizezi isaa, rom masSi saocari ostatobiTaa<br />
Sezavebuli bunebrivi, adamianuri swrafvani da movlenaTa Rrma, filosofiuri gaazreba.<br />
poemaSi mocemulia bedTan Seurigeblobis, brZolisa da gamarjvebis romantika. venera uru-<br />
SaZis Sromas inglisel mkiTxvelSi eqneba didi warmateba, rasac igi udavod imsaxurebs. g. a.<br />
226. jibo lomaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ me-9 strofis wakiTxvisaTvis<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 26 ivlisi, № 29, gv. 2-3.<br />
avtori principul mniSvnelobas aniWebs mecxre strofis swor interpretacias. igi exeba<br />
akad. a SaniZis mosazrebas meoTxe taepis wakiTxvis Taobaze: a. SaniZe SeniSnavs, rom `nebis<br />
damarTva~ SeuZlebeli gamoTqmaa qarTulSi da taeps ase asworebs. `Cemman xel-mqmnelma dave-mrTos,<br />
laRman da lamazman nebi~.<br />
j. lomaSvili wers: amgvari wakiTxviT gamodis, rom poemis avtori mimarTavs Tavis xelmqmnels,<br />
raTa man neba darTos napovni sparsuli ambis leqsad gardaTqmisa.<br />
j. lomaSvilis azriT, zemoT moyvanili rusTveluri gamoTqma (`dammarTos nebi~) sruliadac<br />
ar moiTxovs Sesworebas gramatikis mxriv, zogadi TvalsazrisiT ki, umarTebuloa<br />
poeturi mxatvruli nawarmoebis gasworeba gramatikis mixedviT.<br />
avtoris daskvniT, `mTlianad me-9 strofis Sinaarsi aseTi iqneba: es ambavi ar aris qar-<br />
Tuli, igi sparsulia, ucxoa, radgan Sig mocemulia musulmanuri saxelmwifoebis da maTi<br />
mefeebis ambavi, magram qarTulad «saTargmanebia». es ambavi ucxo ki aris formalurad, radgan<br />
«nayalbevia» (e. i. gadasxvaferebulia), Tumca gagebuli unda iqnas qarTulad; Tqven, mkiTxvelebma<br />
gaigeTo qarTul ambavad. es ambavi, «oboli margalitiviT», arsad ar ipoveba da amitom<br />
xeli-xel sagogmanebia, radgan msgavsi ambavi ar SeiZleba kidev sxvagan sadme iyos. es ambavi<br />
me TviTon movigone, SevTxze («vpove») da leqsad gamovTqvi. radgan es ambavi ucnauria da<br />
Tanac Zalze mimsgavsebulia saqarTvelos ambebs, amiT me saWoWmano saqme Cavidine, radgan<br />
Cemi poemis gmirebi kidec hgvanan qarTvel gmirebs da arc arian qarTvelebi, aramed isini warmoadgenen<br />
mahmadianebs, e. i. es ambavi «ucxoTa xelmwifeTania». da radgan me aseTi saWoWmano<br />
saqme Cavidine, es Cemi «xeliT-qmnuli», e. i. Cemi poema, «naWirvebi», romelic laRia da Tanac<br />
lamazi — rasac dammarTebs, dammarTos, rac ginda is momivides, raRa vqnao~. b. d.<br />
227. ilia maisuraZe<br />
mesxuri toponimikuri realiebi `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1968, № 1, gv. 70-71.<br />
avtori wers, rom axalqalaqis raionSi, baraleTis maxloblad, aris sofeli `azavreTi~,<br />
vax. bagrationi am saxeliT xevsac axsenebs. aSkaraa, rom es saxeli warmomdgari unda iyos<br />
sityvisagan `azaveri~, rac, sabas ganmartebiT, aris `xari sakidari~. rogorc irkveva bargis<br />
asakideblad xarebis gamoyeneba saqarTveloSic scodniaT. es Cveuleba gvianobamde SemorCa<br />
samx. saqarTveloSi (kola-artaani, WaneTi, javaxeTi). Tanamedrove qarTulSi sityva azaveri<br />
TiTqmis dakargulia. is mxolod geografiul saxelSi darCa.<br />
`vefxistyaosanSi~ erTxel gvxvdeba sityva `tala~ (`modrika Tavi giSrisa talaman~). talas<br />
sabaseuli ganmartebaa daraji. `tala~ arabuli warmoSobis sityvaa da misi pirvandeli mniSvneloba<br />
`mzveravi~ unda yofiliyo. tala naxsenebia `Sah-nameSi~, `amirandarejanianSi~. mtkvris<br />
marcxena Senakadis _ uravelis wylisa da misi xeobis qvemo weli nasoflar axdiladan `satalaos~<br />
saxels atarebs. es adgili viwro da kldovan-tyiania. bunebrivia, rom Zvelad aq sadarajoebi<br />
iqneboda mowyobili da es saxelic amitom Seerqva. g. a.<br />
67
228. m. mamulaSvili<br />
didi mniSvnelobis saqme dagvirgvinda<br />
`vefxistyaosnis~ axali inglisuri Targmanis gamo<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, 9 dek., № 285, gv. 3.<br />
rewenzia exeba venera uruSaZis mier inglisurad Targmnili `vefxistyaosnis~ gamowemas<br />
(Tbilisi, `sabWoTa saqarTvelo~, 1968).<br />
rewenzenti aRniSnavs, rom poema Targmnilia inglisuri uriTmo hegzametriT, raw saukeTeso<br />
gadawyvetilebaa rusTavelis Txzulebis inglisur enaze ametyvelebisaTvis. Targmani<br />
laRad, bunebrivi mdinarebiT ikiTxeba, igrZnoba dednis siRrme, misi mxatvruli enis<br />
mravalferovneba.<br />
poemis Sesavali (`dasawyisi~) v. uruSaZes prozad uTargmnia, raw aseve marTebul nabijad<br />
unda CaiTvalos.<br />
wigns darTuli aqvs prof. daviT langis mokle Sesavali werili, romelSiw Targmans ma-<br />
Ral Sefasebas aZlevs. gamowemis redaqtorebi arian ingliseli poeti da mkvlevari kevin<br />
krosli-holandi da niko yiasaSvili.<br />
rewenzenti miuTiTebs TargmanSi arsebul zogirT uzustobaze, romelTa gasworeba<br />
Semdgom gamowemaSi sasurvelad miaCnia. g. a.<br />
229. g. mania, r. babunaSvili<br />
dilara TbilisSi swavlobda<br />
gaz. `komunisti~, 1968, 19 oqt., №246, gv. 3.<br />
avtorebi weren, rom azerbaijanelma mkvlevarma dilara alievam aRmoaCina axmed javadis<br />
mier Sesrulebuli Targmani `vefxistyaosnisa~, romlis gamocemac mTargmnels 1937 wels undoda,<br />
magram TviTon moulodnelad daiRupa da misi Targmanic daikarga. axla d. alieva am<br />
Targmans gamosacemad amzadebs. g. a.<br />
230. ioseb megreliZe<br />
al. duduCavas rCeuli werilebi<br />
Jur. `mnaTobi~, 1968, № 3, gv. 191-192.<br />
recenzia exeba amave dasaTaurebis wigns (Tb., 1967). i. megreliZe aRniSnavs, rom krebulSi<br />
dabeWdil erT-erT werilSi saubaria leningradSi aRmoCenili `vefxistyaosnis~ e.w. zazaseuli<br />
xelnaweris TbilisSi Camotanaze. misi TqmiT, am nusxis kvals g. leoniZem miagno da<br />
Semdeg vrceli gamokvlevac gamoaqveyna. al. duduCava (maSin — Tbilisis universitetTan arsebuli<br />
rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis direqtori) mivlinebul iqna<br />
moskovsa da leningradSi, raTa moeZebna da Camoetana es xelnaweri. maSin leningradSi vimyofebodiT<br />
me da m. Ciqovani. Cven samive wavediT ssrk samecniero akademiis istoriul-arqeografiuli<br />
institutis arqivSi, vnaxeT xelaweri, romelic sagangebo aqtiT gadaeca al. dudu-<br />
Cavas 1935 w. 1 ianvars.<br />
saerTod al. duduCavam bevri ram gaakeTa rusTavelis 1937 wlis iubiles momzadebisa<br />
da saTanado doneze CatarebisaTvis. g. a.<br />
231. SoTa mesxia<br />
XI-XIII ss. saqarTvelos saxelmwifoebrivi wyobis istoriidan (`sakargavis~<br />
mniSvnelobisaTvis)<br />
Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, Tb., 1968, gv. 171-210.<br />
avtori vrclad ganixilavs `sakargavs~, rogorc XI-XIII ss. saqarTvelos saxelmwifoebrivi<br />
wyobisaTvis damaxasiaTebel instituts. ganxilulia i. javaxiSvilis, s. kakabaZis, n.<br />
68
erZeniSvilis, i. doliZis da sxvaTa narkvevebi da mosazrebani; miRebulia Semdegi daskvna:<br />
`sakargavi~ XI-XIII ss. qarTulSi orgvari mniSvnelobiT ixmareboda — is niSnavda rogorc samoxeleod,<br />
samarTavad gacemul garkveul teritorias, qalaqs, aseve — sargos, fulad<br />
gasamrjelos; `sakargavis~ aseTi orgvari mniSvneloba imaze unda migviTiTebdes, rom<br />
sakargavad miRebuli teritoriis, qalaqis Tu saxelos gamgebloba, e. i. moxeleobis es saxe<br />
sargoTi, rentiT, ZiriTadad fuladi sargoTi nazRaurdeboda (gv. 203-204).<br />
`sakargavi~, rogorc samoxeleo gansagebeli, arsebiTad gansxvavdeboda moxeleobisa<br />
da mflobelobis iseTi formebisagan, rogoric iyo `samTavro-saerisTavo~, `sapatio samflobelo~,<br />
`saxarajo~ da sxv. mosakargaveobis gaZliereba-gafarToeba, cxadia, samefo xelisuflebis<br />
ekonomiur-politikuri Zlierebis erT-erTi wyaro iyo. amitom samefo xelisufleba<br />
cdilobda, mosakrgaveebad hyoloda ara marto wvrili aznaurebi, aramed erisTavebic,<br />
`memamule aznaurebic~. SeiZleba amis anarekli iyos jer saridanis, xolo Semdeg tarielis<br />
mosakargaveoba farsadan mefis winaSe (gv. 209).<br />
samefo xelisuflebis dasustebasTan erTad `sakargavis~ institutma Tavisi mniSvneloba<br />
dakarga da XIV s. damdegidan saerTod gauqmda.<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikonebSi `sakargavi~ sworad aris ganmartebuli, rogorc: gasarigebeli,<br />
samarTavi, sagamgeblo. g. a.<br />
232. givi miqaZe<br />
Zveli qarTuli mwerlobis bibliografia, II, (1921-1965 ww.),<br />
Tb., `mecniereba~, 1968.<br />
wignSi Sesulia bibliografia mecnieruli masalisa rusTavelisa da misi Txzulebis Sesaxeb,<br />
romelic saqarTvelos respublikaSi gamoqveynda 1921 wlidan 1965 wlamde. masala<br />
Seexeba rogorc rusTavelis biografiasa da msoflmxedvelobas, ise `vefxistyaosnis~ teqstis<br />
sakiTxebs, poemis enas, mxatvrul metyvelebas, siuJetis warmomavlobas, xelnawer nusxebsa<br />
da beWdur gamocemebs. ix. saxelTa saZiebelSi `SoTa rusTaveli~ (gv. 408-409) da TxzulebaTa<br />
saZiebelSi _ `vefxistyaosani~ (gv. 417-418). g. a.<br />
233. Salva nucubiZe<br />
vefxistyaosnis erTi gamocemis gamo<br />
Jur. `mnaTobi~, 1968, № 11, gv. 133-140.<br />
werilis saTaurSi igulisxmeba rusTvelis Txzulebis 1966 wlis gamocema ak. SaniZisa da<br />
al. baramiZis redaqciiT. avtori mniSvnelovan movlenad miiCnevs aseTi mecnierul-kritikuli<br />
gamocemis dabeWdvas, magram yuradRebas amaxvilebs imaze, rom masSi poemis bolo Tavebi<br />
— e. w. indo-xataelTa da indo-xvarazmelTa ambebi gviandel damatebebad aris miCneuli<br />
redaqtorebis mier.<br />
avtoris TqmiT, vefxistyaosnis gamgrZeleblebze laparaki did sifrTxiles saWiroebs,<br />
vidre poemis meore strofis sakiTxi araa udavod gamorkveuli. naTqvami exeba `dasawyisis~<br />
meore strofis mesame taeps (S. nuwubiZis wakiTxviT): `momew survili (Zala) mijnurTa sikvdimde<br />
gasatanisa~... `rusTveli yoveli orazrovnebis gareSe gveubneba, rom misi mizania gayves<br />
vefxistyaosnis gmirebs (`mijnurTa~) wxovrebis dasasrulamde. maSasadame, aq araviTar gagr-<br />
Zelebaze an gamgrZeleblebze ar SeiZleba iyos laparaki~ (gv. 134).<br />
avtoris azriT, araviTari `vinme mesxi~ ar arsebobda, dasasrulis es strofiw rusTvelisaa,<br />
oRond `epilogis pirvel strofs uWiravs is adgili, romeliw vefxistyaosnis meore<br />
strofs unda eWiros, radgan poemis Sesavlis meore strofSi gmirebis (`mijnurTa~) sikvdilze<br />
laparaki zedmetia~ (gv. 136). g. a.<br />
69
234. q. olguni (TavaZe)<br />
SoTa rusTavelis Sesaxeb<br />
wignSi: A. Özkan (Melaєvili), Gürcüstan, stambuli, 1968 gv. 141-143. Targmani (e. javeliZisa) — kreb.<br />
`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 379-381.<br />
avtori wers, rom rusTvelis Semoqmedebis qvakuTxedi adamianobis Temaa. SoTa rusTvelis<br />
adamiani savsebiT unaklo ar aris. es aris dRevandeli adamiani, romelic Tavis sisusteTa<br />
gamo itanjeba. `XII saukuneSi, xalxis Seugneblobis xanaSi, imis Tqma, rom adamianis tragedia<br />
araa mistikur Zalebze damokidebuli (...), aramed socialur urTierTobaSia ganiv-<br />
Tebuli, Tavis droisaTvis axali aRmoCenaa~.<br />
`qarTvel xalxs rom axasiaTebs siamaye da siyvaruli adamianis namoqmedarisadmi, megobrisa<br />
da amxanagobisadmi, swored es aisaxa rusTvelis poemaSi (...) `vefxistyaosani~ sxva araferia,<br />
Tu ara qarTveli xalxis Rirseuli Zlierebis rusTvelis poeturi eniT aRwera~. g. a.<br />
235. mikola pavliuki<br />
aleqsadre navrocki — rusTvelis mTargmneli<br />
kreb. `megobrobis xidi~ (ukrainul-qarTuli literaturuli kavSirebi), ukrainul enaze, kievi,<br />
1968, gv. 82-84; r. xvedeliZis Targmani — kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, IV,<br />
Tb., 1985, gv. 227-230.<br />
rogorc avtori wers, al. navrocki sam aTeul wels cxovrobda kavkasiaSi da eweoda<br />
mTargmnelobiT muSaobas. mas Targmnili aqvs `iliada~, `odisea~, goeTes, baironis, hiugos,<br />
mickeviCis, puSkinis da sxvebis Txzulebebi. navrocki dainteresebula kavkasiis xalxTa literaturiTa<br />
da folkloriT, mas rusul enaze uTargmnia asamde daRestnuri xalxuri sim-<br />
Rera.<br />
`vefxistyaosnis~ Targmna mas dauwyia Temir-xan-SuraSi a. sarajiSvilis mier gakeTebuli<br />
rusuli pwkaredis mixedviT. uTargmnia leqsad jer rusul enaze (400 strofi), Semdeg ukrainul<br />
enaze. ukrainuli Targmani ufro srulyofilia, magram daumTavrebeli darCa a. navrockis<br />
gardacvalebis gamo (1892 w.).<br />
a. navrockiseuli Targmanis nawili gamoaqveyna p. tixovskim 1937 wels, xolo prologis<br />
Targmani dabeWda m. pavliukma 1966 wels. g. a.<br />
236. gertrud peCi<br />
RvTis xati da adamianis saxe rusTavelis `vefxistyaosanSi~<br />
kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 264-279<br />
(Targmani n. amaSukelisa), narkvevi germanulad daibeWda 1968 w.<br />
avtori wers: `saqarTveloSi Sua saukuneebis yvelaze srulyofil literaturul nawarmoebs<br />
warmoadgens `vefxistyaosani~. igi im kulturis nayofia, romelic Tavis Tavs mTeli<br />
seriozulobiT qristianulad Tvlis da romlis saganmanaTleblo dovlaTi monastrebsa<br />
da sasuliero akademiebSi iqmneboda da inaxeboda. rusTvelis eposi Rrmadaa fesvgadgmuli<br />
imdroindel sulier garemoSi. poeti gvevlineba ara marto Cinebuli aRwerisa da warmtaci<br />
siuJetis ostatad, aramed igi amave dros moazrovnecaa, romelic poetur formas garkveuli,<br />
sistemis saxiT Camoyalibebuli msoflmxedvelobis gadmocemasTan akavSirebs~.<br />
mkvlevars miaCnia, rom rusTvelis nawarmoebis religiuri mrwamsi Seesabameba fsevdodionise<br />
areopagelis Teologias. poetis rwmeniT, RmerTi upirveles yovlisa ierarqiuli wesrigis<br />
damcvelia da TviTon am ierarqiis saTaveSi dgas. sazogadoebrivi yofierebis eTikuri<br />
principebic wodebrivi kategoriebis saxiTaa gaazrebuli.<br />
rogorc mkvlevari wers, `vefxistyaosani~ aSkarad ar iziarebs codvis qristianul gagebas.<br />
codvisa da borotebis saTaved Tumca satana saxeldeba, aq ar igulisxmeba RvTis kontragenti<br />
dualisturi gagebiT. poemis gmirebi xSirad iyeneben astralur simbolikas, rac nawilobriv<br />
neoplatonuri spekulaciaa, nawilobriv ki poetis bunebrivi midrekileba xatovani enisadmi.<br />
g. a.<br />
70
237. mario piki<br />
[vTargmni `vefxistyaosans~]<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 28 ivnisi, № 25, gv. 1.<br />
italieli mwerali aRniSnavs, rom ganzraxuli aqvs `vefxistyaosnis~ Targmna; saqarTveloSi<br />
Camovida, raTa gaecnos qarTul mwerlobasa da kulturas. rogorc TviTon ambobs,<br />
poemas ZiriTadad prozad Targmnis, zogierT epizods ki uriTmo leqsiT gadaiRebs. g. a.<br />
238. stanislav raviCi<br />
rusTavelis qveyanaSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 22 noemberi, № 47, gv. 3.<br />
avtori aRniSnavs, rom poloneli mwerali da Jurnalisti vaclav kubacki monawileobda<br />
SoTa rusTavelis saiubileo zeimSi saqarTveloSi 1966 wels. am zeimis mimdinareobis Sesaxeb<br />
man vrceli reportaJi gamoaqveyna gazeTSi `kultura~, 1968 wlis agvistoSi. repontaJSi<br />
gadmocemulia STabeWdilebebi, romlebic mweralma miiRo sazeimo Sexvedrebis dros: borjomSi<br />
(27 seqtembers), TbilisSi, rusTavelis saxelobis TeatrSi speqtaklze `vefxistyaosani~<br />
(1 oqtombers) da sxv. mwerali aRtacebas gamoTqvams saqarTveloSi Catarebuli iubiles<br />
garndiozulobis gamo: `bolo aTeuli wlis manZilze mravali literaturuli iubile gvizeimia,<br />
magram arc dantes, arc ariostos, arc Seqspirs da arc goeTes ar Rirsebia Tavis<br />
TanamemamuleTagan esodeni Tayvaneba~. g. a.<br />
239. prokofi ratiani<br />
vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis<br />
Jur. `mnaTobi~, 1968, № 2, gv. 150-178; № 3, 177-186; № 4, 151-165; № 5, 112-134.<br />
avtori gvTavazobs axal Tvalsazriss vefxistyaosnis avtoris vinaobaze da yalbad miiCnevs<br />
Sexedulebas rusTavelis eriskcobaze. avtoris amosavali debulebis mixedviT, `vefxistyaosnis<br />
avtori iyo didad ganaTlebuli sasuliero piri — episkoposis an mTavarepiskoposis<br />
xarisxiT, romelsac garkveul dros eWira rusTavis (bostan qalaqis) eparqiis mRvdelmTavris<br />
Tanamdeboba (kaTedra) da swored amitom iwodeboda rusTvelad~.<br />
avtori Tavisi axali debulebis mecnierulad dasabuTebas cdilobs rogorc logikur-<br />
Teoriuli msjelobis gziT, aseve konkretul istoriul-literaturuli faqtebisa da movlenebis<br />
analizis gziTac. agreTve mokled mimoixilavs vt-is avtoris vinaobaze amJamad arsebul<br />
Sexedulebebs da im meoTdologiur-Teoriul principebs, romlebzedac es Sexedulebebia<br />
dafuZnebuli.<br />
avtori ikvlevs feodalur saqarTveloSi saero didebulTa gvar-wodebisa da sasuliero<br />
pirTa zedwodebis warmoqmnis tradicias geografiuli adgilebidan; vt-is teqstis<br />
monacemebs misi avtoris vinaobaze. kritikulad ganixilavs Teimuraz bagrationis `patriotul~<br />
nabijs, rac avtoris rwmeniT, mdgomareobs imaSi, rom bagrationTa ojaxis gandidebis<br />
survilma ukarnaxa Teimurazs rusTvelis biografia Tavisi sakuTari sazogadoebriv-politikuri<br />
miznebis Sesabamisad gadaekeTebina da rusTveli bagrationad gamoeyvana.<br />
avtori Tavisi zemoxsenebuli debulebis gasamtkiceblad gvacnobs agreTve istoriuli<br />
wyaroebis monacemebs q. rusTavsa da rusTavel mRvdelmTavrebze `RmrTaebis gujaris~<br />
ganxilviT; agreTve rusTavel mRvdelmTavarTa moRvaweobas samxedro dargSi, rac avtoris<br />
azriT, dakavSirebuli iyo im did movaleobasTan, romelic maT, rogorc mTeli sadroSos<br />
sardlebs, ekisrebodaT.<br />
bolos avtori exeba ierusalimis jvaris monasterSi warmodgenil rusTvelis portrets<br />
da masTan dakavSirebul problemebs. n.m.<br />
71
240. SoTa reviSvili<br />
isev literaturuli leqsikonebis Sesaxeb<br />
Jur. `mnaTobi~, 1968, №12, gv. 144-150.<br />
avtori ganixilavs germanulenovan leqsikonebs:<br />
I. 1963 w. gamoSvebuli `msoflio literaturis leqsikoni~. informaciebi qarTul <strong>literatura</strong>ze<br />
ekuTvnis doqtor eberhard Tils. rusTavelis Sesaxeb aRniSnulia, rom man Seqmna<br />
erovnuli eposi raindul siyvarulze, vasalur erTgulebasa da mamacobaze. mis stils etyoba<br />
Tanamedrove sparsuli saraindo eposis gavlena.<br />
II. 1963 wels bernsa da miunxenSi gamovida `mcire literaturuli leqsikoni~ (ortomeuli).<br />
qarTuli mwerlobis Sesaxeb cnobebi daumuSavebia doqtor r. karmans, romlis yurad-<br />
Rebas Zveli mwerlobidan rusTaveli ipyrobs. poetis pirovneba da misi poemac ZiriTadad<br />
marTebuladaa gaSuqebuli da Sefasebuli. aRniSnulia, rom `vefxistyaosanSi~ Seqebulia<br />
rainduli siyvaruli da megobroba. poemis leqsi plastikuria da monumenturi. moqmedebas<br />
atyvia dualistur-iranuli msoflSegnZnebis gavlena.<br />
III. `kindleris literaturuli leqsikoni~, romlis pirveli da meore tomi gamovida q.<br />
ciurixSi 1964 wels. qarTul <strong>literatura</strong>ze cnobebi Seudgenia praRel profesor iaromir<br />
iedliCkas. leqsikonSi masala dalagebulia nawarmoebTa dasaTaurebis (da ara avtorebis)<br />
mixedviT. mimoxilva mocemulia ufro vrclad da kvalificiurad. `vefxistyaosanze~ am<br />
tomebSi araferia (igulisxmeba, rom momdevno tomebSi iqneba). g. a.<br />
241. S. reviSvili<br />
gertrud peCi<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1968, 16 noemb., № 136, gv. 3.<br />
avtori warmogvidgens germanel mecniers, romelic dainteresebulia qarTuli eniT,<br />
istoriiTa da kulturiT. mas gamoqveynebuli aqvs sami wigni qarTuli enis problemebze.<br />
rusTvelologiur Tematikas eZRvneba misi Sromebi: `humanizmis gmiruli simRera~, `vefxistyaosnis<br />
Semqmneli~, `Zveli simRera _ axali cxovreba~, `SoTa rusTaveli _ qarTveli eris<br />
poeti~, `SoTa rusTaveli da misi dro~, `RmerTis xati da adamianis saxe rusTavelTan~. am<br />
SromebSi mkvlevari cdilobs sxvadasxva mxriv gaaSuqos `vefxistyaosanTan~ dakavSirebuli<br />
rTuli samecniero problematika. g. a.<br />
242. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(The knicht in the Panther’s Skin)<br />
inglisurad Targmna venera uruSaZem, gam. `sabWoTa saqarTvelo~, Tb., 1968, 224 gv.<br />
gamocema eZRvneba m. uordropis xsovnas. redaqtorebi: kevin krosli-holandi da niko yiasaSvili,<br />
ilustraciebi zurab kapanaZisa. 7-8 gverdebi uWiravs v. uruSaZis winasityvaobas,<br />
9-12 gv. _ d. langis `Sesavals~. `dasawyisis~ strofebi Targmnilia proziT (gv. 15-17), Semdeg<br />
modis sruli teqstis poeturi Targmani. strofebi daunomravia. bolos (gv. 223) erTvis<br />
terminebisa da sakuTari saxelebis ganmartebebi.<br />
es Targmani daibeWda agreTve 1971 da 1979 wels, imave gamomcemlobaSi. g. a.<br />
243. vasil rcxilaZe<br />
didi SoTas mTargmnelis saflavTan<br />
Jur. `ciskari ~, 1968, № 12, gv. 117-118.<br />
avtori wers, rom papamiss, vasil rcxilaZes, romelic XIX s-is bolosa da XX s-is dasawyisSi<br />
aqtiurad monawileobda erovnul-gamaTavisuflebel moZraobaSi, mimowera hqonda<br />
72
`vefxistyaosnis~ mTargmnelTan — marjori uordropTan, ugzavnida mas saWiro masalebs<br />
da xels uwyobda saqarTvelos maSindeli da Zveli cxovrebis SeswavlaSi.<br />
werilis avtori, rogorc feradi metalurgiis specialisti, mivlinebiT imyofeboda<br />
inglisSi. q. sevenouksis centraluri biblioTekis TanamSromlis lourensisa da wm. nikolas<br />
eklesiis mRvdlis daxmarebiT man daagina uordropebis sagvareulo sasaflaos adgilmdebareoba<br />
da moZebna marjorisa da misi Zmis, oliveris, saflavebi. 30 ivniss dasaxelebul pireb-<br />
Tan erTad moinaxula uordropebis saflavebi, sadac gaicno oliveris Svili andre. mas qarTveli<br />
stumari saxlSi miuwvevia da uCvenebia qarTuli reliqviebi da marjoris Targmanebis<br />
inglisuri gamocemebi. g. a.<br />
244. sergei serebriakovi<br />
siyme — Jovens: rusTavelidan provansel trubadurebamde<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis <strong>literatura</strong>Tmcodneobis respublikuri sakoordinacio<br />
sabWosa da SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis III samecniero sesia,<br />
eZRvneba n. baraTaSvilis dabadebis 150 wlisTavs, muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1968, gv. 17-18.<br />
pirvel TezisSi aRniSnulia: vinaidan `yma~ rusTvelTan ara marto «axalgazrdas» niSnavs,<br />
aramed moymis, raindis mniSvnelobiTac xSirad ixmareba, amitom SesaZlebelia, poemis prologSi<br />
naxmari `siymec~ `erTsa da imave dros niSnavdes «axalgardobasa» da «raindul Tvisebasac»~.<br />
Semdegi Tezisebia:<br />
`2. sainteresoa, rom adreuli provanseli trubadurebis (marka briunisa da sxv.) poeziaSi<br />
xSirad ixmareba sityva Jovens (axalgazrdoba), romelic gadataniTi mniSvnelobiTaw<br />
xSiradaa naxmari, rogorc siuxvisa da simamacis aRmniSvneli cneba.<br />
3. provansuli poeziis mkvlevarTa azriT, sityva Jovens-is aseTi gageba provansis lirikosebs<br />
miuRiaT arabuli poeziidan (espaneTis gziT), sadac analogiuri cneba (...) sakmaod<br />
gavrcelebuli yofila.<br />
4. ra Tqma unda, aRmosavluri, kerZod arabuli, poeziis gavlena rusTavelze araa gamoricxuli,<br />
magram, SesaZlebelia, rom am SemTxvevaSi Cven zogadsakacobrio azrovnebis garkveul<br />
kanonzomierebasTan gvqondes saqme, miT ufro, rom msgavsi movlena sxva xalxTa enebSic<br />
aRiniSneba (rusuli добрый молодец — kai yma, da mravali sxva)~. b.d.<br />
245. v. sidamoniZe<br />
`vefxistyaosnis~ pirveli simfonia<br />
gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1968, 24 noemb., №64, gv. 4.<br />
rogorc avtori wers, `vefxistyaosnis~ pirveli simfonia XX s-is 20-ian wlebSi Seudgenia<br />
grigol soRoraSvils. es naSromi amJamad dakargulad iTvleba da avtoris Sesaxebac araferia<br />
cnobili. erT-erTi sxva avtoris werilSi gadmocemulia am simfoniis Sinaarsi da Sedgeniloba.<br />
rogorc Cans, mis safuZvlad gamoyenebuli yofila poemis 1888 wlis gamocema.<br />
aRniSnulia, rom poema 40.080 sityvisagan Sedgeba, romelTac aqvs 13.885 forma. ZiriTadi<br />
sityva aris 2.377 (gaz. `tribuna~, 1922, № 328). mcire cnoba yofila agreTve gazeT `baxtrionSi~,<br />
1922, № 19 (ix. g. imedaSvili, rusTv. lit., 1957, anot. № 1012). g. a.<br />
245a. q. sixaruliZe<br />
mcenareTa simbolika qarTul xalxur poeziasa da vefxistyaosanSi<br />
Tbilisis universitetis filologiis fakultetis XII samec. sesia. moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1968, gv. 23-24 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
1. simbolika vfxistyaosanSi gansakuTrebul sinaTles aZlevs poetur xedvas. igi erTgvari<br />
gzismkvlevia didebul azrTa samyaroSi.<br />
73
2. mcenareTa simbolikis gamoyenebiT xalxur poeziasa da rusTvelis qmnilebas Soris<br />
aris msgavseba-gansxvavebani. am msgavseba gansxvavebaTa kvlevas mniSvneloba aqvs poeturi<br />
saxis evoluciis TvalsazrisiT.<br />
3. vefxistyaosansa da xalxur sityvivrebaSi alvis xis simbolos gamoyenebis xSiri SemTxvevaa.<br />
magaliTebi adasturebs alvis xis simbolos erTgvar funqcias vefxistyaosansa<br />
da xalxur poeziaSi. orive SemTxvevaSi alvis xe poeturi saxea adamianisa - qalisac da va-<br />
Jisac. amave dros poeturi saxis evoluciis mixedviT gansxvavebac igrZnoba vefxistyaosansa<br />
da xalxur Semoqmedebas Soris. alvis xis simbolo vefxistyaosanSi metwilad ufro arqauli<br />
mniSvenlobiT aris mocemuli.<br />
4. erTgvari funqciiT aris vefxistyaosansa da xalxur sityvierebaSi yvavilTa simbolikac.<br />
igi uSualo kavSirSia ferebis simbolikasTan. yvavilebis simbolika gamoyenebulia<br />
naTeli warmodgenebis, sasiamovno ganwyobis, axalgazrdobis, sixarulis, silamazisa da siyvarulis<br />
warmosaxvis mizniT.<br />
5. yvavilis sawinaaRmdego asociacias iwvevs nar-ekali. igi Crdilavs naTel warmodgenas.<br />
6. mcenareTa simbolikis Sedareba xalxur sityvierebasa da vefxistyaosanSi uSualod<br />
migvaniSnebs rusTvelis miuwvdomeli metaforuli azrovnebis Rrma erovnul fesvebze.<br />
mcenareTa simbolikis gamoyenebisas gansxvavebani xalxursa da rusTvelis metaforul azrovnebas<br />
Soris simbolikis ganviTarebis safexurebis maCvenebelia.<br />
246. a. soxaZe<br />
`vefxistyaosanSi~ asaxuli zogierTi xalxuri ideis Sesaxeb<br />
(`SoTa rusTaveli~, saq. ist., arq., eTn. da folk. samecn sazog. krebuli, 1968, Tb., gv. 122-159)<br />
avtori yuradRebas miaqcevs `vefxistyaosnis~ enis siaxloves xalxis sasaubro enasTan,<br />
moaqvs leqsikuri da frazeologiuri paralelebi. poemis zogierTi motivi avtors folkloridan<br />
momdinared miaCnia, mag., sami Zmadnafici mas agonebs amiranis Tqmulebis sam gmirs.<br />
sanimuSod moaqvs siuJeturi Sexvedrebi amiranis Tqmulebis gurul variantTan, romelsac<br />
`kalmaxela~ ewodeba (Caw. g. ebraliZis mier 1938 w.). avtoris azriT, xalxuria WaSi Cavardnili<br />
kacis araki, poeturi saxeebi, simboloebi, epiTetebi da sxv.<br />
avtori ganixilavs poemaSi naxseneb samyaros ZiriTad elementebs (cecxli, wyali, miwa,<br />
haeri) da maTi Seswavlis istorias, exeba agreTve ciur mnaTobTa da sinaTlis simbolkas da<br />
xalxur zRaprebsa da TqmulebebSi mocemul astrologiur-religiur da esTetikur warmodgenebs<br />
ciur sxeulebsa da sinaTle-sibnelis mimarT. g. a.<br />
247. v. tabataZe<br />
rusTvelis kabinetSi<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1968, 19 ianv., № 3, gv. 4.<br />
avtori wers, rom rusTvelologiur seminarze moismines ori moxseneba.<br />
I. iv. gigineiSvilis, `vefxistyaosnis~ 257-e strofis Sesaxeb, romlis meore da meoTxe<br />
taepebs mkvlevari aseTi wakiTxviT gvTavazobs:<br />
sxva uRonoa uSeno Cemad ampyrobad xelisa,<br />
Tvar vismca eqmna gvarliTa Sekrva Tivisa mrTelisa~<br />
(meore da mesame taepebi adgilSenacvlebulia). am taepebis azria: Sens garda sxva uRonoa,<br />
uZluria imisTvis, rom me miSvelos, Torem vis Seukravs mTeli Tiva (Tivis mTeli zvini)<br />
gvarliT (Tivisagan Segrexili `diax susti~ TokiT) = Sen, sust qals ra Svela SegiZlia!<br />
II. o. baqaniZem auditorias gaacno saq. mecn. akad. xelnawerTa institutSi aRmoCenili<br />
rusuli poeturi Targmanebi, Sesrulebuli al. navrockis mier. Targmanis ori redaqcia<br />
arsebobs: pirveli moicavs 71 strofs, meore _ 339 strofs. momxseneblis dakvirvebiT, al. navrockis<br />
rusuli Targmani daedo safuZvlad missave ukrainul Targmans. g. a.<br />
74
247a. А. Тер-григорян<br />
Руставели в джунглях<br />
(Репортаж из Вьетнама)<br />
gaz. `Известия~, 1968, 29 Teb., № 50, gv. 5; `komunisti~, 1968, 1marti, № 51, gv. 3; `Tbilisi~, 1968,<br />
4 marti, № 54, gv. 3.<br />
gazeTis korespondenti wers, rom q. hanois quCaSi SemTxveviT Sexvda nacnob filologs,<br />
le vins, romelic omis gamo gaxiznuli yofila junglebSi da axla erTi dRiT Camosula<br />
dedaqalaqSi, raTa rusTavelis `vefxistyaosanze~ dawerili statia gadasces gazeTis redaqcias.<br />
Tavis statiaSi is wers `Zvelebur humanizmze~, rusTveliseul Segonebaze megobrobis<br />
mniSvnelobis Taobaze, imowmebs aforizms: `vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~,<br />
romelic, misive TqmiT, Seexeba calkeul adamianebsac da mTel erebsac. g. a.<br />
248. [uavtoro]<br />
debuleba literaturis, xelovnebisa da arqiteqturis dargis<br />
saqarTvelos ssr SoTa rusTavelis saxelmwifo premiebis Sesaxeb<br />
gaz. `komunisti~, 1968, 15 Teb., № 38, gv. 1; `lit. saqarTvelo~, 1968, 16 Teb., №7, gv. 1; “Заря Востока”,<br />
1968, 15 Teb., № 38, gv. 1.<br />
saqarTvelos k.p.c.k. da saq. ssr ministrTa sabWom gadawyvites, rom SoTa rusTavelis<br />
saxelobis saxelmwifo premiebis ricxvi gadiddes 4-dan 6-mde, _ TiTo premia: qarTuli sab-<br />
WoTa literaturis, saxviTi, musikaluri, Teatraluri xelovnebis, kinoxelovnebisa da arqiteqturis<br />
dargSi.<br />
premiebis miniWeba moxdeba or weliwadSi erTxel. rusTavelis saxelobis premiaze wardgena<br />
ar SeiZleba im namuSevrebisa, romlebmac leninuri premia an ssrk saxelmwfio premia<br />
daimsaxures.<br />
damtkicda saq. ssr ministrTa sabWosTan arsebuli dasaxelebuli premiebis komitetis<br />
Semadgenloba (dasaxelebulia 33 piri g. abaSiZis TavmjdomarebiT). g. a.<br />
249. [uavtoro]<br />
rusTavelis kabineti erevnis universitetSi<br />
gaz. `komunisti~, 1968, 13 marti, № 60, gv. 4.<br />
aas-is korespondentis cnobiT, erevanSi Seiqmna somxur-qarTuli filologiis fakulteti,<br />
romelsac SoTa rusTavelis saxeli miekuTvna. aq Tavmoyrilia rusTavelis sxvadasxva<br />
periodis portretebi, `vefxistyaosnis~ iSviaTi egzemplarebi.<br />
kabinets xelmZRvanelobs cnobili mecnieri prof. gurgen sevaki. gaimarTa pirveli samecniero<br />
sesia, romelSic monawileoba miiRes qarTvelma mecnierebma. gamosacemad mzaddeba<br />
mix. baburianis Sroma `vefxistyaosnis somxuri Targmanebi~. g. a.<br />
250. [uavtoro]<br />
Cveni stumrebi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 12 apr., №15, gv. 4.<br />
informaciaSi aRniSnulia: iugoslavelma mweralma esad mekulim korespondentTan saubarSi<br />
Tqva, rom misi didi ocnebaa albanur enaze Targmnos SoTa rusTavelis poema `vefxistyaosani~.<br />
75
251. [uavtoro]<br />
rubrika: 29 seqtemberi — SoTa rusTavelis dRe — qarTuli poeziis dRe<br />
gaz. `soflis cxovreba~, 1968, 29 seqtemberi, № 229, gv. 4.<br />
aRniSnulia, rom qarTuli poeziis dRe — rusTavelis dRe keTil tradiciad iqca. dRes,<br />
29 seqtembers, aspinZis raionis sofel rusTavSi gaimarTeba didi saxalxo zeimi — poeziis<br />
dResaswauli. mesxeTs estumrebian qarTveli poetebi.<br />
iqve dabeWdilia nazi kilasonias patara werili `leqsis genia~, e. barTaias, v. gorganelis<br />
da S. samadaSvilis leqsebi. dabeWdilia agreTve fotosuraTi SoTas Zeglisa sof. rusTavSi. g. a.<br />
252. [uavtoro]<br />
qarTuli leqsis dResaswauli<br />
gaz. `komunisti~, 1968, 1 oqt., № 230, gv. 4; “Веч. Тбилиси”, 1968, 1 oqt., № 231, gv. 4;<br />
`soflis cxovreba~, 1968, 2 oqt., № 231, gv. 3.<br />
saqdesis informaciaSi aRniSnulia, rom gasul kviradRes mesxeTSi, sofel rusTavSi<br />
gaimarTa qarTuli leqsis tradiciuli dResaswauli. rusTavelis Semoqmedebis Sesaxeb mitingze<br />
moxseneba gaakeTa saqarTvelos mweralTa kavSiris gamgeobis pirvelma mdivanma g. aba-<br />
SiZem. sityvebiT da leqsebiT gamovidnen: i. noneSvili, x. berulava, r. jafariZe, j. Carkviani<br />
da sxv. g. a.<br />
253. [uavtoro]<br />
`vefxistyaosani~ CeCnurad<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 22 noemberi, №47, gv. 3.<br />
inofrmaciaSi aRniSnulia, rom poetma nurdin muzaevma Targmna rusTavelis `vefxistyaosani~<br />
CeCnur enaze. CeCen-inguSeTis assr mweralTa kavSiris gamgeobam ganixila poemis<br />
Targmani da rekomendacia misca CeCen-inguSeTis wignis gamomcemlobas poemis masobrivi<br />
tiraJiT gamosacemad. b. d.<br />
254. [uavtoro]<br />
pirveli poeturi...<br />
(`vefxistyaosani~ inglisur enaze)<br />
gaz. `komunisti~, 28 noemb., № 278, gv. 4; `Tbilisi~, 1968, 30 noemb., № 280, gv. 3; “Заря Востока”,<br />
1968, 29. XI. gv. 3.<br />
informacia iuwyeba, rom gamomcemloba `sabWoTa saqarTvelom~ gamouSva SoTa rusTavelis<br />
poema `vefxistyaosani~ inglisur enaze. mTargmnelia Tbilisis sax. universitetis<br />
docenti venera uruSaZe. es aris inglisur enaze poemis pirveli Targmani leqsad. wigns<br />
wamZRvarebuli aqvs qarTvelolog devid langis winasityvaoba, gemovnebiT aris gaformebuli<br />
zurab kapanaZis mier. gamocemis tiraJia xuTi aTasi. g. a.<br />
255. r. fircxalaiSvili<br />
vefxistyaosnis riTmis zogieTri sakiTxi<br />
kreb. `qarTuli literaturis sakiTxebi~, Tb., 1968, gv. 3-16.<br />
avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ 1953 wlis gamocemas da aRniSnavs: `vefxistyaosnis<br />
gamocemaTagan poemis riTmuli wyobis Seswavlis TvalsazrisiT ucilod TvalsaCino movlenaa<br />
poemis p. ingoroyvaseuli redaqcia (1953 w.)~. am gamocemaSi metad mniSvnelovani, saukuneTa<br />
manZilze dazianebuli mxatvruli formis srulyofisaTvis bevri aucilebeli Seswo-<br />
76
ebaa Setanili; rom pirvelad mxolod am gamocemaSi gaewia saTanado angariSi dayrdnobili<br />
riTmis sakiTxs.<br />
avtori mxars uWers p. ingoroyvas mier riTmebSi Setanil bevr gasworebas. amave dros mas<br />
arasworad an arasakmarisad dasabuTebulad miaCnia gasworebaTa erTi nawili. mag., avtors<br />
saeWvod miaCnia Semdegi Sesworebani: didxan Suqni ar adarna — didxan Suqni ar dahyarna~<br />
(308); ar saqmnelia — ar saTqmelia (511); xelzeda ekoneboda (670); ar ici, vardni ueklod<br />
sakreflad ar moxdebian (877); aw nelad — sanelad (1111); vinca Tavisa mteria — vinca Tavis<br />
mklvelia (1348); Sesxdes, wavides yvelani Sina Tavisa marebad — Tavisa darebad (1539).<br />
mkvlevari SeniSnavs, rom saWiro iyo mTeli striqonis gasworeba xelnawerTa umravlesobis<br />
mixedviT: `Sina wavides yvelani, Sesxdes Tavisa darebad~ (rogorc dabeWdilia 1966 w. gamocemebSi).<br />
g. a.<br />
256. rima fircxalaiSvili<br />
vefxistyaosnis omonimebi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~, kreb. III, Tb., 1968, gv. 86-103.<br />
avtori ganixilavs poemis omonimur riTmebs, romelTac mkvlevrebi majamebs an majamur<br />
riTmebs uwodeben. `vefxistyaosnis~ teqstze momuSaveni aseT riTmebs sxvadasxva principiT<br />
arCeven da gansazRvraven, amitom e. w. majamuri strofebis ricxvi erTi aTeulidan oTx<br />
aTeulamde meryeobs.<br />
werilis avtori msjelobs Semdeg strofebze: 33-e, riTmiT: asuli; 137-e, riTmiT: asadages;<br />
835-e, riTmiT: aTmano; 714-e, riTmiT: aRarad; 1537-e, riTmiT: dariano; 708-e, riTmiT:<br />
samali; 1026-e, riTmiT: samsalebisa; 711-e, riTmiT: axios; 734-e, riTmiT: daebada; 1213-e,<br />
riTmiT: sadare. g. a.<br />
257. Р. В. Пирцхалайшвили<br />
Рифма поэмы “Витязь в тигровой шкуре”<br />
Автореферат диссертации на соискание степени кандидата филологических наук, Тб., 1968, 26 gv.<br />
referati, disertaciis Sesabamisad, Sedgeba rva Tavisagan. pirvel TavSi ganxilulia<br />
sakiTxis istoria, meoreSi _ `vefxistyaosnis~ riTmisa da metris calkeuli sakiTxebi (xelovneba<br />
_ goneba _ xseneba _ moneba; gaamJRavnos _ ivnos _ moayivnos _ amtkivnos; ipovebis _<br />
daijerebis _ dageyovnebis _ iTxovnebis; Cavakarabake; gaidarbazesa; mkvdari me, wa! vaglax<br />
me, va! sad, mi, sad! sasaubnarosa; danabeWdulevi; ah, is a; mze siT a; JamiT a; mzeo, da; gaigona<br />
man; Sevinaxe, _ man; momxveWirisa; migvidrka cisa).<br />
mesameSi _ riTmis evfonia da riTmis warmoeba poemaSi (sacodnaria _ sawunaria _ wynaria<br />
_ saubnaria; rgulia _ orgulia _ savargulia _ dakargulia; getyvia _ Semityvia _ gisetyvia<br />
_ dautyvia; caTamdis _ kvlaca mdis _ da-camdis _ kacamdis; maTisa _ xalvaTisa _<br />
mnaTisa _ bevraTasisa; indoeTisa _ zecisa _ wveTisa _ SeTisa).<br />
meoTxeSi _ omonimuri riTmebi (asuli _ dasuli _ da suli _ asuli; viT hxen _ mkiTxen<br />
_ viTxen , viTxen; vin ar aSenda yofili; gaekida; daebada).<br />
mexuTeSi _ tavtologiuri riTmebi (movalxenie _ moalxenie; gSvenodes _ mSvenodes).<br />
meeqvse, meSvide da merve TavebSi Seswavlilia poemis riTmebi `vefxistyaosnis~ p. ingoroyvas<br />
(1953 w.), k. WiWinaZis (1934), g. wereTlisa da i. abaSiZis (1966) da a. SaniZisa da a. baramiZis<br />
(1966) redaqciiT gamosul teqstebSi (daebada, arideno, aremare, ipovebis _ daijerebis,<br />
sareblad _ sakamaTeblad, gSvenodes _ mSvenodes da sxv.). b.d.<br />
258. aleqsandre frangiSvili<br />
SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ xalxurobis sakiTxisaTvis<br />
Tb., `mecniereba~, 1968, 39 gv.<br />
avtori naSroms yofs 8 qvesakiTxad.<br />
1. narkvevis mizania ganixilos `vefxistyaosani~ rogorc qarTveli xalxis erovnuli<br />
gonis niadagze dafuZnebuli Sedevri.<br />
77
2. avtori ikvlevs, Tu ramdenad arsebiTadaa dakavSirebuli `vefxistyaosanSi~ adamianis<br />
gancdebis Sinagani samyaros gamomxatveli mxatvruli saxeebis Seqmnis gzebi da saSualebebi<br />
qarTul enaSi am sinamdvilis asaxvis TaviseburebebTan.<br />
3. ganixilavs emociur mdgomareobebs, aqtivobis gancdebs, Semecnebis procesebs da daaskvnis,<br />
rom: `qarTul enaSi asaxuli `xalxuri fsiqologiisa~ da `vefxistyaosnis~ `fsiqologiis~<br />
erTianoba imaSi gamoixateba, rom erTsa da imave ganzomilebaSia ganlagebuli gulfuZis<br />
meSveobiT, rogorc, qarTuli enis mier Camoyalibebuli adamianis sulieri cxovrebis<br />
sferos goniTi sistema, ise renesansis ideebis safuZvelze `vefxistyaosnis~ mxatvrul<br />
saxeebSi Camoyalibebuli adamianis sulieri cxovrebis samyaro~ (gv. 9-17).<br />
me-4 — me-7 qveTavebSi sakiTxis ganxilvis Sedegad avtori ayalibebs Teziss, rom `vefxistyaosnis~<br />
mixedviT, `gulia~ namdvilad WeSmariti fsiqologiuri struqtura da imisi `vazirobiTaa~,<br />
rom yoveli adamianis qceva Sinaganad mTliani da Tanmimdevaria.<br />
bolos, daskvnis saxiT avtori or debulebas gvawvdis: a) `vefxistyaosanSi~ `mobruneba<br />
adamianisken~ ganviTarda adamianis pirovnebis namdvili sulieri struqturis bunebis gamoxatvis<br />
mimarTulebiT da amitom igi renesanss (S. nucubiZe) ganekuTvneba.<br />
b) am mobrunebis gamomxatveli mxatvruli saxeebis Seqmnis specifikuri gzebi da saSualebebi<br />
`vefxistyaosanSi~ qarTveli xalxis gonis Semoqmedebis niadagzea ganviTarebuli<br />
da igi sakuTriv qarTul renesanss warmogvidgens. c.e.<br />
259. ivane qavTaraZe<br />
rusTaveli da `vefxistyaosani~<br />
Jur. `ciskari~, 1968, № 11.<br />
am narkvevSi avtori msjelobs poemis avtoris gvar-wodebis dawerilobaze.<br />
kompozitSi `rusTavi~ Sedis topoleqsemebi ru da Tavi. es sityva TavisTavad axali,<br />
saSual qarTulis formaa. mosalodneli iyo Zveli warmoebiT: `ruisTavi~, magram XII s-Si<br />
vrceldeba da XVI-XVII saukuneebSi mkvidrdeba xmovanfuZian saxelTa saSual qarTulSi<br />
cnobili tipi, brunvis niSandakarguli: ru-s, ru-T, ru-T-i. unda vivaraudoT, rom sityvaSi<br />
`rusTavi~ moxda Zveli warmoebis koreqcia axal mdgomareobasTan.<br />
am xanebSi veRarc SekumSul fuZes vivaraudebT. maSasadame, `rusTavis~ (da ara rusTvis),<br />
rusTaveli (da ara rusTveli).<br />
avtoris azriT, Tu odesme iyo SekumSuli fuZe _ `rusTveli~ da aRdga srulxmovaniani<br />
forma `rusTaveli~, amaSi vlindeba qarTuli enis is tendencia, romelmac Tavi iCina enis<br />
ganviTarebis yvela sferoSi da romelsac safuZvlad udevs fonetikuri kanonozomiereba<br />
_ gavrceldes da damkvidrdes srulxmovniani fuZeebi.<br />
poemis teqstSi arsebuli SekumSuli forma (rusTveli) ki gamoyenebulia leqsis metris gamo.<br />
poemis saTauris Sesaxeb avtori SeniSnavs: `vefxistyaosani~ erTcnebiani, marTulmsazRvreliani<br />
kompozitia, misi defisiT dawera gaumarTlebelia, is erTad unda daiweros. g.a.<br />
260. d. qumsiSvili<br />
rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi<br />
Tb., 1968, 290 gv.<br />
avtori miznad isaxavs gaarkvios poemis mxatvruli konstruqcia, siuJetisa da kompoziciis<br />
Taviseburebani, ufro zustad gansazRvros Txzulebis Tema da idea, moqmedebis<br />
ganviTarebis adgili da dro, fantastikisa da poeturi gamonagonis xvedriTi wona `vefxistyaosanSi~<br />
da sxva sakiTxebi.<br />
wigni Sedgeba xuTi Tavisagan.<br />
I Tavi: `vefxistyaosnis~ siuJeti (gv. 7-101).<br />
avtors miaCnia, rom poemis pirveli da meore Tavebi warmoadgens eqspozicias, xolo<br />
mesame TavSi ucxo moymis gamoCena da misi ucnauri saqcieli poemis moqmedebis kvanZs qmnis.<br />
damoukideblad viTardeba nestan-tarielis ambavi da igi SeiZleba gamoiyos, rogorc<br />
calke siuJeturi xazi. aq eqspozicias warmoadgens indoeTis politikuri mdgomareobisa<br />
78
da nestan-tarielis urTierTobis aRwera, xataelebTan omSi tarielis gamarjvebis CaTvliT.<br />
am siuJetSi sakvanZo epizodia TaTbiri nestanis gaTxovebis Taobaze. moqmedeba kulminacias<br />
aRwevs maSin, rodesac davari nestans indoeTidan aZevebs. am konfliqtis kvanZis gaxsnaa<br />
nestanis ukvalod dakargva, tarielis sasowarkveTileba da sikvdilis lodini (gv. 56).<br />
avTandilis wasvliT ucxo moymis saZebnad grZeldeba poemis ZiriTadi siuJeti. moqmedebis<br />
ganviTareba, d. qumsiSvilis azriT, kulminacias aRwevs tarielis mier lom-vefxvTa<br />
daxocvis epizodSi, Semdgom ambebSi ki rusTaveli gviCvenebs avTandilis upiratesobas tarielTan<br />
SedarebiT, moxerxebasa, sibrZnesa da WirTa gaZlebaSi (70-78).<br />
TinaTinisa da avTandilis qorwili mTavari siuJeturi xazis kvanZis gaxsnas warmoadgens.<br />
mkvlevars miaCnia, rom aq Tavdeba poemis siuJeti da momdevno Tavebi (indo-xataelTa<br />
ambavi) rusTavels ar ekuTvnis.<br />
d. qumsiSvili aseve Semdegdroindel danamatad TvliT epilogis strofebs (gv. 93-101).<br />
II Tavi, `vefxistyaosnis~ kompozicia.<br />
prologis Sesaxeb mkvlevari ambobs, rom es Sesavali ideurad da kompoziciurad dakav-<br />
Sirebulia TviT poemasTan da mis ganuyofel nawils warmoadgens (gv. 102-106).<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom poemaSi daculia moqmedebis erTianobis principi. miuxedavad<br />
ori siuJeturi xazis arsebobisa, orive saxelmwifoSi brZola da konfliqtia qalis gamefebisa<br />
da misTvis SeuzRudavi uflebebis miniWebis irgvliv. rusTaveli sagangebod vrclad aRwers<br />
im epizodebs, romlebic qalis mefed yofnis ideis naTelyofis saqmes emsaxurebian (gv. 107-113).<br />
mkvlevari gansakuTrebul yuradRebas uTmobs drois faqtors poemaSi, adgens drois<br />
intervals sxvadasxva epizodebs Soris da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />
1. arabeTSi TinaTinis gamefebis dRidan avTandilisa da TinaTinis SeuRlebamde gavida<br />
6 weliwadze meti.<br />
2. nestan-darejanis gatacebidan indoeTis taxtze nestanisa da tarielis gamefebamde<br />
gavida 11 weliwadi.<br />
mkvlevari fiqrobs, rom aq aris analogia saqarTvelos istoriul ambebTan: giorgi mesamem<br />
Tamari mefed dasva 1178 wels, xolo 6 wlis Semdeg — 1184 wels moxda misi xelmeored<br />
kurTxeva. xolo Tamaris gamefebidan daviT soslanis SerTvamde (1189 w.) gavida 11 weliwadi<br />
(gv. 113-136).<br />
III TavSi — mxatvruli gamosaxvis xerxebi da saSualebani — ganxilulia poemis Tema<br />
(rasac mkvlevari `ideas~ uwodebs), poemis fabulis damokidebuleba qarTul istoriul sinamdvilesTan.<br />
aRniSnulia, rom poemis gmirebis gaigiveba istoriul pirebTan swori ar aris.<br />
mkvlevari sagangebod Cerdeba poemis alegoriulobis sakiTxze. misi azriT alegoriis magaliTebia:<br />
moqmedebis gadatana arabeTsa da indoeTSi, gmirTa saxelebis Secvla da sxv., riTac<br />
rusTaveli aCvenebs, rom es mxolod analogiuri situaciaa da ara TviT istoriuli ambavi.<br />
arabeTsa da indoeTSi momxdari ambebis aRwera me-12 s-Si saqarTveloSi warmoebuli politikuri<br />
brZolis arsis alegoriul gadmocemas warmoadgens. poemis alegoriuloba unda ve-<br />
ZioT ara istoriuli sinamdvilisa da poemaSi aRwerili ambebis zustad damTxvevaSi, aramed<br />
poemis ZiriTad sakiTxad qalis uflebis dayenebaSi. qalis mefed yofnis kanonzomiereba<br />
da misi SeuzRudavi uflebebis dacvis sakiTxi iyo me-12 s-is ukanasknel meoTxedSi saqarTvelos<br />
politikuri cxovrebis ZiriTadi problema. igive problema udevs safuZvlad `vt~-is<br />
Sinaarss (153-169).<br />
d. qumsiSvili aqve Cerdeba poeturi fantaziis adgilsa da daniSnulebaze poemaSi. poetur<br />
gamonagonad Tvlis igi qajebs, devebs, fridonis araCveluberiv cxens, tarielisa da<br />
avTandilis arabunebriv fizikur Zalas, xataeTidan motanili ridis qsovils da mols (gv. 170-<br />
194).<br />
IV TavSi — mijnuroba da mxatvruli saxis problema — d. qumsiSvili kritikulad ganixilavs<br />
rusTvelur mijnurobaze arsebul Sexedulebebs, rac gamoixata imis mtkicebaSi,<br />
rom: 1) is aris mxolod sulieri, sazeo (saRvTo); 2) rusTveli umReris xorciel, col-qmrul<br />
siyvaruls.<br />
mkvlevari vrclad ganixilavs poemis prologSi mocemul mijnurobis `Teoriasa~ da personaJebis<br />
moqmedebas da askvnis, rom vefxistyaosnis gmirebis `mijnuroba aris ltolva, siSmage,<br />
gamowveuli im winaaRmdegobebiT, romlebic sasurveli miznis miRwevis gzaze eRobebaT:<br />
maTi mijnuroba aris amaRlebuli, faqizi sulieri siyvaruli, radgan isini ocneboben ara<br />
xorciel siaxloveze TavianT satrfosTan, aramed sulier Serwymaze~ (gv. 223).<br />
igi ganmartavs agreTve `siZvis~ raobas da misi gamovlenis SemTxvevebs poemaSi (223-232).<br />
79
V TavSi — Tamar mefis dro da `vefxistyaosani~ _ avtori akritikebs p. ingoroyvas<br />
mtkicebas poemis personaJTa da XII saukunis saqarTvelos saxelmwifo moRvaweTa igiveobis<br />
Sesaxeb. saTanado msjelobis Semdeg askvnis, rom p. ingoroyvas istoriuli paralelebi moklebulia<br />
yovelgvar mecnierul safuZvels da agebulia istoriuli faqtebis damaxinjebaze.<br />
d. qumsiSvilis azriT, rusTavelis mizani iyo gaemarTlebina Tamaris mefed yofna. poemaSi<br />
aisaxa saqarTveloSi momxdari politikuri ambebi, magram ara zustad, aramed mxatvrulad,<br />
alegoriulad. `vefxistyaosanSi~ erTmaneTs upirispirdeba ori ambavi — negatiuri<br />
da pozitiuri. pozitiuria rostevan-TinaTin-avTandilis siuJeturi rkali, radgan rostevanma<br />
qali aiyvana taxtze da mas SeuzRudavi samefo uflebebi mianiWa. negatiuria farsadannestan-tarielis<br />
siuJeturi rkali, radgan imave situaciaSi farsadanma sawinaaRmdego gadawyvetileba<br />
miiRo, ramac didi ubedureba daatexa qveyanasac da farsadanis samefo karsac.<br />
es idea nakarnaxevia me-12 saukunis meore naxevris saqarTvelos sinamdviliT.<br />
d. qumsiSvili askvnis, rom `vefxistyaosani~ dawerilia Tamar mefis saqebad, ara uadres<br />
1189 da ara ugvianes 1192-93 wlebisa (gv. 274). g. a.<br />
261. emelian qurdiani<br />
`Cavakarabakes~ ganmartebisaTvis<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, 6 seqtemberi.<br />
`vefxistyaosnis~ striqonSi:<br />
`karvis kalTa CaxlarTuli CavWer, Cavakarabake~ (558,1)<br />
zogierT avtors `Cavakarabake~ ar miaCnia qarTuli enis bunebidan gamomdinare sityvad,<br />
zogi ki amtkicebs, TiTqos misi safuZvelia qvabis yuri, e. i. karvis kalTis karbakebad, anu<br />
qvabis yurikebisodenad qceva da sxva. `Cavakarabake~ aris CaWris poeturi metafora.<br />
CubinaSvili Tvlis, rom karabaki aris wnelis Robe. gamodis: ise advilad CavWeri, rogorc<br />
wnelis Robeo.<br />
s.-s. orbelianis ganmartebiT, `baki _ mozRudvili~; `qara _ nakafi xisa~. `qarabaki _ nakafis<br />
baki~.<br />
e. qurdiani askvnis, rom `qarabaki~ ori sityvis naerTia (qara, baki) da niSnavs nakafisagan<br />
(wnelisagan) mownul Robes. `CaxlarTuli~ niSnavs: `areviT dabmuli~ (saba). taepis azria: karvis<br />
kalTa ise advilad CavWeri, rogorc wnelis Robeo. T. t.<br />
266. Salva Rlonti<br />
vefxistyaosnis frazeologiuri leqsikoni<br />
Tb., 1968, 196 gv.<br />
winasityvaobaSi avtori aRniSnavs, rom rusTavelis frazeologia mdidari da mravalferovania.<br />
misi saSualebiT ayalibebs poeti mxatvrul saxeebs, gadmogvcems personaJTa rTul<br />
Sinagan bunebas. leqsikonSi mocemuli masala gvaZlevs qarTuli enis frazeoologiis mTel<br />
suraTs rusTavelis poemis fonze. igi gviCvenebs, Tu ra gamoiyena poetma Tavis winamorbed-<br />
Ta da TanamedroveTagan, raa sakuTriv rusTveliseuli da ra gavlenas axdens rusTaveli<br />
momdevno saukuneTa mwerlebis poeziaze.<br />
leqsikons win uZRvis gamokvleva _ `vefxistyaosnis~ frazeologia~ (gv. 6-24). masSi<br />
mkvlevari ganixilavs rusTavelis mxatvruli metyvelebis Taviseburebebs da gviCvenebs,<br />
Tu ras da rogor iyenebs poeti `visramianSi~, `amirandarejanianSi~, CaxruxaZis `TamarianSi~<br />
da sasuliero mwerlobis ZeglebSi arsebuli mxatvruli gamoTqmebidan da sxva myari frazeologiuri<br />
erTeulebidan.<br />
wigns bolos erTvis gamoyenebuli wyaroebis nusxa, leqsikonSi xmarebuli Semoklebuli<br />
dasaxelebis CvenebiT (gv. 191-194). g. a.<br />
80
263. S. Rlonti<br />
akaki SaniZe, rogorc rusTvelologi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~, kreb. III, Tb., 1968, gv. 226-231.<br />
werilSi ganxiluli da Sefasebulia akad a. SaniZis didi Rvawli `vefxistyaosnis~ Seswavlis,<br />
ganmartebisa da gamocemis saqmeSi. aRniSnulia, rom man maRal mecnierul doneze<br />
aRadgina da 1937 wels dabeWda poemis vaxtangiseuli gamocema. misi aqtiuri monawileobiT momzadda<br />
`vefxistyaosnis~ 1937 w. (saiubileo), 1951, 1957 da 1966 wlebis gamocemaTa teqstebi.<br />
akaki SaniZem Seadgina vrceli leqsikoni, romelic poemis 1957 wlis gamocemas erTvis.<br />
igi gvevlineba <strong>rusTvelologiuri</strong> mecnierebis istorikosadac Tavisi SromebiT: `vaxtangi<br />
rogorc leqsikografi~, `vaxtangis dedani vefxistyaosnisa~, `dRevandeli viTareba vefxistyaosnis<br />
teqstis dadgenis saqmeSi~ da sxv. g. a.<br />
264 Вано Шадури<br />
Горький, Руставели, Важа Пшавела<br />
gaz. “Заря Востока”, 1968, 28. III. № 73, gv. 2.<br />
rogorc avtori wers, 1933 wels Salva soslans saubari hqonia maqmis gorkisTan qarTuli<br />
literaturis nimuSebis rusul enaze Targmnis Sesaxeb. m. gorkis sxvaTa Soris uTqvams: Cveni<br />
Targmanebi Zalian amdableben erovnuli avtorebis Rirsebebs. rusTavelis balmontiseuli<br />
Targmani cudi Targmania... ingliselebma `vefxistyaosani~ proziT Targmnes. albaT, isini<br />
sworad moiqcnen, vinaidan Znelia XII saukunis poetis originalobis SenarCuneba. g. a.<br />
265. g. SaraZe<br />
`vefxistyaosnis~ meunargiaseuli franguli Targmanis fragmentebi<br />
saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne~, Tb., 1968, № 4, gv. 166-170.<br />
werilis ZiriTadi daskvnebi Semdegia:<br />
`1. zugdidis muzeumSi dacul m. ziCis SarJebze SemorCenili franguli minawerebi warmoadgens<br />
`vefxistyaosnis~ i. meunargiaseuli dakarguli franguli Targmanis fragmentebs.<br />
2. `vefxistyaosnis~ i. meunargiaseuli pirveli sruli franguli Targmani Sesrulebuli<br />
yofila TeTri leqsiT da Seicavda 1593 strofs.<br />
3. i. meunargias Tavisi Targmani gaukeTebia `vefxistyaosnis~ d. CubinaSvilis mier 1860<br />
wels gamocemuli teqstis mixedviT. Targmani saerTo moculobiTa da SedgenilobiT iseTive<br />
yofila, rogorc poemis CubinaSviliseuli 1860 wlis gamocema~. b.d.<br />
266. mixeil Sengelia<br />
rusTaveli da gelaTi<br />
Jur. `ciskari~, 1968, № 12, gv. 131-146.<br />
avtoris mTavari Tezaa, rom SoTa rusTavels swavla-ganaTleba miRebuli aqvs saqarTveloSi,<br />
kerZod — gelaTis akademiaSi. am akademiaSi Svid savaldebulo saganTa Soris medicinac<br />
iswavleboda. ivaraudeba, rom samedicino dargis saxelmZRvaneloebad gamoiyeneboda<br />
prokle diadoxosis `kavSirni~ da nemesios emeselis `bunebisaTvis kacisa~, Targmnili ioane<br />
petriwis mier, misive originaluri `ganmartebaÁ~ p. diadoxosis naSromisa: agreTve vinme xoja<br />
yofilis `wigni saaqimoÁ~.<br />
`vefxistyaosnis~ teqstidan mTeli rigi adgilebis Sedareba rogorc msoflmxedvelobrivi,<br />
ise leqsikur-frazeologiuri TvalsazrisiT dasaxelebul wignebTan im daskvnis safuZvels<br />
iZleva, rom rusTavels umaRlesi ganaTleba miRebuli aqvs xsenebuli saxelmZRvaneloebis<br />
meSveobiT.<br />
mkvlevari imowmebs im terminebsa da frazebs, romlebic erTnairi SinaarsiT ixmareba<br />
i. petriwis `ganmartebasa~ da `vefxistyaosanSi~, mag.: `daxsna~, daSlis, darRvevis mniSvne-<br />
81
lobiT: `sira~ (wyeba, rigi); `erTisa~ da `mravlis~ urTierToba, rogorc filosofiuri<br />
problema, `wamis-yofa~; `zesTa~, `zesi~, `zesTa-zesi~, `zemxedveli~ da sxv.<br />
rogorc mtkicdeba, SoTa rusTaveli warmoSobiT mesxeTidanaa, magram mis TxzulebaSi<br />
nacvalsaxelebis, zmnissarTebis da sxva morfologiuri kategoriebis gamoyenebis mxriv,<br />
arn. Ciqobavas dakvirvebiT, SeimCneva imereT-guria-raWis dialeqtebis meti gavlena, vidre<br />
aRmosavleT saqarTvelos dialeqtebisa. amis mizezi SeiZleba is iyos, rom rusTaveli rogorc<br />
pirovneba da moazrovne Camoyalibda aRniSnul sametyvelo garemoSi. esec erT-erTi<br />
argumentia gelaTSi SoTas didxans yofnis sasargeblod. g. a.<br />
267. c. CikvaSvili<br />
cxra milioni tomi<br />
gaz. `komunisti~, 1968, 30 ianv., № 24, gv. 4.<br />
avtori wers, rom 1966 wels, rusTavelis saiubileod mzadebis periodSi biblioTekis<br />
fonds Seemata `vefxistyaosnis~ Targmanebi frangul, espanur da monRolur enebze. miviReT<br />
agreTve berlinSi 1943 w. qarTul enaze gamocemuli `vefxistyaosani~ da masalebi rusTavelis<br />
Sesaxeb Sveicariidan _ `rusTaveli Jenevis universitetSi~, ungreTidan _ JurnalgazeTebis<br />
statiebis mikrofilmebi da sxv. g. a.<br />
268. g. Citaia<br />
sayofacxovrebo realiebi vefxistyaosanSi<br />
`SoTa rusTaveli~, ist., arq., eTn. da folk. samecn. sazogadoebis krebuli,<br />
Tb., 1968, gv. 89-98<br />
avtori aRniSnavs, rom poemaSi mocemuli sayofacxovrebo sagnebi da movlenebi amJRavneben<br />
poemis kavSirs saqarTvelos sinamdvilesTan. aseTi Temebia: eTnikuri samyaro, enis<br />
xalxuroba, nadiroba, navrozoba, qorwili, Zmobiloba, kai-yma, sameurneo yofa da sxv.<br />
avtori sagangebod ikvlevs mena sityvis mniSvnelobas me-700 strofSi: `viTa vefxsa<br />
wavarna da qvabi aqvso saxlad, menad~. menas kaxeTSi uwodeben yurZnis tkbilis dasayenebel<br />
WurWels, xolo qarTlSi, aragvispirSi, mena ewodeba rogorc tkbilis WurWels, agreTve im<br />
droebiT nagebobas, sadac tkbils wuraven. mena Tavdapirvelad droebiTi nagebobis, sadgomis<br />
saxeli unda yofiliyo, romelic SemdgomSi nagnebobaSi moTavsebul WurWelsac Seerqva.<br />
aqve garkveulia `TavSedgmulis~ mniSvneloba: `fridons uZRvna cxra tabaki margaliti<br />
TavSedgmuli~ (1559).<br />
avtori aRniSnavs, rom marcvleulis awyvis wesi orgvari iyo: `pina TavSebmuli~ da `pina<br />
pirze~ (mTiuleTSi), `gadasmuli nitra~ da `Tavmobmuli nitra~ (qiziySi), `siliT~ da `TavSabmiT~<br />
(qarTlSi), `laRamosmuli~ (laRa joxia, romelsac xorbleulis wyvis dros xmaroben)<br />
da `Taviani~ (raWaSi).<br />
rusTvelis mier naxmari `Tav-Sedgmuli~ xalxuri gamoTqmis kalkia. g. a.<br />
269. kote ColoyaSvili<br />
termin `cera~-s Sesaxeb<br />
kreb. `SoTa rusTaveli~, saq. mecn. akademia, istoriis, arqeol., eTnogr. da folk. samecn.<br />
sazogadoeba, Tb., 1968, gv. 116-121.<br />
avtori aRniSnavs, rom mSvild-isari, rogorc sasroli saWurveli, `vefxistyaosanSi~<br />
sxvadasxva konteqstSi gvxvdeba: naxsenebia rogorc erTad, ise cal-calke: mSvildi, isari,<br />
isarTa pirebi, agreTve — mSvildosani. 166-e strofSi aris aseTi striqoni:<br />
`purad da saWmlad mivendev Cemsa mSvildsa da cerasa~. leqsikografebis umetesoba `ceras~<br />
ar ganmartavs. mxolod d. kariWaSvils, iust. abulaZes da a. SaniZes aqvs aRniSnuli, rom<br />
`cera~ aq cers (TiTs) niSnavs.<br />
avtors moupovebia cnoba, rom aRmosavleT saqarTvelos mTaSi cera ewodeba karg,<br />
marTal isars da varaudobs, rom rusTavelis poemaSic ceras es Sinaarsi unda hqondes. g. a.<br />
82
270. С. С. Цаишвили<br />
История текста “Витязя в тигровой шкуре”<br />
Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологичекских наук,<br />
Тб., “Мецниереба”, 1868, 3-50 стр.<br />
avtoreferatSi Sejamebulia `vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweuli xelnawerebis Seswavlis<br />
Sedegebi, mocemulia sxvadasxva redaqciuli jgufebis Camoyalibebis istoria da maTi<br />
urTierTmimarTeba. cal-calke ganxilulia sakiTxebi: `vefxistyaosnis~ Zveli redaqciebi<br />
(gv. 23-30); `vefxistyaosnis~ teqstis istoria da misi aRdgenis ZiriTadi sakiTxebi (gv 30-40);<br />
`vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli redaqcia (gv. 40-42); `vefxistyaosnis~ artanujuli varianti<br />
(gv. 42-44); `vefxistyaosnis~ axali redaqcia 1841 wlis gamocemaSi (gv. 44-50).<br />
miTiTebulia, rom dacva Sedgeba Tbilisis saxelmwifo universitetSi, 1968 wlis 2<br />
oqtombers. g. a.<br />
271. al. WinWarauli<br />
vefxistyaosnis leqsikidan<br />
Jur. `macne~, els, 1968, № 4, gv. 146-154.<br />
1370-e strofSi:<br />
TviToman TviTo Caicves, Tavis Tavs gamoscdinian,...<br />
jaWv-muzaradsa, abjarsa marT vera ver mohkidian...<br />
mkvlevris azriT, saeWvoa pirveli striqonis meore muxli `Tavis Tavs gamocdidian~.<br />
Sinaarsis mixedviT rom vimsjeloT, gmirebi Tavis Tavs ki ara, abjars gamoscdian, iaraRs sinjaven.<br />
`v.t-Si~ gvaqvs zmnizeda `Tavis-Tav~ da `Tavis-Tavis~, rac niSnavs: cal-calke, Tavis-<br />
Tvis (strofebi 460, 1490, 1661, 1411). swored es zmnizeda unda gvqonoda sadavo adgilas.<br />
amaze migvaniSnebs gamoTqma `TviToman TviTo~: e. i. orivem moirgo abjari da cal-calke sinjavdnen.<br />
al. WinWarauli Tvlis, rom meore taepSi `abjarsa~ nacvlad unda daiweros `abjari~,<br />
rogorc xelnawerTa umetesobaSia. am SemTxvevaSi abjari mxolod SeteviT iaraRs aRniSnavs.<br />
rusTaveli ambobs: jaWv-muzarads verara abjari ver ekideboda, ver Wridao, _ es Tavdacvis<br />
iaraRis gamocdaa. xmliT rkinas bambis mkediviT Wridneno, _ es ki Setevis iaraRis gamocdaa.<br />
Tu ara abjari, sxva ra unda vigulisxmoT `vera~-Si (marT vera ver mohkidian)?<br />
amitom es striqonebi ase unda wavikiTxoT:<br />
TviToman TviTo Caicves, Tavis-Tav gamoscdidian,<br />
jaWv-muzaradsa abjari marT vera ver mohkidian.<br />
1414-e strofSi xmarebuli sityva `riali~ niSnavs marcxs, zians. avtori imowmebs `amirandarejaniansa~<br />
da aRmos. saqarTvelos mTis dialeqtebs. g. a.<br />
272. m. WoWua<br />
`vefxistyaosani~ zepirad<br />
gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1968, 18 seqt., № 45, gv. 4.<br />
oCamCiris r-nis sof. rekaSi cxovrobs rusuli enisa da literaturis yofili maswavlebeli<br />
kapiton labaxua, romelmac zepirad icis `vefxistyaosnis~ S. nucubiZiseuli Targmani.<br />
icis agreTve zogierTi Tavi qarTul da afxazur enebze. k. labaxua axla 74 wlisaa da ambobs,<br />
Tu dascalda, unda rom poema mTlianad Seiswavlos zepirad qarTul da afxazur enebzec. g. a.<br />
83
273. m. xerxeuliZe<br />
S. rusTaveli msoflio gzebze<br />
(kidev erTi saiubileo krebuli)<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, 5 ianv., № 4, gv. 3.<br />
avtori iuwyeba, rom gazeTis redaqciaSi hamburgis universitetidan movida wigni: `SoTa<br />
rusTavelis 800 wlisTavi~. masSi dabeWdili masalebidan vgebulobT, rom hamburgis universitetSi<br />
zeimiT aRuniSnavT SoTa rusTavelis iubile. mowyobili yofila sagangebo gamofena:<br />
`vefxistyaosnis~ gamocemebi, ilustraciebi, qarTuli freskebi da sxv. sityviT gamosulan<br />
doqtorebi helmut brauni, bertold Spuleri, xolo vrceli moxsenebiT — qarTvelologi<br />
arndt vigeri.<br />
wigni amJamad inaxeba Tbilisis universitetis rusTvelis kabinetSi. g. a.<br />
274. S. xidaSeli<br />
[SoTa rusTavelis msoflmxedveloba]<br />
wignSi: История философии в ССР, т. 1, М., 1968, gv. 127-129.<br />
wignis me-5 TavSi: `amierkavkasiis xalxebi~ (X-XV ss.), saqarTveloSi filosofiuri azrovnebis<br />
ganviTarebis Sesaxeb gamokvlevis (gv. 119-129) avtoria S. xidaSeli. igi wers: rusTavelis<br />
poema `vefxistyaosani~ qarTuli feodaluri kulturis TvalsaCino Zeglia, romelic mniSvnelovan<br />
adgils ikavebs saqarTvelos filosofiuri azrovnebis istoriaSi. masSi naTlad<br />
aisaxa humanisturi ideebi, axali damokidebuleba cxovrebisadmi, romelic gansxvavdeba gabatonebuli<br />
Suasaukunoebrivi msoflmxedvelobisagan. rusTaveli aRiarebs realuri, arsebuli<br />
yofis Rirebulebas da mniSvnelobas.<br />
rusTavelis filosofiuri Tvalsazrisi panTeisturia. misi sityvebi RmerTze, rogorc<br />
`yovelive arsebulis savsebaze~, imaze metyvelebs, rom misi panTeizmi neoplatonuri warmomavlobisaa.<br />
rusTavelis msoflmxedvelobaSi aisaxa fsevdo-dionisesa da i. petriwis Tvalsazrisi<br />
sikeTis arsis Sesaxeb, rom substanciuri arseboba mxolod sikeTes aqvs, boroteba Sedegia<br />
sikeTis Semcirebisa, misi TandaTanobiTi dakargvisa. boroteba daiZleva sikeTisadmi miswrafebiT<br />
da Seupovari brZoliT. g.a.<br />
275. elguja xinTibiZe<br />
`marTali samarTlis~ gagebisaTvis<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis <strong>literatura</strong>Tmcodneobis respublikuri sakoordinacio<br />
sabWos, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis instiutis III samecniero sesia,<br />
eZRvneba n. baraTaSvilis dabadebis 150-e wlisTavs, muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb.,<br />
1968, gv. 15-17.<br />
avtoris SexedulebiT, rusTavelis `marTali samarTali~ aris imave gagebis Semcveli,<br />
rac aristotelesTan gvxvdeba: kargi samarTali, keTili samarTlianoba. `es aris samarTlis<br />
is saxeoba, romelic upirispirdeba formalur samarTals, oficialur kanonmdeblobas, radganac<br />
igi warmoadgens praqtikulad, konkretuli situaciis mixedviT gamotanil samarTlebriv<br />
ganaCens, ramdenadac zogad samarTlebriv kanonSi es konkretuli SemTxveva ar SeiZleboda<br />
yofiliyo gaTvaliswinebuli~.<br />
`Zvel qarTul ZeglebSi «marTali samarTlis» SinaarsSi ori mniSvnelobaa Camarxuli:<br />
1. WeSmariti, swori samarTali da 2. konkretulad, praqtikulad gadawyvetili samarTali~,<br />
romelTagan `zogjer erTi mniSvnelobaa win wamoweuli, zogjer meore~. b. d.<br />
84
276. e. xinTibiZe<br />
`vefxistyaosnis~ erTi eTikuri cneba<br />
saqarTvelos ssr mecn. akademiis moambe, t. 52, №1, 1968, gv. 263-268.<br />
avtori ikvlevs sityva `mocaleobis~ eTikur Sinaarss poemis `dasawyisis~ 23-e strofSi:<br />
mijnursa Tvalad siturfe hmarTebs, marT viT mzeoba,<br />
sibrZne, siuxve, simdidre, siyme da mocaleoba...<br />
avtori aRniSnavs, rom mocaleoba, gavrcelebuli gagebiT, niSnavs moclas, moclilobas,<br />
Tavisufali drois qonebas, magram rusTvelis strofSi mocaleoba eTikuri cnebaa, romelic<br />
gulisxmobs gonebrivi saqmianobisTvis gankuTvnil dros, an gonebriv-SemecnebiT process.<br />
sityvis aseTi mniSvnelobiT xmareba dasturdeba Zvel qarTul Teologiur ZeglebSi.<br />
amave azriT `mocaleoba~ (ncalhv) figurirebs aristoteles eTikur sistemaSi, sadac is miCneulia<br />
adamianuri cxovrebis idealad. aristotele ambobs, rom gonebis SemecnebiTi moRvaweoba<br />
aris mocaleobis umaRlesi saxeoba da swored is aris adamianis srulyofili netareba.<br />
g. a.<br />
277. e. xinTibiZe<br />
avTandilois `Zalni zecierni~<br />
Jur. `macne~, 1968, № 1, gv. 161-192.<br />
avtori aRniSnavs, rom qristianuli terminologiiT Zalni angelozTa saSualo ierarqiis<br />
meore saxis saxelwodebaa. angelozTa saxeebis sruli ganrigeba ki aseTia. 1) umaRlesi<br />
ierarqia _ serafimni, qerobimni da saydarni; saSualo ierarqia _ uflebani, Zalni da xelmwifebani;<br />
dabali ierarqia _ mTavrobani, mTavarangelozni da angelozni. gamoTqma Zalni<br />
zecisani angelozTa saerTo saxeladac gamoiyeneba RvTismetyvelebaSi.<br />
`vefxistyaosanSi~ avTandili ambobs: `martooba veras mizams, mcavs Tu cisa ZalTa dasi~<br />
(165,2): sxva dros kidev: `madli RmerTa, Semoqmedsa, arsTa mxadsa, visgan Zalni zecierni<br />
gaageben aqa qmnadsa~ (1050, 1-2).<br />
mkvlevari fiqrobs, rom Zalni zecierni, anu cis ZalTa gundi, ar arian is angelozebi,<br />
romelTac qristianuli saRvTismetyvelo <strong>literatura</strong> icnobs. avTandili Svelas sTxovs<br />
zecis mnaTobebs, planetebs (ix. 958-965 strofebi), romelnic mravalRmerTianobis morwmune<br />
warmarTebs RvTaebebad miaCndaT. es dasturdeba Zvel aRTqmaSi, romelsac mkvlevari imowmebs<br />
(4 mefeTa 17,16; 21,3; 23,4; 23,5 da sxv.). qristianuli religia erTi RmerTis saxeliT ebrZoda<br />
zeciur ZalTa _ varskvlavTa gaRmerTebas, magram mTlianad ver daZlia xalxSi arsebuli<br />
rwmena, TandaTanobiT Seegua zeciur ZalTa RvTiurobis Tezas da adgili misca mas<br />
erTi RmerTis zeciur amalaSi.<br />
`vefxistyaosnis~ mixedviT, mnaTobTa ganlageba amqveyniur ambebze metyvelebs: varskvlavebi<br />
ganageben miwier saqmeebs, magram mnaTobebs uzenaesi arseba _ RmerTi mbrZaneblobs,<br />
isini RmerTis nebas emorCilebian. es aris monoTeisturi Teologiis Serwyma astrologiasTan.<br />
g. a.<br />
277a. e. xinTibiZe<br />
erTi sakiTxi `vefxistyaosni~ kosmologiidan<br />
Tbilisis universitetis filologiis fakultetis XII samec. sesia. moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1968, gv. 34-35.<br />
`vefxistyaosanSi~ Caqsovilia warmodgena caTa simravleze. nestani tariels fics aZlevs:<br />
`gecruo, RmerTman miwa mqmnas, numca cxriTave vzi ciTa~.<br />
sxva adgilas ki nestani swers tariels:<br />
`risxviT mobrunda borbali Cven zeda cisa Svidisa~.<br />
winaaRmdeg zogierT rusTvelologTa mosazrebisa, gamoTqmaSi `cxriTave vzi ciTa~ igulisxmeba<br />
ara mecxre caze moxvedra, aramed cxrave caSi damkvidreba. maSasadame rusTveli<br />
85
aRiarebs cxra cis arsebobas. meore SemTxvevaSi nestani saubrobs Svidive cis borblis<br />
risxviT mobrunebaze, radganac, Zveli religiur-astorologiuri warmodgenebiT, am cxra<br />
cidan swored pirvel Svid caze iyo damokidebuli adamianTa bediRblis ganmgebloba. g. a.<br />
278. m. jayeli<br />
`vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikoni<br />
gaz. `Tbilisi~, 1968, 12 ivnisi, №136, gv. 3.<br />
recenzenti ganixilavs rusTvelolog Salva Rlontis mier Sedgenil amave saxelwodebis<br />
wigns (Tb., 1968). misi TqmiT, leqsikoni gvaZlevs qarTuli enis frazeologiis mTel suraTs<br />
`vefxistyaosnis~ fonze. poemaSi 1.700-mde damoukidebeli frazeologiuri erTeulia,<br />
romlebic leqsikonSi qronologiuri TanmimdevrobiT dokumentirebulia sxva ZeglebSi<br />
daculi masaliTac.<br />
am wigns uTuod didi mniSvneloba eqneba `vefxistyaosnis~ mxatvruli enis Semswavlel-<br />
TaTvis. g. a.<br />
279. selahaTin hilavi<br />
qarTuli poezia<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 15 seqt., № 46.<br />
werilSi mimoxilulia qarTuli poezia rusTavelidan ukanasknel wlebamde. avtori wers:<br />
jer kidev XII saukuneSi qarTul poezias moevlina didi poeti SoTa rusTaveli, misma epikurma<br />
nawarmoebma _ `vefxistyaosanma~ (`vefxistyavianma raindma~) _ mTeli qveyniereba gaaoca...<br />
mamacobaze, gabedulebaze, megobrobaze, patriotizmsa da adamianurobaze laparakobs rus-<br />
Taveli am did epikur nawarmoebSi. g. a.<br />
1969 weli<br />
280. Л. Н. Андгуладзе<br />
Дореволюционные русские переводчики поэмы Руставели<br />
Автореферат дис. на соиск. учен. степени канд. филол. наук, Тб., 1969. 22 с.<br />
disertacia Sedgeba Sesavlisa da oTxi nawilisagan. masSi ganxilulia `vefxistyaosnis~<br />
rusuli Targmanebi Sesrulebuli XIX s-Si da XX s-is dasawyisSi: i. bartdinskis, i. evlaxovis,<br />
i. txorJevskis, e. stalinskis, v. sologubis, a. navrockis, i. romenskis, iz. grinevskaiasa da sxvebis<br />
mier.<br />
disertaciaSi mocemulia Targmanebis meTodisa da stilis analizi. g. a.<br />
280a. Л. Н. Андгуладзе<br />
Неизвестные переводчики “Витязя в тигровой шкуре”<br />
`literaturuli urTierTobani~, kreb. II, Tb., 1969, gv. 366-377.<br />
mkvlevari ganixilavs gamouqveynebel rusul Targmanebs, romlebic ucnobi darCa literaturuli<br />
sazogadoebisaTvis.<br />
1. nikoloz mzareulovis (fsevdonimiT — Реулло) (1873-1962). nimuSad dabeWdilia nestandarejanis<br />
werilis Targmani, 1292-1310 strofebi (gv. 368-370).<br />
2. maTematikos dimitri Turqias (1872-1947) rusuli Targmani, romelsac etyoba Zlieri<br />
gavlena S. nucubiZisa da p. petrenkos Targmanebisa. dabeWdilia avTandilis anderZidan 165-<br />
176 strofebis Targmani (gv. 372-373).<br />
86
3. Salva lorTqifaniZes uTargmnia poemis 80 strofi. dabeWdilia ramdenime aforizmi<br />
da sami strofi avTandilis locvidan (gv. 374).<br />
4. mweralsa da Jurnalists ekaterine miqelaZes (1877-1942) hqonia gamokvlevebi<br />
`vefxistyaosanze~ da ramdenime strofis Targmani, magram misi nawerebi gamouqveynebeli<br />
darCenila.<br />
5. boris serebriakovs (1890-1959) miaCnda, rom `vefxistyaosnis~ rusuli Targmanebis<br />
erT-erTi naklia leqsis metris araswori SerCeva. Tavis TargmanSi is iyenebda eqvsmuxlian<br />
amfibraqsa da iambs wyvili an jvaredini riTmiT. gaakeTa dasawyisisa da xuTi Tavis Targmani.<br />
nimuSad dabeWdilia 72-83 strofebi (gv. 376-377). g. a.<br />
281. bondo arvelaZe<br />
vahan teriani da qarTuli kultura<br />
avtoris wignSi _ `narkvevebi meoce saukunis qarTul-somxuri literaturuli urTierTobis<br />
istoriidan~, Tb., 1969, gv. 5-69.<br />
mkvlevari wers, rom saqarTveloSi mcxovreb somexTa Soris, romelTac qarTuli ena<br />
icodnen, gansakuTrebuli siyvaruliT sargeblobda `vefxistyaosani~. poemis Cvenamde<br />
moRweuli xelnawerebidan aTi gadawerilia somxebis mier, amaTgan 5 nusxa — saqarTveloSi,<br />
3 ki mis gareT.<br />
narkvevSi warmodgenilia `vefxistyaosnis~ somxur enaze Targmnis istoria, romelic<br />
iwyeba st. bastamianis mier Targmnili nawyvetebis gamoqveynebiT 1860-62 wlebSi. mkvlevari<br />
aRniSnavs am Targmanis istoriul da literaturul mniSvnelobas da mis naklsac, rac um-<br />
Tavresad is iyo, rom bastamianma rusTavelis poema Targmna somxuri enis Tbilisuri dialeqtiT,<br />
anu sasaubro mdabiuri kiloTi, romelic Seuferebeli aRmoCnda TxzulebisaTvis.<br />
vahan terianis mier Sesrulebuli `vefxistyaosnis~ dasawyisis somxuri Targmanis istoriisa<br />
da mxatvruli Rirebulebis Sesafaseblad mkvlevars gamoyenebuli aqvs poetis piradi<br />
saarqivo masalebi da mis Sesaxeb arsebuli samecniero <strong>literatura</strong>. v. teriani am Targmanze<br />
muSaobda 1914-1917 wlebSi. misgan Targmnili `dasawyisis~ 12 strofi daibeWda 1922 wels.<br />
rogorc saarqivo masalebidan Cans, mTargmneli gulmodgined muSaobda `vefxistyaosnis~<br />
teqstze da ganzraxuli hqonda misi mTlianad Targmna. arqivSi daculia poemis sxva adgilidan<br />
281-310 strofebis sruli an nawilobrivi Targmanebi. poetis ganzraxva Seusrulebuli<br />
darCa misi naadrevad (1920 w.) gardacvalebis gamo.<br />
b. arvelaZe akeTebs poemis `dasawyisis~ aRniSnuli Targmanis vrcel analizsa da Sefasebas.<br />
narkvevSi dabeWdilia 1-12 strofebis somxuri Targmani da misi bwkareduli ukuTargmani<br />
qarTul enaze. mkvlevris TqmiT, v. terianma safuZveli Cauyara rusTavelis poemis somxur<br />
enaze srulfasovani poeturi Targmnis saqmes.<br />
narkvevSi dasaxelebulia ov. Tumanianis, g. muradianis, i. orbelis, v. TerzibaSianis, g. sevakis,<br />
m. durgarianis da sxvebis werilebi da narkvevebi rusTavelsa da mis Txzulebaze, agreTve<br />
— g. asaturisa da ov. karapetianis (karaiani) Targmanebi `vefxistyaosnisa~. g. a.<br />
282. v. arnoldi<br />
qarTuli erovnuli eposi israelSi<br />
(SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ ebrauli TargmanisaTvis),<br />
Jur. `macne~, 1969, № 6, gv. 242.<br />
Sveicarieli mkvlevari v. arnoldi wers, rom `vefxistyaosnis~ ebrauli Targmani sensacias<br />
warmoadgens. misi TqmiT, am ambavs ori gmiri hyavs. pirvelia SoTa rusTaveli — avtori;<br />
meorea b. gaponovi — mTargmneli, mamiT rusi da dediT ebraeli. man papis (dedis mamis) daxmarebiT<br />
Seiswavla klasikuri ebrauli da daiwyo Targmna rusulidan da qarTulidan ebraulad.<br />
misi Sromis mwvervals warmoadgens `vefxistyaosnis~ Targmani, romelic Tel-avivSi<br />
daibeWda 1969 wels.<br />
Targmans axlavs winasityvaoba (a. Slionskisa), samecniero aparatura da Zveli qarTuli<br />
miniaturebis reproduqciebi. g. a.<br />
87
283. al. baramiZe<br />
vefxistyaosnis erTi rusuli Targmanis istoriidan<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 5 seqt.; agr. wignSi: `narkvevebi qarT. lit-is ist-dan~, V,<br />
1971, gv. 373-379.<br />
mkvlevari am werilSi exeba `vefxistyaosnis~ rusul Targmans, Sesrulebuls S. nucubiZis<br />
mier 1936-39 wlebSi. am Targmanis STamagonebeli, pirveli mkiTxveli, damfasebeli da<br />
redaqtori yofila ioseb stalini. man yovelmxriv Seuwyo xeli wignis daCqarebiT da mdidrulad<br />
gamocemas.<br />
avtors mizanSewonilad miaCnia xelaxla gamoices aRniSnuli Targmani im saxiTa da moculobiT,<br />
rogorc 1941 wels daibeWda. g. a.<br />
284. Ал. Барамидзе<br />
Несколько возрожений акад. В. М. Жирмунскому<br />
(К определению жанра поэмы Руставели “Витязь в барсовой шкуре”)<br />
Jur. `Лит. Грузия~, 1969, 1, gv. 161-163; `Известия АН СССР (сля)~,<br />
t. XXVIII, 1969, № 2, gv. 145-147.<br />
mkvlevari ganixilavs akad. Jirmunskis narkvevs `aRmosavleTisa da dasavleTis urTierToba...~<br />
(1946 w.), romelSic igi erTimeores adarebs dasavleT evropul raindul romanebs,<br />
sparsulenovan aRmosavlur poemebsa (`Sah-name~, nizamis `leili da majnuni~, `xosrovi da<br />
Sirini~) da `vefxistyaosans~. Jirmunskis azriT, `Sah-name~ da nizamis poemebi, maTi romantikuli<br />
epizodebiT, mogvagoneben kurtuazul-saraindo romanis Janris Semqmnels — frang<br />
kretien de truas; `vefxistyaosani~ ki sagmiro da kurtuazuli eposis sazRvarze dgaso,<br />
Tavisi daxvewili fsiqologiiT da qalisadmi rainduli samsaxuris ideiT.<br />
al. baramiZe aRniSnavs, rom dasaxelebuli Txzulebebis Janrobrivi gaigiveba miuRebelia.<br />
firdousis `Sah-name~ erovnuli sagmiro eposis monumenturi Zeglia, masSi sasiyvarulo<br />
epizodebs mcire adgili uWiravs. nizamis poemebi romantikuli Txzulebebia. `vefxistyaosani~<br />
mkveTrad gansxvavdeba maTgan iseve, rogorc dasavleT evropuli kurtuazuli romanebisgan.<br />
rusTvelis Txzuleba mxolod garegnuli formiT hgavs dasavlur raindul romanebs.<br />
is aqtiurad exmaureba Tavisi drois sazogadoebriv-politikur sakiTxebs. `vefxistyaosnis~<br />
Janri SeiZleba ganisazRvros rogorc romantikul-gmiruli poema, arsebiTad<br />
ki is leqsiT dawerili romania. g. a.<br />
285. al. baramiZe<br />
axali <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromi seriozuli SecdomebiT<br />
Jur. `ciskari~, 1969, № 4, gv. 110; agr. wignSi: `narkvevebi...~, VIII, Tb., 1985, gv. 25-62.<br />
avtori akritikebs g. imedaSvilis monografias `vefxistyaosani da qarTuli kultura~<br />
(Tb., 1968). igi am wignSi xedavs seriozul naklovanebebs da aRniSnavs, rom monografias axasiaTebs<br />
originalobis daCemebis Zlieri tendencia; g. imedaSvils ganuzraxavs gaacocxlos<br />
rusTavelis miviwyebul mkvlevarTa saxelebi (n. Jordania, v. nozaZe, S. dolaqiZe), amasTan<br />
erTad uyuradRebobas iCens `Sinaur mkvlevarTa~ mimarT. arasworia avtoris mtkiceba,<br />
TiTqos Sua saukuneebis qarTveli sazogadoeba ar iyo antagonistur klasebad Tu kastebad<br />
dayofili. agreTve is, rom `rusTavels ar dauxatavs uaryofiTi tipi~.<br />
recenzentis azriT, g. imedaSvilis wignSi bevri mcdari, paradoqsuli da miuRebeli<br />
msjeloba da mosazrebaa. Tundac `vefxistyaosnis~ Sedareba `leil-majnunianisa~ da `gulandamianis~<br />
tipis TxzulebebTan (gv. 134). g. a.<br />
88
285a. al. baramiZe<br />
vefxistyaosani<br />
wignSi: Zveli qarTuli literaturis istoria (V-XVIII ss.), Tb., 1969, gv. 246-283.<br />
naSromi warmoadgens umaRlesi saswavleblebis studentebisaTvis gankuTvnil narkvevs.<br />
masSi ganxilulia poemis avtoris vinaobis, Txzulebis siuJetis originalobis, SoTa rusTvelis<br />
msoflmxedvelobis da sxva sakiTxebi. avtori vrclad msjelobs `vefxistyaosnis~ Tematikaze<br />
(siyvaruli, megobroba, patriotizmi), versifikaciasa da mxatvrul stilze; calcalke<br />
ganixilavs metaforebs, Sedarebas, ganmeorebas, paralelizmsa da aforizmebs. g. a.<br />
285b. al. baramiZe<br />
vefxistyaosnis gagrZelebani<br />
wignSi: Zveli qarTuli literaturis istoria (V-XVIII ss.), Tb., 1969, gv. 304-310.<br />
narkvevSi mocemulia `vefxistyaosnis~ xelnawerebSi arsebuli ZiriTadi (rusTveliseuli)<br />
teqstis gagrZelebebis daxasiaTeba, rogoricaa: e. w. xvarazmelTa ambavi, poemis gmirTa<br />
anderZebi da maTi datireba-dasaflaveba, agreTve omainiani, romelSic gadmocemulia tarielis<br />
Svilis, omainis Tavgadasavali.<br />
mkvlevari asaxelebs poemis gagrZelebebisa da CanarTebis zogierT avtorsac: sargis<br />
Tmogvels, vinme mesx meleqses, nanuCa (manuCar) ciciSvils, ioseb saakaZes (Tbilels), qaixosro<br />
ColoyaSvils, giorgi TumaniSvils. g. a.<br />
286. d. bregaZe<br />
erTi sakiTxi `vefxisatyaosnidan~<br />
saq. ssr mecn. akademia, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, IV samecn. sesia,<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1969, gv. 10.<br />
1. tarielis mamam, saridanma, Tavis samefo SeuerTa didi indoeTis mflobelis — farsadanis<br />
samefos; sanacvlod miiRo `erTi samefo sakargymo~ da amirbaroba. amas indoeTis Zliereba<br />
ar Seuryevia, radganac saridans `ara aqvs keisroba~, e. i. araa damoukidebeli mbrZanebeli<br />
da farsadans emorCileba.<br />
2. tarielis mier asmaTisaTvis indoeTis erTi nawilis micemac ver CaiTvleba saxelmwifos<br />
mTlianobis darRvevad. aseTi moqmedeba feodaluri sazogadoebis kanonzomierebiTaa<br />
Sepirobebuli.<br />
287. s. gabeCava<br />
`vefxistyaosani~ klasikur ebraul enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 18 aprili, № 16, gv. 3.<br />
avtori gvacnobs `vefxistyaosnis~ ebraul enaze (ivriTze) mTargmnelis boris gaponovis<br />
biografiasa da poemis miseuli Targmanis Rirsebebs, aRniSnavs gamocemis maRal poligrafiul<br />
dones. g. a.<br />
288. iv. gigineiSvili<br />
rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeoba `vefxistyaosnis~ enaSi<br />
moxsenebis Tezisebi saq. mecn. akad. enaTmecnierebis inst. XXV samecn. sesiaze 1969 w. 17 ivniss.<br />
mogvyavs SemoklebiT.<br />
`vefxistyaosanSi~ yovelgvari saxis winadadebebi gvxvdeba: martivi da erTgvarwevrebiani,<br />
rTuli SekavSirebuli (parataqsuli) da rTuli daqvemdebarebuli (hipotaqsuri).<br />
zogjer rTuli periodebiT ki moipoveba.<br />
89
`vefxistyaosanSi~ SeiniSneba rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeobac; igi rTuli<br />
daqvemdebarebuli winadadebis saxeobaa. mTavaris badal nawilSi moipoveba e. w. korelati<br />
sityva, romelic brunvaSi Sesafer zmnasTanaa Sewyobili; zogjer kidev es korelati sityva<br />
SeiZleba gamotovebuli iyos, magram misi aRdgena SesaZlebelia. damokidebuli winadadebis<br />
badals Tavis mxriv SeiZleba damokidebuli winadadeba Tu winadebebebi axldes.<br />
nimuSebi:<br />
patroni Cemi gamzrdeli, RmrTisagan didad cxoveli,<br />
mSobluri, tkbili, mowyale, ca, wyalobisa mToveli.<br />
mas vuorgule, wamove, marT daviviwye yoveli... (857).<br />
fatman xaTun Tvalad marjve, ar-ymawvili, magra mzmeli,<br />
nakvTad kargi, Sav-gremani, pir-msuqani, ar pir-xmeli,<br />
mutribTa da momReralTa moyvaruli, Rvinis-msmeli.<br />
dia edva sasaluqo dasaburav-Casacmeli. (1077)<br />
dedofali. zRvasa Seiqms, mas rom cremli dauRvria. (352)<br />
aseTive konstruqcia gvaqvs 218-e, 249-e, 310-e, me-600, 681-e, 856-e, 978-e, 1018-e, 1126-e da<br />
me-16 strofebSi.<br />
rTuli winadadebis es Taviseburi konstruqcia SesaZloa xalxuri metyvelebidan<br />
momdinare iyos. g. a.<br />
289. М.И. Гигинейшвили<br />
К вопросу о мировоззрении Руставели<br />
Автореферат дис. на соиск. учен. степени канд. филол. наук, Тб., 1969. 24 с.<br />
disertacia Sedgeba Sesavlisa da eqvsi Tavisagan. avtori cdilobs, rusTavelis msoflmxedvelobaSi<br />
aRmoaCinos ZiriTadi RerZi, romelic gansazRvravs poetis zogad Tvalsazriss,<br />
im ekleqtizmisa da sxvadasxva msoflmxedvelobrivi mimarTulebis nacvlad, romelTa<br />
mimdevrad da aRmsarebladac mas miiCnevdnen.<br />
avtoris daskvniT, SoTa rusTaveli aRmsareblobiT qristiania, magram misi rwmena ar<br />
Seesabameba orTodoqsul qristianobas. rusTavelis msoflmxedvelobis sworad gagebisa-<br />
Tvis aucilebelia qristianobis religiur-filosofiuri Zirebis, kerZod, ezoteruli qristianobis<br />
gaTvaliswineba. g. a.<br />
290. М. И. Гугушвили<br />
Полемика вокруг Руставели<br />
Автореферат дис. на соиск. учен. степени канд. филол. наук, Тб., 1969. 64 с.<br />
Sinaarsi: Sesavali. I Tavi — sasuliero wodeba da `vefxistyaosani~. II Tavi — e. w. adreuli<br />
realizmis warmomadgenlebis polemika rusTavelTan. III Tavi — rusTaveli da aRorZinebis<br />
epoqis poetikis sakiTxebi. IV Tavi _ `vefxistyaosnis~ gavlena XVI-XVIII ss-is qarTul <strong>literatura</strong>ze.<br />
g. a.<br />
291. М. Давиташвили<br />
В Руствелиане – новинка<br />
gaz. “Заря Востока”, 1969, 16. II, № 40.<br />
informacia d. qumsiSvilis wignis gamosvlaze `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />
sakiTxi~, Tb., 1968.<br />
90
292. boris darCia<br />
erTi aforizmis gamo<br />
Jur. `ciskari~, 1969, №12, gv. 103-106.<br />
werili exeba aforizms: `cema gmarTebs gamzrdelisa, ra yma naxo avad zrdili~, romelsac<br />
erTxans SoTa rusTavels miawerdnen. b. darCiam gaarkvia, rom es aforizmi vaxtang meeqvses<br />
ekuTvnis.<br />
293. m. dumbaZe<br />
SoTa rusTaveli<br />
Советская историческая энциклопедия, т. 12, М., 1969, стр. 415.<br />
statiaSi mocemulia rusTavelis msoflmxedvelobisa da Semoqmedebis mokle Tematikur-ideuri<br />
daxasiaTeba. aRniSnulia, rom eklesiuri sqolastikisagan gansxvavebiT, rusTavelma<br />
Tavisi Txzuleba miuZRvna adamianis swrafvas borotebasTan brZolisa da amqveyniuri<br />
bednierebis mopovebisaTvis. misi gmirebi TviTon wyveten TavianT beds da gamarjvebas aRweven.<br />
poema gamsWvalulia optimizmisa da realizmis suliskveTebiT. alegoriuli formiT masSi<br />
asaxulia avtoris Tanamedrove saqarTvelos socialur-politikuri mdgomareoba. g. a.<br />
294. Халил Юсифов<br />
Рама в тигровой шкуре<br />
gaz. “Баку”, 1969, 17. X.<br />
mkvlevari rusTvelis poemis siuJets udarebs `ramaianas~ da afiqsirebs msgavs motivebsa<br />
da detalebs. `vefxistyaosnis~ fabulasTan msgavsebis mxriv mis yuradRebas iqcevs<br />
Semdegi:<br />
1. indoeTis taxtis memkvidres, ramas, cols mostaceben.<br />
2. colis saZebnelad gaWrili rama gadaeyreba sugrivas, romelsac Zmam samefo taxti<br />
waarTva.<br />
3. rama exmareba sugrivas.<br />
4. sugriva uyveba SemTxveviT nanaxi qalis ambavs, romelic ramas coli, sita, yofila.<br />
5. aRmoCndeba, rom sita qajebs hyoliaT cixe-simagreSi Caketili.<br />
6. sugriva masTan agzavnis grZneul msaxurs...<br />
7. sitas dasaxsnelad midis sami gmiri: rama, laqSmana da sugriva, Tan mihyavT surgivas jari.<br />
8. cixe-simagreze ieriSis win TaTbiroben da rama gamoTqvams saboloo da saukeTeso azrs.<br />
9. sitas daixsnian tyveobidan da brundebian Tav-TavianT qveynebSi.<br />
x. iusifovi varaudobs, rom sasanur xanaSi arsebobda `ramaianas~ sparsuli Targmani<br />
da qarTvel poets saSualeba eqneboda gascnoboda mis Sinaarss. (ix. agr. kreb. `Вопросы<br />
эстетики, поэтики и текстологий литератур Востока~, т. II, М., 1977, gv. 33). g. a.<br />
295. martin iStvanoviCi<br />
ungruli rusTvelianas saTaveebTan<br />
kreb. `Vikár Béla Emlékünnepség~. Kaposvar-Hetes. 1969, gv. 16-25. qarTuli Targmani (j. gagniZisa) — kreb.<br />
`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 116-120.<br />
avtori vrclad mimoixilavs bela vikaris mier `vefxistyaosnis~ Targmanze muSaobis istorias,<br />
romelic mas m. ziCis rCeviT dauwyia. aRniSnulia, rom Targmnis dros mTavar damxmared<br />
b. vikari asaxelebda esperantos mcodne giorgi ciskalaurs (`tiflisano~-s fsevdonimiT).<br />
igive pirovneba sxva dros naxsenebia `ciklar~-ad (wiklauri?). m. iStvanoviCi wers,<br />
rom dasazustebelia am pirovnebis gvari da biografiac. cnobilia, rom igi daiRupa balkaneTis<br />
omis dros, 1913 wels.<br />
91
avtori aRniSnavs, rom b. vikars 1915 wels budapeStSi Sexvedria grigol wereTeli,<br />
romelsac vikaris TxovniT gaukeTebia poemis bolo gverdebis Targmani germanul enaze.<br />
b. vikaris Targmani daibeWda 1917 wels. g. a.<br />
296. mariam karbelaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ parizuli xelnaweri, P 10<br />
(X)<br />
SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis inst. XXIX samecniero sesia. moxsenebaTa<br />
Tezisebi, Tb., 1969, gv. 8.<br />
es nusxa gadawerilia 1701-1702 ww. vinme `beJuas qalis~ mier. nairkiTxvaTa xasiaTiT miekuTvneba<br />
e. w. `samefo saxlis~ xelnawerTa jgufs (ABC...), oRond strofuli SedgenilobiT<br />
maTze mniSvnelovnad moklea. amasTan erTad, CanarT strofTa raodenobiT da sistemiT<br />
gansxvavdeba e. w. `mokle redaqciis xelnawerTaganac (EFZ...).<br />
savaraudoa, rom `samefo saxlis~ nusxaTa arqetipi iyo X tipis nusxa da ABCM `vrceli<br />
redaqcia~ Camoyalibda am arqetipis gavrcobis Sedegad.<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerTa Soris esaa erTaderTi SemTxveva, rodesac nairkiTxvebiT<br />
identuri nusxebi strofuli Sedgenilobis mixedviT warmodgenilia _ mokle (X) da vrceli<br />
(ABCM) _ redaqciiT. g. a.<br />
297. ir. kenWoSvili<br />
qarTuli <strong>literatura</strong> inglisur literaturis saZiebelSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 5. dek., № 49, gv. 4.<br />
avtori wers, rom inglisSi gamoica `literaturis megzuri — antikuri samyaros, bizantiis,<br />
aRmosavleTisa da afrikis <strong>literatura</strong>~. masSi qarTuli <strong>literatura</strong> warmodgenilia<br />
xuTi statiiT: `sibrZne balavarisa~, rusTaveli, s.-s. orbeliani, ilia WavWavaZe da k. gamsaxurdia.<br />
statiebis avtoria d. langi.<br />
rusTavelis daxasiaTebisas d. langi aRniSnavs misi msoflmxedvelobis kavSirs qristianobasTan,<br />
neoplatonizmTan, `Tumca misTvis ucxoa SuasaukuneTa sqolastizmi~. `mis alegoriul<br />
poemaSi cocxlad aris warmosaxuli Sua saukuneTa saqarTvelos zne-Cveulebani<br />
da suliskveTeba~. g. a.<br />
298. zurab kiknaZe<br />
dionisesa da kronosis gamo `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `ciskari~, 1969, № 11, gv. 119-122.<br />
mkvlevari wers: rusTvelologTa umravlesobas eWvi ar epareba, rom `vefxistyaosanSi~<br />
naxsenebia dionise areopageli (avtori Suasaukuneebis mistikuri wignebisa) da gadmocemulia<br />
areopagituli moZRvrebis arsi (str. 1492).<br />
amasTanave z. kiknaZe uaryofs d. qumsiSvilis msjelobas divnosisa (1492) da dionosis<br />
(177) igiveobis Sesaxeb, TiTqos oriveSi Zveli berZnuli miTologiis RmerTi dionise (zevsisa<br />
da semeles Ze) igulisxmeba.<br />
z. kiknaZe miuTiTebs, rom dionise (Rvinis RvTaeba) orgiastuli RmerTia, amitom SeuZlebelia<br />
misi ganwyoba iyos gadmocemuli 177-e strofSi, radgan es mTlianad cvlis Cvens<br />
warmodgenas rusTavelis msoflmxedvelobaze. mkvlevari mxars uWers wakiTxvas `me divani<br />
brZenis ezros~ (p. ingoroyva, S. nucubiZe), romelSic sadavo `dionosi~ aRar Cans.<br />
z. kiknaZe aRniSnavs, rom d. qumsiSvils arasworad esmis 1415-e strofis Sinaarsi. kronosma<br />
ki ar daamxo ca qajebs Tavze, aramed TviTon daiRupa maTTan erTad. `vefxistyaosnis~<br />
qajebi, 1415-e strofis narTauli azriT (metaforulad) kronossa da titanebs ganasaxiereben,<br />
xolo poemis gmirebi im naTel RmerTebs edrebian, romelnic zevsis winamZRolobiT<br />
amxoben kronosis sastik meufebas. g. a.<br />
92
299. daviT kobiZe<br />
rusTaveli da sparsuli <strong>literatura</strong><br />
wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv. 93-95.<br />
avtori ganixilavs qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobis mniSvnelovan sakiTxebs.<br />
klasikuri periodis iranel poetTa Soris, poeturi azrovnebis, mxatvruli saxeebis,<br />
Sedareba-metaforebis gamoyenebis TvalsazrisiT, rusTveli ufro mis ufros Tanamedrove<br />
nizamis emsgavseba. rusTveli, rogorc es daamtkica k. kekeliZem, icnobda nizamis poemas<br />
`leilmajnunians~. mas, rogorc Cans, nizamis meore poema `xosrovSirinianic~ unda scodnoda.<br />
am mosazrebis sasargeblod metyvelebs orive poemaSi zogierTi motivebisa da epizodis<br />
msgavseba, agreTve orive poetis mier gamoyenebuli zogierTi mxatvruli xerxis siaxlove.<br />
sainteresoa, rom poemis `xosrov o Sirinis~ daskvniT nawilSi, sadac nizami misi mtrebisa<br />
da metoqeTa Sesaxeb laparakobs, erTi romeliRac qristiani poeti ixsenieba. mTavari is<br />
aris, rom mxatvruli sityvis es ori SesaniSnavi ostati erTmaneTisagan didad gansxvavebul<br />
msoflmxedvelobis niadagze dganan, rac maT mxatvrul azrovnebasa da gamomsaxvelobiTi<br />
xerxebis gamoyenebaSi vlindeba. n. r.<br />
300. d. kobiZe<br />
jami da qarTuli literaturis istoriis zogierTi sakiTxi<br />
(rusTvelis kaen da salaman)<br />
wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv. 180-187.<br />
narkvevi exeba `vefxistyaosanSi~ moxseniebuli kaenisa da salamanis vinaobas: `misni<br />
ver gasZlnes patiJni ver kaen, verca salaman~ (1340). avtori marTebulad miiCnevs n. marisa<br />
da k. kekeliZis mosazrebas, romlebmac `vefxistyaosnis~ kaeni `leilmajnunianis~ gmir<br />
yaisad icnes. `leilmajnunianis~ yaisi, leilisagan daSorebuli, velad gaWrila, sisxlis<br />
cremlebs afrqvevs da gawamebul sicocxlis dReebs mxecTa da nadirTa Soris aRamebs. tarielis<br />
mZime gancdebis dasaxatavad, rusTavelma igi yaiss Seadara: mis tanjvas kaenic (yaisic)<br />
ver gauZlebdao.<br />
n. marisa da iustine abulaZis azriT, `vefxistyaosnis~ salaman aris sparsuli Txzulebis<br />
`salaman da absalis~ gmiri, Tumca ara jamisa, arc ibn-ishayisa, aramed anonimuri versiis<br />
salamani, romelic yaisis msgavsi mijnuria, masaviT lxinunaxavi da sisxlis cremlebis<br />
mfrqveveli. n.r.<br />
301. d. kobiZe<br />
`vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikoni~<br />
wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv.309-312.<br />
avtori aRniSnavs, rom S. Rlontis wigniT saSualeba gveZleva Tvali mivadevnoT Soreuli<br />
droidan moyolebuli vidre XIX saukunemde qarTuli sasuliero, saero, saistorio da<br />
filosofiuri frazeologiis gavrcelebis ares, rusTvelis poeturi metyvelebis gavlenebs<br />
da mis Taviseburebebs.<br />
d. kobiZe miuTiTebs, rom S. Rlontis mier arCeuli gza rusTvelis poeturi azrovnebis,<br />
aRmosavluri, kerZod sparsuli poeziis monacemebTan mimarTebis kvlevis TvalsazrisiT<br />
erTaderTi da swori gzaa.<br />
qarTveli iranistebis gadaudebeli amocanaa, guldasmiT SeviswavloT rusTvelis poeturi<br />
azrovneba da ganvixiloT misi urTierToba sparsul poeziasTan, ara Zveli midgomiTa<br />
da meTodebiT, aramed axali TvalTaxedviT, ufro Rrmad, vidre amas odesme ikvlevdnen.<br />
maSin SesaZlebeli gaxdeba ufro naTlad davinaxoT is garemoeba, rom rusTveli WeSmaritad<br />
sxvagvarad moazrovnea, is ar eqvemdebareba iranel poetebs, mas sul sxva poeturi buneba<br />
da samyaro gaaCnia. n.r.<br />
93
302. d. kobiZe<br />
visramianis sakiTxebi<br />
(leqsikis Sesaxeb)<br />
wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv. 40-84.<br />
avtori aRniSnavs, rom `visramiani~ (qarTuli redaqcia) ramdenime aTeuli wliT mainc<br />
uswrebs rusTavelis qmnilebas. maT Soris bevria saerTo leqsikis, calkeuli gamoTqmebisa<br />
da sxva enobrivi monacemebis TvalsazrsiT.<br />
`vefxistyaosanSi~ gvxvdeba sityva basri da basrisa: `Cemi gahkveTs xorcsa maTsa xrmali<br />
basri, Subi axe~. aq xrmali basri niSnavs foladis xmals da ara mWrel xmals. `jaWv-muzaradi,<br />
almasi xrmali basrisa mWrelio~, d. kobiZis azriT, aqac `xrmali basrisa~ niSnavs foladis<br />
xmals. igi ar eTanxmeba a. SaniZis ganmartebas, romlis mixedviTac `basrisa~ niSnavs basruls<br />
(qalaq basradan).<br />
`visramianis~ qarTul-sparsuli teqstebis saTanado adgilebis Sejerebis Sedegad gairkva,<br />
rom `mteriani~ niSnavs bnedians, avznians, epilefsiiT Sepyrobils.<br />
`mter—dacemuli vegone, ar vici, ras Cmaxvidian,<br />
sam dRemdis viyav usulod, cecxlni uSretni mwvidian~.<br />
ramini da tarieli, Cans, erTnair mdgomareobaSi aRmoCnden, roca maT gulis damatyvevebeli<br />
arsebani dainaxes: Zali dakarges, dabndnen da usulod daecnen.<br />
werilSi aRniSnulia, rom `visramianma~ ar icis sityva baliSi. TargmanSi mxolod sas-<br />
Taulia gamoyenebuli. `vefxistyaosanSi~ baliSi ramdenjerme gvxvdeba, sasTauli ki mxolod<br />
erTxel.<br />
`visramianisa~ da `vefxistyaosnis~ leqsikis kvleva gvarwmunebs, rom mTeli rigi sityvebis<br />
gamoyenebiT `visramiani~ Sordeba `vefxistyaosans~.<br />
n. marma `vefxistyaosnis~ mulRazanzari waikiTxa rogorc mulRazar-Sahri — mdeloebis<br />
qalaqi. iustine abulaZem `vefxistyaosnis~ 1914 wlis gamocemisaTvis gaiziara mariseuli ganmarteba.<br />
d. kobiZis azriT, mulRazanzari Tu mulRazarzari gaumarTlebeli formaa. igi ar<br />
SeiZleba `vefxistyaosnis~ avtoris xelidan iyos gamosuli.<br />
sityva mulRazari sabas ganmartebiT savardea, k. kekeliZis mixedviT igi baRs niSnavs;<br />
i. qavTaraZe mas vardian mindorad ganmartavs.<br />
yvela aq CamoTvlili mniSvnelobani sworia da saTanado konteqstisTvis gamosadegi.<br />
mulRazars SesaZlebelia, buCqnarisa da warafis (wvrili tyis) mniSvnelobac hqondes.<br />
irkveva, agreTve, rom mindori da veli `vefxistyaosanSic~, iseve rogorc `visramianSi~,<br />
enacvleba erTmaneTs da orive sityva zogjer udabnos mniSvnelobiTaa gamoyenebuli.<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikonSi SecdomiTaa ganmartebuli jami (xis saini). irkveva, rom<br />
`vefxistyaosnis~ jami ferozis, lalis, oqrosa da iagundisganaa gakeTebuli.<br />
`visramiansa~ da `vefxistyaosanSi~ gvxvdeba sityva erTsaxe. `xmas scemdes kldeni qalisa<br />
zaxilsa mun erTsaxesa~. `cremli wasdis erT-saxe~. avtori eTanxmeba iustine abulaZis ganmartebas<br />
da daaskvnis, rom `erTsaxes~ mTlianis, erTianis (aqedan: gabmulis, miyolebulis,<br />
ganuyofelis) mniSvnelobas aqvs.<br />
d. kobiZe wers, rom `vefxistyaosnis~ avtors sityva `vefxis~ xmarebisas ueWvelad is<br />
cxoveli hyavs mxedvelobaSi, romelsac iranelebi falangs eZaxian. `falangi~ ki xalebiani<br />
cxovelia, mas rogorc XII saukunis, ise momdevno xanis qarTvelebi `vefxad~ Targmnian. n. r.<br />
303. nodar koWlaSvili<br />
arabi stumris nobaTi<br />
Jur. `droSa~, 1969, № 3, gv. 9.<br />
avtori wers, rom sirieli poeti nizar xalili Targmnis `vefxistyaosans~ arabul enaze.<br />
franguli, inglisuri da somxuri Targmanebis meSveobiT igi jer prozaul Targmans akeTebs,<br />
Semdeg daiwyebs mis galeqsvas. man arabulad Targmna agreTve a. kalandaZisa da i. noneSvilis<br />
leqsebi. ganzraxuli aqvs n. baraTaSvilis poeziis Targmnac. g. a.<br />
94
304. d. langi<br />
SoTa rusTaveli<br />
cnobari: `literaturuli megzuri~, londoni, 1969, gv. 302, inglisur enaze. qarTuli Targmani (n.<br />
sayvareliZisa) — kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 407.<br />
statiaSi mocemulia mokle cnobebi rusTvelsa da mis Txzulebaze. avtori wers: `poemaSi<br />
bevri ram alegoriulia, masSi warmodgenilia Sua saukuneebis saqarTvelos suliskve-<br />
Teba da zne-CveulebaTa suraTi. raindobisa da kurtuaziuli siyvarulis kulti, rac ase<br />
aSkaraa nawarmoebSi, iZleva safuZvels vilaparakoT mis msgavsebaze dasavleTis trubadurTa<br />
poeziasTan. neoplatonizms naziarebi rusTveli iCens fsiqologiur siRrmesa da<br />
filosofiur sibrZnes...<br />
miuxedvad imisa, rom rusTveli pativiscemiT ekideba qristianobas, misTvis ucxo da<br />
miuRebelia Sua saukuneTa sqolastizmi~. g. a.<br />
305. И. Лисичник<br />
Мост над языковым океаном<br />
(История перевода “Витязя в тигровой шкуре на венгерский язык)<br />
gaz. `Молодежь Грузий~, 1969, 11. III, № 29, gv. 3.<br />
avtori wers, rom ungrul <strong>literatura</strong>s 1912 wels Seemata rusTavelis poemis Targmani<br />
esperantos enaze. mxatvar mixai ziCis rCeviTa da waqezebiT masze muSaoba daiwyes enaTmecnierma<br />
da mweralma bela vikarma da esperantistma Sandor gisveinma. maTi miwveviT Tbilisidan<br />
Cavida poeti da esperantisti giorgi wiklauri. esperanto aRmoCnda is xidi, romelmac<br />
SeaerTa es enTuziasti moRvaweebi da maTi erToblivi Sroma warmatebiT dasrulda.<br />
werilis avtori gvacnobs g. wiklauris biografias. is gudamayris xeobidan yofila. revoluciuri<br />
saqmianobisTvis gadasaxlebuli iyo cimbirSi, saidanac mRvdlad gadacmuli gaiqca<br />
sazRvargareT; iyo SvedeTSi, daniaSi, inglisSi, germaniaSi, safrangeTSi, Sveicariasa da<br />
italiaSi. misi leqsebi esperantos enaze pirvelad parizSi gamoqveynda, Semdeg espaneTSi<br />
wignad gamosca barselonis esperantistTa sazogadoebam. g. a.<br />
306. jibo lomaSvili<br />
`me, rusTveli, xelobiTa...~<br />
Jur. `mnaTobi~, 1969, № 4, gv. 142-148.<br />
mkvlevari ar eTanxmeba poemis me-8 strofis pirveli taepis Sinaarsis tradiciul gagebas:<br />
me, rusTveli, xelobis gamo (=SmagobiT, siyvarulis gamo gaxelebiT) viqm am saqmes. mas<br />
`xeloba~ miaCnia saqmianobis, profesiis, am SemTxvevaSi _ poetobis, mwerlobis aRmniSvnel<br />
terminad; wers, rom n. maris ganmartebiT, `xeli~ arabuli terminis `mejnunis~ Semcvelia,<br />
xolo kavkasiur saraindo poeziaSi niSnavs: Seyvarebuls, Tavis gancdebis momRerals, saer-<br />
Tod _ poets (damowmebulia n, mari, `vefxistyaosnisa da visramianis sakiTxebi~, rusulad,<br />
Tb., 1966, gv. 99). g. a.<br />
307. М. Мамиствалишвили, М. Джанашвили<br />
Ещё один перевод<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1969, 25 ivnisi, №147, gv. 3.<br />
werili exeba `vefxistyaosnis~ ebrauli Targmanis gamocemas. avtorebi aRniSnaven, rom<br />
es aris saukeTeso Targmanis saukeTeso gamocema. wigni daibeWda tel-avivSi. masSi Sedis<br />
poemis 1669 strofis Targmani, Sesrulebuli b. gaponovis mier klasikur ebraul (ivriti) enaze.<br />
wigns erTvis redaqtoris a. Slionskis winasityvaoba, xolo bolos — al. baramiZis vrceli gamokvleva<br />
rusTavelis cxovrebasa da Semoqmedebaze. aqve dabeWdilia 40 feradi ilustracia<br />
S. amiranaSvilis ganmartebebiT. g. a.<br />
95
308. Л. И. Маруашвили<br />
Загадка географического фона поэмы Руставели и опыт ее решения<br />
Известия АН СССР, серия геогр., 1969. № 2. стр. 38-46.<br />
mkvlevari cdilobs daadginos poemaSi dasaxelebuli geografiuli adgilebis (qveynebi,<br />
qalaqebi, konkretuli saxelwodebis gareSe xsenebuli cnebebi: `didi zRva~, maRali mTebi,<br />
tarielis qvabovani da misT.) mdebareoba, gansazRvros personaJebis mogzaurobis marSrutebi,<br />
manZili dasaxelebuli punqtebs Soris da mgzavrobisTvis saWiro dro.<br />
misi daskvniT, poemis moqmedeba rusTavelma gaSala didi sivrcis realur fonze, romelic<br />
moicavs indoeTis okeanis dasavleT naxevars da mis auzSi mdebare qveynebs (indoeTi,<br />
arabeTi, tanzania, magadaskari), agreTve — Sida aziis nawils (tibeti, xataeTi), `vefxistyaosnis~<br />
geografiuli areali TiTqmis emxTveva Suasaukuneebis musulmanuli samyaros sazRvrebs.<br />
`ucnobi~ geografiuli obieqtebi lokalizdeba Semdegi saxiT: 1) tarielis qvabovani —<br />
nax.-kunZul somalis raioni; 2) mulRazanzaris samefo — tanganikis napiri + kunZ. zanzibari;<br />
3) q. mulRazanzari — q. bagamoio; 4) avTandilis Sexvedris adgili baRdadel vaWrebTan —<br />
somalis napiri mozambikTan axlos; 5) gulanSaro — lanjani maxajambos buxtaSi, madagaskaris<br />
Crdilo-dasavleT napirze; 6) qajeTis samefo — q. tananarives raioni (madagaskarze). g. a.<br />
309. elene maWavariani<br />
SoTa rusTavelis portreti e. w. zazaseuli `vefxistyaosnis~ xelnaweridan<br />
`paleografiuli Ziebani~, II, k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutis krebuli, Tb., 1969, gv. 51-58.<br />
mkvlevari ganixilavs e. w. zazaseuli (Q-1082) xelnaweris mxatvruli gaformebisa da<br />
masSi arsebuli rusTavelis suraTis istorias da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />
SoTa rusTavelis portreti da xelnaweris oqroTi moxatuli bordiurebi gadmotanilia<br />
sxva ufro Zveli xelnaweridan.<br />
am xelnaweris gaformebis Sedareba sxva, moxatuli bordiurebis mqone nusxebTan (H-54<br />
da H-2074) iZleva daTariRebis SesaZleblobas, is miekuTvneba XVIII s-is an mis ufro winare<br />
xanas. g. a.<br />
310. i. megreliZe<br />
kvlav `karabak~ _ `Cakarabakebis~ gamo<br />
gaz. `Tbilisi~, 1969, 27 ianv., № 22, gv. 3.<br />
avtori exmaureba amave sakiTxze gamoqveynebul e. qurdianisa da i. andriaSvilis werilebs.<br />
misi TqmiT, e. qurdiani axals arafers gvTavazobs (igi imeorebs d. CubinaSvilis ganmartebas).<br />
i. andriaSvilis varaudi ki, rom karabaki karis zRurbli an karis CarCoa — sadavoa,<br />
vinaidan Zvel qarTulSi `karaba~ Tixis doqs ewodeboda. mas WurWlis mniSvneloba aqvs sa-<br />
Sual qarTulSic (z. fanaskerteli, sulxan-saba).<br />
i. megreliZe adre werda (lit. Ziebani, 1963, t. XV): karabaki karisa da bak-isagan Sedgenili<br />
sityva unda iyoso. winamdebare werilSic amave azrs emxroba. g. a.<br />
310a. И. Мегрелидзе<br />
Подлинный поэт<br />
(К 60-летию со дня рождения П. Петренко)<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1969, № 1, gv. 188-190.<br />
avtori wers p. petrenkos cxovrebasa da mTargmnelobiT saqmianobaze; aRniSnavs, rom<br />
igi mravalmxrivi niWis mflobeli iyo, werda leqsebs rusul da ukrainul enebze, Targmnida<br />
frang poetebs ukrainulad. man Zalian mokle droSi Seasrula uzarmazari samuSao `vefxistyaosnis~<br />
Targmanze, rasac SeiZleba SemoqmedebiTi gmiroba ewodos. misi rusuli Targmani<br />
(k. WiWinaZis monawileobiT) daibeWda 1938 wels. g. a.<br />
96
311. l. menabde, a. xinTibiZe<br />
SevadginoT `vefxistyaosnis~ riTmaTa simfonia<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1969, 19 dek., № 39.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom cnobilia riTmebis simfonia-leqsikonis saWiroeba, magram jer<br />
CvenTan araferi gakeTebula. sruliad bunebrivi da kanonzomieria am saqmis dawyeba `vefxistyaosniT~.<br />
k. WiWinaZis mier Sedgenili riTmebis indeqsi (1934 w.) dRevandel moTxovnilebas<br />
veRar akmayofilebs. Tsu-s rusTavelis kabinetma gadawyvita Seadginos `vefxistyaosnis~ riTmebis<br />
simfonia, romelic agebul unda iqne sariTmo sityvebze da ara sariTmo klauzulebze.<br />
simfonia gamoavlens poemis riTmaTa leqsikursa da evfoniur simdidres, agreTve<br />
rusTvelis damsaxurebas qarTuli leqsis riTmis istoriaSi. g. a.<br />
312. babo mWedliZe<br />
`vefxistyaosani~ inglisur enaze<br />
Jur. `saqarTvelos qali~, 1969, № 3, gv. 15-16.<br />
avtori aRniSnavs, rom TbilisSi `sabWoTa saqarTvelom~ gamosca inglisur enaze Targmnili<br />
`vefxistyaosani~. es aris pirveli poeturi Targmani, romelic ekuTvnis venera uru-<br />
SaZes. Targmans axlavs londonis universitetis profesoris d. langis winasityvaoba, romelic<br />
maRal Sefasebas aZlevs v. uruSaZis naSroms.<br />
werilSi moyvanilia ucxoeli mwerlebisa da mecnierebis gamoxmaurebani — inglisidan,<br />
aSS-dan, italiidan, avstriidan, ruseTidan. g. a.<br />
313. И. Надареишвили, Ю. Орлов<br />
Об употреблении слов различной частотности в поэме<br />
Ш. Руставели “Витязь в тигровой шкуре”<br />
saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 55, 1969, № 2, gv. 505-508.<br />
narkvevSi ganxilulia sxvadasxva sixSiriT xmarebul sityvaTa ganawileba leqsis striqonSi.<br />
avtorebi adgenen, rom poemaSi iSviaTad (TiTojer) gamoyenebuli sityvebi ZiriTadad<br />
ganlagebulia striqonis bolos (riTmebSi). xSiri xmarebis sityvebi ki, piriqiT, `gaurbian~<br />
striqonis daboloebas. saSualo sixSiriT (16-dan 32-mde) xmarebuli sityvebi ganawilebulia<br />
poemis striqonebSi sruliad SemTxveviT.<br />
gamokvlevas axlavs reziume qarTul da inglisur enebze. g. a.<br />
314. Salva nucubiZe<br />
kritikuli narkvevebi<br />
(<strong>literatura</strong> da filosofia), Tb., 1969.<br />
wignSi dabeWdili ramdenime narkvevi exeba rusTvelologiis problemebs. maTgan: `rus-<br />
Taveli da renesansis farglebis problema~ da `petre iberi rusTavelis sityvaxmarebaSi~<br />
pirvelad gamoqveynda 1965 wels (ix. `bibliografiis~ II tomSi). sxva narkvevebi: `mTliani<br />
vefxistyaosnis problema~, `rusTavelis msflio mniSvneloba~, `rusTaveli da msoflio<br />
kultura~, `rusTaveli da qarTveli moazrovneni~, `rusTavelis erTi stilisturi xerxis<br />
areopagituli Zirebi~, `adamiani `vefxistyaosanSi~ da misi sazogadoebriv-ekonomikuri garemo~,<br />
`Zmobisa da xalxTa megobrobis idea `vefxistyaosanSi~ _ yvela daibeWda 1966 wels<br />
sxvadasxva periodul gamocemaSi (ix. `bibliografiis~ III tomSi).<br />
97
315. Д. Радо<br />
Венгерская критическая литература о поэме “Витязь в тигровой шкуре”<br />
Шота Руставели и о венгерских переводах, иллюстрациях и изданиях поэемы<br />
`literaturuli urTierTobani~, kreb. II, Tb., 1969, gv. 5-23.<br />
avtori wers, rom rusTaveli da misi poema ungreTis sazogadoebriobam mixai ziCis werilebisa<br />
da ilustraciebis saSualebiT gaicno. eTnografma da mTargmnelma bela vikarma daiwyo<br />
enis Seswavla, raTa originalidan eTargmna `vefxistyaosani~. magram qarTulis, miT ufro<br />
rusTavelis epoqis enis, srulyofilad daufleba SeuZlebeli aRmoCnda. mas damxmare da<br />
Tanamosaqme gamouCnda — evropuli enebisa da esperantos mcodne giorgi wiklauri saqarTvelodan.<br />
maT erTad Targmnes rusTavelis poema, romelic 1917 wels budapeStSi daibeWda<br />
saTaurTi: `rusTaveli. tarieli, vefxistyaosani Wabuki~ (bela vikaris Targmani, 232 gv., m.<br />
ziCis 26 suraTiT). poema dayofilia 47 Tavad da Seicavs 1545 strofs.<br />
avtori vrclad mimoixilavs im mravalgzis gamoxmaurebas, rac am gamocemas mohyva ungrul<br />
Jurnal-gazeTebSi.<br />
1954 wels gamovida axali ungruli Targmani, poet Sandor veoreSisa. mxatvruli TvalsazrisiT<br />
es pirvel Targmanze ukeTesia. `vefxistyaosnis~ veoreSiseul Targmans dadebiTi<br />
Sefaseba hqonda ungrul presaSi. g. a.<br />
316. prokofi ratiani<br />
vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis<br />
Tb., 1969, 222 gv.<br />
es naSromi pirvelad 1968 wels gamoqveynda (Jur. `mnaTobi~, №№ 2-5). wignad dabeWdilSi<br />
ramdenime stilisturi gasworebaa Setanili, ZiriTadi debulebebi da argumentacia pirvandelia.<br />
oRond aq gamokvlevas erTvis `istoriul-literaturuli sabuTebi rusTvelze~ (gv.<br />
171-220). esenia nawyvetebi istoriuli Txzulebebidan da samarTlebrivi dokumentebidan,<br />
romlebic, mkvlevris azriT, Seicaven damatebiT masalas SoTa rusTvelis samRvdelo wodebisadmi<br />
kuTvnilebis mtkicebisaTvis.<br />
avtoris mTavari Tezisia, rom `vefxistyaosnis~ avtori iyo sasuliero piri, q. rusTavis<br />
eparqiis mRvdelmTavari, episkoposi an mTavarepiskoposi da amitom iwodeboda rusTvelad.<br />
am Tezisis damtkicebas p. ratiani cdilobs Semdegi argumentebiT: 1) `rusTveli ewodeboda<br />
sasuliero pirs, rusTavis eparqiis meTaurs. mis paralelurad aseTive saero gvarwodebis<br />
arseboba SeuZlebeli iyo. 2) poemis `dasawyisSi~ gamoyenebul gamoTqmas `me, rusTveli xelobiTa~<br />
es Sinaarsi aqvs: me, ÃelobiT (saÃelos flobiT, TanamdebobiT) rusTveli (rusTavis<br />
episkoposi)... 3) serapion sabaSvilis mier galeqsil `rostomianis~ erT CanarTSi saubaria<br />
`berebsa~ da `martvilebze~. p. ratianis azriT, es berebi da martvilebi SoTa rusTaveli da<br />
bagrat muxranbatoni arian. 4) mkvlevars miaCnia, rom aRorZinebis epoqis mwerlebi, maT<br />
Soris: mefe arCili, vaxtang VI, Teimuraz II, anton I da timoTe gabaSvili SoTa rusTvels sasuliero<br />
pirad Tvlidnen. 5) ierusalimis jvaris monastris freskaze SoTas porfir-bisoni<br />
acvia, romlis tarebis ufleba hqondaT mefes da didi eparqiebis mRvdelmTavrebs.<br />
am naSromze daibeWda kritikuli gamoxmaurebani, romelTa avtorebi p. ratianis argumentebs<br />
tendenciurad da arasworad Tvlian da mis ZiriTad debulebas dausabuTebel hipo-<br />
Tezad miiCneven [ix. aqve, anotaciebi №№ 192, 335, 341]. g. a.<br />
317. p. ratiani<br />
isev `vefxistyaosnis~ avtoris vinaobaze<br />
Jur. `ciskari~, 1969, № 11, gv. 123-138; № 12, gv. 107-127.<br />
am werilSi avtori icavs Tavis naSroms _ `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~,<br />
romelic gaakritikes rusTvelologebma: al. baramiZem, el. metrevelma, s. caiSvilma. misi<br />
azriT, mecnierTa mier presaSi gamoqveynebuli werilis arc erTi SeniSvna safuZvliani ar<br />
98
aris; am naSromis seriozuli da arsebiTi sakiTxebi maT ar ganuxilavT, koreqturuli Secdomis<br />
mniSvneloba gaazviades, gamoedevnen calkeul sityvebs da miznad daisaxes ara WeSmaritebis<br />
gamorkveva, aramed mopirdapiris rogorme gamtyuvneba.<br />
Semdeg avtori cal-calke Cerdeba mis gamokvlevaSi ganxilul sakiTxebze, kvlav Zvel<br />
argumentebsa da daskvnebs imeorebs da rCeba im Tvalsazrisze, rom `vefxistyaosnis~ avtori<br />
