28.06.2014 Views

rusTvelologiuri literatura

rusTvelologiuri literatura

rusTvelologiuri literatura

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia<br />

`vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa da qarTuli enis Tesavrusis komiteti<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong><br />

<strong>literatura</strong><br />

IV<br />

1967-1980 ww.<br />

anotirebuli bibliografia<br />

RUSTVELOLOGICAL LITERATURE<br />

IV<br />

1967-1980<br />

Annotated Bibliography<br />

Tbilisi<br />

2009<br />

1


u ak (UDC)<br />

krebulSi warmodgenilia 1967-1980 wlebSi gamoqveynebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis<br />

anotirebuli bibliografia. igi gankuTvnulia rusTvelologebisa da qarTuli literaturiT<br />

dainteresebul pirTaTvis.<br />

wigni Seadgina da gamosacemad moamzada<br />

giorgi arabulma<br />

redaqtori<br />

_ akad. Tamaz gamyreliZe<br />

© g. arabuli, 2009<br />

ISBN<br />

2


winasityva<br />

es wigni gagrZelebaa bibliografiuli seriisa, romelsac safuZveli daudo cnobilma rus-<br />

Tvelologma gaioz imedaSvilma kapitaluri naSromiT `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>,<br />

1712-1956 wlebi~ (Tb., 1957). seriis meore tomi 2002 wels daibeWda. masSi Sevida 1957-1965<br />

wlebis <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis anotirebuli bibliografia (wigni gamosacemad<br />

moamzada g. arabulma, redaqtorebi — m. karbelaSvili da n. sulava). 2004-2005 ww. saqarTvelos<br />

mecnierebaTa akademiis qarTuli literaturis institutis rusTvelologiis ganyofilebisa<br />

da `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisiis TanamSromlebma boris<br />

darCias xelmZRvanelobiT Seadgines mesame tomi, romelic moicavs 1966 wels. igi jerjerobiT<br />

xelnaweris saxiT devs, romelime gulmowyale sponsor-gamomcemlis imediT.<br />

winamdebare IV tomSi Tavi movuyareT 1967-1980 wlebSi gamoqveynebul rusTvelologiur<br />

<strong>literatura</strong>s. misi anotireba dawyebuli iyo `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgen<br />

komisiaSi 1980-ian wlebSi. masze CvenTan erTad muSaobdnen `komisiis~ mecnieri TanamSromlebi:<br />

nana guraSvili, cicino elisabedaSvili, irakli kobiZe, nino maqaZe, Tina naxucriSvili,<br />

nino ramiSvili da Tamar tabiZe. maSin am masalis aRnusxva da anotireba xdeboda e.w. Sidasauwyebo<br />

moxmarebis mizniT _ `vefxistyaosnis~ teqstis mecnierul-kritkulad dadgenisa<br />

da misi komentaris momzadebisas gamosayeneblad. aRniSnulidan gamomdinare sruli da<br />

yovlismomcveli bibliografia ar keTdeboda, yuradRebas ufro teqstologiuri TvalsazrisiT<br />

saWiro kritikul da analitikur masalas vaqcevdiT.<br />

maSindeli monapovridan am krebulSi Sesatanad vargisi aRmoCnda daaxloebiT orasi statia-anotacia.<br />

beWdurad gamoqveynebisTvis mainc aucilebeli gaxda maTi xelaxla damuSaveba,<br />

wyaroebTan Sejereba, redaqtireba da wignisaTvis Sesaferis stilSi moqceva.<br />

SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis ufros mecnier TanamSromels<br />

boris darCias Sedgenili hqonda 1967-68 da 1971 wlebSi gamoqveynebuli <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

literaturis bibliografia, sadac aRnusxuli iyo 280-mde erTeuli (wigni, werili, recenzia<br />

da sxv.). rodesac am wignis momzadeba daviwyeT, man gamosayeneblad gadmogvca aRniSnuli<br />

masala. masSi 86 erTeuli anotirebuli iyo. manve gvaTxova sakuTari biblioTekidan sxvadasxva<br />

wlebis samecniero konferenciebis moxsenebaTa Tezisebis 30-mde krebuli, romlebsac<br />

q. Tbilisis biblioTekebSi ver mivageniT. am kolegialuri TanadgomisaTvis b-n b. darCias<br />

gulwrfel madlobas movaxsenebT.<br />

winamdebare tomisTvis gamoyenebuli sxva wyaroebi moZiebuli da anotirebulia Cven<br />

mier ukanasknel or-sam weliwadSi.<br />

cxadia, rusTavelsa da mis Txzulebaze uamravi da sxvadasxva rigis nabeWdi masala arsebobs<br />

CvenTanac da sazRvargareTac. `vefxistyaosani~ msoflios xalxebis mraval enaze iTargmna<br />

da mis Sesaxeb kidev ufro bevri daiwera. Cveni mimoxilvis obieqti ZiriTadad saqarTvelos<br />

respublikaSi gamosuli nabeWdi produqcia iyo. ucxoeTSi gamoqveynebuli masala moipoves,<br />

misi bibliografia da zogi teqstis qarTuli Targmanic dabeWdes Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />

rusTvelis kabinetis TanamSromlebma prof. levan menabdis xelmZRvanelobiT<br />

(ix. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I-IV t., Tb., 1976-1988). es wignebi mkiTxvelisaTvis<br />

xelmisawvdomia. iq dabeWdili masalidan Cvens mciretiraJian gamocemaSi CavrTeT mxolod<br />

is avtorebi, romelTac mniSvnelovani Rvawli miuZRviT rusTavelis Txzulebis Targmnasa<br />

da mis popularizaciaSi. SevitaneT agreTve `vefxistyaosnis~ sazRvargareTuli gamocemebi.<br />

rac uSualod vnaxeT, maT Sesaxeb warmodgenilia ufro sruli monacemebi, vidre aqamde gamocemul<br />

saZieblebSia (v. CaCaniZe, `vefxistyaosani~ msoflios xalxTa enebze, Tb., 1980; `vefxistyaosnis~<br />

gamocemebi, bibliografiuli saZiebeli, red. l. menabde, Tb., 1992).<br />

vfiqrobT, wignSi ibeWdeba filologebisaTvis saWiro da saintereso informacia. SoTa<br />

rusTavelis dabadebis 800 wlis iubilem, romelic iuneskos egidiT Catarda 1966 wels, axali<br />

3


iZgi misca `vefxistyaosnis~ ucxo enebze Tarmnasa da sxvadasxva aspeqtiT mis kvlevas. TviT<br />

saqarTvelos respublikaSi, am tomiT mocul periodSi, ufro intensiuri gaxda da xarisxobrivadac<br />

gaumjobesda `vefxistyaosnis~ rogorc teqstologiuri, ise filosofiur-esTetikuri,<br />

fsiqologiuri da mxatvruli aspeqtebiT analizi.<br />

poemis xelnawerebis enobriv-teqstologiuri da redaqciuli SeswavlisaTvis saetapo<br />

mniSvneloba hqonda a. SaniZis, s. caiSvilis, m. karbelaSvilis, b. darCias, i. gigineiSvilis, g. kartoziasa<br />

da al. WinWaraulis wignebsa da periodul gamocemebSi dabeWdil narkvevebs.<br />

1973 wels gamoqveynda krebuli `metri da riTma vefxistyaosanSi~. masSi Sedis akad. g. wereTlis<br />

gamokvleva amave saTauriT, romelmac myari safuZveli Seqmna `vefxistyaosnisa~ da<br />

saerTod qarTuli versifikaciis SeswavlisaTvis. rusTavelis Txzulebis mecnierul-kritikuli<br />

variantis mosamzadeblad sistematurad muSaobda saqarTvelos mecnierebaTa akademiasTan<br />

arsebuli `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisia. mTavari redaqciis<br />

muSaobis amsaxveli oqmebi ibeWdeboda mecnierebaTa akademiis Jurnal `macneSi~ (enisa da literaturis<br />

seria).<br />

1970-ian wlebSi gamovida al. baramiZis `narkvevebis~ V, VI, VII tomebi, sadac didi adgili<br />

ukavia rusTvelologiur naSromebs.<br />

rusTavelis msoflmxedvelobis kvlevaSi mniSvnelovani wvlili Seitanes v. nozaZis, e. xin-<br />

TibiZis, m. gigineiSvilis, g. TevzaZisa da p. Sarias Sromebma.<br />

SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti yovelwliurad gamoscemda krebuls<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, sadac `vefxistyaosan-<br />

Tan~ dakavSirebuli ara erTi problemaa dayenebuli da kvalificiurad ganxiluli.<br />

am periodSi `vefxistyaosnis~ publikaciebidan aRsaniSnavia e. w. saskolo gamocema, n. na-<br />

TaZis ganmartebebiT (1974 w.), m. wereTliseuli redaqcia (parizi, 1977 w.), h. budenzigis (germanuli),<br />

g. botaros (espanuri), v. uruSaZis (inglisuri), g. besTauTis (osuri), m. lasurias (afxazuri),<br />

a. javadis (azerbaijanuli), b. gaponovis (ebrauli) poeturi Targmanebi.<br />

krebulis bolos, `damatebaSi~ ibeWdeba is anotaciebi, romelic sxvadasxva mizeziT ver<br />

Sevida bibliografiis I da II tomebSi. upriani iqneboda, es masala III toms darTvoda, magram misi<br />

gamocemis sakiTxi jer gaurkvevelia. amitom kidev dayovnebas am tomSi Setana varCieT.<br />

am `damatebaSi~ sayuradReboa evropis qveynebSi rusTavelis pirveli iubiles gamoZaxilis<br />

amsaxveli werilebi da informaciebi 1937-38 wlebis qarTul emigrantul periodikaSi.<br />

adre es masala aqauri mkvlevarebisaTvis xelmiuwvdomeli iyo. mxolod ukanasknel aTwleulSi<br />

gaxda SesaZlebeli misi gacnoba prof. g. SaraZis mier moZiebuli da Camotanili kerZo<br />

koleqciebis bazaze gaxsnil `qarTuli emigraciis muzeumSi~.<br />

am nawilSi anotaciebi dalagebulia avtorebis mixedviT, amitom wyaroebis publikaciis<br />

qronologia masSi daculi araa.<br />

samwuxarod, kvlav daudgenelia `vefxistyaosnis~ avtoris gvarwodebis dawerilobis sakiTxi:<br />

`rusTveli~ Tu `rusTaveli~? Cven vcdilobdiT, dagvecva is forma, romelsac esa Tu<br />

is avtori an gamomcemeli xmarobs. aseTive mdgomareobaa poemis saTauris dawerilobaSi; zogi<br />

mas brWyalebSi svams, zogic mis gareSe wers, rogorc sayovelTaod cnobil sakuTar saxels.<br />

Cven ar gvqonda unificirebis ufleba da am krebulSi orive daweriloba davtoveT.<br />

anotaciebs miwerili aqvs SemsrulebelTa gvar-saxelis inicialebi da maTi siac aqvea<br />

warmodgenili.<br />

`damatebaSi~ anotirebul naSromTa avtorebi Sedian saerTo saZieblebSi pirobiTi niSniT<br />

_ `d~.<br />

yvela saqmian SeniSvnas madlierebis grZnobiT miviRebT, imis SegnebiT, rom sasikeTod gamoadgeba<br />

vinc am bibliografias gamoiyenebs da imasac, vinc am saqmis gagrZelebas ikisrebs.<br />

4<br />

g. arabuli<br />

25.03.2009.


anotaciebis avtorTa inicialebi<br />

g. a. _ giorgi arabuli<br />

n. g. _ nana guraSvili<br />

b.d. _ boris darCia<br />

c. e. _ cicino elisabedaSvili<br />

i. k. _ irakli kobiZe<br />

n. m. _ nino maqaZe<br />

T. n. _ Tina naxucriSvili<br />

n. r. _ nino ramiSvili<br />

T. t. _ Tamar tabiZe<br />

avtori axasiaTebs akaki SaniZis rusTvelologiur Rvawls, CamoTvlis mis naSromebs,<br />

igonebs mis monawileobas ierusalimis eqspediciaSi; erTgan wers: `rogorc saiubileo<br />

gamocemis teqstis dadgenis dros, ise akademiuri teqstis damdgen komisiaSi akaki SaniZis<br />

mecnieruli azri fasdaudebelia. yvela misi daskvna teqstis ama Tu im, jer kidev mecniewignSi<br />

gamoyenebuli Semoklebani<br />

ars._ arsebiTi<br />

gaz. _ gazeTi<br />

d. _ damateba<br />

els _ enisa da literaturis seria<br />

vt. _ `vefxistyaosani~<br />

vt-is _ `vefxistyaosnis~<br />

kreb. _ krebuli<br />

lit. _ literaturis, literaturuli<br />

macne _ saqarTvelos ssr mecnierebaTa<br />

akademiis sazogadoebriv mecn.<br />

ganyofilebis macne<br />

Jur. _ Jurnali<br />

saba — sulxan-saba orbeliani<br />

sax. _ saxeli, saxelobis, saxelmwifo<br />

qegl _ qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni<br />

1967 weli<br />

1. В. Абаев<br />

Вокруг поэмы “Витязь в барсовой шкуре”<br />

Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 118, Tb., 1967, gv. 35-38.<br />

avtori upasuxebs a. SaniZis SeniSvnas, rom man (v. abaevma) moxsenebaSi `vefxistyaosnis~ folkloruli<br />

safuZvlis Sesaxeb~ dumiliT auara gverdi poemis prologis me-9 strofs: `ese ambavi<br />

sparsuli...~. mkvlevari svams kiTxvas: nuTu realobas asaxavs es striqonebi, anu poema marTla<br />

sparsulidan Targmans warmoadgens?<br />

am sakiTxze arsebul mosazrebaTa ganxilvis Semdeg v. abaevi wers: erTi mxriv, is garemoeba,<br />

rom sparsul mwerlobaSi ar aRmoCnda iseTi Txzuleba, romelic SeiZleboda miCneuli<br />

yofiliyo `vefxistyaosnis~ originalad an wyarod, da meore mxriv is, rom mTavari siuJeturi<br />

kvanZi, dakavSirebuli qajebsa da qajeTis cixesTan, savsebiT erovnuli xasiaTisaa da far-<br />

To analogiebi daeZebneba qarTvel da kavkasiis sxva xalxTa folklorSi, _ es ori garemoeba<br />

poemis originalur qmnilebad miCnevis sasargeblod metyvelebs.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom rusTveli ar axsenebs qristes an RvTismSobels; meore mxriv,<br />

qajTa saxiT poemaSi mZlavr nakadad Sevida xalxuri warmarTuli demonologia. erTica da meorec<br />

Seuferebeli iyo qristiani avtorisaTvis. mas keTilganwyobis imedi ar unda hqonoda eklesiis<br />

mxridan. aseTi poema ver gavrceldeboda, Tuki is ar iqneboda SeniRbuli `Targmanis~<br />

an gadmokeTebulis saxeliT. unda vivaraudoT, rom amiT aixsneba rogorc prologSi me-9<br />

strofis gamoCena, ise poemis mTeli garegnuli mxare, Segnebulad orientirebuli egzotikur<br />

aRmosavleTze. g. a.<br />

2. irakli abaSiZe<br />

Tvalwin midgas<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 12 maisi, № 20, gv. 3.<br />

5


ulad gaurkveveli da daumtkicebeli adgilis naTelyofaSi didad sayuradRebo da damajerebelia,<br />

iqamde, konieqturac ki~. b.d.<br />

3. irakli abaSiZe<br />

Cveni dResaswauli<br />

gaz. `rusTavelis dRe~, 1967, 30 seqtemberi, gv. 1.<br />

avtori aRniSnavs, rom rusTaveli gavida msoflio literaturis arenaze, raSic gansakuTrebuli<br />

roli 1937 da 1966 wlebis rusTavelis iubileebma Seasrules. SarSan gadawyda<br />

da amieridan poeziis dRes «rusTavelis dRes» vuwodebT, romelic yovelwliurad aRiniSneba<br />

saerTo saxalxo dResaswaulad saqarTveloSi. b.d.<br />

4. vaxtang abaSmaZe<br />

qarTuli renesansis politikuri ideologia<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, №12, gv. 150-158.<br />

avtori ikvlevs qarTuli renesansis bunebas feodaluri saqarTvelos aRorZinebis epoqis<br />

politikur ideologiasTan kavSirSi da cdilobs misi Sinaarsis ganmsazRvreli socialuri<br />

faqtorebis gamovlenas.<br />

avtori ganixilavs ra daviT aRmaSeneblis, yuTlu-arslanis politikur ideologiasa da<br />

mesame wodebis politikur moZRvrebas, sagangebod Cerdeba `vefxistyaosanze~, sadac, misi<br />

azriT, sazogadoebrivi solidarizmis sruliad originalur moZRvrebaa gadmocemuli.<br />

avtoris azriT, renesansuli politikuri ideologia SoTa rusTavelTan gadmocemulia<br />

moZRvrebebiT, romelTa Soris umniSvnelovanesia Teoria e. w. `marTali samarTlisa~. bunebiTi<br />

samarTlis moZRvrebidan (rac `marTali samarTlis~ aRniSvneli qarTuli specifikuri<br />

cnebaa) rusTaveli akeTebs feodaluri sazogadoebisaTvis axal, revoluciur daskvnas qve-<br />

SevrdomTa ajanyebis uflebis Sesaxeb. ix. agreTve, v. abaSmaZe, `marTali samarTlis~ cneba<br />

feodaluri saqarTvelos politikur moZRvrebaSi. (Tbilisis sax. universitetis Sromebi,<br />

t. 119, Tb., 1967, gv. 185-205.) g. a.<br />

5. iustine abulaZe<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebi<br />

krebuli Seadgina da gamosacemad moamzada ioseb megreliZem, redaqtori d. kobiZe.<br />

Tsu-s gamomcmloba, 1967, 364 gv.<br />

krebuli Seicavs prof. iust. abulaZis ZiriTad rusTvelolgiur naSromebs: `vefxistyaosnis~<br />

Seswavlis gamo (1903 w.); mose janaSvilis axali naSromis gamo (1910 w.); s. kakabaZis referatis<br />

gamo (1913 w.); `vefxistyaosnis~ 22-e gamocemis Sesavali werili — rusTveli da misi<br />

`vefxistyaosani~ (1914 w.); Sesworebani da SeniSvnebi `vefxistyaosnis~ 22-e gamocemis Sesaxeb<br />

(1917 w.); XII s-is qarTuli saero mwerloba da `vefxistyaosani~ (1923); `vefxistyaosnis~ 26-e<br />

gamocemis winasityvaoba da SeniSvnebi (1926 w.); `vefxistyaosnis ori gmiris saxelis `tariel~<br />

da `avTandil~ etimologiisaTvis (1936 w.); `vefxistyaosnis~ teqstis dadgenis viTareba vaxtangis<br />

redaqciasTan dakavSirebiT (1936 w.) da sxv.<br />

krebulSi dabeWdilia rusTvelis poemis 1926 wlis gamocemis leqsikoni (gv. 286-341) da<br />

sityvaTa saZiebeli (somxuri, arabuli, sparsuli, Turqul-osmaluri, berZnuli da laTinuri<br />

warmoSobis sityvebisa). wigns erTvis Semdgenlis `winasityvaoba~ (gv. 5-6), sakuTar saxel-<br />

Ta da terminebis saZiebeli (gv. 356-361).<br />

yvela narkvevi anotirebulia g. imedaSvilis mier; ix. mis wignSi: <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

<strong>literatura</strong>, Tb., 1957 w. g. a.<br />

6


6. d. agiaSvili<br />

vefxistyaosani ebraul enaze<br />

(quTaisel boris gaponovis Targmanis pirveli WaSniki)<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 7 Teb., № 32, gv. 3; `axalgazrda komunisti~, 1967, №16 Teb., gv. 3.<br />

avtori iuwyeba, rom boris gaponovma, romelic quTaisis saavtomobilo qarxnis mravaltiraJian<br />

gazeT `leninelis~ redaqciaSi muSaobs, SarSan noemberSi daasrula ebraul enaze<br />

`vefxistyaosnis~ Targmna. 1966 wlis 30 dekembers tel-avivis gazeT `yal hamiSmaris~ (`sadarajoze~)<br />

damatebaSi, `literaturisa da xelovnebis furcelSi~, daibeWda poemis miseuli<br />

Targmanis 16 strofi (`ambis cnoba tarielisagan nestan-darejanis dakargvisa~). mas axlavs<br />

s. qobulaZis naxati rusTvelis portreti da anotacia `ambavidan ambavadme~, sadac b. gaponovi<br />

aRniSnavs, rom Targmnisas SeinarCuna `uZvelesi klasikuri ebrauli enis zogierTi Tavisebureba~.<br />

bolos naTqvamia: `am dReebSi b. gaponovma Jurnalistsa da gamomcemels a. Slionskis<br />

tel-avivSi gadaugzavna poemis 700 strofi, male ki mTel poemas gagzavnis~. iqvea dabeWdili<br />

b. gaponovis portreti da aRniSnuli gazeTis damatebis fotosuraTi. b.d.<br />

7. mixeil alaviZe<br />

etimologiuri dakvirvebani<br />

`mroveli~, `rusTveli~, `rioni~<br />

gaz. `quTaisi~, 1967, 9 agvisto, №156, gv. 3-4.<br />

avtori ganixilavs ru(v) Ziridan warmoqnmil sityva-formebs. aRniSnavs, rom rus sparsulidan<br />

momdinared miiCneven. Zvel qarTulSi is ixmareboda ruvi formiT. adgilis saxelidan<br />

ruisi/ruvisi unda warmoqmniliyo ruveli. aseTi forma gvaqvs, oRond m — prefiqsis<br />

darTviT: m-ru-el-i. misi Semdgomi variantia mrov-el-i.<br />

rui-s da Tavi-s SeerTebiT warmoiSva adgilis saxeli ruisTavi→rusTavi, misgan ki _<br />

wodeba rusTaveli, romlis SekumSuli formebia: rusTveli, rusTveluri da sxv.<br />

toponimi da mdinaris saxeli rionic ru-dan warmomdgarad miaCniaT (g. meliqiSvili). masSi<br />

ruv Zirs emateba ovan sufiqsi: ruvovani→ruoani→rioni (mniSvneloba: ruebiani, mraval<br />

rusagan Semdgari). g. a.<br />

8. lia andRulaZe<br />

Cveni kulturis megobari<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 19 ivnisi, № 142, gv. 3.<br />

k. balmontis dabadebis 100 wlisTavisadmi miZRvnil am werilSi avtori mogviTxrobs k. balmontis<br />

qarTuli kulturis winaSe damsaxurebaze, saqarTveloSi mis Camosvlasa da masTan<br />

Sexvedrebze. bolos naTqvamia, rom rusTvelis dabadebis 800 wlisTavis aRsaniSnav saxalxo<br />

dResaswaulze saqarTveloSi Camovida misi qaliSvili nino bruni da aq `nanaxma da nagrZnobma<br />

isic mamasaviT moiyvana aRtacebaSi~. b.d.<br />

9. Л. Андгуладзе<br />

“Восхищенный страной золотого руна”...<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 15 ivnisi, №139, gv. 3.<br />

avtori mogviTxrobs k. balmontis saqarTveloSi samive Camosvlaze — Tbilissa da quTaisSi<br />

mowyobil Sexvedrebze, maSindeli presis gamoxmaurebaze. b.d.<br />

7


10. Л. Андгуладзе<br />

В стране волшебного песнопения<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1967, № 6, gv. 62-65.<br />

werili exeba k. balmontis pirvel Camosvlas saqarTveloSi (1914 w.) da mis pativsacemad<br />

mowyobil Sexvedrebs Tbilissa da quTaisSi. esaa k. balmontze lia andRulaZis vrceli<br />

Sromis erTi nawilis Targmani (ix. qarTulad misive `balmonti da saqarTvelo~, Tb., 1972,<br />

anot. 469).<br />

amave Jurnalis 66-71 gverdebze dabeWdilia nawyvetebi k. balmontis werilebidan saTauriT<br />

: `Грузия – золотая страница сердца...~. g. a.<br />

11. n. antonova<br />

Sejamda konkursis Sedegebi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 6 maisi, № 105, gv. 3.<br />

avtori warmogvidgens saqarTvelos ganaTlebis saministrosa da pionerTa da moswavleTa<br />

sasaxlis mier rusTvelis saiubileod mowyobili konkursis gamarjvebul moswavleebs<br />

`vefxistyaosnis~ mxatvrul kiTxvaSi, rusTvelisadmi miZRvnil sakuTar leqsis SeqmnaSi,<br />

inscenirebaSi `qajeTis cixis aReba~, rusTvelisadmi miZRvnili feradi moklemetraJiani<br />

filmis gadaRebaSi, WedurobaSi da a. S. b.d.<br />

12. giorgi arabuli<br />

rogor gavigoT `mzisa wverva~?<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, axalgazrda mecnier muSakTa da<br />

aspirantTa samecniero sesia, , Tb., 1967, Tezisebi, gv. 8.<br />

momxsenebeli aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ 698-e strofis mesame taepis _ `cudi aris<br />

siyvaruli, qveiT kocna, mzisa wverva~ _ ramdenime ganmarteba arsebobs, magram damajereblad<br />

dasabuTebuli arc erTia. vaxtang VI am taepis metaforul azrs ase xsnis: `kaci rom<br />

mzis Suqs hkocnides, ra mzis kocna ariso~, anu — vidre ar viqorwinebT, Cemi sixaruli sruli<br />

ver iqnebao. am ganmartebis sasargeblod g. arabuli imowmebs, rom sityva `wvervas~ xevsurul<br />

dialeqtSi aqvs gulisxmobis an mimsgavsebis mniSvneloba. mas SesaZleblad miaCnia am Sinaarsis<br />

Setana aRniSnul taepSi, anu `mzis wverva~ gaviazroT rogorc mzis warmodgena fiqriT,<br />

ocnebiT, xolo `qveiT kocna~ _ mzis Suqis kocna. maSin taeps aseTi Sinaarsi eqneba: unugeSo<br />

siyvarulia miwaze dafenili mzis Suqis kocna mzis mimsgavsebiT, mzis gulisxmobiT. g. a.<br />

13. g. arabuli<br />

`literaturuli werilebi~<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1967, 5 ianvari, № 3, gv. 3.<br />

recenziaSi ganxilulia sargis caiSvilis wigni `literaturuli werilebi~, Tb., 1966. krebulSi<br />

dabeWdili narkvevebis umetesoba rusTavelsa da mis Semoqmedebas exeba. recenzenti<br />

aRniSnavs maTs mniSvnelobas `vefxistyaosnis~ teqstologiur da Tematur-ideur kvlevaSi;<br />

naTqvamia, rom avtori TvalsaCinod aCvenebs im socialur-politikur da kulturul pirobebs,<br />

romelTac gamoiwvies `vefxistyaosnis~ esoden didi gavlena XVI-XVIII saukuneebis qar-<br />

Tul poeziaze.<br />

narkvevebSi _ `vefxistyaosnis vaxtangiseuli gamocemis wyaroebi~ da `cnobebi vefxistyaosnis<br />

xelnawerebze~ _ gamotanili daskvnebi, recenzentis TqmiT, aRniSnuli sakiTxebis<br />

kvlevis axal safexurs warmoadgens.<br />

aRniSnulia, rom wignis avtori vrclad ganixilavs da obieqturad afasebs p. ingoroyvasa<br />

da m. gogiberiZis rusTvelologiur naSromebs. b.d.<br />

8


14. s. arvelaZe<br />

esTetikuri mecnierebis mniSvnelovani SenaZeni<br />

gaz. `quTaisi~, 1967, № 33.<br />

statiaSi ganxilulia giorgi jiblaZis monografia `rusTavelis esTetikuri samyaro~<br />

(Tb., 1966).<br />

recenzentis TqmiT, rusTavelis mxatvruli samyaros Seswavlas g. jiblaZe iwyebs esTetikuri<br />

problematikiT, amasTan, avtori iZleva sagnis istoriul mimoxilvas. naSromSi garkveulia<br />

rusTavelis Sexedulebebi xelovnebis, poeziis raobisa da Taviseburebebis Sesaxeb,<br />

agreTve poetis mxatvruli azrovnebis ZiriTadi komponentebi.<br />

wignis meore TavSi ganxilulia rusTavelis poetikis konkretuli sakiTxebi.<br />

mesame nawili warmoadgens gamokvlevas rusTavelis esTetikur Sexedulebebze. aq aRniSnulia,<br />

rom eTikuri problematika organulad ukavSirdeba rusTavelis esTetikasa da poetikas.<br />

g. a.<br />

15. agia arTilayva<br />

erTnairia Tu ara tarielisa da avTandilis xasiaTi?<br />

Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 2, gv. 57-60.<br />

avtori msjelobs vl. norakiZis naSromze `adamianobis idea `vefxistyaosanSi~, romlis<br />

mixedviT tarieli da avTandili xasiaTis erT tips ekuTvnian _ harmoniuli xasiaTis pirovnebebi<br />

arian. avtori aRniSnavs, rom es debuleba zogadad sworia; am or personaJs Soris<br />

gansxvaveba mxolod im mxriv SeiZleba moiZebnos, rom harmoniuli tipis xasiaTi moicavs fiqsirebuli<br />

ganwyobis or tips — plastikur-dinamikursa da tlanq-dinamikurs. g. a.<br />

16. Е. Арсенишвили<br />

Бессмертное слово<br />

gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 19 ianvari, № 16, gv. 3.<br />

avtori gvacnobs literaturis muzeumSi, Salva dadianis biblioTekaSi dacul 1949 wels<br />

litvur enaze gamosul yovelTviur JurnalSi moTavsebul rusTvelologiur masalebs (l.<br />

gudiaSvilis mier Sesrulebuli rusTvelis portreti, `vefxistyaosnis~ nawyvetis Targmani<br />

da sxva). b.d.<br />

17. Е. Артемидзе<br />

Подарки родине Руставели<br />

gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 3 marti, № 54, gv. 3.<br />

mokled aRwerilia saqarTvelos literaturis muzeumSi rusTvelis dabadebis 800 wlis-<br />

Tavisadmi miZRvnili gamofena, sadac warmodgenilia sabWoTa kavSiris respublikebis delegaciaTa<br />

mier saiubileod Camotanili saCuqrebi, maT Soris, `vefxistyaosnis~ Targmanebi. b.d.<br />

18. v. afridoniZe<br />

muSaiToba rusTavelis epoqaSi<br />

gaz. `quTaisi~, 1967, 17 maisi, № 96, gv. 4.<br />

muSaiTi, sabas ganmartebiT, sabelze moTamaSea, romelsac Turqulad `jambazi~, xolo berZnulad<br />

`akromia~ ewodeba. muSaiToba, rogorc sportuli Sejibrebisa da sanaxaobrivi gar-<br />

Tobis erT-erTi saxe, cnobilia uZvelesi droidan. `amiran-darejanianSi~ muSaiToba nadimis<br />

9


ganuyrel nawilad aris warmodgenili. `vefxistyaosanSic~, fridonis aRweriT, muSaiTis<br />

varjiSis konkretuli detalebi ikveTeba. g. a.<br />

19. В. Баакашвили, И. Богомолов, Р. Миминошвили<br />

Руствелология на новом этапе<br />

Jur. “Вопросы Литературы”, М., 1967, №8, gv. 197-207.<br />

(recenzia al. baramiZis wignze `SoTa rusTveli da misi poema~, Tb., 1966).<br />

20. aleqsandre baramiZe<br />

marTali samarTali<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis<br />

institutis, SoTa rusTavelis sax. baTumis pedagogiuri institutis, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis<br />

respublikuri sakoordinacio sabWos II samecniero sesia, Tezisebi, Tb., 1967, gv. 16; Tbilisis<br />

saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia, muSaobis gegma da<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 28.<br />

1. `vefxistyaosnis~ ZiriTadi siuJeturi konfliqtia nestan-tarielsa da farsadan mefes<br />

Soris Camovardnili konfliqti. am konfliqtis safuZveli iyo qalis Rirsebisa da Tavisufali<br />

siyvarulis cnoba-arcnobis garSemo arsebuli winaamRdegobani.<br />

2. SoTa rusTveli nestan-tarielis mxarezea. nestan-tarielis samarTlianma poziciam Seapiroba<br />

garkveuli msxverplis saWiroeba, xolo `qmna marTlisa samarTlisa xesa Seiqms xmelsa<br />

nedlad~. b.d.<br />

21. al. baramiZe<br />

qarTuli mwerlobis kvaldakval<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 12 maisi, № 20, gv. 3.<br />

avtori calke gamoyofs da axasiaTebs a. SaniZis rusTvelologiur Rvawls. b.d.<br />

22. al. baramiZe<br />

vefxistyaosnis Janrobrivi kvalifikaciis garSemo<br />

Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 118, aRmosavleTmcodneobis seria,1967, № 6, gv. 29-33.<br />

avtori vrclad ganixilavs mkvlevarTa mosazrebebs aRniSnuli sakiTxis Taobaze da wers,<br />

rom xSirad uwodeben mas `romantikul poemas~, `raindul romans~ an `nacionalur romantikul<br />

eposs~. avtoris azriT, es gansazRvrebani naklulia, radgan vefxistyaosanSi Zlieri<br />

siyvarulis gverdiT did rols asrulebs heroika (`saqmeni sagmironi~). amitom ufro srulyofili<br />

iqneboda kvalifikacia: romantikul-gmiruli poema (es gamoTqma pirvelad ixmara<br />

al. cagarelma). es formulireba sworad gamoxatavs Txzulebis ideur-Sinaarsobriv da Janrobriv<br />

Taviseburebas. siuJetisa da kompoziciis mxriv ki vefxistyaosani romania, leqsiT<br />

dawerili romani.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

10


23. Ал. Барамидзе<br />

Реплика по поводу статьи проф. П. Н. Беркова<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1967, 2; agr. wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis<br />

istoriidan,V, 1967, №1, gv. 173-177.<br />

avtori ganixilavs prof. p. berkovis statias `vefxistyaosnis kompoziciis Sesaxeb~ (“Лит.<br />

Грузия”, 1966, № 9-10), kerZod, mis ZiriTad debulebas, rom tarieli danaSaulebrivi persona-<br />

Jia; mis mier Cadenili danaSauli gamowveulia nestan-darejanis waqezebiT; Tavis mxriv, nestanis<br />

pirovnebis ase CamoyalibebaSi brali miuZRvis mis mamidas, `davar-qajs~.<br />

al. baramiZe ar eTanxmeba p. berkovis am mosazrebas da daaskvnis, rom `vefxistyaosnis~<br />

ideuri mrwamsia sikeTe da mxolod sikeTe. nestani sikeTis gamovlinebaa, tarieli ki sikeTis<br />

aRmasrulebeli.<br />

Semdeg mkvlevari exeba poemis saTauris rusulad Targmnis sakiTxs. igi uaryofs p. berkovis<br />

azrs, rom saTaurs “Витязь в барсовой (- в тигровой) шкуре” sjobs: “Барсова кожа” an<br />

“Шкура тигрицы”. al. baramiZe aRniSnavs, rom aseTi saTauri ar gadmoscems qarTuli dasaTaurebis<br />

_ `vefxistyaosnis~ _ Sinaarss.<br />

24. al. baramiZe<br />

ungreTis saxalxo respublika<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, № 8, gv. 146-152.<br />

werilSi (gv. 149-150) aRniSnulia, rom ungrul enaze `vefxistyaosnis~ pirveli poeturi<br />

Targmani gaakeTa mecnierma da poetma bela vikarma. avstrieli qarTvelologis hugo<br />

Suhartis dakvirvebiT, es Targmani saukeTesoa poemis evropul TargmanTa Soris.<br />

Cvens droSi `vefxistyaosani~ kidev orgzis iTargmna ungrul enaze. poeturi Targmani<br />

ekuTvnis Sandor veoreSs, xolo poema prozaulad gardaTqva mweralma ioJef romanma.<br />

avtori aRniSnavs im did Rvawls, rac ungrelma mxatvarma mixai ziCma gaswia<br />

`vefxistyaosnis~ dasuraTebisaTvis. g. a.<br />

25. givi baramiZe<br />

`vefxistyaosani~ rusTavelis TeatrSi<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 2, gv. 17-23.<br />

recenziis avtori ganixilavs literaturul-dramatul kompozicias, romelic Tbilisis<br />

rusTavelis saxelobis TeatrSi ganxorcielda. kompoziciis avtoria revaz ebraliZe, masze<br />

muSaobdnen reJisorebi: r. sturua, g. Jordania, n. xatiskaci, b. kobaxiZe, g. qavTaraZe, g. gegeWkori,<br />

a. CxartiSvili, m. TumaniSvili da mxatvari o. liTaniSvili. monawileoben msaxiobebi:<br />

m. Caxava, s. yanCeli, T. TeTraZe, g. saRaraZe, s. zaqariaZe, k. maxaraZe da sxvebi.<br />

rogorc avtori wers, es araa speqtakli tradiciuli gagebiT. es iyo sityviT warmodgena<br />

rusTavelis humanuri ideebisa, mxatvruli kiTxviT da JestikulaciiT gacocxleba genialuri<br />

Txzulebis gmirebisa.<br />

avtori aRniSnavs, rom rusTavelis iubiles gamoexmaurnen respublikis sxva Teatrebic.<br />

baTumis Teatrma dadga f. xalvaSis `rusTaveli~, onis saxalxo Teatrma d. kasraZis `legenda<br />

rusTavelze~, Tbilisis sasoflo-sameurneo institutis dramatulma dasma — i. vakelis<br />

piesa `rusTaveli~, romelic manamde daidga tyibulis TeatrSic. g. a.<br />

11


26. oto baueri (gdr)<br />

rubrikiT: msoflio sarbielze<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, № 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />

germanul presaSi (`zontag~) gamoqveynebul avtoris statiis Semoklebul qarTul<br />

TargmanSi ikiTxeba:<br />

savaWro kapitalma aq (saqarTveloSi _ b.d.) gacilebiT adre daido sawyisi, vidre dasavleT<br />

evropaSi. magram mxolod es ar aris mizezi imisa, rom «vefxistyaosani» ase Sors dgas<br />

das. evropis saraindo romanebisagan. maTgan es poema imiT gansxvavdeba, rom misma avtorma<br />

SeZlo gaelaSqrebina feodaluri partikularizmis winaaRmdeg da adreuli humanizmis simaRlemde<br />

asuliyo. misTvis ucxoa espanuri saraindo romanTa konservatiuloba. aseve mogvianebiT<br />

— sazogadoebrivi urTierTobis asaxvis «SekreWili» saSualebebi, rac ase uxvad ipoveba<br />

italiursa da inglisur saraindo romanebSi.<br />

siyvarulsa da adamianTa urTierTobebs rusTaveli Taviseburad, damoukideblad gansazRvravs.<br />

poemis personaJebis Tavisufleba da Rirseba, masi ukeTilSobilesi urTierTdamokidebuleba,<br />

qalisa da kacis Tanasworoba misTvis savsebiT gasagebia. mkvlevari maRal<br />

Sefasebas aZlevs «vefxistyaosnis» h. hupertiseul germanul Targmans. b.d.<br />

27. Д. Бакрадзе<br />

Основные вопросы правового мировоззрения Шота Руставели<br />

iuridiul mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad wardgenili disertaciis<br />

avtoreferati, 1967, 18 gv.<br />

(Tbilisis sax. universiteti), xelnaweris uflebiT.<br />

disertacia Sedgeba xuTi Tavisagan. I Tavi _ `vefxistyaosnis~ mniSvneloba qarTuli kulturis,<br />

kerZod samarTlis istoriisaTvis saqarTveloSi. II Tavi — marTlmsajulebis (`mar-<br />

Tali samarlis~) gagebis Sesaxeb rusTavelTan. III Tavi — qalis emansipaciis Sesaxeb poemaSi.<br />

IV Tavi — uflebisa da Tavisuflebis problema `vefxistyaosanSi~. V Tavi — poemaSi warmodgenili<br />

iuridiuli institutebi da iuridiuli terminologia.<br />

28. vaxtang beriZe<br />

Cemi sityva qarTvel poetebs<br />

saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />

1967, 30 seqt., gv. 16.<br />

avtori aRniSnavs, Tu ra didi STabeWdileba mouxdenia 1966 wels rusTvelis saiubileo<br />

zeims frang stumrebze. kerZod, aRniSnavs: `mTavari, ramac isini ganacvifra — zeimis sayovelTao<br />

saxalxo xasiaTi iyo. Cven rom volteris an viqtor hiugos iubile gadavixadoT, _<br />

Tqves maT, _ es mxolod inteligenciis viwro wris saqme iqneba, sofeli am ambavs verc ki<br />

Seityobs~. b.d.<br />

29. r. beroZe<br />

`vefxistyaosani~ ebraul enaze<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 3 Teb.; `quTaisi~, 1967, № 21.<br />

avtori wers, rom saqarTveloSi mcxovrebma poetma boris gaponovma klasikur ebraul<br />

enaze Targmna rusTavelis poema. mTargmneli arqauli enis Sesatyvisad cdila SeenarCunebina<br />

uZvelesi klasikuri ebrauli enis zogierTi Tavisebureba.i. k.<br />

12


30. i. bogomolovi, r. miminoSvili<br />

diadi megobrobis furclebi<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 28 ivlisi, 30;<br />

25 agvisto, 34; 7 noemberi, № 44.<br />

am rubrikiT avtorebma gamoaqveynes werilebis seria, romlebSic saubaria rusTavelis<br />

Semoqmedebis popularobaze sabWoTa kavSiris respublikebSi, aRniSnulia misi axali Targmanebi<br />

da gamocemebi. mag., werilSi `maxlobeli SoreTi~ (lit. saq., № 30) avtorebi weren, rom<br />

belorusi xalxi didad afasebs qarTul kulturas, sakuTari literaturis oqros fondSi<br />

Seutania qarTuli mwerlobis Sedevrebi; `vefxistyaosnis~ belorusuli Targmani daibeWda<br />

minskSi 1966 w.<br />

werili `tramalebi da mwvervalebi~ (lit. saq., № 34): yazaxuri poeziis saukeTeso warmomadgenlebi,<br />

poetebi i. Jarokovi, J. sizdikovi da m. dauleTbaeva muSaoben rusTavelis poemis<br />

Targmanze.<br />

werili `unda Sevxvde rusTavels~ (lit. saq., № 44): rusTavelis dabadebis 800 wlisTavis<br />

iubiles dReebSi moldaveTis gamomcemloba `luminam~ dabeWda igor krecus mier Sesrulebuli<br />

Targmani `vefxistyaosnisa~. g. a.<br />

31. a. bolqvaZe<br />

rusTavelis memoriali<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 13 aprili, № 87, gv. 2; 17 ivlisi, № 166, gv. 2.<br />

werilSi aRniSnulia, rom naZaladevidan Tbilisis zRvisaken mimaval gzaze Sendeba rus-<br />

Tavelis memoriali — obeliski da Teatroni. proeqtis avtorebi arian arqiteqtorebi a. baqraZe,<br />

n. jobaZe da mxatvari o. liTaniSvili. memorialis mTavari elementia 40 m. simaRlis kokSi,<br />

romelic Sedgeba cal-calke mdgomi oTxi pilonisagan. granitis iatakze daidgmeba moCuqurTmebuli<br />

qvis memoriali — rusTavelis simboluri saflavis aRmniSvneli. mas zemodan<br />

unda dahnaTodes Wedur motivebSi gamokveTili kandelebi. koSkis win, Ria cis qveS moewyoba<br />

Teatroni, romelic mTeli xediT mimarTuli iqneba qalaqisaken. g. a.<br />

32. g. de la tore botaro<br />

[geniosi qarTveli]<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 28 ianvari, № 24<br />

(m. mamulaSvilis werilSi: `rusTveli Ciles santiagoSi~).<br />

`vefxistyaosnis~ espanur enaze mTargmnelma ase upasuxa erT-erT SekiTxvas 1966 wels<br />

Ciles universitetSi Catarebul sazeimo saRamoze: `rusTaveli danteze gacilebiT maRla<br />

dgas Tundac imiT, rom man mTeli saukuniT adre da ukeTac iqadga is, rac dantem didi dagvianebiT<br />

dagviwera. marTalia, rusTavels gasuli saukunis msoflio TiTqmis ar icnobda ise,<br />

rogorc es saWiroa, magram aRniSnuli garemoeba rusTavelis brali sruliadan ar aris. amis<br />

mizezia is, rom `vefxistyaosans~ Tavisi kongenialuri mTargmneli jer ar gamosCenia. omar<br />

xaiamsac, sanam e. ficjeraldi inglisurad Targmnida, msoflio ar icnobda... albaT rusTavelsac<br />

moevlineba Tavisi e. ficjeraldi da maSin homerosis da Seqspiris gverdiT misi dayenebac<br />

problema aRar iqneba~. g. a.<br />

13


33. [ian brauni]<br />

rusTaveli SoTa<br />

polonuri enciklopedia, t. X, varSava,1967, gv. 209. Targmani (s. raviCis) —<br />

kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 390.<br />

statiaSi aRniSnulia, rom SoTa rusTaveli (XII-XIII ss.) qarTvelTa yvelaze gamoCenili<br />

poetia. misi Txzuleba `vefxistyaosani~ ~miekuTvneba msoflio literaturis SedevrTa ricxvs<br />

da TiTqos gvamcnobs aRorZinebis moaxloebas~. poemis polonuri Targmani daibeWda 1961<br />

wels. g. a.<br />

34. pier gamara<br />

[universaluri poeti]<br />

gaz. `liter. saqarTvelo~, 1967, 24 Teb., № 9, gv. 4.<br />

agr. Jur. `Иностр. лит.~, 1967, № 2; `mnaTobi~, 1967, № 3.<br />

dabeWdilia nawyveti sityvisa, romelic p. gamaram warmoTqva safrangeT-sabWoTa kavSiris<br />

megobrobis sazogadoebis rusTavelisadmi miZRvnil saRamoze (1966 w. dekemberSi).<br />

`me vfiqrob, raime unda iTqvas rusTavelis universaluri Rirebulebis gamo. qarTveli<br />

poetis simRera da fiqri mxolod Tbilisel kacebs da qalebs ar ekuTvniT, ar ekuTvniT mxolod<br />

meRvineebs, miwis moqmedT da poetebs misi qveynisa, aramed yvela imas mTel msoflioSi,<br />

visac swams adamianis, visac swams Zala adamianuri keTilSobilebisa da siyvarulisa...~.<br />

`rusTaveli universaluria imitom, rom is aris didi da Rrma qarTveli poeti, imitom,<br />

rom mas aqvs gadgmuli fesvebi saqarTvelos miwaSi, rogorc Wadars, kvipaross, vards, broweuls,<br />

rogorc qarTvel mevenaxes, puris momyvans, memaRaroes. amitom icnobs mas ase kargad<br />

Tavisi xalxi, amitom aris is Tanabrad maxlobeli moswavlisTvis, ubralo gamvlelisTvis<br />

Tu poetisaTvis~.<br />

`savsebiT samarTlianad werda erTi mandilosani: roca `vefxistyaosans~ adarebT im epoqis<br />

did sparsul poemebs, qarTuli poemis aRmosavlurobis miuxedavad grCebaTo STabeWdileba<br />

erTmaneTisagan sruliad gansxvavebuli ori samyaros Sejaxebisa, gansxvavebulisa ara<br />

mxolod geografiuli, aramed qronologiuri situaciebiTac. rusTavelis poezia ar aris<br />

statiuri, is dinamiuria, is iltvis adamianis momavlisken~...<br />

`did poetebs ZaluZs TavianTi miwis wiaRSi daTeson iseTi ram, rac Semdeg qveynierebis<br />

yvavilebad da xexilad moevlineba. es yvavilebi, xexi li SeerTdebian erTi adamianuri cis<br />

qveS.<br />

rusTaveli didi poetia da Cven madlobas vwiravT mas, madlobas vwiravT mis xalxs. saku-<br />

Tarsave Tavs SeveweviT, roca mis poezias franguli cis qveS gafurCqvnaSi SevuwyobT xels~. b.d.<br />

35. agustin bila garido<br />

merve saukune<br />

gaz. `El Diario ilustrado~, 1967, 8 ianvari; i. daviTaSvilis Targmani — kreb.<br />

`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 314-316.<br />

avtori saubrobs `vefxistyaosnis~ espanur Targmanze da mohyavs cnobebi poemisa da<br />

misi avtoris Sesaxeb, mTargmnelis _ botaros winasityvaobis mixedviT.<br />

igi aRniSnavs, rom evropul enebze am poemis mravali Targmani arsebobs, magram aqamde<br />

`aravis mosvlia azrad poemis espanurad Targmna. isev Cilelma gustavo de la tore botarom<br />

wamoiwyo es didi saqme, aTamde weli moandoma mas da garda evropuli enebisa, dasWirda qar-<br />

Tuli enis Seswavla. daeufla saqarTvelos geografias, istorias da, rac mTavaria, safuZvlianad,<br />

Rrmad Seiswavla rusTvelis nawarmoebi. igi eyrdnoboda m. uordropis Targmans~.<br />

avtoris daskvniT, botarom didi saqme gaakeTa am TargmaniT da misTvis darTuli vrceli<br />

winasityvaobiT. g. a.<br />

14


36. g. gaCeCilaZe<br />

rusTaveli da qarTuli poeziis tradiciebi<br />

saq. mecn. akad. SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis, SoTa<br />

rusTavelis sax. baTumis pedagogiuri institutis, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis respublikuri<br />

sakoordinacio sabWos II samecniero sesia [Tezisebi], Tb., 1967, gv. 30-32.<br />

avtoris azriT, `qarTuli poeziis sxvadasxva etapze «vefxistyaosnisadmi» interesis<br />

xasiaTi da done ar aris Tvisobrivad erTgvarovani~. `pirveli qarTveli poeti, romelmac rus-<br />

Tavelis tradiciebze orientireba axali SemoqmedebiTi amocanebisa da TviT rusTavelis<br />

tradiciebis dasaZlevad gamoiyena, iyo guramiSvili~. rusTavelis poemisadmi `interesis<br />

axal safexurs qmnian demokratiuli mwerlobis warmomadgenlebi iliasa da akakis meTaurobiT.<br />

magram yvelaze masStaburad XIX saukunis qarTuli kulturis istoriaSi rusTavelis<br />

Semoqmedebis problematikas exmaureba vaJa-fSavela... rusTavelis SemoqmedebiTi tradiciebi<br />

raRac kuTxiT mainc poulobda gamoZaxils Semdgomi drois yoveli literaturuli<br />

procesis ganviTarebaSi... magram poeti, romlis Semoqmedebac genetikurad ukavSirdeba erovnuli<br />

msoflgancdis rusTvelur tradiciebs, aris g. tabiZe~. b.d.<br />

37. a. gelovani<br />

`vefxistyaosnis~ dinamika<br />

gaz. `sabWoTa aWara~, 1967, 25 ianvari.<br />

avtori aRniSnavs `vefxistyaosnis~, rogorc epikuri Txzulebis, gansakuTrebul dinamiurobas<br />

da dasZens: ara marto poemis leqsia dinamiuri, misi fabulac, gmirebic moZravni<br />

arian.<br />

TiTqos funjis swrafi moZraobiT qmnis poeti koloritul suraTs, magram poema erTiani,<br />

Seusvenebeli moZraobis qartexili rodia, Txzulebis mRelvare movlenebs Soris xSirad<br />

dinji, epikuri Txroba, sibrZnis qadageba da sakmaod vrceli aRwerebi gvxvdeba.<br />

avtoris dakvirvebiT, esec `erTgvari samzadisia axali qariSxlisa, erTgvari siRrmea,<br />

rac met gamokveTilobas aZlevs reliefs~. g. a.<br />

38. bogdan gembarski<br />

qarTuli literaturis TxuTmeti saukune<br />

Jur. `Przeglad Orientalistyczny~, 1967, № 1, gv. 29-37; nawyvetis Targmani g. zedginiZisa — kreb.<br />

`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 68-69.<br />

qarTuli literaturis zogad mimoxilvaSi avtori wers: `vefxistyaosani~ aris qarTuli<br />

rainduli poeziis ubrwyinvalesi nayofi da saxalxo epopea, Tumca moqmedeba masSi mTlianad<br />

saqarTvelos sazRvrebs gareT warmoebs, xolo moqmedi gmirebi arabebi da indoelebi arian.<br />

es STagonebuli simRera WeSmariti adamianobis Sesaxeb qarTveli patriotebisaTvis mTeli<br />

rva saukunis manZilze iyo imedisa da rwmenis wyaro eris daumarcxeblobis Sesaxeb, Tumca `vefxistyaosnis~<br />

furclebze arc erTxel ar gvxvdeba sityva `saqarTvelo~. Turme, imisaTvis, rom<br />

gamoxato samSoblos siyvaruli, srulebiT ar aris aucilebeli misi saxelis warmoTqma. g.a.<br />

39. С. Гвелесиани<br />

Под рукописями...<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 28 marti, №74, gv. 2.<br />

avtori mimoixilavs akademikos giorgi wereTlis cxovrebasa da samecniero moRvaweobas,<br />

maT Soris, rusTvelologiur Rvawls (`vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni<br />

komisiis mTavari redaqtori, 1961 wlis ierusalimis samecniero eqspediciis wevri da a. S.). b.d.<br />

15


40. ivane gigineiSvili<br />

mravlobiTi ricxvis formaTa zogi Tavisebureba `vefxistyaosnis~ enaSi<br />

moxseneba saq. mecn. akad. enaTmecnierebis institutis XXIII samecniero sesiaze 1967 w.<br />

27 ivniss. daibeWda 1972 w. ix. anot. № 478.<br />

41. eJen gieviki<br />

[erovnuli Sedevri]<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 24 Teb., № 9, gv. 4.<br />

Jur. `Иностр. лит.~, 1967, № 2; `mnaTobi~, 1967, № 3.<br />

frangi mwerali `vefxistyaosans~ literatul Sedevrs uwodebs da aRniSnavs: `niSandoblivia<br />

is garemoebac, rom saqarTvelom Tavis erovnul Sedevrad omis simRera ki ar gaixada,<br />

rogorc es xSirad xdeba xolme, aramed siyvarulisa. es, me vfiqrob, metyvelebs qarTveli<br />

xalxis rogorc nakleb militaristul, aseve nakleb Sovinistur bunebaze. poemis moqmedeba<br />

xom ZiriTadad saqarTvelos farglebs gareT, arabeTsa da indoeTSi mimdinareobs...<br />

`vefxistyaosani~ mxolod siyvarulis simRera araa, es aris himni sixarulisa da Zmobisa~.<br />

g. a.<br />

42. dim. gonaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ teqstisaTvis<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Teb., № 8, gv. 3.<br />

avtoris azriT, teqstSi `fatman, usen da monan tiran cremliTa cxeliTa~ (1326,1) gamodis,<br />

avTandilis gamcilebelTa Soris usenic aris, rac konteqstis mixedviT ar dasturdeba.<br />

misi sityvebiT, `ambis ganviTarebidan cxadi xdeba, rom useni avTandilis wasvlis momentSi<br />

saxlSi ar Cans da, bunebrivia, arc moxsenebuli unda iyos~. aqedan gamomdinare, daaskvnis:<br />

`teqstSi «usenis» nacvlad unda iyos `fatman xaTuni~.<br />

avtori ganixilavs agreTve striqons: `gzani daxvdes Sekafulni, Sevides da gaZvres<br />

xvrelsa~ (1420,4) da konteqstisa da xelnawerebze dayrdnobiT miiCnevs, rom `gaZvres~ magivrad<br />

teqstSi unda aRdges forma _ `aZvres~. b.d.<br />

43. d. gonaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ teqstisaTvis<br />

gaz. `axali Siraqi~ (wiTelwyaro), 1967, 22 ivnisi, № 72, gv. 3.<br />

poemis erTi adgilis wakiTxva _<br />

`man egre Tqva: `ubralo var, icis RmerTman saxeirman,<br />

visgan movkvde, visTvis movkvde, miixvedros igi ver man~ (576) _<br />

werilis avtors Seryvnilad miaCnia da ase asworebs: `miixvedros igive man~, ris Semdegac<br />

misi Sinaarsi iqneba:<br />

man (davarma) Tqva: ubralo (udanaSaulo) var, es icis saxierma RmerTma. (amitom) visi mizeziTa<br />

da vis gamoc me unda movkvde, miixvedros (miizRos, irgunos) igive sasjeli (sikvdili)<br />

man (nestanma). g. a.<br />

44. ionas graiCiunasi<br />

`Tavs bednierad CavTvli~<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 14 aprili, № 16, gv. 4.<br />

litveli poeti ionas graiCiunasi Tavis interviuSi iuwyeba, rom igi TbilisSi daibada<br />

da erTxans aqve swavlobda, rom mas ganzraxuli aqvs: `Seviswavlo yvelaferi, rac rusTa-<br />

16


velsa da mis poemas ukavSirdeba. jer kidev omamde vswavlobdi qarTul enas, jer kidev maSin<br />

mqonda didi survili, meTargmna «vefxistyaosani». omis Semdeg ki sabolood movkide xeli<br />

am metad sapasuxismgeblosa da keTilSobil saqmes... minda mivaRwio imas, rom «vefxistyaosnis»<br />

kiTxvisas litvelma mkiTxvelma igrZnos rusTavelis leqsis musikaluroba da sidiade.<br />

litvur TargmanSi Sevecdebi gadavitano riTmaTa igive monacvleoba, rac qarTulSia, igive<br />

Sairi~. bolos dasZens, rom manamde aravis ucdia litvur enaze «vefxistyaosnis» Targmna.<br />

`ukve wavikiTxe nawyveti litvuri Targmanidan rusTavelis dabadebis 800 wlisTavTan dakav-<br />

SirebiT gamarTul saRamoze Cvens universitetSi~. b.d.<br />

45. k. grigolia<br />

vefxistyaosnis prologSi moxsenebuli `qebanis~ ganmartebisaTvis<br />

`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi,<br />

Tb., 1967, gv. 125-133.<br />

avtori exeba poemis me-4 strofSi xsenebuli `qebani~-s mniSvnelobas, aRniSnavs mkvlevarTa<br />

varauds, rom aq igulisxmeba prozauli an poeturi nawarmoebi, romelic rusTavels<br />

adre dauweria Tamar mefis Sesaqebad.<br />

avtori gansakuTrebul yuradRebas aqcevs mix. wereTlis mosazrebas, rom SoTas mier<br />

xsenebuli `qebani~ SeiZleboda proziT dawerili istoriuli xasiaTis Txzuleba yofiliyo<br />

(aseTad mix. wereTels `istoriaTa da azmaTa~ pirveli nakveTi miaCnda).<br />

k. grigolia asabuTebs, rom fraza `istoriani da azmani~ iyo gansakuTrebuli Sesityveba<br />

da ase ewodeboda mefeTa cxovrebisa da maTi Rvawlis amsaxvel Txzulebebs. ixmareboda agreTve<br />

termini `maqebelni~, mweral-istorikosis mniSvnelobiT.<br />

avtori imowmebs anton kaTalikosis cnobasac imis Sesaxeb, rom SoTa rusTvels hqonia<br />

dawerili `cxovreba mefisa Tamarisa~. mkvlevris azriT, antonis cnoba exmaureba `vefxistyaosnis~<br />

prologis miTiTebas SoTas romeliRac adrindel Txzulebaze, romelic Tamar<br />

mefis xotbas Seicavda. g. a.<br />

46. vl. gulua<br />

axali sityva rusTvelologiaSi<br />

gaz. `quTaisi~, 1967, № 87.<br />

werili warmoadgens recenzias avlipi zurabaSvilis Sromisa `SoTa rusTaveli da personologia~.<br />

avtori aRniSnavs, rom a. zurabaSvili arkvevs pirovnebis cnobierebis da codnis raobis<br />

sakiTxs da gvauwyebs: cnobierebaSi aris ara marto codna, aramed damokidebuleba, mimar-<br />

Teba, rom is axdens aqtiur amorCeviT aRqmas.<br />

a. zurabaSvili exeba cremlis problemas da aRniSnavs, rom tirili rusTavelTan TanagrZnobis,<br />

urTierTdaxmarebis, mwuxarebis an sixarulis gamovlinebaa. tirili aris mxatvruli<br />

xerxi, romliTac gamoxatulia poemis gmirebis Seudrekeli Zala.<br />

a. zurabaSvilis TqmiT, poemaSi avTandili daxasiaTebulia rogorc SiSSeuvali. misi pirovneba<br />

eqvemdebareba movaleobas, xolo TviT imorCilebs da marTavs afeqtebs, instinqtebs.<br />

mkvlevris azriT, tarieli harmoniuli pirovnebaa. igi SesaniSnavad erkveva rTul situaciebSi<br />

da moqmedebs aracalmxrivad, simkacresa da sirbiles avlens Sesaferis pirobebSi.<br />

a. zurabaSvili Tanamedrove personologiis erT-erT mniSvnelovan sakiTxad Tvlis mSoblebisa<br />

da Svilebis urTierTdamokidebulebas, xazgamsiT aRniSnavs tarielisagan mamisadmi<br />