sasuliero piri, rusTavis episkoposi iyo da amitom atarebda `rusTvelis~ wodebas. g. a.<br />
318. SoTa reviSvili<br />
qarTul-germanuli literaturuli urTierTobidan<br />
(XX s. 50-ian wlebamde), Tb., 1969.<br />
zogad mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom artur laistma i. WavWavaZisa da i. maCablis<br />
daxmarebiT germanul enaze Targmna `vefxistyaosani~, romelic 1903 wels gamovida drezdenSi.<br />
es iyo ucxo enaze am poemis leqsad Targmnis pirveli SemTxveva (gv. 39).<br />
46-e gverdze avtori wers: hugo hupertma meore msoflio omis Semdeg `xeli mohkida<br />
umZimessa da sapatio saqmes, romelic warmatebiT daagvirgvina. man germanulad Targmna da<br />
gamosca SoTas ukvdavi poema~. g. a.<br />
319. S. reviSvili<br />
SoTa ametyveldeba hegzametriT<br />
gaz. `Tbilisi~, 1969, 2 oqt., № 232, gv. 3.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosans~ germanul enaze Targmnis dasavleT germaneli mwerali<br />
herman budenzigi. mas konsultacias uweven qarTveli rusTvelologebi da germanistebi.<br />
budenzigma gadawyvita, rom rusTvelis Txzuleba hegzametriT Targmnos, magram es<br />
metri ar iqneba wminda klasikuri, berZnuli hegzametri. mTargmneli iyenebs goeTesa da<br />
fosis meSveobiT germanul enaSi prosodiis Sesabamisad damkvidrebul sazoms, romelSic<br />
maxviliani da umaxvilo marcvlebis SexamebiT, marcvalTa raodenoba striqonSi sxvadasxva<br />
(TxuTmetidan Tvrametamde). g. a.<br />
319a. S. reviSvili<br />
qarTuli literaturis germaneli mkvlevarebi<br />
Jur. `ciskari~, 1969, № 5, gv. 143-150.<br />
avtori ganixilavs germaneli mkvlevarebis: f. alteris, fr. bodenStedtis, artur laistis,<br />
iohanes Seris, franc nikolaus finkis, oto hauzeris, anton baumStarkis naSromebs,<br />
romlebSic moipoveba qarTuli mwerlobis zogadi mimoxilva da mokle cnobebi da gamonaTqvamebi<br />
rusTavelze da mis Txzulebaze. g. a.<br />
320. arCil rugoSeli<br />
mklav ugrZesiTa ki ara, kvla ugrZesiTa<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 7 Teb., № 6.<br />
werili exeba 195-e strofis me-3 striqons:<br />
`isriTa moklis nadiri, rostomis mklav-ugrZesiTa.<br />
mkvlevari ajamebs polemikas, rac am taepis gamo mimdinareobda 1956-1966 wlebSi; aRniSnavs,<br />
rom teqsti namdvilad dazianebulia da a. SaniZem gramatikulad gamarTa igi (`mklavs<br />
ugrZesiTa~). magram arc es wakiTxva aris swori, radgan rostomi cnobil iyo ara grZeli mklavebiT,<br />
aramed grZeli isrebiT da avTandilis isaric mis isarTan unda iyos Sedarebuli.<br />
rogorc `Sah-nameSi~ weria, `gangmira rostomma aSqabusi... xayanma kaci gagzavna da aSqabusis<br />
sxeulidan rostomis isari amoaZrobina. frTebamde sisxlSi iyo amovlebuli isari, sigrZiT<br />
ki Subi egoneboda kacsa. SeSinda xayani, es vin yofilan, israd Subebs xmarobeno~.<br />
99
a. rugoSelis azriT, rusTveliseul teqstSi unda yofiliyo: `isriTa moklis nadiri,<br />
rostomis kvla ugrZesiTa~ _ nadirs klavda xolme rostomis isarze kidev ufro grZeli<br />
isriT.<br />
kvla (kula) amave mniSvnelobiT (`kidev ufro~) gvxvdeba vefxistyaosanSi (226, 139) da<br />
Zveli literaturis sxva ZeglebSi. g. a.<br />
321. SoTa rusTveli<br />
vefxistyaosani<br />
Sesavali, teqsti variantebiTa da SeniSvnebiT.<br />
Tb., 1969, 16 gv., tiraJi 100 cali.<br />
wignaki gamocemulia grifiT: saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademia. `vefxistyaosnis~<br />
akademiuri teqstis damdgeni komisia.<br />
esaa winaswari nimuSi rusTvelis Txzulebis akademiuri gamocemisa, romlis momzadebazec<br />
teqstis damdgeni komisia muSaobda. wignakSi dabeWdilia poemis `dasawyisis~ 16 strofi.<br />
yovel strofTan mocemulia cnobebi xelnawerebSi misi arsebobis (agr. dazianebis, aRdgenis...)<br />
Sesaxeb. Semdeg naCvenebia TiToeuli sityvis variantebi (nairkiTxvani) xelnawerebsa<br />
da gamocemebSi. saWiroebis SemTxvevaSi, rusTvelis epoqis werilobiTi Zeglebidan saTanado<br />
formebisa da gamoTqmebis damowmebiT dasabuTebulia ZiriTadi wakiTxvis upiratesoba da<br />
marTebuloba. g. a.<br />
322. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
qarTulidan ebraulad Targmna boris gaponovma. Tel-avivi, 1969, XVI+ 376 gv.<br />
wigns axlavs redaqtoris a. Slionskis winasityvaoba, al. baramiZis narkvevi `SoTa rusTaveli~,<br />
mTargmnelis mier Sedgenili leqsikoni da komentarebi, agreTve 40 feradi ilustracia.<br />
323. Шота Руставели<br />
Витязь в тигровой шкуре<br />
Пер. с груз. Н. Заболоцкого, М. “Худ. лит.”, 1969, 368 с.<br />
(Библиотека всемирной литературы, т. 27).<br />
axlavs ir. abaSiZis winasityvaoba. (ix. anot. № 740).<br />
324. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
CaCnur enaze Targmna n. muzaevma, grozno, 1969, 194 gv.<br />
325. T. sanikiZe<br />
reduqciis adgili Sairis riTmaSi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 3, gv. 18-21.<br />
avtori aRniSnavs, rom erTi da igive sityvebi riTmebSi gamoyenebulia rogorc sruli,<br />
SeukumSavi, ise SekumSul formebiT, mag.; abjarisa da abjrisa, laSqarisa — laSqrisa, qveyanisa<br />
— qveynisa, xrmaliTa — xrmliTa da sxv. mkvlevari aseT zogad daskvnebs akeTebs:<br />
1. monotonurobis dasaZlevad rusTaveli iyenebs Sairis ritmuli wyobis variaciebs,<br />
akanonebs Sairis or ZiriTad saxes — e. w. maRalsa da dabals.<br />
2. reduqciis suraTi Taviseburad aisaxeba `vefxistyaosanSi~, rac SekumSul da<br />
SeukumSavi sityvaTa paraleluri formebis xmarebiTaa gamowveuli.<br />
100
3. daqtilur-qoreuli riTmebis specifika ganapirobebs sityvis fuZis kumSva-ukumSvelobas.<br />
g. a.<br />
326. revaz siraZe<br />
asaxvis rusTveluri meTodi da `vefxistyaosnis~ fabula<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 21 marti, № 12, gv. 2; agr. wignSi _ `Zveli qarTuli Teoriulliteraturuli<br />
azrovnebis sakiTxebi~, Tb., 1975, gv. 190-195.<br />
rogorc avtori wers, V-XI ss-is qarTuli literaturuli tradicia moiTxovda, rom<br />
mwerlobas aesaxa mxolod konkretul-istoriuli da erovnuli sinamdvilidan aRebuli<br />
movlenebi. am meTods ewodeboda `WeSmariti aRwera~, romelic gamijnuli iyo gamonagonis,<br />
mwerlis fantaziiT Seqmnili ambebisgan da maT `zRaprobad~ da `natyuarad~ Tvlida.<br />
mxatvruli azrovnebis Tvalsazrisis ZiriTadi siaxle, romelic saero mwerlobis warmo-<br />
Sobidan dainerga, is iyo, rom amieridan <strong>literatura</strong> daemyara gamonagonis mxatvrul simarTles.<br />
es siaxle unda CaiTvalos mxatvrul azrovnebaSi humanizmis ZiriTad gamovlinebad.<br />
`vefxistyaosnis~ me-9 strofSi: `ese ambavi sparsuli~... siuJetis sadaurobaze ki ar migvi-<br />
TiTebs, aramed imaze, rom poemis ambavi `sparsulia~ Tavisi literaturuli xasiaTiT, ramdenadac<br />
igi gamonagonia. pirvel striqonSi aseTi azri unda amovikiTxoT: poemis ambavi sparsulia<br />
(vinaidan igi gamonagonia), magram igi gagebulia, gaazrebulia qarTvelTa TvalsazrisiT. g. a.<br />
327. r. siraZe<br />
`marTlis Tqmis~ principi da adreuli literaturuli tradicia<br />
ix. anotacia № 326.<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1969, № 3, gv. 23-27.<br />
328. [uavtoro]<br />
`vefxityaosani~ iTargmneba arabul enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 10 ianv., № 2, gv. 4.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom TbilisSi stumrad iyo sirieli mwerali nizar xalili.<br />
mas ganzraxuli aqvs Targmnos rusTavelis Txzuleba arabul enaze, franguli, inglisuri<br />
da somxuri Targmanebis daxmarebiT. g. a.<br />
329. [uavtoro]<br />
rusTaveli moskovis miwaze<br />
gaz. `komunisti~, 1969, 16 Teb., № 40, gv. 3.<br />
informacia iuwyeba, rom sami wlis win moskovSi daidga moqandake merab berZeniSvilis<br />
mier Seqmnili Zegli SoTa rusTavelisa. `Zeglma moskovis sazogadoebriobis didi interesi<br />
gamoiwvia~. g. a.<br />
330. [uavtoro]<br />
SoTa rusTavelis Zeglis proeqtisaTvis konkursis debuleba<br />
gaz. `komunisti~, 1969, 27 maisi, № 121, gv. 2;<br />
`lit. saqarTvelo~, 1969, 30 maisi, № 22, gv. 1.<br />
gazeTSi dabeWdilia konkursis debuleba, romlis Tanaxmad qandakebis modelebi wardgenili<br />
unda iyos 1971 wlis 1 aprilamde. saukeTeso proeqtisaTvis dawesebulia Semdegi pre-<br />
101
miebi: I _ 5000 man.; II _ 3000 man.; III _ 2000 maneTi. calke moewyoba konkursi Zeglis arqiteqturuli<br />
nawilis saukeTeso proeqtis gamosavlineblad. g. a.<br />
331. dim. qumsiSvili<br />
vefxistyaosanSi `dionosis~ da `divnosis~ sakiTxisaTvis<br />
Jur. `mnaTobi~, 1969, № 8, gv. 158-169.<br />
avtori ganixilavs arsebul samecniero <strong>literatura</strong>s da aRniSnavs, rom sadavo sakiTxze<br />
damajarebeli pasuxi jer ver moinaxa. TviTon ayenebs hipoTezas, rom 177-e strofSi dasaxelebuli<br />
ezrosi (`am saqmesa memowmebis dionosi, brZeni ezros~) unda iyos ozirisi, egviptelTa<br />
RmerTi, romelsac dasavleTSi dionisesTan aigivebden (gv. 162). RmerT dionises (Zveli<br />
berZnuli miTologiidan) kargis danergvas miawerdnen da srulmyofel Zalad Tvlidnen.<br />
is mfarvelobda vazs da saerTod mcenareulobas.<br />
avtoris saboloo daskvna aseTia: vefxistyaosnis 177-e strofis `dionosi~ da 1492-e strofis<br />
`divnosi~ erTi da igivea, oRond — sxvadasxva dawerilobiT warmodgenili. am saxelSi<br />
xmovani `o~ 1492-e strofSi `v~-Ti Secvlili unda iyos leqsis sazomis dasacavad, rac did<br />
darRvevad ar unda CaiTvalos. vinaidan TviT berZnulSi dionises saxelis sxvadasxva daweriloba<br />
arsebobs: dionisios, dionusos, dionisos, divnisios, divnisos (gv. 166-167).<br />
avtori aRniSnavs, rom olimpos RmerTebis panTeonidan vefxistyaosanSi naxsenebia kronosic:<br />
maSin qajeTs moiwia usazomo risxva RmrTisa: kronos, wyromiT Semxedvelman, moi-<br />
Sorva sitkbo mzisa... (1415). g. a.<br />
332. Д. И. Кумсишвили<br />
Некоторые вопросы поэтического мастерства Шота Руставели<br />
Автореферат дис. на соиск. учен. степени доктора филол. наук, Тб., 1969, 50 с.<br />
aRniSnulia, rom disertaciis dacva Sedgeba 1970 wlis 9 Tebervals. ofic. oponentebi:<br />
akad. a. baramiZe, filol. mecn. doqtorebi — i. lolaSvili, S. Rlonti, s. caiSvili.<br />
avtoreferati Sedgeba Sesavlisa da xuTi Tavisagan:<br />
I Tavi _ `vefxistyaosnis~ siuJeti (gv. 5-13);<br />
II Tavi _ `vefxistyaosnis~ kompozicia (gv. 13-28);<br />
III Tavi — mxatvruli asaxvis xerxebi da saSualebani SoTa rusTavelis poemaSi (gv. 28-43);<br />
IV Tavi — mijnuroba da mxatvruli saxis problema `vefxistyaosanSi~ (gv. 44-45);<br />
V Tavi — Tamar mefis epoqa da `vefxistyaosani~ (gv. 45-50).<br />
ix.anotacia № 260: d. qumsiSvili, rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi<br />
(wigni), Tb., 1968. g. a.<br />
333. [e. Rvinieva] Э. Б. Гвиниева<br />
Польский автор о поэме Ш. Руставели<br />
`literaturuli urTierTobani~, kreb., II, Tb., 1969, gv. 378-382.<br />
narkvevis avtori wers, rom 1830 wels erT-erT polonur almanaxSi daibeWda statia SoTa<br />
rusTavelze, fsevdonimiT `k.r-dt~. masSi mocemuli yofila mokle cnobebi Suasaukuneebis<br />
saqarTveloze, SoTa rusTavelsa da misi cxovrebis tragikul dasasrulze. `vefxistyaosani~<br />
Sefasebulia rogorc `romantikuli stilis~ Txzuleba. is umReris Tavisuflebas, simarTles,<br />
silamazes da sikeTes, riTac TiTqmis ori saukuniT win uswrebs dasavleTevropul renesanss.<br />
es statia aRmoaCina i. pruxnickim, misi Sinaarsi da poemis 5 strofis polonuri Targmani<br />
gamoaqveyna 1952 wels.<br />
P.S. axla garkveulia, rom fsevdonimiT (inicialebiT) dabeWdili statiis avtori yofila<br />
konst. rdultovski, _ ix. kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 55-58;<br />
agr. 395-396. g. a.<br />
102
334. S. Rlonti<br />
rusTavelis mxatvrul saxeTa realisturi bunebisaTvis<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 4, gv. 64-68.<br />
rogorc mkvlevari wers, saxeebrivi azrovneba damaxasiaTebelia literaturis yvela<br />
Janrisa da yvela mimarTulebisaTvis. saxe SeiZleba iyos realisturi da irrealisturi.<br />
mxatvruli saxe mwerlis msoflmxedvelobis uSualo sinamdvilea.<br />
poetur saxeTa SeqmnisaTvis rusTaveli iyenebs amqveyniuri sagnebisa da movlenebis<br />
amsaxvel masalas. metaforebsa da SedarebebSi gvxvdeba: mze, mTvare, lomi, vefxi, vardi,<br />
sosani, alva, saro, Tovli, qari, elva, quxili, zRvis Relva, broli, lali, Zowi da a. S.<br />
avtori sagangebod ganixilavs epiTetebsa da metaforebs: uRamo naTeli, brolis wvima,<br />
brolis setyva, melnis tba, giSris Subebi, brol-balaxSi, sisxlis morevi, wamwamTa niavi da<br />
sxv. mkvlevris azriT, rusTavelis poetur saxeTa realisturi buneba imaSic Cans, rom gmir-<br />
Ta nakvTebs poeti statikurad ki ar gamosaxavs, aramed marad cocxali, mRelvare, dinamikuri<br />
TvisebebiT, romlebSic igrZnoba personaJTa sulieri cxovreba. rusTavelis mxatvruli<br />
gamosaxvis saSualebani misi ukvdavi azrebis poeturi gamovlenis formebia. g. a.<br />
335. s. yauxCiSvili, v. dondua, m. dumbaZe, i. megreliZe, S. badriZe<br />
rusTavelze klerikaluri Tvalsazrisis winaaRmdeg<br />
Jur. `mnaTobi~, 1969, №11, gv. 149-155.<br />
avtorTa koleqtivi sarecenzio werilSi ganixilavs prokofi ratianis naSroms `vefxistyaosnis~<br />
avtoris vinaobisaTvis~. saTanado magaliTebisa da argumentirebuli msjelobis<br />
safuZvelze uaryofs p. ratianis Sexedulebas SoTa rusTavelis episkoposobis Taobaze da<br />
icavs mosazrebas misi eriskacobis Sesaxeb.<br />
recenzentebi miuTiTeben, rom p. ratiani tendenciurad imowmebs `vefxistyaosnis~<br />
teqsts (me-8 strofs), serapion sabaSvilis, arCil mefis, Teimuraz bagrationis, korneli kekeliZis<br />
cnobebsa da mosazrebebs; rom misi kvlevis meTodi mcdaria da mis narkvevs `klerikalizmis<br />
daRi azis~. g. a.<br />
336. akaki SaniZe<br />
qarTuli leqsikis istoriidan<br />
(ymawvili da bavSvi)<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 2, gv. 12-14.<br />
mkvlevari wers, rom V-X ss-Ta werilobiTi Zeglebis enaSi yrma ixmareboda mcire asakis<br />
adamianis aRsaniSnavad, sqesis ganurCevlad. Semdeg sityva yrma fonetikurad gamartivda<br />
da yma gaxda, magram Zveli mniSvneloba `bavSvisa~ didxans Seinaxa.<br />
saSual qarTulSi yma sityvam socialuri mniSvneloba miiRo: XII s-Si igi aRniSnavda patronis<br />
sakorelacio cnebas: `patroni~ da `yma~ feodaluri wyobilebis garkveuli urTier-<br />
Tobis gamomxatveli sityvebi iyo. amis magaliTebi bevria `vefxistyaosanSi~, mag.:<br />
`pirvel yma var, waslva minda patronisa samsaxurad~ (154);<br />
`patronisa ver mWvretelman ymaman radmca gaixarna~ (812).<br />
imave xanaSi ymas moymis, raindis mniSvnelobac hqonda.<br />
saSual qarTulSi ixmareboda gamoTqmebi: `cota yma~ da `yma wvlili~ (yma wvrili → ymawvili)<br />
arasruli asakis aRsaniSnavad, rac `vefxistyaosanSic~ dasturdebaa.<br />
`vamsgavse mSvildi bediTi ymawvilTa monadireTa~ (16);<br />
an: `miTxres, Tu: xaro ymawvili, berni miT getyviT, glax, eniT~ (424). g. a.<br />
103
337. ak. SaniZe<br />
`amokrefa Tu mokrefa~?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 24. oqt., № 43.<br />
207,3 taepSi gamoTqmas `yola arad amogvkrifna~ mkvlevari ganmartavs: sruliad arafrad<br />
Cagvagdo, arafrad migviCnia. miuTiTebs, rom aq uaryofiTi nacvalsaxeli (ar) dasmulia<br />
viTarebiT brunvaSi (arad).<br />
a. SaniZes miaCnia, rom `amogvkrifna~-s magier ajobebs `mogvkrifna~ formis miReba poemis<br />
teqstSi, radgan sxva adgilas (603) aseT formas Txoulobs enobrivad gamarTuli taepi:<br />
`arad movhkrefdi gamyofTa~... rac niSnavs: arafrad vagdebdi ganayofebs, arafrad mimaCnda<br />
ganayofebi (biZaSvilebi).<br />
oRond amJamad saintereso taepSi saWiro iqneba uaryofiTi nacvalsaxelis gameoreba<br />
da taepi ase gaimarTeba: ar agvixvna, arca dagvsxna, yola arad ar mogvkrifna~. g. a.<br />
338. a. SaniZe<br />
`udilado~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 31 oqt., № 44.<br />
1578-e strofTan dakavSirebiT: `sam Tve vles (...), mindorsa Sigan sadilad gardaxdes<br />
udiladosa~, a. SaniZe ar iziarebs S. CijavaZis (agreTve s. orbelianis, niko da daviT Cubina-<br />
Svilebis) ganmartebas, romlebic udilados drois garemoebad miiCneven: `ar dilas~, `gau-<br />
Tenebliv~, `ganTiadze~.<br />
a. SaniZis azriT, Tavdapirvelad unda yofiliyo `udidadosa~ an `udiadosa~, mcires,<br />
aradidis mniSvnelobiT, rogorc mindorsa sityvis gansazRvreba. igi nawarmoebia didad<br />
an diad-isagan. a.SaniZe miuTiTebs, rom msgavsad aris nawarmoebi did-isagan udido: `vnadirobdi<br />
da vizaxdi, xma Cemi ar udidod-a~ (603).<br />
a. SaniZe iqve aRniSnavs, rom es strofi (`sam Tve vles~...) mas CanarTad miaCnia. g. a.<br />
339. a. SaniZe<br />
`samni meabjreni~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 28 noemb., № 48.<br />
a. SaniZe aRniSnavs, rom 203-e strofSi `Cven viaxleniT samTave samnive meabjrenia~, 1966 w.<br />
(a. SaniZisa da a. baramiZis redaqciiT) dabeWdil teqstSi ikiTxeba `samniRa~, magram es gasworebac<br />
ar miaCnia zustad (rusTveliseulad) da fiqrobs, rom Tavdapirvelad unda yofiliyo<br />
`samani~, samis kninobiTi forma. miuTiTebs, rom rusTveli xmarobs kninobiT formebs<br />
`erTai~, `orani~ da amdenad bunebrivi iqneboda `samani~-s xmarebac.<br />
aRniSnavs agreTve, rom arsebiTi saxelebisa da ricxviTi saxelebis kninobiTi formebis<br />
xmareba gavrcelebulia mTis kiloebSi. g. a.<br />
340. abraam Slionski<br />
[`vefxistyaosnis~ ebrauli Targmanis winasityvaoba]<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 18 apr., №16, gv. 3.<br />
rogorc gamocemis redaqtori da winasityvaobis avtori wers, `vefxistyaosani~ qarTveli<br />
eris wignTa wignia, misi umaRlesi saxeli da dideba. `Tavisi ZaliT igi scildeba gansakuTrebul<br />
erovnul farglebs da msoflio saganZurSi Sesvlis uflebas ixveWs~.<br />
a. Slionski umaRles Sefasebas aZlevs mTargmnelis, b. gaponovis, Rvawls, romelmac<br />
SesZlo gamoeyenebina mravalsaukunovani ebrauli poeziis gamocdileba, misi versifikaciuli<br />
xerxebi. g. a.<br />
104
341. nodar SoSiaSvili<br />
vefxistyaosnis avtoris vinaobaze axali Tvalsazrisis Sesaxeb<br />
Jur. `mnaTobi~, № 11, 1969, gv. 156-180.<br />
avtori kritikulad ganixilavs Jurnal `mnaTobis~ 1968 wlis 2, 3, 4, 5 nomrebSi dabeWdil<br />
prokofi ratianis nakvlevs `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~, sadac mkvlevari<br />
cdilobs daamtkicos, rom SoTa iyo saeklesio moRvawe, rusTavis eparqiis episkoposi.<br />
recenzenti uSedegod miiCnevs p. ratianis mier SoTa rusTavelis episkoposobis dasabuTebis<br />
mcdelobas, motanili argumentebi angariSgasawevad ar miaCnia, amasTan, aRniSnavs<br />
p. ratianis weris maneris aramecnierulobasa da araakademiurobas. g. a.<br />
342. vasil CantlaZe<br />
qarTuli ekonomikuri azri `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `ciskari~, 1969, № 8, gv. 120-132.<br />
naSromSi ganxilulia rusTavelis Sexedulebebi politikuri ekonomiis ZiriTad kategoriebze:<br />
1. simdidre, 2. saqonlis warmoeba, 3. fuli, fasi, 4. vaWroba, qalaquri meurneoba,<br />
xelosnoba, savaWro kapitali, 5. sargeblobis momcemi kapitali, mevaxSeoba, 6. saxelmwifo<br />
finansebi.<br />
avtori aRniSnavs, rom simdidre Cans gmirebis Cacmulobisa da morTulobis aRweraSi<br />
(damowmebulia 23, 71, 120, 387 strofebi), agreTve laSqris mokazmulobis, abjar-iaraRis,<br />
sacxovrebeli saxlebis, mefeTa darbazebis aRwera-daxasiaTebaSi (str. 396, 322, 335, 342, 401).<br />
simdidre warmodgenilia saWurWlis saxiT, romelic moicavs fuls, rogorc monetas. aseTia<br />
drahkani (464, 1001), perpera (1423). xSirad ixsenieba Zvirfasi liTonebi, samkaulebi, damu-<br />
Savebuli Zvirfasi qvebi, rac xelosnuri warmoebis produqtia.<br />
samrewvelo produqciis didi nawili qalaquri xelosnuri warmoebisaa. sasaqonlo xasiaTi<br />
aqvs soflis meurneobis produqciis garkveul nawilsac. iyideba muSaZalac, gvxvdebian<br />
daqiravebuli muSebi, xelosnebi, mzidavebi da sxv.<br />
poemaSi asaxuli simdidre Sedgeba uZravi da moZravi qonebisagan. naxsenebia mekobreoba,<br />
rac axasiaTebs vaWruli kapitalis epoqas (str. 1211-1212) g. a.<br />
343. suniti kumar Caterji<br />
SoTa rusTvelis `vefxistyaosani~<br />
kreb. `literaturuli urTierTobani~, II, Tb., 1969, gv. 25-50.<br />
naSromi warmoadgens monografiul narkvevs rusTavelis poemaze, poetis dabadebis 800<br />
wlisTavTan dakavSirebiT. rogorc avtori wers, `vefxistyaosans~ igi inglisuri TargmaniT<br />
gaecno da gamokvleva dawera indoeTisa da sxva qveynebis inglisurad molaparake xalxebisaTvis,<br />
`imaTTvis, vinc moxaruli iqneba gakvriT mainc gaecnos SesaniSnav mxatvrul nawarmoebs~.<br />
avtori sakuTar Tvalsazriss gamoTqvams Semdeg sakiTxebze: klasikuri literaturuli<br />
nawarmoebni (erovnuli da internacionaluri). mocemulia mokle Sefaseba da zogad-sakacobrio<br />
mniSvneloba msoflios epikuri Janris Sedevrebisa. calke ganxilulia `vefxistyaosnis~<br />
warmoSoba (wyaroebi), maTi forma da xasiaTi. mkvlevari ambobs, rom poemis forma (siu-<br />
Jeti) ucxouri da internacionaluria, magram igi qarTvelTa zneobas da miswrafebas asaxavs.<br />
`vefxistyaosnis~ Tema romantikulia. misi gmirebi da movlenebi TiTqos scdebian droisa<br />
da sivrcis sazRvrebs... magram yovelive mTlian harmonias warmoadgens da poemis qarTuli<br />
miwisa da kulturis koloriti aqvs~.<br />
mkvlevris TqmiT, rusTavelis goneba Tavisufalia religiuri sibrmavisa da fanatizmisagan.<br />
Tumca poeti dabadebiTac da aRzrdiTac qristiania, qristianuli dogmatika misTvis<br />
nakleb mniSvnelovania. Zveli warmarTuli mzis kultis naSTebi xSirad gvxvdeba locvebsa<br />
da RvTisadmi mimarTvebSi. esaa Segnebulad Tu qvecnobierad SemorCenili Zveli sparsuli<br />
religiis naSTi.<br />
105
qveTavSi: rusTaveli rogorc mwerali, misi filosofia, misi literaturuli stili da<br />
ideali, _ avtori wers: `misi literaturuli stilis silamaze Cans TxrobaSi, aRwerilobebsa<br />
da gansjaSi. radgan rusTvelis poezia damyarebulia yvelaze metad ganviTarebuli<br />
enebis mqone literaturis mravalsaukunovan tradiciebze, mis aRwerilobebSi vxvdebiT<br />
pirobiTobas da garkveul gadaWarbebasac~. misive sityviT, `rusTvelis satrfialo eposi<br />
amJRavnebs xasiaTTa daxatis iSviaT Zalas, miuxedavad gazviadebuli samijnuro fonisa (romelic<br />
albaT, misi stilis erTgvari xerxia), es saxeebi cxovrebiseuli simarTliT xasiaTdeba~.<br />
g. a.<br />
344. SoTa CijavaZe<br />
vefxistyaosnis ori metaforis Sesaxeb<br />
Jur. `macne~, 1969, № 1, gv. 87-97.<br />
narkvevSi avtori exeba metaforul striqons:<br />
`mze veSapsa daebnela, zeda radmca gagviTenda~ (1158,4).<br />
S. CijavaZe ar iziarebs am metaforis arsebul ganmartebebs (z. avaliSvilis, v. nozaZis,<br />
mix. Ciqovanis, T. bagrationisas) da gamoTqvas azrs, rom `vefxistyaosanSi~ `veSaps~ da sam<br />
epizodSi gamoyenebul metafora ~gvels~ (strofebi: 1198, 1230, 1420) erTnairi mxatvruli<br />
funqcia aqvs. `veSapisagan mzis dabneleba~ unda aRniSnavdes patimari udanaSaulo adamianis<br />
udides mwuxarebas, usazRvro ubedurebas, `gaTeneba~ ki imave taepSi xsenebuli `dabnelebis~<br />
kontrastuli metaforaa. taepi _ `mze veSapsa daebnela, zedan radmca gagviTenda~ _ ase<br />
unda gvesmodes: turfa asuli did ubedurebas — patimrobas, Tavisuflebis dakargvas daumwuxrebia<br />
da Cven ram unda gagvaxaroso.<br />
imave werilSi avtori exeba gvelisagan mTvaris CanTqmis mxatvrul gaazrebas: `ra sabraloa<br />
gavsili mTvare CanTqmuli gvelisa~ (1230,4). mkvlevris azriT, `gveli~ aq metaforulad<br />
sapyrobiles, sakans gulisxmobs, rac am konkretul SemTxvevaSi meliq-surxavis sasaxlea. g. a.<br />
345. S. CijavaZe<br />
ras ewodeba `sadili~ `vefxistyaosanSi~?<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 3, gv. 55-57.<br />
avtori aRniSnavs, rom `sadili~ poemaSi erTxel gvxvdeba: `mindorsa Sigan sadilad gardaxdes<br />
udiladosa~ (1578,3). aq es sityva gamoyenebulia misi pirveladi, e. i. uZvelesi mniSvnelobiT.<br />
s.-s. orbelianis ganmartebisa da Zveli mwerlobis teqstebis damowmebiT mkvlevari<br />
daaskvnis, rom `sadili~ aRniSnul konteqstSi niSnavs `dilis saWmels~, daaxloebiT<br />
axlandel `sauzmes~. g. a.<br />
346. S. CijavaZe<br />
`vefxistyaosnis~ erTi strofis gamo<br />
saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 55, 1969, № 2, gv. 501-503.<br />
mkvlevari ganixilavs poemis 320 (`asmaT, miTxrobdi..:~), 321 (`asmaT, Senmca xar mowame~...),<br />
328 (`igi arse moiwifa~...) strofebs (1957 w. gamocemiT) da akeTebs daskvnas, rom 320-e strofi<br />
gviandeli CanarTia. misi siyalbis mTavari niSnebia: 1) azrobrivi Seusabamoba 328-e strof-<br />
Tan, romlis mixedviT tariels 16 wlis asakSi SeeZlo lomis mokvla da omSi monawileobac;<br />
2) 320-e da 321-e strofebs msgavsi riTmebi aqvT (`ilisa~, `dilisa~), rac mosazRvre strofebSi<br />
stilistur uxerxulobas qmnis, 3) asmaTis damowmeba tarielis naTqvams damajereblobas<br />
ver hmatebs.<br />
werils axlavs reziume rusul da inglisur enebze. g. a.<br />
106
347. С. Цаишвили<br />
Рукописное наследие поэмы Руставели “Витязь в тигровой шкуре”<br />
ssrk mecn. akademiis istoriis ganyofilebasTan arsebuli arqeografiuli komisiisa da saq. ssr<br />
mecn. akademiis xelnawerTa institutis konferencia arqeografiisa da Zveli xelnawerebis<br />
sakiTxebze. moxsenebaTa Tezisebi (rusul enaze), Tb., 1969, gv. 69-70 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerebis mecnieruli Seswavla daiwyes XX s-is dasawyisSi qarTvelma<br />
mkvlevarebma, romelTa Soris yvelaze meti Rvawli e. TayaiSvils miuZRvis.<br />
gansakuTrebuli interesis miuxedavad, dRevandlamde ar iyo mecnierulad aRwerili<br />
da gamoqveynebuli sabWoTa kavSirSi da sazRvargareT arsebuli xelnawerebis fondebi.<br />
amJamad aRricxulia 162 xelnaweri da 32 fragmenti `vefxistyaosnisa~. dasabeWdad gamzadebul<br />
wignSi `vefxistyaosnis teqstis istoria~ mocemulia xelnawerebis mecnieruli<br />
aRweriloba da dadgenilia redaqciuli jgufebi. g. a.<br />
348. g. wiwuaSvili<br />
rusTaveli solomon brZenis enaze<br />
gaz. `komunisti~, 1969, 30 agvisto, № 201, gv. 4.<br />
avtori wers, rom daibeWda boris gaponovis mier ebraulad Targmnili `vefxistyaosani~,<br />
romelmac didi mowoneba daimsaxura. mTargmnels mieniWa Saul Cernixovskis saxelobis<br />
premia, romelic weliwadSi erTxel gaicema israelis literaturis winaSe TvalsaCino damsaxurebisaTvis.<br />
pirveli SemTxvevaa, rom es premia eniWeba ara israelis moqalaqes. gamocemis<br />
redaqtoria abram Slionski, gamoCenili poeti da sazogado moRvawe. g. a.<br />
349. aleqsi WinWarauli<br />
tmesi da misgan gamowveuli zogi gaugebroba `vefxistyaosnis~ teqstSi<br />
kreb. `Tbilisis universiteti g. axvledians~, 1969, gv. 193-197.<br />
avtors mohyavs ramdenime nimuSi, roca re-nawilakCarTuli zmna gadamwerlebs ver gaugiaT<br />
da xelnawerebSi nairnairi variantebi gaCenila. mag.: (mo-re-vjobdi, ukmo-re-swyda;<br />
da-re-nelda; wamo-re-vlo). avtori aRniSnavs, rom re nawilaki `vefxistyaosanSi~ odenobas<br />
aRniSanvs (mag.: ga-re-viTxen niSnavs: ramdenadme Sevimcire, gavicotave).<br />
ve nawilaki ixmareba moqmedebis ganmeorebis aRsaniSnavad: mag.: `mun morwyo veli~-s<br />
magivrad unda gvqondes: mo-ve-rwyo veli.<br />
`vefxistyaosanSi~ gasarkvevia kidev erTi sityva _ `sisxliTa~ Tu `cremliTa~. avtori<br />
aRniSnavs: sadavo sityva ase unda ikiTxebodes: `fridons ra esma, atirda, cremliTa mo-verwyo<br />
veli~ (647,3). WinWaraulis azriT, striqoni `movida siTme Raribi mona~ (1217,1), romelic<br />
xelnawerebSi ikiTxeba: `mosiT movida~, unda yofiliyo Tavidanve: `mo-siTme-vida Raribi~...<br />
es tmesiani (mo-siTme-vida) forma rusTveluria. avtors mohyavs sxva striqoni: `gulo,<br />
gagsaja sofelman da, glax, ar vici, ras ebi~ (1243,4), aqac saqme gvaqvs tmesTan. `daebi~ zmnaSi<br />
Casmulia `glax~ da `ras~ sityvebi, xolo `da~ kavSiri ki ar aris, aramed zmniswinia. es striqoni<br />
ase unda iyos: `ar vici, da-glax-ras-ebi~.<br />
(ix. agr. wignSi: al. WinWarauli, vefxistyaosnis enisa da teqstis sakiTxebi, I, Tb., 1982,<br />
gv. 24-38). T.n.<br />
350. al. WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikidan<br />
Jur. `macne~, 1969, № 2, gv. 177-185.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom taepi _ `avenTi, damwves mamisa saxmilTa dauSrtobelTa~<br />
(337,1) — xelnawerebSi gvxvdeba sxvadasxva formiT da azrobrivad gansxvavebuli niuansiT.<br />
107
mix. wereTelma dabeWda `dauSrtomelTa~. es wakiTxva gasaziarebelia, radgan `daSrteba~ zmnis<br />
masdari swored `daSrtomaa~. upiratesi `dauSrtobelic~ rom yofiliyo, riTmis saWiroebisaTvis<br />
rusTavels SeeZlo exmara `dauSrtomelTa~ (momdevno striqonSi sariTmo klauzulaa<br />
`-omelTa~).<br />
iqve mkvlevari ganixilavs sityvas `mswromeli~ (`aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli,<br />
mswromeli~, 1165,4). aRniSnulia, rom es sityva qarTuli enis ZeglebSi ar dasturdeba,<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerebidan ki mxolod erT, gadamweris mier nasworeb, redaqtirebul<br />
nusxaSi (H 461) ikiTxeba.<br />
sadavo strofSi saubaria usenis gamcemlobaze, mabezRarobaze, rasac Zvel qarTulSi<br />
gamoxatavda sityva `mstovari, mstuari~. am mimReobiTi formidan keTdeba zmna `imtrobs~,<br />
`ganimstrobs~ da mimReoba _ `msturobi~, `ganmstrobi~. SesaZlebelia, yofiliyo prefiqssufiqsiT<br />
nawarmoebi mimReobac _ `m-sturob-el-i~. sadavo taepSi unda yofiliyo swored es<br />
sityva `mstrobeli~ an Temis niSanSecvlili `mstromeli~.<br />
mkvlevars avtografiseul wakiTxvad `mstromeli~ miaCnia, rac strofis klauzulas<br />
zustad ewyoba. g. a.<br />
351. nodar Wolokava<br />
portreti `vefxistyaosanSi~ da klasikuri eposis tradiciebi<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1969, № 3.<br />
avtoris azriT, ZiriTadi, rac rusTvelis poeziisaTvis specifikurs warmoadgens, aris<br />
is, rom igi arsebiTad uars ambobs gmiris silamazis mxolod TavisTavadi mniSvnelobiT<br />
warmosaxvaze. aq personaJis garegnoba Sefardebulia mis guneba-ganwyobasTan, gancdebTan.<br />
adamianis portretis mniSvnelovan Semadgenel elements Cacmuloba da samkaulebi warmoadgens.<br />
rusTavels poemaSi Semoaqvs iseTi epizodebi, romlebic bunebrivad moiTxoven<br />
adamianis garegnobis am mxaris warmosaxvas.<br />
123-e strofSi (`gaZrcvilsa tansa emosnes~...) TinaTinis portreti ufro Tavisufalia.<br />
TinaTins acvia saSinao samosi da ara samefo Cacmuloba. Sdr. 480-e strofi, sadac mocemulia<br />
nestanis portreti (`mas mzesa tansa emosnes narinjis-ferni jubani~...).<br />
rusTavels savsebiT gaazrebulad aqvs warmodgenili poeziaSi adamianis silamazis gamosaxvis<br />
is kanonzomierebac, romelsac klasikuri eposi emyareboda. igi portretis Seqmnisas<br />
arc erT SemTxvevaSi ar mimarTavs dawvrilebiT aRweras.<br />
interess iwvevs mzis tropuli buneba `vefxistyaosanSi~, rodesac igi mimarTulia personaJis<br />
silamazis gamosaxatavad.<br />
gadataniTi daniSnulebiT gamoyenebis aspeqtebis garkvevis dros uwinares yovlisa<br />
yuradRebas iqcevs mzis mimarTeba RvTaebis cnebis mimarT (ix. 836-e: `ityvis: he, mzeo, vin<br />
xatad gTqves mzianisa Ramisad, / erT- arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~ da 837-e : `vis<br />
xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani~). e. i. poemaSi mze Tavisi erT-erTi ZiriTadi<br />
tropuli mniSvnelobiT SeiZleba mogvevlinos RvTaebis ideis gansaxierebad.<br />
poemaSi mze aris mefeTa mudmivi metafora (yvela mefe da samefo taxtis uSualo memkvidre<br />
poemaSi mzed iwodebian).<br />
mze, rogorc metafora, axal gaazrebas iZens, igi satrfos tolfardi mniSvnelobisaa:<br />
`avTandilsca moegona misi mze da sayvareli~ (920);<br />
`wadi, dabrundi, Seiqec muniTve, Seni mze siTa~ (927);<br />
`Cemsa mzesa daveTxove Tqvens winaSe wamosavlad~ (932).<br />
dasasrul, n. Wolokava aRniSnavs, rom mzes `vefxistyaosanSi~ safuZvlad udevs RvTaebriobis<br />
gageba, amitomaa, rom igi, rogorc mudmivi metafora, mxolod mefeTa da samefo taxtis<br />
memkvidreTa warmosaxvisas gamoiyeneba, amasTanave raindulma mijnurobam adamiani ise<br />
unda aamaRlos, rom igi RvTaebriv sawyiss dauaxlovos. aq ki didi mniSvneloba aqvs mijnuris<br />
garegnobas, igi lamazi unda iyos (`mijnursa Tvalad siturfe marTebs~...). T. t.<br />
108
352. oTar WurRulia<br />
daviT Cqotua<br />
soxumi, 1969, 90 gv.<br />
wignis 72-86 gverdebze avtori msjelobs d. Cqotuas naSromze `vefxistyaosnis~ Sesaxeb.<br />
aRniSnavs, rom mas hqonia vrceli (800-gverdiani) gamokvleva, romelic d. Cqotuas gardacvalebis<br />
(1929 w.) Semdeg daikarga. dabeWdilia misi mcire nawili (ix. g. imedaSvili, 1957, anot.<br />
№ 1332). g. a.<br />
353. akaki xinTibiZe<br />
vefxistyaosnis poetikidan<br />
Tb., 1969, 50 gv.<br />
naSromSi ganxilulia SidariTmis sxvadasxva saxe:<br />
1. cezuruli riTma, romelic erTmaneTTan aTanxmebs taepis pirvelsa da meore naxevars:<br />
`brol-balaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa (5,3).<br />
2. winacezuruli: samTa ferTa saqebelTa... (10,4).<br />
3. ukanacezuruli: misni spani yvelakani davipyreniT, ar movkleniT (451).<br />
avtori daaskvnis, rom SidariTmas qmnis taepis muxlTa nebismieri kombinacia. calkea<br />
gamoyofili mosazRvre taepTa cezurebis Semkvreli e. w. Sua riTma da kiburi riTma, sadac<br />
erTi taepis sariTmo sityvas eriTmeba momdevno taepis dasawyisi sityva. motanilia agreTve<br />
TavriTmis magaliTebi.<br />
avtoris azriT, sayuradReboa `vefxistyaosnis~ ukanacezuruli riTmis, SuariTmisa da<br />
kiburi riTmebis gamoyeneba, romlebic Zvel qarTul poeziaSi iSviaTad gvxvdeba.<br />
mkvlevars poemaSi aRricxuli aqvs 200-mde SidariTma, rac `udidesi Zalaa poemis bgeraTa<br />
harmoniis gasaZliereblad~.naSromSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ SidariTmis xmovaneba<br />
da agebuleba (gv. 25-29) da misi mimarTeba qarTul xalxur poeziasTan (gv. 29-38). g. a.<br />
354. anton xinTibiZe<br />
SoTa rusTavelis pedagogiuri ideebi da<br />
qarTuli xalxuri pedagogikis sakiTxebi<br />
(gonebrivi aRzrda)<br />
pedagogiuri mecnierebis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi, t. 21, 1969, gv. 21-24<br />
(axlavs reziume rusul enaze).<br />
355. elguja xinTibiZe<br />
`marTali samarTlis~ cnebisaTvis<br />
Jur. `macne~, 1969, № 2, gv. 153-172.<br />
gamoTqma `marTali samarTali~ vefxistyaosanSi pirvelad gamoyenebulia indoeTSi sasiZod<br />
mosuli xvarazmSas Zis mokvlis gadawyvetilebasTan dakavSirebiT (545,2). mkvlevari<br />
fiqrobs, rom am konteqstSi es gamoTqma ar unda niSnavdes mxolod swor, marTebul samar-<br />
Tals. igi specifikuri gamoTqma unda iyos, romelSic raRac gansakuTrebuli niuansia Cadebuli.<br />
igi imowmebs qarTul werilobiT ZeglebSi am gamoTqmis xmarebis SemTxvevebs, iv. surgulaZisa<br />
da v. abaSmaZis gamokvlevebs aRniSnul sakiTxze da daaskvnis, rom rusTvelis gamoTqma<br />
marTali samarTali qristianul mwerlobaSi da feodalur saqarTveloSi gavrcelebuli<br />
cnebaa. `masSi igive Sinaarsi Cans, rac antikuri mwerlobis cnobil termins ejpieivceia<br />
(utyuari simarTle) aqvs. qarTul mwerlobaSi igi uSualod saxarebidan mkvidrdeba da<br />
niSavs: praqtikul situaciaSi, konkretulad da ara formalurad samarTlebrivi normebiT<br />
gamotanil marTebul samarTlebriv ganaCens~. g. a.<br />
109
356. e. xinTibiZe<br />
vefxistyaosnis `saxe yovlisa tanisa~<br />
saqarTvelos ssr mecn. akademia, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, IV<br />
samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1969, gv. 10-12. gamokvleva daibeWda 1970 w. ix. aqve,<br />
anotacia № 410.<br />
357. p. xmalaZe<br />
vefxistyaosnis swavlebis istoriidan<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1969, № 3, gv. 14-17.<br />
avtori aRniSnavs, rom XX s-is dasawyisSi qarTuli <strong>literatura</strong> iswavleboda sergi gorgaZis<br />
mier Sedgenili saxelmZRvaneloTi _ `saliteraturo qrestomaTia, Cveni mwerloba~,<br />
Tb., 1907 w. `vefxistyaosani~ iswavleboda VII-VIII klasebSi.<br />
ufro meti dro da yuradReba daeTmo Zveli mwerlobis swavlebas sabWoTa xelisuflebis<br />
dros. damkvidrda mSobliuri literaturis Tematikuri da sistematur-qronologiuri<br />
swavleba. amJamad qarTul saSualo skolaSi SoTa rusTavelisaTvis gankuTvnilia VII klasSi<br />
5, xolo IX klasSi — 34 gakveTili. g. a.<br />
358. pavle xubutia<br />
vefxistyaosnis leqsikis erTeulebi TuSurSi<br />
misive wignidan: TuSuri kilo (leqsika), Tb., 1969, gv. 15-31.<br />
avtori imowmebs TuSuri kilos leqsikur erTeulebs, romelTac iseTive mniSvneloba<br />
aqvT, rogoric `vefxistyaosanSi~. mag.: aqaT, Ture//Tur, navReli, gviqvian, saxvreteli,<br />
Raribi, saRaribo, gvale, farRuli, riali, azati da sxv.<br />
zog sityvas bgeriTi Sedgeniloba Secvlili aqvs, Sinaarsi ki igivea, rac `vefxistyaosanSi~.<br />
mag.: winweli (winwali), faTeraxi (faTeraki), kepani (kapani) da sxv.<br />
avtors miaCnia, rom TuSur kilos Sesworeba Seaqvs `oxrovas~, `wveris~, `sasaluqos~<br />
Sinaarsis gagebaSi. `vefxistyaosnis~ orxaulisaTvis amosavalia orxo, rac unda iyos orfa<br />
(orwvera) saqsovi Zafi, albaT, sxvadasxva ferisa. orxauli iqneba aseTi Zafis qsovili (orxouli→orxauli).<br />
wveri, wverni poemaSi ixmareba ulvaSis mniSvnelobiT (sxvaTa Soris, asevea `visramian-<br />
Sic~). wveri ulvaSs aRniSnavs TuSurSic.<br />
saluqad TuSurSi niSnavs msubuqad, advilad. sasaluqo nawarmoebia saluq//suluqidan<br />
(spars. soluq), rac niSnavs Txels, msubuqs, sasaluqo ki _ msubuqi, Txeli qsovilisagan<br />
Sekeril `dasaburav-Casacmels~. g. a.<br />
1970 weli<br />
359. giorgi axvlediani<br />
qarTuli kulturis megobari<br />
(prof. suniti kumar Caterji 80 wlisaa)<br />
gaz. `komunisti~, 1970, 26 noemb., № 277, gv. 4.<br />
avtori aRniSnavs, rom indoeli profesori s. Caterji orjer iyo saqarTveloSi — 1960<br />
da 1966 wlebSi. rusTavelis dabadebis 800 wlisTavis iubiles dReebSi man dawera rusTavelisadmi<br />
miZRvnili leqsi sanskritulad, romelic daibeWda 1969 wels krebulSi<br />
`aRmosavluri filologia~ oTx (sanskritul, inglisur, qarTul da rusul) enaze. g. a.<br />
110
360. Ал. Барамидзе<br />
Мировая эпическая поэзия Средновековья и “Вепхисткаосани”<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1970, № 8, gv. 54-58.<br />
mkvlevari ganixilavs Suasaukuneebis msoflios eprikur <strong>literatura</strong>Si rusTavelis<br />
Txzulebis adgilisa da mniSvnelobis Sesaxeb k. balmontis, n. maris, v. SiSmariovis, h. hupertis,<br />
l. aragonis, r. stivenosnis da sxvaTa mosazrebebs da aRniSnavs, rom `vefxistyaosani~<br />
ideologiuri aspeqtiT gansxvavdeba rogorc aRmosavluri (sparsuli), ise dasavleT evropuli<br />
poemebisa da romanebisagan. zogierTi motivisa da epizodis msgavseba SeiZleba sruliad<br />
SemTxveviTi iyos.<br />
nizami ganjelis poemebSi aRwerilia uiRblo SeyvarebulTa Tavgadasavali, persona-<br />
Jebis usazRvro tanjva da pirovnuli tragedia, ris sazRauradac maTi sulebi mxolod sikvdilis<br />
Semdeg aRweven netarebas. `vefxistyaosnis~ gmirebi ki aqtiuri moqmedebiTa da keTili<br />
saqmeebiT moipoveben amqveyniur bednierebas.<br />
evropuli saraindo romanebis siyvarulis koncepcia gaTxovili qalbatonisa da raindis<br />
farul intimur urTierTobas emyareba. rusTavelis ideali spetaki qalwulebrivi siyvarulia,<br />
romelic meuRleobrivi, ojaxuri bednierebis safuZveli xdeba.<br />
rusTavelis ideebi iseve originaluri da mimzidvelia, rogorc misi poemis mxatvruli<br />
forma. g. a.<br />
361. al. baramiZe, el. metreveli, s. caiSvili<br />
iZulebiTi pasuxi<br />
Jur. `mnaTobi~, 1970, № 3, gv. 170-178.<br />
werili exeba p. ratianis wignad gamocemul narkvevs `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~<br />
(Tb., 1969). avtorebi aRniSnaven, rom mkvlevarma TiTqmis ucvlelad gaimeora erTi<br />
wlis win `mnaTobSi~ gamoqveynebuli teqsti, oRond wigns daurTo axali ganyofileba _<br />
`istoriul-literaturuli sabuTebi rusTavelze~, sadac Setanilia amonawerebi sxvadasxva<br />
wyaroebidan. es is masalebia, romlebic avtors ukve gamoyenebuli hqonda naSromis pirvel<br />
publikaciaSi da axals arafers Seicavs. igi kvlav imeorebs Tavis debulebebsa da im argumentebs,<br />
romlebic gakritikebuli da uaryofili iyo Cvensa da sxva oponentebis werilebSi.<br />
p. ratianma sapasuxo werilSi scada Cveni mtkicebulebebis gabaTileba, magram misi msjeloba<br />
emyareba istoriuli da literaturuli teqstebis arasworad gagebasa da subieqtur gaazrebas,<br />
ris safuZvelzec mcdar dakvnebs akeTebs. g. a.<br />
362. ivane beritaSvili<br />
moZRvreba adamianis biologiuri bunebis Sesaxeb<br />
SoTa rusTavelis `vefxistyaosanSi~<br />
bunebismetyvelebisa da teqnikis istorikosTa sabWos Sromebis krebuli, 1-2, Tb., 1970, gv. 21-28.<br />
avtori aRniSnavs, rom XI-XII saukuneebSi saqarTveloSi progresuli, neoplatonuri ideebi<br />
vrceldeboda cnobili saeklesio moRvaweebis — petre iberis, prokle diadoxosis, nemesios<br />
emeselis, grigol noselis, agreTve aristotelesa da saeqimo wignebis qarTuli Targmanebis<br />
saSualebiT. dasaxelebuli avtorebis naSromebi saxelmZRvanelod gamoiyeneboda gela-<br />
Tisa da iyalTos akademiebSi, sadac warCinebuli axalgazrdoba ganaTlebas Rebulobda.<br />
mkvlevari ganixilavs poemis im epizodebs, sadac naTlad Cans rusTavelis Rrma codna<br />
adamianis bunebisa. tarielis gulis wasvlis (cnobierebis dakargvis) SemTxvevebi axsnilia<br />
fsiqonervuli kanonzomierebiT, adamianis tvinis muSaobis meqanizmis analiziT Tanamedrove<br />
mecnieruli meTodebis safuZvelze.<br />
mkvlevari miuTiTebs, rom rusTaveli sityva `guls~ xmarobs tvinis mniSvnelobiT,<br />
rogorc grZnobas, fsiqikas; amitomac igi guls ukavSirebs `cnobasa~ da gonebas. misi<br />
111
personaJebi sityva `guls~ axseneben, rogorc sulis budes; gulSi Rvivis mudmivi cecxli,<br />
rom gulia yovelive fsiqiuri movlenis warmomSobi da matarebeli. erTi sityviT, Tavis<br />
tvinis yvela funqcia gulSia moTavsebuli.<br />
avtoris daskvniT, rusTaveli naTel magaliTebs iZleva adamianis cnobierebisa da pirobiTi<br />
refleqsuri moqmedebis urTierTobis Sesaxeb; amasTan, zustad agviwers am urTier-<br />
Tobis pirobebsa da mimdinareobas. g. a.<br />
363. i. gagulaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ meore gamocema klasikur ebraul enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 11 dek., № 50, gv. 4.<br />
mokle informaciaSi avtori wers, rom b. gaponovis mier ivritis enaze Targmnili `vefxistyaosnis~<br />
pirveli gamocema (Tel-avivi, 1969) swrafad gaiyida. axlaxan `wignis bazarze<br />
isev gamoCnda SesaniSnavad gaformebuli SoTa rusTavelis poemis meore gamocema. wignis<br />
mTeli tiraJi isev mokle droSi gaiyida~. g. a.<br />
364. a. gawerelia<br />
rusTavelis mxatvrul-filosofiuri azrovnebis zogierTi sakiTxi<br />
Jur. `ciskari~, 1970, № 7, gv. 140-150; № 8, gv. 112-125.<br />
avtoris dakvirvebiT, rusTavelis religiuri mrwamsi qristianulia, gamdidrebuli<br />
qarTuli Teologiuri literaturidan miRebuli codniT da misi mxatvrulad gamoyenebiT.<br />
rusTaveli Tavisi epoqis kulturis saukeTeso miRwevaTa doneze dgas. mas ara marto Rrmad<br />
aqvs Seswavlili fsevdodionises Txzulebani, aramed misi konkretuli debulebanic aqvs<br />
nagulisxmevi `divnosis gancxadebaSi~ (str. 1492). Tumca rusTaveli ar Rebulobs borotis<br />
mistikur da ukidures negacias, misTvis ueWvel WeSmaritebas Seadgens fsevdo-dionises<br />
Sexeduleba borotis warmavlobis Sesaxeb.<br />
a. gawerelias azriT, qristologiaSi fsevdo-dionises mier dadgenili ierarqia (sami<br />
ZiriTadi triada da cxra Cinad dayofili sazRvarni) isea damkvidrebuli, rom rusTaveli,<br />
iseve rogorc dante, fsevdo-dionise areopagelidan gamodis; iziarebs mis mier SemuSavebul<br />
angelozTa ierarqizmis princips. zecis mxatvruli modeli rusTavelTan areopagelis ierarqizmis<br />
principiTaa agebuli. mis poemaSi TviTon angelozTa saxelwodebani rom ar gvxvdeba,<br />
es gamowveulia nawarmoebis pirobiTi muslimanuri garsiT.<br />
avtoris daskvniT, rusTaveli ar scildeba qristianul gagebaTa farglebs an areopagelis<br />
moZRvrebas. misi qristianoba XII s-is qarTveli moazrovne-poetis mrwamsia, romlis safuZvelze<br />
dgoma mas sruliad ar uSlis xels diadi saero kulturis Sedevris SeqmnaSi. g. a.<br />
365. arnold gegeWkori<br />
Cveni `naxevradqarTveli~<br />
Jur. `droSa~, 1970, № 6, gv. 17.<br />
avtori wers q. londonSi profesor devil marSal langTan Sexvedris Sesaxeb, aRniSnavs,<br />
rom TviT d. langi Tavs naxevradqarTvelad Tvlis. mas mravali narkvevi aqvs gamoqveynebuli<br />
saqarTveloze, mis istoriaze, mwerlobaze. inglisurad Targmna `sibrZne balavarisa~, dawera<br />
da gamosca `qarTvel wmindanTa cxovreba da moRvaweoba~, misi redaqciiT xelaxlad daibeWda<br />
m. uordropis mier Targmnili `vefxistyaosani~ da oliver uordropiseuli `visramiani~.<br />
g. a.<br />
112
366. Виктор Гольцев<br />
Шота Руставели<br />
missave wignSi: “Из трёх книг, Статьи и очерки“, Тб., 1970, gv. 5-110. ix. pirveli gamocemis<br />
anotacia — g. imedaSvili, <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>, 1957, № 2013 da qarTuli<br />
Targmanis (1941 w.) anotacia, № 2049.<br />
367. meri guguSvili<br />
teqstologiuri SeniSvnebi<br />
Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 1, gv. 93-102.<br />
mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnisa~ da aRorZinebis xanis mwerlobis mxatvruli enisa<br />
da frazeologiis SedarebiTi Seswavla zogierTi teqstologiuri sakiTxis gadaWrisa da<br />
poemis teqstSi SesworebaTa Setanis saSualebas iZleva. narkvevSi ganxilulia ramdenime<br />
sadavo wakiTxva. mag., `vefxistyaosnis~ 305-e strofis pirveli striqoni xelnawerebis umetesobasa<br />
da zog gamocemaSic ase ikiTxeba: `amas daymunda tariel, damwvari, davalebuli.<br />
sami xelnaweri icavs wakiTxvas: `damwvari, daalebuli~, xolo erTSi aris varianti: `damwvari,<br />
daavlebuli~. mkvlevris azriT, swored es ukanaskneli wakiTxva unda iyos rusTveliseuli;<br />
daavlebuli niSnavs cecxlisagan daferflils.<br />
am gamoTqmas iyeneben `Sahnames~ mTargmenli serapion sabaSvili da Teimuraz pirveli.<br />
1538,4-Si punqtuacia ase unda gaswordes: `adre mivides mefisa saxlad, sayofad, arebad~.<br />
aq CamoTvlil sityvaTa Sinaarsi TandaTan farTovdeba. Sdr. `saxli, Suka da ubani~ (480).<br />
131,4-s gamomcemelTa umravlesoba ase beWdavs: `wadi, igi moyme Zebne...~, mxolod m. broses,<br />
s. kakabaZis (1927) da SaniZe-baramiZis (1966) gamocemebSi ikiTxeba: `wa da igi moyme Zebne...~.<br />
am ukanasknels icavs `samefo saxlis~ redaqciis nusxebi. sxva konteqstebSi orive forma<br />
ixmareba (`wa~ da `wadi~) xelnawerebSic da gamocemebSic. g. a.<br />
368. meri guguSvili<br />
rusTavelis gavlena Teimuraz pirvelis poeziaze<br />
Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 6, gv 145-164.<br />
369. boris darCia<br />
Taniani mravlobiTis moqmedebiTi brunva `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `macne~, 1970, № 6, gv. 185-210.<br />
avtori aRniSnavs, rom Taniani mravlobiTis moqmedebiTi brunvis forma daculia poemis<br />
Zvel, XVII saukunis nusxebSi; ufro naklebia momdevno saukuneTa nusxebSi. bevr SemTxvevaSi<br />
—TaT forma xelnawerebSi arasworadaa gamoyenebuli. rac ufro gviandelia xelnaweri, aRreva<br />
miT ufro didia.<br />
Sromis dasasruls avtori iZleva Semdeg daskvnebs:<br />
1. `vefxistyaosanSi~ Taniani mravlobiTis moqmedebiTi brunva gamosvliTi funqciiT,<br />
sazogadod avtoriseuli movlenaa.<br />
2. sakiTxi istoriuli TvalsazrisiT Semdgom kvlevas moiTxovs, advili SesaZlebelia<br />
ki `TaT-iani brunva instrumentalisis funqciiT dedniseuli iyos `vefxistyaosnis~ 84,4<br />
da 1422,2 strofebSi (1957 w. gamocemiT). analogiuri viTareba unda gvqondes `xataelTa ambis~<br />
1629,2 da 1663,3 strofebSi.<br />
3. 1102,3 da 1214,4 strofebSi TviT taepebia bundovani da amis gamo —TaT daboloebis<br />
originalobis sakiTxi gaurkvevelia.<br />
4. -TaT forma poemis xelnawerebis gadamwer-redaqtorTa naxelavi unda iyos 77,2; 89,4;<br />
376,2; 411,3; 415,3; 519,3; 967,2; 986,2; 995,3; 1016,1; 1135,1 da 1353,4 strofebSi.<br />
5. `vefxistyaosanSi~, sadac TaT-iani brunva xelnawerebiT ar dasturdeba, misi aRdgena<br />
arsad ar aris saWiro.<br />
113
6. `vefxistyaosnis~ CanarTTa, `xvarazmelTa ambisa~ da `tarielis anderZis~ xelnawerebiT<br />
damowmebul strofebSi —TaT forma gamosvliTi funqciiT yvelgan dedniseuli unda<br />
iyos. saeWvoa mxolod `xvarazmelTa ambis~ 1909,4 da 1943,2 strofebSi. c.e.<br />
370. adolf endleri<br />
qarTuli poeziis mimoxilvis cda<br />
Jur. `zinn und form~, 1970, № 6, gv. 1388-1430; nawyvetis Targmani (n. amaSukelisa) —<br />
kreb. `rusTaveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 282,283.<br />
zogad mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ germanuli Targmani orjer<br />
daibWda: 1889 wels (a. laistis) da 1955 wels (h. hupertisa). misi TqmiT, `es poema erT-erTi udidesi<br />
humanisturi nawarmoebia msoflio <strong>literatura</strong>Si. Tvaluwvdeneli xdeba rusTvelis<br />
saerTaSoriso kvlevis Sedegebi, im kvlevisa, romelic cdilobs am nawarmoebis fonisa da<br />
misi avtoris cxovrebis gaSuqebas~. g. a.<br />
371. r. enuqaSvili<br />
zmnur fuZeTa axleburi warmoeba `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. qarTuli ena da lit. skolaSi, 1970, № 4, gv. 58,61.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ ena gardamaval safexurs warmoadgens Zvelidan<br />
axali qarTulisaken. arn. Ciqobavam poemis enaSi gamoyo eqvsi iseTi sakvanZo enobrivi movlena,<br />
romlebic axali qarTulisTvisaa damaxasiaTebeli (ike, t. XV, gv. 5-6). mkvlevris azriT,<br />
SeimCneva amis damadasturebeli sxva enobrvi movlenebic. werilSi ganxilulia: 1) awmyosa<br />
da myofadis diferenciacia preverbis darTva-daurTvelobis mixedviT; 2) statikur zmnaTa<br />
awmyos formebi; 3) meSveli zmnis darTvis SemTxvevebi awmyoSi; 4) I kavSirebiTis gamoyeneba<br />
TxovniTi brZanebiTisaTvis; 5) zmnaTa erTi jgufis wyvetilis warmoeba; 6) TurmeobiTis<br />
formebi. g. a.<br />
372. hamid zarinqubi<br />
`vefxistyaosani~<br />
meShedis universitetis Sromebi, 1970, № 4, gv. 721-732. qarTuli Targmani (j. giunaSvilisa) —<br />
kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 328-332.<br />
avtori wers, rom SoTa rusTvels qarTul <strong>literatura</strong>Si iseTive didi adgili ukavia,<br />
rogoric wilad xvda dantes italiur <strong>literatura</strong>Si, puSkins — rusulSi da Seqspirs — inglisurSi.<br />
sparseli mkiTxvelisaTvis mis TxzulebaSi sayuradReboa sparsuli literaturis gavlenis<br />
sakiTxi. wignis mravali adgili imas mowmobs, rom rusTveli ramdenadme imyofeboda<br />
iranuli kulturis gavlenaSi.<br />
am poemis sruli sparsuli Targmani jer ar gvaqvs. h. sardadvaris (Taleb-zade) prozauli<br />
Targmani (1934 w.) gadmogvcems poemis mokle Sinaarss. meore Targmanic (m. faTemisa,<br />
j. giunaSvilis redaqtorobiT, (1966 w.), mxolod nawyvetebis poeturi Targmania. g. a.<br />
373. avlip zurabaSvili<br />
SoTa rusTaveli, nikoloz baraTaSvili, vaJa-fSavela<br />
(fsiqologiuri narkvevebi), Tb., 1970;<br />
А. Д. Зурабашвили<br />
Актуальные проблемы персонологии и клинической психиатрии, Тб., 1970.<br />
wignis ori Tavi `vefxistyaosnis~ personaJebs eZRvneba: `personologiis problemebi<br />
SoTa rusTavelis poema `vefxistyaosanSi~ da `zogadi xasiaTis SeniSvnebi SoTa rusTavelis<br />
poema `vefxistyaosanze~. ix. pirveli gamocemis — a. zurabaSvili, SoTa rusTaveli da<br />
personologia, Tb., 1966 — anotacia, `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>~, t. III.<br />
114
374. magali Todua<br />
`vefxistyaosnis~ genezisis sakiTxisaTvis<br />
moxseneba iranistTa seminarze saq. mecn. akademiis aRmosavleTmcodneobis institutSi<br />
1970 w. 15 seqtembers.<br />
informacia JurnalSi `macne~, Tb., 1970, № 4, gv. 239-240.<br />
m. Toduas TqmiT, `vefxistyaosanSi~ SeiniSneba ramdenime iseTi elementi, romelTa Seswavla<br />
iranuli samyaros gaTvaliswinebis gareSe mizanSewonili ar iqneba. TviT poemis avtoris<br />
gancxadebam, rom man `sparsuli ambavi~ galeqsa, warmoSva azri Txzulebis fabulis SesaZlebeli<br />
nasesxobis Sesaxeb. am azrs rusTvelologTa erTi nawili uaryofs sxvadasxva motiviT,<br />
Tumca saTanado kvlevis Sedegad SesaZlebelia `vefxistyaosnis~ fabulis paralelebis<br />
migneba aRmosavlur mwerlobaSi. m. janaSvilma msgavsi epizodebi da motivebi miuTiTa `amirandarejanianSi~,<br />
romlis siuJeti aSkarad sparsuli wyaroebidan modis. sparsi poetis xosro<br />
dehlevis mier Caweril `CardarviSianSi~, kerZod mis Saosani raindis ambavSi ikveTeba<br />
`vefxistyaosnis~ mTliani ConCxi.<br />
m. Toduas azriT, sayuradReboa azerbaijaneli mkvlevris xalil iusifovis mier `ramaianadan~<br />
motanili paralelebi da misi mosazreba, rom SesaZlebelia rusTaveli icnobda `ramaianis~<br />
sparsul Targmans.<br />
m. Toduas miaCnia, rom fraza: `mibrZanes maTad saqebrad...~ niSnavs: mefem mibrZana `vefxistyaosnis~<br />
personaJebis saqebrad poemis dawera, e. i. ambavi, romelic rusTvelma galeqsa,<br />
ukve cnobili yofila da Tamar mefes misi galeqsva dauvalebia poetisaTvis. g. a.<br />
375. pavle ingoroyva<br />
SoTa rusTaveli (1166-1250)<br />
wignSi: SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, p. ingoroyvas redaqciiT, Tb., 1970, gv. 7-169.<br />
gamokvleva dayofilia oTx karad Semdegi saTaurebiT:<br />
I. saqarTvelos istoriuli warsuli (gv. 9-24);<br />
II. qarTuli literaturis ganviTarebis gzebi da rusTaveli (gv. 25-48);<br />
III. cxovreba SoTa rusTavelisa (gv. 49-119);<br />
IV. poema vefxis-tyaosani (gv. 120-169).<br />
am naSromSi avtori imeorebs imave debulebebs, romlebic dayenebuli da, misi azriT,<br />
damtkicebuli hqonda adre dabeWdil gamokvlevebSi: `rusTveliana~ (1926 w.) da `rusTvelianas<br />
epilogi~ (1963 w.). kerZod, `vefxistyaosnis~ avtoris Sesaxeb wers, rom igi aris samefo<br />
gvaris, hereTis mmarTveli bagrationebis warmomadgeneli, SoTa kuprad wodebuli. erT dros<br />
SoTa qalaq rusTavis mflobeli yofila da maSin miuRia zedwodeba rusTveli. 1240-ian<br />
wlebSi ki meWurWleTuxucesi gamxdara; am TanamdebobiT aris igi moxseniebuli ierusalimis<br />
jvaris monastris aRapTa wignSi.<br />
meoTxe karSi ganxilulia Semdegi sakiTxebi: poemis siuJeti da originaloba; poezia da sinamdvile<br />
`vefxistyaosanSi~; rusTavelis msoflmxvedveloba; rusTaveli da saqarTvelo.<br />
ix. `<strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis~ II tomSi anot. № 3018. g. a.<br />
376. p. ingoroyva<br />
`vefxistyaosnis~ Sesavali da bolo-Tqma<br />
(teqstologiuri narkvevi)<br />
danarTi wignisa: SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, p. ingoroyvas redaqciiT,<br />
Tb., 1970, gv. 411-459.<br />
mkvlevari azrobrivad da stilisturad ganixilavs poemis `dasawyisisa~ da `dasasrulis~<br />
teqstebs da akeTebs Semdeg daskvnebs: `vefxistyaosnis~ Sesavali Seicavs sam poetur<br />
teqsts, romlebic xelnawerebSi daculi zedwerilebis mixedviT atareben Semdeg saTaurebs:<br />
1. `ambvisa dasawyisi pirveli~; 2. `swavlisaTvis moSaireTa~; 3. `kari mijnurobisa~.<br />
115
poemis samive Sesavali dawerilia Zvel-qarTuli poeziis klasikuri formiT `xuTeuli~<br />
(=xuTi xana), romelic miRebuli iyo XII-XIII saukuneTa qarTul poeziaSi mcire formis nawarmoebTaTvis.<br />
p. ingoroyva Tvlis, rom man daadgina poemis Sesavlisa da bolo-Tqmis danarTebis moculoba<br />
da qronologia. misi azriT, damatebani CarTulia rogorc rusTavelis mowinaaRmdegeTa,<br />
ise mis damcvelTa mier. SesavalSi Setanilia sami polemikuri Semateba: 1. `xvaSiadisa<br />
gamJRavnebisaTvis~, romelic mimarTulia piradad rusTavelis winaaRmdeg; 2-3. `pirvel-<br />
Tavi dasawyisi~ da `saRmrTo mijnurobisaTvis~, romlebic mimarTulia vefxistyaosnis<br />
winaaRmdeg, misi `saero~ xasiaTis gamo.<br />
amas garda dadgenilia TariRi yalbi strofisa `ese ambavi sparsuli~, romelic ekuTvnis<br />
XIV-XV saukuneebs.<br />
poemis dasasrulidan mkvlevars rusTveliseulad miaCnia mxolod erTi strofi, Semdegi<br />
wakiTxviT: `qarTvelTa RmrTisa Tamaris, vis mze hmsaxurebs mareblad, ese ambavi gavleqse<br />
me maTad saqebareblad...~. g. a.<br />
377. p. ingoroyva<br />
ramdenime axali furceli SoTa rusTavelis biografiidan<br />
wignSi: SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, p. ingoroyvas redaqciiT da gamokvleviT,<br />
Tb., 1970, gv. 463-482.<br />
narkvevis qvesaTauria. `SoTa rusTavelis axlobelni~. aseTebad mkvlevars miaCnia: 1. tbeli<br />
grigolis Ze bagrationi, hereTis saerisTavos spaspeti Tamar mefis dros, Zma SoTa kuprisa<br />
(romelic, p. ingoroyvas mtkicebiT, igive SoTa rusTavelia). 2. poeti qali borena, cotne<br />
dadianis meuRle. p. ingoroyvas varaudiT, igi tbelis asuli, anu SoTa Zmiswuli unda iyos.<br />
3. cotne Sergilis Ze dadiani, hereTis bagrationebis siZe, megobari da TanamebrZoli<br />
SoTasi.<br />
hereTis sanapiro saerisTavos mmarTvelTa da cotne dadianis naTesaobis damadastureblad<br />
mkvlevars miaCnia giorgi mTavarmowamis xati, romelic Sesrulebulia beqa opizaris<br />
skolis ucnobi xelovanis mier. am xatis zurgis mxareze aris savedrebeli warwera tbeli<br />
grigolis Zis saxeliT. es xati XIII s-dan XX s-is dasawyisamde daculi iyo xobis monasterSi,<br />
romelic XII s-is dasawyisSi ganaaxla da moaxatvina Sergil dadianma.<br />
p. ingoroyva varaudobs, rom giorgi mTavarmowamis xati mziTvad gaatanes borena tbelis<br />
asuls, rodesac man egrisis erisTavTan, cotnesTan, iqorwina. g. a.<br />
378. v. kaxniaSvili<br />
qarTuli mwerloba farTo gzaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 6 noemb., № 45, gv. 4.<br />
avtori akeTebs qarTuli literaturis germanul enaze Targmanebis zogad mimoxilvas.<br />
maT Soris asaxelebs artur laistis mier Targmnil `vefxistyaosans~, romelic q. drezdenSi<br />
gamoica 1890 wels. aRniSnavs, rom 1955 wels berlinSi daibeWda hugo hupertiseuli Targmani,<br />
romelic, arsebiTad, pirveli sruli poeturi Targmania das. evropis xalxTa enebze. germanul<br />
enaze arsebobs agreTve mix. wereTlis mier Sesrulebuli pwkaredi da maria pritvicis<br />
poeturi Targmani, romlebic jer ar gamoqveynebula. amJamad `vefxistiyaosnis~ germanul<br />
Targmanze muSaobs doqtori herman budenzigi. g. a.<br />
379. devid m. langi<br />
xalxuri da kurtuaziuli elementebi qarTul eposSi<br />
Jur. `bedi qarTlisa~, XXVII, 1970, gv. 143-160. nawilis qarTuli Targmani (n. sayvareliZisa) — kreb.<br />
`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 395-400.<br />
mkvlevris TqmiT, rusTaveli aris umaRlesi rangis poeturi genia. misi azriT, `vefxistyaosani~<br />
(prologisa da epilogis gamoklebiT) uTuod erTi adamianis mieraa Seqmnili,<br />
116
didad niWieri da erudirebuli adamianis mier. amis gamo igi ar SeiZleba Seudardes centraluri<br />
aziisa Tu balkaneTis qveynebis stiqiurad da naucbaTevad Seqmnili poeziis nimu-<br />
Sebs. msgavsebis Zieba gvmarTebs ufro metad italiur <strong>literatura</strong>Si: dantesa da ariostos-<br />
Tan, agreTve SesaniSnav sparsul eposSi: firdousisa da nizami ganjelis epikur tiloebTan.<br />
mkvlevari aRniSanvs, rom rusTavelis interesTa sfero saocrad farToa; igi moicavs<br />
politikuri da samarTlebrivi xasiaTis sakiTxebs, sakaro cxovrebisa da etiketis mraval<br />
mxares, saomari xelovnebis saintereso detalebs, aRwers xalxmravali qalaqebis cxovrebas,<br />
maTi mosaxleobis saqmianobas. poeti kargad icnobs antikur berZnul filosofias, astronomiasa<br />
da astrologias, agreTve misi Tanamedrove sparseli poetebis Semoqmedebas. g. a.<br />
380. d. langi<br />
SoTa rusTaveli, `vefxistyaosani~<br />
Targmani qarTulidan v. uruSaZisa (Tbilisi, 1968).<br />
recenzia, inglisur enaze, _ `bedi qarTlisa~, XXVII, parizi, 1970, gv. 197. ix. aqve, anot. № 225.<br />
381. jibo lomaSvili<br />
kidev erTxel `vefxistyaosnis~ merve strofis pirveli taepis Sesaxeb<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1970, № 7, gv. 36-45.<br />
avtori vrclad mimoixilavs p. ratianis naSromis gamo mimdinare polemikas rusTvelis<br />
vinaobisa da Tanamdebobis Sesaxeb. igi akeTebs daskvnas, rom `SoTa rusTveli iyo rogorc<br />
saero, ise sasuliero Tanamdebobis kaci. (...) SoTa eriskacobis saxelia, xolo `rusTveli~<br />
zedwodebaa da ara gvarwodeba. (...) araviTari `rusTavis mflobeli memamule~ istoriaSi ar<br />
yofila da fuWi cda iqneboda misi Zebna. `rusTvelebi~ saero saqmeebsac ganagebdnen da sasulierosac,<br />
amitom ecvaT maT porfir-bisoni~.<br />
mkvlevars miaCnia, rom merve strofSi xmarebuli sityva `xelobiTa~ niSnavs: `poetobiT~;<br />
imowmebs 988-e strofidan: `ra Wirni dasTmna, ver ityvis aw ena ese xelisa~. poemis `dasasrulSi~<br />
dabeWdili `rusTvelisa damisa~ ki ase unda gaswordes: `rusTvelisad amisa~. g. a.<br />
381a. j. lomaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ erTi taepis wakiTxvisaTvis<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 4 seqt., № 36.<br />
avtori exeba epilogis striqons: `vwer vinme mesxi meleqse, me rusTvelisa damisa~ (1665,4)<br />
da Tvlis, rom unda daibeWdos ase: `me rusTvelisad amisa~, romlis Sinaarsi iqneba: me, vinme<br />
mesxi meleqse, rusTvelisaTvis, mis magier, misi poemis Sesavsebad vwero; damatebad vwer<br />
amas, e. i. poemas vagrZelebo.<br />
sityvas `damisa~ j. lomaSvili gaugebrad miiCnevs (iseve, rogorc k. kekeliZe) da am<br />
strofSi mis xmarebas — gaumarTleblad. i. k.<br />
382. Tengiz mgeliaSvili<br />
Zvirfasi qvebi SoTa rusTavelis `vefxistyaosanSi~<br />
(zogierTi mineralogiuri terminis identifikacia)<br />
saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis bunebismetyvelebisa da teqnikis istorikosTa sabWos<br />
Sromebis krebuli, 1-2, Tb., 1970, gv. 188-195.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ Zvirfasi qvebis 18 saxelwodeba gvxvdeba. am<br />
gamokvlevaSi igi iZleva wiTeli qvebis daxasiaTebasa da maT saxelwodebaTa identifikacias.<br />
amisTvis iyenebs qarTveli da ucxoeli mkvlevarebis naSromebs, maT Soris al-birunis cnobil<br />
mirenalogiur traqtats.<br />
117
arsebuli monacemebis urTierTSejerebis safuZvelze avtori akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />
wiTeli iagundi mineral korundis wiTeli feris gamWirvale saxesxvaobaa da dRevandel<br />
evropul da rusul mineralogiur <strong>literatura</strong>Si cnobilia `rubinis~ saxelwodebiT. samwuxarod,<br />
qarTulad mas lalad Targmnian, rac arasworia. arsebobs yviTeli iagundic, mis Sesatyvisad<br />
xmaroben `aRmosavlur Topazs~. rusTaveli am qvebs zRapruli simdidris aRweris<br />
dros asaxelebs (str. 1438, 1439).<br />
zogi mkvlevari zurmuxtsac iagundis erT-erT saxed Tvlis, rac Secdomaa; zurmuxti<br />
ar warmoadgens iagunds, es aris beriliumis mwvane, gamWvirvale saxesxvaoba.<br />
terminebi `lali~ da `badaxSi~ sinonimebia da aRniSaven mineral Spinelis wiTel saxesxvaobas.<br />
`vefxistyaosanSi~ naxsenebia fazari, rogorc Senobis mosapirkeTebeli masala. aq<br />
igulisxmeba mineraluri warmonaqmni, romlis dRevandeli Sesatyvisia serpentini. poemis<br />
leqsikonebSi mcdari ganmartebaa (fazari ar warmoiSveba lalisa da iagundisagan). g. a.<br />
383. ioseb megreliZe<br />
rusTvelologebi<br />
Tb., 1970, 319 gv.<br />
wignSi ganxiluli da Sefasebulia <strong>rusTvelologiuri</strong> problemebisa da poemis teqstis<br />
calkeuli sakiTxebis mkvlevarTa moRvaweoba. aqve ganxilulia rusTvelologiis ganviTarebis<br />
ZiriTadi etapebi. avtori ikvlevs ara marto rusTvelologebis saqmianobas, aramed sxva<br />
dargis specialistebis Rvawlsac, romelTac rusTavelisa da misi poemis Sesaxeb sayurad-<br />
Rebo naSromebi dauweriaT.<br />
wignSi daxasiaTebulia: vaxtang meeqvsis, T. bagrationis, m. broses, d. CubinaSvilis, al. sarajiSvilis,<br />
al. xaxanaSvilis, n. maris, i. abulaZis, k. kekeliZis, k. balmontis, k. WiWinaZis da sxva<br />
mkvlevarTa muSaoba rusTvelologiaSi.<br />
wigns erTvis sakuTar saxelTa saZiebeli. g. a.<br />
384. i. megreliZe<br />
erTi tendenciuri werilis gamo<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 25 seqt., № 39, gv. 3-4.<br />
avtori upasuxebs S. Rlontis recenzias mis wignze `rusTvelologebi~. igi Tvlis, rom<br />
recenzenti araobieqturi, tendenciuria; `man erTi sityvac ver gaimeta krebulis umetesi<br />
nawilis Sesaxeb. wignSi 45 avtoria garCeuli, recenziis `cecxli~ ki mimarTulia mxolod ramdenime<br />
narkvevisadmi~. kritikosi ugulebelyofs k. balmontis, SiSmariovis, n. maris wvlils<br />
rusTvelologiaSi, rac arasworia. g. a.<br />
385. ruT noikomi<br />
Tanamedrove qarTuli moTxrobebis germanuli Targmanis bolosityvaoba<br />
(ciurixi, 1970).<br />
nawyvetis Targmani (n. amaSukelisa) _ kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II,<br />
Tb., 1978, gv. 216-217.<br />
avtori wers, rom `visramianisa~ da sxva mravali nawarmoebis gverdiT gamoirCeva, rogorc<br />
ganumeorebeli Sedevri, rusTvelis poema `vefxistyaosani~, siyvarulis, megobrobisa<br />
da adamianis Rirsebis himni, dawerili didi dedoflis, Tamaris sadideblad.<br />
`homerosisa da dantes msgavsad, rusTvelma moaxerxa erTad aesaxa adamianuroba drois<br />
gareSe da Tavisi xalxis tipuri damaxasiaTebeli niSnebi, ramac am xalxs neba misca Seecno<br />
sakuTari Tavi da arsi msoflio masStabis sulier CarCoSi~. g. a.<br />
118
386. a. JaJievi<br />
`vefxistyaosnis~ axali Targmani osur enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 30 ianv., № 4, gv. 3.<br />
avtori iuwyeba, rom osur enaze `vefxistyaosnis~ axali Targmani moamzada poetma giorgi<br />
bestaevma. igi samxreT oseTSi leqsis aRiarebuli ostatia, Targmnili aqvs agreTve i. Wav-<br />
WavaZis, vaJa-fSavelasa, n. baraTaSvilis da sxva poetebis poemebi da leqsebi.<br />
`vefxistyaosnis~ Targmans dabeWdavs gamomcemloba `iristoni~. (wigni daibeWda 1975 wels).<br />
387. С. Д. Жордания<br />
Проблема архаизмов в связи с переводом средневекового эпоса<br />
(по матерялам переводов “Витязя в тигровой шкуре” и<br />
“Слова о полку Игореве” на английский язык).<br />
Автореферат дисс. на соиск. ученой степени канд. филол. наук. М., 1970, 37 с (Моск. гос. пед. институт<br />
иностр. язиков им. М. Тореза).<br />
388. SoTa reviSvili<br />
gertruda peCi<br />
gaz. `saSoblo~, 1970, 25 seqt., 18, gv. 4; agr. Jur. “Лит. Грузия”, 1970, 8, gv. 78-82.<br />
avtori axasiaTebs germaneli orientalistis, profesor g. peCis nayofier moRvaweobas<br />
qarTvelologiaSi; aRniSnavs, rom man kargad icis qarTuli ena, saqarTvelos istoria da<br />
<strong>literatura</strong>, mniSvnelovani narkvevebi aqvs SoTa rusTavelsa da mis Txzulebaze. g. peCis<br />
azriT, rusTaveli Tavisufalia tradiciuli qristianuli dogmebisagan, kerZod, adamianze<br />
borotis meufebis ideisagan da imas gvaswavlis, rom naTeli da imediani suliskveTebis<br />
pirovnebam unda ibrZolos sikeTis zeimisaTvis, keTilis mier borotis ZlevisaTvis. g. a.<br />
389. S. reviSvili<br />
`rusTaveli _ XII saukunis Cveni adamiani~<br />
gaz. `Tbilisi~, 1970, 8 oqt., № 237, gv. 3.<br />
werilis avtori gvacnobs sabWoTa kavSiris moqalaqis, istorikosisa da politologis<br />
simon nikolozis Ze rostovskis (fsevdonimi — ernst genri) mosazrebas SoTa rusTavelis<br />
Sesaxeb. Tavis wignSi `Tanamedroveobis istoriis SeniSvnebi~ e. genri rusTavels Sua saukuneebis<br />
humanistTa (Tomas mori, koperniki, spinoza, niutoni, ...) pleadaSi moixseniebs da mas<br />
`XII saukunis Cven adamians uwodbs~. igi sagangebod axasiaTebs XII-XIII saukuneebis evropis socialur-politikur<br />
da ideologiur mdgomareobas da wers: roca evropa gaCiraRdnebuli iyo<br />
inkviziciis koconebiT, rusTaveli werda sikeTeze, gonierebasa da samarTlianobaze; msoflio<br />
<strong>literatura</strong>Si igi, nizamisTan erTad, pirveli gamodis xalxTa megobrobis dasacavad. g. a.<br />
390. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
teqsti pavle ingoroyvas redaqciiT, istoriul-literaturuli da teqstologiuri<br />
gamokvlevebis darTviT, wigni pirveli, Tb., 1970, 494 gv.<br />
wignSi dabeWdilia `vefxistyaosnis~ teqsti — 1511 strofi (`dasawyisis~ garda), dadgenili<br />
p. ingoroyvas mier. poemis prologSi, `Sesavlis~ saTauriT, dabeWdilia 15 strofi calke<br />
numeraciiT.<br />
wigni iwyeba p. ingoroyvas gamokvleviT `SoTa rusTaveli~ (gv. 7-169), xolo bolos erTvis:<br />
teqstologiuri narkvevi `vefxistyaosnis Sesavali da bolo-Tqma~ (gv. 411-459); `ramdenime<br />
axali furceli SoTa rusTavelis biografiidan~ (gv. 463-482); SeniSvnebi monografiisa `SoTa<br />
119
usTaveli~ (gv. 485-489). wignis redaqtorebi arian: s. yauxCiSvili da b. JRenti, gam. `merani~,<br />
tiraJi 30.000 (ix. aqve, anotaciebi №№ 375, 376, 377).<br />
390a. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
Tb., 1970, `sabWoTa saqarTvelo~, 288 gv. `msoflio literaturis biblioTekis~ seriiT.<br />
poemis strofebs numeracia ar aqvs. dasawyisSi CarTulia SoTa rusTavelis bareliefis<br />
(i. nikolaZis) foto, xolo superze dabeWdilia s. qobulaZis erTi ilustracia.<br />
390b. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani (Der Reeche im Tigerfell)<br />
Zveli qarTuli poema, germanul enaze Tarmani hugo hepertisa, berlini, 1970, 304 gv.<br />
wigni iwyeba mTargmnelis narkveviT `rusTaveli da misi poma~ (gv. 5-33), daTariRebulia<br />
1954 wliT. 35-279 gverdebze dabeWdilia poemis teqsti (1671 strofi). 281-301 gverdebi uWiravs<br />
teqstis komentarebs, h. hupertis xelmoweriT da 1955 wlis TariRiT. teqstSi CarTulia<br />
calke furclebze dabeWdili levan cucqriZis ilustraciebi. g. a.<br />
391. [konst. salia]<br />
La literature georgienne<br />
Encyclopedia universalis, VII, Paris, 1970, gv. 676.<br />
nawyvetis qarTuli Targmani (n. qadeiSvilisa) ix.: `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I,<br />
Tb., 1976, gv. 116.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosani~ qarTuli literaturis klasikuri xanis epikuri<br />
poeziis yvelaze tipiuri nawarmoebia. es poema warsulis im nawarmoebTa ricxvs ekuTvnis, romelTac<br />
dRemde ubadlo nimuSisa da normis Rirebuleba aqvT... igi moicavs sibrZnisa da cxovrebiseuli<br />
gamocdilebis uSret wyaros... gasaocari sizustiT asaxavs Tamar mefis epoqis qar-<br />
Tuli feodaluri sazogadoebis cxovrebis yvela detals, aRwers im qristianul sazogadoebas,<br />
romelic socialuri struqturiTa da msoflmxedvelobiT mWidrod enaTesaveba<br />
dasavleT evropis sazogadoebas. g. a.<br />
391a. v. samsonaZe<br />
mesxuri dialeqti `vefxistyaosanSi~<br />
gaz. `ganaxlebuli mesxeTi~ (adigeni), 1970, 4 ivlisi, № 80, gv. 4.<br />
avtori aRniSnavs `vefxistyaosnis~ leqsikur formebsa da gamoTqmebs, romlebic dRevandlamde<br />
ixmareba mesxurSi, mag.: burva (`netavi rodis iqneba erTad gveburos sabani~); mSobluri<br />
(da ara mSobliuri); niWi, qorwilSi miTrmeul saCuqars saniWars eZaxian; gaqiqeba<br />
(gamiqiqia), (`gavxdi qveynis samaqeqos~). metyvelebaSi gamoiyeneba formebi: xvreta (xvrepa),<br />
xadili (qeifi, lxini), tarosi (amindi), tanajori (bzriala), nasi (uSno), xasi (abreSumi, atlasi),<br />
paSta (didi), iCqiTi (mali), sulis daReba (damSvideba), TavSedgmuli (piramde savse) da sxv.<br />
392. Сергей Серебряков<br />
Новый английский перевод поэмы Руставели<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1970, № 9, gv. 79-84.<br />
recenzia exeba `vefxistyaosnis~ venera uruSaZis inglisuri Targmanis gamocemas (Tb., 1968).<br />
rogorc avtor wers, Targmani SeiZleba Sefasdes ori TvalsazrisiT: 1) im zogadi STabeWdi-<br />
120
lebiT, romelsac is axdens rogorc garkveuli mxatvruli fenomeni; 2) originalTan damokidebulebiT.<br />
Targmani Sesrulebulia uriTmo leqsiT, e. w. hegzametriT, rac dedanTan azrobrivi<br />
siaxlovis dacvis SesaZleblobas iZleva. recenziaSi mocemulia Targmanis vrceli da<br />
kvalificiuri analizi, ris safuZvelzec avtori daaskvnis: v. uruSaZis Targmani Tavisi poeturi<br />
RirsebebiT ar Camouvardeba rusTavelis poemis arc erT galeqsil Targmans, xolo<br />
Sinaarsis gaxsnisa da gadmocemis mxriv bevriT sjobnis maT.<br />
aRniSnulia, rom redaqtorebma niko yiasaSvilma da ingliselma poetma kevin krosliholandma<br />
didi Sroma gaswies am Targmanis srulyofisaTvis. g. a.<br />
393. luis frensis solano<br />
rusTavelis genia miZRoda win<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 9 oqt., № 41, gv. 3.<br />
avtori aRniSnavs, rom ori wlis win sagangebod Camovida saqarTveloSi rusTavelis Semoqmedebis<br />
Sesaswavlad. TbilisSi miRebuli masalebisa da informaciis safuZvelze bostonis<br />
kolejSi man waikiTxa leqcia: `mijnuroba Sua saukuneebis qarTul poeziaSi~, rac axali<br />
da ucnobi iyo kolejis aspirantebisa da profesorebisaTvis.<br />
mecnieri harvardis universitetSi kiTxulobs kurss: `Sua saukuneTa provansuli poezia,<br />
misi wyaroebi da analogiebi~, sadac igi `vefxistyaosansac ganixilavs. mkvlevris azriT, am<br />
Txzulebis mimzidvelobas ganapirobebs Semdegi: `mravali eris <strong>literatura</strong> icnobs vaJkac<br />
gmirebs, lamaz qalebs, siyvaruls, magram arsad ar aris is Sexmatkbileba, rasac rusTavelis<br />
poemaSi vnaxulobT. pirvelive strofebidan grZnobT, rom poeti mTel samyaroze fiqrobs<br />
da amave dros misi sagania adamianis individualuri arseba, romlis bedia samyaros mcire<br />
nawilad igrZnos Tavi, Tumca sakuTari bedi da ubedoba pirovnebisaTvis didad mniSvnelovania...<br />
kacTmoyvareoba, humanizmi aris umTavresi TvalsaCino niSani poemisa~. g. a.<br />
393a. П. Таниманиди<br />
На немецном языке<br />
gaz. `Заря Восктока~, 1970, 19 dek., № 295, gv. 4.<br />
mokle informacia mogvyavs mTlianad:<br />
gazeT `noies doiClandis~ literaturuli danarTis meaTe nomerSi iuwyebian, rom berlinis<br />
gamomcemlobam `riuten und lening~ gamouSva didi qarTveli poetis SoTa rusTavelis<br />
ukvdavi Txzulebis, `vefxistyaosnis~, axali gamocema.<br />
Targmani Sesrulebulia hugo hupertis mier, ilustraciebi — mxatvar levan cucqiriZisa.<br />
g. a.<br />
394. hainc fenrixi<br />
qarTuli <strong>literatura</strong><br />
Jur. `zinn und form~, 1970, № 6, gv. 1491-1501; nawyvetis Targmani (n. amaSukelisa) — kreb.<br />
`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 283-244.<br />
qarTuli literaturis zogad mimoxilvaSi germaneli mecnieri wers: `qarTulma <strong>literatura</strong>m<br />
ganviTarebis umaRles wertils SoTa rusTavelis poeziaSi miaRwia. misi poema `vefxistyaosani~<br />
msoflio literaturis SedevrTa ricxvs ganekuTvneba. ... am poemis mniSvneloba<br />
imaSi mdgomareobs, rom is ori saukuniT ufro adre, vidre dasavleT evropaSi renesansi<br />
daiwyeboda, Rrmad iyo gaJRenTili renesansuli azrebiT. qarTveli poetis aseTma humanisturma<br />
swrafvam mas gamoCenili adgili moupova msoflios udides epikosTa Soris~. g. a.<br />
121
395. emil fini<br />
SoTa rusTaveli da qvis `magia~<br />
gaz. `Молодежь Грузии~ 1970, 27 ivnisi, №76; `axalgazrda komunisti~, 1970, 30 ivnisi, № 77.<br />
rusi Jurnalisti wers, rom cnobili geologis a. fersmanis arqivSi aRmoCnda narkvevi<br />
`rusTavelis poema da mis dro~, dawerili 1937-38 wlebSi. masSi ganxilulia poemaSi feradi<br />
qvebis realuri da mxatvruli funqcia. a. fersmans dauTvlia, rom rusTavels dasaxelebuli<br />
aqvs 17 feradi qva. misi TqmiT, `rusTavelis mdidari buneba ukarnaxebda mas farTod gamoeyenebina<br />
Tavis nawarmoebSi Zvirfasi qvebis silamaze~. mecnieri akeTebs ekonomikuri xasia-<br />
Tis daskvnebs: rusTvelis dros almass Rirebulebis mxriv mexuTe adgili ekava; mis win idgnen:<br />
margaliti, lali, zurmuxti da qrizoliTi (oqroqva). es, albaT imitom, rom maSin almasis<br />
mowaxnagebis teqnologia ar icodnen.<br />
a. fersmani asaxelebs im qveynebsac, saidanac feradi qvebi Semodioda saqarTveloSi.<br />
mag., iaspi (amarti) modioda egviptidan da siciliidan, Spineli (lali) — avRaneTidan, birmidan<br />
da ceilonidan, mTis broli — indoeTidan da CineTidan, giSeri (Savi qva) da sardioni<br />
— arabeTidan, iaponiidan da CineTidan. Tumca giSris mopoveba saqarTveloSic warmoebda<br />
jer kidev brinjaos epoqaSi. zurmuxti SemohqondaT egviptidan, xolo lazuriti (lilaqva)<br />
— avRaneTidan.<br />
`vefxistyaosanSi~, rogorc a. fersmani aRniSnavs, ar aris raime miTiTeba feradi qvebis<br />
teqnikuri an samkurnalo mizniT gmoyenebis Sesaxeb, agerTve araferia naTqvami Zvirfasi qvebis<br />
Tilismad gamoyenebaze. poemaSi arc feradi qvebis simbolikaa. Tumca rusTavels unda<br />
scodnoda `qvis magiis~ Sesaxeb, misdroindeli warmodgenebis mixedviT.<br />
a. fersmani aRniSnavs, rom `vefxistyaosani~ gviCvenebs feradi qvebis yofa-cxovrebaSi gamoyenebis<br />
mravalmxrivobas. rusTaveli maT asaxelebs im sagnebis aRwerisas, romlebsac feradi<br />
qvebiT amkobdnen. feradi qvebi gamoyenebulia agreTve poetur metyvelebaSi (Sedareba,<br />
metafora), qalebisa da Wabukebis garegnobis aRwera-daxasiaTebis dros. rusTaveli yvelaze<br />
xSirad brols asaxelebs; poemaSi is 33-jer aris dasaxelebuli. g. a.<br />
396. lili quTaTelaZe<br />
`vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemaze darTuli `anderZisaTvis~<br />
Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 5, gv. 131-136.<br />
avtori asabuTebs, rom `vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemis danarTi, leqsad dawerili<br />
9-strofiani anderZi, romlis avtorad mari brose iyo miCneuli, sinamdvileSi Teimuraz bagrationis<br />
dawerilia. mas aucileblad CauTvlia ucxoeli mecnieris Rvawlis sagangebod aRniSvna,<br />
romelmac Tavisi SromiTa da safasiT moaxerxa qarTvelTa am sanukvari Txzulebis<br />
stamburad gamocema.<br />
am debulebis damamtkicebeli `saarqivo masalebi~ unaxavs al. kobaxiZes, ris Sesaxebac<br />
werda gaz. `komunistSi~, 1937, № 234. g. a.<br />
397. d. qumsiSvili<br />
SeniSvnebi z. kiknaZis werilis gamo<br />
Jur. `ciskari~, 1970, № 2, gv. 142-148.<br />
avtori imeorebs Tavis mosazrebebs, gamoTqmuls werilSi `dionosisa~ da `divnosis~<br />
sakiTxisaTvis `vefxistyaosanSi~ (Jur. `mnaTobi~, 1969, № 8).<br />
misi azriT, rusTvelis mier damowmebuli `dionosi~, `ezrosi~ (177-e strofSi) da `divnosi~<br />
(1492-e str.) erTi da igive piria _ berZnuli miTologiis RmerTi dionise, romelsac<br />
aigiveben RmerT ozirisTan, anu ezrosTan. isini iyvnen vard-yvavilebis da vazis meufeni. maT<br />
saxelebs ukavSirdeboda bunebis ayvaveba da Wknoba drois wliuri ciklis mixedviT. g. a.<br />
122
398. Salva Rlonti<br />
ukan gadadgmuli nabiji<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 4 seqt., № 36, gv. 3-4.<br />
recenzia exeba i. megreliZis wigns `rusTvelologebi~ (Tb., 1970). S. Rlontis azriT, wignis<br />
avtori rusTvelologiur problemebs zereled ixilavs, ver adgens ama Tu im mkvlevris<br />
Rvawls, savsebiT ugulebelyofs z. WiWinaZis, d. Cqotuas, s. qvarianis, g. qiqoZis, S. dolaqiZis<br />
naSromebs, samagierod, wigni gadatvirTulia iseT pirovnebebze msjelobiT, romel-<br />
Tac am dargSi araferi gaukeTebiaT. aseTebi arian: i. bagrationi, al. xoZko, Jiul murie, i.<br />
gogebaSvili, g. avaliSvili, g. ioseliani, a. laisti, s. xundaZe da sxv.<br />
recenzentis daskvniT, g. imedaSvilis `rusTvelologiis~ Semdeg (1941 w.), es wigni ukan<br />
gadadgmuli nabijia. g. a.<br />
399. S. Rlonti<br />
`vefxistyaosnis~ siuJetisa da kompoziciis sakiTxisaTvis<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1970, № 4, gv. 50-57.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ siuJeti rCeul adamianTa xasiaTebis gamosaxvas<br />
emsaxureba. poemis ZiriTadi ambebi nestanisa da tarielis Tavgadasavals Seicavs. ambavTa<br />
am ZiriTad nakads SeerTvis TinaTin-avTandilis, fridonisa da fatmanis Tavgadasavlebi.<br />
mkvlevris azriT, nawarmoebis eqspozicia iwyeba saridanis samefos SeerTebiT indoeTTan<br />
da mTavrdeba nestanis saqmrod xvarazmSas Svilis mowveviT.<br />
nawarmoebis kvanZi inaskveba maSin, roca tarieli sasiZos klavs da davari nestans gadakargavs.<br />
Semdeg aRwerilia moqmedebis ganviTarebis etapebi fridonis, avTandilisa da<br />
fatmanis monawileobiT.<br />
siuJetis kulminaciuri momentia qajeTis cixe-qalaqis aRebisaTvis gamarTuli brZola.<br />
am brZolaSi gamarjvebiT da nestanis gaTavisuflebiT siuJetis kvanZic ixsneba.<br />
werilSi saubaria agerTve kompoziciur rkalebze, romlebic siuJetis sxvadasxva<br />
epizodebs aerTianebs. g. a.<br />
400. guram SaraZe<br />
axali rusuli gamocema<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 1 ianv., № 1, gv. 3.<br />
avtori wers, rom moskovSi daibeWda `vefxistyaosnis~ g. zabolockiseuli Targmani (1969 w.).<br />
es am Targmanis meoTxe gamocemaa d Sedis msoflio literaturis 200-tomiani biblioTekis<br />
pirvel seriaSi, romelSic ibeWdeba antikuri samyaros, aRorZinebisa da me-17, me-18 saukuneebis<br />
saukeTeso Zeglebi.<br />
wignis tiraJia 300.000. mas erTvis sergo qobulaZis ilustraciebi, ir. abaSiZis Sesavali<br />
werili (gv. 5-19), sargis caiSvilis `SeniSvnebi~ (gv. 339-358) da misive _ `zogierT terminTa,<br />
sakuTar saxelTa da geografiul saxelwodebaTa leqsikoni~ (gv. 359-364). g. a.<br />
401. g. SaraZe<br />
`vefxistyaosnis~ e. w. zazaseuli xelnaweris garSemo<br />
Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, №4, gv. 125-138; № 5, gv. 113-130.<br />
gamokvlevaSi ganxilulia Semdegi sakiTxebi: 1. xelnaweris aRmoCena; 2. rusTavelis portretisa<br />
da xelnaweris daSoreba; 3. xelnaweris nakluli furclebi; 4. mflobelTa vinaoba.<br />
es xelnaweri 1853 wlidan ekuTvnoda m. voroncovs da aRmoCnda leningradSi, istoriularqeologiuri<br />
institutis voroncovis arqivSi 1933 wels (cnoba gamoaqveyna troickim,<br />
1935 w. TbilisSi Camoitana rusTavelis sax. lit. institutis direqtorma a. duduCavam).<br />
123
g. SaraZis varaudiT, rusTavelis portreti xelnaweridan amoiRo al. orbelianma<br />
manamde, sanam xelnawers gadascemda m. voroncovs. es portreti darCa orbelianebis ojaxSi,<br />
Semdeg xelSi Cauvarda vinme yazarovs, romelsac surda ucxoelebisaTvis mieyida is.<br />
xelnaweris ukanasknel gverdze gadamweri aRniSnavs, rom xelnaweri 212 furcels Seicavs.<br />
g. SaraZe fiqrobs, rom aq igulisxmeba mxolod teqstis Semcveli furclebi, maT garda<br />
kidev yofila 16 furceli, romlebzec miniaturebi unda yofiliyo.<br />
g. SaraZe adgens, rom am xelnaweris mflobeli erT dros yofila ramaz erisTavi. dasazustebelia<br />
me-18 s. II naxevarSi am xelnaweris mflobelTa rigiToba da naTesauri urTier-<br />
Toba. g. a.<br />
402. П. Шария<br />
К вопросу о жанровои принадлежности поэмы Руставели и<br />
её месте в истории мировой литературы<br />
Jur. “Лит. Грузия”, 1970, № 8, gv. 59-67.<br />
avtors unda gaarkvios, `vefxistyaosani~ ekuTvnis Tu ara `renesansul~ Zeglebs? misi<br />
TqmiT, amis erT-erT niSnad asaxeleben rusTavelis humanizms, magram misi Txzulebis humanizmi<br />
da italiuri renesansis humanizmi sxvadaasxva Sinaarsis Semcveli cnebebia.<br />
mkvlevris azriT, ar SeiZleba agreTve `vefxistyaosnis~ miCneva e. w. raindul poemad.<br />
`vefxistyaosanSi~ asaxulia vasalitetis erT-erTi saxe — patronymoba, magram is, rogorc socialuri<br />
instituti, gansxvavdeba evropeli raindisa da misi suzerenis urTierTobisagan. raindobas<br />
Tavisi korporaciul-seqturi wesebi da tradicia hqonda, rac ar Cans `vefxistyaosanSi~.<br />
avtoris daskvniT, rusTavelis poema nacionaluri eposia, romelic gamoxatavs qarTveli<br />
xalxis istoriulad Camoyalibebul xasiaTsa da mis idealebs. g. a.<br />
403. sargis caiSvili<br />
vefxistyaosnis teqstis istoria, t. I, Tb., 1970, 350 gv.<br />
naSromSi monografiuladaa Seswavlili poemis istoriasTan dakavSirebuli ZiriTadi<br />
sakiTxebi. ganxilulia poemis xelnawerTa sxvadasxva redaqciebi, gamovlenilia CanarTi<br />
plastebi da teqstis TandaTanobiT cvlilebis suraTi.<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerebis strofuli Sedgenilobis Seswavlis safuZvelze<br />
gamoyofilia poemis redaqciebi da qveredaqciebi. amasTan teqstis istoriis monacemebis<br />
gaTvaliswinebiT aRZrulia teqstis aRdgenasTan dakavSirebuli rigi sakiTxebisa.<br />
wignSi calke saTaurebis qveS ganxilulia Semdegi Temebi:<br />
1. vefxistyaosnis teqstis istoria da Tanamedrove teqstologiuri zogadi sakiTxebi<br />
(Sesavlis magier).<br />
2. vefxistyaosnis teqstis Seswavlis istoriidan (gv. 17).<br />
3. vefxistyaosnis redaqciebi (zogadi mimoxilva) (gv. 146).<br />
4. vefxistyaosnis Zveli redaqciebi (gv. 166).<br />
a) vefxistyaosnis prologi xelnawerebsa da gamocemebSi.<br />
b) poemis Sua monakveTi xelnawerebis mixedviT.<br />
g) vefxistyaosnis gagrZelebaTa redaqciebi da plastebis daTariRebis sakiTxi.<br />
d) Sedgenilobis mixedviT `vefxistyaosnis~ xelnawerTa klasifikaciisaTvis (zogadi<br />
daskvnebi).<br />
5. vefxistyaosnis teqstis istoria, teqstis aRdgenis ZiriTadi sakiTxebi (gv. 282).<br />
6. vefxistyaosnis vaxtangiseuli redaqcia (gv. 313).<br />
7. vefxistyaosnis artanujuli variantis Sesaxeb (gv. 326).<br />
8. vefxistyaosnis meore (1841 w.) gamocema (gv. 337).<br />
meore TavSi (gv. 17-145) mocemulia rusTavelis poemis teqstis kvlevisa da gamocemis<br />
istoria XVII s-dan XX s-is 50-ian wlebamde.<br />
me-3-4-5 TavebSi avtori ganixilavs poemis xelnawerebs da gamoyofs redaqciul jgufebs<br />
strofuli Sedgenilobis mixedviT.<br />
124
I redaqciul jgufSi erTiandeba 11 xelnaweri (uZvelesi TariRiani da sxvebi), romlebic<br />
yvelaze nakleb interpolaciebs (avtoris klasifikaciiT — CanarTebis I plasts) Seicaven.<br />
II redaqciaSi Sedis 12 xelnaweri (e. w. `zazaseuli~ da sxvebi), romlebSic aris CanarTebis<br />
I da II plastebi.<br />
III redaqciad gamoiyofa e. w. `samefo saxlis~ xelnawerebi, sadac Sesulia CanarTebis<br />
axali cikli _ III plasti.<br />
IV redaqcias ekuTvnis e. w. `mzexaTuniseuli~ da misi msgavsi xelnawerebi (sul — 5), romlebSic<br />
aris I redaqciaSi arsebuli CanarTi strofebi da 50 kidev sxva, romlebic I, II da III<br />
redaqciebis nusxebSi ar moipoveba.<br />
sargis caiSvilis am wignSi srulad aris warmodgenili rusTvelis poemis teqstis istoriuli<br />
ganviTareba, misi moculobis TandaTanobiTi zrda, Sevseba, damaxinjeba da Semdeg —<br />
mkvlevarTa da redaqtor-gamomcemelTa mier misi gawmendisa da dadgenisaTvis gaweuli<br />
muSaoba. g. a.<br />
404. s. caiSvili<br />
vefxistyaosnis teqstis istoria, t. II<br />
(vefxistyaosnis xelnawerebi), Tb., 1970, 208 gv.<br />
wignSi mecnierulad aRwerilia `vefxistyaosnis~ xelnawerebi da calkeuli fragmentebi<br />
(162 xelnaweri da 32 fragmeti). aRweris dros yuradReba eqceva xelnawerTa redaqciul<br />
Taviseburebebs, ris mixedviTac isini cal-calkea dajgufebuli, mag.: `vefxistyaosnis Zveli<br />
redaqciebis Semcveli xelnawerebi~, `vaxtangiseuli redaqciis Semcveli xelnawerebi~,<br />
`Sereuli (kompilaciuri) redaqciis xelnawerebi~ da a. S.<br />
wigns erTvis gamokvlevebi: `vefxistyaosnis teqstis istoriidan~ (gv. 3-11) da `cnobebi<br />
vefxistyaosnis xelnawerebze (me-19 saukune)~ (gv. 12-26), I da II tomis reziume rusul enaze<br />
(gv. 188-193), pirovnebaTa da aRweril xelnawerTa saZieblebi (gv. 194-205).<br />
aRniSnuli gamokvlevebi (gv. 3-26) emyareba s. caiSvilis adre gamoqveynebul naSromebs<br />
(`vefxistyaosnis vaxtangiseuli redaqcia~, Tb., 1957; `vefxistyaosnis Zveli redaqciebi~,<br />
Tb., 1963) da imeoreben am wignebis ZiriTad debulebebs. g. a.<br />
405. SoTa ZiZiguri<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis istoriis sakiTxebi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 6 noemb., № 45, gv. 2.<br />
recenziaSi ganxillia sargis caiSvilis wigni `vefxistyaosnis teqstis istoria~ (Tb.,<br />
1970). rogorc avtori wers, `sarecenzio gamokvleva moaswavebs axal mosabruns rusTvelologiaSi~<br />
da axal perspeqtivebs Slis rusTavelis avTentikuri teqstis dadgenis saqmeSi.<br />
mkvlevari swavlobs teqstis cvlilebis istorias, gamoyofs damatebaTa plastebs da axdens<br />
maT klasifikacias; adgens beWdur gamocemaTa wyaroebs da arkvevs TiToeuli gamocemis Taviseburebasa<br />
da mniSvnelobas. `farTo da yovelmxrivi analizi arsebuli originaluri gamocemebisa<br />
aqamomde aravis Cautarebia. s. caiSvili pirvelia, romelmac rusTvelologiaSi<br />
amoavso es xarvezi~. g. a.<br />
406. r. Wilaia<br />
`vefxistyaosnis~ prologi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1970, № 3, gv. 55-60.<br />
statiis avtori wers: prologi avtoriseuli winasityvaobaa, romelic gvacnobs mwerlis<br />
Sexedulebebs ama Tu im problemaze, miuTiTebs mis mxatvrul Canafiqrze, xelovanis<br />
mizanze. qarTul esTetikur azrovnebasa da poetikas toni misca `vefxistyaosanma~ da misma<br />
prologma.<br />
rusTavelis azriT, sinamdvilis arsSi Cawvdoma ori gziT warmoebs: erTia sibrZne, mecniereba,<br />
meore — poezia, arsebulis mxatvruli asaxva (am mxriv is aristoteles Tvalsazriss<br />
eTanxmeba).<br />
125
werilSi ganxilulia rusTavelis Teoriuli mosazrebebi poetur Semoqmedebasa (`Sairoba~)<br />
da mijnurobaze da saTanado strofebSi gamoyenebuli mxatvruli xerxebi (metafora, Sedareba<br />
da sxv.).<br />
avtoris daskvniT, prologSi wamoyenebul Teoriul moTxovnebs poeti mxatvrulad<br />
axorcielebs poemis teqstSi, amitomac es prologi Txzulebis ganuyofeli nawilia. g. a.<br />
407. al. WinWarauli<br />
vefxistyaosnis sakiTxebi, `mZebare~ Tu `mdebare~?<br />
Jur. `macne~, 1970, № 6, gv. 177-182; agr. wignSi: `vefxistyaosnis enisa da teqstis sakiTxebi~,<br />
Tb., 1982, gv. 183-190.<br />
narkvevi exeba gamoTqmas: `saqmisa mZebare~ _ taepSi: vhkiTxeT, Tu: `vin xar, Raribo,<br />
rasa saqmisa mZebare?~ (1032,3).<br />
avtori aRniSnavs, rom `mZebare~ ikiTxeba mxolod sam xelnawerSi, sxva 16 xelnawerSi ki<br />
misi variantia `mdebare~. gamoTqma `saqmis mdebare~ saqmis mqones niSnavs; Sdr.: `aw gulan-<br />
Saros qalaqsa var saqmis rasme mdebeli~ (1235,2). aseTi gageba dasturdeba Zvel qarTulsa<br />
da mTis dialeqtebSi (moyvanilia magaliTebi Zveli mwerlobis teqstebidan da fSauri da<br />
xevsuruli kiloebidan).<br />
forma `mZebare~ saeWvoa imitomac, rom `vefxistyaosanSi~ is mxolod am strofSi dasturdeba,<br />
sxva SemTxvevebSi gamoyenebulia `eZebs~-s zmnis mimReoba `mZebneli~.<br />
mkvlevris daskvniT, sityva `mZebare~ gadamwerTa Senatani da, amdenad, uadgiloa; unda<br />
aRdges gamoTqma: `saqmisa mdebare~. g. a.<br />
408. al. WinWarauli<br />
vefxistyaosnis sakiTxebi<br />
(`aw~ Tu `wa~?)<br />
Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 6, gv. 182-184.<br />
ganxilulia 1111-e strofis II da III taepebi (1966 w. SaniZe-baramiZis gamocemiT):<br />
kvlave Sehyivla: `vinaTgan cecxli aw cxeli-a nelad,<br />
Tu mo-viTa-hkla igi yma Cemad gulisa mfxanelad...~<br />
mkvlevari aucileblad miiCnevs teqstis ase gasworebas: kvla mi-ve-hyivla: `vinaTgan<br />
cecxli cxelia, wa nelad, mo-viTme-Tu-hkal igi yma...~ (=kidev misZaxa: `vinaidan cecxli cxelia,<br />
anu Cveni mdgomareoba saSiSi da saxifaToa, nelad da frTxilad wadi, rogorme Tu mohkali<br />
is yma..., Cemi beWedi momitane). aseTi wakiTxviT azric swordeba da riTmac. arsebuli<br />
teqstis Sinaarsi: `vinaidan axla cxeli cecxli danelebulia~ _ arsebul situacias ar Seefereba,<br />
_ fatmanma jer xom ar icis, saqme rogor wava da riT gaTavdeba?<br />
mkvlevris azriT, gasasworebelia 1107-e strofis meore taepic: `mo-viTa-hklav ima kacsa,<br />
wadi, mokal malviT RamiT~. avtografSi savaraudebelia wakiTxva: `mo-viTme-hklav~ (=Tu<br />
rogorme mohklav). g. a.<br />
409. r. xvedeliZe<br />
rusTaveli ukrainul poeziaSi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1970, № 2, gv. 35-40.<br />
rogorc avtori wers, ukrainul poeziaSi SoTa rusTavelis saxis mxatvruli aRqma arsebiTad<br />
misi Txzulebis gmirebis zneobrivi srulyofisa da maTi fizikuri da sulieri energiis<br />
erT mTlianobaSi gancdas ukavSirdeba. mkvlevari imowmebs citatebs m. tereSCenkos, m.<br />
rilskis, p. tiCinas, e. fominis da sxva poetebis leqsebidan, saidanac Cans, rom maTi avtorebi<br />
`vefxistyaosnis~ personaJebis gmirobaSi, siyvarulSi, patriotizmSi TviT rusTavelis<br />
pirovnul Tvisebebs xedaven. zogjer rusTaveli misi samSoblos, saqarTvelos, simbolodaa<br />
warmodgenili, poemis msoflmxedveloba ki — qarTuli erovnuli sulis anareklad. g. a.<br />
126
409a. r. xvedeliZe<br />
SoTa rusTaveli sabWoTa ukrainis kritikasa da publicistikaSi<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fak. XIV samecniero sesia, moxs. Tezisebi,<br />
Tb., 1970, gv. 10.<br />
1. ukrainul kritikasa da publicistikaSi `vefxisyaosanze~ arsebuli masala sainteresoa<br />
mecnieruli da popularuli TvalsazrisiT.<br />
2. ukrainuli avtorebis werilebSi mecnieruli Rirebulebis Semcvelia rusTavelisa<br />
da misi epoqis poetebis (nizami, kretien de trua, eSenbaxeli) SemoqmedebiTi motivebis<br />
SedarebiTi analizi. g. a.<br />
410. elguja xinTibiZe<br />
`vefxistyaosnis~ saxe yovlisa tanisa<br />
Jur. `macne~, 1970, № 4, gv. 139-154.<br />
`vefxistyaosnis~ dasawyisis meore strofi, sadac poeti RmerTs Sewevnas sTxovs da<br />
sakuTar suls avedrebs, ase iwyeba: `he, RmerTo, erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~. aq<br />
xmarebuli cnebebi `saxe~ da `tani~ mkvlevarebs sxvadasxvagvarad esmiT. e. xinTibiZis azriT,<br />
es ganmartebani an mcdaria, an miaxloebiTi da arasakmarisi. amitom cdilobs sakiTxi ufro<br />
Rrmad da srulad ganixilos. qarTuli da ucxouri filosofiuri da Teologiuri literaturis<br />
saTanadod Seswavlis safuZvelze igi daaskvnis, rom rusTvelisTvis saxe, romlis Sesatyvisi<br />
berZnul filosofiur ZeglebSi aris eidoi da morf¢ niSnavs formas, oRond sagnis<br />
arsebis, sagnis saxis, ideis mniSvnelobiT; xolo tani ewodeba adamianis an cxovelis sxeuls,<br />
romelsac Zvel qarTulSi guami erqva.<br />
saxis zemoxsenebuli Sinaarsi unda modiodes aristoteles Txzulebidan `sulis Sesaxeb~, romelic<br />
Sua saukuneebSi uaRresad popularuli iyo. masSi pirdapir ikiTxeba: `suli aris arseba, potenciuri<br />
sicocxlis mqone bunebrivi sxeulis forma~. xolo forma raime sagnisa, aristoteles Tanaxmad, aris<br />
am sagnis yofiereba, pirveladi arsi, dedaarsi, e. i. sxeulis forma, anu saxe, aris igive suli.<br />
amrigad, gamodis, rom rusTaveli iziarebs aristoteles debulebas sulis raobaze; misi gamoTqma<br />
`saxe yovlisa tanisa~ gulisxmobs suls.<br />
aristoteles filosofiis gasacnobad rusTavels SeeZlo sami gzidan erT-erTiT mainc<br />
esargebla: 1) aristotele yovelTvis popularuli iyo qristianul samyaroSi. Tu rusTavelma<br />
bizantiaSi miiRo ganaTleba, mas saSualeba eqneboda berZnul enaze gascnoboda aristoteles<br />
Txzulebebs. 2) savaraudoa kontaqti arabuli filosofiis meSveobiT, _ rusTavelis<br />
epoqaSi aristotele arabul enaze Targmnili iyo. 3) aristoteles moZRvreba sulis<br />
Sesaxeb dawvrilebiTaa gadmocemuli IV s-is qristiani episkoposis nemesios emeselis TxzulebaSi<br />
`bunebisaTvis kacisa~. es wigni qarTulad Targmna ioane petriwma XII s-is I naxevarSi.<br />
SesaZlebelia, rom rusTaveli icnobda am Targmans. g. a.<br />
411. d. janeliZe<br />
`movidian Sesamkoblad~ Tu ar movidian?<br />
gaz. `komunisti~, 1970, 27 agv., № 199, gv. 3.<br />
avtori msjelobs `vefxistyaosnis~ 968-e strofze (1937 w. gamocemiT): `movidian Sesamkoblad<br />
qveyniT yovlni sulierni...~, romelic 1966 wlis gamocemebSi ar dabeWdila (gviandel<br />
CanarTad aris miCneuli).<br />
mkvlevris varaudiT, `Sesamkoblad~ mosulTa saxiT igulisxmebian momReral-mocekvaveTa<br />
da jambazTa dasebis warmomadgenlebi, romlebic sxvadasxva qveynebSi xetialobdnen<br />
da am mogzaurobaSi momRerad avTandils Sexvdnen. amrigad, es strofi `msoflio sanaxaobrivi<br />
xelovnebis, xalxTa kulturuli urTierTobis sinamdvilis amsaxvelia~. g. a.<br />
127
1971 weli<br />
412. lia andRulaZe<br />
`vefxistyaosnis~ Targmnis istoriidan (izabela grinevskaia)<br />
kreb. `qarTuli literaturis sakiTxebi~, II, Tb., 1971, gv. 235-255.<br />
rogorc avtori wers, izabela arkadis asuli grinevskaia (1857-1944) iyo poeti, dramaturgi<br />
da mTargmneli. 1903 w. `Новое обозрение~-s furclebze daibeWda m. Tumanovis, a.<br />
wereTlisa da gandegilis leqsebis grinevskaiaseuli Targmanebi.<br />
`vefxistyaosniT~ misi daintereseba gamowveuli unda iyos n. maris naSromiT `vefxistyaosnis~<br />
dasawyisis da dasasrulis strofebi~ (rusulad, 1910 w.). mas gauleqsavs poemis dasawyisis<br />
mariseuli sityva-sityviTi Targmani 12-marcvliani qoreTi, strofi eqvstaepovania<br />
da aqvs paraleluri riTma (аббааа), grinevskaia zustad icavs strofTa mariseul rigs da<br />
raodenobas (22 str.). es Targmani Seqmnilia 1910-1914 wlebSi, magram, rogorc Cans, mTargmnels<br />
maSin ar ucdia misi gamoqveyneba. 1936 w. Targmani ruseTis mecn. akademiis wevrebis<br />
rekomendaciiT gamougzavniaT poet ioseb griSaSvilisaTvis, magram is arc saqarTveloSi<br />
dabeWdila da bolo dromde darCa i. griSaSvilis arqivSi.<br />
l. andRulaZe ganixilavs am Targmanis Rirseba-naklovanebebs da werilis bolos (gv. 251-<br />
255) aqveynebs mis teqsts. g. a.<br />
413. al. baramiZe<br />
rusTvelis sabiografio sakiTxebi<br />
wignSi: narkvevebi qarTuli lit. istoriidan, V, Tb., 1971, gv. 119-142.<br />
avtori ganixilavs oTx rusTvelologiur naSroms:<br />
I. nodar SoSiaSvilis `TorelTa feodaluri saxlis istoria da SoTa rusTaveli~ (xelnawerTa<br />
inst. kreb. `SoTa rusTaveli~, Tb., 1966, gv. 7-74);<br />
misive, `XII-XIV ss. saqarTvelos saxelmwifo samarTlis istoriisa da rusTvelologiis<br />
zogierTi sakiTxi~ (Jur. `ciskari~, 1965, № 9).<br />
al. baramiZe dasabuTebulad miiCnevs n. SoSiaSvilis mier SoTa rusTavelis mesxuri warmoSobis<br />
mtkicebas, kerZod, mis dakavSirebas Torelebis gvarTan.<br />
II. sargis caiSvilis narkvevi `SoTa rusTaveli, biografiuli eskizi~, Jur. `mnaTobi~, 1966,<br />
№ 2, gv. 132-146; agr. wignSi: n. naTaZe, s. caiSvili, `SoTa rusTaveli da misi poema~, Tb., 1966.<br />
mkvlevari iziarebs s. caiSvilis narkvevis ZiriTad debulebas SoTas mesxuri warmoSobis<br />
Sesaxeb, oRond arasworad miiCnevs mandaturTuxuces Wiaberisa da SoTa rusTvelis mamaSvilobis<br />
versias, rasac gamoricxavs Semdegi garemoebebi: 1) istoriuli wyaroebidan cnobilia,<br />
rom Wiaberi ekuTvnoda `qvemo~ feodalebis ricxvs, Torelebi ki `zemoni~ iyvnen. cxadia,<br />
Wiaberi TorelTa gvarisa ver iqneboda. 2) Wiaberis sigelSi xsenebuli `qoneba~ niSnavs<br />
mamulis an cixeqalaqis droebiT mflobelobas. aseTi droebiTi mflobelebi iyvnen jer —<br />
Wiaberi, Semdeg — SoTa. SoTa memkvidreobiT ver miiRebda Jinvanis mamuls, rogorc s. cai-<br />
Svili varaudobs da razedac afuZnebs Wiaberisa da SoTas mamaSvilobis versias.<br />
III. al. baramiZe exeba sargis kakabaZis monografiaSi _ `rusTaveli da misi vefxistyaosani~,<br />
Tb., 1966 — ganxilul SoTas sabiografio sakiTxebs. aRniSnavs, rom s. kakabaZis wigni<br />
ver warmogvidgebs raime garkveul, dasrulebul koncefciur Tvalsazriss. igi savsea winaaRmdegobebiTa<br />
da ganmeorebebiT, uxvi zerele da msubuqi hipoTezebiT... sruliad SemTxveviT<br />
varaudebzea damyarebuli SoTa mSoblebis, Zmisa da naTesavebis vinaobani... mkvlevaris<br />
monaTxrobi saerTod nebismieri da usabuToa, aqedan pozitiuri TiTqmis araferi rCeba. g.a.<br />
128
414. al. baramiZe<br />
rusTvelis poeturi xelovnebis sakiTxebis garSemo<br />
wignSi: narkvevebi qarTuli lit. istoriidan, V, Tb., 1971, gv. 143-172.<br />
avtori ganixilavs dimitri qumsiSvilis naSroms `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />
sakiTxi~, romelic fil. mecn. doqtoris xarisxis mosapoveblad wardgenili iyo 1967<br />
wels, xolo 1968 w. wignad gamoqveynda. igi xuTi Tavisagan Sedgeba:<br />
Tavi I _ vefxistyaosnis siuJeti (gv. 7-101).<br />
II _ vefxistyaosnis kompozicia (gv. 102-136).<br />
III _ SoTa rusTavelis mxatvruli gamosaxvis xerxi da saSualebani (gv. 137-194).<br />
IV _ mijnuroba da mxatvruli saxis problema (gv. 195-238).<br />
V _ Tamar mefis dro da vefxistyaosani (gv. 239-284).<br />
rogorc recenzenti aRniSnavs, naSromSi calkeul sakiTxebze sayuradRebo msjavria<br />
gamotanili. aseTia, magaliTad, istoriuli analogiebisa da paralelebis niadagze Seqmnili<br />
koncefciebis kritika; sainteresoa `jiqisa~ da `vefxis~ cnebaTa analizi; agreTve qveTavi:<br />
gamonagoni anu poeturi fantazia, rogorc SoTa rusTavelis mxatvruli gamosaxvis erT-erTi<br />
saSualeba; saWiro sisruliT pirveladaa damuSavebuli `moqmedebis ganviTarebis dro `vefxistyaosanSi~.<br />
amasTan erTad naSromSi iwvevs mraval SeniSvnas, magaliTad: mkvlevari ar icnobs an saTanadod<br />
ar iyenebs arsebul samecniero <strong>literatura</strong>s, sadavoa rigi ZiriTadi debuleba, um-<br />
Tavresi problemebi ki gadaWrilad ver CaiTvleba, zogjer mas sworad ar esmis poemis teqstis<br />
Sinaarsi da sxv.<br />
d. qumsiSvilis azriT, poemaSi mTavaria TinaTin-avTandilis ambavi, anu esaa `ZiriTadi<br />
siuJeturi rkali~, xolo nestan-tarielis ambavi CarTulia aRniSnul rkalSi da `damxmare<br />
rols asrulebs ZiriTadi ideis naTelyofis saqmeSi~. mkvlevars miaCnia, rom rusTvelma `erTmaneTs<br />
daupirispira ori moyme — avTandili da tarieli~. misi TqmiT, rusTveli avTandils<br />
gvixatavs absoluturad uzado raindad da amiT, viTom, aSkarad cxadhyofs mis ueWvel upiratesobas<br />
tarielTan SedarebiT.<br />
d. qumsiSvili cdilobs daamtkicos, TiTqos fatmani iyo `negroiduli rasis romeliRac<br />
tomis warmomadgeneli~, xolo `rogorc cnobilia, sumatraze, borneoze da, saerTod, malais<br />
kurZulebze negritosebi Zireul mosaxleobas warmoadgenen~. es garemoeba mkvlevars sakmarisad<br />
miaCnia daaskvnas, rom `gulanSaros qveS rusTaveli gulisxmobda romeliRac navsadgurs,<br />
mdebares kunZul sumatraze, axlandeli palembangis midamoebSi~.<br />
msgavsi argumentebiT aris gansazRvruli poemaSi xsenebli sxva geografiuli punqtebis<br />
adgilmdebareobac, magaliTad, rogoricaa devebis gamoqvabuli, qajTa samefo, mulRazanzari<br />
da sxv.<br />
recenzentis daskvniT, d. qumsiSvilma Seqmna vefxistyaosnis geografiuli garemos fantastikuri<br />
suraTi. g. a.<br />
415. al. baramiZe<br />
marTali samarTali<br />
wignSi: narkvevebi qarTuli lit. istoriidan, V, Tb., 1971, gv. 97-118.<br />
avtori kritikulad ganixilavs rusTvelis saiubileod gamoqveynebul ramdenime naSroms.<br />
erT-erTi maTgania prof. p. berkovis werili О композиции «Витязя в тигровой шкуре»<br />
(Jur. `Лит. Грузия”, 1966, № 4). al. baramiZis TqmiT, igi yuradRebas iqcevs originaluri, magram<br />
araswori, debulebebiT. mag., p. berkovi wers, rom nestanma Seigno Tavisi danaSauli da gadawyvita<br />
tanjviT gamoesyida igi, amitom sruli nebayoflobiT auRia mas gezi qajTa qveyanaze.<br />
aseve dausabuTebelia berkovis msjeloba, rodesac mas poemis saTauris rusuli Targmanis<br />
swor formad miaCnia `барсова кожа~ an `шкура тигрицы~.<br />
al. baramiZe ar iziarebs kal. cincaZis (k. ekaSvilis) narkvevis (krebulSi `SoTa rus-<br />
Taveli~, 1966) im debulebebs, romlebic tarielisa da nestan-darejanis pirovnul Tvisebebs<br />
Seexeba. k. cincaZis azriT, tarieli araa poemis mTavari dadebiTi gmiri; `is aris aRmasru-<br />
129
lebeli TviTneba ufliswulis [nestanis] axirebisa da boroti rCeva-darigebisa~. amitomac<br />
nestanisa da tarielis `borotad dawyebuli saqme borotadve gaTavda~ (gv. 242-244).<br />
al. baramiZis werilis didi nawili eTmoba kritikas ivane surgulaZis narkvevisa `taxtis<br />
memkvidreobis sakiTxi vefxistyaosnis mixedviT~ (kreb. `SoTa rusTvels~, Tsu, 1966, gv.<br />
92-118). rogorc recenzenti wers, `vefxistyaosnis~ personaJebis moqmedebas i. surgulaZe<br />
gansjis saqarTvelos feodaluri epoqis samarTlebrivi normebis mixedviT da tarielisa da<br />
nestanis siyvaruls ukanonod da miuReblad Tvlis rogorc samarTlis, ise zneobis TvalsazrisiT.<br />
rogorc al. baramiZe SeniSnavs, iv. surgulaZe epaeqreba `vefxistyaosnis~ avtors, uwunebs<br />
qorwinebis problemis win wamowevas. magram rusTvels marto qorwinebis sakiTxi ar<br />
dauyenebia Tavis TxzulebaSi, aramed man mTeli siRrmiT wamoayena da axleburad gadaWra<br />
adamianis pirovnuli Tavisuflebis problema. mxatvruli eniT ganaviTara qalisa da kacis<br />
moralur-inteleqtualuri Tanasworobis idea. rusTveli icavs qalis politikuri emansipaciis<br />
Tvalsazriss da asabuTebs qalis gaxelmwifebis SesaZleblobas. qorwinebis sakiTxi<br />
ki mxolod erTi calkeuli mxarea `vefxistyaosanSi~ gamoxatuli didi ideebisa. g. a.<br />
416. al. baramiZe, d. kobiZe<br />
vefxistyaosnis fabulis Taobaze<br />
Jur. `macne~, enisa da literaturis seria, 1971, № 2, gv. 157-164.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom bolo wlebis publikaciebsa da sajaro gamosvlebSi m. Todua<br />
cdilobs sazogadoeba daarwmunos, TiTqos moipovebodes vefxistyaosnis fabulis nasesxobis<br />
damadasturebeli masalebi. m. Todua gadmoscems `CardarviSianis~ meoTxe dasTanis<br />
mokle Sinaarss (`baRdadeli TvalTmaqci~, Tb., 1967 w., m. Toduas redaqtorobiT) da askvnis:<br />
`moxmobili qarga da ambis dvrita uTuod enaTesaveba ukvdavi qarTuli poemis fabulas~.<br />
amave azrs imeorebs m. Todua gamokvlevaSi `qilila da damanas sabaseuli versia~ (Tb. 1967 w.),<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> seminaris sxdomaze wakiTxul moxsenebaSi (angariSi gaz. `Tb. universitetSi~,<br />
17,XII,1968) da iranistTa seminarze gamosvlaSi (15.IX.1970).<br />
m. Toduas miaCnia, rom man moipova vefxistyaosnis mTliani fabulis `ConCxis~ Semcveli<br />
sparsuli nawarmoebi (aseTad miiCnevs CardarviSianis erT epizods). amrigad, igi gvTavazobs<br />
vefxistyaosnis ambis nasesxobis Teoriis axal variants.<br />
avtorebi acxadeben, rom `CardarviSianis Sinaarsis tendenciuri dalagebisa da tendenciuri<br />
gadmocemis gziT cdilobs m. Todua mkiTxvels Seuqmnas xsenebuli msgavsebis iluzia~.<br />
maT mohyavT faqtebis arasworad gadmocemis ramdenime magaliTi da daaskvnian: `zog rames...<br />
m. Todua TviTon Txzavs, xolo zog rames ise alagebs da iseT iers aZlevs, rom `vefxistyaosanTan~<br />
msgavsebis xelovnur viTarebas hqmnis~. g. a.<br />
417. al. baramiZe, d. laSqaraZe, j. gagniZe<br />
`vefxistyaosnis~ budenzigiseuli Targmanis gamo<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 12 Teb., № 7, gv. 1-2.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom rusTavelis poemis herman budenzigiseuli germanuli Targmani<br />
rigiT mesamea, a. laistisa da h. hupertis Targmanebis Semdeg. axal Targmans safuZvlad<br />
daedo germanuli pwkaredi, romelic meoTxedi saukunis winaT moamzada prof. mix. were-<br />
Telma. pwkaredi maRal mecnierul donezea Sesrulebuli, oRond saWiro gaxda misi nawilobrivi<br />
gadamuSaveba da Sesworeba, rac daekisra germanistebs naTela xuciSvilsa da neli ama-<br />
Sukels. maT saWiro konsultacias uwevda enaTmecnieri da rusTvelologi guram kartozia.<br />
budenzigis Targmani, hegzametriT Sesrulebuli, ufro zustad gadmoscems dednis<br />
Sinaarss, vidre adrindeli Targmanebi. misi nawili ukve gamoqveynda germanul JurnalebSi<br />
da specialistebis gulwrfeli mowonebac daimsaxura. g. a.<br />
130
417a. s. beriZe<br />
mesxuri dialeqtis RaRadi `vefxistyaosanSi~<br />
gaz. `ganaxlebuli mesxeTi~ (adigenis r.), 1971, 7 seqt., № 107, gv. 3.<br />
rogorc avtori wers, `vefxistyaosanSi~ gamoyenebuli bevri sityvisa da mxatvruli<br />
gamoTqmis safuZveli mesxur metyvelebaSi dasturdeba. asaTebia: azaveri. axalqalaqis<br />
raionSi aris sofeli azavreTi, sadac Zvelad sabargo xarebs zrdidnen. azaveri xaria, romelsac<br />
tvirTs zurgze hkideben. afolxveba. folxvi an floxvi moSvebuls, mofonebuls<br />
niSanvs. ajiRa, anu jiRa mesxurSi Zvirfasi qsovilisagan Sekerili wamosasxamia. darajagi<br />
mesxurSi kibis safexurs ewodeba. darmani Turqulidan Semosuli sityvaa da wamals niSnavs.<br />
dajra — mijriT, mwkrivad Tavismoyra, dawyoba. kapani — qarafovan adgilebSi Znelad gasasvleli<br />
biliki. kota — xmlis vada. meuzraxe is piria (xSirad — rZali), romelic moridebisa<br />
da pativiscemis gamo ojaxis wvrebs garkveuli drois gasvlamde ar elaparakeba. mWeli igive<br />
Welia, celis erTi mosmiT moWrili balaxi. sasTauli — sasTumali. saqulbage, anu saqulbake.<br />
bake miwuri saxlis grZeli derefania, saidanac aris gasasvleli saxlis sxva saTavsoebsa<br />
da samalavSi. xasi — kargi xarisxis qsovili, gadataniTi mniSvnelobiT — sufTa gulis,<br />
sando adamiani. g. a.<br />
418. T. bilixoZe<br />
rusTaveli da aTeizmi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1971, 5 ivn., №131, gv. 3.<br />
avtori gavuwyebs, rom Tbilisis sax. universitetis eTikisa da mecnieruli aTeizmis<br />
kaTedris sxdomaze doc. Salva adeiSvilma waikiTxa moxseneba `aTeizmi Zvel saqarTveloSi~.<br />
man `vefxistyaosnis~ siuJetSi komponentebis gaanalizebiT wamoayena debuleba rom SoTa<br />
rusTaveli aRiarebda samyaroSi adamianis umaRlesobas, ar scnobda RmerTis filosofiur<br />
ideas. aseTi progresuli ideologiis gamo, bunebrivia, rusTaveli devnas ganicdida gabatonebuli<br />
wrisa da eklesiis mesveurTagan. g. a.<br />
419. jumber gagniZe<br />