Rrma pativiscemas. g. a.<br />

17


47. d. gurgeniZe<br />

sayuradRebo gamokvleva S. rusTavelis pedagogiuri idebis Sesaxeb<br />

Jur. `skola da cxovreba~, 1967, № 8, gv. 89-91.<br />

recenzia exeba giorgi TavziSvilis wignis _ `adamianis daniSnuleba da aRzrdis ideebi<br />

`vefxistyaosanSi~ _ meore gamocemas (pirvelad daibeWda 1937 wels). recenzenti aRniSnavs,<br />

rom es Sroma warmoadgens erT nakveTs avtoris mier Cafiqrebuli monografiuli gamokvlevisas<br />

_ `saxalxo ganaTlebisa da pedagogiuri azrovnebis istoria saqarTveloSi~. avtorma<br />

ver moaswro ganzraxuli naSromis dasruleba da aRniSnuli wigni daibeWda ucvlelad<br />

— pirveli gamocemis mixedviT (amoRebulia mxolod avtoris winasityvaoba). g. a.<br />

48. korneli danelia<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikidan (mocaleoba)<br />

`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi,<br />

Tb., 1967, gv. 138-151.<br />

avtoris mizania `vefxistyaosnis~ prologis 23-e strofSi gamoyenebuli sityvis `mocaleoba~<br />

moclisagan (Tavisufali drois qoneba) gansxvavebuli mniSvnelobis gamovlena.<br />

avtori aRniSnavs, rom `mocaleoba~ poemaSi mxolod erTxel aris naxmari, magram `cal~<br />

Zirze damyarebuli sxva formebi iSviaTi rodia. martivi (uTemisniSno) formebi 16-jer dasturdeba<br />

da yvelgan moclis mniSvneloba aqvs. zmniswiniani pirieli formebic gvxvdeba (6-jer).<br />

Zveli qarTuli enis ZeglebSi xmarebul `mocaleoba~ sityvas ZiriTadad moclis mniSvneloba<br />

aqvs. magram am sityvas semantikuri gadaxriT sxva mniSvnelobac SeuZenia, esaa: sim-<br />

Svide, mosveneba, auCqarebloba, sidinje. asea efrem asuris, epifane kviprelis, grigol noselis<br />

TxzulebaTa TargmanebSi.<br />

avtoris azriT, am meoreuli mniSvnelobiT unda iyos es sityva naxmari `vefxistyaosnis~<br />

prologSic.<br />

misive TqmiT, sasurvelia amave strofSi `simdidris~ nacvlad daibeWdos `simdable~. am<br />

gasworebiT mijnuris rusTveluri daxasiaTeba ufro unaklo da idealuri iqneba. g. a.<br />

49. boris darCia<br />

`xvarazmelTa ambis~ prozauli versiis Sesaxeb<br />

axalgazrda mecnier-muSakTa da aspirantTa samecniero sesia, I (qarTuli literaturis<br />

instituti), muSaobis gegma da Tezisebi, Tb., 1967, gv. 7; daibeWda JurnalSi `macne~, 1967, № 2,<br />

gv. 156-166.<br />

`vefxistyaosnis~ erT-erTi gagrZelebis, `xvarazmelTa ambis~ prologsa da epilogSi<br />

ucnobi avtori aRniSnavs, rom es ambavi gauleqsavi `daurCa~ sargis Tmogvels da me gavleqseo.<br />

`xvarazmelTa ambis~ teqstis Seswavlidan irkveva, rom es cnoba sinamdviles Seefereba.<br />

sargis Tmogveliseuli Txzuleba gamarTuli unda yofiliyo narevi teqstiT — leqsiTa da<br />

proziT, e. w. `Sig CarTvis principiT~.<br />

50. boris darCia<br />

vefxistyaosnis redaqciaTa urTierTmimarTebis sakiTxebi<br />

`xvarazmelTa ambis~ mixedviT<br />

`macne~, 1967, № 4, gv. 251-263.<br />

avtori ganixilavs xelnawerTa or redaqciul jgufs strofuli Sedgenilobisa da variantul<br />

sxvaobaTa mixedviT. 1) ABCMX (pirobiTad Aa ), 2) EFIRZ (-b). b redaqcia icavs<br />

`xvarazmelTa ambis~ mokle teqsts (112 strofi), a redaqcia — vrcel teqsts (157 strofi).<br />

mkvlevari Tvlis, rom b redaqciis teqsti nasworebia da gangeb Semoklebuli, amitom pirvan-<br />

18


deli da ZiriTadia a redaqciis teqsti. misi azriT, b redaqcia Semoklebulia poemis Ziri-<br />

Tad nawilSic da amis gamo miaxloebulia poemis savaraudo dedanTan. e. i. b redaqciis teqsti<br />

ar SeiZleba CaiTvalos Tavdapirveli mdgomareobis maCvenebel da sxva redaqciaze ufro sando<br />

teqstad (ix. agr. b. darCia, vefxistyaosnis xelnawerTa redaqciebi gagrZelebebis mixedviT,<br />

Tb., 1975). g. a.<br />

51. Ф. Долидзе<br />

Переводчик Руставели – Гость Грузии<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 15 ivnisi, № 139, gv. 3.<br />

avtori, romelic saqarTveloSi mogzaurobisas maspinZlobda da Tan axlda k. balmonts,<br />

mogviTxrobs balmontis cxovrebis ZiriTad epizodebze da im Sexvedrebze, romelsac mas<br />

saqarTveloSi uwyobdnen. aseve, gvacnobs balmontis qaliSvilis, nina bruni-balmontis, 1964<br />

wels saqarTveloSi Camosvlas. b.d.<br />

52. neli dumbaZe<br />

qarTveli simbolistebi `vefxistyaosnis~ Sesaxeb<br />

Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 1, gv. 56-61.<br />

avtori wers, rom qarTveli simbolistebi, maTi SemoqmedebiTi mrwamsidan gamomdinare,<br />

`vefxistyaosnis~ sidiades mis evfoniur (bgerwerul) mxareSi xedavdnen da ugulebelyofdnen<br />

mis ideurobas. t. tabiZe, p. iaSvili, v. gafrindaSvili rusTavels formalisturi esTetikis<br />

warmomadgenlad miiCnevdnen. amrigad isini `vefxistyaosnis~ mexotbenic iyvnen da amave<br />

dros misi gamyalbeblebic, raki mas calmxrivad afasebdnen TavianTi formalisturi esTetikis<br />

TvalsazrisiT. g. a.<br />

53. g. varmi<br />

[qarTuli <strong>literatura</strong>]<br />

literaturul leqsikonSi: `sabWoTa kavSiris xalxTa <strong>literatura</strong>~, seriiT:<br />

`maieris jibis leqsikoni~, laipcigi, 1967 (germ. enaze).<br />

leqsikonis 338-339 gverdebze saubaria SoTa rusTavelze. mocemulia cnobebi poetis<br />

pirovnebisa da ganaTlebis Sesaxeb. aRniSnulia, rom misi Txzuleba Tavisufalia religiuri<br />

mistikisa da sqolastikisagan. masSi Tavi iCina panTeisturma materializmma. poemas safuZvlad<br />

udevs idea, rom boroteba mxolod droebiT imarjvebs da sikeTe marad sufevs... xasia-<br />

Tebis Rrma fsiqologiuri gamokveTa gansakuTrebiT mkafios xdis renesansuli adamianis ideals.<br />

poema miekuTvneba msoflio literaturis saukeTeso renesansuli qmnilebebis ricxvs.<br />

54. ivo vaculini<br />

legendaruli poetis kulti<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 7 aprili, № 15, gv. 4.<br />

avtori am werilSi, romelic gadmoTargmnilia Cexoslovakuri organodan `<strong>literatura</strong>ni<br />

novini~, saubrobs rusTvelisa da misi poemis samSobloSi popularobaze. erTgan wers:<br />

`am nawarmoebs SeiZleba Seedaros martooden nizamis qmnilebebi~. bolos: `evropaSi am nawarmoebis<br />

pirveli Targmanebi, samwuxarod, Zalze gvian, gasuli saukunis meore naxevarSi gamoCnda.<br />

adre rom Targmniliyo, igi didad Seuwyobda xels evropuli romantizmis ganviTarebas<br />

da albaT sulisCamdgmelad da STamagoneblad moevlineboda mas. b.d.<br />

19


55. ir. veSapeli<br />

qarTuli poeturi sityvis saTaveebTan<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 7 maisi, № 16, gv. 3.<br />

avtori ganixilavs da maRal Sefasebas aZlevs iv. imnaiSvilis wigns `qarTuli poeturi<br />

enis sakiTxebi~. bolos urTavs SeniSvnas: `wignSi mxolod naklovanebaTa Cvenebis fonzea<br />

warmodgenili me-12 saukunis mexotbeTa poeturi ena...~. b.d.<br />

56. gr. zardaliSvili<br />

SoTa rusTavelis geografiuli horizonti<br />

Jur. `skola da cxovreba~, 1967, № 1, gv. 65-73.<br />

avtoris mizania warmoadginos Sua saukuneebis qarTvel swavlulTa da, maT Soris, SoTa<br />

rusTavelis geografiuli codna. qarTvelebi laSqrobdnen an diplomatiuri da vaWrobis mizniT<br />

mogzaurobdnen indoeTSi, CineTSi, arabeTSi, egvipteSi, saberZneTSi, romSi, ruseTSi...<br />

avtori ganixilavs vefxistyaosanSi dasaxelebul qveynebs da geografiul terminebs: gabaoni,<br />

arabeTi, egvipte, indoeTi, xataeT-CineTi, xvarazmi, maRribi, maSriyi. misi ganmartebiT,<br />

gabaoni mTiani adgilia palestinaSi. is ganTqmuli iyo lamazi saSeni naZviT.<br />

xatai warmosdga kidanebis tomTa saxelwodebidan. isini (kidanebi) momTabareobdnen Tanamedrove<br />

SidamonRoleTis teritoriaze, Semdeg ki gadainacvles Crd.-aRm. CineTSi. kitaikatai-xatai<br />

da CineTi sxvadasxva cnebebia. Cinelebi Tavis Crdilo mezobel tomebs uwodebdnen<br />

xat-s, xata-s. cnebebs: xataeTs, CineTs da CinmaCins qarTvelebi xmarobdnen zogadad,<br />

Soreul aRmosavleTSi mdebare qveynebis aRsaniSnavad. cnebebi maRribi da maSriyi arabebma<br />

SemoiRes: arabeT-egviptis dasavleTiT mdebare dapyrobil arabizebul qveynebs (libia,<br />

tunisi, alJiri, maroko, samx. da aRmos. espaneTi) uwodes maRribi.<br />

me-11-12 ss-Si xorezmis saxelmwifoSi cxovrobdnen da muSaobdnen mecnierebi: al-biruni,<br />

muhamed al-xorezmi, abu-ali-ibn-sina da sxv.<br />

al-birunim wamoayena samyaros heliocentruli sistemis Teoria. qarTvel mecnierebs unda<br />

scodnodaT Sua aziis mecnierTa miRwevebi da, SesaZlebelia, heliocentrizmis niSnebi `vefxistyaosanSi~<br />

Semosulia al-birunisa da sxva uzbek mecnierTa Sromebidan, romlebmac am<br />

mxriv ramdenime saukuniT gauswres evropis mecnierebs. g. a.<br />

57. lidia zlatkeviCi<br />

lado gudiaSvilis `rusTveliana~<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 4, gv. 49-53.<br />

avtori msjelobs l. gudiaSvilis mier Sesrulebul `vefxistyaosnis~ ilustraciebze;<br />

aRniSnavs, rom l. gudiaSvili rusTavelis poemis pirveli sabWoTa ilustratoria. man dasuraTebis<br />

Taviseburi da originaluri gza airCia, daxasiaTebisa da maneris mxriv igi sruliad<br />

axal sityvas warmoadgens. recenzentis azriT, l. gudiaSvilis `rusTveliana~ yovelTvis<br />

sapatio adgils daiWers SoTasadmi miZRvnil nawarmoebebs Soris. g. a.<br />

58. berika TarxniSvili<br />

rusTavelis bareliefi universitetSi<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 10 Tebervali, № 7, gv. 1.<br />

avtori iuwyeba, rom Tbilisis saxelmwifo universitetis pirvel korpusSi gaixsna rus-<br />

Tvelis bareliefi, romelic Seqmna levan comaiam iakob nikolaZis namuSevris, `rusTavelis~,<br />

mixedviT. bareliefi Camoasxa aleqsandre xadurma. misi zomaa 3X2,5 m. b.d.<br />

20


59. gr. Todua<br />

`vefxistyaosanSi~ sasoflo-samecrneo terminebis Sesaxeb<br />

Jur. `qimia-biologia skolaSi~, 1967, № 1, gv. 57-64.<br />

mkvlevari wers: `vefxistyaosanSi~ naxsenebi sasoflo-sameurneo terminebi safuZvels<br />

gvaZlevs davaskvnaT, rom rusTavelis epoqaSi farTod yofila ganviTarebuli memindvreoba,<br />

mevenaxeoba-meRvineoba, mebaReoba, mebostneoba, melioracia, mecxoveleoba.<br />

avtori asaxelebs sxvadasxva daniSnuelbiT mosaxmar mcenareebs: qvrimi, fetvi, zafrani,<br />

bamba, vardi, narinji, kitri; Sinauri cxovelebis aRmniSvnel terminebs: cxeni, taiWi, merani,<br />

rema, xrdali, aqlemi, jori, viri, Txa, Rori, ixvi, bati, ZaRli, nezvi, vaci, azaveri, zroxa,<br />

kuro; sameurneo saqmianobisa da inventaris saxelebia: Tesva, mka, mwvanili, mwife, Cala,<br />

wneli, seli, sari, sagdebeli, sabeli, unagiri, lagami, grdemli, mWedeli, mWeli, Rari, mebaRe,<br />

mejoge da sxv.<br />

wyalsa da morwyvis teqnikas ukavSirdeba: Rari, ru, mili, saraji, morwyva, mrwyveli. g. a.<br />

60. magali Todua<br />

`vefxistyaosani~ sparsul enaze<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, № 6, gv. 189-190.<br />

recenzenti aRniSnavs, rom aqamde sparsul enaze `vefxistyaosnis~ mxolod nawyvetebis<br />

prozauli Targmanebi arsebobda. amJamad TbilisSi gamoqveynda poemis calke Tavebis pirveli<br />

sparsuli mxatvruli Targmani, Sesrulebuli morTeza faTemis mier. redaqtori da winasityvaobis<br />

avtoria jemSid giunaSvili.<br />

recenzenti yuradRebas amaxvilebs or sakiTxze: poemis saTauris Targmanze da rusTavelis<br />

strofebis sparsulad gadatanaze. axal TargmanSi poemas ewodeba `falanginefuS~, rac<br />

qarTul vefxistyaosans udris (ase uwodebda iuri maric). mTargmnelisTvis ufro Znelia<br />

saleqso formis moZebna. sparsulma klasikurma epikam ar icis sxva forma, musareyis (mrCobledis)<br />

garda, romelSic baiTebi (wyvili taepebi) aris gariTmuli. es forma rusTvelur strofs<br />

ar Seesabameba, radgan masSi ver Caeteva oTx striqonSi gamoTqmuli azri da saWiro xdeba misi<br />

gadatana meore baiTSi. es ki cvlis rusTvelis leqss. faTemiseul Targmans am mxriv uTuod<br />

uWirs da m. Toduas azriT, amas isev Tavisufali Targmani ajobebda.<br />

Targmans win uZRvis poemis mimoxilva da Sinaarsi (j. giunaSvilisa), rac aucilebeli<br />

iyo aseTi gamocemisaTvis. g. a.<br />

61. m. Todua<br />

zogi ram `behar-e daneSis~ Sesaxeb<br />

wignSi: inaiaT ul-lah qanbu, erTguli da moRalate colebi<br />

anu behar-e daneS, Tb., 1967, gv. 5-8.<br />

XVII s-Si indoeTSi mcxovrebi sparsulenovani mwerlis wignSi `behar-e daneS~, rac `sibrZnis<br />

gazafxuls~ an `sibrZnis taZars~ niSnavs, mkvlevars SeuniSnavs `vefxistyaosanSi~ aRwerili<br />

wes-Cveulebani, rogoricaa: Seyvarebulis werilis Tvalze dadeba, mwuxarebis niSnad<br />

Tavze nacris dayra da Tmis gleja, mijnurisaTvis sapyrobiledan niSnis _ Cadris moWrili<br />

kidis _ gagzavna. rogorc avtori wers, motivebi damaxasiaTebeli iyo zepirad gavrcelebul<br />

aRmosavlur siuJetebSi da meordeboda mwerlebis literaturul nawarmoebebSic. g. a.<br />

21


62. v. Tordua, i. quCiSvili<br />

wigni did poetze<br />

(wignebi da mkiTxvelebi)<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 16 agvisto, № 191, gv. 3.<br />

avtorebi mimoixilaven avlipi zurabaSvilis wigns `SoTa rusTaveli da personologia~,<br />

maRal Sefasebas aZleven mas da gvacnoben im sabWoTa mecnierebsa da mwerlebs, romlebic<br />

aRfrTovanebiT gamoexmaurnen am wigns. b.d.<br />

63. v. TofuriZe, j. miqataZe, b. yazaiSvili<br />

Rirseuli Zeglis Sesaqmnelad<br />

(konkursis pirobebi gadasasinjia)<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967,17 Teb., № 8, gv. 2.<br />

werili exeba rusTavelis Zeglis proeqts, romelic poetis saiubileod unda Seqmniliyo,<br />

magram ver ganxorcielda. avtorebi asaxeleben amis mizezebs: mTavari isaa, rom damtkicebuli<br />

ar aris rusTavelis moednis rekonstruqciis gegma. konkursis vada unda gagrZeldes<br />

weliwadnaxevriT mainc, xolo eskizis zoma gadiddes erT metramde. gadasawyvetia tradiciuli<br />

qudis sakiTxic; moqandakeebs unda mieceT fantaziis gamovlenis saSualeba. g. a.<br />

64. n. iaSvili<br />

sibrZnis uSreti wyaro<br />

Jur. `skola da cxovreba~, 1967, № 5, gv. 81-85.<br />

avtoris TqmiT, rusTavelis TxzulebaSi naCvenebia yoveldRiuri da mravaljeradi<br />

moTxovnilebis dakmayofilebis wminda adamianuri adaT-wesebi da maTi Sesrulebis mimdinareoba<br />

garemoebaTa didad gansxvavebul pirobebSi.<br />

narkvevSi aRwerilia stumarmaspinZlobis, purisWamis, qeifis, mxiarulebis amsaxveli<br />

epizodebi, ufros-umcrosobis, megobrebisa da qal-vaJis urTierTobis wesebis damTxveva<br />

qarTul yofaSi damkvidrebul tradiciebTan da CvevebTan. g. a.<br />

65. ivane imnaiSvili<br />

rogor unda gaswordes es riTma?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 18 agv., № 33, gv. 2.<br />

werili exeba 1292-e strofis (`aw sayvarelsa miuwers~...) sariTmo sityvebs: mtirali /vis<br />

ali /gasagmirali / gamomWvirali.<br />

avtori wers: radgan oTxeulis sam calSi saerTo klauzulaa irali, meoTxeSic egeve<br />

unda ganmeordes. a. SaniZem ase gaaswora: kir-ali, magram kiris Semotana xelovnuria. i. lola-<br />

Svilis pvir-alic Zalian saeWvoa. SeiZleba miviRoT (aRvadginoT) vir ali. vir aris Semokrebuli<br />

vidre.<br />

`vefxistyaosanSi~ gvaqvs: vire, vireo, virem da erTxel — vir (1476,4). mix. wereTels<br />

swored es forma aRudgenia da es gasworeba ufro misaRebia. g. a.<br />

66. ivane imnaiSvili<br />

bednier varskvlavze dabadebuli<br />

(akad. akaki SaniZis dabadebis 80 wlisTavis gamo)<br />

Jur. `ciskari~, 1967, № 5, gv. 132-140; agr. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1967, № 1, gv. 15-20.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ Sesaxeb akaki SaniZes oTx aTeulze meti Sroma<br />

aqvs gamoqveynebuli, romlebic win sweven poemis mecnieruli Seswavlis saqmes. 1937 wels<br />

22


man aRadgina da gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli gamocema (1712 w.), daurTo mas<br />

vrceli gamokvleva, sadac daasabuTa, rom am gamocemis teqsti araa romeliRac Zveli xelnaweris<br />

ucvleli ganmeoreba, aramed is erT-erTi vrceli xelnaweris xelovnurad Semoklebuli<br />

kritikuli redaqciaa.<br />

1956 wels gamoqveynda `vefxistyaosnis~ simfonia, romelsac erTvis a. SaniZis narkvevi<br />

`vefxistyaosnis teqstis mecnieruli gamocemisaTvis~. masSi mocemulia 200-mde sxvadasxva<br />

saxis Sesworeba.<br />

a. SaniZis xangrZlivi muSaobis Sedegs warmoadgens 1966 wels gamosuli `vefxistyaosnis<br />

sakiTxebi~. krebulSi dabeWdilia 33 gamokvleva, romlebsac didi mniSvneloba aqvs poemis teqstologiur<br />

kvlevaSi. g. a.<br />

67.<br />

`kavkasioni~ (Jur.), XII, 1967, parizi.<br />

dabeWdilia masalebi SoTa rusTavelis dabadebidan 800 wlisTavis iubiles Sesaxeb:<br />

m. q. [mixeil qavTaraZe?], 800 wlis Tavze zeimi parizSi (gv. 5-6). informaciaSi aRniSnulia,<br />

rom parizSi, adiaris darbazSi rusTavelisadmi miZRvnili kreba gaxsna qarTuli saTvistomos<br />

Tavmjdomarem levan zurabiSvilma. sityva `am zeimis mniSvnelobaze~ warmoTqva noe<br />

cincaZem. sityvebi da moxsenebebi waikiTxes: v. nozaZem, g. SaraSiZem, al. SaTiriSvilma, qeT. dadianma,<br />

g. yifianma da sxvebma.<br />

iqve dabeWdilia: dekanoz mama ilias sityva parizis wm. ninos sax. eklesiaSi (gv. 6-7), n. cincaZis<br />

sityva (gv. 7-8), g. SaraSiZis, SoTa rusTaveli da qarTveli xalxi (gv. 8-10), al. manveliSvilis,<br />

rusTavelis socialuri da politikuri doqtrina (gv. 10-13), al. SaTiriSvilis,<br />

grZnoba (emociuri gancdebi) `vefxistyaosanSi~ (gv. 14-31), r. f. stivensonis, `vefxistyaosnis~<br />

espanuri Targmanebi Sesaxeb (gv. 32), e. abulaZis leqsi `poeti da mefe~ (gv. 36-37), g. yifianis<br />

leqsi `samadlobelad saqarTvelos poetebs~ (gv. 38), J. faSaliSvilis leqsi `SoTa<br />

rusTavels~ (gv. 38), nauri (fsevdonimi?), gacnoba `vefxistyaosanTan~ (gv. 38-39). avtori igonebs,<br />

Tu bavSvobisas samegrelos erT patara sofelSi saRamoobiT rogor kiTxulobdnen an<br />

zepirad moTxrobiT ismendnen rusTavelis poemas. g. a.<br />

68. nodar kakabaZe<br />

rusTavelis biografiis axali faqtebi<br />

(replika)<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 10 Teb., № 7, gv. 2.<br />

avtori wers, rom germanul gazeTSi `zontag~, 1966, № 41, dabeWdilia ilia muxaZis werili<br />

`Cveni Tanamedrove — rusTaveli~, sadac weria: rusTavels... `Sua seqtemberSi 800 weli<br />

Seusruldeboda~. `Tavisi xalxisaTvis rusTaveli aris puSkinic, lomonosovic da petre didic~.<br />

is iyo `erovnuli saxelmwifos pirveli ministri~...<br />

avtori svams kiTxvebs:<br />

1) rogor daadgina i. muxaZem rusTavelis dabadebis Tve ase zustad?<br />

2) rusTavels ra niSniT adarebs lomonosovs da petre dids?<br />

3) ratom Sehyavs SecdomaSi ucxoeli mkiTxveli? g. a.<br />

69. n. kakabaZe, n. ruxaZe<br />

saqarTvelo `atlantisis~ ferclebze<br />

gaz. literaturuli saqarTvelo~, 1967, 14 aprili, № 16, gv. 3.<br />

avtorebi gvacnoben ciurixSi gamosul Jurnal `atlantisis~ erT nomers, romelic saqarTvelos<br />

eZRvneba.<br />

erTgan qarTuli musikis Sesaxeb aRniSnulia: `1945-46 wlebSi evropas SesaZlebloba mieca<br />

axlos gascnoboda qarTul xalxur musikas. es gaxldaT samsaaTnaxevriani baleti, romelic<br />

markiz de kuevas dasma monte karloSi warmoadgina. «vefxistyaosnis» motivebze Seqmnili<br />

23


es speqtakli mayurebelma aRtacebiT miiRo, xolo kritikam mas «meoce saukunis Sedevri»<br />

uwoda~.<br />

qarTuli <strong>literatura</strong> ganxiluli aqvs mweralsa da literators doqtor kurt hohofs.<br />

`vefxistyaosanze~ is wers: `arsad ar gaSlila qarTveli xalxis suli ise farTod da Rrmad,<br />

rogorc rusTavelis poemaSi. es eposi iqca am xalxis saxelmZRvanelod. es aris qarTuli<br />

sulis yvelaze didi sarke. rusTaveli qarTul <strong>literatura</strong>Si darCa calkeul SemTxvevad,<br />

iseve rogorc homerosi, vergiliusi, Seqspiri da goeTe. igi xalxis sulis inkarnacias warmoadgens~.<br />

avtorebi am werilis mimarT gamoTqvamen ramdenime SeniSvnas. maT Soris, aRniSnaven:<br />

`«vefxistyaosnis» hupertiseuli Targmani mas dasavleT evropaSi erTaderi sruli Targmani<br />

hgonia~. b.d.<br />

70. Salva kakulia<br />

did saiubileo SenaZenTa aTvisebisaTvis<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 2, gv. 14-16.<br />

werilSi aRniSnulia, rom iubiles periodSi <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong> gamdidrda<br />

sxvadasxva xasiaTis samecniero gamokvlevebiT. maT didi mniSvneloba aqvT dRevandlamde<br />

Seuswavleli an sadavo sakiTxebis garkvevisaTvis. erT-erTi aseTia rusTavelis msoflmxedvelobis<br />

filosofiuri wyaroebis problema. avtori miuTiTebs `sabWoTa xelovnebis~ 1966<br />

w. № 10-Si dabeWdil statiaze: `rusTavelis mxatvrul-ideuri samyaros zogierTi mxare~,<br />

romlis avtori brals sdebs S. nucubiZes imaSi, rom man rusTaveli gamoacxada fsevdoareopagelis<br />

`ideaTa wris~ gamleqsavad.<br />

S. kakulia aRniSnavs, rom es braldeba usamarTloa. amas garda statiis avtori cdeba areopagetuli<br />

filosofiis SefasebaSi, rodesac mas `zogadTeologiur da sqolastikur naazrevs~<br />

uwodebs. g. a.<br />

71. lavrosi kalandaZe<br />

poeziis saTavidan<br />

saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />

1967, 30 seqt., gv. 2.<br />

avtori aRniSnavs, rom `qarTuli poeziis didi gza yovelTvis qarTveli xalxis istoriuli<br />

cxovrebis, misi Wir-varamis, misi saarsebo sakiTxebis SuagulSi gadioda da Tavis<br />

ukeTes nawilSi yovelTvis asaxierebda xalxis sibrZnes, mis samoqalaqo, erovnul, zneobriv<br />

da esTetikur miswrafebebs, SoTas naanderZevi sibrZnis es erTi dargi guramiSvilma qarTlis<br />

Wiris gasaxsnelad moimarjva...~ amave konteqstSi Semdeg dasaxelebuli arian n. bara-<br />

TaSvili, ilia, akaki, vaJa da mTeli qarTuli sabWoTa poezia. b.d.<br />

72. Jan katala<br />

[am nawarmoebiT unda viswavloT...]]<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Teb., № 8, gv. 4.<br />

safrangeTis presaSi (`frans nuvel~) gamoqveynebuli Jan katalas statiis Semoklebuli<br />

Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />

`...ar gvawyenda Tavmdablobis gadmoReba am xalxisagan. Cven dasavleTSi mas Semdeg kidev<br />

samasiode wels vucadeT im nakadis SemoWras, romelsac aRorZineba hqvia da romelic ase Rrmad<br />

iyo Camarxuli antikuri samyaros nangrevebSi. oRond amas CvenSi zed isic hqonda wafenili,<br />

rasac dRes dogmatur ideologias vuwodebT. mTavari ki is gaxlavT, rom TavmdablobasTan er-<br />

Tad am nawarmoebiT unda viswavloT Zmoba, megobroba, siyvaruli, radgan «vefxistyaosani»<br />

aTasi wlis Semdegac agrZnobinebs kacobriobas civilizaciis erTianobis aucileblobas~. b.d.<br />

24


73. v. kaxniaSvili<br />

megobrobam manZili ar icis<br />

(saqarTvelo-germaniis kulturuli uerTierToba)<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 30 maisi; “Вечерний Тбилиси”, 1967, 22 íoemb.<br />

werilSi aRniSnulia, rom germanul <strong>literatura</strong>Si XVII saukuneSi gvxvdeba saintereso<br />

cnobebi saqarTvelosa da qarTvelebze. avtori aRnusxavs ormxriv kulturul da mecnierul<br />

kavSirebs XIX, XX saukuneebSi. sxvaTa Soris wers, rom i. WavWavaZisa da i. maCablis daxmarebiT<br />

artur laistma germanulad Targmna da 1890 wels drezdenSi gamosca `vefxistyaosani~.<br />

g. a.<br />

74. zurab kiknaZe<br />

Sesaxeb `mzianisa Ramisa~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 8 seqt., № 36, gv. 2.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ 836-e strofSi rusTaveli ambobs: mze xatia<br />

mziani Ramisa, anu soflad movlinebuli qristes xati. magram es figura ar aris mxolod Teologiuri<br />

cneba poetisaTvis, igi amave dros mxatvruli saxea, romelic savsebiT eTanxmeba<br />

`vefxistyaosnis~ poetikas. ufro meti: `mziani Rame~ rusTavelisaTvis Sinaganad xiluli realur<br />

warmosaxviTi xatia.<br />

am strofSi rusTaveli mxolod gakvriT ixseniebs qristes, radgan locva mimarTulia xiluli<br />

mzisadmi, romelic marTavs cTomilTa moZraobas. mze locvis obieqti imitom gamxdara, rom<br />

igi xatia qristesi.<br />

836-e strofSi qristes Sesaxeb naTqvamia: 1) igia naTeli bnelSi, soflad movlinebuli<br />

mziani Rame. 2) igia erTarseba erTisa (RmrTisa), misi bunebis ziari. 3) igia gankacebuli Rmer-<br />

Ti, orbunebovani (`uJamo Jamieri~). g. a.<br />

75. daviT kobiZe<br />

filologiuri dakvirvebani<br />

kreb. `orioni~, eZRneba akad. a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavs, Tb., 1967, gv. 200-213.<br />

`vefxistyaosanTan~ dakavSirebiT sayuradReboa qvesaTauri `avTandil gadinadira~ (gv. 205-<br />

210), sadac mkvlevari ganixilavs xalxur `tarielianSi~ CarTul leqss: `avTandil gadinadira<br />

qedi maRali, tyiani...~. es leqsi SinaarsiT hgavs `vefxistyaosnis~ 195-196 strofebs,<br />

agreTve `rostomianis~ erT epizods, romelSic nadirobis Semdeg daZinebul rostoms Turqi<br />

mxedrebi cxens mohparaven (qamandiT daiWeren da waiyvanen). d. kobiZis azriT, balada `avTandil<br />

gadinadira~ arasodes warmoadgenda xalxuri `tarielianis~ organul nawils. is SeiZleba<br />

`vefxistyaosnis~ daweramdec iyos Seqmnili.<br />

`rostomianis~ zemoxsenebul epizodSi naTqvamia, rom rostomma `daigo moli qveSe~<br />

(2621,3). es sityva am TxzulebaSi kidev samjer gvxvdeba. iust. abulaZis leqsikonis mixedviT,<br />

or strofSi (2263, 1621) is mosasxams, gareTa Casacmels niSnavs, danarCen orSi ki (1997, 2089)<br />

mwvane balaxs. sparsul dedanSi yvelgan gia `balaxi~ ikiTxeba.<br />

`vefxistyaosanSi~ ki moli marTlac mosasxami unda iyos, rac arabuli sityvidan modis. g. a.<br />

76. f. kotetiSvili<br />

qarTuli romanis istoriisaTvis (`vefxistyaosani~)<br />

a. s. puSkinis sax. Tbilisis saxelmwifo pedagogiuri institutis Sromebi, t. 21, 1967, gv. 267-299.<br />

mkvlevari akeTebs `vefxistyaosnis~ vrcel analizs siuJetis ganviTarebisa da persona-<br />

Jebis xatva-daxasiaTebis aspeqtiT da sakuTar Tvalsazriss ase akonkretebs daskvnebis<br />

saxiT:<br />

25


`vefxistyaosani~ Tanadrouli epoqis amsaxveli mxatvruli qmnilebaa. termini `poema~<br />

ver amowuravs am Txzulebis sirTules; is arc epopeaa, romlisTvisac niSandoblivi ar aris<br />

adamianTa xasiaTebSi fsiqologiuri CaRrmaveba.<br />

`vefxistyaosani~ epoqaluri romania, romlis cxovrebiseuli da sisxlsavse personaJebi<br />

TavianTi drois maRal idealebs atareben. rusTaveli yovelmxriv warmoaCens TiToeul tips<br />

imdroindeli samyaros fonze gmirTa saxeebi imdenad realuria, ise detalurad arian daxatulni,<br />

rom srulyofilad aris naCvenebi maTi adamianuroba, ubralo mokvdavTaTvis damaxasiaTebeli<br />

Crdilovani mxareebiT, rac ar iZleva idealuri gmirebis kategoriaSi maTi moTavsebis<br />

SesaZleblobas.<br />

`vefxistyaosanSi~ naTlad Cans epoqis saxe da qarTveli xalxis sulieri da materialurekonomikuri<br />

cxovrebis garkveuli periodi.<br />

gamokvlevas axlavs reziume rusul enaze (gv. 299). g. a.<br />

77. baTu kraveiSvili<br />

SoTa dReebi<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 20 ianvari, gv. 2.<br />

avtori mogviTxrobs 1966 wels taSkentsa da kievSi Catarebul sazeimo dReebze rusTavelis<br />

dabadebis 800 wlisTavTan dakavSirebiT.<br />

78. devid marSal langi<br />

saqarTvelos diadi momRerali _ SoTa rusTveli<br />

dabeWdilia `anglo-soviet jornal~-Si 1966, № 27;<br />

Targmani: gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 marti, № 12.<br />

avtori mouTxrobs inglisel mkiTxvels, rogorc erovnuli geniis umaRlesi gamoxatulebis<br />

poetze, rusTavelis usazRvro popularobaze saqarTveloSi.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosani~ mxolod sasiyvarulo Txzuleba ar aris, esaa<br />

himni megobrobis, erTgulebis, maRali miswrafebebisa, rom poemaSi rusTaveli umReris ara<br />

Cveulebriv xorciel siyvaruls, aramed siyvarulis idealur, maradiul kults, platonur<br />

siyvaruls.<br />

avtoris azriT, TandaTan izrdeba rusTavelisadmi siyvaruli inglisSi. m. uordropis<br />

prozauli Targmani poemisa ibeWdeba aziis samefo sazogadoebis mier, xolo mTargmneli venera<br />

uruSaZe muSaobs `vefxistyaosnis~ axal poetur Targmanze. g. a.<br />

79. arman lanu<br />

romantiul kavkasiaSi mogzaurobis dRiuridan<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 31 marti, № 14, gv. 4.<br />

es aris nawyveti frangi mwerlis arman lanus werilidan, romelic gamoqveynebulia safrangeT-ssr<br />

kavSiris sazogadoebis JurnalSi da sadac dRiurebis saxiT gadmocemulia 1966<br />

wlis seqtember-oqtomberSi rusTvelis saiubileod saqarTveloSi Camosuli avtoris STabeWdilebani.<br />

erTgan igi wers: `Zmuri guliTadobiT migviRo «vefxistyaosnis» SesaniSnavma<br />

mTargmnelma sergi wulaZem, romelmac am erTi wlis winaT rusTaveli kidev ufro miTiuri gaxada<br />

frangebisaTvis. wulaZiseuli franguli TargmaniT qarTveli poeti iseTive axlobeli<br />

gaxda CvenTvis, rogorc kretien de trua da bernard de ventadorni, da ufro gasagebi, vidre<br />

puSkini an lermontovi~. b.d.<br />

26


80. maqs leoni<br />

renesansis winamorbedi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 marti. pirvelad daibeWda `iumaniteSi~, 1966 w.<br />

avtori frang mkiTxvels mouTxrobs rusTavelis dReebze saqarTveloSi. aRniSnavs, rom<br />

rvaasi wlis win qarTuli literaturis fuZemdeblis mier dawerili poema siyvarulis, megobrobis<br />

da silamazis himnia, adamianis himni.<br />

81. ivane lolaSvili<br />

rusTavelis saistori Txzulebis gamo<br />

Jur. `macne~, saq. ssr mecn. akad. sazogadoebriv mecnierebaTa gany. organo, 1967, № 2, gv. 295-310.<br />

avtori aRniSnavs, rom man 1961 wels gamoaqveyna narkvevi: `rusTveli da Tamaris istorikosTa<br />

vinaobis problema~, sadac scada daesabuTebina Tezisi, rom rusTaveli unda iyos Tamaris<br />

pirveli istorikosi, `istoriani da azmani SaravandedTanis~ avtori. es naSromi, gamoqveynebamde<br />

da dabeWdvis Semdegac, dadebiTad Seafases: k. kekeliZem. a. SaniZem. a. baramiZem,<br />

s. yauxCiSvilma, s. kakabaZem, g. imedaSvilma, n. berZeniSvilma. wignze kritikuli gamoxmaureba<br />

gamoaqveyna n. naTaZem (`mnaTobi~, 1966, № 2), romlis mizani iyo wignis ZiriTadi debulebebis<br />

gabaTileba.<br />

iv. lolaSvili upasuxebs n. naTaZis kritikul SeniSvnebs da daaskvnis, rom recenzentis<br />

msjeloba usafuZvlo da tendenciuria. g. a.<br />

82. jibo lomaSvili<br />

`saqme vqmen saWoWmaebi~<br />

Jur. `ciskari~, 1967, № 5, gv. 83-91.<br />

werilis avtors surs warmoadginos sakuTari Tvalsazrisi poemis dasawyisis me-9 strofis<br />

Sesaxeb. misi rwmeniT, `vefxistyaosanSi~ asaxuli sinamdvile aris XII-XIII saukuneebis saqarTvelos<br />

istoriuli sinamdvile, e. i. im epoqis istoriul pirTa cxovreba da moRvaweoba;<br />

nestan-darejaris saxeSi warmodgenilia Tamar mefe, xolo tarielis saxeSi — daviT soslani.<br />

daviTi igulisxmeba me-7 da me-8 strofebSic: gamoTqma `misTvis gullaxvarsobili~ ekuTvnis<br />

mTavar gmirs tariels, anu daviT soslans. `vis morCilobs jari spaTa~ _ esec tarielia,<br />

anu igive daviTi.<br />

`saWoWmanebi saqme~ ki, mkvlevris azriT, is iyo, rom poetma saqarTvelos istoriuli sinamdvile<br />

gaormagebul mxatvrul siuJetSi asaxa — arabeTis samefo karisa da indoeTis saxelmwifos<br />

mmarTvelTa cxovrebisa da moqmedebis magaliTebze.<br />

mkvlevari fiqrobs, rom poetma TavisTavic CarTo Txzulebis personaJTa Soris; rusTaveli<br />

fridonSi gulisxmobs Tavis Tavs, igi exmareba mijnurebs miznis miRwevaSi, TviTon ki<br />

rCeba meuRlis (an sacolis), agreTve realuri samefos gareSe (mulRazanzari ar aris istoriulad<br />

arsebuli saxelmwifo). g. a.<br />

83. m. mamulaSvili<br />

Cileli mwerali rusTavelis Sesaxeb<br />

gaz. `quTaisi~, 1967, № 24.<br />

avtori iuwyeba, rom `vefxistyaosnis~ espanur enaze mTargmneli, Cileli mwerali gustavo<br />

de la tore botaro muSaobs poemis sakuTari Targmanis dedanTan xelaxla Sejerebaze.<br />

mas ganzraxuli aqvs Txzulebis Sesworebuli teqstis xelmeored gamocema. g. a.<br />

27


84. m. mamulaSvili<br />

rusTaveli Ciles santiagoSi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 28 ianvari, № 24, gv. 3.<br />

avtori gvacnobs Ciles santiagodan gamogzavnil gustavo de la tore botaros werils,<br />

sadac aRniSnulia, rom 1966 wlis 29 dekembers santiagoSi didi zeimiT gadauxdiaT SoTa<br />

rusTvelis dabadebis 800 wlisTavi. aRwerilia saiubileod dabeWdili programa da sazeimo<br />

sxdoma, romelzedac moxsenebiT botaro gamosula. mas rusTvelis dantesTan Sedarebis gamo<br />

dasmul kiTxvaze upasuxia: `Cemi azriT, rusTaveli danteze gacilebiT maRla dgaso~.<br />

botaros espanurad Tavisi naTargmni `vefxistyaosani~ madridSi espaneTis mecnierebaTa<br />

akademiisaTvis gaugzavnia, sadac 30 dekembers rusTvelis saiubileo kreba mouwveviaT. botaros<br />

poemis Tavisi Targmani saCuqrad gaugzavnia agerTve saqarTvelos mecnierebaTa akademiis<br />

biblioTekisaTvis da yvela espanuri qveynis universitetebisa da akademiebisaTvis.<br />

amJamad is muSaobs sakuTari Targmanis dedanTan Sedarebaze. ganzraxuli aqvs, misi Sesworebuli<br />

da gadamuSavebuli teqsti xelmeored gamosces. b.d.<br />

85. m. mamulaSvili<br />

`ras mogviTxrobs vefxistyaosani~<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 7 Teb., № 33, gv. 3.<br />

werili warmoadgens recenzias m. ebraliZis mier prozad `gardaTqmul~ vefxistyaosanze.<br />

avtori am cdas warmatebulad miiCnevs da mas poemis mxatvrul Targmans uwodebs<br />

axal qarTulze. aRniSnavs zogierT stilisturad gaumarTav winadadebas, agreTve arqaizmebisa<br />

da dialeqtizmebis gamoyenebis SemTxvevebs, romlebic aseTi gmocemisaTvis Seufereblad<br />

miaCnia. g. a.<br />

86. elene maWavariani<br />

SoTa rusTavelis portreti e. w.<br />

zazaseuli `vefxistyaosnis~ xelnaweridan<br />

k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutis IX samecniero sesia, muSaobis gegma da moxsenebaTa<br />

Tezisebi, Tb., 1967, gv. 13.<br />

mogvyavs ucvlelad:<br />

1. e. w. zazaseuli `vefxistyaosnis~ xelnawerSi (Q-1082) sxva xelnawerebidan gadmotanilia<br />

ara marto SoTa rusTavelis portretuli gamosaxuleba, aramed oqros saRebaviT Sesrulebuli<br />

bordurebic.<br />

2. SoTa rusTavelis miniaturas zurgis mxridan SemorCenili aqvs teqstis Semkulobis<br />

analogiuri borduris fragmenti, rac miuTiTebs oqros bordurebisa da SoTa rusTavelis<br />

portretuli gamosaxulebis Sesrulebis erTdroulobaze.<br />

3. mxatvruli da paleografiuli monacemebi `zazaseuli~ xelnaweris Seqmnis Semdeg<br />

suraTs gvixatavs: a) xelnaweris teqstis gadaweramde sxva xelnawerebidan gadmoitanes SoTa<br />

rusTavelis miniatura da oqros bordurebi; b) SoTa rusTavelis miniatura Seamkes axali<br />

CarCo-bordurebiT da imave stilSi moxates xelnaweris dasawyisi gverdi TavsamkauliTa da<br />

wvrili yvavilebisagan Semdgari ornamentuli foniT; g) teqsti gadaiwera xelnaweris mxatvruli<br />

Semkobis Semdeg. b.d.<br />

28


87. ioseb megreliZe<br />

Teimuraz bagrationi rogorc rusTvelologi<br />

kreb. `orioni~, eZRvneba a. SaniZes dabadebis 80 wlisTavze, Tb., 1967, gv. 231-243.<br />

avtori aRniSnavs, rom T. bagrationi iyo pirveli qarTveli akademikosi, sruliad ruse-<br />

Tis mecn. akademiis namdvili wevri, agreTve — parizis saazio sazogadoebisa da safrangeTis<br />

Tavisufali xelovnebis akademiis wevri.<br />

T. bagrationi ZiriTadad istorikosi iyo, magram didi Rvawli dasdo `vefxistyaosnis~<br />

Seswavlisa da gamocemis saqmes. igi monawilea poemis 1841 wlis gamocemisa. gansakuTrebuli<br />

mniSvnelobisaa misi naSromi `ganmarteba poema vefxistyaosnisa~ (1843 w.), romelic stamburad<br />

mxolod 1960 wels gamoqveynda.<br />

`vefxistyaosnis~ originalobis sakiTxSi T. bagrationi agrZelebs vaxtang meeqvsis xazs<br />

da poemis `ganmartebasac~ TiTqmis vaxtangis msgavsad wers, oRond misi komentarebi ufro<br />

vrcelia da sruli. T. bagrations saqmiani urTierToba da mimowera hqonda mari brosesTan<br />

1833 wlidan, romelsac konsultacias uwevda da saTanado maslas awvdida SoTa rusTavelis<br />

biografiisa da misi poemis problemur sakiTxebze. g. a.<br />

88. i. megreliZe<br />

gamoCenili rusTvelologi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 11 maisi, № 108, gv. 3.<br />

werili eZRvneba akad. a. SaniZes dabadebis 80 wlisTavis gamo.<br />

89. i. megreliZe<br />

winasityvaoba wignisa: iustine abulaZe,<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebi, Tb., 1967<br />

i. abulaZis Sromebis krebulis Semdgeneli `winasityvaobaSi~ aRniSnavs, rom am <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

naSromebis avtori iyo Tavisi drois erTi saukeTeso qarTvel filologTagani,<br />

dakvirvebuli teqstologi da nayofieri leqsikologi. man win waswia rusTvelologia. i. abulaZis<br />

gamokvlevebis didi nawili aSuqebs rusTavelis biografiisa da mis Txzulebis umTavres<br />

problemebs da isini amJamadac gamosadegni arian rogorc rusTvelologebis, ise pedagogebisa<br />

da studentebisaTvis. g. a.<br />

90. levan menabde<br />

`vefxistyaosani~ da saqarTvelos<br />

erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis moRvaweni<br />

(me-19 s-is meore naxevari), Tb., 1967, 192 gv.<br />

wigni gamocemulia Tsu-s rusTvelis kabinetis grifiT. masSi ganxiluli da Sefasebulia<br />

saqarTvelos erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis gamoCenil moRvaweTa — i. WavWavaZis,<br />

a. wereTlis, n. nikolaZis, i. gogebaSvilis, vaJa-fSavelas — <strong>rusTvelologiuri</strong> Sexedulebani;<br />

naCvenebia maTi naazrevis rogorc istoriuli, ise mecnieruli Rirebuleba Tanamedrove<br />

TvalsazrisiT. garkveulia `vefxistyaosnis~ roli erovnul-gamaTavisuflebel moZraobaSi.<br />

wignSi daxasiaTebulia rusTvelis Txzulebis me-19 saukuneSi ganxorcielebuli nabeWdi<br />

gamocemebi (1841, 1846, 1860, 1888 ww.). 15-30 gverdebze warmodgenilia imave saukunis pirvel<br />

naxevarSi warmoebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Zieba da misi Sedegebi. g. a.<br />

29


91. roin metreveli<br />

poezia da axalgazrdoba<br />

saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />

1967, 30 seqt., gv. 7.<br />

avtori aRniSnavs, rom `rusTavelis dRis daweseba yovelwliurad Cveni poeziis, saer-<br />

Tod, Cveni mwerlobis WeSmariti dResaswaulia~. bolos wers: `qarTveli axalgazrdoba Tavis<br />

xmas uerTebs Cvens mwerlebs da gulwrfelad ulocavs Cveni literaturis dResaswauls —<br />

rusTavelis dRes~. b.d.<br />

92. givi miqaZe<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> problematika sabWoTa saqarTveloSi<br />

krebulSi - `qarTuli sabWoTa mwerlobis sakiTxebi~, Tb., 1967, gv. 313-329.<br />

naSromSi mocemulia <strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Ziebis vrceli mimoxilva XX s-is 20-iani<br />

wlebidan 60-ian wlebamde, kerZod: iust. abulaZis, s. kakabaZis, k. WiWinaZis teqstologiuri<br />

muSaobis, `vefxistyaosnis~ pirveli gamocemis wyaroebis dadgenis (a. SaniZe, s. caiSvili),<br />

poemis xelnaweruli redaqciebis urTierTobis, pirveli saiubileo (1937 w.) gamocemis, rus-<br />

Tveliseuli teqstis gagrZelebaTa, SoTa rusTavelis vinaoba-sadaurobis, misi msoflmxedvelobisa<br />

da religiuri mrwamsis, vefxistyaosnis enisa da poetikis, 1966 wlis gamocemebis<br />

teqstobriv TaviseburebaTa da sxva sakiTxebisa.<br />

narkvevSi aRniSnulia iseTi gamocemebis mecnieruli da praqtikuli mniSvneloba, rogoricaa:<br />

a. SaniZis `vefxistyaosnis~ simfonia, s. yubaneiSvilis `vefxistyaosnis xelnawerTa strofuli<br />

Sedgeniloba~, T. bagrationis `ganmarteba...~, `vefxistyaosnis xelnawerTa variantebi<br />

(oTx wignad) da sxv. g. a.<br />

93. kona miqaZe<br />

saxalxo Teatris saintereso speqtakli<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 1, gv. 76-78.<br />

recenzenti wers, rom onis saxalxo Teatrma Tbilisel mayurebels warudgina d. kasra-<br />

Zis `legenda SoTa rusTavelze~. misi TqmiT, `reJisor-damdgmelis g. jafariZis namuSevari<br />

aRbeWdilia TvalsaCino mxatvruli RirsebebiT, rac vlindeba speqtaklis Cinebul aqtiorul<br />

SesrulebaSic (...). es speqtakli onis saxalxo Teatris didi gamarjvebaa~. g. a.<br />

94. mix. mSvidobaZe<br />

sulieri naTesaoba<br />

(`vefxistyaosanTan~ n. baraTaSvilis poeziis damokidebulebis sakiTxisaTvis)<br />

Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 3, gv. 83-87.<br />

avtori wers, rom rusTavelis genias n. baraTaSvili pirvelad Sio mRvimelma gautola,<br />

prof. al. cagareli ki 1870 wels gazeT `droebaSi~ werda, rom grZnobis ZaliTa da simaRliT<br />

poeturi warmosaxvis simdidriT, leqsis Tavisufali mdinarebiT, adamianis gulis moZraobis<br />

ostaturi gamoTqmiT n. baraTaSvili rusTavels edrebao.<br />

iona meunargiam aRniSna, rom baraTaSvilis striqoni `nu davimarxo Cemsa mamulSi...~ gamoZaxilia<br />

avTandilis sityvebisa: `Tu sawuTroman damamxos, yovelTa damamxobelman...~ kita<br />

abaSiZe werda, rom n. baraTaSvilma rusTavelisagan isesxa zneobrivi azri sikvdilis Sesaxeb. g.a.<br />

30


95. mweralTa borjomis saerTaSoriso forumi<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, № 3, gv. 96-138.<br />

forumSi monawileobdnen rusTavelis iubileze Camosuli mwerlebi da mecnierebi msoflios<br />

33 qveynidan. Sexvedrebi mimdinareobda 1966 w. 27-28 seqtembers borjomSi da 1 oqtombers<br />

TbilisSi. monawileTa sityvebi daibeWda `Иностранная литература~-s 1967 w. № 2-Si. eseni<br />

arian: i. abaSiZe, a. surkovi, hans magnus encensbergeri (gfr), gr. abaSiZe, e. evtuSenko, a. kurela<br />

(gdr), p. gamara (safr.), x. goitisolo (esp.), te lan vieni (vietnami), b. suCkovi, r. roJdestvenski,<br />

j. oldriji (inglisi), gieviki (safr.), m. lukonini, irJi tauferi (Cex.), diula<br />

iieSi (ungr.), v. percovi, a. keSokovi, r. alberti (esp.), ed. sangvineti, k. levi (it.), g. margvelaSvili,<br />

iv. gandini (safr.), i. pSibosi (pol.), a. hidaSi (ungr.), jo uolesi (kanada), h. huperti<br />

(avstria), qaTeb iasini (alJiri), T. WilaZe, leone piConi (it.), dora gabe (bulg.), maqs-pol<br />

fuSe (safr.), y. yulievi, v. maWavariani, cv. angelovi (bulg.), b. riurikovi, x. l. paCeko (esp.),<br />

g. asaTiani, m. luci (it.), v. migaliki (Cex.).<br />

werilobiT gadaeca Jurnalis (`Иностр. лит.~) redaqcias: v. kubackis (pol.), l. noviCenkos<br />

da al. surkovis (ssrk) sityvebi.<br />

forumis monawileTagan mxolod zogierTi (da isic _ zogadad) axsenebda rusTavelsa da<br />

mis Txzulebas. maTi msjeloba Seexeboda mwerlobis daniSnulebas saerTod, poeziis rols<br />

me-20 saukunis sazogadoebriv cxovrebaSi, tradiciisa da novatorobis problemas <strong>literatura</strong>Si<br />

da a. S. g. a.<br />

96. g. ninoSvili [g. SaraZe]<br />

Sveicarieli qarTvelologebi SoTa rusTvels<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 24 ivnisi, gv. 4.<br />

avtori gvauwyebs, rom Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelis kabinets lea flurma<br />

saCuqrad gamougzavna frangul enaze gamocemuli krebuli `SoTa rusTaveli Jenevis universitetSi~,<br />

`visramianis~ qarTuli versiis Semoklebuli germanuli Targmani da iuneskos organos<br />

~kurieris~ 1966 wlis oqtombris nomeri germanul enaze, sadac dabeWdilia irakli aba-<br />

SiZis werili _ `vefxistyaosani~, m. TavaqaraSvilis, n. firosmanaSvilis da k. gurulis ilustracebi.<br />

Semdeg moTxrobilia Sveicarieli qarTvelologebis k. Cxenkelis, ruT noikomis, lea<br />

fluris, iolanda marSevis qarTvelologiis, kerZod, rusTvelologiis dargSi moRvaweobaze.<br />

iqvea dabeWdili xsenebuli qarTvelologi qalebis fotosuraTi. b.d.<br />

97. Ш. Нуцубидзе<br />

Руставели и Восточный Ренесанс<br />

(ix. pirveli gamocemis anotacia № 2178).<br />

Под ред. Ш. Хидашели, Изд. 2, Тб., 1967, 387 с.<br />

98. TinaTin oCiauri<br />

miTologiuri gadmocemebi aRmosavleT saqarTvelos mTianeTSi, Tb., 1967.<br />

wignis 87-96 gverdebze avtori msjelobs `vefxistyaosanSi~ arsebul cnebebze: `qaji~ da<br />

`qajeTi~ da zepiri miTologiuri gadmocemebidan cnobil `qajebsa~ da `qajaveTis~ qveyanaze.<br />

misi azriT, fSav-xevsuruli Tqmulebebis `qajebSi~ igulisxmebian Crdilo kavkasiaSi — qisteTSi<br />

an didoeTSi mcxovrebi tomebi, romlebic qarTveli mTielebisagan gansxvavdebian wes-<br />

CveulebiT, agreTve sameurneo da sabrZolo iaraRis damzadebis xelovnebiT, zogadad — li-<br />

Tonis Wedvisa da damuSavebis maRali ostatobiT.<br />

iqve (gv. 96) T. oCiaurs mohyavs eTnograf vera bardaveliZis mosazreba (misi gamouqveynebeli<br />

Sromidan `О каджах~), romelic xevsuruli Tqmulebis qajebs ukavSirebs protoxe-<br />

31


Tur toms — kaSkebs (savaraudo qaSagebs) da TqmulebebSi aRwerili ambavi miaCnia aRmosavleT<br />

saqarTvelos tomebis mier warmoebuli brZolebis anareklad kaSkebisa da wobenebis winaaRmdeg.<br />

T. oCiaurs dausabuTeblad miaCnia SoTa CijavaZis mosazreba, rom `vefxistyaosnis~ qajebSi<br />

realurad arsebuli xalxi — indoeTSi mcxovrebi `kaCis~ tomi an nigerieli `qajus~ tomi<br />

igulisxmeba.<br />

mkvlevris varaudiT, rusTvelis poemaSi `qaji~ xalxis eTnikuri saxeli ki araa, aramed<br />

maT ase eZaxian `gareSemoni yvelani~, maTgan gansxvavebuli yofisa da znis gamo. g. a.<br />

99. В. Ошерович<br />

Находка в Ленинграде<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 8 февр., №34, gv. 3.<br />

cnoba, rom k. n. grigorianma aRmoaCina peterburgis cenzuris mier 1892 wels gacemuli<br />

nebarTva SoTa rusTavelis portretis gamoqveynebis Sesaxeb. nebarTa xelmowerilia niko<br />

maris mier. b.d.<br />

100. pavle oxrimenko<br />

`vefxistyaosnis~ pirveli belorusuli gamocema<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 27 ianv., № 5, gv. 1.<br />

rogorc avtori wers, `vefxistyaosnis~ nawyvetebi belorusul enaze 1937 wels daibWda<br />

(m. xvedoroviCis, a. zareckis da sxvebis Targmanebi), 1966 wels ki gamoica a. zvonakisa da m. xvedoroviCis<br />

sruli Targmani. gamocemas erTvis i. ToiZis ilustraciebi da poet i. semeJonis winasityvaoba,<br />

romelSic daxasiaTebulia SoTa rusTavelis poemis mniSvneloba da Tavisebureba.<br />

g. a.<br />

101. f. pavliaSvili<br />

rusTvelis kabineti erevnis universitetSi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 14 oqtomberi, № 242, gv. 3<br />

avtori gvacnobs erevnis universitetSi gaxsnil SoTa rusTavelis saxelobis somxur-qar-<br />

Tuli filologiis kabinets, romelsac saTaveSi udgas gurgen sevaki, TanaSemweebi arian mixeil<br />

baburiani da cismara zedginiZe. sxva RonisZiebebTan erTad aRniSnulia, rom `gaTvaliswinebulia<br />

gamovides m. baburianis naSromi _ `vefxistyaosnis~ somxuri Targmanebi~. b.d.<br />

102. ap. Jordania<br />

fiqrebi `vefxistyaosanze~<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 4, gv. 70-76.<br />

avtori msjelobs grZnobis (gulis) da gonebismieri gansjisa da moqmedebis mniSvnelobaze<br />

`vefxistyaosnis~ personaJebis cxovrebasa da urTierTobaSi. misi TqmiT, rusTavelis<br />

Txzuleba swored grZnoba-gonebis Widilis Sedegad Sobili adamianuri vnebebis gamovlenis<br />

saukeTeso magaliTs warmoadgens.<br />

avtori kritikulad ganixilavs S. nucubiZis mier `dasawyisis~ me-2 strofis teqstobris<br />

gasworebas: `momec survili mijnurTa sikvdimde gasatanisa~, sadac `survili~ gagebulia Zalis,<br />

SesaZleblobis Sesatyvisad, da mkvlevris mosazrebas, rom es strofi Sinaarsobrivad aq<br />

Seuferebelia da gadatanil unda iqnas epilogSi (ix. agr. anotacia aqve, № 444). g. a.<br />

32


103. S. reviSvili<br />

germaneli profesori `vefxistyaosnis~ Sesaxeb<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 13 oqt., № 41.<br />

Zveli qarTuli enisa da saqarTvelos istoriis mkvlevari prof. gertrud peCi Tavis werilebSi<br />

cdilobs sxvadasxva kuTxiT gaaSuqos rusTavelis poemasTan dakavSirebuli rTuli<br />

samecniero problemebi.<br />

g. peCis azriT, `vefxistyaosani~ Tavisi siuJeturi da ideuri fesvebiT mTlianad qarTul<br />

niadagzea aRmocenebuli. Txzulebis siuJeti, misive gamoTqmiT, JRers rogorc `orxmovani<br />

fuga~.<br />

poemaSi mkvlevari xedavs dionise areopagelis ideebis gamoZaxils da warmoaCens masSi<br />

Caqsovili umaRlesi eTikuri idealebis gamomxatvel azrebs.<br />

mkvlevari aRniSnavs saraindo romanTan poemis Tanmxvedr Tvisebebs, magram iqve dasZens:<br />

nawarmoebis Rrma SeswavliT vrwmundebiT, rom poema arsebiTad ver eteva saraindo romanis<br />

farglebSi, iqceva diadi ideebis matarebel Txzulebad da Tanadrouli humanisturi msoflmxedvelobis<br />

`ukvdav mowmed~. g. a.<br />

104. S. reviSvili<br />

uZvelesi, umdidresi<br />

(qarTuli <strong>literatura</strong> maieris jibis leqsikonSi)<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 17 noemb., № 268. ix. anot. № 52.<br />

105. arCil rugoSeli [totoCava]<br />

rusTavelis `saxli~<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 21 ivlisi, № 29, gv. 2.<br />

avtoris azriT, `vefxistyaosnis~ striqonSi `gebrZanamca saxliT TqveniT, cremli arca maSin<br />

mdindes~ (1525,3) `saxliT TqveniT~ nacvlad Tavidan unda yofiliyo `saxlad Tqvenad~, sadac<br />

`saxli~ aris axlavs zmnis myofadi drois mimReoba da niSnavs TqvenTvis saxleblad. mTel strofs<br />

ase ganmartavs: `rogor iqneba, kacma ar dagiTmos (ar Segisrulos), rac unda isurvo, ar daviSuro<br />

Cemi qali, Tundac mosaklavad da tyved gindodes; [Tqvenda saxleblad] rom mibrZanoT, cremli<br />

arc maSin damdindeba; TinaTini avTandilisTanas vis ipovnis, casac rom aswvdes~. b.d.<br />

106. i. rCeuliSvili<br />

metyveli, STambeWdavi saxeebi<br />

(TviTnaswavli mxatvari)<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 24 ivlisi, № 171, gv. 3.<br />

avtori mogviTxrobs TviTnaswavl mxatvar mixeil soloRaSvilze, romelsac sxva mraval<br />

namuSevarTan erTad Seuqmnia tiloebi: `SoTa rusTaveli sawer magidasTan~, `mgosani mefes-<br />

Tan~, `SoTa rusTavelis Zeglis eskizi, _ avTandils, fridonsa da tariels xelSi «vefxistyaosani»<br />

uWiravT da wignze amayad dgas misi avtori~. b.d.<br />

107. nino salia<br />

rusTavelis 800 wlisTavi<br />

Jur. `bedi qarTlisa~, XXIII-XXIV, 1967, gv. 83-104 (frangul enaze).<br />

33


108. giorgi saluqvaZe<br />

rusTavelis kidev erTi majamis gamo<br />

Jur. `literaturuli aWara~, 1967, № 5, gv. 76.<br />

avtori wers, rom rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si rusTvelis majamebSi araa aRnusxuli<br />

84-es strofSi arsebuli:<br />

Savi cxeni sadaviTa<br />

hyva lomsa da viTa gmirsa.<br />

avtori Tvlis, rom aseTi SemTxvevebi yvela unda aRricxuli iyos.<br />

SeniSvna: g. saluqvaZis msjelobas sizuste aklia, am striqonSi majamuri (anu omonimuri)<br />

riTma araa — sityvaTa aseT TamaSs SeiZleba aliteracia an SidariTma ewodos. g. a.<br />

109. roman samarini<br />

rusTavelis poema da XII-XIII ss. msoflio literaturuli procesi<br />

Jur. `Лит. Грузия~, 1967, 3, gv. 73-77; `mnaTobi~, 1967, № 2, gv. 158-164.<br />

avtori aRniSnavs, rom XII s-is Txzulebebs: `nibelungebis simReras~, `vefxistyaosans~,<br />

trubadurebis poezias da sxv. xSirad ganixilaven `Sua saukuneTa wyvdiadis~ fonze, rac<br />

marTebuli araa. istorikosebi da xelovnebaTmcodneebi didi xania aRar Tvlian XII saukunes<br />

`wyvdiadis samefod~. es epoqa ganumeorebelia msoflio kulturis istoriaSi. feodaluri<br />

sazogadoebis ayvaveba mTel rig Zlier saxelmwifoebSi qmnida SesaZleblobas, raTa axal<br />

safexurze asuliyo mTel msoflioSi adamianis azrisa da xelovnebis ganviTareba. aRmocenda<br />

mxatvruli nawarmoebis axali tipi, romelmac dasavleTSi ganimtkica romanis saxelwodeba.<br />

am Janris warmomadgenlebi — kretien de trua, benua de sent mori, fon feldeke, v. fon eSenbaxi,<br />

nizami ganjevi da SoTa rusTaveli arian swored am naTeli XII saukunis Svilebi.<br />

rogorc avtori wers, `XII s-is saqarTveloSi Seiqmna Rrmad novatoruli nawarmoebi, romelic<br />

amozrdilia xalxur safuZvelze da romelic amasTan iTvaliswinebs maSindeli msoflios<br />

Zalze mowinave kulturul tradiciebs~. rusTavelis Txzuleba `aris brwyinvale sinTezi,<br />

romelic moicavs imdroindeli cxovrebis umTavres aspeqtebsa da gvixatavs XII saukunis adamianTa<br />

ganzogadebul saxeebs. aq Sejamebulia ara marto msoflio literaturis gamocdileba,<br />

aramed mravalsaukurovani qarTuli mwerlobis miRwevebic~.<br />

mkvlevris TqmiT, `vefxistyaosani~ gamoirCeva Tavisi poeturi stiliTa da leqsis maRali<br />

teqnikiTac. im drois veeberTela poeturi tiloebi xasiaTdebian SedarebiT uxeSi poeturi<br />

qsoviliTa da primitiuli aqsesuariT (dasavleTSi), an ukiduresi mravalsityvaobiTa da versifikaciuli<br />

gatacebiT (aRmosavleTSi). rusTavelis genialuri leqsi, romelmac Seisisxlxorca<br />

qarTuli folkloruli da literaturuli leqsTwyobis yvela monapovari, gvaocebs<br />

danteseburi lakonizmiT, xolo saWiro SemTxvevaSi metaforebisa da poeturi saxeebis dauokebel<br />

nakadad moedineba. g. a.<br />

110. sergei serebriakovi<br />

maria pritvici _ `vefxistyaosni~ mTargmneli<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis<br />

institutis XXVII samecniero sesia, muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 9-10.<br />

mogvyavs mTlianad:<br />

1. `vefxistyaosnis~ sruli germanuli Targmani orjer gamoqveynda: a) 1889 w. (mTargmneli<br />

artur laisti), b) 1955 w. (mTargmneli hugo huperti).<br />

2. hugo hupertis Targmanis SemoqmedebiT istoriaSi garkveuli roli Seasrula m. pritvicis<br />

Targmanma: kerZod, m. pritvicma pirvelma Semoitana germanulSi is metri, romelic<br />

Semdgom gamoiyena hugo hupertma.<br />

3. m. pritvicis Targmani, mTeli rigi mizezebis gamo, gamouqveynebuli darCa. mTavari am<br />

mizezTagania Targmanis garkveuli sisuste, magram amasTanave Targmans uTuod dadebiTi<br />

mxarec gaaCnia, romlis gamoc misi gauTvaliswinebloba rusTavelis poemis germanul enaze<br />

Targmnis istoriaSi ar iqneboda marTebuli. b.d.<br />

34


111. irJi v. svoboda<br />

rubrikiT: msoflio sarbielze<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />

Cexoslovakiis presaSi (`rude pravo~) gamoqveynebul statiis Semoklebul qarTul TargmanSi<br />

aRniSnulia, rom rusTvelis saiubileo dReebSi `Tbilisi poeziis dedaqalaqad iqca~<br />

da CamoTvlilia nawili mwerlebisa, romlebic iubiles eswrebian `poetebi — ganagrZobs avtori,<br />

_ xSirad vkamaTobT xolme, Tu ra aris poezia da ra ar aris poezia... rusTavelma ki es<br />

icoda. icoda, rom poezia es aris siyvaruli. siZulvili arafers Tesavs sikvdilis garda, siyvaruli<br />

ki sicocxles badebs.<br />

wlevandeli Jurnal-gazeTebi rusTavelis saxeliT aWrelda. werdnen — rusTavelma saukunenaxevriT<br />

an TiTqmis ori saukuniT gauswroo aRorZinebas. igi iyo pirveli didi poeti-humanisti,<br />

da umalve gaisma: es rogor, raRa maincdamainc saqarTveloSi, aziis erT patara qveyanaSi<br />

moxda es?<br />

mibrZandiT saqarTveloSi da Tavadve mixvdebiT yovelives, imitom, rom rusTaveli da<br />

saqarTvelo erTi da igive cnebebia~. b.d.<br />

112. igor sikiricki<br />

[aRorZinebis xanis udidesi poeti]<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 28 ivlisi, № 30, gv. 4.<br />

sagazeTo interviuSi poloneli mTargmneli aRniSnavs, rom man moamzada adaptirebuli<br />

gamocema. `Teqvsmetmarcvlovani oTxi taepi rvamarcvlovan rva taepad gadavitane, radgan<br />

vfiqrobdi, polonuri leqsis wyobas miCveuli axalgazrdoba ufro kargad aRiqvamda mas...<br />

axal TargmanSi ukve strofSi iqneba Teqvsmetmarcvlovani oTxi taepi, rogorc rusTavels<br />

aqvs. Tu raoden didia polonel mkiTxvelTa interesi `vefxistyaosnisadmi~, es iqidanac<br />

Cans, rom TviT arasruli Targmani samjer gamoica. b. d.<br />

113. r. siraZe<br />

moZRvreba orgvari sibrZnis Sesaxeb da<br />

misi mniSvneloba Zveli qarTuli mwerlobisaTvis<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia,<br />

muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 26-27.<br />

avtoris azriT, moZRvrebas orgvari (saRvTo da amqveyniuri) sibrZnis Sesaxeb Zvel qar-<br />

Tul mwerlobaSi Taviseburi ganviTareba ganucdia. ioane sabanisZe da giorgi merCule maT `erTmaneTisagan<br />

TiSaven da erTmaneTs upirispireben~. efrem mciresTan `amqveyniuri sibrZnis saWiroeba<br />

daSvebulia: aucilebladaa miCneuli saRvTo da amqveyniuri sibrZnis urTierTkav-<br />

Siri. rusTavelTan amqveyniuri sibrZnis mniSvneloba saRvTo sibrZnemdea amaRlebuli... rus-<br />

Tvelis mixedviT, mwerlobisaTvis erTnairad sayuradRebodaa gamocxadebuli sinamdvilis<br />

yovelgvari forma~. aRorZinebis xanaSi `gaTiSulia saRvTo da saero sibrZne, amasTanave am<br />

ukanasknelis damoukidebeli faseuloba uaryofili araa, Tumca damdablebuladaa warmodgenili~.<br />

am xanaSi `aseTi Tvalsazrisi mkvidrdeba: erTsa da imave nawarmoebs SesaZlebelia<br />

hqondes orgvari azri — saRvTo da saero~. b.d.<br />

114. qsenia sixaruliZe<br />

Tormeti dRe SveicariaSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 13 ianv., № 3, gv. 3.<br />

mkvlevari aRwers mogzaurobis STabeWdilebebs, maT Soris _ Sexvedras Jenevis universitetis<br />

filologiis fakultetis dekanTan. aRniSnavs, rom 1937 wels am universitetSi Catarda<br />

rusTavelisadmi miZRvnili sxdoma. am sxdomisaTvis momzadebuli masalebi 1963 wels<br />

gamoqveynda frangul enaze saTauriT `SoTa rusTaveli Jenevis universitetSi~. g. a.<br />

35


115. ivan skala<br />

rubrikiT: msoflio sarbielze<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 16 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />

Cexoslovakiis presaSi (`kulturni tvorba~) gamoqveynebuli i. skalas statiis Semoklebuli<br />

qarTuli Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />

`... yovel xalxs gaaCnia kulturis iseTi Zegli, romelSic gansaxierebulia eris ufaqizesi<br />

arseba, misi suli, misi cxovreba. qarTveli xalxis aseTi Zeglia SoTa rusTavelis «vefxistyaosani»,<br />

poema WeSmariti megobrobisa, spetaki siyvarulisa da adamianTa Zmobisa. am poemis<br />

didbunebovan adamianTa xasiaTebi da mwveli vnebebi iseve gvxiblaven, rogorc sofoklesa<br />

da Seqspiris SedevrebSi.<br />

«vefxistyaosani» SesaniSnavi nimuSia imisa, Tu rogori unda iyos WeSmariti literaturuli<br />

qmedeba.<br />

ara mgonia, dedamiwaze arsebobdes kidev sxva eri, romelic aseT did pativs scemdes<br />

Tavis poets, ase uyvardes igi. amis mizezi albaT qarTveli kacis Sinagan silamazesa da Rrma<br />

emociurobaSi unda veZeboT. qarTveli xalxi mravali saukunis manZilze ibrZoda Tavisi damoukideblobisaTvis,<br />

da, ai, swored am dros, cecxlsa da sisxlSi, tkivilsa da varamaSi, yvelaze<br />

wmindas, Cauqrobels, qeduxrels igi xedavda poeziaSi — rusTavelSi. mis brwyinvale poemaSi<br />

poulobda am TiTqos xorcSesxmul survilebsa da grZnobebs.<br />

mters asjer da aTasjer SeeZlo gaepartaxebina da moesra qalaqebi da soflebi, magram eris<br />

suli, misi sidiade, misi grZnoba da silamaze inaxeboda didi poetis SemoqmedebaSi~. b.d.<br />

116. l. stoianovi<br />

rubrikiT: msoflio sarbielze<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />

bulgarul presaSi (`literaturen front~) gamoqveynebuli l. stoianovis statiis<br />

Semoklebuli qarTuli Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />

`... aq yoveli kuTxe bunebis saswaulia. aseTia rusTavelis samSoblo. aqedan iRebs saTaves<br />

misi poeturi genia, misi sulieri samyaro, Rrma sibrZne, gancdaTa romantiuloba.<br />

rusTavelis leqsi xan mTis ankara wyarosaviT morakrakebs, xanac grigaliviT boboqrobs...<br />

«vefxistyaosanma» dagvanaxa, rom misma avtorma Tavisi saukunis kulturis mwvervalze Sedga<br />

fexi, mtkiced gaidga fesvi Tavis epoqaSi, mSobliur xalxSi...<br />

ai poemis qvakuTxedi: bedniereba adamianTa siyvaruli da megobrobaa, sikeTe da ara<br />

boroteba unda marTavdes adamianis yovel nabijs da saqciels.<br />

amiTaa SoTa rusTaveli ukvdavi...~. b.d.<br />

117. А. Стратьева<br />

Вернувшись из-за океана<br />

Беседа с кинорежиссером Р. Чхеидзе<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 26 maisi, №121, gv. 3.<br />

r. CxeiZe interviuSi aRniSnavs, rom sabWoTa kinos moRvaweebi imyofebodnen Cilesa da<br />

urugvaiSi. santiagoSi is Sexvedria 1966 wlis 29 dekembers iq gamarTul rusTvelis dabadebis<br />

800 wlisTavis iubiles monawileebs, romlebsac misTvis gadauciaT saiubileo afiSebi,<br />

programebi, mosawvevi baraTebi da iq gamomavali, g. botaros mier Targmnili `vefxistyaosani~,<br />

romelsac avTandil merabiSvils winasityvaoba axlavs. b.d.<br />

36


118. iv. surgulaZe<br />

savaziro `vefxistyaosnis~ mixedviT<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, № 12, gv. 142-149.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ epoqis ZeglebSi termini `savaziro~ naxsenebi<br />

ar aris. iq mxolod saubaria vazirebze, romlebic mefesTan saTaTbiro uflebiT sargebloben.<br />

wyaroebis monacemebis mixedviT, mkvlevari ase ganmartavs am saxelos (Tanamdebobis)<br />

mniSvnelobas:<br />

1. vaziri niSnavda did vazirs, mefis moadgiles, yvela moxeleze ufross;<br />

2. vaziri ewodeboda mmarTvelobis romelime dargis xelmZRvanels, daaxloebiT iseTs,<br />

rogoric ministria.<br />

3. vaziri niSnavda mrCevels, aqedan: vaziroba — rCevas, TaTbirs.<br />

4. vaziri iyo mefis, anu mTavarsardlis amalis wevri, an jaris gansakuTrebuli nawilis wevri.<br />

avtori miuTiTebs imazec, rom `savaziro~ rusTavelis TxzulebaSi iseve, rogorc qarTul<br />

saxelmwifo samarTalSi, mefesTan arsebuli saTaTbiro organoa, romelic Tavisi mowodebiT<br />

progresul rols asrulebda. g. a.<br />

119. Т. Табидзе<br />

Бальмонт и Грузия<br />

Jur. `Лит. Грузия~, 1967, № 6, gv. 61-62.<br />

es werili pirvelad daibeWda gazeTSi `saqarTvelo~, 1917, № 129 (ix. g. imedaSvili, 1957,<br />

anotacia № 958).<br />

120. n. tixonovi<br />

werili moskovidan<br />

saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />

1967, 30 seqtemberi, gv. 1.<br />

avtori werils ugzavnis i. abaSiZes. mogvyavs srulad:<br />

`Zvirfaso megobaro irakli! ra didebulia, rom am wlidan dadginda rusTavelis dRe —<br />

qarTuli poeziis dRe.<br />

vfiqrob, rom es wamowyeba marto saqarTveloSi rodi hpovebs cxovelmyofel gamoxmaurebas,<br />

_ yoveli kuTxidan da respublikidan gamoexmaurebian megobrebi am dRes. gazeTi<br />

iqneba mimzidveli da mravalferovani. am mravalferovnebis Sesamateblad gigzavniT leqss,<br />

Tu dabeWdavT esoden sapatio dRes, didad gamaxarebT. gisurvebT warmatebas da yovel<br />

sikeTes! guliTadi salmiT nikoloz tixonovi. seqtemberi, 1967, moskovi~.<br />

aqve dabeWdilia n. tixonovis es leqsic _ `mTebSi~ (Targmani revaz margianisa). b.d.<br />

121. [uavtoro]<br />

rusTaveli SoTa<br />

mokle bulgaruli enciklopedia, t. IV, sofia, 1967, gv. 441; qarTuli Targmani (n. zautaSvilisa) _<br />

kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, 1978, gv. 391-391.<br />

statiaSi aRniSnulia, rom SoTa rusTaveli (XII s.) — qarTveli poeti-humanisti, avtoria<br />

epikuri poemis `vefxistyaosnisa~, romelic adreuli aRorZinebis ideebis matarebelia, umReris<br />

miwier gancdebsa da adamianur vnebebs. misTvis ucxoa religiuri mistika. poema gamoir-<br />

Ceva mdidari eniT, daxvewili stiliT, gmirTa mkafio daxasiaTebiTa da lirizmiT. g. a.<br />

37


122. [uavtoro]]<br />

rusTaveli SoTa<br />

Schwezer Lexikon, VI, ciurixi, 1967, gv. 706; qarTuli Targmani (n. amaSukelisa) _ kreb. `rusTveli<br />

msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 393.<br />

statia mogvyavs srulad: `rusTaveli SoTa _ XII saukunis qarTveli poeti, gadmocemis<br />

Tanaxmad, Tamar mefis mrCeveli da meWurWleTuxucesi. Semdeg berad Semdgara ierusalimSi.<br />

dagvitova qarTuli erovnuli eposi `vefxistyaosani~, _ rainduli siyvarulisa da kultad<br />

qceuli megobrobis ambavi, romelSic SeiniSneba gilgameSis eposis miTiuri birTvi~. g. a.<br />

123. [uavtoro]<br />

rusTavelis bareliefi universitetSi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 3 Tebervali, № 29, gv. 1.<br />

aRwerilia Tbilisis saxelmwifo universitetis mTavar korpusSi SoTa rusTavelis bareliefis<br />

gaxsnis ceremoniali. sityvebiT gamovidnen: i. vekua, a. baramiZe, S. nucubiZe. b.d.<br />

124. [uavtoro]]<br />

[rusTavelis memoriali]<br />

saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi `rusTavelis dRe~,<br />

1967, 30 seqtemberi, gv. 9.<br />

mocemulia suraTi rusTvelis memorialisa, romelic Tbilisis zRvisken mimavali gzis<br />

`platoze iqneba gaSlili~ (proeqtis avtorebi — a. baqraZe, o. liTaniSvili, n. jobaZe). iqvea<br />

am ansamblis mokle daxasiaTeba: iqneba `pilonebisagan Semdgari ormocmetriani vertikali~,<br />

`Teatroni 800 kacs daitevs~. `es Ria muzeumia. mis talantebSi mxolod freskebia kedlebze<br />

«vefxistyaosnisa» da didi mgosnis cxovrebis Temaze~. b.d.<br />

125. [uavtoro]<br />

vefxistyaosani ebraul enaze<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1967, 16 Teb., № 21, gv. 2.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom `vefxistyaosani~ klasikur ebraulze (ivriti) Targmna<br />

boris gaponovma.<br />

126. [uavtoro]<br />

[k. gurulis Weduroba]<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 28 ianvari, № 24, gv. 3.<br />

cnoba, rom koba guruli, romelmac samxatvro akademia daamTavra S. miqataZisa da k. merabiSvilis<br />

xelmZRvanelobiT, `amzadebs namuSevrebs monrealis gamofenisaTvis~. iqve, sxva<br />

namuSevrebTan erTad, dabeWdilia `vefxistyaosnis~ `pirveli beWduri gaformeba~ da SoTa<br />

rusTvelis portreti. b.d.<br />

127. [uavtoro]<br />

Стенд Руставели<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 23 Tebervali, № 47.<br />

cnoba, rom saqarTvelos saxelmwifo muzeumSi gaixsna rusTavelis epoqisadmi miZRvnili<br />

gamofena. sxvebTan erTad gamofenilia `vefxistyaosnis~ oTxi xelnaweris fotopirebi,<br />

ierusalimuri da borjomis maxloblad axladaRmoCenili freskebis fotoebi. b.d.<br />

38


128. [uavtoro]<br />

SoTa rusTavelis xsovnis aRsaniSnavad<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 5 marti, № 55, gv. 4; `Заря Востока~, 1967, 5 marti, № 55, gv. 4; `lit. saq.~, 1967,<br />

24 marti, № 13, gv. 4.<br />

sakdesis informaciaSi aRniSnulia, rom TeiranSi iranis sabWoTa kavSirTan kulturuli<br />

urTierTobis sazogadoebaSi gaimarTa saRamo, romelic mieZRvna SoTa rusTavelis dabadebis<br />

800 wlisTavs. moxseneba `vefxistyaosnis~ avtoris cxovrebisa da Semoqmedebis Sesaxeb<br />

gaakeTa cnobilma iranelma <strong>literatura</strong>Tmcodnem da poetma qaxremanma. g. a.<br />

129. [uavtoro]<br />

Цель жизни – служение народу<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1967, 3 marti, № 54, gv. 1.<br />

leninis ordeniT dajildoebasTan dakavSirebiT interviuSi akaki SaniZe aRniSnavs, rom<br />

wina, saiubileo, wels ~vefxistyaosnis~ pirveli tomis gamocemis Semdeg, sadac Sesulia avtoriseuli<br />

teqsti ZiriTadi xelnawerebisa da gamocemebis variantebiTurT, al. baramiZesa<br />

da b. darCiasTan erTad amzadebs meore toms, romelSic saTanado variantebTan erTad Seva<br />

poemis CanarTi strofebi da danarTi epizodebi. b.d.<br />

130. [uavtoro]<br />

pirveli <strong>rusTvelologiuri</strong>...<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 10 marti, № 8, gv. 3.<br />

cnoba, rom Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelologiis kabinetSi gaimarTa<br />

pirveli <strong>rusTvelologiuri</strong> seminari, romelzec al. baramiZem waikiTxa moxseneba `vefxistyaosnis<br />

kompoziciis garSemo~. kamaTSi monawileoba miiRes v. Sadurma, l. menabdem, a. canavam,<br />

i. gigineiSvilma, n. orlovskaiam da sxvebma. maT ilaparakes p. berkovis mecnierul muSaobaze<br />

da mxari dauWires momxsenebels, romelmac kritikulad Seafasa p. berkovis <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

naazrevi. b.d.<br />

131. [uavtoro]<br />

sayuradRebo tradicia...<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 19677 aprili, № 15, gv.4.<br />

Cexoslovakiis gazeT `rude pravo~-Si gamoqveynebul am mcire werilSi Seqebulia msoflios<br />

mSvidobis sabWo, romlis gadawyvetilebiT, msoflios masStabiT aRiniSna rusTvelis<br />

dabadebis 800 wlisTavi. iqve naTqvamia: `didi poetis (rusTvelis _ b.d.) pativsacemad<br />

praRis saqalaqo biblioTekaSi Catarda sazeimo saRamo... saRamos sasiamovno siuprizi iyo<br />

«vefxistyaosnis» axali Cexuri Targmanis (mTargmneli v. Cerni) SesaniSnavi, faqizi<br />

deklamacia i. vondroviCekisa da b. pastorekis mier~. b.d.<br />

132. [uavtoro]<br />

mesame <strong>rusTvelologiuri</strong>....<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 7 maisi, № 16, gv. 3.<br />

avtori gvacnobs Tb. saxelmwifo universitetSi rusTvelologiur seminarze wakiTxul<br />

ivane gigineiSvilis moxsenebas _ `zmnis piris formaTa aRrevis SemTxvevebi «vefxistyaosnis»<br />

Cvenamde moRweul teqstSi~. momxseneblis azriT `vefxistyaosnis~ gamocemebSi<br />

weria da unda Seicvalos formebiT: gmarTebs — marTebs (str. 787), mmarTebs — marTebs (504),<br />

39


gvmarTebs — marTebs (154), gvyavs — gyavs (130), damimZimda — ra umZimda (518), ar iyo, ar, savneblisa<br />

— ar uyo ar savnebeli (278), aRar gawyens — aRar gawyen (888), Sesjerdi — Sevsjerdi (413),<br />

gsmenodes _ hsmenodes (640), mogegebvi — mogvegebe (438), dacamvedra — dacamvedre (383),<br />

Seundobo — Sevundobo (469), momivida/momikida — momekida (585), mimawvine — mimawine (354),<br />

momiyvane — momiyene (892), movkveo — movÃeo (1591). kamaTSi gamosulebma — al. baramiZes, iv. SilakaZem,<br />

S. Rlontma, iv. lolaSvilma, al. WinWaraulma _ `metwil SemTxvevaSi mxari dauWires<br />

moxsenebaSi warmodgenil gasworebebs~. b.d.<br />

133. [uavtoro]<br />

icnobdeT, balet `SoTa rusTavelis avtoria~<br />

(a. Cerepnini TbilisSi)<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 16 maisi, № 112, gv. 3.<br />

134. [uavtoro]<br />

`vefxistyaosnis~ axali inglisuri gamocema<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 26 ivlisi, № 173, gv. 3.<br />

informacia gvacnobs marjori uordropis inglisurad naTargmni `vefxistyaosnis~ axal,<br />

meoTxe, 1966 wlis londonur gamocemas, romelsac `darTuli aqvs sami damateba~: `vefxistyaosnis~<br />

Sesavali strofebis Targmani (n. maris), bibliografiuli SeniSvnebi da saZieblebi. b.d.<br />

135. [uavtoro]<br />

Cveni kulturis megobari<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 29 ivlisi, № 176, gv. 4.<br />

interviuSi i. sikiricki mogviTxrobs, Tu rogor gaecno saqarTvelosa da mis kulturas.<br />

kerZod, aRniSnavs, rom 1959 wels pirvelad Camovida saqarTveloSi, `vefxistyaosans~ gaecno<br />

S. nucubiZiseuli TargmaniT. 1961 wels polonurad gamosca mis mier Targmnili `vefxistyaosnis~<br />

arasruli teqsti, damuSavebuli axalgazrdobisaTvis. Targmnisas didad exmareboda<br />

S. nucubiZe. rusTvelis saiubileod saubrebiT gamodioda poloneTis radiosa da televiziaSi,<br />

Jurnal-gazeTebSi beWdavda werilebsa da narkvevebs saqarTvelosa da rusTvelis<br />

Sesaxeb.<br />

iqve dabeWdilia i. sikirickis suraTi mis meuRlesa da vaJiSvilTan erTad. b.d.<br />

136. [uavtoro]<br />

sasargeblo naSromi<br />

Jur. `niangi~, 1967, № 14, gv. 2.<br />

statia exeba al papavas broSuras `vefxistyaosnis cxovelTa samyaro~ (1966). igi iumoriT<br />

aris dawerili, magram Cans, rom dasaxelebuli naSromi sakmaod vrcel informacias<br />

Seicavs. mag., broSuridan vgebulobT, rom poemaSi moxseniebulia cxovelTa 42 saxeoba, maT<br />

Soris: gareuli ZuZumwovarebis _ 14, Sinauris _ 7, frinvelTa 17 saxeoba, qvewarmavalTagan<br />

_ 3. TiToeuli saxeoba daxasiaTebulia maTi niSan-Tvisebebisa da Cvevebis mixedviT. g. a.<br />

137. [uavtoro]<br />

rusTavelis Zegli tyibulSi<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 17 dekemberi, № 289, gv. 4.<br />

40


138. [uavtoro]<br />

SoTa rusTavelis Zegli moskovSi<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1967, № 1, gv. 7.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom moskovSi,quCa `bolSaia gruzinskaiaze~ aRimarTa moqandake<br />

merab berZeniSvilis mier Seqmnili qandakeba SoTa rusTavelisa. avtoris TqmiT, qandakeba<br />

plastikurad metyveli da msubuqad naZerwia. is gvagrZnobinebs, rom rusTaveli<br />

rogorc warsuls, iseve momavalsac ekuTvnis. g. a.<br />

139. [uavtoro]<br />

“Но пусть безумье будет обоюдно...”<br />

К 100-летию со дня рождения К. Д. Бальмонта<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1967, № 6, gv. 60-61.<br />

saredaqcio miZRvnaSi saubaria im gulTbil da saqmian urTierTobaze, rac akavSirebda<br />

k. balmontsa da qarTvel inteligencias. aRniSnulia, rom balmonti dResac axsovT da afaseben<br />

imisaTvis, rom misi SemoqmedebiTi gmirobiT da farTo propagandistuli moRvaweobiT<br />

rusTavelis Txzuleba gaxda rusuli poeziis kuTvnilebad da nawilad.<br />

saTaurad gatanili winadadeba aRebulia k. balmontis leqsidan, romelic rusTavelis<br />

samSoblos — saqarTvelos eZRvneba. aqve (gv. 61-62) dabeWdilia tician tabiZis werili `balmonti<br />

da saqarTvelo~, romelic gamoqveynebuli iyo 1917 wels gazeTSi `saqarTvelo~, №219.<br />

(werili rusulad Targmnilia g. margvelaSvilis mier). g. a.<br />

140. [uavtoro]<br />

qarTuli poeziis dResaswauli<br />

gaz. `komunisti~, 1967, 1 oqt., gv. 4; `Tbilisi~, 1967, 2 oqt., gv. 3.<br />

141. [uavtoro]<br />

rusTavelis dRe — poeziis dRe<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 29 seqt., gv. 2; 6 oqt., gv. 2.<br />

142. [uavtoro]<br />

Новые докумунты<br />

gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 15 ivlisi, № 139, gv. 3.<br />

dabeWdilia cnoba, rom Tbilisis universitetis profesorma g. Jordaniam leqciaSi isaubra<br />

parizSi qarTvelebTan, maT Soris, rusTvelolog v. nozaZesTan, Sexvedraze. b.d.<br />

143. [uavtoro]<br />

“Шахматная руствелиана” финиширует<br />

gaz. “Веч. Тбилиси”, 1967, 25 ianvari, № 21, gv. 4.<br />

leningradidan TbilisSi Camosuli saWadrako kompozitori, profesori aleqsandre osipis<br />

Ze gorbstmani saubrobs rusTvelis saiubileod saWadrako etiudebSi gamarTul Sejibrebaze,<br />

romlis mTavari msaji TviTon aris. iqve aRniSnavs, rom 1918-1920 wlebSi igi swavlobda<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetze da ikvlevda SoTa<br />

rusTavelis Semoqmedebas. b.d.<br />

41


144. monika uaiti<br />

rubrikiT: msoflio sarbielze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />

kanadis presaSi (`moambe~) gamoqveynebuli statiis qarTul Semoklebul TargmanSi avtori<br />

axasiaTebs XII saukunis evropas, rogorT Savbnel xanas, da mis gverdiT udides Sefasebas<br />

aZlevs saqarTvelos saxelmwifoebriv da kulturul cxovrebas. misi sityvebiT, saqarTvelo<br />

am dros `Tavis oqros xanas qmnida~. bolos wers: `rusTvelis poema msoflios mraval<br />

enazea Targmnili. samwuxarod, inglisur enaze am pomis erTaderTi Targmani arsebobs.<br />

mTargmnels, marjori skot uordrops, ar ucdia leqsad gadmoeca is didi silamaze da musikaloba,<br />

rac am poemas axasiaTebs. man mxolod poemis dawvrilebiTi Sinaarsis gadmotanisa-<br />

Tvis izruna. amis gamo ufaqizesi «vefxistyaosnis» nacvlad uxeSi, tlanqi da maRalfardovani<br />

nawarmoebi miviReT. miuxedvad amisa, mainc iqmneba zogadi warmodgena, rom es aris<br />

udidesi qmnileba da igi marto qarTveli xalxis ki ara, mTeli msoflios memkvidreobaa.<br />

rvaasi wlis winaT igi adamianis sidiades umReroda~. b.d.<br />

145. o. uridia<br />

Teimuraz bagrationi da `vefxistyaosnis~ gamocemis sakiTxi<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia,<br />

muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 29-30.<br />

avtori aRniSnavs: 1826 wels peterburgis sacenzuro komitetSi Teimuraz bagrationma<br />

xelaxali dabeWdvisaTvis waradgina `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli gamocema (K-10), rac<br />

ar ganxorcielebula. Teimuraz bagrationi ver iqneboda «vefxistyyaosnis» 1841 wlis gamocemis<br />

Tanaredaqtori. am gamocemaSi `gamomcemel-redaqtorebs gauTvaliswinebiaT Teimuraz<br />

bagrationis, petre qebaZis, giorgi avaliSivlisa da sxvaTa mier mowodebuli masalebi~. b.d.<br />

146. maqs pol fuSe<br />

rubrikiT: msoflio sarbielze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 17 Tebervali, № 8, gv. 4.<br />

safrangeTis presaSi (`iumanite~) gamoqveynebuli maqs pol fuSes statiis Semoklebuli<br />

qarTuli Targmani (mogvyavs mTlianad):<br />

`...sulac ar aris aucilebeli iyo qarTvelologi, raTa SeigrZno silamaze gasaocari «vefxistyaosnisa»,<br />

brwyinvale lirikuli poemisa, romelic rva saukunis winaT Seqmna didma geniam<br />

— SoTa rusTavelma.<br />

es Zalze momxiblavi, friad rTulsiuJetiani aRmosavluri legendaa, romelsac odnav<br />

Tu miedreba Cveni kurtuazuli romanebi. poemaSi erTdroulad sparsul da neoplatonur gavlenasac<br />

vxvdebiT, magram es odnavadac ver Crdilavs mis saocrad originalur erTianobas.<br />

es aris siyvarulis brwyinvale poema~. b.d.<br />

147. mixeil qvliviZe<br />

`vefxistyaosnis~ dasuraTebani<br />

Tb., 1967, 240 gv.<br />

wignis qvesaTaurebia:<br />

SoTa rusTavelis poema misi dasuraTebis TvalsazrisiT (gv. 5-57).<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerTa dasuraTebani (gv. 58-123).<br />

`vefxistyaosnis~ gamocemaTa dasuraTebani oqtombris revoluciamde (gv. 124-164).<br />

`vefxistyaosnis~ dasuraTebani oqtombris revoluciis Semdeg (gv. 165-231).<br />

damateba _ `vefxistyaosnis~ erTi ucxouri gamocemis Sesaxeb (gv. 232-238).<br />

ix. pirveli (1960 w.) gamocemis anotacia `bibliografiis~ II tomSi № 2787. g. a.<br />

42


148. nikoloz qoiava<br />

Sromis iaraRebi da piradi moxmarebis sagnebi `vefxistyaosanSi~<br />

Tb., 1967, 46 gv.<br />

broSuraSi CamoTvlilia rusTvelis TxzulebaSi dasaxelebuli Sromis iaraRebi: saxnisi,<br />

bade, maxe, mSvildi, isari, grdemli da sxv.<br />

rogorc mklvevari aRniSnavs, ufro mdidaria poemaSi warmodgenili piradi moxmarebis<br />

sagnebis sia; magaliTad, naxsenebia kvebis produqtebi: puri, xorci, Tevzi, mwvadi, kvercxi,<br />

kitri, mwnili, nuSi, narinji, Ciri, yandi, maWari, Rvino, do, zafrana.<br />

poemaSi naxsenebia sxvadasxva tansacmeli: adamianis sqesis, asakis, wodebisa da Tanamdebobis<br />

mixedviT. qalis Casacmelia: yabaCa, juba, ajiRa, ride da sxv; mamakacs Sehferis: kaba,<br />

juba, jubaCa, nabadi, ride, samxre, samklave (`sabami mklavisa~), perangi, xelmandili, sartyeli.<br />

poemaSi dasaxelebulia qsovilebi: xami, lari, atlasi, oqsino, Sardi, stavra, sirma,<br />

zarqaSi, zezi. TvalsaCino adgili uWiravs samxedro saWurvels, esenia: zaradi, muzaradi,<br />

Cabalaxi, jaWvi, javSani, fari, daraki, Subi, xmali; naxsenebia aveji, jam-WurWeli, musikaluri<br />

instrumentebi (na, nobi, Cangi, dafi, qosi...), sportuli nivTebi (burTi, Cogani, nardi...).<br />

naSromis dasasruls avtori aRniSnavs, rom Tavis poemaSi rusTaveli gviCvenebs mxolod<br />

nawils im Sromis iaraRebisa da piradi moxmarebis sagnebisa, romlebic gamoiyeneboda mis<br />

epoqaSi. g. a.<br />

149. dim. qumsiSvili<br />

mijnurobisa da mxatvruli saxis problema `vefxistyaosanSi~<br />

a. puSkinis sax. Tbilisis pedagogiuri institutis Sromebi,<br />

t. 21, 1967, gv. 233-266;<br />

ix. anotacia wignisa `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi~, (1968), № 260.<br />

150. dim. qumsiSvili<br />

rusTavelis poemis rusuli Targmanebis Sesaxeb<br />

a. puSkinis sax. Tbilisis ped. inst. XXXII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, 1967.<br />

ix. wignSi: `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi~, 1968, (anot. № 260).<br />

151. Salva Rlonti<br />

gamoCenili qarTveli mecnieris werilebi `vefxistyaosanze~<br />

Jur. `skola da cxovreba~, 1967, №5, gv. 90-92.<br />

recenzia exeba a. SaniZis wigns `vefxistyaosnis sakiTxebi~ (1966 w.), romelSi Sesul gamokvlevebSi<br />

ganxilulia rusTvelis poemis teqstologiuri, semantikur-etimologiuri da<br />

rusTvelologiis istoriis sakiTxebi.<br />

avtori dadebiTad afasebs wignSi dabeWdil naSromebs, nimuSad moaqvs poemis teqstis<br />

zogierTi adgilis a. SaniZiseuli gasworeba da daaskvnis, rom es wigni `garkveul etaps qmnis<br />

rusTvelologiis mecnierebaSi~. g. a.<br />

43


152. S. Rlonti<br />

fantastikuris mxatvruli funqciisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst. XXVII samecn. sesia, muSaobis gegma da<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 10-11.<br />

mogvyavs ucvlelad:<br />

1. `vefxistyaosani~ gvaocebs realisturi da fantastikuri momentebis imgvari SerwymiT,<br />

romelic mxatvruli ganzogadebis umaRles safexurs gamogvivlens.<br />

2. mxatvruli fantastikis are rusTavelis poemaSi SeuzRudavadaa warmodgenili hiperbolebsa<br />

da alegoriebSi.<br />

3. rusTavelis hiperbolebi warmogvisaxaven gamZafrebul sulier tkivilebs, personaJ-<br />

Ta fizikur silamazes, maTi moqmedebis siswrafes, siuxvesa da didi darbkolebis gadalaxvis<br />

momentebs.<br />

4. `vefxistyaosanSi~ arsebiTad sami alegoria gvaqvs: a) tarielis Sebma devebTan, b) gvelisagan<br />

STanTqmuli mTvare, g) qajebi da qajeTis cixe.<br />

5. rusTveli xalxSi dacul warmodgenebs borot sulze aZlevs simbolur mniSvnelobas,<br />

zogad Sinaarss da am safuZvelze mis bunebasa da arss ufro gasagebsa da naTels xdis.<br />

6. gvelisagan STanTqmuli mTvare warmogvisaxavs mTvaris (nestanis) tragikul beds qajeTis<br />

tyveobaSi.<br />

7. rusTvelis poema sinamdviles mxatvruli ganzogadebis saSualebiT warmogvisaxavs<br />

da ara saganTa da movlenaTa naturalisturi aRweriT, qajeTi da qajebi borotebis simbolizebuli<br />

saxeebia.<br />

8. hiperbolebisa da alegoriebis saSualebiT poeti personaJTa sulsa da yofas, maTs<br />

fiqrebsa da gancdebs, maTs maRal moralur samyaros gasimboloebuli sinamdvilis saxiT<br />

warmogvisaxavs, romlis mxatvrul abstraqcias mkiTxveli mihyavs sinamdvilis movlenaTa<br />

yovelmxriv Semecnebamde. b.d.<br />

153. S. Rlonti<br />

fantastikuris funqciisaTvis `vefxistyaosanSi ~<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1967, № 1, gv. 54-58<br />

(ix. anot. 152).<br />

154. hamid Rulomi<br />

rusTaveli uzbekis gulSia<br />

`rusTavelis dRe~ (saq. mweralTa kavSiris gamgeobis erTdrouli gazeTi), 1967, 30 seqtemberi.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosani~ uzbekurad Targmnes poetebma m. Seix-zadem da mir-<br />

Temirma. es Txzuleba Zalian popularuli gaxda. misi gmirebi arian Rirsni aRtacebisa da<br />

siyvarulisa, Rirsni mibaZvisa. `rusTavelma Tavisi poemiT aago yvelaze ufro myari, yvelaze<br />

ufro saimedo xidi saqarTvelosa da msoflios yvela qveyanas Soris — esaa megobrobisa<br />

da Zmobis xidi. rusTaveli pirvelia, vinc namdvilad gagvacno saqarTvelo~. g. a.<br />

155. r. SamelaSvili<br />

literaturuli kritikis kargi SenaZeni<br />

(s. caiSvilis `literaturuli werilebi~)<br />

gaz. `quTaisi~, 1967, 23 ivnisi, №122, gv. 3.<br />

44


156. akaki SaniZe<br />

[vefxistyaosnis enis sakiTxebi]<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 4 noemb., № 34, gv. 2.<br />

informaciaSi `morigi seminari~ aRniSnulia, rom rusTvelologiur seminarze moxseneba<br />

waikiTxa akad. a. SaniZem. man warmoadgina poemis teqstis ori gasworeba.<br />

I. saiubileo gamocemis 986-e strofSi: `mas mudam Zveli cecxli swvavs...~ `mudam~ arabuli<br />

warmoSobis sityvaa da mxolod erTxel, am konteqstSi gvxvdeba; sxvagan amave mniSvnelobiT<br />

naxmaria `niadag~ an `miwyiv~. mkvlevari varaudobs, rom avtoriseul teqstSi am taep-<br />

Sic miwyiv unda yofiliyo.<br />

II. 784,3 sariTmo sityvaa `eSvdinebis~. misi gageba miRebulia qiziyur kiloSi arsebuli<br />

SinaarsiT: eSvdineba — hguobs, Seiferebs.<br />

a. SaniZis azriT, aq unda yofiliyo ori sityva: eSkiT (eSyiT, eSxiT) dnebis. g. a.<br />

157. g. SaraZe<br />

vaxangiseuli vefxistyaosani rusTvelis kabinetSi<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1967, 27 mais, № 19, gv. 3.<br />

avtori aRwers bukinistur maRaziaSi mis `mier mopovebul~ `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli<br />

gamocemis erT cals, romelic `SeiZina Tbilis saxelmwifo universitetis rusTvelis<br />

kabinetma~. avtoris daskvniT, `is unda warmoadgendes im cals, romelic am (a. SaniZis _ b.d.)<br />

aRwerilobaSi aris aRniSnuli~. b.d.<br />

158. c. CikvaSvili<br />

miRebulia espanuri Targmanic<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 14 ivnisi, № 138, gv. 3.<br />

avtori gvauwyebs, rom Tbilisis saxelmwifo respublikurma biblioTekam Ciles santiagodan<br />

miiRo `vefxistyaosnis~ espanur enaze mTarmgenlis gustavo de la tore botaros werili<br />

da Targmanis gamocema. aRwerilia wignis garegnoba da aRniSnulia, rom mTargmnels, misi<br />

TxovniT, gaegzavna saWiro <strong>literatura</strong>. iqve dabeWdilia mTargmnelis fotoportreti. b.d.<br />

159. mixeil Ciqovani<br />

qarTuli folkloristika oqtombris revoluciis 50 wlisTavze<br />

krebuli - `qarTuli sabWoTa mwerlobis sakiTxebi~, Tb., 1967, gv. 265-312.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ pirveli iubiles periodSi aqtualuri gaxda<br />

SoTa rusTavelis urTierTobis problema xalxur zepirsityvierebasTan. 1936 wels gamoqveynda<br />

mkvlevris naSromi `xalxuri vefxistyaosani~. misi mTavari debuleba iyo, rom<br />

rusTavelis Txzulebas qarTuli folkloruli wanamZRvrebi gaaCnia, rom poetma mxatvrulad<br />

gadaamuSava zepirsityvierebaSi arsebuli siuJeti da motivebi. avtori aRiarebs, rom am azrma<br />

maSin literaturis mkvlevarebSi mxardaWera ver hpova. magram sakiTxi amiT ar moxsnila.<br />

rusTvelologebma k. kekeliZem, S. nucubiZem da a. baramiZem mas specialuri Tavebi dauTmes<br />

TavianT monografiebSi. 1960 wels gamoqveynda i. megreliZis wigni `rusTaveli da folklori~<br />

(rusul enaze), sadac xalxuri `tarieliani~ meorad movlenad aris miCneuli. Tumca i. megreliZe<br />

ar uaryofs rusTavelis mier qarTuli xalxuri zepirsityvierebisa da wes-CveulebaTa<br />

gamoyenebas.<br />

a. baramiZec im daskvnamde mivida, rom rusTaveli kargad icnobda da sargeblobda qarTuli<br />

xalxuri SemoqmedebiTi wyaroebiT, xalxuri miTologiiT. misi TqmiT, rusTavelis Zmadnaficoba<br />

xalxuri Zmadnaficobis tradiciiT ikvebeba.<br />

45


`vefxistyaosnis~ xalxur poeziasTan mimarTebis sakiTxTa wre ufro gaizarda meore<br />

iubiles periodSi (1966 w.) da mxatvruli ostatobis sferosac Seexo, rac aisaxa q. sixaruliZisa<br />

da e. virsalaZis specialur gamokvlevebSi. g. a.<br />

160. SoTa CijavaZe<br />

`vfxistyaosnis~ poetikidan<br />

(`vardis mrefobiT~)<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1967, № 1, gv. 59-60.<br />

mkvlevari aRniSanvs, rom `vardi~ rusTavelis TxzulebaSi pirdapiri mniSvnelobiTac<br />

gvxvdeba (`vardi Slili~, `vardis wyali~, `vardis furcloba~ da sxv.), magram ufro xSirad<br />

— metaforuli SinaarsiT, rodesac is aRniSnavs: 1) Rawvs, 2) bages, 3) pirisaxes, 4) turfa<br />

asuls an Wabuks. gamoyenebulia agreTve mxatvrul SedarebaSi (`piri vardi~, `Rawvi vardi~).<br />

poemaSi aris erTi konteqsti, romelic saWiroebs metaforuli Sinaarsis gaxsnas. `daRrejiT<br />

viyav, ver mpoves verodes vardis mkrefobiT~ (621,3). aRweril situaciaSi `vardis<br />

mkrefoba~ niSnavs adamianis karg gunebaze yofnas. gamoTqmis pirdapiri SinaarsiT gageba ki<br />

striqonis azris damaxinjeba iqneba. poeturi naTqvamis azri esaa: Zlier mowyenili viyav,<br />

xalisian gunebaze myofi verasodes mnaxeso. g. a.<br />

161. a. CxartiSvili<br />

`rusTavelis esTetikuri samyaro~<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, № 5, gv. 187-189.<br />

recenziaSi ganxiluli da Sefasebulia giorgi jiblaZis amave dasaxelebis wigni (Tb.,<br />

1966). avtoris TqmiT, es wigni g. jiblaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> Ziebebis erTgvar Sejamebas<br />

warmoadgens. rusTavelis esTetikuri samyaro monografiaSi sami ZiriTi aspeqtis — sakuTriv<br />

esTetikis, eTikisa da poetikis mxareebiT aris warmodgenili. masSi daxasiaTebulia<br />

rusTavelis `ars poetika~ da esTetikis sxva mniSvnelovani principebi. didi adgili aqvs<br />

daTmobili mxatvruli xerxebis gaanalizebas, rogoricaa: mxatvruli monologebi, dialogebi,<br />

Txrobis manera, epistole, lirikuli pasaJebi da a. S.<br />

rusTavelis eTikis zogadi daxasiaTebisas g. jiblaZe arkvevs iseT kerZo sakiTxebsac,<br />

rogoric aris: adamianisa da sikeTis cnebebi, siyvarulis arseba da gamJRavneba, siyvaruli<br />

da megobroba da sxv. poetikisa da eTikis problemebis kvleva sarecenzio naSromSi rus-<br />

Tavelis umdidresi esTetikuri samyaros mTeli sisruliT gadaSlis amocanas emsaxureba,<br />

amasTan erTad is sruliad damoukidebel mniSvnelobasac inarCunebs. g. a.<br />

162. sargis caiSvili<br />

zogjer TqmiTac daSavdebis<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 31 marti, № 14, gv. 2.<br />

werili warmoadgens mokle recenzias mamia ebraliZis wignze `ras mogviTxrobs `vefxistyaosani~<br />

(Tb., 1966), romelSic prozad gadmocemulia rusTvelis poemis Sinaarsi.<br />

avtori m. ebraliZis wignis zogierT adgils adarebs poemis teqstTan da im daskvnamde<br />

midis, rom prozaulad moTxrobili `vefxistyaosani~ ver akmayofilebs araTu mecnieruli<br />

komentirebisaTvis, aramed popularuli TxrobisTvis wayenebul elementarul moTxovnebsac.<br />

m. ebraliZe ver morevia poemis teqstis rTul adgilebs da imave saxiT, leqsad gadmoutania<br />

isini (daaxloebiT, poemis erTi meoTxedi), TviT Txroba ki mxatvrulad da stilisturad<br />

dabal donezea Sesrulebuli. c. e.<br />

46


163. sargis caiSvili<br />

`vefxistyaosnis~ pirveli leqsikografebi<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis<br />

institutis, SoTa rusTavelis sax. baTumis pedagogiuri institutis da <strong>literatura</strong>Tmcodneobis<br />

respublikuri sakoordinacio sabWos II samecniero sesia, [Tezisebi], Tb., 1967, gv. 27- 28.<br />

sakiTxis istoriis mimoxilvis Semdeg aRniSnulia, rom, rogorc a. SaniZe miuTiTebda,<br />

`sulxan-sabas leqsikons, marTlac, mouxdenia garkveuli gavlena vaxtangis komentarebze,<br />

magram Semdeg, vaxtangis komentarebis gamoqveynebis droidan (1712 w.), sulxan-saba mimar-<br />

Tavs vaxtangis naSroms da Tavisi leqsikonis saboloo redaqciebSi rigi rusTveluri sityvis<br />

ganmartebisas TviT eyrdnoba aRniSnul komentarebs~.<br />

me-18 da momdevno saukuneebSi poemis xelnawerebSi Cndeba specialuri `leqsikonebi~,<br />

romelTa `umTavresi wyaro vaxtangis komentarebia~, Tumca garkvel SemTxvevebSi sulxansabas<br />

leqsikonicaa gamoyenebuli. A-855 nusxaSi vaxtangisa da sabas leqsikonebis gamoyenebasTan<br />

erTad damoukdebeli ganmartebebicaa mocemuli. poemis `xelnawerebze darTuli<br />

rigi leqsikoni (mag. petre laraZiseuli... artanrujuli nusxebi da sxv.) uSualod momdinareobs...<br />

A-855 xelnaweridan~. `vefxistyaosnis~ leqsikis SeswavlaSi axal etaps qmnis Teimuraz<br />

bagrationi. b.d.<br />

164. vl. comaia<br />

mniSvnelovani wvlili rusTvelologiaSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 4 agv., № 31, gv. 2.<br />

avtori ganixilavs vladimer norakiZis wigns `adamianobis idea `vefxistyaosanSi~ (Tb.,<br />

1966).<br />

recenziaSi aRniSnulia, rom wigni gviCvenebs adamianis fsiqologiis rusTveliseul<br />

Rrma codnas. masSi safuZvlianad aris garkveuli sakiTxi, Tu rogor esmis poets suli, guli,<br />

cnoba, sibrZne. mkvlevari gviCvenebs am sakiTxebis Taobaze rusTavelis Tvalsazrisis progresulobas.<br />

wignis meore nawilSi ganxilulia poemis gmirebis xasiaTebi. fsiqologiuri analizis<br />

Sedegad mkvlevari midis im daskvnamde, rom es personaJebi xasiaTis ZiriTadi niSan-Tvisebebis,<br />

misi struqturis mxriv ar gansxvavdebian erTmaneTisagan. isini mTliani, harmoniuli<br />

xasiaTis adamianebi arian. poemis siuJetis ganviTarebas ar gansazRvravs brZola `borotsa<br />

da keTil~ xasiaTebs Soris, rogorc es xSirad mocemulia sagmiro eposSi. poemaSi wamyvania<br />

ideis logika.<br />

recenzenti wers, rom vl. norakiZes SeuZleblad miaCnia rusTavelis mowyveta qristianuli<br />

samyarosagan, radgan misi renesansuli ideebi amoizarda qristianuli sulieri kulturidan.<br />

g. a.<br />

165. SoTa ZiZiguri<br />

akaki SaniZe<br />

(dabadebis 80 wlis Sesrulebis gamo)<br />

Jur. `mnaTobi~, 1967, № 6, gv. 168-174.<br />

akad. a. SaniZis mecnieruli moRvaweobis zogadi Sefasebisas avtori aRniSnavs, rom mecnieris<br />

sakvlevaZiebo TematikaSi erT-erTi centraluri adgili ukavia SoTa rusTavelis<br />

`vefxistyaosans~, misi teqstis kritikulad dadgenas, Seryvnili adgilebis gamarTvasa da<br />

zrunvas poemis mecnieruli gamocemisaTvis. gasul wels gamosuli misi wigni `vefxistyaosnis<br />

sakiTxebi~ pirveli naSromia, sadac mocemulia rusTavelis enis calkeuli sakiTxebis<br />

Rrma analizi. g. a.<br />

47


166. giorgi wereTeli<br />

vefxistyaosnis ~sevdisa mufaraxi~<br />

kreb. `orioni~, miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi, Tb., 1967, gv. 318-326.<br />

gamoTqma `sevdisa mufaraxi~ poemaSi orjer gvxvdeba (str. №№ 108, 894). rogorc teqstidan<br />

Cans, mufaraxi sevdis gamaqarvebeli raRac saSualebaa. TviT sityva sevda arabul<br />

enaSi `Savs~ niSnavs, qarTulSi ki mwuxarebis, dardis, kaeSanis sinonimia.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom `mufaraxi~ momdinareobs arabuli mufarrih-idan. es sityva<br />

warmodgeba zmnisagan fariha _ `uxaroda, gaxarebuli iyo, mxiaruli~. mufarrih aris `gamxarebeli~.<br />

es sityva ixmareba agreTve rogorc botanikuri termini, hqvia erT mcenares (qar-<br />

Tulad — futkris moli, barambo), romlisganac amzadeben melanqoliisa da gulis daavadebis<br />

samkurnalo majuns (nayens).<br />

g. wereTels miaCnia, rom rusTvels kargad esmoda am teqnikuri terminis mniSvneloba,<br />

magram `vefxistyaosanSi~ `sevdisa mufaraxi~ erTgan gadataniTi mniSvnelobiT aris naxmari<br />

— is avTandilis epiTetia (894,1); 108-e strofSi ki — pirdapiri mniSvnelobiT: `momqarvebeli<br />

sevdisa, marT viTa mufaraxia~. g. a.<br />

167. al. WinWarauli<br />

vicinoT Tu vitiroT?<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1967, 9 ivnisi, gv. 2.<br />

recenzia exeba mix. maxaTaZis wigns `rusTvelologiis sakiTxebi~, Tb., 1966. aRniSnulia,<br />

rom krebuli sxvadasxva Tematikis narkvevebisagan Sedgeba (`erovnuli ideebi~, `samxedro<br />

xelovneba~, `medicina~, `nadiroba~ da sxv.). avtoris msjelobis stilis saCveneblad recenzenti<br />

imowmebs nawyvetebs wignidan, sadac aris arafrismomcemi CamoTvla adamianis sxeulis<br />

nawilebisa, tramvuli dazianebis da qronikul sneulebaTa, adamianis sikvdilis sxvadasxva<br />

mizezisa da a. S.<br />

recenzenti miuTiTebs, rom mkvlevars arasworad esmis `vefxistyaosanSi~ xmarebuli<br />

terminebi: `wyluli~ (`wylulsa dana vera hkurnebs...~), `sena~ (`aw saxlad mmarTebs senebi~),<br />

`samzod~ (`laSqarni samzod awvivnes~), `gamyofni~ (~ar amovhkrefdi gamyofTa~), `Tvalis dayofa~<br />

(`dauyvna Tvalni elvaman...~), ~azaveri~ da sxv.<br />

recenzentis TqmiT, m. maxaTaZis wignSi `aris zogi sayuradRebo mosazreba, magram mkiTxvels<br />

uWirs aseTi primitiuli msjelobiT gatelini wignidan pozitiuris gamoyofa~. b.d.<br />

168 . al. WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikidan (`Weri~)<br />

moxseneba saq. mecn. akad. enaTmecnierebis inst. XXIII samecn. sesiaze 1967 w. 27 ivniss.<br />

moxsenebaTa Tezisebi, gv. 15 (mogvyavs mTlianad).<br />

1. qarTuli enis dialeqtebSi (fSauri, xevsuruli, mTiulur-gudamayruli, moxeuri,<br />

aWaruli...) Weri moWrili, mrgvali, daumuSavebeli, wvrili xea.<br />

2. etimologiurad Weri Wra _ zmnas ukavSirdeba, nazmnari saxelia (v-Wer... Wer-i).<br />

3. Weris dRevandeli, sayovelTaod cnobili mniSvneloba (`sarTuli~, потолок) meoreulia.<br />

4. Zveli qarTuli enis ZeglebSi sityva Weri saerTod ver davadastureT. es sityva pirvelad<br />

`vefxistyaosanSi~ gvxvdeba (strofebi 1009,4 da 1342,2). igi orSemadgenliani metaforis<br />

nawilia _ `giSris Weri~. `giSris Weri~ metaforulad wamwamebs niSnavs (Sdr. `giSris tevri~,<br />

`giSris sari~, `giSris saye~, `giSris wneli~, `giSris dana~, `giSris Subi~, `giSris xe~, `giSris<br />

Rari~, `giSris sati~... agreTve wamwamebis mniSvnelobiT).<br />

5. amrigad, `vefxistyaosanSi~ Weris is mniSvneloba dasturdeba, rac mas dRes qarTuli<br />

enis dialeqtebSi aqvs.<br />

amisdakvalad, mcdaria `vefxistyaosnis~ Weris tradiciuli gageba (потолок) da zemoaRniSnuli<br />

strofebis Sinaarsis dRemde miRebuli interpretacia. b.d.<br />

48


169. al WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikidan<br />

`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi,<br />

Tb., 1967, gv. 327-332.<br />

avtori exeba 607-e strofSi xmarebul sityvas `Semomxvdis~: `vinca mdevdis, ver Semomxvdis,<br />

mivubrundi, mivabrunve~ (1966 w. SaniZe-baramiZis gamocema). mkvlevris azriT, jobda,<br />

rom wyvetilis forma yofiliyo. magram ufro mTavaria misi Sinaarsi. xelnawerTa umravlesobaSi<br />

ikiTxeba: `Semamxda~ an `Semomxda~. sayuradReboa is faqti, rom Sexvedris aRsaniSnavad<br />