`vefxistyaosnis~ ungreli mTargmnelebi<br />
saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />
axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III samecniero sesia.<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 3-4.<br />
daibeWda wignad 1975 w. ix. aqve, anot. № 633.<br />
420. ivane gigineiSvili<br />
`vefxistyaosnis~ erTi strofis wakiTxvisa da gagebisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1971, №3, gv. 35-58 (wakiTxuli iyo moxsenebad Tsu rusTavelis seminaris<br />
sxdomaze 1967 w. 28 dekembers).<br />
gamokvleva exeba poemis 257-e strofs, romelic 1957 wlis gamocemaSi ase ikiTxeba:<br />
aw, dao, SenTa xelTaa Cemi sabeli yelisa,<br />
sxvad uRonoa uSenod Cemgan aRpyroba xelisa;<br />
rasaca mizam, Sen ici, Sen xar wamali xelisa,<br />
Tvar vismca eqmna gorliTa Sekrva Tavisa mrTelisa!<br />
mkvlevars sadavod miaCnia meore taepis daweriloba da Sinaarsi. misi TqmiT, `xelis<br />
aRpyroba~ Svelas, daxmarebis gawevas niSnavs, magram aseT gagebas xels uSlis `Cemgan~ sityva.<br />
a. SaniZem azris gamarTva nawilobriv SesZlo konieqturiT (Cemgan-Cemda): sxvafriv uSenod<br />
me xels veravin Semiwyobso. i. gigineiSvils arc es wakiTxva akmayofilebs da fiqrobs, rom<br />
131
gasasworebelia sityva `aRpyroba~. mis nacvlad unda gvqondes aqtiuri mimReobis forma<br />
mimarTulebiTs brunvaSi — ampyrobad, mTeli taepi ki ase unda gaimarTos:<br />
sxva uRonoa uSeno Cemad ampyrobad xelisa, rac amas niSnavs: Sens garda sxva uZluria, rom<br />
me miSvelos, daxmareba gamiwioso.<br />
mkvlevris azriT, strofSi kidev ori Sesworebis Setanaa aucilebeli: `Tavisa~ unda<br />
Seicvalos `Tivisa~ sityviT (rogorc vaxtangis gamocemaSia), da meore-mesame taepebs adgilebi<br />
Seecvalos. sabolood strofi aseT saxes miiRebs:<br />
aw, dao, SenTa xelTaa Cemi sabeli yelisa:<br />
rasaca mizam, Sen ici, Sen xar wamali xelisa.<br />
sxvad uRonoa uSeno Cemad ampyrobad xelisa;<br />
Tvar vismca eqmna gvarliTa Sekrva Tivisa mrTelisa! g. a.<br />
421. Л. Гиунашвили<br />
Иранский учёный о поэме Руставели<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1971, 16 ivnisi, №140, gv. 3.<br />
avtori wers, rom meShedis universitetis `Sromebis~ meore nomerSi filologma hamid<br />
zarinqubma gamoaqveyna werili `vefxistyaosanze~. misi azriT, rusTaveli asaxavs Tavisi<br />
drois saqarTvelos sinamdviles, ena da mxatvruli sityva poetisa emyareba mdidar werilobiT<br />
da zepir tradicias. rac Seexeba aRmosavluri poeziis gavlenas, is mJRavndeba dasawyisisa<br />
da dasasrulis sqemasa da weris maneraSi (Sdr. anot. № 372).<br />
422. oleg goliaZe<br />
rusTvelis kabinetis megobari<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1971, 10 seqt., № 26, gv. 4.<br />
avtori wers, rom saqarTvelos sasoflo-sameurneo institutis samecniero biblioTekis<br />
dakompleqtebis ganyofilebis gamgem grigol ilias Ze laliaSvilma Tbilisis universitetis<br />
rusTvelis kabinets gadasca rusTvelTan dakavSirebuli mravalferovani masala:<br />
mosawvevi da samaxsovro baraTebi, safosto markebi da konvertebi. miniaturuli samkerde<br />
niSnebi, samecniero da popularuli <strong>literatura</strong>. dasaxelebuli pirovneba koleqcioneria<br />
da bevri unikaluri wigni aqvs. g. a.<br />
423. М. И. Гугушвили<br />
Руставели и грузинская литература эпохи “Возрождения”<br />
Автореферат диссерт. на соиск. ученой степени доктора филологических наук,<br />
Тб., 1971. 52 с.<br />
sadisertacio naSromi Sedgeba Sesavlisa da oTxi nawilisagan:<br />
1. saeklesio sazogadoeba da `vefxistyaosani~ (gv. 6-20).<br />
2. `adreuli realizmis~ mwerlebis polemika rusTavelTan (gv. 20-30).<br />
3. rusTaveli da `aRorZinebis~ epoqis poetikis sakiTxebi (gv. 30-33).<br />
4. rusTavelis gavlena `aRorZinebis~ epoqis qarTul <strong>literatura</strong>ze (gv. 33-52).<br />
423a. paata guguSvili<br />
SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisaTvis<br />
wignSi: p. guguSvili, sociologiuri etiudebi, II, Tb., 1971, gv. 370-403.<br />
pirvelad daibWda JurnalSi `saqarTvelos ekonomisti~, 1966, № 9 (ix. `bibliografiis~<br />
III tomSi).<br />
132
424. boris darCia<br />
vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis<br />
teqstis redaqciuli saxis dadgenisaTvis<br />
saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />
axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 10-11.<br />
gamokvleva daibeWda 1973 w., ix. aqve, anot. № 531.<br />
425. b. darCia<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerTa klasifikacia gmirTa anderZebisa da<br />
gardacvalebis ambavTa mixedviT<br />
saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis XXXI<br />
samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 15-17.<br />
ix. aqve, anot. № 637.<br />
426. d. dgebuaZe<br />
rusTvelis kabinetSi<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1971, 12 marti, №9, gv. 4.<br />
informatori wers, rom rusTvelologiur seminarze prof. mixeil Ciqovanma waikiTxa<br />
moxseneba: `qarTul-berZnul-espanuri Sexvedrebi vefxistyaosanSi~.<br />
427. r. TvaraZe<br />
areopageli da rusTaveli<br />
Jur. `ciskari~, 1971, № 8, gv. 132-150.<br />
r. TvaraZe aRniSnavs, rom areopagelsa da rusTavels Soris arsebuli organuli kavSiris<br />
mikvleva akad. S. nucubiZis damsaxurebaa. misma naSromebma: `fsevdo-dionise areopagelis<br />
saidumloeba~ (1942 w.), `rusTaveli da aRmosavluri renesansi~ (1947 w.), `rusTavelis<br />
Semoqmedeba~ (1958 w.), `petre iberieli da antikuri filosofiuri memkvidreoba~ (1963 w.)<br />
wamoWres amocana areopagelis memkvidreobis Seswavlis aucileblobis Sesaxeb. areopagelis<br />
Sromebis efrem mcireseul TargmanSi arsebuli sityvebis gamoyeneba rusTavelis mier am<br />
teqstis nacnobobas adasturebs.<br />
werilSi Sedarebulia S. rusTavelis strofebi da areopagelis Sromebi da am ori teqstis<br />
Seswavlisa da Sedarebis Sedegad naCvenebia, rom rusTaveli axlos icnobda areopagelis<br />
moZRvrebas.<br />
r. TvaraZe `vefxistyaosanSi~ arkvevs soflis, zesTasoflis da maTi sruli harmoniis<br />
gagebas da amtkicebs, rom amgvari gageba rusTavelis msoflmxedvelobis safuZvelTa safuZvelia.<br />
amis Sedegia adamianis ayvana Sua saukuneTa msofliosTvis arnaxul simaRleze, poemaSi<br />
damkvidrebuli gonebis kulti da qmediTi cxovrebis filosofia. T.n.<br />
428. magali Todua<br />
SeniSvnebi `vis-o raminsa da `visramianze~<br />
wignSi: m. Todua, qarTul-sparsuli etiudebi, Tb., 1971, gv. 47-96.<br />
wignis 62-63 gverdebze avtori msjelobs sityva `ugulos~ Sesaxeb; aRniSnavs, rom `visramiansa~<br />
da saerTod, aRmosavlur <strong>literatura</strong>Si ugulo Seyvarebuls niSnavs (aseTi gaazrebiT:<br />
Seyvarebuls satrfom guli waarTva). misi azriT, asevea `vefxistyaosanSi~, mag.:<br />
ar guli unda ficis da pirisa gasrulebasa?<br />
igi ugulo moelis marT dReTa Semoklebasa (847).<br />
133
aq `ugulo~ mijnuris epiTetia. asevea 848-e strofSic: `ugulo kaci ver kacobs...~.<br />
mkvlevris TqmiT, ufro damafiqrebelia mesame adgili: `kacsa dasvris uguloba...~ (1204,4),<br />
magram Tu majnunisa da sxva SeyvarebulTa qcevas gavixsenebT, davrwmundebiT, rom swored<br />
siyvarulis gamo vardebian isini sazogadoebrivi moralis TvalsazrisiT saZraxis mdgomareobaSi<br />
da maTi wodebisaTvis Seuferebeli, arasakadrisi saxiT warmoCndebian (ix. gamoxmaureba,<br />
_ anot. № 486). g. a.<br />
429. nodar kakabaZe<br />
SoTa rusTveli da volfram fon eSenbaxi<br />
gaz. `Tbilisis universiteti~, 1971, 21 maisi, № 19, gv. 3.<br />
rubrikiT `rusTvelis kabinetSi~ d. dgebuaZe gadmoscems moxsenebis Sinaarss, romelic<br />
n. kakabaZem waikiTxa rusTvelologiur seminarze. momxsenebeli erTimeores adarebs `vefxistyaosansa~<br />
da v. fon eSenbaxis Txzulebebs (`parcifali~, `vilehalmi~ da sxv.). misi azriT,<br />
`vefxistyasanica~ da `parcifalic~ qristianuli Sua saukuneebis kulturisa da literaturis<br />
Taviseburi Sejamebaa. es Txzulebebi, arsebiTad, gvianfeodaluri xanis bolo stadiis<br />
fsiqo-ideologias ganasaxiereben. isini winarerenesansuli nawarmoebebia, saraindo kulturisa<br />
da literaturis Signidan daZlevis gamomxatvelni.<br />
SoTasa da folframs saraindo mijnurobaSi koreqtivi SeaqvT, mis reformas axdenen...,<br />
aTavisufleben mas kurtuaziul-konvenciuri etiketis pirobiTobisagan, SeaqvT masSi siwrfele<br />
da meti adamianuri Sinaarsi. `vefxistyaosanica~ da `parcifalic~ saraindo romanis ganviTarebis<br />
umaRlesi, bolo safexuria, sadac isaxeba axal TvisobriobaSi gadasvlis perspeqtiva.<br />
g. a.<br />
430. l. kalandaZe, g. natroSvili<br />
wigni da avtori<br />
(fiqrebi rusTvelologiis sakiTxebze)<br />
gaz. `komunisti~, 1971, 23 dek., № 296, gv. 3).<br />
avtorebi ganixilaven `vefxistyaosnis~ gamocemas pavle ingoroyva redaqciiT (Tb., 1970),<br />
romelsac axlavs istoriul-bibliografiuli da teqstologiuri gamokvlevebi. rogorc<br />
avtorebi weren, `pirvelad xelT gvaqvs `vefxistyaosnis~ gamocema, romelic Tavisufalia<br />
interpolatorTa nayalbevisagan. es aris qarTuli sabWoTa filologiis sagulisxmo warmateba~.<br />
(...) `mkvlevari vrceli istoriul-literaturuli sabuTebisa da wyaroebis moSveliebiT<br />
arkvevs rusTavelis vinaobas, iZleva mis iseT vrcel da mwyobr biografias, rogoric<br />
dRemde aravis warmoudgenia~.<br />
recenzentebis daskvniT, p. ingoroyvas axali naSromi friad mniSvnelovani wingadadgmuli<br />
nabijia `vefxistyaosnis~ kvlevis saqmeSi. g. a.<br />
431. m. karbelaSvili<br />
mefis RmrTissworobis ideis Sesaxeb vefxistyaosanSi<br />
Jur. `macne~, els, 1971, № 2, gv. 21-32.<br />
avtori yuradRebas miaqcevs X-XII saukuneebis qarTul saistorio da literaturul<br />
ZeglebSi gatarebul mefeTa gandidebis (RmrTissworobis) tendenciaze, rac apoTeozs<br />
aRwevs Tamaris mefobis dros.<br />
amis sapirispirod gviani feodalizmis periodSi (XVI-XVIII ss.) centraluri xelisuflebis<br />
dasustebasTan erTad, mefis RmrTissworobis tendencia gaqrobas iwyebs, xolo zogierT<br />
gviandel teqstSi (mag. `qarTlis cxovrebaSi~) mefis RvTaebrivobis idea ukve uaryofilia.<br />
am mxriv saintereso masalas gvaZlevs `vefxistyaosnis~ xelnawerebi. zog maTganSi aqaiq<br />
SemorCenilia izoTeizmis kvali, rac savsebiT bunebrivi iqneboda rusTvelis msoflmxedvelobisaTvis,<br />
bevr SemTxvevaSi ki teqsti nasworebia izoTeizmis sapirispiro poziciis<br />
Sesabamisad.<br />
134
mkvlevari saWirod Tvlis poemis zogierTi adgilis Sesworebas am Tvalsazrisis mixdviT.<br />
mag.,<br />
521 (387): `mefe indoTa arismca RmrTulebr Zlieri~.<br />
1036(857): `patroni Cemi gamzrdeli, RmerTi da RmrTulebr cxoveli~.<br />
904(738): `gacnobos RmerTman, Tqvenmave saxeman~. g. a.<br />
432. guram kartozia<br />
mcire ganmarteba<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 26 Teb., № 9, gv. 4.<br />
`ganmarteba~ exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseul germanul TargmanSi erT taeps:<br />
`misTa mWvretelTa yandisa mirTma xams, marT miSerisa~ (3 4<br />
). Targmanis qarTveli recenzentebis<br />
(al. baramiZe, d laSqaraZe, j. gagniZe) werilSi aRniSnuli iyo, rom `yandi~ (mTargmnelis<br />
mier) gaZlierebulia `TafliT~. g. kartozia SeniSnavs, rom xsenebuli striqoni h.<br />
budenzigma zedmiwevniTi sizustiT Targmna da araferi zedmeti ar daurTavs! germanuli<br />
Targmanis Sinaarsi: `mis mWvretelebs marTebT miarTvan mas yandi da Tafli~ _ zusti Sesatyvisia<br />
rusTvelis striqonisa. rogorc akad. g. wereTelma gaarkvia, miSeri arabuli warmomavlobis<br />
sityvaa (maSa—r) da Tafls, Taflian fiWas niSnavs. es azria dafiqsirebuli germanul<br />
TargmanSic. g. a.<br />
433. ciala kaxabriSvili<br />
nikolaos ierodiakonis vinaobisaTvis<br />
kreb. `mravalTavi~, filologiur-istoriuli Ziebani, I, Tb., 1971, gv. 279-300.<br />
gamokvlevaSi aRniSnulia, rom `vefxistyaosnis~ erT-erTi vrceli nusxis (xel. H-2055)<br />
gadamweria vinme nikolaos ierodiakoni. xelnawerisaTvis darTul `winasityvaobaSi~ igi rus-<br />
Tavels SejibrSi iwvevvs:<br />
`rusTavelo, ax Tu dro gaqus, mitom ageT leqsTa Cmaxav,<br />
adeq, modi, erTad davsxdeT, erTad vsweroT, maSin gnaxav...~<br />
saarqivo masalebis safuZvelze, mkvlevari aRadgens mis biografiasa da samwerlo moRvaweobas.<br />
nikolaosi gvarad xelaSvili yofila, dabadebuli 1774 wels. swavlobda Telavis<br />
seminariaSi. 1814-1824 ww. Tbilisis keTilSobilTa saswavlebelSi aswavlida saRvTo sjulsa<br />
da qarTul sityvierebas. 1827 aRikveca monazvnad Teodosis saxeliT. gardaicvala 1844 wels.<br />
nikolaosi iyo kargi kaligrafi, sigel-gujrebisa da wignebis gadamweri. gamovlenilia<br />
misi sasuliero da saero Sinaarsis poeturi Txzulebebi. g. a.<br />
434. v. kaxniaSvili<br />
qarTuli mwerloba germanul enaze<br />
gaz. `komunisti~, 1971, 3 ianv., № 2, gv. 2.<br />
avtori mimoixilavs Jurnal `zinn und form~-is (gdr xelovnebis akademia) 1970 w. meeqvse<br />
nomris masalas. masSi dabeWdilia `vefxistyaosnis~ ramdenime Tavis germanuli Targmani,<br />
romelic doqtor h. budenzigs ekuTvnis.<br />
prof. gertrud peCis werili `vefxistyaosani rogorc drois amsaxveli dokumenti~<br />
ZiriTadad sworad aSuqebs rusTavelis epoqas da mis poemasTan dakavSirebul problmebs.<br />
iqvea hainc fenrihis statia `qarTuli <strong>literatura</strong>~, sadac, sxva mwerlebTan erTad,<br />
mocemulia rusTavelis epoqis daxasiaTeba da `vefxistyaosnis~ analizic. g. a.<br />
135
435. k. kekeliZe<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi<br />
krebuli Seadgina da gamosacemad moamzada solomon yubaneiSvilma, Tb., 1971, 316 gv.<br />
wignSi Tavmoyrilia k. kekeliZis mier sxvadasxva dros dawerili da gamoqveynebuli<br />
gamokvlevebi, recenziebi, kritikul-polemikuri werilebi. naSromebi exeba `vefxistyaosnis~<br />
stroful moculobas, avtoris vinaobas, rusTvelis epoqis saqarTvelos socialurpolitikur<br />
viTarebas, poemis personalur alegoriebs da sxva sakiTxebs.<br />
kritikulad ganxiluli da Sefasebulia p. ingoroyvas `rusTveliana~, k. WiWinaZis, s. kakabaZis,<br />
d. benaSvilis, g. nadiraZis, d. bregaZis, S. nucubiZis, l. beliaSvilis, j. baqraZisa<br />
da s. caiSvilis <strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi (ix. cal-calke, umetesoba 1968 wlis masalaSi).<br />
wigns erTvis `SeniSvnebi~ (gv. 300-305) da pirovnul, geografiul da eTnikur saxelTa<br />
saZiebeli (gv. 306-316). g. a.<br />
436. jibo lomaSvili<br />
`ese ambavi sparsuli...~<br />
Jur. `mnaTobi~, 1971, № 6, gv. 105-114.<br />
narkvevi eZRvneba `vefxistyaosnis~ originalobis sakiTxs. avtori cdilobs gaabaTilos<br />
prof. magali Toduas moxsenebis ZiriTadi azri, rom poemis me-9 strofSi naxsenebi `ambavi<br />
sparsuli~ SeiZleba pirdapiri mniSvnelobiT gavigoT. m. Toduam moxseneba waikiTxa aRmosavleTmcodneobis<br />
institutSi iranistTa seminarze 1970 wlis 15 seqtembers, mis Sesaxeb informacia<br />
daibeWda imave wels, Jurnal `macnes~ me-4 nomerSi. m. Todua varaudobs, rom rus-<br />
Tavelma galeqsa ara uSualod sparsuli Txzuleba, aramed misi prozauli Targmani.<br />
j. lomaSvils Semdegi kontrargumentebi mohyavs: 1) Tu gaviziarebT debulebas, rom<br />
`vefxistyaosani~ qarTul sinamdviles asaxavs da masSi Tamar mefea Seqebuli, ris Taobazec<br />
angariSgasawevi <strong>literatura</strong> arsebobs, maSin rusTavelis mier sparsuli siuJetis an misi<br />
qarTuli Targmanis gamoyeneba unda gamoiricxos. 2) `ambavi... vpove~ niSnavs: es ambavi (siuJeti)<br />
SevTxze, movigone, gamovigone; 3) fraza `qarTulad naTargmanebi~ unda gavigoT rogorc<br />
qarTulad gansamartebeli, qarTulad gasabWobi, gasaazrebeli; 4) poemis dasasrulis<br />
striqonSi: `ese ambavi gavleqse me maTad sakamaTeblad~ bolo sityva ase unda gaswordes:<br />
sakamareblad, rac niSnavs: `saqorwilod~. azri aseTia: es ambavi, anu es poema davwere Tamar<br />
mefisa da misi meuRlis, daviTis, saqorwilod, maTi SeuRlebis aRsaniSnavad.<br />
mkvlevris daskvniT, `vefxistyaosani~ mxolod formalurad aris ucxo, viTom mahmadianuri;<br />
sinamdvileSi igi uaRresad originaluria. g. a.<br />
437. maia mamacaSvili<br />
galoba SvidTa mnaTobTadmi `vefxistyaosnisa~ da nizamis `leili da majnuni~<br />
saq. mecn. akademiis k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutis XIII samecniero sesia. moxsenebaTa<br />
Tezisebi, Tb., 1971, gv. 5.<br />
gamokvleva daibeWda 1972 w., ix. aqve, anot. № 492.<br />
438. al. manveliSvili<br />
qarTuli filosofiis istoria<br />
(S. nucubiZe, Tb., I wigni — 1956 w.; II - 1958 w.).<br />
Jur. `kavkasioni~, XV, parizi, 1971, gv. 123-135.<br />
avtori vrclad ganixilavs S. nucubiZis naSroms da bevr miseul msjelobas da zogad<br />
daskvnas kritikulad afasebs.<br />
136
me-9 qvesaTaurSi: `rusTavelis materializmze~ (gv. 131-133) recenzenti gakvirvebas<br />
gamoTqvams imis gamo, rom `avtorma srulebiT gamotova rusTavelis filosofiuri azrovnebis<br />
Seswavla~. `filosofiis istoriaSi~ rusTavelisaTvis adgilis daTmoba normaluri<br />
iqneboda, `vefxistyaosnis~ mxatvruloba amaSi xels ver SeuSlida, miT umetes, rom man gverdi<br />
ar auara `JamTaaRmwerelis~ Txzulebasa da `kalmasobas~.<br />
recenzentis TqmiT, poemis erTi sityvis mcdari axsniT S. nucubiZem rusTaveli materialistad<br />
gamoacxada. saubaria aforizmze: `sicrue da orpiroba avnebs xorcsa, merme sulsa~.<br />
S. nucubiZes es teqsti ise esmis, TiTqos sicrue uwinares yovlisa moqmedebdes `xorcze~,<br />
nivTierebaze, da mere ki — sulze. aq materializmis amokiTxva yovlad dauSvebelia Tundac<br />
imitom, rom `xorcze~ gavlenis momxdenad dasaxelebulia ara nivTieri, aramed sulieri<br />
movlena - `sircue~. rusTavelis leqsSi arc `mesame~ udris `Semdegs~. aq es sityva unda<br />
gavigoT `agreTves~ SinaarsiT, rac gamoricxavs pirvelad _ meoradobas. avtors rom gaexsenebina<br />
rusTavelis sityvebi: `he, RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~, misi materialistobis<br />
mtkicebas ar daiwyebda. g. a.<br />
438a. Л. Маруашвили<br />
Географические просторы “Вепхисткаосани”<br />
ix. aqve, anot. № 308.<br />
gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1971, 12 marti, № 58, gv. 3.<br />
439. ioseb megreliZe<br />
mwerloba da personologia<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 20 agv., № 34, gv. 3.<br />
avtori ganixilavs akad. avlipi zurabaSvilis personologiur naSromebs da aRniSnavs,<br />
rom igi mxatvruli Txzulebis personaJis fsiqologiis pirveli sistemuri mkvlevaria saqarTveloSi.<br />
am mxriv mkvlevari uxv masalas naxulobs `vefxistyaosanSi~, vinaidan am poemis<br />
gmirebi `aRWurvilni arian zogadsakacobrio pirovnuli fsiqologiuri gancdebiT~. g. a.<br />
440. givi miqaZe<br />
`vefxistyaosnis~ ucnobi xelnawerebi<br />
(literaturul-istoriuli fragmentebi)<br />
Jur. `macne~, els, 1971, № 2, gv. 139-140.<br />
avtori zogadad aRwers duSeTis mkvidris arCil korinTelis ojaxSi dacul or xelnawers.<br />
orive nusxa naklulia _ dazianebulia dasawyisSi da boloSi. pirveli gadawerilia<br />
qaRaldze, romlis WvirniSanze Cans `1822~ da `1823~, meoris qaRaldis WvirniSanze _ `1837~.<br />
orive gadawerilia vaxtang VI-is gamocemidan. xelnawerebi amJamad inaxeba g. leoniZis sax.<br />
saqarTvelos saxelmwifo literaturul muzeumSi. g. a.<br />
441. nodar naTaZe<br />
nu SevkvecavT `vefxistyaosans~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 11 ivnisi, № 24.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ gamocemis bolodroindel praqtikaSi poemis kveca<br />
lamis tradiciad iqca. am praqtikam poemis ufro gamarTuli mecnieruli teqsti ki ar mogvca,<br />
vidre SedarebiT liberaluri midgomisas gveqneboda, aramed, piriqiT, nakleb gamarTuli.<br />
magaliTad dasaxelebulia 2 strofi:<br />
1) magra RmerTman mowyaleman miT cnobiTa erTiT mziTa<br />
ori misi mowyaleba dResca momca ama gziTa:<br />
137
pirvel, Sehyris moyvarulTa CemiT raTme mizeziTa,<br />
kvla, nuTumca srulad damwva cecxlTa cxelTa anagziTa (305/310).<br />
es strofi yovelTvis ibeWdeboda gamocemebSi (oriodes garda), magram araa Setanili<br />
1966 wlis saiubileo gamocemaSi. rogorc mkvlevari wers, am strofis namdvilobaSi eWvis<br />
Sesatanad araviTari sabuTi ar arsebobs, misi namdvilobis sasargeblod ki pozitiuri<br />
argumentebi gvaqvs (dasaxelebulia es sabuTebi).<br />
meore strofSi laparakia nestanis Sobaze:<br />
wigni wignsa eweoda, dedofali odes Sobda,<br />
mociqulsa — mociquli, indoeTi srulad scnobda,<br />
mze da mTvare gancxrebodes, sixaruliT ca naTobda,<br />
yovli arsad Semosruli mxiaruli TamaSobda (323/327).<br />
strofi araa 1966 wlis saiubileo gamocemis teqstSi. is rom namdvilad rusTvelisaa,<br />
mkvlevris azriT, amis sabuTia gamoTqma `arsad Semosruli~. `arsad mosvla~, `arsebobaSi<br />
mosvla~ filosofiuri terminia `gaCenis~ mniSvnelobiT. `yovli arsad Semosruli~ igivea,<br />
rac `yovelive Seqmnili~, `yovelive arsebuli~. am gamoTqmas, praqtikulad, ver ixmarda gviandeli<br />
xanis interpolatori. g. a.<br />
442. n. naTaZe<br />
`qalis kultis~ Sesaxeb rusTvelis epoqaSi<br />
Jur. `macne~, 1971, № 2, gv. 165-174.<br />
avtori upasuxebs al. focxiSvilis kritikul recenzias (gaz. `literaturuli saqarTvelo~,<br />
17.VI,1966) saTauriT «qalisa da siyvarulis problema `vefxistyaosanSi~», Tavis<br />
werilze `rusTveluri qalis kulti da misi fesvebi~ (`mnaTobi~, 1965, № 2).<br />
avtoris daskvniT, rusTvelis epoqaSi velad gaWra mijnurobis gamomJRavnebis normalur<br />
da bunebriv gzad iTvleboda, magram es araa adamianis bunebidan uSualod gamomdinare<br />
sayovelTao movlena. amdenad, rusTvelis epoqisaTvis damaxasiaTebeli es warmodgena siyvarulze<br />
pirobiTia da igi rusTvelis epoqis specifikuri saraindo, anu feodalur-wodebrivi<br />
kulturis kuTvnilebaa.<br />
Semdegi sakiTxi exeba arabuli kulturidan qarTul saraindo kulturaSi mijnuris<br />
qcevis wesis sesxebis sakiTxs, romelsac recenzenti savsebiT uaryofs. werilis avtori miu-<br />
TiTebs, Tu sad Tavdeba arabuli gavlena samijnuro kultis Camoyalibebaze saqarTvelosa<br />
da dasavleT evropaSi da sad iwyeba dasaxelebuli qristiani xalxebis damoukidebeli Semoqmedeba<br />
am dargSi.<br />
rac Seexeba rusTvelis epoqis saqarTveloSi qalis kultis arsebobis sakiTxs, avtori mas<br />
realobad miiCnevs da uaryofs recenzentis gancxadebas, TiTqos es ramdenime mkvlevris<br />
fantaziis nayofs warmoadgens. n.m.<br />
443. viktor nozaZe<br />
gamogebani vefxistyaosnisa<br />
`kavkasioni~, literaturuli da istoriuli krebuli, XV, parizi, 1971, gv. 110-121.<br />
saTauris SinaarsisaTvis avtori imowmebs sabas leqsikons, romlis mixedviT, gamogeba<br />
aris `sityvis garCeviT Tqma, gina daxvanjuli Zafis gamoxsna~.<br />
am narkvevSi v. nozaZe warmoadgens damatebiT masalebs mis mier adre ganxilul zogierT<br />
gamoTqmaze poemis teqstidan.<br />
wavgrZeldi da wave grZelad (445,3) am gamoTqmaSi, mkvlevris azriT, igulisxmeba meomarTa<br />
razmis soliseburi wyoba, romelic brZolebis istoriaSi cnobilia uZvelesi droidan.<br />
mas iyenebdnen Zvel indoeTSi, Zveli berZnebi, Sua saukuneebis germanelebi da sxv.<br />
Zeli saxnisis wveriTa (1033,3) sazRvao brZolebSi farTod cnobili iaraRia. esaa katarRis<br />
(sabrZolo navis) cxvirze damagrebuli Zeli binjaos an rkinis wvetiani buniT, Semxver<br />
navze an gemze dasajaxeblad da mis CasaZiravad. mas ewodeboda `embolon~, `ramm~,<br />
`eperon~ an `Sporn~.<br />
138
qviTa davleweT wvivebi (618,3). mkvlevris TqmiT, aq jer gasarkvevia `wvivis~ mniSvneloba.<br />
is SeiZleba, Cveulebriv, adamianis wvivic iyos (wvivis Zvlis damsxvreva dasjis erTerTi<br />
saxec iyo. homerosis `iliadaSi~ ramdenjermea naxsenebi qvebiT brZola da `muxlebis~<br />
datexa, dalewva~). m. maxaTaZe tarielis naTqvamSi cxenebis wvivebs gulisxmobs. mix. wereTeli<br />
erynoboda imas, rom berZnulSi `toskelis~ niSnavs `wvivsac~ da `kedelsac~, amitom aq SeiZleba<br />
qalaqis kedeli (galavani) igulisxmebao. v. nozaZe adasturebs, rom germanulad wvivis<br />
Sesatyvisia `Senkel~, romelsac gadataniT sxvadasxva mniSvneloba aqvs, maT Soris — qalaqis<br />
galavnisac. misi daskvniT, tarieli ambobs: qalaqis kedel-galavani Cven katapultebiT (filakvanebiT)<br />
davangrieT da is kedlebi nativiT gavTeleTo.<br />
daSla qmnes TamaSobisa orisa (477,4). v. nozaZe ganmartavs, rom samxedro varjiSobis<br />
erT-erTi saxe iyo cxenosanTa Sebma SubebiT. gamarjvebulad is iTveboda, vinc mowinaaRmdeges<br />
cxenidan Camoagdebda Subis ZgerebiT. poemis mocemul konteqstSi swored aseTi or-<br />
TabrZola igulisxmeba.<br />
vardTa da nexvTa vinaTgan mze sworad moefinebis (49,1). mkvlevari aRniSanvs, rom<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikonebSi `nexva~ an `nexvi~ ar SeaqvT, radgan igi pirutyvis ganavlad<br />
da, amdenad, TavisTavad gasagebad miaCniaT, magram ar SemiZlia vifiqro, rom rusTavels es<br />
sityva am mniSvnelobiT hqondes gamoyenebuli. es iqneboda metismetad ugemuri dapirispireba,<br />
arawesieri Sedareba. rogor SeeZlo mas mcenare `vardi~ Seedarebina `skoresTan~!<br />
surnelovani vardis dasapirispireblad poets agreTve mcenare unda daesaxelebina — an<br />
usuno, an myrali sunisa. aseTsave uxerxulobas qmnis am sityvis aRniSnuli mniSvneloba sxva<br />
konteqstSic: `nexvTa zeda vzi bulbuli...~ (1253,4).<br />
a. mayaSvilis `botanikur leqsikonSi~ nexva axsnilia ase: `dajira~ da `lema~. dajira<br />
aris — rusulad `Salfei muCovatii~; laTinurad - `salvia verticillata~. qarTlSi eZaxian<br />
Savbalaxs, mTiuleTSi — nexvbalaxas. esaa buCqad amosuli, gatotvili balaxi, TeTri usuno<br />
yvaviliT. lemas rusuli Sesatyvisia `durman~; laTinuri - `datura stramonium~. am mcenaresac<br />
TeTri yvavili aqvs, isxams wablisfer, Sxamian nayofs, aqvs arasasiamovno suni.<br />
qarTulad sxvadasxva saxeli aqvs, maT Soris: banga, nexvbalaxa, lencofa, xokana.<br />
es ori mcenare — dajira da lema, rogorc Cans, nexvbalaxas sxvadasxva saxea da rusTaveli<br />
erT-erT maTgans iyenebs vardis sapirispirod. g. a.<br />
443a. ioseb noneSvili<br />
Cileli kompozitoris simfoniuri poema `vefxistyaosani~<br />
gaz. `komunisti~, 1971, 7 Teb., № 32, gv. 3.<br />
avtori wers, rom 1966 wels rusTavelis iubileze stumrad Camosuli iyo Ciles mweralTa<br />
asociaciis prezidenti francisko koloano. imave wels misi TaosnobiT Ciles qalaq<br />
moieSi erT-erT quCas rusTavelis saxeli ewoda, xolosantiagoSi gaimarTa rusTavelisadmi<br />
miZRvnili saiubileo saRamo. `vefxistyaosnis~ mTargmnelma gustavo de-la-torem da cnobilma<br />
msaxiobebma waikiTxes poemis fragmentebi. am saRamoze pirvelad Sesrulda poemis espanuri<br />
Targmanis mixedviT dawerili Cileli kompozitoris pedro nunies navaretes simfoniuri<br />
poemis mcire fragmentic.<br />
rogorc poeti wers, man miiRo Ciledan gamogzavnili Jurnali `viaxe~, sadac aRniSnulia,<br />
rom Cileli kompozitoris dasaxelebuli simfoniuri poema SeurCeviaT laTinur amerikaSi<br />
ukanasknel wlebSi daweril nawarmoebTagan da braziliaSi, rio de Janeiros municipalur<br />
TeatrSi SeusrulebiaT. JurnalSi dabeWdilia interviu kompozitor p. navaretesTan. g. a.<br />
444. apolon Jordania<br />
rusTaveli da erovnulis ukvdaveba xelovnebaSi<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1970, № 2, gv. 75-80; 1971, № 2, gv. 58-63; № 4, gv. 61-64.<br />
naSromi warmoadgens kritikul-beletristul narkvevs, sadac avtori metwilad daskvnebs<br />
akeTebs `intuituri wvdomis~ safuZvelze. exeba personaJebis moqmedebis motivebs, im<br />
qveteqstebs, romlebic unda vigulisxmoT ama Tu im epizodSi, mag. tarielis garegnuli Tanxmoba<br />
nestanis saqmrod xvarazmSas mowvevaze, fatmanis gansakuTrebuli zrunva nestanis mimarT<br />
da sxv.<br />
139
avtors sadavod miaCnia prof. S. nucubiZis mtkiceba, rom poemaSi yvelaferi SeiZleba<br />
aixsnas da gasagebi iyos areopagituli msoflmxedvelobis safuZvelze. arasworad Tvlis<br />
epilogis taepis nucubiZiseul wakiTxvas. `vswer vin me — mesxi meleqse, rusTveli da sad amisa?~<br />
mkvlevari Tvlis, rom `indo-xataelTa ambavi~ poemis ZiriTadi teqstis kuTvnilebaa<br />
da umarTebuloa misi yalbad gamocxadeba.<br />
a. Jordania sadavod miiCnevs akad. g. wereTlis naSromis _ `metri da ritmi vefxistyaosanSi~<br />
_ daskvnas, rom poemaSi `oqros kveTis~ pricipis gamovlena rusTavels msoflios<br />
udides xelovanTa gverdiT ayenebs. avtoris azriT, leqsis metrikuli struqturis mixedviT<br />
SeuZlebelia poetis adgilis gansazRvra msoflio poeziis istoriaSi, `oqros kveTis~<br />
gamoyeneba ar niSanvs mainc da mainc renesansuli poeziis Seqmnas. g. a.<br />
445. pr. ratiani<br />
erTxel kidev vefxistyaosnis avtoris vinaobaze<br />
Jur. `mnaTobi~, 1971, № 11, gv. 169-192; № 12, gv.148-164.<br />
mkvlevari upasuxebs misi wignis Sesaxeb kritikuli werilebis avtorebs — s. yauxCiSvils,<br />
v. donduas, m. dumbaZes, i. megreliZes, S. badriZes (`mnaTobi~, 1969, № 11) da n. SoSiaSvils (iqve),<br />
romelTac SoTa rusTvelis episkoposobis versia dausabuTeblad da miuReblad miiCnies.<br />
p. ratiani, Tavis mxriv, Tvlis, rom oponentebis mier saero gvar-wodebis `rusTvelis~<br />
arsebobis mtkiceba usafuZvloa; q. rusTavSi erTdroulad ori rusTveli — erTi mRvdelmTavari<br />
da meore saero xelisufali — ver iqneboda. aseve ar arsebula rusTvelTa sagvareulo<br />
samcxe-javaxeTSi, ris damtkicebasac n. SoSiaSvili cdilobs.<br />
rusTvelis eriskacobas arc misi portretebi (xelnawerebSi arsebuli da ierusalimis<br />
jvaris monatrisa) uWeren mxars.<br />
p. ratianis azriT, n. SoSiaSvils TviTon mosdis Secdomebi, rodesac misi argumentebis<br />
gabaTilebas cdilobs. mag., 1) mcdaria imis mtkiceba, rom mesxeTis mxaris upirvelesi mRvdelmTavari<br />
iyo episkoposi iSxneli da ara mawyvereli; 2) patriki adamianis sakuTari saxeli<br />
araa; is bizantiuri warmoSobis maRali sakariskaco pativia da qarTul erisTavT-erisTavs<br />
udris; 3) porfir-bisonis Cacmis ufleba hqondaT ara mxolod eklesiis laSqris (sadroSos)<br />
sardlebs, aramed sxva gavlenian mRvdelmTavrebsac. aseTi iyo, mag., nekresis episkoposi.<br />
4) Ãeli, saÃelo, Ãeloba da Ãelosani saeklesio terminebia. poemis merve strofSi<br />
xmarebuli sityva `ÃelobiTa~ Tanamdebobas niSnavs da ara gaxelebas, Smagobas; 5) n. SoSia-<br />
Svili wers, rom sof.rusTavi javaxeTSi Sediodao, rac Secdomaa; rusTavi samcxeSi mdebareobs.<br />
mkvlevari wers, rom misi oponentebi araswori meTodologiiT xelmZRvaneloben, saki-<br />
Txis vulgarul-sociologiur gagebas gvTavazoben da rusTvels gabatonebul didgvarian<br />
reaqiconerTa banakSi aTavseben.<br />
p. ratiani exeba rusTvelis meWurWleTuxucesobis sakiTxs da sasuliero pirisgan am<br />
Tanamdebobis dakavebisaTvis raime damabrkolebel mizezs ver xedavs. g. a.<br />
446. SoTa reviSvili<br />
isev Cveni mwerlobis germanel mkvlevarebze<br />
Jur. `droSa~, 1971, № 12, gv. 18; 1972, № 2, gv. 8.<br />
avtori wers XIX da XX saukuneTa im germanel mkvlevarebze, romelTa naSromebi qarTveli<br />
mkiTxvelisaTvis aqamde ucnobi iyo xelmiuwvdomlobis gamo. eseni arian:<br />
1. aleqsandre baumgartneri. misi `msoflio literaturis istoriis~ ortomeuli 1897<br />
wels gamovida fraiburgSi. masSi calke Tavad aris Setanili `qarTuli <strong>literatura</strong>~. zogad<br />
mimoxilvaSi SedarebiT vrclad saubrobs SoTa rusTavelsa da mis poemaze, aRniSnavs poetis<br />
ganswavlulobas mecnierebis mraval sferoSi da `vefxistyaosnis~ popularobas misi Rrma<br />
ideuri Sinaarsisa da maRali mxatvruli formis gamo.<br />
2. adolf bartelsis samtomiani naSromi `msoflio literaturis Sesavali~ gamoica<br />
miunxenSi 1913 wels. masSi aris Tavi `aRmosavluri literaturebi~ (gv. 67-118), romelSic<br />
mimoxilulia goeTes damokidebuleba aziis qveynebis mwerlobisadmi. masSi gvxvdeba amJamad<br />
uaryofili mosazreba, TiTqos rusTavelis poema daiwera sparsuli literaturis gavleniT.<br />
140
3. cnobebi qarTuli mwerlobis Sesaxeb moipoveba paul vigleris wignSi `msoflio literaturis<br />
istoria~ (1914 w. da 1923 w.), magram masSi Tamaris mefobis epoqa oriode striqoniT<br />
aris moxseniebuli, mwerlebis dasaxelebis gareSe.<br />
4. 1964 wels ciurixSi gamocemul wignSi `msoflio literaturebi maT zepirsityvierebiTsa<br />
da werilobiT gadmocemebSi~ dabeWdilia iulius asfalgis narkvevi `aRmosavleTis<br />
qristianuli <strong>literatura</strong>~. misi TqmiT, `vefxistyaosani~ dRemde rCeba qarTuli mwerlobis<br />
ganumeorebel qmnilebad. is erovnuli eposia, romlis saxeebi da viTarebani utoldebian<br />
msoflio epikuri Tqmulebebis saukeTeso nimuSebs. g. a.<br />
447. S. reviSvili<br />
`gulRia xalxis~ megobari<br />
gaz. `Tbilisi~, 1971, 27 ianv., № 21, gv. 3.<br />
avtori gvacnobs gdr-s ienis universitetis TanamSromlis, enaTmecnieris hainc fenrixis<br />
naSromebs qarTuli enis sakiTxebze, aRniSnavs, rom igi dainteresebulia agreTve qar-<br />
Tuli literaturiT. 1968 wels ienis universitetis samecniero naSromebis krebulSi h. fenrixma<br />
dabeWda narkvevi `qarTveli poetis SoTa rusTavelis dabadebis 800 wlisTavisaTvis~.<br />
mkvlevari axasiaTebs poemis ideur mxares, mis renesansul ideebs, ganixilavs poemis a.<br />
laistisa da h. hupertis Targmanebs. misi sityviT, es Txzuleba miekuTvneba msoflio literaturis<br />
saukeTeso epikur qmnilebaTa ricxvs. g. a.<br />
448. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
inglisur enaze, Targmnili venera uruSaZis mier, Tb., 1971.<br />
ix. pirveli gamocemis anot., № 242a.<br />
449. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
litvur enaze Targmnili ionas graiCiunasis mier, vilniusi, 1971, 254 gv.<br />
ix. anot. № 454.<br />
winasityvaobis magier dabeWdilia ed. meJelaitisis statia `bedi mgosnisa~ (gv. 5-7), gv. 9-<br />
247 uWiravs teqstis poetur Targmans. strofebs numeracia ara aqvs. boloSi (gv. 249-250)<br />
erTvis xelmouwereli narkvevi `SoTa rusTaveli da misi poema~ da sakuTari saxelebisa da terminebis<br />
mokle ganmartebani (gv. 251-252). g. a.<br />
450. n. ruxaZe<br />
`qarTuli poezia rva saukunis manZilze~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 17 dek., №51, gv. 1.<br />
avtori wers, rom 1971 wels berlinis gamomcemlobam `folk und velt~ am saTauriT dabeWda<br />
qarTuli poeziis anTologia. wigni eqvs nawiladaa dayofili. yovel qveTavs epigrafad<br />
uZRvis hugo hupertiseuli `vefxistyaosnis~ Targmanis strofebi. anTologia ixsneba<br />
rusTavelis poemis prologiT, romelic Targmnilia h. budenzigis mier. g. a.<br />
141
451. [saredaqcio cnoba]<br />
rusTavelis saxels atarebs...<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 4 ivnisi, № 23, gv. 2.<br />
gazeTSi dabeWdili informacia mogvyavs mTlianad: `germaniis demokratiuli respublikis<br />
yovelkvireuli gazeTi `zontag~ aqveynebs Semdeg cnobas: henigsdorfis foladisa<br />
da saglinavi qarxnis muSaTa SoTa rusTavelis saxelobis literaturulma wrem germaniis<br />
erTiani socialisturi partiis ocdaxuT wlisTavTan dakavSirebiT qarxnis muSebs mouwoda<br />
Caeban literaturul konkursSi. es cnoba kidev erTxel mowmobs, Tu raoden popularulia<br />
genialuri qarTveli mgosani Cveni qveynis sazRvrebs miRma~. g. a.<br />
452. [saredaqcio cnoba]<br />
qarTveli mwerlebi — litvur enaze<br />
gaz. `Tbilisi~, 1971, 5 marti, № 53, gv. 2.<br />
informaciaSi,sxvaTa Soris, aRniSnulia, rom male daibeWdeba `vefxistyaosani~, romelic<br />
litvur enaze Targmna poetma i. graiCiunasma.<br />
453. s. serebriakovi<br />
kurtuazuli siyvarulis genezisis evropuli Teoriebi<br />
(kritikuli mimoxilva)<br />
saq. mecn. akademiis S. rusTavelis sax. qarTuli lit. institutis XXXI samecn. sesia, moxs. Tezisebi,<br />
Tb., 1971, gv. 11-14.<br />
gamokvleva daibeWda 1974 w., ix. anot. № 608.<br />
454. iokubas skliutauskasi<br />
`vefxistyaosani~ litvuradac gvaqvs!<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, № 9 noemberi, 47, gv. 1.<br />
avtori aRniSnavs, rom axlaxan litvur enaze gamoicva rusTavelis ukvdavi poema. igi<br />
Targmna poetma ionas graiCiunasma. mTargmnelma sagangebod Seiswavla qarTuli ena, gaecno<br />
poemis Targmanebs sxvadasxva enaze da bolos Seisrula didi xnis ocneba, rac daufasda<br />
kidec, _ `vefxistyaosnis~ es gamocema litvuri kulturuli cxovrebis didad mniSvnelovan<br />
movlenad iqca.<br />
wignis winaTqmad dabeWdilia ed. meJelaitisis legenda `bedi poetisa~, romelic pirvelad<br />
1966 wels gamoqveynda. g. a.<br />
455. daviT fanCuliZe<br />
`vefxistyaosani~ da safrangeTis sazogadoebrioba<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 26 noemb., № 48, gv. 2-3.<br />
werilSi mocemulia `vefxistyaosnis~ frangul enaze Targmnis istoria da misi popularizacia<br />
XIX da XX saukuneebSi, aRniSnulia m. broses, i. meunargias, al. bobrinskis (ahxas boreni),<br />
l. aragonis, g. gvazavas, ani marsel-paonis, r. lakotis, s. wulaZis, r. lafonis, m. brionis,<br />
J. gariTis, i. gandinis, p. gamaras, m. leonis Rvawli am saqmeSi.<br />
avtoris TqmiT, SoTa rusTavelis TematikiT dainteresebis dasturia balet `SoTa rus-<br />
Tavelis~ dadgma frangul scenaze da franguli opera Tamar mefeze. g. a.<br />
142
456. r. fircxalaiSvili<br />
rusTveluri epiTetis zogierTi sakiTxi<br />
Jur. `macne~, els, 1971, № 4, gv. 21-32.<br />
gamokvlevis avtori ganixilavs Semdeg sakiTxebs: `vefxistyaosnis~ epiTetTa leqsika<br />
da misi mimarTeba Zveli qarTuli mwerlobis tradiciebTan, epiTetTa mxatvrul-gamomsaxvelobiTi<br />
funqcia poemaSi, Sinaarsobrivi ganxrani, metaforul epiTetTa sakiTxi, uaryofiTi<br />
epiTetebi da sxv.<br />
rogorc avtori aRniSnavs, ferTa epiTetebis saSualebiT gamokveTilia gancdebi sixarulisa,<br />
mwuxarebisa da gmirTa garegnuli simSveniere. mwuxareba gamoixateba mqrali ferebiT<br />
(fer-namkrTali, fer-nakluli, fer-mixdili, moyviTano). Savi pirisaxis nakvTTa da<br />
TmaTa poeturi warmosaxvisas portretul epiTetad gvevlineba. Savi feri mdgomareobaganwyobilebis<br />
simZimes, mwuxarebasac warmosaxavs.<br />
epiTetTa didi nawili personaJTa fizikuri siZlieris, gmiruli SemarTebis poetur warmosaxvas<br />
emsaxureba (mxne, Cauqi, laRi, gulovani, gmirTa saxe; mSvild-ficxeli, mklav-magari,<br />
tani jani, magar-vada). `vefxistyaosnis~ epTetTa leqsika ZiriTadad mxatvrul aspeqtSi<br />
warmodgenil zedsarTavebs, arsebiTebsa da mimReobebs emyareba.<br />
mkvlevari asworebs 439-e strofis mesame taepis wakiTxvas: `Cemi gahkveTs xorcsa maTsa<br />
xrmali basri, Subi axe~. misi azriT, sariTmo dajgufebaSi warmodgenili unda iyos Tvisobrivi<br />
mxaris gansazRvra, msazRvrel-sazRvruli, msgavsad wina wyvilisa (xrmali basri)~. a unda<br />
gamoiyos rogorc Sorisdebuli: Subi a xe. g. a.<br />
457. mixeil qavTaria<br />
vefxistyaosnis xelnawerebi da maTi mecnieruli aRweriloba<br />
Jur. `mnaTobi~, 1971, № 10, gv.186-189.<br />
recenziaSi m. qavTaria ganixilavs s. caiSvilis naSroms `vefxistyaosnis teqstis istoria~,<br />
or wignad. avtori aRniSnavs, rom poemis teqstis kvlevas sakmaod xangrZlivi istoria<br />
aqvs, miuxedavad amisa yvela teqstologiuri sakiTxi monografiulad Seswavlili jerjerobiT<br />
ar iyo. s. caiSvilma mogvca xelnawerebis (sul 192 xelnaweri da fragmenti) mecnieruli<br />
klasifikacia, daajgufa isini redaqciulad da daamyara maT Soris kanonzomiereba.<br />
avtorma es SeZlo rogorc prologis, ise ZiriTadi teqstisa da CanarT-damatebis mixedviT.<br />
poemis ZiriTadi nusxebis saSualebiT s. caiSvilma prologis sami tipi gamoyo da aqcenti<br />
poemis Sua welze gadaitana.<br />
m. qavTaria aRniSavs, s. caiSvilis aRwerilobani, ukve arsebul da gamoqveynebul aRwerilobebTan<br />
SedarebiT, ufro vrceli, detaluri da amomwuravia. amave dros miuTiTebs<br />
mcireoden naklze, romelic exeba aRwerilobis teqnikurad gaformebas. T.n.<br />
458. d. qumsiSvili<br />
terminebis `vefxis~ da `jiqis~ gagebisaTvis<br />
Jur. `ciskari~, 1971, № 11, gv. 140-145.<br />
avtori aRniSnavs, rom dRemde dadgenili ar aris — romeli cxoveli igulisxmeba `vefxis~<br />
saxeliT `vefxistyaosanSi~: vefxvi, jiqi Tu cimbiruli barsi? am gaurkvevlobis gamo poemis<br />
saTauri sxvadasxva enaze sxvadasxvanairad aris naTargmni. amis dasadgenad avtors yvelaze<br />
sarwmuno wyarod TviTon poemis teqsti miaCnia. `vefxistyaosanSi~ gamoyvanili cxovelebis<br />
damaxasiaTebel niSnebs ganixilavs da amaT Tvisebebs adarebs nadirTa cxovrebis mcodneebis<br />
(bremi da baikovi) wyaroebs. poemaSi mocemuli `vefxis~ yvela damaxasiaTebeli niSani eTanxmeba<br />
bremisa da baikovis azrs am cxovelis Sesaxeb (vefxisa da lomis erTad, erTsa da imave<br />
midamoSi gverdigverd. cxovreba SambSi, anu maRal sqel balaxSi (str. 908, 1300), bunagis gakeTeba<br />
gamoqvabulSi (str. 700, 522), vefxis simxdale (str. 908), damaxasiaTebeli Rrena (str.<br />
911). yvela es Tvisebebi sapirispiroa jiqisa da barsisaTvis. amitom d. qumsiSvili amtkicebs,<br />
143
om poemis `vefxi~ vefxvia da ara jiqi an barsi. igi gvTavazobs, rom ilustraciebSic daixatos<br />
zolebiani cxoveli _ vefxvi da ara xalebiani tyavis mqone cxoveli — leopardi.<br />
mas ar miaCnia marTebulad sityva `витязь~-is Setana poemis saTaurSi, radgan tarieli ara<br />
rigiTi moyme iyo, aramed samefo gvaris STamomavali. T.n.<br />
459. sol. yubaneiSvili<br />
vefxistyaosnis germanul enaze Targmnis istoriidan<br />
`Jur. `macne~, els, 1971, № 2, gv. 133-138.<br />
werili exeba vefxistyaosnis artur laistiseul Targmans, rac mas 1887 wels dauwyia.<br />
erT weliwadSi Targmna damTavrebuli hqonda da ganzraxuli iyo misi dabeWdva germaniaSi.<br />
Targmnisa da dabeWdvis safasurad qarTvel sazogadoebas unda gadaexada 900 maneTi.<br />
Targmani daibeWda drezdenSi 1890 wels. wigns darTuli aqvs a. laistis winasityvaoba.<br />
rogorc s. yubaneiSvili SeniSnavs, a. laistis germanuli Targmani sruli ara, _ aklia<br />
mas prologi da epilogi. dednis sizustec araa yovelTvis daculi. magram, miuxedavad am<br />
naklisa, es Targmani saSualebas aZlevda evropel mkiTxvelebs, gacnobodnen rusTvelis<br />
qmnilebas. g. a.<br />
460. g. SaraZe<br />
vefxistyaosnis wereTliseuli (S-5006) xelnaweris zogierTi sakiTxi<br />
saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis inst. axalgazrda<br />
mecnierTa da aspirantTa III samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 4. ix. anot. № 461.<br />
461. guram SaraZe<br />
vefxistyaosnis wereTliseuli xelnaweris dasuraTebis sakiTxisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1971, № 3, gv. 23-34.<br />
werili exeba xelnawer S-5006 da masSi moTavsebul miniaturebs. avtori ganixilavs am<br />
miniaturebis Seswavlis istorias (i. meunargia, e. TayaiSvili, d. gordeevi, b. gordeziani,<br />
S. amiranaSvili, m. qvliviZe, s. caiSvili) da ayalibebs Semdeg daskvnas: TviT nusxa XVIII s-is<br />
pirvel naxevarSia gadawerili, misi dasawyisi da bolo nawili aRebulia XVII s-is erT-erTi<br />
vrceli redaqciis nusxidan, Sua nawili ki, romelic im nusxaSi dazianebuli yofila, gadauweriaT<br />
ukve beWdurad arsebuli pirveli (1712 w.) gamocemidan. S-5006 nusxaSi Cakrulia<br />
87 miniatura, maTgan 86 XVII saukunisa, isini im Zveli, dazianebuli xelnawerisaTvis yofila<br />
gakeTebuli. maTi nawili Sesrulebulia araugvianes XVII s-is 50-iani wlebisa, meore nawili<br />
ki amave saukunis 60-70-ian wlebs ekuTvnis. maT ganasxvavebs qaRaldi da mxatvrobis Sesrulebis<br />
teqnika. orive nawili daxatulia sparsuli miniaturebis stiliT. isini dazianebuli<br />
xelnaweridan amouRiaT da CaukerebiaT axlad gadawerilSi. pirveli jgufis ramdenime miniatura<br />
saerTod dakargulia maTi pirvandeli sabinadro xelnaweris dazianebis gamo. erTi<br />
ki axali daumatebiaT, romelic S-5006 nusxis zomis qaRaldzea Sesrulebuli. g. a.<br />
462. SoTa CijavaZe<br />
sinekdoxa `vefxistyaosanSi~<br />
saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 61, 1971, 3, gv. 753-756.<br />
avtori ganmartavs: sinekdoxa tropis iseTi saxea, romelSic sagnis an movlenis saxeli<br />
sxva saxeliTaa Secvlili maTi urTierTkavSiris niadagze. amis magaliTad `vefxistyaosnidan~<br />
dasaxelebulia sityva `qajni~-s xmareba gansazRvruli SinaarsiT, rodesac masSi qajebis<br />
is nawili igulisxmeba, romelnic `grZnebis mcdonelni~, anu saidumlo saomar xelovnebas<br />
dauflebulni arian.<br />
narkvevs axlavs anotacia rusul da inglisur enebze. g. a.<br />
144
463. S. CijavaZe<br />
sad aris `vefxistyaosnis~ xataeTi?<br />
saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 62, 1971, № 2, gv. 495-498.<br />
avtori ganixilavs mkvlevarTa mosazrebebs dasmul kiTxvaze da aRniSnavs, rom Sua<br />
saukuneTa qarTveli (da aramarto qarTveli) mwerlebis erToblivi azriT, CineTi, Cin-ma-<br />
Cini, Turqistani da xataeTi sxvadasxva geografiul erTeulebad iTvleba. amrigad, SoTas<br />
poemis xataeTi ar unda iyos CineTi an Cin-maCini da arc Turqistani.<br />
mkvlevris azriT, ramazis xataeTi unda iyos axlandel indoeTSi, uTTar pradeSis Stat-<br />
Si mdebare xataeTi, romelic XII s-Si indoeTis sazRvris gareT mdebareobda da naxevrad damoukidebel<br />
samefod iTvleboda.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul da inglisur enebze. g. a.<br />
464. S. CijavaZe<br />
vefxistyaosnis leqsikidan<br />
`salami daviyefeo~<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1971, № 2, gv. 72-73.<br />
werili exeba 1318-e strofis frazas: umcrosman Zmaman Sori-Sor salami daviyefeo~.<br />
avtori aRniSnavs, rom klasikur poetur teqstebSi `yefa~ `zaxilis~ sinonimad gvxvdeba<br />
(Teimuraz I, vaxtang VI), zogjer arasasiamovno an xamaRal laparaks niSnavs (ioseb-zilixaniani,<br />
s.-s. orbeliani da sxv.). `vefxistyaosnis~ aRniSnul strofSi ki amas unda niSnavdes:<br />
umcrosma Zmam ufross Soridan salami mogiZRveni, salami mogaxseneo. g. a.<br />
465. SoTa ZiZiguri<br />
SoTa rusTavelis enis sakiTxebi<br />
wignSi: S. ZiZiguri, qarTvel klasikosTa enobrivi memkvidreoba, Tb., 1971, gv. 3-48.<br />
gamokvleva Sedgeba sami nawilisagan, pirvelia `SoTa rusTavelis enis safuZvlebi~ (gv.<br />
3-30). masSi avtori ganixilavs ZiriTadad `vefxistyaosnis~ leqsikur da morfologiur aspeqtebs.<br />
misi TqmiT, SoTa rusTavelis ena mravalsaukunovani qarTuli saliteraturo enis<br />
niadagze amoizarda. amasTan erTad, rusTavelma xalxur metyvelebaze dayrdnobiT axali<br />
mimarTuleba misca qarTul saliteraturo enas.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom qarTuli xalxuri ena ori ZiriTadi nakadis — aRmosavlurqarTulisa<br />
da dasavlur-qarTulis gaerTianebaa. `vefxistyaosnis~ enis aRnagobaSi orive<br />
ganStoebaa warmodgenili. sayuradReboa isic, rom rusTavelis enaSi aRmoCenili yvela e.<br />
w. dialeqturi movlena dasturdeba mesxur kiloSi.<br />
meore nawilSi ganxilulia prosodiuli `da~-s adgili da mniSvneloba poemaSi. avtori<br />
fiqrobs, rom `da~ kavSiri odesRac nawilaki iyo da Semdeg miiRo man axali funqcia. is dasturdeba<br />
ara marto rusTavelTan (meoTxe taepis dasawyisSi), aramed xalxur simRerebSi,<br />
leqsebSi da poetebTanac (Teimuraz pirveli, n. ciciSvili, vaxtang meeqvse). mkvlevris daskvniT,<br />
prosodiuli `da~ mainc unda miviCnioT simReridan momdinared; genezisurad igi musikaluri<br />
frazis arqiteqtonikasTan aris dakavSirebuli (gv. 41).<br />
mesame nawili gamoyofilia qvesaTauriT: `zmnis ganmeoreba preverbis saxiT `vefxistyaosanSi~<br />
(gv. 43-48). aq ganxilulia aseTi frazebi: `vin ar damqolos, vin ar da~ (582); `da<br />
wamiRon mkvdari me, wa~ (1609); `saqmeni momxvdes, mo, rani~ (1268) da sxv. winadadebaSi zmnis<br />
Semokleba preverbis saxiT dasturdeba Zveli literaturis sxva ZeglebSic (`Tamariani~,<br />
`abdulmesiani~), agreTve mesxur da moxeur kiloebSi.<br />
avtoris azriT, qarTuli klasikuri poeturi enis es Tavisebureba xalxuri metyvelebis<br />
Zveli normaa. g. a.<br />
145
466. jemal WeliZe<br />
qarTul-polonuri literaturuli urTierTobani XIX s-Si<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli lit. istoriis inst. axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III samecn.<br />
sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1971, gv. 14-15.<br />
467. elguja xinTibiZe<br />
vefxistyaosnis kronosi<br />
Jur. `ciskari~, 1971, № 2, gv. 144-152.<br />
avtori wers: kronosi berZnuli saxelia erT-erTi miTologiuri RmerTisa. ivaraudeba,<br />
rom Tavdapirvelad is miwaTmoqmedebis mfarveli RvTaeba unda yofiliyo; romaelebma kronosi<br />
gaaigives Tesvis italiur RmerTTan saturnusTan. es RvTaeba gadaazrebul iqna astrologiur<br />
mnaTobad, ris Semdegac kronosi (berZ.) da saturnusi (laT.) ewodeba erT-erT<br />
udides da uSores planetas saturns. arabulad mas zuali (zohal) ewodeba da rusTaveli mis<br />
orive saxels axsenebs — zuals da kronoss.<br />
mkvlevari ganmartavs poemis 1414-e strofis Sinaarssa da konosis gavlenis mniSvnelobas<br />
aRweril moqmedebaSi:<br />
maSin qajeTs moiwia usazomo risxva RmrTisa:<br />
kronos, wyromiT Sexedulman, moiSorva sitkbo mzisa;<br />
maTve risxviT gardubrunda borbali da simgrgvle cisa,<br />
velni mkvdarTa ver itevdes, gadiadda jari mkvdrisa.<br />
mkvlevris azriT, rusTaveli aq planeta saturns gulisxmobs da ara berZnul titan-RvTaeba<br />
kronoss. astrologiurad kronosi (saturni) ubedur mnaTobad iTvleba. is bundovnad<br />
Cans da mis kuTnil ferad miCneulia Savi feri. amqveynad misgan modis yovelgvari ubedureba.<br />
mxolod zogjer mzis keTili gavlena anelebs mis mrisxanebas da borotmoqmedebis Zalas.<br />
mocemul SemTxvevaSi, rodesac poemis gmirebi qajebs ebrZvian, kronoss moaklda mzis<br />
`sitkbo~ da man didi ubedureba mouvlina qajebs, igulisxmeba — uzenaesi RmerTis TanxmobiT,<br />
vinaidan planetebi RmerTis neba-survilis mixedviT moqmedeben. g. a.<br />
1972 weli<br />
468. lia andRulaZe<br />
balmonti da saqarTvelo, Tb., 1972, 176 gv.<br />
wigni mogviTxrobs im did Sromaze, rac rusma poetma konstantine balmontma gaswia `vefxistyaosnis~<br />
rusul enaze TargmnisaTvis da im megobrul da SemoqmedebiT urTierTobaze,<br />
rac mas qarTveli inteligenciis warmomadgenlebTan akavSirebda.<br />
avtori aRniSnavs, rom balmonti pirvelia, romlis saxelsac ukavSirdeba rusTavelis<br />
Txzulebis sruli teqstis poeturi Targmani rusul enaze. man oliver uordropisagan moismina<br />
qarTuli xelovnebisa da literaturis qeba da amis Semdeg dainteresda `vefxistyaosniT~.<br />
1913 wels parizSi gaicno paolo iaSvili, 1914 wlis aprilSi ki ukve TbilisSi Camovida,<br />
raTa ufro axlos gascnoboda qarTvel xalxs, mis kulturas, istorias da Seekriba aucilebeli<br />
<strong>literatura</strong> `vefxistyaosnis~ Tarmgnisas gamosayeneblad. mas maspinZlobdnen da<br />
exmarebodnen konstantine erisTavis da aleqsandre yanCelis ojaxebi, elene orbeliani,<br />
paolo iaSvili, tician tabiZe, iuristi da mTargmneli Salva qarTveliSvili, Jurnalisti<br />
grigol diasamiZe da sxvebi.<br />
k. balmontma daiwyo qarTuli enis Seswavla, raSic mas peterburgSi t. tabiZe da margarita<br />
dondua exmarebodnen. meored saqarTveloSi balmonti 1915 wlis Semodgomaze Camovida.<br />
is ukve Tavisi muSaobis pirvel Sedegebs acnobda qarTvel sazogadoebas. sasurveli<br />
stumari quTaisSi miiwvies, sadac xalxmravali da gulTbili Sexvedrebi mouwyves. iona meunargiam<br />
mas `vefxistyaosnis~ Tavisi franguli Targmani gadasca saCuqrad.<br />
ruseTSi dabrunebuli balmonti leqciebs kiTxulobda sxvadasxva qalaqSi. sami Tvis ganmavlobaSi<br />
wakiTxuli 50 leqciis umetesoba rusTavelsa da mis poemas exeboda. igi rus-<br />
146
Tavels `siyvarulis jvarosan rainds~ uwodebda da mas, rogorc poets, evropaSi yvelaze<br />
maRla ayenebda.<br />
1917 wlis zafxulSi k. balmontma `vefxistyaosnis~ Targmna daasrula da kvlav Tbiliss<br />
ewvia, sadac is rusTavelis saRamoebs marTavda da Tavis Targmans kiTxulobda. 1917 wels moskovSi<br />
daibeWda `vefxistyaosnis~ balmontiseuli Targmanis arasruli gamocema, riTac am<br />
poemis rusuli versiis axali etapi daiwyo.<br />
1920 wels k. balmonti evropaSi wavida. erTxans is berlinSi cxovrobda, Semdeg ki parizSi<br />
gadavida. iqac ganagrZobda Targmanis daxvewasa da srulyofas, romelic 1933 wels parizSi<br />
gamoica. 1935, 1936 da 1937 wlebSi ki Tbilissa da moskovSi daibeWda al. svaniZis TaosnobiT. TviT<br />
balmonti ki, am dros ekonomikurad usaxsro da avadmyofi, parizis gareubanSi moxucTa Tav-<br />
SesafarSi imyofeboda. igi iqve gardaicvala 1942 wels.<br />
wignis avtori saubrobs im Rvawlze, rac k. balmonts miuZRvis `vefxistyaosnis~ popularizaciis<br />
saqmeSi ruseTis sazogadoebaSi. aRniSnulia agreTve is naklic, rac am Targmans dahyva<br />
leqsis garegnuli formiT balmontis zedmeti gatacebis gamo.<br />
wignSi CarTulia k. balmontis, misi axloblebisa da qarTveli megobrebis fotosura-<br />
Tebi, xolo bolos (gv. 151-175) dabeWdilia balmontis 1915-1917 wlebis werilebi, romlebSic<br />
`vefxistyaosnis~ Targmnis pirobebi da am Txzulebisadmi mTargmnelis damokidebuleba<br />
aris asaxuli. g. a.<br />
469. aleqsandre baramiZe<br />
SeniSvnebi rusTvelis biografiis sakiTxebze<br />
Tsu-s Sromebi, B4(143), 1972, gv. 216-225.<br />
avtori mimoixilavs sargis kakabaZis monografias `rusTaveli da misi `vefxistyaosani~<br />
(Tbilisi, 1966), sadac Sejamebulia s. kakabaZis nafiqr-naazrevi rusTvelologiis TiTqmis<br />
yvela saWirboroto sakiTxze.<br />
recenzenti konkretulad exeba wignis im nawilebs, romlebSic s. kakabaZe rusTvelis biografiis<br />
sakiTxebs ikvlevs.<br />
al. baramiZis azriT, monografia Tanmimdevrulad ver aviTarebs erTiansa da dasrulebul<br />
koncefciur Tvalsazriss. igi ufro fragmentuli xasiaTis krebulia, Sinaganad Seukravi,<br />
kompoziciurad fxvieri, winaaRmdegobebiT, ganmeorebebiTa da nakleb sarwmuno hipo-<br />
TezebiT savse. n.m.<br />
470. А. Барамидзе<br />
Литературные традиции дружбы и братства народов Закавказья<br />
Jur. `macne~, enisa da lit. seria, 1972, № 4, gv. 19-23.<br />
mkvlevari wers, rom XI-XII saukuneebSi amierkavkasiis erebis mwerlobaSi aqtualuri iyo<br />
mezobeli xalxebis urTierTdaxmarebisa da megobrobis idea. es idea gansakuTrebiT Tvalsa-<br />
Cinoa nizami ganjelisa da SoTa rusTavelis mxatvrul TxzulebebSi. ara mxolod calkeuli<br />
gmirebis, aramed xalxebis megobrobis motivi rusTavelis mier ise universalurad, erovnebaTaSorisi<br />
aspeqtiT aris gaSlili, rom zog mkvlevars (n. mari, i. javaxiSvili) is nawarmoebis<br />
mTavr motivad miaCnda. g. a.<br />
471. al. baramiZe<br />
poeturi metaforis ena da vefxistyaosnis TariRis sakiTxi<br />
alm. `kritika~, 1972, № 1, gv. 109-119; agr. wignSi `narkvevebi...~, VI, Tb., 1975, gv. 30-44.<br />
avtori ixilavs ingliseli qarTvelologis d. langis mier gamoTqmul mosazrebebs<br />
`vefxistyaosnis~ TariRis Sesaxeb.<br />
d. langi Tanmimdevrulad aviTarebs zogad skeptikur Tvalsazriss `vefxistyaosnis~<br />
prolog-epilogis Taobaze da am teqstebiT Semonaxul istoriul-literaturuli xasiaTis<br />
147
cnobebze. avtori SeniSnavs, rom, samwuxarod, langi erideba sakuTari Sexedulebis gamoTqmas<br />
da sxva avtorebis azrs emyareba, maT Soris k. kekeliZis sxvadasxva dros gamoTqmul da<br />
zogjer Semdeg misganve uaryofil Sexedulebebs. aseve iqcevian g. deetersi da i. iedliCka.<br />
Tavis mxriv, k. kekeliZe bolodroindel naSromebSi im Sexedulebebs icavda, TiTqos<br />
`vefxistyaosani~ daiwera Tamaris Semdeg, XIII s. ociani wlebis gasuls. k. kekeliZis damowmebul<br />
Sexedulebas safuZvlad udevs `vefxistyaosnis~ prologis erTi cnobili metaforuli<br />
gamoTqmis Taviseburi interpretacia. esaa `Tamars vaqebdeT mefesa...~ (4,1). `sisxlis cremlebis~<br />
Rvris poeturi metafora al. baramiZis SexedulebiT, sruliadac ar ukavSirdeba<br />
adresatis gardacvalebas, aramed Tavdaviwyebamde misuli Tayvaniscemisa da siyvarulis<br />
gancdis gamoxatvaa. poemis mTeli prologi, maT Soris sacilobeli taepic (4-1), gulisxmobs<br />
saqarTvelos saxelmwifos saTaveSi myof cocxal Tamar mefes, romelsac gverds umSvenebda<br />
misi meuRle daviT soslani, poetis mier metaforiT lomad warmosaxuli (3,1). i.k.<br />
472. h. budenzigi<br />
`vefxistyaosnis~ germanuli Targmanis winasityvaoba<br />
`Der mann im Pantherfell~ von Schota Rustaweli _ `Mickiewisz-Blätter~, Li, 1972, gv. 149-157;<br />
kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, 1976, gv. 284-290 (n. amaSukelis Targmani).<br />
h. budenzigi saubrobs poemis teqstis istoriaze, avtoris vinaobasa da misi biografiuli<br />
cnobebis simcireze; aRniSnavs, rom `vefxisityaosani~ sagmiro eposia, rainduli romani<br />
leqsad. misi TqmiT, rusTvelis nawarmoebi msoflio Txzulebaa, romliTac daiwyo renesansi<br />
saqarTveloSi. `rusTvelis poema iZleva ara marto samyaros mravalferovan suraTs amaRelvebel<br />
bedTa oromtrialSi, es aris agreTve sibrZnis wigni adamianis marTebuli qcevis Sesaxeb~.<br />
h. budenzigis azriT, `vefxistyaosnis~ germanul enaze saTargmnelad yvelaze ufro Sesaferia<br />
hegzametri, mas iyenebdnen: klopStoki, goeTe, Sileri, helderlini da sxvebi. maT<br />
gaagermanules hegzametri; mas axasiaTebs xmis awev-daweva nacvlad antikuri sigrZe-simoklisa.<br />
am cvlilebis wyalobiT hegzametri TiTqos germanuli enisaTvis yofiliyos Seqmnili.<br />
misi germanuli forma asonansebisa da aliteraciebis saSualebas iZleva, romlebic rusTvelis<br />
qmnilebasac axasiaTebs.<br />
mTargmneli Tvlis, rom hegzametri sawindaria rusTvelur originalTan SeZlebisamebr<br />
didi siaxlovis miRwevisa. g. a.<br />
473. jumber gagniZe<br />
vefxistyaosnis vikariseuli ungruli Targmanis istoriisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 2, gv. 144-153.<br />
avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~ bela vikariseuli ungruli Targmanis istorias<br />
da ZiriTadad Cerdeba erT sakiTxze — im qarTvel moRvaweTa pirovnebebis dadgenasa da maTi<br />
wvlilis ganxilvaze, romlebmac daxmareba gauwies bela vikars `vefxistyaosnis~ ungrulad<br />
Targmnis saqmeSi.<br />
avtori xelT arsebuli masalis Seswavlis safuZvelze irkveva, rom bela vikarisaTvis<br />
`vefxistyaosnis~ ungruli Targmanis momzadebaSi daxmareba gauwevia sam qarTvels: giorgi<br />
ciskarauls, romelmac 1909-1912 wlebSi esperantos enaze Targmna poemis didi nawili; grigol<br />
ilarionis Ze wereTelsa da daviT Toloraias, romelTac poemis bolo nawili, 10-12<br />
gverdis moculobiT, uTargmnes b. vikars 1915 wels, germanuli enis saSualebiT. g. a.<br />
474. j. gagniZe<br />
rusTvelis leqsi vefxistyaosnis ungrul TargmanebSi<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
VI samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 18-19.<br />
1. `vefxistyaosnis~ pirvel ungrel mTargmnels bela vikars rusTveluri striqoni<br />
gadmocemuli aqvs ori oTxterfiani rvamarcvledi taepiT. yoveli taepi ritmuli wyobiT<br />
148
axlosaa maRal SairTan, Tumca metri Sedgenilia ara marto qoreuli, aramed iamburi terfebisaganac.<br />
2. ungruli teqstis analizidan Cans, rom mTargmnels SeumCneveli darCa maRali da dabali<br />
Sairis nairsaxoeba, amitom es Targmani Tavidan bolomde moqceulia erT ritmul CarCoSi.<br />
3. meore mTargmnels — Sandor veoreSs poemis dabali Sairis strofebi gawyobili aqvs<br />
16-marcvliani silaburi sazomiT, xolo maRali Sairisa — 15-marcvliani silaburi sazomiT.<br />
4. orive TargmanSi katrenis taepebi Sekrulia erTiani riTmiT. riTmebi arazustia, rac<br />
ufro bunebrivia ungruli leqsisaTvis, vidre zusti riTma. g. a.<br />
475. zviad gamsaxurdia<br />
`vefxistyaosani~ inglisur enaze<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 2, gv. 33-56; № 4, gv. 89-108.<br />
avtori ganixilavs poemis prologis m. uordropiseul da v. uruSaZiseul inglisur<br />
Targmanebs. amave dros iZleva qarTuli teqstis ganmartebas.<br />
mkvlevari gansakuTrebiT vrclad exeba rusTavelis msoflmxedvelobis maCvenebel strofebs<br />
da aucileblad Tvlis ucxour TargmanSi maTi Sinaarsis zustad gadatanas. misi azriT,<br />
I da II strofebSi mocemulia qristianuli cnebebi. pirveli taepi: `romelman Sehqmna samyaro<br />
ZaliTa miT ZlieriTa~ niSnavs: mamam Sehqmna samyaro Zis meSveobiT, Tavisi Zalis meSveobiT.<br />
pavle mociqulis termins `Zali uxilavi~, romelic niSnavs Ze RmerTs, rusTaveli iyenebs<br />
imave mniSvnelobiT. mamisa da Zis Semdeg naxsenebia suli, anu suliwminda: `zegardmo<br />
arsni suliTa yvna...~.<br />
avtori exeba prologis TiTqmis yvela strofs da aRniSnavs arasworad an Tavisuflad<br />
Targmnis SemTxvevebs, romlebic ufro xSirad gvxvdeba v. uruSaZis TargmanSi.<br />
avtors interpolaciebad miaCnia prologis 28, 29, 30-e strofebi, romelnic TavianTi `vulgaruli<br />
filosofiiT~ ewinaaRmdegebian mijnurobis rusTaveliseul gagebas da sasurvelad<br />
Tvlis maT amoRebas rogorc qarTuli teqstidan, ise ucxouri Targmanebidan. g. a.<br />
476. akaki gawerelia<br />
qarTuli versifikacia da rusTavelis leqsi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 14 aprili, № 15, gv. 3-4.<br />
werili exeba Jurnal `sabWoTa xelovnebaSi~ (1972, № 2) dabeWdil akad. g. wereTlis narkvevs<br />
`metri da ritmi vefxistyaosanSi~. ak. gawerelia aRniSnavs, rom g. werTlis werili `araordinaluria~.<br />
am naSromis mizania, axsnas vefxistyaosnis metri da riti tradiciuli qarTuli metrikis<br />
safuZvlebis sruli uaryofis gziT da maTematikurad daasabuTos genialuri poeturi<br />
nawarmoebis sazomSi `simetriisa~ da `RvTaebrivi proporciebis~ aRmoCena. ganzraxva misasalmebeli<br />
iqneboda, rom mas istoriuli, faqtiuri da Teoriuli gamarTleba hqondes, radgan poeturi<br />
forma araa statikuli ram, masSi elementTa gaqvavebul `harmoniasTan~ ki ar gvaqvs saqme,<br />
aramed mudmiv cvalebadobasTan, dinamizmTan da xSirad elementTa urTierbrZolasTanac~.<br />
ak. gawerelia acxadebs: imis gamo, rom misTvis miuRebelia g. wereTlis mosazrebani am<br />
sakiTxis garSemo, igi erTguli rCeba qarTuli versifikaciis im generaluri da Tanac tradiciuli<br />
xazisa, romlis dasawyisSi e. bolxovitinovi dgas. recenzentis azriT, 170 wlis tradiciis<br />
uaryofa ar SeiZleba, radgan `mecnierebaSi memkvidreobiTobis axal xarisxSi ayvana<br />
ufro nayofieria, vidre erTbaSad yvelafris ugulebelyofa da carieli adgilis danaxva<br />
iq, sadac rTveli moweulia~. c.e.<br />
477. a. gelovani, v. kuprava<br />
aqa ambavi panTeristyaosnisa<br />
Jur. `mnaTobi~, 1972, № 1, gv. 154-159.<br />
werili exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseul germanul Targmans. avtorebi mTargmnels<br />
brals sdeben originalis SeryvnaSi. amis erT-erT ZiriTad argumentad motanilia<br />
149
germanuli Targmanis saTaurSi da teqstis saTanado adgilebSi sityva `vefxis~ gadatana<br />
panterad (Panther). maTi azriT, qarTuli `vefxis~ germanuli Sesatyvisia `Tiger~, romelic<br />
zolebiani tyavis mqone mxecs gulisxmobs; is mSvenierebisa da Zlierebis simboloa. panTera<br />
ki igive avaza, anu leopardia, romelsac tyvaze xalebiani bewvi aqvs.<br />
avtorebi h. budenzigis Targmanis nakls xedaven imaSic, rom is Sesrulebulia hegzametriT<br />
da ara riTmiani leqsiT. maTi TqmiT, ori mTavari komponentis — sizustisa da poeturi<br />
samoselis SemoZarcva budenzigis Targmans wonas ukargavs (ix. gamoxmaureba, anot. № 519). g.a.<br />
478. ivane gigineiSvili<br />
mravlobiTi ricxvis formaTa zogi Taviseburebis Sesaxeb<br />
`vefxistyaosnis~ enaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 3, gv. 99-120.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ enaSi —n da —T(a) sufiqsiani mravlobiTis formebia<br />
gabatonebuli, Tumca gvxvdeba —eb sufiqsiani formebic da gacilebiT xSirad, vidre<br />
Zvel qarTulSi. saxelebSi —eb sufiqsiani formebi ufro sariTmo sityvebSi gvxvdeba: gubebi,<br />
Subebi; karebi, farebi; pirebi, Wirebi da sxv.<br />
-n sufiqsiani mravlobiTis formiT aris warmodgenili kninobiTis —a sufiqsiani fuZeebi:<br />
xanani, fisani, fonani, velani, tyubani, qvelani, Semagonani, meotani, mdenani da misT.<br />
xSirad gvxvdeba masdari —n sufiqsiani formiT, romelic SinaarsiT mxolobiTisagan<br />
ar gansxvavdeba, mag.: Tmenani, Tqmani, Svelani, xlebani, debani, daRrejani, didebani, risxvani,<br />
wyalobani, Sebmani, gayrani da sxv.<br />
saxeli ride gvxvdeba rogorc mravlobiTi formiT, ise —n da —eb sufiqsebiT: rideni,<br />
ridebi.<br />
avtoris dakvirvebiT, rusTvelis enaSi uTuod igrZnoba qarTuli enis dialeqtTa monawileobis<br />
gaZliereba, cocxali sasaubro metyvelebis erTgvari moZalebac. es safuZvels<br />
qmnida imisaTvis, rom saliteraturo enaSi momravlebuliyo rogorc leqsikuri, ise sityvaTwarmoebiTi<br />
da morfologiur-sintaqsuri variantebi da gazrdiliyo maTi xvedriTi<br />
wona. amis gamo es ena aRar iyo ise unificirebuli da mkacri normebis mqone, rogorc misi<br />
winamorbedi samwerlo ena iyo. enis Tavisufleba yvelaze reliefurad swored poeziis enaSi<br />
SeiZleboda warmoCeniliyo. g. a.<br />
479. dimitri gonaSvili<br />
bumbulo<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 12 maisi, № 19, gv. 4.<br />
avtori wers: `vefxistyaosnis~ erT strofSi, romelic mkvlevarTa da gamomcemelTa<br />
umetesobas gviandel CanarTad miaCnia, naxsenebia sityva `bumbulo~. asmaTi eubneba tariels:<br />
sjobs, erTi kaci iaxlo, ilxende misis WvretiTa,<br />
viT iadoni, ar mokvde bumbulos TeslTa kvnetiTa.<br />
am sityvas xelnawerebSi aqvs variantuli wakiTxvebi: bumburos, bunbulos, bulbulis.<br />
qarTul botanikur leqsikonebsa da cnobarebSi arc erTi dasaxeleba Setanili araa. mas mxolod<br />
s-s. orbeliani axsenebs mokle ganmartebiT: `balaxia~.<br />
es mcenare bumbulo naris saxeliT cnobilia qiziyur kiloSi. misi gavrcelebis mixedviT<br />
toponimebic gaCenila. mag. sof. Zveli anagis (siRnaRis r.) aRmosavleTiT erT borcvs `bumbulos<br />
Tefas~ ewodeben. amave saxeliT ixseneba wiTelwyaros raionis sof. gamarjvebis dasavleTiT<br />
8-9 km-ze mdebare adgili.<br />
bumbulo izrdeba rogorc yamir masivebSi, ise marcvleuliT daTesil xnulebSi. mTavar<br />
Reroze sosanis feris yvavilebi uviTardeba, romlebic simsubuqiT qaTmis bumbulis msgavsia.<br />
maTze mimagrebulia wvrili, mogrZo Teslebi. isini advilad ifanteba qaris saSualebiT. g.a.<br />
150
480. boris darCia<br />
kidev erTi SemTxveva vefxistyaosnis xelnawerebSi teqstis Semoklebisa<br />
saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 66, 1972, № 2, gv. 497-500.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ erT-erTi damatebis _ `tarielis anderZis~<br />
erTi nawili (strofebi: №№ 2049, 2057-2059) sxva redaqciis xelnawerebSi (GHJQ 1 U 1 ) Semoklebulia<br />
da warmodgenilia sami strofiT; erTi strofi amoRebulia, magram misi zogi wakiTxva<br />
gamoyenebulia sxva strofebSi. teqstis aseTi ganzrax Semokleba dadasturebulia agreTve<br />
`xvarazmelTa ambavSic~, oRond sxva xelnawerebSi (EFIRZ...).<br />
narkvevs axlavs reziume rusul da inglisur enebeze. g. a.<br />
481. b. darCia<br />
`qarTlis cxovrebaze~ minaweri strofis Sesaxeb<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 1 seqt., 35, gv. 2.<br />
avtoris msjelobis sagania `qarTlis cxovrebis~ erT-erTi nusxis aSiaze miwerili<br />
strofi, romelic ase iwyeba: `Svilo saridan, uCemoT Tvali cremliTa Sename...~. istorikosi<br />
k. grigolia mis avtorad vaxtang meeqvses varaudobs.<br />
b. darCia miuTiTebs, rom es strofi `vefxistyaosnis~ erT-erTi gviandeli damatebis,<br />
tarielisa da nestan-darejanis `anderZis~ nawilia, misi avtori ki poemis e. w. `zazaseuli~<br />
nusxis gadamweri, cnobili poeti da saeklesio moRvawe ioseb Tbilelia (saakaZe). dasaxelebuli<br />
`anderZi~ da zogi sxva damatebac, romlebic `zazaseul~ nusxaSia, ioseb Tbilelis<br />
SeTxzulia. g. a.<br />
481a. b. darCia<br />
mecnieri da moqalaqe<br />
(a. baramiZis dabadebis 70 da moRvaweobis 50 wlisTavi)<br />
gaz. `soflis cxovreba~, 1972, 31 marti, № 76, gv. 3.<br />
avtori wers cnobili mecnierisa da pedagogis, akad. aleqsandre baramiZis cxovrebisa da<br />
samecniero moRvaweobis Sesaxeb. aRniSnavs, rom igi xelmZRvanelobda rusTvelologiisa<br />
da Zveli qarTuli literaturis ganyofilebebs saqarTvelos mecnierebaTa akademiis qar-<br />
Tuli literaturis institutSi. 1966 wlidan iyo am institutis direqtori. werilSi sagangebod<br />
xazgasmulia a. baramiZis damsaxureba rusTvelologiaSi, dasaxelebulia misi monografia<br />
rusTavelze, sadac `safuZvlianad ganxilulia yvela ZiriTadi problema, romelic<br />
ki dgas `vefxistyaosnisa~ da misi avtoris Sesaxeb~. g. a.<br />
482. vefxistyaosnis riTmaTa simfonia<br />
Seadgina akaki xinTibiZem, Tb., 1972, 352 gv.<br />
wigni gamocemulia Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelis kabinetis grifiT.<br />
simfonia moicavs `vefxistyaosnis~ boloriTmebs, SidariTmebsa da TavriTmebs. igi Sedgenilia<br />
poemis 1966 wlis mecnieruli gamocemis mixedviT (a. SaniZisa da a. baramiZis redaqcia).<br />
riTmebi dalagebulia strofuli TanmimdevrobiT, TiToeuli strofis riTma calkea warmodgenili.<br />
simfonia agebulia sariTmo sityvebze (da ara klauzulebze), mag., me-5 strofis<br />
riTmaa bilisa, magram motanilia sariTmo sityvebi mTlianad: tkbilisa _ bage-kbilisa —<br />
mowyobilisa — lbilisa.<br />
wigns erTvis Semdgenlis winasityvaoba (gv. 3-14) da saZieblebi: sariTmo sityvaTa, sariTmo<br />
klauzulebis, SidariTmiani strofebis, majamuri strofebis, arazustriTmiani<br />
strofebis da SedgenilriTmiani strofebisa. g. a.<br />
151
483. rusudan Tuliani<br />
gamoCenili ungreli mxatvari _<br />
`vefxistyaosnis~ cocxali suraTebis damdgmeli<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, № 4, gv. 104-106.<br />
avtori wers, rom ungreli mxatvari mixai ziCi, romelic XIX s-is 80-ian wlebSi peterburgSi<br />
cxovrobda, saqarTveloSi Camovida m. lermontovis poema `demonis~ ilustraciebis<br />
Seqmnis mizniT. mas aq SesTavazes `vefxistyaosnis~ dasuraTeba. m. ziCi daTanxmda, magram<br />
ilustraciebis Seqmnamde gadawyvita cocxali suraTebis dadgma.<br />
werilSi saubaria am uCveulo warmodgenis samzadisze, mis dadgmaze TbilisSi, quTaisSi,<br />
moskovSi, peterburgsa da briuselSi, da im gamoxmaurebaze, rac am warmodgenebs hqonda<br />
sazogadoebasa da presaSi. g. a.<br />
484. guram kartozia<br />
erTi taepis wakiTxvisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 1 seqt., № 35, gv. 2.<br />
avtors sadavod miaCnia `vefxistyaosnis~ 1966 w. saiubileo gamocemis wakiTxva: `vinca<br />
kacman Zma iZmos, Tu daca idos~ (301,1). misi dakvirvebiT, sayuradRebo wakiTxvas iZleva<br />
mozrdili jgufi poemis xelnawerebisa: `vinca kacma iZmos anu Tunda idos~. magram `daca<br />
idos~ daJinebiT meordeba xelnawerTa umravlesobaSi. mkvlevris azriT, B 5 nusxaSi unda<br />
iyos daculi saZiebeli dedniseuli wakiTxva: `vinca kacman iZmos anu da-ca-idos~. aq daidos<br />
zmna ca nawilakiTaa gankveTili. `vinca~ nacvalsaxeli dakavSirebulia zmnebTan: vinca iZmos,<br />
vinca daidos.<br />
da-ca-idos sariTmo sityvaa da amitom gayofiladaa warmodgenili Zvel xelnawerebSi;<br />
zogi kaligrafi tmesian formebs or sityvad werda: zmniswini CarTuli nawilakebiTurT calke<br />
iyo gamoyofili, aman ki, Tavis mxriv, gamoiwvia teqstis sxvadasxvagvarad gaazreba da misi<br />
sworeba.<br />
zmna doba poemaSi, Cveulebriv, uzmniswinod gvxvdeba, magram iqve gvaqvs mimReoba `dasadobeli~<br />
(243,1), romelic swored zmniswinian formebs (daidobs, daido, daidos...) gulisxmobs<br />
amosavlad. aRniSnulis safuZvelze daaskvnis mkvlevari, rom sadavo taepi ase unda<br />
daibeWdos:<br />
ymasa uTxra: `vinca kacman iZmos anu da-ca-idos...~. g. a.<br />
485. v. kaxniaSvili<br />
didi interesiT<br />
(qarTul-germanuli literaturuli urTierTobani)<br />
gaz. `komunisti~, 1972, 20 Teb., № 43, gv. 3.<br />
avtori wers qarTul-germanul samwerlo da kulturul urTierTobaze XVII s-dan XX s-is<br />
70-ian wlebamde. erT-erT saintereso etapad miCneulia qarTveli da germaneli mwerlebisa<br />
da mecnierebis TanamSromloba `vefxistyaosnis~ TargmnasTan dakavSirebiT. aRniSnulia, rom<br />
avstrielma hugo hupertma, romelic oTx weliwads cxovrobda Cvens qveyanaSi, qarTveli<br />
mecnierebis daxmarebiT Targmna `vefxistyaosani~. es pirveli sruli poeturi Targmania<br />
das. evropis xalxTa enebze; wignad daibeWda 1955 wels.<br />
arsebobs agreTve germaneli poeti qalis maria pritvicis poeturi Targmani, romelic<br />
dRemde arsad gamoqveynebula. 1953 wels Jurnal `novoe gezelSaftis~ me-11 nomerSi daibeWda<br />
`vefxistyaosnis~ nawyveti, romlis Targmani martin remanes ekuTvnis.<br />
rusTavelis poemis Targmna daasrula doqtorma herman budenzigma. misma Targmanma<br />
specialistebis mowoneba daimsaxura. g. a.<br />
152
485a. nik. kenWoSvili<br />
`vefxistyaosani~ iTargmneba hindi enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 30 ivnisi, № 26, gv. 2.<br />
avtoris cnobiT, indoel poets madan lal madhus gadawyvetili aqvs `vefxistyaosnis~<br />
Targmna hindi enaze. madhus Targmnili aqvs rusulidan samocdaaTamde nawarmoebi, maT Soris<br />
— dostoevskis, tolstois, turgenevis, puSkinis, gorkis, Soloxovis, aitmatovisa da k.<br />
gamsaxurdias Txzulebebi. g.a<br />
486. daviT kobiZe<br />
kvlav visramianis sakiTxebi da sxva<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 1, gv. 168-187.<br />
qvesaTaurSi `uguloba~ (gv. 172-176) avtori ekamaTeba m. Toduas, romelic werda: `ugulo~<br />
sparsul poeziaSi mijnurs, satrfosagan gulwarTmeuls niSnavso. amis kvalobaze `vefxistyaosnis~<br />
frazaSi: `kacsa dasvris uguloba~, es sityva siyvaruliT iseT gatacebad, imgvar<br />
Tavdaviwyebad miaCnia, romelic mijnurs saZraxis mdgomareobaSi agdebs da xalxis TvalSi<br />
`dasvril kacad~ warmoaCens.<br />
d. kobiZe SeniSnavs, rom `ugulo~ marTlac niSnavs Seyvarebuls, magram `vefxistyaosanSi~<br />
mas ufro farTo Sinaarsi aqvs, kaci SeiZleba megobris siyvarulis gamoc iyos `ugulo~,<br />
mag.: `guli mas aqvs, ugulosa aqa xeli ra mexdebis~ (741,2). mkvlevari Tvlis, rom `ugulo~<br />
da `uguloba~ sxvadasxva azrisa da Sinaarsis matarebeli sityvebia. igi eTanxmeba al. baramiZes,<br />
romlis azriT, uguloba yalb, zerele siyvaruls gulisxmobs. g. a.<br />
487. nodar koWlaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ axali poeturi Targmani iaponurad<br />
gaz. `samSoblo~, 1972, 12 maisi, № 9, gv. 2; gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 23 ivnisi, № 25.<br />
avtori aRniSnavs, rom rusTavelis poemis iaponuri Targmani pirvelad 1955 wels daibeWda,<br />
prozaulad Sesrulebuli poet ipei fukuros mier. rusTavelis iubiles dReebSi<br />
mTargmneli stumrobda saqarTvelos da Sexvedrebi hqonda Salva nucubiZesTan. amis Semdeg<br />
man gadawyvita leqsiT eTargmna misTvis sayvareli Txzuleba. gamomcemel rioxe komiamasa<br />
da sazRvargareTis qveynebTan megobrobisa da kult. urTierTobis saqarTvelos sazogadoebis<br />
xelSewyobiT ipei fukurom 1971 wels daasrula poeturi Targmani, romeliT daibeWda<br />
1972 wlis dasawyisSi. wigni Seicavs 254 gverds, poligrafiulad brwyinvaledaa<br />
gamocemuli, dasuraTebulia m. ziCis, s. qobulaZis, ir. ToiZis, n. ianqoSvilis, l. cucqiriZis<br />
da g. CirinaSvilis naxatebiT. wignis SesavalSi laparakia `vefxistyaosanze~ da im epoqis<br />
saqarTvelos istoriaze, kulturasa da ganaTlebaze. g. a.<br />
488. daviT laSqaraZe<br />
qarTul-evropuli literaturuli urTierTobani 50 wlis manZilze<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 4, gv. 24-41.<br />
vrcel mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ ori Targmania<br />
gamoqveynebuli inglisur enaze; male daibeWdeba mexuTe franguli Targmani, germanul<br />
Targmanebs ki miemata h. budenzigis Targmani, romelic Jurnal `mickeviC bletterSi~ qveyneboda<br />
da male calke wignadac gamoicema.<br />
`vefxistyaosnis~ prozauli Targmani polonur enaze (daibeWda Jur. `biblioTeka var-<br />
Savskas~ meoTxe nomerSi, 1863 w.) gaukeTebia kazimir lapCinskis, giorgi erisTavis daxmarebiT.<br />
nawyvetebi Sandor veoreSis mier ungrulad Targminili `vefxistyaosnidan~, romelic<br />
1954 wels gamoqveynda, Setanilia saSualo da umaRlesi saswavleblebis damxmare qrestomaTiebSi.<br />
g. a.<br />
153
489. d. laSqaraZe, j. gagniZe<br />
herman budenzigi — vefxistyaosnis axali germaneli mTargmneli<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 24 marti, № 11-12, gv. 3.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom cnobilma germanelma poetma da mTargmnelma herman budenzigma<br />
1969 wlis noembridan daiwyo rusTavelis Txzulebis hegzametriT Targmna da amJamad<br />
faqtobrivad dasrulebulia es samuSao. Targmanis didi nawili sinjis saxiT ukve gamoqveynda<br />
Jurnal `mickeviC-bletterSi~. germanulenovani mkiTxveli mas mowonebiT Sexvda. h. budenzigis<br />
Targmans maRal Sefasebas aZleven: Sveicarieli qarTvelologi lea fluri, gazeTebi<br />
`haidelberger tageblati~ da `manhaimer morgeni~.<br />
h. budenzigs qarTuli teqstis `vefxi~ Targmnili aqvs `panterad~. saTaurSic asea: `Der Ritter<br />
im Pantherfell~. es mTargmnelis originaloba an axireba ar aris; poemis saTauri evropul enebze<br />
metwilad asea Targmnili.<br />
mimdinare wlis maisSi h. budenzigi kidev apirebs Camosvlas saqarTveloSi, raTa sabolood<br />
daazustos `vefxistyaosnis~ axali Targmani. g. a.<br />
490. [`lit. saqarTvelos~ redaqcia]<br />
boris gaponovi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 11 agv., № 32, gv. 4.<br />
gazeTSi dabeWdilia nekrologi `vefxistyaosnis~ klasikur ebraul enaze (ivriTze)<br />
mTargmnelis _ boris gaponovis gardacvalebis gamo. masSi mokled gadmocemulia b. gaponovis<br />
biografia da CarTulia nawyvetebi poemis ebrauli gamocemis redaqtoris abraam Slionskis<br />
`winasityvaobidan~, romelic am Targmanis gamocemas ebrauli mwerlobisaTvis udides<br />
movlenad miiCnevs. g. a.<br />
491. [`lit. saqarTvelos~ redaqcia]<br />
`vefxistyaosnis~ leqsTwyobis sakiTxebi<br />
(diskusiis angariSi)<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 19 maisi, № 20, gv. 2; 26 maisi, № 21, gv. 2-3.<br />
mweralTa kavSirSi Sedga literaturuli kritikis seqciisa da saqarTvelos ssr mecnierebaTa<br />
akademiis `vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgeni komisiis~ gaerTianebuli<br />
sxdoma, sadac akademikosma giorgi wereTelma waikiTxa moxseneba Temaze: `metri da ritmi<br />
vefxistyaosanSi~.<br />
momxsenebelma aRniSna: vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgeni komisiis mier gamosacemad<br />
damzadebulia da ukve ibeWdeba Sroma `metri da riTma vefxistyosanSi~ (riTma-<br />
Ta simfonia da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi). naSromis erT nawilSi warmodgenilia<br />
riTmebi, dalagebuli anbanze saTanado karedebis CvenebiT. simfonias erTvis<br />
riTmebisa da sariTmod gamoyenebuli sityvebis saZieblebi.<br />
meore nawili Seicavs poemaSi xmarebuli sityvebis marcvlobrivi ganawilebis cxrilebs.<br />
am Sromas win uZRvis gamokvleva `metri da riTma vefxistyaosanSi~.<br />
mecnieris azriT, mcdaria dRemde gavrcelebuli Sexeduleba, TiTqos qarTul, viTomda<br />
silabur-tonur, leqsTwyobas, safuZvlad udevs qore, daqtili, peoni da sxva sidideebi,<br />
romlebic klasikuri leqsTwyobisaTvis aris damaxasiaTebeli. mkvlevari uaryofs im mosazrebas,<br />
rom vefxistyaosanSi Cven qoreebi da daqtilebi gvaqvs da saTanado mtkicebis safuZvelze<br />
daaskvnis, rom maxvili ar SeiZleba iyos metrikuli da ritmuli erTeulebis maregulirebeli<br />
qarTul leqsSi, radgan igi ar aris relevanturi. igi TamaSobs erTgvar rols,<br />
rogorc eqspresiuli faqtori, pauzasTan erTad monawileobs agreTve mijnis fenomenis<br />
SeqmnaSi. mijnis faqtori dRemde SeumCneveli iyo Cvens samecniero <strong>literatura</strong>Si. mijna<br />
(Ria mijna) aris sazRvari erTi morfemis bolokidur fonemasa da momdevno morfemis Tavkidur<br />
fonemas Soris, rasac ganapirobebs pauza, ritmi da maxvili.<br />
154
Tul mimarTebebs: marcvlebs, sityvebs, segmentebs, karedebsa da strofebs Soris safuZvlad<br />
udevs simetria da `oqros kveTis~ proporcia, romelic vefxistyaosanSi srulyofilebis<br />
sazRvrebs aRwevs.<br />
moxsenebis garSemo gaimarTa msjeloba. nodar naTaZem aRniSna: g. wereTlis mier dasabuTebuli<br />
Tezisi aris axali SezRudva, romelsac rusTvelis leqsi akmayofilebs. igi emateba<br />
manamde cnobil SezRudvebs, magram ar moxsnis maT, kerZod igi ar moxsnis maxvilis,<br />
rogorc vefxistyaosnis leqsis konstruqciuli elementis faqtors. es imiT mtkicdeba, rom<br />
vefxistyaosanSi sistemuri xasiaTi aqvs dabal SairSi sammarcvliani, xolo maRalSi ormarcvliani<br />
riTmis xmarebas.<br />
akaki xinTibiZem aRniSna: akad. g. wereTlis gamokvlevaSi didi adgili aqvs daTmobili<br />
rusTvelis leqsis silaburobis sakiTxs. es gamokvleva mraval sayuradRebo problemas svams<br />
qarTuli leqsis mkvlevarTa winaSe. igi principuli, ukompromiso naSromia, saetapo mniSvneloba<br />
aqvs qarTuli poetikis ganviTarebisaTvis da misi yovelmxrivi Sefasebac momavlis saqmea.<br />
akaki uruSaZis sityvidan: `vefxistyaosnis~ leqsTwyobis sakTxebs mravali gamokvleva<br />
mieZRvna, magram mecnierulad dasabuTebuli, damarwmunebeli daskvna rusTveluri leqsis<br />
gasaocari simdidris, melodiurobisa da harmoniulobis Taobaze dRemde aravis warmoudgenia.<br />
kvleva-Ziebis swor gzaze warmarTvas dabrkolebas uqmnida is garemoeba, rom rusTvelis<br />
leqss (da saerTod qarTuli leqsis bunebas) ganixilavdnen qarTulisagan sruliad gansxvavebuli<br />
enebisaTvis damaxasiaTebel metrul da tonur leqsTwyobaTa sqemebis safuZvelze.<br />
givi gaCeCilaZem Tqva: Tu mivmarTavT metaforas da qarTul leqss warmovidgenT mTis<br />
mwvervalad, romelic ostatma alpinistma-mkvlevarebma unda aiRon, SeiZleba iTqvas, rom<br />
es mwvervali kidev erTxel aRebulia axali, yvelaze cicabo kedlis mxridan, romelsac rus-<br />
Tavelis leqsi ewodeba, xolo Tu rusTavelis poezia qarTuli poeziis umaRlesi gamoxatulebaa,<br />
maSin Tamamad SeiZleba iTqvas, rom misi leqsis ZiriTadi kanonzomierebani, kerZod<br />
misi silaburi struqtura, gavrcelebuli aRmoCndeba danarCen qarTul sazomebzec da saer-<br />
Tod mTel qarTul leqsze.<br />
naSromi axleburad ayenebs sityvis maxvilis sakiTxs qarTulSi da terfis Seqmnis SesaZleblobas<br />
safuZvels aclis. am SemTxvevaSi maxvils aRara aqvs leqsis is maorganizebeli<br />
funqcia, romelic inglisurs an rusuls axasiaTebs. aq gadamwyvetad gamodis marcvalTa<br />
raodenobrivi ganawileba sazomSi; muxlTa, anu segmentTa Sefardeba, romlis mixedviTac<br />
SeiZleba Seicvalos ritmi erTi zomis leqsis farglebSic.<br />
Tamaz gamyreliZis azriT, g. wereTlis mier Catarebuli analizi rusTavelis leqsisa<br />
warmoadgens Tanamedrove struqturuli poetikis brwyinvale nimuSs, romelsac, udavoa,<br />
didi saerTaSoriso rezonansi eqneba.<br />
roland beriZem aRniSna, rom 16-marcvliani leqsi erTaderTi araa, romelSic oqros<br />
kveTis proporcia Cans; aTmarcvlian da Tormetmarcvlian sazomebSic SeiZleba aRmovaCinoT<br />
rogorc oqros kveTis proporcia, ise eqvivalenturi simetria.<br />
aleqsandre baramiZis gamosvlidan: akademikos giorgi wereTlis gamokvleva mniSvnelovan<br />
movlenad mimaCnia. friad sando statistikuri monacemebis safuZvelze g. wereTels<br />
mTlianobaSi aqvs Seswavlili da gaazrebuli rusTveluri leqsis buneba da xasiaTi. Sedegebic<br />
umeteswilad ucilobelia da misaRebi, dadgenilia rigi uryevi kanonzomierebani. c.e.<br />
492. maia mamacaSvili<br />
galoba SvidTa mnaTobTaTvis nizamis `leili da majnunsa~<br />
da `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 3, gv. 61-81.<br />
gamokvlevaSi mocemulia astrologiisa da astronomiis ganviTarebis zogadi etapebi,<br />
uZvelesi droidan XII-XIII saukuneebamde, evropisa da aziis qveynebSi. avtori aRniSnavs, rom<br />
astrologiuri codna ciur mnaTobTa Sesaxeb gaiziara monoTeisturma religiebma — qristianobam<br />
da islamma. samyaros agebulebis modeli orive sarwmunoebis swavlulTa da poetTa<br />
nawerebSi erTnairad iyo warmodgenili.<br />
poemaSi `leili da majnuni~ varskvlaviani Ramis aRweraSi `nizami amJRavnebs astronomiisa<br />
da astrologiis brwyinvale codnas, rasac igi poetur fonad iyenebs Tavisi Teologiuri<br />
koncefciis gasaSlelad. (...) misi mizania warmoadginos geocentruli sistemis mixedviT<br />
155
Suasaukuneebis cis suraTi da muslimanuri samyaros upirvelesi mnaTobis — RvTaeba mTvaris<br />
— moZraoba zodiaqoTa sartyelSi.<br />
aRmosavluri renesansis poeziaSi pirvelad nizamisTan aris mocemuli mnaTobTa vedrebis<br />
poeturi modeli, sadac astrologia savsebiT morgebulia monoTeistur islams~ (gv. 75).<br />
nizamis poemaSi majnuni Semweobas sTxovs siyvarulSi mnaTobebs (zuhrasa da muSTars)<br />
da mxolod Semdeg mimarTavs daxmarebisaTvis RmerTs (alahs, caTa ufals).<br />
rusTavelis poemaSi avTandili vedrebiT mimarTavs mTel varskvlavur cas — 7 mnaTobs.<br />
RmerTi aq ar Cans da, TiTqos, arc astrologiuri kavSiri Cans RmerTsa da mnaTobebs Soris.<br />
magram poemis sxva adgilebSi es kavSiri aSkaradaa gamoxatuli. mag.: str.1: `romelman Seqmna<br />
samyaro...~; 801: `RmerTo, RmerTo, geajebi...~; 809: `ilocavs, ityvis, maRalo...~; 1050: `yrmaman<br />
uTxra: madli RmerTsa...~. amgvarad, rusTavelTan, iseve rogorc nizamisTan, mnaTobTa TavSi<br />
`zis~ RmerTi — erTi, ucnauri, uTqmeli, uxilavi, ufali uflebaTa...<br />
avTandilis vedreba mnaTobebisadmi astrologiuri xasiaTisaa. aq TiToeuli mnaTobi<br />
Tavisi astrologiuri bunebisa da niSnis mixedviTaa daxasiaTebuli. rusTavelis mixedviT,<br />
pirveli mnaTobia mze. is aris `mZleTa mZle~, sferos SuaSi myofi, romelsac morCileben sxva<br />
mnaTobebi. igi aniWebs adamians beds.<br />
rusTaveli astronomiul plansac iTvaliswinebs. man icis, rom merkuri (otaridi) mzis<br />
orbitaSi myofi mnaTobia. is brunavs mzesTan erTad (`otarido, Sengan kide arvis migavs<br />
saqme sxvasa, mze mabrunvebs, ar gamiSvebs...~).<br />
aseve astronomiis codniT aris axsnili mTvaris gavsebisa da daklebis fazebi (`mze<br />
gamavsebs, mzeve gamlevs...~).<br />
rusTaveli formalurad icavs saSualo saukuneebis sayovelTaod aRiarebul astronomiul<br />
sistemas (geocentruls), magram faqtobrivad arRvevs mas (radgan mnaTobTa rigs iwyebs<br />
mziT) (gv. 78).<br />
mkvlevris azriT, nestanis gaTavisufleba qajeTidan simbolurad gamoxatavs mzisa da<br />
gvelis brZolis miToss. `brZola gvelTan unda gavigoT, rogorc mzis (logosis) mier gvelis<br />
(qaosis) daZleva. mze aris tarieli, mTvare — nestan-darejani da gveli — qajeTis cixe.<br />
mTvare uZvelesi droidan aris sulis simbolo, miTologiurad ki — mzis sasZlo~ (gv. 81). g. a.<br />
493. levan menabde<br />
rusTveli da amerikis sazogadoebrioba<br />
Tbilisis sax. universiteti, filologiis fak-is XV samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 17.<br />
SoTa rusTveli da misi Txzuleba evropis qveynebSi XIX saukunis dasawyisidan ixseneba,<br />
amerikis kontinentze ki rusTvelis Semoqmedebis gacnoba da aRiareba ufro gviandeli, XX<br />
s-is movlenaa.<br />
amerikis ramdenime qveynis (aSS, Cile, kuba, kanada, venesuela) Tanamedrove moRvaweTa<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> naazrvi cxadyofs, rom amerikis sazogadoebriobis mniSvnelovanma nawilma<br />
safuZvlianad gaicno `vefxistyaosani~ da dabejiTebiT aRiara rusTvelis genialoba<br />
(ix. anot. № 494a). g. a.<br />
494. l. menabde<br />
rusTveli amerikaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 3, gv. 47-60.<br />
rogorc avtori wers, amerikis kontinentze rusTvelis saxelis xseneba iwyeba me-20 s.<br />
40-iani wlebidan. `enciklopedia amerikanas~ 1945, 1959 da 1963 wlebis gamocemebSi dabeWdilia<br />
mokle cnobebi rusTvelsa da mis poema `vefxistyaosanze~. 1966 w. saqarTveloSi Camovida<br />
prof. roman iakobsoni, romelmac monawileoba miiRo rusTvelis saiubileo zeimSi. niu-iorkSi<br />
daibeWda Teimuraz bagrationis broSura SoTa rusTvelze. 1965 w. d. langma aSS-s aRmosavleTmcodneobis<br />
sazogadoebis gen. asambleis sxdomaze (CikagoSi) waikiTxa moxseneba Temaze<br />
`SoTa rusTveli da Sua saukuneebis qarTuli eposi~, xolo `vefxistyaosnis~ ufro sruli daxasiaTeba<br />
da analizi mocemulia mis wignSi `qarTvelebi~, romelic 1966 w. gamovida amerikaSi.<br />
156
avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~ espanur enaze mTargmnelis, Cileli mwerlis gustavo<br />
dela tore botaros mier gaweul muSaobas, misi recenzentebis x. garCesisa da a. garidos<br />
Rvawls rusTvelis popularizaciis saqmeSi. aRniSnavs, rom kompozitorma p. navaretem<br />
Seqmna simfoniuri poema `vefxistyaosnis~ Temaze da 1970 w. waradgina musikalur festivalze.<br />
narkvevSi aRniSnulia, rom kubeli filologi xose antonio portuondo, kanadelebi:<br />
jo uolesi da monika uaiti 1966 w. monawileobdnen rusTvelis saiubileo zeimSi. g. a.<br />
494a. l. menabde<br />
saxelovani iubilari<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1972, № 2, gv. 74-78.<br />
werili eZRvneba akad. al. baramiZes, dabadebis 70-e da samecniero-pedagogiuri moRvaweobis<br />
50-e wlisTavTan dakavSirebiT. rogorc avtori wers, sagangebo aRniSvnis Rirsia al.<br />
baramiZis damsaxureba rusTvelologiis ganviTarebaSi. sailustraciod dasaxelebulia misi<br />
naSromebi am dargSi; aRniSnulia, rom monografia `SoTa rusTveli da misi poema~ rusTvelologiis<br />
mzardi aRmavlobisa da avtoris mecnierul-SemoqmedebiTi gamarjvebis maCvenebelia.<br />
g. a.<br />
495. l. menabde<br />
ivane javaxiSvili da Zveli qarTuli mwerloba<br />
Jur. `ciskari~, 1972, № 9, gv. 130-138.<br />
vrcel mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom i. javaxiSvilma didi wvlili Seitana <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
problematikis damuSavebaSi. mas ainteresebda poemis xelnawerebisa da gamocemebis<br />
Rirseba-naklovanebani, ideur-Tematuri motivebi, avtoris vinaoba da moRvaweobis<br />
xana, msoflmxedveloba da sxv.<br />
ganxilulia i. javaxiSvilis sxvadasxva dros gamoqveynebuli gamokvlevebi da werilebi:<br />
`SoTa rusTavelis dabadebis 750 wlisTavis zeimis gamo~; `pirovneba da msoflmxedveloba~,<br />
`rusTavelis epoqis socialuri kultura da `vefxistyaosani~; `amirandarejanianis anarekli<br />
vefxistyaosanSi~ da sxv. g. a.<br />
496. eduardas meJelaitisi<br />
bedi mgosnisa<br />
gaz. `komunisti~, 1972, 11 aprili, № 85, gv. 3.<br />
esaa winasityvaoba `vefxistyaosanis~ litvur enaze gamocemisa, romelic vilniusSi daibWda<br />
1971 wels (mTargmnelia poeti ionas graiCiunasi, dabadebuli q. TbilisSi). gazeTSi aRniSnulia,<br />
rom wigns darTuli aqvs rusTvelis epoqis mokle istoriuli mimoxilva, cnobebi avtorsa<br />
da mis poemaze.<br />
winasityvaobis avtori wers, rom rusTavelis Sesaxeb avTenturi cnobebi TiTqmis ar<br />
arsebobs. samagierod qarTvelma erma legendebi Seqmna masze. CvenTvis ki ufro mniSvnelovania,<br />
Tu raze wers da rogor wers poeti. am epoqaSi, rodesac jer kidev ar hqondaT warmodgena<br />
renesansul xelovnebaze, kavkasiis mTebSi ukve Cqefda araCveulebrivad melodiuri<br />
da temperamentiani poezia rusTavelisa. misi poezia iyo pirveli mercxali adreuli humanizmisa<br />
da renesansisa.<br />
SegviZlia warmovidginoT, Tu rogor Sexvdnen saSualo saukuneTa dogmatikosebi sibrZniT<br />
aRsavse am nawarmoebs. maTTvis ucxo iyo humanisturi kulti adamianisa... maT gaaZeves<br />
poeti samSoblodan. ase iara man tanjvis gzebiT, vidre ar Cavida ierusalimSi da, gadmocemis<br />
Tanaxmad, iqve aResrula. g. a.<br />
157
497. nodar naTaZe<br />
`vefxistyaosnis~ enis zogierTi sakiTxi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1972, № 1, gv. 33-37.<br />
avtori ganixilavs im Taviseburebebs, rac `vefxistyaosnis~ enas axasiaTebs Tanamedrove<br />
qarTulTan SedarebiT. esenia: 1. `marT~ da `glax~ sityvebis xmareba; 2. CvenebiTi nacvalsaxelis<br />
bruneba; 3. zmnis brZanebiTi kilos gamomxatveli forma meore pirSi imeorebs uwyvetlis<br />
formas (wyv.: maxsenebdi; brZ.: maxsenebdi! (maxsene xolme!); 4. micemiTSi dasmuli saxeli<br />
zmnas ricxvSi ver iTanxmebs (maT unda; maT uTqvams); 5. saxelobiT brunvaSi dasmuli<br />
obieqti zmnas ricxvSi iTanxmebs (me igini movklen); 6. pirdapiri damatebis mqone zmnebSi<br />
kavSirebiTi kilo mr. ricxvSi gamoixateba e sufiqsiT (vTqva sityva — vTqvne sityvani); 7. mesame<br />
piris mr. ricxvSi gardamavali da gardauvali zmnebi ar ganirCeva, orives aqvs —es daboloeba<br />
(daxates, movides); 8. zmniswiniani awmyo da uwyveteli; 9. -mca nawilakis funqciebi:<br />
a) wyvetilis formaze darTuli —mca zmnas momavali drois gagebas aZlevs; b) —mca nawilakiT<br />
gamoixateba pirobiTi kilo, is `rom~ kavSirs udris. g. a.<br />
498. vaxtang paikiZe<br />
`samwuxaro Secdomebis~ gamo<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 1 seqt., № 35, gv. 3.<br />
werili dabeWdilia rubrikiT: `wignis redaqtori pasuxobs~... is dawerilia d. qumsiSvilis<br />
recenziis (`lit. saq.~, 11 agv.) pasuxad. v. paikiZe ar iziarebs recenzentis SeniSvnebis<br />
umetesobas. aRniSnavs, rom sadavod miCneul sakiTxebze ase weren sxva mkvlevarebic. mag.,<br />
im monadireebs, zog xelnawerSi `Turqni~ rom ewodeba, k. kekeliZe xataeTidan mosulebad<br />
ixseniebs, magram ufro swori iqneboda, poemis teqstSi `qurdni~ rom ibWdebodes, rogorc<br />
ramdenime xelnawersa da gamocemaSia.<br />
v. paikiZis azriT, gasasworebelia winadadeba, romelSic fridonis biZebTan brZolazea<br />
saubari, agreTve — is ramdenime gaumarTavi fraza, romlebsac recenzenti asaxelebs. g. a.<br />
499. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
iaponur enaze, ipei fukuros poeturi Targmani, tokio, 1972, 256 gv. ix. anot. № 487.<br />
499a. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
yirgizul enaze, a. osmanovis Targmani, frunze, 1972, 304 gv.<br />
500. trifon ruxaZe<br />
SoTa rusTvelis dabadebis weli da `erTi qronikis~ saidumloeba<br />
Tbilisis sax. universiteti, filologiis fakultetis XV samecniero sesia, moxs. Tezisebi,<br />
Tb., 1972, gv. 17-18.<br />
1. SoTa rusTvelis dabadebis TariRs erT-erT `qronikaze~ amyareben. am sakiTxis amosaxsnelad<br />
pirvelad is p. inogoryvam gamoiyena (1922, 1926 wlebSi), magram misi literaturuli<br />
wyaro ar dausaxelebia. amitom am `qronikas~ mecnierebaSi ucnobi ewodeba.<br />
2. es `ucnobi qronika~ Tavis droze gamoaqveynes e. TayaiSvilma (1890 w.), s. kakabaZem (1913)<br />
da qr. SaraSiZem (1954).<br />
3. rusTvelis dabadebis TariRis (1166 w.) dasadgenad es `qronika~ Tu qronikuli Cveneba<br />
erT-erTi TvalsazrisiT gamodgeba dokumentad.<br />
158
501. revaz siraZe<br />
`sibrZnis dargi~<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1972, № 4, gv. 38-45.<br />
`vefxistyaosnis~ dasawyisis erT taepTan _ `Sairoba pirveladve sibrZnisaa erTi dargi~ _<br />
dakavSirebiT mkvlevari vrclad ganixilavs `sibrZnis Sinaarssa da gagebas Sua saukuneebis<br />
mwerlobaSi. aRniSnavs, rom arsebobda moZRvreba orgvari sibrZnis Sesaxeb. pirveli — umaRlesi<br />
sibrZne, saRvTo, Teologiur sferos ganekuTvneba; meore _ `sibrZne ama soflisa~<br />
(adamianuri sibrZne) aerTianebs adamianTa azrovnebis sxvadasxva formebs (xelovneba, mecniereba,<br />
teqnika, filosofia). `vefxistyaosanSi~ saRvTo da saamqveyno sibrZne erTmaneTs<br />
ar upirispirdeba.<br />
rusTavelis termini `Sairoba~ saero poezias gulisxmobs da poeti mas `sibrZnis dargad~,<br />
sibrZnis erT-erT qvesaxed acxadebs, magram igi ar azustebs, Tu romel sibrZnes gulisxmobs.<br />
amis saWiroeba rusTavelisaTvis arc iyo, radgan misTvis `sibrZne~ erTiania, ganuyofelia.<br />
aqedan gamomdinare, saero poezia saRvTo sibrZnis dargicaa. g. a.<br />
502. Л. Ф. Солано<br />
Средневековая провансальская поэзия и поэма Руставели<br />
kreb. `literaturuli urTierTobani~, III, Tb., 1972, gv. 13-17.<br />
amerikeli filologi l. solano wers, rom rusTavelis Txzulebis zogadi suliskveTeba<br />
da Sinaarsi mniSvnelovan wilad Seefardeba XII saukunis provansuli da franguli literaturis<br />
Sinaarss. mkvlevari gulisxmobs e. w. kurtuaziuli siyvarulis amsaxvel poezias da<br />
axasiaTebs im socialur garemos, romelSic es <strong>literatura</strong> iqmneboda. termin `kurtuaziulis~<br />
ganmartebisas l. solano wers, rom es sityva aRniSnavs mefis an didi feodalis sasaxles,<br />
sadac ikribebian aristokrati raindebi da qalbatonebi an gasaTxovari qaliSvilebi,<br />
romlebic baasoben siyvarulze, mis mniSvnelobasa da sidiadeze.<br />
rusTavelis mijnurobis kodeqsis analogias mkvlevari ufro TvalsaCinod kretien de<br />
truasa da giliomis TxzulebebSi xedavs. g. a.<br />
503. [uavtoro]<br />
moxseneba `vefxistyaosnis~ leqsTwyobis sakiTxebze<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, № 8, gv. 62-63.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom 14 aprils saqarTvelos mweralTa kavSiris kritikisa da<br />
<strong>literatura</strong>Tmcodneobis seqciisa da `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisiis<br />
gaerTianebul sxdomaze akad. giorgi wereTelma waikiTxa moxseneba: `metri da ritmi<br />
vefxistyaosanSi~, romelic erTi nawilia misi Sromisa `metri da riTma vefxistyaosanSi~.<br />
momxsenebelma axleburad ganixila qarTuli leqsTwyobis mravali sakiTxi. igi amtkicebs,<br />
rom qarTul leqsTwyobas safuZvlad ar udevs klasikuri leqsTwyobisaTvis damaxasiaTebeli<br />
sidideebi — qore, daqtili, peoni da sxv. qarTul leqsSi maxvili ar aris metrikuli<br />
da ritmuli erTeulebis maregulirebeli. qarTul leqsSi did rols asrulebs mijnis<br />
faqtori; mis ritms qmnis marcvalTa sxvadasxva variaciiT ganlageba striqonSi. g. a.<br />
504. a. focxiSvili<br />
saWiro ganmarteba<br />
Jur. `macne~, 1972, № 2, gv. 178-184.<br />
avtoris mier 1966 wlis 17 ivnisis gazeT `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul<br />
werilSi _ `qalisa da siyvarulis problema vefxistyaosanSi~ (ganxiluli iyo n. naTaZis<br />
Sexedulebebi. mogvianebiT Jurnal `macneSi~ (1971, № 2) daibeWda n. naTaZis sapasuxo werili<br />
_ `qalis kultis~ Sesaxeb rusTavelis epoqaSi~.<br />
159
winamdebare werilSi avtori kvlav icavs Tavis debulebas imis Sesaxeb, rom `rusTveluri<br />
siyvarulis fesvebi unda veZioT ara beduinursa Tu gviani xanis arabul <strong>literatura</strong>Si,<br />
romlidanac igi, TiTqos, yofiTi arxebiT `uceb me-12 saukuneSi~ qarTul sinamdvileSi<br />
gaCnda, rogorc amas n. naTaZe amtkicebs, aramed qarTul yofaSi, romelSic igi `grigol xanZ-<br />
Telis cxovrebis~ CvenebiT, ukve me-9 saukuneSi literaturulad dokumentirebuli Cans,<br />
xolo savaraudebeli gacilebiT adreul periodSia~. n.m.<br />
505. al. quTaTelaZe<br />
`vefxvi~ da `jiqi~<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1972, 1 ivn., № 66, gv. 4.<br />
avtori wers, rom bolo dros qarTul leqsikonebsa da `vefxistyaosnis~ TargmanebSi<br />
moxda vefxvisa da jiqis saxelebis arasworad xmareba da ganmarteba. misi mtkicebiT, vefxvi<br />
(`барс~, `леопард~, `пантера~) xalebiani tyavis mqone cxovelia, misi tyavi Txeli da moqnilia,<br />
amitom is uZvelesi droidan Casacmelad gamoiyeneboda.<br />
jiqi (тигр) ufro didi da Zlieria. mas zolebiani, sqeli da uxeSi tyavi aqvs, romelsac<br />
Zirs agebdnen, cxenisa da marxilis gadasafareblad xmarobdnen an, Zvel droSi, faris<br />
gadasakravad iyenebdnen. g. a.<br />
505a. al. quTaTelaZe<br />
`azaveri~<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1972, 20 ivlisi, № 87, gv. 4.<br />
avtori wers, rom azaveris sabaseuli ganmarteba _ `xari sakidari~ _ sworia. misi gamoyeneba<br />
am daniSnulebiT samcxeSi, javaxeTSi, artaanSi dadasturebulia `gurjistanis vilaieTis<br />
did davTarSi~. Turqebma mosaxleobas cxenebi CamoarTves da amis gamo, tvirTis<br />
sazidad xarebis gamoyeneba ufro farTod gavrcelda. am tradiciis arsebobas aWarasa da<br />
klarjeTSi XIX saukunis wyaroebic adasturebs.<br />
avtori aRniSnavs, rom umarTebuloa bolo dros leqsikonebSi damkvidrebuli ganmarteba<br />
azaverisa, rogorc tibeturi iakisa (a. janaSvili da sxv.), romelic cnobilia agreTve<br />
monRoluri da tibeturi Zroxis saxeliT. g. a.<br />
506. dim. qumsiSvili<br />
samwuxaro Secdomebi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 11 agv., № 32, gv. 4.<br />
avtori gamTqvams kritikul SeniSvnebs `qarTuli literaturis~ VIII klasis saxelmZRvaneloSi<br />
dabeWdil narkvevze `SoTa rusTaveli~. aRniSnulia faqtobrivi Secdomebi, mag.:<br />
`didi gmiroba gamoiCina tarielma fridonis biZebTan brZolaSi~ (gv. 120); isini, visac tarieli<br />
da Semdeg avTandili Sexvdnen, iyvnen `Turqni~ da ara `xataelni` (gv. 129); narkvevis<br />
avtorebi weren, rom asmaTi dabali wris qalia (gv. 135), rac swori araa; uxeSi Secdomaa imis<br />
mtkiceba, rom `poeti amJRavnebs intimur grZnobebs Tamaris mimarT~; arazustia ganmarteba:<br />
`biblia — qristianTa saRvTo wignebis krebuli~.<br />
recenziaSi miTiTebulia stilisturad uxerxul, gaumarTav winadadebebze da koreqturul<br />
Secdomebze, rac saskolo saxelmZRvaneloSi ar unda gvxvdebodes. g. a.<br />
507. guram SaraZe<br />
Teimuraz bagrationi<br />
(cxovreba), Tb., 1972.<br />
wignis 115-e da 120-122-e gverdebze avtori wers imis Sesaxeb, rom parizSi yofnis periodSi,<br />
kerZod 1834 wels, mari broses ganuzraxavs `vefxistyaosnis~ liTografiuli wesiT<br />
160
gamocema, ris Taobazec atyobinebda Teimuraz batoniSvils. Teimurazi mas sapasuxo weriliT<br />
auwyebs Tavis azrs, rom am wesiT nabeWdi wigni iSviaTad gamodis kargi xarisxisa, amitom nu<br />
iCqarebs da peterburgSi erTad gadawyviton, rogorc sjobdes.<br />
1837 wels m. brosem peterburgSi Caitana Teimurazis naxazebis safuZvelze damzadebuli<br />
qarTuli mxedruli Sriftis matricebi. Sriftis es axali saxeobaa gamoyenebuli `vefxistyaosnis~<br />
1841 wlis gamocemaSi. g. a.<br />
508. petre Saria<br />
rusTavelis poetika<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, № 4, gv. 18-27.<br />
gamokvleva Sedgeba sami nawilisagan. pirvelSi _ `poeziis SemecnebiTi buneba~ _ ganxilulia<br />
rusTavelis esTetikuri Tvalsazrisi poeziis Sesaxeb, romelic mocemulia poemis<br />
`dasawyisSi~. striqonebSi: `Sairoba pirveladve sibrZnisaa erTi dargi, saRmrTo, saRmrTod<br />
gasagoni, msmenelTaTvis didi margi, kvla aqaca eamebis, vinca ismens kaci vargi~ (12) mocemulia<br />
is azri, rom poezia Semecnebis erT-erTi saSualebaa, amasTan erTad igi ganasaxierebs<br />
mSvenierebas grZnobad formebSi. `saRmrTod gasagoni~ gulisxmobs, rom poezia `RvTaebrivad<br />
JRers~ Tavisi maRali Sinaarsisa da daniSnulebis gamo, is RvTaebriv ganawess adamianis<br />
grnobisaTvis misawvdomad xdis.<br />
narkvevis meore qveTavSi _ `poeturi formis sakiTxi vefxistyaosanSi~ _ mkvlevari<br />
wers, rom rusTavelis poeturi xelovnebis Sefasebisas Zalian xSirad zedmet yuradRebas<br />
aqceven gansaxierebis garegnul, sityvier formebs: aliteraciasa da metaforas, magram es<br />
xerxebi ar gamoxataven poeziis namdvil Rirsebas, isini poeziaSi mxolod dekoris rols<br />
asruleben. avtoris azriT, rusTavelis leqsis Rirseba misi sicxade da sinaTlea, riTac<br />
emijneba misi poetika neoplatonikur misticizmsa da bundovanebas. rusTavelis poetikis<br />
Taviseburebas Seadgens agreTve misi poemis strofikuli wyoba, ori sxvadasxva ritmis —<br />
maRali da dabali Sairis gamoyenebiT.<br />
narkvevis mesame qveTavia `poetikis zogierTi zogadi principi da vefxistyaosani~. masSi<br />
avtori ganixilavs mxatvruli Txzulebebis Janrobrivi klasifikaciis sakiTxs, msjelobs<br />
leqsis `pirveli~, `meore~ da `mesame~ saxeebis rusTveliseul daxasiaTebaze. mkvlevari<br />
varaudobs, rom rusTaveli, vinc qarTul mxatvrul mwerlobaSi pirvelma Seqmna sagmiroromantikuli<br />
eposi, ekamaTeba mexotbe poetebs, romelTac ar SeuZliaT movlenaTa mxatvruli<br />
gaazreba da mokle leqsebiT pirovnebaTa pirdapiri SeqebiT kmayofildebian. g. a.<br />
509. giorgi SayulaSvili<br />
`saaSikos~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `macne~, els, 1972, № 2, gv. 168-177.<br />
avtori akeTebs ramdenime SeniSvnas 1966 wels somxur enaze gamocemuli `vefxistyaosnis~<br />
komentarebze, sadac me-17 strofis sityva `saaSikod~ Targmnilia sityviT `aSuRakan~<br />
da ganmartebulia rogorc `sasiyvarulo Sinaarsis simRera~.<br />
avtori aRniSnavs, rom `aSiki~ arabuli leqsikuri erTeulia, niSnavs `moyvaruls~,<br />
`trfobiT Sepyrobils~. es sityva qarTul enaSi adreul xanaSi damkvidrebula.<br />
`aSuRi~ ki poeti-memusikis, damkvrelisa da momRerlis profesiis aRmniSvneli terminia.<br />
is saqarTveloSi Semosuli unda iyos XVI-XVII saukuneebSi, mas Semdeg, rac aSuRurma poeziam<br />
muslimur samyaroSi da kerZod azerbaijanSi Tavisi ganviTarebis maRal dones miaRwia. isic<br />
sayuradReboa, rom Turq, azerbaijanel da Sua aziis respublikebis arc erT mecniers hipo-<br />
Tezis saxiTac ki ar warmoudgeniaT aSuRuri da akinTa literaturis arseboba XII saukuneSi.<br />
zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, qarTuli literaturis wiaRSi, da isic mis organul<br />
nawilad, rogorc amas p. muradiani gvTavazobs, aSuRuri poeziis arseboba SeuZlebeli iyo. g.a.<br />
161
510. v. CaCaniZe<br />
gvaqvs `vefxistyaosnis~ berZnuli Targmanic<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 21 ianv., № 3, gv. 1<br />
avtori wers, rom 1966 wels prof. s. yauxCiSvilis davalebiT man sTxova soxumel mweralsa<br />
da pedagogs manolis mitafidis, rom daewyo `vefxistyaosnis `Targmna berZnul enaze.<br />
xuT weliwadSi, 1971 wlisTvis m. mitafidim s. yauxCiSvilis konsultaciis daxmarebiT daasrula<br />
poemis poeturi Targmanis momzadeba axal berZnul enaze.<br />
saqarTvelos ssr ministrTa sabWos beWdviTi sityvis sax. komitetma Targmanis gamocema<br />
daavala gamomcemlobebs `sabWoTa saqarTvelos~ da `mecnierebas~. ganzraxulia wigns daer-<br />
Tos S. nucubiZis winasityvaoba _ `SoTa rusTaveli da misi epoqa~. g. a.<br />
510a. SoTa ZiZiguri, sargis caiSvili<br />
mecnieris didi gza<br />
(al. baramiZis dabadebis 70 wlisTavi)<br />
gaz. `komunisti~, 1972, 30 marti, № 75, gv. 3.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom al. baramiZis, rogorc mkvlevris gansakuTrebuli siyvarulisa<br />
da gatacebis sagania SoTa rusTavelis ukvdavi Txzuleba. igi warmatebiT ikvlevda<br />
`vefxistyaosnis~ e. w. CanarTi plastebis qronologias, poemis socialur garemos, tipaJsa<br />
da ideur motivebs. mecnieris mravalwliani <strong>rusTvelologiuri</strong> kvlevis Sejamebaa vrceli<br />
monografia `SoTa rusTveli da misi poema~, romelsac didi aRiareba xvda wilad specialistTa<br />
da mkiTxvelTa wreebSi. g. a.<br />
511. giorgi wereTeli<br />
balaxSi da badaxSi vefxistyaosanSi<br />
kreb. `aRmosavluri filologia~, II, Tb., 1972, gv. 35-40.<br />
mkvlevari wers: balaxSi an badaxSi iranuli warmoSobis sityvaa da niSnavs `lals~, `rubins~.<br />
igi dakavSirebulia mxaris saxelTan `badaxSan / balaxSan~ (mdebareobs amu-darias Sesar-<br />
Tavis marcxena napirze), romelic cnobilia umaRlesi xarisxis lalis sabadoebiT.<br />
sparsul enaSi (agreTve arabulSi) badaxSisa da badaxSanis gverdiT ixmareboda balaxSi<br />
da balaxSanic. arabuli enis saSualebiT forma balaxSi Sevida espanurSi da aqedan gavrcelda<br />
sxva evropul enebSi. es forma Semosula qarTulSic. vefxistyaosansa da sxva ZeglebSic<br />
umetesad `balaxSi~ ixmareba. g. a.<br />
512. giorgi wereTeli<br />
metri da ritmi vefxistyaosanSi<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, 2, gv. 33-56.<br />
rogorc mecnieri wers, rusTvelis leqsis struqturis kvlevas aZnelebs is garemoeba,<br />
rom safuZvlad iReben iseT erTeulebs (qore, daqtili, meore peoni da sxv.), romlebic<br />
klasikuri (berZnuli) metrikuli sistemisaTvis aris damaxasiaTebeli da araferi aqvs<br />
saerTo rusTvelis leqsTan. am mizeziT dRemde SeumCneveli darCa, rom vefxistyaosnis prosodia<br />
ZiriTadad `oqros kveTs~, anu `RvTaebriv proporcias~ emyareba. am Tezisis aRiareba<br />
axleburad svams sakiTxs rusTvelis versifikaciis Sesaxeb.<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis detaluri analizis safuZvelze mkvlevari adgens, rom rus-<br />
Tvelis `Sairi~ da saerTod qarTuli leqsTwyoba silabur princips emyareba. rusTveluri<br />
strofi warmoadgens katrens, e. i. Sedgeba oTxi karedis, anu striqonisagan. karedSi 16 marcvalia,<br />
is iyofa or Tanabar nawilad mTavari cezuriT, rva-rva marcvliT TiToeulSi. naxvarkaredi<br />
Tavis mxriv or segmentad iyofa, magram ara yovelTvis Tanabrad; segmentebi or-<br />
162
gvaria: 1) simetriuli — wyvilmarcvliani, oTx-oTxi marcvliT; 2) asimetriuli, rodesac<br />
naxevarkaredi Sedgeba kentmarcvliani (3+5 an 5+3) segmentebisagan. sxvadasxva tipis segmentebis<br />
monacvleoba striqonis an mTeli strofis farglebSi gamoricxulia. isini erTmaneTs<br />
enacvlebian mxolod strofebis mixedviT, qmnian ra sxvadasxva ritmuli struqturis katrenebs:<br />
e. w. maRal Sairs da dabal Sairs. es ukanaskneli, kentmarcvliani segmentebiT, emyareba<br />
`oqros kveTis~ princips. g. a.<br />
512a. Т. Г. Цулукидзе<br />
О переводе “Витязя в тигровой шкуре на белорусский язык<br />
`literaturuli urTierTobani~, kreb. III, Tb., 1972, gv. 288-294.<br />
avtori aRniSnavs, rom belorusi mwerlebi da mkiTxvelebi didi xania dainteresebulni<br />
iyvnen SoTa rusTavelis TxzulebiT. JurnalebSi ibeWdeboda `vefxistyaosnis~ nawyvetebi,<br />