`vefxistyaosanSi~ gvaqvs `Seyra~, `SemTxveva~ (mTxveva, mimTxveva), `Semoxvdoma~ ki<br />

me-17-18 saukuneebSi ixmareboda win Sexvedris mniSvnelobiT. es mniSvneloba ar Seefereba<br />

poemis sadavo adgils. aq igulisxmeba: axlos misvla, zed misvla (samtrod), rasac `vefxistyaosanSi~<br />

da misi epoqis ZeglebSi gamoxatavs `zed SeÃdoma~ (niSnavs samtrod zed misvlas,<br />

mivardnas, mixdomas, Setevas).<br />

avtoris daskvniT, aRniSnuli striqoni unda ikiTxebodes ase. `vinca mdevda, ver Semomxda,<br />

mivubrundi, mivabrunve~. g. a.<br />

170. SoTa xanTaZe, grigol margiani<br />

`vefxistyaosnis~ avtoris vinaobisaTvis<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1967, 5 maisi.<br />

avtorebi gvacnoben prokofi ratianis moxsenebis _ `vefxistyaosnis~ avtoris vinaobisaTvis~<br />

_ Sinaarss.<br />

p. ratianma wamoayens axali mosazreba SoTa rusTavelis vinaobis Sesaxeb, rac imaSi mdgomareobs,<br />

rom poemis avtori iyo sasuliero piri (episkoposis an mTavarepiskoposis xarisxiT),<br />

romelsac garkveul dros eWira rusTavis eparqiis mRvdelmTavris Tanamdeboba da<br />

amitom iwodeboda rusTvelad.<br />

ramdenadac saqarTveloSi istoriulad arsebobdnen sasuliero pirni zedwodebiT `rusTveli~,<br />

avtoris azriT, SeuZlebelia amave dros arsebuliyo saero gvar-wodeba `rusTveli~,<br />

radgan eseni sxvadasxva Sinaarsis cnebebia da maTi damTxveva gamoricxulia.<br />

p. ratians miaCnia, rom merve strofSi termini `xeloba~ (`me, rusTveli xelobiTa~...) niSnavs<br />

sasuliero piris Tanamdebobas. misi azriT, poeti gvicxadebs: me TanamdebobiT rusTveli,<br />

e. i. rusTavis eparqiis mRvdelmTavari varo. g. a.<br />

171. e. xinTibiZe<br />

avTandilis `Zalni zecierni~<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetis XI samecniero sesia,<br />

muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1967, gv. 30-31.<br />

avtori uaryofs Sexedulebas, rom `vefxistyaosnis~ `Zalni zecierni~ angelozebia. misi<br />

gamokvleviT, `avTandilis Zalni zecierni astrologiuri cTomilebi, mnaTobebia~. es Sexeduleba<br />

`aris monoTeisturi Teologiis Serwyma astrologiasTan; es aris astraluri Tvalsazrisi,<br />

aRiarebuli neoplatonikosTa da qristianuli Teologiis garkveul mimarTulebaTa<br />

mier~. b.d.<br />

172. sol. xuciSvili<br />

SoTa rusTveli da misi poema iakob gogebaSvilis naazrevSi<br />

`orioni~, krebuli miZRvnili a. SaniZis dabadebis 80 wlisTavisadmi, Tb., 1967, gv. 357-361.<br />

avtori wers: i. gogebaSvilis azriT, SoTa rusTveli aris warmomadgeneli da gamomxatveli<br />

qarTveli eris gonebis Zalisa, Semoqmedebisa, geniosobisa. i. gogebaSvils mecnieruli<br />

49


TvalsazrisiT ar ukvlevia `vefxistyaosani~, igi im codnis safuZvelze idga, rac maSin iyo<br />

cnobili rusTvelologiaSi. magram igi iyo daraji SoTas originaluri niWisa, romlis wyalobiT<br />

poetma maRalmxatvrulad asaxa Tavisi drois socialur-politikuri pirobebi da adamianebi.<br />

i. gogebaSvilisTvis `vefxistyaosani~ iyo erovnulobis mtkice burji, uryevi dasayrdeni<br />

xalxis momavali cxovrebisa da ganviTarebisa. g. a.<br />

173. dim. janeliZe<br />

rusTaveli da saxioba<br />

Tb., 1967, 224 gv.<br />

wigni ori nawilisagan Sedgeba. pirvel nawilSi _ `rusTvelologiur-TeatrmcodneobiTi<br />

Ziebani~ (gv. 13-70) — ganxilulia `vefxistyaosanSi~ aRwerili saxioba-sanaxaobani da<br />

maTi aRmniSvneli terminebi: TamaSa, TamaSoba, mRera, samRereli, mutribi, mgosani, momRerali,<br />

gancxroma, aSikoba, saaSiko, laRoba, salaRobo da sxv.<br />

meore nawilSi _ `Teatri da saxioba rusTavelis epoqaSi~ (gv. 71-218) avtori cdilobs<br />

warmogvidginos rusTavelis epoqis Teatralur-sanaxaobrivi kulturis suraTi. daxasiaTebulia<br />

sasaxlis karis saxioba, pantomimuri warmodgenebi, cekvis xelovneba, muSaiToba (jambazoba)<br />

da sxva misTanani.<br />

narkvevi `vefxistyaosnis adrindeli damsuraTebeli~ (gv. 221-222) eZRvneba imereTis<br />

mefis mdivans, poemis erT-erT gadamwers mamuka TavaqaraSvils. d. janeliZe xelnawerSi arsebul<br />

miniaturebs mamukas daxatulad miiCnevs. g. a.<br />

174. m. jayeli<br />

genialuri mgosnis esTetikuri samyaro<br />

gaz. `Tbilsi~, 1967, 17 ianv., № 14, gv. 3.<br />

recenzia eZRvneba g. jiblaZis wigns `rusTavelis esTetikuri samyaro~ (Tb., 1966). avtoris<br />

TqmiT, monografiaSi kargad aris garCeuli rusTavelis esTetikisa da eTikis kardinaluri<br />

sakiTxebi: sibrZne, silamaze, siyvaruli, poeturi xelovneba, adamianisa da sikeTis cnebebi,<br />

megobroba, patriotizmi, mrisxanebis grZnoba, axalgazrdobis aRzrdis meTodebi da<br />

sxv.<br />

recenzentis TqmiT, g. jiblaZis axali naSromi <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis mniSvnelovani<br />

SenaZenia. g. a.<br />

175. m. jayeli<br />

rusTvelologiur naSromTa krebuli<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 13 ivlisi, № 163, gv. 3.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom Tbilisis universitetis gamomcelobaSi daibeWda iustine<br />

abulaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebis krebuli. gamokvlevebi da werilebi Sekriba<br />

da gamosacemad moamzada ioseb megreliZem (ix. antoacia № 5). g. a.<br />

176. m. jayeli [m. mamulaSvili]<br />

geniosis xsovnis ukvdavsayofad<br />

(rusTavelis kabineti saxelmwifo universitetSi)<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 18 ivlisi, № 167, gv. 3.<br />

avtori aRwers Tbilisis saxelmwifo universitetSi Seqmnil SoTa rusTavelis kabinets,<br />

gamofenil eqsponatebs, iq dacul rusTvelologiur masalebs (`vefxistyaosnis~ gamocemebs<br />

qarTul da ucxour enebze, mTargmnelTa werilebs), agreTve, iq mimdinare mecnierul mu-<br />

Saobas. b. d.<br />

50


177. m. jayeli<br />

rusTvelologiis SenaZeni<br />

gaz. `Tbilisi~, 1967, 13dek., № 189, gv. 3.<br />

informacia exeba l. menabdis wignis _ `vefxistyaosani~ da saqarTvelos erovnul-gama-<br />

Tavisuflebeli moZraobis moRvaweni~ _ gamosvlas (ix. anotacia № 90).<br />

178. giorgi jiblaZe<br />

qarTvelologiis siamaye<br />

kreb. `orioni~, eZRvneba akad. a. SeniZes dabadebis 80 wlisTavze, Tb., 1967, gv. 364-166.<br />

avtori wers: akaki SaniZis mTeli wigni `vefxistyaosnis sakiTxebi~ originaluria, yvelgan<br />

axali azri moaqvs da dRemde sul ucnob hipoTezebs gvTavazobs. arkvevs rusTvelologiis<br />

calkeul sakiTxebs, Tu poemis teqstis dadgenis problematikas, a. SaniZe yvelgan<br />

gvevlineba dakvirvebul, Rrmad mcodne qarTvelologad. mas ar uyvars faqtebis, damamtkicebeli<br />

sabuTebis gareSe Teoriebisa da hipoTezebis wamoyeneba. g. a.<br />

1968 weli<br />

179. v. abaSmaZe<br />

SoTa rusTavelis politikuri moZRvreba<br />

Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 125, 1968, gv. 339-363, ix. aqve, anot. № 4.<br />

180. n. abesaZe<br />

`larulisa~ da `orxaulis~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

`SoTa rusTaveli~, saq. ist., arq., eTn. da folk. samecn. sazogadoebis krebuli, 1968, gv. 108-115.<br />

gamokvleva exeba 461-e strofis mesame taeps: `arca larulad hgeboda mas qseli, ar orxaulad~.<br />

avtori uaryofs p. guguSvilis ganmartebas, romelsac lari miaCnia qselad (sigrZis<br />

Zafad), xolo orxauli ganis Zafad, narTad (misaqselad). avtori sabas, vaxuSti bagrationis<br />

ganmartebaTa da xalxSi daculi terminebis safuZvelze adgens, rom `laruli~ da `orxauli~<br />

aRniSnavs sxvadasxva saxis qsovilebs. laruli aris horizontalur saqsov (dgim-savarcxlian)<br />

dazgaze moqsovili _ Salis, abreSumis an selis qsovili; orxauli ki vertikalur<br />

dazgaze moqsovili xaliCisnairi qsovili.<br />

orxao da orxauli SeiZleba niSnavdes ormxriv xaoians, orpirad gakeTebul xaliCasac,<br />

rogorc miaCniaT n. mars da m. berZeniSvils. g. a.<br />

181. andro abramiSvili<br />

vaxtangiseuli `vefxistyaosnis~ me-19 cali da<br />

grigol batoniSvilis marginaliebi<br />

wignSi: a. abramiSvili, literaturuli werilebi, Tb., 1968, gv. 8-31.<br />

avtori wers: a. SaniZis cnobiT, pirveli beWduri gamocemidan Cvenamde moRweulia 19<br />

cali. maTgan 18 aRwerili aqvs a. SaniZes. masve 1915-16 wlebSi peterburgSi unaxavs me-19 cali,<br />

magram 1936 wels mas veRar miagno.<br />

51


a. abramiSvili aRniSnavs, rom es egzemplari ekuTvnoda giorgi XII-is Zis, ioane batoni-<br />

Svilis wignsacavs, romelic 1880 w. SeiZina saltikov-SCedrinis sax. leningradis sajaro<br />

biblioTekam da amJamadac iq inaxeba. narkvevSi mocemulia poemis am calis vrceli aRweriloba.<br />

g. a.<br />

182. mixeil alaviZe<br />

SoTa rusTaveli da maqsime aRmsarebeli<br />

kreb. `SoTa rusTaveli~, saq. mecn. akademia, istoriis, arqeologiis,<br />

eTnografiis da folk. samecn. sazogadoeba, Tb., 1968, gv. 66-78.<br />

narkvevis pirvel nawilSi avtori ganixilavs mkvlevarebis mosazrebebs imis Taobaze,<br />

Tu ierusalimis jvaris moansterSi rusTvelis suraTi ratom aris daxatuli ioane damaskelisa<br />

da maqsime aRmsareblis freskebTan. cnobilia, rom i. damaskeli da maqs. aRmsarebeli<br />

Sua saukuneebis udidesi saeklesio moRvaweni arian. i. damaskelis Sroma `wyaro codnisa~ samjer<br />

iyo gadmoTargmnili qarTulad. maqsime aRmsarebeli ebrZoda monoTelitobas berZnul<br />

marTlmadideblur eklesiaSi. man Seqmna spekulaciur-mistikuri mimarTuleba, romelic<br />

did gavlenas axdenda saSualo saukuneTa msoflmxedvelobasa da azrovnebaze (k. kekeliZe).<br />

bizantiis xelisuflebam maqs. aRmsarebeli da misi ori mowafe gandevna qveynidan da<br />

gadaasaxla lazeTSi 662 wels.<br />

mkvlevari cdilobs daadginos im cixesimargis adgilmdebareoba, romelic `sqimarad~<br />

iwodeba berZnul wyaroebSi, sadac sicocxlis bolo wlebi gaatara maqsimem da sadac aResrula<br />

wamebis Semdeg. avtoris TqmiT, yvelaze sando Cans vaxuSti bagrationis cnoba, rom<br />

leCxumSi , muris cixesTan aris monasteri maqsime aRmsareblis saxelobisa, sadac igia damarxuli.<br />

qarTulma eklesiam maqsime wmindanad aRiara. misi xsenebis dReebia 21 ianvari da 13<br />

agvisto. cageris axlos, e. w. `maqsimes saflavTan~ aRdgomis kviris xuTSabaTs tardeboda locva<br />

maqsimes saxelze da purisWama.<br />

m. alaviZe sarwmunod miiCnevs, rom SoTa rusTavelma icoda maqsimes Tavgadasavali,<br />

ideurad axlos iyo mis msoflmxedvelobasTan da amdenad bunebrivad unda CaiTvalos SoTas<br />

suraTis moTavseba dasaxelebul wmindanTa freskebTan. g. a.<br />

183. Нодар Алания<br />

К сведения 104.749 читателей<br />

(“Фрески” Н. Микава и комментарии к ним)<br />

gaz. “Заря Востока”, 1968, 12.V, № 109, gv. 4.<br />

avtori wers, rom 1967 wels moskovSi 104.749 tiraJiT daibeWda n. miqavas wigni `freskebi~,<br />

Semdgari sami novelisagan, romlebic eZRvneba SoTa rusTavels, al. WavWavaZesa da l. gudiaSvils.<br />

qarTuli literaturis institutSi movida moskoveli mkiTxvelis fizikos s. i. tulkesis<br />

gamoxmaureba am wignze. igi aRSfoTebulia am wignis SinaarsiT, kerZod imiT, rac rus-<br />

Tavelis Sesaxeb waikiTxa. misi sityviT, mwerali fantaziiT Txzavs ararsebul faqtebsa da<br />

movlenebs, banalurad da uxamsad aRwers rusTavelisa da Tamar mefis urTierTobas.<br />

n. alania wers, rom msgavsi gayalbeba saqarTvelos istoriul-kulturuli cxovrebisa<br />

n. miqavasgan pirveli SemTxveva araa; 1961 wels man moskovSi gamosca wigni `saqarTvelos Svilebi~,<br />

sadac aseTive gamogonili da Seuracxmyofeli ambebi iyo aRwerili S. rusTavelisa da<br />

sxvebis Sesaxeb. masze vrceli recenzia gamoaqveyna i. bogomolovma (`Вопт. Литературы~, 1962,<br />

№ 6).<br />

n. alanias samwuxarod miaCnia, rom redaqtorebi da gamomcemlebi xels uwyoben aseTi mdare<br />

da banaluri `literaturis~ publikacias. g. a.<br />

52


184. m. aleqsiSvili<br />

rusTveli da antikuroba<br />

Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, Tb., 1968, gv. 251-269.<br />

avtors surs gaarkvios, Tu rogoria antikuri kulturis eqo SoTa rusTvelis SemoqmedebaSi.<br />

igi ganixilavs rwmenis, RmerTis, bedisa da gangebis sakiTxebs antikuri epoqis moazrovneebTan<br />

da rusTvelTan.<br />

sayuradReboa `vefxistyaosanSi~ mocemuli azrebi samyaros agebulebaze, romlebic heliocentrul<br />

Tvalsazriss gulisxmobs da rac zogierT mkvlevars anaqronizmad miaCnia.<br />

m. aleqsiSvils mohyavs faqtobrivi masala imis Sesaxeb, rom samyaros heliocentrul<br />

agebulebas sxvadasxva agumentebiT amtkicebdnen: aristarqe samoseli (320-250 ww.), arqimedi<br />

(287-212 ww.), erastosTene kireneli (275-195 ww.), hiparqosi (160-125 ww.). maT Tumca yvelaferi<br />

zustad ver gaiangariSes, magram mTavaria is, rom heliocentrizms misces dasabami. es kacobriobis<br />

erT-erTi udidesi aRmoCena iyo, ris Sesaxebac, igulismxeba, rusTvelmac icoda. g. a.<br />

185. vl. alfeniZe<br />

qarTuli mwerloba maieris enciklopediur erTtomeulSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 15 marti, №11, gv. 2.<br />

avtori wers: ienis (gdr) universitetis profesoris hari iungeris redaqciiT laifcigis<br />

bibliografiulma institutma 1967 wels gamosca enciklopediuri erTtomeuli `sab-<br />

WoTa kavSiris xalxTa <strong>literatura</strong>...~. masSi dabeWdilia statia `qarTuli <strong>literatura</strong>~, romelSic<br />

mocemulia qarTuli mwerlobis zogadi mimoxilva uZvelesi droidan meoce saukunis<br />

CaTvliT. narkvevis avtoria laifcigeli doqtori g. varmi. leqsikonSi kidev aris 15 mcire<br />

statia, romlebic eZRvneba calkeul mwerlebs: S. rusTavels, d. guramiSvils, n. baraTaSvils<br />

da a. S.<br />

qarTuli mwerloba aseTi farTo panoramiT pirvelad warsdga germaneli mkiTxvelis winaSe.<br />

leqsikonSi `vefxistyaosani~ Sefasebulia rogorc msoflio renesansis diadi qmnileba.<br />

naxsenebia petre iberielisa da ioane petriwis Rvawli qarTuli naazrevis ganviTarebaSi da<br />

`vefxistyaosnis~ SeqmnisaTvis niadagis momzadebaSi. g. a.<br />

186. Salva amiranaSvili<br />

vefxistyaosani Zvel qarTul xelovnebaSi, Tb., 1968, 62 gv.<br />

wigni Sedgeba Sesavlisa (gv. 5-17) da ori Tavisagan.<br />

I T. `vefxistyaosnis~ ilustraciebi Zvel qarTul mxatvrobaSi (gv. 17-35). poemis<br />

Cvenamde moRweuli uZvelesi xelnawerebi XVII saukunisaa. igulisxmeba, rom amave periodisaa<br />

maTi mxatvruli gaformeba da dasuraTeba. avtori wers: poemis miniaturebis analizi gvafiqrebinebs,<br />

rom calkeul SemTxvevebSi adgili hqonda ufro Zvel periodSi Sesrulebuli<br />

uwindeli originalebis ganmeorebas.<br />

miniaturebis yvelaze didi raodenoba S-5006 xelnawerSia, sul 87. amaTgan 10 calke inaxeba.<br />

Sesrulebis stilisa da teqnikis mxriv miniaturebi or ZiriTad jgufad iyofa; pirveli<br />

24 miniatura faqizad da didi teqnikuri ostatobiTaa Sesrulebuli. meore jgufi teqnikurad<br />

bevrad ufro sustia (gv. 21).<br />

29-e gverdze mkvlevari msjelobs H-2074 nusxis bordiurebis gaformebasa da mis sam<br />

miniaturaze. 30-34-e gverdebze saubaria H-599 (1646 w.) nusxis miniaturebze. maT damxatavad<br />

mkvlevari kaligraf mamuka TavaqaraSvils miiCnevs.<br />

II T. SoTa rusTavelis portretuli gamosaxuleba Zvel qarTul xelovnebaSi (gv. 35-59).<br />

daxasiaTebulia rusTvelis Cvenamde moRweuli sami suraTi: 1) ierusalimis jvaris monasterSi<br />

arsebuli freska; 2) H-599 nusxaSi daculi kompozicia (levan II dadiani, mamuka mdivani<br />

da rusTveli); 3) saq. xelovnebis muzeumSi arsebuli suraTi calke furcelze, amoRebuli<br />

e. w. `zazaseuli~ xelnaweridan.<br />

wigns erTvis miniaturebis feradi fotopirebi. g. a.<br />

53


187. i. andriaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ erTi sityvis ganmartebisaTvis<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, 23 noemberi.<br />

avtoris mizania `Cavakarabake~ sityvis Sinaarsis garkveva taepSi: `karvis kalTa Caxlar-<br />

Tuli CavWer, Cavakarabake~ (551,1). igi wers, rom mis amosavlad Tvlian saxels `qarabaki~ an<br />

`karabaki~, rac miCneulia nakafad an wnelis Robed.<br />

i. andriaSvilis azriT, `kar-abi~ aris igive, rac karis CarCo, anu karis abmis adgili.<br />

qegl-Si karabani (kuTx. imer.) niSnavs karis adgils, zRurbls. andriaSvili Tvlis, rom<br />

`karaba~ da `karabani~ orive karis asabmeli adgilia, mxolod, pirveli _ calfa karisa, meore<br />

— orfa karisa (karebisa). `maSin mcire zomis calfa karis CarCos — karabis aRmniSvnelad<br />

S. rusTavels, sruliad bunebrivia, SeeZlo `karabaki~ exmara. raki `karabaki~ mcire karis<br />

adgili unda iyos, maSin `Cakabarakeba~ SeiZleba gavigoT rogorc karabakis gakeTeba, e. i.<br />

tarielis naTqvami: `karvis kalTa CaxlarTuli CavWer, Cavakarabake~, unda niSnavdes, rom karvis<br />

kalTa, romelic CaxlarTuli, anu cudad Cabmuli iyo, xmliT CavWeri ise, rom mcire karis<br />

adgili, CarCosnairi Sesasvleli gavakeTeo. T. t.<br />

188. lia andRulaZe<br />

vefxistyaosnis revoluciamdeli rusi mTargmnelebi<br />

`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~, kreb. III, Tb., 1968, gv. 104-188.<br />

avtori warmogvidgens `vefxistyaosnis~ ruseTis sazogadoebriobisaTvis gacnobis istorias<br />

da mis irgvliv Seqmnili literaturis vrcel mimoxilvas. igi aRniSnavs, rom qarTulrusuli<br />

literaturuli urTierTobis kera peterburgSi XIX s-is dasawyisSi ufro gaZlierda<br />

mas Semdeg, rodesac iq erekle II-is mravalricxovani da ganaTlebuli STamomavloba<br />

Cavida. maTTan urTierTobis Sedegad Seiqmna saqarTvelos Sesaxeb dawerili erT-erTi pirveli<br />

wigni kievis mitropolitis evgeni bolxovitinovisa, romelic 1802 gamoica peterburgSi.<br />

es aris pirveli araqarTuli wigni, romelSic rusTveli naxsenebia genios poetad.<br />

wigni iTargmna frangul da germanul enebze da didi gavlena moaxdina ucxoeTSi rusTvelis<br />

Sesaxeb dadebiTi azris SemuSavebaze.<br />

narkvevSi saubaria sol. dodaSvilis, niko CubinaSvilis, poloneli orientalistis al.<br />

xoZkos, a.n. muraviovis, p.s. soloviovis, mari broses, T. bagrationis da sxvaTa Rvawlze qar-<br />

Tuli kulturisa da mwerlobis Seswavlisa da popularizaciis saqmeSi.<br />

rogorc mkvlevari wers, 1845 wels daibeWda `vefxistyaosnis~ 142 strofis poeturi<br />

Targmani rusul enaze. mTargmneli iyo naklebad cnobili poeti ipolit bartdinski. misi STamagonebelni<br />

da konsultantebi yofilan daviT CubinaSvili da grigol levanis Ze dadiani.<br />

meore piri, romelmac rusTvelis poemis leqsad Targmna scada, iyo qarTveli mwerali<br />

da Jurnalisti ivane evlaxovi (evlaxiSvili). misi Targmani, 84-97 strofebisa, daibeWda 1846<br />

wels gazeT `Кавказ~-Si. es Targmani pirvelTan SedarebiT ufro susti iyo da Tanamedroveebma<br />

is warumatebel cdad CaTvales. i. evlaxovi 80-ian wlebSi kvalv Sesdgomia `vefxistyaosnis~<br />

Targmnas. es namuSevari ar gamoqveynebula da aqamde dakargulad iTvleba. g. a.<br />

189. m. arabuli [mixeil mamulaSvili]<br />

rusTavelis poeturi xelovneba<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, 21 seqtemberi, № 223, gv. 3.<br />

avtori mimoixilavs d. qumsiSvilis wigns `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />

sakiTxi~ da iwonebs mas. gamoTqvams ramdenime SeniSvnas: moZvelebulad da miuReblad miiCnevs<br />

wignSi gatarebul Tvalsazriss, rom poemis vaxtangiseul gamocemas safuZvlad daedo<br />

`romeliRac uZvelesi xelnaweri~. gamoTqmebi `vinme mesxi~ da `missa rusTvelsa~ `ar laparakobs<br />

epilogis ararusTvelur warmoSobaze~; `mocaleoba~ `moclas~ ki ar niSnavs, aramed<br />

`gulisworis cali, jufTi, misi Rirsi unda iyos~; `vefxi «tigri» ki ara, leopardia, xolo<br />

«jiqi» tigrs aRniSnavs~. b.d.<br />

54


190. М. Г. Бабурян<br />

Армянские переводы “Витязя в тигровой шкуре”<br />

filologiis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad wardgenili<br />

disertaciis avtoreferati (erevnis sax. universiteti), 1968, 20 gv., xelnaweris uflebiT.<br />

disertaciaSi xuTi Tavia. masSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ pirveli Targmanebi somxur<br />

enaze st. bastamianis da a. mirimanianisa; agreTve v. terianis Targmani `dasawyisis~ 12 strofisa<br />

da g. asaturis mier Sesrulebuli sruli Targmani poemisa. g. a.<br />

191. Teimuraz bagrationi<br />

SoTa rusTveli (adamiani mis xanaSi da 800 wlis Semdeg)<br />

inglisur enaze. niu iorki, 1968. nawyvetebis Targmani (n. sayvareliZisa) — kreb `rusTveli<br />

msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 287-290.<br />

narkvevi warmoadgens `vefxistyaosnis~ zogad mimoxilvas filosofiuri da msoflmxedvelobrivi<br />

aspeqtebiT. avtori mniSvnelovan adgils uTmobs rusTvelis religiuri rwmenis<br />

sakiTxs. misi azriT, SoTa petre iberielis Sexedulebas iziarebs, roca qadagebs, rom keTili<br />

sZlevs borots, rom boroti droebiTia da warmavali. rusTvelze didi gavlena hqondaT<br />

efrem mciresa da ioane petriws, romelTa msgavsad SoTac avlens ganaTlebuli qristianobis<br />

filosofias, rac dasabams iRebs platonis filosofiidan...<br />

rusTveli ar ayalibebs garkveul dogmebs, magram mis mxatvrul saxeebSi areklilia ara<br />

marto qristianuli, aramed elinuri da mahmadianuri filosofiuri azrebic.<br />

mkvlevars usafuZvlod miaCnia bolo dros gavrcelebuli Sexeduleba rusTvelis aTeistobaze.<br />

misi TqmiT, faqtia, rom RmerTi mravaljeraa moxseniebuli poemaSi. Tumca rusTveli<br />

ar axsenebs ieso qristes, RvTismSoblisa da wmindanTa saxelebs, magram `misi mizani ar<br />

yofila arc sagangebo gamovlena rwmenisa Tu urwmunoebisa da arc SeniRbva. es iyo ufro<br />

metad taqti, zomierebis grZnoba, rac mxolod aseTi maRali rangisa da gemovnebis Semoqmeds<br />

Seefereba~. g. a.<br />

192. al. baramiZe, el. metreveli, s. caiSvili<br />

vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis<br />

(p. ratianis naSromis gamo)<br />

Jur. `mnaTobi~, 1968, № 8, gv. 164-178.<br />

avtorebi exmaurebian istorikos prokofi ratianis narkvevs (`mnaTobi~- 1968, № 2, 3, 4),<br />

romlis mTavari Tezisia, rom `vefxistyaosnis~ avtori iyo sasuliero piri, episkoposis an<br />

mTavarepiskoposis xarisxiT, romelsac garkveul dros eWira rusTavis (bostan-qalaqis)<br />

eparqiis mRvdelmTavris Tanamdeboba da swored amitom iwodeboda rusTvelad (№ 2, gv. 150).<br />

am debulebis dasabuTebas p. ratiani clilobda mosazreba-varaudebiT: 1) XV-XVII sauk.<br />

mwerlebi: anton kaTalikosi, arCil mefe, vaxtang VI, serap. sabaSvili, tim. gabaSvili da zepiri<br />

xalxuri gadmocemebi SoTa rusTvelis sasuliero pirad miiCneven; 2) `rusTveli~ ar<br />

SeiZleba ewodebodes saero pirs; 3) poemis dasawyisis merve strofSi: `me, rusTveli, xelobiTa...<br />

vis morCilobs jari spaTa, misTvis vxelob...~ amas niSnavso: me, TanamdebobiT (ÃelobiT)<br />

rusTveli (e. i. rusTavis episkoposi...); 4) saxeli `SoTa~ Setanilia saeklesio kalendarSi,<br />

rac imas adasturebs, rom `vefxistyaosnis~ avtori sasuliero piri iyoo.<br />

recenzentebi sapirispiros amtkiceben da argumentirebulad abaTileben p. ratianis<br />

mosazrebebs. maTi TqmiT, XV-XVII s. dasaxelebuli pirebis, agreTve sxvebis, nawerebidan mxolod<br />

is azri ikiTxeba, rom SoTa rusTveli saero moRvawe iyo. 2) cnobilia ramdenime saero<br />

piri `rusTvelis~ saxeliT an gvarwodebiT, rac rusTavis mkvidrs an rusTavis mflobels<br />

unda niSnavdes. 3) poemis merve strofSi `xeloba~, orive SemTxvevaSi niSnavs Smagobas, mijnurobiT<br />

gaxelebas. 4) saxeli `SoTa~ saeklesio kalendarSi Seitana kaTalikos-patriarqma kalistratem<br />

1948 wels, romelic cdilobda `vefxistyaosnisa~ da qarTuli eklesiis morige-<br />

55


as, eklesiis poziciebidan SoTa rusTvelis reabilitacias. manve kanonikurad aRiara bevri<br />

`saero~ saxeli. mag.: avTandili, amirindo, beJani, goderZi, manuCari, nodari, omani, ramazi,<br />

rostevani da sxv.<br />

recenzentebis daskvniT, p. ratianis Tvalsazriss araviTari safuZveli ar gaaCnia. mkvlevars<br />

ver moupovebia misTvis saWiro pirveli wyaroebi; zogi wyaros Sinaarsi sworad ver<br />

gaugia, zogi masala calmxrivad warmoudgenia, zogi ram TviTon SeuTxzavs. aseTi `kvleva~<br />

ki sakmarisi araa esoden ambiciuri hipoTezis damtkicebisaTvis. g. a.<br />

193. s. bedukaZe<br />

drois gansazRvris xalxuri sistema da misi anarekli `vefxisyaosanSi~<br />

`SoTa rusTveli~, ist., arq., eTn. da folk. samecn. sazogadoebis krebuli, 1968, Tb., gv. 99-107.<br />

avtori aRniSnavs, rom qarTul werilobiT ZeglebSi dadasturebulia uZvelesi droidan<br />

ciur sxeulebze sistemuri dakvirveba sagangebod naswavli pirebis _ `memargeTa~ mier. saba<br />

asaxelebs teleskopis msgavs xelsawyos _ `Wogrions~, xolo eTnografiul yofaSi dadasturebulia<br />

qvis svetebi, romlebzedac mowyobili iyo `mzis budeebi~; cnobilia: mesxeTSi darbazis<br />

gvirgvini an svanuri saxlis sarkmeli (laxvra), sadac aRiniSneboda mzis moZraobis<br />

dRiuri an wliuri kalendari, qvis svetebi (e. w. veSap-Tevzebi), qvakacebi (`Wortebi~), xis<br />

saaTebi da sxv. mzis saaTebi SemorCenilia eklesiebis samxreTis kedlebze (gelaTSi, ananurSi,<br />

sveticxovelze da sxv.).<br />

avtoris azriT, dakvirvebis garkveuli wesia asaxuli poemis 1569-e strofSi: `mTvare<br />

ciskrisa varskvlavsa ra Tana Seesworosa..., maTad saWvretlad mWvretelman, xams, Tavi iqedgorosa~,<br />

_ e. i. maRla mTaze unda avides da iqidan moaxdinos dakvirvebao.<br />

amave wess xedavs avtori 184-185 strofebSi:<br />

mas mihxvda wveri sadgurad maRlisa mTisa didisa...<br />

zed waadga, Seeqcevis, droTa, dReTa angariSobs.<br />

s. bedukaZe fiqrobs, rom `Seeqcevis~ sityva ciur sxeulebze xangrZliv Wvretas gulisxmobs<br />

da, SesaZloa, mzis svet-kalendrebze Wvretasac. mas `vefxistyaosnis~ qedgorobis<br />

msgavs wesad miaCnia xevSi arsebuli sakulto Cveuleba `asTvaglaxoba~ _ axalwlis wina Rames<br />

samebis wverze Ramis saTevad adis sami dekanozi, erTimeores zurgmiyudebulni, umZraxad<br />

mjdomni, ganTiadamdis akvirdebian cis samyaros, ris Semdegac winaswarmetyveleben<br />

momavali wlis av-kargze.<br />

770-e strofSi: `saxlad Cadges mzisa wverni~, avtoris azriT, SesaZloa igulisxmebodes<br />

`mzis saxli~ _ xalxur yofaSi dadasturebuli `mzis budis~ msgavsi mowyobiloba. g. a.<br />

193a. valerian gabaSvili<br />

aRmosavleTi VI-XII ss. qarTuli saistorio wyaroebis furclebze<br />

Tbilisis sax. universitetis Sromebi, t. 125, istoriis mecn. seria VI, 1968, gv. 271-307.<br />

am gamokvlevaSi rusTvelologiisaTvis mniSvenlovania Semdegi dakvirveba: XI-XII saukuneebis<br />

qarTul istoriografiaSi terminebi `sparseTi~, `sparsi~, `sparsuli~ ixmareboda<br />

rogorc konkretuli, ise farTo da zogadi mniSvnelobiT. zogadi gagebiT `sparseTi~ moicavda<br />

da gulisxmobda yvela mahmadianur qveyanas, `sparsi~ ki ewodeboda yvela mahmadians:<br />

arabs, Turqs, xvarazmels.<br />

v. gabaSvili aRniSnavs, rom `sparseTisa~ da `sparsis~ aRmosavlur-mahmadianurTan gaigiveba<br />

damaxasiaTebelia imdroindeli qarTuli mxatvruli mwerlobisTvisac, kerZod - `vefxistyaosnisaTvis~.<br />

am terminebs SoTa rusTveli imave mniSvnelobiT iyenebs, rogorc misi<br />

Tanamedrove qarTveli istorikosebi. striqonSi `ese ambavi sparsuli, qarTulad naTargmanebi~<br />

nagulisxmevia aRmosavlur-mahmadianuri ambavi, ufro zustad — Txrobis aRmosavlurmahmadianuri<br />

foni, gmirTa sarbieli da ara rusTvelis mier galeqsili sparsuli prozauli<br />

nawarmoebi, rogorc amas zogierTi mkvlevari fiqrobda. g. a.<br />

56


194. konst. gamsaxurdia<br />

vilaSqroT qarTuli enis siwmindisaTvis<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 16 Teb., № 7, gv. 2.<br />

avtori wers: zogierTs hgonia, rom ena unda gavamartivoT. simartive igive siRatakea.<br />

lingvistebma daadgines: `h~ aRar gvWirdebao, radgan metyvelebisas ar ismiso. marTalia,<br />

qarTul zmnebSi `sans~ da `haes~ gramatikuli funqcia zogjer ar gaaCniaT, amitom ganizraxes<br />

maTi gauqmeba. maT daaviwydaT, rom am bgerebs gaaCniaT evfoniuri, esTetikuri funqcia.<br />

`vefxistyaosnis~ saiubileo gamocemaSi zogan ignorirebulia es faqti, mag.: `cremlsa<br />

rasa mildi?~ unda iyos: `hmildi~; `Sen aseTni xeni viT xen~ (588), unda iyos: `hxen~; `romelman<br />

Seqmna samyaro~... unda iyos: `Sehqmna~. sxva cTomilebani: dabeWdilia `cnobiTa brZnad-mxedveliTa~,<br />

unda iyos: `ze-mxedveliTa~; `Zilia Tu uZiloba?~ (101), unda iyos: `RviZiloba~; `zogjer<br />

vsxvdebi, zogjer vwvldebi~ (952), unda iyos: `vsxvldebi~; `gzani daxvdes Sekazmulni~,<br />

unda iyos: `Sekafulni~. g. a.<br />

195. manana gigineiSvili<br />

`mziani Rame~ vefxistyaosnisa da qristianuli msoflmxedvelobis<br />

zogi sakiTxi<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi, III, Tb.,1968, gv. 9-66.<br />

avtori aRniSnavs, rom `mziani Rame~ vefxistyaosanSi SinaarsiT `erTarseba erTisa~ da<br />

`uJamo Jamis~ Tanabari cnebaa:<br />

`ityvis: `he mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />

erTarsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~... (836, 1-2).<br />

avtori ganixilavs mkvlevarTa gansxvavebul mosazrebebs da adgens: `uJamo Jamis~ cneba<br />

ukavSirdeba qristes or bunebas — RvTaebrivsa da adamianurs. qriste uJamoa, Jamze adre<br />

Sobilia mamisagan da Tavad Semoqmedia; magram amasTanave igi JamSi ganxorcielda, mis mierve<br />

Seqmnil samyaroSi gansxeulda da JamSi moeqca (gv. 25).<br />

gamoTqma `mziani Rame~ uZvelesi misteriebidan da Teologiuri mwerlobidan momdinareobs.<br />

rogorc mkvlevari wers, `mziani Rame~ an RamiT mzis xilva mistikuri faqti iyo da<br />

niSnavda jvarcmamdeli, kosmiuri logosis Sesaxeb moZRvrebis, faruli codnis ziarebas.<br />

`SuaRamis mze~ iniciaciis sxvadasxva kerebSi... niSnavda miTiTebas RvTiur sityvaze da mis<br />

momaval gansxeulebaze (gv. 56).<br />

qarTul poeziaSi am cnebas iyeneben: petre laraZe, romelic daviT aRmaSenebelze ambobs:<br />

`uJamo Jamis metrfe da mziani RamiT sviani~ da daviT guramiSvili: `viremdis ganaxldeboda<br />

Zveli dRe-Rame mziani...~.<br />

mkvlevris daskvniT, vefxistyaosnis gansaxilvel strofSi `erTarseba erTi~ aris wmida<br />

sameba, amdenad masSi igulisxmeba Ze-RmerTic — qriste; `mziani Rame~ da `uJamo Jami~ ki uSualod<br />

samebis meore pirs, qristes, gulisxmobs. g. a.<br />

196. k. grigolia<br />

qarTuli renesansi rusTvelis epoqisa (XII s.)<br />

kreb. `SoTa rusTaveli~, 1968, Tb., gv. 32-65.<br />

avtori ganixilavs me-12 saukunis saqarTvelos ekonomikur da politikur mdgomareobas<br />

da aRniSnavs, rom renesansuli azrovnebis Camoyalibebis safuZveli iyo qveynis ekonomiuri<br />

siZliere, rasac qmnida rentabelurad mowyobili soflis meurneoba, ganviTarebuli saqalaqo<br />

cxovreba, xelosnobiTa da vaWrobiT, samxedro alafi da xarki dapyrobili qveynebidan.<br />

renesansis mamamTavari saqarTveloSi iyo ioane petriwi, romelic me-12 saukunis damdegs<br />

gelaTis akademiaSi moRvaweobda. manamde ki garkveuli niadagi iyo momzadebuli eqv-<br />

Time mTawmindelisa da efrem mciris mier. eqvTimem Targmna `balavari~ berZnulad, efrem mcirem<br />

ki gadmoTargmna dionise areopagelis filosofiuri Txzuleba `saRmrToTa saxel-<br />

TaTÂs~ da misive aTi epistole.<br />

57


ioane petriwma qarTulad Targmna nemesios emeselis `bunebisaTÂs kacisa~ da prokle<br />

diadoxosis `kavSirni~. mas hqonda sakuTari naSromic _ `ganmarteba proklesTÂs diadoxosisa<br />

da platonurisa filosofiisaTÂs~.<br />

i. petriwi arkvevda RvTaebisa da adamianTa damokidebulebas, aRiarebda umaRlesi sawyisisa<br />

da qveynierebis erTianobas. misi msjeloba azris Tavisuflebas emyareboda (rac saeklesio<br />

sinamdvilidan gamoricxuli iyo).<br />

cvlilebebi moxda qarTvel istorikosTa msoflmxedvelobasa da meTodolgiaSic. isini<br />

saxelmwifoebriv da adamianTa individualur cxovrebas bediswerisa da `zegardmo gangebis~<br />

mixedviT ar xsnian. isini aRiareben pirovnebis (mefis) unarsa da Sromas da amasTan erTad —<br />

obieqtur pirobebs, rac xels uwyobs ama Tu im moqmedebasa da movlenas.<br />

me-12 saukuneSi ganviTarda saero mwerloba, romlis yuradRebis sagani gaxda materialuri<br />

samyaro, adamianis saamqveyno cxovreba da idealebi. g. a.<br />

197. k. grigolia<br />

`istoriani da azmani SaravandedTanis~ avtoris vinaobis sakiTxisaTvis<br />

Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, Tb., 1968, gv. 237-249.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom `istoriani da azmani~ uavtoro Txzulebaa. mix. wereTeli da<br />

i. lolaSvili mis avtorad SoTa rusTvels miiCneven, magram maT am mosazrebis damadasturebeli<br />

arsebiTi xasiaTis sabuTebi ar warmoudgeniaT; mxolod enobrivi, mxatvrul-stilisturi,<br />

Tundac ideologiuri damTxvevebiTa da msgavsebiT ki sxvadasxva Txzulebis avtorTa<br />

igiveobis sakiTxi ver gadawydeba.<br />

dasaxelebuli Txzulebis ideologiur-politikuri TvalsazrisiT ganxilvisa da sxva<br />

monacemebis safuZvelze avtori daaskvnis: `Tamaris pirveli istorikosi maRali samRvdeloebis<br />

warmomadgeneli yofila, raSic daeWveba ukve, TiTqmis, aRar SeiZleba~. g. a.<br />

198. boris darCia<br />

sicili `vefxistyaosanSi~<br />

kreb. `literaturis Teoriisa da esTetikis sakiTxebi~, IV, Tb., 1968, gv. 199-212.<br />

rogorc mkvlevari wers, `vefxistyaosanSi~ warmosaxuli sicili SinaarsiT mravalferovania.<br />

ZiriTadad is Tavisi bunebrivi mizezis — sulieri kmayofilebis, mxiarulebis gamomxatvelia<br />

da dapirispirebulia tirilTan (moyvanilia saTanado magaliTebi). agreTve poemaSi<br />

mravladaa jansaRi, gamaxalisebeli iumori da sicili, mag., str. 255-256 (1957 wlis gamocemiT).<br />

`vefxistyaosanSi~ sicili warmodgenilia, rogorc adamianis damamSvenebeli, misi<br />

Rirsebis, garegnuli da sulieri silamazis gamomxatveli. rusTvelma Suasaukuneebis religiuri<br />

SezRudulobis epoqaSi adamians daubruna misTvis damaxasiaTebeli jansaRi sicili<br />

Tavisi mravalferovani formiTa da SinaarsiT; `vefxistyaosanSi~ igi amaRlebulia adamianis<br />

dacvisa da gandidebis humanisturi principebis donemde, rac damaxasiaTebelia renesansisaTvis.<br />

g. a.<br />

199. b. darCia<br />

`zma~ sityvis erT-erTi mniSvnelobisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~. kreb. III, Tb., 1968, gv. 67-85.<br />

rogorc avtori aRniSnavs, `zma~ Zvel qarTulSi sxvadasxva mniSvnelobiT ixmareba; is<br />

niSnavs: qmnas, moqmedebas; agreTve — orazrovnad Tqmas, kalamburs da, zogadad — xumrobas,<br />

garTobas, mxiarulebasac.<br />

`vefxistyaosnis~ 69-e strofSi rostevan mefisa da avTandilis baasia Sejamebuli:<br />

avTandilca damorCilda, saubari gardaswyvides,<br />

icinodes, ymawvilobdes, sayvarlad da kargad zmides...<br />

58


sityva `zmides~ aq niSnavs: xumrobdnen, laRobdnen, erTobodnen. SesaZlebelia, am<br />

garTobaSi zmebis, kalamburis Tqmac igulisxmebodes. zogadad, garTobis an, konkretulad,<br />

kalamburis Sinaarsi aqvs am sityvas `rusudanianSi~, beri egnataSvilis, Teimuraz II-is, d. guramiSvilis,<br />

s. sabaSvilis, b. vaCnaZis da sxvaTa TxzulebebSi. g. a.<br />

200. b. darCia<br />

vefxistyaosnis redaqciebi `xvarazmelTa ambis~ mixedviT<br />

kreb. `qarTuli literaturis sakiTxebi~, Tb., 1968, gv. 179-205.<br />

poemis xelnawerebis teqstebis urTierTSedarebis Sedegad avtori gamoyofs `xvarazmelTa<br />

ambis~ xuT redaqcias: 1. ABC..., 2. DGQV..., 3. HJKOT..., 4. EFIRZ..., 5. narevi redaqcia — LM 1 ...<br />

naSromSi daxasiaTebulia 1, 2, 3 redaqciebis xelnawerTa Taviseburebani. avtori SeniSnavs,<br />

rom meoTxe da mexuTe redaqciebis ganxilva ver ibeWdeba `teqnikuri mizezebiT~. g. a.<br />

201. Б. Ш. Дарчия<br />

Редакции поэми Руставели и их взаимоотношения<br />

(на основе “Сказа о хорезмийцах”).<br />

Автореферат дисерт. на соиск. ученой степени кандидата филологических наук, Тб., 1968, 23 стр.<br />

avtoreferatSi aRniSnulia, rom disertacia Sedgeba: Sesavlis, ori Tavis, saboloo daskvnebis,<br />

sqemisa da damowmebuli literaturis siisagan.<br />

I TavSi Seswavlilia `vefxistyaosnis~ xelnawerebi `xvarazmelTa ambis~ monakveTis mixedviT.<br />

gamoyofilia 4 ZiriTadi redaqciuli jgufi da mexuTe — narevi redaqciis nusxebi. Ti-<br />

Toeuli jgufidan gamoyofilia qveredaqciebi da dadgenilia TiToeul redaqciaSi Semaval<br />

xelnawerTa urTierTmimarTeba.<br />

II TavSi ganxilulia redaqciuli jgufebis urTierTmimarTeba da maTi warmomavloba.<br />

miRebulia daskvna, rom `xvarazmelTa ambis~ pirveladi teqsti SedarebiT ukeT daculia e.<br />

w. samefo saxlis nusxaTa redaqciaSi. am monakveTis amJamad cnobil versias safuZvlad dasdebia<br />

sargis Tmogveliseuli Txzuleba, romelic Sesrulebuli yofila narevi teqstiT,<br />

proziTa da leqsiT. ucnob poets prozauli nawilis galeqsvisas Tav-Tavis adgilas dautovebia<br />

dedniseuli leqsebic. amis gamo `xvarazmelTa ambis~ Cvens xelT arsebul teqsts (vrcel<br />

redaqciebSi) axasiaTebs mTeli rigi Taviseburebani, rasac gamouwvevia is redaqciuli cvlilebebi,<br />

romlebic mokle redaqciebSi dasturdeba. g. a.<br />

202. denis dgebuaZe<br />

rusTvelis kabinetSi<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1968, 22 noemberi, № 36, gv. 4.<br />

avtori iuwyeba, rom rusTvelis kabinetSi iv. lolaSvilma waikiTxa moxseneba _ `oTxTa<br />

kavSirTa Sezaveba-rRveva da sikvdil-sicocxlis problema ioane petriwisa da rusTvelis<br />

naazrevSi~. mkvlevarma aRniSna, rom samyaros oTxi sawyisis (wyali, haeri, miwa da cecxli)<br />

Sesaxeb moZRvreba qristianuli neoplatonizmis TvalsazrisiT daamuSava petriwma prokle<br />

diadoxosis `kavSirTa~ komentarebSi da originalur traqtatSi `saTnoebaTa kibe~. petriwi<br />

elementis sinonimad xmarobs sam termins _ `asos~, `kavSirsa~ da `nivTs~.<br />

SoTa rusTavels terminebi: `kavSirni~, `nivTi~, `kavSirTa daSla~ imave mniSvnelobiT aqvs<br />

gamoyenebuli, rogor i. petriws. kamaTSi monawileoba miiRes: tr. ruxaZem, l. menabdem, s. cai-<br />

Svilma, e. xinTibiZem, a. aleqsiZem, m. gigineiSvilma. b.d.<br />

59


203. И. Ениколопов<br />

История одного списка “Вепхисткаосани”<br />

Jur. “Лит. Армения”, 1968, № 2, с. 90-92.<br />

avtori wers, rom mefe erekle II-is elCi TurqeTSi, gurgeni, romelic Semdeg ufro dawinaurda<br />

samsaxurSi (ekava munSis Tanamdeboba, rac vice-kanclers udris), iyo cnobili pirovneba.<br />

mas hqonda saukeTeso biblioTeka, memkvidreobiT miRebuli winaprebisagan, romlebic<br />

TbilisSi dasaxldnen mefe luarsabis dros (XVI s.). misi biblioTekidan gadarCa<br />

mxolod ori xelnaweri wigni. erT-erTi maTgania `vefxistyaosnis~ nusxa, romelic amJamad saqarTvelos<br />

mecn. akad. xelnawerTa institutSi inaxeba. is saCuqrad gadaeca `qarTvel xalxs~<br />

1946 w. 25 Tebervals.<br />

gurgeni gardaicvala 1786 wels. misi Svili apriami (abraami?) giorgi XII-is dros ganagebda<br />

ucxoeTis saqmeebis uwyebas.<br />

aRniSnuli xelnaweris Sesaxeb gamokvlevebi aqvT: al. baramiZes, s. caiSvils da c. karbelaSvils.<br />

g. a.<br />

204. kiril Tumanovi<br />

winasityvaoba T. bagrationis broSurisa: `SoTa rusTveli<br />

(adamiani mis xanaSi da 800 wlis Semdeg)~<br />

niu iorki, 1968, gv. 2-4. Targmani (n. sayvareliZisa) — kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~,<br />

II, Tb., 1978, gv. 290-292.<br />

rogorc amerikeli mecnieri, medievisti k. Tumanovi wers, qarTuli civilizacia, erTi<br />

mxriv, TviTon iyo memkvidre e. w. `xmelTaSua zRvis civilizaciisa~, meore mxriv, amave civilizaciis<br />

sxva pirmSoTa — iranisa da saberZneTis kulturaTa didi gavlenac ganicada da,<br />

sabolood, ganviTarda rogorc yovelive amis erTgvari sinTezi... rusTvelis poemaSi erTgvarad<br />

Sezavebulia neoplatonizmi da sufizmi, elinuri da iranuli kulturis elementebi,<br />

romelTa Soris aSkarad gamoikveTa wminda qarTuli elementebi — patronymobisa da raindobis<br />

idea, rac dakavSirebulia kavkasiis warsulsa da xmelTaSua zRvis samyarosTan.<br />

avtoris TqmiT, `vefxistyaosans~ qristianuli mrwamsis gavlenac atyvia. saqarTveloSi<br />

iseve, rogorc dasavleTSi (bizantiis gamoklebiT), religia da filosofia, qristianuli da<br />

adreuli warmarTuli kultura harmoniulad Seerwya erTimeores. `T. bagrationis Sroma<br />

miznad isaxavs gviCvenos am gansxvavebul tradiciaTa (elinuris, iranulis da qristianulis)<br />

ganzavebis faqti rusTvelis poemaSi~. g. a.<br />

205. gaioz imedaSvili<br />

`vefxistyaosani~ da qarTuli kultura<br />

Tb., 1968, 432 gv.<br />

wignis anotaciaSi aRniSnulia, rom misi mizania `vefxistyaosnis~ mxatvruli konstruqciis,<br />

poetikisa da avtoris ideologiis qarTul kulturasTan organuli kavSiris naTelyofa.<br />

mkvlevari adgens rusTavelis eTikur-esTetikuri idealebis, stilis, mxatvruli azrisa da<br />

metyvelebis TaviseburebaTa originalur wyaroebs da sazRvravs `vefxistyaosnis~ mniSvnelobas<br />

rogorc qarTveli eris, aseve qarTuli da msoflio epikuri poeziisaTvis.<br />

wigni Sedgeba winasityvaobis (gv. 5-22), Sesavlisa da eqvsi Tavisagan. gansaxilveli sakiTxebi<br />

Tematikurad ase nawildeba:<br />

Sesavali: vefxistyaosnis Semecnebis aspeqtebi. rusTaveli da qarTuli ena. kanonikuri<br />

teqstis gageba da originalobis problema. teqstis ganmartebis problema. vefxistyaosnis<br />

mTliani gaazreba.<br />

I Tavi, vefxistyaosani da qarTveli eri: erovnuli eposis problema. eposi da erovnuli<br />

TviTSegneba. vefxistyaosnis roli qarTuli enisa da xasiaTis CamoyalibebaSi. erovnuli sinamdvilis<br />

mxatvruli gardasaxva. erovnuli nihilizmi da poemis sparsuli warmoSobis Teza...<br />

60


II Tavi, rusTavelis socialuri garemo: patronymoba da erovnuli saxelmwifo. socialuri<br />

konfliqti da harmonia. adamianis `me~ da erovnuli gmiris idea. erovnuli TviTSegneba<br />

da saqarTvelos erTianobis idea. raindi da vaWari...<br />

III Tavi, rusTavelis ideologiuri sakiTxebi: aRmosavlur-dasavluri orientaciis<br />

problema. berZnul-bizantiuri kultura da qarTveloba. dapirispireba aRmosavlur sinamdvilesTan.<br />

rusTavelis erovnuli wyaroebi. erovnuli da religiuri TviTSegneba. rusTavelis<br />

RmerTi da adamiani. religiuri indiferentizmi.<br />

IV Tavi, qarTuli renesansi da rusTavelis humanizmi: adamianis idea qarTul mwerlobaSi.<br />

qarTuli renesansis faqtorebi. pirovnebis koncefcia vefxistyaosanSi. mSveniereba<br />

da siyvaruli. qalis saxe da pirovneba. siyvaruli da omis Tema eposSi. rusTavelis esTetikur-eTikuri<br />

ideali da qarTuli sinamdvile.<br />

V Tavi, vefxistyaosnis mxatvruli konstruqciis sakiTxebi: eposi da literaturuli<br />

gemovnebis evolucia. vefxistyaosnis Janruli forma. gaormagebuli siuJeti da kompoziciuri<br />

mTlianoba. sivrce, dro da personaJi. gmiri da xasiaTi. realoba da fantastika.<br />

VI Tavi, vefxistyaosani da qarTuli poeturi kultura: mwerlobis tradiciebi da mijnebi.<br />

leqsi da sada sityva. Sairis uZvelesi formebi. aliteracia, riTma, metafora. astraluri<br />

saxeebi poeziaSi. Sairis sazomi da metyvelebis ritmi. realoba da simbolo. stilis orsaxovneba,<br />

rogorc gaucxoeba. mTeli da detali rusTavelis aRqmaSi. simetrizmi da digresia.<br />

rusTavelis sityva da saxe qarTul mwerlobaSi da poeziis krizisi.<br />

ix. recenzia — aqve, anot. № 285. g. a.<br />

206. a. iremaSvili<br />

poeziis qveyanaSi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, № 27, gv. 3.<br />

avtori CamoTvlis ucxo enaze gamocemul qarTul <strong>literatura</strong>s. maT Soris, `vefxistyaosnis~<br />

marjori uordropis, venera uruSaZis, viqtor kernbaxis, ieromir iedliCkas, hugo<br />

hupertis, s. wulaZis Targmanebs. b.d.<br />

207. m. kalandaZe<br />

SoTaoba iyalToSi<br />

gaz. `soflis cxovreba~, 1968, 13 noemb., № 264, gv. 4.<br />

avtori iuwyeba, rom Telavis r-nis sof. iyalToSi gaimarTa SoTaobis dResaswauli. zeimze<br />

Camovidnen stumrebi Tbilisidan. maT Soris iyvnen ucxoelebi: inglisidan _ devid langi,<br />

rigidan — v. Stinbergi, doneckidan _ i. Seliakovi. iyvnen agreTve ssrk mecn. akademiis w/k.<br />

andria biwaZe, mwerlebi. i. abaSiZe, n. dumbaZe, e. maRraZe da sxvebi.<br />

mwerlebis sityvebiT gamosvlebis Semdeg moewyo zepiri Jurnali `minda yvelaferi vicode~,<br />

romelSic CaerTnen zeimis monawileebi, iyalTos saS. skolis maswavleblebi da moswavleebi.<br />

g. a.<br />

208. nodar kakabaZe<br />

qarTuli <strong>literatura</strong> maieris leqsikonSi<br />

gaz. `komunisti~, 1968, 18 agv., №193, gv. 4.<br />

avtori wers, rom laipcigis bibliografiulma institutma `maieris jibis leqsikonis~<br />

seriiT gamoaqveyna axali literaturuli leqsikoni `sabWoTa kavSiris xalxTa literaturebi~.<br />

leqsikonSi saTanado adgili aqvs daTmobili qarTul <strong>literatura</strong>s. misi mimoxilva<br />

ekuTvnis doqtor giunter varms. masSi bevri Secdomaa, Tumca SedarebiT Rirseulad aris<br />

warmodgenili SoTa rusTaveli. avtori ZiriTadad eyrdnoba Salva nucubiZis koncepcias. aRniSnulia,<br />

rom `vefxistyaosani~ renesansuli poeziis ubrwyinvales qmnilebebs miekuTvneba. g.a.<br />

61


209. hainc kalovi<br />

SeniSvnebi amierkavkasiaze<br />

Trankaukasische Notizen – “Neue Deutsche Literatur”, 1968, № 11, gv. 70-78; o. xuciSvilis Targmani _<br />

`dauviwyari STabeWdilebani~ _ `Tbilisi~, 1969, 6 ianv., № 4; ix. agr.: Заря В. 1969, 4 noemb., № 257;<br />

“Лит. Гр.”, 1972, № 12, gv. 86-89.<br />

avtori gadmoscems mogzaurobis STabeWdilebebs da mokle SeniSvnebs rusTavelze, _<br />

rom poeti, romelmac Tavisi poemiT Tavisuflebas, megobrobasa da humanizms ugaloba, Ti-<br />

Toeulma qarTvelma icis. rusTaveli aq uyvarT imitomac, rom am qveyanaSi saerTod uyvarT<br />

poetebi. g. a.<br />

210. guram kartozia<br />

zogierTi adgilis wakiTxvisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1968, 6 maisi, № 16, gv. 4.<br />

gazeTSi dabeWdilia informacia saTauriT `rusTvelis kabinetSi~, imis Sesaxeb, rom rusTvelologiur<br />

seminarze g. kartoziam waikiTxa moxseneba da warmoadgina 1966 w. saiubileo<br />

gamocemis ramdenime adgilis axleburi wakiTxvis cda. esenia:<br />

1. 416,4: `Sen mogceT cixe-qalaqi, mogyvnen cotani ymania~.<br />

unda ikiTxebodes: mogyven.<br />

2. 1060,4: `yma mova misi mWvretelTa Suqni mzed gaicadian~.<br />

unda ikiTxebodes: Suqi.<br />

3. 523,2: `aviRe, avdeg me RmrTisa da merme maTi mqebare~.<br />

unda iyos: `avdeg, aviRe, RmrTisa da merme me maTi mqebare~.<br />

4. 534,2: `ra Semoviden indoeTs, Sevigna maTi gvaroba~.<br />

unda ikiTxebodes: maroba.<br />

5. 544,4: `Sen aqa naxe, kmarian iqa naxvisad ymania~.<br />

unda iyos: kmarian aqa naxvisa kmania.<br />

6.301,1: `vinca kacman Zma iZmos Tu daca idos~.<br />

unda iyos: iZmos anu da-ca-idos.<br />

7. 1557,1: `netamc yola ar Semogmcnebodi~.<br />

unda ikiTxebodes: Segmecnebodi. g. a.<br />

211. korneli kekeliZe<br />

d. benaSvili, saxisa da xasiaTis problema `vefxistyaosanSi~<br />

marqsistul-leninuri esTetikis Suqze<br />

k. kekeliZe, etiudebi Zveli qarT. lit. ist-dan, X, Tb., 1968, gv. 213-222 (recenzia dawerilia 1951 w.).<br />

recenzenti aRniSnavs, rom d. benaSvilis naSromi Sedgeba rva Tavisagan, romelnic dasaxelebul<br />

Temis yovelmxrivi gaSuqebisaTvis aucilebelni arian. recenzenti sadavod miiCnevs<br />

d. benaSvilis erT-erT debulebas, rom arabuli tipis saxelmwifoSi ar aris winaaRmdegobani,<br />

konfliqtebi da koliziebi. k. kekeliZe SeniSnavs: raki `vefxistyaosnis~ arabeTi<br />

klasobrivi saxelmwifoa, amitom, marqsizmis TvalsazrisiT, SeuZlebelia misi mcxovrebni<br />

iseT `harmoniul myudroebas~ ganicdidnen, rom maT Soris adgili ar hqondes winaaRmdegobebs,<br />

konfliqtebsa da koliziebs. aseTi ram `ukonfliqtobis~ yalb Teoriamde migviyvanda.<br />

k. kekeliZis azriT, d. benaSvilis naSromSi arasworad aris gagebuli `qalTa uflebebisa~<br />

da saerTod `qalis sakiTxi~ `vefxistyaosanSi~. dasaxelebulia Secdomebis mTeli rigi. bolos<br />

recenzenti daaskvnis: `Sroma dawerilia literaturulad, energiuli toniT da, ZiriTadad,<br />

logikuri TanamimdevrobiT. magram gamosavali wertili avtoris loRikuri msjelobisa,<br />

viTomc `vefxistyaosnis~ mTavari sakiTxi aris `qalis uflebis~ sakiTxi, romelmac, arabuli<br />

da induri saxelmwifoebis obieqturi wesrigis pirobebSi, misca aseTi Tu iseTi mimarTuleba<br />

rusTavelis saxeebisa da xasiaTebis Camoyalibebisa da ganviTarebis saqmes, _ araa swori<br />

62


da gamarTlebuli. SeiZleba avtori kargad icnobdes marqsistul-leninur esTetikas, magram<br />

kargad ver icnobs poemaSi asaxul obieqtur sinamdviles. is iZleva am sinamdvilis araswor<br />

interpretacias. g. a.<br />

212. k. kekeliZe<br />

daviT bregaZe, rusTavelis gavlena `aRorZinebisa da gardamavali xanis~<br />

<strong>literatura</strong>ze<br />

wignSi: k. kekeliZe, etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, X, 1968, gv. 148-150.<br />

recenzia dawerilia 1947 wels d. bregaZis xelnawer naSromze. k. kekeliZe saWiro da sasargeblo<br />

gamokvlevad miiCnvs sarecenzio naSroms. iqve aRniSnavs, rom sadavo da arazustia<br />

avtoris zogierTi debuleba, agreTve gamoTqvams ramdenime SeniSvnas masalis dalagebis<br />

Taobaze. c.e.<br />

213. k. kekeliZe<br />

Руставели и его поэма “Витязь в тигровой шкуре”<br />

etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, X, 1968, gv. 223-224.<br />

recenzia exeba `vefxistyaosnis~ franguli Targmanis winasityvaobisaTvis gamiznul<br />

naSroms, romelic k. kekeliZes sarecenziod gamougzavna ucxoeTTan kulturuli urTier-<br />

Tobis sazogadoebis saqarTvelos sazogadoebis gamgeobis Tavmjdomarem 1952 wels.<br />

k. kekeliZe statias saerTod dadebiTad afasebs. am statiis mizani yofila gasagebi da<br />

xelmisawvdomi gaexada `vefxistyaosani~ frangi mkiTxvelisaTvis. amitom, aRniSnavs k. kekeliZe,<br />

saWiro iyo ara calkeuli personaJis daxasiaTeba, aramed poemaSi dasmuli ZiriTadi<br />

problemis ganxilva maSindeli saqarTvelos sinamdvilesTan kavSirSi. samwuxarod, amas yovelTvis<br />

ver axerxebso avtori.<br />

statiis avtoris mixedviT, `vefxistyaosanSi~ asaxulia XIII s. saqarTvelos sinamdvile,<br />

poets realuri cxovrebidan aqvs aRebuli masala, yuradRebis centrSia cxovrebaze ganawyenebuli<br />

adamiani, magram SoTa rusTaveli imdenad aidealebs Tavis gmirebs, maT realurobaSi<br />

mkiTxvels eWvi Seepareba, Tumca hiperbolizaciisa da sxva mxatvruli xerxebi sruliad kanonzomieria<br />

iseTi amaRlebuli idealebis poetisaTvis, rogoric SoTa rusTaveliao.<br />

aqedan gamomdinare, k. kekeliZe aRniSnavs, rom Tu epiTetebis siWarbe da aRmatebiTi<br />

xarisxis xSiri gamoyeneba SenarCunebuli iqneba frangul TargmanSi, am statiis zegavlena<br />

avnebs `vefxistyaosnis~, rogorc realisturi nawarmoebis aRqmas. c.e.<br />

214. k. kekeliZe<br />

Руставели и его поэма “Витязь в тигровой шкуре”<br />

etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, X, 1968, gv. 255-258 (dawerilia 1954 w.).<br />

recenzenti ganixilavs d. a. jguSias naSroms, romelic mas leqciis saxiT unda waekiTxa<br />

auditoriisaTvis. mkvlevari aRniSnavs, rom naSromi SeiZleba saerTod dadebiTad Sefasdes,<br />

magram SeuZleblad miaCnia `vefxistyaosnis~ erT leqciaSi Cateva.<br />

d.a. jguSias Tavis naSromSi 11 sakiTxi aqvs dasmuli. avtori gadmoscems poetis biografias<br />

or gverdSi, sadac mraval uzustobasTan gvaqvs saqme.<br />

avtori samarTlianad Tvlis `vefxistyaosans~ realistur nawarmoebad, magram winaaRmdegobaSi<br />

vardeba qajebisa da devebis sakiTxTan dakavSirebiT.<br />

gansakuTrebul yuradRebas uTmobs d.a. jguSia rusTavelis sasuliero wodebasTan da<br />

RmerTTan urTierTobas. aqac faqtis damaxinjebasTan gvaqvs saqme, TiTqosda, avtoris TqmiT,<br />

poemaSi araferia qristianuli; Tu masSi qristianuli azrebi aris, es aris mxolod `literaturuli<br />

mistifikacia~ anda `SeniRbva~.<br />

k. kekeliZe CamoTvlis naSromis mraval nakls da bolos daaskvnis: yvela wamoWrili sakiTxis<br />

ganxilva SeuZlebelia, magram me vurCevdi d.a. jguSias, jerjerobiT gadaedo poemis<br />

63


filosofiur-religiuri da mxatvruli analizi da yvela iseTi sakiTxi, romlebsac jer ar<br />

gaaCniaT myari niadagi da xeli mohkidos iseT konkretul sakiTxebs, rogoricaa magaliTad:<br />

xalxTa TanamSromloba, megobroba, siyvaruli, patriotizmi, simamace da vaJkacoba da sxv. c.e.<br />

215. k. kekeliZe<br />

j. baqraZe, samarTali vefxistyaosanSi<br />

wignSi: `etiudebi...~, X, 1968, gv. 259-162 (recenzia dawerilia 1955 w.).<br />

k. kekeliZe ganixilavs j. baqraZis naSromis Sesavalsa da xuT Tavs cal-calke, aRniSnavs<br />

mraval Secdomasa da uzustobas, miuTiTebs, rom zedmeti da uadgiloa msjeloba iseT<br />

sakiTxebze, romelTac naSromis ZiriTad problematikasTan uSualo kavSiri ara aqvT.<br />

recenzentis daskvniT, sasurveli da saWiroa am naSromis gadasinjva da gadamuSaveba,<br />

rom is gaxdes srulfasovani. c.e.<br />

216. k. kekeliZe<br />

sarg. caiSvili, vefxistyaosnis vaxtangiseuli redaqcia<br />

wignSi: `etiudebi...~, X, 1968, gv. 270-274 (recenzia dawerilia 1955 w.).<br />

recenzenti aRniSnavs: Sroma amJRavnebs, rom avtors SeuZlia xelnawerebze muSaoba, es<br />

ki imisi garantiaa, rom is SesZlebs warmatebiT imuSaos Zveli qarTuli literaturis istoriaSi,<br />

romelic umTavresad xelnawerebis Seswavlas unda emyarebodes.<br />

Semdeg moyvanilia ramdenime SeniSvna sarg. caiSvilis aRniSnuli naSromis garSemo.<br />

recenziis dasasruls k. kekeliZe wers: `axalgazrda, damwyeb mecnier muSaks SevniSnav, rom<br />

saWiroa erTgvari TavdaWeriloba sakuTari Sexedulebis gamoTqmis dros~. Tumca, misi daskvniT,<br />

Sroma maCvenebelia imisa, rom mis avtors Seswevs unari kvleva-ZiebiTi muSaobisa. c.e.<br />

217. k. kekeliZe<br />

Отзыв о работе проф. А. Г. Барамидзе “Шота Руставели” (на грузинском яз.), 1958.<br />

wignSi: : `etiudebi...~, X, 1968, gv. 284-287.<br />

(gamoxmaureba dawerilia 1958 w. g. n. leoniZis TanaavtorobiT).<br />

recenzenti wers: a. baramiZis naSromi monografiuli narkvevia, 400 gverdis moculobiT<br />

da exeba sakiTxTa farTo wres. avtori warmatebiT wyvets, rogorc saerTo istoriul, ise<br />

wminda literaturul problemebs. istoriul-literaturuli xasiaTis sakiTxTa Soris monografiis<br />

avtori exeba biografiul cnobebs rusTavelis Sesaxeb. aqve a. baramiZe mravalmxrivad<br />

mimoixilavs da mecnierulad aanalizebs `vefxistyaosnis~ fabulis wyaros sakiTxs.<br />

Semdeg monografiis avtori yuradRebas amaxvilebs poemis literaturul Taviseburebebze.<br />

al. baramiZe sagangebod Cerdeba `vefxistyaosnis~ ideur-mxatvrul Rirsebebze, poemis<br />

msoflmxedvelobaze. avtori yuradRebis gareSe ar tovebs agreTve `vefxistyaosnis~ sxva<br />

enebze Targmnis sakiTxebs.<br />

recenzentis zogadi daskvniT, al. baramiZis Sroma udaod SesaniSnavi cdaa rusTavelis<br />

Semoqmedebis monografiuli Seswavlisa. c.e.<br />

218. k. kekeliZe<br />

g. nadiraZe, rusTavelis esTetika<br />

wignSi: `etiudebi...~, X, 1968, gv. 288-292 (recenzia dawerilia 1959 w.).<br />

avtori aRniSnavs, rom g. nadiraZis naSromi ar isazRvreba marto esTetikiT. is gvacnobs<br />

agreTve poetis msoflmxedvelobas da poemis mxatvrul mxaresac. aseTi gamokvleva rusTvelologiis<br />

dargSikarga xania ar dawerila. esaa farTed mofiqrebuli, dinjad da obieqturad<br />

dawerili, mecnieruli meTodiT SeiaraRebuli da seriozulad dasabuTebuli wigni.<br />

64


ecenzenti SeniSnavs, rom sasurveli iyo ganxilul sakiTxebs damateboda kidev erTi:<br />

`feri, rogorc esTetikuri fenomeni~. misive TqmiT, g. nadiraZe idealizaciaSi vardeba personaJebis<br />

daxasiaTebisas da iZleva gmirTa erTferovan idealizebul suraTs, rac sinamdviles<br />

ar Seesabameba.<br />

am da sxva SeniSvnebis miuxedavad k. kekeliZe sarecenzio wigns uaRresad mniSvnelovan<br />

mecnierul gamokvlevad miiCnevs. c.e.<br />

219. abel kikviZe<br />

`vefxistyaosnis~ istoriuli qarga<br />

kreb. `SoTa rusTaveli~, Tb., 1968, gv. 5-31.<br />

avtori mimoixilavs saqarTvelos me-11-12 saukuneebis istoriul movlenebs da socialur-politikur<br />

mdgomareobas, adarebs mas rusTavelis poemaSi aRweril saxelmwifo wyobilebasa<br />

da socialur struqturas da im daskvnas akeTebs, rom `vefxistyaosani~ mTlianad<br />

qarTul sinamdviles emyareba.<br />

magaliTad, indoeTis Svidi samefos analogiuria yofili Svidi samefosgan Semdgari qarTvel<br />

bagrationTa saxelmwifo. Svid samefos giorgi meoris (1072-1089) dros Seadgendnen:<br />

afxazeTi (dasa. saqarTvelo), qarTli mesxeTiTurT, kaxeTi, rani (ganja), somxiTi, Sarvani<br />

da mahmadian mflobelTa saamiroebi. amas adasturebs `qarTlis cxovreba~, `xelmwifis karis<br />

garigeba~ da sxv. aseve qarTuli samefo karis struqturas Seesabameba poemaSi aRwerili `darbazi~,<br />

`darbazoba~, `darbazis eri~, savaziro, vazirTa ufleba-movaleobani da sxv.<br />

`vefxistyaosanSi~ gatarebulia `qarTlis cxovrebis~ ZiriTadi idea, romlis Tanaxmad<br />

xalxis Zliereba emyareba saxelmwifosa da misi centris Zlierebas. am centrs Seadgenen mefe<br />

da saxelmwifo darbazSi Semokrebili vazirebi. mkvlevari daaskvnis, rom `vefxistyaosanSi~<br />

ganzogadebulia XII saukunis saqarTvelos sazogadoebrivi da politikuri wyobileba da poemis<br />

qargad aRebulia am drois istoriuli movlenebi. g. a.<br />

220. a. kikviZe<br />

`qarTuli saxelwifo darbazi da misi adgili `vefxistyaosanSi~<br />

Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, 1968, gv. 211-236.<br />

avtori ganixilavs `darbazsa~ da `darbazobas~, rogorc saxelmwifos mmarTvelobis mTavar<br />

organosa da formas. darbazi erqva samefo saxlis im Sesakrebel adgils, sadac mefe didebul-erisTavebTan,<br />

kaTalikosTan da episkoposebTan TaTbirobda. `darbazis eri~ (→darbaiseri→darbaiseli)<br />

ewodeboda am Sekrebis monawileebs.<br />

darbazobis saerTo wesebi da sxvadasxva ceremoniali aRwerilia `xelmwifis karis garigebaSi~<br />

(XIV s.).<br />

`vefxistyaosanSi~ aRwerili darbazobis epizodebi asaxavs saqarTveloSi miRebul da<br />

damkvidrebul wesrigs, imas rac cnobilia Tamar mefis istorikosebis Sromebidan da `xelmwifis<br />

karis garigebidan~. g. a.<br />

221. daviT kobiZe<br />

`vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikoni<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 21 ivnisi, №24, gv. 3.<br />

avtori aRniSnavs S. Rlontis mier Sedgenili `vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikonis<br />

dabeWdvis mniSvnelobas, ramdenadac es wigni pirvelia rusTavelis frazeologiis<br />

Seswavlis saqmeSi. d. kobiZe dadebiTad afasebs wignis winasityvaobas, rac rusTavelis<br />

frazeologiis daxasiaTebas warmoadgens, da eTanxmeba avtoris debulebas, rom poetur<br />

frazebSi aRmosavluri poeziis saxeebis an simboloebis gamoyeneba ar niSnavs rusTavelis<br />

mier mibaZvas iraneli poetebisadmi, rom rusTaveli sxvagvarad moazrovnea, is ar eqvemdebareba<br />

iranel poetebs.<br />

65


ecenziis avtori gamoTqvams ramdenime kritikul SeniSvnasa da survils, romelTa<br />

gaTvaliswineba am saWiro wignis mecnierul mniSvnelobasa da wonas ufro gazrdida. g. a.<br />

222. rehei komiiama<br />

[humanisturi idealebis mSveniereba]<br />

gaz. “Заря Востока”, 1968, 23 oqt., 249, gv.<br />

iaponeli mwerali r. komiiama 1966 wels monawileobda rusTavelis saiubileo zeimSi.<br />

rogorc TviTon ambobs, man miznad daisaxa rusTavelis Semoqmedebis ukeT gacnoba. imogzaura<br />

saqarTvelos sxvadasxva mxareSi `vefxistyaosnis~ iaponur enaze mTargmnel i. fukurosTan<br />

erTad.<br />

rac ufro safuZvlianad vecnobodi rusTavelis Semoqmedebas, CemTvis naTeli xdeboda<br />

iaponuri Targmanis naklovaneba. masSi ar igrZnoboda rusTavelis filosofiuri msoflmxedvelobis<br />

siRrme, misi leqsis srulyofileba. me SevTavaze i. fukuros am Txzulebis<br />

axali Targmanis Seqmna, romelic originalis Sesaferi iqneba. g. a.<br />

223. vaclav kubacki<br />

rusTaveli axal naSromTa Suqze<br />

`Miesiêcznik Literacki~, 1968, 9. Targmani (g. buaCiZis) ix. kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~,<br />

II, Tb., 1978, gv. 89-97.<br />

avtori mimoixilavs evropul enebze gamoqveynebul naSromebs. ivanicki-ingilos (romi,<br />

1941 w.), v. golcevis (moskovi, 1952). n. naTaZisa da s. caiSvilis (frangul enaze, Tb., 1966). s.<br />

wulaZis Sesavali miseuli franguli Targmanisa (Tb., 1966 w.).<br />

narkvevi sayuradReboa im mxriv, rom avtori akeTebs kritikul SeniSvnebs dasaxelebul<br />

naSromebSi dayenebul zogierT rusTvelologiur problemaze, rogoric aris, magaliTad,<br />

aRmosavluri renesansis cneba, rusTvelis religiuri rwmenisa da msoflmxedvelobis sakiTxi,<br />

romantizmisa da realizmis meTodebis gamoyeneba da sxv. g. a.<br />

224. v. kubacki<br />

rusTavelis miviwyebuli poloneli mkvlevarni<br />

`iesiêcznik Literacki~, 1968, 9. Targmani (g. buaCiZis) _ kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~,<br />

II, Tb., 1978, gv. 97-100.<br />

rogorc mkvlevari wers, polonur enaze rusTvelis Sesaxeb pirveli narkvevis avtoria<br />

konst. rdultovski (`qarTveli poeti SoTa rusTaveli~, vilno, `1831 wlis litvuri saaxalwlo<br />

gamocema~). am narkvevis rusuli Targmani 1833 w. dabeWda `moskovski teleskopma~.<br />

k. rdultovski swavlobda parizsa da londonSi, 1825 wels — peterburgSi. inglisurad<br />

Targmnida a. mickeviCis `yirimul sonetebs~.<br />

rusTvelis poemis pirveli ori Targmani frangulia, mesame — polonuri (k. lapCinskis,<br />

1863 w.), meoTxe — germanuli (a. laistis, 1889 w.). artur laisti, erovnebiT poloneli, orenovani<br />

mwerali iyo; werda germanulad da polonurad. misi wigni saqarTveloze daibeWda polonurad,<br />

xolo Semdeg — gansxvavebuli versia — germanulad. maTSi Setanilia `vefxistyaosnis~<br />

nawyvetebis Targmanebi. g. a.<br />

225. devid langi<br />

winasityvaoba (Introduction)<br />

wignSi: Shota Rustaveli, The Knight in the Panther’s Skin, Translated from the Georgian by V. Urushadze, Tbilisi,<br />

1968, gv. 91-12. qarTuli Targmani (n. sayvareliZisa) ix. krebulSi: `rusTveli msoflio<br />

<strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 390-394.<br />

avtoris TqmiT, v. uruSaZe karga xania cnobilia ingliseli mkiTxvelisaTvis Tavisi<br />

qarTuli poeziis anTologiiT, romelic orjer daibeWda inglisurad. `vefxistyaosnis~<br />

66


Targmanis momzadebaSi mas exmarebodnen poeti da mecnieri kevin krosli-holandi da Seqspirologi<br />

n. yiasaSvili.<br />

winasityvaobis avtori gadmoscems mokle cnobebs rusTvelis vinaobis, misi ideologiisa<br />

da religiuri rwmenis Sesaxeb da msjelobs `vefxistyaosnis~ Rirsebasa da mniSvnelobaze<br />

qarTuli da msoflio kulturisaTvis; kerZod, aRniSnavs, rom `rusTveli aris pirmSo<br />

XII-XIII saukuneebis renesansisa, romelic ikvebeboda ioane petriwiseuli neoplatonuri<br />

filosofiiTa da romlisTvisac ucxo ar iyo imdroindeli iranis mdidari poezia~. avtoris<br />

azriT, `vefxistyaosnis~ popularobis ZiriTadi mizezi isaa, rom masSi saocari ostatobiTaa<br />

Sezavebuli bunebrivi, adamianuri swrafvani da movlenaTa Rrma, filosofiuri gaazreba.<br />

poemaSi mocemulia bedTan Seurigeblobis, brZolisa da gamarjvebis romantika. venera uru-<br />

SaZis Sromas inglisel mkiTxvelSi eqneba didi warmateba, rasac igi udavod imsaxurebs. g. a.<br />

226. jibo lomaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ me-9 strofis wakiTxvisaTvis<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 26 ivlisi, № 29, gv. 2-3.<br />

avtori principul mniSvnelobas aniWebs mecxre strofis swor interpretacias. igi exeba<br />

akad. a SaniZis mosazrebas meoTxe taepis wakiTxvis Taobaze: a. SaniZe SeniSnavs, rom `nebis<br />

damarTva~ SeuZlebeli gamoTqmaa qarTulSi da taeps ase asworebs. `Cemman xel-mqmnelma dave-mrTos,<br />

laRman da lamazman nebi~.<br />

j. lomaSvili wers: amgvari wakiTxviT gamodis, rom poemis avtori mimarTavs Tavis xelmqmnels,<br />

raTa man neba darTos napovni sparsuli ambis leqsad gardaTqmisa.<br />

j. lomaSvilis azriT, zemoT moyvanili rusTveluri gamoTqma (`dammarTos nebi~) sruliadac<br />

ar moiTxovs Sesworebas gramatikis mxriv, zogadi TvalsazrisiT ki, umarTebuloa<br />

poeturi mxatvruli nawarmoebis gasworeba gramatikis mixedviT.<br />

avtoris daskvniT, `mTlianad me-9 strofis Sinaarsi aseTi iqneba: es ambavi ar aris qar-<br />

Tuli, igi sparsulia, ucxoa, radgan Sig mocemulia musulmanuri saxelmwifoebis da maTi<br />

mefeebis ambavi, magram qarTulad «saTargmanebia». es ambavi ucxo ki aris formalurad, radgan<br />

«nayalbevia» (e. i. gadasxvaferebulia), Tumca gagebuli unda iqnas qarTulad; Tqven, mkiTxvelebma<br />

gaigeTo qarTul ambavad. es ambavi, «oboli margalitiviT», arsad ar ipoveba da amitom<br />

xeli-xel sagogmanebia, radgan msgavsi ambavi ar SeiZleba kidev sxvagan sadme iyos. es ambavi<br />

me TviTon movigone, SevTxze («vpove») da leqsad gamovTqvi. radgan es ambavi ucnauria da<br />

Tanac Zalze mimsgavsebulia saqarTvelos ambebs, amiT me saWoWmano saqme Cavidine, radgan<br />

Cemi poemis gmirebi kidec hgvanan qarTvel gmirebs da arc arian qarTvelebi, aramed isini warmoadgenen<br />

mahmadianebs, e. i. es ambavi «ucxoTa xelmwifeTania». da radgan me aseTi saWoWmano<br />

saqme Cavidine, es Cemi «xeliT-qmnuli», e. i. Cemi poema, «naWirvebi», romelic laRia da Tanac<br />

lamazi — rasac dammarTebs, dammarTos, rac ginda is momivides, raRa vqnao~. b. d.<br />

227. ilia maisuraZe<br />

mesxuri toponimikuri realiebi `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1968, № 1, gv. 70-71.<br />

avtori wers, rom axalqalaqis raionSi, baraleTis maxloblad, aris sofeli `azavreTi~,<br />

vax. bagrationi am saxeliT xevsac axsenebs. aSkaraa, rom es saxeli warmomdgari unda iyos<br />

sityvisagan `azaveri~, rac, sabas ganmartebiT, aris `xari sakidari~. rogorc irkveva bargis<br />

asakideblad xarebis gamoyeneba saqarTveloSic scodniaT. es Cveuleba gvianobamde SemorCa<br />

samx. saqarTveloSi (kola-artaani, WaneTi, javaxeTi). Tanamedrove qarTulSi sityva azaveri<br />

TiTqmis dakargulia. is mxolod geografiul saxelSi darCa.<br />

`vefxistyaosanSi~ erTxel gvxvdeba sityva `tala~ (`modrika Tavi giSrisa talaman~). talas<br />

sabaseuli ganmartebaa daraji. `tala~ arabuli warmoSobis sityvaa da misi pirvandeli mniSvneloba<br />

`mzveravi~ unda yofiliyo. tala naxsenebia `Sah-nameSi~, `amirandarejanianSi~. mtkvris<br />

marcxena Senakadis _ uravelis wylisa da misi xeobis qvemo weli nasoflar axdiladan `satalaos~<br />

saxels atarebs. es adgili viwro da kldovan-tyiania. bunebrivia, rom Zvelad aq sadarajoebi<br />

iqneboda mowyobili da es saxelic amitom Seerqva. g. a.<br />

67


228. m. mamulaSvili<br />

didi mniSvnelobis saqme dagvirgvinda<br />

`vefxistyaosnis~ axali inglisuri Targmanis gamo<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, 9 dek., № 285, gv. 3.<br />

rewenzia exeba venera uruSaZis mier inglisurad Targmnili `vefxistyaosnis~ gamowemas<br />

(Tbilisi, `sabWoTa saqarTvelo~, 1968).<br />

rewenzenti aRniSnavs, rom poema Targmnilia inglisuri uriTmo hegzametriT, raw saukeTeso<br />

gadawyvetilebaa rusTavelis Txzulebis inglisur enaze ametyvelebisaTvis. Targmani<br />

laRad, bunebrivi mdinarebiT ikiTxeba, igrZnoba dednis siRrme, misi mxatvruli enis<br />

mravalferovneba.<br />

poemis Sesavali (`dasawyisi~) v. uruSaZes prozad uTargmnia, raw aseve marTebul nabijad<br />

unda CaiTvalos.<br />

wigns darTuli aqvs prof. daviT langis mokle Sesavali werili, romelSiw Targmans ma-<br />

Ral Sefasebas aZlevs. gamowemis redaqtorebi arian ingliseli poeti da mkvlevari kevin<br />

krosli-holandi da niko yiasaSvili.<br />

rewenzenti miuTiTebs TargmanSi arsebul zogirT uzustobaze, romelTa gasworeba<br />

Semdgom gamowemaSi sasurvelad miaCnia. g. a.<br />

229. g. mania, r. babunaSvili<br />

dilara TbilisSi swavlobda<br />

gaz. `komunisti~, 1968, 19 oqt., №246, gv. 3.<br />

avtorebi weren, rom azerbaijanelma mkvlevarma dilara alievam aRmoaCina axmed javadis<br />

mier Sesrulebuli Targmani `vefxistyaosnisa~, romlis gamocemac mTargmnels 1937 wels undoda,<br />

magram TviTon moulodnelad daiRupa da misi Targmanic daikarga. axla d. alieva am<br />

Targmans gamosacemad amzadebs. g. a.<br />

230. ioseb megreliZe<br />

al. duduCavas rCeuli werilebi<br />

Jur. `mnaTobi~, 1968, № 3, gv. 191-192.<br />

recenzia exeba amave dasaTaurebis wigns (Tb., 1967). i. megreliZe aRniSnavs, rom krebulSi<br />

dabeWdil erT-erT werilSi saubaria leningradSi aRmoCenili `vefxistyaosnis~ e.w. zazaseuli<br />

xelnaweris TbilisSi Camotanaze. misi TqmiT, am nusxis kvals g. leoniZem miagno da<br />

Semdeg vrceli gamokvlevac gamoaqveyna. al. duduCava (maSin — Tbilisis universitetTan arsebuli<br />

rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis direqtori) mivlinebul iqna<br />

moskovsa da leningradSi, raTa moeZebna da Camoetana es xelnaweri. maSin leningradSi vimyofebodiT<br />

me da m. Ciqovani. Cven samive wavediT ssrk samecniero akademiis istoriul-arqeografiuli<br />

institutis arqivSi, vnaxeT xelaweri, romelic sagangebo aqtiT gadaeca al. dudu-<br />

Cavas 1935 w. 1 ianvars.<br />

saerTod al. duduCavam bevri ram gaakeTa rusTavelis 1937 wlis iubiles momzadebisa<br />

da saTanado doneze CatarebisaTvis. g. a.<br />

231. SoTa mesxia<br />

XI-XIII ss. saqarTvelos saxelmwifoebrivi wyobis istoriidan (`sakargavis~<br />

mniSvnelobisaTvis)<br />

Tsu Sromebi, t. 125, ist. mecn. seria, VI, Tb., 1968, gv. 171-210.<br />

avtori vrclad ganixilavs `sakargavs~, rogorc XI-XIII ss. saqarTvelos saxelmwifoebrivi<br />

wyobisaTvis damaxasiaTebel instituts. ganxilulia i. javaxiSvilis, s. kakabaZis, n.<br />

68


erZeniSvilis, i. doliZis da sxvaTa narkvevebi da mosazrebani; miRebulia Semdegi daskvna:<br />

`sakargavi~ XI-XIII ss. qarTulSi orgvari mniSvnelobiT ixmareboda — is niSnavda rogorc samoxeleod,<br />

samarTavad gacemul garkveul teritorias, qalaqs, aseve — sargos, fulad<br />

gasamrjelos; `sakargavis~ aseTi orgvari mniSvneloba imaze unda migviTiTebdes, rom<br />

sakargavad miRebuli teritoriis, qalaqis Tu saxelos gamgebloba, e. i. moxeleobis es saxe<br />

sargoTi, rentiT, ZiriTadad fuladi sargoTi nazRaurdeboda (gv. 203-204).<br />

`sakargavi~, rogorc samoxeleo gansagebeli, arsebiTad gansxvavdeboda moxeleobisa<br />

da mflobelobis iseTi formebisagan, rogoric iyo `samTavro-saerisTavo~, `sapatio samflobelo~,<br />

`saxarajo~ da sxv. mosakargaveobis gaZliereba-gafarToeba, cxadia, samefo xelisuflebis<br />

ekonomiur-politikuri Zlierebis erT-erTi wyaro iyo. amitom samefo xelisufleba<br />

cdilobda, mosakrgaveebad hyoloda ara marto wvrili aznaurebi, aramed erisTavebic,<br />

`memamule aznaurebic~. SeiZleba amis anarekli iyos jer saridanis, xolo Semdeg tarielis<br />

mosakargaveoba farsadan mefis winaSe (gv. 209).<br />

samefo xelisuflebis dasustebasTan erTad `sakargavis~ institutma Tavisi mniSvneloba<br />

dakarga da XIV s. damdegidan saerTod gauqmda.<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikonebSi `sakargavi~ sworad aris ganmartebuli, rogorc: gasarigebeli,<br />

samarTavi, sagamgeblo. g. a.<br />

232. givi miqaZe<br />

Zveli qarTuli mwerlobis bibliografia, II, (1921-1965 ww.),<br />

Tb., `mecniereba~, 1968.<br />

wignSi Sesulia bibliografia mecnieruli masalisa rusTavelisa da misi Txzulebis Sesaxeb,<br />

romelic saqarTvelos respublikaSi gamoqveynda 1921 wlidan 1965 wlamde. masala<br />

Seexeba rogorc rusTavelis biografiasa da msoflmxedvelobas, ise `vefxistyaosnis~ teqstis<br />

sakiTxebs, poemis enas, mxatvrul metyvelebas, siuJetis warmomavlobas, xelnawer nusxebsa<br />

da beWdur gamocemebs. ix. saxelTa saZiebelSi `SoTa rusTaveli~ (gv. 408-409) da TxzulebaTa<br />

saZiebelSi _ `vefxistyaosani~ (gv. 417-418). g. a.<br />

233. Salva nucubiZe<br />

vefxistyaosnis erTi gamocemis gamo<br />

Jur. `mnaTobi~, 1968, № 11, gv. 133-140.<br />

werilis saTaurSi igulisxmeba rusTvelis Txzulebis 1966 wlis gamocema ak. SaniZisa da<br />

al. baramiZis redaqciiT. avtori mniSvnelovan movlenad miiCnevs aseTi mecnierul-kritikuli<br />

gamocemis dabeWdvas, magram yuradRebas amaxvilebs imaze, rom masSi poemis bolo Tavebi<br />

— e. w. indo-xataelTa da indo-xvarazmelTa ambebi gviandel damatebebad aris miCneuli<br />

redaqtorebis mier.<br />

avtoris TqmiT, vefxistyaosnis gamgrZeleblebze laparaki did sifrTxiles saWiroebs,<br />

vidre poemis meore strofis sakiTxi araa udavod gamorkveuli. naTqvami exeba `dasawyisis~<br />

meore strofis mesame taeps (S. nuwubiZis wakiTxviT): `momew survili (Zala) mijnurTa sikvdimde<br />

gasatanisa~... `rusTveli yoveli orazrovnebis gareSe gveubneba, rom misi mizania gayves<br />

vefxistyaosnis gmirebs (`mijnurTa~) wxovrebis dasasrulamde. maSasadame, aq araviTar gagr-<br />

Zelebaze an gamgrZeleblebze ar SeiZleba iyos laparaki~ (gv. 134).<br />

avtoris azriT, araviTari `vinme mesxi~ ar arsebobda, dasasrulis es strofiw rusTvelisaa,<br />

oRond `epilogis pirvel strofs uWiravs is adgili, romeliw vefxistyaosnis meore<br />

strofs unda eWiros, radgan poemis Sesavlis meore strofSi gmirebis (`mijnurTa~) sikvdilze<br />

laparaki zedmetia~ (gv. 136). g. a.<br />

69


234. q. olguni (TavaZe)<br />

SoTa rusTavelis Sesaxeb<br />

wignSi: A. Özkan (Melaєvili), Gürcüstan, stambuli, 1968 gv. 141-143. Targmani (e. javeliZisa) — kreb.<br />

`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 379-381.<br />

avtori wers, rom rusTvelis Semoqmedebis qvakuTxedi adamianobis Temaa. SoTa rusTvelis<br />

adamiani savsebiT unaklo ar aris. es aris dRevandeli adamiani, romelic Tavis sisusteTa<br />

gamo itanjeba. `XII saukuneSi, xalxis Seugneblobis xanaSi, imis Tqma, rom adamianis tragedia<br />

araa mistikur Zalebze damokidebuli (...), aramed socialur urTierTobaSia ganiv-<br />

Tebuli, Tavis droisaTvis axali aRmoCenaa~.<br />

`qarTvel xalxs rom axasiaTebs siamaye da siyvaruli adamianis namoqmedarisadmi, megobrisa<br />

da amxanagobisadmi, swored es aisaxa rusTvelis poemaSi (...) `vefxistyaosani~ sxva araferia,<br />

Tu ara qarTveli xalxis Rirseuli Zlierebis rusTvelis poeturi eniT aRwera~. g. a.<br />

235. mikola pavliuki<br />

aleqsadre navrocki — rusTvelis mTargmneli<br />

kreb. `megobrobis xidi~ (ukrainul-qarTuli literaturuli kavSirebi), ukrainul enaze, kievi,<br />

1968, gv. 82-84; r. xvedeliZis Targmani — kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, IV,<br />

Tb., 1985, gv. 227-230.<br />

rogorc avtori wers, al. navrocki sam aTeul wels cxovrobda kavkasiaSi da eweoda<br />

mTargmnelobiT muSaobas. mas Targmnili aqvs `iliada~, `odisea~, goeTes, baironis, hiugos,<br />

mickeviCis, puSkinis da sxvebis Txzulebebi. navrocki dainteresebula kavkasiis xalxTa literaturiTa<br />

da folkloriT, mas rusul enaze uTargmnia asamde daRestnuri xalxuri sim-<br />

Rera.<br />

`vefxistyaosnis~ Targmna mas dauwyia Temir-xan-SuraSi a. sarajiSvilis mier gakeTebuli<br />

rusuli pwkaredis mixedviT. uTargmnia leqsad jer rusul enaze (400 strofi), Semdeg ukrainul<br />

enaze. ukrainuli Targmani ufro srulyofilia, magram daumTavrebeli darCa a. navrockis<br />

gardacvalebis gamo (1892 w.).<br />

a. navrockiseuli Targmanis nawili gamoaqveyna p. tixovskim 1937 wels, xolo prologis<br />

Targmani dabeWda m. pavliukma 1966 wels. g. a.<br />

236. gertrud peCi<br />

RvTis xati da adamianis saxe rusTavelis `vefxistyaosanSi~<br />

kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 264-279<br />

(Targmani n. amaSukelisa), narkvevi germanulad daibeWda 1968 w.<br />

avtori wers: `saqarTveloSi Sua saukuneebis yvelaze srulyofil literaturul nawarmoebs<br />

warmoadgens `vefxistyaosani~. igi im kulturis nayofia, romelic Tavis Tavs mTeli<br />

seriozulobiT qristianulad Tvlis da romlis saganmanaTleblo dovlaTi monastrebsa<br />

da sasuliero akademiebSi iqmneboda da inaxeboda. rusTvelis eposi Rrmadaa fesvgadgmuli<br />

imdroindel sulier garemoSi. poeti gvevlineba ara marto Cinebuli aRwerisa da warmtaci<br />

siuJetis ostatad, aramed igi amave dros moazrovnecaa, romelic poetur formas garkveuli,<br />

sistemis saxiT Camoyalibebuli msoflmxedvelobis gadmocemasTan akavSirebs~.<br />

mkvlevars miaCnia, rom rusTvelis nawarmoebis religiuri mrwamsi Seesabameba fsevdodionise<br />

areopagelis Teologias. poetis rwmeniT, RmerTi upirveles yovlisa ierarqiuli wesrigis<br />

damcvelia da TviTon am ierarqiis saTaveSi dgas. sazogadoebrivi yofierebis eTikuri<br />

principebic wodebrivi kategoriebis saxiTaa gaazrebuli.<br />

rogorc mkvlevari wers, `vefxistyaosani~ aSkarad ar iziarebs codvis qristianul gagebas.<br />

codvisa da borotebis saTaved Tumca satana saxeldeba, aq ar igulisxmeba RvTis kontragenti<br />

dualisturi gagebiT. poemis gmirebi xSirad iyeneben astralur simbolikas, rac nawilobriv<br />

neoplatonuri spekulaciaa, nawilobriv ki poetis bunebrivi midrekileba xatovani enisadmi.<br />

g. a.<br />

70


237. mario piki<br />

[vTargmni `vefxistyaosans~]<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 28 ivnisi, № 25, gv. 1.<br />

italieli mwerali aRniSnavs, rom ganzraxuli aqvs `vefxistyaosnis~ Targmna; saqarTveloSi<br />

Camovida, raTa gaecnos qarTul mwerlobasa da kulturas. rogorc TviTon ambobs,<br />

poemas ZiriTadad prozad Targmnis, zogierT epizods ki uriTmo leqsiT gadaiRebs. g. a.<br />

238. stanislav raviCi<br />

rusTavelis qveyanaSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 22 noemberi, № 47, gv. 3.<br />

avtori aRniSnavs, rom poloneli mwerali da Jurnalisti vaclav kubacki monawileobda<br />

SoTa rusTavelis saiubileo zeimSi saqarTveloSi 1966 wels. am zeimis mimdinareobis Sesaxeb<br />

man vrceli reportaJi gamoaqveyna gazeTSi `kultura~, 1968 wlis agvistoSi. repontaJSi<br />

gadmocemulia STabeWdilebebi, romlebic mweralma miiRo sazeimo Sexvedrebis dros: borjomSi<br />

(27 seqtembers), TbilisSi, rusTavelis saxelobis TeatrSi speqtaklze `vefxistyaosani~<br />

(1 oqtombers) da sxv. mwerali aRtacebas gamoTqvams saqarTveloSi Catarebuli iubiles<br />

garndiozulobis gamo: `bolo aTeuli wlis manZilze mravali literaturuli iubile gvizeimia,<br />

magram arc dantes, arc ariostos, arc Seqspirs da arc goeTes ar Rirsebia Tavis<br />

TanamemamuleTagan esodeni Tayvaneba~. g. a.<br />

239. prokofi ratiani<br />

vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis<br />

Jur. `mnaTobi~, 1968, № 2, gv. 150-178; № 3, 177-186; № 4, 151-165; № 5, 112-134.<br />

avtori gvTavazobs axal Tvalsazriss vefxistyaosnis avtoris vinaobaze da yalbad miiCnevs<br />

Sexedulebas rusTavelis eriskcobaze. avtoris amosavali debulebis mixedviT, `vefxistyaosnis<br />

avtori iyo didad ganaTlebuli sasuliero piri — episkoposis an mTavarepiskoposis<br />

xarisxiT, romelsac garkveul dros eWira rusTavis (bostan qalaqis) eparqiis mRvdelmTavris<br />

Tanamdeboba (kaTedra) da swored amitom iwodeboda rusTvelad~.<br />

avtori Tavisi axali debulebis mecnierulad dasabuTebas cdilobs rogorc logikur-<br />

Teoriuli msjelobis gziT, aseve konkretul istoriul-literaturuli faqtebisa da movlenebis<br />

analizis gziTac. agreTve mokled mimoixilavs vt-is avtoris vinaobaze amJamad arsebul<br />

Sexedulebebs da im meoTdologiur-Teoriul principebs, romlebzedac es Sexedulebebia<br />

dafuZnebuli.<br />

avtori ikvlevs feodalur saqarTveloSi saero didebulTa gvar-wodebisa da sasuliero<br />

pirTa zedwodebis warmoqmnis tradicias geografiuli adgilebidan; vt-is teqstis<br />

monacemebs misi avtoris vinaobaze. kritikulad ganixilavs Teimuraz bagrationis `patriotul~<br />

nabijs, rac avtoris rwmeniT, mdgomareobs imaSi, rom bagrationTa ojaxis gandidebis<br />

survilma ukarnaxa Teimurazs rusTvelis biografia Tavisi sakuTari sazogadoebriv-politikuri<br />

miznebis Sesabamisad gadaekeTebina da rusTveli bagrationad gamoeyvana.<br />

avtori Tavisi zemoxsenebuli debulebis gasamtkiceblad gvacnobs agreTve istoriuli<br />

wyaroebis monacemebs q. rusTavsa da rusTavel mRvdelmTavrebze `RmrTaebis gujaris~<br />

ganxilviT; agreTve rusTavel mRvdelmTavarTa moRvaweobas samxedro dargSi, rac avtoris<br />

azriT, dakavSirebuli iyo im did movaleobasTan, romelic maT, rogorc mTeli sadroSos<br />

sardlebs, ekisrebodaT.<br />

bolos avtori exeba ierusalimis jvaris monasterSi warmodgenil rusTvelis portrets<br />

da masTan dakavSirebul problemebs. n.m.<br />

71


240. SoTa reviSvili<br />

isev literaturuli leqsikonebis Sesaxeb<br />

Jur. `mnaTobi~, 1968, №12, gv. 144-150.<br />

avtori ganixilavs germanulenovan leqsikonebs:<br />

I. 1963 w. gamoSvebuli `msoflio literaturis leqsikoni~. informaciebi qarTul <strong>literatura</strong>ze<br />

ekuTvnis doqtor eberhard Tils. rusTavelis Sesaxeb aRniSnulia, rom man Seqmna<br />

erovnuli eposi raindul siyvarulze, vasalur erTgulebasa da mamacobaze. mis stils etyoba<br />

Tanamedrove sparsuli saraindo eposis gavlena.<br />

II. 1963 wels bernsa da miunxenSi gamovida `mcire literaturuli leqsikoni~ (ortomeuli).<br />

qarTuli mwerlobis Sesaxeb cnobebi daumuSavebia doqtor r. karmans, romlis yurad-<br />

Rebas Zveli mwerlobidan rusTaveli ipyrobs. poetis pirovneba da misi poemac ZiriTadad<br />

marTebuladaa gaSuqebuli da Sefasebuli. aRniSnulia, rom `vefxistyaosanSi~ Seqebulia<br />

rainduli siyvaruli da megobroba. poemis leqsi plastikuria da monumenturi. moqmedebas<br />

atyvia dualistur-iranuli msoflSegnZnebis gavlena.<br />

III. `kindleris literaturuli leqsikoni~, romlis pirveli da meore tomi gamovida q.<br />

ciurixSi 1964 wels. qarTul <strong>literatura</strong>ze cnobebi Seudgenia praRel profesor iaromir<br />

iedliCkas. leqsikonSi masala dalagebulia nawarmoebTa dasaTaurebis (da ara avtorebis)<br />

mixedviT. mimoxilva mocemulia ufro vrclad da kvalificiurad. `vefxistyaosanze~ am<br />

tomebSi araferia (igulisxmeba, rom momdevno tomebSi iqneba). g. a.<br />

241. S. reviSvili<br />

gertrud peCi<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1968, 16 noemb., № 136, gv. 3.<br />

avtori warmogvidgens germanel mecniers, romelic dainteresebulia qarTuli eniT,<br />

istoriiTa da kulturiT. mas gamoqveynebuli aqvs sami wigni qarTuli enis problemebze.<br />

rusTvelologiur Tematikas eZRvneba misi Sromebi: `humanizmis gmiruli simRera~, `vefxistyaosnis<br />

Semqmneli~, `Zveli simRera _ axali cxovreba~, `SoTa rusTaveli _ qarTveli eris<br />

poeti~, `SoTa rusTaveli da misi dro~, `RmerTis xati da adamianis saxe rusTavelTan~. am<br />

SromebSi mkvlevari cdilobs sxvadasxva mxriv gaaSuqos `vefxistyaosanTan~ dakavSirebuli<br />

rTuli samecniero problematika. g. a.<br />

242. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(The knicht in the Panther’s Skin)<br />

inglisurad Targmna venera uruSaZem, gam. `sabWoTa saqarTvelo~, Tb., 1968, 224 gv.<br />

gamocema eZRvneba m. uordropis xsovnas. redaqtorebi: kevin krosli-holandi da niko yiasaSvili,<br />

ilustraciebi zurab kapanaZisa. 7-8 gverdebi uWiravs v. uruSaZis winasityvaobas,<br />

9-12 gv. _ d. langis `Sesavals~. `dasawyisis~ strofebi Targmnilia proziT (gv. 15-17), Semdeg<br />

modis sruli teqstis poeturi Targmani. strofebi daunomravia. bolos (gv. 223) erTvis<br />

terminebisa da sakuTari saxelebis ganmartebebi.<br />

es Targmani daibeWda agreTve 1971 da 1979 wels, imave gamomcemlobaSi. g. a.<br />

243. vasil rcxilaZe<br />

didi SoTas mTargmnelis saflavTan<br />

Jur. `ciskari ~, 1968, № 12, gv. 117-118.<br />

avtori wers, rom papamiss, vasil rcxilaZes, romelic XIX s-is bolosa da XX s-is dasawyisSi<br />

aqtiurad monawileobda erovnul-gamaTavisuflebel moZraobaSi, mimowera hqonda<br />

72


`vefxistyaosnis~ mTargmnelTan — marjori uordropTan, ugzavnida mas saWiro masalebs<br />

da xels uwyobda saqarTvelos maSindeli da Zveli cxovrebis SeswavlaSi.<br />

werilis avtori, rogorc feradi metalurgiis specialisti, mivlinebiT imyofeboda<br />

inglisSi. q. sevenouksis centraluri biblioTekis TanamSromlis lourensisa da wm. nikolas<br />

eklesiis mRvdlis daxmarebiT man daagina uordropebis sagvareulo sasaflaos adgilmdebareoba<br />

da moZebna marjorisa da misi Zmis, oliveris, saflavebi. 30 ivniss dasaxelebul pireb-<br />

Tan erTad moinaxula uordropebis saflavebi, sadac gaicno oliveris Svili andre. mas qarTveli<br />

stumari saxlSi miuwvevia da uCvenebia qarTuli reliqviebi da marjoris Targmanebis<br />

inglisuri gamocemebi. g. a.<br />

244. sergei serebriakovi<br />

siyme — Jovens: rusTavelidan provansel trubadurebamde<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis <strong>literatura</strong>Tmcodneobis respublikuri sakoordinacio<br />

sabWosa da SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis III samecniero sesia,<br />

eZRvneba n. baraTaSvilis dabadebis 150 wlisTavs, muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1968, gv. 17-18.<br />

pirvel TezisSi aRniSnulia: vinaidan `yma~ rusTvelTan ara marto «axalgazrdas» niSnavs,<br />

aramed moymis, raindis mniSvnelobiTac xSirad ixmareba, amitom SesaZlebelia, poemis prologSi<br />

naxmari `siymec~ `erTsa da imave dros niSnavdes «axalgardobasa» da «raindul Tvisebasac»~.<br />

Semdegi Tezisebia:<br />

`2. sainteresoa, rom adreuli provanseli trubadurebis (marka briunisa da sxv.) poeziaSi<br />

xSirad ixmareba sityva Jovens (axalgazrdoba), romelic gadataniTi mniSvnelobiTaw<br />

xSiradaa naxmari, rogorc siuxvisa da simamacis aRmniSvneli cneba.<br />

3. provansuli poeziis mkvlevarTa azriT, sityva Jovens-is aseTi gageba provansis lirikosebs<br />

miuRiaT arabuli poeziidan (espaneTis gziT), sadac analogiuri cneba (...) sakmaod<br />

gavrcelebuli yofila.<br />

4. ra Tqma unda, aRmosavluri, kerZod arabuli, poeziis gavlena rusTavelze araa gamoricxuli,<br />

magram, SesaZlebelia, rom am SemTxvevaSi Cven zogadsakacobrio azrovnebis garkveul<br />

kanonzomierebasTan gvqondes saqme, miT ufro, rom msgavsi movlena sxva xalxTa enebSic<br />

aRiniSneba (rusuli добрый молодец — kai yma, da mravali sxva)~. b.d.<br />

245. v. sidamoniZe<br />

`vefxistyaosnis~ pirveli simfonia<br />

gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1968, 24 noemb., №64, gv. 4.<br />

rogorc avtori wers, `vefxistyaosnis~ pirveli simfonia XX s-is 20-ian wlebSi Seudgenia<br />

grigol soRoraSvils. es naSromi amJamad dakargulad iTvleba da avtoris Sesaxebac araferia<br />

cnobili. erT-erTi sxva avtoris werilSi gadmocemulia am simfoniis Sinaarsi da Sedgeniloba.<br />

rogorc Cans, mis safuZvlad gamoyenebuli yofila poemis 1888 wlis gamocema.<br />

aRniSnulia, rom poema 40.080 sityvisagan Sedgeba, romelTac aqvs 13.885 forma. ZiriTadi<br />

sityva aris 2.377 (gaz. `tribuna~, 1922, № 328). mcire cnoba yofila agreTve gazeT `baxtrionSi~,<br />

1922, № 19 (ix. g. imedaSvili, rusTv. lit., 1957, anot. № 1012). g. a.<br />

245a. q. sixaruliZe<br />

mcenareTa simbolika qarTul xalxur poeziasa da vefxistyaosanSi<br />

Tbilisis universitetis filologiis fakultetis XII samec. sesia. moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1968, gv. 23-24 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

1. simbolika vfxistyaosanSi gansakuTrebul sinaTles aZlevs poetur xedvas. igi erTgvari<br />

gzismkvlevia didebul azrTa samyaroSi.<br />

73


2. mcenareTa simbolikis gamoyenebiT xalxur poeziasa da rusTvelis qmnilebas Soris<br />

aris msgavseba-gansxvavebani. am msgavseba gansxvavebaTa kvlevas mniSvneloba aqvs poeturi<br />

saxis evoluciis TvalsazrisiT.<br />

3. vefxistyaosansa da xalxur sityvivrebaSi alvis xis simbolos gamoyenebis xSiri SemTxvevaa.<br />

magaliTebi adasturebs alvis xis simbolos erTgvar funqcias vefxistyaosansa<br />

da xalxur poeziaSi. orive SemTxvevaSi alvis xe poeturi saxea adamianisa - qalisac da va-<br />

Jisac. amave dros poeturi saxis evoluciis mixedviT gansxvavebac igrZnoba vefxistyaosansa<br />

da xalxur Semoqmedebas Soris. alvis xis simbolo vefxistyaosanSi metwilad ufro arqauli<br />

mniSvenlobiT aris mocemuli.<br />

4. erTgvari funqciiT aris vefxistyaosansa da xalxur sityvierebaSi yvavilTa simbolikac.<br />

igi uSualo kavSirSia ferebis simbolikasTan. yvavilebis simbolika gamoyenebulia<br />

naTeli warmodgenebis, sasiamovno ganwyobis, axalgazrdobis, sixarulis, silamazisa da siyvarulis<br />

warmosaxvis mizniT.<br />

5. yvavilis sawinaaRmdego asociacias iwvevs nar-ekali. igi Crdilavs naTel warmodgenas.<br />

6. mcenareTa simbolikis Sedareba xalxur sityvierebasa da vefxistyaosanSi uSualod<br />

migvaniSnebs rusTvelis miuwvdomeli metaforuli azrovnebis Rrma erovnul fesvebze.<br />

mcenareTa simbolikis gamoyenebisas gansxvavebani xalxursa da rusTvelis metaforul azrovnebas<br />

Soris simbolikis ganviTarebis safexurebis maCvenebelia.<br />

246. a. soxaZe<br />

`vefxistyaosanSi~ asaxuli zogierTi xalxuri ideis Sesaxeb<br />

(`SoTa rusTaveli~, saq. ist., arq., eTn. da folk. samecn sazog. krebuli, 1968, Tb., gv. 122-159)<br />

avtori yuradRebas miaqcevs `vefxistyaosnis~ enis siaxloves xalxis sasaubro enasTan,<br />

moaqvs leqsikuri da frazeologiuri paralelebi. poemis zogierTi motivi avtors folkloridan<br />

momdinared miaCnia, mag., sami Zmadnafici mas agonebs amiranis Tqmulebis sam gmirs.<br />

sanimuSod moaqvs siuJeturi Sexvedrebi amiranis Tqmulebis gurul variantTan, romelsac<br />

`kalmaxela~ ewodeba (Caw. g. ebraliZis mier 1938 w.). avtoris azriT, xalxuria WaSi Cavardnili<br />

kacis araki, poeturi saxeebi, simboloebi, epiTetebi da sxv.<br />

avtori ganixilavs poemaSi naxseneb samyaros ZiriTad elementebs (cecxli, wyali, miwa,<br />

haeri) da maTi Seswavlis istorias, exeba agreTve ciur mnaTobTa da sinaTlis simbolkas da<br />

xalxur zRaprebsa da TqmulebebSi mocemul astrologiur-religiur da esTetikur warmodgenebs<br />

ciur sxeulebsa da sinaTle-sibnelis mimarT. g. a.<br />

247. v. tabataZe<br />

rusTvelis kabinetSi<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1968, 19 ianv., № 3, gv. 4.<br />

avtori wers, rom rusTvelologiur seminarze moismines ori moxseneba.<br />

I. iv. gigineiSvilis, `vefxistyaosnis~ 257-e strofis Sesaxeb, romlis meore da meoTxe<br />

taepebs mkvlevari aseTi wakiTxviT gvTavazobs:<br />

sxva uRonoa uSeno Cemad ampyrobad xelisa,<br />

Tvar vismca eqmna gvarliTa Sekrva Tivisa mrTelisa~<br />

(meore da mesame taepebi adgilSenacvlebulia). am taepebis azria: Sens garda sxva uRonoa,<br />

uZluria imisTvis, rom me miSvelos, Torem vis Seukravs mTeli Tiva (Tivis mTeli zvini)<br />

gvarliT (Tivisagan Segrexili `diax susti~ TokiT) = Sen, sust qals ra Svela SegiZlia!<br />

II. o. baqaniZem auditorias gaacno saq. mecn. akad. xelnawerTa institutSi aRmoCenili<br />

rusuli poeturi Targmanebi, Sesrulebuli al. navrockis mier. Targmanis ori redaqcia<br />

arsebobs: pirveli moicavs 71 strofs, meore _ 339 strofs. momxseneblis dakvirvebiT, al. navrockis<br />

rusuli Targmani daedo safuZvlad missave ukrainul Targmans. g. a.<br />

74


247a. А. Тер-григорян<br />

Руставели в джунглях<br />

(Репортаж из Вьетнама)<br />

gaz. `Известия~, 1968, 29 Teb., № 50, gv. 5; `komunisti~, 1968, 1marti, № 51, gv. 3; `Tbilisi~, 1968,<br />

4 marti, № 54, gv. 3.<br />

gazeTis korespondenti wers, rom q. hanois quCaSi SemTxveviT Sexvda nacnob filologs,<br />

le vins, romelic omis gamo gaxiznuli yofila junglebSi da axla erTi dRiT Camosula<br />

dedaqalaqSi, raTa rusTavelis `vefxistyaosanze~ dawerili statia gadasces gazeTis redaqcias.<br />

Tavis statiaSi is wers `Zvelebur humanizmze~, rusTveliseul Segonebaze megobrobis<br />

mniSvnelobis Taobaze, imowmebs aforizms: `vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~,<br />

romelic, misive TqmiT, Seexeba calkeul adamianebsac da mTel erebsac. g. a.<br />

248. [uavtoro]<br />

debuleba literaturis, xelovnebisa da arqiteqturis dargis<br />

saqarTvelos ssr SoTa rusTavelis saxelmwifo premiebis Sesaxeb<br />

gaz. `komunisti~, 1968, 15 Teb., № 38, gv. 1; `lit. saqarTvelo~, 1968, 16 Teb., №7, gv. 1; “Заря Востока”,<br />

1968, 15 Teb., № 38, gv. 1.<br />

saqarTvelos k.p.c.k. da saq. ssr ministrTa sabWom gadawyvites, rom SoTa rusTavelis<br />

saxelobis saxelmwifo premiebis ricxvi gadiddes 4-dan 6-mde, _ TiTo premia: qarTuli sab-<br />

WoTa literaturis, saxviTi, musikaluri, Teatraluri xelovnebis, kinoxelovnebisa da arqiteqturis<br />

dargSi.<br />

premiebis miniWeba moxdeba or weliwadSi erTxel. rusTavelis saxelobis premiaze wardgena<br />

ar SeiZleba im namuSevrebisa, romlebmac leninuri premia an ssrk saxelmwfio premia<br />

daimsaxures.<br />

damtkicda saq. ssr ministrTa sabWosTan arsebuli dasaxelebuli premiebis komitetis<br />

Semadgenloba (dasaxelebulia 33 piri g. abaSiZis TavmjdomarebiT). g. a.<br />

249. [uavtoro]<br />

rusTavelis kabineti erevnis universitetSi<br />

gaz. `komunisti~, 1968, 13 marti, № 60, gv. 4.<br />

aas-is korespondentis cnobiT, erevanSi Seiqmna somxur-qarTuli filologiis fakulteti,<br />

romelsac SoTa rusTavelis saxeli miekuTvna. aq Tavmoyrilia rusTavelis sxvadasxva<br />

periodis portretebi, `vefxistyaosnis~ iSviaTi egzemplarebi.<br />

kabinets xelmZRvanelobs cnobili mecnieri prof. gurgen sevaki. gaimarTa pirveli samecniero<br />

sesia, romelSic monawileoba miiRes qarTvelma mecnierebma. gamosacemad mzaddeba<br />

mix. baburianis Sroma `vefxistyaosnis somxuri Targmanebi~. g. a.<br />

250. [uavtoro]<br />

Cveni stumrebi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 12 apr., №15, gv. 4.<br />

informaciaSi aRniSnulia: iugoslavelma mweralma esad mekulim korespondentTan saubarSi<br />

Tqva, rom misi didi ocnebaa albanur enaze Targmnos SoTa rusTavelis poema `vefxistyaosani~.<br />

75


251. [uavtoro]<br />

rubrika: 29 seqtemberi — SoTa rusTavelis dRe — qarTuli poeziis dRe<br />

gaz. `soflis cxovreba~, 1968, 29 seqtemberi, № 229, gv. 4.<br />

aRniSnulia, rom qarTuli poeziis dRe — rusTavelis dRe keTil tradiciad iqca. dRes,<br />

29 seqtembers, aspinZis raionis sofel rusTavSi gaimarTeba didi saxalxo zeimi — poeziis<br />

dResaswauli. mesxeTs estumrebian qarTveli poetebi.<br />

iqve dabeWdilia nazi kilasonias patara werili `leqsis genia~, e. barTaias, v. gorganelis<br />

da S. samadaSvilis leqsebi. dabeWdilia agreTve fotosuraTi SoTas Zeglisa sof. rusTavSi. g. a.<br />

252. [uavtoro]<br />

qarTuli leqsis dResaswauli<br />

gaz. `komunisti~, 1968, 1 oqt., № 230, gv. 4; “Веч. Тбилиси”, 1968, 1 oqt., № 231, gv. 4;<br />