Targmnili p. brovkas, k. krapivas, a. kuleSovis, e. ognecvetis, a. aleqsandroviCis mier.<br />
1966 wels, rusTavelis iubilesTan dakavSirebiT gamoqveynda sruli poeturi Targmani<br />
belorusul enaze a. zvonakis da m. xvedoroviCisa. recenzenti yuradRebas amaxvilebs originalTan<br />
Targmanis azrobriv siaxloveze. aRniSnav, rom am mxriv mTargmnelTa Sroma damakmayofilebelia.<br />
amave dros rusTavelis poemis Targmani mkiTxvelma miiRo rogorc mxatvruli<br />
movlena.<br />
mTargmnelTaTvis Zneli iyo leqsTwyobis saTanado formis SerCeva, Teqvsmetmarcvliani<br />
leqsi arabunebrivia belorusuli poeziisaTvis. aseve SeuZlebeli gaxda katrenis<br />
zusti riTmebis dacva azrobrivi gadaxvevis gareSe. amitom TargmanSi metwilad gamoyenebulia<br />
jvaredini riTmebi, xan vaJuri, xan qaluri. zogjer zusti riTmis nacvlad asonansur<br />
riTmas iyeneben. mTargmnelebma scades aliteraciuli harmoniis dacva, agreTve poemis<br />
qarTul teqstSi uxvad arsebuli aforizmebis SenarCuneba.<br />
recenzentis azriT, rusTavelis poemis belorusul TargmanSi aris leqsis JReradobac,<br />
azrobrivi sizustec, mxatvruli sityvis elvarebac da Cvengan saukuneebiT daSorebuli<br />
ZvelaRmosavluri poeziis intonaciis SegrZnebac. g. a.<br />
513. al. WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ erTi striqonis gamo<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 4 agvisto, 31.<br />
`vefxistyaosnis~ 1966 w. gamocemaSi (a. SaniZisa da a. baramiZis red.) 656,3 ase ikiTxeba: `saxlad<br />
sayofni mimaCndes TxaTa da mTaT iremTani~.<br />
al. WinWarauli Tvlis, rom aq unda ikiTxebodes mimiCndes, radgan a-TavsarTian zmnebze<br />
mi windebuldarTuli formebi (miaCnia da misT.) kanonzomieri ar aris `vefxistyaosnisa-<br />
Tvis~. mi — prefiqsi erTvis uTavsarTo, inversiul formas da viRebT zmnas `mimiC(n)s~, rac<br />
niSnavs: gamaCnia, maqvs (myavs).<br />
mTaT konieqturaa, mas al. WinWarauli saeWvod Tvlis da moiTxovs xelnawerTa wakiTxvis<br />
(maT) aRdgenas. Tumca msazRvreli `maT~ Sinaarsobrivad saWiro ar ariso, igi marcvalTa<br />
raodenobis Sesavsebad uxmaria poets, rasac sxva drosac akeTeben rusTveli da sxva poetebic.<br />
mkvlevari upiratesobas aniWebs formas `samyofni~, radgan `vefxistyaosanSi~ dasturdeba<br />
agreTve `umyofo~ da `myofi~.<br />
misi azriT, striqoni ase unda ikiTxebodes:<br />
saxlad samyofni mimiCndes TxaTa da maT iremTani. g. a.<br />
514. S. xidaSeli<br />
rusTavelis filosofiuri wyaros sakiTxisaTvis<br />
Jur. `ciskari~, 1972, № 8, gv. 141-151.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom S. rusTavelis mTavari mizania sinamdvilis mxatvruli asaxva<br />
da Tavis msoflmxedvelobas gamoxatavs pirvelyovlisa mxatvruli azrovnebis saSuale-<br />
163
ebiT. rusTavelis filosofiuri msoflmxedveloba organul kavSirSia poemis ideur SinaarsTan,<br />
humanizmTan. rusTaveli iSviaTad mimarTavs filosofiis avtoritetebis dasaxelebas.<br />
poemaSi ori aseTi SemTxvevaa dadasturebuli. erTi _ platoni (str. 789) da meore _<br />
dionise areopageli (str. 1492). am `xarvezs~ avsebs strofebi (836-837), romelSic rigi mniSvnelovani<br />
da Rrma moazrebis Sedegad miRebuli warmodgenebis filosofiuri warmomavaloba<br />
aris dadasturebuli.<br />
S. xidaSeli ganixilavs poemaSi sikeTisa da borotebis filosofiur gagebas da aRniSnavs,<br />
rom aq sikeTe arsobrivia, romelsac aqvs dasabami da aqvs namdvili arseboba, xolo boroteba<br />
SemTxveviTia, romelsac ara aqvs dasabami (str. 1361, 1435, 1492). rusTavelis ideur memkvidreobaSi<br />
areopagitika erTaderTi moZRvreba araa, romelic sikeTis monizmis Tvalsazrisze<br />
dgas. rusTaveli icnobda da sargeblobda efrem mcires TargmaniT, agreTve petriwis TxzulebiT.<br />
S. xidaSels usafuZvlod miaCnia S. rusTavelis maniqevelobis mtkiceba da am sakiTxze<br />
kamaTs arasaWirod Tvlis. T.n.<br />
515. elguja xinTibiZe<br />
nestanis cxra da Svidi ca<br />
Tsu-s Sromebi, B4(143), 1972, gv. 141-151.<br />
gavrcelebul SexedulebaTa mixedviT, caTa saTvalavi an Svidia, an cxra. mkvlevris TqmiT,<br />
aseTive warmodgenaa caTa simravleze `vefxistyaosanSic~, sadac swored cxra da Svidi caa<br />
naxsenebi (str. 416, 1309).<br />
e. xinTibiZis dakvirvebiT, caTa rigze poemaSi gakvriT, magram mainc tradiciuli astrologiuri<br />
Sexedulebaa Caqsovili da rusTvelis kosmologiur sistemaSi aRiarebulia cxra<br />
cis arseboba. amaTgan Svidi ca mnaTobebisaa: mTvaris, merkuris, veneras, mzis, marsis, iupiterisa<br />
da saturnisa. astrologiuri SexedulebiT, amaT miewereboda amqveyniuri ambebis ganmgebloba.<br />
es Cans nestanis sityvebidan: `risxviT mobrunda borbali Cvenzeda cisa Svidisa~<br />
(1309,4). sxva dros ki nestani cxra cas axsenebs: `gecruo, RmerTman miwa mqmnas, numca cxri-<br />
Tave vzi ciTa!~ (416,4), rac amas niSnavs: Tu gecruo (giRalato),RmerTma miwaSi damnTqas,<br />
sruliad movswyde zecas, cxra cidan nurc erTSi nu movxvdebio. n.m.<br />
516. e. xinTibiZe<br />
qarTuli literaturul-filosofiuri azrovnebis istoriidan<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1972, 6 ivnisi, № 68, gv. 3; 8 ivn., № 69, gv. 3.<br />
avtori ganixilavs filosofiuri azrovnebis ganviTarebas Sua saukuneebis saqarTveloSi,<br />
bizantiasTan da dasavleT evropis qveynebTan SepirispirebiT. misi dakvirvebiT, XI<br />
saukunidan qarTul azrovnebaSi igive problemebi iCens Tavs, rac imdroindel bizantiur<br />
<strong>literatura</strong>sa da filosofiaSi dgas. qarTveli moRvaweni aRWurvilni iyvnen sanimuSo teqstualuri<br />
kritikis unariT da uSualod berZnul dednebs iyenebdnen. XII s-is qarTuli<br />
saxelmwifo da sazogadoebrivi azri ufro momzadebuli iyo axali azrovnebis misaRebad,<br />
vidre imdroindeli bizantia da das. evropa; 1141 w. saeklesio krebaze SeaCvenes erT-erTi<br />
udidesi moazrovne petre abeliari, radgan igi cdilobda platonis Cayenebas qristianobis<br />
samsaxurSi, 1209 wlis parizis saeklesio krebam ki akrZala arabuli enidan Targmnili aristoteles<br />
kiTxva.<br />
saqarTveloSi, Tamaris samefo karze platoni da aristotele aRiarebulni iyvnen<br />
upirveles avtoritetebad. XI-XII saukuneebSi qarTulad iTargmna ioane damaskelis `wyaro<br />
codnisa~, nemesios emeselis `bunebisaTvis kacisa~, prokle diadoxosis `kavSirni RmrTismetyvelebiTni~.<br />
amave epoqis qarTuli mecniereba didad iyo davalebuli arabuli samyarosgan,<br />
gansakuTrebiT astronomia-astrologiisa da medicinis dargebSi.<br />
XII s-is qarTul azrovnebaSi mkveTrad igrZnoba inteleqtualizmi da racionalizmi, ker-<br />
Zod, ioane petriwisa da rusTvelis SemoqmedebaSi. rusTvelis, rogorc moazrovnis, umTavresi<br />
principi racionalizmia. sibrZnisa da gonebis kults mihyavs rusTveli adamianisa da sicocxlis,<br />
rogorc umaRlesi sikeTis aRiarebamde; nacvlad RvTaebrivi saswaulisa, moqmedebis<br />
filosofiamde.<br />
164
mkvlevari aRniSnavs, rom racionalizmma interesi gaaRviva adamianuri azrisadmi, logikisadmi.<br />
amaRlda interesi astrologiisadmi, romelic eyrdnoboda astronomiul, geometriul<br />
da maTematikur codnas. farTodaa Caqsovili astrologiuri Sexedulebani rusTvelis<br />
SemoqmedebaSi. poeti astrologiaze dayrdnobiT agebs Tavis kosmologiur sistemas:<br />
samyaros centrSi mdgomi RmerTi amqveyniur, miwier cxovrebas marTavs ciuri mnaTobebiT<br />
meSveobiT. g. a.<br />
517. e. xinTibiZe<br />
eTikis ZiriTadi problemebi vefxistyaosanSi<br />
`mimomxilveli~, 6-9, 1972, gv. 7-69; agr. wignSi _ e. xinTibiZe, msoflmxedvelobiTi problemebi<br />
vefxistyaosanSi, Tb., 1975, gv. 193-306, ix. anotacia № 683.<br />
518. l. xubuluri<br />
`vefxistyaosani~ bulgarul enaze<br />
gaz. `komunisti~, 1972, 1 ianv., № 1; gv. 4; aris agr. xelmouwereli informacia, gaz. `samSoblo~,<br />
1972, 28 ianvari, № 2, gv. 7.<br />
werilSi aRniSnulia, rom bulgarelma poetma stoian bakirjievma Targmna `vefxistyaosani~.<br />
literaturul Jurnal `rodna reCis~ 1971 wlis merve nomerSi gamoqveynda poemis erTi<br />
Tavis Targmani. iqve dabeWdilia bulgareTSi mcxovrebi qarTveli mecnieris ivane biwaZis<br />
vrceli werili `vefxistyaosani~, romliTac avtori bulgarel mkiTxvels acnobs rusTavelis<br />
epoqas, im periodis saqarTvelos, ekonomikur, politikur da kulturul cxovrebas. g. a.<br />
519. naTela xuciSvili<br />
iSviaTi nimuSi umadurobisa<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 31 marti, № 13, gv. 2.<br />
avtori exmaureba a. gelovanisa da v. kupravas werils `aqa ambavi panTeristyaosnisa~ (`mna-<br />
Tobi~, 1972, № 1), romelSic kritikulad iyo ganxiluli `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseuli<br />
germanuli Targmani. n. xuciSvilis azriT, dasaxelebuli avtorebis pozicia mcdaria da<br />
gansaxilveli Targmanis kritika damyarebulia usafuZvlo braldebebsa da dausabuTebel<br />
debulebebze. igi aanalizebs avtorebis SeniSvnebsa da braldebebs, romelnic exebian sityvebs:<br />
`vefxi~, `duraji~, `patroni~, `mbrZanebeli~ germanul enaze gadatanas, aforizmebis<br />
Targmnisa da gariTmuli strofebis magier hegzametris sazomis gamoyenebas da daaskvnis,<br />
rom kritikosebis braldebebi usafuZvloa an gaugebrobis Sedegia. maTi werili ki nimuSia<br />
umadurobisa im pirovnebis mimarT, romelsac qarTveli xalxisagan madloba ekuTvnis. g. a.<br />
520. dimitri janeliZe<br />
rusTavelis epoqis Teatri<br />
wignSi: d. janeliZe, saxioba, II, Tb., 1972, gv. 210-220.<br />
avtori wers: `saxiobis simRerismwerlobis (dramatuli poeziis), anu rusTavelis klasifikaciiT<br />
_ `mesame leqsis~ Janrebia: qeba, qal-vaJiani — saaSiko, basroba (amxanagTa saTreveli<br />
— satirikuli) da salaRobo (msubuqi Janri, gasarTobi). `qeba~ sasaxiobo Sesrulebis<br />
nawarmoebsac aRniSnavda da igi Zveli qarTuli dramatuli poeziis erT-erT saxesac warmoadgenda~<br />
(gv. 217).<br />
poemaSi moxseniebuli `Semsxmelni~ da `Semamkobelni~ avtors sasceno warmodgenis monawileebad<br />
miaCnia. misive azriT, `vefxistyaosnis~ daweramde rusTavels Seuqmnia `qebani~,<br />
romelic sajaro SesrulebisaTvis, mosasmenad yofila gankuTvnili (gv. 218).<br />
avtori imowmebs saeklesio krebis dadgenilebas: `vswyevdeT mas, romelman Teatroni<br />
aRaSena qalaqTa Sina da saxiobani Seamzadna...~, romliTac dasturdeba Sua saukuneebis<br />
saqarTveloSi Teatralur sanaxaobaTa arseboba: (gv. 218). g. a.<br />
165
521. a. jafariZe<br />
sad datova indoT mefem tarieli?<br />
gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1972, 25 oqt., № 85, gv. 4.<br />
avtori wers, rom poemis 1966 wlis gamocemaSi 335-e (`baRCa vnaxe...~) da 336-e (`vicodi,<br />
swadda...~) strofebis Sinaarsi bundovania da azrobriv gaurkvevlobas iwvevs. mkiTxvelma<br />
ar icis, sad Sevida mefe, nuTu im `mofardagulSi~, sadac qalebis `sabanlad~ mowyobili<br />
vardis wyliani `sarajebi~ (auzebi) iyo?<br />
es uxerxuloba moixsneba, Tu dasaxelebul strofebs Soris aRvadgenT xelnawerebsa<br />
da k. WiWinaZis gamocemaSi arsebul strofs (384): `zRuded movlida zurmuxti...~ saidanac<br />
naTeli xdeba, rom farsadan mefe da tarieli Sevidnen nestanis sacxovrebeli koSkis did<br />
darbazSi, romlis erT-erTi kari nestanis oTaxSi gadioda. swored iq (nestanTan) Sevida<br />
mefe, tarieli ki darbazSi darCa, saidanac veravis xedavda, mxolod maTi saubari esmoda. g. a.<br />
1973 weli<br />
522. lia andRulaZe<br />
vefxistyaosnis Targmnis istoriidan<br />
(i. romenski)<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV, Tb., 1973, gv. 90-101.<br />
avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~ rusul enaze Targmnis istorias XIX s-Si da im<br />
problemebs, romlebic SeuZlebels xdida srulfasovani Targmanis Seqmnas. mkvlevari,<br />
sxvebTan SedarebiT, ukeTesad Tvlis iuri romenskiseul Targmans, romelic Sesrulebulia<br />
1890-ian wlebSi. samwuxarod, is mxolod poemis prologs moicavs.<br />
i. romenski daRestnis olqis q. Temir-xan-Suras realur saswavlebelSi msaxurobda ma-<br />
Tematikis maswavleblad. rogorc irkveva, mas gamouyenebia al. sarajiSvilis mier momzadebuli<br />
pwkaredi. rusTvelis Txzulebis `dasawyisi~ (31 strofi) i. romenskis mier Targmnilia<br />
gauriTmavi, magram ritmuli leqsiT. yovel taepSi Cvidmeti marcvalia. narkvevis avtors<br />
miaCnia, rom strofebis gauriTmavad Targmna emsaxureboda dedanTan Targmanis Sinaarsobrivi<br />
siaxlovis miRwevas.<br />
narkvevis bolos (gv. 99-101) dabeWdilia poemis `dasawyisis~ i. romenskiseuli Targmani. g.a.<br />
523. l. andRulaZe<br />
vefxistyaosani rusul enaze<br />
(bibliografiuli cnobari)<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, 1973, gv. 77-90.<br />
naSromSi anotirebulad aris warmodgenili ZiriTadi monacemebi `vefxistyaosnis~<br />
rusul enaze ama Tu im mTargmnelisa da misi naSromis Sesaxeb. avtors Targmanebi dalagebuli<br />
aqvs qronologiuri principiT da dajgufebulia maTi sisrulisa da xasiaTis mixedviT.<br />
iqvea miTiTebuli, Tu sad SeiZleba gaecnos dainteresebuli mkiTxveli <strong>literatura</strong>s dasaxelebuli<br />
sakiTxis irgvliv.<br />
winamdebare naSromSi avtori exeba `vefxistyaosnis~ rva srul poetur Targmans. cnobili<br />
avtorebis: k. balmontis, g. cagarelis, p. petrenkos, S. nucubiZis da n. zabolockis gverdiT<br />
warmodgenili arian agreTve: s. Sarti, n. reulo da k. ovanovi.<br />
avtoris mier gamovlinda sologubis, romenskis, navrockis, grinevskaias, Turqias, serebriakovis,<br />
miqelaZisa da lorTqifaniZis Targmanebis teqstebi.<br />
miTiTebulia poemis Tavisufali, prozauli Targmanis avtorebic da agreTve is pirebi,<br />
romlebsac `vefxistyaosnis~ rusul enaze Targmnis cdas miaweren. n. m.<br />
166
523a. simon arvelaZe<br />
rusTaveli da misi `vefxistyaosani~ ucxoel mweralTa TvalTaxedviT<br />
wignSi — s. arvelaZe, literaturuli werilebi, Tb., 1973, gv. 47-62.<br />
narkvevSi mocemulia `vefxistyaosnis~ ucxo enaze Targmnisa da misi popularizaciisaTvis<br />
gaweuli muSaoba XIX da XX saukuneebSi. dasaxelebulni arian: f. bodenStedti, a. laisti,<br />
m. uordropi, m boura, l. aragoni, h. huperti, v. kernbaxi, u. tuvimi, s. polaki, i. fukuro<br />
da sxvebi. ganxiluli da saTanadod aRniSnulia maTi wvlili rusTavelis Semoqmedebis<br />
Seswavlisa da msoflios zogadsakacobrio kulturis kuTvnilebad qcevis saqmeSi. g. a.<br />
524. al. baramiZe<br />
rusTvelis dasacavad<br />
Jur. `mnaTobi~, 1973, №12, gv. 127-139.<br />
am statiaSi al. baramiZe pasuxobs d. qumsiSvils, romelic `mnaTobis~ 1973 w. mexuTe nomerSi<br />
dabeWdil werilSi _ `istorizmis principis ugulebelyofis samwuxaro Sedegi~ _<br />
aRniSnavs, rom naSromSi `rusTaveli da misi poema~ (1966 w.) ganviTarebulia antiistoriuli,<br />
antimecnieruli, antimarqsistuli Sexedulebebi vefxistyaosnis ideuri Sinaarsis Taobaze.<br />
es braldebani wamoyenebulia al. baramiZis mimarT, romelic S. rusTavels miawers kacisa da<br />
qalis sayovelTaod gaTanabrebis ideis, agreTve xalxTa megobrobisa da internacionalizmis<br />
qadagebas.<br />
a. baramiZe aRniSnavs, rom qumsiSvili ayalbebs mis mosazrebas rusTvelis socialuri<br />
mrwamsis Sesaxeb da amaod imowmebs k. kekeliZes, romelsac pirdapir uweria, rom `vefxistyaosanSi~<br />
mTavri motivi aris ara erovnuli partikularizmi, aramed internacionaluri<br />
solidaroba. T.n.<br />
524a. jambakur baqraZe<br />
SoTa rusTavelis samarTlebrivi naazrevi da samarTlis filosofiis<br />
istoriis ZiriTadi doqtrinebi<br />
Jur. `sabWoTa samarTali~, 1973, № 3, gv. 80-87.<br />
avtori mimoixilavs Zveli droisa da Suasaukuneebis filosofosebis: heraklites, sokrates,<br />
demokrites, platonis, aristoteles, ciceronis, Seqspiris, kantis, hegelis samarTlebriv<br />
naazrevs, maT samarTlis filosofias da daaskvnis, rom im epoqebis arc erT iurists,<br />
mwerals, filosofoss ar aumaRlebia marTlmsajulebis roli ise, rogorc es gaakeTa SoTa<br />
rusTavelma. mis samarTlebriv msoflmxedvelobaSi uflebrivi institutebis axsna mocemulia<br />
cxovrebasTan da sazogadoebasTan, samyaroSi arsebul obieqtur realobasTan kavSirSi.<br />
marTlmsajulebis arsis filosofiuri axsna, uflbrivi Tanasworobis, qalTa emansipaciis<br />
ideis wamoyeneba, adamianis Rirsebis dacva, mebrZoli humanizmis miCneva praqtikuli<br />
moRvaweobis miznad, sazogadoebis momaval ganviTarebis gezis moxazva aris SoTas zogadsakacobrio<br />
damsaxureba. yovelive amiT mas samarTlis filosofiis istoriaSi sapatio adgili<br />
uWiravs. g. a.<br />
525. m. belTaZe<br />
`naTurqalis~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `macne~, enisa da lit. seria, 1973, № 2, gv. 57-63.<br />
werilis avtoris mizania gaarkvios sityva `naTurqalis~ mniSvneloba ~vefxistyaosnis~<br />
55-e strofSi: `alafobdes saWurWlesa missa, viTa naTurqalsa~.<br />
m. belTaZe miuReblad Tvlis tradiciul ganmartebas: `Turqis naqoni~, `TurqisTvis<br />
warTmeuli~. misi azriT, na-ar (disimilaciiT — n-al) afiqsebiT warmoqmnili saxeli miuTi-<br />
167
Tebs sxvadasxva saxis yofilobaze. am modeliT `naTurqali~ SeiZleba niSnavdes 1) Turqyofils;<br />
2) adgils, sadac winaT Turqebi cxovrobdnen; 3) TurqeTSi namyofs. es mniSvnelobebi<br />
ki ar esadageba `vefxistyaosnis~ saTanado konteqsts.<br />
mkvlevari yuradRebas apyrobs im garemoebas, rom osmalur-TurqulSi `Turq~ (türk)<br />
niSnavs: mZarcvels, velurs, uxeSs. osmalurSive dasturdeba sparsulidan Sesuli sityva<br />
türktaz moulodneli Tavdasxmisa da gaZarcvis mniSvnelobiT (Sdr. qarTuli `Turqva~ tuqsvis<br />
mniSvnelobiT, agr. rusuli туркать sicocxlis gamwarebis, Sewuxebis mniSvnelobiT; `Turqoba~<br />
_ darbeva, aoxreba, Tavdasxma — d. aRmaSeneblis istorikosTan).<br />
mkvlevris daskvniT, `naTurqalSi~ Ziris amosaval mniSvnelobad unda miviCnioT `mZarcveli,<br />
mtacebeli~ da ara Turqi, rogorc eTnonimi. amdenad `naTurqali~ gagebul unda iqnas<br />
ara rogorc TurqisTvis warTmeuli, aramed — rogorc Zarcvis, rbevis Sedegad naSovni, e.i.<br />
nadavli. amgvari gageba dasturdeba kidec T. bagrationTan: `naTurqali — natyvenvi~ (`ganmarteba...~,<br />
gv. 19). g. a.<br />
526. jumber gagniZe<br />
prologi vefxistyaosnis ungrul TargmanebSi (pirveli da meore strofebi)<br />
Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 32-36.<br />
avtoris mizania gaarkvios `vefxistyaosnis~ prologis ori strofis veoreSiseuli ungruli<br />
Targmanis adeqvaturoba originalisadmi. misi azriT, veoreSiseuli ungruli Tagmani<br />
mTlianad maRal mxatvrul donezea Sesrulebuli, magram rogorc pirveli ori strofis<br />
dedanTan SedarebiT Cans, igi garkvuli TvalsazrisiT mainc scildeba originals, rac gamowveuli<br />
unda iyos im bwkarediT (gakeTebuliT Salva nucubiZis rusuli Targmanidan) romliTac<br />
poeti sargeblobda.<br />
werilis avtori miuTiTeba am xarvezebze. mag.: sityva `samyaro~ Targmnilia `világ~-iT (мир)<br />
da ara `menny~-iT (твердь), riTac irRveva Sesaqmis Tanmimdevroba. pirvelsave strofSi `suli~<br />
(`zegardmo arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa~) Targmnilia rogorc `samSvinveli~, rac<br />
principuli xasiaTis Secdomaa, radgan striqonSi igulisxmeba ara samSvinveli, aramed arsTa<br />
Seqmna `zegardmo monaberi suliT~.<br />
ukuTargmani meore strofisa, romelSic rusTaveli laparakobs pirveli adamianis sxeulis<br />
Seqmnaze, aseTia: `yovel tans Sen aZlevs formas, RmerTo, erTaderTo. satanis dasa-<br />
Trgunad momeci Zala, mfarvelo, aminTe gulSi siyvaruli, romelic sikvdilamde ar Caqreba.<br />
ganmwminde codvebisagan me, vinc Seni sra-sasaxlis mdgmuri unda gavxde~.<br />
miiCnevs ra `vefxistyaosnis~ prologis pirvel da meore strofebs uaRresad mniSvnelovnad<br />
rusTavelis filosofiur-religiuri mrwamsis dasadgenad, avtori aucileblad<br />
Tvlis, rom ucxoelma mTargmnelma bwkarediT zusti informacia miiRos. g. a.<br />
527. ivane gigineiSvili<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi<br />
moxseneba Tsu-s rusTvelis kabinetSi rusTvelologiur seminarze 1962 w. 27 aprils; daibeWda<br />
`iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis~ XVIII tomSi, 1973, gv. 211-241.<br />
narkvevSi ganxilulia poemis sami konteqsti da mocemulia savaraudo gasworebani.<br />
1. avTandilma ucxo moymis kvals ro miagno, `cxeni gaqusla deziTa, viTa gavazi gafridna,<br />
ar gaSvebuli xeziTa~ (214,1-2). `ar gaSvebuli~ ikiTxeba yvela xelnawersa da gamocemebSi.<br />
`xezi~ grZeli bawaria (wvrili sabeli), romelsac sanadiro frinvelebis gawvrTnis dros<br />
iyeneben. taepis azri bundovani da situaciisTvis Seuferebelia. am mxriv yuradRebis Rirsia<br />
XIX s. I meoTxedSi daviT reqtoris mier gadawerili nusxis wakiTxva: `viTa gavazi gafrinda,<br />
marT gaSvebuli xeziTa~, rac niSnavs: gafrinda rogorc xezSexsnili gavazi. aseTi daweriloba<br />
zustad gamoxatavs avTandilis ganwyobasa da moqmedebas, amitom SeiZleba ZiriTad<br />
wakiTxvad miviCnioT.<br />
2. `aman marT oden morevna gviTxra, vualeT CvenebiT~ (206,3). am taepSi sdavoa sityva<br />
vualeT. xelnawerebSi misi variantebia: uvaleT, ualleT, ualneT da sxva (aSkarad mcdari<br />
168
formebi). amaTgan erTaderTi swori wakiTxvaa vualneT (Zveli orTografiiT — ualneT),<br />
rac nebis darTvas, daTanxmebas niSnavs. `CvenebiT~ unda gaswordes: `Cven nebiT~.<br />
3. `Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa xenia~ (1261,4).<br />
~vefxistyaosanSi~ xe calke, an alvasTan erTad (xe alva), Cveulebriv, personaJis tanis<br />
aRmniSvnelia. wamwamis metaforad ki gamoiyeneba: giSris sari, giSris Subebi, giSris wneli,<br />
giSris tevri da sxv. `xe~ ar Semodis saganTa am wyebaSi.<br />
mkvlevarebsa da gamomcemlebs yuradRebis gareSe darCaT IKOV xelnawerebis wakiTxva:<br />
Savni giSrisa Cxndenia. Cxnde, leqsikografebis ganmartebiT, morevSi Seyrili, Caxergili<br />
SeSaa. dasturdeba agreTve gamoTqma `Cxnde Subisa~ (`Svidi mTiebi~, 1120,3).<br />
giSris Cxde savsebiT bunebrivi metaforaa wamwamisa da is unda aRvadginoT poemis<br />
gamocemis teqstSi. g. a.<br />
527a. dim. gonaSvili<br />
`vefxistyaosanSi~ erTi taepis gasworebisaTvis<br />
gaz. `kolmeurni~ (siRnaRi), 1973, 8 seqt., 1 107, gv. 4.<br />
avtors miaCnia, rom poemis striqoni `brol-sadafni margalitsa lalis fersa scven da<br />
hburven~ (856), azrobrivad bundovania. ase gamodis, rom kbilebi (brol-sadafni) `hburven~<br />
wiTel bageebs (margalits), ris warmodgenac SeuZlebelia. azri gamarTuli iqneboda, piriqiT<br />
rom yofiliyo. amitom aucilebelia dawerilobisa da punqtuaciis ase Secvla:<br />
`brol-sadafsa-margalitsa lalis-ferni scven da hburven~.<br />
metaforebad gamoyenebuli samive sityva kbilebs aRniSnavs, romelTac wiTeli bageebi<br />
(`lalis-ferni~) scven da hburven. g. a.<br />
528. meri guguSvili<br />
rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 62-76.<br />
avtori naTelyofs aRorZinebis xanis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenlis — nodar<br />
ciciSvilis mier qarTul enaze damuSavebuli sasaniduri dinastiis cnobili Sahis, bahramguris,<br />
romantikuli Tavgadasavlis `baramgurianis~ (`Svidi mTiebi~) saxeliT cnobili<br />
poemis tropebisa da versifikaciis msgavsebas rogorc rusTvelis mxatvrul saxeebTan,<br />
ise `vefxistyaosnis~ frazeologiasTan da riTmebTan.<br />
am mxriv n. ciciSvili, mkvlevris azriT, saTanado adgils iWers Tavisi skolis mama-<br />
Tavris, Teimuraz pirvelis, gverdiT. aRniSnuli daskvna dasabuTebulia poeturi mibaZvisa<br />
da tropuli saxeebis sesxebis mravali nimuSiT. g. a.<br />
528a. m. guguSvili<br />
vefxistyaosani — galaktionis STagonebis wyaro<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1973, gv. 18-19.<br />
qarTuli klasikuri mwerlobidan upirvelesad `vefxistyaosani~ iyo g. tabiZis mZafri<br />
interesis sagani da STagonebis wyaro. rusTavelis mxatvruli saxeebi, poeturi asociaciebi<br />
da reminiscenciebi mis mTel Semoqmedebas gasdevs.<br />
g. tabiZis rwmeniT, rusTaveli warmoSobiT mesxia, rac igulisxmeba mis lqsebSi xmarebul<br />
gamoTqmaSi: `vinme mesxi meleqse~.<br />
krebulSi `oqro aWaris laJvardSi~ Setanil yvela leqss epigrafad rusTvelis striqoni<br />
uZRvis.<br />
`vefxistyaosnis~ personaJebiTaa STagonebuli tabiZis poemebis zogierTi gmiris saxe<br />
(tarieli _ `mSvidobis wignSi~, Tamari _ `sinaTlis yvavilSi~ da sxv.).<br />
g. tabiZe iyenebs rusTvelur Sedarebebs, metaforebs, aliteracias, ganmeorebas,<br />
`vefxis~ simbolikas da sxva poetur xerxebs. g. a.<br />
169
529. boris darCia<br />
tarielis anderZi da vefxistyaosnis gagrZelebebis<br />
zogierTi redaqciuli sakiTxi<br />
Jur. `macne~, els, 1973, № 1, gv. 25-33.<br />
`vefxistyaosnis~ personaJebis anderZebisa da maTi gardacvaleba-datirebis teqstebis<br />
analizis Sedegad mkvlevari aseT daskvnebs akeTebs: gmirTa anderZebisa da gardacvalebis<br />
ambebi xelnawerebSi samgvari SedgenilobiT aris warmodgenili: vrceli, mokle da umoklesi.<br />
tarielis anderZi (str. 2025-2049, 2057-2063) sam redaqciul jgufs iZleva: 1. a redaqcia —<br />
ABCUX...; 2. b red. _ DVF 1 F 2 ...; 3. g red. _ GHJKO... xelnawerebi.<br />
mkvlevars miaCnia, rom aRniSnuli epizodebis teqstebi pirvandel saxesTan miaxloebiT<br />
daculi unda iyos vrceli redaqciis nusxebSi. tarielis anderZi da tariel-nestanis gardacvalebis<br />
ambavi (str. 2064-2069), avTandil-TinaTinis gardacvalebis ambavTan erTad, ori<br />
erTmaneTisagan damoukideblad Seqmnili, sxvadasxva avtoris Txzulebaa. amitom aris maTSi<br />
erTi da igive ambavi orjer moTxrobili. umokles (d) da mokle (g) redaqciebSi zogi ram gasworebulia,<br />
gameorebebis acilebis mizniT. amis Sedegad Camoyalibda is teqstebi, romlebic<br />
daculia GHJ, FI, E, T da B 2 xelnawerebSi. g. a.<br />
530. b. darCia<br />
vefxistyaosnis xelnawerTa variantebis gamoqveynebis gamo<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV,<br />
Tb., 1973, gv. 102-122.<br />
avtori ganixilavs amave saxelwodebis korpuss, romelic oTx wignad daibWda 1960-63<br />
wlebSi. igi aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ xelnawerebSi arsebuli leqsikuri variantebis<br />
dabeWdvis survili yovelTvis hqondaT poemis mecnierul-kritikuli gamocemebis redaqtorebs,<br />
magram es ver xorcieldeboda sxvadasxva mizezis gmo. amjerad rusTvelologebisa da<br />
teqstologebis (a. baramiZe, s. yubaneiSvili, l. kekeliZe, m. guguSvili, i. lolaSvili) erToblivi<br />
SromiT SesaZlebeli gaxda `vefxistyaosnis~ teqstis dadgenisaTvis ase saWiro da<br />
mniSvnelovani masalis momzadeba da gamocema. variantebis oTxwigneulSi aisaxa poemis Ziri-<br />
Tadi teqstisa da damatebebis (gviandeli CanarT-danarTebis) leqsikuri sxvaobani, daculi<br />
Cvenamde moRweul 48 xelnawerSi, romlebic gadawerilia XVII-XVIII saukuneebSi da teqstologiurad<br />
Rirebulni da gasaTvaliswinebelni arian.<br />
poemis variantebis CvenebisaTvis safuZvlad aRebulia yvelaze vrceli nusxa — k. kekeliZis<br />
sax. xelnawerTa inst. H-757, gadawerili 1671 w., romelic stamburadac iyo gamocemuli<br />
1956 w., s. yubaneiSvilis redaqciiT.<br />
recenzentis TqmiT, amgvari wignis Rirseba pirvel rigSi ganisazRvreba imis mixedviT,<br />
Tu ramdenad zustad da amomwuravad gadmogvcems xelnawerTa monacemebs. am mxriv am gamocemas<br />
zogierTi nakli aqvs, mag., bevri Secdomaa xelnawerTa miTiTebaSi (literebSi), an ama<br />
Tu im variantTan miTiTebuli araa yvela xelnaweri. sasurveli iyo variantebis dalageba<br />
msgavsi formebis mixedviT da ara literebis rigiT, rogorc es am wignebSia mocemiuli.<br />
variantebSi, ise rogorc ZiriTad teqstSi, garCeuli ar aris Ãariani da umarcvlo uniani<br />
wakiTxvebi. amgvari wakiTxvebis zustad aRricxva ki mniSvnelovania, rogorc calkeuli<br />
sityvebis Sinaarsis gagebisaTvis, ise nusxebis urTierTmimarTebis gasarkvevad.<br />
aRniSnuli xarvezebis miuxedavad, am gamocemas recenzenti saetapo movlenad Tvlis<br />
`vefxistyaosnis~ mecnierul-kritikuli teqstis dadgenis saqmeSi. g. a.<br />
170
531. b. darCia<br />
vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis<br />
redaqciuri saxis dadgenisaTvis<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 16-27.<br />
avtoris mizania daadginos vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli gamocemis<br />
redaqciuli saxe. es gamocema, romelic moicavda vefxistyaosnis danarT epizodebs —<br />
xataelTa, xvarazmelTa, gmirTa anderZebisa da gardacvalebis ambebs, p. karbelaSvilma gamoaqveyna<br />
1880 wlis ivlisSi Jurnal `iveriaSi~ (№ 3, gv. 3-53).<br />
avtori kvlevis Sedegad aseT daskvnebs akeTebs:<br />
1. rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si dResdReobiT cnobil `vefxistyaosnis~ nusxaTagan<br />
arc erTi ar aris poemis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis dedani.<br />
2. vefxistyaosnis gagrZelebaTa es gamocema gansakuTrebul siaxloves amJRavnebs K 1<br />
nusxasTan: zedmiwevniT mihyveba mas da imeorebs bevr mis specifikur wakiTxvas. maT Soris<br />
gansxvaveba cotaa.<br />
3. vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSvilis teqsti narevi redaqciisaa. masSi dasturdeba<br />
sami redaqcia: I. `xataelTa ambavsa~ (garda 1811-1822 strofebisa) da `xvarazmelTa<br />
ambis~ dasawyisSi (str. 1868-1875) igi ganekuTvneba EFIRZH 1 W 1 xelnawerTa redaqcias; II. `xvarazmenlTa<br />
ambis~ umetes nawilSi — DQVF 1 L 1 S 1 xelnawerTa redaqcias da III. `xvarazmelTa ambis<br />
bolosa da gmirTa anderZebisa da gardacvalebis ambavTa~ monakveTze — HJKOTG 1 xelnawerTa<br />
redaqcias. n.m.<br />
531a. b. darCia<br />
vefxistyaosnis nakaSiZiseuli xelnaweris tipis<br />
redaqciis genezisis sakiTxebi<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
VI samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 24.<br />
narkvevi gamoqveynda 1975 wels, ix. anot. № 638.<br />
532. varlam dondua<br />
saistorio Ziebani, II, Tb., 1973.<br />
SoTa rusTavelsa da mis Semoqmedebas Seexeba werilebi da gamokvlevebi:<br />
1. rusTavelTan erTad (gv. 69-70). dawerilia 1966 wels. avtori aRniSnavs, rom rusTavelis<br />
momwodebeli xma ZmobisaTvis, xalxTa Soris TanamSromlobisaTvis Taviseburad (mdare<br />
eniT) Targmna `vefxistyaosnis~ erTma interpolatorma _ avTandilisaTvis mxaris dasaWerad<br />
mzadyofnas iCenen:<br />
`indo-arab-saberZneTiT, maSriyiT da maRribelni,<br />
rusni, sparsni, mofrangeni da misreTiT megviptelni~ (968).<br />
rusTavelis saiubileo dReebSi marTlac gacxadda ucnobi meleqsis es survili, _ saqarTvelos<br />
miwa-wyalze Tavi moiyares msoflios sxvadasxva eris warmomadgenlebma, raTa uke-<br />
Tesad gaecnon da pativi scen did poetsa da mis mSobel qveyenas.<br />
2. rusTavelis epoqis saqarTvelo (gv. 71-89), pirvelad daibeWda Jurnal `skola da<br />
cxovrebaSi~, 1966, № 9.<br />
3. `vefxistyaosani~ da Tamaris istorikosebi (gv. 99-114), pirvelad daibeWda krebulSi:<br />
`saqarTvelo rusTavelis xanaSi~, Tb., 1966 (ix. `rusTv. lit. bibliografiis~ III t.).<br />
4. recenzia wignze И. В. Мегрелидзе, Руставели и фольклор, Тб., 1960. recenzia dawerilia<br />
rusulad da daTariRebulia 1961 wliT, magram pirvelad v. donduas am krebulSi daibeWda<br />
(gv. 220-225). avtori aRniSnavs, rom es naSromi i. megreliZis mravalwliani muSaobis Sedegia.<br />
igi monografiuli gamokvlevaa, romelSic maqsimalurad aris gamoyenebuli folkloruli masala,<br />
istoriuli wyaroebi, epigrafikuli da sxva sabuTebi. recenzenti i. megreliZis wigns rusTvelologiis<br />
erT-erT saukeTeso SenaZenad miiCnevs. g. a.<br />
171
533. `vefxistyaosnis~ simfonia<br />
fuZeTa da sityva-formaTa indeqsi, Tb, 1973, 226 gv.<br />
wigni gamocemulia saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis institutis<br />
grifiT, redaqtorebi: m. WabaSvili da al. WinWarauli. redaqtorebis winasityvaobaSi<br />
(gv. 3-9) aRniSnulia, rom simfonia Sedgenilia `vefxistyaosnis~ 1957 wlis gamocemis mixedviT.<br />
igi sacnobaro wignia, masSi mkiTxveli ipovis, Tu ra fuZis ra nawarmoebi erTeulebi da<br />
ra formebia gamoyenebuli rusTvelis TxzulebaSi.<br />
sakuTari saxelebi da maTgan nawarmoebi sityvebi CarTulia saerTo anbanSi. indeqsis<br />
moxmarebis gaadvilebis mizniT mas erTvis sityva-formaTa saZiebeli (gv. 166-224), romelSic<br />
warmodgenilia yvela prefiqsiani erTeuli. g. a.<br />
534. Т. Б. Вирсаладзе<br />
Роспись иерусалимского крестного монастыря и портрет Шота Руставели, Тб., 1973.<br />
gam. `mecniereba~, 81 gv. axlavs reziume frangulad (gv. 79-82) da<br />
monastris moxatulobis tabulebi.<br />
TinaTin virsalaZis am Sromis ZiriTadi nawili wakiTxuli yofila moxsenebad 1961 w.<br />
saq. ssr mecn. akademiis qarTuli xelovnebis istoriis institutSi.<br />
gamokvlevaSi ganxilulia ierusalimis jvaris monastris freskuli moxatulobis sakiTxi.<br />
avtori adgens, rom amJamad moxatuloba Seicavs mxatvrobis or qronologiur fenas. amaTgan<br />
erTi ganekuTvneba XIV saukunes, meore _ XVII saukunes, anu nikifore ColoyaSvilis mier am<br />
monastris moxatulobis ganaxlebis dros.<br />
avtoris azriT, XVII saukunisaa istoriul pirTa portretebi da maT Soris — SoTa rusTavelisac.<br />
is varaudobs, rom rusTavelis portreti Seqmnilia monasterSi daculi literaturuli<br />
Cvenebebis mixedviT jvaris monasterSi rusTavelis moRvaweobis Sesaxeb. g. a.<br />
535. nodar kakabaZe<br />
ori eqskursi Suasaukuneebis dasavleT-evropuli literaturis istoriaSi<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1973, 22 noemb., №139, gv. 4.<br />
werilis pirvel nawilSi, romelic evropul <strong>literatura</strong>Si xsenebul faunas exeba, avtori<br />
wers, rom dasavleT evropul literaturul ZeglebSi arsad aris `vefxvi~ (tiger)<br />
xsenebuli arc pirdapiri da arc simboluri mniSvnelobiT maSin, roca Cveulebriv da xSirad<br />
axseneben avazas (panTera) da jiqs (leopardi).<br />
ingliseli mwerlebi da mTargmnelebi kategoriulad moiTxovdnen `vefxistyaosnis~<br />
TargmanSi `tiger~-is (vefxvi) Secvlas `panTeriT~ (avaza), radgan ingliseli, da saerTod evropeli,<br />
mkiTxveli verasgziT ver aRiqvamda vefxvs lamazi qalis simbolod. xalxuri da literaturuli<br />
tradiciis mixedviT, vefxvi daundobel, cbier, verag da antiesTetur nadiradaa<br />
miCneuli. g. a.<br />
536. mariam karbelaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ mzexaTuniseuli redaqciis xelnawerTa prologisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 37-56.<br />
`vefxistyaosnis~ `mzexaTuniseuli~ redaqciis xelnawerebSi (JKOT) warmodgenili prologi<br />
ganirCeva danarCeni xelnawerebisagan strofuli wyobiT. werilis avtori cdilobs<br />
daadginos, Tu ram ganapiroba prologis gansakuTrebuli saxe am xelnawerebSi. faqtobrivi<br />
masalis SedarebiTi analiziT igi askvnis, rom strofTa tradiciuli Tanmimdevrobis darRveva<br />
— es aris ara Segnebuli redaqcia, aramed Sedegi xelnawerTa amovardnili furclebis<br />
araswori dalagebisa arakvalificiuri gadamweris mier. werilSi mocemulia mcdeloba pro-<br />
172
tografis modelis hipoTezuri rekonstruqciisa redaqtirebuli (J) xelnaweris masalis<br />
safuZvelze.<br />
avtori gansakuTrebul yuradRebas apyrobs mzexaTuniseuli redaqciis pirvel interpolirebul<br />
strofs, romelic `quTaisur~ xelnawerSi (O) warmodgenilia amgvari saxiT:<br />
`pirvelTavi dasawyisi egre naTqvami spasrulad,<br />
uxmobT vefxistyaosnobiT, arssa Seiqs xorcarsulad,<br />
sasmenelad Svenieri, gaTargmnuli miT qarTulad,<br />
msmenelTaTvis margebeli, yurni mivsceT gulis srulad~.<br />
mkvlevari SeniSnavs, rom es strofi aerTianebs or, diametrulad sapirispiro sawyiss:<br />
erTia qristianul formalizmze da saeklesio dogmatikaze damyarebuli gmoba `vefxistyaosnis~,<br />
xolo meore — misi aSkara apologiaa. werilis avtoris azriT, `vefxistyaosnis~ sxva<br />
xelnawerebSi warmodgenili teqstis fonze es varianti tendenciuri klerikaluri interpolaciis<br />
gamiznuli kontradiqciis STabeWdilebas tovebs, igi `vefxistyaosnisa~ da misi avtoris<br />
reabilitaciaa... Cans, rom am variaciis avtori ar aris SemTxveviTi pirovneba; man safuZvlianad<br />
icis poema... strofis amgvari gadakeTebiT Segnebulad gamoxatavs sakuTar mrwamss~.<br />
am variaciis avtors werilis avtori `vefxistyaosnis~ `avad mCxrekelTa~ winaaRmdeg gamosul<br />
erT-erT pirvel apologetad miiCnevs. n. g.<br />
536a. viqtor kaxniaSvili<br />
herman budenzigi da `vefxistyaosani~<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1973, 8 ivnisi, № 23, gv. 2.<br />
werili eZRvneba h. budenzigis dabadebis 80 wlisTavs. masSi gadmocemulia mwerlis mecnieruli<br />
da mTargmnelobiTi moRvaweoba.<br />
avtori aRniSnavs, rom h. budenzigi amJamad muSaobs `vefxistyaosnis~ germanul Targmanze,<br />
romelic rigiT meeqvse cdaa am enaze rusTavelis poemis Targmnisa.<br />
h. budenzigma, winamorbedebisagan gansxvavebiT, `vefxistyaosnis~ Targmnisas hegzametri<br />
gamoiyena, romelic mravlisdamtevi sazomia da SesaZlebeli xdeba dednis TiTqmis yvela<br />
Sinaarseuli elementis SenarCuneba.<br />
Targmnili teqstis nawili ukve gamoqveynda 1970-71 wlebSi. gamomcemloba `sabWoTa saqarTvelos~<br />
ganzraxuli aqvs axlo momavalSi am Targmanis gamoqveyneba. g. a.<br />
537. korneli kekeliZe<br />
avtori vefxistyaosnisa da dro misi dawerisa<br />
wignSi — etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, XII, tomi Seadgina da gamosacemad<br />
moamzada s. yubaneiSvilma, Tb., 1973, gv. 51-82.<br />
gamokvleva pirvelad daibeWda JurnalSi `mnaTobi~, 1931, № 7-8, gv. 152-171; № 9-10, gv. 213-<br />
226 (ix. g. imedaSvili, rusTv. <strong>literatura</strong>, 1957, anot. № 1111).<br />
mkvlevris Tvalsazrisi daskvnebis saxiT (gv. 82) asea warmodgenili:<br />
1. poeti rusTveli, saxeliT TiTqos SoTa, aris avtori ara `vefxistyaosnisa, aramed misi<br />
damatebisa, saidanac misi saxeli, gaugebrobis wyalobiT, gadautaniaT pomis prologSi da mTeliT<br />
TxzulebisaTvis miukuTvnebiaT.<br />
2. poema ar unda iyos dawerili Tamaris dros; misi istoriuli orientacia monRolTa<br />
batonobis dasawyisiskenaa mimarTuli. poemaSi, qajebis saxiT, laparakia asasin-molidTa<br />
Sesaxeb.<br />
3. poema damTavrebulia aRamuTis aRebis Semdeg, saqarTvelos or samefod gayofamde,<br />
e. i. 1256-1258 wlebSi.<br />
4. avtori poemisa, gamosuli did feodalTa klasidan, aris daviTisaTvis Tavdadebuli<br />
`filosofosi da ritori~ sargis Tmogveli.<br />
173
538. jibo lomaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ erTi strofis Sinaarsis worad gagebisaTvis<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1973, 13 marti, № 31, gv. 3.<br />
werili exeba 1616 strofis striqonebs:<br />
Tavebi dahxsnes sikvdilsa, sicocxle amismieres,<br />
tarias xrmal ver gaaZRes, jerT xorci moamSieres.<br />
(aq `xrmal... gaaRes~ konieqturaa, xolo `moamSieres~ mxolod erT xelnawerSi [R - Q 930]<br />
ikiTxeba). j. lomaSvils es wakiTxva logikurad da konteqstis Sesaferad miaCnia: ramaz mefem da<br />
misma laSqarma Tavebi gamoixsnes, sikvdili aicils da sicocxle gaixangrZlives, amiT maT<br />
tarielis xmali `moamSieres~ (mSieri datoves), ver gaaZReso. g. a.<br />
539. ioseb megreliZe<br />
vefxistyaosnis leqsikis sakiTxebi, IX,<br />
vefx-tigr — sityvaTa qarTuli variantebi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, wigni V, Tb., 1973, gv. 50-61.<br />
avtori ikvlevs sityvebis — vefxi, tigri, jiqi, barsi, babri — mniSvnelobebs. kerZod<br />
tiRr — tigr sityvaTa da maTgan nawarmoebi formebis Sesaxeb aRniSnavs, rom isini gurul<br />
da imerul kiloebSia gavrcelebuli tiRur- tigur formebiT, rac avtors afiqrebinebs,<br />
rom es sityva qarTulSi berZnulidan aris Semosuli da ara sparsulidan.<br />
mkvlevars ainteresebs `vefxistyaosnis~ TargmanebSi damkvidrebuli `tigr~-is `barsiT~<br />
Secvlis sakiTxi. misi azriT, TargmanebSi SeiZleba darCes `tigri~, vinaidan igi formebiT ufro<br />
mdidaria тигр, тигрица, тигренок), vidre `barsi~ da poeziaSic ZvelTaganve gavrcelebuli<br />
sityva-saxea. n.m.<br />
539a. i. megreliZe<br />
wigni sasargebloa, magram...<br />
gaz. `komunisti~, 1973, 29 seqt., № 228, gv. 4.<br />
replika mimarTulia l. andRulaZis wignisadmi `balmonti da saqarTvelo~ (Tb., 1972). i. megreliZe<br />
sayvedurobs wignis avtors, rom igi iyenebs mis (i. megreliZis) mier gamoqveyebul masalebs<br />
da pirvelwyaroze ar miuTiTebs. wignSi aRniSnulia, rom poemis balmontiseuli Targmanis<br />
teqsti gamoica parizSi 1933 wels. mas winasityvaoba al. svaniZem daurTo (gv. 121). es<br />
Secdomaa. Targmanis parizul gamocemas aqvs k. balmontis winasityvaoba. 1936 da 1937 wlebis<br />
sabWouri gamocemebi daibeWda al. svaniZis winasityvaobiTa da redaqciiT. g. a.<br />
540. levan menabde<br />
rusTveli bulgareTSi<br />
Jur. `ciskari~, 1973, № 7, gv. 123-128.<br />
avtori wers, rom SoTa rusTveli bulgarelTagan pirvelad moixsenia mweralma i. vazovma<br />
1901 wels gamoqveynebul werilSi saqarTvelos Sesaxeb. Semdeg dasaxelebulia s. karakostovis,<br />
v. elsneris, i.biwaZis, l. stoianovis, a. todorovis werilebi; aRniSnulia, rom 1966<br />
wels rusTvelis saiubileo zeimSi monawileobdnen mwerlebi: e. bagriana, d. gabe, c. angelovi.<br />
bulgarul enaze `vefxistyaosnis~ Targmna daiwyo poet-akademikosma n. lilievma, magram<br />
ver ganaxorciela (gardaicvala 1960 w.). Semdeg am saqmes xeli mohkida poetma s. bakirjievma.<br />
mas konsultacias uwevda i. biwaZe. ukve gamoqveynebulia am Targmanis nawyvetebi.<br />
rusTvelis saxeli Setanilia bulgarul enciklopediaSic (1967 w.). g. a.<br />
174
541. metri da riTma vefxistyaosanSi<br />
riTmaTa simfonia da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi.<br />
gamosacemad moamzades giorgi wereTelma, guram kartoziam, cotne kikviZem, sargis caiSvilma.<br />
giorgi wereTlis redaqciiTa da gamokvlevebiT, Tb., 1973, 442 gv.<br />
wigni Sedgeba 3 nawilisagan. pirveli nawili warmoadgens akad. g. wereTlis Sromas `metri da<br />
riTma vefxistyaosanSi~ (gv. 9-115). am gamokvlevaSi avtori arasworad miiCnevs aqamde gavrcelebul<br />
Sexedulebas, TiTqos qarTul, viTomda silabur-tonur, leqTwyobas safuZvlad udevs<br />
qore, daqtili, peoni da sxva sidideebi, romlebic klasikuri leqsTwyobisaTvis aris damaxasiaTebeli.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom maxvili ar SeiZleba iyos metrikuli da ritmuli erTeulebis<br />
maregulirebeli qarTul leqsSi, radgan igi ar aris relevanturi. igi TamaSobs erTgvar<br />
rols, rogorc eqspresiuli faqtori, pauzasTan erTad monawileobs agreTve mijnis fenomenis<br />
SeqmnaSi. mijnis faqtori dRemde SeumCneveli iyo Cvens samecniero <strong>literatura</strong>Si...<br />
rTul mimarTebebs — marcvlebs, sityvebs, segmentebs, karedebsa da strofebs Soris —<br />
safuZvlad udevs simetria da `oqros kveTis~ proporcia, romelic vefxistyaosanSi srulyofilebis<br />
sazRvrebs aRwevs.<br />
wignis meore nawili — riTmaTa simfonia (gv. 119-309) Sedgeba 2 Tavisa da 5 qveTavisagan. masSi<br />
cal-calke dalagebulia: identuri da araidenturi riTmebi, maRali Sairis (ormarcvliani<br />
da oTxmarcvliani) da dabali Sairis (sammarcvliani da xuTmarcvliani) riTmebi.<br />
mesame nawilSi (gv. 313-378) mocemulia sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi.<br />
wigns erTvis riTmaTa da sariTmo sityvaTa saZieblebi (gv. 383-442). ix. agr. anot. № 491.<br />
542. b. JRenti<br />
davicvaT `vefxistyaosani~ udieri xelyofisagan<br />
gaz. `komunisti~, 1973, 27 ivlisi, № 175, gv. 6.<br />
avtori exmaureba d. qumsiSvilis werils `istorizmis principis ugulebelyofis samwuxaro<br />
Sedegi~ (`mnaTobi~, 1973, № 5), romelSic gakritikebulia al. baramiZis wigni `SoTa rusTveli<br />
da misi poema~. mkvlevari iwunebs avtoris kvlevis meTods, uwodebs mas amerikuli pragmatizmisa<br />
da prezentizmis mimdgars. d. qumsiSvilis azriT, al. baramiZe tyuilad miawers rus-<br />
Tavels zogadad mamakacisa da dedakacis Tanasworobis ideis qadagebas, sinamdvileSi `vefxistyaosanSi~<br />
dayenebulia samefo ojaxis Svilebis uflebrivi Tanasworobis sakiTxi, poemis<br />
mTavari Temac esaa — qalis memkvidreobiTi ufleba da misi ganxorcielebisaTvis brZola.<br />
b. JRenti aseT midgomas `vefxistyaosnis~ humanisturi ideebis araswor gagebad da misi<br />
sakacobrio mniSvnelobis damcirebad miiCnevs. misi azriT, d. qumsiSvili cdeba, rodesac<br />
rusTavelis poemaSi ver xedavs xalxTa Soris megobrobisa da solidarobis asaxvas, rac aRiarebulia<br />
rogorc qarTveli, ise ucxoeli mkvlevarebis mier. g. a.<br />
543. neli ruxaZe<br />
cnebebis sakiTxisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1973, № 2, gv. 29-33.<br />
avtoris mizania gaarkvios cnebebis: `siyvaruli~ da `mijnuroba~ Sinaarsi da maTi urTierTmimarTeba.<br />
poemaSi mocemuli urTierTobebis analizis Sedegad mkvlevari daaskvnis, rom<br />
siyvaruli farTo cnebaa, igi SeiZleba iyos: dedaSviluri, daZmuri, megobruli, satrfialo<br />
da a. S. swored siyvaruli (farTo mniSvnelobiT) aris `vefxistyaosnis~ ZiriTadi Tema, misi<br />
mTavari motivebi ki — mijnuroba, megobroba da patiotizmia. `siyvaruli~ sxva terminebis<br />
mimarT gvaris cnebas warmoadgens, zogjer ki is am gvarSi Semavali romelime saxis sinonimia,<br />
mag., `mijnurobas~ udris tariel-nestanis urTierTobaSi.<br />
erT SemTxvevaSi termini `mijnuroba~ isea naxmari, rom SeiZleba cnebebis aRreva gvegonos.<br />
naTqvami exeba mefe rostevanis ganwyobas avTandilis mimarT. `aqvs mijnuroba amisi,<br />
viTa bulbulsa vardisa~ (81,3). aq `mijnuroba~ zogadad siyvaruls (an kerZod, mamaSvilur<br />
siyvaruls) aRniSnavs. g. a.<br />
175
544. sergei serebriakovi<br />
siyme — Jovens: rusTavelidan provansel trubadurebamde<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~. wigni V, 1973, gv. 28-49.<br />
sityviT `siyme~ avtoris daintereseba gamoiwvia XII saukunis provanseli trubadurebis<br />
Semoqmedebis Seswavlam. amdenad, avtoris mizans Seadgens gamoarkvios, arsebobs Tu ara raime<br />
saerTo elementebi XII saukunis trubadurebisa da rusTavelis poetur metyvelebaSi. arsebiT<br />
saxels Jovens-s aqvs ori mniSvneloba: `axalgazrdoba~ rogorc krebiTi saxeli (`axalgazrda<br />
adamianebi~) da meore — abstraqtuli cneba (`siaxalgazrdave~).<br />
avtoris azriT, werilSi ganxilul 23-e strofSi, iseve rogorc mTlianad rusTavelis<br />
poemaSi, asaxulia `kurtuaziuli siyvarulis~ mTeli sistema, romelsac Tavisi wesebi da kanonebi<br />
aqvs da mijnuri valdebulia mkacrad emorCilebodes am wesebs. amisTvis mas unda hqondes<br />
Sesabamis TvisebaTa sistema. visac aseTi Tvisebebi ar gaaCnia, igi arc SeiZleba mijnuri<br />
iyos. es sistema hgavs provanseli trubadurebis mier SemuSavebul analogiur sistemas. n.m.<br />
545. revaz siraZe<br />
erTi <strong>literatura</strong>TmcodneobiTi mosazrebis gamo<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1973, 27 Teb., № 25, gv. 3.<br />
avtori kritikulad ganixilavs akad. n. konradis Tvalsazriss `vefxistyaosnis~ adgilis<br />
Sesaxeb Sua saukuneebis <strong>literatura</strong>Si. n. konradma Seqmna permanenturi msoflio renesansis<br />
Teoria, romelic, misi azriT, iwyeba CineTSi, mere Cndeba sparseTSi, mis momdevnod<br />
amierkavkasiaSi da amis Semdeg evropaSi. mas `vefxistyaosnis~ monaTesaved miaCnia: `Sahname~,<br />
`visramiani~, nizami ganjevis poemebi da aliSer navai, xolo evropuli mwerlobidan: boiardos,<br />
ariostosa da torkvato tasos saraindo romanebi. aRsaniSnavia, rom `vefxistyaosan-<br />
Tan~ tipologiurad axlobeli ar aRmoCnda: dantes `RvTaebrivi komedia~, v. fon eSenbaxis<br />
`parcifali~, `simRera nibelungebze~, an `ambavi igoris laSqrobisa~.<br />
r. siraZis azriT, akad. n. konradis mosazreba uarsayofia, vinaidan qarTuli kulturis<br />
yoveli dargi istoriulad kulturis dasavlur (qristianul) jgufs ekuTvnis; misgan<br />
`vefxistyaosnis~ amogleja da aRmosavlur (muslimur) TxzulebaTa rigSi moqceva araswori<br />
iqneba. rogorc Cans, n. konradi SecdomaSi Seiyvana n. maris Tvalsazrisma `vefxistyaosnis~<br />
wyaros Sesaxeb, romelic Semdeg uaryofili iyo TviT n. maris mier, agreTve _ saeWvo hipo-<br />
Tezam rusTvelis araorTodoqsi qristianobis Taobaze.<br />
r. siraZis daskvniT, akad. n. konradis mosazreba `vefxistyaosnis~ literaturuli bunebis<br />
Sesaxeb miuRebelia. aseve sadavoa is wanamZRvrebi, romelTa safuZvelzec man es mosazreba<br />
SeimuSava. g. a.<br />
546. [uavtoro]<br />
axali naSromi vefxistyaosnis poetikaze<br />
gaz. `komunisti~, 1973, 14 seqt., № 216, gv. 3; `lit. saqarTvelo~, 1973, 21 seqt., № 37, gv. 4.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom gamoqveynda `metri da riTma vefxistyaosanSi~ (riTmaTa<br />
simfonia da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi). wigni momzadebulia `vefxistyaosnis~<br />
akademiuri teqstis damdgen komisiaSi akad. g. wereTlis xelmZRvanelobiT. simfonias<br />
da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebs win uZRvis akad. g. wereTlis vrceli<br />
gamokvleva: `metri da riTma vefxistyaosanSi~. gamokvlevaSi axleburadaa gaSuqebuli `vefxistyaosnis~<br />
leqsTwyobis ZiriTadi sakiTxebi. g. a.<br />
176
546a. [uavtoro]<br />
vefxistyaosnis axali Targmani afxazurad<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1973, 4 maisi, № 18, gv. 4.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom rusTavelis poema meored iTargmna afxazur enaze. Targmanis<br />
avtoria poeti muSni lasuria. afxazeTis mweralTa kavSirSi moewyo Targmanis ganxilva<br />
da nawyvetebic daibeWda gazeTSi `afsni yafSni~ da JurnalSi `alaSara~. poema male gamoqveyndeba<br />
calke wignad. g. a.<br />
547. rima fircxalaiSvili<br />
vefxistyaosnis artanujuli variantis irgvliv<br />
Jur. `macne~, els, 1973, № 3, gv. 70-88.<br />
avtori cdilobs gaarkvios, Seesabameba Tu ara sinamdviles p. laraZiseuli cnoba `vefxistyaosnis~<br />
amJamad ucnobi xelnaweris Sesaxeb, romelic, TiTqos, giorgi Tumanovs moupovebia<br />
`kerZoTa antanujisaTa~. igi ganixilavs g.Tumanovis dakveTiT daviT reqtoris mier 1823 w.<br />
gadaweril (H-1079) xelnawers da aRniSavs, rom artanujuli variantis warmoSobis imgvari<br />
axsna, rac warmodgenili hqonda a. sarajiSvils, swori ar aris.<br />
mkvlevris zogadi daskvnebi aseTia: g.TumaniSviliseuli (H-1079) xelnaweris wyaro vaxtangis<br />
gamocemasTan erTad iyo ara mravali, aramed erTi, dRes CvenTvis ucnobi xelnawerebi,<br />
romelic wakiTxvaTa mixedviT axlos idga CvenTvis cnobil bevr xelnawerTan, gansakuTrebiT<br />
— Z-sa da R 1 -Tan, xolo Sedgenilobis mxriv yvelaze metad _ am ukanasknelTan. is ucnobi<br />
xelnaweri unda warmoadgendes namdvil artanujel dedans, razedac saubaria p. laraZis<br />
cnobaSi... g. TumaniSviliseul xelnawers Semounaxavs mxolod zogierTi mxare namdvili<br />
artanujuli dednisa.<br />
gasworebaTa didi nawili artanujulze dayrdnobiT gadaweris procesSive Seutania<br />
teqstSi daviT reqtors, CanarTi strofebis avtori ki mxolod g. TumaniSvilia.<br />
namdvili artanujuli dedani, romelic kidev arsebula 1823 wels, dakargulia. g. a.<br />
548. r. fircxalaiSvili<br />
vefxistyaosnis poetur SedarebaTa zogierTi sakiTxi<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV, Tb., 1973, gv. 123-140.<br />
avtori ganixilavs Sedarebis sxvadasxva saxes da maT daniSnulebas rusTvelis TxzulebaSi,<br />
maT Soris — poetur SedarebaTa gamomsaxvelobiT funqcias, SedarebaTa obieqtad<br />
gamoyenebuli masalis Sinaarsobriv-leqsikur mxares, vrcel Sedareba-paralelizmebs, romlebic<br />
mTeli strofis farglebSia gaSlili da movlenaTa Sepirispirebas an igavur paralelebs<br />
eyrdnoba.<br />
rogorc mkvlevari aRniSnavs, SedarebaSi aRbeWdilia rusTvelis poeturi naazrevis<br />
ZiriTadi mxareebi — ideuri gamiznuloba, personaJTa xasiaTebi, gancdebi da situaciaTa<br />
sirTule.<br />
mkvlevari vrclad ganixilavs poemis `dasawyisis~ me-13-14 strofebSi mocemul mxatvrul<br />
paralelizms, romelSic grZeli da kargi lqsis Tqma Sedarebulia Sor gzaze cxenTa rbolsa<br />
da asparezze moburTalis ostatobasTan. igi miuTiTebs am strofebis sintaqsur problemaze<br />
da Sinaarsobriv tavtologiaze, rasac tradiciuli teqsti da mis punqtuacias qmnis.<br />
r. fircxalaiSvils miaCnia, rom me-13 strofis meoTxe taepSi: `ra misWirdes saubari da<br />
dauwyos leqsman leva~, kavSiri da unda Seicvalos erT-erT (K 205) xelnawerSi arsebuli<br />
variantiT ar. am SesworebiT taepi warmodgeba qvewyobil winadadebad da SesaZlebeli iqneba<br />
sworad gaviazroT strofebis sintaqsica da poeturi Sedarebis arsic. g. a.<br />
177
549. r. fircxalaiSvili<br />
oriode SeniSvna vefxistyaosnis axali gamocemisaTvis<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 3-15.<br />
avtori wers, rom SoTa rusTavelis saiubileod 1966 wels gamovida `vefxistyaosnis~<br />
ramdenime axali gamocema. maTSi aRdgenil iqna bevri damaxinjebuli adgili, daixvewa poeturi<br />
frazeologia, gasworda riTmaTa calkeuli Seusabamobani. Tumca gadauwyveteli darCa poetikasTan<br />
dakavSirebuli zogierTi sakiTxi.<br />
mkvlevris azriT, aucilebelia Sairis saxis mtkiced dacva erTi strofis farglebSi. am<br />
TvalsazrisiT unda gaswordes dabali da maRali Sairis Sereuli ritmi me-17 strofSi:<br />
`mesame leqsi kargia sanadimod, samRerelad~.<br />
poemis e. w. parizuli nusxa iZleva swor da misaReb wakiTxvas:<br />
`merme leqsi kargi aris...~<br />
aseve gasasworebelia 1632-e strofSi:<br />
`adges da qalaqs Sevides, TviT gardaxdes srasa maTsa~.<br />
ramdenime xelnawers Semounaxavs marTebuli varianti:<br />
`adges, qalaqs Semovides...~<br />
mkvlevari mxars uWers me-6 strofis sariTmo sityvebis (xelovaneba — goneba — xseneba —<br />
moneba) n. mariseul gasworebas: xelovneba — goneba — xsovneba — moneba.<br />
r. fircxalaiSvils poemisaTvis Seuferebel gamonaklisad miaCnia 771-e 20-marcvliani<br />
e. w. fistikauri strofi da misive leqsikis gamoyenebiT warmogvidgens mis 16- marcvlovan<br />
variants. g. a.<br />
550. dimitri qumsiSvili<br />
isev prologis gamo<br />
Jur. `ciskari~, 1973, № 4, gv. 145-153.<br />
avtors dausabuTeblad miaCnia varaudi rusTavelisaTvis sxva romelime mxatvruli an<br />
istoriuli Txzulebis miweris Sesaxeb. misi TqmiT, prologis me-4 strofi ar iZleva imis<br />
sababs, ro rusTavels `Tamarianis~ avtoroba mivaweroT. aq xsenebul `qebani~-Si `vefxistyaosani~<br />
igulisxmeba. amave strofSi `giSris tba~ da `nai rxeuli~ ar gulisxmobs maincdamainc<br />
mefe Tamaris Tvalebsa da mis tans.<br />
mkvlevris azriT, prologis me-15 da me-18 strofebSi poeti ayalibebs Tvalsazriss poeziis<br />
ideurobisa da gamiznulobis Sesaxeb, rom mwerali ar unda icvlides azrsa da Sexedulebas,<br />
`erTi uCndes samijnuro..., mas aqebdes, mas amkobdes~, anu bolomde daicvas ideuri<br />
mTlianoba. g. a.<br />
551. dim. qumsiSvili<br />
istorizmis principis ugulebelyofis samwuxaro Sedegi<br />
Jur. `mnaTobi~, 1973, № 5, gv. 160-172.<br />
avtori wers: `araerTxel dauSva al. baramiZem uxeSi Secdoma SoTa rusTavelis msoflmxedvelobis<br />
raobisa da Sefasebis sakiTxSi, araerTxel uarhyo Tavisi uwin gamoTqmuli Sexedulebebi...<br />
aseTi meryeoba aixsneba, upirvelesad yovlisa, istorizmis principis ugulebelyofiT<br />
literaturuli movlenebis kvlevisas~.<br />
kritikosi ganixilavs al. baramiZis monografias `SoTa rusTveli da misi poema~ (1966 w.)<br />
da aRniSnavs, rom mcdaria mosazreba, TiTqos `poetma... ganazogada idea dedakacisa da mamakacis<br />
moralur-inteleqtualuri... Tanasworobisa~. d. qumsiSvili miuTiTebs , rom qalisa<br />
da kacis Tanasworobis idea Seexeba mxolod samefo gvaris wevrebs da ar vrceldeba ufro<br />
dabal wodebebze (moyvanilia saTanado adgilebi poemidan).<br />
kritikosis azriT, al. baramiZis gamonagonia, viTom, tarielma, avTandilma da fridonma `TavianTi<br />
qveynebi sagareo xifaTisagan daixsnes~, maT `aRmofxvres Zaladoba da usamarTloba,<br />
178
olo mouRes adamianis mier adamianis Cagvras da yvlefas... maT qveynebSi TiTqo praqtikulad<br />
moispo eqsploataciis yovelgvari forma, xorci Seisxa Tavisuflebisa da socialurqonebrivi<br />
sruli Tanasworobis idealebma~.<br />
d. qumsiSvili aRniSanvs: umarTebulia monografiaSi gamoTqmuli azri, rom asmaTi `mdabio<br />
wridan gamosulia~, agreTve arasworia fatmanis daxasiaTeba nestansa da TinaTinTan dapirispirebiT,<br />
radgan isini sxvadasxva socialur fenas ekuTvnian. g. a.<br />
552. SoTa qurdaZe<br />
`vefxistyaosnis~ ideur-Tematikuri Sinaarsis swavlebis Sesaxeb<br />
gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1973, 21 dek., № 102, gv. 3.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ mTavari Temis sakiTxi kvlav davis sagani gaxda. erTxans<br />
poemis ZiriTad Temad miiCnevdnen Zmoba-megobrobas (n. mari, i. javaxiSvili), Semdeg —<br />
siyvaruls (al. baramiZe da sxv.). d. qumsiSvilma mTavar problemad miiCnia `brZola erTmmarTvelobis<br />
gaZlierebisaTvis Tamar mefis dros~.<br />
S. qurdaZis azriT, poemis kiTxvisas yuradReba humanizmze, adamianTa erTobasa da pativiscemaze<br />
maxvildeba da `Txzulebis ideuri Sinaarsic SeiZleba ase Camoyalibdes: mebrZoli<br />
humanizmi da adamianTa erToba yoveli xalxis sazogadoebrivi da saxelmwifoebrivi simtkicis<br />
mZlavri wyaroa~ g. a.<br />
553. solomon yubaneiSvili<br />
vefxistyaosnis beWdvis istoriidan<br />
(XX sauk.), II, nakveTi pirveli, Tb., 1973, 302 gv.<br />
naSromSi warmodgenilia cnobebi `vefxistyaosnis~ beWdvis istoriaze XX s-is 40-ian wlebamde.<br />
am periodSi poema ToTxmetjer gamoica. wignSi ganxilulia TiToeuli maTganis teqstologiuri<br />
sakiTxebi, dazustebulia TariRebi da tiraJi, mocemulia am gamocemaTa poligrafiuli<br />
aRweriloba da naCvenebia, ra sazogadoebrivi rezonansi hqonda ama Tu im gamocemas.<br />
wignis 6-89 gverdebze dabeWdilia masala 1903 wlidan 1937 wlamde ganxorcielebuli<br />
gamocemebis Sesaxeb. danarCeni nawili uWiravs 1937 wlis saiubileo gamocemisaTvis Catarebuli<br />
muSaobis aRnusxva-Sejamebas, maT Soris `vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni komisiis<br />
oqmebs 32-dan 731-e strofamde TiToeulze msjelobis Sesaxeb (komisia muSaobda 1935 w. 15<br />
maisidan 22 noembramde).<br />
wigns erTvis pirovnuli da geografiuli saxelebis saZiebeli da gansaxilvel periodSi<br />
dabeWdil poemis gamocemaTa Tavfurclebis fotopirebi. g. a.<br />
554. akaki SaniZe<br />
xelis xda da xelis yra<br />
Jur. `droSa~, 1973, № 1.<br />
avtori wers: xelis xda, anu swori orTografiiT, Ãelis Ãda Cveulebrivi gamoTqmaa<br />
`vefxistyaosanSi~. misi mniSvnelobaa sargebloba, gamodgoma, gamoyeneba. moyvanilia magali-<br />
Tebi: `xelsa mxdi rasa?~ (884); `ugulosa aqa xeli ra mexdebis?~ (739). aris mimReobiTi formac:<br />
`yma... sikeTisa xelis mxdeli~ (710) — vinc sikeTes Svreba, sikeTis Camdeni.<br />
poemaSi aris aseTi striqonic: `xeli hxades xrmalTa maTTa, ara cudad welTa ebnes~<br />
(1535), rac amas niSnavs: xeli mihyves, gamoiyenes maTi xmlebi.<br />
`xelis xda~ dasturdeba `Svid mTiebSi~, `arCilianSi~, magram amave periodSi Cndeba gamoTqma,<br />
`xelis yra~, romelsac igive mniSvneloba aqvs da TandaTan cvlis `xelis xdas~.<br />
axal qarTulSi xelis xda aRar ixmareba, gadavarda misi Semcvleli xelis yris piriani<br />
formebic, ixmareba marto mimReoba `xelsayreli~ da dialeqtebSi agreTve _ `xeluyrelic~,<br />
rac usargeblos, mouxmarebels niSnavs. g. a.<br />
179
555. guram SaraZe<br />
vaxtangiseuli vefxistyaosani rusTvelis kabinetSi<br />
wignidan: g. SaraZe, arqeografiuli Ziebani, Tb., 1973, gv. 101-103.<br />
werilSi aRwerilia vaxtangiseuli `vefxistyaosnis~ dRevandlamde moRweuli erT-erTi<br />
egzemplari, romelic SeiZina Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelis kabinetma.<br />
igi warmoadgens vaxtang VI-is mier 1712 wels TbilisSi dabeWdil kargad Senaxul cals.<br />
wigni Casmulia moWvreTil Sav tyavgadakrul xis ydaSi. zogi furceli aklia an dazianebulia.<br />
gverdebisa da strofebis saTvalavi bevrgan aRar moipoveba.<br />
saguldagulod amoSlilia minawerebi ydis Sida gverdebze. vaxtangis portretis qveda<br />
nawilSi Savi melniT gamoxatulia qalis saxe. g. a.<br />
556. g. SaraZe<br />
`vefxistyaosnis~ wereTliseuli (S-5006) xelnaweris sakiTxisaTvis<br />
wignSi: g. SaraZe, arqeografiuli Ziebani, 1973, gv. 41-86.<br />
werili exeba `vefxistyaosnis~ wereTliseuli (S-5006) xelnaweris mopovebis da mflobelTa<br />
istorias. avtori eTanxmeba s. caiSvilis Tvalsazriss, rom SesaZlebelia mis pirvel<br />
mflobelad solomon I-is (imereTis mefe 1751-1784) miCneva da `vefxistyaosnis~ am xelnaweris<br />
samefo karis xelnawerTa rigSi moqceva. rac Seexeba miniaturaTa Sesrulebis dros, arc S.<br />
amiranaSvili da arc m. qvliviZe angariSs ar uweven xelnaweris ukanasknel daTariRebas (me-<br />
18 s-is I naxevari) da xelnawersac da miniaturebsac me-17 s. akuTvneben. mkvlevars xelnaweris<br />
Seqmnis istoria ase warmoudgenia: poemis me-17 s-is dasuraTebuli xelnaweri sagrZnoblad<br />
dazianebulia me-18 s. I naxevarSi da xelnaweri xelaxla gadauweriaT. gadawerisas gamouyenebiaT<br />
Zveli, dazianebuli xelnaweris dasawyisi da bolo nawili, xolo Sua nawili SeuvsiaT<br />
vaxtangiseuli redaqciidan. axal xelnawerSi CarTulia Zveli xelnaweridan amoRebuli<br />
mxatvrobac, romelic SesamCnevad aris dazianebuli.<br />
ix. agr. anot. № 460. T.n.<br />
557. g. SaraZe<br />
timoTe gabaSvilisTvis miwerili erTi <strong>rusTvelologiuri</strong> cnobis wyaro<br />
wignSi: g. SaraZe, arqeografiuli Ziebani, 1973, gv.86-93.<br />
g. SaraZe ganixilavs timoTe gabaSvilis `mimoslvas~, sadac orjer ixseneba S. rusTveli.<br />
t. gabaSvili pirvelad rusTvelis (meWurWleTuxucesis) saaRmSeneblo saqmianobaze gadmogvcems<br />
da meorejer, — misi TqmiT, rusTveli, rogorc jvris monastris Rvawlmosili<br />
pirovneba, erT-erT svetze xatia. g. SaraZem aRniSna, rom arasworia T. bagrationis cnoba,<br />
TiTqos t. gabaSvili werdes rusTvelis saflavis Sesaxeb ierusalimis jvris monasterSi,<br />
romelic gaimeores m. brosem, d. CubinaSvilma, pl. ioselianma. es cnoba ki arc piradad t. gabaSvilis<br />
da arc sxva dRemde cnobil xelnawerebSi daculi ar aris da es Secdoma unda<br />
gaiTvaliswinon axali drois rusTvelologebmac. T.n.<br />
558. SoTa CijavaZe<br />
`cixe~ da `patimari~ vefxistyaosanSi<br />
kreb. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1973, № 2, gv. 44-48.<br />
avtori msjelobs striqonebze:<br />
`igi mze qajTa mefesa hyavs, qajeTs patimaria~ (1320,1).<br />
`...patimrada igi mTvare~ (1322,2)<br />
da aRniSnavs: aq sityva patimris pirdapiri gageba umarTebulo da usafuZvloa. nestani<br />
qajeTSi sulieri patimaria da ara patimari am sityvis pirdapiri, iuridiuli mniSvnelobiT.<br />
180
mkvlevris azriT, cixe ase unda ganimartos: a) qalaqi, romelSic mravali cixe-koSki,<br />
sasaxle, saxli da sxva Senobebia, romelTac mravalricxovani jari icavs (1427, 1430, 1503).<br />
b) qalaqSi agebuli adamianTa sacxovrebeli maRali koSki, romelSic gza Sedis gvirabiT da<br />
daculia saTanado raodenobis meomrebiT (1240, 1278, 1300). g. a.<br />
559. S. CijavaZe<br />
mcire <strong>rusTvelologiuri</strong> SeniSvna<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV, Tb., 1973, gv. 141-148.<br />
mkvlevari upasuxebs eTnograf T. oCiauris mier gamoTqmul kritikul SeniSvnebs (wignSi<br />
`miTologiuri gadmocemebi aRmos. saqarTvelos mTianeTSi~, Tb., 1967). S. CijavaZe icavs<br />
Tavis werilebis ZiriTad debulebas, rom `vefxistyaosanSi~ moxseniebuli `qajebi~ da `qajeTi~<br />
ara mxolod zRapruli da fantastikuri cnebebia, aramed `qajni~ namdvilad arsebuli romeliRac<br />
Savkaniani tomia, romelic realurad arsebul, `qajeTis~ saxelis mqone, qveyanaSi cxovrobda.<br />
avtorma miakvlia cnobebs, rom eTnikuri erTeuli `qaji~ amJamadac dasturdeba<br />
nigeriaSi (gv. 144), xolo indoeTSi arsebobs `qaÁjis~ provincia da olqi `kaCi~ (gv. 145-147).<br />
misi varaudiT, romelime amaTgan SesaZlebelia igulisxmebodes vefxistyaosnis `qajeTSi~. g.a.<br />
559a. S. CijavaZe<br />
vaxtang meeqvse da vefxistyaosnis lqsika<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 38-39 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
vaxtangis naSromSi `Targmani pirveli wignisa mis `vefxistyaosnisa~ Setanilia 633 sityva,<br />
romelTa umetesoba marTebulad aris ganmartebuli. zog sityvasTan aseTi SeniSvnaa miwerili:<br />
`ar vicodi~, `ver gavarCive~, `me asre mgonia, vikiTxoT, ra aris~ da misT.<br />
vaxtangs poemis teqstidan amouweria, magram ganumartavad dautovebia: arifi, Sadi, maxmuri,<br />
flidi, xasiaTi, jubaCoba. g. a.<br />
560. sargis caiSvili<br />
didi mecnieri, mamuliSvili<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1973, 14 seqt., № 36, gv. 2.<br />
avtori wers gansvenebuli mecnieris akad. giorgi wereTlis Sesaxeb: bolo wlebi man<br />
ZiriTadad `vefxistyaosnis~ filologiur Seswavlas miuZRvna da axal etapze aiyvana poemis<br />
kvleva-Ziebis saqme. g. wereTelma wamoayena axali meTodologia, principebi da organizaciuli<br />
formebi, romlebic safuZvlad daedo `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis Semu-<br />
Savebas. sul axlaxan man daamTavra fundamenturi naSromi `metri da riTma vefxistyaosanSi~,<br />
romelic rusTvelis poetikis SeswavlaSi sruliad axali sityvaa da qarTuli leqsTmcodneobis<br />
kvlevis axal perspeqtivebs gadaSlis. g. a.<br />
561. uCa cindeliani<br />
Zveli qarTulis leqsikidan: ga-rial-eba / riali<br />
`mravalTavi~ (filologiur-istoriuli Ziebani), III, Tb., 1973, gv. 85-92.<br />
avtori ganixilavs sityvebis — riali, garialeba — xmarebas werilobiT ZeglebSi da wers:<br />
`rial~ fuZe dasturdeba bibliaSi, `vefxistyaosansa~ da `amirandarejanianSi~ da samganve<br />
igi mowinaaRmdegis motyuebas, SecdomaSi Seyvanas niSnavs. meores mxriv, aRmos. saqarTvelos<br />
mTis dialeqtebSi `riali~ niSnavs zians, marcxs. s.-s. orbelianis ganmartebiT, `riali~ _<br />
boroti mTqmeloba, boroti zraxvaa, svanurSi ki es fuZe `lanZRvis~ Sinaarsis Semcvelia.<br />
narkvevis saboloo daskvna Semdegia: `rial~ fuZe warmogvidgens or ZiriTad<br />
mniSvnelobas: 1) motyueba, mzakvroba, veragoba, xriki, fandi. misgan ganviTarda mniSvneloba,<br />
181
omelic mzakvrobis, xrikis Sedegs asxavs: marcxi, ziani, zarali. 2) boroti mTqmeloba (saba);<br />
Seuracxyofa, lanZRva.<br />
`vefxistyaosnis~ striqonSi: `samTave samgniT mihmarTes, Tavsa miT uyves riali~ (1414,3)<br />
mkvlevars avTenturad miaCnia or xelnawerSi daculi wakiTxva: `qajTa miT uyves riali~, aseTi<br />
gagebiT: tarielma, avTandilma da fridonma sami mxridan Seuties, amiT qajebi moatyues da<br />
advilad daamarcxes. g. a.<br />
562. Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi, IV,<br />
Tb., `mecniereba~, 1973.<br />
krebuli gamoica saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli<br />
literaturis istoriis institutis grifiT. masSi dabeWdilia: lia andRulaZis, boris<br />
darCias, r. fircxalaiSvilis da SoTa CijavaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi.<br />
anotaciebi gakeTebulia cal-calke. ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />
563. Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi, V,<br />
Tb., `mecniereba~, 1973.<br />
gamoica saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis<br />
istoriis institutis grifiT. masSi dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi.<br />
1. rima fircxalaiSvili, oriode SeniSvna vefxistyaosnis axali gamocemisaTvis, gv. 3-15<br />
(exeba 1966 w. vefxistyaosnis teqstis damdgen komisiaSi (g. wereTeli, s. caiSvili, g. kartozia)<br />
da a. SaniZisa da a. baramiZis mier momzadebul teqstebs).<br />
2. boris darCia, vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis redaqciuli<br />
saxis dadgenisaTvis, gv. 16-27.<br />
3. sergei serebriakovi, siyme — Jovens: rusTvelidan provansel trubadurebamde, gv. 28-49.<br />
4. ioseb megreliZe, vefxistyaosnis leqsikis sakiTxebi, IX (vefx-tigr sityvaTa qarTuli<br />
variantebi), gv. 50-61.<br />
5. meri guguSvili, rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~, gv. 62-76.<br />
6. lia andRulaZe, vefxistyaosani rusul enaze (bibliografiuli cnobari), gv. 77-90.<br />
anotaciebi gakeTebulia cal-calke, ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />
564. giorgi wereTeli<br />
metri da riTma vefxistyaosanSi<br />
amave dasaxelebis wignSi, Tb., 1973, gv. 9-115. ix. anot. № 541.<br />
565. akademikosi giorgi wereTeli<br />
(nekrologi)<br />
gaz. `komunisti~, 1973, 13 seqt., № 215, gv. 3; `lit. saqarTvelo~, 1973, 14 seqt., № 36, gv. 2.<br />
nekrologSi asea Sefasebuli g. wereTlis muSaoba rusTvelologiaSi: `gansakuTrebulia<br />
akad. g. wereTlis Rvawli qarTuli poeziis Sedevris S. rusTavelis `vefxistyvaosnis~ akademiuri<br />
teqstis gamocemis dargSi. akad. a. SaniZesTan erTad man safuZveli Cauyara `vefxistyaosnis~<br />
akademiuri teqstis damdgen komisias. bolo xanebSi akad. g. wereTelma araerTi naSromi<br />
gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ calkeul sakiTxebze. es naSromebi, romlebic gansvenebuli<br />
mecnierisaTvis damaxasiaTebeli siRrmiT aris Sesrulebuli, filologiuri kvleva-<br />
Ziebis nimuSad CaiTvleba. am naSromTa Soris gansakuTrebuli adgili uWiravs mis fundamentur<br />
monografias `metri da riTma vefxistyaosanSi~, romelic sruliad axali sityvaa ara marto<br />
rusTavelis poetikis dargSi, aramed, saerTod, qarTuli leqsmcodneobis zogadTeoriuli<br />
problemebis kvlevaSi~.<br />
nekrologs xels aweren saqarTvelos ssr mTavrobis wevrebi da cnobili mecnierebi. g.a.<br />
182
566. al. WinWarauli<br />
leqsikologiuri Ziebani<br />
Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 95-107.<br />
werilis avtori qarTvelur enaTa monacemebis safuZvelze adgens, rom qarTulSi gvaqvs<br />
zmnuri Ziri a, e, i gaxmovanebiT: War-Wer-Wir, romlis fonetikuri variantebi qarTuli da<br />
maTi Sesatyvisebi qarTvelur enebSi sapirispiro cnebebs gadmocemen. werilSi igi exeba `vefxistyaosanSi~<br />
dadasturebul `Wersac~: `melnisa tbaTa mijarviT buravs giSrisa WeriTa~<br />
(1009,4) da `yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs brolisa WeriTa~ (1342,2).<br />
al. WinWarauli mouReblad Tvlis mkvlevarTa mier `vefxistyaosnis~ xsenebul striqonebSi<br />
dadasturebuli `Weris~ dRevandeli mniSvnelobiT ganmartebas. misi azriT, `Weri~<br />
aq naxmaria misi pirvandeli mniSvnelobiT — moWrili, mrgvali xe, latani, Woki, sari. am mniSvnelobiT<br />
dasturdeba es sityva dialeqtebSi: 1) qegl-is CvenebiT, xevsurulsa da aWarulSi<br />
`Weri~ gauTleli, daumuSavebeli wvrili xea; 2) imerulSi, megrulsa da raWulSi — mrgvali<br />
an dapobili xis iataki. `giSris Weri~ iseTive metaforaa, rogorc `vefxistyaosanSive~ dadasturebuli<br />
`giSris sari~, `giSris wneli~, `giSris Rari~, `giSris Subi~ da niSnavs Sav wamwamebs.<br />
werilis avtori misaRebad Tvlis 1342-e strofis (`yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs<br />
brolisa WeriTa~) wakiTxvas `giSriTa WeriTa~, romelic dasturdeba `vefxistyaosnis~ erT xelnawerSi<br />
(S-4499). igi gasaTvaliswineblad miiCnevs im garemoebas, rom poemaSi sityva giSeri<br />
Sav wamwamebs aRniSnavs Tormetjer Weris sinonimebTan (sari, wneli, Rari, Subi...), erTxel<br />
ki swored `Wer~-Tan erTad (`giSrisa WeriTa~ 1009,4). n. g.<br />
567. elguja xinTibiZe<br />
vefxistyaosnis uzenaesi arsebis mimarTebisaTvis<br />
qristianul RvTaebasTan<br />
qarTuli filosofiuri azris istoriis narkvevebi, II, Tb., 1973, gv. 33-87; agr. wignSi: e. xinTibiZe,<br />
msoflmxedvelobiTi problemebi vefxistyaosanSi, Tb., 1975, gv. 105-167, ix. anotacia № 683.<br />
568. iazon jioSvili<br />
`vefxistyaosnis~ poeturi enis swavleba<br />
fakultatiuri kursis gakveTilebze<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1973, № 1, gv. 56-59.<br />
avtori exeba mxatvruli gamoTqmebis swavlebas saSualo skolis merve klasSi fakultatur<br />
gakveTilebze. misi TqmiT, moswavleebs unda davanaxoT is didi sxvaoba, romelic arsebobs<br />
poetur da arapoetur enas Soris. igi cal-calke ganixilavs tropis saxeebs; aRniSnavs,<br />
rom mxatvruli Sedareba `vefxistyaosanSi~ uamravi saxiT, formiTa da niuansiT aris warmodgenili.<br />
aucileblad unda moiZebnos ori sagnis an movlenis Sedarebis safuZveli, is<br />
niSani an Tviseba, rac maT Sedarebas ganapirobebs.<br />
metaforaSi sityvebi arapirdapiri mniSvnelobis ixmareba. moswavlem unda gaigos, ratom<br />
xdeba erTi movlenis an sagnis Tvisebis gadatana meore movlenaze an saganze.<br />
epiTetis swavlebisas unda gavavloT zRvari logikur gansazRvrebasa da epiTets (mxatvrul<br />
gansazRvrebas) Soris.<br />
moswavleTa mxatvruli azrovnebis CamoyalibebisaTvis (gansakuTrebuli mniSvneloba<br />
aqvs poeturi sintaqsis Seswavlas (ritorikuli mimarTva, inversia, gameoreba, gradacia,<br />
antiTeza, sinonimebi, omonimebi da sxv.).<br />
183
1974 weli<br />
569. grigol abaSiZe<br />
mogzauroba rusTavelis epoqaSi<br />
avtoris wignSi _ Txzulebani, t. III, Tb., 1974, gv. 461-473.<br />
(dawerilia 1966 w.). masSi mocemulia zogadi daxasiaTeba rusTavelis epoqis saqarTvelos<br />
politikuri, ekonomikuri da kulturuli cxovrebisa. aRniSnulia saxelmwifos xelisufalTa<br />
tolerantoba, Semwynarebluri damokidebuleba araqristianuli religiebisadmi,<br />
rogorc erT-erTi gamovlena humanizmisa.<br />
avtoris TqmiT, `vefxistyaosani~ imitom Seiqmna Tamaris epoqaSi, rom maSindeli sazogadoeba<br />
humanisturad azrovnebda, misTvis ucxo iyo klerikaluri SezRuduloba. rusTavelis<br />
gmoba da `vefxistyaosnis~ devna gviandeli movlenaa, im epoqis uSualo gamoZaxilia, roca saxelmwifo<br />
dakninda da qarTuli eklesiac materialurad da sulierad gaRaribda da daqveiTda. g.a.<br />
569a. lili aTaneliSvili<br />
cnobebi mamuka TavaqalaSviliseuli `vefxistyaosnis~ Sesaxeb<br />
Jur. `macne~, els, 1974, № 4, gv. 175-185.<br />
avtori ganixilavs H-599 nusxaSi arsebul kriptogramebs da adgens maTi Camwerebis<br />
vinaobas (gv. 175-181),werilis meore nawilSi (gv. 182-185) ki ikvlevs xelnaweris momxatavdamsuraTeblis<br />
vinaobas. nusxis gadamweris kaligrafiasa da miniaturebis minawerebis xels<br />
Soris sxvaobiT, agreTve saxelis sxvadasxva formiT (nestan-darijan — nestan darejan) xmarebis<br />
safuZvelze mkvlevari daaskvnis, rom mamuka TavaqalaSvili mxolod gadamweria xelnawerisa,<br />
misi ilustratori ki sxva pirovnebaa, romlis vinaoba jer daudgenelia. g. a.<br />
570. nodar alania<br />
monografia `vefxistyaosnis~ mTargmnelze<br />
Jur. `kritika~, 1974, № 8, gv. 160-166.<br />
esaa recenzia lia andRulaZis monografiul naSromze `balmonti da saqarTvelo~ (Tb., 1972).<br />
recenzenti aRniSnavs, rom dasaxelebul naSromSi ganxiluli da gaanalizebulia mTeli<br />
is gamoqveynebuli Tu gamouqveynebeli masala, romelic Seicavs mniSvnelovan cnobebs<br />
konstantine balmontze, rogorc poetsa da mTargmnelze.<br />
monografiaSi marTebulad aris aRniSnuli, rom k. balmontma moZebna da gamoiyena is ritmi<br />
da metri, romelsac Semdeg gverdi ver auares `vefxistyaosnis~ sxva mTargmnelebma rusul<br />
da sxva slavur enebze.<br />
balmontma pirvelma aRiara `vefxistyaosani~ yvelaze maRali da srulyofili siyvarulis<br />
poemad. man SoTa rusTaveli homerosis, dantes, servantesisa da Seqspiris gverdiT daayena.<br />
g. a.<br />
571. manuCar anTaZe<br />
rusTvelis mxatvruli simarTle da Semoqmedebis fsiqologia<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 108-113.<br />
avtoris TqmiT, `vefxistyaosanSi~ mxatvruli simarTlis Ziebisas aucileblad gasaTvaliswinebelia,<br />
rom masSi Cans aRmosavluri da dasavluri fantastikur-zRapruli, fantastikur-saTavgadasavlo,<br />
sagmiro da samijnuro eposebis elementebi. mkvlevari cdilobs<br />
warmoaCinos poemis ararealisturi mxatvruli elementebis realisturi `transformacia~,<br />
dasaxelebuli motivebis realistur elferSi warmodgenis tipiuri nimuSebi. narkvevSi<br />
184
aRniSnulia rusTvelis Tematikisa da motivebis paralelebi elinistur avantiurul romanebSi.<br />
mag.: SeyvarebulTa faTerakiani mogzauroba, mekobreTa Tavdasxma, tyveoba da sxv.<br />
tipologiuria: erTi naxviT Seyvareba, `dabneda~, tirili, velad gaWra, personaJis mdinareSi<br />
an zRvaSi gadagdeba, araki WaSi an ormo-xafangSi Cavardnilisa~ (gv. 59-61).<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom avantiuruli momenti `vefxistyaosanSi~ mxatvruli simarTlis<br />
ganmsazRvreli araa, raki mas aq mxolod sporadulad aqvs TavisTavadi Rirebuleba,<br />
xolo mTlianobaSi igi poemis realistur mxatvrul amocanaTa gadawyvetas emsaxureba.<br />
fantastikuri elementis upirvelesi realisturi specifika rusTvelTan isaa, rom mas<br />
aq TavisTavadi mxatvruli simarTle ar gaaCnia; poemaSi TiTqmis ar gvxvdeba RvTiuri miniSnebani,<br />
Cvenebebi, saswaulebi, mkiTxaoba, ramlis ganCxreka, winaTgrZnoba da sxva amgvari<br />
mistikur-astrologiuri rwmenani. fantastikur-zRaprul arsebaTagan poemaSi moqmedeben<br />
mxolod devebi da qajebi, oRond isini imdenad modificirebulni arian, rom dakarguli aqvT<br />
zRapruli Tvisebebi. qajebi mxolod imiT gansxvavdebian adamianisagan, rom eseni `grZnebis<br />
moqmedni~ arian. Tumca am `gaadamianebul qajebs~ poemis ideur planSi `miniWebuli~ aqvT<br />
`demonuri~ Tvisebebi; maT miewerebaT `borotebis~ idea (`yovelTa kacTa mavneni~ arian) (gv. 63-<br />
67). mxatvruli simarTlis TvalsazrisiT ganxilulia fatmanisa da avTandilis aSikobis epizodi,<br />
rasac mosdevs CaCnagiris mkvleloba; agreTve avTandilisa da asmaTis dialogi da qceva<br />
maTi pirveli Sexvedris epizodSi; usenisa da fatmanis saojaxo urTierToba, rac avtors<br />
naTlad gamoxatuli realisturi feriT aqvs asaxuli (gv. 73-81).<br />
narkvevSi naCvenebia agreTve personaJTa tirilis arsi, namdvili mwuxarebiT gamowveuli<br />
an TanagrZnobis gamomxatveli cremlis Rvra, zogjer ki konvenciuri, moCvenebiTi,<br />
ara gulwrfeli moTqma-tirili (gv. 81-82). g. a.<br />
572. guram asaTiani<br />
vefxistyaosnis poetika<br />
wignSi _ `vefxistyaosnidan baxtrionamde~, Tb., 1974, gv. 11-35.<br />
mkvlevari cdilobs pasuxi gasces kiTxvas: `Semoqmedebis ra formebSi, ra esTetikuri<br />
nairsaxeobiT, ra konkretuli mxatvruli ieriT gamovlinda vefxistyaosanSi misi warmom-<br />
Sobi erisa da drois suli? misi azriT: `rusTavelis esTetikur samyaroSi gadajvaredinebulia<br />
xelovnebis ganviTarebis samive hegeliseuli saxeoba — simboluri (Zveli aRmosavluri),<br />
klasikuri da romantikuli formebi~ (14).<br />
`aSkarad aRmosavluri warmomavlobis simbolika aq bunebrivad Tanaarsebobs cocxal,<br />
klasikuri sizustiT dasrulebul saxeebTan~ (15).<br />
avtori Tvlis, rom `vefxistyaosnis erT-erTi motivis (qalis tyveoba da misi daxsna)<br />
safuZvlad SesaZlebelia gamoyenebuli iyos nizamis `iskander-nameSi~ mocemuli erTi epizodi:<br />
aleqsandre amarcxebs kac-urCxuls, romelic Semdeg miiyvans qals — nestan-darjixans.<br />
is urCxulis patronebs hyavdaT datyvevebuli. albaT arsebobda miTologiuri pirvelwyaro,<br />
romelic gamoiyenes nizamim da rusTavelma (16-17).<br />
rTuli da mravalsaxovania `vefxistyaosnis~ Sinaarsis kavSiri klasikur (antikur) samyarosTan.<br />
SedarebiT naTelia (advilad dasanaxia) berZnuli miTologiis, mwerlobisa da filosofiis<br />
kvali. ufro rTulia klasikuri esTetikis ZiriTad principTa moqmedeba `vefxistyaosnis~<br />
mxatvrul sistemaSi (17).<br />
`vefxistyaosnis~ arqiteqtonika ZiriTadad epikuri Janris kanonebs emorCileba, magram<br />
poemaSi aris adgilebi (`wigni~, `anderZi~, `locva~, `saubari~), romlebic SeiZleba miviCnioT<br />
lirikul gadaxvevebad. didi nawili am lirikuli gadaxvevebisa aSkarad romantikuli xasia-<br />
Tisaa. romantikuli aRsarebis Sedevria `wigni nestan-darejanisa savarelTan~ (qajeTis cixidan).<br />
poeturi TvalsazrisiT es qarTuli romantizmis, romantikuli msoflgagebis pirveli<br />
manifestia, romelic marcvaliviT Seicavs TavisTavSi guramiSvilisa da baraTaSvilis<br />
momaval mistikur xilvebs (19).<br />
avtori msjelobs vardisa da vefxvis simbolikaze (gv. 21, 28-29). misi sityviT, `vefxistyaosani~<br />
samyaros mxatvruli dapyrobisa da dauflebis klasikuri nimuSia. SeiZleba<br />
iTqvas, rom `daufleba~, romelsac aq Semoqmedi poeturi naTelWvretis, mxatvruli intuiciis<br />
gziT aRwevs, Tanabrad ganvrcobilia or sibrtyeSi _ `vefxistyaosani~ erTnairad masS-<br />
185
taburi nawarmoebia, rogorc adamianis garemomcveli obieqturi realobis, aseve misi subieqturi<br />
cxovrebis wvdomis TvalsazrisiTac (32). g. a.<br />
573. Дж. К. Бакрадзе<br />
Правовое мировоззрение Шота Руставели и основные доктрины<br />
истории философии права<br />
iuridiul mecnierebaTa doqtoris samecniero xarisxis mosapoveblad wardgenili disertaciis<br />
avtoreferati, Tb., 1974, 54 gv.<br />
aRniSnulia, rom disertacia qarTul enazea. dacva Sedgeba Tsu-s iuridiuli fakultetis<br />
samecniero sabWos sxdomaze.<br />
pirvel TavSi (gv. 1-50) ganxilulia problemis istoria qarTveli da ucxoeli avtorebis<br />
naSromebis mixedviT.<br />
meore Tavi (gv. 51-106): marTlmsajulebis arsis gageba rusTavelTan da im epoqis iudiriuli<br />
garemo saqarTveloSi.<br />
mesame Tavi (gv. 107-132): qalis emansipaciis sakiTxi `vefxistyaosanSi~.<br />
meoTxe Tavi (gv. 133-169) eZRvneba uflebisa da Tavisuflebis sakiTxs poemaSi.<br />
mexuTe TavSi (gv. 170-200) ganxilulia iuridiuli institutebi da iuridiuli terminologia<br />
`vefxistyaosanSi~. g. a.<br />
574. vukol beriZe<br />
vefxistyaosnis komentari<br />
teqsti gamosacemad moamzades sargis caiSvilma da guram SaraZem. s. caiSvilis winasityvaobiTa da<br />
redaqciiT, Tb., 1974, 322 gv.<br />
`winaswar SeniSvnebSi~ (gv. 8-12) avtori saubrobs SoTa rusTavelis enis Sesaxeb, rom is<br />
Zveli qarTulidan axalze gardamavali enaa, saliteraturo ena XII s-is ganaTlebuli qarTveli<br />
sazogadoebisa, msjelobs —mca nawilakis daniSnulebaze, agreTve da kavSiris funqciaze<br />
meoTxe taepis dasawyisSi; mokled gansazRvravs 16-marcvliani striqonis agebulebas,<br />
maRali da dabali Sairis versifikaciul wyobas da maT stilur Taviseburebas.<br />
naSromSi Semdeg mocemulia TiTo strofis enobrivi da stilisturi komentari 1-dan 1212<br />
strofamde, sxvadasxva moculobiT, strofis leqsikuri da azrobrivi sirTulis mixedviT.<br />
rogorc irkveva, es ganmartebebi Sesrulebulia 1937-1950 wlebSi da inaxeboda v. beriZis<br />
pirad arqivSi (ix. agr. s. caiSvilis `winasityvaoba~ _ anot. № 620). g. a.<br />
575. n. berZeniSvili<br />
vefxistyaosani rogorc saistorio wyaro<br />
wignSi _ n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi, VII, 1974, gv. 253-324.<br />
mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnis~ ena iyo saero, raindebisa, aRmavali sazogadoebrivi<br />
fenebisa da ara glexuri da arc Zveli eklesiuri. avtoris azriT, am enis popularoba iyo<br />
qristianul-klerikaluri kulturis batonobis marcxi. eklesia amxedrda `vefxistyaosnis~<br />
winaaRmdeg imitom, rom qarTvelma feodalurma sazogadoebam is sakuTari cxovrebis sarked<br />
icno da Tavis saxelmZRvanelod gaixada.<br />
`mona~, `yma~, `gazrdili~, `xasi~ _ eseni socialuri terminebia `vefxistyaosanSi~. rus-<br />
Taveli monobas patronisa da ymis urTierTobas uwodebs da am urTierTobas urTierTsiyvaruliT<br />
warmogvidgens (avTandili da Sermadini). siyvaruli aq patronsa da ymas Soris<br />
aris da ara ufalsa da monas Soris. imis mixedviT, Tu ra samsaxurs asrulebs mona, is SeiZleba<br />
iyos an ar iyos yma. yoveli yma ar aris mona da arc yoveli mona aris yma (avTandili ymaa,<br />
zangi monaa...).<br />
rusTavels sami sxvadasxva saxis saxelmwifo aqvs warmodgenili: arabeT-indoeTi, zRvaTa<br />
samefo da qajeTi. arabeT-indoeTi aq idealuri feodaluri saxelmwifoebia, sadac mefis<br />
186
sasaxlea yvelafris tonis mimcemi. meore _ zRvaTa samefo, gulanSaroa. zRvaTa samefoSi<br />
cixe-simagre arsad Cans da aq yvelafers tons aZlevs savaWro qalaqi. aq didi simdidrea da<br />
yoveli qveynidan aq modian. arabeT-indoeTi da zRvaTa samefo erTimeores avseben da erT<br />
samyaros qmnian. qajeTi feodaluri samyaros borotebaa da mas ebrZvian da spoben. mekobreoba<br />
qajTa Soris borotebad ar iTvleba. maT miuval cixeSi aqvT dagrovili auracxeli<br />
qoneba _ naZarcvi, naalafevi.<br />
feodalebi ebrZvian mekobreobas da mfarveloben vaWrebs. feodalebis saWurWleni SeiZleba<br />
naalafevi (omSi naSovni), davla iyos. maT kargad esmiT vaWrebisa da vaWrobis mniSvneloba.<br />
feodalebis samoseli, iaraRi, samkauli vaWrebis Semotanilia. T.n.<br />
576. akaki gawerelia<br />
vefxistyaosnis poetikis zogierTi sakiTxi<br />
(qarTuli da zogadi versifikaciis kvlevis meTodologiisaTvis)<br />
Tb., 1974, 233 gv.<br />
wigni dawerilia akad. giorgi wereTlis gamokvlevis _ `metri da riTma vefxistyaosanSi~<br />
_ pasuxad. a. gawerelia amtkicebs, rom: 1) qarTuli leqsis Tvisebaa maxvilTa sistemuri<br />
ganmeoreba; 2) qarTuli leqsis metrul normaSi da mis sqemebSi dominantia sami<br />
terfi: qore, daqtili da meore peoni; 3) sityvieri masalis gaformebis procesSi maorganizebelia<br />
ritmuli inercia (ritmuli impulsi) da ritmuli mocda (yovni).<br />
avtoris azriT, qarTulSi umaxvilo riTmis arsebobis mtkiceba absurdia.<br />
rusTavelis TxzulebaSi maRali da dabali Sairia gamoyenebuli. am or sazoms Soreuli,<br />
ZiriTadad erovnuli Zirebi aqvs. saerTod ki, versifikaciis sferoSi axali metris (an metrebis)<br />
Seqmna sruliad araa geniosis damaxasiaTebeli Tviseba. versifikaciuli siaxleni Cndebian<br />
poeziis periferiaSi da maTi kanonizacia didi poetis Tvisebaa. roca sazomi Tavis funqcias<br />
daasrulebs geniasTan, igi isev poeziis gareubanSi gadainacvlebs da epigonebTan Seafarebs<br />
Tavs (ase gaicviTa rusTavelis Semdeg 16-marcvliani Sairi qarTul poeziaSi XVIII saukunis<br />
bolomde, d. guramiSvilis gamoCenamde). genia gadaWarbebuli originalobisa da eqstravaganturobis<br />
sawinaaRmdego cnebaa.<br />
sazomSi avtoris genialobis amokiTxva iseTive gaugebrobaa, rogorc masSi strofis an<br />
leqsis mTeli ritmuli sistemis Zebna.<br />
naSromis dasasruls avtori akeTebs ZiriTad daskvnas: `rom vefxistyaosanSi, iseve rogorc<br />
sazogadod qarTul silabur-tonur leqsTwyobaSi, maxvilTa sistema mkacrad konfiguraciulia~<br />
(gv. 184).<br />
naSroms boloSi erTvis SeniSvnebi (gv. 187-217) da `damatebiTi ganmartebani~ (gv. 217-<br />
233). c.e.<br />
577. akaki gelovani<br />
vefxi Tu panTera?<br />
(erTi paradoqsuli eqskursis gamo)<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 8 ianv., № 4, gv. 3.<br />
avtori exmaureba n. kakabaZis werils (gaz. `axalg. kom~., 1973, 22 noemberi), sadac aRniSnuli<br />
iyo, rom evropul <strong>literatura</strong>Si vefxvi miCneulia araesTetikur cxovelad da amitom<br />
rusTvelis poemis TargmanebSi qarTuli `vefxis~ Sesatyvisad `pantera~ unda daiweros.<br />
a. gelovani uaryofs am mosazrebas da mis gasamarTleblad moyvanil argumentebsac.<br />
misi azriT, `vefxis~ Sesatyvisia `tiger~, rogorc h. hupertma Targmna da ase unda darCes<br />
sxva evropul enebSic. g. a.<br />
187
578. ivane gigineiSvili<br />
rTuli winadadebis erTi saxeoba `vefxistyaosnis~ enaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1974, № 4, gv. 103-112. wakiTxuli iyo moxsenebad saq. ssr mecn. akad.<br />
enaTmecnierebis institutis XXV samecn. sesiaze 1969 w. 17.06.<br />
avtoris dakvirvebiT, `vefxistyaosanSi~ moipoveba strofebi, romlebic Sinaarsis mixedviT<br />
SeiZleba or nawilad gaiyos. am nawilebs Soris iseTive urTierTobaa, rogorc rTul<br />
winadadebaSia mTavarsa da daqvemdebarebul winadadebebs Soris. aseTia, magaliTad 857-e<br />
strofi:<br />
patroni Cemi gamzrdeli, RmrTisagan didad cxoveli,<br />
mSobluri, tkbili, mowyale, ca wyalobisa mToveli,<br />
mas vuorgule, wamove...<br />
aq mesame taepi aris mTavari winadadeba, pirveli da meore taepebi ki — misi amxsnelni,<br />
romlebic faqtobrivad saxeldebiTi winadadebebia.<br />
aseTive wyobaa 978-e strofSi:<br />
kaci emTxvia: mas hkiTxa ambavi mis laSqarisa,<br />
ubrZana: `isi visia xma zaTqisa da zarisa~?<br />
man uTxra: `fridon xelmwife mefe mulRazanzarisa,<br />
igi nadirobs, Seukravs napiri vel-Sambnarisa~.<br />
aq mTavari winadadebis badalia meoTxe taepi.<br />
mkvlevars miaCnia, rom 310-e strofSi aucilebelia meore da mesame taepebis adgil-<br />
Senacvleba, ris Semdegac strofi aseT saxes miiRebs:<br />
ismendi, moec goneba CemTa ambavTa smenasa!<br />
igi, vin xelmqmna, moveli misgan arodes lxenasa,<br />
saubarTa da saqmeTa visTa Zliv vaTqmev enasa,<br />
visgan Sevucav sevdaTa, sisxlisa RvarTa denasa.<br />
aq pirveli taepi calke dgas, sxvebSi ki mTavari winadadebaa: `moveli misgan arodes<br />
lxenasa~, romelsac damokidebuli winadadebebi ukavSirdebian sityvebiT: vin, visTa, visgan.<br />
aq motanili da maTi msgavsi konstruqciebi, mkvlevris varaudiT, rTuli daqvemdebarebuli<br />
winadadebis ganviTarebis garkveuli safexuris amsaxveli SeiZleba iyos (Sdr anotacia<br />
№ 288). g. a.<br />
579. i. gigineiSvili<br />
zmnis piris formaTa aRrevis SemTxvevebi `vefxistyaosanSi~<br />
Tsu Sromebi, B 8-9 (155-156), 1974, gv.441-442; agr. wignSi — i. gigineiSvili, gamokvlevebi<br />
`vefxistyaosnis~ enisa da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb, Tb., 1975, gv. 233-286.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom poemis teqstSi xSirad gvxvdeba zmnis sxvadasxva piris formebis<br />
aRrevis SemTxvevebi. 1957 wlis gmocemis mixedviT ganixilavs ramdenime aseT adgils,<br />
iZleva teqstis savaraudo gasworebas da am gasworebaTa dasabuTebas. g. a.<br />
580. i. gigineiSvili<br />
sityvaTa wyobis zogierTi Tavisebureba rusTavelis leqsSi da amasTan<br />
dakavSirebuli sadavo sakiTxebi `vefxistyaosnis~ teqtisa<br />
`saiubileo krebuli~, eZRvneba al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze, Tb., 1974, gv. 71-102.<br />
avtori aRniSnavs, rom qarTulSi sityvaTa wyobas gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />
msazRvreli da sazRvruli saxelebis sintaqsuri urTierTobisas. leqsis ena am SemTxvevaSi<br />
zogierT Tavisuflebas iCens; poemaSi moipoveba araerTi SemTxveva msazRvreli saxelis<br />
Tavisufali gadaadgilebisa, rac leqsis agebulebis moTxovnilebiTaa gamowveuli. amis gauTvaliswineblobis<br />
Sedegad `vefxistyaosnis~ teqstSi bevri taepia Secvlili rogorc gadamwer-<br />
Ta, ise gamomcemelTa mier.<br />
188
mkvlevari amgvar cTomilebad miiCnevs poemis 1957 wlis gamocemis Semdeg wakiTxvebs:<br />
strofi 846,3: magra avis bedisagan Cemi ramca gamikvirda;<br />
541,1: me vhkadre: `RmerTman aSoros mas ymasa Seni qmaroba~;<br />
420,2: srulTa spaTasa ver giTxrob ar Sesasxdomlad mzobasa;<br />
1000,1: me ucxos ucxom manatra mosmena sanatrelisa;<br />
1030,3: hkadres: xmelTa sinaTleo, Sen amoxve Cveni mlxeni;<br />
690,1: qvabni wauxman devTaTvis, saxlad aqvs devTa saxlebi;<br />
162,3: margaliti arvis mihxvdes usasyidlod,uvaWrelad.<br />
poemis xelnaweruli variantebisa da sxva masalis gaTvaliswinebiT mkvlevari ase asworebs<br />
gamoyofil sityvebs:<br />
magra avi bedisagan Cemi ramca gamikvirda;<br />
me vhkadre: `RmerTman aSoros mis ymisa Seni qmaroba;<br />
srulTa spaTasa ver giTxrob ar Sesxdomisa mzobasa;<br />
me ucxos ucxo manatra mosmena sanatrelisa;<br />
hkadres: `mzeo, sicocxle da Sen amohÃe Cveni mlxeni;<br />
qvabni omiTa wauxman, saxlad aqvs devTa saxlebi;<br />
margaliti arvis mihxvdes usasyidlo uvaWrelad.<br />
`usasyidlo~ aq fasdaudebels, saukeTesos niSnavs.<br />
narkvevSi mocemulia agreTve teqstis punqtuaciuri gasworebebi. g. a.<br />
581. manana gigineiSvili<br />
rusTavelis astraluri samyaros gagebisaTvis<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis VIII samecniero sesia. moxs.<br />
Tezisebi, Tb., 1974, gv. 24 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
moxsenebaSi uaryofilia Tvalsazrisi, rom `vefxistyaosanSi~ xsenebuli `Zalni zecierni~<br />
naxmaria ara tradiciuli gagebiT — angelozTa wyebis aRsaniSnavad, aramed gulisxmobs<br />
mnaTobebs (planetebs). momxsenebeli asabuTebs, rom `qristianuli saidumlo RvTismetyveleba<br />
Rrma kavSirs xedavda ierarqiul arsebebsa da astralur Zalebs Soris; TiToeul mna-<br />
Tobs misi sulieri aspeqtis gamomxatveli konkretuli mTavarangelozic ki Seesabameboda.<br />
vefxistyaosnis `Zalni zecierni~ gulisxmobs qristianuli religiis ierarqiul arsebebs,<br />
romelnic, Tavis mxriv, mnaTobebTan kavSirSi iyvnen gaazrebulni~. g. a.<br />
582. l. grigolaSvili, g. farulava, l. menabde<br />
axalgazrda mecnieris sayuradRebo naSromi<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 3 seqt., № 106, gv. 3.<br />
recenziaSi ganxilulia guram SaraZis wigni `arqeografiuli Ziebani~ (Tb., 1973). avtorebi<br />
aRniSnaven, rom narkvevebis am krebulSi Tavmoyrilia wlebis manZilze warmoebuli kvleva-Ziebis<br />
Sedegebi. gansakuTrebul yuradRebas uTmoben `vefxistyaosnis erT-erTi sauke-<br />
Teso, e. w. `zazaseuli~ nusxis Seswavlis istorias. g. a.<br />
583. meri guguSvili<br />
SoTa rusTveli da misi vefxistyaosani arCilis SemoqmedebaSi<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 85-107.<br />
rogorc mkvlevari wers, arCil bagrationis Semoqmedeba sayuradRebo masalas iZleva<br />
rusTvelTan mimarTebis TvalsazrisiT. TxzulebaSi `gabaaseba mefisa Teimurazisa da rusTvelisa~<br />
arCili `vefxistyaosnis~ avtors yvela poetze maRla ayenebs: gvaZlevs cnobas misi<br />
sadaurobis Sesaxeb, rom rusTveli aris mesxi, javaxeTis mkvidri. galeqsili `visramianis~<br />
SesavalSi axsenebs `vefxistyaosnis~ gmirebs. aRorZinebis xanis mweralTa msgavsad, arCilis<br />
poezia davalebulia rusTvelis mxatvruli saxeebiT: `melnis tba~, `giSris sari~, `vardis<br />
baRi~, `brolis veli~ da sxv.<br />
189
`vefxistyaosnis~ frazeologiis gavlenis umTavresi magaliTebi galeqsil `visramianze~<br />
modis, Tumca isini imdenad uxvi araa, rogorc Teimuraz pirvelis poemebsa da `Sah-names~<br />
qarTul versiebSia. g. a.<br />
584. togo gudava<br />
qarTuli saleqso striqonis agebulebis zogierTi sakiTxi<br />
Jur. `ciskari~, 1974, № 7, gv. 140-147.<br />
avtori icavs im azrs, rom qarTuli saleqso striqonis (taepis) umciresi struqturuli<br />
erTeuli aris muxli. muxlebis garkveuli wesiT dalageba qmnis taeps. muxli aris gansazRvruli<br />
marcvlebis mqone sityva an sityvaTa jgufi, romelic gamodis rogorc mTliani er-<br />
Teuli. taepSi muxlebi isazRvreba cezuriT.<br />
avtors uxvad moaqvs magaliTebi sxvadasxva raodenobis marcvalTa Semcveli muxlebisa<br />
da maTi Sewyobis sxvadasxva variantebi. igi qarTul leqsSi adgens garkveul tendencias _<br />
sxvadasxva zomis muxlTa SeerTebisas win dgas didi muxli, Semdeg _ patara (5/2, 5/3, 4/2,<br />
4/3, 4/4/3, 3/3/2 da sxv.) ufro naklebad gavrcelebul, Sebrunebul ganlagebas: 3/5, 3/4, 2/4<br />
da sxv. avtori inversiuls uwodebs.<br />
mkvlevari ganixilavs sazomTa struqturuli Senacvlebisa da muxlTa Serwymis SemTxvevebs<br />
da akeTebs zogad daskvnas, rom qarTul leqsSi terfebis Zebna fiqciaa... da analizis<br />
dros mas (terfs) ar unda davemyaroT. qarTul leqss mkafiod gamoxatuli `muxlebrivi<br />
agebuleba aqvs. muxlebis mixedviT analizi saSualebas iZleva martivad aRvweroT qarTuli<br />
saleqso striqonis (da ufro didi erTeulebis) metad mravalferovani struqtura. g. a.<br />
585. boris darCia<br />
vefxistyaosnis xelnaweris ori furceli<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 108-113.<br />
avtori aRniSnavs, rom saq. mecn. akademiis k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutSi dacul<br />
H-178 nusxaSi, romelic anton bagrationis `martirikis~ krebulia, bolo safarvel furclebad<br />
Cakerebuli iyo `vefxistyaosnis~ teqstis Semcveli sxva ferisa da xarisxis qaRaldis<br />
ori furceli (gv. 127r-130v). amJamad es furclebi inaxeba calke, fragmentebis fondSi (№ 203).<br />
es fragmenti Seicavs sul 31 strofs, 1937 w. gamocemis saTvalaviT — 266-280 da 343,4-358,1-3<br />
strofebs.<br />
qaRaldis WvirniSnis mixedviT mkvlevari adgens dasaxelebuli krebulisa da TviT fragmentis<br />
gadaweris TariRs da mis savaraudo dedans. misi daskvniT: 1. es ori furceli warmoadgens<br />
rusTvelis poemis erT-erTi xelnaweris nawilebs, fragmentebs. 2. isini gadawerilia<br />
daaxloebiT 1812-1825 wlebSi. 3. maTi teqsti momdinareobs poemis 1712 wlis (vaxtangiseuli)<br />
gamocemidan. g. a.<br />
586. denis dgebuaZe, levan menabde<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> seminari<br />
Tbilisis sax. universitetis Sromebi, B 8-9 (№155-156), humanitaruli mecnierebani,<br />
Tb., 1974, gv. 439-448.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom Tbilisis sax. universitetSi arsebul rusTvelis kabinetTan<br />
sistematurad muSaobs <strong>rusTvelologiuri</strong> seminari, romelSic monawileoben TviT universitetis<br />
profesor-maswavleblebi, agreTve — qarTuli literaturis, qarTuli enis, aRmosavleTmcodneobis<br />
institutebis TanamSromlebi. seminaris mizania rusTvelis Semoqmedebis<br />
mecnieruli Seswavla. aq xdeba teqstologiur Tu sxva mniSvnelovan sakiTxebze moxsenebebis<br />
mosmena da beWdurad gamoqveynebamde maTi ganxilva.<br />
1968-1971 wlebSi mosmenili iyo 30-mde moxseneba. dasaxelebulia moxsenebebi, maTi Tematika<br />
da ZiriTadi daskvnebi. moxsenebaTa avtorebi arian: a. SaniZe, q. sixaruliZe, i. giginei-<br />
190
Svili, g. wibaxaSvili, S. Rlonti, o. baqaniZe, i. lolaSvili, e. xinTibiZe, k. grigolia, m. Ciqovani,<br />
n. kakabaZe, al. WinWarauli, n. iordaniSvili, g. SaraZe, g. kartozia, d. WanturiSvili, m. Todua,<br />
d. fanCuliZe, S. reviSvili, n. orlovskaia, al. baramiZe, l. menabde, t. ruxaZe da sxv. g.a.<br />
587. giorgi TevzaZe<br />
rusTvelis kosmologia<br />
werili pirveli, zogierTi terminisaTvis<br />
Jur. `ciskari~, 1974, № 12, gv. 125-136.<br />
avtoris mizania daasabuTos, rom rusTvelis mier Seqmnil mxatvrul saxeebSi nagulisxmevi<br />
astraluri movlenebi ar aris SeTxzuli Tu gamogonili poetis mier. am werilSi<br />
ganxilulia terminebi `bakma~, `brol-bakmuli~, `movaneba~, `Suqmonavani~, `naTlad navanebi~<br />
(ix. wignis anotacia, № 827).<br />
588. boris kandelaki<br />
kvlav rusTavelis ierusalimuri portretis Sesaxeb<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 17 maisi, № 20, gv. 2.<br />
avtori wers, rom man 1958 wels gamoaqveyna SoTa rusTavelis da sxva istoriul pirTa<br />
portretebi n. CubinaSvilis fondidan, agreTve — werili, romelSic rusTavelis suraTs<br />
me-13 s-is dasawyisSi daxatulad miiCnevs. aman gamoiwvia mecnierTa jgufis gamoxmaureba;<br />
avtors brali dasdves `aRmomCenis~ prioritetis miTvisebasa da SoTas suraTis araswor<br />
daTariRebaSi.<br />
b. kandelaki aRniSnavs, rom oponentebis braldebebi usafuZvloa. koleqtiuri werilis<br />
erT-erTma avtorma, al. baramiZem, Semdeg (rusTavelis saiubileo krebuli, 1966 w.) TviTonve<br />
aRiara, rom SoTas suraTi manamde arsebobda, vidre XVII s-Si jvaris monasters xelaxla<br />
moxatavdnen. S. amiranaSvili da e. metrevelic adastureben, rom rusTvelis freska XII-XIII<br />
saukuneTa mijniT TariRdeba. g. a.<br />
589. mariam karbelaSvili<br />
`meorisamebr gansjisa~...<br />
`saiubileo krebuli~, al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze. Tb., 1974, gv. 112-128.<br />
avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ striqons: `ukazmavsa miRalates, saWurvelni asre<br />
viTxen~ (599,4), romlis tradiciuli ganmartebaa: saWurveli cota viqonieo. magram am striqons<br />
xelnawerebSi da gamocemebSic aqvs variantuli wakiTxva: `saWurvelni ver gar viTxen~<br />
(an: ver gardviTxen).<br />
`viTxen~ warmosdgeba sityvisagan rTxma, rac Semortymas niSnavs. Zvel teqstebSi dasturdeba<br />
`morTxma~ da `gardarTxma~ sityvebis sxvadasxva forma: `Zeni efremisni, momrTxmelni<br />
da moisarni (fsal. 77,9); `gardaarTxen cani, viTarca karavni~ (fsal. 103,2).<br />
sadavo striqonSi fridoni ambobs: ukazmavs (javSanSeumosels) RalatiT damesxen, sa-<br />
Wurvlis (abjris) asxma (Cacma) ver movaswario. am azrs yvelaze zustad gadmoscems varianti:<br />
`saWurvelni ver gardviTxen~ da, mkvlevris azriT, es unda iyos avTenturi wakiTxva.<br />
safuZvlian eWvs iwvevs sxva konteqsti: qajebTan brZolaSi gamarjvebis Semdeg gmirebma<br />
`erTmanerTi moikiTxes, ara sWirda, ar inanes, rom abjari ar gaiTxes~ (1423,3). xazgasmuli<br />
fraza am dawerilobiT niSnavs: abjari ar Seimsubuqes, ar Seimcires.<br />
mkvlevari fiqrobs, rom aq konkretuli saWurveli igulisxmeba; gmirebma devTa qvabSi<br />
napovni abjari aisxes, rac am brZolisTvis aucilebeli iyo. amitom abjris Semcirebaze ki<br />
araa saubari, aramed mis sworad moxmarebaze. amitom wakiTxva ase unda gaswordes: `ar inanes,<br />
rom abjari gardaiTxes~.<br />
poemaSi aris kidev sxva SemTxveva, sadac am zmnis mimReobiTi forma unda gvqondes; fridoni<br />
ambobs tarielis mimarT:<br />
191
`xmelTa mzeo, samyarosa mzisa etlTa gardamxmelo~ (1–7,2).<br />
es xelnawerTa didi umravlesobis wakiTxvaa, mxolod or xelnawerSi ikiTxeba: `SuqTa<br />
gardamrTxmelo~ da `SuqTa mamfenelo~. tradiciul wakiTxvaSi `gardamxmeli~ niSnavs gadamyvans,<br />
gadamaadgilebels. aq eWvs is iwvevs, rom mimarTvis obieqti (tarieli) metaforulad<br />
`xmelTa mzea~ (xmeleTis manaTobeli) da igive piroveba mzis etlTa (zodiaqoTa) gadamaadgilebelic<br />
yofila. yuradRebas iqcevs sityva `mzis~ tavtologiuri gamoyeneba da misi ormagi<br />
funqcia. amas isic emateba, rom igive tarieli meoTxe striqonSi `cisa etlTa sinaTled~<br />
iwodeba.<br />
mkvlevris daskvniT, strofSi arsebuli logikuri winaaRmdegobisa da stilisturi uxerxulobis<br />
mosaxsnelad aucilebelia, ZiriTad teqstSi SevitanoT erTaderTi (R 1 ) xelnaweris<br />
wakiTxva: `xmelTa mzeo, samyarosa mzisa SuqTa gardamrTxmelo~. am SemTxvevaSi `gardamrTxmels~<br />
gadamfenelis, momfenelis Sinaarsi aqvs. g. a.<br />
590. daviT kobiZe<br />
`vefxistyaosnis zogierTi metaforisa da sityvis ganmartebisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1974, № 1, gv. 20-25.<br />
taepSi: `yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs brolisa Werisa~ (1342,2) mkvlevari<br />
uaryofs al. WinWaraulis wakiTxvas _ `giSrisa WeriTa~ da metaforebis miseul ganmartebas<br />
(`yorani~ _ Tvalebi, `giSris Weri~ _ Savi wamwamebi), radgan aseT ganmartebebs Semdegi<br />
dabrkolebebi eRobeba: 1) `giSris Weri~ mxolod erT xalnawerSia; 2-3) arc erT did poets,<br />
miT umetes rusTavels, Tvalis gaxela `gagleja~ _ sityviT ara aqvs gamoxatuli; 4) rusTveli<br />
yorans adarebs mTel Tmas da ara gaglejil Tmas. aseT viTarebaSi zmnisaTvis gahglejs<br />
saarviso qceva savsebiT marTebulia; 5) al. WinWarauls sityva `yorani~ Savi Tvalebis (Tvalwarbis)<br />
metaforad gaugia. aseTi metafora arc rusTvelTan gvxvdeba da arc sxva poetebTan,<br />
mxolod wamwamebs adareben siSavis gamo yornis bolos an frTebs.<br />
d. kobiZe Tvlis, rom `yorani~ Sav Tmas aRniSnavs, `brolis Weri _ TiTebs. `Weri~ mas<br />
Zveli gagebiT esmis, rogorc mrgvali xe, sari, xolo `broli~ savsebiT SesaZlebelia mamakacis<br />
xelis epiTetad an metaforad ixmarebodes. asea `vefxistyaosnis~ gagrZelebaSi: `giSrisa<br />
tevrsa mohfocxda brolisa safocxelia~ (1623), agerTve _ `uTruTian-saamianSi~: narimans<br />
`TiTebi brolisa daTlilsa quasa uguanda~. g. a.<br />
591. jibo lomaSvili<br />
isev vefxisa da jiqis Sesaxeb<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 29 noemb., № 143, gv. 3.<br />
werili dawerilia a. gelovanis replikis pasuxad, romelic Secdomad miiCnevda `vefxis~<br />
Targmnas `panterad~ an `leopardad~ (`ax. kom~., 1974, 8, I).<br />
j. lomaSvilis azriT, rusul da evropul enebSi `tigri~ qarTuli `jiqis~ da sparsuli<br />
`babris~ Sesatyvisia. amitom `vefxi~ unda iTargmnos `barsad~ an `panterad~, rogorc amis<br />
Sesaxeb d. kobiZe (gaz. `Tb. univers~., №19) da s. caiSvili (`komunisti~, № 291) werdnen 1965<br />
wels. g. a.<br />
592. ioseb megreliZe<br />
saxelebis `rusTavelisa~ da `vefxistyaosnis~ transliteracia da<br />
Targmanebi<br />
`saiubileo krebuli~, eZRvneba al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze, Tb., 1974, gv. 150-162.<br />
mkvlevari ganixilavs `vefxistyaosnis~ avtoris gvar-saxelis dawerilobas ucxo enebze<br />
da aRniSnavs, rom satransliteracio sityvis orTografia dednis enaSi unda iyos myari.<br />
misi TqmiT, axali qarTuli enis ganviTarebis tendencia aSkarad fuZeukumSvelobiskenaa<br />
mimarTuli. XIX s-is 80-iani wlebidan miRebuli iyo forma rusTaveli da Cvenc unda davam-<br />
192
kvidroT es daweriloba. fuZeukumSveli formis kanoniereba yvelaze vrclad dasabuTebulia<br />
prof. iv. qavTaraZis mier (Jur. `ciskari~, 1968, № 11). `rusTavelidan~ warmoebuli formebic,<br />
rogorc qarTul, ise rusul da sxva enebze ukumSvelad unda iwerebodes (`rusTaveliana~,<br />
`rusTavelologia~, `rustavelovedenie~).<br />
jer kidev dasadgenia sxva enebze `vefxis~ Targmnis sakiTxi. pirveli mkvlevrebi da<br />
mTargmnelebi — e. bolxovitinovi, m. brose, d. CubinaSvili, n. mari, iv. javaxiSvili, k. balmonti<br />
`vefxis~ rusul Sesatyvisad `barss~ werdnen. 1936-37 wlebis gamocemebSi miRebul<br />
iqna saTauri Витязь в тигровой шкуре da ase meordeboda mis Semdegac.<br />
rusTavelis 800 wlisTavis iubilesaTvis mzadebis periodSi kvlav aRiZra es sakiTxi da,<br />
TiTqos, dadginda kidec, rom rusTavelis poemis `vefxi~ aris xalebiani tyavis mqone cxoveli,<br />
romelsac rusulad `barsi ewodeba, xolo evropul enebSi _ `pantera~ an `leopardi~.<br />
amave narkvevSi avtori exeba `vefxis~ sxva enebze (frangul, germanul, inglisur, sparsul,<br />
somxur, azerbaijanulze) Targmnis istoriasac. g. a.<br />
593. levan menabde<br />
rusTveli poloneTSi<br />
`saiubileo krebuli~, eZRvneba al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze, Tb., 1974, gv. 163-184.<br />
narkvevSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ polonur enaze Targmnisa da popuralizaciis<br />
TiTqmis saukunenaxevriani istoria. avtori aRniSnavs, rom Tavis ers rusTaveli da misi poema<br />
pirvelma konst. rdultovskim warudgina 1830 wels. mis werilSi CarTuli iyo poemis nawyvetebis<br />
Targmanic polonur enaze, mocemuli iyo cnobebi saqarTvelos istoriaze, rusTavelis<br />
poetur xelovnebasa da leqsTwyobis sakiTxebze.<br />
`vefxistyaosanma~ didi interesi gamoiwvia. misi Targmna scades sxvadasxva dros: k. lap-<br />
Cinskim, a. laistma, s. volnikma, i. tuvimma, b. gembarskim, i. sikirickim, e. zagurskims. ramdenjerme<br />
gamoqveynda sami sxvadasxva Targmani polonur enaze. mecnierebma daiwyes poloneTSi<br />
Catarebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Ziebis aRnusxva da Sejameba. am mxriv sagulisxmoa<br />
i. pruxnickis, i. reixmanis, i. braunisa da v. kubackis muSaoba.<br />
SoTa rusTveli Sesulia polonur enciklopediebSi. g. a.<br />
594. l. menabde<br />
rusTaveli da sazRvargareTuli <strong>literatura</strong><br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis VIII samecniero sesia,<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 7.<br />
moxsenebaSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ ucxo enebze Targmnisa da publikaciis istoria,<br />
agreTve is, Tu ra gavlena moaxdina rusTavelma sazRvargareTel mwerlebze, mxatvrebsa<br />
da kompozitorebze.<br />
595. givi miqaZe<br />
vefxistyaosnis mzexaTuniseuli xelnawerisaTvis<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974,<br />
gv. 114-147.<br />
1911 wels saqarTvelodan inglisSi, bodlis biblioTekaSi arsebul marjori uordropiseul<br />
koleqcias Seswires xelnaweri vefxistyaosani, romelic amJamadac iq inaxeba SifriT<br />
W-17. es xelnaweri imereTis mefis daviTis asulis, mzexaTunis, sakuTreba yofila. mzexaTuni<br />
gaaTxoves saxlTuxuces zurab werTlis vaJze — simonze. rogorc Cans, vefxistyaosnis nusxa<br />
mas mziTvad wauRia.<br />
g. miqaZis dakvirvebiT, es nusxa gadawerili unda iyos XVIII s-is pirvel naxevarSi. droTa<br />
ganmavlobaSi is alag-alag dazianebula da Semdeg aRudgeniaT. aRdgenilia 16-210 strofebi.<br />
dasawyisis 15 strofi ki xelnawers saerTod aklia. aRdgenis dros sxvadasxva dedani<br />
193
gamouyenebiaT: 16-72 strofebi gadawerilia vaxtangis gamocemidan, 73-210 strofebi ki<br />
aRudgeniaT xelnawer S-2829-is mixedviT, romelic mzexaTunis muls — salome wereTels<br />
ekuTvnoda. W-17-Si aRdgenilia agreTve 61-e da 223-e furclebi da kidev ramdenime strofi<br />
sxvadasxva adgilas.<br />
xelnaweris Tavisufal gverdebze gvxvdeba sxvadasxva pirTa minawer-Canawerebi, romlebic<br />
mniSvnelovan masalas gvawvdian imereTis bagrationebis, wereTlebisa da agiaSvilebis<br />
warmomadgenlebis urTierTobaze. g. a.<br />
596. nodar naTaZe<br />
[`vefxistyaosnis~] komentari<br />
wignSi — SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, saskolo gamocema, teqsti gamosacemad moamzada,<br />
Sesavali, ganmartebani da komentari daurTo n. naTaZem. Tb., 1974, gv. 518-544.<br />
`komentarSi~ ganmartebulia poemis teqstSi arsebuli filosofiur-Teologiuri, astrologiuri<br />
da poetur-mxatvruli gamoTqmebi, cnebebi, frazebi, mag.: `saxe yovlisa tanisa~,<br />
`tomi gvarTa zenaTa~, `saRmrTo siaxle~, `cisa ZalTa dasi~, `arsad Semosruli~, `melnis<br />