`soflis cxovreba~, 1968, 2 oqt., № 231, gv. 3.<br />

saqdesis informaciaSi aRniSnulia, rom gasul kviradRes mesxeTSi, sofel rusTavSi<br />

gaimarTa qarTuli leqsis tradiciuli dResaswauli. rusTavelis Semoqmedebis Sesaxeb mitingze<br />

moxseneba gaakeTa saqarTvelos mweralTa kavSiris gamgeobis pirvelma mdivanma g. aba-<br />

SiZem. sityvebiT da leqsebiT gamovidnen: i. noneSvili, x. berulava, r. jafariZe, j. Carkviani<br />

da sxv. g. a.<br />

253. [uavtoro]<br />

`vefxistyaosani~ CeCnurad<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 22 noemberi, №47, gv. 3.<br />

inofrmaciaSi aRniSnulia, rom poetma nurdin muzaevma Targmna rusTavelis `vefxistyaosani~<br />

CeCnur enaze. CeCen-inguSeTis assr mweralTa kavSiris gamgeobam ganixila poemis<br />

Targmani da rekomendacia misca CeCen-inguSeTis wignis gamomcemlobas poemis masobrivi<br />

tiraJiT gamosacemad. b. d.<br />

254. [uavtoro]<br />

pirveli poeturi...<br />

(`vefxistyaosani~ inglisur enaze)<br />

gaz. `komunisti~, 28 noemb., № 278, gv. 4; `Tbilisi~, 1968, 30 noemb., № 280, gv. 3; “Заря Востока”,<br />

1968, 29. XI. gv. 3.<br />

informacia iuwyeba, rom gamomcemloba `sabWoTa saqarTvelom~ gamouSva SoTa rusTavelis<br />

poema `vefxistyaosani~ inglisur enaze. mTargmnelia Tbilisis sax. universitetis<br />

docenti venera uruSaZe. es aris inglisur enaze poemis pirveli Targmani leqsad. wigns<br />

wamZRvarebuli aqvs qarTvelolog devid langis winasityvaoba, gemovnebiT aris gaformebuli<br />

zurab kapanaZis mier. gamocemis tiraJia xuTi aTasi. g. a.<br />

255. r. fircxalaiSvili<br />

vefxistyaosnis riTmis zogieTri sakiTxi<br />

kreb. `qarTuli literaturis sakiTxebi~, Tb., 1968, gv. 3-16.<br />

avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ 1953 wlis gamocemas da aRniSnavs: `vefxistyaosnis<br />

gamocemaTagan poemis riTmuli wyobis Seswavlis TvalsazrisiT ucilod TvalsaCino movlenaa<br />

poemis p. ingoroyvaseuli redaqcia (1953 w.)~. am gamocemaSi metad mniSvnelovani, saukuneTa<br />

manZilze dazianebuli mxatvruli formis srulyofisaTvis bevri aucilebeli Seswo-<br />

76


ebaa Setanili; rom pirvelad mxolod am gamocemaSi gaewia saTanado angariSi dayrdnobili<br />

riTmis sakiTxs.<br />

avtori mxars uWers p. ingoroyvas mier riTmebSi Setanil bevr gasworebas. amave dros mas<br />

arasworad an arasakmarisad dasabuTebulad miaCnia gasworebaTa erTi nawili. mag., avtors<br />

saeWvod miaCnia Semdegi Sesworebani: didxan Suqni ar adarna — didxan Suqni ar dahyarna~<br />

(308); ar saqmnelia — ar saTqmelia (511); xelzeda ekoneboda (670); ar ici, vardni ueklod<br />

sakreflad ar moxdebian (877); aw nelad — sanelad (1111); vinca Tavisa mteria — vinca Tavis<br />

mklvelia (1348); Sesxdes, wavides yvelani Sina Tavisa marebad — Tavisa darebad (1539).<br />

mkvlevari SeniSnavs, rom saWiro iyo mTeli striqonis gasworeba xelnawerTa umravlesobis<br />

mixedviT: `Sina wavides yvelani, Sesxdes Tavisa darebad~ (rogorc dabeWdilia 1966 w. gamocemebSi).<br />

g. a.<br />

256. rima fircxalaiSvili<br />

vefxistyaosnis omonimebi<br />

`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~, kreb. III, Tb., 1968, gv. 86-103.<br />

avtori ganixilavs poemis omonimur riTmebs, romelTac mkvlevrebi majamebs an majamur<br />

riTmebs uwodeben. `vefxistyaosnis~ teqstze momuSaveni aseT riTmebs sxvadasxva principiT<br />

arCeven da gansazRvraven, amitom e. w. majamuri strofebis ricxvi erTi aTeulidan oTx<br />

aTeulamde meryeobs.<br />

werilis avtori msjelobs Semdeg strofebze: 33-e, riTmiT: asuli; 137-e, riTmiT: asadages;<br />

835-e, riTmiT: aTmano; 714-e, riTmiT: aRarad; 1537-e, riTmiT: dariano; 708-e, riTmiT:<br />

samali; 1026-e, riTmiT: samsalebisa; 711-e, riTmiT: axios; 734-e, riTmiT: daebada; 1213-e,<br />

riTmiT: sadare. g. a.<br />

257. Р. В. Пирцхалайшвили<br />

Рифма поэмы “Витязь в тигровой шкуре”<br />

Автореферат диссертации на соискание степени кандидата филологических наук, Тб., 1968, 26 gv.<br />

referati, disertaciis Sesabamisad, Sedgeba rva Tavisagan. pirvel TavSi ganxilulia<br />

sakiTxis istoria, meoreSi _ `vefxistyaosnis~ riTmisa da metris calkeuli sakiTxebi (xelovneba<br />

_ goneba _ xseneba _ moneba; gaamJRavnos _ ivnos _ moayivnos _ amtkivnos; ipovebis _<br />

daijerebis _ dageyovnebis _ iTxovnebis; Cavakarabake; gaidarbazesa; mkvdari me, wa! vaglax<br />

me, va! sad, mi, sad! sasaubnarosa; danabeWdulevi; ah, is a; mze siT a; JamiT a; mzeo, da; gaigona<br />

man; Sevinaxe, _ man; momxveWirisa; migvidrka cisa).<br />

mesameSi _ riTmis evfonia da riTmis warmoeba poemaSi (sacodnaria _ sawunaria _ wynaria<br />

_ saubnaria; rgulia _ orgulia _ savargulia _ dakargulia; getyvia _ Semityvia _ gisetyvia<br />

_ dautyvia; caTamdis _ kvlaca mdis _ da-camdis _ kacamdis; maTisa _ xalvaTisa _<br />

mnaTisa _ bevraTasisa; indoeTisa _ zecisa _ wveTisa _ SeTisa).<br />

meoTxeSi _ omonimuri riTmebi (asuli _ dasuli _ da suli _ asuli; viT hxen _ mkiTxen<br />

_ viTxen , viTxen; vin ar aSenda yofili; gaekida; daebada).<br />

mexuTeSi _ tavtologiuri riTmebi (movalxenie _ moalxenie; gSvenodes _ mSvenodes).<br />

meeqvse, meSvide da merve TavebSi Seswavlilia poemis riTmebi `vefxistyaosnis~ p. ingoroyvas<br />

(1953 w.), k. WiWinaZis (1934), g. wereTlisa da i. abaSiZis (1966) da a. SaniZisa da a. baramiZis<br />

(1966) redaqciiT gamosul teqstebSi (daebada, arideno, aremare, ipovebis _ daijerebis,<br />

sareblad _ sakamaTeblad, gSvenodes _ mSvenodes da sxv.). b.d.<br />

258. aleqsandre frangiSvili<br />

SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ xalxurobis sakiTxisaTvis<br />

Tb., `mecniereba~, 1968, 39 gv.<br />

avtori naSroms yofs 8 qvesakiTxad.<br />

1. narkvevis mizania ganixilos `vefxistyaosani~ rogorc qarTveli xalxis erovnuli<br />

gonis niadagze dafuZnebuli Sedevri.<br />

77


2. avtori ikvlevs, Tu ramdenad arsebiTadaa dakavSirebuli `vefxistyaosanSi~ adamianis<br />

gancdebis Sinagani samyaros gamomxatveli mxatvruli saxeebis Seqmnis gzebi da saSualebebi<br />

qarTul enaSi am sinamdvilis asaxvis TaviseburebebTan.<br />

3. ganixilavs emociur mdgomareobebs, aqtivobis gancdebs, Semecnebis procesebs da daaskvnis,<br />

rom: `qarTul enaSi asaxuli `xalxuri fsiqologiisa~ da `vefxistyaosnis~ `fsiqologiis~<br />

erTianoba imaSi gamoixateba, rom erTsa da imave ganzomilebaSia ganlagebuli gulfuZis<br />

meSveobiT, rogorc, qarTuli enis mier Camoyalibebuli adamianis sulieri cxovrebis<br />

sferos goniTi sistema, ise renesansis ideebis safuZvelze `vefxistyaosnis~ mxatvrul<br />

saxeebSi Camoyalibebuli adamianis sulieri cxovrebis samyaro~ (gv. 9-17).<br />

me-4 — me-7 qveTavebSi sakiTxis ganxilvis Sedegad avtori ayalibebs Teziss, rom `vefxistyaosnis~<br />

mixedviT, `gulia~ namdvilad WeSmariti fsiqologiuri struqtura da imisi `vazirobiTaa~,<br />

rom yoveli adamianis qceva Sinaganad mTliani da Tanmimdevaria.<br />

bolos, daskvnis saxiT avtori or debulebas gvawvdis: a) `vefxistyaosanSi~ `mobruneba<br />

adamianisken~ ganviTarda adamianis pirovnebis namdvili sulieri struqturis bunebis gamoxatvis<br />

mimarTulebiT da amitom igi renesanss (S. nucubiZe) ganekuTvneba.<br />

b) am mobrunebis gamomxatveli mxatvruli saxeebis Seqmnis specifikuri gzebi da saSualebebi<br />

`vefxistyaosanSi~ qarTveli xalxis gonis Semoqmedebis niadagzea ganviTarebuli<br />

da igi sakuTriv qarTul renesanss warmogvidgens. c.e.<br />

259. ivane qavTaraZe<br />

rusTaveli da `vefxistyaosani~<br />

Jur. `ciskari~, 1968, № 11.<br />

am narkvevSi avtori msjelobs poemis avtoris gvar-wodebis dawerilobaze.<br />

kompozitSi `rusTavi~ Sedis topoleqsemebi ru da Tavi. es sityva TavisTavad axali,<br />

saSual qarTulis formaa. mosalodneli iyo Zveli warmoebiT: `ruisTavi~, magram XII s-Si<br />

vrceldeba da XVI-XVII saukuneebSi mkvidrdeba xmovanfuZian saxelTa saSual qarTulSi<br />

cnobili tipi, brunvis niSandakarguli: ru-s, ru-T, ru-T-i. unda vivaraudoT, rom sityvaSi<br />

`rusTavi~ moxda Zveli warmoebis koreqcia axal mdgomareobasTan.<br />

am xanebSi veRarc SekumSul fuZes vivaraudebT. maSasadame, `rusTavis~ (da ara rusTvis),<br />

rusTaveli (da ara rusTveli).<br />

avtoris azriT, Tu odesme iyo SekumSuli fuZe _ `rusTveli~ da aRdga srulxmovaniani<br />

forma `rusTaveli~, amaSi vlindeba qarTuli enis is tendencia, romelmac Tavi iCina enis<br />

ganviTarebis yvela sferoSi da romelsac safuZvlad udevs fonetikuri kanonozomiereba<br />

_ gavrceldes da damkvidrdes srulxmovniani fuZeebi.<br />

poemis teqstSi arsebuli SekumSuli forma (rusTveli) ki gamoyenebulia leqsis metris gamo.<br />

poemis saTauris Sesaxeb avtori SeniSnavs: `vefxistyaosani~ erTcnebiani, marTulmsazRvreliani<br />

kompozitia, misi defisiT dawera gaumarTlebelia, is erTad unda daiweros. g.a.<br />

260. d. qumsiSvili<br />

rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi<br />

Tb., 1968, 290 gv.<br />

avtori miznad isaxavs gaarkvios poemis mxatvruli konstruqcia, siuJetisa da kompoziciis<br />

Taviseburebani, ufro zustad gansazRvros Txzulebis Tema da idea, moqmedebis<br />

ganviTarebis adgili da dro, fantastikisa da poeturi gamonagonis xvedriTi wona `vefxistyaosanSi~<br />

da sxva sakiTxebi.<br />

wigni Sedgeba xuTi Tavisagan.<br />

I Tavi: `vefxistyaosnis~ siuJeti (gv. 7-101).<br />

avtors miaCnia, rom poemis pirveli da meore Tavebi warmoadgens eqspozicias, xolo<br />

mesame TavSi ucxo moymis gamoCena da misi ucnauri saqcieli poemis moqmedebis kvanZs qmnis.<br />

damoukideblad viTardeba nestan-tarielis ambavi da igi SeiZleba gamoiyos, rogorc<br />

calke siuJeturi xazi. aq eqspozicias warmoadgens indoeTis politikuri mdgomareobisa<br />

78


da nestan-tarielis urTierTobis aRwera, xataelebTan omSi tarielis gamarjvebis CaTvliT.<br />

am siuJetSi sakvanZo epizodia TaTbiri nestanis gaTxovebis Taobaze. moqmedeba kulminacias<br />

aRwevs maSin, rodesac davari nestans indoeTidan aZevebs. am konfliqtis kvanZis gaxsnaa<br />

nestanis ukvalod dakargva, tarielis sasowarkveTileba da sikvdilis lodini (gv. 56).<br />

avTandilis wasvliT ucxo moymis saZebnad grZeldeba poemis ZiriTadi siuJeti. moqmedebis<br />

ganviTareba, d. qumsiSvilis azriT, kulminacias aRwevs tarielis mier lom-vefxvTa<br />

daxocvis epizodSi, Semdgom ambebSi ki rusTaveli gviCvenebs avTandilis upiratesobas tarielTan<br />

SedarebiT, moxerxebasa, sibrZnesa da WirTa gaZlebaSi (70-78).<br />

TinaTinisa da avTandilis qorwili mTavari siuJeturi xazis kvanZis gaxsnas warmoadgens.<br />

mkvlevars miaCnia, rom aq Tavdeba poemis siuJeti da momdevno Tavebi (indo-xataelTa<br />

ambavi) rusTavels ar ekuTvnis.<br />

d. qumsiSvili aseve Semdegdroindel danamatad TvliT epilogis strofebs (gv. 93-101).<br />

II Tavi, `vefxistyaosnis~ kompozicia.<br />

prologis Sesaxeb mkvlevari ambobs, rom es Sesavali ideurad da kompoziciurad dakav-<br />

Sirebulia TviT poemasTan da mis ganuyofel nawils warmoadgens (gv. 102-106).<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom poemaSi daculia moqmedebis erTianobis principi. miuxedavad<br />

ori siuJeturi xazis arsebobisa, orive saxelmwifoSi brZola da konfliqtia qalis gamefebisa<br />

da misTvis SeuzRudavi uflebebis miniWebis irgvliv. rusTaveli sagangebod vrclad aRwers<br />

im epizodebs, romlebic qalis mefed yofnis ideis naTelyofis saqmes emsaxurebian (gv. 107-113).<br />

mkvlevari gansakuTrebul yuradRebas uTmobs drois faqtors poemaSi, adgens drois<br />

intervals sxvadasxva epizodebs Soris da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />

1. arabeTSi TinaTinis gamefebis dRidan avTandilisa da TinaTinis SeuRlebamde gavida<br />

6 weliwadze meti.<br />

2. nestan-darejanis gatacebidan indoeTis taxtze nestanisa da tarielis gamefebamde<br />

gavida 11 weliwadi.<br />

mkvlevari fiqrobs, rom aq aris analogia saqarTvelos istoriul ambebTan: giorgi mesamem<br />

Tamari mefed dasva 1178 wels, xolo 6 wlis Semdeg — 1184 wels moxda misi xelmeored<br />

kurTxeva. xolo Tamaris gamefebidan daviT soslanis SerTvamde (1189 w.) gavida 11 weliwadi<br />

(gv. 113-136).<br />

III TavSi — mxatvruli gamosaxvis xerxebi da saSualebani — ganxilulia poemis Tema<br />

(rasac mkvlevari `ideas~ uwodebs), poemis fabulis damokidebuleba qarTul istoriul sinamdvilesTan.<br />

aRniSnulia, rom poemis gmirebis gaigiveba istoriul pirebTan swori ar aris.<br />

mkvlevari sagangebod Cerdeba poemis alegoriulobis sakiTxze. misi azriT alegoriis magaliTebia:<br />

moqmedebis gadatana arabeTsa da indoeTSi, gmirTa saxelebis Secvla da sxv., riTac<br />

rusTaveli aCvenebs, rom es mxolod analogiuri situaciaa da ara TviT istoriuli ambavi.<br />

arabeTsa da indoeTSi momxdari ambebis aRwera me-12 s-Si saqarTveloSi warmoebuli politikuri<br />

brZolis arsis alegoriul gadmocemas warmoadgens. poemis alegoriuloba unda ve-<br />

ZioT ara istoriuli sinamdvilisa da poemaSi aRwerili ambebis zustad damTxvevaSi, aramed<br />

poemis ZiriTad sakiTxad qalis uflebis dayenebaSi. qalis mefed yofnis kanonzomiereba<br />

da misi SeuzRudavi uflebebis dacvis sakiTxi iyo me-12 s-is ukanasknel meoTxedSi saqarTvelos<br />

politikuri cxovrebis ZiriTadi problema. igive problema udevs safuZvlad `vt~-is<br />

Sinaarss (153-169).<br />

d. qumsiSvili aqve Cerdeba poeturi fantaziis adgilsa da daniSnulebaze poemaSi. poetur<br />

gamonagonad Tvlis igi qajebs, devebs, fridonis araCveluberiv cxens, tarielisa da<br />

avTandilis arabunebriv fizikur Zalas, xataeTidan motanili ridis qsovils da mols (gv. 170-<br />

194).<br />

IV TavSi — mijnuroba da mxatvruli saxis problema — d. qumsiSvili kritikulad ganixilavs<br />

rusTvelur mijnurobaze arsebul Sexedulebebs, rac gamoixata imis mtkicebaSi,<br />

rom: 1) is aris mxolod sulieri, sazeo (saRvTo); 2) rusTveli umReris xorciel, col-qmrul<br />

siyvaruls.<br />

mkvlevari vrclad ganixilavs poemis prologSi mocemul mijnurobis `Teoriasa~ da personaJebis<br />

moqmedebas da askvnis, rom vefxistyaosnis gmirebis `mijnuroba aris ltolva, siSmage,<br />

gamowveuli im winaaRmdegobebiT, romlebic sasurveli miznis miRwevis gzaze eRobebaT:<br />

maTi mijnuroba aris amaRlebuli, faqizi sulieri siyvaruli, radgan isini ocneboben ara<br />

xorciel siaxloveze TavianT satrfosTan, aramed sulier Serwymaze~ (gv. 223).<br />

igi ganmartavs agreTve `siZvis~ raobas da misi gamovlenis SemTxvevebs poemaSi (223-232).<br />

79


V TavSi — Tamar mefis dro da `vefxistyaosani~ _ avtori akritikebs p. ingoroyvas<br />

mtkicebas poemis personaJTa da XII saukunis saqarTvelos saxelmwifo moRvaweTa igiveobis<br />

Sesaxeb. saTanado msjelobis Semdeg askvnis, rom p. ingoroyvas istoriuli paralelebi moklebulia<br />

yovelgvar mecnierul safuZvels da agebulia istoriuli faqtebis damaxinjebaze.<br />

d. qumsiSvilis azriT, rusTavelis mizani iyo gaemarTlebina Tamaris mefed yofna. poemaSi<br />

aisaxa saqarTveloSi momxdari politikuri ambebi, magram ara zustad, aramed mxatvrulad,<br />

alegoriulad. `vefxistyaosanSi~ erTmaneTs upirispirdeba ori ambavi — negatiuri<br />

da pozitiuri. pozitiuria rostevan-TinaTin-avTandilis siuJeturi rkali, radgan rostevanma<br />

qali aiyvana taxtze da mas SeuzRudavi samefo uflebebi mianiWa. negatiuria farsadannestan-tarielis<br />

siuJeturi rkali, radgan imave situaciaSi farsadanma sawinaaRmdego gadawyvetileba<br />

miiRo, ramac didi ubedureba daatexa qveyanasac da farsadanis samefo karsac.<br />

es idea nakarnaxevia me-12 saukunis meore naxevris saqarTvelos sinamdviliT.<br />

d. qumsiSvili askvnis, rom `vefxistyaosani~ dawerilia Tamar mefis saqebad, ara uadres<br />

1189 da ara ugvianes 1192-93 wlebisa (gv. 274). g. a.<br />

261. emelian qurdiani<br />

`Cavakarabakes~ ganmartebisaTvis<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, 6 seqtemberi.<br />

`vefxistyaosnis~ striqonSi:<br />

`karvis kalTa CaxlarTuli CavWer, Cavakarabake~ (558,1)<br />

zogierT avtors `Cavakarabake~ ar miaCnia qarTuli enis bunebidan gamomdinare sityvad,<br />

zogi ki amtkicebs, TiTqos misi safuZvelia qvabis yuri, e. i. karvis kalTis karbakebad, anu<br />

qvabis yurikebisodenad qceva da sxva. `Cavakarabake~ aris CaWris poeturi metafora.<br />

CubinaSvili Tvlis, rom karabaki aris wnelis Robe. gamodis: ise advilad CavWeri, rogorc<br />

wnelis Robeo.<br />

s.-s. orbelianis ganmartebiT, `baki _ mozRudvili~; `qara _ nakafi xisa~. `qarabaki _ nakafis<br />

baki~.<br />

e. qurdiani askvnis, rom `qarabaki~ ori sityvis naerTia (qara, baki) da niSnavs nakafisagan<br />

(wnelisagan) mownul Robes. `CaxlarTuli~ niSnavs: `areviT dabmuli~ (saba). taepis azria: karvis<br />

kalTa ise advilad CavWeri, rogorc wnelis Robeo. T. t.<br />

266. Salva Rlonti<br />

vefxistyaosnis frazeologiuri leqsikoni<br />

Tb., 1968, 196 gv.<br />

winasityvaobaSi avtori aRniSnavs, rom rusTavelis frazeologia mdidari da mravalferovania.<br />

misi saSualebiT ayalibebs poeti mxatvrul saxeebs, gadmogvcems personaJTa rTul<br />

Sinagan bunebas. leqsikonSi mocemuli masala gvaZlevs qarTuli enis frazeoologiis mTel<br />

suraTs rusTavelis poemis fonze. igi gviCvenebs, Tu ra gamoiyena poetma Tavis winamorbed-<br />

Ta da TanamedroveTagan, raa sakuTriv rusTveliseuli da ra gavlenas axdens rusTaveli<br />

momdevno saukuneTa mwerlebis poeziaze.<br />

leqsikons win uZRvis gamokvleva _ `vefxistyaosnis~ frazeologia~ (gv. 6-24). masSi<br />

mkvlevari ganixilavs rusTavelis mxatvruli metyvelebis Taviseburebebs da gviCvenebs,<br />

Tu ras da rogor iyenebs poeti `visramianSi~, `amirandarejanianSi~, CaxruxaZis `TamarianSi~<br />

da sasuliero mwerlobis ZeglebSi arsebuli mxatvruli gamoTqmebidan da sxva myari frazeologiuri<br />

erTeulebidan.<br />

wigns bolos erTvis gamoyenebuli wyaroebis nusxa, leqsikonSi xmarebuli Semoklebuli<br />

dasaxelebis CvenebiT (gv. 191-194). g. a.<br />

80


263. S. Rlonti<br />

akaki SaniZe, rogorc rusTvelologi<br />

`Zveli qarTuli mwerlobis sakiTxebi~, kreb. III, Tb., 1968, gv. 226-231.<br />

werilSi ganxiluli da Sefasebulia akad a. SaniZis didi Rvawli `vefxistyaosnis~ Seswavlis,<br />

ganmartebisa da gamocemis saqmeSi. aRniSnulia, rom man maRal mecnierul doneze<br />

aRadgina da 1937 wels dabeWda poemis vaxtangiseuli gamocema. misi aqtiuri monawileobiT momzadda<br />

`vefxistyaosnis~ 1937 w. (saiubileo), 1951, 1957 da 1966 wlebis gamocemaTa teqstebi.<br />

akaki SaniZem Seadgina vrceli leqsikoni, romelic poemis 1957 wlis gamocemas erTvis.<br />

igi gvevlineba <strong>rusTvelologiuri</strong> mecnierebis istorikosadac Tavisi SromebiT: `vaxtangi<br />

rogorc leqsikografi~, `vaxtangis dedani vefxistyaosnisa~, `dRevandeli viTareba vefxistyaosnis<br />

teqstis dadgenis saqmeSi~ da sxv. g. a.<br />

264 Вано Шадури<br />

Горький, Руставели, Важа Пшавела<br />

gaz. “Заря Востока”, 1968, 28. III. № 73, gv. 2.<br />

rogorc avtori wers, 1933 wels Salva soslans saubari hqonia maqmis gorkisTan qarTuli<br />

literaturis nimuSebis rusul enaze Targmnis Sesaxeb. m. gorkis sxvaTa Soris uTqvams: Cveni<br />

Targmanebi Zalian amdableben erovnuli avtorebis Rirsebebs. rusTavelis balmontiseuli<br />

Targmani cudi Targmania... ingliselebma `vefxistyaosani~ proziT Targmnes. albaT, isini<br />

sworad moiqcnen, vinaidan Znelia XII saukunis poetis originalobis SenarCuneba. g. a.<br />

265. g. SaraZe<br />

`vefxistyaosnis~ meunargiaseuli franguli Targmanis fragmentebi<br />

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne~, Tb., 1968, № 4, gv. 166-170.<br />

werilis ZiriTadi daskvnebi Semdegia:<br />

`1. zugdidis muzeumSi dacul m. ziCis SarJebze SemorCenili franguli minawerebi warmoadgens<br />

`vefxistyaosnis~ i. meunargiaseuli dakarguli franguli Targmanis fragmentebs.<br />

2. `vefxistyaosnis~ i. meunargiaseuli pirveli sruli franguli Targmani Sesrulebuli<br />

yofila TeTri leqsiT da Seicavda 1593 strofs.<br />

3. i. meunargias Tavisi Targmani gaukeTebia `vefxistyaosnis~ d. CubinaSvilis mier 1860<br />

wels gamocemuli teqstis mixedviT. Targmani saerTo moculobiTa da SedgenilobiT iseTive<br />

yofila, rogorc poemis CubinaSviliseuli 1860 wlis gamocema~. b.d.<br />

266. mixeil Sengelia<br />

rusTaveli da gelaTi<br />

Jur. `ciskari~, 1968, № 12, gv. 131-146.<br />

avtoris mTavari Tezaa, rom SoTa rusTavels swavla-ganaTleba miRebuli aqvs saqarTveloSi,<br />

kerZod — gelaTis akademiaSi. am akademiaSi Svid savaldebulo saganTa Soris medicinac<br />

iswavleboda. ivaraudeba, rom samedicino dargis saxelmZRvaneloebad gamoiyeneboda<br />

prokle diadoxosis `kavSirni~ da nemesios emeselis `bunebisaTvis kacisa~, Targmnili ioane<br />

petriwis mier, misive originaluri `ganmartebaÁ~ p. diadoxosis naSromisa: agreTve vinme xoja<br />

yofilis `wigni saaqimoÁ~.<br />

`vefxistyaosnis~ teqstidan mTeli rigi adgilebis Sedareba rogorc msoflmxedvelobrivi,<br />

ise leqsikur-frazeologiuri TvalsazrisiT dasaxelebul wignebTan im daskvnis safuZvels<br />

iZleva, rom rusTavels umaRlesi ganaTleba miRebuli aqvs xsenebuli saxelmZRvaneloebis<br />

meSveobiT.<br />

mkvlevari imowmebs im terminebsa da frazebs, romlebic erTnairi SinaarsiT ixmareba<br />

i. petriwis `ganmartebasa~ da `vefxistyaosanSi~, mag.: `daxsna~, daSlis, darRvevis mniSvne-<br />

81


lobiT: `sira~ (wyeba, rigi); `erTisa~ da `mravlis~ urTierToba, rogorc filosofiuri<br />

problema, `wamis-yofa~; `zesTa~, `zesi~, `zesTa-zesi~, `zemxedveli~ da sxv.<br />

rogorc mtkicdeba, SoTa rusTaveli warmoSobiT mesxeTidanaa, magram mis TxzulebaSi<br />

nacvalsaxelebis, zmnissarTebis da sxva morfologiuri kategoriebis gamoyenebis mxriv,<br />

arn. Ciqobavas dakvirvebiT, SeimCneva imereT-guria-raWis dialeqtebis meti gavlena, vidre<br />

aRmosavleT saqarTvelos dialeqtebisa. amis mizezi SeiZleba is iyos, rom rusTaveli rogorc<br />

pirovneba da moazrovne Camoyalibda aRniSnul sametyvelo garemoSi. esec erT-erTi<br />

argumentia gelaTSi SoTas didxans yofnis sasargeblod. g. a.<br />

267. c. CikvaSvili<br />

cxra milioni tomi<br />

gaz. `komunisti~, 1968, 30 ianv., № 24, gv. 4.<br />

avtori wers, rom 1966 wels, rusTavelis saiubileod mzadebis periodSi biblioTekis<br />

fonds Seemata `vefxistyaosnis~ Targmanebi frangul, espanur da monRolur enebze. miviReT<br />

agreTve berlinSi 1943 w. qarTul enaze gamocemuli `vefxistyaosani~ da masalebi rusTavelis<br />

Sesaxeb Sveicariidan _ `rusTaveli Jenevis universitetSi~, ungreTidan _ JurnalgazeTebis<br />

statiebis mikrofilmebi da sxv. g. a.<br />

268. g. Citaia<br />

sayofacxovrebo realiebi vefxistyaosanSi<br />

`SoTa rusTaveli~, ist., arq., eTn. da folk. samecn. sazogadoebis krebuli,<br />

Tb., 1968, gv. 89-98<br />

avtori aRniSnavs, rom poemaSi mocemuli sayofacxovrebo sagnebi da movlenebi amJRavneben<br />

poemis kavSirs saqarTvelos sinamdvilesTan. aseTi Temebia: eTnikuri samyaro, enis<br />

xalxuroba, nadiroba, navrozoba, qorwili, Zmobiloba, kai-yma, sameurneo yofa da sxv.<br />

avtori sagangebod ikvlevs mena sityvis mniSvnelobas me-700 strofSi: `viTa vefxsa<br />

wavarna da qvabi aqvso saxlad, menad~. menas kaxeTSi uwodeben yurZnis tkbilis dasayenebel<br />

WurWels, xolo qarTlSi, aragvispirSi, mena ewodeba rogorc tkbilis WurWels, agreTve im<br />

droebiT nagebobas, sadac tkbils wuraven. mena Tavdapirvelad droebiTi nagebobis, sadgomis<br />

saxeli unda yofiliyo, romelic SemdgomSi nagnebobaSi moTavsebul WurWelsac Seerqva.<br />

aqve garkveulia `TavSedgmulis~ mniSvneloba: `fridons uZRvna cxra tabaki margaliti<br />

TavSedgmuli~ (1559).<br />

avtori aRniSnavs, rom marcvleulis awyvis wesi orgvari iyo: `pina TavSebmuli~ da `pina<br />

pirze~ (mTiuleTSi), `gadasmuli nitra~ da `Tavmobmuli nitra~ (qiziySi), `siliT~ da `TavSabmiT~<br />

(qarTlSi), `laRamosmuli~ (laRa joxia, romelsac xorbleulis wyvis dros xmaroben)<br />

da `Taviani~ (raWaSi).<br />

rusTvelis mier naxmari `Tav-Sedgmuli~ xalxuri gamoTqmis kalkia. g. a.<br />

269. kote ColoyaSvili<br />

termin `cera~-s Sesaxeb<br />

kreb. `SoTa rusTaveli~, saq. mecn. akademia, istoriis, arqeol., eTnogr. da folk. samecn.<br />

sazogadoeba, Tb., 1968, gv. 116-121.<br />

avtori aRniSnavs, rom mSvild-isari, rogorc sasroli saWurveli, `vefxistyaosanSi~<br />

sxvadasxva konteqstSi gvxvdeba: naxsenebia rogorc erTad, ise cal-calke: mSvildi, isari,<br />

isarTa pirebi, agreTve — mSvildosani. 166-e strofSi aris aseTi striqoni:<br />

`purad da saWmlad mivendev Cemsa mSvildsa da cerasa~. leqsikografebis umetesoba `ceras~<br />

ar ganmartavs. mxolod d. kariWaSvils, iust. abulaZes da a. SaniZes aqvs aRniSnuli, rom<br />

`cera~ aq cers (TiTs) niSnavs.<br />

avtors moupovebia cnoba, rom aRmosavleT saqarTvelos mTaSi cera ewodeba karg,<br />

marTal isars da varaudobs, rom rusTavelis poemaSic ceras es Sinaarsi unda hqondes. g. a.<br />

82


270. С. С. Цаишвили<br />

История текста “Витязя в тигровой шкуре”<br />

Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологичекских наук,<br />

Тб., “Мецниереба”, 1868, 3-50 стр.<br />

avtoreferatSi Sejamebulia `vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweuli xelnawerebis Seswavlis<br />

Sedegebi, mocemulia sxvadasxva redaqciuli jgufebis Camoyalibebis istoria da maTi<br />

urTierTmimarTeba. cal-calke ganxilulia sakiTxebi: `vefxistyaosnis~ Zveli redaqciebi<br />

(gv. 23-30); `vefxistyaosnis~ teqstis istoria da misi aRdgenis ZiriTadi sakiTxebi (gv 30-40);<br />

`vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli redaqcia (gv. 40-42); `vefxistyaosnis~ artanujuli varianti<br />

(gv. 42-44); `vefxistyaosnis~ axali redaqcia 1841 wlis gamocemaSi (gv. 44-50).<br />

miTiTebulia, rom dacva Sedgeba Tbilisis saxelmwifo universitetSi, 1968 wlis 2<br />

oqtombers. g. a.<br />

271. al. WinWarauli<br />

vefxistyaosnis leqsikidan<br />

Jur. `macne~, els, 1968, № 4, gv. 146-154.<br />

1370-e strofSi:<br />

TviToman TviTo Caicves, Tavis Tavs gamoscdinian,...<br />

jaWv-muzaradsa, abjarsa marT vera ver mohkidian...<br />

mkvlevris azriT, saeWvoa pirveli striqonis meore muxli `Tavis Tavs gamocdidian~.<br />

Sinaarsis mixedviT rom vimsjeloT, gmirebi Tavis Tavs ki ara, abjars gamoscdian, iaraRs sinjaven.<br />

`v.t-Si~ gvaqvs zmnizeda `Tavis-Tav~ da `Tavis-Tavis~, rac niSnavs: cal-calke, Tavis-<br />

Tvis (strofebi 460, 1490, 1661, 1411). swored es zmnizeda unda gvqonoda sadavo adgilas.<br />

amaze migvaniSnebs gamoTqma `TviToman TviTo~: e. i. orivem moirgo abjari da cal-calke sinjavdnen.<br />

al. WinWarauli Tvlis, rom meore taepSi `abjarsa~ nacvlad unda daiweros `abjari~,<br />

rogorc xelnawerTa umetesobaSia. am SemTxvevaSi abjari mxolod SeteviT iaraRs aRniSnavs.<br />

rusTaveli ambobs: jaWv-muzarads verara abjari ver ekideboda, ver Wridao, _ es Tavdacvis<br />

iaraRis gamocdaa. xmliT rkinas bambis mkediviT Wridneno, _ es ki Setevis iaraRis gamocdaa.<br />

Tu ara abjari, sxva ra unda vigulisxmoT `vera~-Si (marT vera ver mohkidian)?<br />

amitom es striqonebi ase unda wavikiTxoT:<br />

TviToman TviTo Caicves, Tavis-Tav gamoscdidian,<br />

jaWv-muzaradsa abjari marT vera ver mohkidian.<br />

1414-e strofSi xmarebuli sityva `riali~ niSnavs marcxs, zians. avtori imowmebs `amirandarejaniansa~<br />

da aRmos. saqarTvelos mTis dialeqtebs. g. a.<br />

272. m. WoWua<br />

`vefxistyaosani~ zepirad<br />

gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1968, 18 seqt., № 45, gv. 4.<br />

oCamCiris r-nis sof. rekaSi cxovrobs rusuli enisa da literaturis yofili maswavlebeli<br />

kapiton labaxua, romelmac zepirad icis `vefxistyaosnis~ S. nucubiZiseuli Targmani.<br />

icis agreTve zogierTi Tavi qarTul da afxazur enebze. k. labaxua axla 74 wlisaa da ambobs,<br />

Tu dascalda, unda rom poema mTlianad Seiswavlos zepirad qarTul da afxazur enebzec. g. a.<br />

83


273. m. xerxeuliZe<br />

S. rusTaveli msoflio gzebze<br />

(kidev erTi saiubileo krebuli)<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, 5 ianv., № 4, gv. 3.<br />

avtori iuwyeba, rom gazeTis redaqciaSi hamburgis universitetidan movida wigni: `SoTa<br />

rusTavelis 800 wlisTavi~. masSi dabeWdili masalebidan vgebulobT, rom hamburgis universitetSi<br />

zeimiT aRuniSnavT SoTa rusTavelis iubile. mowyobili yofila sagangebo gamofena:<br />

`vefxistyaosnis~ gamocemebi, ilustraciebi, qarTuli freskebi da sxv. sityviT gamosulan<br />

doqtorebi helmut brauni, bertold Spuleri, xolo vrceli moxsenebiT — qarTvelologi<br />

arndt vigeri.<br />

wigni amJamad inaxeba Tbilisis universitetis rusTvelis kabinetSi. g. a.<br />

274. S. xidaSeli<br />

[SoTa rusTavelis msoflmxedveloba]<br />

wignSi: История философии в ССР, т. 1, М., 1968, gv. 127-129.<br />

wignis me-5 TavSi: `amierkavkasiis xalxebi~ (X-XV ss.), saqarTveloSi filosofiuri azrovnebis<br />

ganviTarebis Sesaxeb gamokvlevis (gv. 119-129) avtoria S. xidaSeli. igi wers: rusTavelis<br />

poema `vefxistyaosani~ qarTuli feodaluri kulturis TvalsaCino Zeglia, romelic mniSvnelovan<br />

adgils ikavebs saqarTvelos filosofiuri azrovnebis istoriaSi. masSi naTlad<br />

aisaxa humanisturi ideebi, axali damokidebuleba cxovrebisadmi, romelic gansxvavdeba gabatonebuli<br />

Suasaukunoebrivi msoflmxedvelobisagan. rusTaveli aRiarebs realuri, arsebuli<br />

yofis Rirebulebas da mniSvnelobas.<br />

rusTavelis filosofiuri Tvalsazrisi panTeisturia. misi sityvebi RmerTze, rogorc<br />

`yovelive arsebulis savsebaze~, imaze metyvelebs, rom misi panTeizmi neoplatonuri warmomavlobisaa.<br />

rusTavelis msoflmxedvelobaSi aisaxa fsevdo-dionisesa da i. petriwis Tvalsazrisi<br />

sikeTis arsis Sesaxeb, rom substanciuri arseboba mxolod sikeTes aqvs, boroteba Sedegia<br />

sikeTis Semcirebisa, misi TandaTanobiTi dakargvisa. boroteba daiZleva sikeTisadmi miswrafebiT<br />

da Seupovari brZoliT. g.a.<br />

275. elguja xinTibiZe<br />

`marTali samarTlis~ gagebisaTvis<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis <strong>literatura</strong>Tmcodneobis respublikuri sakoordinacio<br />

sabWos, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis instiutis III samecniero sesia,<br />

eZRvneba n. baraTaSvilis dabadebis 150-e wlisTavs, muSaobis gegma da moxsenebaTa Tezisebi, Tb.,<br />

1968, gv. 15-17.<br />

avtoris SexedulebiT, rusTavelis `marTali samarTali~ aris imave gagebis Semcveli,<br />

rac aristotelesTan gvxvdeba: kargi samarTali, keTili samarTlianoba. `es aris samarTlis<br />

is saxeoba, romelic upirispirdeba formalur samarTals, oficialur kanonmdeblobas, radganac<br />

igi warmoadgens praqtikulad, konkretuli situaciis mixedviT gamotanil samarTlebriv<br />

ganaCens, ramdenadac zogad samarTlebriv kanonSi es konkretuli SemTxveva ar SeiZleboda<br />

yofiliyo gaTvaliswinebuli~.<br />

`Zvel qarTul ZeglebSi «marTali samarTlis» SinaarsSi ori mniSvnelobaa Camarxuli:<br />

1. WeSmariti, swori samarTali da 2. konkretulad, praqtikulad gadawyvetili samarTali~,<br />

romelTagan `zogjer erTi mniSvnelobaa win wamoweuli, zogjer meore~. b. d.<br />

84


276. e. xinTibiZe<br />

`vefxistyaosnis~ erTi eTikuri cneba<br />

saqarTvelos ssr mecn. akademiis moambe, t. 52, №1, 1968, gv. 263-268.<br />

avtori ikvlevs sityva `mocaleobis~ eTikur Sinaarss poemis `dasawyisis~ 23-e strofSi:<br />

mijnursa Tvalad siturfe hmarTebs, marT viT mzeoba,<br />

sibrZne, siuxve, simdidre, siyme da mocaleoba...<br />

avtori aRniSnavs, rom mocaleoba, gavrcelebuli gagebiT, niSnavs moclas, moclilobas,<br />

Tavisufali drois qonebas, magram rusTvelis strofSi mocaleoba eTikuri cnebaa, romelic<br />

gulisxmobs gonebrivi saqmianobisTvis gankuTvnil dros, an gonebriv-SemecnebiT process.<br />

sityvis aseTi mniSvnelobiT xmareba dasturdeba Zvel qarTul Teologiur ZeglebSi.<br />

amave azriT `mocaleoba~ (ncalhv) figurirebs aristoteles eTikur sistemaSi, sadac is miCneulia<br />

adamianuri cxovrebis idealad. aristotele ambobs, rom gonebis SemecnebiTi moRvaweoba<br />

aris mocaleobis umaRlesi saxeoba da swored is aris adamianis srulyofili netareba.<br />

g. a.<br />

277. e. xinTibiZe<br />

avTandilois `Zalni zecierni~<br />

Jur. `macne~, 1968, № 1, gv. 161-192.<br />

avtori aRniSnavs, rom qristianuli terminologiiT Zalni angelozTa saSualo ierarqiis<br />

meore saxis saxelwodebaa. angelozTa saxeebis sruli ganrigeba ki aseTia. 1) umaRlesi<br />

ierarqia _ serafimni, qerobimni da saydarni; saSualo ierarqia _ uflebani, Zalni da xelmwifebani;<br />

dabali ierarqia _ mTavrobani, mTavarangelozni da angelozni. gamoTqma Zalni<br />

zecisani angelozTa saerTo saxeladac gamoiyeneba RvTismetyvelebaSi.<br />

`vefxistyaosanSi~ avTandili ambobs: `martooba veras mizams, mcavs Tu cisa ZalTa dasi~<br />

(165,2): sxva dros kidev: `madli RmerTa, Semoqmedsa, arsTa mxadsa, visgan Zalni zecierni<br />

gaageben aqa qmnadsa~ (1050, 1-2).<br />

mkvlevari fiqrobs, rom Zalni zecierni, anu cis ZalTa gundi, ar arian is angelozebi,<br />

romelTac qristianuli saRvTismetyvelo <strong>literatura</strong> icnobs. avTandili Svelas sTxovs<br />

zecis mnaTobebs, planetebs (ix. 958-965 strofebi), romelnic mravalRmerTianobis morwmune<br />

warmarTebs RvTaebebad miaCndaT. es dasturdeba Zvel aRTqmaSi, romelsac mkvlevari imowmebs<br />

(4 mefeTa 17,16; 21,3; 23,4; 23,5 da sxv.). qristianuli religia erTi RmerTis saxeliT ebrZoda<br />

zeciur ZalTa _ varskvlavTa gaRmerTebas, magram mTlianad ver daZlia xalxSi arsebuli<br />

rwmena, TandaTanobiT Seegua zeciur ZalTa RvTiurobis Tezas da adgili misca mas<br />

erTi RmerTis zeciur amalaSi.<br />

`vefxistyaosnis~ mixedviT, mnaTobTa ganlageba amqveyniur ambebze metyvelebs: varskvlavebi<br />

ganageben miwier saqmeebs, magram mnaTobebs uzenaesi arseba _ RmerTi mbrZaneblobs,<br />

isini RmerTis nebas emorCilebian. es aris monoTeisturi Teologiis Serwyma astrologiasTan.<br />

g. a.<br />

277a. e. xinTibiZe<br />

erTi sakiTxi `vefxistyaosni~ kosmologiidan<br />

Tbilisis universitetis filologiis fakultetis XII samec. sesia. moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1968, gv. 34-35.<br />

`vefxistyaosanSi~ Caqsovilia warmodgena caTa simravleze. nestani tariels fics aZlevs:<br />

`gecruo, RmerTman miwa mqmnas, numca cxriTave vzi ciTa~.<br />

sxva adgilas ki nestani swers tariels:<br />

`risxviT mobrunda borbali Cven zeda cisa Svidisa~.<br />

winaaRmdeg zogierT rusTvelologTa mosazrebisa, gamoTqmaSi `cxriTave vzi ciTa~ igulisxmeba<br />

ara mecxre caze moxvedra, aramed cxrave caSi damkvidreba. maSasadame rusTveli<br />

85


aRiarebs cxra cis arsebobas. meore SemTxvevaSi nestani saubrobs Svidive cis borblis<br />

risxviT mobrunebaze, radganac, Zveli religiur-astorologiuri warmodgenebiT, am cxra<br />

cidan swored pirvel Svid caze iyo damokidebuli adamianTa bediRblis ganmgebloba. g. a.<br />

278. m. jayeli<br />

`vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikoni<br />

gaz. `Tbilisi~, 1968, 12 ivnisi, №136, gv. 3.<br />

recenzenti ganixilavs rusTvelolog Salva Rlontis mier Sedgenil amave saxelwodebis<br />

wigns (Tb., 1968). misi TqmiT, leqsikoni gvaZlevs qarTuli enis frazeologiis mTel suraTs<br />

`vefxistyaosnis~ fonze. poemaSi 1.700-mde damoukidebeli frazeologiuri erTeulia,<br />

romlebic leqsikonSi qronologiuri TanmimdevrobiT dokumentirebulia sxva ZeglebSi<br />

daculi masaliTac.<br />

am wigns uTuod didi mniSvneloba eqneba `vefxistyaosnis~ mxatvruli enis Semswavlel-<br />

TaTvis. g. a.<br />

279. selahaTin hilavi<br />

qarTuli poezia<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1968, 15 seqt., № 46.<br />

werilSi mimoxilulia qarTuli poezia rusTavelidan ukanasknel wlebamde. avtori wers:<br />

jer kidev XII saukuneSi qarTul poezias moevlina didi poeti SoTa rusTaveli, misma epikurma<br />

nawarmoebma _ `vefxistyaosanma~ (`vefxistyavianma raindma~) _ mTeli qveyniereba gaaoca...<br />

mamacobaze, gabedulebaze, megobrobaze, patriotizmsa da adamianurobaze laparakobs rus-<br />

Taveli am did epikur nawarmoebSi. g. a.<br />

1969 weli<br />

280. Л. Н. Андгуладзе<br />

Дореволюционные русские переводчики поэмы Руставели<br />

Автореферат дис. на соиск. учен. степени канд. филол. наук, Тб., 1969. 22 с.<br />

disertacia Sedgeba Sesavlisa da oTxi nawilisagan. masSi ganxilulia `vefxistyaosnis~<br />

rusuli Targmanebi Sesrulebuli XIX s-Si da XX s-is dasawyisSi: i. bartdinskis, i. evlaxovis,<br />

i. txorJevskis, e. stalinskis, v. sologubis, a. navrockis, i. romenskis, iz. grinevskaiasa da sxvebis<br />

mier.<br />

disertaciaSi mocemulia Targmanebis meTodisa da stilis analizi. g. a.<br />

280a. Л. Н. Андгуладзе<br />

Неизвестные переводчики “Витязя в тигровой шкуре”<br />

`literaturuli urTierTobani~, kreb. II, Tb., 1969, gv. 366-377.<br />

mkvlevari ganixilavs gamouqveynebel rusul Targmanebs, romlebic ucnobi darCa literaturuli<br />

sazogadoebisaTvis.<br />

1. nikoloz mzareulovis (fsevdonimiT — Реулло) (1873-1962). nimuSad dabeWdilia nestandarejanis<br />

werilis Targmani, 1292-1310 strofebi (gv. 368-370).<br />

2. maTematikos dimitri Turqias (1872-1947) rusuli Targmani, romelsac etyoba Zlieri<br />

gavlena S. nucubiZisa da p. petrenkos Targmanebisa. dabeWdilia avTandilis anderZidan 165-<br />

176 strofebis Targmani (gv. 372-373).<br />

86


3. Salva lorTqifaniZes uTargmnia poemis 80 strofi. dabeWdilia ramdenime aforizmi<br />

da sami strofi avTandilis locvidan (gv. 374).<br />

4. mweralsa da Jurnalists ekaterine miqelaZes (1877-1942) hqonia gamokvlevebi<br />

`vefxistyaosanze~ da ramdenime strofis Targmani, magram misi nawerebi gamouqveynebeli<br />

darCenila.<br />

5. boris serebriakovs (1890-1959) miaCnda, rom `vefxistyaosnis~ rusuli Targmanebis<br />

erT-erTi naklia leqsis metris araswori SerCeva. Tavis TargmanSi is iyenebda eqvsmuxlian<br />

amfibraqsa da iambs wyvili an jvaredini riTmiT. gaakeTa dasawyisisa da xuTi Tavis Targmani.<br />

nimuSad dabeWdilia 72-83 strofebi (gv. 376-377). g. a.<br />

281. bondo arvelaZe<br />

vahan teriani da qarTuli kultura<br />

avtoris wignSi _ `narkvevebi meoce saukunis qarTul-somxuri literaturuli urTierTobis<br />

istoriidan~, Tb., 1969, gv. 5-69.<br />

mkvlevari wers, rom saqarTveloSi mcxovreb somexTa Soris, romelTac qarTuli ena<br />

icodnen, gansakuTrebuli siyvaruliT sargeblobda `vefxistyaosani~. poemis Cvenamde<br />

moRweuli xelnawerebidan aTi gadawerilia somxebis mier, amaTgan 5 nusxa — saqarTveloSi,<br />

3 ki mis gareT.<br />

narkvevSi warmodgenilia `vefxistyaosnis~ somxur enaze Targmnis istoria, romelic<br />

iwyeba st. bastamianis mier Targmnili nawyvetebis gamoqveynebiT 1860-62 wlebSi. mkvlevari<br />

aRniSnavs am Targmanis istoriul da literaturul mniSvnelobas da mis naklsac, rac um-<br />

Tavresad is iyo, rom bastamianma rusTavelis poema Targmna somxuri enis Tbilisuri dialeqtiT,<br />

anu sasaubro mdabiuri kiloTi, romelic Seuferebeli aRmoCnda TxzulebisaTvis.<br />

vahan terianis mier Sesrulebuli `vefxistyaosnis~ dasawyisis somxuri Targmanis istoriisa<br />

da mxatvruli Rirebulebis Sesafaseblad mkvlevars gamoyenebuli aqvs poetis piradi<br />

saarqivo masalebi da mis Sesaxeb arsebuli samecniero <strong>literatura</strong>. v. teriani am Targmanze<br />

muSaobda 1914-1917 wlebSi. misgan Targmnili `dasawyisis~ 12 strofi daibeWda 1922 wels.<br />

rogorc saarqivo masalebidan Cans, mTargmneli gulmodgined muSaobda `vefxistyaosnis~<br />

teqstze da ganzraxuli hqonda misi mTlianad Targmna. arqivSi daculia poemis sxva adgilidan<br />

281-310 strofebis sruli an nawilobrivi Targmanebi. poetis ganzraxva Seusrulebuli<br />

darCa misi naadrevad (1920 w.) gardacvalebis gamo.<br />

b. arvelaZe akeTebs poemis `dasawyisis~ aRniSnuli Targmanis vrcel analizsa da Sefasebas.<br />

narkvevSi dabeWdilia 1-12 strofebis somxuri Targmani da misi bwkareduli ukuTargmani<br />

qarTul enaze. mkvlevris TqmiT, v. terianma safuZveli Cauyara rusTavelis poemis somxur<br />

enaze srulfasovani poeturi Targmnis saqmes.<br />

narkvevSi dasaxelebulia ov. Tumanianis, g. muradianis, i. orbelis, v. TerzibaSianis, g. sevakis,<br />

m. durgarianis da sxvebis werilebi da narkvevebi rusTavelsa da mis Txzulebaze, agreTve<br />

— g. asaturisa da ov. karapetianis (karaiani) Targmanebi `vefxistyaosnisa~. g. a.<br />

282. v. arnoldi<br />

qarTuli erovnuli eposi israelSi<br />

(SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ ebrauli TargmanisaTvis),<br />

Jur. `macne~, 1969, № 6, gv. 242.<br />

Sveicarieli mkvlevari v. arnoldi wers, rom `vefxistyaosnis~ ebrauli Targmani sensacias<br />

warmoadgens. misi TqmiT, am ambavs ori gmiri hyavs. pirvelia SoTa rusTaveli — avtori;<br />

meorea b. gaponovi — mTargmneli, mamiT rusi da dediT ebraeli. man papis (dedis mamis) daxmarebiT<br />

Seiswavla klasikuri ebrauli da daiwyo Targmna rusulidan da qarTulidan ebraulad.<br />

misi Sromis mwvervals warmoadgens `vefxistyaosnis~ Targmani, romelic Tel-avivSi<br />

daibeWda 1969 wels.<br />

Targmans axlavs winasityvaoba (a. Slionskisa), samecniero aparatura da Zveli qarTuli<br />

miniaturebis reproduqciebi. g. a.<br />

87


283. al. baramiZe<br />

vefxistyaosnis erTi rusuli Targmanis istoriidan<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 5 seqt.; agr. wignSi: `narkvevebi qarT. lit-is ist-dan~, V,<br />

1971, gv. 373-379.<br />

mkvlevari am werilSi exeba `vefxistyaosnis~ rusul Targmans, Sesrulebuls S. nucubiZis<br />

mier 1936-39 wlebSi. am Targmanis STamagonebeli, pirveli mkiTxveli, damfasebeli da<br />

redaqtori yofila ioseb stalini. man yovelmxriv Seuwyo xeli wignis daCqarebiT da mdidrulad<br />

gamocemas.<br />

avtors mizanSewonilad miaCnia xelaxla gamoices aRniSnuli Targmani im saxiTa da moculobiT,<br />

rogorc 1941 wels daibeWda. g. a.<br />

284. Ал. Барамидзе<br />

Несколько возрожений акад. В. М. Жирмунскому<br />

(К определению жанра поэмы Руставели “Витязь в барсовой шкуре”)<br />

Jur. `Лит. Грузия~, 1969, 1, gv. 161-163; `Известия АН СССР (сля)~,<br />

t. XXVIII, 1969, № 2, gv. 145-147.<br />

mkvlevari ganixilavs akad. Jirmunskis narkvevs `aRmosavleTisa da dasavleTis urTierToba...~<br />

(1946 w.), romelSic igi erTimeores adarebs dasavleT evropul raindul romanebs,<br />

sparsulenovan aRmosavlur poemebsa (`Sah-name~, nizamis `leili da majnuni~, `xosrovi da<br />

Sirini~) da `vefxistyaosans~. Jirmunskis azriT, `Sah-name~ da nizamis poemebi, maTi romantikuli<br />

epizodebiT, mogvagoneben kurtuazul-saraindo romanis Janris Semqmnels — frang<br />

kretien de truas; `vefxistyaosani~ ki sagmiro da kurtuazuli eposis sazRvarze dgaso,<br />

Tavisi daxvewili fsiqologiiT da qalisadmi rainduli samsaxuris ideiT.<br />

al. baramiZe aRniSnavs, rom dasaxelebuli Txzulebebis Janrobrivi gaigiveba miuRebelia.<br />

firdousis `Sah-name~ erovnuli sagmiro eposis monumenturi Zeglia, masSi sasiyvarulo<br />

epizodebs mcire adgili uWiravs. nizamis poemebi romantikuli Txzulebebia. `vefxistyaosani~<br />

mkveTrad gansxvavdeba maTgan iseve, rogorc dasavleT evropuli kurtuazuli romanebisgan.<br />

rusTvelis Txzuleba mxolod garegnuli formiT hgavs dasavlur raindul romanebs.<br />

is aqtiurad exmaureba Tavisi drois sazogadoebriv-politikur sakiTxebs. `vefxistyaosnis~<br />

Janri SeiZleba ganisazRvros rogorc romantikul-gmiruli poema, arsebiTad<br />

ki is leqsiT dawerili romania. g. a.<br />

285. al. baramiZe<br />

axali <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromi seriozuli SecdomebiT<br />

Jur. `ciskari~, 1969, № 4, gv. 110; agr. wignSi: `narkvevebi...~, VIII, Tb., 1985, gv. 25-62.<br />

avtori akritikebs g. imedaSvilis monografias `vefxistyaosani da qarTuli kultura~<br />

(Tb., 1968). igi am wignSi xedavs seriozul naklovanebebs da aRniSnavs, rom monografias axasiaTebs<br />

originalobis daCemebis Zlieri tendencia; g. imedaSvils ganuzraxavs gaacocxlos<br />

rusTavelis miviwyebul mkvlevarTa saxelebi (n. Jordania, v. nozaZe, S. dolaqiZe), amasTan<br />

erTad uyuradRebobas iCens `Sinaur mkvlevarTa~ mimarT. arasworia avtoris mtkiceba,<br />

TiTqos Sua saukuneebis qarTveli sazogadoeba ar iyo antagonistur klasebad Tu kastebad<br />

dayofili. agreTve is, rom `rusTavels ar dauxatavs uaryofiTi tipi~.<br />

recenzentis azriT, g. imedaSvilis wignSi bevri mcdari, paradoqsuli da miuRebeli<br />

msjeloba da mosazrebaa. Tundac `vefxistyaosnis~ Sedareba `leil-majnunianisa~ da `gulandamianis~<br />

tipis TxzulebebTan (gv. 134). g. a.<br />

88


285a. al. baramiZe<br />

vefxistyaosani<br />

wignSi: Zveli qarTuli literaturis istoria (V-XVIII ss.), Tb., 1969, gv. 246-283.<br />

naSromi warmoadgens umaRlesi saswavleblebis studentebisaTvis gankuTvnil narkvevs.<br />

masSi ganxilulia poemis avtoris vinaobis, Txzulebis siuJetis originalobis, SoTa rusTvelis<br />

msoflmxedvelobis da sxva sakiTxebi. avtori vrclad msjelobs `vefxistyaosnis~ Tematikaze<br />

(siyvaruli, megobroba, patriotizmi), versifikaciasa da mxatvrul stilze; calcalke<br />

ganixilavs metaforebs, Sedarebas, ganmeorebas, paralelizmsa da aforizmebs. g. a.<br />

285b. al. baramiZe<br />

vefxistyaosnis gagrZelebani<br />

wignSi: Zveli qarTuli literaturis istoria (V-XVIII ss.), Tb., 1969, gv. 304-310.<br />

narkvevSi mocemulia `vefxistyaosnis~ xelnawerebSi arsebuli ZiriTadi (rusTveliseuli)<br />

teqstis gagrZelebebis daxasiaTeba, rogoricaa: e. w. xvarazmelTa ambavi, poemis gmirTa<br />

anderZebi da maTi datireba-dasaflaveba, agreTve omainiani, romelSic gadmocemulia tarielis<br />

Svilis, omainis Tavgadasavali.<br />

mkvlevari asaxelebs poemis gagrZelebebisa da CanarTebis zogierT avtorsac: sargis<br />

Tmogvels, vinme mesx meleqses, nanuCa (manuCar) ciciSvils, ioseb saakaZes (Tbilels), qaixosro<br />

ColoyaSvils, giorgi TumaniSvils. g. a.<br />

286. d. bregaZe<br />

erTi sakiTxi `vefxisatyaosnidan~<br />

saq. ssr mecn. akademia, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, IV samecn. sesia,<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1969, gv. 10.<br />

1. tarielis mamam, saridanma, Tavis samefo SeuerTa didi indoeTis mflobelis — farsadanis<br />

samefos; sanacvlod miiRo `erTi samefo sakargymo~ da amirbaroba. amas indoeTis Zliereba<br />

ar Seuryevia, radganac saridans `ara aqvs keisroba~, e. i. araa damoukidebeli mbrZanebeli<br />

da farsadans emorCileba.<br />

2. tarielis mier asmaTisaTvis indoeTis erTi nawilis micemac ver CaiTvleba saxelmwifos<br />

mTlianobis darRvevad. aseTi moqmedeba feodaluri sazogadoebis kanonzomierebiTaa<br />