tba~, `mziani Rame~, `uJamo Jami~, `kavSirni~, `arsTa mxadi~, `etlis cvaleba mzisagan, Sejdoma<br />
saratanisa~, `zuali~, `muSTari~, `marixi~, `aspirozi~, `otaridi~, `kronosi~, `mzisa Sesayrelad<br />
gamoeSva mTvare gvelsa~ da misT.<br />
axsna-ganmartebebi mocemulia cnebebisa da gamoTqmebis poemis teqstSi xmarebis mixedviT,<br />
strofuli numeraciis TanamimdevrobiT. g. a.<br />
597. n. naTaZe<br />
`vefxistyaosnis~ ena<br />
wignSi — S. rusTaveli, vefxistyaosani, saskolo gamocema, teqsti gamosacemad moamzada,<br />
Sesavali, ganmartebani da komentari daurTo n. naTaZem, Tb., 1974, gv. 3-8, ix. anot. № 497.<br />
598. n. naTaZe<br />
droTa mijnaze<br />
(masalebi renesansis problemisaTvis qarTul mwerlobaSi)<br />
Tb., 1974, 263 gv.<br />
wignSi ganxilulia me-12-13 sauk. qarTul mwerlobaSi gamovlenili msoflmxedveloba<br />
da qristianuli msoflSegrZnebis daZlevis, misi farglebidan gamosvlis procesi. avtori<br />
iZleva Semdegi sakiTxebis vrcel analizs: klasikuri xanis qarTuli mwerlobis ideuri foni<br />
(Sesavali); erovnul-saxelmwifoebrivi motivi sasuliero da saero mwerlobaSi (I Tavi); adamiani<br />
da sawuTro vefxistyaosanSi (II Tavi); idealuri adamiani. xaiaTis problema vefxistyaosanSi<br />
(III Tavi); adamianis ideali rusTavelamde da mis dros (IV Tavi).<br />
avtoris azriT, `vefxistyaosani~ evropuli renesansis periodis nawarmoebTa analogiuria<br />
imiT, rom masSi mocemulia qristianuli religiisa da misi asketuri tendenciisagan<br />
emansipacia. qristianuli msoflgageba adamianis srulyofis SesaZleblobas cnobda mxolod<br />
religiuri gziT. rusTaveli ar uaryofs qristianuli zneobis principebs, magram afar-<br />
Toebs mis farglebs da mis safuZvelze srulyofili adamianis axal ideals qmnis, mis<br />
aucilebel TvisebaTa ricxvSi Seaqvs axali saTnoebani, rogoricaa: samxedro qveloba, simamace,<br />
gulovneba, siuxve, samarTlianoba, silamaze (ara marto fizikuri, aramed — qcevisa,<br />
Cacma-daxurvisa da sxv.).<br />
naSromSi daxasiaTebulia is kulturuli da literaturuli movlenebi (sparsuli, arabuli<br />
da antikuri _ berZnul-romauli), romelTac icnobda da iyenebda rusTaveli adamianis<br />
axali idealis Seqmnis dros. g. a.<br />
194
599. Sermadin oniani<br />
`xiloba~ sityva vefxistyaosanSi<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 148-152.<br />
es sityva gvxvdeba poemaSi: `dRe erT gardaxda. puroba, sma-Wama iyo, xiloba, nadimad<br />
msxdomTa laSqarTa mun didi Semoyriloba (56,1-2).<br />
leqsikografebi xilobas `xilze~ Seqcevad ganmartaven, rac saeWvoa da Sedegia konteqstis<br />
Tavisufali gaazrebisa. Zvel qarTul teqstebSi xiloba am mniSvnelobiT ar dasturdeba.<br />
es sityva dialeqtebSi gvxvdeba da niSnavs: 1) xilis Semosvlis dros, an 2) xilis<br />
sakrefad wasvlas. `xiloba~ xsenebulia `xelmwifis karis garigebaSi~ (`xilobas taxti odesac<br />
moekazmos~...) da eqvTime TayaiSvili ase ganmartavs: `xiloba~ — naxva, darbazoba. es ganmarteba<br />
konteqstis Sesaferia da cilobas ar iwvevs.<br />
mkvlevris azriT, xiloba rusTvelsac am mniSvnelobiT unda hqondes gamoyenebuli. am<br />
sityvis fuZea `xilva~ (da ara `xili~), aqedan aris warmoebuli: xilva→xilvoba→xiloba.<br />
mas sparsuli `darbazobis~ _ stumrobis, mosakiTxad misvlis Sinaarsi unda hqonoda. zogierT<br />
gadamwers ar scodnia am sityvis mniSvneloba da Seucvlia `lxinoba~ sityviT, rac<br />
azrobrivad gasagebia, magram arRvevs zust riTmas.<br />
sxvaTa Soris, fereindul kiloSi `xili~ aRniSnavs `lxins~. ase rom, mosaZebnia damatebiTi<br />
masala xilobis zusti Sinaarsis dasadgenad. g. a.<br />
600. ramaz patariZe<br />
`are~ Tu `re~?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 1 maisi, № 18, gv. 3-4.<br />
avtori ganixilavs 561 strofis meore striqons: `qali hyva erTsa monasa, vcanmca, Tu<br />
moRma vin are~. aRniSnavs, rom komentatorTa umetesobisaTvis misi Sinaarsia: gavigo... vin<br />
aris? mkvlevris varaudiT, avTentur teqstSi —re nawilaki unda yofiliyo odnaobiTi mniSvnelobiT:<br />
`vcanmca, Tu moRma vin a-re~ (vin aris-re).<br />
werilis avtori ase kiTxulobs 1201 strofis meore striqonsac. `Seni veravin vera cnas,<br />
Seni simuxTle sad a-re. misi azri, -re aq `ca~ nawilakis mniSvnelobas uaxlovdeba: `Seni<br />
simuxTle sad aris kidevac~-o. amave strofis meoTxe striqonis dasasruls: `sad are~ r. patariZe<br />
erT sityvad kiTxulobs — `sadare~, k. WiWinaZiseuli SinaarsiT: `dariani, sasikeTo~. g. a.<br />
601. prokofi ratiani<br />
`vinme mesxis~ problemis irgvliv<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1974, 8 Teberv., № 6, gv. 4.<br />
mkvlevari sayrden debulebad iRebs mis mierve damtkicebulad miCneul versias, rom<br />
`vefxistyaosnis~ avtoris gvar-wodeba `rusTveli~ misi sasuliero zedwodeba, anu titulia,<br />
romelic warmosdgeba q. rusTavSi (bostan-qalaqSi) moRvaweobidan. mis sadaurobaze,<br />
anu tomobriv warmomavlobaze ki sando wyarod miiCnevs XVII-XVIII saukuneebis qarTul<br />
literaturul tradicias, romelic rusTvels mesxad an javaxad warmogvidgens, da poemis<br />
dasasrulis erT-erT strofs, romlis damwerad `vinme mesxi meleqse~ gvevlineba.<br />
mkvlevars marTebulad miaCnia daweriloba `rusTvelisad amisa~ da aseT daskvnas gvTavazobs:<br />
`mesxi~ poeti, romelic amav dros rusTvelicaa, mkiTxvels auwyebs: me mesxi meleqse<br />
var, magram am poemas ... Cemi sakuTari gvar-saxeliT (Cemad) ki ar vwer, aramed rusTvelis<br />
saxeliT (misad, rusTvelisado).<br />
bolos p. ratiani wers: `Cven sruliadac ar gveCveneba safuZvels moklebulad (...) mosazreba<br />
imis Sesaxeb, rom SoTa rusTveli SesaZloa TorelTa sagvareulos ekuTvnodes~. g. a.<br />
195
602. spartak rexviaSvili<br />
`vefxistyaosani~ yabardoul da balyarul enebze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 5 aprili, № 14, gv. 3.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosans~ yabardoul enaze Targmnis poeti zuber Txagazitovi.<br />
igi rusTavelis poemas gaecno Salva nucubiZis rusuli TargmaniT, axla iyenebs n. zabolockis<br />
poetur Targmans da s. iordaniSvilis rusul pwkareds. 1966 wels pirvelad gamoqveynda<br />
yabardoul enaze poemis ori Tavis Targmani. amJamad poema mTlianad Targmnilia<br />
da male gamoqveyndeba.<br />
avtoris TqmiT, balyarul enaze `vefxistyaosnis~ Targmnas xeli mohkida poetma salix<br />
gurtievma. gazeTSi daibeWda poemis dasawyisis miseuli Targmani, romelsac axlavs yaisin<br />
yulievis winasityvaoba. g. a.<br />
603. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
daibeWda `qarTuli poeziis TxuTmettomeulis~ me-2 tomSi, Tb., 1974.<br />
teqsti 1966 wlis saiubileo gamocemisaa. win (gv. 5-34) uZRvis sargis caiSvilis gamokvleva<br />
`SoTa rusTaveli da misi poema~, 37-408 gverdebi uWiravs poemis teqsts (1587 strofi),<br />
xolo 409-454 gverdebi — leqsikons, romelic Sedgenilia s. caiSvilis mier amave xasiaTis<br />
arsebuli leqsikonebisa da sxva <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis safuZvelze.<br />
gamokvlevaSi avtori saubrobs `vefxistyaosnis~ Tematikasa da mis ZiriTad motivebze,<br />
Txzulebis humanistur da renesansul suliskveTebaze, personaJebis srulyofilobaze, maT<br />
xasiaTebsa da xatvis xerxebze, rac poemis avtors evropuli renesansis winamorbedad warmoaCens.<br />
aRniSnulia SoTa rusTavelis msoflmxedvelobis damokidebuleba berZnul neoplatonizmsa<br />
da areopagitul qristologiasTan, agreTve aRmosavluri, kerZod sparsuli, poeturi<br />
saxeebis (metaforis, epiTetis) gamoyeneba personaJTa garegnul daxasiaTebaSi. g. a.<br />
604. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani, saskolo gamocema<br />
teqsti gamosacemad moamzada, ganmartebani da komentari daurTo n. naTaZem, redaqtori al.<br />
WinWarauli, Tb., `ganaTleba~, 1974.<br />
wigns wamZRvarebuli aqvs `vefxistyaosnis~ enis mokle gramatikuli mimoxilva (gv. 3-6),<br />
masSi naCvenebia is Taviseburebani, riTac poemis ena gansxvavdeba Tanamedrove qarTuli<br />
enisagan. Semdeg dabeWdilia Txzulebis teqsti (sul 1662 strofi), romelic n. naTaZis TqmiT,<br />
kritikulia, _ misi momzadebisas gaTvaliswinebulia poemis xelnawerebi, arsebuli gamocemebi<br />
da teqstologiuri gamokvlevebi. yoveli Tavis Semdeg mocemulia `ganmartebani~: arqauli<br />
da Znelad gasagebi sityvebis axsna Tanamedrove qarTuliT, yoveli strofisa calcalke;<br />
gaxsnilia agreTve metaforuli frazebisa da taepebis Sinaarsi.<br />
wignis bolos ki (gv. 518-544) darTulia `komentari~ _ teqstSi arsebuli filosofiuri,<br />
Teologiuri da sxva kulturul-istoriuli miniSnebebis ganmartebani, agreTve teqstologiuri<br />
SeniSvnebi. g. a.<br />
605. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Schota Rustaweli, Der mann im pantherfell)<br />
qarTulidan germanul enaze Targmnili ruT noikomis mier, ciurixi, [1974], 495 gv.<br />
wigni mcire formatisaa (TiTqmis miniaturuli), eZRvneba kita Cxenkelis xsovnas. aqvs garekani<br />
(superi), romelzec dabeWdilia anotacia. Targmani prozaulia, dasuraTebuli mamuka<br />
196
TavaqaraSvilis xelnawerSi arsebuli miniaturebiT. 455-489 gverdebi uWiravs `bolosityvaobas~<br />
(xelmouwerelia).<br />
606. Шота Руставели<br />
Витязь у тигровiй шкуpi<br />
qarTulidan ukrainul enaze Targmnili mikola baJanis mier, kievi, 1974.<br />
dabeWdilia m. baJanis `Txzulebebis~ II tomad.<br />
607. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
yazaxur enaze Targmnili hamza abdulinis mier, almaata, 1974, 256 gv.<br />
wignSi dabeWdilia 1604 strofi, dayofili 55 Tavad. win uZRvis gabit musrepovis winasityvaoba<br />
(gv. 5-12), boloSi (gv. 251-252) erTvis terminebisa da sakuTari saxelebis ganmartebebi.<br />
teqstSi CarTulia s. qobulaZis ilustraciebi. g. a.<br />
608. С. Б. Серебряков<br />
Европейские теории генезиса куртуазной любвы (Критический обзор)<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 153-174.<br />
avtori wers, rom qarTul <strong>literatura</strong>Si dgas sakiTxi mijnurobis rusTveliseuli koncefciis<br />
SesaZlo kavSiris Sesaxeb evropul kurtuazul siyvarulTan, amitom gamarTlebulad<br />
miaCnia dasaxelebuli problemis kvleva. misi TqmiT, am or movlenas Soris raime paralelebze<br />
laparaki mxolod pirobiTad SeiZleba da vidre maT Soris msgavsebis an gansxvavebis<br />
niSnebs davadgendeT, aucilebelia maTi warmoSobis droisa da pirobebis garkveva.<br />
termini `kutuazuli siyvaruli~ pirvelad gamoiyena frangma mkvlevarma gaston parim<br />
XIX s-is 80-ian wlebSi, siyvarulze im Tavisebur SexedulebaTa sistemis aRsaniSnavad,<br />
romelic XI s-Si samxreT safrangeTSi, provansSi, warmoiSva. axali Tvalsazrisi exeboda e.w.<br />
`ukanono~, meuRleobis gareSe siyvaruls, romlis obieqti iyo didgvarovani, aristokratuli<br />
ojaxis qaliSvili an qmriani qalbatoni. es siyvaruli iyo provanseli trubadurebis<br />
lirikis mTavari Tema XI-XIII saukuneebSi.<br />
aseTi urTierTobis warmoSobis winapirobad evropeli mkvlevarebi ayenebdnen sxvadasxva<br />
versias, mag., arabuli, beduinuri lirikis gavlenis; laTinuri (romaul-bizantiuri)<br />
mwerlobidan momdinareobis; qristianuli misticizmis, RvTismSoblis kultis mibaZvisa da<br />
sxv., magram es varaudebi myar argmuntebsa da damajereblobas moklebulia.<br />
`kurtuazuli siyvarulis~ warmoSobisa da misi ideologiurad gamarTlebis safuZvlad<br />
unda CaiTvalos provansis socialuri urTierToba, misi TviTmyofadi maRali kultura, romelmac<br />
ganapiroba axali, amaRlebuli warmodgena qalze, rogorc saTayvano arsebaze, romlis<br />
siyvaruli mamakacsac akeTilSobilebs da aRamaRlebs. g.a<br />
609. С. Б. Серебряков<br />
К вопросу о месте Руставели в истории мирового эпоса<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis VIII samecniero sesia,<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 44-46 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
rusTavelis poema warmoadgens, Tumca Zalian ganzogadebulad, feodalur urTierTobaTa<br />
apologias. masSi gamoiyofa sami ZiriTadi plasti: a) epikur-tradiciuli, ganpirobebuli<br />
Sua saukuneebis mkiTxvelis gemovnebiTa da moTxovnilebiT; b) poetis Tanamedrove<br />
sinamdvilis alegoriuli gaazreba, romlis mxatvruli amocanaa Tamar mefis Seqeba-gandideba;<br />
g) didi poetis genialuri mxatvruli intuiciiT winaswargamovlena axali romanis<br />
197
ZiriTadi niSnebisa, rac im droisaTvis Soreuli momavlis saqme iyo (zeamocana — Tavisufali<br />
pirovnebis warmatebaTa Cveneba da misi apologia).<br />
rusTaveli namdvilad SeiZleba miviCnioT axali romanis erT-erT damwyebad; man genialurad<br />
SeZlo Suasaukuneebis saraindo romanSi Seetana axali romanis zogierTi elementi,<br />
riTac is gaxda axali drois poeti msoflio literaturis istoriaSi. g. a.<br />
610. rima fircxalaiSvili<br />
vefxistyaosnis poeturi frazeologiidan<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VI, Tb., 1974, gv. 175-190.<br />
mkvlevari asaxalebs mxatvrul gamoTqmebSi gamoyenebul sityva-cnebebs: mze — personaJis<br />
garegnuli mSvenierebis gamomxatvel metaforad an epiTetad; lomi — fizikuri siZlieris,<br />
gmiruli SemarTebis aRsaniSnavad. Zvirfasi qvebi gamoyenebis are Zalian farToa;<br />
metaforul epiTetad maTi gamoyenebisas zogjer sazRvruli saganic metaforuladaa gaazrebuli<br />
(giSris tba, giSris Subebi, giSris navi, giSris tala, brolis veli, brolis yore,<br />
brolis ficari da sxv.).<br />
poemis gmirTa sulieri gancdebi — tanjva, mwuxareba saTanadod aisaxeba saxis ferSi.<br />
aseT SemTxvevaSi brolisa da vardis ferovanebas upirispirdeba amartis, zafranis, qarvis,<br />
laJvardis, lilis ferebi.<br />
narkvevSi msjeloba aris TiTqos bundovan, Sinaarsis Znelad gasaazrebel striqonebze:<br />
`brol-sadafni margalitsa lalisfersa scven da hburven~ (856,1); `yoransa gahglejs xSirxSirad,<br />
afrTxobs brolisa WeriTa~ (134,2) da sxv.<br />
avtoris azriT, 856,1 EFIR da J xelnawerebze dayrdnobiT ase unda gaswordes: `sad<br />
sadafni margalitsa lalisferad scven da hburven~. (Sdr. anot. № 527a) g. a.<br />
610a. m. qarTveliSvili<br />
gamoica SveicariaSi<br />
(`vefxistyaosnis~ axali germanuli Targmani)<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 18 dek., № 294, gv. 4.<br />
informatori iuwyeba, rom SveicariaSi, q. ciurixSi, daibeWda qarTvelologi qalis ruT<br />
noikomis mier germanul enaze prozaulad Targmnili `vefxistyaosani~. mxolod poemis<br />
`dasawyisi~ gawyobilia Tavisufali leqsiT da gadatanilia Txzulebis bolos.<br />
wigns erTvis mTargmnelis istoriul-literaturuli narkvevi SoTa rusTavelze da mis<br />
Txzulebaze. agreTve teqstSi CarTulia miniaturebi m. TavaqaraSvilis xelnaweridan. g. a.<br />
611. qronika da inofrmacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1974, №3, gv. 197-208; № 4, gv. 203-216.<br />
informaciaSi mocemulia komisiis mier gaweuli muSaobis mokle angariSi, misi Seqmnidan<br />
(27.IX.1962) 1974 wlis aprilamde; dasaxelebulia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis<br />
Semadgenloba, poemis akademiuri teqstis dadgenis principebi, `vefxistyaosnis~ Ziri-<br />
Tadi xelnawerebisa da gamocemebis axali, komisiis mier miRebuli, literebi.<br />
teqstis damdgeni komisiis muSaobas 1962-1973 wlebSi xelmZRvanelobda akad. giorgi<br />
wereTeli. misi gardacvalebis (9.IX.1973) Semdeg _ aleqsandre baramiZe. mTavari redaqtoris<br />
moadgile iyo sargis caiSvili.<br />
mT. redaqciis wevrebi SeTanxmdnen, rom Sedges yoveli samuSao sxdomis angariSi oqmis<br />
saxiT, rac periodulad gamoqveyndeba Jur. `macneSi~. oqmebis Sedgena daevala swavlul mdivans<br />
guram kartozias. Jurnalis mesame nomridan iwyeba am oqmebis publikacia. masSi dabeWdilia<br />
№№ 163-183 strofebis teqstis kritikuli ganxilvis amsaxveli masala.<br />
`macnes~ me-4 nomerSi dabeWdilia oqmebis gagrZeleba _ №№ 184-220 strofebze<br />
msjelobis angariSi. g. a.<br />
198
612. SoTa qurdaZe<br />
`vefxistyaosnis~ saskolo gamocema<br />
gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1974, 22 mais., № 41, gv. 3.<br />
avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ saskolo gamocemas (Tb., 1974), romlis teqsti moamzada,<br />
Sesavali da komentarebi daurTo prof. nodar naTaZem. recenzenti aRniSnavs, rom es<br />
gamocema Tavisi ganmartebebiTa da komentarebiT yvelaze srulia aqamde arsebul poemis komentarebs<br />
Soris, miuTiTebs zogierT teqstobriv (leqsikur) gansxvavebaze poemis 1966 wlis<br />
saiubileo gamocemasTan SedarebiT. misi azriT, saskolo gamocema strofuli Sedgenilobis<br />
mxriv ufro daxvewili unda iyos; moswavleebs unda miewodos mxolod rusTavelis teqsti<br />
da ara saorWofo CanarTebi.<br />
am SeniSvnis miuxedavad, aRniSnuli gamocema recenzents saWirod da sasargeblod miaCnia<br />
ara marto moswavleebisaTvis. g. a.<br />
613. s. yauxCiSvili, s. jiqia, T. gamyreliZe, k. wereTeli<br />
mecnieruli kamaTi Tu ciliswameba?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 18 oqt., № 42, gv. 3.<br />
avtorebi exmaurebian akaki gawerelias wigns `vefxistyaosnis poetikis zogierTi sakiTxi~<br />
(Tb., 1974), aRniSnaven, rom mTeli wigni mimarTulia akad. giorgi wereTlisa da misi<br />
naSromis _ `metri da riTma vefxistyaosanSi~ _ winaamdeg. wignis avtori g. wereTels uwodebs<br />
`siyalbis~, `sicruis~, `plagiatis~ Camdens, mis naSroms ki `komikurs~, `prosodiul<br />
parodias~, `azrovnebis anomalias~ da a. S.<br />
g. wereTelma uarhyo qarTuli leqsis silabur-tonurobis Teoria, romlis mixedviT leqsis<br />
konstituciur elementad iTvleba maxvili, xolo taepis mTavar sidideebad — or da<br />
sammarcvliani terfebi _ qore da daqtili. g. wereTelma `vefxistyaosnis~ magaliTze daamtkica,<br />
rom maxvili ar gansazRvravs qarTuli leqsis metrs. 16-marcvliani Sairis ZiriTadi<br />
sidideebia rvamarcvliani karedebi, romlebic maRal SairSi iyofa 4-marcvlian segmentebad,<br />
dabal SairSi ki 3 da 5 an 5 da 3-marcvlian elementebad (muxlebad). qarTuli leqsis aseTi<br />
agebuleba adrec hqondaT SeniSnuli m. baraTaSvils, n. mars, v. beriZes, p. ingoroyvas, g. gaCe-<br />
CilaZes da sxvebs, Tumca amis mecnierulad dasabuTeba aravis moucia. swored esaa g. wereTlis<br />
udidesi damsaxureba qarTuli da zogadi versifikaciis kvlevis saqmeSi, rom pirvelad<br />
man daasabuTa qarTuli leqsis silaburi struqtura.<br />
werilis avtorebis daskvniT, g. wereTlis mimarT wayenebuli `braldebebi~ usafuZvloa, arsebiTad<br />
ar exeba problemas da miznad isaxavs cnobili mecnieris saxelis diskreditacias. g. a.<br />
614. akaki SaniZe<br />
`vefxistyaosnis~ enis sakiTxebi<br />
Tsu-s Sromebi, B 8-9 (155-156), 1974, gv. 440. agr. kreb. `al. baramiZes — dabadebis 70 wlisTavze~,<br />
1974, gv. 237-242.<br />
avtori ZiriTadad poemis teqstis or adgils exeba. misi azriT, Sesasworebelia poemis<br />
ukanaskneli saiubileo gamocemis 986-e strofi, sadac gvxvdeba sityva `mudam~:<br />
`mas mudam Zveli cecxli swvavs, ar axal, ar axlebia~.<br />
arabuli warmoSobis sityva `mudam~ mxolod am konteqstSia `vefxistyaosnis teqstSi.<br />
sxva SemTxvevaSi amave mniSvnelobiT naxmaria `niadag~ an `miwyiv~.<br />
zogierTi xelnaweris Cvenebaze dayrdnobiT a. SaniZem gamoTqva varaudi, rom `mudam~<br />
gadamwerTa mier Setanili sityva unda iyos rusTvelis poemaSi, manamde ki zemoxsenebul<br />
strofSic, albaT, `miwyiv~ iqnebodao.<br />
`vefxistyaosnis~ 784-e strofis mesame taepSi sariTmo erTeulad warmodgenilia sityva<br />
`eSvdinebis~, romelic sxvadasxva formiT gvxvdeba rogorc xelnawerebSi, ise gamocemebSi:<br />
1. eSvdinebis (eSvidnebis, eSvindebis), 2. daSvendebis (uSvendebis, eSvenebis), 3. iamebis<br />
(eamebis).<br />
199
avtoris azriT, meore da mesame rigis variantebi pirvelis Taviseburi gaazrebisa da<br />
Secvlis cdas warmoadgens, rac gadamwerTa Carevis Sedegia. swori, rusTveliseuli forma<br />
pirveli rigis variantebSia saZiebeli. ukanaskneli saiubileo gamocemis redaqciam upiratesoba<br />
mianiWa formas `eSvdinebis~, romelsac axsna eZebneba qiziyur dialeqtSi gavrcelebuli<br />
msgavsi sityvis safuZvelze (eSvdineba _ hguobs, Seiferebs).<br />
a. SaniZem warmoadgina sacilobeli adgilis sxvagvari gaazrebac. misi fiqriT, aq unda<br />
yofiliyo ori sityva: eSkiT (eSyiT; eSxiT) dnebis (Semdgom, k-sa da v-s grafikuli aRrevis<br />
niadagze — eSviT dnebis, aqedan ki — eSvidnebis). n. m.<br />
615. guram SaraZe<br />
poetis Tu Sahis portreti?<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba, 1974, № 11, gv. 69-71.<br />
avtori wers, rom 1872 wels peterburgis erT-erT JurnalSi daibeWda werili qarTul<br />
<strong>literatura</strong>ze H. Б-s xelmoweriT, agreTve — sparsuli yaidis miniaturuli portreti, or-<br />
Taviani arwivis gerbiT, romelsac miwerili hqonda: `SoTa rusTaveli~.<br />
avtoris TqmiT, adrec cnobili iyo, rom es kompozicia nayalbevia da saerTo araferi aqvs<br />
rusTavelis e. w. zazaseul xelnawerSi arsebul suraTTan. axla aucilebeli gaxda sakiTxis<br />
ufro detaluri ganxilva. dgindeba, rom aRniSnul portretze gamosaxulia iranis Sahi huseini<br />
(1692-1722), xolo rusTvelis `sagvareulo gerbad~ gasaRebuli emblema qarTvel mefe-<br />
Ta _ bagrationTa gerbia. g. a.<br />
616. sargis caiSvili<br />
vefxistyaosnis saTauris ucxo enebze Targmnis garSemo<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 8 ianv., № 4, gv. 3.<br />
avtori wers: mkvlevarTa umravlesobis azriT, rusTavelis poemaSi xsenebuli `vefxi~<br />
aris igive, rac `leopardi~, `pantera~, e. i. xalebiani cxoveli katisebrTa ojaxidan. amave<br />
ojaxis meore cxoveli, romelsac zolebiani tyavi aqvs, Zvel qarTul wyaroebSi cnobilia<br />
`vigris~, `tigris~ an `jiqis~ saxeliT. pirvel rusul da sxva TargmanebSi `vefxi~ Targmnili<br />
iyo rogorc `barsi~ an `leopardi~.<br />
sakiTxis istoriis SeswavliT gairkva, rom cnebaTa `jiqi~, `vefxi~_ Senacvleba moxda<br />
axlo warsulSi da Tanamedrove qarTulSi ukve `vefxi~ `tigrs~ udris, xolo `jiqi~ _<br />
`leopards~, `panteras~ niSnavs. mecnieruli sizuste moiTxovs, rom Zveli Zeglebis cnebebi<br />
da terminebi ise gavigoT, rogorc isini maT avtorebs esmodaT. amitom rusTavelis `vefxi~<br />
rusulad unda vTargmnoT `bars~-ad, xolo `jiqi~ _ `tigrad~, da aseve, Sesabamisad sxva<br />
ucxo enebzec. g. a.<br />
617. s. caiSvili<br />
naSromebi vefxistyaosnis avtoris msoflmxedvelobaze<br />
wignSi _ `SoTa rusTaveli — daviT guramiSvili~, Tb., 1974, gv. 301-335.<br />
werilis erTi nawili exeba m. gigineiSvilis sakandidato disertacias `rusTavelis<br />
msoflmxedvelobisaTvis~ (1969 w.). avtori dadebiTad afasebs m. gigineiSvilis naSroms,<br />
romlis mizania rusTavelis msoflmxedvelobis ideuri wyaroebis dadgena. kerZod, saqme<br />
exeba S. rusTavelis damokidebulebas Sua saukuneebSi arsebul religiur sistemebTan. avtori<br />
eTanxmeba disertantis mtkicebas, rom S. rusTavels Rrmad hqonda aTvisebuli qristianobis<br />
ara mxolod garegnuli (egzoteruli), aramed Sinagani faruli (ezoteruli) codna,<br />
rom ezoteruli moZRvrebis safuZvelze ufro gasagebi xdeba poemaSi xmarebuli cnebebi<br />
da gamoTqmebi: `sami mze~, `arsad Semosvla~, `sulTa sira~, `mziani Rame~, `uJamo Jami~ da sxv.<br />
agreTve marTebulad miaCnia rusTavelis msoflmxedvelobis erT-erT wyarod areopagitikis<br />
aRiareba da debulebac, rom areopagitika ar iyo qristianobis opozicia. magram, s. cai-<br />
200
Svilis azriT, m. gigineiSvili met datvirTvas aniWebs ezoterizms da saerTod, qristianul<br />
religias, vidre es faqtiurad warmodgenilia vefxistyaosanSi. `rusTvelisTvis ucxoa is ZiriTadi<br />
motivebi, romlebic msWvalaven qristinobas. macxovrobis, adamianis Tandayolili<br />
codvisa da amqveyniuri araraobis gancda rusTvelisaTvis daZleuli problemaa~ (311).<br />
werilis meore nawili exeba elguja xinTibiZis sadoqtoro disertacias `msoflmxedvelobiTi<br />
problemebi vefxistyaosnis mxatvrul sistemaSi~ (1971 w.). avtori am naSroms<br />
rusTvelologiis mniSvnelovan SenaZenad Tvlis, gansakuTrebiT mis meore Tavs: `uzenaesi<br />
arseba vefxistyaosanSi~ (sadac ganxilulia cnebebi: `mze-qriste~, `mziani Rame~, `uJamo Jami~,<br />
`erT arseba erTi~, `saxe yovlisa tanisa~) da meoTxe Tavs: `rusTavelis adgilisaTvis Sua<br />
saukuneebis azrovnebis istoriaSi~.<br />
werilis avtori ar eTanxmeba e. xinTibiZis zogierT debulebas, mag.: rom rusTaveli, Tavisi<br />
aRmsareblobiT qristiani poeti, misi nawarmoebiT TiTqos faqtiurad emijneba qristianobas<br />
da emyareba aristoteles `metafizikis~ XII wignSi warmodgenil Tvalsazriss (astrologiur<br />
SexedulebebSi).<br />
2. aristoteles mier SemuSavebuli eTikuri principiT — or ukiduresobas Soris `sa-<br />
Sualos arCeviT~ — rusTavelis gmirebis moqmedebis gansazRvra recenzents daujereblad<br />
da xelovnurad miaCnia.<br />
3. naSromis naklad miaCnia astrologiuri pasaJebis Zieba iq, sadac isini ar aris; agreTve<br />
_ poemis teqstis arasworad gageba, rasac mcdari daskvnebi mosdevs (str. 627-628, 1414).<br />
4. miuTiTebs, rom gamoTqmebis _ `mTvaris movaneba~, `mocaleoba~, `Zalni zecierni ~_<br />
Sinaarsi an etimologia sworad ar aris warmodgenili. g. a.<br />
618. s. caiSvili<br />
SeniSvnebi erTi werilis gamo<br />
Jur. `sabWoTa samarTali~, 1974, № 1, gv. 63-65.<br />
avtori exeba j. baqraZis werils, sadac gazviadebulad aris warmodgenili rusTavelis<br />
Sexedulebebi samarTalze, TiTqos man meti gaakeTa samarTlebrivi doqtrinebis SemuSavebaSi,<br />
vidre Sua saukuneebis yvela filosofosma da samarTlis mcodnem.<br />
avtori aRniSnavs, rom j. baqraZe ar iTvaliswinebs poemis teqstis kvlevis Tanamedrove<br />
viTarebas da yalbi strofis safuZvelze akeTebs zogad daskvnas, _ CanarTi strofis (`movidian<br />
Sesamkoblad~) Sesaxeb ambobs, TiTqos igi yvelaze metad avlendes rusTavelis<br />
humanizms. g. a.<br />
619. s. caiSvili<br />
SoTa rusTaveli — daviT guramiSvili<br />
(narkvevebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan), Tb., 1974.<br />
rogorc wignis saTauri migvaniSnebs, masSi ganxiluli sakiTxebi moicavs periods rus-<br />
Tavelis epoqidan d. guramiSvilis dromde. rusTavelisa da misi poemisadmi miZRvnil narkvevebSi<br />
ganxilulia poetis biografiis, msoflmxedvelobis, mxatvruli ostatobisa da `vefxistyaosnis~<br />
teqstologiuri problemebi. kerZod, aseTebia:<br />
1. `didi poeti da humanisti~. pirvelad gamoqveynda Jurnal `macneSi~, 1966 w., № 5 (anotacia<br />
ix. bibliografiis III wignSi).<br />
2. `SoTa rusTaveli~ (biografiuli eskizi). pirvelad daibeWda Jur. `mnaTobSi~, 1966 w., №<br />
2 (anotacia ix. bibliografiis III wignSi).<br />
3. `rusTavelis poetika~(ix. anotacia bibliografiis III wignSi).<br />
4. `pirveli leqsikografiuli Sromebi vefxistyaosanze~. mokle varianti daibeWda<br />
1966 w. (ix. anotacia bibliografiis III wignSi). gamokvleva Sevsebulia axali masalebiT da<br />
erTvis ori xelnaweris (A-855 da S-4732) leqsikologiuri masala.<br />
5. `<strong>rusTvelologiuri</strong> SeniSvnebi~. ix. anotacia № 2684 (bibliografiis II wignSi).<br />
6. `SoTas portreti qvabisxevis bazilikaSi~. ix. anotacia № 3535 (iqve).<br />
7. `vefxi~ da `jiqi~ vefxityaosanSi. ix. anotacia № 3536 (iqve).<br />
201
8. oliver uordropis werili `vefxistyaosanze~ (ix. anotacia bibliografiis III wignSi).<br />
9. `zogjer TqmiTac daSavdebis~... (ix. anotacia aqve, № 162).<br />
10. naSromebi vefxistyaosnis avtoris msoflmxedvelobaze~ (ix. anotacia aqve № 617).<br />
11. SeniSvnebi erTi werilis gamo~ (ix. anotacia aqve, № 618). g. a.<br />
620. s. caiSvili<br />
winasityvaoba wignisa _ vukol beriZe, `vefxistyaosnis komentari~,<br />
Tb., 1974 (iqve, gv. 3-7).<br />
avtori aRniSnavs v. beriZis udides Rvawls qarTuli leqsikologiis ganviTarebasa da terminologiis<br />
CamoyalibebaSi, rom igi me-20 saukunis 20-30-ian wlebSi praqtikulad xelmZRvanelobda<br />
mecnierebisa da warmoebis sxvadasxva dargSi qarTuli terminologiis damkvidrebas.<br />
misive TqmiT, v. beriZe jer kidev studentobis dros dainteresda `vefxistyaosnis~ eniT,<br />
igi monawileobda peterburgSi niko maris rusTvelologiur seminarebSi, 1935-1937 wlebSi<br />
ki intensiurad muSaobda `vefxistyaosnis~ saiubileo gamocemis teqstis dadgenaSi. mas<br />
mniSvnelovani gamokvlevebi aqvs dabeWdili SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da misi<br />
Txzulebis teqstis sxvadasxva problemis Sesaxeb. `vefxistyaosnis~ ganmarteba, romelic<br />
winamdebare wignSi pirvelad qveyndeba, mecnieris pirad arqivSi aRmoCnda. mas es didi da<br />
Sromatevadi samuSao Seusrulebia 1937-1950 wlebSi. aq calkeuli strofebis mixedviT warmodgenilia<br />
teqstologiuri Tu sxva saxis filologiuri dakvirvebani. `ganmarteba~ emyareba<br />
1937 wlis gamocemis teqsts. igi daumTavrebelia, wydeba 1212-e strofis komentariT.<br />
naSromi ibeWdeba ucvlelad, gasworebulia mxolod aSkara lafsusebi, rig SemTxvevaSi<br />
dazustebuli da Sevsebulia wyaroTa maTiTebeli. g. a.<br />
621. Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi,<br />
VI, Tb., `mecniereba~, 1974.<br />
krebuli gamoica saqarTvelos mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli<br />
literaturis istoriis institutis grifiT. masSi dabeWdilia: manuCar anTaZis, meri gugu-<br />
Svilis, boris darCias, givi miqaZis, Sermadin onianis, rima fircxalaiSvilis <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
gamokvlvebi.<br />
anotaciebi gakeTebulia cal-cale, ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />
622. izolda waqaZe<br />
vefxistyaosnis erTi jgufis xelnawerTa urTierTmimarTebisaTvis<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutisa da axalgazrda mecnierTa sabWos<br />
I resp. samecniero konferencia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 14-15.<br />
1. vefxistyaosnis xelnawerTa erTi jguTi — K, O, G 1 erTmaneTTan axlos dganan, rac<br />
kargaxania SeniSnuli iyo samecniero <strong>literatura</strong>Si.<br />
2. xelnawerTa urTierTSejerebam gviCvena: a) O momdinareobs K-sgan; b) G 1 gadawerilia<br />
O-dan mas Semdeg, roca O-s nakluli adgilebi ukve aRdgenili iyo; g) O xelnaweris<br />
dazianebuli adgilebi Sevsebuli Cans vaxtangiseuli teqstidan an misi msgavsi redaqciidan.<br />
3. xelnawerTa es mimarTebebi gaTvaliswinebuli unda iqnas vefxistyaosnis teqstis<br />
dadgenis dros.<br />
623. elguja xinTibiZe<br />
`saxe yovlisa tanisa~<br />
Tsu-s Sromebi, B 8-9 (155-156), 1974, gv. 444-445.<br />
e. xinTibiZe iZleva `vefxistyaosnis~ meore strofis pirveli taepis axlebur gagebas.<br />
igi am taepSi fiqsirebuli cnebebis _ `saxisa~ da `tanis~ mniSvnelobebis dadgenas cdilobs<br />
202
erZnuli enidan Targmnil Zvel qarTul filosofiur ZeglebSi maTi Sesatyvisi berZnuli<br />
sityvebiT. avtoris azriT, am konteqstSi cneba `saxe~ niSnavs formas, anu sagnis saxes, arsebas,<br />
dedarss, xolo `tani~ _ sxeuls, Zveli qarTuliT, guams. amgvarad, rusTveli ambobs,<br />
rom RmerTi aris Semqmneli yoveli sxeulis formisa. sxeulis formas ki Zveli da Sua<br />
saukuneebis metafizikuri azrovneba uwodebda `suls~. sulis amgvari ganmarteba pirvelad<br />
gvxvdeba aristoteles traqtatSi `sulis Sesaxeb~. n.m.<br />
624. giorgi jafariZe<br />
glovis erTi termini `vefxistyaosanSi~<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutisa da axalgazrda mecnierTa sabWos<br />
I respublikuri samecniero konferencia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 33 (mogvyavs srulad).<br />
`vefxistyaosnis~ 1625-e strofis pirvel taepSi ikiTxeba:<br />
`didebulni moexvivnes, mouzrunves maT col-qmarTa~.<br />
sityva `mouzrunves~ unda niSnavdes — zruni uTxres, zruniT itires.<br />
datirebis erT-erTi saxe — zruni dasturdeba mTaraWis cocxal yofaSi. zruniT datirebas<br />
`dazruneba~ hqvia. zruns glovis mgosnebi asruleben 4-5 banis TanxlebiT.<br />
1975 weli<br />
625. lia andRulaZe<br />
erTi usafuZvlo replikisa da misi qveteqstis gamo<br />
Jur. `macne~, els, 1975, № 1, gv. 174-177.<br />
avtori upasuxebs prof. i. megreliZis replikas _ `wigni sasargebloa, magram...~ (gaz.<br />
`komunisti~, 1973, 29 seqt.), romelic Seexeba l. andRulaZis wigns `balmonti da saqarTvelo~<br />
(Tb., 1972). avtori wers: `i. megreliZe cdilobs daarwmunos mkiTxveli, TiTqos Cvens wignSi<br />
warmodgenili ar iyos vefxistyaosnis arc balmontiseuli Targmanis Seqmnis istoria da<br />
arc saqarTvelosTan balmontis urTierToba~ (gv. 174). man arasworad gaigo erTi windadebis<br />
azri, romelic s. iordaniSvilis gamokvlevas exeba, amitom mcdari daskvna gaakeTa sarecenzio<br />
wignis Sesaxeb.<br />
avtoris varaudiT, i. megreliZes is awuxebs, rom l. andRulaZem ar daimowma misi werilebi<br />
balmontze, Tumca mas `raime mecnieruli narkvevi k. balmontze, rogorc vefxistyaosnis<br />
mTargmnelsa da rusTvelis Semoqmedebis mkvlevarze, ar Seuqmnia ... i. megreliZes am<br />
sakiTxTan dakavSirebiT aqvs mxolod erTi, sacnobaro Janris oTxgverdiani Sroma `konstantine<br />
balmonti~ (wignSi: `rusTvelologebi~, Tb., 1970), kompilaciuri xaiaTis es patara werilic<br />
ise daudevradaa Sedgenili, rom savsea SecdomebiT~ (gv. 175). es naSromi, rogorc l.<br />
andRulaZe wers, misTvis axalsa da ucnob maslas ar Seicavs da amitom arc gamouyenebia. g. a.<br />
626. А. М. Бабаян<br />
Шота Руставели<br />
Библиографический стравочник, 1712-1970.<br />
Изд. “Наука”, М., 1975, 192 с.<br />
wigni warmoadgens bibliografiul cnobars <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturisa da `vefxistyaosnis~<br />
gamocemebis Sesaxeb. mas win uZRvis avtoris narkvevi `SoTa rusTaveli — saqarTvelos<br />
didi erovnuli poeti~ (gv. 3-11). masala ganawilebulia Semdeg saTaurebSi:<br />
`vefxistyaosnis~ sruli gamocemebi rusul enaze (ssr kavSirSi da sazRvargareT).<br />
poemis Semoklebuli da gadakeTebuli gamocemebi.<br />
poemis nawyvetebi, dabeWdili krebulebsa da periodikaSi.<br />
SoTa rusTavelis aforizmebi (gv. 12-26).<br />
203
<strong>literatura</strong> SoTa rusTavelze: a) SoTa rusTaveli da misi Semoqmedeba; b) poemis Targmanebis<br />
Sesaxeb; SoTa rusTaveli xelovnebaSi; SoTa rusTaveli poeziaSi (gv. 27-132).<br />
SoTa rusTavelis ZiriTadi gamocemebi qarTul enaze (gv. 133-136); ZiriTadi gamocemebi<br />
ssrk xalxTa enebze (gv. 137-145); poemis ZiriTadi gamocemebi ucxo enebze (ssrk-Si da sazRvargareT,<br />
gv. 146-151).<br />
wigns axlavs danarTi: gamoyenebuli <strong>literatura</strong> da periodika; saxelebisa da sagnobriv-Tematuri<br />
saZieblebi. g. a.<br />
626a. Т. Баймагамбетов<br />
Шота Руставели на казахском языке<br />
gaz. `Заря Востока~, 1975, 12 ianv., № 10, gv. 4.<br />
mokle informaciaSi avtori iuwyeba, rom almaatis gamomcemlobaSi `JazuSi~ 40-aTasiani<br />
tiraJiT ibeWdeba SoTa rusTavelis poemis sruli teqsti yazaxur enaze. Targmani ekuTvnis<br />
xamza abdulins. am gamocemisaTvis winasityvaoba dawera akademikosma gabit musrepovma. g. a.<br />
627. hraCia bairamiani<br />
SoTa rusTaveli revoluciamdel somxur presaSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 28 Teberv., № 9, gv. 2.<br />
avtori aRniSnavs, rom somxur enaze `vefxistyaosnis~ pirveli mTargmneli iyo eqimi da<br />
literatori stefane bastamiani. misi Targmani `sargisis~ xelmoweriT daibWda JurnalSi<br />
`krunk haioc aSxaorin~ 1860-62 wlebSi. rusTavelis poema Targmnili iyo Tbilisis somxur<br />
dialeqtze, rac gasagebi da misaRebi aRmoCnda imdroindeli mkiTxvelisaTvis.<br />
1896 wels Jurnal `murWSi~ (№ 4) daibeWda r. mirimanianis gamokvleva SoTa rusTavelis<br />
cxovrebisa da Semoqmedebis Sesaxeb, me-5 nomerSi ki gamoqveynda misive prozauli Targmani<br />
poemisa, romelic imave wels wignadac gamovida.<br />
v. terianma brwyinvaled Targmna poemis Sesavlis erTi nawili. `vefxistyaosnis~ sruli<br />
poeturi Targmani g. asaturisa gamoica 1937 da 1966 wlebSi. amJamad axal Targmanze muSaobs<br />
ov. karaiani. g. a.<br />
628. aleqsandre baramiZe<br />
SoTa rusTveli<br />
mesame Sevsebuli gamocema, Tb., 1975. 486 gv.<br />
wignSi sistemurad gaSuqebulia <strong>rusTvelologiuri</strong> problematikis yvela ZiriTadi saki-<br />
Txi _ `vefxistyaosnis~ daweris TariRi, avtoris vinaoba, fabulis wyaro, siuJeti, kompozicia,<br />
Janri, personaJebi, ideur-Tematikuri motivebi, mxatvruli enis Taviseburebani, msoflmxedveloba.<br />
ganxilulia agreTve poemis Targmanebi da rusTvelis adgilis sakiTxi qarTuli da msoflio<br />
literaturis istoriaSi.<br />
wina gamocemebTan (1958, 1966) SedarebiT, wigni Sevsebulia im masaliT, rac 1965 wlis Semdeg<br />
gamoqveynda, gansakuTrebiT rusTvelis vinaobisa da poemis ucxo enebze Targmanebis<br />
Sesaxeb (ix. pirveli gamocemis anotacia `bibliografiis~ II tomSi, № 2557). g. a.<br />
629. al. baramiZe<br />
narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan<br />
VI, Tb., `mecniereba~, 1975.<br />
wignSi sxva naSromebTan erTad dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvlevebi:<br />
1. poeturi metaforis ena da vefxistyaosnis TariRis sakiTxi (gv. 30-44). adre dabeWdili<br />
iyo SemoklebiT: `kritika~, 1972, № 1 (ix. anot., № 472).<br />
204
2. SoTa rusTveli da qarTvelTa jvaris monasteri ierusalimSi (gv. 45-81). ix. `bibliografiis~<br />
III tomSi.<br />
3. vefxistyaosnis fabulis Taobaze (gv. 82-93). (ix. anot. № 416).<br />
4. Из истории одного перевода поэмы Руставели на русский азык (gv. 94-100). exeba S. nucubiZis<br />
Targmans da masSi i. stalinis monawileobas.<br />
5 vaJa-fSavelas <strong>rusTvelologiuri</strong> naazrevi (gv. 110-120), ix. `bibliografiis~ II tomSi<br />
anot. № 2821. g. a.<br />
630. al. baramiZe<br />
rusTvelis ierusalimuri suraTis gamo<br />
(mcire ganmarteba)<br />
Jur. `macne~ (els), 1975, №1, gv. 168-171.<br />
statia Seicavs kritikul SeniSvnebs boris kandelakis werilis (`kvlav rusTavelis<br />
ierusalimuri portretis Sesaxeb~, `gaz. `lit. saq.~, 17.5.1974) mimarT. mkvlevari aRniSnavs,<br />
rom b. kandelaki rusTvelis portretebTan dakavSirebul istorias arasworad, tendenciurad<br />
warmogvidgens. jer kidev 1958 wels (gaz. `komunisti~, 12.X) werda, TiTqos man aRmoaCina<br />
SoTa rusTvelis portreti niko CubinaSvilis nawerebSi. sinamdvileSi ki n. CubinaSvilis<br />
krebulis (da Sig CarTuli suraTebis) aRweriloba beWdurad gamoqveynda 1955 w.,<br />
b. kandelakis Rvawli mxolod is iyo, rom man pirvelma gamoaqveyna rusTvelis portretis<br />
CubinaSviliseuli Canaxati.<br />
b. kandelaks mohyavs zepiri gadmocema (rogorc istoriuli faqti, SeniSvnisa da daeWvebis<br />
gareSe), rom SoTa ierusalimSi, jvris monasterSi, berad Semdgara. mas Tan wauRia Tavisi<br />
qoneba da monastrisTvis Seuwirvs... amis sanacvlod monastris erT svetze SoTas portreti<br />
dauxatavT. realurad ki SoTas beroba arafriT mtkicdeba. werilobiTi dokumentebis<br />
ararsebobis gamo imis garkvevac SeuZlebelia, Tu ra wvlili miuZRvis SoTa rusTvels jvris<br />
monastris SekeTebaSi, an vin da rodis daxata SoTas suraTi monastris svetze. g. a.<br />
631. al. baramiZe<br />
werili redaqcias<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 10 oqt., № 41, gv. 4.<br />
mimarTva exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseuli Targmanis zogierT mxares, kerZod,<br />
aRniSnulia, rom mTargmneli iyenebda mix. wereTlis mier Sesrulebul prozaul Targmans<br />
germanul enaze, romelic 1956 wlidan inaxeboda saq. mecn. akademiis qarTuli literaturis institutSi.<br />
aqve Seiqmna rusTvelologTa da germanistTa specialuri komisia, romelic amowmebda<br />
m. wereTlis Targmans da TandaTanobiT awvdida budenzigs Sesworebul `pwkareds~.<br />
1970 wels h. budenzigma missave organoSi `mickeviC bletter~ gamoaqveyna poeturi<br />
Targmanis mozrdili nawili, 1972 wels ki imave JurnalSi dabeWda werili rusTavelze da<br />
poemis miseul Targmanze.<br />
1970 wels qarTuli literaturis institutma miiRo k. saliasgan gamogzavnili `vefxistyaosnis~<br />
germanuli Targmani mix. wereTlisa im ganzraxviT, rom igi saqarTveloSi dabeWdiliyo.<br />
es Targmani ar yofila gamoyenebuli h. budenzigTan Cveni urTierTobis dros. g. a.<br />
632. mixeil biniaSvili<br />
rusTavelis Semoqmedeba ucxoeTSi<br />
avtoris wignSi _ `qarTuli sabWoTa kulturis saerTaSoriso kontaqtebis zogierTi sakiTxi~,<br />
Tb., 1975, gv. 226-234.<br />
narkvevSi mocemulia rusTavelisa da misi Txzulebis Sesaxeb ucxo enebze gamoqveynebuli<br />
werilebisa da gamokvlevebis zogadi mimoxilva. dasaxelebulia e. bolxovitinovis,<br />
m. broses, s. dodaSvilis, J. muries, a. zutneris, u. morfilis, m. uordropis, r. stivensonis,<br />
205
d. langis, a. laistis, k. popovis, h. fenrixis, i. sikirickis, l. solanosa da sxvebis werilebi,<br />
wignebi, Targmanebi.<br />
rogorc avtori wers, ucxoeTSi amJamad dagrovilia mdidari <strong>rusTvelologiuri</strong> masala,<br />
romlis safuZvelze Tsu-s rusTvelis kabineti gamosacemad amzadebs xuTtomeuls `rus-<br />
Tveli msoflio sarbielze~. g. a.<br />
633. jumber gagniZe<br />
`vefxistyaosnis~ ungruli Targmanebi<br />
Tb., `mecniereba~, 1975, 92 gv.<br />
wigni eZRvneba `vefxistyaosnis~ ori ungruli poeturi Targmanis (bela vikarisa da<br />
Sandor veoreSis) filologiur Seswavlas. originalis teqstTan Targmanebis siaxlovis<br />
garkvevasTan erTad avtori ganixilavs orive Targmans sxvadasxva aspeqtiT.<br />
b. vikars rusTvelis poema uTargmnia 1909-1912 wlebSi emigrant giorgi ciskaraulis<br />
daxmarebiT, romelic eqsperantoze Targmnida qarTul teqsts. es Targmani daibeWda 1917<br />
wels. mkvlevari aRniSnavs am Targmanis, rogorc pirvelis, udides mniSvnelobas qarTuli<br />
poeziisa da kulturis ungreli xalxisaTvis gacnobis saqmeSi; miuTiTebs agreTve naklze,<br />
rac xSirad azrobriv uzustobaSi vlindeba.<br />
misi azriT, poemis veoreSiseuli Targmani (daibeWda 1954 w.), Sinaarsobrivi adeqvaturobis<br />
mxriv, gacilebiT ufro axlos aris originalTan.<br />
wignSi ganxilulia agreTve Targmanebis poetikisa da leqsTwyobis (metris) sakiTxebi,<br />
TargmanebTan dakavSirebuli samecniero da kritikuli werilebi. g. a.<br />
634. zviad gamsaxurdia<br />
vefxistyaosnis `erTarseba~ da `mze — misi xati~<br />
Jur. `macne~ (els), 1975, № 3, gv. 5-29.<br />
avtori asabuTebs, rom `vefxistyaosnis~ 836-e da 837-e strofebSi naxseneb `mzian Rames~,<br />
`erTarseba erTs~, `uJamo Jamsa~ da `mze — xati RmrTisas~ qristianul msoflmxedvelobaSi<br />
miRebuli Sinaarsi aqvT. aRniSnuli cnebebi da frazebi rusTvelis poemaSi qristianuli TvalsazrisiT<br />
ixmareba, rac adasturebs TviT avtoris — SoTa rusTvelis qristianul msoflmxedvelobas.<br />
mkvlevris daskvniT, `erTarseba~ aris qristianul RvTismetyvelebasa da qarTul sasuliero<br />
mwerlobaSi gavrcelebuli termini, romelic gulisxmobs `samebas~, samebis pirTa<br />
erTarsebobas, xolo `erTi~ gulisxmobs RvTis erTbunebovnebas.<br />
836-837-e strofebSi naxsenebi `mze-xati RmrTisa~ aris ara fizikuri mze — mnaTobi, aramed<br />
mzis suli, qriste, logosi, Ze, romelic aris `xati RmrTisa uxilavisa~, anu mziani Ramisa,<br />
erTarseba erTisa, uJamo Jamisa~. g. a.<br />
635. ivane gigineiSvili<br />
gamokvlevebi `vefxistyaosnis~ enis da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb<br />
I, Tb., 1975, 426 gv.<br />
naSromSi `vefxistyaosnis~ teqstis problemuri sakiTxebi gadawyvetilia erTi mxriv,<br />
kulturul-istoriuli realiebis moSveliebiT, xolo meore mxriv, enobrivi analizis<br />
safuZvelze. wignSi Tavmoyrili gamokvlevebi wakiTxuli iyo moxsenebad sxvadasxva dros<br />
an ibeWdeboda periodul gamocemebsa da samecniero krebulebSi. masala dalagebuli da<br />
ganxilulia Tematurad, romelic SinaarsSi asea warmodgenili:<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis dadgenis zogierTi sakiTxi (erTi strofis analizis magaliTze).<br />
pirvelad daibeWda 1966 w., Jur. `macne~, № 3, ix. anot. III tomSi.<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi (wvergamo, uaugo, xezi, vualneT, Cxnde). ix. aqve,<br />
anot. № 527.<br />
206
zogi samoxeleo terminisaTvis `vefxistyaosanSi~, ix. anot. III tomSi.<br />
zedsarTav saxelTa SedarebiT-aRmatebiTi xarisxis formaTa warmoebis Taviseburebani.<br />
daibeWda 1966 w., iber-kavk. enaTmecn. XV. ix. anot. III tomSi.<br />
`vefxistyaosnis~ erTi strofis wakiTxvisa da gagebisaTvis. daibeWda 1971 w., Jur. `macne~,<br />
№ 3. ix. anot. № 420.<br />
mravlobiTi ricxvis formaTa zogi Taviseburebis Sesaxeb, ix. anot. № 478.<br />
zmnis piris formaTa aRrevis SemTxvevebi poemis teqstSi.<br />
sityvawarmoebis TaviseburebebTan dakavSirebuli zogierTi sakiTxi (ganxilulia:<br />
rostomis mklavugrZesiTa, umZlessa, moburTlobiTa, gaayifna...).<br />
rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeoba `vefxistyaosnis~ enaSi. ix. anot. №№ 288, 578.<br />
sityvaTa wyobis zogierTi Tavisebureba rusTavelis leqsSi. ix. anot. № 580.<br />
wigns axlavs reziume rusul enaze (gv. 387-397) da saZieblebi: I. pirTa; II. ganxilul<br />
strofTa; III. sityvaformaTa da gamoTqmaTa. g. a.<br />
636. jemSid giunaSvili<br />
amirbari<br />
Jur. `macne~ (ist., arq... seria), 1975, № 4, gv. 95-101.<br />
avtoris dakvirvebiT, termini amirbari, romelic dasturdeba `vefxistyaosanSi~, agre-<br />
Tve momdevno saukuneebis qarTul Zeglebsa da dokumentebSi, specialur <strong>literatura</strong>Si<br />
samnairi gagebiTaa warmodgenili: 1) `mTavari Ãmelisa~; 2) `zRvaTa sardali, admirali~; 3)<br />
`saxlTuxucesi, обергофмейстер; sardali~.<br />
avtori cal-calke ganixilavs am mniSvnelobaTa SesaZleblobas.<br />
`vefxistyaosnis~ teqstSi ar dasturdeba miniSneba imaze, rom amirbari da amirbaroba<br />
Tavisi mniSvnelobiT ukavSirdeba `xmeleTs~ an wyals, zRvas. asevea poemis akademiuri teqstis<br />
damdgeni komisiis masalebSic.<br />
IX-XII saukuneebSi amirbari, anu didi hajibi (hajibsalari, amirhajibi, anu hajibT hajibi,<br />
misi Turquli ekvivalenti — uluRbarbegi) mefis karze uzenaes Tanamdebobad iTvleboda<br />
da xSirad jaris sardlisa da amirbaris Tanamdebobebi erT pirovnebas ekava. asevea `vefxistyaosanSi~:<br />
`TviT amirbarsa indoeTs aqvs amir-spasalaroba~.<br />
sabolood avtori dabejiTebiT amtkicebs, rom rusTvelis droindeli amirbaris funqciebi<br />
da movaleobani gacilebiT ufro farTo da mniSvnelovani iyo, vidre es n. marsa da<br />
vl. gordlevskis aqvT gansazRvruli. n.m.<br />
637. boris darCia<br />
vefxistyaosnis xelnawerTa redaqciebi gagrZelebebis mixedviT<br />
Tb., 1975, 205 gv.<br />
wigni Sedgeba winasityvaobis, Sesavlisa da ori Tavisagan, axlavs reziume rusul enaze<br />
da saZieblebi.<br />
naSromSi redaqciuli TvalsazrisiT Seswavlilia `vefxistyaosnis~ danarTi epizodebi<br />
— xataelTa, xvarazmelTa, gmirTa anderZebi da gardacvalebis ambebi. am monakveTis mixedviT<br />
mocemulia vefxistyaosnis xelnawerTa klasifikacia, dadgenilia ZiriTadi redaqciuli jgufebis<br />
urTierTmimarTeba da warmomavloba.<br />
strofuli Sedgenilobisa da Tanmimdevrobis, wakiTxvebisa da saTaurebis adgilis Seswavlis<br />
Sedegad avtori gamoyofs gagrZelebebis monakveTze oTx redaqciul jgufs (xelnawerebs<br />
uTiTebs `variantebis~ oTxtomeulSi miRebuli literebiT):<br />
1. a ABCUW 1 da sxva.<br />
2. b DQVF 1 L 1 S 1 ...<br />
3. g HJKOTG 1 P 1 ...<br />
4. d EFIRZH 1 N 1 ...<br />
avtori daaskvnis, rom poemis danarT epizodebSi ZiriTadad igive redaqciuli jgufebi<br />
gamoiyofa, rac sakuTriv `vefxistyaosnis~ teqstSi. es imis maCvenebelia, rom mTel poemas<br />
207
erTiani redaqciuli cvlilebebi mas Semdeg ganucdia, rac daemata ZiriTadi gagrZelebebi,<br />
maT Soris, bolo Tavebi — gmirTa gardacvalebis ambebi.<br />
`vefxistyaosnis~ gagrZelebebSi ZiriTad redaqciul birTvs qmnis a redaqcia. sxva<br />
redaqciul jgufebTan yvelaze meti saerTo mas aqvs. gagrZelebebis dedniseuli teqsti<br />
SedarebiT ukeT aris daculi a redaqciaSi da nawilobriv b-Si.<br />
g, d redaqciaTa nusxebi nasworebia da momdinareobs daaxloebiT iseTi redaqciidan,<br />
rogoricaa a da b.<br />
xvarazmelTa ambis amJamad cnobil versias safuZvlad dasdebia sargis Tmogvelis Txzuleba,<br />
romelic Sesrulebuli yofila narevi teqstiT — proziTa da leqsiT. ucnob poets<br />
prozauli nawilis galeqsvisas Tav-Tavis adgilas dautovebia dedniseuli leqsebic. avtors<br />
miaCnia, rom amis Sedegia xvarazmelTa ambavSi arsebuli siuJeturi gameorebani.<br />
tarielis anderZi (str. 2025-2049, 2057-2063) da tariel-nestanis gardacvalebis ambavi<br />
(str. 2064-2069) ori erTmaneTisagan damoukideblad Seqmnili sxvadasxva avtoris Txzuleba<br />
unda iyos. g. a.<br />
638. b. darCia<br />
vefxistyaosnis nakaSiZiseuli xelnaweris tipis<br />
redaqciis Taviseburebani da misi Seqmnis dro<br />
Jur. `macne~, els, 1975, №3, gv. 431-52.<br />
avtori aRniSnavs, rom erTmaneTTan msgavsebasa da sxvebisagan ganmasxvavebel redaqciul<br />
Taviseburebebs amJRavnebs K(S-4499, m. nakaSiZiseuli), O(K-205) da G 1 (Q-796) xelnawerebi.<br />
es SeniSnuli hqondaT s. kakabaZes, s. caiSvils, c. karbeloaSvils. b. darCia cdilobs srulad<br />
aRnusxos is ZiriTadi redaqciuli niSnebi, riTac es nusxebi gamoiyofa. misi daskvniT, KOG 1<br />
xelnawerebi garkveul Taviseburebebs amJRavnebs mTeli poemis manZilze, rogorc strofuli<br />
Sedgenilobis, ise saTaurebis adgilisa da teqstis wakiTxvebis mxriv.<br />
K da O xelnawerebi uTariRoa. qaRaldisa da xelis mixedviT miRebulia, rom isini me-17<br />
saukunis bolos unda iyos gadawerili. F, K da O erTi da imave xeliT aris Sesrulebuli. F-<br />
isa da K-s WvirniSani erTia. F gadawerilia 1688 wels. K da O-c mis axlo xanSi unda iyos<br />
gadawerili.<br />
yovelive es avtors safuZvels aZlevs daaskvnas, rom KOG 1 jgufis redaqciuli<br />
Taviseburebani Seqmnilia me-17 saukunis 70-90-ian wlebSi. g. a.<br />
639. france vurniki<br />
megobrobis axali furceli<br />
(`vefxistyaosani~ slovenur enaze aJRerda)<br />
gaz. `Tbilisi~, 1975, 13 agv., № 188, gv. 3.<br />
avtori wers, rom poetma tone pavCekma slovenur enaze Targmna SoTa rusTavelis Txzuleba.<br />
Targmanis teqsti, romelic 3200 striqons Seadgens, ukve wignad daibeWda. poema Tumca<br />
Semcirebulia, misi fabula da siuJeti SenarCunebulia. mTargmneli iyenebda n. zabolockisa<br />
S. nucubiZis rusul Targmanebs. misi survilia, rom `vefxistyaosani~ mTlianad Targmnos<br />
mSobliur enaze. g. a.<br />
640. avlipi zurabaSvili<br />
SoTa rusTaveli, n. baraTaSvili...<br />
personologiuri narkvevebi, Tb., 1975.<br />
wignis 39-97 gverdebze dabeWdilia `personologiis problemebi SoTa rusTavelis poemaSi<br />
`vefxistyaosani~. ix. pirveli (1966 w.) publikaciis anotacia `bibliografiis~ III tomSi.<br />
208
641. giorgi TevzaZe<br />
rusTavelis kosmologia<br />
Jur. `ganTiadi~, 1975, № 4, gv. 168-179.<br />
am werilSi ganxilulia ptolemaiosis geocentruli sistema da planetebis _ merkuris<br />
(otaridis) da veneras moZraoba dedamiwasa da mzesTan mimarTebiT (ix. anotacia № 827).<br />
642. magali Todua<br />
`vefxistyaosnis~ erTi strofis gagebisaTvis<br />
wignSi — `qarTul-sparsuli etiudebi~, II, Tb., 1975, gv. 143-145.<br />
avtori exeba poemis Sesavlis me-5 strofs: `mibrZanes maTad saqebrad Tqma leqsebisa<br />
tkbilisa...~, imowmebs Teimuraz pirvels, romelic `ioseb-zilixanianSi~ `vefxistyaosnis~<br />
daweris mizezis Taobaze ambobs:<br />
mefes eneba sparsuli TqmaT qarTulisa eniTa,<br />
`leqsad Tqma mwadso~, _ ubrZana laRman brZnad SuqTa feniTa,<br />
niWi aRuTqva uzomo, _ `moaje var moqeniTa~.<br />
mijnuri mijnurT saqebrad dajda, glax, cremlTa deniTa.<br />
(Teimuraz I, 1934, gv. 62).<br />
avtoris daskvniT, aqedan Cans, rom Tamars poetisaTvis ubrZanebia Seeqo silamaze, magram<br />
ara misi (Tamarisa), aramed poemis gmirebisa.<br />
m. Todua aRniSnavs, rom imdroindeli sparsuli epikis tradiciisamebr, rusTvels usa-<br />
Tuod unda Seeqo sakuTari mefe (patroni) da es qeba aris kidec Sesavlis me-3-4 strofebSi,<br />
sadac Tamari pirdapir aris dasaxelebuli, me-5 strofSi ki qebis obieqtad poemis persona-<br />
Jebi igulisxmebian. g. a.<br />
643. b. isakovi<br />
SoTa rusTaveli yazaxur enaze<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1975, 3 ivnisi, № 66, gv. 3.<br />
informacia gadmobeWdilia `literaturnaia gazeta~-dan. avtori gvauwyebs, rom gamomcemloba<br />
`JazuSim~ yazaxur enaze gamouSva SoTa rusTavelis poema `vefxistyaosani~, yazaxma<br />
poetma xamza abdulinma pirvelma ganaxorciela poemis mTliani Targmani. yazaxuri teqsti<br />
emyareba s. iordaniSvilis pwkareds rusul enaze. gamocemis winasityvaoba dawera mweralmaakademikosma<br />
gabit musrepovma. igi wers: `TargmanSi mignebulia poemis Sinagani Sinaarsisa<br />
da mxatvruli formis erTianoba. mTargmnelma SesZlo Cawvdomoda gmirebis sulsa da xasiaTs.<br />
Cven vxedavT, rom am TargmaniT yazaxur poezias ewvia namdvili SoTa Tavisi ubrwyinvalesi<br />
qarTuli mokazmulobiT~. g. a.<br />
644. amiran kalaZe<br />
ori interviu<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 14 marti, № 11, gv. 4.<br />
avtori gadmogvcems `vefxistyaosnis~ estonur enaze mTargmnelis uno usisoos azrs<br />
rusTavelis Semoqmedebaze. man dabeWda vrceli statia `SoTa rusTavelis Targmnis Sesaxeb~,<br />
sadac wers: `vefxistyaosani~ CemTvis yvelaze Zvirfasi wignia. mas Semdeg, rac qarTuli enis<br />
Seswavla daviwye, kidev erTxel davrwmundi, rom rusTaveli msoflio poeziis caze is mokaSkaSe<br />
mnaTobia, romelic Tavisi internacionaluri SinaarsiT yoveli eris grZnoba-gonebas<br />
ajadoebs.<br />
iqve dabeWdilia erTi Tavis Targmani. masSi daculia riTma da metri, romlis tradicia<br />
estonur poezias ar gaaCnia. g. a.<br />
209
645. boris kandelaki<br />
isev rusTavelis portretis gamo<br />
(recenziis magier)<br />
Jur. `mnaTobi~, 1975, № 2, gv. 187-189.<br />
werili exeba T. virsalaZis naSroms _ `ierusalimis jvris monastris moxatuloba da<br />
SoTa rusTavelis portreti~ (rusul enaze, 1973 w.). avtori sagangebod ganixilavs rusTavelis<br />
suraTTan dakavSirebul ambebs da arasworad miiCnevs T. virsalaZis mosazrebas, rom<br />
es suraTi daxatulia 1643 wels, jvaris monastris restavraciis dros. b. kandelaki miuTi-<br />
Tebs, rom am portretze SoTas axuravs iseTi qudi, rogorsac atarebdnen XII s. da XIII s-is<br />
pirveli naxevris saero pirebi. igi imowmebs al. cagarlis azrs, rom SoTas es gamosaxuleba<br />
1643 wlisaa, magram ueWvelia, iq manamdec iyo SoTas suraTi; agreTve akad. g. wereTlis mtkicebas,<br />
rom mTeli kompozicia ufro adrindelia, vidre XVII s-Si monastris restavracia<br />
moxdeboda. sagulisxmoa e. metrevelis mosazreba, rom nikifore ColoyaSvilis saqmianoba<br />
saerTod ar Sexebia svetebis mxatvrobas, maT Soris, SoTas freskul gamosaxulebas. misi<br />
azriT, rusTavelis suraTi ganekuTvneboda monastris mxatvrobis Zvel fenas, Seqmnils XII-<br />
XIII saukuneTa mijnaze.<br />
b. kandelakisTvis, am daskvnis garda, yvela sxva daTariReba miuRebelia. g. a.<br />
646. guram kartozia<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis sakiTxebi<br />
Tb., gam. `mecniereba~, 1975, 112 gv.<br />
wignis anotacia gvauwyebs, rom masSi warmodgenilia avtoris filologiuri dakvirvebani<br />
`vefxistyaosnis~ teqstze. kritikulad aris ganxiluli poemis calkeuli wakiTxvebi.<br />
zogi maTgani uaryofilia da SemoTavazebulia axali variantebi. ganxilulia rusTvelis enis<br />
zogierTi sakiTxi. gaTvaliswinebulia `vefxistyaosnis~, rogorc poeturi nawarmoebis, leqsikur-gramatikuli<br />
da stilisturi Taviseburebani.<br />
wignSi dabeWdilia Semdegi narkvevebi:<br />
1. rusTveluri paronomazia (gv. 5-19). masSi avtori asabuTebs Semdegi wakiTxvebis marTebulobas:<br />
`Sen aqa naxe, kmarian aqa naxvisa kmania~ (549,4); `sTmobdes gayrisa Tmobasa~ (26,2);<br />
`Sen gaqvs wamali misisa moTminebisa Tmenisa~ (836,3); `fice, ar mohkla, ar iyo, ar, savneblisa<br />
vnebiTa~ (275,4).<br />
2. sityvaTa Taviseburi ganlagebisaTvis winadadebaSi (gv. 20-32).<br />
3. enamusikoba (gv. 33-35). ix. `bibliografiis~ II tomSi anot. № 3347.<br />
4. mosalbe (gv. 36-45), ix. iqve.<br />
5. erTi faqtobrivi uzustoba poemis teqstSi (gv. 51-55), ix. iqve.<br />
6. da-c-idos (gv. 46-50). ix. aq, anot. № 484.<br />
7. uCumoda (gv. 56-61).<br />
8. Semecneba (gv. 62-67).<br />
9. erTi majamuri strofis wakiTxvisa da gagebisaTvis (gv. 68-80). narkvevSi ganxilulia<br />
1518(1527)-e strofi: moexvia, gardukocna mas pirisa are-mare...~<br />
10. sirino (gv. 81-90).<br />
11. erTi gasworebis gamo (gv. 91-97), exeba konieqturas: `sisxliTa mo-ve-rwyo veli<br />
(636/642,3).<br />
12. rusTvelisa damisa (gv. 98-103).<br />
wigns erTvis `vefxistyaosnis~ ZiriTad xelnawerTa da gamocemaTa literebis nusxa (gv. 104-<br />
106). g. a.<br />
210
647. g. kartozia<br />
rusTvelisa damisa<br />
misave wignSi - `vefxistyaosnis~ teqstis sakiTxebi. Tè., 1975, gv. 98-103.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ dasasrulis erTi striqoni: `vwer vinme mesxi<br />
meleqse me rusTvelisad amisa~ - metwilad ase ibeWdeboda, xazgasmuli sityvebis SinaarsSi<br />
ki gulisxmobdnen: vwer... rusTvelisaTvis, anu rusTvelis poemis damatebad, mis Sesavseblad.<br />
gansxvavebuli wakiTxva - `rusTvelisa damisa~ - daibWda d. kariWaSvilis (1920), s. kakaba-<br />
Zis (1927) da 1966 wlis saiubileo gamocemebSi. am variantis arCevis safuZveli iyo jer p.<br />
mirianaSvilisa da s. kakabaZis varaudi, rom sityva dam Turqul enaSi niSnavs saxls, sadgoms<br />
da gamoTqmis azri iqneboda: rusTvelis saxlisa, rusTvelis warmoSobisa. 1966 wels ki akad.<br />
giorgi wereTelma daasabuTa, rom damisa naTesaobiTi brunvaa arabuli sityvisa dam (`sisxli~)<br />
da striqonis azri iqneba: vwer vinme mesxi meleqse, romelic var ursTvelis sisxlisa<br />
(Camomavlobisa).<br />
g. kartozias daskvniT, orive wakiTxvidan Cans, rom am strofis damweria ara SoTa rusTveli,<br />
aramed viRac sxva poeti, SoTa mogvare an misi mimbaZveli, xolo j. lomaSvilis moTxovna,<br />
rom maincdamainc tradiciuli wakiTxva (rusTvelisad amisa) davamkvidroT poemis gamocemebSi,<br />
arafriT aris gamarTlebuli da arc dasabuTebuli. g. a.<br />
648. mixeil kekelia<br />
sityva `memajanis~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `macne~, els, 1975, № 2, gv. 181-183.<br />
avtori aRniSnavs, rom striqonSi `isi mindors aroninebs tansa mterTa memajansa~ (261,2).<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni komisiisa da sxva gamocemebSi dabeWdilia umarTebulo<br />
varianti: `tansa mWevrsa, memajansa~. es gamoTqma abundovanebs taepis Sinaarss.<br />
majan-idan nawarmoebi formebi gvxvdeba adiSisa da mestiis saxarebebze XIV-XVI saukuneebSi<br />
gakeTebul minawerebSi (`samajnod~, `moimajnis~, `imjnos~, `damajnebiT~) da yvela<br />
naxmaria dajabnebis, morevis mniSvnelobiT. amave Zirisa unda iyos leCxumur metyvelebaSi<br />
Semonaxuli `damarjneba~, rac damorCilebas, jobnebas niSnavs.<br />
`vefxistyaosnis~ 261-e strofSi sityva `memajani~ damjabnelis SinaarsiT unda gvesmodes.<br />
aseve xmaroben am sityvas s. TaniaSvili da `Sah-names~ qarTuli versiebis avtorebi.<br />
m. kekelias azriT, marTebuli iqneba wakiTxva: `...tansa mterTa memajansa~. g. a.<br />
649. prokle kekeliZe<br />
`vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris Sesaxeb<br />
Tsu-s Sromebi, t. 163, 1975, gv. 53-65.<br />
avtori iZleva Tavis pirad biblioTekaSi daculi `vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris<br />
aRweras, romelic ZiriTadad Seicavs poemis teqstis vaxtangiseul redaqcias, mari<br />
broses mier 1841 wels gamocemuli `vefxistyaosnis~ teqstidan damatebul ramdenime<br />
strofs da poemis teqstis cnobil gagrZelebas.<br />
avtoris SeniSvniT, teqstobrivi xasiaTis Sesworebani ZiriTadad gamoixateba zogierTi<br />
strofis CamatebiT. Camatebulia zogierTi iseTi strofi, romelic vaxtangis redaqciaSi ar<br />
aris da pirvelad daibeWda 1841 wlis gamocemaSi.<br />
xelnawerSi zogierTi cvlilebiT aris mocemuli mari broses winasityvaoba, darTuli<br />
`vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemaze. teqsti gadawerilia stefane grigolis Ze aprilovis<br />
mier.<br />
rogorc avtori aRniSnavs, poemis ZiriTadi teqstis bolos (gv. 233-234) xelnawers dar-<br />
Tuli aqvs sami anderZi: a) vaxtangis gamocemaze darTuli cnobili ori strofi; b) aprilovis<br />
mier SeTxzuli, rusTveluri SairiT Sewyobili xuTi strofi da g) broses gamocemaze dar-<br />
Tuli leqsi — 9 strofi. n.m.<br />
211
650. zurab kiknaZe<br />
vefxistyaosnis ebrauli Targmani<br />
Jur. `macne~ (els), 1975, № 1, gv. 32-48.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ mravalricxovan Targmanebs Soris gansakuTrebiT<br />
gamoirCeva ebrauli Targmani, Sesrulebuli boris-dov gaponovis mier. recenzentTa<br />
azriT, igi mniSvnelovani SenaZenia Tanadrouli ebrauli poeziisa da im rigis TxzulebaTa<br />
ricxvSia CaTvlili, romelnic amdidreben erovnul mwerlobasa da kulturas axali cxovelmyofeli<br />
nakadebiT da warmoaCenen am uZvelesi enis amouwurav SesaZleblobebs.<br />
mkvlevari vrclad ganixilavs Targmans, rogorc poeturi teqnikis TvalsazrisiT, ise<br />
Sinaarsobrivad, xSirad imowmebs paralelebs ebrauli bibliis teqstidan da aCvenebs, Tu<br />
rogor da ra saxiT ubrundeba Targmanis wyalobiT ebrael mkiTxvels bevri ram, rac rusTvelis<br />
poemaSi bibliuri wignebidan iRebs saTaves. es naTlad Cans pirvelive strofis Targmanidan,<br />
sadac pirveli taepis Sinaarsi asea warmodgenili: `samyaros (=kosmosis) damamyarebelma<br />
Tavisi Zlieri marjveniT mis safuZvlebze~. sityvam `samyaro~ droTa ganmavlobaSi<br />
mniSvneloba Seicvala; igi cis sinonimia Tavad poemaSi (Sdr. saba). prologis `samyaro~ is<br />
qmnilebaa, romelsac, bibliis mixedviT, Sesaqmis meore dRes ca ewoda. magram es mniSvneloba<br />
(небесная твердь) am sityvas dRevandel qarTulSi dakarguli aqvs, da igi mxolod filologiuri<br />
sizustiT Sesrulebul TargmanebSi aisaxeba (mari, uordropi). mxatvrul TargmanebSi<br />
`samyaro~ yvelgan `universumad~ aris naTargmni (вселенная, World, le monde). dRevandel<br />
qarTvel mkiTxvelsac ase esmis es samyaro. ebrauli Targmanic am princips misdevs...<br />
`Zlieri marjvena misi~ gamoZaxilia bibliuri Tqmisa `xozek Áad~ _ `Zlieri mklavi:<br />
`rameTu ZlieriTa mklaviTa gamogviyvana ufalma egviptiT~ (gamoslv. 13,16); an: `viTarmed me<br />
Sevqmen qveyana da kaci... ZaliTa CemiTa didiTa da mklavisa mier Cemisa~ (ierem. 27,5). xolo<br />
gamoTqma `mis safuZvlebze~ dakarguli kosmogoniuri miTis naSTia, Zveli aRTqmis wignebSi<br />
aqa-iq SemorCenili, mag.: `romelman daamtkica qveyana safuZvelTa zeda TvisTa~ (fs. 104,5).<br />
meore taepi asea Targmnili: `da STabera zegardmo suli Tvisi nestoebSi (arsTa) simravles~.<br />
aq zogadad aris gadmocemuli RvTis sulis mier Seqmnil arsTa gacocxlebis aqti: Sdr.: `da<br />
STabera pirsa (anu `nestoebs~) missa suli sicocxlisa da iqmna kaci sulad cxovelad~ (dab. 2,7).<br />
taepSi: `sad wahxe da sad dahkargen sinaTlisa egen svetni~ (821,4) sinaTlis sveti igivea,<br />
rac `sveti cecxlisa~, romelic Ram-RamobiT miuZRoda win egviptidan gamomaval ebraelTa<br />
toms (gamoslv. 13,21-22).<br />
recenzenti yuradRebas miaqcevs gmirTa rCeulobis damadasturebel kidev erT niSans,<br />
rodesac isini ixseniebian viTarca `edemis xe~ an `edems nazardi alva~. es metafora mxolod<br />
pirovnebaTa garegnobis aRmniSvneli araa, masSi unda davinaxoT simbolo gamorCeuli xalxisa<br />
da individTa, rogorc naTqvamia fsalmunSi (1,3): `iyos igi viTarca xe, danerguli Tanawarsadinelsa<br />
wyalTasa, romelman gamosces xili Tvisi Jamsa Tvissa da furceli misi ara dascvivis~.<br />
z. kiknaZe miuTiTebs am metaforis siZveleze: Sumerul sakulto himnSi asea Seqebuli<br />
ur-ninurTa, q. isinis dinastiis gaRmerTebuli mefe: `rCeulo kedaro, samkaulo taZris ezoisav~.<br />
recenzentis TqmiT, `vefxistyaosnis~ ebrauli Targmani mravalmxriv aris sagulisxmo<br />
da sxvadasxva aspeqtiT Seswavlas moiTxovs. erTi mxarea ori enis (qarTulisa da ebraulis)<br />
da sityvier-kulturuli tradiciebis urTierTSeRwevis problema, risTvisac uxv maslas<br />
iZleva ebrauli teqsti. meore mxriv, ebrauli Targmani TavisTavadi movlenaa Tanadroul<br />
ebraul poeziaSi. igi cxadyofs mTargmnelis araCveulebriv poetur talantsa da enobriv<br />
alRos, rac am Targmans dednis kongenialurs xdis. g. a.<br />
651. jibo lomaSvili<br />
`igia Cemi sicocxle, uwyalo viTa jiqia~<br />
missave wignSi _ `werilebi~, Tb., 1975, gv. 237-244.<br />
avtori iZleva poemis me-19 strofis axal interpretacias. mesame taepSi: `igia Cemi sicocxle,<br />
uwyalo viTa jiqia~, misi azriT, Tamar mefe ki ar igulisxmeba, aramed poetis `naWirnaxulevi~,<br />
misive Txzuleba _ `vefxistyaosanSi~.<br />
212
amave wignSi dabeWdilia avtoris sxva narkvevebic `vefxistyaosnis~ teqstologiur<br />
sakiTxebze (mag.: `saqme vqmen saWoWmanebi~, `me rusTveli, xelobiTa~, `ese ambavi sparsuli~<br />
da sxv.), romlebic adre, sxvadasxva dros iyo gmoqveynebuli da am `bibliografiaSi~ Setanilia<br />
maTi pirveli publikaciis mixedviT. g. a.<br />
652. j. lomaSvili<br />
SeniSvnebi d. qumsiSvilis wignis Sesaxeb<br />
wignSi: j. lomaSvili, `werilebi~, Tb., 1975, gv. 198-227.<br />
avtori ganixilavs d. qumsiSvilis naSroms `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />
sakiTxi~ (Tb., 1968 w.). misi azriT, saintereso daskvnebis paralelurad, rig SemTxvevebSi<br />
mkvlevari winaaRmdegobaSi vardeba. magaliTad, d. qumsiSvils miaCnia, rom e. w. `indo-xataelTa<br />
ambavi~ rusTavels ar ekuTvnis da am debulebis dasabuTebas cdilobs iseTi argumentebiT,<br />
romlebic mecnierul kritikas ver uZleben. aseve Seuwynarebelia poemis 461-e strofis<br />
ignorireba, misi miCneva `poetur gadamRerebad~.<br />
recenzents mohyavs wignis avtoris ZiriTadi debuleba poemis Sedgenilobis, misi siu-<br />
Jetisa da kompoziciis Taobaze, sadac igi wers, rom `vefxistyaosani~ orplaniani nawarmoebia,<br />
masSi dapirispirebulia ori ambavi: pozitiuri — rostevan-TinaTin-avTandilis siuJeturi<br />
rkali da negatiuri — farsadan-nestan-tarielis siuJeturi rkali; rom arabeTSi gaimarjva<br />
keTilma sawyisma, xolo indoeTSi _ borotma.<br />
recenzentis azriT, tariel-nestanis Tavgadasavali poemis mTavari rkalia, RerZia da<br />
ara negatiuri ambavi. amasTan erTad, indoeTSic sabolood sikeTe imarjvebs. i.k.<br />
653. nino maqaZe<br />
gamoCenili rusTvelologi<br />
(iustine abulaZis dabadebis 100 wlisTavis gamo)<br />
Jur. `macne~, els, 1975, № 2, gv. 189-192.<br />
werilSi ganxilulia i. abulaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> moRvaweoba, aRniSnulia, rom man<br />
orjer, 1914 da 1926 wlebSi, gamosca `vefxistyaosnis~ kritikuli, poemis xelnawerebze<br />
dayrdnobiT mis mier dadgenili teqsti, mas daurTo xelnawerebidan amokrebili leqsikuri<br />
variantebi, rac pirveli SemTxveva iyo am Txzulebis gamocemis istoriaSi. i. abulaZem Seadgina<br />
`vefxistyaosnis~ vrceli leqsikoni, romelic erTvis poemis 1914 da 1926 wlebis, agre-<br />
Tve 1937 da 1951 wlebis gamocemebs.<br />
i. abulaZes ekuTvnis 40-ze meti gamokvleva SoTa rusTvelis biografiisa da misi Txzulebis<br />
teqstis sxvadasxva sakiTxze, romelTac dRevandlamde ar daukargavT mecnieruli<br />
Rirebuleba. g. a.<br />
654. ioseb megreliZe<br />
erTi ganmarteba<br />
Jur. `macne~ (els), 1975, № 1, gv. 171-173.<br />
mkvlevari exmaureba istorikos p. ratianis polemikur werils (`mnaTobi~, 1971, № 11),<br />
romelic mimarTuli iyo misi naSromis _ `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~ _ recenzentebis<br />
(n. SoSiaSvili, s. yauxCiSvili, v. dondua, m. dumbaZe, i. megreliZe, S. badriZe) winaaRmdeg.<br />
i. megreliZe aRniSnavs, rom p. ratianma kamaTis arsebiT sakiTxebs gverdi auara da xmauri<br />
atexa rusTvelologiis ganviTarebis etapebis Taobaze, TiTqos recenziis avtorebi gangeb<br />
Cqmalaven ilia WavWavaZis Rvawls da daumsaxureblad ganadideben niko mars, iziareben ra<br />
i. javaxiSvilis azrs, rom n. marma `vefxistyaosnis~ Seswavlis axali xana Seqmna. rusTvelologiaSi<br />
namdvili mecnieruli kvleva-Zieba rom n. maris naSromebiT iwyeba, am azrs aRiareben<br />
k. kekeliZe, al. baramiZe, g. imedaSvili, S. ZiZiguri da sxvebi. amis uaryofas p. ratiani amaod<br />
cdilobs. g. a.<br />
213
655. darejan menabde<br />
`vefxistyaosanSi~ moxseniebuli zogierTi piris vinaobisaTvis<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 1, gv. 22-26.<br />
werili exeba vefxistyaosnis 177-e da 1492-e strofebSi dasaxelebul dionos (divnos)<br />
da ezros-is vinaobis garkvevas. avtori ganixilavs yvela arsebul Tvalsazrissa da varauds<br />
da maT ase ajgufebs:<br />
dionosi (divnosi) miaCniaT: dionise (Tu fsevdodionise) areopagelad (vaxtang VI, i. abulaZe,<br />
s. kakabaZe, i. lolaSvili, s. caiSvili, n. naTaZe da sxv.); dionise halikarnaselad (T. bagrationi,<br />
d. kariWaSvili); dionise sirakuzelad (g. cagareli); dionise-RmerTad (d. qumsiSvili);<br />
xolo zogs — wignad, `diaRnosad~ (a. SaniZe, a. gawerelia); `divanad~ (p. ingoroyva,<br />
S. nucubiZe, a. Slionski, z. kiknaZe).<br />
`ezros~ miaCniaT: ezra winaswarmetyvelad (vaxtang VI, d. CubinaSvili, s. kakabaZe, i. lolaSvili);<br />
fsevdoezrad (a. SaniZe, a. gawerelia); filosofosad (d. kariWaSvili); `viRac brZnad~<br />
(i. abulaZe); ebrael poetad (p. ingoroyva, S. nucubiZe, a. Slionski, z. kiknaZe); ozirisad (d. qumsiSvili).<br />
divnoss (1492 str.) areopagitikis avtorad miiCnevdnen agreTve: o. uordropi, p. ingoroyva,<br />
S. nucubiZe, a. baramiZe.<br />
avtoris azriT, savsebiT dasabuTebulia 1492-e strofis `divnosSi~ fsevdodionise<br />
ereopagelis Secnoba. rac Seexeba 177-e strofis `dionoss~, misi areopagitikis avtorobis<br />
sasargeblod arc erT mkvlevars konkretuli sabuTi ar warmoudgenia. is, rac moTxrobilia<br />
177-e strofSi, ar gvxvdeba dionises saxeliT cnobil TxzulebebSi da ideur-azrobrivad<br />
Tu Tematur-Sinaarsobrivad ar esadageba areopagitikis avtoris pirovnebas.<br />
Znelia `dionosis~ `diaRnosad~ miCneva da mis avtorad ezra winaswarmetyvelis aRiareba;<br />
`kalandai~ ver iqneboda rusTavelis wyaro... dauSvebelia teqstSi ibn ezras `divanis~ amokiTxvac,<br />
radgan aq `vefxistyaosnis~ teqstis TviTnebur sworebasTan gvaqvs saqme.<br />
ase rom, kvlav gaurkvevelia 177-e strofis `dionosis~ da `ezros~-is vinaoba. g. a.<br />
656. a. mWedliZe<br />
`vefxistyaosnis~ Tematuri dagegmva<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 3, gv. 60-72.<br />
werili gankuTvnilia saSualo skolis qarTuli enisa da literaturis pedagogebisa-<br />
Tvis. avtori iZleva meTodur rCeva-miTiTebas `vefxistyaosnis~ swavlebis Sesaxeb. misi<br />
TqmiT, am poemas eTmoba 30 saaTi, mas SeiZleba daematos gameorebisa da metyvelebis ganvi-<br />
TarebisaTvis gamoyofili 7 saaTi.<br />
saklaso muSaobis dros, rodesac mimdinareobs poemis teqstis komentirebuli kiTxva,<br />
moeswreba mxolod naxevari masalis wakiTxva, danarCeni moswavleebs eZlevaT Sin wasakiTxad.<br />
Jurnalis 61-72 gverdebze mocemulia Sesaswavli masalis ganawilebis Tematikuri gegma. g. a.<br />
657. viktor nozaZe<br />
vefxistyaosnis mijnurTmetyveleba<br />
parizi, 1975, 426 gv.<br />
wigns uZRvis winasityvaoba frangul enaze (gv. 5): `siyvarulis problema me-12 s. qarTveli<br />
mwerlis SoTa rusTavelis poemaSi `vefxistyaosani~, xelmoweriT M.K. (=mixeil qavTaraZe).<br />
1967 wels daweril SesavalSi `uwyebuleba mkiTxvelTaTvis~ (gv. 7-8) avtori ambobs:<br />
`aRmosavleTis mwerlobisa da dasavleTis mwerlobis vefxistyaosanTan Sedarebam im daskvnamde<br />
mimiyvana, rom vefxistyaosnis mijnuroba —siyvaruli arsebiTad ar emsgavseba arc<br />
aRmosavlur xorciel siyvaruls _ `amor karnis~, arc majnunobas, anu sufistur siyvaruls,<br />
arc dasavlur kurtuazul siyvaruls, miT umetes, arc e. w. `qalis kults~... vefxistyaosnis<br />
mijnuroba — siyvaruli aris TavisTavadi, TviTmyofi, mxolod vefxistyaosnuri~.<br />
214
1973 wlis minawerSi ki aRniSnavs: am wignis gamocema Cemgan damoukidebel mizezTa gamo dagviandao...<br />
wigni dayofilia eqvs `nakveTad~, nakveTebi kidev _ `rveulebad~, sadac ganxilulia<br />
zogadi problemebica da kerZo sakiTxebic. mag., pirvel nakveTSi (gv. 9-89): siyvaruli Teologiuri<br />
TvalsazrisiT (Zveli aRTqma, Zveli saberZneTi, dionise areopageli, ibn davudi,<br />
ibn Razzali, ibn hazmi, de arte amandi da sxv.); siyvarulis sakiTxis mimoxilva indoeTis,<br />
romaul, bizantiur, sparsul, arabul mwerlobaSi; siyvarulis sakiTxi das. evropis Suasaukuneebis<br />
mwerlobaSi.<br />
meore-mesame-meoTxe `nakveTebSi~ (gv. 90-375) ganxilulia siyvaruli da mijnuroba TviT<br />
`vefxistyaosanSi~, maTi sxvadasxva saxe da niuansi naCvenebia TiToeuli personaJis daxasiaTebiT,<br />
maTi gancdebisa da moqmedebis aRweriT.<br />
mexuTe-meeqvse `nakveTebSi~ (gv. 375-411) mocemulia kurtuazuli poeziis warmoSobis<br />
sakiTxisa da das. evropuli kurtuazuli romanebis mokle mimoxilva. `saboloo daskvnaSi~<br />
v. nozaZe wers, rom kurtuazul poeziasa da minne-poeziasTan `vefxistyaosans~ aqvs saerTo<br />
niSnebi da motivebi, magram arsebiTad misgan gansxvavdeba. `vefxistyaosnis~ siyvaruli aris<br />
zeimi sicocxlisa... misi mijnuroba — siyvaruli aris ganTavisufleba adamianis grZnobisa<br />
sazogadoebrivi artaxebidan, is aris pirovnulobis amaRleba da mis uflebaTa ganmtkiceba<br />
(gv. 412-413).<br />
wigns erTvis: `masalaTa maTiTebeli~ (gv. 413-418), sadac dasaxelebulia 319 erTeuli<br />
(wigni, gamokvleva, werili) qarTul da ucxour enebze; agreTve — viqtoris Zmis, giorgi<br />
nozaZis bolosityvaoba (gv. 419) da mixeil qavTaraZis mogoneba `rogor muSaobda viqtor<br />
nozaZe~ (gv. 420-421). g. a.<br />
658. ramaz patariZe<br />
`vefxistyaosnis~ xelnawerTa WvirniSnebi<br />
kreb. `mravalTavi~, filologiur-istoriuli Ziebani, V, Tb., 1975, gv. 56-98.<br />
rogorc avtori wers, Cven dromde moRweuli `vefxistyaosnis~ yvela xelnaweri dawerilia<br />
sparsul uWvirniSno da evropul WvirniSnian qaRaldze. gamoirkva, rom dasavleT<br />
saqarTveloSi XV s-is dasasrulidan saukuneebis manZilze mxolod evropuli (italiuri)<br />
WvirniSniani qaRaldi iyo xmarebaSi, aRmosavleT saqarTveloSi ki orives iyenebdnen.<br />
WvirniSnebis sagangebo Seswavlis safuZvelze SesaZlebeli gaxda poemis XVI-XIX saukuneebis<br />
50 xelnaweris daTariReba. maT Soris yvelaze mniSvnelovania:<br />
1. axalcixuri nusxis fragmenti _ XVI s., magram ara uadres 1580 wlisa.<br />
2. S-1418 TariRdeba daaxloebiT 1666-67 wlebiT.<br />
3. A-363 TariRdeba daaxloebiT 1669-70 wlebiT.<br />
4. Q-930 TariRdeba daaxloebiT 1661-65 wlebiT.<br />
5. Q-261 TariRdeba daaxloebiT 1690-iani wlebiT.<br />
6. H-2610 TariRdeba daaxloebiT 1700-iani wlebiT.<br />
7. H-3061 TariRdeba daaxloebiT 1710-iani wlebiT.<br />
avtori adgens, rom sparsul qaRaldze gadawerili `vefxistyaosnis~ xelnawerebi ifarglebian<br />
ZiriTadad 1632-1712 wlebis qronologiuri periodiT. rusuli WvirniSniani qaRaldi<br />
saqarTveloSi Cndeba 1720-iani wlebidan. g. a.<br />
659. prokofi ratiani<br />
vefxistyaosani da misi avtori<br />
I t., Tb., 1975, 436 gv., redaqtori e. maRraZe.<br />
wigni warmoadgens avtoris mravalwliani Sromis Sejamebas. masSi Sedis adre (1969 w.)<br />
wignad gamocemuli masalebi da ramdenime damateba. `winasityvaSi~ (gv. 7) mkvlevari wers,<br />
rom misi mizania istoriuli materializmis TvalsazrisiT, kerZod, istorizmis meTodis mo-<br />
TxovnilebaTa mixedviT gaarkvios vefxistyaosnis avtoris vinaoba — sadaurobis problema.<br />
215
wignis Sedgeniloba aseTia: vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis (moicavs 9 qvesa-<br />
Taurs, gv. 8-160). pirvelad daibeWda Jur. `mnaTobSi~ 1968 wels, wignad gamoica 1969 wels<br />
(ix. anot. № 316).<br />
isev vefxistyaosnis avtoris vinaobaze (gv. 161-271), warmoadgens polemikas misi<br />
naSromis kritikosebTan. dabeWdili iyo Jur. `ciskarSi~ 1969, № 11, 12 (ix. anot. № 317).<br />
erTxel kidev vfxistyaosnis avtoris vinaobaze (gv. 272- 404). daibeWda Jur. `mnaTobSi~,<br />
1971, № 11, 12, (ix. anot. № 445).<br />
bolo minaweri (gv. 405-421), kvlav Sepasuxebaa al. baramiZis, e. metrevelisa da s. caiSvilis<br />
werilze `iZulebiTi pasuxi~ (Jur. `mnaTobi~, 1970, № 3). p. ratiani wers, rom oponentebs<br />
ar warmoudgeniaT arc erTi namdvili sabuTi an argumenti; maTi werili savsea yalbi mtkicebebiT,<br />
banaluri msjelobiT, insinuaciebiT. isini emyarebian n. maris yalb Teorias da mcdar<br />
debulebebs.<br />
`vinme mesxis~ problemis irgvliv (gv. 422-433). mkvlevars miaCnia, rom poemis `dasasrulis~<br />
strofSi gamoTqma `vinme mesxi meleqse~ TviT poemis avtors, rusTvels, ekuTvnis; misi<br />
azriT, poeti gvamcnobs: `me mesxi meleqse var, magram amave dros rusTvelica var da am poemas<br />
Cemi sakuTari gvar-saxeliT (Cemad) ki ar vwer, aramed rusTvelis saxeliT (misad, rusTvelisado)~.<br />
p. ratians SesaZleblad miCania, rom SoTa rusTveli TorelTa sagvareulos ekuTvnodes,<br />
magram wodeba `rusTveli~ man miiRo ara daba rusTavidan, aramed Tavisi saeklesio moRvaweobis<br />
gamo. g. a.<br />
660. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Войникул ын пъеле де тигру)<br />
moldavur enaze Targmnili igor krecus mier, kiSiniovi, 1975, 192 gv.<br />
(moswavlis biblioTekis seriiT).<br />
wignis 3-178 gverdebze dabeWdilia poemis teqsti, romelsac aqvs 30 dasaTaureba. strofebi<br />
daunomravia. boloSi (gv. 179-182) erTvis terminebis ganmarteba da b. JRentis werili<br />
SoTa rusTavelsa da mis poemaze (gv. 183-190). g. a.<br />
661. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
osur enaze Targmnili qarTulidan giorgi besTauTis mier, cxinvali, 1975, 280 gv.<br />
poemis strofebi daunomravia. win (gv. 6) erTvis anotacia, xolo bolos (gv. 278-280) —<br />
terminebisa da sakuTari saxelebis mokle leqsikoni. teqstSi CarTulia m. ziCis ilustraciebi.<br />
g. a.<br />
662. Шота Руставели<br />
Витязь в тигровой шкуре<br />
Targmnili qarTulidan n. zabolockis mier.<br />
Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1975, 312 gv.<br />
wigni didi formatisaa. iwyeba irakli abaSiZis winasityvaobiT (gv. 7). teqstis strofebs<br />
numeracia ar aqvs. win (gv. 4) CarTulia SoTa rusTavelis suraTis foto, xolo teqstSi — m.<br />
ziCis ilustraciebi, bolos (gv. 307-309) erTvis zogierTi terminis, sakuTari da geografiuli<br />
saxelebis leqsikoni, Sedgenili sargis caiSvilis mier. g. a.<br />
216
663. Rustaveli Sota<br />
Vitez v tigrovi Kozi<br />
rusulidan Targmnili slovenur enaze tone pavCekis mier, lubliana, 1975, 130 gv.<br />
poemis Targmani arasrulia, teqsti Semoklebulia alag-alag, ise rom daculia siuJetis<br />
mTlianoba. wignSi sul dabeWdilia 3200 galeqsili striqoni.<br />
664. [SoTa rusTaveli]<br />
vefxistyaosani (dasawyisi)<br />
Le chevalier а la paeu de tigre (Prologue)<br />
krebulSi: `bedi qarTlisa~, t. 33, parizi, 1975, gv. 281-284.<br />
dabeWdilia `vefxistyaosnis~ dasawyisi (31 strofi) frangul enaze. Targmani qarTulidan<br />
(1966 w. saiubileo gamocemidan) Sesrulebulia gaston buaCiZis mier. Targmani poeturia<br />
da gariTmuli. g. a.<br />
665. Rustveli Shota (12. Jahrhundert)<br />
Der Ritter im Pantherfell<br />
germanuli prozauli Targmani m. wereTlisa, mis mierve kritikulad ganxiluli da dadgenili<br />
qarTuli originalis teqstidan.<br />
gamosca nino saliam, parizi, 1975, 288 gv. teqsti dayofilia rva `karad~. strofebi danomrilia<br />
yovel `karSi~ cal-calke. wignis meore nawilSi (gv. 211-288) dabeWdilia CanarTad<br />
miCneuli strofebis Targmani, `dasasrulis~ CaTvliT. g. a.<br />
666. SoTa rusTveli<br />
vefxis tyaosani<br />
pirveli beWduri (vaxtangiseuli) gamocema 1712 w., aRdgenili a. SaniZis mier 1937 w.,<br />
fotoreproduqciuli gamocema, 1975 w., gam. `mecniereba~, Tb., 1975.<br />
wigni gamocemulia grifiT: saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademia, Zveli qarTuli enis<br />
Zeglebi, 14. redaqtori akaki SaniZe aRniSnavs, rom wigni ibeWdeba vaxtang meeqvsis dabadebis<br />
300 wlisTavis iubilesTan dakavSirebiT. masSi ucvlelad gameorebulia vaxtangiseuli gamocema,<br />
aRdgenili 1937 wels (ix. g. imedaSvili, <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>, 1957, anot.<br />
№ 1629). g. a.<br />
666a. Руставели Шота<br />
Витязът в тигрова кожа<br />
s. bakirjievis Targmani bulgarul enaze, sofia, 1975, 272 gv.<br />
gamocemulia `msoflios klasikis biblioTekis~ seriiT.<br />
667. neli ruxaZe<br />
`vefxistyaosnis~ Temisa da ideis swvalebisaTvis<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 3, gv. 40-46.<br />
avtoris azriT, rusTavelis Txzulebis mTavari Temaa adamiani (pirovneba), romelic<br />
warmoCenilia poemis motivebis, anu qveTemebis — mijnuroba, megobroba, patriotizmi — fonze.<br />
yoveli motivis ganxilva da gaazreba mis Sesabamis ideas gvaZlevs. mag., mijnurobidan<br />
217
gamomdinareobs idea: `igia saqme sazeo, momcemi aRmafrenaTa~; megobrobidan _ `vin moyvaresa<br />
ar eZebs, igi Tavisa mteria~, patriotizmidan _ `Sigan maTTa sabrZanisTa Txa da mgeli<br />
erTad Zovdes~. poemis zogadi idea (ideaTa idea) iqneba: `siyvaruli agvamaRlebs~.<br />
nawarmoebis Temas zogjer mis ZiriTad problemasTan aigiveben, iseve, rogorc ideas —<br />
dedaazrTan. avtors miaCnia, rom dedaazri ideis vrceli variantia, romelic angariSs uwevs<br />
Txzulebis mTel moculobas da ufro vrcel formulirebas saWiroebas, vidre idea. g. a.<br />
668. saredaqcio cnoba<br />
Новый перевод “Витязя”<br />
gaz. “Веч. Тбилиси”, 1975, 26 Teb., №48, gv. 3.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom gamomcemlobaSi `sabWoTa saqarTvelo~ mzaddeba dasabeWdad<br />
`vefxistyaosani~, germanul enaze Targmnili herman budenzigis mier. am gamocemis<br />
redaqtorebi arian n. amaSukeli, n. xuciSvili da d. laSqaraZe.<br />
669. saqinformi<br />
Новая встреча с поэмой Руставели<br />
gaz. “Заря Востока”, 1975, 30 agv., № 203, gv. 4.<br />
informacia iuwyeba, rom `sabWoTa saqarTvelom~ gamosca `vefxistyaosnis~ rusuli Targmani,<br />
Sesrulebuli n. zabolockis mier. wigni daibeWda germaniis demokratiul respublikaSi.<br />
gamocemas erTvis m. ziCis ilustraciebi, mxatvrulad gaaforma d. dunduam, SeniSvnebi<br />
daurTo prof. s. caiSvilma.<br />
amave gamomcemlobaSi mzaddeba dasabeWdad poemis germanuli (h. budenzigis), franguli<br />
(e. orbelianis da s. iordaniSvilis) da inglisuri (v. uruSaZis) Targmanebi. g. a.<br />
670. r. siraZe<br />
Zveli qarTuli literaturis tipologiuri bunebisaTvis<br />
wignSi _ r. siraZe, Zveli qarTuli Teoriul-literaturuli azrovnebis sakiTxebi,<br />
Tb., 1975, gv. 204-212.<br />
avtori kritikulad ganixilavs akad. n. konradis mosazrebas, romelmac `vefxistyaosani~<br />
aRmosavluri (sparsul-arabuli) literaturuli tipis poemad miiCnia (ix. `macne~, 1966,<br />
№ 5). misi azriT, `vefxistyaosani~ enaTesaveba `Sah-names~, `visramians~, nizamis `xorsov-<br />
Sirinians~ da `leil-majnunians~.<br />
n. konradis araswori mosazreba dafuZnebulia Semdeg wanamZRvrebze: 1. misganve Seqmnili<br />
globaluri renesansis Teoria. renesansi, romelsac adre mecniereba ZiriTadad italiaSi<br />
xedavda, n. konradis mixedviT, mTel msoflioze vrceldeboda. igi jer iwyeba CineTSi,<br />
Semdeg Cndeba sparseTSi, mis momdevnod — amierkavkasiaSi. amis Semdeg iwyeba igi evropaSi.<br />
2. konradma gamoiyena da ganavrco Salva nucubiZis Teoria `aRmosavluri renesansisa~.<br />
S. nucubiZe rusTvels aRmosavluri renesansis erT-erT Semoqmedad Tvlida, magram igi `vefxistyaosans~<br />
dasavluri literaturidan ar wyvetda. n. konradma ki rusTveli nizamisa da<br />
navais gverdiT daayena, magram konkretulad mainc ver daasabuTa, `vefxistyaosans~ tipologiurad<br />
ra aqvs saerTo aRmosavlur <strong>literatura</strong>sTan.<br />
3. n. konrads gamouyenebia n. maris naSromebi, dabeWdili wignSi `Об истоках творчества<br />
Руставели~, sadac n. mari rusTvels araorTodoqs qristianad miiCnevda. aman gamoiwvia rus-<br />
Tvelis poemis Camocileba qristianuli literaturidan.<br />
r. siraZis azriT, sdavoa is wanamZRvrebi, romelTac n. konradis Teoria emyareba, xolo<br />
misi mosazreba `vefxistyaosnis~ literaturuli bunebis Sesaxeb miuRebelia. g. a.<br />
218
671. nestan sulava<br />
vefxistyaosnis `arsTa mxedi~<br />
Jur. `macne~, els, 1975, № 3, gv. 30-41.<br />
mkvlevari ganixilavs striqons — ityvis: `RmerTo, ra Segcode Sen, ufalsa, arsTa mxedsa~<br />
(861,1) da aRniSnavs, rom `mxeds~ vefxistyaosanSi aqvs mxedvelis mniSvneloba, magram es<br />
ubralo mxedveli an damnaxveli ki ar aris, aramed sulieri ganWvretis unaris mqonea, Sinagani<br />
xedvis SemZlebeli.<br />
arsSi (`arsni~) a. gawerelias azriT, uTuod angelozebi igulisxmeba. aseve miaCnia r. TvaraZesac.<br />
z. gamsaxurdia `arsSi~ xedavs rogorc zeciur arsebebs, angelozebs, aseve miweir arsebebs.<br />
vefxistyaosanSi `arsis~ sxvadasxva konteqstSi xmarebidan Cans, rom `arsni~ ar SeiZleba<br />
mxolod zeciuri arsebani, angelozebi iyvnen. igi gulisxmobs miwier, amqveyniur arsTac, zena<br />
arsebebTan, angelozebTan erTad.<br />
`arsTa mxedi~ aris qristianuli RmerTi da igi aris xiluli da araxiluli samyarosa da maT<br />
arsTa mWvreteli da mxedveli sulierad. Sdr.: `gnebavs gamoxual, arsTa viT hxedav, maradis<br />
mxedi~ (i. petriwi, saTnoebaTa kibe, gv. 169).<br />
taepSi: `anu aris brZeni vinme, maRali da maRlad mxedi~ (1184,1), n. sulavas azriT, `maRlad<br />
mxedi~ Teologiur-filosofiuri terminia, romelic gulisxmobs sulieri, pnevmaturi<br />
siRrmeebis wvdomas, da misi amosavali aris ezoteruli qristianuli moZRvreba. g. a.<br />
672. [uavtoro]<br />
vefxistyaosani da misi avtori<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 30 maisi, № 22, gv. 3.<br />
saredaqcio cnobaSi aRniSnulia, rom gamovida istorikos prokofi ratianis wigni `vefxistyaosani<br />
da misi avtori~. wignis redaqtori e. maRraZe wers: am polemikuri xasiaTis gamokvlevaSi<br />
Sedis adre wignad dastambuli masalebica (igulisxmeba 1969 wlis gamocema) da<br />
zogierTi damatebanic. avtoris winasityvaobaSi ki naTqvamia, rom `vefxistyaosani~ mravalnairi<br />
TvalsazrisiT aris ganxiluli da Seswavlili, magram igi araa Seswavlili istoriuli<br />
materializmis TvalsazrisiT, kerZod ki istorizmis meTodis moTxovnilebaTa mixedviT.<br />
avtori cdilobs istorizmis principze dayrdnobiT gaarkvios `vefxistyaosnis~ avtoris<br />
vinaoba-sadauroba. g. a.<br />
673. [uavtoro]<br />
vefxistyaosani yazaxur enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 24 ianv., № 4, gv. 3.<br />
informacia iuwyeba, rom yazaxur enaze gamovida `vefxistyaosani~. poema Targmna xamza<br />
abdulinma, romelic 25 weli muSaobda am Targmanze. gabit musrepovis winasityvaobaSi mimoxilulia<br />
poemis avtoris SemoqmedebiTi cxovreba. aqve maRali Sefaseba eZleva Targmans.<br />
wigni gamocemulia maRal poligrafiul doneze, mas amSvenebs s. qobulaZis cnobili<br />
ilustraciebi. g. a.<br />
674. qronika da informacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1975, № 1, gv. 183-192; № 3, gv. 183-192; № 4, gv. 185-194.<br />
dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1974 w. 5 maisidan<br />
imave wlis 22 noembramde. warmodgenilia masala 221-328 strofebis ganxilvis Sesaxeb. g. a.<br />
219
675. solomon yubaneiSvili<br />
vefxistyaosnis beWdvis istoriidan<br />
(XX sauk.), II, nakveTi meore, Tb., 1975, 206 gv.<br />
am wignSi Sedis `vefxistyaosnis~ 1937 wlis saiubileo gamocemis teqstis damdgeni komisiis<br />
muSaobis amsaxveli, pirvel nakveTSi dabeWdili oqmebis gagrZeleba, poemis 732-e<br />
strofidan — dasasrulamde (komisia muSaobda 1935 wlis 23 noembridan — 1936 wlis 10 maisamde).<br />
gamosacemad momzadebuli `vefxistyaosnis~ teqsti gadaeca rusTavelis saiubileo komitets,<br />
romlis umravlesobas kompartiis xelmZRvaneli pirebi da mTavrobis nomenklaturuli<br />
moxeleebi, e. i. arafilologebi da ararusTvelologebi Seadgendnen. komitetma arsebuli<br />
komisiis muSaoba aradamakmayofileblad miiCnia da `vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni<br />
komisiis axali Semadgenloba daamtkica (ix. gv. 158), romelmac poemis teqsti mniSvnelovnad<br />
Secvala moculobis (strofuli Sedgenilobis) mxriv. amis gamo 1937 wels daibeWda rusTavelis<br />
Txzulebis faqtobrivad gayalbebuli teqsti, romelic kanonikurad iyo miCneuli 1966<br />
wlamde.<br />
wignis 176-196 gverdebze dabeWdilia `vefxistyaosnis~ 1941, 1943, 1949 da 1951 wlebis<br />
gamocemebTan dakavSirebuli masalebi.<br />
wigns erTvis poemis 1914 wlis (s. kakabaZis) da 1937 wlis gamocemebis strofebis Sesatyvisobis<br />
maCvenebeli (gv. 197-200), pirovnuli da geografiuli saxelebis saZiebeli (gv. 201-203),<br />
Secdomebis gasworeba (gv. 204) da `vefxistyaosnis~ gamocemaTa Tavfurclebis fotopirebi. g.a.<br />
676. Salva SavelaSvili<br />
`gmarTebs~ Tu `mmarTebs~?<br />
(`vefxistyaosnis~ erTi striqonis gamo)<br />
gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1975, 4 ivnisi, № 45, gv. 2.<br />
avtors miaCnia, rom `vefxistyaosnis~ gamocemebSi 763-e strofSi daSvebulia Secdoma;<br />
pirveli striqoni asea dabeWdili: `SesTvala Tu: raca gmarTebs, viT mogce da viT gaqono~,<br />
da saWirod Tvlis gasworebas: `raca mmarTebs...~; gasworebis safuZvels imaSi xedavs, rom<br />
avTandili davalebulia vazirisagan, mas marTebs vali, rac vazirs unda gadauxados.<br />
(SeniSvna: werilis avtoris msjeloba, samwuxarod, agebulia sityvis Sinaarsis araswor gagebaze,<br />
_ poemis am konteqstSi `raca gmarTebs~ niSnavs: rac gekuTvnis, Sen risi Rirsic xar. amitom arsebuli<br />
dawerilobis Secvla saWiro araa). g. a.<br />
677. SoTa CijavaZe<br />
arsebobda Tu ara `vefxistyaosnis~ qajeTi?<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 2, gv. 34-36.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ komentatorTa da mkvlevarTa umravlesobas<br />
poemaSi xsenebuli `qajeTi~ ararealur geografiul erTeulad, poetis mier gamogonilad<br />
miaCnia. misi TqmiT, rusTvelisTvis cnobili unda yofiliyo leonti mrovelis mier xsenebuli<br />
`qajeT cixe~ da `qajTa qalaqi~ samxreT saqarTveloSi, artaanis mxareSi, magram poeti<br />
maT ar unda gulisxmobdes, radgan `qaj~ saxelis mqone eTnosi am mxareSi istoriuld ar<br />
dasturdeba.<br />
radgan poemis avtori qajeTs indoeTis axlos mdebare qveynad warmogvidgens (indoTis<br />
mefis da, davari, qajeTSi gaTxovili yofila), is SeiZleba iyos axlandeli indoeTis teritoriaze<br />
arsebuli qaijis (Кайджи) provincia. `qaji~-s saxelwodebiT arsebobs agreTve didi<br />
dasaxlebuli punqti iranSi, Teiranis samxreTiT, xolo `qaje~ hqvia axlandel nigeriaSi<br />
mcxovreb erT-erT toms.<br />
mkvlevris daskvniT, SoTa rusTavelma qajebis saxiT realurad arsebuli xalxi an tomi<br />
warmogvidgina. g. a.<br />
220
678. S. CijavaZe<br />
vefxistyaosnis poetikidan<br />
(rubi, sisxlis cremlebi, litotesi)<br />
Jur. `macne~, els, 1975, № 2, gv. 60-73.<br />
avtori emyareba s.s. orbelianis ganmartebas, rom `rubi — qarTulad rumbia, zroxis<br />
didi tiki~. da fiqrobs, rom `vefxistyaosnis~ 1146-e strofSi (...iRvrebis savse saTisa rubebi)<br />
igulisxmeba swored siTxis Casasxmeli es WurWeli. `savse~, rogorc `rubebis~ msazRvreli,<br />
aSkarad migvaniSnebs, rom aq rubi WurWelia, romlis gavsebaa SesaZlebeli.<br />
`sisxlis cremliT tirili~ <strong>literatura</strong>Si gavrcelebuli gamoTqmaa (qarTlis cx., visramiani,<br />
rusudaniani da sxv.). avtoris azriT, `sisxlis cremliT tirili~ `vefxistyaosanSi~<br />
ara mxolod metaforaa, aramed yofaSi damkvidrebuli Cvevis realuri gamoxatvac (66-69).<br />
avtori aRniSnavs `vefxistyaosanSi~ litotesis sxvadasxva saxis gamoyenebis SemTxvevebs.<br />
erT-erTi aseTia drois Semcirebis xerxi. mag., malemsrboli qajeTidan `wam erT mixda<br />
fatmanissa~. avtori SeniSnavs, rom am gamoTqmis pirdapiri mniSvelobiT gagebam SecdomaSi<br />
Seiyvana bevri mkvlevari, _ es personaJi frenis unaris mqoned miiCnies (73). g. a.<br />
679. S. CijavaZe<br />
mxatvrul nawarmoebTa dev personaJebis problemisaTvis<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis IX samecniero sesia. moxsenebaTa<br />
Teziebi, Tb., 1975, gv. 15-16. (mogvyavs SemoklebiT).<br />
leqsikuri erTeuli `devi~ rigvedaSi aRniSnavs sinaTlis RmerTs, keTil RvTaebas. zoroastruli<br />
sarwmunoebis wminda wignebSi `devi~ `daivad~ anu demonad, borot sulad iqca.<br />
qarTul zepirsityvierebaSi devi warmodgenilia adamianis msgavs arsebad, oRond ufro<br />
didi tanisa da Zal-Ronis mqoned; arian calTvala goliaTebi da rqiani devebic. maT umetesobas<br />
boroti buneba aqvs da adamianebs emterebian. zog zRaparSi arian keTili devebic. werilobiT<br />
ZeglebSi _ `omainiani~, `yaramaniani~, `varSayiani~ da sxv. _ devebi keTili, dadebiTi<br />
personaJebi arian.<br />
istorikosebi: amiane marceline (IV s.), abu xanifa dinavari (IX s.), leonti mroveli (XI s.)<br />
da XIII s-is eTnologiuri siis avtori devebs adamianTa tomis wevrebad Tvlian.<br />
`vefxistyaosanSi~ xsenebul devebs kacisebri agebuleba da adamianebTan zogi Tvisebrivi<br />
msgavsebac aqvT.<br />
zepirsityvier da werilobiT TxzulebebSi dadebiT da uaryofiT dev personaJTa arseboba<br />
imiT aixsneba, rom `devi~ adamianTa tomis saxelic iyo. g. a.<br />
680. aleqsi WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ fistikauri strofis Sesaxeb<br />
Jur. `mnaTobi~, 1975, № 2, gv. 159-165.<br />
avtori uaryofs b. darCiasa da r. fircxalaiSvilis mosazrebebs vefxistyaosnis 773(940)<br />
strofis: `Sekra wiTeli asi aTasi...~ Sesaxeb da mohyavs misi interpolaciurobis damadasturebeli<br />
niSnebi. mkvlevari Tvlis, rom am strofis Sinaarsi da agreTve leqsika ar Seefereba<br />
rusTavelis poemas.<br />
igi CanarTebad miiCnevs momdevno or strofsac, magram al. WinWaraulis azriT, isini sxva<br />
interpolatoris SeTxzulia, romelsac mosurvebia fistikauri strofis azris kidev dadastureba<br />
da avTandilisa da vaziris Seqeba. g. a.<br />
221
681. al. WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikidan: `saomarTa~ Tu `saamarTa?<br />
Jur. `ciskari~, 1975, № 9, gv. 138-139.<br />
avtori wers: 752-e strofSi _<br />
`SeuSinda, sawyenlisa moxseneba ver SehmarTa,<br />
dayriT dadga, igonebda ar saqmeTa saomarTa~ -<br />
yvela xelnawerSi Tumca `saomarTa~ ikiTxeba, es sityva imdenad Seuferebelia mocemul<br />
konteqstSi, rom aucilebelia misi konieqturiT — saamarTa Canacvleba. vazirma `sawyeneli~<br />
ambavi unda uTxras rostevans, icis, rom amas usiamovneba mohyveba da `igonebs~ (winaswar<br />
fiqrobs) mosalodnel ara sasiamovno, ara saamar (anu ara saamur) ambavze. saamari iseve iwarmoeba<br />
ameba — zmnidan, rogorc `dasaamo~, `siamovnisa~. Sdr. msgavsi formebi: sawuneli —<br />
sawunari, sacnobeli — sacnobari, sawyeni — sawyino — sawyeneli — sawyinari — sawyinare. amave<br />
striqonSi `dayriT dadga, igonebda~-s nacvlad umjobesia `dayriT dga da igonebda~, rogorc<br />
zog xelnawersa da gamocemebSia (1953, 1957, 1974). dayriT dgoma niSnavs TavdaxriT,<br />
uCumrad, xelebCamoSvebiT dgomas. g. a.<br />
682. m. xerxeuliZe<br />
`vefxistyaosnis~ enis sakiTxebi<br />
gaz. `Tbilisi~, 1975, 25 seqt., № 115, gv. 3.<br />
avtori exmaureba i. gigineiSvilis wignis `gamokvlevebi vefxistyaosnis enis... Sesaxeb~<br />
(Tb., 1975) gamocemas. misi azriT, poemis teqstis dadgena rom SesaZlebeli gaxdes, aucilebelia<br />
misi enis yvela niuansis mxedvelobaSi miReba. teqstis sadavo sakiTxebis detaluri<br />
ganxilvis magaliTebs recenzenti swored dasaxelebul wignSi xedavs da mcdari wakiTxvebis<br />
gasworebis nimuSebsac imowmebs. aseTebia, magaliTad: `amali~ (survili, trfoba) _ `sam alis~<br />
magier (708,1); `wvergamos~ ganmarteba (277,2); `marT gaSvebuli xeziTa~ _ `ar-gaSvebulis~<br />
nacvlad (214,2) da sxv.<br />
recenzenti aRniSnavs, rom naSromSi ganxilulia mravali saintereso filologiur-lingvisturi<br />
sakiTxi da i. gigineiSvilis wigni enaTmecnierebisa da rusTvelologiis kargi Sena-<br />
Zenia. g. a.<br />
683. elguja xinTibiZe<br />
msoflmxedvelobiTi problemebi vefxistyaosanSi<br />
Tb., 1975, 484 gv.<br />
avtoris kvlevis sagans warmoadgens rusTvelis TxzulebaSi asaxuli religiur-filosofiuri<br />
msoflmxedveloba. wignis pirvel nawilSi ganxilulia poetis astrologiuri Sexedulebebi.<br />
avtoris azriT, `vefxistyaosanSi~ gatarebuli Tvalsazrisi zeciuri Zalebis arsebobasa<br />
da adamianis amqveyniur cxovrebaze maTi gavlenis Sesaxeb monoTeisturi religiis<br />
astrologiasTan SeTanxmebis Sedegia. rusTvelis kosmologiuri sistemis centrSi imyofeba<br />
RmerTi, Tumca is uSualod ar ganagebs miwier saqmeebs, RmerTsa da adamianebs Soris zeciuri<br />
Zalebi, astrologiuri mnaTobebi, imyofebian da isini moqmedeben (ix. anotacia № 277).<br />
amave nawilSi Sedis qvesaTaurebi: `vefxistyaosnis kronosi~ (ix. anot. № 468) da `nestanis<br />
cxra da Svidi ca~ (ix. anotacia № 515).<br />
naSromis meore nawili (gv. 105-192) eZRvneba `vefxistyaosnis~ uzenaesi arsebis raobis<br />
garkvevas. aq ganxilulia e. w. `saRmrTo saxelebi~: `mziani Rame~, `uJamo Jami~, `erTarseba erTi~,<br />
`buneba-ziari~. mkvlevari im daskvnamde midis, rom am cnebebis analizi gviCvenebs poetis<br />
aradogmatur religiur tendencias, misi azriT, `vefxistyaosnis~ uzenaesi arseba ar aris<br />
qristianuli dogmatikis sampirovani RmerTi.<br />
wignis mesame nawilSi (gv. 193-306) avtori ikvlevs rusTvelis eTikuri Sexedulebebis<br />
kavSirebs qristianul da aristoteleseul eTikur koncefciebTan. aqve Sedis `marTali<br />
samarTlis~ cneba (ix. anot. № 275) da `mocaleoba~ (ix. anot. № 276).<br />
222
meoTxe TavSi `rusTvelis adgilisaTvis Sua saukuneebis azrovnebis istoriaSi~ (gv. 307-366)<br />
dadgenilia, rom XII s-is qarTuli azrovneba uSualo kontaqtSi iyo qristianuli evropisa da<br />
mahmadianuri aRmosavleTis mowinave azrovnebasTan. renesansuli elementi, romelic vlindeba<br />
rusTvelis msoflmxedvelobaSi, mkvlevris azriT, im tipis azrovnebaa, romelsac adgili<br />
hqonda XIII-XIV saukuneebis evropaSi. am TvalsazrisiT, rusTvelis msoflmxedveloba da<br />
sazogadod, XII s-is qarTuli literaturul-filosofiuri azrovnebac evropuli tipisaa.<br />
rusTvels msoflmxedvelobiTi aspeqtiT sami saazrovno wyaro aqvs: qristianuli <strong>literatura</strong>,<br />
aristoteles logikur-metafizikuri azrovneba da neoplatonuri filosofia. aRmosavluri<br />
gavlena rusTvelis msoflmxedvelobaze da saerTod Semoqmedebaze ueWvelia, magram<br />
igi Tvisobrivad mxolod im faqtorad SeiZleba iqnes miCneuli, romelsac garkveuli<br />
roli eniWeba gviandeli Sua saukuneebis da renesansis epoqaTa evropul azrovnebaSic (Sdr.<br />
anot. № 516).<br />
wigns erTvis: gamoyenebuli samecniero literaturisa da wyaroebis nusxa (gv. 376-397),<br />
reziume germanul da rusul enebze (gv. 398-463), saZieblebi — pirTa saxelebis (gv. 464-469),<br />
sagnobrivi (gv. 470-477). i. k.<br />
684. iuza xuskivaZe<br />
`vefxistyaosnis~ TavaqaraSviliseuli nusxis miniaturebi<br />
Jur. `sabWoTa saqarTvelo~, 1975, № 10, gv. 73-82.<br />
avtori ganixilavs 1646 w. mamuka TavaqaraSvilis mier gadawerili `vefxistyaosnis~ (H-559)<br />
mxatvrobas. misi TqmiT, nusxaSi CarTulia erTi ostatis mier daxatuli, mTliani gverdis<br />
momcveli, 38 miniatura. mxatvari ucnobia; es miniaturebi ar ekuTvnis teqstis gadamwers,<br />
rogorc zogierTi mkvlevari fiqrobda.<br />
avtors am miniaturebis mTavar Rirsebad is miaCnia, rom maTi Semqmneli eyrdnoba Zveli<br />
qarTuli mxatvrobis tradiciebs. am dasuraTebis ganxilva gviCvenebs qarTuli saero miniaturis<br />
ganviTarebis erTiani xazis uwyvetobas; rom ucxouri gavlenebis moZalebis period-<br />
Sic am dargis zogierTi nimuSi inarCunebs TviTmyofad erovnul tradicias. g. a.<br />
685. goCa jafariZe<br />
`maRribuli oqro~ XII_XIII ss. qarTul wyaroebSi<br />
Jur. `macne~, filosofiis ... seria, 1975, № 4, gv. 145-151.<br />
werilis avtoris mizania gaarkvios `maRribuli oqros~ mniSvneloba, romelic gvxvdeba<br />
`vefxistyaosansa~ da rusTavelis epoqis sxva literaturul ZeglebSi. avtori ar eTanxmeba<br />
mosazrebas, romlis Tanaxmadac `vefxistyaosnis~ `maRribuli~ aRniSnavs oqros fuls. misi azriT,<br />
`vefxistyaosansa~ da sxva nawarmoebebSi saubaria ara oqros monetebze, aramed maRribul<br />
oqroze, liTonze an am liTonis sabadoebze. avtori azustebs maRribis sazRvrebs. irkveva,<br />
rom maRribi moicavda vrcel teritorias saharis CrdiloeTiT da egviptis dasavle-<br />
TiT, atlantis okenamde. irkveva isic, rom maRribSi oqros sabado ar arsebobda. avtoris<br />
azriT, `maRribuli~ ewoda IX-XII saukuneebSi saxelganTqmul sudanis oqros, romelmac mniSvnelovani<br />
roli Seasrula maxlobeli aRmosavleTisa da evropis qveynebis oqroTi momaragebaSi.<br />
sudanSi mopovebuli oqros eqsporti xmelTaSua zRvis auzSi swored maRribis gavliT<br />
xdeboda... am gziT wamosuli sudanis oqro saqarTveloSic SeiZleba gadmosuliyo `maRribul<br />
oqrod~. g. a.<br />
686. giorgi jiblaZe<br />
rusTaveli da Tanamedroveoba<br />
gaz. `SoTaoba~, iyalTo, 1975, oqtomberi, gv. 2.<br />
rogorc avtori wers, SoTa rusTaveli aris ara marto poeti, aramed xelovnebis didi<br />
Teoretikosic. winaaRmdeg platonizmisa, rusTaveli poezias aRiarebs filosofiuri azrovnebis<br />
dargad da mas WeSmaritebis Secnobis funqciasac akisrebs.<br />
223
`vefxistyaosanma~ udidesi roli Seasrula Tavisi mSobeli eris istoriaSi. man iseve<br />
aRzarda qarTveli xalxi moralurad da esTetikurad, rogorc homerosis poemebma — uZvelesi<br />
eladelebi.<br />
cxovrebisa da mecnierebis sxvadasxva dargis codniT rusTaveli Tanamedrove mwerlobis<br />
misabaZ magaliTs warmoadgens. g. a.<br />
1976 weli<br />
687. daviT abaSiZe<br />
SoTa rusTaveli XV saukunis Sirvaneli poetis SemoqmedebaSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 30 ianv., № 5, gv. 3<br />
avtori wers, rom 1975 wels moskovSi gamoqveynda arabisti t. Sumovskis wigni `У моря<br />
арабистики~. masSi (250-251 gv.) gadmocemulia CvenTvis sayuradRebo Semdegi faqti: 1936 wels<br />
q. SamaxiaSi t. Sumovskim aRmoaCina arabuli xelnaweri, romlis avtori iyo manamde ucnobi<br />
poeti aTTalah Sirvaneli, arranis tomisa. xandazmuli poeti erT-erT leqsSi Tavis axalgazrdobisdroindel<br />
satrfos ase mimarTavs: `Seni saxe, rogorc rusTavelis leqsi...~<br />
Sumovskim daadgina, rom aTTalah Sirvanels 1398-1495 wlebis SualedSi unda ecxovra.<br />
es faqti CvenTvis imiT aris saintereso, rom qarTul mwerlobaSi rusTavelis xseneba XVI s-<br />
is miwurulamde ar gvxvdeba, Sirvaneli poeti ki TiTqmis erTi saukuniT adre pativiscemiT<br />
da mokrZalebiT axsenebs rusTavels da mis leqss dauviwyari satrfos silamazes adarebs,<br />
rac prozauli TargmaniT daaxloebiT ase gadmoicema: `Seni saxe, rusTavelis leqsis Sesadari,<br />
me ZilburanSi warmomidgeba, nazi, rogorc salamuris stvena da gazafxulis casaviT<br />
naTeli...~ g. a.<br />
688. ilia abulaZe<br />
vefxistyaosnis leqsikidan (Sepovneba)<br />
wignSi — i.abulaZe, Sromebi, II, Tb., 1976, gv. 98-101.<br />
somxuri teqstebis damowmebiT avtori Sepovnebas ganmartavs rogorc: mindoba, Sevedreba,<br />
Sexvewna, an: pirferoba, Tneba, pirsa hameba, ridi, xaTri, mikerZeba (Zv. qarTuliT _<br />
`Tual-Reba~).<br />
vefxistyaosanSic `Sepovneba~ naxmaria erTmxriv: mindobis, xvewnis, vedrebis SinaarsiT,<br />
xolo meore mxriv — ridebis, xaTris Senaxvis, mikerZebis mniSvnelobiT.<br />
mag., `sofels myofsa uSenosa kacsa vismca Sevepove~ (505,4).<br />
am konteqstiT Sepovneba aris `mindoba~: Sens garda vis movendo (an: `mivevedro~. e. i. vis<br />
Sevafaro Tavi, vis Sevexvewoo).<br />
`...metad Sevebrale, tiriliTa mesaTnova,<br />
viTa Svili, damaduma, memudara, Semepova~ (630,3).<br />
aqac Sepovneba (`Semepova~) `Sexvewnaa~, magram `Txovna/vedrebis~ SinaarsiT.<br />
am sityvidan aris warmoqmnili `Seupoveli~. `rostevan mefe ukadri, morWmuli, Seupoveli~<br />
(681). moyvanil konteqstSi `Seupoveli~, rac igive `Seupovaria~, unda ixmarebodes<br />
sabaseuli gagebiT: `ridebauqoneli~. g. a.<br />
689. irakli andronikovi<br />
SoTas dabadebis dRe<br />
gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 ianv., № 2, gv. 6 (Targmnilia o. axmetelis mier avtoris wignidan _<br />
`Txzulebani or tomad~, t. II, moskovi, 1975 w. ).<br />
avtori saubrobs SoTa rusTavelis Semoqmedebis zogadsakacobrio mniSvnelobaze,<br />
poemis rusul Targmanebze. Semdeg aRwers 1966 wlis 27-28 seqtembers mesxeTSi mogzaurobas<br />
224
da saxalxo zeims q. axalcixeSi, sadac rusTavelis Sesaxeb aRtacebiTa da pativicemiT laparakobdnen<br />
qarTul, rusul, inglisur, frangul, italiur da sxva enebze rusTavelis iubiles<br />
sazeimo dReebis monawile msoflios sxvadasxva qveynisa da eris warmomadgenlebi. g. a.<br />
690. aleqsandre baramiZe<br />
xma warsulidan<br />
(k. Carkvianis werilis gamo)<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 10 seqt., № 37, gv. 2.<br />
agr. avtoris wignSi _ `narkvevebi...~, VII, Tb., 1978, gv. 79-90.<br />
avtori exmaureba k. Carkvians, romelic werda (`lit. saq.~, 1976, № 33), rom `vefxistyaosnis~<br />
daweridan 750 wlisTavis iubile warmatebiT Catarda, radgan mas energiulad<br />
xelmZRvanelobdnen partiuli muSakebi, meore iubiles ki mTavrobis oficialuri yurad-<br />
Reba aklda, rasac uaryofiTi Sedegebi mohyva, gansakuTrebiT poemis saiubileo teqstis<br />
dadgenaSi. k. Carkviani laparakobs subieqtivizmze, `mecnierTa jgufebis kastur karCaketilobaze~<br />
da moiTxovs, rom bolo moeRos ukontrolobasa da monopolizirebis xanas rusTvelologiaSi<br />
da es saqme moawesrigos `kompetenturma saxelmwifo organom~.<br />
al. baramiZe ganmartavs, Tu rusTvelologebs rogor `daexmara~ partiuli xelmZRvanelebis<br />
Careva `vefxistyaosnis~ teqstis dadgenaSi. igi aRniSnavs, rom e. w. indo-xataelTa<br />
ambis Sesaxeb teqstis damdgen komisiaSi ori Tvalsazrisi iyo: komisiis wevrTa umravlesobas<br />
es epizodi gviandel danamatad miaCnda; k. WiWinaZe ki mas rusTveliseulad Tvlida da<br />
ZiriTad teqstSi Setanas moiTxovda.<br />
partiulma xelmZRvanelebma: m. toroSeliZem, e. bediam, k. Carkvianma da sxvebma mxari<br />
dauWires k. WiWinaZes, gaauqmes komisiis orwliani muSaobis TiTqmis yvela pozitiuri Sedegi<br />
da saiubileo gamocemaSi dabeWdes poemis iseTi teqsti, romelsac mniSvnelovani xarvezebi<br />
dahyva rogorc strofuli Sedgenilobis, ise orTografiuli gamarTvis mxriv. es gamocema<br />
kanonikurad iqna miCneuli da Semdgom gamocemebSi, 20 wlis ganmavlobaSi, aSkara koreqturuli<br />
Secdomebis gasworebac ki SeuZlebeli gaxda.<br />
avtoris TqmiT, aseTi saqmianobiT iwonebs Tavs b-ni k. Carkviani da misebur `kompetentur~<br />
zedamxedvelobas moiTxovs Tanamedrove mecnier-teqstologebis mimarTac. g. a.<br />
691. al. baramiZe<br />
ivane javaxiSvili — qarTuli mwerlobis mkvlevari<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 6-15.<br />
i. javaxiSvilis sxva damsaxurebaTa Soris avtori sagangebod aRniSnavs mis did mecnierul<br />
interess `vefxistyaosnisadmi~ da saiubileo RonisZiebebSi (1937 w.) aqtiur monawileobas.<br />
wers, rom i. javaxiSvilis xelmZRvanelobiT moewyo gamofena — SoTa rusTaveli da<br />
misi epoqa. manve gamoaqveyna ramdenime werili da gamokvleva, romlebic Seexeboda rusTavelis<br />
pirovnebas, mis msoflmxedvelobas, XII saukunis saqarTvelos socialur kulturas,<br />
`vefxistyaosnis~ gamocemebs, mis teqstologiur problemebs, poemis teqstis mecnieruli<br />
dadgenis aucileblobasa da sxv. g. a.<br />
692. s. berZenaZe<br />
`vefxistyaosnis~ qebis gmiri da daweris TariRi<br />
Jur. `ganTiadi~, 1976, № 1, gv. 156-165.<br />
avtoris SexedulebiT, poemis daweris TariRi ar emTxveva Tamaris mefobas, magram nawarmoebis<br />
daweris dro Zalze Sors rom ar gadaetana, gaakeTa varaudi, rom poema ar daiwereboda<br />
xvarazmelebisa da mongolebis Semosevebis uadres.<br />
poemis siuJeti uxvad Seicavs identur masalas laSa giorgis pirad cxovrebasTan. poemaSi<br />
imdenad xelSesaxebi realiebia laSas droindeli saqarTvelos politikuri cxovrebisa,<br />
225
om, mxedvelobaSi Tu ar miviRebT siuJetur gadaxvevebs, advili SesamCnevi xdeba tarielisa<br />
da laSas piradi cxovrebis Tanxvedris momentebi. Tamarisa da TinaTinis gamefebis pirobebi<br />
savsebiT identuria.<br />
werilis avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ dawerilia laSa giorgis mefobaSi (1212-<br />
1222 ww.) da rusTavelma is miuZRvna ara Tamars, aramed laSa giorgis. i. k.<br />
693. mixeil bulkaTi<br />
maradisobis didi mgzavri<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 2 ivlisi, № 27, gv. 4.<br />
werili exeba osur enaze `vefxistyaosnis~ gamocemas, romelic Targmnilia giorgi bes-<br />
TauTis mier. avtori am Targmans osuri literaturis udides SenaZenad miiCnevs da aRniSnavs,<br />
rom g. besTauTma mis Sesrulebas aT welze meti Seswira. man SeZlo Canafiqris sauke-<br />
Tesod ganxorcieleba. g. besTauTiseul TargmanSi `mkacradaa daculi rusTveliseuli erovnuli<br />
xelTuqmneloba da ubadlo idiomebi, ... mTargmneli SesaniSnavad aRiqvams qarTuli<br />
sityvis musikas, ramac ganapiroba maRali da dabali Sairis pirvelsaxiT aJRereba osur<br />
teqstSi~. g. a.<br />
694. manana gabaSvili<br />