Sepirobebuli.<br />

287. s. gabeCava<br />

`vefxistyaosani~ klasikur ebraul enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 18 aprili, № 16, gv. 3.<br />

avtori gvacnobs `vefxistyaosnis~ ebraul enaze (ivriTze) mTargmnelis boris gaponovis<br />

biografiasa da poemis miseuli Targmanis Rirsebebs, aRniSnavs gamocemis maRal poligrafiul<br />

dones. g. a.<br />

288. iv. gigineiSvili<br />

rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeoba `vefxistyaosnis~ enaSi<br />

moxsenebis Tezisebi saq. mecn. akad. enaTmecnierebis inst. XXV samecn. sesiaze 1969 w. 17 ivniss.<br />

mogvyavs SemoklebiT.<br />

`vefxistyaosanSi~ yovelgvari saxis winadadebebi gvxvdeba: martivi da erTgvarwevrebiani,<br />

rTuli SekavSirebuli (parataqsuli) da rTuli daqvemdebarebuli (hipotaqsuri).<br />

zogjer rTuli periodebiT ki moipoveba.<br />

89


`vefxistyaosanSi~ SeiniSneba rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeobac; igi rTuli<br />

daqvemdebarebuli winadadebis saxeobaa. mTavaris badal nawilSi moipoveba e. w. korelati<br />

sityva, romelic brunvaSi Sesafer zmnasTanaa Sewyobili; zogjer kidev es korelati sityva<br />

SeiZleba gamotovebuli iyos, magram misi aRdgena SesaZlebelia. damokidebuli winadadebis<br />

badals Tavis mxriv SeiZleba damokidebuli winadadeba Tu winadebebebi axldes.<br />

nimuSebi:<br />

patroni Cemi gamzrdeli, RmrTisagan didad cxoveli,<br />

mSobluri, tkbili, mowyale, ca, wyalobisa mToveli.<br />

mas vuorgule, wamove, marT daviviwye yoveli... (857).<br />

fatman xaTun Tvalad marjve, ar-ymawvili, magra mzmeli,<br />

nakvTad kargi, Sav-gremani, pir-msuqani, ar pir-xmeli,<br />

mutribTa da momReralTa moyvaruli, Rvinis-msmeli.<br />

dia edva sasaluqo dasaburav-Casacmeli. (1077)<br />

dedofali. zRvasa Seiqms, mas rom cremli dauRvria. (352)<br />

aseTive konstruqcia gvaqvs 218-e, 249-e, 310-e, me-600, 681-e, 856-e, 978-e, 1018-e, 1126-e da<br />

me-16 strofebSi.<br />

rTuli winadadebis es Taviseburi konstruqcia SesaZloa xalxuri metyvelebidan<br />

momdinare iyos. g. a.<br />

289. М.И. Гигинейшвили<br />

К вопросу о мировоззрении Руставели<br />

Автореферат дис. на соиск. учен. степени канд. филол. наук, Тб., 1969. 24 с.<br />

disertacia Sedgeba Sesavlisa da eqvsi Tavisagan. avtori cdilobs, rusTavelis msoflmxedvelobaSi<br />

aRmoaCinos ZiriTadi RerZi, romelic gansazRvravs poetis zogad Tvalsazriss,<br />

im ekleqtizmisa da sxvadasxva msoflmxedvelobrivi mimarTulebis nacvlad, romelTa<br />

mimdevrad da aRmsarebladac mas miiCnevdnen.<br />

avtoris daskvniT, SoTa rusTaveli aRmsareblobiT qristiania, magram misi rwmena ar<br />

Seesabameba orTodoqsul qristianobas. rusTavelis msoflmxedvelobis sworad gagebisa-<br />

Tvis aucilebelia qristianobis religiur-filosofiuri Zirebis, kerZod, ezoteruli qristianobis<br />

gaTvaliswineba. g. a.<br />

290. М. И. Гугушвили<br />

Полемика вокруг Руставели<br />

Автореферат дис. на соиск. учен. степени канд. филол. наук, Тб., 1969. 64 с.<br />

Sinaarsi: Sesavali. I Tavi — sasuliero wodeba da `vefxistyaosani~. II Tavi — e. w. adreuli<br />

realizmis warmomadgenlebis polemika rusTavelTan. III Tavi — rusTaveli da aRorZinebis<br />

epoqis poetikis sakiTxebi. IV Tavi _ `vefxistyaosnis~ gavlena XVI-XVIII ss-is qarTul <strong>literatura</strong>ze.<br />

g. a.<br />

291. М. Давиташвили<br />

В Руствелиане – новинка<br />

gaz. “Заря Востока”, 1969, 16. II, № 40.<br />

informacia d. qumsiSvilis wignis gamosvlaze `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />

sakiTxi~, Tb., 1968.<br />

90


292. boris darCia<br />

erTi aforizmis gamo<br />

Jur. `ciskari~, 1969, №12, gv. 103-106.<br />

werili exeba aforizms: `cema gmarTebs gamzrdelisa, ra yma naxo avad zrdili~, romelsac<br />

erTxans SoTa rusTavels miawerdnen. b. darCiam gaarkvia, rom es aforizmi vaxtang meeqvses<br />

ekuTvnis.<br />

293. m. dumbaZe<br />

SoTa rusTaveli<br />

Советская историческая энциклопедия, т. 12, М., 1969, стр. 415.<br />

statiaSi mocemulia rusTavelis msoflmxedvelobisa da Semoqmedebis mokle Tematikur-ideuri<br />

daxasiaTeba. aRniSnulia, rom eklesiuri sqolastikisagan gansxvavebiT, rusTavelma<br />

Tavisi Txzuleba miuZRvna adamianis swrafvas borotebasTan brZolisa da amqveyniuri<br />

bednierebis mopovebisaTvis. misi gmirebi TviTon wyveten TavianT beds da gamarjvebas aRweven.<br />

poema gamsWvalulia optimizmisa da realizmis suliskveTebiT. alegoriuli formiT masSi<br />

asaxulia avtoris Tanamedrove saqarTvelos socialur-politikuri mdgomareoba. g. a.<br />

294. Халил Юсифов<br />

Рама в тигровой шкуре<br />

gaz. “Баку”, 1969, 17. X.<br />

mkvlevari rusTvelis poemis siuJets udarebs `ramaianas~ da afiqsirebs msgavs motivebsa<br />

da detalebs. `vefxistyaosnis~ fabulasTan msgavsebis mxriv mis yuradRebas iqcevs<br />

Semdegi:<br />

1. indoeTis taxtis memkvidres, ramas, cols mostaceben.<br />

2. colis saZebnelad gaWrili rama gadaeyreba sugrivas, romelsac Zmam samefo taxti<br />

waarTva.<br />

3. rama exmareba sugrivas.<br />

4. sugriva uyveba SemTxveviT nanaxi qalis ambavs, romelic ramas coli, sita, yofila.<br />

5. aRmoCndeba, rom sita qajebs hyoliaT cixe-simagreSi Caketili.<br />

6. sugriva masTan agzavnis grZneul msaxurs...<br />

7. sitas dasaxsnelad midis sami gmiri: rama, laqSmana da sugriva, Tan mihyavT surgivas jari.<br />

8. cixe-simagreze ieriSis win TaTbiroben da rama gamoTqvams saboloo da saukeTeso azrs.<br />

9. sitas daixsnian tyveobidan da brundebian Tav-TavianT qveynebSi.<br />

x. iusifovi varaudobs, rom sasanur xanaSi arsebobda `ramaianas~ sparsuli Targmani<br />

da qarTvel poets saSualeba eqneboda gascnoboda mis Sinaarss. (ix. agr. kreb. `Вопросы<br />

эстетики, поэтики и текстологий литератур Востока~, т. II, М., 1977, gv. 33). g. a.<br />

295. martin iStvanoviCi<br />

ungruli rusTvelianas saTaveebTan<br />

kreb. `Vikár Béla Emlékünnepség~. Kaposvar-Hetes. 1969, gv. 16-25. qarTuli Targmani (j. gagniZisa) — kreb.<br />

`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 116-120.<br />

avtori vrclad mimoixilavs bela vikaris mier `vefxistyaosnis~ Targmanze muSaobis istorias,<br />

romelic mas m. ziCis rCeviT dauwyia. aRniSnulia, rom Targmnis dros mTavar damxmared<br />

b. vikari asaxelebda esperantos mcodne giorgi ciskalaurs (`tiflisano~-s fsevdonimiT).<br />

igive pirovneba sxva dros naxsenebia `ciklar~-ad (wiklauri?). m. iStvanoviCi wers,<br />

rom dasazustebelia am pirovnebis gvari da biografiac. cnobilia, rom igi daiRupa balkaneTis<br />

omis dros, 1913 wels.<br />

91


avtori aRniSnavs, rom b. vikars 1915 wels budapeStSi Sexvedria grigol wereTeli,<br />

romelsac vikaris TxovniT gaukeTebia poemis bolo gverdebis Targmani germanul enaze.<br />

b. vikaris Targmani daibeWda 1917 wels. g. a.<br />

296. mariam karbelaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ parizuli xelnaweri, P 10<br />

(X)<br />

SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis inst. XXIX samecniero sesia. moxsenebaTa<br />

Tezisebi, Tb., 1969, gv. 8.<br />

es nusxa gadawerilia 1701-1702 ww. vinme `beJuas qalis~ mier. nairkiTxvaTa xasiaTiT miekuTvneba<br />

e. w. `samefo saxlis~ xelnawerTa jgufs (ABC...), oRond strofuli SedgenilobiT<br />

maTze mniSvnelovnad moklea. amasTan erTad, CanarT strofTa raodenobiT da sistemiT<br />

gansxvavdeba e. w. `mokle redaqciis xelnawerTaganac (EFZ...).<br />

savaraudoa, rom `samefo saxlis~ nusxaTa arqetipi iyo X tipis nusxa da ABCM `vrceli<br />

redaqcia~ Camoyalibda am arqetipis gavrcobis Sedegad.<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerTa Soris esaa erTaderTi SemTxveva, rodesac nairkiTxvebiT<br />

identuri nusxebi strofuli Sedgenilobis mixedviT warmodgenilia _ mokle (X) da vrceli<br />

(ABCM) _ redaqciiT. g. a.<br />

297. ir. kenWoSvili<br />

qarTuli <strong>literatura</strong> inglisur literaturis saZiebelSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 5. dek., № 49, gv. 4.<br />

avtori wers, rom inglisSi gamoica `literaturis megzuri — antikuri samyaros, bizantiis,<br />

aRmosavleTisa da afrikis <strong>literatura</strong>~. masSi qarTuli <strong>literatura</strong> warmodgenilia<br />

xuTi statiiT: `sibrZne balavarisa~, rusTaveli, s.-s. orbeliani, ilia WavWavaZe da k. gamsaxurdia.<br />

statiebis avtoria d. langi.<br />

rusTavelis daxasiaTebisas d. langi aRniSnavs misi msoflmxedvelobis kavSirs qristianobasTan,<br />

neoplatonizmTan, `Tumca misTvis ucxoa SuasaukuneTa sqolastizmi~. `mis alegoriul<br />

poemaSi cocxlad aris warmosaxuli Sua saukuneTa saqarTvelos zne-Cveulebani<br />

da suliskveTeba~. g. a.<br />

298. zurab kiknaZe<br />

dionisesa da kronosis gamo `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `ciskari~, 1969, № 11, gv. 119-122.<br />

mkvlevari wers: rusTvelologTa umravlesobas eWvi ar epareba, rom `vefxistyaosanSi~<br />

naxsenebia dionise areopageli (avtori Suasaukuneebis mistikuri wignebisa) da gadmocemulia<br />

areopagituli moZRvrebis arsi (str. 1492).<br />

amasTanave z. kiknaZe uaryofs d. qumsiSvilis msjelobas divnosisa (1492) da dionosis<br />

(177) igiveobis Sesaxeb, TiTqos oriveSi Zveli berZnuli miTologiis RmerTi dionise (zevsisa<br />

da semeles Ze) igulisxmeba.<br />

z. kiknaZe miuTiTebs, rom dionise (Rvinis RvTaeba) orgiastuli RmerTia, amitom SeuZlebelia<br />

misi ganwyoba iyos gadmocemuli 177-e strofSi, radgan es mTlianad cvlis Cvens<br />

warmodgenas rusTavelis msoflmxedvelobaze. mkvlevari mxars uWers wakiTxvas `me divani<br />

brZenis ezros~ (p. ingoroyva, S. nucubiZe), romelSic sadavo `dionosi~ aRar Cans.<br />

z. kiknaZe aRniSnavs, rom d. qumsiSvils arasworad esmis 1415-e strofis Sinaarsi. kronosma<br />

ki ar daamxo ca qajebs Tavze, aramed TviTon daiRupa maTTan erTad. `vefxistyaosnis~<br />

qajebi, 1415-e strofis narTauli azriT (metaforulad) kronossa da titanebs ganasaxiereben,<br />

xolo poemis gmirebi im naTel RmerTebs edrebian, romelnic zevsis winamZRolobiT<br />

amxoben kronosis sastik meufebas. g. a.<br />

92


299. daviT kobiZe<br />

rusTaveli da sparsuli <strong>literatura</strong><br />

wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv. 93-95.<br />

avtori ganixilavs qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobis mniSvnelovan sakiTxebs.<br />

klasikuri periodis iranel poetTa Soris, poeturi azrovnebis, mxatvruli saxeebis,<br />

Sedareba-metaforebis gamoyenebis TvalsazrisiT, rusTveli ufro mis ufros Tanamedrove<br />

nizamis emsgavseba. rusTveli, rogorc es daamtkica k. kekeliZem, icnobda nizamis poemas<br />

`leilmajnunians~. mas, rogorc Cans, nizamis meore poema `xosrovSirinianic~ unda scodnoda.<br />

am mosazrebis sasargeblod metyvelebs orive poemaSi zogierTi motivebisa da epizodis<br />

msgavseba, agreTve orive poetis mier gamoyenebuli zogierTi mxatvruli xerxis siaxlove.<br />

sainteresoa, rom poemis `xosrov o Sirinis~ daskvniT nawilSi, sadac nizami misi mtrebisa<br />

da metoqeTa Sesaxeb laparakobs, erTi romeliRac qristiani poeti ixsenieba. mTavari is<br />

aris, rom mxatvruli sityvis es ori SesaniSnavi ostati erTmaneTisagan didad gansxvavebul<br />

msoflmxedvelobis niadagze dganan, rac maT mxatvrul azrovnebasa da gamomsaxvelobiTi<br />

xerxebis gamoyenebaSi vlindeba. n. r.<br />

300. d. kobiZe<br />

jami da qarTuli literaturis istoriis zogierTi sakiTxi<br />

(rusTvelis kaen da salaman)<br />

wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv. 180-187.<br />

narkvevi exeba `vefxistyaosanSi~ moxseniebuli kaenisa da salamanis vinaobas: `misni<br />

ver gasZlnes patiJni ver kaen, verca salaman~ (1340). avtori marTebulad miiCnevs n. marisa<br />

da k. kekeliZis mosazrebas, romlebmac `vefxistyaosnis~ kaeni `leilmajnunianis~ gmir<br />

yaisad icnes. `leilmajnunianis~ yaisi, leilisagan daSorebuli, velad gaWrila, sisxlis<br />

cremlebs afrqvevs da gawamebul sicocxlis dReebs mxecTa da nadirTa Soris aRamebs. tarielis<br />

mZime gancdebis dasaxatavad, rusTavelma igi yaiss Seadara: mis tanjvas kaenic (yaisic)<br />

ver gauZlebdao.<br />

n. marisa da iustine abulaZis azriT, `vefxistyaosnis~ salaman aris sparsuli Txzulebis<br />

`salaman da absalis~ gmiri, Tumca ara jamisa, arc ibn-ishayisa, aramed anonimuri versiis<br />

salamani, romelic yaisis msgavsi mijnuria, masaviT lxinunaxavi da sisxlis cremlebis<br />

mfrqveveli. n.r.<br />

301. d. kobiZe<br />

`vefxistyaosnis~ frazeologiuri leqsikoni~<br />

wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv.309-312.<br />

avtori aRniSnavs, rom S. Rlontis wigniT saSualeba gveZleva Tvali mivadevnoT Soreuli<br />

droidan moyolebuli vidre XIX saukunemde qarTuli sasuliero, saero, saistorio da<br />

filosofiuri frazeologiis gavrcelebis ares, rusTvelis poeturi metyvelebis gavlenebs<br />

da mis Taviseburebebs.<br />

d. kobiZe miuTiTebs, rom S. Rlontis mier arCeuli gza rusTvelis poeturi azrovnebis,<br />

aRmosavluri, kerZod sparsuli poeziis monacemebTan mimarTebis kvlevis TvalsazrisiT<br />

erTaderTi da swori gzaa.<br />

qarTveli iranistebis gadaudebeli amocanaa, guldasmiT SeviswavloT rusTvelis poeturi<br />

azrovneba da ganvixiloT misi urTierToba sparsul poeziasTan, ara Zveli midgomiTa<br />

da meTodebiT, aramed axali TvalTaxedviT, ufro Rrmad, vidre amas odesme ikvlevdnen.<br />

maSin SesaZlebeli gaxdeba ufro naTlad davinaxoT is garemoeba, rom rusTveli WeSmaritad<br />

sxvagvarad moazrovnea, is ar eqvemdebareba iranel poetebs, mas sul sxva poeturi buneba<br />

da samyaro gaaCnia. n.r.<br />

93


302. d. kobiZe<br />

visramianis sakiTxebi<br />

(leqsikis Sesaxeb)<br />

wignSi: qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani, II, Tb., 1969, gv. 40-84.<br />

avtori aRniSnavs, rom `visramiani~ (qarTuli redaqcia) ramdenime aTeuli wliT mainc<br />

uswrebs rusTavelis qmnilebas. maT Soris bevria saerTo leqsikis, calkeuli gamoTqmebisa<br />

da sxva enobrivi monacemebis TvalsazrsiT.<br />

`vefxistyaosanSi~ gvxvdeba sityva basri da basrisa: `Cemi gahkveTs xorcsa maTsa xrmali<br />

basri, Subi axe~. aq xrmali basri niSnavs foladis xmals da ara mWrel xmals. `jaWv-muzaradi,<br />

almasi xrmali basrisa mWrelio~, d. kobiZis azriT, aqac `xrmali basrisa~ niSnavs foladis<br />

xmals. igi ar eTanxmeba a. SaniZis ganmartebas, romlis mixedviTac `basrisa~ niSnavs basruls<br />

(qalaq basradan).<br />

`visramianis~ qarTul-sparsuli teqstebis saTanado adgilebis Sejerebis Sedegad gairkva,<br />

rom `mteriani~ niSnavs bnedians, avznians, epilefsiiT Sepyrobils.<br />

`mter—dacemuli vegone, ar vici, ras Cmaxvidian,<br />

sam dRemdis viyav usulod, cecxlni uSretni mwvidian~.<br />

ramini da tarieli, Cans, erTnair mdgomareobaSi aRmoCnden, roca maT gulis damatyvevebeli<br />

arsebani dainaxes: Zali dakarges, dabndnen da usulod daecnen.<br />

werilSi aRniSnulia, rom `visramianma~ ar icis sityva baliSi. TargmanSi mxolod sas-<br />

Taulia gamoyenebuli. `vefxistyaosanSi~ baliSi ramdenjerme gvxvdeba, sasTauli ki mxolod<br />

erTxel.<br />

`visramianisa~ da `vefxistyaosnis~ leqsikis kvleva gvarwmunebs, rom mTeli rigi sityvebis<br />

gamoyenebiT `visramiani~ Sordeba `vefxistyaosans~.<br />

n. marma `vefxistyaosnis~ mulRazanzari waikiTxa rogorc mulRazar-Sahri — mdeloebis<br />

qalaqi. iustine abulaZem `vefxistyaosnis~ 1914 wlis gamocemisaTvis gaiziara mariseuli ganmarteba.<br />

d. kobiZis azriT, mulRazanzari Tu mulRazarzari gaumarTlebeli formaa. igi ar<br />

SeiZleba `vefxistyaosnis~ avtoris xelidan iyos gamosuli.<br />

sityva mulRazari sabas ganmartebiT savardea, k. kekeliZis mixedviT igi baRs niSnavs;<br />

i. qavTaraZe mas vardian mindorad ganmartavs.<br />

yvela aq CamoTvlili mniSvnelobani sworia da saTanado konteqstisTvis gamosadegi.<br />

mulRazars SesaZlebelia, buCqnarisa da warafis (wvrili tyis) mniSvnelobac hqondes.<br />

irkveva, agreTve, rom mindori da veli `vefxistyaosanSic~, iseve rogorc `visramianSi~,<br />

enacvleba erTmaneTs da orive sityva zogjer udabnos mniSvnelobiTaa gamoyenebuli.<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikonSi SecdomiTaa ganmartebuli jami (xis saini). irkveva, rom<br />

`vefxistyaosnis~ jami ferozis, lalis, oqrosa da iagundisganaa gakeTebuli.<br />

`visramiansa~ da `vefxistyaosanSi~ gvxvdeba sityva erTsaxe. `xmas scemdes kldeni qalisa<br />

zaxilsa mun erTsaxesa~. `cremli wasdis erT-saxe~. avtori eTanxmeba iustine abulaZis ganmartebas<br />

da daaskvnis, rom `erTsaxes~ mTlianis, erTianis (aqedan: gabmulis, miyolebulis,<br />

ganuyofelis) mniSvnelobas aqvs.<br />

d. kobiZe wers, rom `vefxistyaosnis~ avtors sityva `vefxis~ xmarebisas ueWvelad is<br />

cxoveli hyavs mxedvelobaSi, romelsac iranelebi falangs eZaxian. `falangi~ ki xalebiani<br />

cxovelia, mas rogorc XII saukunis, ise momdevno xanis qarTvelebi `vefxad~ Targmnian. n. r.<br />

303. nodar koWlaSvili<br />

arabi stumris nobaTi<br />

Jur. `droSa~, 1969, № 3, gv. 9.<br />

avtori wers, rom sirieli poeti nizar xalili Targmnis `vefxistyaosans~ arabul enaze.<br />

franguli, inglisuri da somxuri Targmanebis meSveobiT igi jer prozaul Targmans akeTebs,<br />

Semdeg daiwyebs mis galeqsvas. man arabulad Targmna agreTve a. kalandaZisa da i. noneSvilis<br />

leqsebi. ganzraxuli aqvs n. baraTaSvilis poeziis Targmnac. g. a.<br />

94


304. d. langi<br />

SoTa rusTaveli<br />

cnobari: `literaturuli megzuri~, londoni, 1969, gv. 302, inglisur enaze. qarTuli Targmani (n.<br />

sayvareliZisa) — kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 407.<br />

statiaSi mocemulia mokle cnobebi rusTvelsa da mis Txzulebaze. avtori wers: `poemaSi<br />

bevri ram alegoriulia, masSi warmodgenilia Sua saukuneebis saqarTvelos suliskve-<br />

Teba da zne-CveulebaTa suraTi. raindobisa da kurtuaziuli siyvarulis kulti, rac ase<br />

aSkaraa nawarmoebSi, iZleva safuZvels vilaparakoT mis msgavsebaze dasavleTis trubadurTa<br />

poeziasTan. neoplatonizms naziarebi rusTveli iCens fsiqologiur siRrmesa da<br />

filosofiur sibrZnes...<br />

miuxedvad imisa, rom rusTveli pativiscemiT ekideba qristianobas, misTvis ucxo da<br />

miuRebelia Sua saukuneTa sqolastizmi~. g. a.<br />

305. И. Лисичник<br />

Мост над языковым океаном<br />

(История перевода “Витязя в тигровой шкуре на венгерский язык)<br />

gaz. `Молодежь Грузий~, 1969, 11. III, № 29, gv. 3.<br />

avtori wers, rom ungrul <strong>literatura</strong>s 1912 wels Seemata rusTavelis poemis Targmani<br />

esperantos enaze. mxatvar mixai ziCis rCeviTa da waqezebiT masze muSaoba daiwyes enaTmecnierma<br />

da mweralma bela vikarma da esperantistma Sandor gisveinma. maTi miwveviT Tbilisidan<br />

Cavida poeti da esperantisti giorgi wiklauri. esperanto aRmoCnda is xidi, romelmac<br />

SeaerTa es enTuziasti moRvaweebi da maTi erToblivi Sroma warmatebiT dasrulda.<br />

werilis avtori gvacnobs g. wiklauris biografias. is gudamayris xeobidan yofila. revoluciuri<br />

saqmianobisTvis gadasaxlebuli iyo cimbirSi, saidanac mRvdlad gadacmuli gaiqca<br />

sazRvargareT; iyo SvedeTSi, daniaSi, inglisSi, germaniaSi, safrangeTSi, Sveicariasa da<br />

italiaSi. misi leqsebi esperantos enaze pirvelad parizSi gamoqveynda, Semdeg espaneTSi<br />

wignad gamosca barselonis esperantistTa sazogadoebam. g. a.<br />

306. jibo lomaSvili<br />

`me, rusTveli, xelobiTa...~<br />

Jur. `mnaTobi~, 1969, № 4, gv. 142-148.<br />

mkvlevari ar eTanxmeba poemis me-8 strofis pirveli taepis Sinaarsis tradiciul gagebas:<br />

me, rusTveli, xelobis gamo (=SmagobiT, siyvarulis gamo gaxelebiT) viqm am saqmes. mas<br />

`xeloba~ miaCnia saqmianobis, profesiis, am SemTxvevaSi _ poetobis, mwerlobis aRmniSvnel<br />

terminad; wers, rom n. maris ganmartebiT, `xeli~ arabuli terminis `mejnunis~ Semcvelia,<br />

xolo kavkasiur saraindo poeziaSi niSnavs: Seyvarebuls, Tavis gancdebis momRerals, saer-<br />

Tod _ poets (damowmebulia n, mari, `vefxistyaosnisa da visramianis sakiTxebi~, rusulad,<br />

Tb., 1966, gv. 99). g. a.<br />

307. М. Мамиствалишвили, М. Джанашвили<br />

Ещё один перевод<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1969, 25 ivnisi, №147, gv. 3.<br />

werili exeba `vefxistyaosnis~ ebrauli Targmanis gamocemas. avtorebi aRniSnaven, rom<br />

es aris saukeTeso Targmanis saukeTeso gamocema. wigni daibeWda tel-avivSi. masSi Sedis<br />

poemis 1669 strofis Targmani, Sesrulebuli b. gaponovis mier klasikur ebraul (ivriti) enaze.<br />

wigns erTvis redaqtoris a. Slionskis winasityvaoba, xolo bolos — al. baramiZis vrceli gamokvleva<br />

rusTavelis cxovrebasa da Semoqmedebaze. aqve dabeWdilia 40 feradi ilustracia<br />

S. amiranaSvilis ganmartebebiT. g. a.<br />

95


308. Л. И. Маруашвили<br />

Загадка географического фона поэмы Руставели и опыт ее решения<br />

Известия АН СССР, серия геогр., 1969. № 2. стр. 38-46.<br />

mkvlevari cdilobs daadginos poemaSi dasaxelebuli geografiuli adgilebis (qveynebi,<br />

qalaqebi, konkretuli saxelwodebis gareSe xsenebuli cnebebi: `didi zRva~, maRali mTebi,<br />

tarielis qvabovani da misT.) mdebareoba, gansazRvros personaJebis mogzaurobis marSrutebi,<br />

manZili dasaxelebuli punqtebs Soris da mgzavrobisTvis saWiro dro.<br />

misi daskvniT, poemis moqmedeba rusTavelma gaSala didi sivrcis realur fonze, romelic<br />

moicavs indoeTis okeanis dasavleT naxevars da mis auzSi mdebare qveynebs (indoeTi,<br />

arabeTi, tanzania, magadaskari), agreTve — Sida aziis nawils (tibeti, xataeTi), `vefxistyaosnis~<br />

geografiuli areali TiTqmis emxTveva Suasaukuneebis musulmanuli samyaros sazRvrebs.<br />

`ucnobi~ geografiuli obieqtebi lokalizdeba Semdegi saxiT: 1) tarielis qvabovani —<br />

nax.-kunZul somalis raioni; 2) mulRazanzaris samefo — tanganikis napiri + kunZ. zanzibari;<br />

3) q. mulRazanzari — q. bagamoio; 4) avTandilis Sexvedris adgili baRdadel vaWrebTan —<br />

somalis napiri mozambikTan axlos; 5) gulanSaro — lanjani maxajambos buxtaSi, madagaskaris<br />

Crdilo-dasavleT napirze; 6) qajeTis samefo — q. tananarives raioni (madagaskarze). g. a.<br />

309. elene maWavariani<br />

SoTa rusTavelis portreti e. w. zazaseuli `vefxistyaosnis~ xelnaweridan<br />

`paleografiuli Ziebani~, II, k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutis krebuli, Tb., 1969, gv. 51-58.<br />

mkvlevari ganixilavs e. w. zazaseuli (Q-1082) xelnaweris mxatvruli gaformebisa da<br />

masSi arsebuli rusTavelis suraTis istorias da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />

SoTa rusTavelis portreti da xelnaweris oqroTi moxatuli bordiurebi gadmotanilia<br />

sxva ufro Zveli xelnaweridan.<br />

am xelnaweris gaformebis Sedareba sxva, moxatuli bordiurebis mqone nusxebTan (H-54<br />

da H-2074) iZleva daTariRebis SesaZleblobas, is miekuTvneba XVIII s-is an mis ufro winare<br />

xanas. g. a.<br />

310. i. megreliZe<br />

kvlav `karabak~ _ `Cakarabakebis~ gamo<br />

gaz. `Tbilisi~, 1969, 27 ianv., № 22, gv. 3.<br />

avtori exmaureba amave sakiTxze gamoqveynebul e. qurdianisa da i. andriaSvilis werilebs.<br />

misi TqmiT, e. qurdiani axals arafers gvTavazobs (igi imeorebs d. CubinaSvilis ganmartebas).<br />

i. andriaSvilis varaudi ki, rom karabaki karis zRurbli an karis CarCoa — sadavoa,<br />

vinaidan Zvel qarTulSi `karaba~ Tixis doqs ewodeboda. mas WurWlis mniSvneloba aqvs sa-<br />

Sual qarTulSic (z. fanaskerteli, sulxan-saba).<br />

i. megreliZe adre werda (lit. Ziebani, 1963, t. XV): karabaki karisa da bak-isagan Sedgenili<br />

sityva unda iyoso. winamdebare werilSic amave azrs emxroba. g. a.<br />

310a. И. Мегрелидзе<br />

Подлинный поэт<br />

(К 60-летию со дня рождения П. Петренко)<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1969, № 1, gv. 188-190.<br />

avtori wers p. petrenkos cxovrebasa da mTargmnelobiT saqmianobaze; aRniSnavs, rom<br />

igi mravalmxrivi niWis mflobeli iyo, werda leqsebs rusul da ukrainul enebze, Targmnida<br />

frang poetebs ukrainulad. man Zalian mokle droSi Seasrula uzarmazari samuSao `vefxistyaosnis~<br />

Targmanze, rasac SeiZleba SemoqmedebiTi gmiroba ewodos. misi rusuli Targmani<br />

(k. WiWinaZis monawileobiT) daibeWda 1938 wels. g. a.<br />

96


311. l. menabde, a. xinTibiZe<br />

SevadginoT `vefxistyaosnis~ riTmaTa simfonia<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1969, 19 dek., № 39.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom cnobilia riTmebis simfonia-leqsikonis saWiroeba, magram jer<br />

CvenTan araferi gakeTebula. sruliad bunebrivi da kanonzomieria am saqmis dawyeba `vefxistyaosniT~.<br />

k. WiWinaZis mier Sedgenili riTmebis indeqsi (1934 w.) dRevandel moTxovnilebas<br />

veRar akmayofilebs. Tsu-s rusTavelis kabinetma gadawyvita Seadginos `vefxistyaosnis~ riTmebis<br />

simfonia, romelic agebul unda iqne sariTmo sityvebze da ara sariTmo klauzulebze.<br />

simfonia gamoavlens poemis riTmaTa leqsikursa da evfoniur simdidres, agreTve<br />

rusTvelis damsaxurebas qarTuli leqsis riTmis istoriaSi. g. a.<br />

312. babo mWedliZe<br />

`vefxistyaosani~ inglisur enaze<br />

Jur. `saqarTvelos qali~, 1969, № 3, gv. 15-16.<br />

avtori aRniSnavs, rom TbilisSi `sabWoTa saqarTvelom~ gamosca inglisur enaze Targmnili<br />

`vefxistyaosani~. es aris pirveli poeturi Targmani, romelic ekuTvnis venera uru-<br />

SaZes. Targmans axlavs londonis universitetis profesoris d. langis winasityvaoba, romelic<br />

maRal Sefasebas aZlevs v. uruSaZis naSroms.<br />

werilSi moyvanilia ucxoeli mwerlebisa da mecnierebis gamoxmaurebani — inglisidan,<br />

aSS-dan, italiidan, avstriidan, ruseTidan. g. a.<br />

313. И. Надареишвили, Ю. Орлов<br />

Об употреблении слов различной частотности в поэме<br />

Ш. Руставели “Витязь в тигровой шкуре”<br />

saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 55, 1969, № 2, gv. 505-508.<br />

narkvevSi ganxilulia sxvadasxva sixSiriT xmarebul sityvaTa ganawileba leqsis striqonSi.<br />

avtorebi adgenen, rom poemaSi iSviaTad (TiTojer) gamoyenebuli sityvebi ZiriTadad<br />

ganlagebulia striqonis bolos (riTmebSi). xSiri xmarebis sityvebi ki, piriqiT, `gaurbian~<br />

striqonis daboloebas. saSualo sixSiriT (16-dan 32-mde) xmarebuli sityvebi ganawilebulia<br />

poemis striqonebSi sruliad SemTxveviT.<br />

gamokvlevas axlavs reziume qarTul da inglisur enebze. g. a.<br />

314. Salva nucubiZe<br />

kritikuli narkvevebi<br />

(<strong>literatura</strong> da filosofia), Tb., 1969.<br />

wignSi dabeWdili ramdenime narkvevi exeba rusTvelologiis problemebs. maTgan: `rus-<br />

Taveli da renesansis farglebis problema~ da `petre iberi rusTavelis sityvaxmarebaSi~<br />

pirvelad gamoqveynda 1965 wels (ix. `bibliografiis~ II tomSi). sxva narkvevebi: `mTliani<br />

vefxistyaosnis problema~, `rusTavelis msflio mniSvneloba~, `rusTaveli da msoflio<br />

kultura~, `rusTaveli da qarTveli moazrovneni~, `rusTavelis erTi stilisturi xerxis<br />

areopagituli Zirebi~, `adamiani `vefxistyaosanSi~ da misi sazogadoebriv-ekonomikuri garemo~,<br />

`Zmobisa da xalxTa megobrobis idea `vefxistyaosanSi~ _ yvela daibeWda 1966 wels<br />

sxvadasxva periodul gamocemaSi (ix. `bibliografiis~ III tomSi).<br />

97


315. Д. Радо<br />

Венгерская критическая литература о поэме “Витязь в тигровой шкуре”<br />

Шота Руставели и о венгерских переводах, иллюстрациях и изданиях поэемы<br />

`literaturuli urTierTobani~, kreb. II, Tb., 1969, gv. 5-23.<br />

avtori wers, rom rusTaveli da misi poema ungreTis sazogadoebriobam mixai ziCis werilebisa<br />

da ilustraciebis saSualebiT gaicno. eTnografma da mTargmnelma bela vikarma daiwyo<br />

enis Seswavla, raTa originalidan eTargmna `vefxistyaosani~. magram qarTulis, miT ufro<br />

rusTavelis epoqis enis, srulyofilad daufleba SeuZlebeli aRmoCnda. mas damxmare da<br />

Tanamosaqme gamouCnda — evropuli enebisa da esperantos mcodne giorgi wiklauri saqarTvelodan.<br />

maT erTad Targmnes rusTavelis poema, romelic 1917 wels budapeStSi daibeWda<br />

saTaurTi: `rusTaveli. tarieli, vefxistyaosani Wabuki~ (bela vikaris Targmani, 232 gv., m.<br />

ziCis 26 suraTiT). poema dayofilia 47 Tavad da Seicavs 1545 strofs.<br />

avtori vrclad mimoixilavs im mravalgzis gamoxmaurebas, rac am gamocemas mohyva ungrul<br />

Jurnal-gazeTebSi.<br />

1954 wels gamovida axali ungruli Targmani, poet Sandor veoreSisa. mxatvruli TvalsazrisiT<br />

es pirvel Targmanze ukeTesia. `vefxistyaosnis~ veoreSiseul Targmans dadebiTi<br />

Sefaseba hqonda ungrul presaSi. g. a.<br />

316. prokofi ratiani<br />

vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis<br />

Tb., 1969, 222 gv.<br />

es naSromi pirvelad 1968 wels gamoqveynda (Jur. `mnaTobi~, №№ 2-5). wignad dabeWdilSi<br />

ramdenime stilisturi gasworebaa Setanili, ZiriTadi debulebebi da argumentacia pirvandelia.<br />

oRond aq gamokvlevas erTvis `istoriul-literaturuli sabuTebi rusTvelze~ (gv.<br />

171-220). esenia nawyvetebi istoriuli Txzulebebidan da samarTlebrivi dokumentebidan,<br />

romlebic, mkvlevris azriT, Seicaven damatebiT masalas SoTa rusTvelis samRvdelo wodebisadmi<br />

kuTvnilebis mtkicebisaTvis.<br />

avtoris mTavari Tezisia, rom `vefxistyaosnis~ avtori iyo sasuliero piri, q. rusTavis<br />

eparqiis mRvdelmTavari, episkoposi an mTavarepiskoposi da amitom iwodeboda rusTvelad.<br />

am Tezisis damtkicebas p. ratiani cdilobs Semdegi argumentebiT: 1) `rusTveli ewodeboda<br />

sasuliero pirs, rusTavis eparqiis meTaurs. mis paralelurad aseTive saero gvarwodebis<br />

arseboba SeuZlebeli iyo. 2) poemis `dasawyisSi~ gamoyenebul gamoTqmas `me, rusTveli xelobiTa~<br />

es Sinaarsi aqvs: me, ÃelobiT (saÃelos flobiT, TanamdebobiT) rusTveli (rusTavis<br />

episkoposi)... 3) serapion sabaSvilis mier galeqsil `rostomianis~ erT CanarTSi saubaria<br />

`berebsa~ da `martvilebze~. p. ratianis azriT, es berebi da martvilebi SoTa rusTaveli da<br />

bagrat muxranbatoni arian. 4) mkvlevars miaCnia, rom aRorZinebis epoqis mwerlebi, maT<br />

Soris: mefe arCili, vaxtang VI, Teimuraz II, anton I da timoTe gabaSvili SoTa rusTvels sasuliero<br />

pirad Tvlidnen. 5) ierusalimis jvaris monastris freskaze SoTas porfir-bisoni<br />

acvia, romlis tarebis ufleba hqondaT mefes da didi eparqiebis mRvdelmTavrebs.<br />

am naSromze daibeWda kritikuli gamoxmaurebani, romelTa avtorebi p. ratianis argumentebs<br />

tendenciurad da arasworad Tvlian da mis ZiriTad debulebas dausabuTebel hipo-<br />

Tezad miiCneven [ix. aqve, anotaciebi №№ 192, 335, 341]. g. a.<br />

317. p. ratiani<br />

isev `vefxistyaosnis~ avtoris vinaobaze<br />

Jur. `ciskari~, 1969, № 11, gv. 123-138; № 12, gv. 107-127.<br />

am werilSi avtori icavs Tavis naSroms _ `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~,<br />

romelic gaakritikes rusTvelologebma: al. baramiZem, el. metrevelma, s. caiSvilma. misi<br />

azriT, mecnierTa mier presaSi gamoqveynebuli werilis arc erTi SeniSvna safuZvliani ar<br />

98


aris; am naSromis seriozuli da arsebiTi sakiTxebi maT ar ganuxilavT, koreqturuli Secdomis<br />

mniSvneloba gaazviades, gamoedevnen calkeul sityvebs da miznad daisaxes ara WeSmaritebis<br />

gamorkveva, aramed mopirdapiris rogorme gamtyuvneba.<br />

Semdeg avtori cal-calke Cerdeba mis gamokvlevaSi ganxilul sakiTxebze, kvlav Zvel<br />

argumentebsa da daskvnebs imeorebs da rCeba im Tvalsazrisze, rom `vefxistyaosnis~ avtori<br />

sasuliero piri, rusTavis episkoposi iyo da amitom atarebda `rusTvelis~ wodebas. g. a.<br />

318. SoTa reviSvili<br />

qarTul-germanuli literaturuli urTierTobidan<br />

(XX s. 50-ian wlebamde), Tb., 1969.<br />

zogad mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom artur laistma i. WavWavaZisa da i. maCablis<br />

daxmarebiT germanul enaze Targmna `vefxistyaosani~, romelic 1903 wels gamovida drezdenSi.<br />

es iyo ucxo enaze am poemis leqsad Targmnis pirveli SemTxveva (gv. 39).<br />

46-e gverdze avtori wers: hugo hupertma meore msoflio omis Semdeg `xeli mohkida<br />

umZimessa da sapatio saqmes, romelic warmatebiT daagvirgvina. man germanulad Targmna da<br />

gamosca SoTas ukvdavi poema~. g. a.<br />

319. S. reviSvili<br />

SoTa ametyveldeba hegzametriT<br />

gaz. `Tbilisi~, 1969, 2 oqt., № 232, gv. 3.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosans~ germanul enaze Targmnis dasavleT germaneli mwerali<br />

herman budenzigi. mas konsultacias uweven qarTveli rusTvelologebi da germanistebi.<br />

budenzigma gadawyvita, rom rusTvelis Txzuleba hegzametriT Targmnos, magram es<br />

metri ar iqneba wminda klasikuri, berZnuli hegzametri. mTargmneli iyenebs goeTesa da<br />

fosis meSveobiT germanul enaSi prosodiis Sesabamisad damkvidrebul sazoms, romelSic<br />

maxviliani da umaxvilo marcvlebis SexamebiT, marcvalTa raodenoba striqonSi sxvadasxva<br />

(TxuTmetidan Tvrametamde). g. a.<br />

319a. S. reviSvili<br />

qarTuli literaturis germaneli mkvlevarebi<br />

Jur. `ciskari~, 1969, № 5, gv. 143-150.<br />

avtori ganixilavs germaneli mkvlevarebis: f. alteris, fr. bodenStedtis, artur laistis,<br />

iohanes Seris, franc nikolaus finkis, oto hauzeris, anton baumStarkis naSromebs,<br />

romlebSic moipoveba qarTuli mwerlobis zogadi mimoxilva da mokle cnobebi da gamonaTqvamebi<br />

rusTavelze da mis Txzulebaze. g. a.<br />

320. arCil rugoSeli<br />

mklav ugrZesiTa ki ara, kvla ugrZesiTa<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 7 Teb., № 6.<br />

werili exeba 195-e strofis me-3 striqons:<br />

`isriTa moklis nadiri, rostomis mklav-ugrZesiTa.<br />

mkvlevari ajamebs polemikas, rac am taepis gamo mimdinareobda 1956-1966 wlebSi; aRniSnavs,<br />

rom teqsti namdvilad dazianebulia da a. SaniZem gramatikulad gamarTa igi (`mklavs<br />

ugrZesiTa~). magram arc es wakiTxva aris swori, radgan rostomi cnobil iyo ara grZeli mklavebiT,<br />

aramed grZeli isrebiT da avTandilis isaric mis isarTan unda iyos Sedarebuli.<br />

rogorc `Sah-nameSi~ weria, `gangmira rostomma aSqabusi... xayanma kaci gagzavna da aSqabusis<br />

sxeulidan rostomis isari amoaZrobina. frTebamde sisxlSi iyo amovlebuli isari, sigrZiT<br />

ki Subi egoneboda kacsa. SeSinda xayani, es vin yofilan, israd Subebs xmarobeno~.<br />

99


a. rugoSelis azriT, rusTveliseul teqstSi unda yofiliyo: `isriTa moklis nadiri,<br />

rostomis kvla ugrZesiTa~ _ nadirs klavda xolme rostomis isarze kidev ufro grZeli<br />

isriT.<br />

kvla (kula) amave mniSvnelobiT (`kidev ufro~) gvxvdeba vefxistyaosanSi (226, 139) da<br />

Zveli literaturis sxva ZeglebSi. g. a.<br />

321. SoTa rusTveli<br />

vefxistyaosani<br />

Sesavali, teqsti variantebiTa da SeniSvnebiT.<br />

Tb., 1969, 16 gv., tiraJi 100 cali.<br />

wignaki gamocemulia grifiT: saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademia. `vefxistyaosnis~<br />

akademiuri teqstis damdgeni komisia.<br />

esaa winaswari nimuSi rusTvelis Txzulebis akademiuri gamocemisa, romlis momzadebazec<br />

teqstis damdgeni komisia muSaobda. wignakSi dabeWdilia poemis `dasawyisis~ 16 strofi.<br />

yovel strofTan mocemulia cnobebi xelnawerebSi misi arsebobis (agr. dazianebis, aRdgenis...)<br />

Sesaxeb. Semdeg naCvenebia TiToeuli sityvis variantebi (nairkiTxvani) xelnawerebsa<br />

da gamocemebSi. saWiroebis SemTxvevaSi, rusTvelis epoqis werilobiTi Zeglebidan saTanado<br />

formebisa da gamoTqmebis damowmebiT dasabuTebulia ZiriTadi wakiTxvis upiratesoba da<br />

marTebuloba. g. a.<br />

322. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

qarTulidan ebraulad Targmna boris gaponovma. Tel-avivi, 1969, XVI+ 376 gv.<br />

wigns axlavs redaqtoris a. Slionskis winasityvaoba, al. baramiZis narkvevi `SoTa rusTaveli~,<br />

mTargmnelis mier Sedgenili leqsikoni da komentarebi, agreTve 40 feradi ilustracia.<br />

323. Шота Руставели<br />

Витязь в тигровой шкуре<br />

Пер. с груз. Н. Заболоцкого, М. “Худ. лит.”, 1969, 368 с.<br />

(Библиотека всемирной литературы, т. 27).<br />

axlavs ir. abaSiZis winasityvaoba. (ix. anot. № 740).<br />

324. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

CaCnur enaze Targmna n. muzaevma, grozno, 1969, 194 gv.<br />

325. T. sanikiZe<br />

reduqciis adgili Sairis riTmaSi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 3, gv. 18-21.<br />

avtori aRniSnavs, rom erTi da igive sityvebi riTmebSi gamoyenebulia rogorc sruli,<br />

SeukumSavi, ise SekumSul formebiT, mag.; abjarisa da abjrisa, laSqarisa — laSqrisa, qveyanisa<br />

— qveynisa, xrmaliTa — xrmliTa da sxv. mkvlevari aseT zogad daskvnebs akeTebs:<br />

1. monotonurobis dasaZlevad rusTaveli iyenebs Sairis ritmuli wyobis variaciebs,<br />

akanonebs Sairis or ZiriTad saxes — e. w. maRalsa da dabals.<br />

2. reduqciis suraTi Taviseburad aisaxeba `vefxistyaosanSi~, rac SekumSul da<br />

SeukumSavi sityvaTa paraleluri formebis xmarebiTaa gamowveuli.<br />

100


3. daqtilur-qoreuli riTmebis specifika ganapirobebs sityvis fuZis kumSva-ukumSvelobas.<br />

g. a.<br />

326. revaz siraZe<br />

asaxvis rusTveluri meTodi da `vefxistyaosnis~ fabula<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 21 marti, № 12, gv. 2; agr. wignSi _ `Zveli qarTuli Teoriulliteraturuli<br />

azrovnebis sakiTxebi~, Tb., 1975, gv. 190-195.<br />

rogorc avtori wers, V-XI ss-is qarTuli literaturuli tradicia moiTxovda, rom<br />

mwerlobas aesaxa mxolod konkretul-istoriuli da erovnuli sinamdvilidan aRebuli<br />

movlenebi. am meTods ewodeboda `WeSmariti aRwera~, romelic gamijnuli iyo gamonagonis,<br />

mwerlis fantaziiT Seqmnili ambebisgan da maT `zRaprobad~ da `natyuarad~ Tvlida.<br />

mxatvruli azrovnebis Tvalsazrisis ZiriTadi siaxle, romelic saero mwerlobis warmo-<br />

Sobidan dainerga, is iyo, rom amieridan <strong>literatura</strong> daemyara gamonagonis mxatvrul simarTles.<br />

es siaxle unda CaiTvalos mxatvrul azrovnebaSi humanizmis ZiriTad gamovlinebad.<br />

`vefxistyaosnis~ me-9 strofSi: `ese ambavi sparsuli~... siuJetis sadaurobaze ki ar migvi-<br />

TiTebs, aramed imaze, rom poemis ambavi `sparsulia~ Tavisi literaturuli xasiaTiT, ramdenadac<br />

igi gamonagonia. pirvel striqonSi aseTi azri unda amovikiTxoT: poemis ambavi sparsulia<br />

(vinaidan igi gamonagonia), magram igi gagebulia, gaazrebulia qarTvelTa TvalsazrisiT. g. a.<br />

327. r. siraZe<br />

`marTlis Tqmis~ principi da adreuli literaturuli tradicia<br />

ix. anotacia № 326.<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1969, № 3, gv. 23-27.<br />

328. [uavtoro]<br />

`vefxityaosani~ iTargmneba arabul enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 10 ianv., № 2, gv. 4.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom TbilisSi stumrad iyo sirieli mwerali nizar xalili.<br />

mas ganzraxuli aqvs Targmnos rusTavelis Txzuleba arabul enaze, franguli, inglisuri<br />

da somxuri Targmanebis daxmarebiT. g. a.<br />

329. [uavtoro]<br />

rusTaveli moskovis miwaze<br />

gaz. `komunisti~, 1969, 16 Teb., № 40, gv. 3.<br />

informacia iuwyeba, rom sami wlis win moskovSi daidga moqandake merab berZeniSvilis<br />

mier Seqmnili Zegli SoTa rusTavelisa. `Zeglma moskovis sazogadoebriobis didi interesi<br />

gamoiwvia~. g. a.<br />

330. [uavtoro]<br />

SoTa rusTavelis Zeglis proeqtisaTvis konkursis debuleba<br />

gaz. `komunisti~, 1969, 27 maisi, № 121, gv. 2;<br />

`lit. saqarTvelo~, 1969, 30 maisi, № 22, gv. 1.<br />

gazeTSi dabeWdilia konkursis debuleba, romlis Tanaxmad qandakebis modelebi wardgenili<br />

unda iyos 1971 wlis 1 aprilamde. saukeTeso proeqtisaTvis dawesebulia Semdegi pre-<br />

101


miebi: I _ 5000 man.; II _ 3000 man.; III _ 2000 maneTi. calke moewyoba konkursi Zeglis arqiteqturuli<br />

nawilis saukeTeso proeqtis gamosavlineblad. g. a.<br />

331. dim. qumsiSvili<br />

vefxistyaosanSi `dionosis~ da `divnosis~ sakiTxisaTvis<br />

Jur. `mnaTobi~, 1969, № 8, gv. 158-169.<br />

avtori ganixilavs arsebul samecniero <strong>literatura</strong>s da aRniSnavs, rom sadavo sakiTxze<br />

damajarebeli pasuxi jer ver moinaxa. TviTon ayenebs hipoTezas, rom 177-e strofSi dasaxelebuli<br />

ezrosi (`am saqmesa memowmebis dionosi, brZeni ezros~) unda iyos ozirisi, egviptelTa<br />

RmerTi, romelsac dasavleTSi dionisesTan aigivebden (gv. 162). RmerT dionises (Zveli<br />

berZnuli miTologiidan) kargis danergvas miawerdnen da srulmyofel Zalad Tvlidnen.<br />

is mfarvelobda vazs da saerTod mcenareulobas.<br />

avtoris saboloo daskvna aseTia: vefxistyaosnis 177-e strofis `dionosi~ da 1492-e strofis<br />

`divnosi~ erTi da igivea, oRond — sxvadasxva dawerilobiT warmodgenili. am saxelSi<br />

xmovani `o~ 1492-e strofSi `v~-Ti Secvlili unda iyos leqsis sazomis dasacavad, rac did<br />

darRvevad ar unda CaiTvalos. vinaidan TviT berZnulSi dionises saxelis sxvadasxva daweriloba<br />

arsebobs: dionisios, dionusos, dionisos, divnisios, divnisos (gv. 166-167).<br />

avtori aRniSnavs, rom olimpos RmerTebis panTeonidan vefxistyaosanSi naxsenebia kronosic:<br />

maSin qajeTs moiwia usazomo risxva RmrTisa: kronos, wyromiT Semxedvelman, moi-<br />

Sorva sitkbo mzisa... (1415). g. a.<br />

332. Д. И. Кумсишвили<br />

Некоторые вопросы поэтического мастерства Шота Руставели<br />

Автореферат дис. на соиск. учен. степени доктора филол. наук, Тб., 1969, 50 с.<br />

aRniSnulia, rom disertaciis dacva Sedgeba 1970 wlis 9 Tebervals. ofic. oponentebi:<br />

akad. a. baramiZe, filol. mecn. doqtorebi — i. lolaSvili, S. Rlonti, s. caiSvili.<br />

avtoreferati Sedgeba Sesavlisa da xuTi Tavisagan:<br />

I Tavi _ `vefxistyaosnis~ siuJeti (gv. 5-13);<br />

II Tavi _ `vefxistyaosnis~ kompozicia (gv. 13-28);<br />

III Tavi — mxatvruli asaxvis xerxebi da saSualebani SoTa rusTavelis poemaSi (gv. 28-43);<br />

IV Tavi — mijnuroba da mxatvruli saxis problema `vefxistyaosanSi~ (gv. 44-45);<br />

V Tavi — Tamar mefis epoqa da `vefxistyaosani~ (gv. 45-50).<br />

ix.anotacia № 260: d. qumsiSvili, rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi sakiTxi<br />

(wigni), Tb., 1968. g. a.<br />

333. [e. Rvinieva] Э. Б. Гвиниева<br />

Польский автор о поэме Ш. Руставели<br />

`literaturuli urTierTobani~, kreb., II, Tb., 1969, gv. 378-382.<br />

narkvevis avtori wers, rom 1830 wels erT-erT polonur almanaxSi daibeWda statia SoTa<br />

rusTavelze, fsevdonimiT `k.r-dt~. masSi mocemuli yofila mokle cnobebi Suasaukuneebis<br />

saqarTveloze, SoTa rusTavelsa da misi cxovrebis tragikul dasasrulze. `vefxistyaosani~<br />

Sefasebulia rogorc `romantikuli stilis~ Txzuleba. is umReris Tavisuflebas, simarTles,<br />

silamazes da sikeTes, riTac TiTqmis ori saukuniT win uswrebs dasavleTevropul renesanss.<br />

es statia aRmoaCina i. pruxnickim, misi Sinaarsi da poemis 5 strofis polonuri Targmani<br />

gamoaqveyna 1952 wels.<br />

P.S. axla garkveulia, rom fsevdonimiT (inicialebiT) dabeWdili statiis avtori yofila<br />

konst. rdultovski, _ ix. kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 55-58;<br />

agr. 395-396. g. a.<br />

102


334. S. Rlonti<br />

rusTavelis mxatvrul saxeTa realisturi bunebisaTvis<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 4, gv. 64-68.<br />

rogorc mkvlevari wers, saxeebrivi azrovneba damaxasiaTebelia literaturis yvela<br />

Janrisa da yvela mimarTulebisaTvis. saxe SeiZleba iyos realisturi da irrealisturi.<br />

mxatvruli saxe mwerlis msoflmxedvelobis uSualo sinamdvilea.<br />

poetur saxeTa SeqmnisaTvis rusTaveli iyenebs amqveyniuri sagnebisa da movlenebis<br />

amsaxvel masalas. metaforebsa da SedarebebSi gvxvdeba: mze, mTvare, lomi, vefxi, vardi,<br />

sosani, alva, saro, Tovli, qari, elva, quxili, zRvis Relva, broli, lali, Zowi da a. S.<br />

avtori sagangebod ganixilavs epiTetebsa da metaforebs: uRamo naTeli, brolis wvima,<br />

brolis setyva, melnis tba, giSris Subebi, brol-balaxSi, sisxlis morevi, wamwamTa niavi da<br />

sxv. mkvlevris azriT, rusTavelis poetur saxeTa realisturi buneba imaSic Cans, rom gmir-<br />

Ta nakvTebs poeti statikurad ki ar gamosaxavs, aramed marad cocxali, mRelvare, dinamikuri<br />

TvisebebiT, romlebSic igrZnoba personaJTa sulieri cxovreba. rusTavelis mxatvruli<br />

gamosaxvis saSualebani misi ukvdavi azrebis poeturi gamovlenis formebia. g. a.<br />

335. s. yauxCiSvili, v. dondua, m. dumbaZe, i. megreliZe, S. badriZe<br />

rusTavelze klerikaluri Tvalsazrisis winaaRmdeg<br />

Jur. `mnaTobi~, 1969, №11, gv. 149-155.<br />

avtorTa koleqtivi sarecenzio werilSi ganixilavs prokofi ratianis naSroms `vefxistyaosnis~<br />

avtoris vinaobisaTvis~. saTanado magaliTebisa da argumentirebuli msjelobis<br />

safuZvelze uaryofs p. ratianis Sexedulebas SoTa rusTavelis episkoposobis Taobaze da<br />

icavs mosazrebas misi eriskacobis Sesaxeb.<br />

recenzentebi miuTiTeben, rom p. ratiani tendenciurad imowmebs `vefxistyaosnis~<br />

teqsts (me-8 strofs), serapion sabaSvilis, arCil mefis, Teimuraz bagrationis, korneli kekeliZis<br />

cnobebsa da mosazrebebs; rom misi kvlevis meTodi mcdaria da mis narkvevs `klerikalizmis<br />

daRi azis~. g. a.<br />

336. akaki SaniZe<br />

qarTuli leqsikis istoriidan<br />

(ymawvili da bavSvi)<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 2, gv. 12-14.<br />

mkvlevari wers, rom V-X ss-Ta werilobiTi Zeglebis enaSi yrma ixmareboda mcire asakis<br />

adamianis aRsaniSnavad, sqesis ganurCevlad. Semdeg sityva yrma fonetikurad gamartivda<br />

da yma gaxda, magram Zveli mniSvneloba `bavSvisa~ didxans Seinaxa.<br />

saSual qarTulSi yma sityvam socialuri mniSvneloba miiRo: XII s-Si igi aRniSnavda patronis<br />

sakorelacio cnebas: `patroni~ da `yma~ feodaluri wyobilebis garkveuli urTier-<br />

Tobis gamomxatveli sityvebi iyo. amis magaliTebi bevria `vefxistyaosanSi~, mag.:<br />

`pirvel yma var, waslva minda patronisa samsaxurad~ (154);<br />

`patronisa ver mWvretelman ymaman radmca gaixarna~ (812).<br />

imave xanaSi ymas moymis, raindis mniSvnelobac hqonda.<br />

saSual qarTulSi ixmareboda gamoTqmebi: `cota yma~ da `yma wvlili~ (yma wvrili → ymawvili)<br />

arasruli asakis aRsaniSnavad, rac `vefxistyaosanSic~ dasturdebaa.<br />

`vamsgavse mSvildi bediTi ymawvilTa monadireTa~ (16);<br />

an: `miTxres, Tu: xaro ymawvili, berni miT getyviT, glax, eniT~ (424). g. a.<br />

103


337. ak. SaniZe<br />

`amokrefa Tu mokrefa~?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 24. oqt., № 43.<br />

207,3 taepSi gamoTqmas `yola arad amogvkrifna~ mkvlevari ganmartavs: sruliad arafrad<br />

Cagvagdo, arafrad migviCnia. miuTiTebs, rom aq uaryofiTi nacvalsaxeli (ar) dasmulia<br />

viTarebiT brunvaSi (arad).<br />

a. SaniZes miaCnia, rom `amogvkrifna~-s magier ajobebs `mogvkrifna~ formis miReba poemis<br />

teqstSi, radgan sxva adgilas (603) aseT formas Txoulobs enobrivad gamarTuli taepi:<br />

`arad movhkrefdi gamyofTa~... rac niSnavs: arafrad vagdebdi ganayofebs, arafrad mimaCnda<br />

ganayofebi (biZaSvilebi).<br />

oRond amJamad saintereso taepSi saWiro iqneba uaryofiTi nacvalsaxelis gameoreba<br />

da taepi ase gaimarTeba: ar agvixvna, arca dagvsxna, yola arad ar mogvkrifna~. g. a.<br />

338. a. SaniZe<br />

`udilado~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 31 oqt., № 44.<br />