`vefxistyaosnis~ urbanistuli terminologiidan<br />
`saqarTvelos istoriis aRmosavluri masalebi~, wigni I, Tb., 1976, gv. 95-105.<br />
avtori cdilobs gaarkvios `vefxistyaosanSi~ (804 2<br />
) damowmebuli sityva `xanaga~-s<br />
mniSvneloba, risTvisac saWirod miiCnevs aRmosavluri wyaroebis gaTvaliswinebas.<br />
mkvlevari sayuradRebod Tvlis sabasa da iv. javaxiSvilis ganmartebebs. sabas leqsikon-<br />
Si xanaga ewodeba `oblebis sakrebulo saxlebs~. iv. javaxiSvilis azriT ki xanaga sparsulad<br />
derviSebis TavSesafars niSnavda, qarTul sinamdvileSi ki — iaf sastumros mgzavrebisaTvis.<br />
mkvlevris yuradRebas iqcevs petre qarTvelis siriul teqstSi dasaxelebuli termini<br />
`glaxakTa TavSesafari~ da `svimeon mesvetis cxovrebaSi~ naxmari `saglaxakoÁ qalaqisaÁ~.<br />
cnobilia, rom XI-XII sauk. saqarTvelos qalaqebSi glaxakni didi raodenobiT iyvnen da maT<br />
sasargeblod dawesebuli iyo gadasaxadi. avtori varaudobs, rom unda yofiliyo glaxakTa<br />
TavSesafaric da SesaZleblad miiCnevs, rom sparsuli `xanagas~ qarTuli Sesatyvisi iyo<br />
`glaxakTa TavSesafari~ anu `saglaxakoÁ qalaqisaÁ~. g. a.<br />
695. zviad gamsaxurdia<br />
rusTavelis anTropologiis erTi problema<br />
avtoris wignSi: `literaturuli werilebi~, Tb., 1976, gv. 163-187.<br />
mkvlevris mizania garkveva imisa, Tu rogoria rusTavelis Sexeduleba mikrokosmosis,<br />
anu adamianis Seqmnaze. am TvalsazrisiT ganixilavs igi poemis 1-2-e strofebs. vrclad msjelobs<br />
striqonze: `he, RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~. mkvlevris TqmiT, Sesaqmis<br />
iniciatori aqac mamaa (iseve, rogorc pirvel strofSi). rodesac qristianul RmerTs<br />
mimarTaven rogorc erTs, igulisxmeba mama. adamianTa Semweoba, mfarveloba Zis funqciaa,<br />
xolo rodesac saubaria siyvarulze (`momec mijnurTa survili~) yovelTvis suliwminda<br />
igulisxmeba.<br />
terminis `saxe~ mTavari Sinaarsia: arqetipi, prototipi (`RmerTman, Tqvenmave saxeman~,<br />
738,2). `saxes~ momavlis perspeqtivis, idealis gagebac aqvs (`saxe didi davusaxe~, 439,4). gamoTqma<br />
`saxe yovlisa tanisa~ eyrdnoba grigol noselisa da sxva qristian RvTismetyvelTa<br />
moZRvrebas pirvelqmnili kacis Sesaxeb da ara aristotelur filosofias.<br />
avtori exeba terminebisa da cnebebis Targmnis sakiTxs inglisur enaze. mas arasworad<br />
miaCnia meore strofis v. uruSaZiseuli Targmani. `he, RmerTo erTo~ asea Targmnili: `o,<br />
RmerTo erTaderTo (unikaluro) da didebulo~, rac arazustia; `erTi~ poemaSi ixmareba<br />
226
ogorc sakuTari saxeli, rogorc termini da ara rogorc ricxviTi saxeli `erTi~. meoTxe<br />
taepi: `codvaTa Semsubuqeba mun Tana wasatanisa~ TargmanSia: `Semimsubuqe tvirTi codvaTa,<br />
romelic me unda waviRo zeciur sasufevelSi!~ dedanSi `mun~ niSnavs, zogadad `saiqios~.<br />
zeciur sasufevelSi veravin Seva, sanam mas codvis tvirTi hkidia. `sasufeveli~ niSnavs samoTxes,<br />
saiqios zena sferos, sadac codvilni ar SeiSvebian. g. a.<br />
696. manana gigineiSvili<br />
mze _ `xati RvTisa~ vefxistyaosanSi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 102-112.<br />
mkvlevari ganmartavs 836-e da 837-e strofebs da azustebs maT Sesaxeb gamoTqmul<br />
mosazrebebs.<br />
836: ityvis: he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />
erTarsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad...<br />
837: vis xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani.<br />
mze rom RvTis xatia, am azris saTaved iTvleba neoplatonuri moZRvreba. k. kekeliZis<br />
azriT, `filosofosni winani~ gulisxmobs neoplatonikos moRvaweebs. aseve fiqroben m. gogiberiZe,<br />
v. kerZevaZe, S. xidaSeli.<br />
magram es azri cnobili iyo ufro adre: mze miCneulia RvTis xatad `upaniSadebSi~,<br />
agreTve, zaraTuSTras moZRvrebaSi xiluli mze aris xati mziuri logosisa, romelsac `zendavesta~<br />
ahura-mazdas uwodebs (104-105).<br />
mzis rusTvelur gagebas araferi aqvs saerTo panTeizmTan. mze aris `xiluli naTeli~<br />
(bibliuri kosmogoniis mixedviT), xolo mis Seqmnamde arsebobda `naTeli uxilavi~, `uJamo<br />
dauRamebeli, daubadebeli~. mas ewodeba agreTve: `mze dauvali~, `naTeli dausabamoÁ~, `naTeli<br />
Seuqmneli~, `Seuxebeli, TviTmnaTobi, usxeuloÁ naTeli~, `mzeÁ igi simarTlisaÁ~ (108-109).<br />
sasuliero mwerlobaSi mkveTradaa garCeuli erTi mxriv `TviTmnaTobi naTeli usxeuloÁ~<br />
da meore mxriv, fizikuri naTeli, romelsac dasabami aqvs, _ is Seiqmna bibliuri kosmogoniis<br />
meoTxe dRes `naTlisagan waruvalisa~.<br />
qriste fizikur mzesTan ki ar aris gaigivebuli, aramed uxilav, sulier mzesTan, mzis<br />
sulier arsTan (111).<br />
mkvlevris azriT, orgvari naTelis es gageba asaxulia rusTvelis poemaSi. g. a.<br />
697. meri guguSvili<br />
vefxistyaosani da `iosebzilixanianis~ anonimuri versia<br />
kreb. `Zveli qarT. mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 141-156.<br />
`iosebzilixanianis~ pirveli, anonimuri Targmanis zusti TariRi daudgenelia. a. gvaxaria<br />
mas XVI s-is Sua wlebiT aTariRebs.<br />
mTargmneli rusTvelis did gavlenas ganicdis: imeorebs leqsikas, mxatvrul saxeebs,<br />
frazebs, aforizmebs, riTmebs (motanilia magaliTebi).<br />
Targmnili poemis prologi Sedgenilia `vefxistyaosnis~ `dasawyisis~ mixedviT (Tumca<br />
Targmanis dasawyisi dazianebulia, naklulia). masSi SekumSulad gadmocemulia rusTvelis<br />
Sairobisa da mijnurobis Teoria. g. a.<br />
698. vaxtang gurgeniZe<br />
`vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris gamo<br />
gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 apr., № 8, gv. 5.<br />
avtoris TqmiT, saqarTvelos ssr literaturisa da xelovnebis centralur sax. arqivSi<br />
aris dokumenti (fondi 27, № 1, saqme 26), rom TurqeTSi, erT-erT ojaxSi inaxeboda 1436<br />
wels etratze dawerili `vefxistyaosani~. am cnobas Seicavs vinme k. martvilelis (odiSarias)<br />
werili, romelsac es xelnaweri unaxavs q. artaanis provinciaSi, sof. or-kizSi,<br />
227
gamuslimanebuli qarTvelis oTar-beg ServaSiZis ojaxSi (misi Turquli gvari ar axsovs).<br />
werili dawerilia 1935 wlis 14 dekembers da gamogzavnilia SoTa rusTavelis saiubileo<br />
komitetisadmi. g. a.<br />
699. boris darCia<br />
vefxistyaosnis Tavnakluli prologis warmoSobis Sesaxeb<br />
krebuli `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 157-170.<br />
or xelnawerSi: E (TavaqaraSvilis) da X (parizuli) dasawyisis 10 strofi (sxva xelnawerebSi<br />
arsebuli 1-10) ar aris. F-s (beburiSviliseuli) aklia 7 strofi (№ 3-9).<br />
mkvlvarebi amis mizezad Tvlian aRniSnuli xelnawerebis dazianebuli dednebidan momdinareobas.<br />
magram b. darCias varaudiT, es strofebi sagangebod unda iyos amoRebuli (e. i.<br />
gamotovebuli) am xelnawerebis an maTi dednebis gadamwerTagan; gadamwerebs SeeZloT<br />
dasawyisad (pirvel strofad) mieCniaT № 11 (`ese ambavi sparsuli...~). g. a.<br />
700. nodar dumbaZe<br />
Cemi rusTaveli<br />
Jur. `ciskari~, 1976, № 7, gv. 92-99.<br />
werili Seicavs tradiciulisagan gansxvavebul mosazrebebs `vefxistyaosnis~ prologze.<br />
avtoris azriT, `dasawyisi~ (prologi) daiwera mas Semdeg, rac `vefxistyaosani~ uaryofil<br />
iqna eklesiis warmomadgenelTagan.<br />
avtors miaCnia, rom `dasawyisSi~ rusTaveli aSkarad dascinis maT, visac monawileoba<br />
miuRia misi Txzulebis ganqiqebaSi. igi Segvaxsenebs, rom meTormete strofidan iwyeba apologia<br />
`grZeli Sairisa~, rac grZeldeba meTvramete strofamde, sadac poeti amkvidrebs qar-<br />
Tul mwerlobaSi axal Janrs — poemas da amiT amarTlebs im saWoWmano saqmes, romelic erTerT<br />
mZime braldebad wauyenes mas.<br />
avtori varaudobs, rom rusTavelis epoqaSi da, safiqrebelia, SemdegSic saqarTveloSi<br />
sityva `mijnuroba~ gaigivebuli iyo siZvasTan, meZaveobasTan. albaT, amitom dasWirda rus-<br />
Tavels, umecarTaTvis araTu aexsna mijnurobis arsi, aramed leqsikonuri ganmartebac moeca<br />
am sityvisa.<br />
avtoris saboloo daskvniT, `vefxistyaosnis~ prologi daiwera ara rogorc moZRvreba<br />
Sairobasa da mijnurobaze, aramed rogorc axsna-ganmarteba klerikaluri eklesiis mier msjavrdebuli<br />
xelovanisa. g. a.<br />
701. n. dumbaZe<br />
ras niSnavs sityva `dami~?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 17 seqt., № 38, gv. 2.<br />
werili exeba vefxistyaosnis dasasrulis striqons:<br />
`vwer vinme mesxi meleqse me rusTvelisa damisa~.<br />
avtori aRniSnavs, rom dami, medudukeTa enaze, xmovanebas, hangs niSnavs. erTma medudukem<br />
meores uTxra: dami dabla daiWio, _ hangs daukelio, anu xma Semiwyve, Cems hangze<br />
daukario.<br />
amasve adasturebs sityva damqaSi, rac iseT kacs niSnavs, romelic viRacis dastas ekuTvnis,<br />
viRacis neba-survils emorCileba da mis hangze mReris.<br />
am mniSvnelobiT aris `dami~ naxmari saiaTnovas leqsSi, romliTac mefe erekles<br />
mimarTavs:<br />
gana me mSieri viyav, WamisaTvis wamovedi,<br />
SenTan laparaki msurda, damisaTvis wamovedi.<br />
aseve unda gavigoT `dami~ vefxistyaosnis epilogSi, ese igi — vwer vinme mesxi meleqse, me,<br />
rusTvelis hangze momRerali, rusTvelis xmis Semwyobi, misi dastis (poetTa korporaciis)<br />
warmomadgeneli, misi banis mimcemi.<br />
am strofis avtori rusTavelis poemis erT-erTi gviandeli gadamweri unda iyos. g. a.<br />
228
702. vefxistyaosnis xelnaweri leqsikonebi<br />
teqsti gamosacemad moamzada izolda waqaZem, sargis caiSvilis redaqciiT da winasityvaobiT,<br />
Tb., 1976, 106 gv.<br />
wignSi Tavmoyrilia `vefxistyaosnis~ XVIII-XIX saukuneebis xelnawerebze darTuli<br />
leqsikografiuli ganmartebani. warmodgenilia yvela leqsikonis mTliani nusxa, romlebic<br />
dalagebulia redaqciuli jgufebis mixedviT.<br />
wignis 83-105 gverdebze mocemulia leqsikonebis Semcveli xelnawerebis aRweriloba.<br />
redaqtoris winasityvaobaSi aRniSnulia, rom poemis xelnawerebze darTuli yvela leqsikoni,<br />
pirdapiri Tu Sualeduri gziT, momdinareobs vaxtang VI-is mier Sedgenili komentarebidan.<br />
zogjer damatebiT wyarod gamoyenebulia s.-s. orbelianis `sityvis kona~. g. a.<br />
703. giorgi TevzaZe<br />
rusTavelis kosmologia<br />
werili III, mnaTobTa rigi<br />
Jur. `ganTiadi~, 1976, №3, gv. 171-182.<br />
werilSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ 944-953 strofebi, romlebSic asaxulia avTandilis<br />
mimarTva ciuri mnaTobebisadmi. am mimarTvaSi mnaTobebi dedamiwidan maTi daSorebis<br />
manZilis zrdis mixedviT arian warmodgenili, rac aseT rigs gvaZlevs: 1. mTvare, 2. mze, 3. merkuri<br />
(otaridi), 4. venera (aspirozi), 5. marsi (marixi), 6. iupiteri (muSTari), 7. saturni (zuali).<br />
ix. g. TevzaZis wignis anotacia — aqve, № 827.<br />
704. gaioz imedaSvili<br />
`vefxistyaosani~ da qarTuli kultura<br />
gaz. `SoTaoba~ (iyalTo), 1976, oqtomberi, gv. 3.<br />
avtori aRniSnavs, rom SoTa rusTaveli agvirgvinebs qarTuli kulturis istoriis did<br />
gzas, romelic gavlilia erovnuli azris, sityvisa da esTetikuri SegrZnebis xangrZlivi evoluciiT<br />
da, am TvalsazrisiT, `vefxistyaosani~ ki ar iwyebs, aramed amTavrebs qarTuli SemoqmedebiTi<br />
swrafvisa da Ziebis mTel epoqas.<br />
`vefxistyaosnis~ WeSmariti gagebisaTvis avtors saWirod miaCnia pirvel rigSi TviT qar-<br />
Tuli kulturis, misi socialuri yofis, azrisa da idealebis Seswavla-gamokvlevaze dayrdnoba.<br />
`vefxistyaosnis~ erTi problemis, rusTavelis Tundac erTi sityvisa Tu frazis gagebisaTvis<br />
aucilebelia qarTuli kulturisa da socialuri cxovrebis sakiTxebis kompleqsuri<br />
Seswavla, romelTa gadawyveta Tavis mxriv winaswar gulisxmobs qarTveli eris sulieri<br />
evoluciis, sazogadoebrivi cxovrebis, erovnuli ideologiis ZiriTadi faqtorebis gaTvaliswinebas.<br />
mkvlevris TqmiT, vefxistyaosanma waruSleli beWedi daasva qarTveli eris politikur<br />
Segnebas, socialur yofas, esTetikur idealebs, eTikur normebs, saerTod — sazogadoebriv<br />
azrovnebas momdevno TaobebSi. g. a.<br />
705. inga kalaZe<br />
`visramianis~ leqsikidan (`laSqari~ _ `laSqarni~)<br />
Tsu Sromebi, t. 180, 1976, gv. 91-98.<br />
avtori aRniSnavs, rom laSqari sparsuli enidan SeTvisebuli sityvaa. qarTuli leqsikonebis<br />
ganmartebiT `laSqari~ aris `didi jari samtero~; spa, jari (войско, воинство); mxedroba,<br />
urdo.<br />
dasturdeba am sityvis mravlobiTi formac `laSqarni~, romelic leqsikonebSi ganmartebuli<br />
araa.<br />
229
iv. javaxiSvili aRniSnavs: `sityvebi `laSqarni~ da `spani~ sagangebo mniSvnelobiTac<br />
ixmarebodnen da saqarTvelos samxedro wris gamomxatvel terminebad yofilan. ... isini<br />
ubralo meomrebi ki ar yofilan, aramed meomarTa rCeuli nawili... laSqari Tu jars niSnavs,<br />
laSqarni — raindobas~.<br />
aseTi gageba unda igulisxmebodes `vefxistyaosnis~ frazebSi: `naxa laSqarTa jaria~ (92),<br />
e. i. raindTa, rCeul meomarTa jari (da ara jarebis jari). analogiuri Sesityvebebia: `spaTa<br />
jari~ (8); `ricxvi spaTa jarisa~ (613); `gareswydes jarsa spaTasa~ (1434).<br />
garda am mniSvnelobebisa (jari, mxedroba, rCeulni meomarni), `laSqarni~ aRniSnavs moqalaqeTa<br />
simravles, mdabioTa masebs (motanilia nimuSebi `visramianidan~). termini `laSqarni~<br />
garkveuli socialuri SinaarsiT datvirTuli cnebaa, rogorc ixmareboda is patronymuri<br />
feodalizmis adreul xanaSi, rodesac sazogadoebis umdablesi fena samxedro movaleobasac<br />
asrulebda (e. w. mdabior-molaSqre, anu erisagan — molaSqre).<br />
sparsul `laSqars~ SeuTavsebia ZvelqarTuli mniSvneloba sityvisa eri, rac niSnavs<br />
jars, xalxs. g. a.<br />
706. tariel kvanWilaSvili<br />
SoTa rusTvelis vinaobisa da sadaurobis erTi ucnobi mosazreba<br />
(niko nadiraSvilis <strong>rusTvelologiuri</strong> Zieba)<br />
Jur. `ciskari~, 1976, № 12, gv. 115-130.<br />
werilis daniSnulebaa mkiTxvelTa farTo wres gaacnos naSromi mecnierebaSi ucnobi<br />
avtoris niko nadiraSvilisa, romelic cdilobs Sesworeba Seitanos saqarTvelos istoriis,<br />
istoriuli geografiisa da SoTa rusTvelis vinaoba-sadaurobis sakiTxebSi.<br />
werilis avtori ganixilavs n. nadiraSvilis naSroms da warmogvidgens mis ZiriTad debulebebs<br />
wignad gamosacemi xelnaweris mixedviT.<br />
`vefxistyaosnis~ avtoris vinaobis dadgenisaTvis sarwmuno wyarod n. nadiraSvils poemis<br />
dasawyisi (prologi) miaCnia, sadac poeti acxadebs, rom is aris `rusTveli~. mkvlevris<br />
azriT, termini `rusTveli~ unda aRniSnavdes poetis sadaurobas, an Tanamdebobas, anu qalaq<br />
rusTavis mflobelobas, ganmgeblobas.<br />
Semdeg n. nadiraSvili cdilobs imis garkvevas, Tu mesxeTis rusTavisa da gardabnis (Semdgom<br />
— kuxeTis) bostan-qalaqis garda, kidev sad mdebareobda qalaqi rusTavi.<br />
misi daskvniT, uZvelesi cixe-qalaqi rusTavi, romelsac poeti flobda poemis Sesavlis<br />
daweris dros, mdebareobda qurmuxis xeobis dasavliT mdebare saingiloSi.<br />
poemis daweris TariRad mkvlevari miiCnevs 1179-1185 wlebs. esaa periodi Tamaris gamefebidan<br />
mis pirvel qorwinebamde. avtoris azriT, Tamaris qmrianobis dros poema ver daiwereboda,<br />
radgan am dros poeti ver gabedavda saqveynod ganecxadebina, rom mas Tamari uyvars<br />
da elis mis TanagrZnobas.<br />
recenzenti sayuradRebod Tvlis n. nadiraSvilis mosazrebebs da sasurvelad miiCnevs<br />
mis wignad dabeWdvas. g. a.<br />
707. daviT laSqaraZe<br />
vefxistyaosnis axali germanuli Targmani<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 3 apr., № 14, gv. 4.<br />
avtori iuwyeba, rom nino saliam parizSi gamosca mixeil wereTlis mier germanul enaze<br />
Sesrulebuli mxatvruli prozauli Targmani `vefxistyaosnisa~, romelic or nawilad aris<br />
gayofili. pirveli Seicavs poemis 4900 striqons. meore nawilSi dabeWdilia mTargmnelis<br />
mier ararusTvelurad miCneuli pasaJebi, romelTa didi nawili, misive azriT, ekuTvnis sxva<br />
poets _ `vinme mesx meleqses~.<br />
Targmans axlavs m. wereTlis winasityvaoba da n. salias SeniSvnebi, romelSic mokled aris<br />
gadmocemuli Targmanis bedi da misi mniSvneloba germanulenovani mkiTxvelisaTvis. g. a.<br />
230
708. jibo lomaSvili<br />
`kuparisa~ da `kupris~ Sesaxeb<br />
gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 ivl., № 14, gv. 4-5-6; 11 agv., № 15, gv. 3.<br />
avtori ganixilavs termin `kupris~ (`kuparis~) gamoyenebas qarTul saistorio TxzulebaSi<br />
(e. w. `JamTaaRmwereli~) hereTis erisTav SoTas, misi azriT, igive SoTa rusTvelis zedwodebad<br />
da varaudobs, rom SoTas ase uwodebdnen misi Txzulebis arasworad gagebis gamo.<br />
qarTul samRvdeloebas `vefxistyaosani~ eklesiisaTvis miuReblad miaCnda da mis avtors<br />
`kupars~ _ qristianobisgan gandgomils uwodebda.<br />
avtoris daskvniT, SoTa rusTveli iyo mRvdelmTavari (rusTavis episkoposi), erisTavTerisTavi<br />
hereTisa, gvarad bagrationi, avtori `vefxistyaosnisa~ da `kuparad~ wodebuli ara<br />
Savi ferisaTvis, aramed misi poemis Sinaarsis mcdarad gagebis mizeziT. g. a.<br />
709. aram martirosovi<br />
gamokvleva `vefxistyaosnis~ enisa da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb<br />
Jur. `mnaTobi~, 1976, № 8, gv. 187-192.<br />
werili warmoadgens recenzias ivane gigineiSvilis wignze `gamokvlevebi vefxistyaosnis<br />
enisa da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb~ (Tb., 1975).<br />
avtori aRniSnavs, rom sarecenzio wignSi enobriv TaviseburebaTa vrceli da safuZvliani<br />
analizis Sedegad, Tematuri TanmimdevrobiT garkveulia leqsikis sakiTxebi, dadgenilia<br />
samoxeleo terminebi, daxasiaTebulia xarisxis formaTa warmoeba, mravlobiTi ricxvis,<br />
sityvaTwarmoebis, rTuli winadadebis Taviseburebani, sityvaTa wyobis sakiTxebi da sxv.<br />
naSromis meore TavSi gaanalizebulia poemaSi naxmari sityvebi: wvergamo, uaugo, xezi,<br />
vualneT, Cxnde da dadgenilia maTi semantika qarTuli saliteraturo enis sxvadasxva<br />
periodis Zeglebis saTanado monacemTa gaTvaliswinebiT.<br />
wignis mesame TavSi avtoris kvlevis sagans warmoadgens samoxeleo terminebi da maTi<br />
daweriloba poemis teqstis dadgenasTan dakavSirebiT.<br />
recenzenti daaskvnis, rom iv. gigineiSvilis wigni metad saWiro monografiaa ara marto<br />
kvleva-Ziebis Sedegad miRebuli sayuradRebo daskvnebiT, igi amave dros axali sityvaa mecnieruli<br />
dasabuTebis TvalsazrisiTac, romelsac arsebiTi wvlili Seaqvs SoTa rusTavelis<br />
genialuri nawarmoebis enis Seswavlisa da poemis teqstis kritikulad dadgenis saqmeSi. g. a.<br />
710. m. maxaTaZe<br />
vefxistyaosnis 1712 wlamdel xelnawerTa saTaurebi poemis genezisis Sesaxeb<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis X samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1976, gv. 19-21 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
amJamad cnobilia 1712 welze adrindeli saTaurSemonaxuli 10 xelnaweri. maTgan xuTis<br />
(ABCFX) saTaurebi miuTiTeben poemis ucxour genezisze (`ambavi sparsuli rusTvelisagan<br />
qarTulad naTargmanebi~ A; `sparsulisagan qarTulad naTargmanebi~ F).<br />
sxva nusxebi (EDJOI) saTaurSi ar axseneben sityva `sparsuls~, or maTganSi ki (OI) mecxre<br />
strofic (`ese ambavi sparsuli~) araa Setanili. g. a.<br />
711. ioseb megreliZe<br />
xomlelis <strong>rusTvelologiuri</strong> naazrevi<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 298-305.<br />
avtori wers, rom publicistma da kritikosma romanoz fancxavam (literaturuli fsevdonimi<br />
— xomleli) 1925 wels gamoaqveyna narkvevi `vefxistyaosanze~ (gaz. `axali gza~, № 26,<br />
27). sayuradReboa, rom xomleli am narkvevSi rusTvels qarTuli renesansis damwyebs uwo-<br />
231
debs. misive sityviT, `vefxistyaosnis~ mixedviT savsebiT SegviZlia gavecnoT saSualo saukuneebis<br />
filosofias, arabul astronomias. poemaSi `Tamar mefis drois aRorZinebis, renesansis,<br />
axali xana pirwmindad ixateba~.<br />
`vefxistyaosans~ xomleli poema-romans uwodebs da emxroba misi siuJetis originalobis<br />
damcvelebs. g. a.<br />
712. levan menabde<br />
`vefxistyaosani~ bulgarul enaze<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 16 ianv., № 3, gv. 4.<br />
avtori aRniSnavs, rom bulgarelma mkiTxvelma me-20 s-is dasawyisSi gaicno SoTa rusTveli.<br />
`vefxistyaosansa~ da mis avtorze werdnen: i. vazovi, k. belevi, s. karakostovi, i. biwaZe,<br />
e. bagriana, c. angelovi da sxvebi.<br />
poemis bulgarulad Targmnis pirveli cda ekuTvnis poet-akademikos n. lilievs. pwkarediTa<br />
da konsultaciiT mas exmareboda ivane biwaZe, magram es muSaoba Sewyda mTargmnelis<br />
gardacvalebis gamo (1960 w.).<br />
1966 wels `vefxistyaosnis~ Targmnas Seudga poeti stoian bakirjievi. masac konsultacias<br />
i. biwaZe uwevda. 1971-75 wlebSi gamoqveynda Targmanis nawyvetebi i. biwaZis Sesavali<br />
weriliT. axlaxan ukve poemis sruli Targmani daibeWda `msoflio klasikis biblioTekis~ seriiT.<br />
mas axlavs prof. v. velCevis gamokvleva da i. biwaZis mier Sedgenili `mokle ganmartebiTi<br />
SeniSvnebi~, romelSic axsnilia sakuTari saxelebi, Tanamdebobis aRmniSvneli terminebi,<br />
metaforebi da sxv. g. a.<br />
713. l. menabde<br />
rusTveli CexoslovakiaSi<br />
Jur. `ciskari~, 1976, № 12, gv. 108-114.<br />
avtori gvamcnobs, rom XX s. damdegidan qarTuli literaturis Seswavlas da Cexurad<br />
Targmnas iwyebs o. veti.<br />
1958 w. i. iedliCkam gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ sruli Cexuri Targmani — rogorc prozauli,<br />
ise poeturi. avtori ixseniebs i. iedliCkas Sexedulebebs `vefxistyaosnis~ ideur-SemecnebiTsa<br />
da mxatvrul-literaturul Rirebuleba-mniSvnelobaze. poemis Targmani, masze<br />
darTuli vrceli winasityvaobiT warmoaCens rusTvelis poemis kulturul-istoriul mniSvnelobasa<br />
da literaturul-mxatvrul Rirebulebas. arsebiTad es iyo pirveli mozrdili<br />
narkvevi rusTvelsa da mis `vefxistyaosanze~. man didad Seuwyo xeli rusTvelis popularizacias<br />
CexoslovakiaSi.<br />
l. menabde sagangebod ixseniebs doqtor a. Cexovas mecnierul-popularul werils, sadac<br />
avtori `vefxistyaosansa~ da mis avtorze gamoTqmul SexedulebaTa garda mkiTxvel sazogadoebriobas<br />
awvdis cnobebs qarTul kulturaze, palestinaSi qarTvelTa moRvaweobaze da a.S.<br />
dasaxelebulia kidev ori avtori: pirvelia mwerali da mTargmneli i. vaculini, romelmac<br />
Tanamemamuleebs mouTxro rusTvelis cxovreba-moRvaweobaze, xolo meore — slovaki<br />
Jurnalisti v. temnovova, romelmac samecniero-popularul werilSi mkiTxvelebs miawoda<br />
cnobebi XII-XIII ss. saqarTvelos Sesaxeb, warmoaCina rusTvelis poemis zogadsakacobrio<br />
mniSvneloba. i. k.<br />
713a. l. menabde<br />
rusTveli italiaSi<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis X samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1976, gv. 9.<br />
ix. aqve, anot. № 836.<br />
232
714. r. mirianaSvili<br />
axla ki arabulad!<br />
gaz. `Tbilisi~, 1976, 29 ianv., № 24, gv. 3.<br />
avtori wers, rom siriaSi, q. alepoSi yofnis dros piradad Sexvda mweral nizar xalils,<br />
romelic arabul enaze Targmnis `vefxistyaosans~. mas ukve gakeTebuli aqvs poemis prozauli<br />
Targmani da varaudobs, rom erT weliwadSi SeZlebs mis leqsad gawyobas. es iqneba<br />
SoTas Txzulebis pirveli Targmani arabul enaze. g. a.<br />
715. Salva nucubiZe<br />
rusTaveli da aRmosavluri renesansi<br />
gamoica S. nucubiZis `Sromebis~ IV tomad, Tb., 1976, 522 gv. wigni warmoadgens Targmans amave<br />
saxelwodebis rusuli gamocemisa, Tb., 1947, (ix. g. imedaSvili, <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>,<br />
1957, anot. № 2178). mTargmneli da redaqtori Salva xidaSeli.<br />
avtoris winasityvaobaSi aRniSnulia, rom am naSromis gamocema ganzraxuli iyo rusTavelis<br />
dabadebidan 800 wlisTavis saiubileod, 1966 wels. winamdebare gamocemaSi damatebulia<br />
XVII Tavi: `aRmosavluri renesansis problemis Tanamedrove mdgomareoba~ (gv. 431-453),<br />
romelSic avtori aRniSnavs, rom renesansis problma <strong>literatura</strong>Si kerZo sakiTxidan ukve<br />
msoflio mniSvnelobis problemad gadaiqca. igi asaxelebs uzbek mecniers a. xaitmetovs (ali-<br />
Ser navois Semoqmedebis mkvlevars), romelmac `mtkiced aiRo gezi aRmosavluri renesansisaken~,<br />
agreTve v. k. Caloianis Sromas `somxuri renesansi~. S. nucubiZe vrclad ganixilavs<br />
akad. konradis mosazrebas, romelic gamoixateba e. w. `msoflio renesansis~ koncefciaSi da<br />
`TviTnabadi~ (avtoqtonuri) da `anarekli~ renesansebis arsebobis mtkicebaSi. mkvlevris TqmiT,<br />
`umTavresi, rasac akad. n. i. konradi gvTavazobs, is aris, rom man aRmosavluri renesansi safuZvlad<br />
daudo msoflio renesanss misi regionaluri renesansebiT, romlebsac TviTmyofadi<br />
wyaroebi aqvT da romlebic erTmaneTTan msoflio renesansis saerTo kanonzomierebiT<br />
arian dakavSirebuli~ (gv. 447).<br />
wignSi dabeWdilia agreTve S. nucubiZis narkvevi `aRmosavleTis renesansi da evropocentrizmis<br />
kritika~ (gv. 502-512), romelic pirvelad 1941 w. gamoqveynda (saq. mecn. akad. moambe,<br />
t. 2, № 8). masSi mocemulia is debulebebi, romlebic Semdeg vrclad ganixila da daasabuTa<br />
mkvlevarma monografiul naSromSi. g. a.<br />
716. Sermadin oniani<br />
ekuTvnis Tu ara rusTvels<br />
leqsi `filosofosni Semokrbes~<br />
Tb., 1976, 108 gv.<br />
naSromSi ganxilulia qarTul zepirsityvierebaSi gavrcelebuli leqsi, romlis avTenturi<br />
teqsti, wignis avtoris azriT, aseTi unda yofiliyo:<br />
filosofosni Semokrbes, amaze hqondaT ciloba:<br />
patroni ymasa riTa sjobs da Wkuas — gamocdiloba?<br />
aTasad gvari dafasda, aTi aTasad — zrdiloba,<br />
Tu kaci kacad ar varga, cudia gvariSviloba.<br />
mkvlevris varaudiT, es leqsi mwignobruli nawarmoebia da ara folkloruli. is dawerili<br />
unda iyos qarTuli mwerlobis klasikur xanaSi. misi arseboba werilobiT dadasturebulia<br />
XV-XVI saukuneTa mijnaze.<br />
am strofs rusTvels akuTvneben: d. CubinaSvili, al. xaxanaSvili, n. mari, m. janaSvili,<br />
a. wereTeli, l. metreveli, g. TavziSvili, v. abaSmaZe, i. megreliZe.<br />
S. onians miaCnia, rom es aris S. rusTvelis lirikuli leqsebis Cvenamde moRweuli erTerTi<br />
nimuSi, Seqmnili `vefxistyaosnis~ daweris Semdeg.<br />
gamokvlevas axlavs reziume rusul enaze (gv. 102-105). g. a.<br />
233
717. ramaz patariZe<br />
1113?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 16 ianv., № 3, gv. 3.<br />
mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnis~ 1113-e strofi (`baRsa Sigan saTamaSod saRamosa gave<br />
Jamsa...~), romelSic aRwerilia fatmanisa da misi stumari qalbatonebis garToba-mxiaruleba,<br />
Sinaarsobrivad zedmeti da mxatvrulad mdarea, riTma arazustia (amsa/masa). amitom<br />
es strofi amoRebul unda iqnas poemis ZiriTadi teqstidan, ris Semdegac ambis Txroba 1112-<br />
e strofidan logikurad gagrZeldeba 1114-e strofSi (ix. anot. № 775). g. a.<br />
718. SoTa rusTaveli<br />
aforizmebi<br />
saukeTeso TargmanebiTurT rusulsa da germanul enebze<br />
SearCia da gamokvleva daurTo v. kupravam, Tb., 1976, 107 gv.<br />
krebuls uZRvis v. kurpavas `winasityva~ qarTul, rusul da germanul enebze (gv. 5-24),<br />
sadac warmoCenilia rusTvelis aforizmebis azrobrivi da mxatvruli Rirseba da maTi srulyofilad<br />
Targmnis siZnele.<br />
krebulSi dabeWdilia 195 aforizmi, saTanado SesatyvisebiT, romelTa mTargmnelebi<br />
arian: rusulad — k. balmonti, S. nucubiZe, g. cagareli, p. petrenko, n. zabolocki, p. antokolski<br />
da s. iordaniSvili; germanulad — a. laisti, m. pritvici, h. huperti, h. budenzigi, m. wereTeli<br />
da r. noikomi. g. a.<br />
719. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
meore Sesworebuli da Sevsebuli saskolo teqsti gamosacemad moamzada, Sesavali, ganmartebani<br />
da komentari daurTo n. naTaZem, redaqtori al. WinWarauli, Tb., `ganaTleba~, 1976, 552 gv., ix.<br />
pirveli gamocemis anot. № 604.<br />
719a. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Der Mann im Pantherfell)<br />
germanul enaze Targmnili herman budenzigis mier<br />
Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1976, 214 gv.<br />
dabeWdilia 1587 strofis Targmani. win uZRvis mTargmnelis winasityvaoba (gv. 7-13).<br />
saTaurebTan — mxatvruli gaformeba zurab kapanaZisa.<br />
719b. [SoTa rusTaveli]<br />
vefxistyaosani<br />
(Der Recke im Tigerfell)<br />
Zveli qarTuli poema rusTavelisa, proziT moTxrobili v. ruika-francis mier, berlini,<br />
1976, 160 gv. teqsti CarTulia norbert polis feradi ilustraciebi.<br />
234
719c. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Rycerz w tygrysiej skуrze)<br />
polonur enaze Targmnili eJi zagurskis mier,<br />
filolog i. braunis konsultaciiT, krakovi, 1976, 252 gv.<br />
teqsti Seadgens 1587 strofs. bolos erTvis mTargmnelis narkvevi _ `kavkasia renesansis<br />
akvani~ (gv. 232-242) da terminebisa da saxelebis leqsikon-komentari (gv. 243-248).<br />
719d. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
yirgizul enaze Targmnili aliyul osmanovis mier, frunze, 1976, 308 gv.<br />
(saskolo biblioTekis seria)<br />
720. rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si<br />
I, Tb., 1976, 474 gv.<br />
Semdgenlebi: l. menabde, n. orlovskaia, S. reviSvili, d. fanCuliZe; saredaqci o kolegia: a.<br />
baramiZe, o. baqaniZe, v. gamyreliZe, l. menabde (mT. red.), a. uruSaZe, v. Saduri.<br />
wignSi dabeWdilia safrangeTSi, inglissa da germanulenovan qveynebSi XIX s-dan XX s-is<br />
70-ian wlebamde gamoqveynebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> masala. wigni Sedgeba sami nawilisagan.<br />
I nawilSi Sedis: Sesavali (gv. 19-30), romlis avtori d. fanCuliZe zogadad mimoixilavs rus-<br />
Tvelisa da misi poemis Sesaxeb frangul enaze arsebul <strong>literatura</strong>s. aqvea am literaturis<br />
bibliografia (d. fanCuliZe, l. menabde, gv. 31-36). Semdeg warmodgenilia gamokvlevebi, werilebi,<br />
sityvebi, romelTa avtorebi arian: m. brose, e. Stakelbergi, J. kastri, e. Jalu, g. gvazava,<br />
l. aragoni, r. kaiua, k. salia, r. lakoti, m. brioni, r. lafoni, n. salia, p. parafi, e. tolstaia,<br />
a. lanu, J. katali, m. leoni, i. gandini, m. fuSe, e. gieviki, p. gamara (gv. 37-113).<br />
II nawili: Sesavali — germaniaSi, avstriasa da SveicariaSi (germanul enaze) gamoqveynebuli<br />
masalis mimoxilva (S. reviSvili). germanulenovani literaturis bibliografia (S. revi-<br />
Svili, l. menabde, gv. 138-144). gamokvlevebi, werilebi, sityvebi, komentarebi Semdegi avtorebisa:<br />
f. bodenStedti, brokhausi, a. laisti, a. zutneri, f. finki, f. holdaki, g. deetersi,<br />
s. veltmani, r. miler-budnickaia, a. sandersi, v. kopicini, r. blaixStaineri, h. huperti, o. baueri,<br />
b. frai, g. peCi, i. asfalgi, v. hartke, a. zegersi, k. Smidti, l. Sterni, h. kalovi, a. endleri,<br />
h. fenrixi, h. budenzigi, m. wereTeli (gv. 145-295).<br />
III nawili: Sesavali (n. orlovskaia) _ inglisSi gamoqveynebuli literaturis mimoxilva<br />
(gv. 301-319).<br />
bibliografia (n. orlovkaia, l. menabde) _ gv. 320-325.<br />
gamokvlevebi, werilebi, sityvebi Semdegi avtorebisa: u. morfildi, o. uordropi, m. uordropi,<br />
u. aleni, s. Simanski, m. baura, r. stivensoni, p. dronke, k. krosli-holandi, d. langi, j. oldriji,<br />
e. hiuzi (gv. 326-405).<br />
cnobebi rusTavelsa da `vefxistyaosanze~ enciklopediebsa da leqsikonebSi (gv. 405-407).<br />
krebuls erTvis l. menabdis SeniSvnebi (gv. 408-461), pirTa da TxzulebaTa saZieblebi<br />
(T. xeTereli, gv. 462-474). g. a.<br />
721. saredqcio cnoba]<br />
vaxtangiseuli `vefxistyaosani~<br />
gaz. `wignis samyaro~, 1976, 14 ianv., № 1, gv. 5.<br />
cnobaSi aRniSnulia, rom gamomcemloba `mecnierebam~ gamouSva SoTa rusTavelis poemis<br />
1712 wlis pirveli beWduri redaqciis fotoreproduqciuli gamocema, aRdgenili a. SaniZis<br />
mier. wignis damatebaSi Sesulia: `SecdomaTa gasworeba~, `vaxtangis leqsikoni~, `vaxtangis<br />
235
dedani vefxistyaosnisa~, `pirveli gamocemis moRweuli calebi~. iqve (gazeTSi) dabeWdilia<br />
akaki SaniZis `winasityvaoba meore gamocemisaTvis~. g. a.<br />
722. gurgen sevaki<br />
rusTveli da misi `vefxistyaosani~<br />
Tsu Sromebi , t. 177, Tb., 1976, gv. 5-18.<br />
erevnis universitetis rusTvelis kabinetis TanamSromeli gurgen sevaki sakiTxis sa-<br />
Tanado codniT mimoixilavs SoTa rusTvelis Txzulebas. sagangebod Cerdeba `vefxistyaosnis~<br />
samijnuro fabulaze da SeniSnavs, rom siyvaruli aris is ZiriTadi problema, romlis<br />
garSemoc mouqsovia Tavisi Zvirfasi xaliCa SoTa rusTvels.<br />
avtori aRniSnavs agreTve im wvlils, romelic somexi eris warmomadgenlebs aqvT Setanili<br />
rusTvelologiaSi: rusTvelis Semoqmedebis dacvis, gavrcelebis, kvlevisa da<br />
Targmnis saqmeSi. g. a.<br />
723. С. Б. Серебряков<br />
Трактат Ибн Сины (Авицены) о любви<br />
Tb., 1976, 175 gv.<br />
naSromi, avtoris Sesavlisa da winasityvaobis garda, Seicavs ibn sinas traqtatis arabul<br />
teqsts, mis rusul Targmans da ibn sinas filosofiuri leqsikis mcire glosariums (ganmartebebs).<br />
winasityvaobaSi (gv. 5-68) ganxilulia abu ali husein ibn sinas, anu avicenas siyvarulis<br />
traqtatis rogorc zogadfilosofiuri da eTikuri, ise <strong>rusTvelologiuri</strong> mniSvneloba.<br />
avtori varaudobs, rom SesaZlebelia rusTvelisaTvis cnobili yofiliyo ibn sinas es naSromi,<br />
radgan igi TviTon udaod amJRavnebs garkveul codnasa da interess aRmosavleTis<br />
swavlulTa moZRvrebebis mimarT.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom mSvenierebis mZafri SegrZneba erT-erTi maxasiaTebeli Tvisebaa<br />
Sua saukuneebis musulmanuri kulturisa. ibn sina ikvlevs siyvarulis aRmocenebis safuZvelsa<br />
da pirobebs da wignis erT Tavs uZRvnis siyvaruls lamazi garegnobis adamianisadmi,<br />
romelsac amSvenebs axalgazrdoba da momxiblveloba. am SemTxvevaSi TvalsaCinoa<br />
azrobrivi damTxveva rusTvelis striqonisa:<br />
`mijnursa Tvalad siturfe hmarTebs, marT viTa mzeoba~ (23,1),<br />
formis harmoniuloba da Sinagani mTlianoba — es aris RvTiuri sawyisis arsebobis gamovlineba<br />
pirovnebaSi. ibn sinas azriT, namdvili, wminda siyvaruli warmoiqmneba cxoveluri<br />
swrafvisa da gonivruli sulis SerwymiT. adamianuri siyvarulis moraluroba damokidebulia<br />
imaze, mihyavs Tu ara mas adamiani gakeTilSobilebamde. visi siyvarulic sufTaa, maTTvis<br />
nebadarTulia mofereba da xvevna-kocna, radgan amiT aRweven isini sulier kavSirs.<br />
mkvlevari daaskvnis, rom ibn sina adamianur siyvaruls, sapirispiro sqesTa siyvaruls,<br />
aniWebs pozitiur rols sulis aRmavlobis, RvTaebisadmi swrafvis procesSi. n.m.<br />
724. Сергей Серебряков<br />
К вопросу о типологических соответствиях между творчеством певцов любви<br />
европейского средневековъя и романом Руставели<br />
`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 113-141.<br />
rogorc avtori wers, `vefxistyaosnisa~ da dasavleT evropis rainduli romanebis tipologiuri<br />
kvlevis mxriv mxolod pirveli nabijebia gadadgmuli. igi asaxelebs n. maris, z. avaliSvilis,<br />
al. baramiZis, n. naTaZis, p. Sarias Sromebs, sadac saTanado wyaroebisa da literaturis<br />
miuwvdomlobis gamo es problema srulyofilad Seswavlili araa.<br />
mkvlevari arasworad miiCnevs imis mtkicebis tendencias, rom, raki saqarTveloSi raindobis<br />
instituti ar arsebobda, `vefxistyaosnis~ yovelgvari analogia evropul sakaro-<br />
236
saraindo <strong>literatura</strong>sTan unda gamoiricxos. narkvevSi mocemulia kretien de truas romanebis<br />
- `ereki da enida~, `kliJesi~, `iveini~ - Tematur-ideuri analizi, romelTa mTavari tendencia<br />
meuRleobrivi siyvarulisa da erTgulebis gandideba da misi upiratesobis mtkicebaa.<br />
mkvlevari vrclad ganixilavs agreTve kapelan andreas traqtats siyvarulis Sesaxeb.<br />
masSi e. w. kurtuazuli siyvarulis idealad miCneulia `wminda siyvaruli~, rac daxasiaTebulia<br />
rogorc miuwvdomelis survili, mudmivi swrafva sayvareli arsebisadmi da ara kmayofileba<br />
masTan SeerTebiT, misi sxeulis dauflebiT.<br />
mTavari moZRvreba, romelic saerToa rusTavelisa da provanseli poetebisa da romanistebisaTvis,<br />
imaSi gamoixateba, rom siyvaruli amaRlebs da akeTlSobilebs adamians.<br />
mkvlevris azriT, avTandili Zalian hgavs namdvil evropel rainds. mas ori mizezi aqvs<br />
saimisod, rom TinaTinis davalebas gulmodgined moekidos: pivreli — igi TinaTinis yma<br />
(vasali) da samefo karis moxelea (spaspeti); meore — misi mijnuria da Zneli davalebis pirnaTlad<br />
SesrulebiT unda daamtkicos satrfos erTgulebaca da Tavisi vaJkacobac, aCvenos,<br />
rom namdvilad Rirsia TanagrZnobisa da gulwrfeli siyvarulisa. g. a.<br />
725. nestan sulava<br />
zogierTi qristianuli cneba `vefxistyaosansa~<br />
da Zvel qarTul sasuliero poeziaSi<br />
krebuli `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi,<br />
VII-VIII, Tb., 1976, gv. 306-326.<br />
avtoris azriT, termini `daxsna~ _ daSla _ gulisxmobs sxeulis Semadgeneli oTxi<br />
elementis (miwa, wyali, airi, cecxli) urTierTkavSiris darRvevas, anu sikvdils, gardacvalebas.<br />
ganxilulia qristianuli Tvalsazrisi sicocxlis xanmokleobasa, araraobasa da<br />
imqveyniuri cxovrebis, anu sulis cxonebisaTvis zrunvis aucileblobaze.<br />
qristianuli rwmeniT, codva orgvaria: 1) memkvidreobiTi codva — pirvelcodva, romelic<br />
adam da evas Semdeg yovel adamians dabadebisTanave Tan dahyveba. 2) piradi codva, romelic<br />
adamianis Tavisufali nebiTaa gamowveuli da amis mixedviT — an dasasjeli, an Sesandobeli<br />
(saba ganasxvavebs codvis xuT sxvadasxva xarisxs. misive sityviT: codvili ewodeba...<br />
qristianesa Semcodesa. uSjuloTa — warmarTTa da qristes urwmunoTa ara ician, codva Tu<br />
raÁ ars). piradi codvis monanieba da Sendoba SesaZlebelia. rac Seexeba pirvelcodvas (memkvidreobiTs)<br />
misi mxolod Semsubuqeba SeiZleba da ara mTlianad monanieba. igi `mun Tana<br />
wasatania~.<br />
rusTaveli kargad icnobda pirvelcodvis arssa da mniSvnelobas, magram mas ar axsenebs.<br />
rusTaveli mxolod adamianis mier mis sicocxleSi Cadenil codvebze msjelobs da mis sam<br />
saxeobas gamoyofs: yvelaze did codvad iTvleba RvTaebisadmi Secodeba (ix. 851, 855 str.<br />
`ityvis: RmerTo...~ ).<br />
meore saxea xelmwifisadmi Secodeba (847: `patroni Cemi gamzrdeli...~).<br />
mesame saxeobaa adamianis Secodeba Cveulebrivi mokvdavis mimarT (517: `vTqvi: pasuxsa<br />
veras gkadreb...~, `ra Segcode, ra miqnia ucnobosa...~). g. a.<br />
726. [uavtoro]<br />
`vefxistyaosani~ osurad<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 25 apr., № 17, gv. 4; `wignis samyaro~, 1976, 28 apr., № 8, gv. 3.<br />
dabeWdilia mokle informacia, rom gamoqveynda `vefxistyaosani~ osur enaze. mTargmnelia<br />
poeti giorgi besTauTi. wigni aiwyo da daibeWda q. cxinvalSi, gamomcemloba `irisTonSi~.<br />
mas erTvis m. ziCis ilustraciebi.<br />
237
727. [uavtoro]<br />
`vefxistyaosani~ polonurad<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 13 agv., № 33, gv. 3.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom q. krakovSi gamoqveynda `vefxistyaosani~ polonur enaze.<br />
mTargmnelia eJi zagurski. mas konsultaciiT exmareboda enaTmecnieri ian brauni. Targmani<br />
Sesrulebulia 1966 wlis saiubileo gamocemidan. masSi daculia dabali da maRali Sairis ritmi.<br />
gamocemas axlavs mTargmnelis werili, romelSic ganxilulia `vefxistyaosani~ da mocemulia<br />
rusTavelis moRvaweobis epoqis mimoxilva. wigns erTvis agreTve toponimebis, eTnikuri<br />
da sakuTari saxelebis ganmartebani. g. a.<br />
728. qronika da informacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1976, № 1, gv. 187-196; № 3, gv. 175-190; № 4, gv. 187-198.<br />
dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1974 wlis<br />
13 dekembridan 1976 wlis 20 Tebervlamde. warmodgenilia masala 329-503 strofebis ganxilvis<br />
Sesaxeb.<br />
729. akaki SaniZe<br />
vefxistyaosnis sakiTxebi<br />
(`ufro desi~)<br />
Jur. `mnaTobi~, 1976, № 5, gv. 143.<br />
mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnis~ teqstSi xmarebuli gamoTqma `ufro desi~ (`aw moyvare<br />
gipovnivar, disaganca ufro desi~, 252,4) ufroobiTi xarisxis gamosaxatavad sruliad<br />
Seuferebeli formaa. poemaSi msgavsi SemTxveva (ufro Zmesi, ufro grZesi da misT.) ara gvaqvs.<br />
a. SaniZes SesaZleblad miaCnia am frazis ase gasworeba: `marT udesi~. aRniSnavs, rom udesic<br />
xelovnuli formaa, magram igi arsebuli wesis mixedviT aris warmoebuli, da, rusTvelis<br />
sityvaTqmnadobis gaTvaliswinebiT, SesaZlebeli da misaRebia. g. a.<br />
730. petre Saria<br />
`vefxistyaosani~ da misi epoqis saraindo poezia<br />
III resp. samecniero konferencia lit. Teoriisa da esTetikis sakiTxebze, S. rusTavelis sax.<br />
qarTuli literaturis instituti, moxs. Tezisebi, Tb., 1976, gv. 5 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
1. raindoba, rogorc instituirebuli socialuri fenomeni, damaxasiaTebelia das. evropis<br />
centraluri raionebisaTvis. saqarTveloSi mas adgili ar hqonia da arc am Tematikis poezia<br />
arsebobda.<br />
2. das. evropis <strong>literatura</strong>Si Seiqmna raindobis zneobrivi amaRlebulobis versia,<br />
`raindulis~ cneba gadaiqca zedsarTav saxelad.<br />
3. saraindo poeziis mTavari niSnebia umizno avantiura da kurtuaziuli siyvaruli. es<br />
niSnebi araa damaxasiaTebeli `vefxistyaosnisaTvis~; misi msgavseba saraindo poeziasTan<br />
Semoifargleba mxolod poeziis zogadi tipologiuri niSnebiT. g. a.<br />
731. p. Saria<br />
SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da Semoqmedebis zogierTi sakiTxi<br />
Tb., gam. `mecniereba~, 1976, 230 gv.<br />
wigni Sedgeba Sesavlisa da eqvsi Tavisagan. `SesavalSi~ avtori gansazRvravs epikuri nawarmoebis<br />
msoflmxedvelobrivi problemebis kvlevis meTodologiur principebs. misi mi-<br />
238
zania, `vefxistyaosnis~ ideuri Sinaarsi ganixilos Sua saukuneebis saerTo ideologiuri<br />
atmosferos analizis fonze.<br />
I TavSi _ `vefxistyaosani~ rogorc qarTuli erovnuli eposi~ _ mocemulia dasabuTeba<br />
ZiriTadi debulebisa, rom es poema warmoadgens nacionaluri eposis garkveul istoriul<br />
formas, oRond misi mikuTvneba romantikuli eposis Janrisadmi pirobiTia.<br />
II TavSi mkvlevari kritikulad ganixilavs sxvadasxva dros wamoyenebul Tvalsazrisebs<br />
SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da religiuri aRmsareblobis Taobaze. neoplatonizmTan<br />
misi kavSiris Sesaxeb aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ gatarebuli idea brZolisa da<br />
moqmedebisa principulad ewinaaRmdegeba neoplatonikur da, saerTod, idealistur Sexedulebebs,<br />
romelTa mixedviT sibrZne aris sruli morCileba gangebisa, usamarTlobasTan Segueba<br />
da zurgis Seqceva amqveyniurobisaTvis.<br />
rusTavelis savaraudo maniqevelobis Sesaxeb wers, rom es versia Sedegia e. w. `sesxebis~<br />
TeoriiT gatacebisa, romelic erT dros TiTqmis modad iqca rusTvelologiaSi, TviT `vefxistyaosani~<br />
amis mtkicebisaTvis sababsac ar iZleva. aseve, ra aspeqtSic ar unda vcdilobdeT<br />
aRmovaCinoT sufizmi rusTavelis pirad cxovrebasa Tu mis SemoqmedebaSi — iqneba es<br />
siyvarulis koncefcia, Teizmi da kosmopolitizmi, Tu sxva ram, Cveni cda amaod darCeba.<br />
rogorc mkvlevari aRniSnavs, mTeli `vefxistyaosani~ sunTqavs qristianuli suliskveTebiT,<br />
magram masSi gatarebulia RmerTisa da adamianis uSualo urTierTobis idea da<br />
swored am niadagzea ignorirebuli eklesiis roli da mniSvneloba.<br />
III da IV TavebSi kvlav grZeldeba poetis msoflmxedvelobis `ZiriTadi elementebis~<br />
ganxilva. avtoris azriT, RmerTi rusTavels warmodgenili hyavs rogorc samyaros Sinagani<br />
uzenaesi idealuri Zala, msgavsad adamianis Sinagani sulieri Zalisa. RmerTis arsi rusTavelTan<br />
pirvel rigSi zneobrivia; misi gamgeblobis sfero umTavresad adamianis zneobrivi<br />
cxovrebaa. RmerTi upirispirdeba `soflis~ qaoturobas, mis oromtrials, magram ara rogorc<br />
keTili _ borots. boroteba `soflis~ mTavari Tviseba araa; ufro zustad rom iTqvas, man<br />
ar icis keTilis da borotis zneobrivi kategoriebi; boroti Cndeba `soflis~ stiqiasTan adamianis<br />
damokidebulebis aspeqtSi. rusTaveli `sofels~ ki ar abralebs `uzneobas~, misi azriT,<br />
TviT adamianis aragonivruli damokidebuleba bunebriv stiqiebTan badebs borotebas.<br />
poemis ideuri suliskveTebis mixedviT, adamianis problma ganixileba ara imdenad individualur<br />
aspeqtSi, ramdenadac maTi (adamianebis) erTianobis Suqze. am erTianobis principis<br />
mTavari gamoxatulebaa siyvaruli da megobroba. calkeuli pirovnebis Zala arc ise<br />
didia; poemis gmirebi Tumca ubadlo Tvisebebis mqoneni arian, erTmaneTTan da sxva adamianebTan<br />
kavSiris gareSe maTi moqmedeba TiTqmis unayofo iqneboda. dasaxuli mTavari miznis<br />
miRweva SesaZlebeli xdeba koleqtiuri moqmedebiT, adamianTa urTierTsolidarobiT.<br />
socialur-politikur aspeqtSi rusTavelisTvis mTavaria qalis uflebis dacva. es idea<br />
udevs safuZvlad poemis tragikul peripetiebs. poeti centralizebuli monarqiis momxrea,<br />
oRond mas ar surs monarqis absoluturad SeuzRudveli xelisufleba aziuri despotiebis<br />
saxiT.<br />
V TavSi warmodgenilia rusTavelis zogadesTetikuri Sexedulebani da misi Txzulebis<br />
poetika. avtoris TqmiT, Sua saukuneebis pirobebSi SesaZlebel realistur sawyisebs poeti<br />
uerTebs mZlavr romantikul nakads da es aniWebs mis poemas egzom maRal mxatvrul Rirebulebas<br />
(ix. aqve, anot. № 508).<br />
VI TavSi mocemulia `vefxistyaosnis~ Tematur-ideuri paralelebi nizami ganjelis,<br />
kretien de truas, eSenbaxisa da gotfrid strasburgelis TxzulebebTan.<br />
wigns axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
732. kandid Carkviani<br />
`vefxistyaosnis~ pirveli iubiles gaxseneba<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 13 agvisto, № 33, gv. 2-3.<br />
avtori wers, rom 1937 wels didi warmatebiT Catarda `vefxistyaosnis~ Seqmnis 750 wlis-<br />
Tavis iubile. amis sawindari iyo kompartiis centraluri komitetis aqtiuri monawileoba<br />
saiubileo RonisZiebebSi da `vefxistyaosnis~ axali gamocemis momzadebaSi. mweralTa<br />
kavSiris literaturul muSaobas im periodSi xelmZRvanelobdnen jer malaqia toroSeliZe,<br />
239
Semdeg ki TviT k. Carkviani. rusTavelis poemis saiubileo teqstis momzadeba mindobili<br />
hqonda mecnierTa jgufs k. kekeliZisa da a. SaniZis meTaurobiT. teqstis damdgenma komisiam<br />
moamzada axali gamocemis teqsti, magram misi moculoba, strofuli Sedgeniloba, ar akmayofilebda<br />
erT-erT wevrs — k. WiWinaZes. misTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani iyo poemis dasasrulis<br />
sakiTxi da aucileblad Tvlida e. w. indo-xataelTa ambis Setanas ZiriTad teqst-<br />
Si. maSin partiulma xelmZRvanelobam mxari dauWira k. WiWinaZes da poemaSi teqstologiuri<br />
cvlilebebi Seitana.<br />
rusTavelis dabadebis 800 wlisTavis saiubileo gamocemebis samzadiss (1966 w.) werilis<br />
avtoris azriT, saTanado partiuli kontroli aklda, gaTvaliswinebuli ar iyo pirveli iubiles<br />
gamocdileba. saiubileo gamocemis teqstis momzadeba mTlianad mecnierTa erT jgufs<br />
miendo, rasac uaryofiTi Sedegi mohyva. avtors mxedvelobaSi aqvs is, rom 1966 wlis gamocemebSi<br />
araa Setanili e. w. indo-xataelTa ambavi, rasac saiubileo komitetisa da teqstis<br />
damdgeni komisiis muSaobis naklad Tvlis (ix. anot. № 690). g. a.<br />
733. S. CijavaZe<br />
vefxistyaosnis personaJTa erTi jgufis sakiTxisaTvis<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis X samecn. sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1976, gv. 25-26 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
xalxuri rwmeniT, `qajis~ saxeliT cnobili arsebani mavne sulebi, eSmakebi arian. zogierTs<br />
isini banjgvlian da rqian arsebebad hyavda warmodgenili, rac erT-erTi xelnaweris<br />
(S-5006) ilustraciaSic aisaxa. zepirsityvierebaSi (zRaprebSi) ixseniebian dadebiTi Tvisebebis<br />
mqone qajebic.<br />
`vefxistyaosanSi~ warmodgenili `qajebi~ adamianis msgavsi xorcieli arsebani arian.<br />
maT Soris Canan boroti da keTili Tvisebebis mqoneni. g. a.<br />
733 a. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~,<br />
kreb. VII-VIII, Tb., 1976.<br />
krebuli gamocemulia saq. ssr mecn. akademiis S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis<br />
istoriis institutis grifiT.<br />
masSi dabeWdilia amave institutis mecnieri TanamSromlebis — m. gigineiSvilis, s. serebriakovis,<br />
m. guguSvilis, b. darCias, i. waqaZis, m. megreliZis, n. sulavas — <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
gamokvlevebi. yvela anotirebulia cal-calke, ix. aqve, avtorebis mixedviT. g. a.<br />
734. S. ZiZiguri<br />
axali <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvleva<br />
Jur. `ganTiadi~, 1976, № 1, gv. 117-123.<br />
avtori dadebiT Sefasebas aZlevs iv. gigineiSvilis naSroms `gamokvlevebi vefxistyaosnis<br />
enis da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb~ (Tb., 1975 w.).<br />
naSromis erT-erTi Tavi ganekuTvneba rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeobis<br />
garkvevas `vefxistyaosanSi~. aq, S. ZiZiguris azriT, zogi ram sadavoa. iv. gigineiSvili fiqrobs,<br />
rom poemis strofebi SeiZleba or nawilad gaiyos. am nawilebs Soris Sinaarsis mxriv<br />
iseTive urTierTdamokidebulebaa, rogoric rTul daqvemdebarebul winadadebaSia mTavarsa<br />
da damokidebul winadadebebs Soris. S. ZiZiguris SexedulebiT, saanalizo winadadebaTa<br />
avtoriseuli kvalifikacia erTgvari xelovnurobis daRs atarebs da, amdenad, araferi<br />
daSavdeboda, Tu maT hipotaqsuri konstruqciebis TvalsazrisiT ar SevafasebdiT.<br />
avtori fiqrobs, rom 857 da sxva miTiTebul strofebSi ar unda gvqondes rTuli daqvemdebarebuli<br />
winadadebebi, Tundac misi `badali~ konstruqcia. aq, Tanamedrove gramatikuli<br />
klasifikaciis mixedviT, saqme gvaqvs an winadadebaTa parataqsul SewyobasTan, an, zog<br />
SemTxvevaSi, Serwymuli winadadebis aRnagobasTan. i.k.<br />
240
735. izolda waqaZe<br />
vefxistyaosnis erTi jgufis xelnawerTa urTierTmimarTebisaTvis<br />
kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 185-196.<br />
narkvevSi ganxilulia sami xelnaweris K(S-4499), O(K-205), G 1 (Q-796) urTierToba. K da O nusxebi<br />
XVII s-is meore naxevrisaa, G 1 - ki gadawerilia XIX s-Si. O dazianebulia da Semdeg aRdgenili,<br />
vaxtangis gamocemis mixedviT. aris zogierTi gansxvaveba h-sa da u-s xmarebaSi, saxelisa<br />
da zmnis mxolobiT da mravlobiT formebSi. aris sityvis an frazis variantiT Secvlis ramdenime<br />
SemTxvevac.<br />
teqstis Sejerebis, urTierTSedarebis Sedegad avtori daaskvnis: KOG 1 xelnawerebi<br />
erTmaneTTan uSualo kavSirSia, K aris O-s wyaro, G 1 ki uSualod momdinareobs -dan da<br />
gadawerilia gvian, mas Semdeg, roca -s dazianebuli adgilebi ukve aRdgenili iyo. g. a.<br />
736. al. WinWarauli<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikidan<br />
(`aTrTolebs~ Tu `aTrTvilebs~?)<br />
Jur. `mnaTobi~ 1976, № 6, gv. 169.<br />
mkvlevari ganixilavs `vefxistyaosnis~ striqons: `amas mosTqvams, cremlsa abnevs, aTrTolebs<br />
da awanwarebs~ (707,1) da aRniSnavs, rom zmna `aTrTolebs~ ar ewyoba cremls. mas SeiZleba<br />
Seewyos `aTrTvilebs~, radganac `cremls aTrTvilebs~ rusTaveliseuli, sruliad bunebrivi<br />
sintagmaa da zmna `frqveva~ (kerZod cremlis frqveva) poemaSi Zalian xSirad gvxvdeba.<br />
al. WinWaraulis azriT, gadamwerebma `aTrTolebs~ ufro bunebrivad da gasagebad miiCnies<br />
da Sinaarss ki angariSi ar gauwies.<br />
mkvlevris daskvniT, striqoni Seryvnilia da ase unda ikiTxebodes: `amas mosTqvams,<br />
cremlsa abnevs, aTrTvilebs da awanwarebs~. T. t.<br />
737. zurab WumburiZe<br />
Cveni megobari — ian brauni<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 14 maisi, № 20, gv.4.<br />
avtori wers poloneli enaTmecnieris Sesaxeb: aRsaniSnavia ian braunis monawileoba<br />
`vefxistyaosnis~ polonurad Targmnis saqmeSi. poema leqsad Targmna poetma eJi zagurskim,<br />
romelsac sistematur daxmarebas uwevda ian brauni, rogorc pwkaredis mTargmneli, mecnier-konsultanti<br />
da redaqtori. Semoklebuli Targmani daibeWda 1966 wels. amJamad ukve<br />
mzad aris da gadacemulia dasabeWdad poemis sruli Targmani, romelmac specialistebis<br />
didi mowoneba daimsaxura. gamocemas daerTvis ian braunis vrceli gamokvleva da komentarebi.<br />
paralelurad gamodis qarTuli miniaturebiT Semkuli masobrivi gamocemac. g. a.<br />
738. akaki xinTibiZe<br />
qarTuli leqsis bunebisaTvis<br />
Tb., 1976, 70 gv.<br />
avtori aRniSnavs, rom amJamad qarTul leqsmcodneobaSi erTmaneTs upirispirdeba ori<br />
Tvalsazrisi — qarTuli leqsis silaburobisa da silabur-tonurobisa. ukanasknelis Tvisebaa<br />
taepSi maxvilian da umaxvilo marcvalTa kanonzomieri monacvleoba. am wess xedavs a. gawerelia<br />
qarTul klasikur leqsSi, maT Soris — rusTvelur SairSic.<br />
a. xinTibiZis azriT, `vefxistyaosnis~ dabali Sairi amis nimuSad ar gamodgeba. maRal SairSi,<br />
sadac xSirad ixmareba ormarcvliani sityvebi, isini qoreuli terfebis iluzias qmnian, magram<br />
striqonSi 4-marcvliani sityva Tu Cajdeba, is arRvevs `gamyoli terfis~ Seucvlelobis<br />
Teziss.<br />
241
g. wereTlis daskvniT, `vefxistyaosnis~ metri aris ara `abstraqtuli sqema~, aramed<br />
realuri sidide, romelic ganizomeba marcvalTa raodenobiT. igi asabuTebs maRali Sairis<br />
dayofis aucileblobas 4-marcvlian, xolo dabali Sairisas — 3 da 5-marcvlian ritmul er-<br />
Teulebad. poemis metrul sqemas gamoeTiSa ormarcvliani ritmuli erTeuli (qore), rac<br />
iman ganapiroba, rom `vefxistyaosnis~ maRal SairSi ara gvaqvs Sefardeba 2-4-2, arc dabalSi<br />
— 1-5-2 an 2-5-1, romlebSic ormarcvliani erTeuli damoukidebeli uflebiT isargeblebda.<br />
a. gawerelia riTmas maxvilTan akavSirebs, rac misi azriT, gamoricxavs qarTulSi 3-marcvlianze<br />
ugrZeli riTmis arsebobas.<br />
g.wereTlis azriT ki maxvili ar awarmoebs riTmas, riTmis sazRvari xSirad scildeba maxviliani<br />
marcvlis sazRvars.<br />
a. xinTibiZe emxroba qarTuli leqsis silaburobis Tvalsazriss da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />
silaburoba Tavs iCens saleqso struqturis iseT komponentSi, rogoric cezuraa. igi<br />
gadaulaxavi simagrea; sityva da muxli (`terfi~, `segmenti~) ver gadaabijebs cezuris sazRvars.<br />
marcvalTa ricxvis cvalebadoba qarTuli leqsis striqonSi leqsis xasiaTis Tvisobriv<br />
Secvlas iwvevs.<br />
qarTuli leqsi iTmens mcire gadaxvevas erTi sistemidan meorisaken. silabur-tonurobisken<br />
midrekileba qarTul leqss d. guramiSvilis droidan daetyo. rusTavelisaTvis<br />
miuRebeli Sefardeba: 2-4-2, 3-3-2- da sxva TandaTan uflebamosili xdeba. XX s-is qarTuli<br />
leqsidan tonurobis absoluturi gamoricxva ar SeiZleba, Tumca tonurobis calkeuli<br />
elementebi qarTul versifikacias silabur-tonurad ver aqcevs.<br />
qarTuli leqsis silaburobis Teorias momxreebi adrec hyavda (m. baraTaSvili, i. bagrationi,<br />
p. ioseliani, d. CubinaSvili, l. isarliSvili, p. ingoroyva, p. beraZe, g. gaCeCilaZe),<br />
magram g. wereTlis naSromi Semobrunebis punqti gaxda qarTul leqsmcodneobaSi.<br />
zemoT dasaxelebuli da sxva problemuri sakiTxebi sabolood maSin gairkveva, roca<br />
xelT gveqneba statistikur masalaze dakvirvebisa da eqsperimentur-laboratoriuli<br />
analizis Sedegad miRebuli daskvnebi. g. a.<br />
739. m. jangiZe<br />
sabuTebis aRmniSvneli terminebi `vefxistyaosanSi~<br />
gaz. `sabWoTa oseTi~, 1976, 25 dek., № 254, gv. 4.<br />
rogorc avtori wers, sabuTebis aRmniSvneli terminebidan `vefxistyaosanSi~ yvelaze<br />
xSirad ixmareba `wigni~, rogorc saxelmwifo marTvis erT-erTi saSualeba (`wignsa mogcem,<br />
gmorCilobden, vinca iyos Cemi xasi~). `wigni~ diplomatiuri urTierTobis amsaxveli dokumentic<br />
aris (`gavgzavne kaci xataeTs da wigni Cemmagieri~). epistolaruli xasiaTis werils<br />
ustari erqva, romelic grZlad daWril qaRaldze iwereboda da gragnilad axvevdnen (`ese<br />
ustari dawera, Sekra da wa-ca-xvia man~). nebarTvis an brZanebis sabuTs poemaSi farmani<br />
ewodeba (`aw mmarTebs moTxovna me farmanisa~). gvxvdeba agreTve `anderZi~, `brZaneba~, `werili~,<br />
`saficari wigni~. yvela aseTi sityva sainteresoa Zveli qarTuli terminologiis Seswavlis<br />
TvalsazrisiT. g. a.<br />
1977 weli<br />
740. irakli abaSiZe<br />
sityva SoTa rusTavelze<br />
avtoris wignSi — Txzulebani or tomad, t. II, werilebi, Tb., 1977, gv. 7-22. winasityvaobad erTvis<br />
`vefxistyaosnis~ rusul gamocemas _ `msoflio literaturis biblioTeka~, moskovi, 1969.<br />
narkvevSi saubaria rusTavelis Semoqmedebis mniSvnelobaze qarTuli da msoflio kulturisaTvis,<br />
poemis Targmanebze rusul da sxva ucxo enebze, SoTa rusTavelis vinaobasa da<br />
mis savaraudo samSobloze — mesxeTze, ierusalimis jvaris monasterze, iq aRmoCenil yve-<br />
242
laze adrindel werilobiT dokumentebsa da TviT poetis frekskaze; am freskis `gauCinarebasa~<br />
da mis xelaxla aRmoCenaze.<br />
imave wignSi (t. II, werilebi) dabeWdilia i. abaSiZis: `fiqrebi rusTavelze~, `poetis ukvdaveba~,<br />
`msoflio poeziis didi raindi~, `diadi sakacobrio idealebis momRerali~, `rusTavelis<br />
iubile karze mogvadga~ (gv. 23-56). yvela maTgani gamoqveynda 1966 wels (anotaciebi<br />
ix. `bibliografiis~ III tomSi). g. a.<br />
741. manuCar anTaZe<br />
`vefxistyaosnis~ mxatvruli simarTlis sakiTxebi, II<br />
Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 18-30.<br />
narkvevSi ganxilulia sakiTxi rusTavelis SemoqmedebiTi `meTodis~ realisturobisa,<br />
romelic vlindeba cxovrebiseul simarTleSi, sandoobasa da nawarmoebis mxatvruli xasiaTebis<br />
damajereblobaSi.<br />
avtori msjelobs agreTve rusTavelis msoflmxdvelobis humanisturobaze, rodesac<br />
Tavisufali arCevani siyvarulSi da misi ganxorcielebis saSualeba saxeldebulia `marTal<br />
samarTlad~, romelic farulad upirispirdeba mSoblis `RvTaebriv~ uflebas.<br />
narkvevSi dazustebulia termin `amirbaris~ mniSvneloba. avtoris azriT, indoeTis saxelmwifoSi<br />
is udris `saxlTuxucess~, mefis sasaxlis gamgebels, pirvel vazirs, romelic<br />
amirspasalaris funqciasac iTavsebs.<br />
naSroms axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
741a. simon arvelaZe<br />
rusTavelis esTetikuri ideali<br />
avtoris wignSi _ `kritikuli narkvevebi~, Tb., 1977, gv. 124-129.<br />
mkvlevari ganixilavs esTetikur ideals `vefxistyaosnis~ gmirebis moqmedebis mixedviT.<br />
rusTavelis personaJebis yoveli konkretuli moqmedeba maTi pirovnuli `me~-s Sinagani<br />
Tavisuflebis gamovlinebaa. es personaJebi xorcieli, adamianuri realobani arian da, amdenad,<br />
ar ganekuTvnebian `zeadamianur sferos~.<br />
rusTavelis zneobrivi idealia mijnuris srulqmnili saxe, romelSic Tanazomierad<br />
Serwymulia: fizikuri mxneoba, Zalovanoba, sibrZne, simdidre, siuxve, goniereba, moTmineba<br />
da a. S. g. a.<br />
742. aleqsandre baramiZe<br />
erTi axali <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromis gamo<br />
Jur. `ganTiadi~, 1977, № 2, gv. 158-168;<br />
agreTve _ al. baramiZe, narkvevebi..., VII, Tb., 1978, gv. 40-56.<br />
avtori ganixilavs petre Sarias monografiul narkvevs `SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa<br />
da Semoqmedebis zogierTi sakiTxi~ (Tb., 1976).<br />
al. baramiZis azriT, p. Sarias monografia mniSvnelovani gamoklevaa. wignis avtori cdilobs<br />
gaarkvios rusTvelis sarwmunoebriv-filosofiuri, socialur-politikuri, literaturul-esTetikuri<br />
da teqstologiuri sakiTxebi.<br />
recenzenti aRniSnavs, rom p. Sariam Tavisi wvlili Seitana rigi urTulesi <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
problmebis axali kuTxiT dayenebasa da zogjer gadawyvetaSic. amasTan p. Sarias<br />
naSromi iwvevs seriozul SeniSvnebsac. wignSi yvelaferi rigze araa wyaroebis dasaxelebisa<br />
da gamoyenebis mxriv. monografiaSi gvxvdeba umisamarTo damowmebani da umisamarTo kritika.<br />
wignis avtori TviTneburad cvlis `vefxistyaosnis~ teqsts, an interpolaciad miiCnevs<br />
udaod rusTvelur strofebs, Tu isini ar eguebian mkvlevris mier winaswar SemuSavebul<br />
Sexedulebas.<br />
243
sarecenzio naSromSi vrclad aris ganxiluli rusTveluri siyvarulisa da megobrobis<br />
sakiTxebi. megobrobis rolis maRal SefasebasTan erTad avtors ratomRac `wylis nayvad~<br />
eCveneba TxzulebaSi `Zmadnaficobis versiis~ arseboba.<br />
monografiaSi `vefxistyaosani~ Sedarebulia nizami ganjelis SemoqmedebasTan: `vefxistyaosanSi<br />
saxeebi da xasiaTebi dinamiurad iSlebian moqmedebis procesSi. am mxriv marto<br />
nizami uaxlovdeba rusTvels~. al. baramiZis azriT, moxmobili kuTxiT nizami ki ar uaxlovdeba<br />
rusTvels, aramed Zalian Sordeba mas; nizamis `saxeebsa da xasiaTebs~ swored dinamiuroba<br />
akliaT.<br />
am SeniSvnebis Semdeg p. Sarias monografias recenzenti mainc mniSvnelovan rusTvelologiur<br />
naSromad Tvlis. g. a.<br />
743. r. barbaqaZe<br />
`vefxistyaosani~ da Sua saukuneebis literaturuli tradiciebi<br />
feriTi sistemebis gaazrebis TvalsazrisiT<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XI samecn. sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb.- 1977, gv. 14-15 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
feris fenomenis gamoyenebis mxriv Sua saukuneebis saero <strong>literatura</strong>Si gamoiyofa ori<br />
mimarTuleba: a) `dasavleTis <strong>literatura</strong>~ fers, rogorc mxatvruli gamosaxvis saSualebas,<br />
TiTqmis ar iyenebs: b) `aRmosavluri <strong>literatura</strong>~ fers aniWebs uZiriTades esTetikur da<br />
simbolur mniSvnelobebs.<br />
`vefxistyaosani~ metwilad `aRmosavlur~ feriT sistemas uaxlovdeba. g. a.<br />
744. akaki gawerelia<br />
zecis mxatvruli modeli rusTavelTan da dantesTan<br />
wignSi: a. gawerelia, rCeuli nawerebi, t. I, Tb., 1977, gv. 7-86.<br />
avtoris SexedulebiT, rusTavelis qristianuli msoflmxedveloba gamdidrebulia areopagituli<br />
moZRvrebiT. rusTavelis `romelman~ araraobisagan samyaros Semqmneli pirovnuli<br />
qristianuli RmerTia. es igive `uxilavi Zalia~, sampirovani, romlis erTi wevric qristea.<br />
es RmerTi mnaTobTa da zecis miRma, empiriumSi `zegardmo arsTa~, anu angelozebis maRla<br />
`zis~ saRmrTo nislSi (`vin sazRvarsa dausazRvrebs, zis ukvdavi RmerTi RmerTad~).<br />
rusTavelis TxzulebaSi sxvadasxva adgilas damowmebuli `saydarni~, `uflebani~, `mTavrobani~<br />
da `Ãelmwifebani~ angelozebia da bibliis sxva angelozebTan erTad fsevdodionises<br />
Camoyalibebul zecis ZalTa ierarqiis sam triadaSi (9 CinSi) arian Sesulni.<br />
a. gawerelia vrclad ganixilavs poemis meore strofs: `.he, RmerTo, erTo, Sen Sehqmen saxe<br />
yovlisa tanisa...~ misi azriT, aq rusTveli icavs qristologiidan momdinare `erTi~ RmerTis<br />
sampirovnobis debulebas. mkvlevari imowmebs pasaJs dionises Txzulebidan, romelic ganmartavs<br />
`erTis~ mniSvnelobas.<br />
mkvlevari aRniSnavs: avTandilis locvaSi (str. 807) erTdroulad mocemulia qristianuli<br />
apofatika da katafatika: `ucnauro da uTqmelo, ufalo uflebaTao~. RmerTi rom `ucnauria~<br />
(Seucnobeli), es momdinareobs saxarebidan, xolo `uTqmeli~ RvTaebis tradiciuli<br />
apofatikuri gansazRvraa.<br />
katafatikuri `ufali uflebaTa~ pavle mociqulisagan momdinaneobs. avTandilis locva<br />
dionisesTan Rrma Sinaarsobriv igiveobas avlens.<br />
a. gawerelias mtkicebiT, azri imis Taobaze, rom 178-e strofis dionosi (`am saqmesa<br />
memowmebis dionosi, brZeni ezros~) da 1492-e strofis `brZeni divnosi~ erTi da igive piria,<br />
umarTebuloa da konkretuli monacemebiT ar dasturdeba.<br />
178-e strofSi rusTavels mxedvelobaSi hyavs ara fsevdo-dionise areopageli, aramed `da-<br />
Tovis~, `daTrTvilvis~, `dazrobis~ amsaxveli Txzulebis avtori, romelsac poeti `brZen<br />
ezros~ uwodebs.<br />
am SemTxvevaSi a. gawerelia iziarebs a. SaniZis azrs, romlis mixedviT fsevdo-ezra winaswarmetyvels<br />
miewereba astrologiuri traqtati `diaRnosos~. misi qarTuli Targmani Sena-<br />
244
xulia meaTe saukunis xelnawerSi saTauriT `kalandai, Tqumuli ezra winaswarmetyuelisai~.<br />
`dionosi~ a. SaniZes fsevdo-ezras `diaRnosis~ saxecvlil wakiTxvad miaCnda.<br />
bolos mkvlevari SeniSnavs, rom rusTavels misi qristianoba warmoaCens erovnuli da<br />
originaluri Txzulebis avtorad.<br />
samyaros uzenaes movlenaTa axsnis kriteriumad rusTavels, rogorc marTlmadidebels,<br />
qristianoba miaCnda da `eresebsa~, `panTeizmsa~ da `urjuloebaSi~ ar uZebnia zecis agebulebis<br />
mxatvrul-filosofiuri gasaRebi. g. a.<br />
745. a. gawerelia<br />
poeturi gamoTqmebis istoriuli modifikaciis sakiTxisaTvis<br />
`poezia da stilistika~, literaturis Teoriisa da esTetikis sakiTxebi,<br />
krebuli X, Tb., 1977, gv. 63-87.<br />
rogorc avtori wers, gavrcelebuli, magram siRrmuli mxatvruli fenis mqone gamoTqmebi<br />
zogjer mTeli erebis mxatvruli Zeglebis sferoebs moicavs. qarTuli poeturi kultura<br />
mravali saukunis manZilze ikvebeboda zogadi filosofiuri, Teologiuri da astronomiul-astrologiuri<br />
definiciebiTa da cnebebiT. aseTia, magaliTad, berZnulidan Targmnili<br />
apofTegmebidan amoRebuli da platonisaTvis miwerili gamoTqma-sentencia `vefxistyaosanSi~:<br />
`sicruve da orpiroba avnebs xorcsa, merme sulsa~ (789,4).<br />
prokle diadoxosis `Teologiis elementebis~ qarTuli Targmanisagan aris davalebuli<br />
rusTavelis taepi:<br />
`damSlian Cemni kavSirni, SevhrTvivar sulTa sirasa~ (885,4).<br />
didixania <strong>literatura</strong>Si miTiTebulia, rom rusTavelis poemaSi araerTi poeturi gamoTqma<br />
bibliidan momdinareobs. gansakuTrebiT aRsaniSnavia pavle mociqulis epistoleTa gavlena.<br />
`siyvaruli aRgvamaRlebs~, _ viT eJvanni amas Jeren~ (783,3) —<br />
am striqonis wyaroa: `siyuaruli aRaSenebs~ (1 korinT. 8,1); `...xolo siyuaruli ara maqundes,<br />
viqmen me, viTarca rvali, romeli oxrin, gina winwilani, romelni Ãmobed~ (1 korinT. 13,1).<br />
imave pavles epistoledan (1 tim. 6,15) modis:<br />
`ucnauro da uTqmelo, ufalo uflebaTao~ (809,3).<br />
bizantiur da qarTul himnografiaSi sistematurad meordeba mzamzareuli Teologiuri<br />
definiciebi stiluri gamoTqmebis saxiT, romlebic rusTavels pirdapir gadmoaqvs. aseTebia:<br />
`erTarseba erTi~, `uJamo Jami~, `Zali uxilavi~, `vin sazRvarsa dausazRvrebs~ da sxva. g.a.<br />
746. konst. grigolia<br />
Tamaris kidev erTi mematiane-istorikosi<br />
Tb., 1977, 68 gv.<br />
naSromi Seexeba vaxtangiseul `qarTlis cxovrebaSi~ moTavsebuli Tamar mefis istoriis<br />
bolo nakveTis lokalizacias. avtoris azriT, is ar ganekuTvneba arc erT dReisaTvis cnobil<br />
istorias; igi SoTa rusTavelis naxelavi Tamaris istoriis bolo nakveTi unda iyos. avtori<br />
ganixilavs rusTavelis, rogorc mematiane-istorikosis msoflmxedvelobis zogierT sakiTxs.<br />
g. a.<br />
747. leila eraZe<br />
`vefxistyaosnis~ azerbaijanulad Targmnis istoriisaTvis<br />
avtoris wignSi _ `megobroba gzad da xidad~, Tb., 1977, gv. 75-82.<br />
mkvlevari wers, rom 1936 wels `vefxistyaosnis~ Turqul enaze Targmna daiwyo azerbaijanelma<br />
poetma ahmed javadma da ramdenime nawyveti dabeWda kidec baqos Turqul gazeTSi.<br />
magram a. javadi moulodnelad gardaicvala da misi naSromic daikarga.<br />
245
gadawyda axali Targmanis gakeTeba da, rusTavelis saiubileod rom moeswroT, poemis<br />
tqsti samma poetma gaiyo — samed vurRunma, mamed rahimma da suleiman rusTamma. maTi Targmani<br />
azerbaijanul enaze wignad daibWda 1937 wels.<br />
1968 wels aRmoCnda javadiseuli Targmanic, nawili — mis pirad arqivSi, nawilic — azerbaijanis<br />
ssr mecnierebaTa akademiis xelnawerTa fondSi. is Seiswavla da gamosacemad moamzada<br />
mkvlevarma dilara alievam.<br />
a. javadis Targmani Sesrulebulia robaiiT, sadac erTmaneTs eriTmeba I, II da IV striqonebi.<br />
meore, koleqtiur TargmanSi gamoyenebulia rusTavelis Sairis Sesatyvisi 16-marcvlovani<br />
heja. mTargmnelebma daZlies metrisa da ritmis siZnele da SeinarCunes leqsis<br />
musikalobac (ix. agr. anot. № 790). g. a.<br />
748. giorgi TevzaZe<br />
rusTavelis kosmologia<br />
Jur. `ganTiadi~, 1977, № 3, gv. 162-169; № 4, gv. 174-192.<br />
Jurnalis me-3 nomerSi dabeWdili nakveTis qvesaTauria: `zeda planetebis moZraoba~.<br />
masSi aRwerilia marsis, iupiterisa da saturnis wriuli moZraoba mzis garSemo.<br />
me-4 nomerSi dabeWdilia g. TevzaZis naSromis daskvniTi Tavi _ `mzis sistema~. mas win<br />
uZRvis prof. sargis caiSvilis mokle Sesavali werili, romelSic g. TevzaZis gamokvleva<br />
dadebiTad aris Sefasebuli.<br />
ix. wignad gamocemuli variantis (1979 w.) anotacia, № 827. g. a.<br />
748a. sergo Turnava<br />
`vefxistyaosnis~ axali germanuli Targmani<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1977, 28 oqt., № 45, gv. 4.<br />
avtori wers, rom gamomcemloba `sabWoTa saqarTvelom~ gamosca S. rusTavelis `vefxistyaosnis~<br />
axali germanuli Targmani, romelic daqtiluri hegzametriT Seasrula poetma<br />
herman budenzigma. Targmans safuZvlad daedo m. wereTlis mier prozaulad Targmnili germanuli<br />
teqsti, romelsac originals udarebdnen Tsu-s mecnieri TanamSromlebi n. amaSukeli<br />
da n. xuciSvili. h. budenzigs mecnierul konsultaciebs uwevdnen al. baramiZe da d. laSqaraZe.<br />
recenzentis TqmiT, Targmani Sesrulebulia sasurveli sizustiT da didi pasuxismgeblobiT.<br />
Sesaval werilSi naTlad Cans germaneli poetis didi interesi qarTuli kulturisadmi,<br />
igi siyvaruliT mouTxrobs ucxoel mkiTxvelebs didi qarTveli poetis cxovrebasa<br />
da Semoqmedebaze. g. a.<br />
749. nodar kakabaZe<br />
ramdenime mosazreba `vefxistyaosnis~ Janris Taobaze<br />
Jur. `mnaTobi~, 1977, № 9, gv. 154-170.<br />
avtori aRniSnavs: tradiciulad damkvidrebulia azri, rom `vefxistyaosani~ poemaa.<br />
magram `poemis~ cneba ver gamoxatavs rusTavelis Txzulebis Janrul specifikas.<br />
poema liro-epikuri, leqsis formiT SeTxzuli nawarmoebia, TiTqos galeqsili moTxrobaa,<br />
im gansxvavebiT, rom masSi didia lirikuli nakadi, rac moTxrobas ar axasiaTebs. `vefxistyaosani~<br />
vrceli epikuri tiloa, leqsiTi eposi, mkafiod gamokvTili epikuri Zegli.<br />
avtoris azriT, `vefxistyaosani~ saraindo romania. es Janri sagmiro eposTan SedarebiT<br />
ufro gviandelia. saraindo romanSi moTxrobilia ucxo ambavi, romelic SeTxzulia, gamogonilia,<br />
araa dakavSirebuli erovnul miTologiasa da istoriasTan. saraindo romans ori<br />
TanabarmniSvnelovani Tema aqvs xolme: gmiroba, rainduli pativis dakmayofileba da mijnuroba.<br />
avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ srulad upasuxebs saraindo romanis zemoaRniSnul<br />
moTxovnebs. g. a.<br />
246
750. mariam karbelaSvili<br />
vefxistyaosnis xelnawerTa istoriuli klasifikaciisaTvis<br />
Tb., 1977, 146 gv., redaqtori sargis caiSvili<br />
naSromSi Seswavlili da gamoyofilia `vefxistyaosnis~ xelnaweri teqstis stilisturi<br />
redaqciebi. maTi filologiuri ganxilvis safuZvelze mkvlevari Semdeg daskvnebs akeTebs:<br />
poemis teqstis mravalgzisi gadaweris procesSi xelnawerebis oTxi ZiriTadi stilisturi<br />
redaqcia Camoyalibda: e. w. samefo saxlis (ABCMX), zazaseuli (DUV), beburiSviliseuli (FIRZ)<br />
da mzexaTuniseuli (JKOT).<br />
xelnawerebSi poemis prologi (`dasawyisi~) imave redaqciur erTeulebad ganiyofeba,<br />
rogorc poemis ZiriTadi teqsti. mkvlevari vrclad ganixilavs mzexaTuniseuli redaqciis<br />
dazianebul prologs da aRadgens mis protografs (gv. 70-89, ix. agr. anot. № 536).<br />
avtori aRniSnavs, rom zogierT xelnawerSi daculia mefis RmrTissworobis (izoTeosis)<br />
idea. `vefxistyaosnis~ Seqmnis epoqaSi es idea Sewynarebuli iyo, rac saTanadod aisaxa `istoriaTa<br />
da azmaTa~ teqstSic. Semdgom periodSi, rodesac moxda mefis cnebis devalvacia, izo-<br />
Teosi mkrexelobis tolfasi gaxda da poemis xelnawerebmac saTanado ideologiuri cvlileba<br />
ganicades. naikiTxvaTa SedarebiTi analizi mowmobs samefo saxlis redaqciis teqstis<br />
stabilurobas (ix. aqve anot. № 431).<br />
wignis V TavSi _ `meorisamebr gansjisa~ _ mocemulia sityvis `rTxma~ (morTxma, gardarTxma)<br />
poemis teqtSi gamoyenebis kanonzomierebis dasabuTeba. mkvlevris daskvniT, `rTuli<br />
wakiTxvis~ principis Sesabamisad, `vefxistyaosnis~ yvela xelnaweri tolfasovania saZiebeli<br />
dednis mimarT.<br />
wigns axlavs reziume rusul enaze (gv. 137-144). g. a.<br />
751. ivane lolaSvili<br />
rusTavelis ikonografiis erTi sakiTxisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 176-190.<br />
mkvlevari ganixilavs `ilustrirovannaia gazeta~-Si (1872, № 28) dabeWdili, viTom SoTa<br />
rusTavelis, portretis istorias da daaskvnis: sxvadasxva literaturuli cnobebisa da ikonografiuli<br />
masalis SepirispirebiT irkveva, rom n. berZenovis mier gamoqveynebuli suraTis<br />
dasamzadeblad gamoyenebuli iyo daviT imamyulixanis sigelSi moTavsebuli portretis<br />
asli. portretze gamosaxulia ara SoTa rusTaveli, aramed iranis mmarTveli Sah-sulTanhuseini<br />
(1694-1722).<br />
narkvevs axlavs reziume rusul enaze (ix. anot. № 770).. g. a.<br />
752. m. maxaTaZe<br />
`jari xadumTa~ Tu xaTunTa?<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 11.<br />
dadgenilia, rom sityva `xadumi~ `vefxistyaosanSi~ ori mniSvnelobiT ixmareba: 1) saWurisi;<br />
2) msaxuri qali. poemis 483-e strofSi weria, rom sazeimo Sekrebaze misul nestan-darejans<br />
`zurgiT uTqs jari xadumTa das-dasad, uban-ubani~. am konteqstSi xadumis orive aRniSnuli<br />
mniSvneloba miuRebelia. amitom mis nacvlad unda ikiTxebodes `jari xaTunTa~ _<br />
sefe-qalTa mravalricxovani gundi, romelic feodaluri Temebis mixedviT dayofili iyo<br />
cal-calke jgufebad. g. a.<br />
247
753. ioseb megreliZe<br />
petre mirianaSvilis moRvaweoba da <strong>rusTvelologiuri</strong> naazrevi<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 7-8 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
petre grigolis Ze mirianaSvili (1860-1940), pedagogi, mTargmneli da farTo ganaTlebis<br />
mqone filologi, werda rusTvelologiur, metwilad, kompilaciur naSromebs da gamo-<br />
Tqvamda mosazrebebs rusTavelis cxovrebisa da misi Txzulebis istoriuli da folkloruli<br />
wyaroebis, poetis azrovnebisa da religiuri mrwamsis, poemis originalobisa da sxva<br />
sakiTxebze. manve moaxdina `vefxistyaosnis~ inscenireba.<br />
p. mirianaSvili ar aris rusTvelologi, magram gamoTqvams zog sayuradRebo mosazrebas.<br />
g.a.<br />
754. prokofi ratiani<br />
vin iyo cixe-qalaq Jinvanis mflobeli SoTa?<br />
Jur. `mnaTobi ~, 1977, № 4, gv. 171-180.<br />
`Wiaberis sigelis~ saxeliT cnobil istoriul dokumentSi mocemulia xelrTva, anu faqsimile<br />
(avtografi), romeliRac saxelmwifo moxelis `SoTasi~, romelic Tamar mefis dros<br />
cixe-qalaq Jinvanis `patroni~ yofila.<br />
avtoris mizania gaarkvios, Tu raa saerTo am SoTasa da `vefxistyaosnis~ avtors Soris.<br />
cixe-qalaqi Jinvani (Jinovani) da misi mimdebare teritoria sapatronod (da ara sakuTrebad)<br />
gadaecemoda xolme vazirebs. XII s-Si Jinvanis pirvel patronad Cans abulasan iobis Ze,<br />
romelic Tamaris mefobis pirvel wlebSi qarTlis erisTavTerisTavi da Tbilisis amira yofila.<br />
amave dros igi yofila `ruisTvisa da SvidTa mTiuleTTa~ patronic.<br />
abulasanis moRalaturi moqmedebis Semdeg `Svidi mTeuleTi~ da Jinvanic mandaturTuxucess<br />
Wiabers gadaeca, misi gardacvalebis Semdeg ki (XII-XIII saukuneTa mijnaze) — SoTas.<br />
p. ratiani Tvlis, rom cixe-qalaq Jinvanis mflobeli SoTa, romelmac Wiaberis sigelze<br />
Tavisi saxeli aRbeWda, ar SeiZleba sxva vinme iyos, Tu ara Tamar mefis vaziri — meWurWleTuxucesi<br />
da genialuri poeti SoTa rusTaveli. g. a.<br />
755. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Витязь в тигровой шкуре)<br />
qarTulidan Targmna S. nucubiZem, Tb., `merani~, 1977, 240 gv., red. a. baramiZe.<br />
Targmans axlavs redaqtoris winasityvaoba (gv. 7-12), bolos (gv. 238-239) — saxelebisa da<br />
terminebis mokle leqsikoni. Semdeg, calke numeraciiT (gv. 3-95) erTvis miniaturebi xelnawerebidan,<br />
agreTve — m. ziCis, l. gudiaSvilis, s. qobulaZis, T. abakelias, ir. ToiZis, l.<br />
cucqiriZis, u. jafariZisa da n. ianqoSvilis ilustraciebi. g. a.<br />
756. SoTa rusTveli<br />
vefxis-tyaosani<br />
teqsti aRdgenili mix. wereTlis mier, parizi, 1977, 329 gv.<br />
me-3 gverdze — igive frangulad (+gamomcemeli nino salia). wigni iwyeba nino salias<br />
winasityvaobiT `gamomcemlisagan~ (gv. 5-7). 9-12 gv. _ m. wereTlis `wina-sityva~ 1960 wlis TariRiT.<br />
poemis dasawyiss ewodeba `miZRvna~ (sul — 5 strofi), Semdeg dabeWdilia poemis ZiriTadi<br />
teqsti dayofili 8 `karad~ da danomrili cal-calke (rogorc 1963 wlis gamocemaSia). sqolioebSi<br />
dabeWdilia xelnawerebisa da gamocemebis variantebi.<br />
248
237-246 gverdebze warmodgenilia komentarebi `zog waryvnil da zog Znelad gasageb<br />
adgilTaTvis~, wignis 249-329 gverdebze dabeWdilia `CanarTi~ _ m. wereTlis mier yalbad<br />
miCneuli strofebi da maTi variantebi. g. a.<br />
757. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Le Preux а la Peau de Tigre)<br />
frangul enaze, elisabed orbelianis da solomin iordaniSvilis Targmani, Tb., `sabWoTa<br />
saqarTvelo~, 1977, 220 gv., redaqtorebi: gaston buaCiZe da givi melaZe. mxatvari zurab kapanaZe.<br />
Targmani poeturia (uriTmo katrenebiT), strofebs numeracia ar aqvs. win uZRvis s. serebriakovis<br />
winasityvaoba (gv. 5-10), bolos (gv. 213-217) erTvis mokle komentarebi _ saxelebisa<br />
da terminebis ganmartebani.<br />
758. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(The Lord of the Panther-skin)<br />
prozauli inglisuri Targmani r. h. stivensonisa, aSS, q. albani, 1977, XXIX+240 gv.<br />
winasityvaoba (gv. XIII-XXIX) xelmouwerelia. erTvis al. baramiZis narkvevi (gv. 221-240).<br />
759. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(The Knight in Panther Skin)<br />
prozauli inglisuri Targmani, Sesrulebuli qeTrin vivianis mier, londoni, 1977, 208 gv.<br />
`dasawyisi~ (31 strofi) Targmnilia leqsiT. win uZRvis d. langis winasityvaoba (gv. 9),<br />
al. baramiZis winaTqma (gv. 10) da mTargmnelis _ q. vivianis Sesavali werili (gv. 11-33).<br />
760. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(The Knight in the Tiger Skin)<br />
Targmnili m. s. uordropis mier, moskovi, 1977, 432 gv.<br />
gamocemas erTvis ir. abaSiZis winasityvaoba (gv. 11-25) da i. ToiZis ilustraciebi.<br />
761. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Витязь в тигровой шкуре)<br />
n. zabolockis Targmani, teqsti moamzada, Sesavali werili da SeniSvnebi daurTo<br />
al. baramiZem, leningradi, 1977, 279 gv.<br />
762. trifon ruxaZe<br />
SoTa rusTavelis samwerlo memkvidreoba<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 9-10.<br />
avtori imowmebs al. cagarlis, anton pirvelis, Teimuraz batoniSvilis gamonaTqvamebs,<br />
agerTve — ilia abulaZis, k. grigolias, mix. wereTlis, i. lolaSvilisa da S. onianis<br />
mosazrebebsa da argumentebs, romelTa safuZvelze TiTqmis damtkicebulad miiCnevs daskv-<br />
249
nas, rom `vefxistyaosnis~ garda SoTa rusTavels dauweria: 1. `qebani~ (Tamar mefis istoria),<br />
2. leqsi `filosofosni Semokrbes~, 3. romani `ioseb mSvenierze~, 4. ramdenime mcire zomis<br />
leqsi, 5. Jinvanis sigeli, 6. astronomiuli Sromebi. g. a.<br />
763. revaz siraZe<br />
adamianis renesansuli idealis ganviTareba<br />
Jur. `ciskari~, 1977, № 1, gv. 149-160; agr. wignSi _ `qarTuli esTetikuri azris istoriidan~,<br />
Tb., 1978 gv. 163-232.<br />
avtori ikvlevs im safuZvlebs, romelTac SesaZlebeli gaxades adamianis moazreba RvTaebad,<br />
misi RmerTTan gatoleba. aRniSnavs, rom IV hipostazis Teoria saqarTveloSi Seiqmna<br />
Tamaris epoqaSi. esaa erT-erTi siaxle, romelic am xanam Seitana mefis RvTaebriobis zogad<br />
idealSi. arsebiTi mniSvneloba aqvs imas, rom IV hipostazis ideiT xdeba ideologiuri sanqcireba<br />
amqveyniuri esTetikuri faseulobis aRiarebisa. Tamar mefe IV hipostazad gamocxadebulia<br />
misi adamianuri srulyofilebis gamo.<br />
adamianis gaRmerTebis idea erT-erTi safuZveldamdebi iyo renesansuli humanizmisaTvis.<br />
Teocentrizmis Secvla anTropocentrizmiT eyrdnoboda swored imas, rom RvTaebriobis<br />
umaRlesi gamovlena adamianSi dainaxes.<br />
avtoris TqmiT, `vefxistyaosanSi~ udaod Cans adamianTa RvTaebriobisaken swrafvis<br />
ideali, romelic sxvadasxva aspeqtiT mJRavndeba: 1) mefis RvTiuri warmoSobis tradiciuli<br />
ideis qadageba (`Tuca qalia, xelmwifed marT RmrTisa danabadia~). 2) adamianur miswrafebaTa<br />
— poeturi STagonebis da siyvarulis — RvTaebrivi buneba; sibrZnis substanciuri<br />
RvTaebrioba. 3) maRaladamianuri srulyofilebiT mosil personaJTaTvis (saero pirTa)<br />
wmindaTa xvedris (samoTxis) ganweseba. 4) gmirebis idealizacia RvTaebrivi atributebiT.<br />
5) idealur gmirTa xorcieli mSvenierebis miCneva RvTaebriobis gamovlinebad.<br />
mkvlevari daaskvnis: rusTavelis msoflSegrZnebis safuZvelia anTropocentrizmi.<br />
yvela filosofiuri koncefcia adamianTmcodneobas emsaxureba. masSi ki arsebiTia siyvarulis<br />
sakiTxi; adamianis adgili samyaroSi rusTavelis mier garkveulia siyvarulis magaliTze.<br />
gamodis, rom rusTavelis msoflmxedvelobis sayrdeni siyvarulis filosofiaa, romelic<br />
renesansuli humanizmis gamomxatvelia. g. a.<br />
764. ivane surgulaZe<br />
saxelmwifosa da samarTlis sakiTxebi `vefxistyaosnis~ mixedviT<br />
Tb., 1977, 262 gv.<br />
wignSi ganxilulia saxelmwifos formis, mefis xelisuflebis, taxtis memkvidreobisa<br />
da sxva sakiTxebi `vefxistyaosnis~ mixedviT. Seswavlilia agreTve poemis avtoris Sexedulebani<br />
saxelmwifosa da samarTlis zogierT institutze (darbazi, savaziro); warmodgenilia<br />
samarTlebrivi da samoxeleo terminebi, maTi Sinaarsis dadgenis mizniT.<br />
avtori aRniSnavs, rom qali (qaliSvili) realurad arc saqarTveloSi da arc `vefxistyaosnis~<br />
mixedviT taxtis memkvidred ar iTvleboda. mxolod gansakuTrebul SemTxvevaSi dadgeboda<br />
qalis taxtze ayvanis sakiTxi, roca mefes vaJi ar hyavda.<br />
memkvidreobis gasagrZeleblad mefe-vaJs saqarTveloSi ucxoeli ufliswuli mohyavda<br />
meuRled da dedoflad. aqedanve logikurad gamomdinareobda, rom amave samarTlis mixedviT,<br />
mefe-qals ucxoeli ufliswuli unda moeyvana qmrad, zedsiZed, romelic iqneboda misi<br />
Tanamosaydre mefis tituliT.<br />
`vefxistyaosnis~ dramatizmi isaa, rom siyvaruls win eRobeba kanoni, feodaluri sazogadoebrivi<br />
Sexeduleba. es dramatizmi aZlevs mimarTulebas gmirebis moqmedebas, rac did<br />
riskTan da msxverplTan aris dakavSirebuli.<br />
wignis 145-226 gverdebze ganxilulia samoxeleo saxelwodebani: amirspasalari, amilaxori,<br />
amirbari, spaspeti, spasalari, mandaturi, molare, mekare da sxv. dadgenilia terminebis<br />
Sinaarsi da moxeleTa ufleba-movaleobani, rogorc qarTul sinamdvileSi, ise `vefxistyaosanSi~.<br />
250
avtori daaskvnis, rom SoTa rusTvelis msoflmxdvelobis humanizmi da progresuloba<br />
naTlad Cans poemaSi ganviTarebul SexedulebebSi saxelmwifosa da samarTalze. TxzulebaSi<br />
wamoyenebuli progresuli ideebi SemuSavebulia qarTuli sinamdvilis safuZvelze.<br />
es ideebi saukuneebis ganmavlobaSi yalibdeboda qarTuli azrovnebis istoriaSi.<br />
naSroms axlavs reziume rusul da germanul enebze (gv. 234-252), pirTa, geografiuli<br />
da eTnikuri saxelebisa da terminebis saZieblebi. g. a.<br />
765. qronika da informacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdeg komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1977, № 3, gv. 177-192; № 4, gv. 175-190.<br />
dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1976 w. 12 martidan<br />
imave wlis 19 noembramde. warmodgenilia masala 504-611 strofebis ganxilvis Sesaxeb.<br />
Jurnalis wina nomrebSi dabeWdil oqmebTan SedarebiT is gansxvavebaa, rom 504-e<br />
strofidan dawyebuli, yvela strofTan, redaqciis wevrTa msjelobis Semdeg, mocemulia<br />
ganxiluli strofis Sinaarsi Tanamedrove (axali) qarTuli saliteraturo eniT. masSi<br />
dafiqsirebulia mTavari redaqciis sxdomaze SeTanxmebuli azri. g. a.<br />
766. aleqsandre quriZe<br />
`vefxistyaosnis~ Janris gansazRvrisaTvis<br />
`poezia da stilistika~, literaturis Teoria da esTetikis sakiTxebi, krebuli X,<br />
Tb., 1977, gv. 165-173.<br />
rogorc avtori aRniSnavs, `vefxistyaosans~ xSirad uwodeben romans an poemas. orive<br />
definicia zogadi da arazustia. misi poemad moxsenieba mxolod garegnul formaze miTi-<br />
Tebaa da Sinaarsis Sesaxeb arafers gveubneba. zogierTi mas saraindo poemad miiCnevs (n. mari,<br />
SiSmariovi, p. ioseliani, z. avaliSvili). es gansazRvrebac miuRebelia, radgan `vefxistyaosnis~<br />
gmirebi ver moTavsdebian evropuli rainduli ordenis zneobrivi kodeqsis CarCoSi.<br />
rusTaveli xatavs namdvili adamianuri grZnobebis mqone personaJebs, romelnic zogjer<br />
patronymobis kodeqssac arRveven.<br />
al. baramiZes yvelaze ufro srulyofilad miaCnia al. cagarelis formulireba: `romantikul-gmiruli<br />
poema~ (ix. kreb. `SoTa rusTvels~, 1966).<br />
a. quriZis azriT, rusTavelis poemisTvis amomwuravi gansazRvrebis moZebna SeuZlebelia,<br />
vinaidan cnobili Janrobrivi formulirebani ver iteven masSi asaxuli adamianuri cxovrebis<br />
mravalferovnebasa da Txzulebis Tematur-ideur motivebs. g. a.<br />
767. Salva SavelaSvili<br />
ras niSnavs `SekveTili~?<br />
gaz. `Tbilisi~, 1977, 22 seqt., № 223, gv. 3.<br />
avtori aRniSnavs, rom am sityvas yuradReba miaqcia g. SatberaSvilma. man daimowma iese<br />
baraTaSvilis teqsti da `SekveTili~ ganmarta rogorc SeCveuli, daaxloebuli, SeTvisebuli.<br />
am sityvas igive mniSvneloba aqvs leCxumSi, imereTSi, xevSi (yazbegis r.) da iTqmis<br />
Svilis an sxva Zalian axloblis mimarT. `vefxistyaosanSi~ samjer gvxvdeba am sityvis zmnuri<br />
forma (`ama ymaman SemikveTa~, 609,1; `gilizRebs da SegikveTebs~, 108,2; `SevekveTe, gavesule~,<br />
1138,4) da yvela konteqsti swored SeCvevas, Seyvarebas gulisxmobs. gamoTqmas `SevekveTe,<br />
gavesule~ S. SavelaSvili ase `Targmnis~: ise SeveCvie, ise SeveTvise, rom Cemi sulic imas<br />
SevuerTe, erTarsebad viqeciTo. g. a.<br />
251
768. rafiel SamelaSvili<br />
vefxistyaosnis enis sakiTxebi<br />
Tb., 1977, 174 gv.<br />
wigni gamocemulia rogorc damxmare <strong>literatura</strong> umaRlesi saswavleblebis studentebisaTvis,<br />
Sedgeba Sesavlisa da sami Tavisagan.<br />
SesavalSi _ `vefxistyaosnis~ enis TaviseburebisaTvis (gv. 4-13) avtori ganixilavs metyvelebis<br />
kulturisa da mxatvruli, poeturi stilis sakiTxebs.<br />
I TavSi — leqsikologiis zogierTi sakiTxi pomaSi (gv. 14-54) warmodgenilia: sinonimebi,<br />
omonimebi, antonimebi; ucxouri leqsika — somxuri, arabuli, sparsuli, berZnuli, laTinuri<br />
enebidan Semosuli sityva-cnebebi da terminebi, romlebic gamoyenebulia `vefxistyaosanSi~.<br />
naCvenebia sxvadasxva afiqsis saSualebiT sityvaTwarmoebis magaliTebi.<br />
II TavSi — terminologiuri leqsika `vefxistyaosanSi~ (gv. 55-139) ganxilulia: literaturuli,<br />
pedagogiuri, iuridiuli, teqnikuri, samxedro da sportuli terminologia.<br />
III Tavi exeba gramatikuli wyobis sakiTxebs, mag.: saxelobiTi brunvis niSnad xmovanfu-<br />
Zian saxelebSi i-s xmareba (erTai, cotai da misT.); -Zi nawilaki da misi mniSvneloba; tmesi da<br />
mis gamosaxatavad ve, ca, mca, viT, re nawilakebis gamoyeneba; tmesis funqcia taepSi marcvalTa<br />
raodenobis regulirebasa da bgeraTa harmoniulobis (aliteraciis) SeqmnaSi.<br />
wigns erTvis bibliografia `vefxistyaosnis~ enis sakiTxebze, romelic Seicavs 255<br />
erTeulis (wignis, gamokvlevis, werilis) dasaxelebas. g. a.<br />
769. akaki SaniZe<br />
poemis erTi taepis gamarTvisaTvis<br />
gaz. `SoTaoba~, iyalTo, 1977, oqtomberi, gv. 9.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ erTi, saeWvo Sinaarsis mqone striqoni ase<br />
gaaswora: `eama qeba vadisa, xeliT mZled danamWirisa~ (691,3), rac amas niSnavs: avTandils<br />
eama, rom moismina misi xmlis vadis qeba, vadisa, romelic mZled eWira yovelTvis (`lit. saq.~,<br />
1962, № 48; agr. wignSi: `vefxistyaosnis sakiTxebi~, 1966).<br />
a. SaniZe sinanuls gamoTqvams, rom misi gasworeba ar gaiziares poemis akademiuri teqstis<br />
damdgeni komisiisa da saiubileo (1966 w.) gamocemebis redaqciebSi da kvlav dabeWdes<br />
xelnawerebis (mcdari) wakiTxva:<br />
`eama qeba vardisa, brolisa ganaWvirisa~ (682,3). g. a.<br />
770. guram SaraZe<br />
isev e. w. rusTvelis ucnobi portretis gamo<br />
Jur. `macne~, els, 1977, № 2, gv. 128-144.<br />
naSromis avtori exmaureba ivane lolaSvilis narkvevs rusTvelis e. w. `meoTxe portretis~<br />
Sesaxeb (`macne~, 1977, № 1) da miuTiTebs masSi arsebul zogierT faqtobriv Secdomaze.<br />
g. SaraZe dokumenturad asabuTebs, rom `Илл. газета~-Si (1872, № 28) gamoqveynebuli werilis _<br />
`qarTuli <strong>literatura</strong> da misi warmomadgenlebi XVIII saukunemde~ _ avtoria ara qarTveli<br />
mecnieri da publicisti nikoloz berZeniSvili, aramed rusi Jurnalisti nikoloz petres<br />
Ze boCarovi. rusTvelis nayalbev portretze miwerili inicialebi Р.У. gulisxmobs mxatvargravior<br />
roza utrofs, romelsac gazeTSi dasabeWdad gaumzadebia gayalbebuli suraTis asli.<br />
i. lolaSvili marTalia imaSi, rom `Илл. газета~-Si dabeWdil suraTze gamosaxulia ara<br />
poeti SoTa rusTaveli, aramd Sah-sulTan-huseini (1694-1722) da, rom es portreti gadaRebulia<br />
ninowmindis XVIII s-is sigelidan, Tumca mkvlevari kvlav cdeba, rodesac sigelis ganmaaxlebels,<br />
daviT imamyulixans, erekle pirvelis (nazaralixanis) ukanono Svilad (sparsi qalisagan)<br />
moixseniebs. sinamdvileSi daviTi iyo erekle I-isa da misi meuRlis, ana ColayaSvilis,<br />
kanonieri Ze. g. a.<br />
252
771. petre Saria<br />
SoTa rusTaveli da gotfrid strasburgeli<br />
`poezia da stilistika~, literaturis Teoriisa da esTetikis sakiTxebi,<br />
krebuli X, Tb., 1977, gv. 3-62.<br />
avtoris azriT, am ori mwerlis Semoqmedebis SedarebiTi ganxilvis safuZvels qmnis maTi<br />
samoRvaweo periodebis qronologiuri siaxlove, socialuri wyobisa da sazogadoebriv ur-<br />
TierTobaTa msgavseba da TxzulebaTa Tematika — orive nawarmoebi, rusTavelis `vefxistyaosani~<br />
da g. strasburgelis `tristan da izolda~, aRiarebulia sasiyvarulo poemebad.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom gotfrid strasburgelis cxovrebasa da moRvaweobaze cnobebi<br />
iseve mwiria, rogorc rusTavelze. misi saxeliT moRweulia erTaderTi poeturi nawarmoebi<br />
`tristan da izolda~. amitom mwerlis msoflmxedvelobaze, mis socialur-politikur Sexedulebebze,<br />
esTetikasa da eTikaze msjeloba emyareba TxzulebaSi aRweril ambebs, persona-<br />
Jebis xasiaTebs, maT miznebsa da moqmedebas.<br />
kvlevis Sedegebs avtori ase ajamebs: g. strasburgelis poema Tumca mniSvnelovnad gansxvavdeba<br />
rusTavelis poeturi samyarosgan, mainc gotfridi SeiZleba miviCnioT dasavleT<br />
evropis Sua saukuneebis did poetebs Soris rusTavelis yvelaze ufro monaTesave Semoqmedad.<br />
aRsaniSnavia, rom orive mkveTrad emijneba kurtuaziul tradicias siyvarulis bunebis<br />
gagebaSi, orivesTan WeSmaritia mxolod `gulidan momdinare~ siyvaruli, miCneuli<br />
orives mier bednierebis umaRles wyarod; orive poets mxolod amqveyniuroba miaCnia adamianis<br />
bedniereba-ubedurebis erTaderT arenad da orives mier ignorirebulia adamianis<br />
saiqio bedniereba.<br />
gansxvavebis mxriv mTavaria eTikuri aspeqti: Tu rusTavelTan sikeTe, siyvaruli, patiosneba,<br />
megobroba da samraTlianoba adamianuri yofierebis umaRlesi zneobrivi sawyisebia,<br />
strasburgelis poemaSi yvela es sawyisi gaufasurebulia. wina planze dayenebulia piradi<br />
interesi, ris misaRwevadac iyeneben eSmakobas, sicrues, farisevlobas. `tristan da izoldaSi~<br />
saerTod ar Cans megobrobis motivi, romelic erT-erTi wamyvania `vefxistyaosanSi~<br />
da miCneulia adamianTa urTierTobis mTavar regulatorad. g. a.<br />
772. p. Saria<br />
replika<br />
Jur. `ganTiadi~, 1977, № 6, gv. 139-148.<br />
`replika~ mimarTulia avtoris wignze (1976 w.) al. baramiZis mier gamoqveynebuli recenziisadmi<br />
(`ganTiadi~, 1977, № 2). avtori iziarebs recenzentis zogierT SeniSvnas, zogierTis<br />
gamo ki iZleva damatebiT ganmartebebs da Tavisi debulebebis dasabuTebas. msjeloba Seexeba<br />
iseT problemebs, rogoricaa: siyvarulisa da megobrobis urTierTmimarTeba, Zmadnaficoba,<br />
RmerTis rusTveliseuli gageba, kreacionizmis arsebobis usafuZvloba `vefxistyaosanSi~,<br />
personaJebis urTierTmsgavseba da Taviseburebani maTi emociuri ganwyobis, sulieri<br />
simtkicisa da dasaxuli miznis ganxorcielebisaTvis saWiro brZolis unaris mixedviT,<br />
sufizmis sakiTxi nizami ganjelis poeziaSi da sxv. g. a.<br />
773. s. Sulci<br />
vin iyvnen qajebi?<br />
gaz. `sabWoTa oseTi~, 1977, 14 ivlisi; №136, gv. 4; `sabWoTa aWara~, 1977, 19 ivlisi, № 140, gv. 4.<br />
saqinformis korespondenti asaxelebs `vefxistyaosanSi~ xsenebuli `qajebis~ Sesaxeb<br />
arsebul mosazrebebs da maTgan sarwmunod miiCnevs istorikos Tamaz natroSvilis mtkicebas,<br />
rom rusTaveli `qajebSi~ gulisxmobs asasinebs, anu mulidebs, XI-XII saukuneebSi iranSi<br />
warmoSobili religiuri seqtis momxreebs, romelTa mizani iyo Turq-seljukTa batonobis<br />
damxoba. isini iyenebdnen politikuri teroris meTods, Tavisi fanatizmiT, gabeduli moqmedebiTa<br />
da sastiki mkvlelobebiT cnobili iyvnen muslimanur qveyensa da evropaSi. g. a.<br />
253
774.zina Ciqovani<br />
aRzrda-ganaTlebis sakiTxebi `vefxistyaosanSi~<br />
Tb., 1977, 26 gv.<br />
broSura gamocemulia saqarTvelos saxelmwifo fizikuri kulturis institutis grifiT.<br />
manqanaze nabeWdi teqsti gamravlebulia rotaprintiT 500 calad.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ personaJebis umetesoba ganaTlebuli, Wkviani<br />
da srulyofili pirovnebani arian. poemaSi dasmulia harmoniulad ganviTarebuli adamianis<br />
aRzrdis problema. rusTavelis azriT, srulyofil pirovnebas, `brZens~, ara marto goneba<br />
aqvs ganviTarebuli, mas gamomuSavebuli aqvs mtkice nebisyofa da SeuZlia miRebuli codna-<br />
Cvevebis praqtikulad gamoyeneba.<br />
gonebrivi ganaTleba, poetis azriT, `sibrZnis~ dauflebas niSnavs, romelic samyaros kanonzomierebis<br />
Secnobis gzas warmoadgens. es Sexeduleba mkveTrad upirispirdeba imdroindel<br />
religiur Tvalsazriss. poemis gmirebis moqmedebis magaliTze naCvenebia progresuli, maRaleTikuri<br />
da humanuri idealebis mqone pirovnebaTa aRzrdis gzebi da saualebani. g. a.<br />
774a. S. CijavaZe<br />
hiperbolis klasifikaciis sakiTxisaTvis<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 42-44 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
hiperbola, anu mxatvruli gazviadeba SemoqmedebiTi fantaziis produqtia. is xSirad<br />
iyenebs epiTetis, Sedarebis, metaforisa da alegoriis formebs.<br />
rusTavelis poemaSi funqcia-daniSnulebis, anu Sinarsis mixedviT gvxvdeba Semdegi<br />
saxis hiperbolebi: 1. fizikuri siZlieris gamomxatveli, 2. sivrcis, farTobis, 3. mwuxarebis<br />
an sixarulis, 4. silamaze-mSvenierebis, 5. erTgulebis, 6. wesrigisa da samarTlianobis, 7.<br />
siswrafis maCvenebeli da sxv.<br />
`vefxistyaosanSi~ ar gvxvdeba simaxinjis, pornografiuli da groteskul-komikuri<br />
hiperbolebi. g. a.<br />
775. aleqsi WinWarauli<br />
diax, 1113!<br />
Jur. `ciskari~, 1977, № 5, gv. 153-154.<br />
avtori exmaureba r. patariZis werils (`lit. saq.~, 1976, № 3), romelSic `vefxistyaosnis~<br />
1113-e strofi (`baRsa Sigan saTamaSod...~) yalbad aris miCneuli. mkvlevari ganixilavs r. patariZis<br />
argumentebs da maT subieqtur Tvalsazrisad da umarTebulod miiCnevs. misi azriT,<br />
am strofsa da mis momijnave strofebs Soris araa Sinaarsobrivi winaaRmdegoba; piriqiT,<br />
saeWvod miCneuli strofi azrobrivad akavSirebs mis win mdgom da momdevno strofebs.<br />
`mxatvruli TvalsazrisiT strofi mdareao~ - amis sabuTad r. patariZe arazust riTmas<br />
asaxelebs, magram amiT strofis siyalbe ver damtkicdeba. aq gariTmulia mosazRvre taepebi.<br />
I-II (Jamsa — xamsa) da III-IV (xmasa — Tmasa). aseTi riTmebi rusTavels sxva strofebSic aqvs.<br />
avtoris daskvniT, 1113-e strofi rusTveliseulia da poemis teqstSi misi yofna-aryofnis<br />
sakiTxi ar unda dadges. g. a.<br />
776. levan WrelaSvili<br />
SoTa rusTavelis meoTxe portreti<br />
Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 151-175.<br />
mkvlevari wers, rom cnobilia SoTa rusTavelis sami portreti: 1) `vefxistyaosnis~ e.w.<br />
`zazaseuli~ xelnaweridan, 2) poemis 1646 wlis TavaqaraSviliseuli nusxidan, 3) ierusalimis<br />
254
jvris monastris freska. arsebobs meoTxe portreti, romelsac zogierTi rusTavelis gamosaxulebad<br />
miiCnevs. gagarinis albomSi (1847 w.) mas laTinurad miwerili aqvs: `Sahabasi~; igive<br />
portreti d. b. gruzinskis arqividan gamoaqveyna publicistma `Н.Б.~-m rusul ilustrirebul<br />
gazeTSi 1872 w. (№ 28). mas qarTulad (xucurad da mxedrulad) da rusulad (beWdurad)<br />
aweria: `SoTa rusTaveli~, 1913 wels dabeWda z. WiWinaZem rogorc `arCil mefe~, xolo 1914<br />
wels s. kakabaZem miiCnia Sah-sulTan-huseinad.<br />
l. WrelaSvilis azriT, am suraTze daxatulia SoTa rusTaveli.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul enaze (ix. gamoxmaureba, anot. № 751). g. a.<br />
1978 weli<br />
777. Salva adeiSvili<br />
rusTavelis kavSiri Zvel berZnul filosofiasTan<br />
Jur. `macne~, filosofiis... seria, 1978, № 4, gv. 45-53.<br />
rogorc avtori wers, rusTavelis kavSiri Zvel berZnul filosofiasTan udavoa. is aris<br />
kritikuli da ara mibaZviTi. aris msgavsebac da dapirispirebac. erT-erTi problma berZeni<br />
filosofosebisTvis iyo umaRlesi wesrigis idea. maT Tavidanve gaaCries da gaTiSes adamianis<br />
grZnoba da goneba da garesamyaros SemecnebaSi upiratesoba mianiWes gonebas, romlis mixedviT<br />
samyaro unda iyos da aris kidec kargi, saukeTeso yvela SesaZlebels Soris. is unda<br />
iyos mowesrigebuli, erTiani srulyofili. amis miRweva maT SesaZleblad miaCndaT adamianis<br />
mier materialuri moTxovnilebebisa da vnebebis daTrgunviT.<br />
Sua saukuneebis qristianobam miiRo da praqtikaSi danerga amgvari metafizikuri wesrigis<br />
filosofiuri idealebi — samonastro komunebsa da gandegilebis yofaSi.<br />
rusTaveli aRiarebs, rom filosofiis sagani aris es grZnobadi qveyana. masSic aris umaRlesi<br />
wesrigi, oRond ara TavisTavad, Cvengan damoukideblad, stiqiurad, aramed damokidebulia<br />
Cvenze, Cveni gonebis Teoriul da praqtikul unarze.<br />
berZenma filosofosebma uaryves RmerTebis rwmena, radgan imdroindel sazogadoebaSi<br />
miTologiur RmerTebs aRar hqondaT avtoriteti, aRar Canda am RmerTebis iseTi aqtiuri monawileoba<br />
adamianebis cxovrebaSi, rogorc es homerosma asaxa Tavis poemebSi.<br />
rogorc Cans, adamianis gonebis damoukideblobisa da umaRlesobis idea rusTavelma miiRo<br />
Zveli berZeni filosofosebisagan. poemis siuJeti man Seadgina mxolod adamianebis urTier-<br />
Tobis doneze, RmerTebis monawileobis gareSe. mis TxzulebaSi rCeuli pirovnebani TviTon<br />
arian zeciuri mnaTobebis sworni.<br />
erTi mniSvnelovani sxvaoba: homerosis poemebis gmirebi zrunaven mxolod TavianT Tavze,<br />
pirad keTildReobaze, pativze, qonebasa da didebaze. sxvaTa Soris, RmerTebic ar arian didi<br />
mzrunvelebi adamianebze; maT hyavT amorCeuli pirovnebani, romelTac exmarebian brZolasa<br />
Tu sxva gasaWirSi. maSindeli rwmeniT, yvelaferi bedisweras emorCileba da adamianic unda<br />
Seurigdes Tavis beds.<br />
rusTavelma amas daupirispira Tavisi idea: sazogadoebrivi cxovrebis gonivrulad mosawyobad<br />
saWiroa zrunva ara mxolod TavisTavze, aramed gasaWirSi myof yovel adamianze. mis<br />
poemaSi amis saukeTeso magaliTs iZlevian TinaTini da avTandili. g. a.<br />
778. giorgi arabuli<br />
nanuCas vinaobis Sesaxeb<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III<br />
resp. samecniero konferencia, moxs. Tezisebi, Tb., 1978, gv. 19.<br />
1. rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si cnobilia `vefxistyaosnis~ interpolatori vinme<br />
nanuCa, magram daudgenelia misi cxovrebis dro, saqmianoba da `Rvawli~ rusTavelis poemis<br />
SevsebaSi.<br />
255
2. axlad moZiebuli saarqivo masalebiT momxsenebeli azustebs, rom es pirovneba aris<br />
me-16 saukunis bolosa da me-17 saukunis pirvel naxevarSi mcxovrebi manuCar ciciSvili,<br />
romelic saxlTuxucesis Tanamdebobaze iyo rostom mefis dros, me-17 s-is 30-40-ian wlebSi. n.r.<br />
779. aleqsandre baramiZe<br />
narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan<br />
VII, Tb., `mecniereba~, 1978.<br />
sxva naSromebTan erTad wignSi dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvlevebi:<br />
1. vefxistyaosnis akademiuri teqstis gamosacemad momzadebis Taobaze (gv. 5-25). exeba<br />
teqstis damdgeni komisiis muSaobis principsa da poemis teqstSi Setanil zogierT cvlilebas.<br />
2. rusTvelis dasacavad (gv. 26,39). pirveli publikacia _ `mnaTobi~, 1973, № 12, gv. 127-132,<br />
ix. anot. № 742.<br />
3. erTi axali <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromis gamo (gv. 40-56). ix. anot. № 781.<br />
4. vefxistyaosnis ingoroyvaseuli gamocema (gv. 57-73). gamokvleva exeba `vefxistyaosnis~<br />
1970 wlis gamocemas p. ingoroyvas redaqciiT. avtori kritikulad ganixilavs p. ingoroyvas<br />
narkvevs rusTvelis biografiisa da poemis prologis strofuli Sedgenilobis Sesaxeb.<br />
ix. anot. № 781.<br />
5. rusTvelis ierusalimuri suraTis gamo (gv. 74-78). ix. anot. № 690.<br />
6. xma warsulidan (gv. 79-90). ix. anot № 690.<br />
7. Язык поэтической метафоры и вопрос о датировьке поэмы “Витязь в барсовой шкуре” (gv. 91-<br />
96). ix. anot. № 472.<br />
8. sakvalifikacio rusTvelolgiuri Sromebi:<br />
a) recenzia ivane gigineiSvilis sadoqtoro disertaciaze: vefxistyaosnis enisa da teqstis<br />
kritikis ZiriTadi sakiTxebi (gv. 97-108), ix. anot. № 782; b) recenzia sargis caiSvilis<br />
sadoqtoro disertaciaze: `vefxistyaosnis~ teqstis istoria (gv. 108-125). g. a.<br />
780. al. baramiZe<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis gamosacemad momzadebis Taobaze<br />
wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan, VII, Tb., 1978, gv. 5-25.<br />
werilSi saubaria `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisiis muSaobaze, mis<br />
principebsa da miznebze. avtori aRniSnavs, rom dasaxelebuli komisia muSaobs 1963 wlidan<br />
akad. giorgi wereTlis mier SemuSavebuli principebisa da gegmis mixedviT. mogvianebiT (1974<br />
wlidan) komisiis saqmianobaSi moxda zogierTi cvlileba. kerZod, _ sistematurad ibeWdeba<br />
Jurnal `macneSi~ (els) mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi da dadgenili teqsti. poemis teqst-<br />
Tan erTad qveyndeba misi sityva-sityviTi adekvaturi Targmani Tanamedrove saliteraturo<br />
qarTulze. mkvlevari asabuTebs aseTi Targmanis aucileblobas saTanado magaliTebiT.<br />
werilSi aRniSnulia is gasworebebi, romlebic mTavarma redaqciam Seitana poemis teqstSi.<br />
cvlileba, calkeuli sityvebis garda, Txzulebis stroful Sedgenilobasac Seexo. magaliTad,<br />
CanarTebad iqna aRiarebuli da poemis ZiriTad teqsts gamoaklda strofebi:<br />
№ 70 — kvla brZana: mona Tormeti SevsxaT CvenTana mareblad...<br />
№ 150 — esea mona Sermadin, zemoTca saxeldebuli...<br />
№ 191 — Tavs uTxra: mokve, gijobso sicocxles augiansa...<br />
poemis ZiriTad teqsts daubrunda wina gamocemebSi uaryofili xuTi strofi:<br />
№№: 304 — kacman viT hpovos...<br />
305 — magra RmerTman mowyaleman...<br />
320 — asmaT, miTxrobdi, raca scna...<br />
323 — wigni wignsa ecemoda...<br />
330 — ra mindors Sevjdi...<br />
mkvlevari exeba `dionosisa~ da `ezros~-is vinaobis problemas, Tumca mas jerjerobiT<br />
kvlav gadauWrelad Tvlis. g. a.<br />
256
781. al. baramiZe<br />
`vefxistyaosnis~ ingoroyvaseuli gamocema<br />
wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan, VII, Tb., 1978, gv. 57-73.<br />
werili exeba rusTvelis Txzulebis 1970 wlis gamocemas, romelsac axlavs p. ingoroyvas<br />
gamokvlevebi: `SoTa rusTaveli~ (gv. 7-169); `vefxistyaosnis Sesavali da boloTqma~ (gv. 409-459);<br />
`SoTa rusTavelis axlobelni: SoTa da cotne dadiani, poeti qali borena~ (gv. 461-482).<br />
recenzenti aRniSnavs, rom p. ingoroyvas awindeli monografia `SoTa rusTaveli~ misi<br />
`rusTvelianasa~ da `rusTvelianas epilogis~ Semcirebul-SekumSuli redaqciaa rigi arsebiTi<br />
xasiaTis cvlilebebiT. mkvlevari yuradRebas amaxvilebs im momentebze, romlebic adrec<br />
dausabuTebeli iyo da axal narkvevSic sadavod rCeba. kerZod, miuTiTebs, rom p. ingoroyva<br />
kvlav bejiTad acxadebs: `yvelaze adrindeli Cven dromde moRweuli dedani vefxistyaosnisa<br />
aris vaxtangiseuli dedani, romlis pirvelwyaro XIV saukunis pirvel naxevars<br />
ekuTvnis~ (gv. 435). es gancxadeba namdvilad safuZvels moklebulia.<br />
poemis `dasawyisSi~ p. ingoroyvam `kari mijnurobisa~ (strofebi 11, 20-27) deklaraciulad<br />
gamoacxada danarTad. misi azriT, Sesavlis es nawili ekuTvnis rusTavelis skolis<br />
ucnob poets, romelmac SoTas gardacvalebis Semdeg mis poemas daurTo Sesavali.<br />
gamokvlevis axal variantSi p. ingoroyvam TiTqmis uarhyo SoTas maniqevelobis Teoria.<br />
amis gamo moixsna `vefxistyaosnis~ ucxoeTSi daweris Tvalsazrisic.<br />
recenzenti SeniSnavs: adrindel gamokvlevebSi p. ingoroyva cdilobda, ase Tu ise,<br />
daesabuTebina Tavisi mosazrebani SoTas biografiaze. aq ki yvelaferi isea warmodgenili,<br />
TiTqos monaTxrobi iyos ucilobeli WeSmariteba. igi uyuradRebod tovebs da gverds uvlis<br />
qarTveli istorikosebis kvalificiur kritikas. g. a.<br />
782. al. baramiZe<br />
ivane gigineiSvilis `vefxistyaosnis~ enisa da<br />
teqstis kritikis ZiriTadi sakiTxebi<br />
wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan, VII, Tb., 1978, gv. 97-108.<br />
esaa recenzia iv. gigineiSvilis naSromze, romelic filologiis mecnierebaTa doqtoris<br />
xarisxis mosapoveblad iyo wardgenili 1975 wels.<br />
recenzenti aRniSnavs, rom naSromi ajamebs da azogadebs ivane gigineiSvilis xangrZliv,<br />
sistematur kvleva-ZiebiTs saqmianobas rusTvelologiis dargSi.<br />
wignSi dasabuTebulia, rom `vefxistyaosnis~ enas axasiaTebs rogorc Zveli qarTuli saliteraturo<br />
enis, ise axali qarTulis niSnebi. poemaSi Zveli da axali qarTulis normebi moipoveba<br />
paralelurad. sityvaTa wyobis sakiTxSi ki `vefxistyaosani~ aRar warmgvidgens Zveli<br />
qarTulis normebs, igi principulad axal qarTuls ekedleba.<br />
recenzentis dakvirvebiT, iv. gigineiSvili Tavis mosazrebebs poemis ama Tu im adgilis gasworebis<br />
Taobaze yovelTvis teqstis faqizi analizis gziT asabuTebs. motanilia sailustracio<br />
magaliTebi: ... mimawvine — mimawine (354,3); `margaliti arvis mihxvdes usasyidlo uvaWrelad~<br />
(161,3); `Sen veras irgeb, me gargeb...~ (931,4).<br />
recenzents udavod da zustad miaCnia ganmartebani sityvebisa da cnebebisa: wvergamo,<br />
uaugo, Cxnde, winamdgomeli, winaSemdgomeli, winamwoli, sawolis mekre, RmerTman aSoros<br />
da sxv.<br />
al. baramiZis zogadi daskvniT, `es Sroma namdvilad pirvelxarisxovani gamokvleva da<br />
mSvenivrad dawerili monografiaa~. g. a.<br />
783. al. baramiZe, s. caiSvili<br />
viTom CanarTia?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 23 ivnisi, № 25, gv. 3.<br />
werili exeba `vefxistyaosnis~ 1113-e strofs. `baRsa Sigan TamaSobad saRamosa gave Jamsa..:~,<br />
romelsac r. patariZe CanarTad miiCnevs. replikis avtorebi ar iziareben r. patariZis<br />
257
argumentacias; imowmeben agreTve al. WinWaraulis werils (`ciskari~, 1977, № 5), romelSic<br />
usafeZvlod aris miCneuli am strofis ZiriTadi teqstidan amoRebis moTxovna. g. a.<br />
784. rusudan barbaqaZe<br />
`vefxistyaosani~ da Sua saukuneebis literaturuli tradiciebi<br />
feriTi sistemis gaazrebis TvalsazrisiT<br />
Jur. `macne~ (els), 1978, № 3, gv. 59-72.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ feri ideaTa mxatvruli gamosaxvis erT-erT<br />
uZiriTades saSualebas warmoadgens. feris fenomens poemaSi gaaCnia rogorc mxatvrulesTetikuri,<br />
ise simboluri mniSvnelobebi.<br />
ferebi sxvadasxva saSualebebiTa da xerxiTaa gadmocemuli: gamoyenebulia rogorc neitraluri,<br />
ise speqtruli ferebi. gansakuTrebul rols asrulebs `metaforuli ferwera~.<br />
poemis mxatvrul sistemaSi sixSiris mxriv Savi, TeTri da wiTeli ferebi gamoirCeva.<br />
ferTa simboluri mniSvnelobani`vefxistyaosanSi~ stabilur xasiaTs atareben, magram<br />
Savi, wiTeli da yviTeli ferebi gaorebuli saxiTaa warmodgenili — isini xar pozitiur<br />
emociebs iwveven, xan — negatiurs. danarCen ferTa mniSvnelobebi stabiluria.<br />
mkvlevari fiqrobs, rom nawilobriv SeiZleba aixsnas msgavseba-siaxlove `vefxistyaosnisa~<br />
da `visramianis~, agreTve nizamis poemebis feriT sistemebs Soris. g. a.<br />
785. roland beriZe<br />
SoTa rusTavelis `ritmuli svla~<br />
almanaxi `rusTavis CiraRdnebi~, № 5, Tb., 1978, gv. 210-224.<br />
narkvevi exeba rusTvelis metruli sistemis erTi sakiTxis garkvevas. rogorc avtori wers,<br />
`vefxistyaosnis dabal SairSi, giorgi wereTlis azriT, mudmivi prosodiuli sidideebia<br />
5- da 3-marcvliani segmentebi. maT Soris gadis sityvaTgasayari, anu mcire cezura, romelsac<br />
sityva ver gadalaxavs. amitom `xuTmarcvliani segmentis Semcvel naxevarkaredSi ar SeiZleba<br />
gvqondes mimarTeba [...] 2-4-2, radgan `sityva ar SeiZleba or an sam segments Soris ganawildes~<br />
(`metri da riTma... 1973, gv. 33).<br />
am mtkicebis miuxedavad rusTavelis poemaSi namdvilad arsebobs dabalSairuli taepi,<br />
sadac gvxvdeba mimarTeba 2-4-2. esaa 202,4: asre sulTqmiT da vaebiT // miT varT / cremlisaca<br />
/ deniT. motanili taepis struqtura ar eTanxmeba g. wereTlis mtkicebas, rom dabal SairSi<br />
`sityvaTgasayari sammarcvlian da xuTmarcvlian segmentebTan iqmneba~.<br />
mkvlevris dakvirvebiT, aRniSnul saleqso striqonSi sityvas cremlisaca meore maxvili<br />
uCndeba bolo marcvalze, es maxviliani nawilaki uerTdeba momdevno sityvas, romelsac<br />
sakuTar maxvils akargvinebs: crevmlisa cav+deniT.<br />
aRniSnuli movlenidan ori daskvna keTdeba:<br />
1. `gamonaklisi~ ewinaaRmdegeba segmentebis Teorias (`vefxistyaosnis~ silaburobis poziciebidan).<br />
2. `gamonaklisi~ adasturebs kanons (`vefxistyaosnis~ silabur-tonurobis poziciebidan).<br />
amasTanave erTxel kidev dasturdeba a. gawerelias azri, rom `qarTul klasikur leqsSi<br />
maxvilis gadaadgileba ueWveli faqtia~, rom `terfebis sazRvrebi yovelTvis ar emTxvevian<br />
sityvebis sazRvrebs~. g. a.<br />
786. SoTa gogatiSvili<br />
`vefxistyaosnis~ geografiuli terminologia<br />
Jur. `istoria, ... geografia skolaSi~, 1978, № 3, gv. 31-33.<br />
werilis avtoris azriT, `vefxsityaosanSi~ gamoyenebuli geografiuli terminebi or<br />
jgufad SeiZleba daiyos:<br />
258
1. terminebi, romlebic dResac iseve gamoiTqmis da igive mniSvnelobisaa. aseTebia: qveyana,<br />
mindori, veli, klde, gora, qedi, ru, xevi, kunZuli, Sara, qalaqi da sxva, romlebic axsnas ar<br />
saWiroebene.<br />
2. zogi termini mxolod kuTxur metyvelebaSia SemorCenili an sxva mniSvnelobiT ixmareba.<br />
mag.: kapani, tini, Rre, qvabi, borio, sofeli, aravi, tarosi, trama, maRribi, Suka.<br />
kapani amJamad ixmareba aWarasa da mesxeTSi, is cicabo, qvian adgils aRniSanvs. tini qarTlkaxeTSi<br />
dResac kldis aRmniSvnelad ixmareba. sabas ganmartebiT, tini aris `klde gamWvirvale,<br />
kacTa xorcis gamkveTi~. borio CrdiloeTis civi qaria, is xmeleTidan zRvisaken hqris.<br />
aravi samxreTis qaria (a. SaniZe), trama — vrceli, uSeni mindori; misi Sesatyvisebia: tramali,<br />
stepi, veli. maRribi arabuli sityvaa da dasavleTs niSnavs. maRribis qveynebs uwodeben<br />
alJirs, tunissa da marokos. g. a.<br />
787. mose gogiberiZe<br />
rusTaveli, petriwi, preludiebi<br />
gamoica avtoris rCeuli filosofiuri Txzulebebis IV tomad. wigni Seadgina da ganmartebani<br />
daurTo ioseb megreliZem, Tb., 1978.<br />
masSi dabeWdilia gamokvlevebi rusTavelsa da mis Txzulebaze: `SoTa rusTaveli da<br />
neoplatonizmi~, `rusTavelis msoflmxedvelobis saTaveebi~, `uzenaesi arsebis cneba `vefxistyaosanSi~,<br />
`rusTavelis esTetika~, `rusTavelis feris filosofia~.<br />
es naSromebi gamoqveynda 1961 wels m. gogiberiZis amave saTauriT gamocemul wignSi. ix.<br />
`bibliografiis~ II tomSi, anot. № 2829. g. a.<br />
788. ivane daviTiani<br />
axali Targmani ibadeba<br />
gaz. `komunisti~, 1978, 11 agv., № 188, gv. 4.<br />
werili exeba `vefxistyaosnis~ axali somxuri Targmanis Seqmnis cdas. avtori aRniSnavs<br />
s. bastamianis, v. terianisa da g. asaturis Rvawls am saqmeSi. misive TqmiT, 1966 wels wignad<br />
daibeWda poet ovanes karaianis mier Targmnili nawyvetebi da aforizmebi `vefxityaosnidan~.<br />
igi amJamadac ganagrZobs muSobas da miznad aqvs poemis sruli poeturi Targmanis gamoqveyneba.<br />
g. a.<br />
789. boris darCia<br />
vefxistyaosnis kezelianT xelnaweris tipis nusxebi<br />
Jur. `macne~ (els), 1978, № 1, gv. 39-55.<br />
avtori ganixilavs sam xelnawers: N (S3077), Y (H 740), A 1 (K 383), srulad aCvenebs maT<br />
variantul Taviseburebebs erTmaneTTan da sxva xelnawerebTan mimarTebiT da akeTebs Semdeg<br />
daskvnebs:<br />
1. N, Y da A 1 xelnawerebi erTmaneTs mihyveba, maT Soris gansxvaveba umniSvneloa da zogierTi<br />
saerTo Taviseburebac axasiaTebT. isini erTi redaqciisani arian, magram calke redaqciul<br />
jgufad maTi gamoyofa mizanSewonili ar aris, radgan erTiani redaqciuli niSnebi maT<br />
cota moepovebaT.<br />
2. SedarebiT Zvel redaqciul saxes unda icavdes A 1 , vinaidan igi yvelaze naklebad gamoiyofa<br />
rogorc Tavisi jgufidan, ise poemis sxva xelnawerebidan.<br />
3. Y-Si 1088(907) — 1098(917,1) da 1155(973,4) — 1166(983,1-3) strofebi aRdgenilia F-isa da<br />
mis mimdevari nusxebiseburad.<br />
4. A 1 -Si 1288(1104) — 1295(1111), 1345(1160) — 1352(1167) da 1449(1264) — 1456(1271) strofebi<br />
aRdgenilia 1810-ian wlebSi. sxva restavrirebuli strofebi, romlebic 1712 w. gamocemis teqsts<br />
mihyvebian, aRdgenilia svimon giorgis Ze kasraZis mier 1828 wels an momdevno uaxloes<br />
wlebSi. g. a.<br />
259
790. leila eraZe<br />
`vefxistyaosani~ azerbaijanulad<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 1 dek., № 48, gv. 3.<br />
avtori wers, rom gamoqveynda `vefxistyaosnis~ ahmed javadiseuli Targmani Turqul<br />
(azerbaijanul) enaze. es Targmani a. javadis gardacvalebis (1937 w.) Semdeg daikarga da mis<br />
ZebnaSi didi dro da energia daxarja mkvlevarma dilara alievam. bolosdabolos mTargmnelis<br />
arqivSi man miakvlia poemis Targmanis arabuli SriftiT daweril Sav pirs da kidev aTi<br />
weli moandoma mis Seswavlasa da gamosacemad momzadebas.<br />
wigni dabeWda baqos gamomcemloba `mecnierebam~ 46.000 tiraJiT, d. alievas vrceli winasityvaobiTa<br />
da SeniSvnebiT.<br />
rogorc recenzenti wers, ahmed javadis TargmanSi gardasul saukuneTa sunTqva gvesmis,<br />
magram arqaizmi arsad ar abnelebs frazas. mTargmneli grZnobs dednis arss, iziarebs<br />
mxatvrul saxeTa mTavar elementebs da TiTqmis yvelgan inarCunebs rusTavelis brZnuli<br />
aforizmebis Sinaarssac da formasac. g. a.<br />
791. Г. Тевзадзе<br />
Космология Руставели<br />
Солнечная система<br />
ix. wignis anot. № 827.<br />
Jur. `Лит. Грузия”, Тб., 1978, № 12, с. 113-135.<br />
792. revaz TvaraZe<br />
platoni qarTul naazrevSi<br />
Jur. `ciskari~, 1978, № 10, gv. 137-146.<br />
narkvevis mniSvnelovani nawili eTmoba SoTa rusTavelis mimarTebas platonis filosofiasTan.<br />
mkvlevris azriT, `vefxistyaosnis~ avtori platonis moZRvrebas eziara ara mxolod<br />
fsevdo-dionises, anu petre iberielis naSromebiT, aramed TviT platonis Txzulebebis<br />
uSualod gacnobiT. platonis moZRvrebaSi ZiriTadia samyaros mTlianobis problema:<br />
mTliani samyaro, mTliani saxelmwifo, mTliani adamiani — platonis es mkveTrad gamoxatuli<br />
ideali zedmiwevniT aqvs SeTvisebuli rusTavels. es Cans Tundac Semdegi striqonidan: `mze<br />
uSenod ver iqmnebis, raTgan Sen xar misi wili~.<br />
sayuradReboa pirdapiri Tanxvedra RmerTis gagebaSi, rogorc erTisa, uzenaesisa da mis<br />
gamoxatvaSi `mziani Ramis~ metaforiT (`he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad~). r. TvaraZis<br />
TqmiT, am taepis asaxsnelad areopagituli korpusi ar kmara. is uSualod platonis `kanonebidan~<br />
momdinareobs (X, 897). aseTivea sxva adgili: `vin sazRvarsa dausazRvrebs, zis<br />
ukvdavi RmerTi RmerTad~. aqac aucilebelia platonis Sexedulebis moSvelieba, romlis<br />
Tanaxmad, materia Tavisi bunebiT aris yovlad ganusazRvreli, gaurkveveli (`timeosi~, 48,e).<br />
misi buneba aris usazRvroeba da mxolod erTTan ziarebis wyalobiT eqmneba mas sazRvari<br />
da garkveuloba (`parmenide~, 156,d).<br />
momdevno striqonis wyaroc kvlav platonis Txzulebaa:<br />
`igi gahxdis wamisyofiT erTsa asad, assa erTad~.<br />
Sdr.: `RmerTs codnac eyofa da Zalac saimisod, raTa simravle erTianobad Serwyas da<br />
kvlav simravled ganfinos erTianoba~ (`timeosi~, 68,d).<br />
narkvevSi ganxilulia kidev sxva frazebi da cnebebi, romlebic adasturebs rusTavelis<br />
msoflmxedvelobis uSualo kavSirs platonis filosofiur naazrevTan. g. a.<br />
260
793. daviT kobiZe<br />
rusTvelisa da nizamis Semoqmedebis sakiTxebi<br />
wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, Tb., 1978, gv. 5-12.<br />
avtori aRniSnavs, rom poeturi metyvelebisa da romantikuli Txzulebebis saerTo<br />
xasiaTiT, iranel poetebs Soris rusTvelTan yvelaze axlo nizami dgas. nizamisa da rusTvelis<br />
nawarmoebTa, maTi mxatvruli azrovnebis gzebis Seswavla cxadyofs im garemoebas,<br />
rom rusTveli Rrmad icnobs ara marto `leil-majnunians~, aramed `xosrov-Siriniansac~.<br />
d. kobiZe msjelobs `xosrov-Sirinianisa~ da `vefxistyaosnis~ siuJetur-fabuluri urTierTdamokidebulebis<br />
Sesaxeb; gvacnobs zogierT mxatvrul Tqmasa da metaforas nizamis<br />
poemebidan, romlebic emsgavsebian da zogjer Tanxvdebian rusTveliseul mxatvrul Tqmebsa<br />
Tu metaforebs.<br />
avtoris azriT, rusTvelis im metaforebsa da Sedarebebs, romlebsac ki SeiZleba raime<br />
naTesaoba gaaCndes saerTod sparsul poeziasTan da, kerZod, nizamis SemoqmedebasTan, sul<br />
sxva gaazreba da ganlageba aqvs miRebuli, vidre sparsuli poeziis romelime qmnilebaSi.<br />
nizami aRmosavluri msoflmxvdelobis safuZvelzea aRzrdili. igi `leil-majnunianSi~<br />
sufizmis ideebiTaa datyvevebuli. rusTvelma poemis SesavalSive mogvca daZleva sparseli<br />
poetebisa, daZleva sufizmisa da sul sxvagvarad gaSala misi romani, vidre amas sparsuli<br />
literaturis tradiciebi moiTxovda. n. r.<br />
794. d. kobiZe<br />
ivane javaxiSvili da qarTul-sparsuli literaturuli urTierToba<br />
wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 20-32.<br />
werilis avtori miuTiTebs, rom iv. javaxiSvilis qarTul-sparsuli literaturuli ur-<br />
TierTobis StudiebSi gansakuTrebul yuradRebas ipyrobs misi msjeloba `vefxistyaosnis~<br />
ucxouri wyaroebis sakiTxebze.<br />
`vefxistyaosnis~ arc erT mkvlevars ise naTlad ar daudasturebia poemis qarTuloba,<br />
rogorc XI-XII saukuneebis istoriuli movlenebis Rrma analizis safuZvelze ivane javaxi-<br />
Svilma daadastura. misi azriT, `vefxistyaosani~ sparselebisadmi cxadi politikuri siZulviliT<br />
aris gamsWvaluli. dedaazriTa da politikuri mrwamsiT mas sparsuli araferi aqvs.<br />
d. kobiZe aRniSnavs, rom vaxtang VI mier sparseTSi `vefxistyaosnis~ siuJetis ver povnisa<br />
da iv. javaxiSvilis werilebis Semdeg erTxel da samudamod unda Sewydes mis sparsulobaze<br />
fiqri da kamaTi. zogi dResac sparsul literaturul ZeglebSi waawydeba SoTas msgavs sentencia-aforizmebs<br />
da fiqrobs, TiTqos `vefxistyaosnis~ avtors isini aRniSnuli wyaroebidan<br />
hqondes SeTvisebuli. n.r.<br />
795. d. kobiZe<br />
vefxistyaosnis zogierTi metaforisa da sityvis ganmartebisaTvis<br />
wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 33-44.<br />
1342-e strofSi ramdenime metaforuli saxea:<br />
avTandil dajda tirilad, tirs xmiTa SvenieriTa,<br />
yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs brolisa WeriTa;<br />
gaxeTqa lali, gaTlili, andamatisa kverTia,<br />
muniT wyaroni gamoCndes, Zowsa vamsgavse feriTa.<br />
mkvlevris ganmartebiT, aq yorani Savi Tmaa, brolis Weri — TiTebi, lali — saxe, andamatis<br />
kveri — muSti, Zowisferi wyaroni — gaxeTqili saxidan modenili sisxli.<br />
mkvlevari aRniSanvs, rom sityva ustarsa (axali gamocemiT — ostasra) ori sityvis Seer-<br />
TebiT aris miRebuli: usta (osTa, osTad) maswavlebels, moZRvars, agreTve xelosans niSnavs;<br />
sra sparsulSic da qarTulSic sasaxlis mniSvnelobiT ixmareba. irkveva, rom ustasra (an<br />
ostasra) sasaxlis moZRvars ewodeboda.<br />
261
d. kobiZis azriT, `vefxistyaosanSi~ xmarebuli sityva `riye~ sparsuli warmoSobisaa,<br />
sadac is `rig~ formiT dasturdeba da qviSas, RorRs, xreSs niSnavs. g. a.<br />
796. d. kobiZe<br />
rusTvelis msoflmxedvelobis sakiTxebi<br />
wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 46-58.<br />
avtori ganixilavs el. xinTibiZis naSroms `msoflmxedvelobiTi problemebi vefxistyaosanSi~.<br />
d. kobiZe aRniSnavs, rom el. xinTibiZe miznad isaxavs `vefxistyaosnis~ mxatvrul<br />
saxeTa filologiuri analizis safuZvelze axleburad gadaWras rusTvelis filosofiur<br />
SexedulebaTa ZiriTadi problemebi da SeZlebisdagvarad gansazRvros poetis adgili Sua<br />
saukuneebis azrovnebis istoriaSi. mkvlevari msjelobs konkretulad, saTanado masalis<br />
momarjvebiT. rusTvelis msoflmxedvelobis sakiTxebi axleburad, originalurad aris gadaWrili,<br />
rogoricaa, magaliTad, astrologiuri nakadi, sakiTxi uzenaesi arsebisa, eTikis problmebi,<br />
rusTvelis adgili Sua saukuneebis azrovnebis istoriaSi. am ZiriTadi problemebis<br />
ganxilvisas mas yuradRebis gareSe ar rCeba arc erTi wvrilmani sakiTxic ki da maTi mimoxilvis<br />
safuZvelze agebs sagulisxmo mecnierul naSroms, romelic TvalsaCino adgils daiWers<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis saTanado adgilebis gagebisa da misi avtoris msoflmxedvelobis<br />
kvlevis saqmeSi. n.r.<br />
797. d. kobiZe<br />
masalebi saT sityvis gagebisaTvis<br />
wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 113-126.<br />
mkvlevari wers: saT sityva gvxvdeba rogorc qarTul klasikur, ise aRorZinebis periodis<br />
ZeglebSi. is qarTulSi unda gaCeniliyo X-XII saukuneebSi, sparsul-arabuli enebisa da<br />
literaturis gavlenis Sedegad. rusTvelTan saTi igive giSeria, metaforulad is Sav fers<br />
gamoxatavs. amave mniSvnelobiT ixmareba qarTul `visramianSi~. sparsul xelnawerebSi misi<br />
Sesatyvisia `siÁah~ _ zogadad — Savi feri, siSave; an `Sabe~, rac Sav giSers niSnavs.<br />
d. CubinaSvilis azriT, saTi arabuli savadia, rac leqsikonebis CvenebiT, siSaves, Sav<br />
fers, wyvdiads aRniSanvs. n. maris mosazrebiT ki saTi aris sparsuli bossad (bussad, bessad)<br />
sityvis Tavmokvecili forma da niSnavs ara giSers (anu ayiys), aramed muqi wiTeli feris<br />
marjans (Zows).<br />
d. kobiZis azriT, `bossadis~ qarTul enaSi saTad gadmosvla SeuZlebeli ar aris. aseTi<br />
Tavmokvecili sparsuli sityvebi qarTulSi sxvac gvaqvs, oRond qarTul mwerlobaSi saTi<br />
damkvidrda Savi feris an Zvirfasi qvis, giSeris (da ara marjnis) aRmniSvnelad. g. a.<br />
797a. d. kobiZe<br />
vefxistyaosnis didi mkvlevari<br />
wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 59-62.<br />
werili eZRvneba prof. iustine abulaZis dabadebis asi wlisTavs. avtori wers: iust.<br />
abulaZe rusTvelis Semoqmedebis didi mkvlevari gaxldaT. man orjer (1914 da 1926 ww.) gamosca<br />
`vefxistyaosani~. TiToeul maTgans darTuli aqvs saTanado gamokvleva da samecniero<br />
aparati. mis mier Sedgenili leqsikoni erTvis poemis saiubileo (1937 w.) gamocemas.<br />
iustine abulaZes ekuTvnis `vefxistyaosnis~ rigi waryvnili adgilebis aRdgena da umar-<br />
Tebulo wakiTxvaTa gasworebani. n.r.<br />
262
798. levan menabde<br />
rusTveli ucxoeTSi<br />
Jur. `macne~, els, 1978, № 3, gv. 37-54.<br />
narkvevSi ganxilulia saberZneTSi, iugoslaviasa da SveicariaSi gamoqveynebuli masalebi<br />
rusTvelisa da misi Txzulebis Sesaxeb. mkvlevars angariSgasawevad miaCnia berZeni istorikosis<br />
f. grigoroviosis msjeloba imis Sesaxeb, rom damajerebuli araa gadmocema SoTa rusTvelis<br />
aTenSi swavlis Sesaxeb, vinaidan XII s-Si aTenSi ar iyo xelsayreli pirobebi swavlaganaTlebisaTvis.<br />
Zveli mematianeni albaT `erTmaneTSi ureven aTensa da aTonis mTas an konstantinopols,<br />
sadac XI s-is dasasrulidan, komnenebis mmarTvelobaSi, kvlav ayvavda bizantiis<br />
akademia.<br />
avtors aseve dausabuTeblad miaCnia g. panamixailos cnoba (kreb. `axali sioni~, 1905, II)<br />
rusTvelis ierusalimSi yofnis Sesaxeb, `igi yofila ubralo Txroba, gadmocemis Canaweri da<br />
ara saistorio pirvelwyaroebze damyarebuli Cveneba~.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom amJamad `vefxistyaosans~ berZnul enaze Targmnis mwerali<br />
ianis ricosi, agreTve gamosacemad mzadaa soxumeli pedagogis manolis mitafidis mier Sesrulebuli<br />
poeturi Targmani.<br />
rogorc mkvlevari wers, iugoslaviaSi rusTveli mis meore iubiles meSveobiT gaicnes.<br />
belgradis universitetis leqtorma m. sibinoviCma 1966 wels gamoaqveyna `vefxistyaosnis~<br />
nawyvetebis poeturi Targmani serbul-xorvatul enaze, momdevno wlebSi ki daasrula poemis<br />
Targmna. 1975 wels gamoqveynda poemis Semoklebuli poeturi Targmani slovenur enaze, Sesrulebuli<br />
t. pavCekis mier.<br />
1937 wlis dekemberSi Jenevis universitetSi aRiniSna `vefxistyaosnis~ 750 wlisTavi.<br />
saiubileo saRamoze sityvebiT gamovidnen saxelmwifo mrCeveli a. malSi, universitetis<br />
reqtori v. rapari, moxseneba waikiTxa x. SaviSvilma. rusTvelisadmi miZRvnili saRamos masalebi<br />
daibeWda krebulSi `SoTa rusTveli Jenevis universitetSi~ (Jeneva, 1963). r. noikomma<br />
da k. Cxenkelma mniSvnelovani adgili dauTmes `vefxistyaosans~ maT mier germanul enaze<br />
Targmnili `visramianis~ bolosityvaobaSi (1957 w.).<br />
1974 wels r. noikomma gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ Semoklebuli germanuli Targmani,<br />
romelsac daurTo vrceli istoriul-literaturuli narkvevi.<br />
l. menabde asaxelebs agreTve SveicariaSi gamocemul literaturul leqsikonebsa da<br />
Jurnal `atlantisSi~ dabeWdil statiebs. g. a.<br />
799. niko nadiraSvili<br />
rusTvelis vinaoba-sadaurobis sakiTxi<br />
teqsti gamosacemad moamzada da bolosityvaoba daurTo tariel kvanWilaSvilma, Tb., 1978, 110 gv.<br />
wignis 3-74 gverdebi uWiravs avtoris naSroms, romelic ayenebs axal versias `vefxistyaosnis~<br />
avtoris vinaobis Sesaxeb. misi mtkicebiT, vaxuSti da Teimuraz bagrationebis<br />
Tvalsazrisi poetis gvarwodebis (rusTveli) yaraiaSi mdebare cixe-qalaq rusTavis mflobelobidan<br />
momdinareobis Sesaxeb mcdaria. n. nadiraSvili azustebs mdinare egris adgilmdebareobas<br />
(romelic vaxuStis md. aragvad miaCnda), agreTve `kuxeTisa~ da `hereTis~ mdebareobasa<br />
da sazRvrebs da midis daskvnamde, rom yaraiis `rusTavi~ hereTSi ar Sedioda.<br />
uZvelesi cixe-qalaqi rusTavi, romlsac flobda poeti SoTa poemis Sesavlis daweris dros,<br />
mdebareobda qurmuxis xeobis dasavleTiT, saingilos teritoriaze (gv. 38).<br />
n. nadiraSvilis sabolo daskvnebi Semdegia:<br />
1. poeti rusTveli saSualo saukuneebis didebulTa umaRles wres ekuTvnoda. 2.<br />
daaxloebiT 1179-1189 welTa Sua periodSi poeti dRevandeli beleqnis, zaqaTalisa da kaxis<br />
raionTa, anu saingilos mlobeli iyo. 3. savaraudoa, rom SoTa klarjel pitiaxSTagan warmomdgar<br />
kolonkelisZeTa sagvareulos ekuTvnoda; maSasadame, bagrationTa sagvareulos<br />
ganStoebis wevri iyo. 4. poetis rusTveloba (rusTavis mflobeloba) xanmokle yofila; 1191<br />
wels qalaqi rusTavi da misi Temi ukve upatrono iyo da mefe Tamarma is asa grigolis Zes<br />
`moumata~. 5. `vefxistyaosani~ dawerilia ara uadres 1179 wlisa da ara ugvianes 1189 wlisa.<br />
263
wignis 75-107 gverdebze dabeWdilia t. kvanWilaSvilis bolosityvaoba _ `niko<br />
nadiraSvili da misi <strong>rusTvelologiuri</strong> Zieba~. werilis mokle varianti gamoqveynda 1976<br />
wels (`ciskari~, № 12). ix. anot. № 706. g. a.<br />
800. Tamaz natroSvili<br />
`ar qajnia, kacniao~<br />
mis wignSi _ `maSriyiT maRribamde~ (meore Sevsebuli gamocema), Tb., 1978, gv. 93-110.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ moqmedi qajebi adamianTa modgmis warmomadgenelni<br />
arian. maTi `adamianobisa~ da saocari saqmeebis Sesaxeb avTandili pirvelad fatmanisagan<br />
Seityobs. mkvlevarTa winaSe didi xania dgas kiTxva: poemaSi xsenebuli `qajebi~ da<br />
`qajTa qveyana~ poetis fantaziis nayofia Tu isini Seesabamebian romeliRac sinamdvileSi<br />
arsebul xalxs?<br />
istorikosma mose janaSvilma gamoTqva azri, rom rusTveli qajebSi unda gulisxmobdes<br />
asasinTa ordens, anu ismailitebis seqtas da maT mTavar cixe-simagres alamuTs, CrdiloeT<br />
iranSi, sadac seqtis meTaurma iranelma feodalebma XI saukuneSi Zlieri saxelmwifo Seqmnes,<br />
maT qveyanaSi gabatonebuli Turq-selCukebis winaaRmdeg sabrZolvelad.<br />
es varaudi ufro safuZvlianad daasabuTa k. kekeliZem. igi axasiaTebs asasinebis, anu mulidebis<br />
saxelmwifos, aRwers maTi brZolis meTodebs, Tavzars rom scemda mTel mahmadianur<br />
samyaros da saWiroebis SemTxvevaSi qristianul qveynebsac swvdeboda. k. kekeliZis daskvniT,<br />
`vefxistyaosnis~ qajebi Tavisi yofa-cxovrebiTa da xasiaTiT zedmiwevniT gvagoneben<br />
mulidebs.<br />
T. natroSvils mohyavs damatebiTi sabuTebi imisa, rom XII s-Si qarTvelebma, axlo ur-<br />
TierTobiT Tu ara, gadmocemiT mainc kargad icodnen mulid-asasinTa arsebobisa da `saqmianobis~<br />
Sesaxeb. Tanadroulobisa da msgavsebis mixedviT, savsebiT SesaZlebelia, rom rusTvels<br />
qajebisa da qajeTis dasaxasiaTeblad gamoyenebuli hqondes mulidebis saarako ambebi.<br />
mkvlevari daaskvnis: `mulidebTan qajTa gaigivebis Sedegad kidev erTxel mtkicdeba rusTvelis<br />
Semoqmedebis Tavisufleba da damoukidebloba, vinaidan `vefxistyaosnis~ qajebsa<br />
da qajTa samefos analogia uCndeba aRmosavleTis istorul sinamdvileSi da ara romelime<br />
arsebulsa Tu ararsebul sparsul poemaSi~. g. a.<br />
801. ramaz patariZe<br />
navrozoba dRe gulanSaroSi<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 27 ianv., № 5, gv. 4.<br />
mkvlevari ubrundeba adre mis mier dayenebul sakiTxs `vefxistyaosnis~ 1113-e strofis<br />
(`baRsa Sigan TamaSobad saRamosa gave Jamsa~) siyalbis Taobaze (ix. anot. № 717) maSin al. Win-<br />
Waraulma arasakmarisad miiCnia r. patariZis argumentacia da dasaxelebuli strofis avTenturoba<br />
daicva.<br />
r. patariZe kvlav acxadebs, rom 1113-e strofi `Sinaarseulad ewinaaRmdegeba 1112-e<br />
strofs~ da amiT gaurkvevloba Seaqvs mocemul epizodSi.<br />
igi aRniSnavs, agreTve, rom azrobrivad gaugebari da mcdaria 1112-e strofis meoTxe<br />
striqonSi erTi rigi xelnawerebis varianti `muneburni~, romelic p. ingoroyvam dabeWda<br />
1953 da 1970 wlebis gamocemebSi. swori wakiTxvaa: `uneburni ar viyveniT~. g. a.<br />
802. zurab ratiani<br />
sakargavi<br />
Jur. `macne~ (istoriis... seria), 1978, № 3, gv. 178-192.<br />
werilSi ganxilulia istoriul da literaturul ZeglebSi xmarebuli terminis `sakargavis~<br />
mniSvneloba.<br />
264
avtori aRniSnavs: aRiarebulad iTvleba debuleba, rom sakargavi aris feodaluri<br />
miwismflobelobis pirobiTi forma, ZiriTadad, samxedro samsaxuris sanacvlod miRebuli<br />
wyaloba, xolo mosakargave aris is, vinc aseT miwas flobs. es movlena damaxasiaTebelia<br />
adrefeodaluri xanisaTvis.<br />
S. mesxias azriT, `sakargavi~ XI-XIII sauk. qarTulSi orgvari mniSvnelobiT ixmareboda:<br />
`sakargavi~ niSnavda rogorc samoxeleod, sagamgeod, samarTavad gacemul garkveul teritorias,<br />
qalaqs, aseve sargos, fulad gasamrjelos. sakargavad miRebuli teritoriis, qalaqisa<br />
Tu saxelos gamgebloba rentiT an fuladi sargoTi nazRaurdeboda.<br />
vaxtang VI wers: `kargi rigsa hqvian da sakargavi — yovels gasarigebels~. `vefxistyaosnis~<br />
gamomcemlebic daaxloebiT ase ganmartaven. rusTavelTan sakargavi niSnavs Tanamdebobas<br />
(xels), kerZod — amirbarobas:<br />
`ebrZana... boZeba miseulisa srulisa sakargavisa:<br />
Sen gqondes amirbaroba, qmna misve sauravisa!~ (334)<br />
z. ratianis azriT, sakargavi aRmavali feodalizmis movlenaa. Zlier, centralizebul<br />
saxelmwifos uxvad gaaCnda `yoveli gasarigebeli~ _ sakargavad gasacemi. es wesi xels uwyobda<br />
pirad iniciativas da ganapirobebda patronisadmi erTgul samsaxurs. g. a.<br />
803. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1978, 280 gv., redaqtori l. nanitaSvili.<br />
wignSi dabeWdilia poemis 1966 wlis saiubileo gamocemis teqsti. strofebi daunomravia.<br />
erTvis n. ianqoSvilis ilustraciebi.<br />
804. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
azerbaijanul enaze Targmnili ahmed javadis mier, baqo, 1978, 208 gv.<br />
teqsti gamosacemad moamzada, winasityvaoba da SeniSvnebi daurTo d. alievam. ix. anot.<br />
№ 790.<br />
805. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
poeturad Targmnili afxazur enaze m. lasurias mier, soxumi, 1978, 308 gv.<br />
806. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Witez w tygrysiej skorze)<br />
igor sikirickis Targmani polonur enaze, varSava, 1978, 172 gv.<br />
807. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Витязь в тигровой шкуре)<br />
Targmnili da mozardTaTvis gadakeTebuli n. zabolockis mier, moskovi, 1978, 217 gv.<br />
igive redaqcia daibeWda 1979 da 1980 wlebSi.<br />
265
808. rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si<br />
II, Tb. universit. gamomcemloba, 1978, 461 gv.<br />
Semdgenlebi: j. gagniZe, j. giunaSvili, l. menabde, s. raviCi, f. jinjixaSvili; saredaqcio kolegia:<br />
a. baramiZe, o. baqaniZe, v. gamyreliZe, l. menabde (mT. red.), a. uruSaZe, v. Saduri.<br />
wignSi warmodgenilia msoflios xuTive kontinentis moRvaweTa <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
naazrevi. SesavalSi (l. menabde, gv. 13-33) mocemulia sxvadasxva qveyanaSi rusTvelis gacnobisa<br />
da misi Semoqmedebis Seswavlisa da Sefasebis zogadi suraTi. 34-52 gverdebi ukavia<br />
bibliografias sxvadasxva enebze.<br />
masala (gamokvlevebi, werilebi, sityvebi) dalagebulia kontinentebisa da qveynebis<br />
mixedviT.<br />
evropa: polonTidan warmodgenili arian avtorebi: k. rdultovski, k. lapCinski, a. laisti,<br />
k. vinieviCi, e. nakaSiZe, i. tuvimi, b. gembarski, i. sikiricki, e. zagurski, r. Sidlovski, l. levini,<br />
i. brauni, i. reixmani, v. kubacki (gv. 55-100).<br />
ungreTidan: m. ziCi, b. vikari, i. CatloSi, m. iStvanoviCi, l. tardi, d. rado, k. cegleri,<br />
d. ieSi, S. veoreSi, i. kadari (gv. 101-144).<br />
italiidan: g. pasili, S. beriZe, k. levi, m. piki (gv. 145-150).<br />
bulgareTidan: i. vazovi, k. belevi, s. karakostovi, i. biwaZe, e. bagrina, l. stoianovi, c. angelovi,<br />
a. todorovi, g. germanovi, x. dudevski, v. velCevi (gv. 151-164).<br />
saberZneTidan: f. grigoroviosi, g. panamixaili, trikoglidisi, i. ricosi (gv. 165-167).<br />
belgiidan: J. gariti (gv. 168).<br />
Cexoslovakiidan: i. iedliCka, v. Cerni, i. vaculini, i. skala (gv. 169-209).<br />
Sveicariidan: r. noikomi, k. Cxenkeli, k. hohofi, v. arnoldi (gv.210-217).<br />
norvegiidan: e. kielandi, h. fogti (gv. 218-221).<br />
espaneTidan: p. bertrani, r. alberti, x. paCenko (gv. 222-224).<br />
islandiidan: h. laqsnesi (gv. 225-226).<br />
rumineTidan: v. kernbaxi, d. haulika, T. gane, m. petriSori (gv. 227-268).<br />
daniidan: n. bori, h. Serfigi (gv. 269).<br />
iugoslaviidan: m. boro, m. sibinoviCi, t. pavCeki, f. vurniki (gv. 270-278).<br />
fineTidan: e. kaupila (gv. 279-282).<br />
amerikis SeerTebuli Statebidan: r. bleiki, r. iakobsoni, T. bagrationi, k. Tumanovi,<br />
l. solano (gv. 285-295).<br />
Ciledan: g. de la tore motaro, e. del solari, f. koloane, x. garCesi, a. garido (gv. 296-316).<br />
kanadidan: j. uolesi, m. uaiti, k. liCi (gv. 317-319).<br />
kubadan: x. portuondo (gv. 320-321).<br />
azia. iranidan: s. nafisi, h. sardadvari, a. lahuTi, h. zarinqubi (gv. 325-332).<br />
CineTidan: li ci-e (gv. 333).<br />
iaponiidan: i. fukuro, s. vakuli, r. komiiama (gv. 334-336).<br />
israelidan: x. vardi, z. vilnai, a. Slionski (gv. 337-345).<br />
mongoleTidan: c. damdinsureni (gv. 346-347).<br />
indoeTidan: a. pritami, s. Caterji (gv. 348-374).<br />
vietnamidan: te lan vieni (gv. 375-376).<br />
Sri lankadan: m. de silva (gv. 377).<br />
TurqeTidan: s. hilavi, q. olguni (TavaZe) (gv. 378-381).<br />
siriidan: n. xalili (gv. 382).<br />
afrika. alJiridan: i. qaTebi (gv. 385).<br />
avstraliidan: j. datoni (gv. 389).<br />
damateba: cnobebi rusTvelsa da `vefxistyaosanze~ enciklopediebsa da leqsikonebSi<br />
(gv. 390-393).<br />
SeniSvnebi (l. menabde, gv. 394-448).<br />
pirTa da TxzulebaTa saZieblebi (T. xeTereli, gv. 449-461). g. a.<br />
266
809. vaxtang sidamoniZe<br />
Zvirfasi rveuli<br />
gaz. `samSoblo~, 1978, maisi, № 10, gv. 6; agr. `saxalxo ganaTleba~, 1978, 13 oqt., gv. 4.<br />
avtori mogviTxrobs SoTa rusTvelis biografiuli cnobebis Semcvel rveulze, romelic<br />
XIX s-is Sua wlebSi inaxeboda Tavad aTanase mayaSvilis ojaxSi. amis Sesaxeb 1881 wels<br />
gaz. `droebaSi~ gamoqveynda cnoba, romelSic moyvanilia nawyveti aTanase mayaSvilis qali-<br />
Svilis, ekaterines, werilidan: `ormocdaTvrametSi vipove mamaCemis wignebSi erTi rveuli,<br />
romlidamac gadmovwere Semdegi: `gremis qalaqsa Sina izrdebodnen ymawvilebi..., swavlobda<br />
samasi ymawvili. am samas ymawvilSi aRizardnen rusTaveli da orbeliSvili. rusTaveli moiyvana<br />
Tavisma biZam Tormeti wlisa (...) 16 wlisa rusTaveli gadaiyvanes iyalTos RvTaebis<br />
palataSi. [misma maswavlebelma `aTinelma berma~] waiyvana rusTaveli aTinaSi sam sxva ymawvilTan<br />
erTad. `22 wlisa dabrunda, gamoCenili swavliT~.<br />
es xelnaweri rveuli aTanase mayaSvils 1858 wels gadaucia platon ioselianisTvis,<br />
romelmac is `peterburgSi mcxovreb qarTvel batoniSvils~ mihyida. mas ki xelnaweri sazRvargareT<br />
wauRia da mas Semdeg dakargulad iTvleba. g. a.<br />
810. Николай Тихонов<br />
Шота Руставели в мировой поэзии<br />
avtoris wignSi _ `Избранное~, t. II, Tb., gam. `merani~, 1978, gv. 175-189.<br />
narkvevi daTariRebulia 1966 wliT. masSi mocemulia rusTavelis epoqis saqarTvelos kulturis<br />
(mwerlobis, xelovnebis da sxv.) zogadi daxasiaTeba. avtori ufro met yuradRebas aqcevs<br />
`vefxistyaosnis~ zogadsakacobrio humanistur idealebs, maT gadmocemas maRalmxatvruli<br />
poeturi xerxebiT, ramac ukvdaveba arguna SoTa rusTavelsa da mis Semoqmedebas. g.a.<br />
811. ard. furcxvaniZe, v. kobaxiZe<br />
rusTavelis kosmologia<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 28 ivlis, № 31, gv. 2.<br />
avtorebi exmaurebian g.TevzaZis naSroms `rusTavelis kosmologia~, romelic 1974-77<br />
wlebSi ibeWdeboda JurnalebSi `ciskarsa~ da `ganTiadSi~. maT sworad miaCniaT g. TevzaZis<br />
kvlevis meTodi da mis safuZvelze miRebuli daskvnebi. recenzentebis azriT, gamokvlevis<br />
erT-erT Rirsebad unda CaiTvalos, rom yvelgan sworad aris mignebuli is, Tu romeli<br />
astraluri movlena igulisxmeba mocemul strofSi, rogor esmis poets es movlena da misi<br />
mimdinareoba.<br />
g. TevzaZem daadgina, rom SoTa rusTavelis warmodgeniT, samyaros sistemas ori centri<br />
aqvs: erTia varskvlavuri cis sferos centri — dedamiwa, meore — mis garSemo mbrunavi mze,<br />
romelsac wriuli gzebiT gars uvlian planetebi. es Tvalsazrisi eWvqveS ayenebda im dros<br />
eklesiisgan aRiarebul geocentrul sistemas da, amasTan erTad, mniSvnelovan nabijs<br />
warmoadgenda 400 wlis Semdeg aRmoCenili kopernikis heliocentruli sistemisaken. g. a.<br />
812. qronika da informacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1978, № 1, gv. 177-188; № 2, gv. 171-192; №3 , gv. 183-192; № 4, gv. 179-188.<br />
dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1976 w. 26<br />
noembridan 1977 w. 23 seqtembramde. warmodgenilia masala 612-782 strofebis ganxilvis<br />
Sesaxeb.<br />
267
813. guram SaraZe<br />
evgeni bolxovitinovi, pirveli rusi rusTvelologi<br />
red. s. caiSvili, Tb., 1978,120+105 gv.<br />
wignSi ganxilulia e. bolxovitinovis cxovreba da misi mecnieruli, kerZod — <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
moRvaweoba. evgeni (eqvTime) aleqsis Ze bolxovitinovi (1767-1837), kievis mitropoliti,<br />
ruseTis mecnierebaTa akademiisa da ramdenime samecniero sazogadoebis wevri,<br />
Tavisi droisaTvis cnobili mecnieri da kulturis moRvawe iyo. 1800-1804 wlebSi peterburgSi,<br />
aleqsandre nevelis sasuliero akademiaSi yofnis dros is dauaxlovda saqarTvelodan<br />
iZulebiT gadasaxlebuli samefo ojaxis wevrebs, maT mxlebel sasuliero da saero<br />
pirebs. igi dainteresda axladSeerTebuli qveynis istoriiT, kulturiTa da mwerlobiT.<br />
sasuliero piris varlam erisTavisa da sxvebis daxmarebiT e. bolxovitinovma dawera vrceli<br />
narkvevi: `Историческое изображение Грузии в политическом, церковном и учебном ея состаянии~,<br />
romelic wignad gamoica peterburgSi 1802 wels. masSi didi adgili eTmoba cnobebs SoTa<br />
rusTavelsa da mis Txzulebaze. mocemulia `vefxistyaosnis~ Janrobrivi raobisa da msoflio<br />
literaturis istoriaSi misi adgilis gansazRvris cda, qarTuli leqsis versifikaciisa<br />
da kerZod, rusTveluri Sairis daxasiaTeba. rusTavelis Txzuleba pirvelad man Seupirispira<br />
ariostosa da osianis humanistur, sagmiro-saraindo poemebs. manve scada ramdenime<br />
strofis Targmna rusul enaze.<br />
e. bolxovitinovis wigni maSinve iTargmna germanul enaze da daibeWda 1814 wels. masze<br />
recenzia-anotaciebi gamoqveynda germanul da frangul enebze, ramac xeli Seuwyo saqarTvelos<br />
istoriisa da kulturis sakiTxebis evropaSi gatanasa da popularizacias.<br />
g. SaraZis naSroms erTvis reziume rusul enaze (gv. 114-116), pirTa saZiebeli (gv. 117-120)<br />
da damateba — e. bolxovitinovis wignis pirveli gamocemis fotoasli calke numeraciiT,<br />
gv. 1-104. g. a.<br />
814. g. SaraZe<br />
mixai ziCi da qarTuli kultura<br />
redaqtori al. baramiZe, Tb., 1978, 160 gv.<br />
wigni eZRvneba ungreli mxatvris, `vefxistyaosnis~ erT-erTi damsuraTeblis, mixai<br />
ziCis dabadebis 150 wlisTavs. winasityvaobaSi avtori aRniSnavs, rom m. ziCim waruSleli<br />
kvali datova XIX saukunis saqarTvelos istoriaSi. misi urTierToba, megobroba da TanamSromloba<br />
gr. orbelianTan, i.WavWavaZesTan, a. wereTelTan, i. maCabelTan, n. nikolaZesTan,<br />
i. meunargiasTan da sxva sazogado moRvaweebTan qarTveli da ungreli xalxebis istoriuli<br />
megobrobis gauxunari furclebia.<br />
naSromi Sedgeba Semdegi Tavebisagan. I. megobrobis istoriuli fesvebi; II. mixai ziCi —<br />
didi ungreli erovnuli mxatvari; III. m. ziCi saqarTveloSi da vefxistyaosnis dasuraTeba;<br />
IV. m. ziCi da vefxistyaosnis vikariseuli ungruli Targmani; V. m. ziCis ucnobi namuSevrebi;<br />
VI, megobroba grZeldeba.<br />
teqstSi CarTulia m. ziCis mier saqarTveloSi dadgmuli `cocxali suraTebis~ fotoreproduqciebi,<br />
qarTveli sazogado moRvaweebisa da im pirebis portretebi, romelnic monawileobdnen<br />
`cocxal suraTebSi~. wigns axlavs reziume rusul da ungrul enebze (gv. 137-146)<br />
da pirTa saZiebeli. g. a.<br />
815. SoTa CijavaZe<br />
`vefxistyaosnis~ ori adgilis dadgenisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1978, № 3, gv. 55-58.<br />
mkvlevari ganixilavs striqons: `man grZneulma moli rame wamoisva zeda tansa~ (1276,3)<br />
da aRniSnavs, rom `tani~ sparsuli sityvaa da qarTulad `gvams~ udris. is meaTe saukuneSi<br />
Semosula qarTul enaSi. gvaqvs cnebebi `zedatani~ da `qvedatani~, romlebic aRniSnaven ada-<br />
268
mianis sxeulis welszeda da welsqveda nawilebs, agreTve _ qalis welszeviT da welsqveviT<br />
Casacmelsac.<br />
poemaSi xmarebuli saxeli `zedatani~ gadamwerma aRiqva rogorc Tandebuliani sityva<br />
`zeda tansa~. `vefxistyaosanSi~ zeda da zed Tandebulebi 73-jer gvxvdeba da erTxlac araa<br />
isini naxmari saxelis win, yvelgan saxelis Semdeg dgas (tansa zeda, wyalsa zeda, qedsa zeda<br />
da a. S.).<br />
mkvlevari fiqrobs, rom poemis avtografSi uda yofiliyo `zedatansa~, welszemoT Casacmelis<br />
mniSvnelobiT. agreTve `wamoisvas~ magier unda daibeWdos `wamoisxa~. wakiTxva `wamoisva~<br />
gadamwerTa meqanikuri Secdomis Sedegia. me-17 saukunis camet xelnawersa da me-18 s-is<br />
yvela xelnawerSi ikiTxeba `wamoisxa~. g. a.<br />
816. S. CijavaZe<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi sulxan-saba orbelianis<br />
`sityvis konaSi~<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />
XII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1978, gv. 8-9 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
pirveli swavluli, romelmac `vefxistyaosnis~ leqsikur erTeulTa ganmartebani mogvca,<br />
iyo s.-s. orbeliani. mis `sityvis konaSi~ rusTvelis poemis damowmebiT axsnilia 53 sityva.<br />
igulisxmeba, rom wyaros miuTiTeblad ganmartebulia kidev mravali aTeuli sityva.<br />
dasaxelebuli 53 sityvidan marTebulad axsnilia 46. poemis konteqstisaTvis Seuferebeli<br />
ganmarteba aqvs eqvs sityvas (gia, naZlevi, perpera, Sadi, cqafi, wavarna).<br />
sulxan-sabas leqsikonSi ar gvxvdeba rusTvelis poemaSi gamoyenebuli 280 leqsikuri<br />
erTeuli. g. a.<br />
817. noSrevan jiSkariani<br />
`sparsi~ _ `sparsulis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi<br />
saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe, t. 90, 1978, № 3, gv. 753-756.<br />
mkvlevari wers, rom CaxruxaZis `TamarianSi~ termini `sparsi~ Svidjer aris gamoyenebuli<br />
da yvelgan is zogadi cnebis — araqristianis, muslimis (mahmadianis) aRmniSvnelia.<br />
CaxruxaZisaTvis `sparsi~ krebadi terminia (sayuradReboa, rom `abdulmesianSi~ am termins<br />
mxolod eTnikur-geografiuli Sinaarsi aqvs).<br />
savaraudoa, rom `vefxistyaosnis~ dasawyisSi xsenebuli `ese ambavi sparsuli~ iseve zogadi<br />
mniSvnelobiT aris xmarebuli, rogorc CaxruxaZesTan. rusTveli wers: es ambavi `sparsulia~<br />
(mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur<br />
samyaroSi, magram ara kerZod — sparseTSi. poemis fabula `sparsulia~ imedenad, ramdenadac<br />
poemis gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, magram moTxrobili<br />
ambebi gaazrebulia, `naTargmanebia~ qarTulad. meore striqonSi naTqvami ki: `vpove da<br />
leqsad gardavTqvi~ _ ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT; es, albaT, poeturi mistifikaciaa,<br />
anu `siuJetis SeniRbvis~ poeturi xerxia. g. a.<br />
1979 weli<br />
818. giorgi arabuli<br />
zogi ram nanuCas Sesaxeb<br />
Jur. `macne~, els, 1979, № 4, gv. 15-22.<br />
naSromSi garkveulia `vefxistyaosnis~ erT-erTi interpolatoris, nanuCas, vinaoba.<br />
dadgenilia, rom arCil mefis mier `nanuCad~ dasaxelebuli pirovneba yofila Tavadi manuCar<br />
ciciSvili, romelic qarTlSi sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobda 1610-iani wlebidan,<br />
xolo rostom-xanis (bagrationis) mmarTvelobis dros sasaxlis erT-erTi didi moxele _<br />
269
`mefis saxlTuxucesi~ iyo. sasamarTlo sabuTebis (ganCinebis) mixedviT, am Tanamdebobaze<br />
manuCaris yofna dokumenturad dadasturebulia 1638 wlidan 1646 wlamde, xolo savaraudoa,<br />
rom grZeldeboda 1654 an 1655 wlamdec. g. a.<br />
819. mikola baJani<br />
ukvdavi poema<br />
mis wignebSi: `saqarTvelos gzebze~, Tb., 1979, gv. 8-31; `gza~,Tb., 1979, gv. 321-346<br />
(Targmani r. xvedeliZisa).<br />
es narkvevi ufro adrec ramdenjerme gamoqvenda `vefxistyaosnis~ m. baJaniseul ukrainul<br />
TargmanebTan erTad (1949-1966 ww.), agreTve avtoris ukrainul da rusul enebze dabeWdil<br />
narkvevebisa da werilebis krebulebSi (1968- 1969 ww.).<br />
narkvevi warmoadgens SoTa rusTavelis cxovrebisa da Semoqmedebis zogad mimoxilvas,<br />
gamiznuls ukraineli mkiTxvelisaTvis. poetis biografia aRdgenilia ZiriTadad zepiri legenduri<br />
gadmocemebis mixedviT. zogierTi cnoba aRebulia p. ingoroyvas `rusTvelianadan~.<br />
m. baJani aRniSnavs `vefxistyaosnis~ ukrainul enaze pirveli mTargmnelebis — m. gulakisa<br />
da a. navrockis Rvawls.<br />
avtoris TqmiT, rusTaveli iyo Tavisi drois mowinave adamiani ara mxolod imiT, rom<br />
ganswavlulobiT XII saukunis msoflio azrovnebis mwvervalebTan idga, aramed imiTac, rom Tavis<br />
SemoqmedebaSi ayenebda feodaluri daqucmacebulobis, TavkerZobisa da kuTxuri partikularizmis<br />
winaaRmdeg brZolis ideas, progresuls im droisaTvis. rusTaveli gascilda feodalizmis<br />
zneobriv mijnebs.<br />
SoTa rusTavelma SeiTvisa sibrZne eladis ukanaskneli neoplatonuri skolisa, romelic<br />
mWidrod iyo dakavSirebuli berZnul klasikur filosofiasTan da SeaerTa is aRmosavleTis<br />
did poeziasTan, kerZod Sirvanisa da iranis poeziasTan. g. a.<br />
820. al. baramiZe<br />
fatmanis saxis garSemo<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis XIII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1979, gv. 3.<br />
moxsenebis dedaazrs mkvlevari ase ayalibebs.<br />
1. fatmani rusTvelis poemis uaRresad rTuli, kolorituli da realisturi saxea. Tumca<br />
avtori fatmans gvixatavs didi simpaTiiT, arc misi xasiaTis saCoTiro mxareebs malavs.<br />
2. mcdaria n. maris, n. zabolockisa da S. nucubiZis Tvalsazrisi fatmanis xasiaTis raobaze.<br />
es avtorebi fatmans warmogvidgenen zneobrivad TavaSvebul, garyvnil arsebad.<br />
3. aseve mcdaria meore ukiduresi Sexeduleba fatmanis mijnurobis idealizaciis Sesaxeb,<br />
rasac erTi sazRvargareTeli rusTvelologi gvTavazobs. g. a.<br />
821. iuri bibileiSvili<br />
fatmanis saxis interpretaciisaTvis<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 51-55.<br />
avtori aRniSnavs, rom fatmani urTulesi xasiaTia rusTavelis gmirTa galereaSi. samwuxarod,<br />
saswavlo saxelmZRvaneloSi igi calmxrivad aris gaanalizebuli, rac mxolod uaryofiT<br />
emociebs iwvevs.<br />
simarTlea, rom fatmans axasiaTebs adamianuri sisusteebi, magram misi pirovnuli Rirsebebic<br />
ar unda iqnas ignorirebuli. igi uangaro, altruistuli bunebis qalia, Rrmad ganicdis<br />
nestanis ubedurebas da didi riskis gaweviT yovelmxriT exmareba mas. misi xasiaTis<br />
dadebiT mxareebs kargad xedaven da saTanadod afaseben nestan-darejani, tarieli da av-<br />
Tandili. g. a.<br />
270
822. roland burWulaZe<br />
dagvianebuli daskvna<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1979, 16 Teb., № 7, gv. 3.<br />
saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `moambis~ 1978 wlis III nomerSi gamoqveynebulia<br />
werili `sparsi~ _ `sparselis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi~, romelic<br />
n. jiSkarians ekuTvnis. am werilSi ganxilulia taepi `ese ambavi sparsuli~. avtors termini<br />
`sparsni~ Seudarebia CaxruxaZis `TamarianTan~. igi aRniSnavs, rom `sparsni~ CaxruxaZesTan<br />
naxsenebia Svidjer da yvelgan gulisxmobs ara sparsels, aramed zogadad mahmadians. es savsebiT<br />
marTebuli dakvirveba mas gadatanili aqvs `vefxistyaosnis~ taepze, romelic Semdegnairad<br />
gauSifravs: ` ambavi `sparsulia~ (mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac<br />
moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur samyaroSi, magram ara kerZod sparseTSi... poemis<br />
gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, xolo moqmedi pirebi mahmadianebi<br />
arian. aqedan gasagebia, rom poemis `ambavi~ ar SeiZleba `qarTuli~ (qristianuli) yofiliyo~.<br />
r. burWulaZe aRniSnavs, rom aseTi daskvna rogorc `sparselis~, aseve `sparsuli ambis~<br />
gagebaSi ekuTvnis prof. v. gabaSvils (Tsu Sromebi, 1968, t. 125, ist. mecn. seria, VI), romelsac<br />
n. jiSkariani saerTod ar imowmebs. n.m.<br />
823. Борис Гапонов<br />
Библейские мотивы в творчестве Руставели<br />
Jur. `macne~, els, 1979, 2, gv. 174-180.<br />
`vefxistyaosnis~ ebraulad mTargmneli boris gaponovi aRniSanvs, rom bibliuri motivebis<br />
rusTavelis SemoqmedebaSi arsebobis sakiTxi Seuswavlelia. poemis ivritze Targmnis<br />
dros man aRmoaCina mravali adgili (strofi da striqoni), romlebic bibliur asociaciebs<br />
iwveven. winamdebare statiis mizania mxolod problemis dayeneba da ara aqvs mTeli masalis<br />
mocvisa da gaanalizebis pretenzia.<br />
avtoris dakvirvebiT, `vefxistyaosanSi~ SeiniSneba bibliuri motivebis ori saxe: pirvelia<br />
zedapirze mdebare, advilad dasanaxavi da misaxvedri, _ esaa citatebi, perifrazebi,<br />
kontaminaciebi, asociaciebi da a. S. gavlenis meore wyeba ufro Rrmaa, romelic gamoixateba<br />
bibliis siuJeturi motivebis gamoyenebaSi.<br />
mxatvrul nawarmoebSi xmarebul citatebs sizuste ar moeTxoveba, miT umetes, Tu poeti<br />
wyaros ar uTiTebs. rusTaveli maT metwilad gadamuSavebuls da saxeSecvlils warmogvidgens.<br />
mxolod ori citatia iseTi, romelTa avtorebic dasaxelebulni arian. esenia:<br />
`am saqmesa memowmebis dionosi brZeni ezros~... (177).<br />
b. gaponovis azriT, aq igulisxmeba rusTavelis Tanamedrove, espaneTSi mcxovrebi ebraeli<br />
poeti moSe ibn ezra da misi leqsebis arabuli Targmanebis krebuli `divani~ (berZnuli<br />
transkripciiT _ `divanosi~, `dionosi~), Tumca Cvenamde moRweul mis nawarmoebebSi rusTavelis<br />
strofSi moyvanili Sedareba ar gvxvdeba.<br />
meore SemTxveva: `me sityvaTa erTsa gkadreb, platonisgan swavla-Tqmulsa:<br />
sicrue da orpiroba avnebs xorcsa, merme — sulsa~ (789).<br />
arc platonTan dasturdeba aseTi gamoTqma.<br />
narkvevSi moyvanilia ramdenime striqoni, romelTac paralelebi eZebneba Zvel aRTqmaSi.<br />
mag.:<br />
`TuRa davrCe, gmsaxurebde, Senda msxverplsa Sevswirvide~ (811);<br />
`Tu lxini gvinda RmrTisagan, Wirica SeviwynaroTa~ (726);<br />
`sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa~ (799);<br />
`Sigan maTTa sabrZanisTa Txa da mgeli erTad Zovdes~ (1664).<br />
strofi `sjobs siSore diacisa, visgan viTa daiTmobis...~ mklevars moagonebs samsonisa<br />
da dalilas epizods `msajulTa wignidan~. striqoni avTandilis anderZidan: `wagikiTxavs,<br />
siyvarulsa mociqulni ragvar sweren...~ (790) mkvlevars miaCnia axali aRTqmis Temis poetur<br />
interpretaciad. iqve eZebneba paralelebi rusTavelis sxva gamoTqmebsac: `SiSi Seiqms siyvarulsa~<br />
(1045); `raca visca bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdes...~ (11) da sxv.<br />
271
. gaponovs mohyavs poemis siuJeturi motivebis damTxvevis magaliTebic bibliis sxvadasxva<br />
epizodTan. g. a.<br />
824. manana gigineiSvili<br />
rusTavelis msoflmxedvelobis zogierTi sakiTxi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 31-40.<br />
avtori aRniSnavs, rom gamoTqmulia mravali da erTmaneTis sawinaaRmdego Tvalsazrisi<br />
rusTavelis msoflmxedvelobis Taobaze. am varaudTagan meti damajereblobiT gamoirCeva<br />
Tvalsarisi rusTavelis qristianobis Sesaxeb.<br />
`qristianuli msoflmxedvelobis pirvelad SreTa gaTvaliswineba naTels xdis, rom<br />
poemis dasawyisi strofebi, RvTaebrivi mijnurobis rusTaveluri gageba, avTandilis ander-<br />
Zi, misive locva da mnaTobTadmi mimarTva, nestanis werili, mzis simbolika — naTelyofs<br />
samyarosa da adamianis Sesaxeb qristianul SexedulebaTa Rrma gaazrebas~.<br />
qristian pirvelmamaTa naSromebSi sagangebo yuradReba eTmoba adamianis bedis mimarTebas<br />
mnaTobebTan da mnaTobebis warmmarTvel ierarqiul ZalebTan, angelozur arsebebTan (39).<br />
qristianuli msoflgagebis niadagze SeiZleba aixsnas, magaliTad: borotis arasubstanciuroba,<br />
pirvelmizezis — rogorc erTis problema, `arsad Semosvla~, pirovnebis Tavisuflebis<br />
sakiTxi, `sulTa sira~, sibrZnis wina planze wamoweva da sxv.<br />
rac Seexeba renesansul suliskveTebas, mkvlevris azriT, es qristianobis daZlevas ki<br />
ar gulisxmobda,aramed misi SemecnebiTi Rirebulebis wvdomas. g. a.<br />
825. niko gogoWuri<br />
`vefxistyaosnis~ erTi sadao strofis gamo<br />
Jur. `ciskari~, 1979, № 7, gv. 125-126.<br />
avtori exmaureba prof. p. Sarias mosazrebas, romelic `vefxistyaosnis~ meore strofis<br />
rusTveliseulobas eWvqveS ayenebs imis gamo, rom gamoTqma `momec mijnurTa survili~ uazrod<br />
miaCnia. misi azriT, aseve uadgiloa `codvebis Semsubuqebaze~ saubari, vinaidan aseTi<br />
ram mTel poemaSi arsad gvxvdeba.<br />
werilis avtori aRniSnavs, rom p. Saria sityvaSi `survili~ Tanamedrove Sinaarss gulisxmobs<br />
(mondomeba, wadili) da amitom frazac uazrod eCveneba. sinamdvileSi rusTaveli<br />
`survils~ aq mZlavri siyvarulis mniSvnelobiT xmarobs. sadao strofis Sinaarsia: `RmerTo,<br />
Sen damifare, momec mijnurTa (SmagTa) Sesaferisi mZlavri siyvaruli, romelic CemSi daTrgunavs<br />
satanas, biwiers da Semimsubuqebs saiqioSi wasaReb codvebs. siyvaruli (`survili~)<br />
aq miCneulia adamianis ganmwmend da amamaRlebel Zalad, zneobriv sikeTed. amdenad, strof-<br />
Si araviTari ulogikoba araa da is arc avTenturobaSi daeWvebis sababs iZlva. g. a.<br />
826. grigol zardaliSvili<br />
SoTa rusTavelis geografiuli horizontis Sesaxeb<br />
Jur. `ganTiadi~, 1979, № 1, gv. 177-185.<br />
rusTavelis poemis geografiuli safuZvlebisa da geografiuli horizontis Sesaxeb arsebul<br />
literaturidan avtori imowmebs a. svaniZis, z. avaliSvilis, d. qumsiSvilis da sxvaTa<br />
mosazrebebs.<br />
a. svaniZis azriT, qajeTi aris gibraltari, uZveles droSi cnobili `melkartis svetebis~,<br />
Semdeg ki `herkulesis svetebis~ saxelwodebiT. l. maruaSvilis mixedviT, q. mulRazanzari<br />
aris afrikis sanapiroze mdebare navsadguri `zanzibaris~ saxelwodebiT, xolo<br />
gulanSaro an kunZul madagaskarzea, an mozambikis teritoriaze.<br />
avtori im azrisaa, rom poemis geografiuli safuZvlebis dadgena Znelia. im droSi geografiuli<br />
mecniereba Tanamedrove gagebiT ar arsebobda, mas wminda aRweriTi mniSvneloba<br />
hqonda da saxelmwifos interesebs eqvemdebareboda. geografiuli TvalsazrisiT CvenTvis<br />
sainteresoa petriwis mier Targmnili astronomiul-astrologiuri Sromebi.<br />
272
poemis geografiul areSi vxvdebiT mdinareebs, qalaqebsa da qveynebs. poemaSi dasaxelebulia<br />
sami qalaqi — qajeTi, gulanSaro da mulRazanzari, sadac gaSlilia poemis persona-<br />
Jebis moqmedebaTa are. am qalaqTa adgilmdebareoba jer kidev amoucnobia.<br />
poemaSi dasaxelebuli sami mdinare — dijla, jeoni, evfrati _ xatovan TqmebSia gamoyenebuli<br />
da poemis gmirTa moqmedebis marSrutebTan damokidebuleba ara aqvT.<br />
Tu arabeTis romel nawilzea laparaki poemaSi, amis dadgena Znelia. im droSi, farTo gagebiT<br />
arabeTad iwodeboda mTeli xalifati egviptidan dawyebuli mTeli arabeTis naxevarkunZulisa<br />
da mcire aziis CaTvliT. poemaSi moxseniebulia Zvel qarTvelTaTvis sakmaod<br />
cnobili indoeTi. poemaSi agreTve moxseniebulia xataeTi, CineTi da CinmaCini. gavrcelebuli<br />
TvalsazrisiT, aRmosavleTis qveynebi `CinmaCnis~ saxelwodebiTaa cnobili Zveli<br />
qarTvelebisaTvis. qarTvelebi kargad icnobdnen xvarazms, imdroineli samyaros yvelaze<br />
mZlavr mahmadianur saxelmwifos, mis kulturas, ekonomikas da SemTxvviTi ar aris, rom<br />
poemis mixedviT indoTis mefes surda Tavisi qaliSvili mieTxovebina xvarazmSas SvilisaTvis.<br />
i.k.<br />
827. giorgi TevzaZe<br />
rusTavelis kosmologia<br />
Tb., 1979, 146 gv.<br />
avtori aanalizebs `vefxistyaosanSi~ astronomiuli Sinaarsis Semcvel strofebsa da<br />
striqonebs, rac mas imis mtkicebis safuZvels aZlevs, rom poemaSi ciur sxeulTa moZraoba<br />
mocemulia im droisaTvis sayovelTaod miRebuli swavlebisgan principulad gansxvavebuli<br />
warmodgenebis mixedviT.<br />
cnobilia, rom rusTaveli astralur movlenebs iyenebs poemis personaJebis daxasia-<br />
Tebisa da maTi urTierTobis asaxvis mizniT. 125-e, 821-e, 952-e strofebSi metaforulad<br />
laparakia mzisa da mTvaris Sexvedra-dacilebaze. avtoris dakvirvebiT, am SemTxvevebSi mocemulia<br />
mTvaris sakuTari, e. w. orbitaluri moZraoba sivrceSi. mkvlevari yuradRebas miaqcevs<br />
gamoTqmas `mTvaris movaneba~, aRniSnavs, rom is gamoxatavs mTvaris sinaTlisa da sikaSkaSis<br />
cvalebadobas, magram teqstidan Cans, rom poetisaTvis am movlenis warmoSobis mizezi<br />
gaugebaria.<br />
gamoTqmaSi `mze mabrunvebs, ar gamiSvebs~ (951) igulisxmeba otaridis (merkuris) wriuli<br />
moZraoba mzis garSemo. rusTavels miaCnia, rom mze dedamiwis garSemo brunavs, xolo merkuri<br />
da venera moZraoben mzis irgvliv.<br />
avTandilis vedrebaSi mnaTobTadmi (strofebi 947-953) mocemulia rusTavelis epoqaSi<br />
cnobili Svidi mnaTobis astrologiuri da astronomiuli daxasiaTeba. im dros sayovel-<br />
Taod miRebuli iyo samyaros agebulebis ptolemeosis geocentruli sistema, romelSic mna-<br />
TobTa rigi aseTia (dedamiwidan planetebamde manZilis zrdis mixedviT): 1) mTvare, 2) merkuri<br />
(otaridi), 3) venera (aspirozi), 4) mze, 5) marsi (marixi), 6) iupiteri (muSTari), 7) saturni<br />
(zuali).<br />
rusTaveli icnobs am sistemas, magram igi mnaTobebs Sebrunebuli rigiT (uSoresidan —<br />
dedamiwamde manZilis klebis mixedviT) asaxelebs.<br />
g. TevzaZis mtkicebiT, rusTavlma icis, rom merkurisa da veneras garda, maTze uSoresi,<br />
e. w. zeda planetebic — marsi, iupiteri da saturni — mzis irgvliv brunaven; isini moZraoben<br />
wreebze, romelTa saerTo centrSi realuri mze mdebareobs da amgvari moZraoba mzis mizidulobis<br />
Zalis gavleniT xdeba.<br />
amiT rusTavelma Sesworeba Seitana ptolemeosis geocentrul sistemaSi da faqtobrivad<br />
samyaros agebuleba warmoadgina axleburad, romelsac geo-heliocentruli sistema<br />
ewodeba.<br />
wigns axlavs redaqtoris — g. fanjikiZis winasityvaoba _ `axali sityva rusTvelologiaSi~<br />
(gv. 3-11) da reziume rusul da inglisur enebze (gv. 126-144).<br />
ix. recenziebi: m. mamacaSvilis (anot. № 833), p. ratianis (anot. № 840), g. fanjikiZis (anot.<br />
№ 850), a. furcxvaniZisa da v. kobaxiZis (anot. № 811), i. efremiZis (anot. № 877), a. SaniZis<br />
(anot. № 854), al. baramiZis da sxv. (anot. № 872), m. imnaZisa (anot. № 880). g. a.<br />
273
828. gaioz imedaSvili<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Ziebis warsulidan<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 72-90).<br />
naSromi warmoadgens vrcel da sistemur (Tanamimdevrul) gamokvlevas rusTvelologiis<br />
ZiriTad sakiTxebze gaweuli muSaobis Sesaxeb. avtori ganixilavs vaxtang VI-is, T. bagrationis,<br />
m. broses, m. janaSvilis, al. xaxanaSvilis, n. maris, i. abulaZis, d. kariWaSvilis, s. kakabaZis,<br />
i. javaxiSvilis da sxva mkvlevarTa da mweralTa naSromebs `vefxistyaosnisa~ da misi<br />
avtoris Sesaxeb da aRniSnavs maTi muSaobis naklsa da Rirsebas. g. a.<br />
829. mildredi kalandariSvili<br />
rusi poetebi rusTvelis poemis humanizmis Sesaxeb<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />
XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 11.<br />
sabWoTa periodis rusi poetebi — n. zabolocki, n. tixonovi, p. pavlenko, i. selvinski<br />
da sxvebi `vefxistyaosans~ afaseben metwilad ideuri da eTikuri TvalsazrisiT, raSic maTi<br />
Sexedulebebi TiTqmis emTxveva an uaxlovdeba erTimeores. isini aRiareben, rom rusTvelis<br />
poemis Zala mis moralur koncefciaSi mdgomareobs; misi gmirebi saukeTeso idealTa<br />
msaxurebi arian. es aris vaJkacobis, movaleobis erTgulebis, uangaro megobrobis idealebi.<br />
rusTvelis Txzuleba gamsWvalulia cxovrebiseuli optimizmis ideiT. is Cagvagonebs, rom<br />
bedniereba SesaZlebelia amqveynad, oRond igi aris jildo mamacobisaTvis. g. a.<br />
830. mariam karbelaSvili<br />
xalxuri `vefxistyaosnis~ struqturul-tipologiuri SeswavlisaTvis<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />
XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 10-11.<br />
avtori sakvlev masalas aanalizebs v. i. propis principebis mixedviT da midis im daskvnamdis,<br />
rom xalxuri `vefxistyaosani~, rogorc damoukidebeli folkloruli Zegli, jadosnuri<br />
zRapris Janrs ganekuTvneba. misi variantebi sxvadasxva saTauriT — (`tarielis<br />
zRapari~, `xenwife da misi naSvilebi ~, `tarieli da lerwam-darejani~ da sxv.) _ struqturuli<br />
niSnebiT yvela jadosnur zRapars warmoadgens. xalxuri versiebis mTavari qal-personaJi<br />
gaigivebulia miTologiur an zRaprul `mzeTunaxavTan~, romelsac gveli (gveleSapi)<br />
sdevs da CanTqmas upirebs. ix. anot. № 886, 887. g. a.<br />
831. guram kartozia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgeni komisia<br />
wignSi _ `qarTuli sabWoTa enciklopedia~, t. 4, Tb., 1979, gv. 387.<br />
mokle statiaSi aRniSnulia, rom `komisia~ daarsda 1962 w. saq. ssr mecn. akademiis prezidiumTan.<br />
amzadebs SoTa rusTavelis poemis akademiur gamocemas 10 tomad. gamocema<br />
moicavs ZiriTad da CanarT-danarT teqsts variantebiTa da teqstologiuri SeniSvnebiT,<br />
leqsikonsa da komentarebs. mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi ibeWdeba 1974 wlidan (Jur.<br />
`macne~, enisa da lit-ris seria). komisiis Tavmjdomarea akad. i. abaSiZe, mTavari redaqtori<br />
— 1973 w-mde akad. g. wereTeli, 1973-idan akad. a. baramiZe.<br />
274
832. korneli kekeliZe<br />
SoTa rusTveli da misi vefxistyaosani<br />
mexuTe gamocema. gamosacemad moamzada s. yubaneiSvilma, Tb., 1979, 148 gv.<br />
wigni Sedgeba Semdegi nawilebisagan:<br />
winasityvaoba (s. yubaneiSvili), gv. 3; Sesavali (gv. 4-13); poemis avtori (gv. 14-62); poemis<br />
daweris dro (gv. 62-76); siuJetis sakiTxebi (gv. 76-93); avtoris msoflmxedveloba (gv. 93-127);<br />
poemis mxatvruli mxare (gv. 128-136); saZieblebi: I. pirovnuli, geografiuli da eTnikuri<br />
saxelebi (gv. 137-143); II. dasaxelebuli Txzulebani da damowmebuli <strong>literatura</strong> (gv. 144-147).<br />
es gamocema TiTqmis mTlianad imeorebs avtoris `qarTuli literaturis istoriis~ II<br />
tomSi (1958 w.) dabeWdil teqsts. mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ avtoria SoTa<br />
rusTveli, romlis arc namdvili gvari viciT da arc warmomavloba (sadauroba). poemis daTariRebisaTvis<br />
mkvlevari varaudobs, rom is dawerilia rusudanis mefobaSi; `vefxistyaosani<br />
Tamaris saxelisa da misi mefobis mogonebiT amaTraxebs rusudanis droisa da misi piradi<br />
cxovrebis anomaliebs... poemas mxedvelobaSi aqvs rusudanis mefobis dasawyisi xana; es xana<br />
1230 wels ar unda scildebodes~ (gv. 74).<br />
avtoris azriT, poemis siuJetis `sesxebis~ versia ver mtkicdeba, Tumca fabula da siu-<br />
Jeti originaluric rom ar iyos, amiT rusTvelis Txzulebas araferi daakldeba.<br />
mkvlevari kritikulad ganixilavs n. marisa da p. ingoroyvas mosazrebebs rusTvelis<br />
msoflmxedvelobisa da sarwmunoebrivi aRmsareblobis Sesaxeb. misi daskvniT, poemis avtori<br />
qristiania, magram is emyareba qristianizmis pirvelwyaros _ biblias. am mxriv is warmomadgenelia<br />
e. w. `bibliuri ~ qristianobisa da Teologiisa. misTvis ucxoa dogmatur-eklesiuri<br />
qristianoba, romelic aRmocenda msoflio krebaTa da Semdegi drois sqolastikurmistikur<br />
gonebriv akrobatobaze. g. a.<br />
833. maia mamacaSvili<br />
rusTavelis kosmologia<br />
Jur. `ciskari~, 1979, № 6, gv. 131-138.<br />
avtors `vefxistyaosnis~ Seswavlis istoriaSi axal da sayuradRebo movlenad miaCnia<br />
fizika-maTematikis mecnierebaTa doqtoris, prof. giorgi TevzaZis werilebis cikli saer-<br />
To saTauriT: `rusTavelis kosmologia~, romelic 1974-77 wlebSi ibeWdeboda JurnalebSi<br />
`ciskari~ da `ganTiadi~.<br />
recenzenti aRniSnavs, rom g. TevzaZis naSromi `vefxistyaosanSi~ dasmuli kosmologiuri<br />
sakiTxebis mecnierul doneze kvlevis seriozuli cdaa. avtori, rogorc astronomi,<br />
Wvrets `vefxistyaosnis~ astralur samyaros da amasTan erTad ase laRad flobs rusTavelis<br />
metaforuli azrovnebis rTul meqanizms.<br />
planetaTa moZraobis rusTavelis mier warmodgenili suraTis mixedviT, mTvare da mze<br />
moZraoben dedamiwis irgvliv, xolo dedamiwa moTavsebulia samyaros centrSi; igulisxmeba,<br />
rom poemis avtori geocentristia.<br />
g. TevzaZis daskvnebis Semdeg, misi kvlevis Sedegi recenzents ase warmoudgeba: rus-<br />
Tavelma Tavis TxzulebaSi mogvca samyaros agebulebis axali kosmologiuri modeli. mzis<br />
sistema SemosazRvrulia varskvlavieri cis sferoTi, romlis centrSi uZravad dgas dedamiwa.<br />
mis irgvliv orbitalur moZraobas, mTvaris Semdeg, asrulebs mze; mzis garSemo<br />
Tanabari siCqariT moZraoben wriul orbitebze planetebi.<br />
am modelSi nagulisxmevia ori centri: I _ dedamiwa, samyaros centrSi; II _ planetaTa<br />
moZraobis centria mze. am models geo-heliocentruli sistema ewodeba.<br />
bunebrivad ibadeba kiTxva, Tu sad unda veZioT rusTavelis astraluri warmodgenebis<br />
saTaveebi, raa maTi wyaro?<br />
am kiTxvaze erTmniSvnelovani pasuxi ar arsebobs, magram xelT gvaqvs rusTavelis Txzulebis<br />
teqsti, romelsac g. TevzaZe sruli ndobiT ekideba da misi gulmodgine analizis<br />
Sedegad gamoaqvs esoden mniSvnelovani daskvnebi. g. a.<br />
275
834. parmen margvelaSvili<br />
`raRaa igi sinaTle...~<br />
Jur. `ciskari~, 1979, № 5, gv. 139-141.<br />
avtori aralogikurad miiCnevs striqons: `raRaa igi sinaTle, rasaca axlavs bnelia~<br />
(36,3), vinaidan, obieqturad, samyaroSi ar arsebobs sinaTle, bneli rom ar axldes (`dRes<br />
Rame cvlis, ganaTebuli sagnis meore mxare aucileblad bnelia da mas ganuyoflad Tan axlavs<br />
Crdili~).<br />
mkvlevari emyareba P-10 xelnaweris wakiTxvas: `raRaa igi sinaTle, rasac [a]n axlavs bnelia~,<br />
varaudobs, rom gadamweris mier daSvebulia Secdoma: an-is nacvlad unda iyo ar, da<br />
logikurad Tvlis striqonis ase wakiTxvas: `raRaa igi sinaTle, rasac ar axlavs bnelia~. g. a.<br />
835. levan menabde<br />
rusTveli aRmosavleTis qveynebSi<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />
XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 6-7.<br />
meoce saukuneSi rusTvelma kuTvnili adgili daimkvidra msoflio kulturis istoriaSi.<br />
aRmosavleTis qveynebSi mas 30-iani wlebidan axsenebdnen, meore iubilem (1966 w.) ki<br />
didad gazarda `vefxistyaosnis~ mTargmnelTa da mkiTxvelTa ricxvi.<br />
poema srulad iTargmna Cinurad, iaponurad, ebraulad, mongolurad. nawyvetebis saxiT<br />
— sparsulad da Turqulad. male gamoqveyndeba Targmanebi arabul, hindi, urdu da sxva<br />
enebze. g. a.<br />
836. l. menabde<br />
rusTveli dantes samSobloSi<br />
Jur. `mnaTobi ~, 1979, № 3, gv. 153-156.<br />
avtori gamoTqvams varauds, rom italielma misionerebma `vefxistyaosani~ adreve gaicnes,<br />
magram amis damadasturebeli werilobiTi mowmoba ar gagvaCnia.<br />
pirveli italieli moRvawe, romelic axsenebs rusTavelsa da mis poemas, iyo cnobili<br />
mecnieri gielielmo pasili. man 1900 wels imogzaura saqarTveloSi da gamosca patara wigni<br />
`kavkasiaSi~, sadac pativiT moixsenia SoTa rusTveli da misi Txzuleba.<br />
l. menabde imowmebs mix. TamaraSvilis wigns, sadac aRniSnulia, rom dante da rusTveli<br />
tolfasovani poetebi arian.<br />
italiur enciklopediaSi naTqvamia, rom `SoTa rusTaveli — qarTveli poeti, cxovrobda<br />
XII s-is bolos, Tamar dedoflis (1184-1212) xanaSi. avtoria epikuri poemisa `vefxistyaosani~.<br />
esaa qarTuli literaturis Sedevri, romelic asaxavs istoriul viTarebas, samefo karis<br />
Cvevebs, sainteresoa eTikuri msoflmxedvelobis mxriv. g. a.<br />
837. Г. Н. Надарейшвили<br />
О стихе Руставели “В Китае на камне написано”<br />
saq. ssr mecnierebaTa akademiis moambe, 93, № 1, 1979, gv. 221-224.<br />
mkvlevari ganixilavs `vefxistyaosnis~ 854-e strofs:<br />
`ese ambavi marTali Cins qvasa zeda sweria:<br />
vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~,<br />
da masTan dakavSirebiT gamoTqvams varauds rusTvelis codnis horizontis Taobaze<br />
aRmosavleTis qveynebis kulturisa da mwerlobis Sesaxeb.<br />
mkvlevris daskvniT, SoTa rusTavels gaaCnda saTanado informacia Zvel CineTSi e. w.<br />
`qvis wignebis~ arsebobis Sesaxeb. am strofSi poets mxedvelobaSi aqvs Zveli Cinuri leqsebis<br />
276
wignidan `SiZin~ (Zv. w. XII-VI ss.) e. w. `mcire oda megobrobaze~, romelic marTlac qvaze iyo<br />
amokveTili da sadac avtori ambobda, rom adamianma megobari unda eZebos.<br />
statia rusul enazea, axlavs reziume qarTul da inglisur enebze. g. a.<br />
838. junis oniani<br />
`vefxistyaosnis~ leqsika da svanuris monacemebi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 41-50.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ zogi sityvis Sinaarsi zustdeba, an tradiciuli<br />
gagebisgan gansxvavebul mniSvnelobas iZens svanuri enis monacemebis gaTvaliswinebiT.<br />
mag.: 1. `gardmonaWarni~ da `naWarni~ (1031). svanurSi War fuZe Seesabameba qarTul bma,<br />
gadabma zmnis mniSvnelobas. `li-bem~ _ qarT. da-bm-a, bm-a, ixmareba cxovelis an adamianis<br />
mimarT. xolo nivTis gadabma-gamTeleba aRiniSneba War-fuZiani sityvebiT: oTWar, aTWar,<br />
adWare — gadavabi, gadaabi, gadaaba (an gavamTele...).<br />
`naWar~ (svarunad) iqneba `gadabmuli~. sityva gardmonaWarni konteqstSi naxmaria<br />
gansxvavebuli mniSvnelobiT, rac niSnavs gadabmulad, gabawrulad wamosuls (roca namsvleli<br />
bevria).<br />
`ar larni gvqonan naWarni~ _ niSnavs: laric gvaqvs mTeli da ara gadanabam-ganatexi.<br />
2. `udilado~ (1578). svanurSi udalada niSnavs fexdaudgmels, gadaulaxavs, sadac aravis<br />
gauvlia.<br />
3. `mCmunavi~ (938). svanurSi ixmareba sityva `liCmune~ (qarTulad _ `Cafluli~) — piris<br />
an dingis Caflva raimeSi. ityvian metwilad Rorze an kameCze. mocemul konteqstSi iqneba<br />
pirdaymuli.<br />
4. majaSi arabuli warmoSobis sityvad iTvleba (majass). svanurSic ixmareba `majaS~ formiT.<br />
5. `maxmuri/maxmuli~ (933, 1559) ganmartebulia rogorc mTvrali. konteqstis mixedviT<br />
ki is unda niSnavdes gamofxizlebuls. svanurSi maxmar namyo drois vn. gv. mimReobaa da<br />
miRebulia zmnisagan `lixme~ _ gamofxileba, sasmelis moneleba.<br />
6. `cqafi~. svanurad cqaf, cqef, amcqefia, mucqafune niSnavs: sulswrafs, mouTmenels,<br />
unebisyofos.<br />
7. `sadarno~. svanurSi aris ladren / liderni — mtris moxelTeba, dadarajeba. g. a.<br />
839. Tengiz papuaSvili<br />
qarTuli <strong>literatura</strong> [XI-XIII saukuneebSi]<br />
wignSi _ `saqarTvelos istoriis narkvevebi~, t. III, Tb., 1979, gv. 434-455.<br />
zogad mimoxilvaSi mkvlevari warmogvidgens `vefxistyaosnisa~ da misi avtoris ideurmsoflmxedvelobriv<br />
kavSirs saqarTvelos socialur-politikur urTierTobebTan (gv. 450-455).<br />
misi TqmiT, es Txzuleba saqarTvelos istoriuli sinamdvilis mkafio anarekls warmoadgens.<br />
rusTaveli Tanamimdevrulad aviTarebs da icavs erTiani, mtkice, centralizebuli saxelmwifos<br />
erTmefobis princips. `vefxistyaosanSi~ mocemulia qarTuli feodalizmis saerTo<br />
da specifikuri niSnebi. es poema saqarTvelos istoriuli sinamdvilis mxatvruli asaxavaa<br />
da Sinaarsobrivad mxolod qarTul sinamdvilesTanaa dakavSirebuli. g. a.<br />
840. prokofi ratiani<br />
msoflio mecnierebis did gzaze<br />
(erTi <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromis gamo)<br />
gaz. `komunisti~, 1979, 4 maisi, № 104, gv. 3.<br />
werili exeba astronom giorgi TevzaZis wigns `rusTavelis kosmologia~. recenzenti<br />
mas udidesi mniSvnelobis gamokvlevas uwodebs. misi TqmiT, g.TevzaZis naSromidan irkveva,<br />
rom rusTvelma kacobriobis istoriaSi pirvelma daayena da arsebiTad mecnierulad gadawy-<br />
277
vita sakiTxi mnaTobTa moZraobis mizezTa Sesaxeb. problemis Rrmad Seswavlam wignis avtori<br />
im gabedul azramde miiyvana, rom rusTveli ara marto mSvenivrad icnobda antikuri xanisa<br />
da Sua saukuneebis astronomiis miRwevebs, aramed mTeli 400 wliT uswrebda win Tavisi<br />
epoqis astronomiur codnas.<br />
recenzentis daskvniT, `grandiozuli siaxleni, romlebic SoTa rusTvels ciur sxeulTa<br />
SeswavlaSi Seutania, amieridan daamSvenebs da gaamdidrebs ara marto Sua saukuneebis qarTuli<br />
kulturisa da azrovnebis, aramed msoflio astronomiuli mecnierebis saganZursac~. g. a.<br />
841. [redaqciis winaTqma]<br />
rusTaveli skolaSi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 8-9.<br />
`vefxistyaosani~ zogadsaganmanaTleblo skolaSi — am Temas eZRvneba Jurnalis am nomerSi<br />
dabeWdili werilebis umetesi nawili. saredaqcio SesavalSi aRniSnulia, rom mTavari<br />
sadavo sakiTxia, Tu rodis unda vaswavloT rusTavelis Semoqmedeba — me-8 klasSi Tu mea-<br />
TeSi? orive Tvalsazrisis momxreebs TavianTi argumentebi aqvT. arsebobs mesame, kompromisuli<br />
variantic, nawil-nawil swavlebisa — merveSic da meaTeSic. JurnalSi warmodgenili<br />
masala miznad isaxavs, maswavlebels daexmaros ori TvalsazrisiT: a) rogor unda vaswavloT<br />
(meTodikuri aspeqti); b) rogor unda gaviazroT Seswavlili masala (samecniero-pedagogikuri<br />
aspreqti). g. a.<br />
842. SoTa rusTaveli<br />
aforizmebi da Segonebani<br />
Semdgeneli ed. gogua, redaqtori al. baramiZe, mxatvari T. samsonaZe,<br />
Tb., `xelovneba~, 1979, 98 gv.<br />
wigns dasawyisSi da bolos erTvis m. ziCis ilustraciebi da SoTa rusTavelis feradi<br />
portreti u. jafariZisa.<br />
`vefxistyaosnis~ teqstidan amokrebili masala Tematikisa da Sinaarsis mixedviT dayofilia<br />
Semdeg Tavebad: `siyvarulze~, `swavlasa da Sromaze~, `zneobaze~, `gonierTa mwvrTeli<br />
uyvars~.<br />
wigni gamocemulia SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />
grifiT. g. a.<br />
843. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(The Knight in the Panhter’s Skin)<br />
ix. pirveli gamocemis anot. № 241.<br />
qarTulidan Targmnili venera uruSaZis mier.<br />
Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1979, 216 gv.<br />
843a. SoTa rusTaveli<br />
Витязь в тигровой шкуре<br />
qarTulidan Targmnili S. nucubiZis mier. Tb., `merani~, 1979, 240 gv.<br />
843b. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
tajikur enaze Targmnili a. adhamis mier. duSanbe, 1979, 264 gv.<br />
278
844. <strong>rusTvelologiuri</strong> rCeuli <strong>literatura</strong><br />
I, Tb., 1979, 154 gv.<br />
Seadgina, gamosacemad moamzada, winasityvaoba, SeniSvnebi da komentarebi daurTo ioseb<br />
megreliZem. red. sargis caiSvili<br />
krebuli Seicavs 1712-dan 1900-ian wlebamde qarTul enaze gamoqveynebul rCeul<br />
werilebsa da gamokvlevebs `vefxistyaosansa~ da mis avtorze. aq mkiTxveli gaecnoba SoTa<br />
rusTvelis biografiisa da misi Txzulebis problemebis Seswavlis Tanamimdevrobas, agreTve<br />
TviT dargis — rusTvelologiis Casaxvisa da ganviTarebis istorias.<br />
krebulSi dabeWdilia: vaxtang VI-is `Targmani vefxistyaosnisa~, nawyvetebi timoTe<br />
gabaSvilis, ioane bagrationis, T. bagrationis, dim. baqraZis, egn. ioselianis wignebidan da<br />
werilebidan; m. broses winasityvaoba `vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemisa; a. wereTlis<br />
ori werili da sami leqcia `vefxistyaosanze~; i. WavWavaZis `akaki wereTeli da vefxistyaosani~;<br />
i. gogebaSvilis `SoTa rusTaveli~, dabeWdili `bunebis karSi~.<br />
wigns erTvis `komentarebi da SeniSvnebi~ (gv. 144-151) da sakuTar saxelTa saZiebeli (gv.<br />
152-154). g. a.<br />
845. neli ruxaZe<br />
prologi — rogor gavigoT, rogor vaswavloT<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 19-30.<br />
werili eZRvneba `vefxistyaosnis~ prologis swavlebis problemas saSualo skolis<br />
merve klasSi. avtori ZiriTadad msjelobs e. w. mijnurobis Teoriis Semcvel strofebze,<br />
`siyvarulisa~ da `mijnurobis~ cnebebis Sinaarsze, `pirvel mijnurobaze~, romelic `zena<br />
gvarTa~ rigisaa da masSi platonis idebis gamoZaxils xedavs.<br />
werilis avtoris azriT, prologis Seswavla umjobesia poemis ZiriTadi teqstis gacnobis<br />
Semdeg. g. a.<br />
846. z. sarjvelaZe<br />
mcire etimologiuri Zieba<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 2, gv. 99-100.<br />
avtori asworebs formas `sadave~ (Savi cxeni sadaviTa hyva... 84; cxensa miscna sadaveni...<br />
995; sadave-ukuyrili — 867). aRniSnavs, rom rusTavelis epoqis ZeglebSi (efrem mciris<br />
TargmanSi da sxv.) ixmareba forma `sadeve~. mkvlevris azriT, `sadave~ aris mcdari forma,<br />
romelic cocxal metyvelebaSi damkvidrda saliteraturo enis zegavleniT.<br />
sadeve unda iyos mimReoba, nawarmoebi dev-dv- zmnisagan (da-v-s-dev; da-s-dev; da-s-dv-a). g.a.<br />
847. sergei serebriakovi<br />
`vefxistyaosnis~ tipologiuri SeswavlisaTvis<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis XIII samecn. sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1979, gv. 7-8.<br />
mkvlevari sinqronul aspeqtSi ganixilavs `vefxistyaosansa~ da kretien de truas saraindo<br />
romans `kliJesi~.<br />
de truas romans axasiaTebs e. w. antitristanuli tendencia da `bunebrivi~ mijnuroba,<br />
romlis idealic col-qmruli SeuRlebaa. socialuri urTierToba, `vasaliteti~, garkveul<br />
msgavsebas gviCvenebs rusTvelis Txzulebis socialur garemosTan.<br />
`vefxistyaosani~ saraindo romania, magram masSi daZleulia saraindo romanis sqemebi<br />
da CarCoebi. is SeiZleba ganvixiloT rogorc Sualeduri rgoli Sua saukuneebisa da axali<br />
drois romanebTan mimarTebiT. g. a.<br />
279
848. ivane stovbuni<br />
SoTa rusTavelis freska<br />
(Targmani rusulidan jana gelaSvilisa), Tb., 1979, 62 gv.<br />
avtori wers, rom 1964-67 wlebSi sakdesis korespondentad imyofeboda israelSi, q. TelavivSi.<br />
am dros moipova zogierTi masala SoTa rusTavelis e. w. `palestinur~ periodze. am<br />
masalidan gansakuTrebiT sainteresoa berZnul krebulSi `axali sioni~ 1905 wels dabeWdili<br />
arqimandrit xristos popandopolosis narkvevi `jvris wminda monasteri da sasuliero seminaria~<br />
(mas pirvelad miakvlia Jurnalistma s. losevma, ix. `Веч. Тбилиси~, 1960, № 143).<br />
x. popandopolosi wers: `legendarulma Tamar mefem, romlis karzec cxovrobda mgosani<br />
SoTa rusTaveli~, 1192 wels igi ierusalimis `wminda adgilebSi~ gaagzavna... Tamaris mier<br />
jvris monasterSi gagzavnil rusTavels misgan nabrZanebi hqonda, rom igi ara marto mxarSi<br />
unda amosdgomoda monastris sasuliero moRvaweobas, aramed unda ganeaxlebina igi, restavracia<br />
gaekeTebina misTvis da aRedgina danaklisi, romelic mas jvarosnebma miayenes~.<br />
Jurnalists berZeni avtori kompetentur pirad miaCnia da varaudobs, rom mas, rogorc<br />
palestinis religiuri centrebis oficialur mematianes, SeeZlo esargebla jvris monastrisa<br />
da ierusalimis berZeni patriarqis biblioTekebis masalebiT. igi aRniSnavs, rom palestinaSi<br />
rusTavelis yofnis versias mxars uWerda gr. feraZec 1937 wels gamocemul wignSi.<br />
i. stovbuns mohyavs agreTve sxvadasxva wyarodan ukve cnobili faqtebi rusTavelis freskis<br />
Sesaxeb. iqvea interviu filmis Sesaxeb `rusTvelis nakvalevze~, romelic 1966 wels gadaiRo<br />
g. pataraiam (scenaris avtori i. rurua). g. a.<br />
849. nestan sulava<br />
gangebis raobisaTvis Zvel qarTul himnografiasa da `vefxistyaosanSi~<br />
axalgazrda mecnierTa da aspirantTa respublikuri samecniero konferencia, IV (eZRvneba k.<br />
kekeliZis dabadebis 100 wlisTavs), moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 9.<br />
nemesios emeselisa da prokle diadoxosis Sromebis mixedviT, gangeba RvTis nebelobaa,<br />
RvTis wyaloba da mzrunvelobaa adamianze. am Tvalsazriss iziarebs Zveli qarTuli himnografia<br />
da saero poezia.<br />
`vefxistyaosanSi~ gangeba aris RvTis neba, adamianTaTvis winaswar gadawyvetili, romlis<br />
konkretuli Sinaarsi TviT adamianisaTvis ucnobi rCeba. gangebis aRsrulebaSi didi mniSvneloba<br />
eniWeba adamianisave mcdelobasa da moqmedebas. g. a.<br />
850. guram fanjikiZe<br />
rusTavelis kosmologia<br />
Jur. `mnaTobi~, 1979, № 9, gv. 150-160.<br />
recenziaSi giorgi TevzaZis naSromze `rusTavelis kosmologia~, romelic wignad gamoqveynda<br />
1979 wels, g. fanjikiZe wers: `vefxistyaosnis~ saTanado adgilebisa da strofebis<br />
gaSifrviT g. TevzaZem gamoikvlia, rom astraluri Sinaarsis Semcveli yoveli strofi Tu<br />
striqoni ciur movlenebze dakvirvebisa da maTi WeSmariti codnis Sedegia. naSromSi naCvenebia,<br />
Tu rogor esmis poets es astronomiuli movlenebi, agreTve isic, rom misi Sexudelebani<br />
mzis sistemaze gacilebiT swori da progresuli iyo, vidre maSin gabatonebuli azrebi.<br />
mkvlevarma daamtkica, rom rusTavels samyaro warmodgenili hqonda rogorc geo-heliocentruli<br />
sistema, zustad iseTi, tixo de brahem rom ivarauda 400 wlis Semdeg. rusTavelis<br />
SexedulebiT, mziuri sistema Semofarglulia varskvlavuri cis sferoTi. mis centr-<br />
Si uZravad mdebareobs dedamiwa, romlis irgvliv sakuTar orbitalur moZraobas mTvaris<br />
Semdeg mze asrulebs, xolo TviT mzis garSemo xuTi planeta brunavs. g. TevzaZis azriT, es<br />
geocentrulidan heliocentrulSi gardamavali sistemaa.<br />
recenzenti am gamokvlevas axal sityvas uwodebs qarTul mecnierebaSi. misi TqmiT, g. TevzaZis<br />
naSromi `gvxiblavs Tavisi logikurobiT, savaraudo mosazrebaTa gabedulebiT da,<br />
rac mTavaria, am mosazrebaTa safuZvliani dasabuTebiT~. g. a.<br />
280
851. qronika da informacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1979, № 1, gv. 179-190; № 2, gv. 181-190; № 3, gv. 187-192; № 4, gv. 175-190.<br />
dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1977 w. 30<br />
seqtembridan 1978 w. 21 aprilamde. warmodgenilia poemis 783-927 strofebis ganxilvis<br />
amsaxveli masala.<br />
852. jansuR Rvinjilia<br />
sivrcis grZnoba `vefxistyaosanSi~<br />
avtoris wignSi _ `zomierebis grZnoba Tanamedrove qarTul kritikul azrovnebaSi~,<br />
Tb., 1979, gv. 312-316.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ gmirebi floben sivrcis uCveulo grZnobas, riTac<br />
vlindeba rusTavelis droindeli qarTveli kacis Sinagani Tavisufleba. poemaSi sivrcis<br />
grZnoba realobaa — gmirebi ki ar ocneboben did sivrceTa dalaSqvraze, ukve floben mas.<br />
isini gamudmebiT moZraoben: arabeTidan — indoeTSi, indoeTidan — mulRazanzarSi, mulRazanzaridan<br />
— gulanSaroSi da a. S. maTi fiqrebi da vnebebi modebulia veeberTela manZils.<br />
rusTavelis epoqaSi sakuTari qveynis sazRvrebs iqiT gasvla qarTuli sazogadoebis<br />
politikur da kulturul mesveurTa Sinagan moTxovnilebad iyo qceuli, rasac biZgs aZlevda<br />
maTi saxelmwifos politikuri da ekonomikuri upiratesoba imdroindel msoflioSi. g. a.<br />
853. j. Rvinjilia<br />
`rusTaveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, anu `vefxistyaosnis~ gza<br />
avtoris wignSi _ `zomierebis grZnoba...~, 1979, gv. 256-277.<br />
narkvevi aris gamoxmaureba Tbilisis sax. universitetis rusTvelis kabinetis mier gamoqveynebul<br />
amave dasaTaurebis I da II tomebze. rogorc avtori aRniSnavs, am krebulebSi Tavmoyrili<br />
masala gviCvenebs, Tu ramdeni Sromaa gaweuli rusTavelis Semoqmedebis gasatanad<br />
msoflio asparezze. ucxoel mwerlebTan da mTargmnelebTan xangrZlivi da gulmodgine<br />
TanamSromlobis miuxedavad, `vefxistyaosanma~ jer kidev ver daimkvidra misi kuTvnili<br />
adgili msoflio azrovnebisa da mxatvruli literaturis istoriaSi. amis erT-erT mizezad<br />
avtori imas miiCnevs, rom `vefxistyaosans~ ar aRmouCnda iseTi mTargmneli, romelic araqarTvel<br />
mkiTxvels agrZnobinebda mis, rogorc mxatvruli Txzulebis, unikalurobas da<br />
aqcevda mas masobrivad sakiTxav, samagido wignad. g. a.<br />
854. akaki SaniZe<br />
astraluri movlenebi vefxistyaosanSi<br />
Jur. `mnaTobi~, 1979, № 6, gv. 167-175.<br />
mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ astraluri movlenebi didi codniTaa aRwerili.<br />
poemaSi cis borbali igive cis simrgvalea, romelic marad brunavs (str. 1415,3; 1309,4;<br />
1352,4; 569,4). caze arsebobs sartyeli, romelsac mihyveba mze da wlis ganmavlobaSi Semouvlis<br />
mas. mzis am wliur gzaze mdebareobs Tormeti Tanavarskvlavedi, romelTac zodiaqos<br />
niSnebs eZaxian. es niSnebi `etlebis~ saxeliT aris cnobili, TviToeul kacs Tavisi etli aqvs,<br />
romelic mis beds ganagebs (str. 275,1; 1210,3). TviToeuli etlis fargalSi mze erT Tves<br />
rCeba, mere gadainacvlebs uaxloes etlSi, xolo erTi wlis ganmavlobaSi daasrulebs wriul<br />
svlas da Semdeg xelaxla iwyebs sartyelze moZraobas.<br />
am Tormet etlTagan poemaSi mxolod oria dasaxelebuli, kirCxibi (saratani) da lomi<br />
(str. 1328. 1201,3). sxva TanavarskvlavTagan poemaSi naxsenebia xomni. es is varskvlavnaria,<br />
romelic mdebareobs meore etlSi — kurosaSi. mzisa da varskvlavTa gamoCenisaTvis poemaSi<br />
281
naxmari terminebia amoslva an amoxdoma, xolo CasvlisaTvis — Caslva da Casveneba. poemaSi<br />
dasaxelebulia xuTi planeta: zuali (958), muSTari (959), marixi (960), aspirozi (961), otaridi<br />
(962). aq oTxi planetis saxeli arabulia, erTisa ki berZnuli (aspiroz). poemaSi Svid mnaTobzea<br />
saubari, xuT planetasTan erTad mzeca da mTvarec igulisxmeba (str. 281,4. 1409,2. 964,1).<br />
`vefxistyaosanSi~ moixsenieba kidev ciskari (anu ciskris varskvlavi, is aris mTiebi, e.i.<br />
venera). poemaSi caTa raodenoba Svidia (1309,4. 625,4). cxra cazedac aris laparaki (1413,4).<br />
xSiria mTvaris fazebis daxasiaTeba sxvadasxva terminiT.<br />
ak. SaniZe yurdRebas amaxvilebs g. TevzaZis naSromze (`rusTavelis kosmologia~, 1979 w.)<br />
da miesalmeba imas, rom S. rusTaveli geo-heliocentristia da man am mxriv ramdenime saukuniT<br />
gauswro Tavis Tanamedrveobas, magram moiTxovs am debulebis damtkicebas, met sabu-<br />
Tianobas, rom g. TevzaZis daskvnebi misaRebi iyos. g. TevzaZis azriT, I strofis mesame taepSi<br />
naxmar sityvaSi `qveyana~, rusTaveli gulisxmobs mTel mziur sistemas da niadag mbrunav cas.<br />
ak. SaniZe ar eTanxmeba da aRniSnavs: `qveyana~ xSirad gvxvdeba poemaSi da misi mniSvnelobis<br />
dadgena Zneli ar aris. T.n.<br />
855. guram SaraZe<br />
platon ioselianis erTi <strong>rusTvelologiuri</strong> cnobis gamo<br />
Jur. `mnaTobi~, 1979, № 6, gv. 182-186.<br />
statia exeba `vefxistyaosnis~ nabeWdi wignebis ganzrax ganadgurebas anton I kaTalikosis<br />
mier. p. ioseliani pirvelad aRniSnul sakiTxs Seexo timoTe gabaSvilis `moxilvis~<br />
1852 wlis gamocemaSi, meored 1867 wels (naSromSi `cxovreba giorgi mecametisa~), sadac anton<br />
I xsenebulia `vefxistyaosnis~ vaxtangiseul nabeWd calTa ganadgurebis mizezad. g. SaraZe<br />
aRniSnavs, rom vaxtangiseuli `vefxistyaosnis~ ganadgurebis cdis Sesaxeb platon<br />
ioselianis mier mowodebuli cnobebi (mosmenili onisime ioselianisagan) tendenciuri Cans.<br />
platon ioseliani 1870 wels naSromSi `SoTa rusTaveli~ (gazeTi ~kavkazi~) ukve aRarafers<br />
ambobs anton I-is mier poemis dawvisa da mtkvarSi Cayris Sesaxeb. p. ioseliani aq principulad<br />
sul sxva mosazrebas gvTavazobs: anton I-ma akrZala `vefxistyaosnis~ kiTxva, rac sparsulmusulmanuri<br />
saxelmwifo-sarwmunoebrivi da kulturuli moZalebisagan Tavis daRwevis<br />
mizniT iyo gamowveuli, Torem rogorc poetsa da adamians, mas rusTavelis mniSvnelobac<br />
esmoda da kidec uyvardao. maSasadame, pl. ioselians sabolood TviTon Seucvlia Tavisi kategoriuli<br />
cnoba anton I kaTalikosis mier poemis ganadgurebisa da mospobis mcdelobaze<br />
da dabrunebia Tavis Tavdapirvel Tvalsazriss, romelic mas adre hqonda gamoTqmuli (`saqarTvelos<br />
eklesiis mokle istoriasa~, II gamocema, 1843 w.) da `wyobilsityvaobis~ 1853 w.<br />
winasityvaobaSi. T.n.<br />
856. ivane ServaSiZe<br />
SeniSvna sityva `taiWis~ Sesaxeb<br />
Jur. `macne~, els, 1979, № 2, gv. 103-109.<br />
avtori aRniSnavs, rom `taiW~ sityvis etimologiaze ramdenime mosazreba arsebobs: akad.<br />
g. wereTlis azriT, taiW-i warmodgeba arabuli sityvisagan taÑ jiiÑ (mimarTeb. zeds. `taiuri~);<br />
romelic Semosula somxursa da qarTulSi, albaT jer arabis, beduinis aRsaniSnavad da<br />
Semdeg — arabuli cxenisa. mzia andronikaSvili taiW-is amosaval formad Tvlis saS. sparsul<br />
eTnikur termins `taCik~ (=arabi).<br />
niko da daviT CubinaSvilebi `taiWs~ ganmartaven rogorc dakodili cxeni, axalgazrda<br />
iabo, bedauri.<br />
i. ServaSiZes es ukanaskneli ganmarteba, romelic Turquli `tai~-dan (=kvici) momdinareobis<br />
varauds eyrdnoba, ufro sarwmunod miaCnia. g. a.<br />
282
857. sargis caiSvili<br />
vefxistyaosnis xelnawerebi da gamocemebi<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 56-71.<br />
narkvevSi daxasiaTebulia Cven dromde moRweuli xelnawerebi. aRniSnulia, rom enobrivad,<br />
wakiTxvebis mixedviT, maT aSkarad atyviaT gviandeli epoqis kvali; Sedgenilobis<br />
mxriv TvalsaCinoa damatebaTa sxvadasxva plasti.<br />
avtori gvacnobs agreTve poemis beWduri gamocemebis istorias da ganixilavs mTavari<br />
kritikul-mecnieruli gamocemebis Rirseba-naklovanebebs. saTanadod aRniSnulia vaxtang<br />
meeqvsis, mari broses, d. CubinaSvilis, 1888 wlis gamocemis redaqciis, n. maris, s. kakabaZis,<br />
i. abulaZis, a. SaniZis, p. igoroyvas, g. wreTlis da sxvaTa Rvawli `vefxistyaosnis~ teqstis<br />
dadgenisa da misi gamocemis saqmeSi. g. a.<br />
858. s. caiSvili<br />
nu gavxdiT udavos sadavod<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1979, 3 agv., № 31, gv. 4.<br />
werili exeba ierusalimis jvris monastris SoTa rusTvelis pirovnebasTan dakavSirebul<br />
masalebs, kerZod, monastris svetze arsebuli freskis warwerasa da aRapTa wignSi Canawers,<br />
sadac SoTa `meWurWleTuxucesad~ ixsenieba. es ori dokumenti pirvelad timoTe<br />
gabaSvilma daukavSira erTimeores da `vefxistyaosnis~ avtori `meWurWleTuxucesad~<br />
moixsenia.<br />
akad. al. baramiZis azriT, aRniSnuli identifikaciis pativi maincdamainc Tanamedrove<br />
rusTvelologebs ekuTvnis da ara timoTe gabaSvils (ix. al. baramiZe, `narkvevebi...~, V, gv. 126;<br />
t. VII, gv. 197).<br />
s. caiSvilis TqmiT, ufro faseulia imis aRiareba, rom es identifikacia warmodgenilia<br />
ori saukuniT adre im wreSi, romelic inaxavda Zvel tradicias, vidre `Tanamedrove rus-<br />
TvelologTa varaudi~, romelic imave pirvelwyaroebs eyrdnoba. g. a.<br />
859. s. caiSvili<br />
korneli kekeliZe — axali qarTuli filologiis fuZemdebeli<br />
Jur. `mnaTobi~, 1979, № 10, gv. 123-130.<br />
vrcel narkvevSi avtori sagangebod aRniSnavs k. kekeliZis Rvawls rusTvelologiaSi,<br />
asaxelebs mis mTavar naSromebs am dargSi. avtoris TqmiT, k. kekeliZe Tavis SromebSi ayenebda<br />
debulebas, rom rusTaveli qarTuli aRorZinebis pirmSoa da vefxistyaosani gamsWvalulia<br />
maRali humanisturi msoflmxedvelobiT: `evropuli aRorZinebis epoqis moRvaweebTan<br />
SedarebiT rusTavelma ramdenime saukuniT adre farTod da didi siZlieriT gamoxata is<br />
humanisturi ideebi, riTac igi enaTesaveba evropis renesansis saukeTeso warmomadgenlebs~.<br />
mniSvnelovani debuleba, romelic eWvmiutanlad daasabuTa k. kekeliZem, exeboda rus-<br />
Tavelis religiur aRmsareblobas. misi azriT, rusTavelis rwmena qristianulia, magram igi<br />
cdilobs maRla idges yovelgvar saeklesio-konfesiur partikularizmze da araa SezRuduli<br />
dogmaturi qristianobis artaxebiT. g. a.<br />
860. apolon canava<br />
miTosuri aspeqtebi SoTa rusTvelis `vefxistyaosnis~<br />
mxatvrul struqturaSi<br />
litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />
XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 15-16 (mogvyavs SemoklebiT).<br />
1. poemis saTauri momdinareobs qarTuli miTologemidan: vefxvi wminda cxovelad,<br />
totemad iTvleboda. vefxvis tyaviT Semosili tarieli amaRlebuli, RvTaebrivi damRiT<br />
aRbeWdili gmiria.<br />
283
2. zog personaJs (devi, qaji) aqvs demonuri Tvisebebi: ukvalod gauCinareba, TvaliT<br />
uxilveloba. poemaSi qajebi boroti, xtonuri samyaros `Semtev~ Zalebs ganasaxiereben<br />
(berZnuli miTologiis hekaton xeirebis, tiTonebisa da kiklopebis msgavsad).<br />
3. devTa qvabSi napovni iaraRi magiuri Tvisebebis mqonea.<br />
4. miTosuri aspeqti udevs safuZvlad ori da sami mzis mxatvrul saxes. g. a.<br />
861. giorgi cocaniZe<br />
saskolo `vefxistyaosnis~ erTi konieqturis gamo<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 2, gv. 101-104.<br />
avtoris msjeloba exeba 1974 wlis saskolo gamocemis 1414-e strofis konieqturas: `Tavis-Tav<br />
uyves riali~ (xelnawerebsa da sxva gamocemebSi aris: `Tavsa miT uyves riali~): g. cocaniZis<br />
azriT, es konieqtura saWiro ar aris, radgan teqsti uimisod savsebiT gasagebi da<br />
logikuria. mas miaCnia, rom striqonSi: `samTave samgniT mihmarTes, Tavsa miT uyves riali~,<br />
moqmedni (subieqti) arian qajTa cixe-qalaqis mcvelni da am striqonis azri aseTia: samTave<br />
(momxdurebs) samgniT mihmarTes (mecixovneebma) da amiT Tavis Tavs uyves riali (ziani). `ikres<br />
nobsa da dabdabsa~ _ esac cixis mcvelebze ariso naTqvami. g. a.<br />
862. izolda waqaZe<br />
`vefxistyaosnis~ erTi xelnaweri leqsikonis gamo<br />
axalgazrda mecnierTa da aspirantTa respublikuri samecniero konferencia, IV (eZRvneba k.<br />
kekeliZis dabadebis 100 wlisTavs), moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 53.<br />
moxsenebaSi ganxilulia poemis e. w. yarabaRul nusxaze (Q-279) darTuli leqsikoni, romelic<br />
mniSvnelovnad gansxvavdeba sxva leqsikonebisagan. garkveul nawilSi igi sargeblobs<br />
vaxtang meeqvsis komentarebiT, magram ZiriTadad damoukidebeli saxe aqvs. zogierTi sityvis<br />
ganmarteba ufro zustia, vidre vaxtangTan da s.-s. orbelianTan. g. a.<br />
863. k. WiWinaZe<br />
aliteracia qarTul SairSi<br />
winasityvaoba daurTo da redaqcia gaukeTa akaki xinTibiZem. SeniSvnebi T. doiaSvilisa.<br />
Tb., 1979, 117 gv.,<br />
esaa krebuli k. WiWinaZis sxvadasxva dros gamoqveynebuli gamokvlevebisa. kerZod, wign-<br />
Si dabeWdilia: riTma qarTul leqsSi (gv. 11-19), baraTaSvilis poetika (gv. 20-31), rusTavelis<br />
poetikidan (metaforebi, metri da ritmi, majamebi, riTmebi) (gv. 32-49), aliteracia qarTul<br />
SairSi da `vefxistyaosnis~ problema (gv. 50-115).<br />
yvela naSromi anotirebulia g. imedaSvilis `rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si~, Tb., 1957.<br />
864. elguja xinTibiZe<br />
`vefxistyaosnis~ swavlebisaTvis<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 2, gv. 10-18.<br />
avtori aRniSnavs, rom saSualo skolaSi swavlebisas `vefxistyaosnis~ interpretireba<br />
Tanamedrove literaturuli poziciidan xdeba, realistur planSi wydeba, rac Tavisebur<br />
daRs asvams Txzulebis mxatvruli samyaros gaazrebas. am naklis gamosworebisaTvis saWiroa<br />
yuradRebis miqceva Semdeg amosaval debulebebze.<br />
1. Sua saukuneebis <strong>literatura</strong> uaRresad pirobiTia, `vfxistyaosani~ am pirobiTobis<br />
daZlevis garkveul etaps warmoadgens. masSi moxsnilia adrindeli Sua saukuneebis Rrma<br />
pirobiToba — simbolur-alegoriuli azrovneba, rogorc metyvelebis ZiriTadi stili. magram<br />
rusTavelis SemoqmedebiTi meTodi mainc pirobiTobas emyareba, rac SemdegSi vlindeba:<br />
284
poemiseuli samyaro, mxatvruli saxe da personaJi sqematuria, calmxrivia. pirobiTobaa is,<br />
rom poemis mTavari gmirebi idealurni arian. maTi TviT adamianuri sisustec amaRlebulia<br />
(mag., tarielis mravalgzisi dabneda). hiperboluria maTi silamaze, gmiroba, mwuxareba. maTi<br />
Zliereba, silamaze, siyvaruli ar eqvemdebareba droisa da garemos cvalebadobas.<br />
2. renesansis epoqis umTavresi siaxlea adamianis aRzeveba, xazgasma adamianis upiratesobisa<br />
da Rirsebisa. `vefxistyaosnis~ gmirTa fizikur-moraluri srulqmnileba ar aris Cveulebrivi<br />
literaturuli personaJis daxasiaTeba, igi amqveyniuri yofis gaidealebaa.<br />
3. `vefxistyaosnis~ aforizmebis sibrZne ar unda iqnes dayvanili XVII-XVIII s-is didaqtizmamde.<br />
adamianis gonebis, logikisa da sibrZnis primati rusTvelisaTvis msoflmxedvelobiTi<br />
poziciaa. igi upirispirdeba rwmenasa da Rvaebis nebas, RvTaebriv saswauls. `vefxistyaosnis~<br />
gmirebi ar elodebian RmerTis wyalobas. isini endobian sakuTar codnas, logikas,<br />
gaangariSebas da moqmedebas.<br />
4. platonisa da aristoteles Sexedulebebze dayrdnobiT da maTi gaRrmavebiT, Semecneba<br />
ar iyo gaazrebuli mxolod inteleqtualur aqtad; `sibrZnis wvdoma praqtikul da<br />
eTikur sferoebSic xdeboda. ase rom, adamianuri Semecnebis umaRles formebad siyvaruli<br />
da megobroba iqna moazrebuli da adamianuri urTierTobis es umaRlesi forma SemecnebiTi<br />
sicocxlis ufro intimur, RvTaebrivi warmoSobis gancdad iqna miCneuli~ (gv. 16-17). `es<br />
garemoeba moiTxovs, rom rusTveliseuli siyvaruli da megobroba iyos ara ubralo, empiriuli,<br />
realisturi (naturalisturis gagebiT), aramed pirobiTobamde amaRlebuli da idealuri~<br />
(gv. 17). g. a.<br />
865. giorgi jafariZe<br />
`vefxvisa da moymis~ miTosuri samyaro<br />
Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 1, gv. 32-40.<br />
gamokvleva exeba xalxur baladas `vefxvi da moyme~. avtori aRniSnavs am baladis miTosuri<br />
pasaJebis msgavsebas `vefxistyaosanTan~. misi sityvebiT, `vefxistyaosnis~ mraval mi-<br />
Tosur pasaJs uSualo kavSiri aqvs ~vefxvisa da moymis~ miTosur samyarosTan. mniSvnelovania<br />
saxeobrivi da leqsikuri Tanxvedrebic saanalizo leqssa da `vefxistyaosans~ Soris.<br />
aSkara xdeba, rom orive qmnileba qarTuli miTosis erTi da imave poeturi arsenaliT sargeblobs~.<br />
avtori miuTiTebs konkretul paralelebze: nestani `qve wva, viT kldisa napralsa<br />
vefxi pir-gamexebuli~... merme wamojda warb-SerWmiT, gamwyrali, garisxebuli~ (522).<br />
xalxur leqsSi: `SaRvarda vefxvsa nawolsa..., vefxvi rom wamoufrinda, Tvalni arisxna xTisani~.<br />
`vefxistyaosani~: `Tu xorcieli arisca, Tvalnimca mrisxven RmrTisani~ (1155). g. a.<br />
866. [n. jaSi]<br />
droa, dadgindes!<br />
gaz. `Tbilisi~, 1979, 28 Teb., № 49, gv. 3.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ avtoris gvari dRemde ori formiT ixmareba — rus-<br />
Taveli da rusTveli. arsebobs rusTavelis saxelobis instituti, Teatri, gamziri da a. S.<br />
Jurnal-gazeTebSi rusTavels vxvdebiT, radioTi da televiziiT rusTaveli gvesmis... amave<br />
dros Tbilisis sax. universitetSi aris rusTvelis kabineti, erTsa da imave wignSic xSiria<br />
orive formis xmarebis SemTxveva.<br />
droa davadginoT namdvili daweriloba da avirCioT erT-erTi forma.<br />
(SeniSvna: werili moTavsebulia mesame gverdis bolo svetSi, `sardafSi~. mis qvemoT, Savi<br />
Strixis Semdeg aris warwera: `redaqtori n. jaSi~, rac, wesiT, meoTxe gverdze unda iyos.<br />
amis mixedviT, es mcire werili SeiZleba gazeTis redaqtoris replikad CavTvaloT, _ g. a.).<br />
285
1980 weli<br />
867. mixeil alaviZe<br />
ras niSnavs `tanajori~ `vefxistyaosanSi?<br />
Jur. `ganTiadi~, 1980, № 6, gv. 174-176.<br />
avtori exeba poemaSi xmarebul gamoTqmas: `kaci, Cemgan ganatryorci, brunavs viTa<br />
tanajori~ (440,3), aRniSnavs sadavo sityvis sxvadasxva mniSvnelobas da cdilobs daadginos,<br />
ra SinaarsiT ixmara igi rusTavelma.<br />
avtoris azriT, kompozit `tanajoris~ komponenti `tana~ warmoqmnilia `tan~ fuZisagan,<br />
masze a sufiqsis darTviT, rac sityvas `axalgazrdas~ Sinaarss aZlevs (Sdr.: alvistana, lewmistana).<br />
`tana~ kaxur dialeqtSi igivea, rac xbo, boCola. vaxtang VI-is ganmartebiT ki tanajori<br />
erTi wlis joria.<br />
avtori Tvlis, rom `tanajori~ rusTveliseuli dialeqtizmia, rom es sityva qarTuli<br />
enis dialeqtebSi amJamadac cocxalia, mag., kaxurSi — viris naSieri (zamTargamovlili Co-<br />
Cori); gurulSi — wylis mweri; mesxur-javaxurSi _ bavSvis saTamaSo, bzriala. g. a.<br />
868. giorgi arabuli<br />
`vefxistyaosnis~ erTi epizodis Sesaxeb<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst., XV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1980, gv.6-7 (Tezisebis garekanze SecdomiT aweria: XL).<br />
momxsenebeli msjelobs poemis 332-e (462) strofis _ `aRara vici, damviwydes...~ _ Sesaxeb,<br />
romelic mas gviandel CanarTad miaCnia. am strofis siyalbis maCveneblad dasaxelebulia:<br />
1. is ar aris A da D redaqciebis 14 dauzianebel xelnawerSi.<br />
2. strofSi mocemulia araswori informacia, TiTqos tarieli ambobdes: damaviwyda, rac<br />
Tavs gadamxdao.<br />
3. azrobrivad da kompoziciurad SeuTavsebelia epizodTan, romelSic is amJamad aris.<br />
4. genetikurad es strofi ekuTvnis poemis B redaqciis interpolaciebs, CanarTTa II<br />
plasts.<br />
momxsenebeli kanonzomierad Tvlis, rom am strofis magier poemis ZiriTad teqstSi<br />
Setanil iqnas xelnawerebidan № 458 strofi (`Tavadoba indoTa da mravalTaca mqonda<br />
sxvaTa...~), romelic leqsikiT, azriTa da stiliT Seefereba mocemul epizods. g. a.<br />
869. g. arabuli<br />
nanuCa da `vefxistyaosnis~ interpolaciebi<br />
Jur. `macne~, els, 1980, № 3, gv. 52-63.<br />
avtori cdilobs gaarkvios, `vefxistyaosnis~ gviandeli CanarTebidan da gagrZelebebidan<br />
ra ekuTvnis nanuCas (manuCar ciciSvils). cnobilia, rom me-17 s-is erT-erT vrcel<br />
xelnawerSi (H-757) nanuCas inicialiT (na, nan) aris aRniSnuli CanarTi da danarTi strofebis<br />
absoluturi umravlesoba. magram es minawerebi faqrobrivad zusti araa. avtoris daskvniT,<br />
nanuCas ekuTvnis mxolod CanarTebis meore plastis (s. caiSvilis klasifikaciiT) 70 strofi<br />
da avTandilis erT-erTi anderZi (16 strofi), riTac II redaqciis xelnawerebi gansxvavdeba<br />
I da IV redaqciebisagan.<br />
naSromSi ganxilulia agreTve nanuCaseuli damatebebis leqsikuri da stiluri Taviseburebani.<br />
T.n.<br />
286
870. aleqsandre baramiZe<br />
Zveli qarTuli mwerlobis problemebi<br />
Tb., 1980, 454 gv.<br />
krebulSi, sxva naSromebTan erTad, dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvlevebi. yvela<br />
maTgani adre iyo gamoqveynebuli:<br />
1. vefxistyaosnis Janris gansazRvrisaTvis (gv. 65-88) — kreb. `SoTa rusTvels~, Tb., 1966,<br />
gv. 124-132.<br />
2. marTali samarTali~ (gv. 89-110) _ `narkvevbi...~, V, 1971, gv. 97-118.<br />
3. rusTvelis sabiografio sakiTxebi (gv. 111-133) _ `narkvevebi~..., V, 1971, gv. 119-142.<br />
4. poeturi metaforis ena da vefxistyaosnis TariRis sakiTxi (gv. 134-147) _ `kritika~,<br />
1972, № 1; agr. `narkvevebi...~, VI, 1975, gv. 30-44.<br />
5. vefxistyaosnis fabulis Taobaze (gv. 148-158) _ `macne~, 1971, № 2; agr. `narkvevebi~...,<br />
VI, 1975, gv. 82-93.<br />
6. `rusTveliana~ da `rusTvelianas epilogi~ (gv. 159-226) _ `narkvevebi~..., IV, 1964, gv. 368-<br />
437.<br />
7. vefxistyaosnis erTi rusuli Targmanis istoriidan (gv. 227-233) _ `lit. saq.~, 1969, 5.09;<br />
agr. `narkvevebi~..., V, 1976, gv. 373-379.<br />
8. vaxtangiseuli vefxistyaosani (gv. 234-266) _ `lit. Ziebani~, XV, 1964, gv. 153-177.<br />
`bibliografiaSi~ (II, III, IV tomebSi) naSromebis anotaciebi Setanilia maTi pirveli publikaciis<br />
mixedviT. g. a.<br />
871. al. baramiZe, S. ZiZiguri, e. metreveli<br />
qvabisxevis freskis garSemo<br />
gaz. `komunisti~, 1980, 7 seqt., № 206 gv. 3; agr. wignSi — al. baramiZe, narkvevebi..., VIII, 1985, gv. 63-66.<br />
werili exeba borjomis raionSi, qvabisxevis xeobaSi arsebul mariamwmidis saydarSi<br />
SemorCenil freskebs warwerebiT `SoTa~ da `iai~. avtorebi ganixilaven g. CubinaSvilis, n. ber-<br />
ZeniSvilis, s. caiSvilis, a. gaCeCilaZis, g. zedginiZis, z. WumburiZis mosazrebebs. g. zedginiZe<br />
amtkicebda TiTqos iqve ikiTxeboda `rusTveli~ (`wignis samyaro~, 28.V. 1980).<br />
1980 w. 2 ivliss aRniSnulis gasarkvevad wasula specialuri eqspedicia, romelmac daadgina,<br />
rom nawilobriv ikiTxeba ramdenime aso, erTi sityvidan gadarCenilia r......la an r.....za;<br />
rom ar dasturdeba g. zedginiZis varaudi osTv asoTa kompleqsis arsebobis Sesaxeb.<br />
komisiis wevrebisa da dasaxelebul mkvlevarTa azriTac, saydarSi gadarCenili warwerebi<br />
XII saukunis II naxveris an XIII s-is dasawyisisaa. g. a.<br />
872. a. baramiZe, S. ZiZiguri, s. caiSvili, a. gvaxaria<br />
`rusTavelis kosmologia~<br />
Jur. `macne~, 1980, № 2, gv. 182-185.<br />
werilis avtorebi exmaurebian g. TevzaZis Sromas `rusTavelis kosmologia~ (1979). werilSi<br />
uaryofilia g. TevzaZis ZiriTadi debuleba, TiTqos rusTavelma wamoayena axali, geoheliocentruli<br />
Teoria, rasac maTi azriT, ewinaaRmdegeba `vefxistyaosnis~ astralur<br />
sagalobelSi warmodgenili mnaTobTa rigi. werilis avtorebi umarTebulod miiCneven g. TevzaZis<br />
mier sakuTari debulebis damtkicebis mizniT, rusTaveliseul mnaTobTa rigis darRveviT<br />
warmodgenas, mzis savedreblis (957/964 Sairi) gamoTiSvas sagaloblis rigidan da 962/951<br />
Sairis miCnevas otaridisa da mzis savedreblad. isini imowmeben ra a. SaniZis werils (mnaTobi,<br />
6, 1979), miuTiTeben, rom mzes pirveli adgili ukavia rogorc calkeul saajoTa, ise Semajamebeli<br />
Sairis (963/952) rigSi, xolo 962/951 Sairi mxolod otaridis savedrebelia; maTi azriT,<br />
g. TevzaZis mier warmodgenil geoheliocentrul Teorias ar egueba arc `vefxistyaosnis~<br />
pirveli Sairis (`romelman Seqmna samyaro~) monacemebi.<br />
werilSi uaryofilia g. TevzaZis mtkiceba, TiTqos astraluri sagalobeli ar aris erTi<br />
gabmuli poeturi monologi, rom TiTqos avTandili mnaTobebs vedrebiT maSin mimarTavs,<br />
287
odesac maT caze realurad xedavs. werilis avtorTa azriT, ~es SeuZlebeli varaudia~ da<br />
`vefxistyaosnis~ teqstobrivi analizi amtkicebs, rom astraluri sagalobeli aris erTiani,<br />
monoliTuri, `erTi sunTqviT~ warmoTqmuli `dRisiT, mzisiT, im dRes, roca Zmadnaficebi<br />
erTmaneTs daSordnen `tiriliTa da pirsa xokiT~.<br />
werilis avtorebi umarTebulod miiCneven im faqts, rom g. TevzaZe `vefxistyaosnis~<br />
ciur sxeulebs `RmerTebs uwodebs, TiTqos rusTaveli (Tu avTandili) mnaTobebs Tvlis<br />
RmerTebad~, rac misi (rusTavelis) mravalRmerTianobis mimdevrobis mtkiceba gamodis. maT<br />
SesaZleblad miaCniaT, rom `es, ubralod, kalmis lafsusic iyos~, radgan imave SromaSi g. TevzaZe<br />
rusTavels Tvlis `RmrTis morwmune qristianad~.<br />
werilis avtorTa azriT, is garemoeba, rom erTmaneTs zustad ar emTxveva mnaTobebis<br />
calkeul saajoTa da SemakavSirebeli Sairis rigi, ar aris umniSvnelo. `es albaT imiTaa gamowveuli,<br />
rom rusTaveli uwinares yovlisa poetia da misTvis ucxoa poeturi aRmafrenis SemzRudavi<br />
yovelgvari sqema. cxadze ucxadesia, rom rusTaveli kargad erkveoda mnaTobTa<br />
astralur xasiaTSi (imdroindeli warmodgenebis mixedviT). rusTvelisaTvis mTavari iyo<br />
mnaTobebis astrologiur TvisebaTa kvalobaze avTandilis piriT miexmo es mnaTobebi da<br />
warmoeTqva warmtaci saajo sagalobeli, Seeqmna umSvenieresi poeturi simfonia~.<br />
werilis avtorebi damajereblad da gasaziareblad Tvlian g. TevzaZis mosazrebebs<br />
bakmaze, gavsebul anu srul mTvareze, mTvaris movanebaze... n. g.<br />
873. maia bibileiSvili, medea TuSmaliSvili<br />
vefxistyaosnis prologis franguli Targmanebi<br />
kreb., `vefxistyaosnis~ uaxlesi Targmanebi evropul enebze~, Tb., 1980, gv. 78-89.<br />
avtorebi aRniSnaven, rom `vefxistyaosnis~ pirveli poeturi franguli Targmani gaakeTes<br />
elisabed orbelianma da solomon iordaniSvilma. is dasrulebuli iyo 1938 wels, magram<br />
gvian — 1974 wels gamoqveynda. masze adre daibeWda sergi wulaZis Targmani (parizi, 1964).<br />
mesame cda ekuTvnis gaston buaCiZes. gamoqveynebulia mxolod prologis Targmani (`bedi<br />
qarTlisa~, t. 33, 1975 w.).<br />
avtorebi akeTeben dasaxelebuli Targmanebis urTierTSedarebiT ganxilvas. aRniSnaven,<br />
rom e. orbelianisa da s. iordaniSvilis TargmanSi prologi Sesrulebulia 12-marcvliani<br />
aleqsandriuli leqsiT, Semdeg ki grZeldeba asonansurriTmiani 16-marcvliani leqsiT.<br />
s. wulaZec iyenebs striqonebis asonansur Sewyobas. igi frazas ufro meti poeturi moqnilobiT<br />
awyobs, masSi meti dinamikaa, magram is garkveulad davalebulia wina Targmanisagan.<br />
g. buaCiZis 16-marcvliani katrenebi riTmiania. misi leqsi radikalurad scildeba orive<br />
Targmans rogorc leqsikis, aseve mxatvruli asaxvis saSualebebiT. is araCveulebrivad flobs<br />
franguli enis stiqias, advilad poulobs da iyenebs sammarcvlian riTmebs.<br />
recenzentebis daskvniT, `sasixaruloa imis aRniSvna, rom yoveli momdevno mTargmneli<br />
cdilobs ukve nacnobis, ukve aRmoCenilis srulyofas~.<br />
werils axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
874. daviT bregaZe<br />
vefxistyaosnis gmirebi<br />
avtoris wignSi _ `warsulis siaxlove~, quTaisi, 1980, gv. 28-63.<br />
1. fatmani (gv. 28-47). mkvlevari aRniSnavs, rom rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si fatmani<br />
metwilad uaryofiT tipad aris warmodgenili. gansakuTrebiT mkacrad gansjian mas a. wereTeli,<br />
al. baramiZe da d. benaSvili. magram maTi kritikuli damokidebuleba usamarTloa. fatmani<br />
uaryofiT tipad ar miaCniaT rusTavelsa da misi poemis gmirebs. avTandilma, tarielma,<br />
nestan-darejanma kargad ician misi xasiaTis susti mxareebi, magram maTve gacnobierebuli<br />
aqvT fatmanis damsaxureba, misi sikeTe, adamianuroba da amitomac amkoben mas mimzidveli<br />
epiTetebiT.<br />
fatmani `vefxistyaosnis~ erT-erTi aucilebeli da saWiro personaJia. mas, naklTan erTad,<br />
bevri kargi Tviseba aqvs, romlebic naTlad aris warmoCenili poemis avtoris mier.<br />
288
2. asmaTi. wignis 47-57 gverdebze mocemulia asmaTis daxasiaTeba. mkvlevris azriT, igi<br />
dabali socialuri wridan gamosuli qalia, romelic patronisadmi erTgulebisa da daZmuri<br />
megobrobis gansaxierebaa. Tavis keTili bunebiTa da mtkice nebisyofiT asmaTi uaRresad<br />
mimzidveli da saintereso pirovnebaa.<br />
3. Sermadini (gv. 57-63). Sermadini avTandilis ymaa da mas erTgulad emsaxureba. TxzulebaSi<br />
aRwerili urTierTobis gaTvaliswi nebiT, misi da avTandilis megobroba ufro metia, vidre<br />
ymisa da patronis urTierTdamokidebuleba da aqedan gamomdinare erTgvari `savaldeblo~<br />
siyvaruli. g. a.<br />
875. d. bregaZe<br />
dinastiuri principis erTi sakiTxi vefxistyaosanSi<br />
avtoris wignSi _ `warsulis siaxlove~, quTaisi, 1980, gv. 63-69.<br />
mkvlevari msjelobs `vefxistyaosnis~ bolo Tavis erT epizodze, romelSic gadmocemulia<br />
tarielis mier asmaTis dasaCuqreba misgan gaweuli samsaxuris sanacvlod.<br />
`aw indoeTs samefosa meSvidesa, erTsa wilsa<br />
zeda dagsvam, Seni iyos, gvmsaxurebdi tkbili tkbilsa.<br />
vinca gwaddes, qmrad SeirTe, samefosa epatrone...~ (1648-1649).<br />
am faqts al. baramiZe da m. maxaTaZe saxelmwifos erTianobis principis darRvevad miiCneven,<br />
rac ewinaaRmdegeba rusTavelis politikur ideals. amis gamo am strofebs (da mTlianad<br />
indo-xataelTa ambavsac) gviandel, restavrirebul nawilad Tvlian.<br />
d. bregaZis azriT, tarielis mimarTva asmaTisadmi ar gulisxmobs qveynis danawilebasa da<br />
Zlevamosili erTmefobis safuZvlis rRvevas. asmaTi da misi qmari iqnebian tarielis iseTive<br />
qveSevrdomni, rogornic sxva provinciebis mmarTvelebi arian, Tumca eWvi am strofebis<br />
nayalbevobis Taobaze mainc ZalaSi rCeba. g. a.<br />
876. levan bregaZe<br />
hegzametriT Targmnili vefxistyaosani<br />
kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 50-62.<br />
recenzia exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseul germanul Targmans (Tb., 1976). l. bregaZe<br />
am Targmanis warmatebis erT-erT pirobad miiCnevs misTvis saleqso formis sworad<br />
SerCevas. misi TqmiT, germanulma hegzametrma mTargmnels saSualeba misca originalis mxatvrul<br />
TaviseburebebTan erTad azric zedmiwevniT zustad gadaetana Tavis mSobliur enaze.<br />
recenzents mohyavs TargmanSi poeturi xerxebis (SidariTma, metafora, aliteracia da<br />
sxv.) warmatebiT gamoyenebis magaliTebi. aRniSnulia ramdenime azrobrivi uzustobac. amis<br />
miuxedavad, recenzentis daskvniT, `Cvens winaSea vefxistyaosnis erTi saucxoo Targmani~.<br />
werils axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
877. jumber gagniZe<br />
vefxistyaosnis budenzigiseuli germanuli Targmani<br />
kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 38-49.<br />
mkvlevari aRniSnavs im pozitiur gamoxmaurebas (da nawilobriv kritikulsac — ufro<br />
saqarTveloSi), rac am Targmanis gamoqveynebam gamoiwvia.<br />
h. budenzigma rusTavelis Sairi germanuli hegzametriT Secvala. es saleqso forma XIV<br />
saukunidan gamoiyeneba, Tumca man mniSvnelovani cvlileba ganicada ritmikis mxriv: grZeli<br />
marcvali Seicvala maxviliani marcvliT, xolo mokle marcvali — umaxviloTi. germanuli<br />
hegzametris terfi sammarcvliania. zogjer Tavs iCens ormarcvliani terfic, rac cezuris<br />
gadanacvlebas iwvevs. amiT leqsis ritmi dinamiuri xdeba da poets saSualeba eZleva, ritmuli<br />
variaciebis gamoyenebiT monotonuroba aicilos.<br />
289
Targmanidan Cans, rom poemis teqstis Sinaarsi gadmocemulia maqsimaluri sizustiT.<br />
naTlad gamosWvivis mTargmnelis maRali poeturi xelovneba.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
878. ivane gigineiSvili<br />
`Tavisa darebiT~?<br />
(erTi nimuSi preverbTa aRrevisa `vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweul teqstSi)<br />
Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1980, № 4, gv. 91-103.<br />
werilSi saubaria poemis erT striqonze: `avTandil damdva wamali misgan Tavisa dadebiT~<br />
(1521,2). mkvlevris azriT, `es taepi araa warmodgenili Tavdapirveli saxiT da amdenad, sariTmo<br />
sityva gasasworebelia~. vaxtangiseul da mis Semdgom gamocemebSi sariTmo sityvad<br />
ibeWdeboda `darebiT~ (sxva taepebSic klauzulaa `darebiT~). 1937 w. saiubileo gamocemaSi<br />
ki miRebul iqna xelnawerebSi arsebuli varianti `dadebiT~.<br />
xelnawerTa umravlesobaSi sariTmo sityvad am taepSi weria `darebiT~, or xelnawerSi<br />
ki `warebiT~ ikiTxeba.<br />
avtori aRniSnavs, rom reb fuZis Semcveli formebi xSirad aris gamoyenebuli `vefxistyaosanSi~,<br />
maT Soris wa- preverbiTac (strofebi: 80, 112, 743, 1117, 1322, 1332 da sxv.).<br />
avtoris azriT, sadavo taepSic unda yofiliyo `warebiT~ (waroninebiT), rac aliteraciul<br />
efeqtsac qmnis. striqoni ase unda ikiTxebodes: `avTandil damdva wamali misgan Tavisa<br />
warebiT~. g. a.<br />
879. boris darCia<br />
xataelTa ambis xelnaweris fragmenti<br />
Jur. `macne~ (els), 1980, № 4, gv. 47-53.<br />
avtori aRniSnavs, rom mkvlevarTaTvis cnobilia `qilila da damanas~ onana mdivniseuli<br />
redaqciis nusxaSi moTavsebuli xataelTa ambis Semcveli fragmenti, romelic gadawerili<br />
unda iyos me-18 s-is bolos an me-19 s-is dasawyisSi. am nusxis bolo ori furceli (134r-v da<br />
135r) dawerilia sxva, mogviano xeliT da warmoadgens `vefxistyaosnis~ erTi epizodis —<br />
xataelTa ambis fragments.<br />
xelnaweri fragmenti zedmiwevniT mihyveba J nusxas (b. mayaSviliseuli), magram misgan gadawerili<br />
araa. gansxvaveba maT Soris Zalian mcirea da ganisazRvreba gramatikul-orTografiuli<br />
formebis sxvaobiT. g. a.<br />
880. Tornike efremiZe<br />
sayuradRebo naSromi<br />
Jur. `ganTiadi~, 1980, № 1, gv. 165-171.<br />
vrcel recenziaSi T. efremiZe ganixilavs prof. giorgi TevzaZis wigns `rusTavelis kosmologia~<br />
(1979 w.) da Tvlis mas mniSvnelovan monografiul gamokvlevad. aRniSnavs, rom am wignis<br />
gamosvlas `uaRresad didi mniSvneloba aqvs ara marto rusTvelologiis problematikis,<br />
aramed sabunebismetyvelo astronomiuli mecnierebis istoriis TvalsazrisiTac~ (gv. 170).<br />
recenziaSi gamoTqmulia ramdenime SeniSvna da survili wignSi ganxiluli zogierTi<br />
sakiTxis Sesaxeb. mag., recenzentis azriT, ar Seesabameba sinamdviles avtoris mtkiceba, rom<br />
`mxolod `vefxistyaosanSi~ vxvdebiT da sxvagan arsad (rusTavelamde) samyaros agebulebis<br />
am originalur geo-heliocentrul sistemas~. agreTve sadavoa avtoris mosazreba `Svidi<br />
varskvlavis~ or rigad dayofis Sesaxeb. wignis saTauris gamo recenzenti SeniSnavs, rom<br />
`kosmologiis~ nacvlad ufro Sesaferi iqneboda termini `kosmografia~, vinaidan is ufro<br />
adeqvaturad gamosaxavs saSualo saukuneebSi astronomiuli mecnierebis ganviTarebis<br />
dones. g. a.<br />
290
881. vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze<br />
Tb., gam. `mecniereba~, 1980, 98 gv.<br />
wigni gamocemulia S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />
grifiT. redaqtorebi: d. laSqaraZe, s. caiSvili.<br />
masSi dabeWdilia institutis mecnieri TanamSromlebis Semdegi narkvvebi:<br />
1. neli ubilava-andronikaSvili — vefxistyaosnis axleburi interpretacia inglisur<br />
enaze (r. h. stivensonis prozauli Targmanis gamo).<br />
2. giuli leJava — vefxistyaosnis axali prozauli inglisuri Targmani.<br />
3. jumber gagniZe — vefxistyaosnis budenzigiseuli germanuli Targmani.<br />
4. levan bregaZe _ hegzametriT Targmnili vefxistyaosani.<br />
5. dali inwkirveli — vefxistyaosnis prozauli italiuri Targmani.<br />
6. maia bibileiSvili, medea TuSmaliSvili — vefxistyaosnis prologis franguli Targmanebi.<br />
7. jemal WeliZe — vefxistyaosnis polonuri Targmani.<br />
yvela anotirebulia cal-calke. ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />
882. giorgi zedginiZe<br />
SoTa rusTavelis freska qvabisxevSi<br />
gaz. `wignis samyaro~, 1980, 28 maisi, № 10, gv. 7.<br />
avtori gadmogvcems detalur cnobebs qvabisxevis xeobaSi `mariamwmindis~ monastris<br />
gadarCenil nawilSi arsebuli freskebis Sesaxeb. monastris yofili samnaviani bazilika<br />
dangreulia. jerjerobiT isev dgas samxreTis navis ekvderad gadakeTebuli nawili, romlis<br />
CrdiloeTis kedelze aris ori warCinebuli saero piris gamosaxuleba samkauliTa da Zvirfasi<br />
samosiT. freskebis simaRlea 1,62, sigane 1,16 metri. maT Tavebis gaswvriv aqvT asomTavruli<br />
warwerebi `iai~ da `SoTa~, n. berZeniSvilis azriT, freskebi da warwerebi XII s-is<br />
dasasrulis an XIII s-is dasawyisisaa.<br />
freskis marjvena mxareze ikiTxeba iseTive wiTeli singuriT dawerili r da mis gaswvriv<br />
kidev — li. ekvderis xelovnurad ganaTebisas aRmoCnda, rom es asoebi oTxstriqoniani warweris<br />
bolo striqonzea; maT Soris monacrisfero laqad isaxeba osTv, rac warweris Sesrulebisas<br />
kedlis lesilobisagan Sewovili siTxis anabeWdia. es warwera miemarTeba freskaze<br />
gamosaxul `SoTas~ da ivaraudeba rom is (`rusTveli~) SoTas sagvareulo wodebaa, xolo monasteri<br />
rusTvelTa mamulSi mdebareobda.<br />
am warwerasa da freskebs didi mniSvneloba aqvs `vefxistyaosnis~ avtoris biografiisaTvis.<br />
amitom aucilebelia maTi Seswavla Tanamedrove qimiuri da teqnikuri saSualebebiT,<br />
xolo nagebobis saimedod gadaxurva da gamagreba, raTa mTlianad ar ganadgurdes. g. a.<br />
883. sergo Turnava<br />
qarTuli kulturis amagdari<br />
gaz. `samSoblo~, 1980, seqtemberi, № 20, gv. 6.<br />
werili eZRvneba inglisel qarTvelologs robert stivensons misi dabadebidan 60<br />
wlisTavze. mis damsaxurebaTa Soris avtori aRniSnavs, rom r. stivensonma `vefxistyaosani~<br />
Targmna inglisurad da iuneskos dakveTiT gamoaqveyna niu-iorkSi 1977 wels. Targmans wamZRvarebuli<br />
aqvs misive Sesavali statia da SeniSvnebi. bolos dabeWdilia al. baramiZis narkvevi.<br />
r. stivensoni `vefxistyaosans~ adarebs im drois evropul saraindo romanebs struqturis<br />
TvalsazrisiT da daaskvnis: `saeWvoa, romelime Sua saukuneebis romani, aRmosavluri<br />
Tu dasavluri, gamoirCeodes iseTi mTlianobiT, saerTo qargis iseTi sirTuliT, rogorc<br />
`vefxistyaosani~.<br />
Targmani prozaulia, rac mTargmnelma Segnebulad gaakeTa azrobrivi sizustis dacvis<br />
mizniT. g. a.<br />
291
884. m. imnaZe<br />
otaridis brunva da misi interpretacia<br />
Jur. `macne~ (els), № 2, 1980, gv. 186-192.<br />
werili exmaureba g. TevzaZis Sromas `rusTavelis kosmologia~ (1979 w.). avtori uaryofs<br />
g. TevzaZis mtkicebas, TiTqos `avTandilis simReraSi~ Candes rusTavelis codna Zvel astronomTa<br />
Sexedulebisa cTomilTa wriuli moZraobis Sesaxeb (`mze mabrunvebs~), codna inerciulobisa<br />
da mizidulobis kanonisa (`mze... ar gamiSvebs~) da TiTqos rusTaveli qmnides samyaros<br />
axal, geo-heliocentrul sistemas. raki g. TevzaZes Tavis mosazrebaTa dasamtkiceblad<br />
rusTavelis kosmologiur SexedulebaTa garkvevisas gansakuTrebuli mniSvneloba<br />
miuniWebia otaridis strofisaTvis, m. imnaZe umTavresad msjelobs swored otaridis brunvasTan<br />
dakavSirebul sakiTxebze ciuri meqanikis TvalsazrisiT, gvTavazobs am strofis<br />
sakuTar analizs.<br />
m. imnaZis azriT, `otaridis strofSi Tqmuli `mze mabrunvebs~ unda niSnavdes cTomilis<br />
ukan mibrunebas... amaze migviTiTebs agerTve striqonis bolo _ `Semiyris da mimcems wvasa~.<br />
aq rom otaridis mzis garSemo wriuli moZraoba igulisxmebodes, maSin is mzisgan yovelTvis<br />
erTnairi manZiliT iqneboda daSorebuli da erTnair siTbos miiRebda, ris gamoc azri aRar<br />
eqneboda gamoTqmas, rom is (otaridi) `iwvis~ mzesTan `Seyris~, anu SeerTebis droso. `mabrunvebs~<br />
upirvelesad avTandils exeba, Semdeg ki, Tanabari uflebiT, otarids. avTandilis<br />
`brunva~ ki TinaTinis garSemo ar SeiZleba wriuli iyos. arc otaridis brunva unda iyos<br />
wriuli. amrigad, otaridis strofSi xiluli moZraobaa aRniSnuli, rom merkuri (otaridi)<br />
xan erTi mxriT moSordeba mzes, xan meore mxriT, magram xSirad diskoze gegmildeba, xan ki<br />
ukan aRmoCndeba da iwvis SeerTebis dros~. `mze mabrunvebs, ar gamiSvebs~ gamoTqmaSi, m.<br />
imnaZis azriT, Cans ara inertulobisa da mizidulobis kanonis codna (TiTqos mze `iWers~<br />
cTomils, rasac amtkicebs g. TevzaZe), aramed `aq gamoyenebulia mxolod poeturi xerxi:<br />
pirvelad aRebuli sityvis Semdeg aiReba sawinaaRmdego mniSvnelobis sityva da am ukanasknelis<br />
uaryofiT miiReba ganmeoreba~, rac rusTavels sWirdeboda `efeqtis gasaZliereblad~.<br />
m. imnaZes gazviadebulad da uarsayofad miaCnia g. TevzaZis debuleba, TiTqos rusTavelma<br />
Seqmna samyaros axali geo-heliocentruli sistema. igi uaryofs g. TevzaZis mier Tavisi<br />
debulebis damtkicebis mizniT rusTveliseuli mnaTobTa rigis darRveviT warmodgenas,<br />
otaridis strofis miCnevas ori mnaTobisadmi otaridisa da mzisadmi miZRvnilad. m. imnaZis<br />
azriT, g. TevzaZis naSromi didad moigebda, Tu SeCerdeboda debulebaze rusTavelis geocentristobis<br />
Sesaxeb da geoheliocentrul sistemas ar gamoedevneboda.<br />
m. imnaZis azriT, `vefxistyaosanSi~ gvxvdeba mnaTobma gaRmerTebis kvali avTandilis<br />
simReris saxiT. igi wers: `g. TevzaZe am strofebs nawilobriv astrologiurad Tvlis da nawilobriT<br />
astralurad... cxadia, aq ZiriTadi astrologiuri momentia, vinaidan gravitaciis<br />
centrebs (radac TiTqos rusTaveli Tvlis mnaTobebs) aravin ar evedreba~.<br />
werilis avtori SeniSnavs g. TevzaZis naSromis kidev erT nakls: `zogjer Zveli astronomiuli<br />
codna ise aris gadmocemuli, TiTqos igi rusTavelis aRmoCenili iyos da dawvrilebiT<br />
ganixileba. magaliTad, mTvaris fazebis axsna cnobili iyo aristoteles droidan~.<br />
Tvlis ra saCoTiro saqmed rusTavelisaTvis `zedmeti Teoriisa da ideebis mikuTvnebas~, m.<br />
imnaZe wers: `rusTavelma mTeli Tavisi sicocxle da energia Tavis poemas Sealia da `misgan<br />
kide~ (poeziis garda) ara unda ra. sruliad ar aris misTvis aucilebeli, rom mivakuTvnoT<br />
kopernikis (an tixo brahes), galileisa da niutonis aRmoCenebi. n.g.<br />
885. dali inwkirveli<br />
vefxistyaosnis prozauli italiuri Targmani<br />
kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 63-77.<br />
Salva beriZis mier Sesrulebuli `vefxistyaosnis~ prozauli Targmani italiur enaze<br />
daibeWda 1945 wels q. milanSi. mTargmneli ZiriTadad sworad gadmoscems poemis ideur<br />
Sinaarssa da mxatvrul struqturas, Tumca mis mier gamoyenebuli gamomsaxvelobiTi saSualebebi<br />
dReisaTvis TiTqmis moZvelebuli da eqspresiulobas moklebulia. gansakuTrebiT<br />
poemis prologis Targmani mniSvnelovnad daSorebulia originalisagan.<br />
292
S. beriZe dednad iyenebda poemis d. kariWaSviliseul gamocemas (1903 w.). Targmani moculobiTac<br />
zustad emTxveva mas. teqstis komentirebis drosac mTargmneli d. kariWaSvilis<br />
SeniSvnebsa da leqsikons eyrdnoba.<br />
aRniSnuli naklis miuxedavad, S. beriZis naSromi didi literaturuli SenaZenia da usa-<br />
Tuod gasaTvaliswinebelia sxva mTargmnelTaTvis.<br />
recenzias axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
886. mariam karbelaSvili<br />
xalxuri `vefxistyaosnis~ struqtura da tipologia<br />
saq. ssr mecn. akademiis moambe, 97, № 3, 1980, gv. 741-744.<br />
naSromSi avtori cdilobs axali meTodologiis safuZvelze `xalxuri vefxistyaosnis~<br />
Seswavlas, amdenad misTvis mTavaria daadginos, Tu ras warmoadgens Tavad `xalxuri vefxistyaosani~,<br />
rogorc folkloruli Zegli.<br />
avtoris dakvirvebiT, xalxuri vefxistyaosnis yvela prozauli varianti struqturulad<br />
jadosnur zRapars warmoadgens da isini jadosnuri zRapris formulas imeoreben sxvadasxva<br />
variaciiT.<br />
mkvlevris azriT, rusTveliseuli nestan-darejanis saxe semantikurad miTologiurzRaprul<br />
`mzeTunaxavs~ ukavSirdeba, xalxur vefxistyaosanSi ki igi gaigivebulia `mzeTunaxavTan~.<br />
xalxma rusTavelis Txzuleba intuiciiT jadosnur zRaparTan daakavSira da xalxur<br />
zepirsityvierebaSi moxda `vefxistyaosnis~ Serwyma Zvel zRapar-legendebTan.<br />
rusTavelis Txzulebis siuJets folkloruli zRapris invarianti udevs safuZvlad,<br />
_ daaskvnis avtori. g. a.<br />
887. m. karbelaSvili<br />
vefxistyaosnis siuJetis invariantis sakiTxisaTvis<br />
saqarTvelos ssr mecn. akademiis moambe, 99, № 3, 1980, gv. 745-748.<br />
xalxuri zepirsityvierebis struqturul-tipologiuri kvlevis Sedegad avtori adgens,<br />
rom `vefxistyaosnis~ ZiriTad konstruqciul sistemaSi `dakonservebuli~ saxiT Semonaxulia<br />
elementi, romelic misi warmoSobis miTologiur-folklorul Zirebze mianiSnebs.<br />
esaa poemis siuJeturi invarianti, romelic Seicavs gvelis mier mefis asulis motacebas<br />
da gmiris brZolas mis gamosaxsnelad.<br />
es invarianti poemaSi daSifrulia metaforiT: `mTvare CanTqmuli gvelisa~. funqciis<br />
TvalsazrisiT `gvelis~ tolfardi cnebebia `qaji~ da `devi~, anu isini gvelis (veSapis) tipologiuri<br />
saxeebia.<br />
poemaSi qajebi atyveveben nestan-darejans. jadosnur zRaparSi amis invariantia devis<br />
mier mzeTunaxavis motaceba, xolo ufro Zveli, miTiuri _ gvel-veSapisagan mzis (an mTvaris)<br />
CanTqma.<br />
qarTuli masalis mixedviT, am invariantis pirvelsafuZveli solaruli miTosia.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul da inglisur enebze. g. a.<br />
888. oTar kasraZe<br />
vin iyo vaxtang meeqvsis TanaSemwe?<br />
gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1980, 18 ianv., № 3, gv. 3.<br />
1712 wels vaxtang VI-is stambaSi gamocemul `vefxistyaosans~ gansakuTrebuli adgili<br />
ukavia qarTuli wignis beWdvis istoriaSi. am gamocemis dros vaxtangs TanaSemwed hyolia<br />
vinme miqeli, rac damowmebulia Tavfurclis momdevno gverdze: `gaimarTa xeliTa<br />
xelmwifis karis dekanozis Svilis miqelisaTa~. k. kekeliZe aRniSnavs, rom `gamarTva~ niSnavs<br />
`redaqtirebas~, xolo `gammarTveli~ ki — redaqtors.<br />
vin iyo miqeli? saistorio wyaroebis mixedviT, vaxtangis samefo karze dekanozad<br />
yofila iese garsevaniSvili, giorgi garsevaniSvilis Zma, cnobili mwignobari. amas mowmobs<br />
293
1717-1718 ww. vaxtangis mier iesesaTvis naboZebi wyalobis sigeli, romelic ieses axasiaTebs<br />
erTgul, mwignobar da ganswavlul pirovnebad. raki XVIII s-is 15-20 wlebSi vaxtangis samefo<br />
karze dekanozad iese garsevaniSvils umsaxuria, gamodis, rom 1712 wels dabeWdil vefxistyaosanSi<br />
poemis redaqtorad moxseniebuli `xelmwifis karis dekanozis Svili~ ieses Ze<br />
miqel garsevaniSvili unda yofiliyo.<br />
1712 wels, `vefxistyaosnis~ garda, miqelis redaqtorobiT ibeWdeba `daviTni~, xolo<br />
1713 wels _ `kurTxevani~. amis Semdeg gamosuli wignebis sagamomcemlo monacemebSi misi<br />
saxeli aRar ixsenieba. g. a.<br />
889. irakli kenWoSvili<br />
literaturuli etiketi da `vefxistyaosnis~ dialogebi<br />
saqarTvelos ssr mecn. akademiis moambe, 99, № 1, 1980, gv. 213-215.<br />
avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ gamoyenebuli dialogebis agebulebas gansazRvravs<br />
is `wesi Txrobisa~, literaturuli normebis is sistema, romelic `savaldebulod~,<br />
anu stilur normad iyo miCneuli Sua saukuneebi. rusTveli icavs am etikets da mis<br />
personaJTa dialogebs, replikebs maSinac axlavs avtoriseuli remarkebi (`ymaman uTxra~,<br />
`qalman hkadra~ da misT.), rodesac konteqstis gagebisaTvis isini aucilebeli araa.<br />
poemaSi mxolod ori SemTxvevaa iseTi, roca personaJis sityva avtoriseuli remarkis<br />
gareSe iwyeba. es strofebia 68-e (`me ar SegarCen...~) da 236-e (`qalo, ar ici, siT moval...~). am<br />
strofebs win uZRvis TiTo strofi, romlebSic mocemulia saavtoro remarkebi, magram<br />
mxatvruli donisa da enobrivi Seufereblobis gamo is strofebi gviandel CanarTebad aris<br />
miCneuli.<br />
mkvlevari ayenebs kiTxvas: iqneb 68-e da 236-e strofebi normisagan gadaxvevis Segnebuli<br />
cdaa an SemTxveviTi recidivia? misive TqmiT, Znelia am kiTxvas dadebiTi pasuxi gaeces. poemis<br />
aRniSnuli pasaJebis dazustebisas mkacrad unda Seufarddes erTmaneTs filologiuri<br />
da stilisturi analizi. g. a.<br />
890. beJan kilanava<br />
`vis mivando saxli Cemi~<br />
(akaki da rusTaveli)<br />
gaz. `axalgazrda komunisti~, 1980,13 dekemberi.<br />
qarTvelma poetebma da mTqmelebma esTetikur-poetikur kredod daisaxes: `vin ar mihyves<br />
rusTvlis Tqmulsa, gadmobrZandes ase, aqeT~. rusTavelis gaRmerTebam da aRorZinebis<br />
xanis civilizaciis SedarebiT dabalma donem gaaZnela poemis SemoqmedebiTi aTviseba da<br />
igi metwilad rusTavelisadmi brmad miyoliT, mibaZviT, ganisazRvra.<br />
mxolod d. guramiSvilma da besikma SeZles vefxistyaosnis SemoqedebiTi aTviseba, oRond<br />
calmxrivad: guramiSvilma ganaviTara rusTveluri pirovnebis sulieri sawyisi, xolo besikma<br />
— xorcieli.<br />
sruliad gansakuTrebulia am mxriv akaki wereTlis Rvawli. akakisaTvis rusTaveli ar<br />
yofila mxolod `mweralTa Tavadi~, `brZenTa brZeni~, `didebuli da ukvdavi mgosani~, aramed<br />
uwinaresad is iyo poeti-eriskaci, romelmac `ena da erovneba Segvinaxa~, romelic `niSnad<br />
ukvdavebisa ers movlenia gangebiT~, da uromlisodac qarTvelTa xsenebas `wyali da mewyeri<br />
waiRebda~.<br />
akaki bavSvobidanve daewafa poemas, xolo 60 wels mitanebulma Camoayaliba `vefxistyaosnis~<br />
SemswavlelTa wre. akaki SesTxovda rusTavels, eswavlebina misTvisac `saidumlo<br />
JRerisa~. 1908 wels akakim ZRvnad miiRo suraTi, romelzec akaki da SoTa arian gamosaxulni,<br />
da romelsac aseTi minaweri amSvenebs: `vis mivando saxli Cemi, Sengan kide vinmc mefera~?<br />
akakis poeziidan Cans rusTveluri saxeebi. rusTveluri zogadsakacobrio saxe-simboloebi<br />
masTan, TviT mecnieruli naazrevis CaTvliT, warmoCndeba mkveTri erovnuli gancdiT.<br />
T. t.<br />
294
891. vaxtang kuprava<br />
rusTveli Tu rusTaveli?<br />
gaz. `lit. saqarTvelo~, 1980, 18 ianvari.<br />
avtori aucileblad miiCnevs, rom dakanondes `vefxistyaosnis~ avtoris gvar-wodebis<br />
daweriloba `rusTveli~, rogorc igi TavisTavs moixseniebs poemis dasawyisSi da rogorc<br />
uwodebda mas yvela mwerali XIX saukunemde (anton kaTalikosis garda). XIX saukunis 80-iani<br />
wlebidan gavrcelda forma `rusTavelis~ xmareba, rac dafiqsirda 1937 wlis saiubileo<br />
gamocemaSi da kanonizebulad iTvleboda 1966 wlamde. es forma arasworad miaCndaT: iust.<br />
abulaZes, k. kekeliZes, g. wereTels, p. ingoroyvas, a. SaniZes, al. baramiZes da sxvebs. ramdenime<br />
werilic daibeWda amis Taobaze, magram samecniero <strong>literatura</strong>Si kvlav am gvar-wodebis<br />
orive formas xmaroben, rac dauSvebelia. n. r.<br />
892. v. kuprava<br />
erTi aforizmis swori gagebisaTvis<br />
Jur. `ciskari~, 1980, № 1, gv. 141-143.<br />
avtori gvaZlevs rusTavelis aforizmis Tavisebur gaazrebas: `raRaa igi sinaTle, rasaca<br />
axlavs bnelia?~ (36,3). 709, 718-719 strofebis damowmebiT amtkicebs, rom sityvebi: `geaxlo~,<br />
`siaxle~, `axlavs~ _ nawarmoebia sityva axlo-dan da ara aqvs xleba-Tanxlebis mniSvneloba.<br />
mocemul aforizmSi `rasaca axlavs bnelia~ niSnavs: `rasac bneli uaxlovdeba~.<br />
`sinaTle~ da `bneli~ unda gavigoT gadataniT, anu metaforuli mniSvnelobiT: `sinaTle~<br />
_ sicocxlea, xolo `bneli~ _ sikvdili.<br />
avtori Tvlis, rom mcdaria rogorc tradiciuli, ise p. margvelaSvilis gageba (p. margvelaSvili<br />
gvTavazobs, rom aforizmi wavikiTxoT Semdegnairad: `raRaa igi sinaTle, rasac<br />
ar axlavs bnelia?~, `ciskari~, 1979, № 5).<br />
v. kupravas azriT, aforizmSi aseTi Sinaarsia: `ra aris is sicocxle, rasac sikvdili<br />
uaxlovdeba!~ g. a.<br />
893. giuli leJava<br />
vefxistyaosnis axali prozauli inglisuri Targmani<br />
kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 26-37.<br />
avtori ganixilavs rusTvelis Txzulebis qeTrin vivianiseul prozaul Targmans (londoni,<br />
1977); aRniSnavs, rom es popularuli gardaTqma gamiznulia axalgazrda mkiTxvelisa-<br />
Tvis da faqtobrivad Semoklebul adaptirebul Targmans warmoadgens. poemis prologi da<br />
epilogi Targmnilia leqsad im mizniT, rom mkiTxvels warmodgena hqondes am Txzulebis poetur<br />
formazec. mTargmneli iyenebs Tavisufal leqss, daqtilur-qoreuli terfiT. striqonSi<br />
marcvalTa raodenoba myari araa; erT strofSi gvxvdeba 11, 12, 13-marcvliani striqonebi.<br />
mkvlevari zogadad axasiaTebs sxva inglisur Targmanebsac da daskvnis saxiT wers: m. uordropi<br />
iswrafvis teqstis sizustisa da lakonuri gamoxatvisaken; cdilobs, teqsti naTeli<br />
da gasagebi iyos.<br />
v. uruSaZis mizania teqstis gamomxatvelobiTi xerxebis Sesatyvisi formebis moZebna<br />
inglisur enaze, rasac xSirad mivyavarT Tavisufali Targmanis tendenciisaken.<br />
r. stivensonis principia poemis teqstis azrobrivi mxaris maqsimalurad gaxsna,<br />
risTvisac igi zogjer sityvebsa da cnebebs anawevrebs da Slis, rac, Tavis mxriv, iwvevs<br />
mravalsityvaobas.<br />
q. viviani misdevs azrobrivi sizustis dacvisa da lakonizmis princips. misi Targmani<br />
Sesrulebulia mondomebiTa da saqmis siyvaruliT.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
295
894. guliko mamulaSvili<br />
saxioba `Sah-namesa~ da `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1980, № 9, gv. 62-67.<br />
avtoris dakvirvebiT, `Sah-nameSi~ vlindeba `vefxistyaosanTan~ Tanxvedra ritualebisa<br />
da sayofacxovrebo tradiciebisa, romlebic axlavs qorwils, gamefebas, nadirobas da sxva<br />
movlenebs. orive TxzulebaSi gansakuTrebuli emociurobiT aris aRwerili qorwilebi. maTi<br />
aucilebeli Tanmxlebia didi mxiaruleba, sakravTa JRera, simRera da garToba, saCuqrebis<br />
ZRvnoba.<br />
glovis scenebic `Sah-namesa~da `vefxistyaosanSi~ TiTqmis erTnairadaa warmodgenili.<br />
glovis xangrZlivoba individualuria, misi axsna xan ormoc dReze xdeba, xan wlis gaTavebaze,<br />
xanac ori da sami wlisTavze.<br />
mravali saerTo niSnebia saxioburi xelovnebis sferoSi da musikaluri kulturis amsaxvel<br />
tradiciebSi, sakravebis saxeebsa da maT gamoyenebaSi, dalocva-milocvasa da mejlisis ritualSi.<br />
T.n.<br />
895. levan menabde<br />
Zveli qarTuli mwerlobis kerebi, II,<br />
Tb. universitetis gamomcemloba, 1980, 478 gv.<br />
wignSi ganxilulia SoTa rusTvelis biografiasTan dakavSirebuli sakiTxebi, kerZod,<br />
ierusalimis jvaris monasterTan rusTvelis urTierTobis amsaxveli masalebi (gv. 97-100).<br />
iqvea am sakiTxebze arsebuli mecnieruli literaturis bibliografia (gv. 326-357). g. a.<br />
896. zaur mJavanaZe<br />
ilustraciebi `vefxistyaosnisaTvis~<br />
Jur. `ganTiadi~, 1980, № 1, gv. 187-189.<br />
werilSi avtori saubrobs mxatvar naTela ianqoSvilis mier Seqmnil ilustraciebze<br />
`vefxistyaosnis~ Tematikaze. misi azriT, sruliad axleburia n. ianqoSvilis feri da kompozicia<br />
formiT, moZraobiT, stiliT.n. ianqoSvils gaaCnia mxatvruli moZraobis, siuJetze<br />
dayrdnobis, garesamyarosTan kontaqtSi Sesvlis axali gzebis moZebnis SemoqmedebiTi niWi.<br />
mxatvris stilisTvis damaxasiaTebeli muqi da kaSkaSa ferebis kontrasts ideur<br />
simyudroveSi Sehyavs adamiani. mxatvars zustad aqvs gadmocemuli ferSi TinaTinis saxe.<br />
werilis avtori aRniSnavs imasac, rom mxatvari erovnulia yvela qmnilebaSi, qarTuli<br />
erovnuli koloritiT arian gamsWvalulni misi gmirebi.<br />
gmirTa saxeebis gadmocemisas ianqoSvili didi ostatobiT uTavsebs erTmaneTs xorciel<br />
silamazesa da sulier vaJkacobas, sinazesa da kdemamosilebas. g. a.<br />
897. Salva nucubiZe<br />
rusTavelis Semoqmedeba<br />
S. nucubiZe, Sromebi, t. VII, Tb., 1980, 580 gv.<br />
wigni Sedgeba oTxi nawilisagan:<br />
I. rusTavelis Semoqmedebis socialur-ekonomikuri wanamZRvrebi (gv. 5-53).<br />
II. rusTavelis poemis saTaveebi (gv. 54-272).<br />
III. rusTavelis biografia (gv. 273-389).<br />
IV. rusTavelis poemis literaturul-mxatvruli analizi (390-568).<br />
wigns axlavs redaqtoris — al. baramiZis bolosityvaoba (gv. 569-573).<br />
naSromi pirvelad rusul enaze gamoqveynda: `Творчество Руставели~, Tb., 1958, ix. anot.<br />
№ 2591.<br />
296
898. S. nucubiZe<br />
I. rusTavelis Semoqmedebis socialur-ekonomikuri wanamZRvrebi;<br />
II. rusTaveli da misi poema<br />
wignSi _ v. CaCaniZe, `vefxistyaosani msoflios xalxTa enebze~, Tb., 1980, gv. 6-15.<br />
esaa ori Tavi `vefxistyaosnis~ S. nucubiZis rusuli Targmanis pirveli gamocemis (1941 w.)<br />
winasityvaobidan. ix. g. imedaSvilis `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>~, 1957, anot. № 2073.<br />
igive teqsti v. CaCaniZis wignSi dabeWdilia rusul, inglisur da frangul enebze. g. a.<br />
899. Sermadin oniani<br />
vefxistyaosnis erTi axlad gamovlinebuli fragmenti<br />
da indo-xataelTa ambis problema<br />
S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst., XV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />
Tb., 1980, gv. 6.<br />
mkvlevari msjelobs `Zegli erisTavTas~ mxedrul minawerSi (XV s. pirveli naxevrisa)<br />
CarTuli ori strofis fragmentebze e. w. indo-xataelTa ambidan (1613-1614).<br />
am minaweriT dasturdeba indo-xataelTa epozodis, rogorc `vefxistyaosnis~ nawilis<br />
arseboba XIV-XV saukuneTa mijnaze, rac mkvlevris azriT, am epizodis rusTvelisTvis mikuTvnebis<br />
erT-erTi argumentia. g. a.<br />
900. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Der Recke im Tigerfell)<br />
Zveli qarTuli poema, germanulad Targmnili h. hupertis mier, berlini, 1980, 304 gv.<br />
900a. SoTa rusTaveli<br />
vefxistyaosani<br />
(Junák v tigrej kozi)<br />
slovakur enaze Targmnili m. krnos mier, bratislava, 1980, 300 gv.<br />
901. <strong>rusTvelologiuri</strong> rCeuli <strong>literatura</strong>, II<br />
Seadgina, gamosacemad moamzada da SeniSvnebi daurTo ioseb megreliZem, red. sargis caiSvili,<br />
Tb., `mecniereba~, 1980, 177 gv.<br />
krebulSi dabeWdilia: `vefxistyaosnis~ redaqciis sxdomaTa oqmebi (i. meunargia, 1881 w.);<br />
al. sarajiSvili, `vefxistyaosnis~ yalbi adgilebi; al. xaxanaSvilis, d. kariWaSvilis, s. qvarianis,<br />
vaJa-fSavelas narkvevebi da polemikuri werilebi, gamoqveynebuli 1910-ian wlebSi.<br />
wigns erTvis komentarebi da SeniSvnebi (gv. 166-273) da sakuTar saxelTa saZiebeli (gv.<br />
174-177). g. a.<br />
902. neli ubilava-andronikaSvili<br />
vefxistyaosnis axleburi interpretacia inglisur enaze<br />
(r. h. stivensonis prozauli inglisuri Targmanis gamo)<br />
kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 3-25.<br />
avtori vrclad ganixilavs `vefxistyaosnis~ r. stivensoniseul Targmans, romelic 1977<br />
wels gamoqveynda (aSS, albani). recenzentis TqmiT, r. stivensons poemis teqsti mecnie-<br />
297
ulad aqvs Seswavlili. mis TargmanSi ori tendencia igrZnoba: erTi mxriv, mTargmneli<br />
inarCunebs rusTveliseul rTul metaforul sistemas, SeZlebisdagvarad gadaaqvs igi<br />
TargmanSi, meore mxriv, xsnis, amartivebs, perifrazs ukeTebs am metaforebs (narkvevSi moyvanilia<br />
aseTi Targmanis mravali nimuSi). poemis prologi da pirveli Tavi Targmnilia TeTri<br />
leqsiT, magram mTargmnels es forma ar akmayofilebs da dedanTan adekvaturobis Sesanar-<br />
Cuneblad prozaul Targmans amjobinebs.<br />
r. stivensonis TargmanSi gaTvaliswinebulia adrindeli inglisuri Targmanebis yvela<br />
naklovaneba. es Targmani ueWvelad erT-erTi sainteresoa `vefxistyaosnis~ sxva axal evropul<br />
Targmanebs Soris.<br />
narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
903. aleqsandre focxiSvili<br />
Cveulebriv situaciurisa da qarTvelkacuri fenomenis<br />
gacxadebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
Jur. `ciskari~, 1980, № 12, gv. 113-124; agr. missave wignSi _ `werilebi qarTuli enisa da<br />
literaturis sakiTxebze~, Tb., 1981, gv. 158-192.<br />
avtori winaswar SeniSanvs: `roca «vefxistyaosnis» gmirTa xasiaTebis gaxsnas vcdilobT,<br />
saWiroa gaviTvaliswinoT qarTveli kacisa da qarTveli qalis modeli misi idealuri da adamianuri,<br />
keTilSobiluri da arakeTilSobiluri sawyisebiT da am modelisa da moqmedebis<br />
situaciis gaTvaliswinebiT vcadoT avxsnaT igi~.<br />
gansaxilveli sakiTxebi gamoyofilia qvesaTaurebiT:<br />
1. upirvelesi raindi Tu upirvelesi vasali? aq saubaria 130-e strofSi termin `ymis~<br />
mniSvnelobaze:<br />
`asre giTxra, samsaxuri Cemi gmarTebs amad orad:<br />
pirvel, yma xar, xorcieli aravin gvyavs Senad sworad...~<br />
mkvlevars miaCnia, rom TinaTini `ymaSi~ gulisxmobs ara xelqveiTs, vasals, ymas, aramed<br />
upirveles rainds, vaJkacs, kai ymas.<br />
2. Sexveva `Tavisa mrTelisa~ Tu `Tivisa mrTelisa~?<br />
ganmartebulia 257-e strofis pirdapiri Sinaarsi da misi metaforuli azri:<br />
`aw, dao, SenTa xelTaa Cemi sabeli yelisa;<br />
sxvad uRonoa uSenod Cemgan aRpyroba xelisa,<br />
rasaca mizam, Sen ici, Sen xar wamali xelisa,<br />
Tvar vismca eqmna gorliTa Sekrva Tavisa mrTelisa~.<br />
meore taepi mkvlevars ase esmis: sxvad (sxvis mimarT) uRonoa (Zala ara aqvs, azri ara aqvs)<br />
uSenod (Sens garda) Cemgan daxmarebis Txovnas..., anu Cemgan sxvis mimarT xelis gawvdas<br />
(Txovnas) araviTari azri ara aqvs.<br />
meoTxe taepSi avtori dauSveblad miiCnevs `Tavisa~ Secvlas sityviT `Tivisa~ (pirveli<br />
gamocemis koreqturuli Secdoma) da i. gigineiSvilis varauds, TiTqos aq gvarliT (dagrexili<br />
balaxis TokiT) Tivis zvinis Sekvraze iyos laparaki. al. focxiSvilis azriT, gvarli<br />
aq saxvevels, doblands niSnavs, xolo taepis pirdapiri azri isaa, rom mrTel (autkivar)<br />
Tavs ar ixveven, dolbandiT an raime sxva saxvevliT ar ikraven. g. a.<br />
904. qronika da informacia<br />
vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />
Jur. `macne~, els, 1980, № 4, gv. 205-228.<br />
dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomebis oqmebi 1978 w. 21<br />
aprilidan amave wlis 6 oqtombramde. warmodgenilia poemis 928-1003 strofebis ganxilvis<br />
amsaxveli masala.<br />
298
905. akaki SaniZe<br />
vefxistyaosnis sakiTxebi<br />
(`ama dari~)<br />
gaz. `samSoblo~, 1980, № 25, gv. 8.<br />
a. SaniZis azriT, me-8 strofSi teqsti Seryvnilia da unda gaswordes, _ ama sityvas aklia<br />
mr. ricxvis niSani T. dari niSnavs Sesadarebels, msgavss, xolo nacvalsaxelSi amaT igulisxmebian<br />
samni gmirni, romlebic me-6 strofSi arian naxsenebi (tarieli, avTandili da<br />
fridoni).<br />
`me, rusTveli, xelobiTa viqm saqmesa amaT dari~, e. i. me, rusTveli, iseTive xeli, rogornic<br />
eseni arian, viq aseT saqmeso (ase viqcevio). g. a.<br />
906. guram SaraZe<br />
platon ioseliani — rusTvelologi<br />
Tb., `mecniereba~, 1980, 215 gv. redaqtori s. caiSvili<br />
wignSi ganxiluli da Sefasebulia pl. ioselianis <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebi. aqve,<br />
pirvel Tavad, warmodgenilia `pl. ioselianis cxovreba da moRvaweoba~ (gv. 9-85).<br />
II TavSi — pl. ioseliani rusTvelologi (gv. 86-176) Sedis: SoTa rusTvelis biografiis<br />
sakiTxebi, cnobebi rusTvelis portretis Sesaxeb, cnobebi `vefxistyaosnis~ xelnawerebsa<br />
da Targmanebze, cnobebi `vefxistyaosnis~ eklesiuri devnis da dawvis Sesaxeb, `vefxistyaosnis~<br />
avtoris msoflmxedvelobis garkvevisa da poemis ideur-mxatvruli Sefasebis cda.<br />
daskvnaSi avtori wers: vaxtang meeqvsis, T. bagrationis, m. brosesa da d. CubinaSvilis<br />
Semdeg rusTvelologiis istoriaSi axali etapi swored pl. ioselianma Seqmna... misi <strong>rusTvelologiuri</strong><br />
memkvidreoba bevr mniSvnelovan mecnierul debulebas Seicavs, romelTac<br />
dResac ar daukargavs Rirebuleba.<br />
wignSi damatebis saxiT dabeWdilia m.s. voroncovis biblioTekis qarTul wignTa katalogi,<br />
romlis Semdgenlad mkvlevari pl. ioselians Tvlis.<br />
wigns axlavs reziume rusul enaze da pirTa saZiebeli. g. a.<br />
907. vasil CaCaniZe<br />
vefxistyaosani msoflios xalxTa enebze<br />
Tb., `xelovneba~, 1980, 205 gv., red. g. naWyebia<br />
krebulSi qarTul, rusul, inglisur da frangul enebze mocemulia cnobebi `vefxistyaosnis~<br />
Targmanebisa da gamocemebis Sesaxeb. 6-56 gverdebze oTxive enaze dabeWdilia S. nucubiZis<br />
`winasityvaoba poemis rusuli TargmanisaTvis~ da v. CaCaniZis zogadi mimoxilva:<br />
`vefxistyaosani msoflios xalxTa enebze~. aRniSnulia, rom 1979 wlamde qarTul enaze<br />
arsebuli 61 gamocemis garda, poemis Targmanebi daibeWda: rusulad — 41-jer, sabWoTa<br />
kavSiris sxva xalxTa enebze _ 51-jer, germanulad — 10-jer, frangulad — 7-jer, Cinurad —<br />
6-jer, inglisurad — 14-jer, ungrulad — 3-jer, italiurad — 2-jer, polonurad — 8-jer,<br />
iaponurad — 3-jer, Cexurad da espanurad — TiTojer, Zvel ebraul (ivriTis) enaze — 2-jer.<br />
57-170 gverdebze warmodgenilia mTargmnelebis fotosuraTebi, cnobebi maTs Targmanebze<br />
da gamocemaTa garekanebis fotopirebi.<br />
173-201 gverdebze dabeWdilia qarTveli da ucxoeli mxatvrebis mier Sesrulebuli<br />
ilustraciebi.<br />
202-204 gverdebze aris mokle informacia 1937 wels kote miqaberiZis kinodadgma<br />
`qajeTis~ Sesaxeb da sami kadri am kinofilmidan. g. a.<br />
299
908. m. Ciqobava<br />
`lali~ da `badaxSi~ terminebis mniSvnelobisaTvis<br />
Jur. `macne~, els, 1980, № 4, gv. 109-114.<br />
avtori aRniSnavs, rom lali sinonimia badaxSisa, magram leqsikonebSi lali ganmartebulia<br />
rogorc iagundi. S. rusTavelis poemaSi iagundsa da lalSi igulisxmeba iagundis saxesxvaobebi<br />
(vaJuri, qaluri), xolo badaxSSi — Spineli.<br />
m. Ciqobava ganmartavs: lali an badaxSi mineral Spinelis wiTel saxesxvaobas warmoadgens,<br />
xolo iagundi lalisagan sruliad gansxvavebuli mineralia. `vefxistyaosanSi~ (str.<br />
1342, 856, 1439, 394) xsenebuli lalisa da badaxSis `da~ kavSiriT gaTiSva SeiZleba aixsnas<br />
hendiadisiT an sinonimuri paralelizmiT (imowmebs g. wereTlis naSroms, aRmosavluri<br />
filologia, II, 1972 w., gv. 35). T.n.<br />
909. Teo CxeiZe<br />
vefxistyaosnis erTi geografiuli terminis ganmartebisaTvis (gulanSaro)<br />
kreb. `aRmosavluri kultura~ (werilebi da gamokvlevebi); Tb., `mecniereba~, 1980, gv. 117-122.<br />
avtori eTanxmeba iust. abulaZesa da n. mars, romelTac toponimi gulanSaro sparsulidan:<br />
gulSahr, gulaSahr (=vardqalaqi) momdinared miaCniaT. damatebiT aRniSnavs, rom<br />
gulanSahr SeiZleba davukavSiroT saSualo sparsul Gulal/r, Gulalan—s. es toponimi gvxvdeba<br />
`ardaSir papakis Zis saqmeTa wignSi~. firdousisTan ikiTxeba Kučaran.<br />
falauri teqstis Gular, Gulalan adamianis sakuTari saxelia, rac Semdeg qalaqis saxelad<br />
qceula. g. a.<br />
910. kote wereTeli<br />
`vefxistyaosani~ arabulad<br />
gaz. `komunisti~, 1980, 9 marti; № 58, gv. 4; `samSoblo~, 1980, aprili, № 8, gv. 6.<br />
avtori wers, rom `vefxistyaosans~ arabul enaze Targmnis sirieli poeti osman nizar<br />
xalili. man qarTuli ar icis da iyenebs sergi wulaZiseul frangul Targmans. Tavisi Targmani<br />
man saqarTveloSi gamogzavna dazustebisaTvis. misi qarTul dedanTan Sejereba daevala<br />
arabistebs: n. furcelaZes, l. ruxaZesa da g. Ciqovans. amJamad Targmanze muSaoba damTavrebulia.<br />
misi ori Tavi ukve gamoqveynda libanis gazeT `an-nahar~-Si 1980 wlis ianvarSi.<br />
siriaSi mcxovrebi qarTveli levan saRaraZe yovelmxriv uwyobs xels am Targmanis maRal<br />
doneze Sesrulebasa da gamocemas. g. a.<br />
911. jemal WeliZe<br />
vefxistyaosnis polonuri Targmani<br />
kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze~, Tb., 1980, gv. 90-97.<br />
avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ polonur Targmans, romelic Sesrulebulia eJi<br />
zagurskis mier (krakovi, 1976 w.). aRniSnavs, rom es erTaderTi sruli poeturi Targmania<br />
polonur enaze. e. zagurski aTi weli muSaobda am Targmanze da am xnis ganmavlobaSi xuTjer<br />
imyofeboda saqarTveloSi. is sargeblobda rogorc rusuli TargmanebiT, ise qarTuli gamocemebiTa<br />
da teqstologiuri samecniero literaturiT. amasTan erTad sistematurad sargeblobda<br />
qarTvelolog ian braunis konsultaciiT.<br />
recenzents mohyavs warmatebuli da dednis adekvaturi Targmanis nimuSebi. aRniSnavs<br />
agreTve imasac, rom zogjer gangeb gamotovebulia qarTuli teqstis sadavo an saTargmnelad<br />
Zneli terminebi, cnebebi da frazebi. amis miuxedavad, recenzents miaCnia, rom `vefxistyaosnis~<br />
eJi zagurskiseuli Targmani erT-erTi saukeTesoa msoflios sxva karg TargmanTa<br />
Soris.<br />
recenzias axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />
300
912. aleqsi WinWarauli<br />
vefxistyaosnis leqsikidan<br />
(`ar adarna~, Tu `arad arna~?)<br />
Jur. `ciskari~, 1980, № 1, gv. 139.<br />
avtors mohyavs striqoni: `viTa mze jda moRrublebiT, didxan Suqni ar adarna~ (310,2/308,2)<br />
da aRniSnavs, rom sityvas `ar adarna~ xelnawerebSi aqvs variantebi: ar ayarna, ar ahyarna,<br />
ar dayarna, ar dahyarna, romlebiTac zog gadamwers riTmis dazusteba ucdia — darnas nacvlad<br />
yarna mouxdomebia sadavo striqonSic. rusTvels aqvs gamoTqma `SuqTa reba~: `Suqni<br />
arnes~ (1420,3 / 1421,3). mkvlevari varaudobs, rom sadavo striqonSi swored es gamoTqmaa<br />
naxmari: `didxan Suqni arad arna~. aq uxerxulobas iwvevs `ara~-s nacvlad `arad~-is xmareba,<br />
magram al. WinWarauli vefxistyaosanSi `arad~-is xmarebis sxva SemTxvevebsac asaxelebs<br />
(485,3 / 482,43; 537,3 / 534,3) da sworad miaCnia `SuqTa reba~, xolo `SuqTa dareba~ _ arabunebrivad.<br />
T.n.<br />
913. zurab WumburiZe<br />
rusTaveli qvabisxevSi<br />
gaz. `komunisti~, 1980, 22 ivnisi, № 143, gv. 4; agr. gaz. `samSoblo~, 1980, ivlisi, № 16, gv. 8.<br />
avtori wers: borjomis dasavleTiT, qvabisxevis xeobaSi iyo mariamwmindis monasteri.<br />
misi samnaviani bazilikidan Cvens dromde moaRwia ekvderad (samlocvelod) gadakeTebulma<br />
nawilma, romlis erT-erT kedelze SemorCenilia Suaxnis qalisa da axalgazrda vaJis<br />
freskebi warweriT `iai~ da `SoTa~. mkvlevrebi g. CubinaSvili, n. berZeniSvili da sxvebi freskebs<br />
XII-XIII saukuneebiT aTariReben. gamoTqmuli iyo varaudi, rom am freskebze SeiZleba<br />
SoTa rusTveli da dedamisi iyvnen gamosaxulni.<br />
axlaxan gaz. `wignis samyaroSi~ gamoqveynda mweral giorgi zedginiZis werili `SoTa<br />
rusTavelis freska qvabisxevSi~, sadac avtori wers: xelovnurad ganaTebis pirobebSi Cans,<br />
rom warwera oTx striqonad yofila gakeTebuli. pirveli sami striqoni aRar ikiTxeba, meo-<br />
TxeSi SesaZlebelia `rosTvli~-s amokiTxva, rac daqaragmebuli formaa sityvisa `rusTveli~.<br />
amrigad, dgindeba, rom am ekvderSi daxatulni arian didgvariani aznauris saxlis wevrebi,<br />
saero pirebi SoTa da ia rusTvelebi, rac uaRresad mniSvnelovani faqtia `vefxistyaosnis~<br />
avtoris biografiisaTvis. g. a.<br />
damateba<br />
1. prokofi abulaZe<br />
SoTa rusTavelze<br />
Jur. `qarTlosi~, № 11-12, 1938, parizi, gv. 162-163, agr. _ g. SaraZe, saqarTvelos mze da siyvaruli<br />
albionis kunZulze, Tb., 1986, gv. 92-99.<br />
werils win uZRvis niko dadianis mokle ganmarteba, rom man es masala (p. abulaZis werili da<br />
miseuli Targmanebi berZnul gazeTSi dabeWdili, viTom, rusTavelis leqsebisa) miiRo<br />
aTenidan TviT p. abulaZisagan 1921 wels.<br />
p. abulaZe wers, rom man aTenSi, berZnul gazeTSi naxa mokle biografiuli cnoba rus-<br />
Tavelis Sesaxeb da misi avtorobiT dabeWdili leqsebi saTauriT `qarTuli poezia~, romelsac<br />
xels awerda `mTargmneli~, vinme trikoglidisi. abulaZem moZebna es pirovneba. man uTxra,<br />
rom leqsebi Targmna arabul enaze Sedgenili poeturi krebulidan, sadac ori leqsis avtorad<br />
dasaxelebulia rusTaveli. krebuli Zvelia, Tav-bolo nakluli, da amitom man ar icis Semdgenlis<br />
vinaoba.<br />
p. abulaZem gadaTargmna es leqsebi qarTul enaze (proziT), agreTve rusTavelis Sesaxeb<br />
dabeWdili biografiuli cnobebi, romlebic 1938 w. daibeWda JurnalSi `qarTlosi~.<br />
301
ix. g. SaraZis dasaxelebuli wigni, gv. 92-103; misive, qarTuli emigrantuli Jurnalistikis<br />
istoria, t. VIII, Tb., 2005.<br />
rusTavelis e. w. `arabul leqsebze~ arsebuli literaturis vrceli kritikuli<br />
ganxilva mocemulia l. menabdis wignSi `rusTveli sazRvargareTul <strong>literatura</strong>Si~, Tb.,<br />
1990, gv. 249-278. g. a.<br />
2. Salva amirejibi<br />
SoTa rusTaveli<br />
Jur. `kavkasia~ (`damoukidebeli erovnuli azris~ organo), № 2-9, Tebervali, 1938, parizi, gv. 1-9;<br />
Jur. `laSari~, Tb., 1991, 4, gv. 164-169.<br />
avtori ayenebs kiTxvas: rodis da romel wreSi daiwera poema `vefxistyaosani~? Txzulebis<br />
prologis monacemebis mixedviT, poema dawerili unda iyos giorgi mesamis brZanebiT<br />
da mis mefobaSi, kerZod maSin, rodesac Tamari mamasTan erTad Tanamefe gaxda.<br />
`Wabukobis~ da `mijnurobis~ kulti, _ `gaWrac~, umTavresad giorgis epoqis monapovari<br />
iyo. mis drosve damkvidrda mefis karze oqro-vercxlis WurWeli, Zvirfasi tansacmeli d<br />
samkauli.<br />
avtoris azriT, giorgi mesamisa da misi Zmiswulis, demnas, dapirispirebis dros, poeti<br />
mefis dasis wevri unda yofiliyo, magram ara iseTi, romelic mefis yvela saqciels amarTlebda.<br />
poeti acxadebda lomis `Zu da xvadi lekvebis~ Tanasworobas, magram isic icoda,<br />
rom xvadebis xocva Zuebis sadRegrZelod veraferi `swori~ idea iyo.<br />
legendis mixedviT, rusTaveli ierusalimSi unda iyos gardacvlili, magram iq wasvlis<br />
mizezi da poetis aRsasrulis droc ucnobia imis gamo, rom igi giorgi mesamis mefobis kaci<br />
iyo, romelzedac, mraval mizezTa gamo, Tamaris droSi bevrs ar laparakobdnen. g.a.<br />
3. iv. gaxokiZe<br />
`vefxistyaosnis~ leqsikoni<br />
Jur. `qarTlosi~, № 4-5, 1937, parizi, gv. 71; № 6-7, 1937, gv. 103-104; № 9-10, 1938, gv. 153-156;<br />
№ 11-12, 1938, gv. 188-192.<br />
winasityvaobaSi mocemuli ganmartebiT, leqsikoni Sedgenilia d. kariWaSvilis leqsikonze<br />
dayrdnobiT da mix. wereTlis SeniSvnebis gaTvaliswinebiT.<br />
leqsikoni Sedgenili da dabeWdilia `vefxistyaosnis~ strofebis TanamimdevrobiT da<br />
ara anbanuri rigiT.<br />
es leqsikoni wignad daibeWda parizSi 1937 wels. misi qseroasli inaxeba Tbilisis sax.<br />
universitetis qarTuli emigraciis muzeumSi (ix. g. SaraZe, saqarTvelos mze da siyvaruli<br />
albionis kurZulze, Tb.,- 1986, gv. 138-139). g. a.<br />
4. giorgi gvazava<br />
rusTaveli da misi Semoqmedeba<br />
gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, parizi, 1938, № 143; agr. wignSi: g. SaraZe,<br />
qarTuli emigrantuli Jurnalistikis istoria, t. II, Tb., 2001, gv. 285-289.<br />
werili avtoris mier moxsenebad yofila wakiTxuli 1938 wlis 30 ianvars parizSi gamarTul<br />
`vefxistyaosnis~ daweris 750 wlisTavisadmi miZRvnil saiubileo saRamoze.<br />
avtori sagangebod aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ asaxulia XII s-is saqarTvelos<br />
istoriuli, socialuri da kulturuli viTareba. misi TqmiT, amis maCvenebelia TinaTinis<br />
gamefebis ceremonialis aRwera da TviT faqti samefo taxtze qalis dasmisa: `es moxda mxolod<br />
saqarTveloSi, roca giorgi mesamem Tavis qaliSvili Tamari gamoacxada saqarTvelos<br />
mefed~ (gv. 285). poemaSi aRwerili `ceremoniali srulebiT qristianulia, bizantiuri an<br />
qarTuli. musulmanTa qveynebma ar ician arc gvirgvini, arc skiptra, arc porfiri...~ `arabeTi<br />
aris mxolod poeturi transpozicia saqarTvelosi~ (gv. 285).<br />
302
avtoris azriT, `vefxistyaosani~ aris uaRresad erovnuli nawarmoebi, Tumca es srulebiT<br />
xels ar uSlis mis sakacobrio, msoflio mniSvnelobas. msoflio xasiaTi `vefxistyaosnisa~<br />
ixateba mis filosofiur koncefciaSi. rusTvelis rwmeniT, arsebobs RmerTi, ucnauri<br />
da uTqmeli, romelmac Sehqmna qveyniereba ise, rom masSi mefobs raRac ucnauri Zala, ucnauri<br />
fluidi, romliTac gamsWvalulia yoveli arseba... es Zala gaxlavT siyvaruli.<br />
es msoflio suli yvelgan aris, magram kacobriobis cxovrebaSi is hRebulobs sxva da<br />
sxva saxes, sxva da sxva formas. qalis mimarT — es aris mijnuroba, kacis mimarT — megobroba,<br />
sazogadoebis mimarT — socialuri samarTali, erTa ganwyobaSi — saerTaSoriso Zmoba. Ziri-<br />
Tadi safuZveli yvelgan erTia — siyvaruli. is asuldgmulebs qveynierebas, anTebs entuziazms<br />
da miaqanebs miwier cxovrebas idealisaken... magram idealis ganxorcielebas win<br />
eRobeba bevri bneli Zala. rusTvelma daxata mSvenieri epizodebi gmirebis brZolisa bnel<br />
ZalebTan, magram es aris Setakeba mxolod garegnuli, Setakeba nivTieris, materiisa...<br />
rusTvelis sidiade ufro sxvagana devs. rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si mgoni pirveli<br />
mweralia, romelmac Rrmad Caixeda adamianis sulSi da Tvalwin gadagviSala brZola<br />
ara nivTieri, aramed brZola sulieri, romelic aranakleb saSinelia, vidre Sexla-Semoxla<br />
materialur sferoSi. es gaxlavs ganuwyveteli konfliqti gonebis da gulisa, azrisa da<br />
moqmedebisa. swored amisi eSinian avTandils, rameTu man icis: `guli krulia kacisa, xarbi<br />
da gauZRomeli... amitom SesTxovs igi ufals: `momec daTmoba survilTa, mflobelo gulis<br />
TqmaTao!~gv. 288).<br />
dasasruls avtori wers: `rusTaveli axla gamodis warsul saukuneTa burusidan da eWvi<br />
ar aris, is daiWers ara ukanasknel adgils msoflio literaturis varskvlavTa Soris~. g. a.<br />
5. giorgi gvazava<br />
[b-n z. avaliSvilis kritikuli recenziis pasuxad]<br />
gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, parizi, 1938, № 150-151; agr. wignSi — g. SaraZe, qarTuli<br />
emigrantuli Jurnalistikis istoria, t. II, Tb., 2001, gv. 289-302.<br />
g. gvazavas polemikuri werili gamoiwvia 1938 w. parizSi rusul enaze gamomaval Jurnal<br />
`kavkazSi~ dabeWdilma prof. zurab avaliSvilis recenziam, romelic exeboda `vefxistyaosnis~<br />
frangul Targmans, Sesrulebuls giorgi gvazavasa da ani marsel-paonis mier. recenziaSi<br />
gakritikebuli iyo rusTvelis poemis zogierTi sityvisa da frazis arasworad Targmnis<br />
SemTxvevebi. g. gvazavas TqmiT, recenziaSi moyvanilia 8 aseTi SemTxveva, romelTa uaryofiTi<br />
Sefaseba mas umarTebulod miaCnia da kritikoss iqiT edaveba rusTvelis teqstis araswor<br />
komentirebaSi.<br />
sayuradReboa g. gvazavas mosazreba zogierTi sadavo sityvis an strofis Sesaxeb. mag.,<br />
`dasawyisis~ me-11 strofi (`raca visca bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdes~...) mTargmnels<br />
gviandel CanarTad miuCnevia, amitom wers: `aSkaraa, me-18 taepi (d. kariWaSvilis gamocemiT<br />
— g. a.) xorc-metia, yalbia; me amovagde igi da mas mivayole sami ukanaskneli taepic,<br />
romelic ganviTarebaa imave yalbi debulebisa~ (gv. 291).<br />
g. gvazava miuTiTebs, rom poemaSi naxsenebi `xadumi~ qalia (msaxuri, moaxle) da ara<br />
saWurisi (evnuxi), rogorc es z. avaliSvils hgonia.<br />
g. gvazava ganixilavs z. avaliSvilis wigns `vefxistyaosnis~ sakiTxebi~, 1931 w. da aRniSnavs,<br />
rom am wignSi ganviTarebuli msjelobiTa da situaciebis subieqturi, araswori interpretaciebiT<br />
avtori Crdils ayenebs rusTvelsac da mis Txzulebasac. saqme exeba aratradiciuli<br />
seqsualuri grZnobis gamoxatvas, ris niSnebsac z. avaliSvili xedavs rostevanisa<br />
da avTandilis, an avTandilisa da tarielis urTierTobaSi.<br />
amis gamo wers g. gvazava, rom dasaxelebuli wignis avtori `srulebiT usafuZvlod svris<br />
da hTxunavs rusTavelis mier mocemul sarkes. iq qarTveli eris saxe da suliskveTeba aramc<br />
Tu gamrudebulia, srulebiT waSlili, SebRalulia da sazizRari~ (gv. 302). g. a.<br />
303
6. ivane gigineiSvili<br />
`vefxistyaosnis~ enisa da teqstis sakiTxebi<br />
moxsenebis Tezisebi saq. mecn. akad. enaTmecnierebis inst. XIV samec. sesiaze 1957 w. 11 ivniss.<br />
`vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweul xelnawerTa Cvenebebis Seswavlisa da gramatikuli,<br />
stilistikur-frazeologiuri da Sinaarsoblivi analizis Sedegad moxsenebaSi saWirodaa<br />
miCneuli komisiis mier SemuSavebul teqstSi (1937 wlisa da agreTve 1951 wlis gamocema)<br />
garkveuli adgilebis gasworeba da warmodgenilia saTanado dasabuTeba.<br />
dasaxelebul gamocemebSia:<br />
1. xSirad esxa margaliti lagadm-abjar-unagirsa (84,3).<br />
2. mowurvil iyo zafxuli, qveyniT amoslva mwvanisa, vardis furclobis niSani, dro<br />
maTis paemanisa (1328, 1-2).<br />
3. me vhkadre: `RmerTman aSoros mas ymasa Seni qmaroba~ (541,1).<br />
4. he mefeo, gavipare Zebnad Cemgan saZebrisad (788,2).<br />
5. magra avis bedisagan Cemi ramca gamikvirda (846,4).<br />
6. Cemi mona Semovida, Sevxede, Tu Tqvas: ra mina (363,2).<br />
7. sjobs da mas miec mefoba, visgan mze Senaflobia (38,4).<br />
unda gaswordes ase:<br />
1. xSirad esxa margaliti lagadm-abjand (an: abJand)-unagirsa.<br />
2. mowurvil iyo zafxuli, qveyniT amoslva mwvanisa, vardis furcloba _ niSani, dro<br />
maTis paemanisa.<br />
3. me vhkadre: `RmerTman aSoros mis ymisa Seni qmaroba~.<br />
4. he mefeo, gaviparvi Zebnad Cemgan saZebrisad.<br />
5. magra avi bedisagan Cemi ramca gamikvirda.<br />
6. Cemi mona Semovida, Sevxede, Tu Tqvas: raZina.<br />
7. sjobs da mas miec mefoba, visgan mze Senafrobia.<br />
7. ivane gigineiSvili<br />
`vefxistyaosnis~ ori adgilis wakiTxvisaTvis<br />
saqarTvelos ssr umaRlesi saswavleblebis qarTuli enis kaTedraTa I(V) samecniero-meToduri<br />
konferencia, 1963 w. 27 aprili. moxsenebis Tezisebi, gv. 11-12.<br />
moxseneba exeba `vefxistyaosnis~ 798-e da 713-e strofebis teqstis dadgenas. aqamde<br />
gamocemebSi ibeWdeboda:<br />
vhgmob kacsa augiansa, crusa da Ralatiansa (798,2);<br />
rome kacsa mijnuroba atirebs da agulCvilebs (713,2).<br />
`vefxistyaosnisa~ da qarTuli literaturis sxva Zeglebis leqsikuri masalis analiziT<br />
mkvlevari daaskvnis, rom unda miRebuli iqnes wakiTxvebi:<br />
`vhgmob kacsa uaugosa, crusa da Ralatiansa~;<br />
`rome kacsa mijnuroba atirebs da gaafrdilebs~.<br />
dasabuTeba ix. wignSi: iv. gigineiSvili, gamokvlevebi..., 1975, gv. 73-86, 43-50. g. a.<br />
8. m. d. [mixeil dadiani]<br />
SoTa rusTavelis iubile<br />
Jur. `qarTlosi~, 1938, №9-10, parizi, gv. 149.<br />
avtori iuwyeba, rom italiur gazeTSi `la tribuna~ moTavsebulia b-n r. ingilos werili<br />
rusTavelze.<br />
Salva beriZem italiurad Targmna da dabeWda `annali~-Si rusTavelis poemis Sesavali.<br />
varSavaSi gamoica wignaki `SoTa rusTaveli~, sadac dabeWdilia g. nakaSiZisa da gr.<br />
feraZis werilebi da nawyveti poemisa polonur enaze.<br />
JenevaSi gadaxdil iqna rusTavelis saiubileo saRamo da presaSi daibeWda werilebi<br />
saqarTvelosa da `vefxistyaosanze~.<br />
304
parizSi gaimarTa sajaro sazeimo sxdoma b-n giorgi gvazavas TavmjdomareobiT. moxsenebebi<br />
waikiTxes: r. arseniZem, s. fircxalavam, al. manveliSvilma da g. gvazavam. g. a.<br />
9. m. d. [mixeil dadiani]<br />
rusTavelis dReoba poloneTSi<br />
Jur. `qarTlosi~, 1938, № 9-10, parizi, gv. 150.<br />
informaciaSi naTqvamia, rom qarTuli emigraciis varSavis komitetma, kote imnaZis me-<br />
TaurobiT, Rirseulad aRniSna SoTa rusTavelis 750 wlisTavi. g. nakaSiZem waikiTxa moxseneba<br />
rusTavelze da misi drois saqarTveloze (daibeWda `kurier poranni~-Si). gr. feraZem<br />
— SoTas filosofiur-sarwmunoebriv msoflmxedvelobaze.<br />
gazeTSi `abc~ daibeWda goZiaSvilis werili rusTavelis Sesaxeb, xolo `misl polska~-<br />
Si — miroslav starostis werili. g. a.<br />
10. aleqsandre manveliSvili<br />
SoTa rusTavelis msoflmxedveloba<br />
Jur. `axali iveria~, 1938, № 9; agr. wignSi — g. SaraZe, qarTuli emigrantuli Jurnalistikis<br />
istoria, t. II, Tb., 2001, gv. 633-641.<br />
werili dayofilia qveTavebad:<br />
1. sawuTro. rogorc avtori ambobs, am terminiT poetma gadmogvca misi Sexeduleba amqveyniur<br />
arsebobaze, dagvixata misi warmavalobis idea. am Tvlsazrisis gaSlis gzaze rusTaveli<br />
uaxlovdeba stoicizms, Tumca msgavsi Sefaseba cxovrebisa arsebobda Soreul xaneb-<br />
Sic. am motivs vxedavT Zvel babilonelTa da sumerTa eposSi `gilgameSianSi~, egviptis uZveles<br />
mwerlobasa da TviT bibliaSic.<br />
2. poetis pesimizmi. rusTavelma icis, rom adamianis bunebis Tvisebaa ukmayofileba da<br />
ukmarobis mudmivi gancda: `guli krulia kacisa, xarbi da gauZRomeli...~ an kidev: `agreTve guli<br />
kacisa mosagvareblad Znelia, Wirsa da lxinsa orsave zedan marT viTa xelia...~<br />
wuTisofeli ulmobelia, adamiani ki sustia imisaTvis, rom aicdinos brma bedisweris Savi<br />
xeli. amitom ibadeba Taviseburi Segneba sikvdilisadmi: indiferentizmi, Zlierni am qveynisani<br />
unda civad Sexvdnen mas, radgan sul erTia, adamianis beds fataluri Zalebi ganageben.<br />
3. `sjobs saxelisa moxveWa~. adamianis amqveyniuri sicocxle xanmoklea, magram igi<br />
samaradiso gaqrobiT ar unda gaTavdes. mas unda, raime formiT, fizikuri sikvdilis Semdegac<br />
ganagrZos aq arseboba. amisTvis ki saWiroa saTanado damsaxureba, sagmiro saqmeebis Cadena,<br />
qvelmoqmedeba, mefeTa erTguli samsaxuri, WirSi myofis daxmareba da yvelafriT amiT<br />
saxelis moxveWa.<br />
4. brZolisa da Semoqmedebis filosofia. rusTavelis gmirebi ar urigdebian brma<br />
bedisweras. maTi rwmeniT, umoqmedoba aris mizezi ubedurebisa, xolo brZolasa da moqmedebas<br />
moaqvs bedniereba. am qveynad rusTavelis ideali aris marad Seurigebeli brZola. mis-<br />
Tvis brZolisa da Semoqmedebis TviT procesia umaRlesi Rirebuleba da umaRlesi silamaze.<br />
esa azri adamianis arsebobisa. g. a.<br />
11. vikton nozaZe<br />
`vefxis tyaosani~ _ erovnebis kavSiri<br />
Jur. `qarTlosi~, № 11-12, 1938, parizi, gv. 160-162.<br />
mkvlevari saubrobs rusTavelis Txzulebis mniSvnelobaze qarTveli eris kulturisa<br />
da zneobis CamoyalibebaSi. misi TqmiT, `qarTveli eris warsuls rom gadavxedoT, cxadi<br />
gaxdeba CvenTvis, Tu `vefxistyaosanma~ ra erovnuli roli iTamaSa qarTveli xalxis cxovrebaSi...<br />
man yoveli qarTveli sulierad daaZmobila da amgvarad poema mTeli qarTvelobis,<br />
mTeli eris sulier wyarod iSva. rusTaveli umReris sicocxles, siyvaruls, megobrobas,<br />
gmirobas, vaJkacobas, Tavdadebas, sikeTes da samarTlianobas.<br />
305
`vefxistyaosani~ is erovnuli wignia, is gamaerTianebeli duRabia, romelic qarTvel<br />
ers mis politikurad daSlilobis xanaSi, mtris kirTebis qveS, saukuneTa manZilze erT erad<br />
inaxavda da icavda. g. a.<br />
12. noe Jordania<br />
`vefxis tyaosani~-s sakiTxebi<br />
gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, parizi, 1937, № 132, 133, 135.<br />
narkvevi dayofilia qveTavebad. 1. teqsti (№ 132, gv. 6-9). avtori aRniSnavs, rom poemis<br />
teqsti jerac araa aRdgenili. davas iwvevs gansakuTrebiT dasawyisi (prologi) da dasasruli.<br />
vaxtangiseuli gamocemis teqsti mraval kiTxvas badebs. dasasruls aklia `tarielis<br />
indoeTSi triumfiT mogzauroba da gamefeba. aseTi nakli, moqmedebis gawyveta, gadaxtoma,<br />
ulogikoba ewinaaRmdegeba rusTavelis Semoqmedebas da mis dalagebul meTods~ (gv. 8).<br />
am naklis Sevsebas cdilobs k. WiWinaZis teqsti, magram misi rusTveliseulobac eWvqveS<br />
dgeba, `arc msoflmxedveloba, arc stili, da arc musika rusTveluri ar aris~. rusTaveli<br />
poemaSi ver Seitanda `mociquls~, `kaTalikoss~ da misTana qristianul terminebs.<br />
mkvlevris azriT, sanam poemis namdvili bolo ar moinaxeba da `gawyvetili kavSiri tarielis<br />
mindorSi dabanakebasa da mis gamefebas Soris ar aRdgeba, unda moxdes texnikuri cvlileba<br />
gamocemaSi, _ gamefebis ambavi unda moSordes puris Wamis ambavs da calke Tavad gakeTdes,<br />
rogorc poemis daskvna~ (gv. 9).<br />
n. Jordania yalbad Tvlis WiWinaZis gamocemis № 1699-1701 strofebs (`devTa yvirili,<br />
zaxili...~ da sxv.).<br />
2. avtoris vinaoba (№ 133, gv. 6-9).<br />
mkvlevris azriT, `vefxistyaosnis~ avtori ar iyo didgvarovanTa rigebidan (erisTavi an<br />
erisTavTerisTavi), piriqiT, is amaT ebrZoda; is iyo mefis moxeleTa rigebidan, kariskaci,<br />
mciregvariani an sul ugvaro, magram codniT da niWiT sxvebisagan gamorCeuli. gvar-wodebis<br />
mixedviT is iyo rusTavidan. es mesxeTis rusTavi unda iyos, radgan TiTqmis yvela cnobili<br />
poeti, mwerali, saeklesio Tu saero moRvawe mesxeTidan gamosulan.<br />
rusTavelis mesxur Camomavlobas amtkicebs poemis bolosityvaobac, sadac weria: `vswer<br />
vinme mesxi meleqse, me rusTvelisa damisa~. amis damweri gindac rusTavelis romelime mimbaZveli<br />
iyos, is mainc erT-erTi uZvelesi mowmea, romelmac icoda poemis avtoris mesxuri<br />
Camomavloba.<br />
3. Sedarebani (№ 135, gv. 4-7).<br />
narkvevSi mocemulia `vefxistyaosnis~ ideur-msoflmxedvelobrivi Sedareba me-11-13<br />
saukuneebis epikur TxzulebebTan: `simRera rolandze~, `tristan da izolto~ da `nibelungeni~.<br />
avtori aRniSnavs gmirebis xasiaTis msgavsebas: mamacoba, Zal-Rone, keTilSobileba,<br />
samarTlianoba, agreTve — tirili sxvadasxva mizezis gamo.<br />
aqve saubaria msoflmxedvelobriv sxvadasxvaobaze: evropul dasaxelebul TxzulebebSi<br />
batonobs religia da Tilisma. saerTaSoriso sakiTxs wyvets qristianobis gavrcelebis<br />
interesi, rasac Tan axlavs saswaulebi.<br />
rusTaveli amovida am religiur-Tilismuri rkalidan.<br />
`nibelungenSi~, agreTve `tristan da izoltoSi~ siyvarulis mizezia Tilismuri sasmeli.<br />
`rusTavelis gmirebs SeuyvardebaT qaliSvilebi adamianuraT, Cveulebrivi gziT, rogorc<br />
es xdeba cxovrebaSi..~ avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ aris pirveli qarTuli romani<br />
Tanamedrove mniSvnelobiT. g. a.<br />
13. i. surgulaZe<br />
saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis istoriis damaxinjebis winaaRmdeg<br />
Jur. `mnaTobi ~, 1957, № 9, gv. 106-117.<br />
Jurnalis 114-117 gverdebze avtori kritikulad ganixilavs g. soselias naSroms `saqarTvelos<br />
sazogadoebrivi da saxelmwifoebrivi wyobileba `vefxistyaosnis~ mixedviT~<br />
(1956 w.). oponenti aRniSnavs, rom g. soselias kvleva emyareba mcdar debulebas, TiTqos<br />
306
saqarTvelos monaTmflobeloba ar gauvlia da pirvelyofili Temuri wyobileba uSualod<br />
feodalizmma Secvala. misi azriT, SoTa rusTaveli saqarTvelos sinamdviles asaxavs, sadac<br />
feodaluri sazogadoebis susti tempiT ganviTarebis gamo moxda pirvelyofil-Temuri wyobilebis<br />
`gadmonaSTebis~ da masTan dakavSirebuli tradiciebis `konservireba~. rusTavelisaTvis<br />
gvarovnuli wyobilebis es gadmonaSTi iyo ideali. is STagonebul iqna am `konservirebuli~<br />
gadmonaSTebisagan da amis Sedegad daiwera `vefxistyaosani~.<br />
i. surgulaZis daskvniT, g. soselias Sexeduleba rusTavelis Txzulebis Sesaxeb meTodologiurad<br />
yalbia da emyareba saqarTvelos istoriuli movlenebis damaxinjebulad<br />
gagebas. g. a.<br />
14. [uavtoro]<br />
rusTavelis dResaswauli JenevaSi<br />
gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, 1937, № 140, gv. 15-16.<br />
2 noembers saqarTvelos damxmare internacionalur komitetSi Sedga sxdoma prof. mal-<br />
Sis TavmjdomareobiT. daadgines: Jenevis universitetSi rusTavelis 750 wlisTavis<br />
aRsaniSnavad gamarTul iqnes kreba SesaferiTi moxsenebebiT.<br />
amave dRes universitetSi wakiTxul iqna leqcia x. SaviSvilis mier: `meTormete saukunis<br />
qarTveli didi poeti rusTaveli, misi nawarmoebi, misi epoqa~. momxsenebelma `vefxistyaosnis~<br />
Sesaxeb Tqva: `is ekuTvnis iSviaT genialur nawarmoebTa ricxvs msoflio <strong>literatura</strong>Si<br />
da winamorbedia evropis humanizmisa~ (...) amieridan is Sedis kacobriobis Semoqmedebis saunjeSi<br />
da aq is sapatio adgils daikavebs~. g. a.<br />
15. [uavtoro]<br />
SoTa rusTavelis iubile saqarTveloSi<br />
Jur. `kavkasia~, № 2-9, 1938, gv. 33-38.<br />
informaciaSi aRniSnulia, rom saqarTveloSi rusTavelis saiubileo zeimi gagrZelda<br />
aT dRes. TbilisSi Seikriba sabWoTa kavSiris mwerlebis morigi plenumi. maT Soris iyo ormocamde<br />
mwerali, rusTavelis poemis sxvadasxva enaze mTargmnelni. gaimarTa Sexvedrebi Tbilisis<br />
universitetSi, SoTa rusTavelis institutSi, n. maris saxelobis institutSi da sxva<br />
dawesebulebebSi.<br />
Jurnali beWdavs gaz. `komunisti~-dan amoRebul mokle cnobebs. Tbilisis saxelmwifo universitetSi<br />
gaimarTa samecniero sesia, sadac moxsenebebi waikiTxes: k. kekeliZem, iust. abulaZem,<br />
S. nucubiZem, vuk. beriZem, p. ingoroyvam, al. baramiZem, s. iordaniSvilma, tr. ruxaZem,<br />
p. beriZem.<br />
iqvea cnobebi akad. n. maris sax. institutSi Catarebuli samecniero sesiis Sesaxeb (gv. 35-36),<br />
`vefxistyaosnis~ mTargmnelebis dajildoebaze (gv. 36-37); poemis saiubileo gamocemebze<br />
(gv. 37); rusTavelis Zeglis Sesaxeb, romelic 1938 wels unda daidgas TbilisSi, leninisa da<br />
moskovis quCebis kuTxeSi (gv. 37-38). g. a.<br />
16. `qarTlosi~<br />
№ 11-12, 1938, maisi, parizi, redaqtori viktor nozaZe<br />
Jurnalis es nomeri eZRvneba `vefxistyaosnis~ daweridan 750 wlisTavis iubiles. masSi<br />
dabeWdilia werilebi:<br />
givi mamulaSvili, `SoTa rusTaveli~ (frangul enaze), gv. 158-159.<br />
Salva maRlakeliZe, `saqarTvelom kvlav unda hSvas SoTa rusTaveli~ (gv. 159).<br />
v. nozaZe, `vefxistyaosani~ _ erovnebis kavSiri (gv. 160-162) (ix. aqve, `damatebaSi~, anotacia<br />
№ 11).<br />
prokofi abulaZe, `SoTa rusTavelze~ (gv. 162-163). mas axlavs niko dadianis winasityvaoba<br />
(ix. anotacia № 1).<br />
307
d. kariWaSvili, `vefxistyaosnis~ Sinaarsi, poemis me-19 gamocemis winasityvaobidan<br />
(gv. 164-166).<br />
JurnalSi dabeWdilia `Tbilisuri organoebidan amoRebuli~ werilebi SoTa rusTavelze<br />
da misdami miZRvnil iubileze:<br />
1. d. janeliZe, rusTavelis saiubileo gamofena (gv. 167-170). masSi cal-calke aRwerilia<br />
gamofenis Tematikuri seqciebi. aRniSnulia, rom literaturuli seqtori mowyobilia p. ingoroyvas,<br />
qarTuli kulturisa da yofacxovrebisa — iv. javaxiSvilis, xelovnebis seqtori —<br />
g. CubinaSvilis xelmZRvanelobiT (ix. g. imedaSvili, `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>~,<br />
anot. № 1986).<br />
2. iv. javaxiSvili, rusTavelis epoqis socialuri kultura da poema `vefxistyaosani~<br />
(gv. 170-171). ix. g. imedaSvili, № 1983.<br />
3. p. ingoroyva, rusTaveli da misi poema (gv. 172-174), ix. anot. № 1879.<br />
4. k. WiWinaZe, SoTa rusTaveli da misi poema (gv. 174-176), ix. anot. № 1796.<br />
5. p. cincaZe, rusTavelis drois filosofiuri azrovneba da `vefxistyaosani~ (gv. 176-177).<br />
ix. anot. № 1788.<br />
6. m. gogiberiZe, SoTa rusTaveli da neoplatonizmi (gv. 177-178). ix. anot. № 1856.<br />
7. m. gogiberiZe, rusTavelis msoflmxedvelobis saTaveebi (gv. 178-180). ix. anot. № 1857.<br />
8. v. xuroZe, `vefxistyaosnis~ eTika da socialuri idealebi (gv. 180-181), ix. anot. № 1980.<br />
9. l. metreveli, `vefxistyaosnis~ brZolis hangebi (gv. 181-182).<br />
10. pol. cincaZe, qalis pirovnebis sakiTxi `vefxistyaosanSi~ (gv. 182-184), ix. anot. № 1974.<br />
11. vuk. beriZe, tirili da misi azri `vefxistyaosanSi~ (gv. 184-185), ix. anot. № 1843.<br />
12. i. gedevaniSvili, `vefxistyaosnis~ samxedro xelovneba (gv. 185-186), ix. anot. № 1855.<br />
13. d. janeliZe, `vefxistyaosnis~ dramaturgia (gv. 186), ix. anot. № 1817.<br />
14. d. janeliZe, rusTavelis epoqis sasporto sanaxaobani (gv. 186-188), ix. anot. № 1818.<br />
15. iv. gaxokiZe, `vefxistyaosnis~ leqsikoni (gagrZeleba) (gv. 188-192), ix. aqve, anotacia № 3.<br />
JurnalSi dabeWdilia m. ziCis 8 ilustracia, didi formatiT (TiTo cali TiTo gverdze).<br />
g. a.<br />
17. akaki SaniZe<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis dadgenis praqtikidan<br />
saqarTvelos ssr umaRlesi saswavleblebis qarTuli enis kaTedraTa I(V) samecniero-meToduri<br />
konferencia, moxs. Tezisebi, Tb., 1963, gv. 10-11.<br />
TezisebSi aRniSnulia, rom `vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweuli xelnawerebi Wrel suraTs<br />
iZlevian rogor strofebis Sedgenilobis mxriv, ise calkeuli adgilebis wakiTxvebiT.<br />
`vefxistyaosnis~ teqstis dadgena gulisxmobs poemis gawmendas CanarT-danarTi strofebisagan,<br />
damaxinjebuli adgilebis gasworebasa da rusTvelis droindeli orTografiis<br />
aRdgenas.<br />
mimdinare wlis bolosaTvis damzadebuli iqneba da dasabeWdad gadaecema `vefxistyaosnis~<br />
axlad gasworebuli teqsti umTavresi variantebiTurT, agreTve CanarT-danarTi strofebi<br />
da poemis leqsikoni.<br />
18. arnold Ciqobava<br />
`paStai~ sityvis mniSvnelobisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />
saqarTvelos ssr umaRlesi saswavleblebis qarTuli enis kaTedraTa me-6 samecniero sesia.<br />
moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1965.<br />
mkvlevari imowmebs `paSta~ sityvis n. maris mier SavSeTSi dafiqsirebul mniSvnelobas<br />
da mesxuri metyvelebis magaliTebs, riTac dasturdeba, rom paSta niSnavs `bevrs~, `dids~. g. a.<br />
308
avtorTa saZiebeli<br />
(cifri uCvenebs statiis nomers)<br />
abaevi v. 1.<br />
abaSiZe gr. 569.<br />
abaSiZe d. 687.<br />
abaSiZe ir. 2,3,740.<br />
abaSmaZe v. 4, 179.<br />
abesaZe n. 181.<br />
abramiSvili a. 181.<br />
abulaZe il. 688.<br />
abulaZe iust. 5 .<br />
abulaZe pr., d. 1, 16.<br />
agiaSvili d. 6.<br />
adeiSvili S. 777.<br />
aTaneliSvili l. 569а.<br />
alaviZe m. 7, 182, 867.<br />
alania n. 183, 570.<br />
aleqsiSvili m. 184.<br />
alfeniZe vl. 185.<br />
amiranaSvili S. 186.<br />
amirejibi S. d. 2.<br />
andriaSvili i. 187.<br />
andronikovi ir. 689.<br />
andRulaZe l. 8-10, 188, 280, 2800, 412, 469, 522,<br />
523, 625.<br />
anTaZe m. 571, 741.<br />
antonova n. 11.<br />
arabuli g. 12, 13, 778, 818, 868, 869.<br />
arvelaZe b. 281.<br />
arvelaZe s. 14, 523а, 741 а.<br />
arTilayva a. 15.<br />
arnoldi v. 282.<br />
arseniSvili e. 16.<br />
artemiZe e. 17.<br />
asaTiani g. 572.<br />
afridoniZe v. 18.<br />
axvlediani g. 359.<br />
baakaSvili v. 19.<br />
babaiani a. 626.<br />
babunaSvili r. 229<br />
baburiani m. 190.<br />
bagrationi T. 191.<br />
badriZe S. 335.<br />
baimagambetovi t. 626.<br />
bairamiani h. 627.<br />
baJani m. 819.<br />
baramiZe al. 20-24, 192, 283-285, 360, 361, 413-<br />
417, 470-472, 524, 628-631, 690, 691, 742, 779-<br />
783, 820, 870-872.<br />
baramiZe g. 25.<br />
barbaqaZe r. 743, 784.<br />
baueri o. 26.<br />
baqraZe d. 27.<br />
baqraZe j. 524a, 573.<br />
bedukaZe s. 193.<br />
belTaZe m. 525.<br />
beritaSvili i. 362.<br />
beriZe vax. 28, 417a.<br />
beriZe vuk. 574.<br />
beriZe r. 785.<br />
beroZe r. 29.<br />
burZenaZe s. 692.<br />
berZeniSvili n. 575.<br />
bibileiSvili i. 821.<br />
bibileiSvili m. 873.<br />
biniaSvili m. 632.<br />
bogomolovi i. 19, 30.<br />
bolqvaZe a. 31.<br />
botaro g. 32.<br />
brauni i. 33.<br />
bregaZe d. 286, 874, 875.<br />
bregaZe l. 876.<br />
budenzigi h. 473.<br />
bulkaTi m. 693.<br />
burWulaZe r. 822.<br />
gabaSvili v. 193a.<br />
gabaSvili m. 694.<br />
gabeCava s. 287.<br />
gagniZe j. 417, 419, 474, 474 a, 489, 526, 633, 877.<br />
gagulaSvili i. 363.<br />
gamara. p. 34.<br />
gamsaxurdia z. 475, 634, 695.<br />
gamsaxurdia k. 194.<br />
gamyreliZe T. 613.<br />
gaponovi b. 823.<br />
garido a. 35.<br />
gaCeCilaZe g. 36.<br />
gawerelia a. 364, 476, 576, 744, 745.<br />
gaxokiZe iv. d. 3, 15.<br />
gegeWkori a. 365.<br />
gelovani a. 37, 477, 577.<br />
gembarski b. 38.<br />
gvazava g. d. 4, 5.<br />
gvaxaria a. 872.<br />
gvelesiani s. 39<br />
gigineiSvili i. 40, 288, 420, 478, 527, 578-580,<br />
635, 878, d. 6, 7.<br />
gigineiSvili m. 195, 289, 581, 696, 824.<br />
gieviki e. 41.<br />
giunaSvili l. 421.<br />
giunaSvili j. 636.<br />
gogatiSvili S. 786.<br />
gogiberiZe m. 787.<br />
gogoWuri n. 825.<br />
goliaZe o. 422.<br />
golcevi v. 366.<br />
gonaSvili d. 42, 479, 527a.<br />
graiCiunasi i. 44.<br />
grigolaSvili l. 582.<br />
grigolia k. 45, 196, 197, 746.<br />
309
guguSvili m. 290, 367, 368, 423, 528, 528 a, 583,<br />
697.<br />
guguSvili p. 423a.<br />
gudava t. 584..<br />
gulua v. 46.<br />
gurgeniZe d. 47.<br />
gurgeniZe v. 698.<br />
dadiani m., d. 8, 9.<br />
daviTaSvili m. 291.<br />
daviTiani i. 788.<br />
danelia k. 48.<br />
darCia b. 49, 50, 198-201, 292, 369, 424, 425, 479-<br />
481, 529-531, 531a, 585, 637, 638, 699, 789, 879.<br />
dgebuaZe d. 202, 426, 586.<br />
doliZe f. 51.<br />
dondua v. 335, 532.<br />
dumbaZe m. 293, 335.<br />
dumbaZe n. 52, 700, 701.<br />
endleri a. 370.<br />
enikolofovi i. 203.<br />
enuqaSvili r. 371.<br />
eraZe l. 747, 790.<br />
efremiZe T. 880.<br />
varmi g. 53.<br />
vaculini i. 54.<br />
veSapeli ir. 59.<br />
virsalaZe T. 534.<br />
vurniki f. 639.<br />
zardaliSvili gr. 56, 826.<br />
zarinqubi h. 372.<br />
zedginiZe g. 882.<br />
zlatkeviCi l. 56.<br />
zurabaSvili a. 373, 640.<br />
TavaZe ix. olguni.<br />
TarxniSvili b. 58.<br />
TevzaZe g. 587, 641, 703, 748, 791, 827.<br />
TvaraZe r. 427, 792.<br />
Todua g. 59.<br />
Todua m. 60, 61, 374, 428, 642.<br />
Tordua v. 62.<br />
TofuriZe v. 63.<br />
Tuliani r. 483.<br />
Tumanovi k. 204 .<br />
Turnava s. 748a, 883.<br />
TuSmaliSvili m. 873.<br />
iaSvili n. 64.<br />
imedaSvili g. 205, 704, 828.<br />
imnaiSvili i. 65, 66.<br />
imnaZe m. 884.<br />
ingoroyva p. 375-377.<br />
inwkirveli d. 885.<br />
iremaSvili a. 206.<br />
isakovi b. 643.<br />
iusifovi x. 294.<br />
iStvanoviCi m. 295.<br />
kakabaZe n. 68, 69, 208, 429, 535, 749.<br />
kakulia S. 70.<br />
kalandariSvili m. 829.<br />
kalandaZe l. 71, 430.<br />
kalandaZe m. 207.<br />
kalaZe a. 644.<br />
kalaZe i. 705.<br />
kalovi h. 209.<br />
kandelaki b. 588, 645.<br />
karbelaSvili m. 296, 431, 536, 589, 750, 830, 886,<br />
887.<br />
kartozia g. 210, 432, 484, 646, 647, 831.<br />
kasraZe o. 888.<br />
katala J. 72.<br />
kaxabriSvili c. 433.<br />
kaxniaSvili v. 73, 378, 434, 485, 536a.<br />
kekelia m. 648.<br />
kekeliZe k. 211-218, 435, 537, 832.<br />
kekeliZe p. 649.<br />
kenWoSvili ir. 297, 889.<br />
kenWoSvili n. 485a.<br />
kvanWilaSvili t. 706.<br />
kikviZe a. 219, 220.<br />
kiknaZe z. 74, 298, 650.<br />
kilanava b. 890.<br />
kobaxiZe v. 811.<br />
kobiZe d. 75, 221, 299-302, 416, 486, 590, 793-798.<br />
komiiama r. 222.<br />
kotetiSvili f. 76.<br />
koWlaSvili n. 303, 487.<br />
kraveiSvili b. 77.<br />
kubacki v. 223, 224.<br />
kuprava v. 477, 892.<br />
langi d. 78, 225, 304, 379, 380.<br />
lanua a. 79.<br />
laSqaraZe d. 417, 488, 489, 707.<br />
leoni m. 80.<br />
leJava g. 893.<br />
lisiCniki i. 305.<br />
lolaSvili iv. 81, 751.<br />
lomaSvili j. 82, 226, 306, 381, 381a, 436, 538,<br />
591, 651, 652, 708.<br />
maisuraZe i. 227.<br />
mamavaSvili m. 437, 492, 833.<br />
mamisTvaliSvili m. 307.<br />
mamulaSvili givi d. 16.<br />
mamulaSvili g. 894.<br />
mamulaSvili m. 83-85, 189, 228.<br />
manveliSvili al. 438, d. 10.<br />
mania g. 229.<br />
margvelaSvili p. 834.<br />
margiani gr. 170.<br />
310
martirosovi a. 709.<br />
maruaSvili l. 308, 438a.<br />
maqaZe n. 653.<br />
maRlakeliZe S., d. 16.<br />
maWavariani e. 86, 309.<br />
maxaTaZe m. 710, 752.<br />
mgeliaSvili T. 382.<br />
megreliZe i. 87-89, 230, 310, 310a, 335, 383, 384,<br />
439, 539, 539a, 592, 654, 711, 753.<br />
menabde d. 655.<br />
menabde l. 90, 311, 493, 494a, 494, 495, 540, 582,<br />
586, 593, 594, 712-713a, 835, 836, 895.<br />
meJelaitisi e. 496.<br />
mesxia S. 231.<br />
metreveli e. 192, 361, 871.<br />
metreveli r. 91.<br />
miminoSvili r. 19, 30.<br />
mirianaSvili r. 714.<br />
miqataZe j. 63.<br />
miqaZe g. 92, 232, 440, 595.<br />
miqaZe k. 93.<br />
mJavanaZe z. 896.<br />
mSvidobaZe m. 94.<br />
mWedliZe a. 656.<br />
mWedliZe b. 312.<br />
nadareiSvili g. 837.<br />
nadareiSvili i. 313.<br />
nadiraSvili n. 799.<br />
naTaZe n. 441, 442, 497, 596-598.<br />
natroSvili g. 430.<br />
natroSvili T. 800.<br />
ninoSvili g. (g. SaraZe) 96.<br />
nozaZe v. 443, 657, d.11.<br />
noikomi r. 385.<br />
noneSvili i. 443a.<br />
nucubiZe S. 97, 233, 314, 715, 897, 898.<br />
olguni (TavaZe) q. 234.<br />
oniani S. 599, 716, 899.<br />
oniani j. 838.<br />
orlovi i. 313.<br />
oCiauri T. 98.<br />
oSeroviCi v. 99.<br />
oxrimenko p. 100.<br />
pavliaSvili f. 101.<br />
pavliuki m. 235.<br />
paikiZe v. 498.<br />
papuaSvili T. 839.<br />
patariZe r. 600, 658, 717, 801.<br />
peCi g. 236.<br />
piki m. 237.<br />
JaJievi a. 386.<br />
Jordania ap. 102, 444.<br />
Jordania n., d.12.<br />
Jordania s. 387.<br />
JRenti b. 542.<br />
rado d 315.<br />
raviCi s. 238.<br />
ratiani z. 802.<br />
ratiani p. 239, 316, 317, 445, 601, 659, 754, 840.<br />
reviSvili S. 103, 104, 240, 241, 318, 319, 319a,<br />
388, 389, 446, 447.<br />
rexviaSvili s. 602.<br />
rugoSeli a (totoCava) 105, 320.<br />
rusTaveli/rusTveli S. 242, 321-324, 390,<br />
390a, 390b, 448, 449, 499, 499a, 603-607, 660-<br />
666, 718-719d, 755-761, 803-807, 842-843a, 900.<br />
ruxaZe n. 69, 450, 543, 667, 845.<br />
ruxaZe t. 500, 762.<br />
rCeuliSvili i. 106.<br />
rcxilaZe v. 243.<br />
salia k. 391.<br />
salia n. 107.<br />
saluqvaZe g. 108.<br />
saluqvaZe m<br />
samarini r. 109.<br />
samsoniZe v. 391a.<br />
sanikiZe T. 325.<br />
sarjvelaZe z. 846.<br />
sevaki g. 722.<br />
serebriakovi s. 110, 244, 392, 453, 544, 608, 609,<br />
723, 724, 847.<br />
svoboda i. 111.<br />
sidamoniZe v. 245, 809.<br />
sikiricki i. 112.<br />
siraZe r. 113, 326, 327, 501, 545, 670, 763.<br />
sixaruliZe q. 114, 245a.<br />
skala i. 115.<br />
skliutauskasi i. 454.<br />
solano l 393, 502.<br />
soxaZe a. 246.<br />
stovbuni i. 848.<br />
stoianovi l. 116.<br />
stratieva a. 117.<br />
sulava n. 671, 725, 849.<br />
surgulaZe i. 118, 764, d. 13.<br />
tabataZe v. 247.<br />
tabiZe t. 119.<br />
tanimanidi p. 393a.<br />
tixonovi n. 120, 810.<br />
uaiti m. 144.<br />
ubilava n. 902.<br />
uridia o. 145.<br />
fanCuliZe d. 455.<br />
fanjikiZe g. 850.<br />
farulava g. 582.<br />
fenrixi h. 394.<br />
fini e. 395.<br />
fircxalaiSvili r. 255-257, 456, 547-549, 610.<br />
focxiSvili al. 504, 903.<br />
311
frangiSvili al. 258.<br />
furcxvaniZe a. 811.<br />
fuSe m. 146.<br />
qavTaraZe i. 259.<br />
qavTaria m. 457.<br />
qarTveliSvili g. 610a.<br />
qvliviZe m. 147.<br />
qoiava n. 148.<br />
quTaTelaZe al. 505, 506.<br />
quTaTelaZe l. 396.<br />
qumsiSvili d. 149, 150,260, 331, 332, 397, 458,<br />
507, 550, 551<br />
qurdaZe S. 522, 612.<br />
qurdiani e. 261.<br />
quriZe al. 766.<br />
quCiSvili i. 61.<br />
Rvinieva e. 333.<br />
Rvinjilia j. 852, 853.<br />
Rlonti S. 151-153, 162, 163, 334, 335, 398, 399.<br />
Rulomi h. 154.<br />
yazaiSvili b. 63.<br />
yauxCiSvili s. 335, 613.<br />
yubaneiSvili s. 459, 553, 675.<br />
Saduri v. 264.<br />
SavelaSvili S. 676, 767.<br />
SamelaSvili r. 155, 768.<br />
SaniZe a. 156, 336-339, 554, 614, 729, 769, 854, 905,<br />
d. 17.<br />
SaraZe g. 96, 265, 400, 401, 460, 461, 555-557, 615,<br />
770, 813, 814, 855, 906.<br />
Saria p. 402, 508, 730, 731, 771, 772.<br />
SayulaSvili g. 509.<br />
Sengelia m. 266.<br />
ServaSiZe i. 856.<br />
Slionski a. 340.<br />
SoSiaSvili n. 341.<br />
Sulci s. 773.<br />
CantlaZe v. 342.<br />
Carkviani k. 732.<br />
Caterji s. k. 343.<br />
CaCaniZe v. 510, 907.<br />
CikvaSvili c. 158, 167.<br />
Citaia g. 268.<br />
Ciqobava arn. d. 18.<br />
Ciqobava m. 908.<br />
Ciqovani z. 774.<br />
Ciqovani m. 159.<br />
CijavaZe S. 160, 344-346, 462-464, 558-559a, 677-<br />
679, 733, 774a, 815, 816.<br />
ColoyaSvili k. 269.<br />
CxartiSvili a. 161.<br />
CxeiZe T. 909.<br />
caiSvili sarg. 162, 163, 192, 270, 347, 361, 403,<br />
404, 510a, 560, 616-620, 783, 857-859, 872.<br />
canava a. 860.<br />
cindeliani u. 561.<br />
comaia vl. 164.<br />
cocaniZe g. 861.<br />
ZiZiguri S. 165, 405, 465, 510a, 734, 871, 872.<br />
waqaZe i. 622, 735, 862.<br />
wereTeli g. 166, 466, 511, 564.<br />
wereTeli k. 613, 910.<br />
wiwuaSvili g. 348.<br />
wulukiZe T. 512.<br />
WeliZe j. 467, 911.<br />
Wilaia r. 406.<br />
WinWarauli al. 167-169, 271, 349, 350, 407, 408,<br />
513, 566, 680, 681, 736, 775, 912.<br />
WiWinaZe k. 863.<br />
Wolokava n. 351.<br />
WoWua m. 272.<br />
WrelaSvili l. 776.<br />
WumburiZe z. 737, 913.<br />
WurRulia o. 352.<br />
xanTaZe S. 170.<br />
xerxeuliZe m. 273, 682.<br />
xvedeliZe r. 409.<br />
xidaSeli S. 274, 514.<br />
xinTibiZe ak. 311, 353, 482, 738.<br />
xinTibiZe ant. 354.<br />
xinTibiZe e. 171, 275-277, 355, 356, 410, 410a, 468,<br />
515-517, 567, 623, 683, 864.<br />
xmalaZe p. 357.<br />
xubuluri l. 518.<br />
xubutia p. 258.<br />
xuskivaZe i. 684.<br />
xuciSvili n. 519.<br />
xuciSvili s. 172.<br />
janaSvili m. 307.<br />
jangiZe m. 739.<br />
janeliZe d. 173, 411, 520.<br />
jafariZe a. 521.<br />
jafariZe g. 624, 865.<br />
jafariZe goCa 685.<br />
jayeli m. 174-177, 278.<br />
jaSi n. 866.<br />
jiblaZe g. 178, 686.<br />
jioSvili i. 568.<br />
jiqia s. 613.<br />
jiSkariani n. 817.<br />
hilavi s. 279.<br />
312
pirTa saZiebeli<br />
(cifri uCvenebs statiis nomers. saZiebelSi Setanili araa SoTa rusTveli/rusTaveli da<br />
`vefxistyaosnis~ personaJTa saxelebi).<br />
abaSiZe grigol 252.<br />
abaSiZe irakli 120, 257, 323, 400, 662, 760, 831.<br />
abaSmaZe vaxtang 355.<br />
abdulini hamza (xamza) 607, 626a, 643, 673.<br />
abu-ali-ibn-sina (avicena) 56.<br />
abulasan iobis Ze 754.<br />
abulaZe e. 67.<br />
abulaZe iustine 75, 89, 175, 653, 797a, 909.<br />
abu-xanifa dinavari 679.<br />
adeiSvili S. 418.<br />
adhami a. 843b.<br />
avaliSvili giorgi 145.<br />
avaliSvili zurab 344, 724, d.5.<br />
aTTalah Sirvaneli 687.<br />
alberti r. 95.<br />
al-biruni 56, 382<br />
alieva dilara 229, 790, 804.<br />
alteri f. 319a.<br />
amaSukeli neli 122, 236, 370,417, 668.<br />
amiane marceline 679.<br />
amiranaSvili Salva 307, 556.<br />
amirani (miTiuri gmiri) 246.<br />
angelovi cvetan 540, 712.<br />
andriaSvili i. 310.<br />
andRulaZe lia 539 a, 570.<br />
anton kaTalikosi 192, 855.<br />
areopageli — ix. fsevdo — dionise.<br />
ariosto 545.<br />
aristarqe samoseli 184.<br />
aristotele 275, 276, 410, 516, 524a, 623, 683,<br />
695.<br />
arseniZe r., d. 8.<br />
arqimedi 184.<br />
asaturi g. 190.<br />
asfalgi i. 446.<br />
aSqabusi (`Sah-name~) 320.<br />
baburiani m. 101, 249.<br />
bagrationi arCil (mefe) 192, 583.<br />
bagrationi giorgi, II, 219.<br />
bagrationi daviT (aRmaSenebeli) 195.<br />
bagrationi erekle, I (nazaralixani) 770.<br />
bagrationi erekle, II, 203.<br />
bagrationi vaxtang, VI, 12, 87, 163, 192, 292, 383,<br />
666, 702, 802.<br />
bagrationi vaxuSti 182.<br />
bagrationi Teimuraz, I, 682.<br />
bagrationi Teimuraz, II, 199.<br />
bagrationi Teimuraz giorgis Ze 87, 92, 145,<br />
188, 389, 396, 507, 557.<br />
bagrationi Teimuraz (aSS) 204, 494.<br />
bagrationi ioane 181.<br />
bagrat muxranbatoni 316.<br />
bagriana e. 540.<br />
bakirjievi stoian 518, 540, 666 a, 712.<br />
balmonti k. 8, 9, 10, 51, 138, 360, 570.<br />
baJani mikola 606.<br />
baraTaSvili mamuka 863.<br />
baraTaSvili nodar 71, 94.<br />
baramiZe al. 19, 81, 129, 130, 159, 157, 481a, 491,<br />
530, 551, 611, 724, 761, 766, 831, 842.<br />
bardaveliZe vera 98.<br />
bartdinski ip. 188, 280.<br />
bartelsi a. 446.<br />
bastamiani stefan 190, 281, 627.<br />
baumgartneri al. 446.<br />
baumStarki a. 319a.<br />
baqaniZe oTar 247.<br />
baqraZe a. (arqit.) 31, 124.<br />
baqraZe j. 215, 618.<br />
bahram guri 528.<br />
bedia ermile 690.<br />
benaSvili dim. 211.<br />
beJuas qali 296.<br />
beriZe vukol 620.<br />
beriZe roland 491.<br />
beriZe Salva 885, d.8.<br />
berkovi p. 23, 130, 415.<br />
bernard de ventadorni 79.<br />
berZeniSvili merab 137, 329.<br />
berZeniSvili niko 81, 231, 871, 882.<br />
berZenovi n. 751.<br />
besTauTi (bestaevi) giorgi 386, 661, 693, 726.<br />
biwaZe andria 207.<br />
biwaZe ivane 518, 540, 712.<br />
bobrinski (boreni) a. 455.<br />
bodenStedti fr. 319a.<br />
boiardo 545.<br />
bolxovitinovi evg. 188, 476, 813.<br />
borena (cotne dadianis meuRle) 377.<br />
boCarovi nik. 770.<br />
brauni ian 727, 737.<br />
brauni helmut 273.<br />
bregaZe daviT 212.<br />
briuni m. 244.<br />
brose mari 87, 188, 383, 396, 507.<br />
bruni nino 8, 51.<br />
buaCiZe gaston 224, 664, 873.<br />
budenzigi herman 319, 417, 432, 434,450, 477,<br />
489, 519, 536a, 631, 710a, 631, 719a, 748a, 876,<br />
877.<br />
gabaSvili besarion 890.<br />
gabaSvili valerian 822.<br />
gabaSvili timoTe 192, 557, 858.<br />
gabe dora 540.<br />
313
gagniZe jumber 808.<br />
gamyreliZe Tamaz 491.<br />
gaponovi boris 6, 29, 125, 282, 287, 307, 322, 340,<br />
348, 363, 490, 650.<br />
garsevaniSvili giorgi 888.<br />
garsevaniSvili iese 888.<br />
garsevaniSvili miqel 888.<br />
garido a. 494.<br />
garCesi x. 494.<br />
gafrindaSvili v. 52.<br />
gaCeCilaZe amberki 871.<br />
gaCeCilaZe givi 491.<br />
gawerelia akaki 613, 671, 738, 785.<br />
gvazava giorgi d.8.<br />
gvaxaria al. 697.<br />
gelaSvili jana 848.<br />
gelovani akaki 519, 591.<br />
gigineiSvili manana 617.<br />
gigineiSvili ivane 132, 247, 682, 709, 734, 782.<br />
gilgameSi 122.<br />
giorgi III (mefe) d. 2.<br />
gisveini S. 305.<br />
giunaSvili j. 60,372, 808.<br />
gogebaSvili iakob 90, 172.<br />
gogiberiZe mose 13, 696.<br />
gogua ed. 842.<br />
goeTe i.v. 69, 319.<br />
goitisolo x. 95.<br />
golcevi v. 223.<br />
gorgaZe sergi 357.<br />
gordeevi d. 461.<br />
gordlevski vl. 636.<br />
gorki maqsim 264.<br />
gotfrid strasburgeli 731, 771.<br />
goZiaSvili, d. 9.<br />
graiCiunasi i. 449, 452, 496.<br />
grigol batoniSvili 181.<br />
grogol noseli 695.<br />
grigolia konst. 481.<br />
grigoriani k. 99.<br />
grigoroviosi ferd. 798.<br />
grinevskaia, iz. 280, 412, 523.<br />
griSaSvili i. 412.<br />
guguSvili meri 530.<br />
guguSvili paata 180.<br />
gudiaSvili lado 57.<br />
gulaki m. 819.<br />
guramiSvili daviT 71, 185, 195, 199, 619, 738,<br />
890.<br />
gurgeni (`enikolofi~) 203.<br />
gurtievi salix 602.<br />
guruli koba 126.<br />
dadiani niko, d.1.<br />
dadiani grigol 188.<br />
dadiani levan (II) 186 .<br />
dadiani Salva 16.<br />
dadiani qeTevan 67.<br />
dadiani cotne 377.<br />
daviTaSvili i. 35.<br />
daviT imamyulixani 651, 770.<br />
daviT soslani 82.<br />
dante aligieri 84, 372, 545.<br />
darCia boris 129, 680.<br />
dauleTbaeva m. 30.<br />
de la tore botaro, gustavo 35, 84, 117, 158,<br />
443a, 494.<br />
de sent mori, benua 109.<br />
diasamiZe grigol 468.<br />
divnosi/dionise (berZ. RvTaeba) 394.<br />
dionise / dionosi ix. fsevdo-dionise areopageli.<br />
dodaSvili sol. 188.<br />
dolaqiZe S. 285.<br />
doliZe i. 231.<br />
dondua marg. 468.<br />
duduCava al. 230, 401.<br />
durganiani m. 281.<br />
ebraliZe mamia 85 , 162.<br />
ebraliZe revaz 25.<br />
egnataSvili beri 199.<br />
evtuSenko evgeni 95.<br />
evlaxovi iv. 188, 280.<br />
ezros 298, 331, 655, 744.<br />
elsneri vlad. 540.<br />
enikolofaSvili apriami 203.<br />
encensbergeri h. 95.<br />
erastosTene kireneli 184.<br />
erisTavi konst. 468.<br />
erisTavi ramaz 401.<br />
efrem mcire 191, 196.<br />
eqvTime mTawmindeli 196.<br />
vazovi ivane 540, 712.<br />
vaJa-fSavela 36, 71, 90, 629.<br />
varmi giunter 185, 208.<br />
vaculini i. 713.<br />
vaCnaZe b. 199.<br />
velCevi v. 712.<br />
veoreSi S. 24, 315, 474, 526, 633.<br />
vergiliusi 69.<br />
vigeri a. 273.<br />
vigleri p. 446.<br />
viviani qeTrin 759, 893.<br />
vikari bela 24, 295, 305, 315, 473, 474, 633.<br />
virsalaZe elene 159.<br />
virsalaZe TinaTin 645.<br />
volteri 28.<br />
volfram fon eSenbaxi 109, 429, 545, 731.<br />
voroncovi m. 401.<br />
vurRuni samed 747.<br />
zabolocki n. 323, 662, 669, 761, 807.<br />
zagurski eJi 719c, 727, 911.<br />
zaraTuSTra 696.<br />
314
zarecki a. 100.<br />
zarinqubi h. 421.<br />
zautaSvili n. 121.<br />
zedginiZe giorgi 871, 913.<br />
zedginiZe guram 38.<br />
zedginiZe c. 101.<br />
zvonaki a. 100, 512.<br />
ziCi mixai 24, 265, 483, 814.<br />
zurabaSvili a. 46, 62, 439.<br />
zurabiSvili l. 67.<br />
TavaqaraSvili m. 173, 186, 569a, 684.<br />
TavziSvili g. 47.<br />
TamaraSvili mix. 836.<br />
Tamar mefe 122, 642, 651, 746, 832.<br />
TayaiSvili eq. 347, 461, 500, 599.<br />
TevzaZe giorgi 811, 833, 840, 850, 854, 872, 880,<br />
884.<br />
TerzibaSiani v. 281.<br />
TvaraZe revaz 671.<br />
Tili eb. 240.<br />
Tmogveli sargis 49, 201.<br />
Todua magali 416, 486.<br />
Toloraia daviT 473.<br />
Tumaniani o. 281.<br />
TumaniSvili g. 547.<br />
Turqia d. 280a, 523.<br />
Txagazitovi zeber 602.<br />
iakobsoni roman 494.<br />
ianqoSvili n. 896.<br />
iaSvili paolo 52, 468.<br />
ibn ezra moSe 823.<br />
ibn sina (avicena) 723.<br />
iedliCka i. 240, 713.<br />
ivanicki-ingilo r. 223, d.8.<br />
iieSi d. 95.<br />
imedaSvili g. 81, 119, 285.<br />
imnaZe kote d. 9.<br />
ingoroyva p. 13, 255, 257, 260, 430, 500, 781.<br />
ioane damaskeli 182.<br />
ioane petriwi 185, 191, 196, 202, 266, 274, 410,<br />
671.<br />
iordaniSvili sol. 643, 669, 757, 873.<br />
ioseliani pl. 809, 855, 906.<br />
iskanderi (`iskander-name~) 572.<br />
iungeri h. 185.<br />
kaeni (yaisi) 300.<br />
kakabaZe nodar 577.<br />
kakabaZe sargis 5, 81, 231, 413, 469, 500.<br />
kandelaki boris 630.<br />
kapanaZe z. 242, 254, 719a<br />
karaiani (karapetiani) ovanes 627, 788.<br />
karakostovi stefan 540, 712.<br />
karmani r. 240.<br />
kartozia guram 417, 541, 611.<br />
kasraZe d. 25, 93.<br />
kasraZe svimon 789.<br />
kekeliZe k. 81, 159, 696, 800, 859.<br />
kekeliZe l. 530.<br />
kerZevaZe v. 696.<br />
keSokovi a. 95.<br />
kvanWilaSvili t. 799.<br />
kikviZe cotne 541.<br />
kobaxiZe al. 396.<br />
kobiZe daviT 5, 591.<br />
koloano fr. 443a.<br />
komiama rioxe 487.<br />
konradi n. 545, 670, 715.<br />
koperniki n. 389.<br />
korinTeli a. 440.<br />
kretien de trua 79, 109, 284, 724, 731, 847.<br />
krecu igor 30, 660.<br />
krno m. 900a.<br />
kronosi 331, 467.<br />
krosli-holandi k. 225, 228, 242.<br />
kubacki v. 238.<br />
kuprava vaxtang 519, 718.<br />
kurela alfred 95.<br />
labaxua k. 272.<br />
laisti a. 73, 110, 318, 319a, 378, 459.<br />
laliaSvili gr. 422.<br />
langi devid 207, 242, 254, 297, 365, 471, 493a,<br />
759.<br />
lapCinski k. 224, 488.<br />
laraZe p. 195, 547.<br />
lasuria muSni 546a, 805.<br />
laqSmana (`ramaiana~) 294.<br />
laSa giorgi 692.<br />
laSqaraZe d. 668.<br />
le vini 247a.<br />
leoniZe g. 217, 230.<br />
leonti mroveli 679.<br />
liTaniSvili o. 31, 124.<br />
lilievi n. 712.<br />
lolaSvili i. 65, 197, 202, 530, 770.<br />
lomonosovi m. 68.<br />
lorTqifaniZe Salva 523.<br />
madan lal mahdu 485a.<br />
maieri i. 53, 104, 185, 208.<br />
malSi a. 798, d. 14.<br />
mama ilia (dekanozi) 67.<br />
manveliSvili al. 67, d.8.<br />
mari niko 99, 360, 636, 909, d. 18.<br />
margvelaSvili g. 139.<br />
markiz de kueva 69.<br />
marsel-paoni a. 455.<br />
martvileli (odiSaria) k. 698.<br />
maruaSvili l. 826.<br />
marSevi i. 96.<br />
maqsime aRmsarebeli 182.<br />
maRraZe elg. 659.<br />
mayaSvili aTanase 809.<br />
315
mayaSvili ekat. 809.<br />
maCabeli ivane 73.<br />
maxaTaZe mix. 167.<br />
megreliZe ioseb 5, 159, 398, 532, 625, 787, 844,<br />
901.<br />
mekuli esad 250.<br />
menabde levan 177, 720, 808.<br />
meJelaitisi ed. 449.<br />
merabiSvili a. 117.<br />
metreveli el. 317, 645.<br />
meunargia iona 265, 461, 468, 901.<br />
mzareulovi (reulo) n. 280a, 523.<br />
mzexaTuni (daviT bagrationis asuli) 595.<br />
mirianaSvili petre 753.<br />
mirTemiri 154.<br />
mirimaniani a. 190.<br />
mirimaniani r. 627.<br />
mitafidi manolis 510, 798.<br />
miqava n. 183.<br />
miqelaZe ek. 280a, 523.<br />
mori Tomas 380.<br />
muzaevi n. 253, 324.<br />
muradiani g. 281.<br />
muraviovi a. n. 188.<br />
musrepovi gabit 607, 626a.<br />
muxaZe i. 68.<br />
muhamed al-xorezmi 56.<br />
mRvimeli Sio 94.<br />
nadiraSvili niko 706.<br />
nadiraZe g. 218.<br />
navai aliSer 545.<br />
navarete p. n. 443a, 494.<br />
navrocki al. 235, 523, 819.<br />
naTaZe nodar 81, 223, 491, 504, 604, 612, 719, 724.<br />
nakaSiZe g., d. 8, 9.<br />
nanitaSvili l. 803.<br />
natroSvili Tamaz 773.<br />
nemesios emeseli 266, 410, 516, 849.<br />
nizami ganjeli 54, 109, 284, 299, 492, 572, 731,<br />
742.<br />
nikolaZe i. 58, 90.<br />
niutoni i. 389.<br />
noviCenko l. 95.<br />
nozaZe giorgi 657.<br />
nozaZe viktor 67, 285, 344.<br />
noikomi ruT 96, 605, 610a, 798.<br />
norakiZe vl. 164.<br />
nucubiZe Salva 70, 102, 159, 283, 427, 438, 444,<br />
670, 755, 843a, 907.<br />
ovanovi k. 523.<br />
omaini 285b.<br />
orbeli i. 281.<br />
orbeliani al. 401.<br />
orbeliani elisabed 468, 669, 757, 873.<br />
orbeliani sulxan-saba 163, 193, 338, 702, 816.<br />
orlovskaia n. 720.<br />
osmanovi aliyul 499a, 719d.<br />
oCiauri T. 559.<br />
pavle (mociquli) 745.<br />
pavCeki tone 639, 663, 798.<br />
panamixailo g. 798.<br />
papava al. 136.<br />
pari gaston 608.<br />
pasili g. 836.<br />
pataraia g. 848.<br />
patariZe r. 775, 783.<br />
percovi v. 95.<br />
petre didi 68.<br />
petre iberieli (fsevdodionise) 185, 191,<br />
792.<br />
petrenko p. 310a.<br />
petriwi ix. ioane petriwi.<br />
peCi g. 103, 241, 388, 434.<br />
platoni (berZ. filos.) 191, 514, 516, 524a,<br />
792, 823.<br />
popandopolisi x. 848.<br />
portuondo antonio 494.<br />
pritvici maria 110, 378, 485.<br />
prokle diadoxosi 202, 266, 516,745, 849.<br />
propi v.i. 830.<br />
pruxnicki i. 333.<br />
ptolemaiosi 641.<br />
puSkini al. 68, 79.<br />
pSibosi i. 95.<br />
Jarokovi i. 30.<br />
Jirmunski v. 284.<br />
Jordania g. 142.<br />
Jordania n. 285.<br />
JRenti b. 660.<br />
raviCi s. 33, 808.<br />
rama („ramaiana“) 294.<br />
rapari v. 798.<br />
ratiani p. 170, 192, 335, 341, 361, 381, 654.<br />
rahimi mamed 747.<br />
rdultovski k. 224, 333.<br />
reviSvili S. 720.<br />
reulo ix. mzareulovi.<br />
rilski m. 409.<br />
ricosi ianis 798.<br />
romani i. 24.<br />
romenski i. 522, 523.<br />
rostovski s. (ernst genri) 389.<br />
rostomi (`Sah-name~) 75, 320.<br />
rostom xani (bagrationi) 818.<br />
ruika-franci v. 719b.<br />
rusTami suleiman 747.<br />
rusudani (mefe) 832.<br />
sabaSvili s. 192, 199, 316.<br />
salamani 300.<br />
salia nino 707, 756.<br />
316
sangvineti ed. 95.<br />
sarajiSvili al. 235, 383, 522, 901.<br />
sardadvari h. (Taleb-zade) 372.<br />
saturnusi 467.<br />
saRaraZe levan 910.<br />
sayvareliZe n. 191.<br />
sevaki g. 101, 249, 281.<br />
semeJoni i. 100.<br />
serebriakovi boris 280a, 523.<br />
svaniZe al. 468, 539a, 821.<br />
sibinoviCi m. 798.<br />
sikiricki igor 135, 806.<br />
sizdikovi J. 30.<br />
sita (`ramaiana~) 294.<br />
sixaruliZe q. 159.<br />
sokrate 524a.<br />
sologubi v. 280, 523.<br />
soloviovi p. 188.<br />
solomon I (imereTis mefe) 556.<br />
soloRaSvili m. 106.<br />
soselia g., d.13.<br />
soslani S. 264.<br />
sofokle 115.<br />
soRoraSvili gr. 245.<br />
spinoza 389.<br />
stalini i. 283, 629.<br />
stalinski e. 280.<br />
starosti m., d.9.<br />
stivensoni r. 360, 758,883, 893, 902.<br />
stivensoni f. 67.<br />
stoianovi l. 540.<br />
sugriva (`ramaiana~) 294.<br />
sulTan-huseini (iranis Sahi) 615, 751, 770.<br />
surgulaZe i. 355, 415.<br />
surkovi a. 95.<br />
tabiZe g. 36, 528a.<br />
tabiZe t. 52, 138.<br />
taso torkvato 545.<br />
tauferi i. 95.<br />
tbeli grigolis Ze 377.<br />
temnovova v. 713.<br />
tereSCenko m. 409.<br />
teriani v. 190, 281, 627.<br />
tiCina p. 409.<br />
tixo de brahe 850.<br />
tixovski p. 235.<br />
todorovi a. 540.<br />
toroSeliZe m. 690, 732.<br />
troicki i. 401.<br />
txorJevski i. 280.<br />
uaiti m. 494.<br />
uolesi j. 95, 494.<br />
uordropi andre 242.<br />
uordropi marjori 78, 134, 242, 475, 760, 893.<br />
uordropi oliver 619.<br />
uruSaZe akaki 491.<br />
uruSaZe venera 78, 225, 228, 242, 254, 312, 392,<br />
475, 843, 893.<br />
usisoo uno 644.<br />
utrofi roza 770.<br />
faTemi m. 60, 372.<br />
fanCuliZe d. 720.<br />
fancxava r. (xomleli) 711.<br />
faSaliSvili J. 67.<br />
fenrixi h. 435, 447.<br />
feraZe gr., d. 8, 9.<br />
fersmani a. 395.<br />
finki f. n. 319a.<br />
firdousi 284.<br />
fircxalava s., d.8.<br />
fircxalaiSvili r. 680.<br />
ficjeraldi e. 32.<br />
fluri l. 96.<br />
fomini e. 409.<br />
fon feldeke 109.<br />
fosi i. 319.<br />
focxiSvili al. 442.<br />
fsevdodionise areopageli 103, 196, 236, 274,<br />
298, 331, 364, 427, 514, 655, 744.<br />
fukuro ipei 222, 487, 499.<br />
qadeiSvili n. 391.<br />
qavTaraZe ivane 592.<br />
qavTaraZe mix. 67, 657.<br />
qarTveliSvili S. 468.<br />
qaxremani 128.<br />
qebaZe p. 145.<br />
qvliviZe mix. 556.<br />
qriste 1, 74, 191, 195.<br />
qumsiSvili d. 189, 298, 414, 498, 524, 542, 652.<br />
qurdiani e. 310.<br />
Rlonti S. 221, 278, 301, 384.<br />
yanCeli al. 468.<br />
yauxCiSvili s. 81, 510.<br />
yiasaSvili n. 225, 228, 242.<br />
yifiani giorgi 67.<br />
yubaneiSvili sol. 92, 435, 530, 832.<br />
yuTlu-arslani 4.<br />
SaviSvili x. 798, d. 14.<br />
SaTiriSvili al. 67.<br />
SaniZe akaki 1,2, 65, 66, 81, 88, 92, 129, 151, 233,<br />
257, 263, 666.<br />
SaraSiZe g. 67.<br />
SaraSiZe qristine 500.<br />
SaraZe guram 574, 582, d.1, 4, 5.<br />
Saria petre 724, 742, 825.<br />
Sarti s. 523.<br />
Seix-zade m. 154.<br />
Seliakovi i. 207.<br />
Seri i. 319a.<br />
ServaSiZe oTar-begi 698.<br />
317
Seqspiri u. 32, 69, 115, 372.<br />
SiSmariovi v. 360.<br />
Slionski a. 282, 307, 322.<br />
SoTa kupri (kupari), hereTis erisTavi 708.<br />
SoTa, Jinovanis mflobeli 754.<br />
SoSiaSvili n. 413, 445.<br />
Spuleri b. 273.<br />
Stinbergi v. 207.<br />
Sumovski t. 687.<br />
Suharti h. 24.<br />
Caloiani k. 715.<br />
Carkviani k. 690.<br />
Caterji s.k. 359.<br />
CaCaniZe v. 898.<br />
CaxruxaZe 817.<br />
Cerepnini a. 133.<br />
Cerni v. 131.<br />
Cernixovski S. 348.<br />
Cexova a. 713.<br />
Ciqobava arn. 266, 371.<br />
Ciqovani m. 230, 426.<br />
CijavaZe S. 98, 338.<br />
ColayaSvili ana 770.<br />
ColoyaSvili nik. 645.<br />
CubinaSvili g. 871.<br />
CubinaSvili d. 188, 338, 383, 797, 856.<br />
CubinaSvili n. 188, 338, 588, 856.<br />
Cqotua d. 352.<br />
CxeiZe rezo 117.<br />
Cxenkeli kita 96, 798.<br />
cagareli al. 22, 94, 645, 766.<br />
caiSvili sargis 13, 216, 223, 317, 400, 405, 413,<br />
457, 541, 574, 591, 603, 611, 669, 702, 748, 844,<br />
871, 901.<br />
cincaZe k. (ekaSvili) 415.<br />
cincaZe n. 67.<br />
ciskalauri/ciskarauli giorgi 295, 473, 633.<br />
ciceroni 524a.<br />
ciciSvili manuCar (nanuCa) 778, 818, 869.<br />
ciciSvili nodar 528.<br />
comaia l. 58.<br />
waqaZe izolda 702.<br />
wereTeli akaki 36, 71, 90, 890.<br />
wereTeli giorgi 39, 257, 444, 476, 491, 503, 541,<br />
560, 565, 576, 611, 613, 645, 647, 738, 831, 856.<br />
wereTeli grigol 295, 473.<br />
wereTeli zurab 595.<br />
wereTeli mixeil 45, 65, 197, 378, 417, 631, 665,<br />
707, 748a, 756.<br />
wereTeli salome 595.<br />
wereTeli simon 595.<br />
wiklauri giorgi 305, 315.<br />
wulaZe sergi 79, 223.<br />
WabaSvili mix. 533.<br />
WavWavaZe ilia 36, 71, 73, 90.<br />
Wiaberi (mandaturTuxucesi) 413, 754.<br />
WilaZe Tamaz 95.<br />
WinWarauli aleqsi 533, 590, 604, 783, 801.<br />
WiWinaZe k. 257, 311, 383, 690, 732, d.12.<br />
WumburiZe z. 871.<br />
xaduri al. 58.<br />
xaiami omar 32.<br />
xaitmetovi a. 715.<br />
xalvaSi f. 25.<br />
xalili nizar 303, 328, 714, 910.<br />
xaxanaSvili al. 383.<br />
xeTereli T. 720.<br />
xelaSvili nikolaos (ierodiakoni) 433.<br />
xvedeliZe r. 235, 819.<br />
xvedoroviCi m. 100, 512.<br />
xidaSeli S. 97, 696, 715.<br />
xinTibiZe a. 482, 491.<br />
xinTibiZe e. 617, 796.<br />
xosro dehlevi 374.<br />
xoZko al. 188.<br />
xuciSvili n. 417, 668.<br />
javadi a. 229, 747, 790, 804.<br />
javeliZe e. 234.<br />
javaxiSvili iv. 495, 691, 694, 705, 794.<br />
janaSvili m. 5, 374, 800.<br />
jafariZe g. 93.<br />
jguSia d. 214.<br />
jiblaZe g. 14, 161, 174.<br />
jinjixaSvili f. 808.<br />
jiSkariani n. 822.<br />
jobaZe n. 31, 124.<br />
hauzeri o. 319a.<br />
hegeli 524a.<br />
hidaSi a. 95.<br />
hiparqosi 184.<br />
hiugo v. 28.<br />
homerosi 32, 69, 777.<br />
hohofi k. 69.<br />
huperti h. 26, 69, 95, 110, 318, 378, 390b, 393a,<br />
450, 900.<br />
318
sagnobriv-Tematuri saZiebeli<br />
(cifri uCvenebs statiis nomers)<br />
1. ,,vefxistyaosnis” (Semdeg _ SemoklebiT: vt-is) qarTuli gamocemebi 321, 390, 390a , 603, 604.<br />
2. <strong>literatura</strong> (informacia, recenziebi) vt-is qarTul gamocemebze 145, 233, 396, 403, 430, 549,<br />
553, 612, 675, 719, 721, 756, 781, 803.<br />
3. vt-is sruli poeturi Targmanebi:<br />
azerbaijanulad 804.<br />
afxazurad 805.<br />
bulgarulad 666 a.<br />
germanulad 390b; 605, 719a, 900.<br />
ebraulad 322.<br />
iaponurad 499.<br />
inglisurad 242, 448, 758, 759, 760, 843.<br />
litvurad 449.<br />
moldavurad 660.<br />
osurad 661.<br />
polonurad 719c, 806.<br />
rusulad 323, 662, 755, 761, 844.<br />
slovakurad 900a.<br />
tajikurad 843b.<br />
ukrainulad 606.<br />
frangulad 757.<br />
yazaxurad 607.<br />
yirgizulad 499a, 719d.<br />
CaCnurad 324.<br />
4. vt-is prozauli , Semoklebuli da fragmentuli Targmanebi:<br />
germanulad 605, 665, 719b.<br />
inglisurad 758, 759 .<br />
rusulad 807.<br />
slovenurad 663.<br />
frangulad 664.<br />
5. <strong>literatura</strong> (informacia, recenzia, Targmnis Teoria) vt-is Targmanebisa da mTargmnelebis<br />
Sesaxeb 6, 8-10, 24, 29, 35, 44, 51, 60, 84, 100, 110, 134, 135, 139, 144, 154, 158, 188, 190, 222, 224, 228,<br />
229, 235, 237, 253, 254, 264, 265, 267, 280-283, 287, 295, 303, 305, 307, 310a, 312, 315, 318, 319, 328, 340,<br />
348, 363, 372, 378, 386, 392, 400, 412, 417, 431, 432, 434, 440, 454, 455, 459, 468, 472, 473, 474, 475, 485,<br />
485a, 487, 488, 489, 490, 494, 510, 512, 518, 519, 522, 526, 536a, 539a, 540, 546a, 570, 593, 602, 610a, 625,<br />
626a, 627, 631, 632, 633, 639, 643, 644, 650, 658, 668, 669, 673, 693, 707, 712, 713, 714, 720, 727, 747,<br />
748a, 755, 788, 790, 808, 813, 873, 876, 877, 881, 885, 893, 902, 907, 910, 911, d. 5,8.<br />
6. vt-is xelnawerebi (aRweriloba, daxasiaTeba, redaqciebi) 49, 200, 201, 203, 230, 270, 296, 347,<br />
401, 403, 404, 405, 457, 530, 536, 547, 556, 569a, 582, 585, 595, 622, 637, 638, 649, 698, 735, 750, 789,<br />
857, 879.<br />
7. vt-is leqsikonebi, komentarebi da simfoniebi 163, 221, 245, 311, 482, 533, 574, 596, 620, 702, 862, d. 3.<br />
8. a) vt-is avtoris vinaobis da biografiis sakiTxebi 68, 170, 192, 239, 316, 317, 335, 341, 361, 377,<br />
413, 445, 469, 500, 537, 601, 628, 654, 659, 706, 754, 799, 809, 858, 895, d.12.<br />
b) gvarwodebis (rusTaveli/rusTveli) warmomavloba da<br />
Tanamedrove dawerilobis sakiTxi 7, 259, 381, 592, 866, 891.<br />
319
9. vt-is literaturuli Janris problema 22, 76, 205, 284, 402, 628, 749, 766.<br />
10. vt-is daweris TariRi 260, 471, 537, 692.<br />
11. a) vt-is strofuli Sedgenilobis problema 270, 403, 441, 780, 825, 868, 969.<br />
b) vt-is teqstis CanarTebi (interpolaciebi) 270, 346, 403, 411, 532, 680, 717, 775, 778, 783, 801,<br />
868, 869.<br />
12. vt-is prologi (`dasawyisi”) 82, 226, 306, 376, 403, 406, 475, 536, 550, 642, 651, 699, 700.<br />
13. vt-is dasasrulisa da gagrZelebaTa sakiTxebi 49, 50, 285b, 376, 424, 444, 480, 481, 529, 531, 601,<br />
637, 690, 732, 899.<br />
14. vt-is fabulisa da siuJetis wyaros sakiTxebi:<br />
a) ucxouri mwerlobidan an zepirsityvieri eposidan sesxebis versia 294, 374, 416, 436, 710.<br />
b) qarTuli miTologia, folklori da vt. 1, 159, 830, 860, 865, 886, 887.<br />
g) poemis siuJetSi saqarTvelos istoriuli movlenebis alegoriuli asaxva 219, 220, 226, 231,<br />
260, 794, d. 4.<br />
15. rusTavelis msoflmxedvelobis wyaroebi (antikuri da Sua saukuneebis qristianuli<br />
filosofia 103, 196, 266, 410, 427, 467, 514, 516, 683, 725, 731, 745, 763, 777, 787, 792, 796, 823, 824,<br />
849.<br />
16. rusTavelis religiuri aRmsarebloba da msoflmxedveloba 4, 27, 74, 113, 179, 182, 191, 195,<br />
204, 236, 274, 289, 290, 293, 316, 362, 364, 417a, 427, 438, 475, 598, 617, 634, 670, 671, 683, 695, 696, 715,<br />
731, 742, d.10.<br />
17. vt-is Tematur-ideuri analizi: a) zogadi daxasiaTeba 34, 37, 38, 41, 72, 102, 205, 225, 285a, 304,<br />
343, 375, 379, 385, 391, 399, 472, 496, 552, 598, 628, 670, 704, 722, 740, 819, 898, d.4, 11.<br />
b) vt-is siuJeti da kompozicia 226, 260, 399, 414, 652.<br />
g) vt-is personaJebi 15, 23, 46, 205, 260, 373, 414, 415, 628, 640, 657, 679, 714a , 774, 820, 821, 874.<br />
d) mijnuroba 149, 442, 544, 628, 657, 723, 724, d.2.<br />
18. fsiqologia da medicina vt-Si 164, 258, 362, 373, 640.<br />
19. vt-is enis sakiTxebi 40, 48, 132, 156, 166, 168, 169, 194, 199, 202, 210, 227, 271, 288, 302, 320, 336-339,<br />
349, 350, 358, 367, 369, 371, 391a, 407, 408, 420, 443, 462, 464, 465, 478, 484, 486, 497, 511, 513, 525,<br />
525a, 539, 543, 554, 558, 561, 566, 578, 579, 580, 586, 589, 590, 600, 614, 635, 646, 647, 648, 676, 678, 681,<br />
682, 688, 701, 705, 709, 729, 736, 752, 767, 768, 769, 815, 816, 838, 846, 867, 878, 903, 905, 912, d. 6, 7, 18.<br />
20. rusTavelis mxatvruli metyvelebisa da stilis sakiTxebi, tropebi, aforizmebi 152, 205,<br />
245a, 260, 262, 278, 301, 332, 334, 344, 351, 456, 548, 610, 624, 628, 650, 718, 741, 743, 774a, 784, 795,<br />
824, 837, 842, 863, 892.<br />
21. saxelmwifosa da samarTlis sakiTxebi vt-Si 4, 20, 118, 179, 220, 231, 275, 355, 415, 524a, 573, 575,<br />
618, 739, 764, 839, 875, d. 13.<br />
22. vt-is poetika: a) poeziis Teoria 260, 501, 508.<br />
b) rusTavelis SemoqmedebiTi meTodi 326, 571, 572, 741, 817, 822, 864, 889.<br />
g) vt-is versifikacia, metri da riTma 65, 108, 255, 256, 257, 325, 353, 444, 476, 491, 503, 512, 541,<br />
546, 549, 564, 576, 584, 613, 738, 785.<br />
23. vt-is kosmografia, astrologia da astronomia 56, 74, 171, 184, 193, 277, 277a, 298, 437, 492, 515,<br />
581, 587, 641, 683, 703, 744, 748, 791, 811, 827, 833, 840, 850, 854, 872, 880, 884.<br />
24. vt-is geografiuli foni 56, 308, 414, 677, 786, 826, 852.<br />
25. aRmosavluri renesansis problema da vt. 97, 196, 314, 715.<br />
26. vt. da Sua saukuneebis das. evropis <strong>literatura</strong> 26, 32, 53, 109, 205, 225, 244, 360, 389, 393, 429,<br />
502, 544, 598, 608, 609, 657, 724, 730, 731, 771, 847, 883, d.12.<br />
27. vt. da Sua saukuneebis aRmosavluri poezia 61, 193a, 205, 284, 299, 300, 442, 545, 987, 731, 793,<br />
837, 894.<br />
28. vt. da Zveli qarTuli mwerloba 205, 423, 528, 583, 697, 778, 818.<br />
320
29. vt. da axal qarTuli <strong>literatura</strong> 36, 52, 90, 94, 172, 528a, 686, 890.<br />
30. vt. ucxour leqsikonebsa da enciklopediebSi 104, 240, 297, 446.<br />
31. monografiuli Sromebi vt-ze da recenziebi maT Sesaxeb 161, 164, 167, 174, 205, 211, 214, 215,<br />
216, 217, 218, 223, 260, 285, 290, 332, 414, 437, 524, 551, 628, 657, 659, 731, 734, 742, 782, 832, 897.<br />
32. krebulebi rusTvelologiur sakiTxebze 5, 67, 96, 114, 273, 435, 562, 563, 619, 621, 629, 720, 733a,<br />
779, 808, 870, d.16.<br />
33. disertaciebis avtoreferatebi <strong>rusTvelologiuri</strong> TematikiT 201, 257, 270, 280, 289, 290, 332, 423.<br />
34. bibliografiuli krebulebi 232, 523, 553, 626, 675, 720, 808, 907.<br />
35. saWurveli (saomari iaraRi) da sameurneo sagnebi vt-Si 59, 148, 342.<br />
36. tanisamosi , samkauli da Zvirfasi qvebi vt-Si 148, 342, 382, 395, 685, 908.<br />
37. rusTaveli mxatvrobaSi, qandakebaSi, Teatrsa da musikaSi 25, 31, 58, 63, 69, 86, 93, 106, 124, 126,<br />
138, 248, 309, 329, 330, 443a, 455, 493a, 520, 534, 588, 615, 630, 645, 751, 770, 776, 848, 871, 882, 913.<br />
38. vt-is xelnawerebisa da gamocemebis dasuraTeba 57, 147, 186, 461, 483, 814, 896.<br />
39. vt-is swavleba skolaSi 47, 357, 506, 552, 568, 656, 667, 684, 841, 845, 864.<br />
40. rusTavelis sxva savaraudo Txzulebebis Sesaxeb 45, 81, 197, 716, 746, 762, d.1.<br />
41. rusTvelologiis istoria 66, 87, 92, 114, 263, 383, 403, 553, 628, 720, 808, 828,831, 835, 836, 853,<br />
855, 859, 888, 901, 906, d. 14, 15, 17.<br />
ganxiluli sityva-formebi da terminebi<br />
(cifri uCvenebs statiis nomers)<br />
azaveri 227, 417a, 505a.<br />
amirbari 636.<br />
asasini 800.<br />
badaxSi /balaxSi 382, 511, 908.<br />
bumbulo 479.<br />
gulanSaro 909.<br />
dami (rusTvelisa damisa) 701.<br />
divnosi /dionosi 298, 331, 397, 655.<br />
ezrosi 298, 331, 397, 665.<br />
eSvdinebis/eSvidnebis 156, 614.<br />
eSviT dnebis 156, 614.<br />
vaziri, savaziro 118.<br />
vefxi 189, 302, 458, 505, 535, 539, 577, 591, 592,<br />
616.<br />
zma (`kargad zmides~) 199.<br />
zruni (`mouzrunves~) 624.<br />
zurmuxti 382.<br />
Tavis-Tav 271, 861.<br />
iagundi 382.<br />
karabaki, Cakarabakeba 187, 261, 310.<br />
kavSiri 202.<br />
laruli (qsovili) 180.<br />
marTali samarTali 4, 20, 27.<br />
maRribuli oqro 685.<br />
memajani 648.<br />
mena 268.<br />
meuzraxe 417.<br />
mziani Rame 74, 195, 289, 634.<br />
mzisa wverva 12.<br />
moli 75.<br />
mocaleoba 48, 189, 276.<br />
mroveli 7.<br />
mulRazanzari 302.<br />
naTurqali 525.<br />
nexva, nexvbalaxa 443.<br />
orxauli (qsovili) 180.<br />
ostasra/ustasra 795.<br />
rTxma, garTxma, gadarTxma 589.<br />
rusTaveli/rusTveli 7, 259, 592.<br />
saaSiko 509.<br />
sadave /sadeve 846.<br />
saTi 798.<br />
sakargavi 231, 802.<br />
salamani 300.<br />
samyaro 650.<br />
saxe 410, 623, 695.<br />
sevdisa mufaraxi 166.<br />
sparsi, sparsuli 193a, 817.<br />
taiWi 856.<br />
udilado 338.<br />
uJamo Jami 195, 289, 634.<br />
fazari 382.<br />
qaji, qajeTi 98, 559, 677, 733, 733, 800.<br />
SekveTili 767.<br />
Cxnde 527.<br />
cis borbali 683, 854.<br />
Zali uxilavi 475.<br />
xanaga 694.<br />
xataeTi 56, 463.<br />
xelis xda 554.<br />
xiloba 599.<br />
jiqi 189, 458, 505, 535, 616.<br />
321
sarCevi<br />
winasityva .................................................................................................................................................... 3<br />
<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong> (1967-1980 ww), anotirebuli bibliografia<br />
1967 w. ........................................................................................................................................................ 5<br />
1968 w. ...................................................................................................................................................... 51<br />
1969 w. ...................................................................................................................................................... 86<br />
1970 w. .................................................................................................................................................... 110<br />
1971 w. .................................................................................................................................................... 128<br />
1972 w. .................................................................................................................................................... 146<br />
1973 w. .................................................................................................................................................... 166<br />
1974 w. .................................................................................................................................................... 184<br />
1975 w. .................................................................................................................................................... 203<br />
1976 w. .................................................................................................................................................... 224<br />
1977 w. .................................................................................................................................................... 242<br />
1978 w. .................................................................................................................................................... 255<br />
1979 w. .................................................................................................................................................... 269<br />
1980 w. .................................................................................................................................................... 286<br />
damateba ................................................................................................................................................... 301<br />
avtorTa saZiebeli ................................................................................................................................ 309<br />
pirTa saZiebeli ..................................................................................................................................... 313<br />
sagnobriv-Tematuri saZiebeli ......................................................................................................... 319<br />
ganxiluli sityva-formebi da terminebi ....................................................................................... 321<br />
322