1578-e strofTan dakavSirebiT: `sam Tve vles (...), mindorsa Sigan sadilad gardaxdes<br />

udiladosa~, a. SaniZe ar iziarebs S. CijavaZis (agreTve s. orbelianis, niko da daviT Cubina-<br />

Svilebis) ganmartebas, romlebic udilados drois garemoebad miiCneven: `ar dilas~, `gau-<br />

Tenebliv~, `ganTiadze~.<br />

a. SaniZis azriT, Tavdapirvelad unda yofiliyo `udidadosa~ an `udiadosa~, mcires,<br />

aradidis mniSvnelobiT, rogorc mindorsa sityvis gansazRvreba. igi nawarmoebia didad<br />

an diad-isagan. a.SaniZe miuTiTebs, rom msgavsad aris nawarmoebi did-isagan udido: `vnadirobdi<br />

da vizaxdi, xma Cemi ar udidod-a~ (603).<br />

a. SaniZe iqve aRniSnavs, rom es strofi (`sam Tve vles~...) mas CanarTad miaCnia. g. a.<br />

339. a. SaniZe<br />

`samni meabjreni~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 28 noemb., № 48.<br />

a. SaniZe aRniSnavs, rom 203-e strofSi `Cven viaxleniT samTave samnive meabjrenia~, 1966 w.<br />

(a. SaniZisa da a. baramiZis redaqciiT) dabeWdil teqstSi ikiTxeba `samniRa~, magram es gasworebac<br />

ar miaCnia zustad (rusTveliseulad) da fiqrobs, rom Tavdapirvelad unda yofiliyo<br />

`samani~, samis kninobiTi forma. miuTiTebs, rom rusTveli xmarobs kninobiT formebs<br />

`erTai~, `orani~ da amdenad bunebrivi iqneboda `samani~-s xmarebac.<br />

aRniSnavs agreTve, rom arsebiTi saxelebisa da ricxviTi saxelebis kninobiTi formebis<br />

xmareba gavrcelebulia mTis kiloebSi. g. a.<br />

340. abraam Slionski<br />

[`vefxistyaosnis~ ebrauli Targmanis winasityvaoba]<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1969, 18 apr., №16, gv. 3.<br />

rogorc gamocemis redaqtori da winasityvaobis avtori wers, `vefxistyaosani~ qarTveli<br />

eris wignTa wignia, misi umaRlesi saxeli da dideba. `Tavisi ZaliT igi scildeba gansakuTrebul<br />

erovnul farglebs da msoflio saganZurSi Sesvlis uflebas ixveWs~.<br />

a. Slionski umaRles Sefasebas aZlevs mTargmnelis, b. gaponovis, Rvawls, romelmac<br />

SesZlo gamoeyenebina mravalsaukunovani ebrauli poeziis gamocdileba, misi versifikaciuli<br />

xerxebi. g. a.<br />

104


341. nodar SoSiaSvili<br />

vefxistyaosnis avtoris vinaobaze axali Tvalsazrisis Sesaxeb<br />

Jur. `mnaTobi~, № 11, 1969, gv. 156-180.<br />

avtori kritikulad ganixilavs Jurnal `mnaTobis~ 1968 wlis 2, 3, 4, 5 nomrebSi dabeWdil<br />

prokofi ratianis nakvlevs `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~, sadac mkvlevari<br />

cdilobs daamtkicos, rom SoTa iyo saeklesio moRvawe, rusTavis eparqiis episkoposi.<br />

recenzenti uSedegod miiCnevs p. ratianis mier SoTa rusTavelis episkoposobis dasabuTebis<br />

mcdelobas, motanili argumentebi angariSgasawevad ar miaCnia, amasTan, aRniSnavs<br />

p. ratianis weris maneris aramecnierulobasa da araakademiurobas. g. a.<br />

342. vasil CantlaZe<br />

qarTuli ekonomikuri azri `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `ciskari~, 1969, № 8, gv. 120-132.<br />

naSromSi ganxilulia rusTavelis Sexedulebebi politikuri ekonomiis ZiriTad kategoriebze:<br />

1. simdidre, 2. saqonlis warmoeba, 3. fuli, fasi, 4. vaWroba, qalaquri meurneoba,<br />

xelosnoba, savaWro kapitali, 5. sargeblobis momcemi kapitali, mevaxSeoba, 6. saxelmwifo<br />

finansebi.<br />

avtori aRniSnavs, rom simdidre Cans gmirebis Cacmulobisa da morTulobis aRweraSi<br />

(damowmebulia 23, 71, 120, 387 strofebi), agreTve laSqris mokazmulobis, abjar-iaraRis,<br />

sacxovrebeli saxlebis, mefeTa darbazebis aRwera-daxasiaTebaSi (str. 396, 322, 335, 342, 401).<br />

simdidre warmodgenilia saWurWlis saxiT, romelic moicavs fuls, rogorc monetas. aseTia<br />

drahkani (464, 1001), perpera (1423). xSirad ixsenieba Zvirfasi liTonebi, samkaulebi, damu-<br />

Savebuli Zvirfasi qvebi, rac xelosnuri warmoebis produqtia.<br />

samrewvelo produqciis didi nawili qalaquri xelosnuri warmoebisaa. sasaqonlo xasiaTi<br />

aqvs soflis meurneobis produqciis garkveul nawilsac. iyideba muSaZalac, gvxvdebian<br />

daqiravebuli muSebi, xelosnebi, mzidavebi da sxv.<br />

poemaSi asaxuli simdidre Sedgeba uZravi da moZravi qonebisagan. naxsenebia mekobreoba,<br />

rac axasiaTebs vaWruli kapitalis epoqas (str. 1211-1212) g. a.<br />

343. suniti kumar Caterji<br />

SoTa rusTvelis `vefxistyaosani~<br />

kreb. `literaturuli urTierTobani~, II, Tb., 1969, gv. 25-50.<br />

naSromi warmoadgens monografiul narkvevs rusTavelis poemaze, poetis dabadebis 800<br />

wlisTavTan dakavSirebiT. rogorc avtori wers, `vefxistyaosans~ igi inglisuri TargmaniT<br />

gaecno da gamokvleva dawera indoeTisa da sxva qveynebis inglisurad molaparake xalxebisaTvis,<br />

`imaTTvis, vinc moxaruli iqneba gakvriT mainc gaecnos SesaniSnav mxatvrul nawarmoebs~.<br />

avtori sakuTar Tvalsazriss gamoTqvams Semdeg sakiTxebze: klasikuri literaturuli<br />

nawarmoebni (erovnuli da internacionaluri). mocemulia mokle Sefaseba da zogad-sakacobrio<br />

mniSvneloba msoflios epikuri Janris Sedevrebisa. calke ganxilulia `vefxistyaosnis~<br />

warmoSoba (wyaroebi), maTi forma da xasiaTi. mkvlevari ambobs, rom poemis forma (siu-<br />

Jeti) ucxouri da internacionaluria, magram igi qarTvelTa zneobas da miswrafebas asaxavs.<br />

`vefxistyaosnis~ Tema romantikulia. misi gmirebi da movlenebi TiTqos scdebian droisa<br />

da sivrcis sazRvrebs... magram yovelive mTlian harmonias warmoadgens da poemis qarTuli<br />

miwisa da kulturis koloriti aqvs~.<br />

mkvlevris TqmiT, rusTavelis goneba Tavisufalia religiuri sibrmavisa da fanatizmisagan.<br />

Tumca poeti dabadebiTac da aRzrdiTac qristiania, qristianuli dogmatika misTvis<br />

nakleb mniSvnelovania. Zveli warmarTuli mzis kultis naSTebi xSirad gvxvdeba locvebsa<br />

da RvTisadmi mimarTvebSi. esaa Segnebulad Tu qvecnobierad SemorCenili Zveli sparsuli<br />

religiis naSTi.<br />

105


qveTavSi: rusTaveli rogorc mwerali, misi filosofia, misi literaturuli stili da<br />

ideali, _ avtori wers: `misi literaturuli stilis silamaze Cans TxrobaSi, aRwerilobebsa<br />

da gansjaSi. radgan rusTvelis poezia damyarebulia yvelaze metad ganviTarebuli<br />

enebis mqone literaturis mravalsaukunovan tradiciebze, mis aRwerilobebSi vxvdebiT<br />

pirobiTobas da garkveul gadaWarbebasac~. misive sityviT, `rusTvelis satrfialo eposi<br />

amJRavnebs xasiaTTa daxatis iSviaT Zalas, miuxedavad gazviadebuli samijnuro fonisa (romelic<br />

albaT, misi stilis erTgvari xerxia), es saxeebi cxovrebiseuli simarTliT xasiaTdeba~.<br />

g. a.<br />

344. SoTa CijavaZe<br />

vefxistyaosnis ori metaforis Sesaxeb<br />

Jur. `macne~, 1969, № 1, gv. 87-97.<br />

narkvevSi avtori exeba metaforul striqons:<br />

`mze veSapsa daebnela, zeda radmca gagviTenda~ (1158,4).<br />

S. CijavaZe ar iziarebs am metaforis arsebul ganmartebebs (z. avaliSvilis, v. nozaZis,<br />

mix. Ciqovanis, T. bagrationisas) da gamoTqvas azrs, rom `vefxistyaosanSi~ `veSaps~ da sam<br />

epizodSi gamoyenebul metafora ~gvels~ (strofebi: 1198, 1230, 1420) erTnairi mxatvruli<br />

funqcia aqvs. `veSapisagan mzis dabneleba~ unda aRniSnavdes patimari udanaSaulo adamianis<br />

udides mwuxarebas, usazRvro ubedurebas, `gaTeneba~ ki imave taepSi xsenebuli `dabnelebis~<br />

kontrastuli metaforaa. taepi _ `mze veSapsa daebnela, zedan radmca gagviTenda~ _ ase<br />

unda gvesmodes: turfa asuli did ubedurebas — patimrobas, Tavisuflebis dakargvas daumwuxrebia<br />

da Cven ram unda gagvaxaroso.<br />

imave werilSi avtori exeba gvelisagan mTvaris CanTqmis mxatvrul gaazrebas: `ra sabraloa<br />

gavsili mTvare CanTqmuli gvelisa~ (1230,4). mkvlevris azriT, `gveli~ aq metaforulad<br />

sapyrobiles, sakans gulisxmobs, rac am konkretul SemTxvevaSi meliq-surxavis sasaxlea. g. a.<br />

345. S. CijavaZe<br />

ras ewodeba `sadili~ `vefxistyaosanSi~?<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1969, № 3, gv. 55-57.<br />

avtori aRniSnavs, rom `sadili~ poemaSi erTxel gvxvdeba: `mindorsa Sigan sadilad gardaxdes<br />

udiladosa~ (1578,3). aq es sityva gamoyenebulia misi pirveladi, e. i. uZvelesi mniSvnelobiT.<br />

s.-s. orbelianis ganmartebisa da Zveli mwerlobis teqstebis damowmebiT mkvlevari<br />

daaskvnis, rom `sadili~ aRniSnul konteqstSi niSnavs `dilis saWmels~, daaxloebiT<br />

axlandel `sauzmes~. g. a.<br />

346. S. CijavaZe<br />

`vefxistyaosnis~ erTi strofis gamo<br />

saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 55, 1969, № 2, gv. 501-503.<br />

mkvlevari ganixilavs poemis 320 (`asmaT, miTxrobdi..:~), 321 (`asmaT, Senmca xar mowame~...),<br />

328 (`igi arse moiwifa~...) strofebs (1957 w. gamocemiT) da akeTebs daskvnas, rom 320-e strofi<br />

gviandeli CanarTia. misi siyalbis mTavari niSnebia: 1) azrobrivi Seusabamoba 328-e strof-<br />

Tan, romlis mixedviT tariels 16 wlis asakSi SeeZlo lomis mokvla da omSi monawileobac;<br />

2) 320-e da 321-e strofebs msgavsi riTmebi aqvT (`ilisa~, `dilisa~), rac mosazRvre strofebSi<br />

stilistur uxerxulobas qmnis, 3) asmaTis damowmeba tarielis naTqvams damajereblobas<br />

ver hmatebs.<br />

werils axlavs reziume rusul da inglisur enebze. g. a.<br />

106


347. С. Цаишвили<br />

Рукописное наследие поэмы Руставели “Витязь в тигровой шкуре”<br />

ssrk mecn. akademiis istoriis ganyofilebasTan arsebuli arqeografiuli komisiisa da saq. ssr<br />

mecn. akademiis xelnawerTa institutis konferencia arqeografiisa da Zveli xelnawerebis<br />

sakiTxebze. moxsenebaTa Tezisebi (rusul enaze), Tb., 1969, gv. 69-70 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerebis mecnieruli Seswavla daiwyes XX s-is dasawyisSi qarTvelma<br />

mkvlevarebma, romelTa Soris yvelaze meti Rvawli e. TayaiSvils miuZRvis.<br />

gansakuTrebuli interesis miuxedavad, dRevandlamde ar iyo mecnierulad aRwerili<br />

da gamoqveynebuli sabWoTa kavSirSi da sazRvargareT arsebuli xelnawerebis fondebi.<br />

amJamad aRricxulia 162 xelnaweri da 32 fragmenti `vefxistyaosnisa~. dasabeWdad gamzadebul<br />

wignSi `vefxistyaosnis teqstis istoria~ mocemulia xelnawerebis mecnieruli<br />

aRweriloba da dadgenilia redaqciuli jgufebi. g. a.<br />

348. g. wiwuaSvili<br />

rusTaveli solomon brZenis enaze<br />

gaz. `komunisti~, 1969, 30 agvisto, № 201, gv. 4.<br />

avtori wers, rom daibeWda boris gaponovis mier ebraulad Targmnili `vefxistyaosani~,<br />

romelmac didi mowoneba daimsaxura. mTargmnels mieniWa Saul Cernixovskis saxelobis<br />

premia, romelic weliwadSi erTxel gaicema israelis literaturis winaSe TvalsaCino damsaxurebisaTvis.<br />

pirveli SemTxvevaa, rom es premia eniWeba ara israelis moqalaqes. gamocemis<br />

redaqtoria abram Slionski, gamoCenili poeti da sazogado moRvawe. g. a.<br />

349. aleqsi WinWarauli<br />

tmesi da misgan gamowveuli zogi gaugebroba `vefxistyaosnis~ teqstSi<br />

kreb. `Tbilisis universiteti g. axvledians~, 1969, gv. 193-197.<br />

avtors mohyavs ramdenime nimuSi, roca re-nawilakCarTuli zmna gadamwerlebs ver gaugiaT<br />

da xelnawerebSi nairnairi variantebi gaCenila. mag.: (mo-re-vjobdi, ukmo-re-swyda;<br />

da-re-nelda; wamo-re-vlo). avtori aRniSnavs, rom re nawilaki `vefxistyaosanSi~ odenobas<br />

aRniSanvs (mag.: ga-re-viTxen niSnavs: ramdenadme Sevimcire, gavicotave).<br />

ve nawilaki ixmareba moqmedebis ganmeorebis aRsaniSnavad: mag.: `mun morwyo veli~-s<br />

magivrad unda gvqondes: mo-ve-rwyo veli.<br />

`vefxistyaosanSi~ gasarkvevia kidev erTi sityva _ `sisxliTa~ Tu `cremliTa~. avtori<br />

aRniSnavs: sadavo sityva ase unda ikiTxebodes: `fridons ra esma, atirda, cremliTa mo-verwyo<br />

veli~ (647,3). WinWaraulis azriT, striqoni `movida siTme Raribi mona~ (1217,1), romelic<br />

xelnawerebSi ikiTxeba: `mosiT movida~, unda yofiliyo Tavidanve: `mo-siTme-vida Raribi~...<br />

es tmesiani (mo-siTme-vida) forma rusTveluria. avtors mohyavs sxva striqoni: `gulo,<br />

gagsaja sofelman da, glax, ar vici, ras ebi~ (1243,4), aqac saqme gvaqvs tmesTan. `daebi~ zmnaSi<br />

Casmulia `glax~ da `ras~ sityvebi, xolo `da~ kavSiri ki ar aris, aramed zmniswinia. es striqoni<br />

ase unda iyos: `ar vici, da-glax-ras-ebi~.<br />

(ix. agr. wignSi: al. WinWarauli, vefxistyaosnis enisa da teqstis sakiTxebi, I, Tb., 1982,<br />

gv. 24-38). T.n.<br />

350. al. WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikidan<br />

Jur. `macne~, 1969, № 2, gv. 177-185.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom taepi _ `avenTi, damwves mamisa saxmilTa dauSrtobelTa~<br />

(337,1) — xelnawerebSi gvxvdeba sxvadasxva formiT da azrobrivad gansxvavebuli niuansiT.<br />

107


mix. wereTelma dabeWda `dauSrtomelTa~. es wakiTxva gasaziarebelia, radgan `daSrteba~ zmnis<br />

masdari swored `daSrtomaa~. upiratesi `dauSrtobelic~ rom yofiliyo, riTmis saWiroebisaTvis<br />

rusTavels SeeZlo exmara `dauSrtomelTa~ (momdevno striqonSi sariTmo klauzulaa<br />

`-omelTa~).<br />

iqve mkvlevari ganixilavs sityvas `mswromeli~ (`aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli,<br />

mswromeli~, 1165,4). aRniSnulia, rom es sityva qarTuli enis ZeglebSi ar dasturdeba,<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerebidan ki mxolod erT, gadamweris mier nasworeb, redaqtirebul<br />

nusxaSi (H 461) ikiTxeba.<br />

sadavo strofSi saubaria usenis gamcemlobaze, mabezRarobaze, rasac Zvel qarTulSi<br />

gamoxatavda sityva `mstovari, mstuari~. am mimReobiTi formidan keTdeba zmna `imtrobs~,<br />

`ganimstrobs~ da mimReoba _ `msturobi~, `ganmstrobi~. SesaZlebelia, yofiliyo prefiqssufiqsiT<br />

nawarmoebi mimReobac _ `m-sturob-el-i~. sadavo taepSi unda yofiliyo swored es<br />

sityva `mstrobeli~ an Temis niSanSecvlili `mstromeli~.<br />

mkvlevars avtografiseul wakiTxvad `mstromeli~ miaCnia, rac strofis klauzulas<br />

zustad ewyoba. g. a.<br />

351. nodar Wolokava<br />

portreti `vefxistyaosanSi~ da klasikuri eposis tradiciebi<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1969, № 3.<br />

avtoris azriT, ZiriTadi, rac rusTvelis poeziisaTvis specifikurs warmoadgens, aris<br />

is, rom igi arsebiTad uars ambobs gmiris silamazis mxolod TavisTavadi mniSvnelobiT<br />

warmosaxvaze. aq personaJis garegnoba Sefardebulia mis guneba-ganwyobasTan, gancdebTan.<br />

adamianis portretis mniSvnelovan Semadgenel elements Cacmuloba da samkaulebi warmoadgens.<br />

rusTavels poemaSi Semoaqvs iseTi epizodebi, romlebic bunebrivad moiTxoven<br />

adamianis garegnobis am mxaris warmosaxvas.<br />

123-e strofSi (`gaZrcvilsa tansa emosnes~...) TinaTinis portreti ufro Tavisufalia.<br />

TinaTins acvia saSinao samosi da ara samefo Cacmuloba. Sdr. 480-e strofi, sadac mocemulia<br />

nestanis portreti (`mas mzesa tansa emosnes narinjis-ferni jubani~...).<br />

rusTavels savsebiT gaazrebulad aqvs warmodgenili poeziaSi adamianis silamazis gamosaxvis<br />

is kanonzomierebac, romelsac klasikuri eposi emyareboda. igi portretis Seqmnisas<br />

arc erT SemTxvevaSi ar mimarTavs dawvrilebiT aRweras.<br />

interess iwvevs mzis tropuli buneba `vefxistyaosanSi~, rodesac igi mimarTulia personaJis<br />

silamazis gamosaxatavad.<br />

gadataniTi daniSnulebiT gamoyenebis aspeqtebis garkvevis dros uwinares yovlisa<br />

yuradRebas iqcevs mzis mimarTeba RvTaebis cnebis mimarT (ix. 836-e: `ityvis: he, mzeo, vin<br />

xatad gTqves mzianisa Ramisad, / erT- arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad~ da 837-e : `vis<br />

xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani~). e. i. poemaSi mze Tavisi erT-erTi ZiriTadi<br />

tropuli mniSvnelobiT SeiZleba mogvevlinos RvTaebis ideis gansaxierebad.<br />

poemaSi mze aris mefeTa mudmivi metafora (yvela mefe da samefo taxtis uSualo memkvidre<br />

poemaSi mzed iwodebian).<br />

mze, rogorc metafora, axal gaazrebas iZens, igi satrfos tolfardi mniSvnelobisaa:<br />

`avTandilsca moegona misi mze da sayvareli~ (920);<br />

`wadi, dabrundi, Seiqec muniTve, Seni mze siTa~ (927);<br />

`Cemsa mzesa daveTxove Tqvens winaSe wamosavlad~ (932).<br />

dasasrul, n. Wolokava aRniSnavs, rom mzes `vefxistyaosanSi~ safuZvlad udevs RvTaebriobis<br />

gageba, amitomaa, rom igi, rogorc mudmivi metafora, mxolod mefeTa da samefo taxtis<br />

memkvidreTa warmosaxvisas gamoiyeneba, amasTanave raindulma mijnurobam adamiani ise<br />

unda aamaRlos, rom igi RvTaebriv sawyiss dauaxlovos. aq ki didi mniSvneloba aqvs mijnuris<br />

garegnobas, igi lamazi unda iyos (`mijnursa Tvalad siturfe marTebs~...). T. t.<br />

108


352. oTar WurRulia<br />

daviT Cqotua<br />

soxumi, 1969, 90 gv.<br />

wignis 72-86 gverdebze avtori msjelobs d. Cqotuas naSromze `vefxistyaosnis~ Sesaxeb.<br />

aRniSnavs, rom mas hqonia vrceli (800-gverdiani) gamokvleva, romelic d. Cqotuas gardacvalebis<br />

(1929 w.) Semdeg daikarga. dabeWdilia misi mcire nawili (ix. g. imedaSvili, 1957, anot.<br />

№ 1332). g. a.<br />

353. akaki xinTibiZe<br />

vefxistyaosnis poetikidan<br />

Tb., 1969, 50 gv.<br />

naSromSi ganxilulia SidariTmis sxvadasxva saxe:<br />

1. cezuruli riTma, romelic erTmaneTTan aTanxmebs taepis pirvelsa da meore naxevars:<br />

`brol-balaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa (5,3).<br />

2. winacezuruli: samTa ferTa saqebelTa... (10,4).<br />

3. ukanacezuruli: misni spani yvelakani davipyreniT, ar movkleniT (451).<br />

avtori daaskvnis, rom SidariTmas qmnis taepis muxlTa nebismieri kombinacia. calkea<br />

gamoyofili mosazRvre taepTa cezurebis Semkvreli e. w. Sua riTma da kiburi riTma, sadac<br />

erTi taepis sariTmo sityvas eriTmeba momdevno taepis dasawyisi sityva. motanilia agreTve<br />

TavriTmis magaliTebi.<br />

avtoris azriT, sayuradReboa `vefxistyaosnis~ ukanacezuruli riTmis, SuariTmisa da<br />

kiburi riTmebis gamoyeneba, romlebic Zvel qarTul poeziaSi iSviaTad gvxvdeba.<br />

mkvlevars poemaSi aRricxuli aqvs 200-mde SidariTma, rac `udidesi Zalaa poemis bgeraTa<br />

harmoniis gasaZliereblad~.naSromSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ SidariTmis xmovaneba<br />

da agebuleba (gv. 25-29) da misi mimarTeba qarTul xalxur poeziasTan (gv. 29-38). g. a.<br />

354. anton xinTibiZe<br />

SoTa rusTavelis pedagogiuri ideebi da<br />

qarTuli xalxuri pedagogikis sakiTxebi<br />

(gonebrivi aRzrda)<br />

pedagogiuri mecnierebis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi, t. 21, 1969, gv. 21-24<br />

(axlavs reziume rusul enaze).<br />

355. elguja xinTibiZe<br />

`marTali samarTlis~ cnebisaTvis<br />

Jur. `macne~, 1969, № 2, gv. 153-172.<br />

gamoTqma `marTali samarTali~ vefxistyaosanSi pirvelad gamoyenebulia indoeTSi sasiZod<br />

mosuli xvarazmSas Zis mokvlis gadawyvetilebasTan dakavSirebiT (545,2). mkvlevari<br />

fiqrobs, rom am konteqstSi es gamoTqma ar unda niSnavdes mxolod swor, marTebul samar-<br />

Tals. igi specifikuri gamoTqma unda iyos, romelSic raRac gansakuTrebuli niuansia Cadebuli.<br />

igi imowmebs qarTul werilobiT ZeglebSi am gamoTqmis xmarebis SemTxvevebs, iv. surgulaZisa<br />

da v. abaSmaZis gamokvlevebs aRniSnul sakiTxze da daaskvnis, rom rusTvelis gamoTqma<br />

marTali samarTali qristianul mwerlobaSi da feodalur saqarTveloSi gavrcelebuli<br />

cnebaa. `masSi igive Sinaarsi Cans, rac antikuri mwerlobis cnobil termins ejpieivceia<br />

(utyuari simarTle) aqvs. qarTul mwerlobaSi igi uSualod saxarebidan mkvidrdeba da<br />

niSavs: praqtikul situaciaSi, konkretulad da ara formalurad samarTlebrivi normebiT<br />

gamotanil marTebul samarTlebriv ganaCens~. g. a.<br />

109


356. e. xinTibiZe<br />

vefxistyaosnis `saxe yovlisa tanisa~<br />

saqarTvelos ssr mecn. akademia, <strong>literatura</strong>Tmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, IV<br />

samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1969, gv. 10-12. gamokvleva daibeWda 1970 w. ix. aqve,<br />

anotacia № 410.<br />

357. p. xmalaZe<br />

vefxistyaosnis swavlebis istoriidan<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1969, № 3, gv. 14-17.<br />

avtori aRniSnavs, rom XX s-is dasawyisSi qarTuli <strong>literatura</strong> iswavleboda sergi gorgaZis<br />

mier Sedgenili saxelmZRvaneloTi _ `saliteraturo qrestomaTia, Cveni mwerloba~,<br />

Tb., 1907 w. `vefxistyaosani~ iswavleboda VII-VIII klasebSi.<br />

ufro meti dro da yuradReba daeTmo Zveli mwerlobis swavlebas sabWoTa xelisuflebis<br />

dros. damkvidrda mSobliuri literaturis Tematikuri da sistematur-qronologiuri<br />

swavleba. amJamad qarTul saSualo skolaSi SoTa rusTavelisaTvis gankuTvnilia VII klasSi<br />

5, xolo IX klasSi — 34 gakveTili. g. a.<br />

358. pavle xubutia<br />

vefxistyaosnis leqsikis erTeulebi TuSurSi<br />

misive wignidan: TuSuri kilo (leqsika), Tb., 1969, gv. 15-31.<br />

avtori imowmebs TuSuri kilos leqsikur erTeulebs, romelTac iseTive mniSvneloba<br />

aqvT, rogoric `vefxistyaosanSi~. mag.: aqaT, Ture//Tur, navReli, gviqvian, saxvreteli,<br />

Raribi, saRaribo, gvale, farRuli, riali, azati da sxv.<br />

zog sityvas bgeriTi Sedgeniloba Secvlili aqvs, Sinaarsi ki igivea, rac `vefxistyaosanSi~.<br />

mag.: winweli (winwali), faTeraxi (faTeraki), kepani (kapani) da sxv.<br />

avtors miaCnia, rom TuSur kilos Sesworeba Seaqvs `oxrovas~, `wveris~, `sasaluqos~<br />

Sinaarsis gagebaSi. `vefxistyaosnis~ orxaulisaTvis amosavalia orxo, rac unda iyos orfa<br />

(orwvera) saqsovi Zafi, albaT, sxvadasxva ferisa. orxauli iqneba aseTi Zafis qsovili (orxouli→orxauli).<br />

wveri, wverni poemaSi ixmareba ulvaSis mniSvnelobiT (sxvaTa Soris, asevea `visramian-<br />

Sic~). wveri ulvaSs aRniSnavs TuSurSic.<br />

saluqad TuSurSi niSnavs msubuqad, advilad. sasaluqo nawarmoebia saluq//suluqidan<br />

(spars. soluq), rac niSnavs Txels, msubuqs, sasaluqo ki _ msubuqi, Txeli qsovilisagan<br />

Sekeril `dasaburav-Casacmels~. g. a.<br />

1970 weli<br />

359. giorgi axvlediani<br />

qarTuli kulturis megobari<br />

(prof. suniti kumar Caterji 80 wlisaa)<br />

gaz. `komunisti~, 1970, 26 noemb., № 277, gv. 4.<br />

avtori aRniSnavs, rom indoeli profesori s. Caterji orjer iyo saqarTveloSi — 1960<br />

da 1966 wlebSi. rusTavelis dabadebis 800 wlisTavis iubiles dReebSi man dawera rusTavelisadmi<br />

miZRvnili leqsi sanskritulad, romelic daibeWda 1969 wels krebulSi<br />

`aRmosavluri filologia~ oTx (sanskritul, inglisur, qarTul da rusul) enaze. g. a.<br />

110


360. Ал. Барамидзе<br />

Мировая эпическая поэзия Средновековья и “Вепхисткаосани”<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1970, № 8, gv. 54-58.<br />

mkvlevari ganixilavs Suasaukuneebis msoflios eprikur <strong>literatura</strong>Si rusTavelis<br />

Txzulebis adgilisa da mniSvnelobis Sesaxeb k. balmontis, n. maris, v. SiSmariovis, h. hupertis,<br />

l. aragonis, r. stivenosnis da sxvaTa mosazrebebs da aRniSnavs, rom `vefxistyaosani~<br />

ideologiuri aspeqtiT gansxvavdeba rogorc aRmosavluri (sparsuli), ise dasavleT evropuli<br />

poemebisa da romanebisagan. zogierTi motivisa da epizodis msgavseba SeiZleba sruliad<br />

SemTxveviTi iyos.<br />

nizami ganjelis poemebSi aRwerilia uiRblo SeyvarebulTa Tavgadasavali, persona-<br />

Jebis usazRvro tanjva da pirovnuli tragedia, ris sazRauradac maTi sulebi mxolod sikvdilis<br />

Semdeg aRweven netarebas. `vefxistyaosnis~ gmirebi ki aqtiuri moqmedebiTa da keTili<br />

saqmeebiT moipoveben amqveyniur bednierebas.<br />

evropuli saraindo romanebis siyvarulis koncepcia gaTxovili qalbatonisa da raindis<br />

farul intimur urTierTobas emyareba. rusTavelis ideali spetaki qalwulebrivi siyvarulia,<br />

romelic meuRleobrivi, ojaxuri bednierebis safuZveli xdeba.<br />

rusTavelis ideebi iseve originaluri da mimzidvelia, rogorc misi poemis mxatvruli<br />

forma. g. a.<br />

361. al. baramiZe, el. metreveli, s. caiSvili<br />

iZulebiTi pasuxi<br />

Jur. `mnaTobi~, 1970, № 3, gv. 170-178.<br />

werili exeba p. ratianis wignad gamocemul narkvevs `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~<br />

(Tb., 1969). avtorebi aRniSnaven, rom mkvlevarma TiTqmis ucvlelad gaimeora erTi<br />

wlis win `mnaTobSi~ gamoqveynebuli teqsti, oRond wigns daurTo axali ganyofileba _<br />

`istoriul-literaturuli sabuTebi rusTavelze~, sadac Setanilia amonawerebi sxvadasxva<br />

wyaroebidan. es is masalebia, romlebic avtors ukve gamoyenebuli hqonda naSromis pirvel<br />

publikaciaSi da axals arafers Seicavs. igi kvlav imeorebs Tavis debulebebsa da im argumentebs,<br />

romlebic gakritikebuli da uaryofili iyo Cvensa da sxva oponentebis werilebSi.<br />

p. ratianma sapasuxo werilSi scada Cveni mtkicebulebebis gabaTileba, magram misi msjeloba<br />

emyareba istoriuli da literaturuli teqstebis arasworad gagebasa da subieqtur gaazrebas,<br />

ris safuZvelzec mcdar dakvnebs akeTebs. g. a.<br />

362. ivane beritaSvili<br />

moZRvreba adamianis biologiuri bunebis Sesaxeb<br />

SoTa rusTavelis `vefxistyaosanSi~<br />

bunebismetyvelebisa da teqnikis istorikosTa sabWos Sromebis krebuli, 1-2, Tb., 1970, gv. 21-28.<br />

avtori aRniSnavs, rom XI-XII saukuneebSi saqarTveloSi progresuli, neoplatonuri ideebi<br />

vrceldeboda cnobili saeklesio moRvaweebis — petre iberis, prokle diadoxosis, nemesios<br />

emeselis, grigol noselis, agreTve aristotelesa da saeqimo wignebis qarTuli Targmanebis<br />

saSualebiT. dasaxelebuli avtorebis naSromebi saxelmZRvanelod gamoiyeneboda gela-<br />

Tisa da iyalTos akademiebSi, sadac warCinebuli axalgazrdoba ganaTlebas Rebulobda.<br />

mkvlevari ganixilavs poemis im epizodebs, sadac naTlad Cans rusTavelis Rrma codna<br />

adamianis bunebisa. tarielis gulis wasvlis (cnobierebis dakargvis) SemTxvevebi axsnilia<br />

fsiqonervuli kanonzomierebiT, adamianis tvinis muSaobis meqanizmis analiziT Tanamedrove<br />

mecnieruli meTodebis safuZvelze.<br />

mkvlevari miuTiTebs, rom rusTaveli sityva `guls~ xmarobs tvinis mniSvnelobiT,<br />

rogorc grZnobas, fsiqikas; amitomac igi guls ukavSirebs `cnobasa~ da gonebas. misi<br />

111


personaJebi sityva `guls~ axseneben, rogorc sulis budes; gulSi Rvivis mudmivi cecxli,<br />

rom gulia yovelive fsiqiuri movlenis warmomSobi da matarebeli. erTi sityviT, Tavis<br />

tvinis yvela funqcia gulSia moTavsebuli.<br />

avtoris daskvniT, rusTaveli naTel magaliTebs iZleva adamianis cnobierebisa da pirobiTi<br />

refleqsuri moqmedebis urTierTobis Sesaxeb; amasTan, zustad agviwers am urTier-<br />

Tobis pirobebsa da mimdinareobas. g. a.<br />

363. i. gagulaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ meore gamocema klasikur ebraul enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 11 dek., № 50, gv. 4.<br />

mokle informaciaSi avtori wers, rom b. gaponovis mier ivritis enaze Targmnili `vefxistyaosnis~<br />

pirveli gamocema (Tel-avivi, 1969) swrafad gaiyida. axlaxan `wignis bazarze<br />

isev gamoCnda SesaniSnavad gaformebuli SoTa rusTavelis poemis meore gamocema. wignis<br />

mTeli tiraJi isev mokle droSi gaiyida~. g. a.<br />

364. a. gawerelia<br />

rusTavelis mxatvrul-filosofiuri azrovnebis zogierTi sakiTxi<br />

Jur. `ciskari~, 1970, № 7, gv. 140-150; № 8, gv. 112-125.<br />

avtoris dakvirvebiT, rusTavelis religiuri mrwamsi qristianulia, gamdidrebuli<br />

qarTuli Teologiuri literaturidan miRebuli codniT da misi mxatvrulad gamoyenebiT.<br />

rusTaveli Tavisi epoqis kulturis saukeTeso miRwevaTa doneze dgas. mas ara marto Rrmad<br />

aqvs Seswavlili fsevdodionises Txzulebani, aramed misi konkretuli debulebanic aqvs<br />

nagulisxmevi `divnosis gancxadebaSi~ (str. 1492). Tumca rusTaveli ar Rebulobs borotis<br />

mistikur da ukidures negacias, misTvis ueWvel WeSmaritebas Seadgens fsevdo-dionises<br />

Sexeduleba borotis warmavlobis Sesaxeb.<br />

a. gawerelias azriT, qristologiaSi fsevdo-dionises mier dadgenili ierarqia (sami<br />

ZiriTadi triada da cxra Cinad dayofili sazRvarni) isea damkvidrebuli, rom rusTaveli,<br />

iseve rogorc dante, fsevdo-dionise areopagelidan gamodis; iziarebs mis mier SemuSavebul<br />

angelozTa ierarqizmis princips. zecis mxatvruli modeli rusTavelTan areopagelis ierarqizmis<br />

principiTaa agebuli. mis poemaSi TviTon angelozTa saxelwodebani rom ar gvxvdeba,<br />

es gamowveulia nawarmoebis pirobiTi muslimanuri garsiT.<br />

avtoris daskvniT, rusTaveli ar scildeba qristianul gagebaTa farglebs an areopagelis<br />

moZRvrebas. misi qristianoba XII s-is qarTveli moazrovne-poetis mrwamsia, romlis safuZvelze<br />

dgoma mas sruliad ar uSlis xels diadi saero kulturis Sedevris SeqmnaSi. g. a.<br />

365. arnold gegeWkori<br />

Cveni `naxevradqarTveli~<br />

Jur. `droSa~, 1970, № 6, gv. 17.<br />

avtori wers q. londonSi profesor devil marSal langTan Sexvedris Sesaxeb, aRniSnavs,<br />

rom TviT d. langi Tavs naxevradqarTvelad Tvlis. mas mravali narkvevi aqvs gamoqveynebuli<br />

saqarTveloze, mis istoriaze, mwerlobaze. inglisurad Targmna `sibrZne balavarisa~, dawera<br />

da gamosca `qarTvel wmindanTa cxovreba da moRvaweoba~, misi redaqciiT xelaxlad daibeWda<br />

m. uordropis mier Targmnili `vefxistyaosani~ da oliver uordropiseuli `visramiani~.<br />

g. a.<br />

112


366. Виктор Гольцев<br />

Шота Руставели<br />

missave wignSi: “Из трёх книг, Статьи и очерки“, Тб., 1970, gv. 5-110. ix. pirveli gamocemis<br />

anotacia — g. imedaSvili, <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>, 1957, № 2013 da qarTuli<br />

Targmanis (1941 w.) anotacia, № 2049.<br />

367. meri guguSvili<br />

teqstologiuri SeniSvnebi<br />

Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 1, gv. 93-102.<br />

mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnisa~ da aRorZinebis xanis mwerlobis mxatvruli enisa<br />

da frazeologiis SedarebiTi Seswavla zogierTi teqstologiuri sakiTxis gadaWrisa da<br />

poemis teqstSi SesworebaTa Setanis saSualebas iZleva. narkvevSi ganxilulia ramdenime<br />

sadavo wakiTxva. mag., `vefxistyaosnis~ 305-e strofis pirveli striqoni xelnawerebis umetesobasa<br />

da zog gamocemaSic ase ikiTxeba: `amas daymunda tariel, damwvari, davalebuli.<br />

sami xelnaweri icavs wakiTxvas: `damwvari, daalebuli~, xolo erTSi aris varianti: `damwvari,<br />

daavlebuli~. mkvlevris azriT, swored es ukanaskneli wakiTxva unda iyos rusTveliseuli;<br />

daavlebuli niSnavs cecxlisagan daferflils.<br />

am gamoTqmas iyeneben `Sahnames~ mTargmenli serapion sabaSvili da Teimuraz pirveli.<br />

1538,4-Si punqtuacia ase unda gaswordes: `adre mivides mefisa saxlad, sayofad, arebad~.<br />

aq CamoTvlil sityvaTa Sinaarsi TandaTan farTovdeba. Sdr. `saxli, Suka da ubani~ (480).<br />

131,4-s gamomcemelTa umravlesoba ase beWdavs: `wadi, igi moyme Zebne...~, mxolod m. broses,<br />

s. kakabaZis (1927) da SaniZe-baramiZis (1966) gamocemebSi ikiTxeba: `wa da igi moyme Zebne...~.<br />

am ukanasknels icavs `samefo saxlis~ redaqciis nusxebi. sxva konteqstebSi orive forma<br />

ixmareba (`wa~ da `wadi~) xelnawerebSic da gamocemebSic. g. a.<br />

368. meri guguSvili<br />

rusTavelis gavlena Teimuraz pirvelis poeziaze<br />

Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 6, gv 145-164.<br />

369. boris darCia<br />

Taniani mravlobiTis moqmedebiTi brunva `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `macne~, 1970, № 6, gv. 185-210.<br />

avtori aRniSnavs, rom Taniani mravlobiTis moqmedebiTi brunvis forma daculia poemis<br />

Zvel, XVII saukunis nusxebSi; ufro naklebia momdevno saukuneTa nusxebSi. bevr SemTxvevaSi<br />

—TaT forma xelnawerebSi arasworadaa gamoyenebuli. rac ufro gviandelia xelnaweri, aRreva<br />

miT ufro didia.<br />

Sromis dasasruls avtori iZleva Semdeg daskvnebs:<br />

1. `vefxistyaosanSi~ Taniani mravlobiTis moqmedebiTi brunva gamosvliTi funqciiT,<br />

sazogadod avtoriseuli movlenaa.<br />

2. sakiTxi istoriuli TvalsazrisiT Semdgom kvlevas moiTxovs, advili SesaZlebelia<br />

ki `TaT-iani brunva instrumentalisis funqciiT dedniseuli iyos `vefxistyaosnis~ 84,4<br />

da 1422,2 strofebSi (1957 w. gamocemiT). analogiuri viTareba unda gvqondes `xataelTa ambis~<br />

1629,2 da 1663,3 strofebSi.<br />

3. 1102,3 da 1214,4 strofebSi TviT taepebia bundovani da amis gamo —TaT daboloebis<br />

originalobis sakiTxi gaurkvevelia.<br />

4. -TaT forma poemis xelnawerebis gadamwer-redaqtorTa naxelavi unda iyos 77,2; 89,4;<br />

376,2; 411,3; 415,3; 519,3; 967,2; 986,2; 995,3; 1016,1; 1135,1 da 1353,4 strofebSi.<br />

5. `vefxistyaosanSi~, sadac TaT-iani brunva xelnawerebiT ar dasturdeba, misi aRdgena<br />

arsad ar aris saWiro.<br />

113


6. `vefxistyaosnis~ CanarTTa, `xvarazmelTa ambisa~ da `tarielis anderZis~ xelnawerebiT<br />

damowmebul strofebSi —TaT forma gamosvliTi funqciiT yvelgan dedniseuli unda<br />

iyos. saeWvoa mxolod `xvarazmelTa ambis~ 1909,4 da 1943,2 strofebSi. c.e.<br />

370. adolf endleri<br />

qarTuli poeziis mimoxilvis cda<br />

Jur. `zinn und form~, 1970, № 6, gv. 1388-1430; nawyvetis Targmani (n. amaSukelisa) —<br />

kreb. `rusTaveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 282,283.<br />

zogad mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ germanuli Targmani orjer<br />

daibWda: 1889 wels (a. laistis) da 1955 wels (h. hupertisa). misi TqmiT, `es poema erT-erTi udidesi<br />

humanisturi nawarmoebia msoflio <strong>literatura</strong>Si. Tvaluwvdeneli xdeba rusTvelis<br />

saerTaSoriso kvlevis Sedegebi, im kvlevisa, romelic cdilobs am nawarmoebis fonisa da<br />

misi avtoris cxovrebis gaSuqebas~. g. a.<br />

371. r. enuqaSvili<br />

zmnur fuZeTa axleburi warmoeba `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. qarTuli ena da lit. skolaSi, 1970, № 4, gv. 58,61.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ ena gardamaval safexurs warmoadgens Zvelidan<br />

axali qarTulisaken. arn. Ciqobavam poemis enaSi gamoyo eqvsi iseTi sakvanZo enobrivi movlena,<br />

romlebic axali qarTulisTvisaa damaxasiaTebeli (ike, t. XV, gv. 5-6). mkvlevris azriT,<br />

SeimCneva amis damadasturebeli sxva enobrvi movlenebic. werilSi ganxilulia: 1) awmyosa<br />

da myofadis diferenciacia preverbis darTva-daurTvelobis mixedviT; 2) statikur zmnaTa<br />

awmyos formebi; 3) meSveli zmnis darTvis SemTxvevebi awmyoSi; 4) I kavSirebiTis gamoyeneba<br />

TxovniTi brZanebiTisaTvis; 5) zmnaTa erTi jgufis wyvetilis warmoeba; 6) TurmeobiTis<br />

formebi. g. a.<br />

372. hamid zarinqubi<br />

`vefxistyaosani~<br />

meShedis universitetis Sromebi, 1970, № 4, gv. 721-732. qarTuli Targmani (j. giunaSvilisa) —<br />

kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II, Tb., 1978, gv. 328-332.<br />

avtori wers, rom SoTa rusTvels qarTul <strong>literatura</strong>Si iseTive didi adgili ukavia,<br />

rogoric wilad xvda dantes italiur <strong>literatura</strong>Si, puSkins — rusulSi da Seqspirs — inglisurSi.<br />

sparseli mkiTxvelisaTvis mis TxzulebaSi sayuradReboa sparsuli literaturis gavlenis<br />

sakiTxi. wignis mravali adgili imas mowmobs, rom rusTveli ramdenadme imyofeboda<br />

iranuli kulturis gavlenaSi.<br />

am poemis sruli sparsuli Targmani jer ar gvaqvs. h. sardadvaris (Taleb-zade) prozauli<br />

Targmani (1934 w.) gadmogvcems poemis mokle Sinaarss. meore Targmanic (m. faTemisa,<br />

j. giunaSvilis redaqtorobiT, (1966 w.), mxolod nawyvetebis poeturi Targmania. g. a.<br />

373. avlip zurabaSvili<br />

SoTa rusTaveli, nikoloz baraTaSvili, vaJa-fSavela<br />

(fsiqologiuri narkvevebi), Tb., 1970;<br />

А. Д. Зурабашвили<br />

Актуальные проблемы персонологии и клинической психиатрии, Тб., 1970.<br />

wignis ori Tavi `vefxistyaosnis~ personaJebs eZRvneba: `personologiis problemebi<br />

SoTa rusTavelis poema `vefxistyaosanSi~ da `zogadi xasiaTis SeniSvnebi SoTa rusTavelis<br />

poema `vefxistyaosanze~. ix. pirveli gamocemis — a. zurabaSvili, SoTa rusTaveli da<br />

personologia, Tb., 1966 — anotacia, `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>~, t. III.<br />

114


374. magali Todua<br />

`vefxistyaosnis~ genezisis sakiTxisaTvis<br />

moxseneba iranistTa seminarze saq. mecn. akademiis aRmosavleTmcodneobis institutSi<br />

1970 w. 15 seqtembers.<br />

informacia JurnalSi `macne~, Tb., 1970, № 4, gv. 239-240.<br />

m. Toduas TqmiT, `vefxistyaosanSi~ SeiniSneba ramdenime iseTi elementi, romelTa Seswavla<br />

iranuli samyaros gaTvaliswinebis gareSe mizanSewonili ar iqneba. TviT poemis avtoris<br />

gancxadebam, rom man `sparsuli ambavi~ galeqsa, warmoSva azri Txzulebis fabulis SesaZlebeli<br />

nasesxobis Sesaxeb. am azrs rusTvelologTa erTi nawili uaryofs sxvadasxva motiviT,<br />

Tumca saTanado kvlevis Sedegad SesaZlebelia `vefxistyaosnis~ fabulis paralelebis<br />

migneba aRmosavlur mwerlobaSi. m. janaSvilma msgavsi epizodebi da motivebi miuTiTa `amirandarejanianSi~,<br />

romlis siuJeti aSkarad sparsuli wyaroebidan modis. sparsi poetis xosro<br />

dehlevis mier Caweril `CardarviSianSi~, kerZod mis Saosani raindis ambavSi ikveTeba<br />

`vefxistyaosnis~ mTliani ConCxi.<br />

m. Toduas azriT, sayuradReboa azerbaijaneli mkvlevris xalil iusifovis mier `ramaianadan~<br />

motanili paralelebi da misi mosazreba, rom SesaZlebelia rusTaveli icnobda `ramaianis~<br />

sparsul Targmans.<br />

m. Toduas miaCnia, rom fraza: `mibrZanes maTad saqebrad...~ niSnavs: mefem mibrZana `vefxistyaosnis~<br />

personaJebis saqebrad poemis dawera, e. i. ambavi, romelic rusTvelma galeqsa,<br />

ukve cnobili yofila da Tamar mefes misi galeqsva dauvalebia poetisaTvis. g. a.<br />

375. pavle ingoroyva<br />

SoTa rusTaveli (1166-1250)<br />

wignSi: SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, p. ingoroyvas redaqciiT, Tb., 1970, gv. 7-169.<br />

gamokvleva dayofilia oTx karad Semdegi saTaurebiT:<br />

I. saqarTvelos istoriuli warsuli (gv. 9-24);<br />

II. qarTuli literaturis ganviTarebis gzebi da rusTaveli (gv. 25-48);<br />

III. cxovreba SoTa rusTavelisa (gv. 49-119);<br />

IV. poema vefxis-tyaosani (gv. 120-169).<br />

am naSromSi avtori imeorebs imave debulebebs, romlebic dayenebuli da, misi azriT,<br />

damtkicebuli hqonda adre dabeWdil gamokvlevebSi: `rusTveliana~ (1926 w.) da `rusTvelianas<br />

epilogi~ (1963 w.). kerZod, `vefxistyaosnis~ avtoris Sesaxeb wers, rom igi aris samefo<br />

gvaris, hereTis mmarTveli bagrationebis warmomadgeneli, SoTa kuprad wodebuli. erT dros<br />

SoTa qalaq rusTavis mflobeli yofila da maSin miuRia zedwodeba rusTveli. 1240-ian<br />

wlebSi ki meWurWleTuxucesi gamxdara; am TanamdebobiT aris igi moxseniebuli ierusalimis<br />

jvaris monastris aRapTa wignSi.<br />

meoTxe karSi ganxilulia Semdegi sakiTxebi: poemis siuJeti da originaloba; poezia da sinamdvile<br />

`vefxistyaosanSi~; rusTavelis msoflmxvedveloba; rusTaveli da saqarTvelo.<br />

ix. `<strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis~ II tomSi anot. № 3018. g. a.<br />

376. p. ingoroyva<br />

`vefxistyaosnis~ Sesavali da bolo-Tqma<br />

(teqstologiuri narkvevi)<br />

danarTi wignisa: SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, p. ingoroyvas redaqciiT,<br />

Tb., 1970, gv. 411-459.<br />

mkvlevari azrobrivad da stilisturad ganixilavs poemis `dasawyisisa~ da `dasasrulis~<br />

teqstebs da akeTebs Semdeg daskvnebs: `vefxistyaosnis~ Sesavali Seicavs sam poetur<br />

teqsts, romlebic xelnawerebSi daculi zedwerilebis mixedviT atareben Semdeg saTaurebs:<br />

1. `ambvisa dasawyisi pirveli~; 2. `swavlisaTvis moSaireTa~; 3. `kari mijnurobisa~.<br />

115


poemis samive Sesavali dawerilia Zvel-qarTuli poeziis klasikuri formiT `xuTeuli~<br />

(=xuTi xana), romelic miRebuli iyo XII-XIII saukuneTa qarTul poeziaSi mcire formis nawarmoebTaTvis.<br />

p. ingoroyva Tvlis, rom man daadgina poemis Sesavlisa da bolo-Tqmis danarTebis moculoba<br />

da qronologia. misi azriT, damatebani CarTulia rogorc rusTavelis mowinaaRmdegeTa,<br />

ise mis damcvelTa mier. SesavalSi Setanilia sami polemikuri Semateba: 1. `xvaSiadisa<br />

gamJRavnebisaTvis~, romelic mimarTulia piradad rusTavelis winaaRmdeg; 2-3. `pirvel-<br />

Tavi dasawyisi~ da `saRmrTo mijnurobisaTvis~, romlebic mimarTulia vefxistyaosnis<br />

winaaRmdeg, misi `saero~ xasiaTis gamo.<br />

amas garda dadgenilia TariRi yalbi strofisa `ese ambavi sparsuli~, romelic ekuTvnis<br />

XIV-XV saukuneebs.<br />

poemis dasasrulidan mkvlevars rusTveliseulad miaCnia mxolod erTi strofi, Semdegi<br />

wakiTxviT: `qarTvelTa RmrTisa Tamaris, vis mze hmsaxurebs mareblad, ese ambavi gavleqse<br />

me maTad saqebareblad...~. g. a.<br />

377. p. ingoroyva<br />

ramdenime axali furceli SoTa rusTavelis biografiidan<br />

wignSi: SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, p. ingoroyvas redaqciiT da gamokvleviT,<br />

Tb., 1970, gv. 463-482.<br />

narkvevis qvesaTauria. `SoTa rusTavelis axlobelni~. aseTebad mkvlevars miaCnia: 1. tbeli<br />

grigolis Ze bagrationi, hereTis saerisTavos spaspeti Tamar mefis dros, Zma SoTa kuprisa<br />

(romelic, p. ingoroyvas mtkicebiT, igive SoTa rusTavelia). 2. poeti qali borena, cotne<br />

dadianis meuRle. p. ingoroyvas varaudiT, igi tbelis asuli, anu SoTa Zmiswuli unda iyos.<br />

3. cotne Sergilis Ze dadiani, hereTis bagrationebis siZe, megobari da TanamebrZoli<br />

SoTasi.<br />

hereTis sanapiro saerisTavos mmarTvelTa da cotne dadianis naTesaobis damadastureblad<br />

mkvlevars miaCnia giorgi mTavarmowamis xati, romelic Sesrulebulia beqa opizaris<br />

skolis ucnobi xelovanis mier. am xatis zurgis mxareze aris savedrebeli warwera tbeli<br />

grigolis Zis saxeliT. es xati XIII s-dan XX s-is dasawyisamde daculi iyo xobis monasterSi,<br />

romelic XII s-is dasawyisSi ganaaxla da moaxatvina Sergil dadianma.<br />

p. ingoroyva varaudobs, rom giorgi mTavarmowamis xati mziTvad gaatanes borena tbelis<br />

asuls, rodesac man egrisis erisTavTan, cotnesTan, iqorwina. g. a.<br />

378. v. kaxniaSvili<br />

qarTuli mwerloba farTo gzaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 6 noemb., № 45, gv. 4.<br />

avtori akeTebs qarTuli literaturis germanul enaze Targmanebis zogad mimoxilvas.<br />

maT Soris asaxelebs artur laistis mier Targmnil `vefxistyaosans~, romelic q. drezdenSi<br />

gamoica 1890 wels. aRniSnavs, rom 1955 wels berlinSi daibeWda hugo hupertiseuli Targmani,<br />

romelic, arsebiTad, pirveli sruli poeturi Targmania das. evropis xalxTa enebze. germanul<br />

enaze arsebobs agreTve mix. wereTlis mier Sesrulebuli pwkaredi da maria pritvicis<br />

poeturi Targmani, romlebic jer ar gamoqveynebula. amJamad `vefxistiyaosnis~ germanul<br />

Targmanze muSaobs doqtori herman budenzigi. g. a.<br />

379. devid m. langi<br />

xalxuri da kurtuaziuli elementebi qarTul eposSi<br />

Jur. `bedi qarTlisa~, XXVII, 1970, gv. 143-160. nawilis qarTuli Targmani (n. sayvareliZisa) — kreb.<br />

`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 395-400.<br />

mkvlevris TqmiT, rusTaveli aris umaRlesi rangis poeturi genia. misi azriT, `vefxistyaosani~<br />

(prologisa da epilogis gamoklebiT) uTuod erTi adamianis mieraa Seqmnili,<br />

116


didad niWieri da erudirebuli adamianis mier. amis gamo igi ar SeiZleba Seudardes centraluri<br />

aziisa Tu balkaneTis qveynebis stiqiurad da naucbaTevad Seqmnili poeziis nimu-<br />

Sebs. msgavsebis Zieba gvmarTebs ufro metad italiur <strong>literatura</strong>Si: dantesa da ariostos-<br />

Tan, agreTve SesaniSnav sparsul eposSi: firdousisa da nizami ganjelis epikur tiloebTan.<br />

mkvlevari aRniSanvs, rom rusTavelis interesTa sfero saocrad farToa; igi moicavs<br />

politikuri da samarTlebrivi xasiaTis sakiTxebs, sakaro cxovrebisa da etiketis mraval<br />

mxares, saomari xelovnebis saintereso detalebs, aRwers xalxmravali qalaqebis cxovrebas,<br />

maTi mosaxleobis saqmianobas. poeti kargad icnobs antikur berZnul filosofias, astronomiasa<br />

da astrologias, agreTve misi Tanamedrove sparseli poetebis Semoqmedebas. g. a.<br />

380. d. langi<br />

SoTa rusTaveli, `vefxistyaosani~<br />

Targmani qarTulidan v. uruSaZisa (Tbilisi, 1968).<br />

recenzia, inglisur enaze, _ `bedi qarTlisa~, XXVII, parizi, 1970, gv. 197. ix. aqve, anot. № 225.<br />

381. jibo lomaSvili<br />

kidev erTxel `vefxistyaosnis~ merve strofis pirveli taepis Sesaxeb<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1970, № 7, gv. 36-45.<br />

avtori vrclad mimoixilavs p. ratianis naSromis gamo mimdinare polemikas rusTvelis<br />

vinaobisa da Tanamdebobis Sesaxeb. igi akeTebs daskvnas, rom `SoTa rusTveli iyo rogorc<br />

saero, ise sasuliero Tanamdebobis kaci. (...) SoTa eriskacobis saxelia, xolo `rusTveli~<br />

zedwodebaa da ara gvarwodeba. (...) araviTari `rusTavis mflobeli memamule~ istoriaSi ar<br />

yofila da fuWi cda iqneboda misi Zebna. `rusTvelebi~ saero saqmeebsac ganagebdnen da sasulierosac,<br />

amitom ecvaT maT porfir-bisoni~.<br />

mkvlevars miaCnia, rom merve strofSi xmarebuli sityva `xelobiTa~ niSnavs: `poetobiT~;<br />

imowmebs 988-e strofidan: `ra Wirni dasTmna, ver ityvis aw ena ese xelisa~. poemis `dasasrulSi~<br />

dabeWdili `rusTvelisa damisa~ ki ase unda gaswordes: `rusTvelisad amisa~. g. a.<br />

381a. j. lomaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ erTi taepis wakiTxvisaTvis<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 4 seqt., № 36.<br />

avtori exeba epilogis striqons: `vwer vinme mesxi meleqse, me rusTvelisa damisa~ (1665,4)<br />

da Tvlis, rom unda daibeWdos ase: `me rusTvelisad amisa~, romlis Sinaarsi iqneba: me, vinme<br />

mesxi meleqse, rusTvelisaTvis, mis magier, misi poemis Sesavsebad vwero; damatebad vwer<br />

amas, e. i. poemas vagrZelebo.<br />

sityvas `damisa~ j. lomaSvili gaugebrad miiCnevs (iseve, rogorc k. kekeliZe) da am<br />

strofSi mis xmarebas — gaumarTleblad. i. k.<br />

382. Tengiz mgeliaSvili<br />

Zvirfasi qvebi SoTa rusTavelis `vefxistyaosanSi~<br />

(zogierTi mineralogiuri terminis identifikacia)<br />

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis bunebismetyvelebisa da teqnikis istorikosTa sabWos<br />

Sromebis krebuli, 1-2, Tb., 1970, gv. 188-195.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ Zvirfasi qvebis 18 saxelwodeba gvxvdeba. am<br />

gamokvlevaSi igi iZleva wiTeli qvebis daxasiaTebasa da maT saxelwodebaTa identifikacias.<br />

amisTvis iyenebs qarTveli da ucxoeli mkvlevarebis naSromebs, maT Soris al-birunis cnobil<br />

mirenalogiur traqtats.<br />

117


arsebuli monacemebis urTierTSejerebis safuZvelze avtori akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />

wiTeli iagundi mineral korundis wiTeli feris gamWirvale saxesxvaobaa da dRevandel<br />

evropul da rusul mineralogiur <strong>literatura</strong>Si cnobilia `rubinis~ saxelwodebiT. samwuxarod,<br />

qarTulad mas lalad Targmnian, rac arasworia. arsebobs yviTeli iagundic, mis Sesatyvisad<br />

xmaroben `aRmosavlur Topazs~. rusTaveli am qvebs zRapruli simdidris aRweris<br />

dros asaxelebs (str. 1438, 1439).<br />

zogi mkvlevari zurmuxtsac iagundis erT-erT saxed Tvlis, rac Secdomaa; zurmuxti<br />

ar warmoadgens iagunds, es aris beriliumis mwvane, gamWvirvale saxesxvaoba.<br />

terminebi `lali~ da `badaxSi~ sinonimebia da aRniSaven mineral Spinelis wiTel saxesxvaobas.<br />

`vefxistyaosanSi~ naxsenebia fazari, rogorc Senobis mosapirkeTebeli masala. aq<br />

igulisxmeba mineraluri warmonaqmni, romlis dRevandeli Sesatyvisia serpentini. poemis<br />

leqsikonebSi mcdari ganmartebaa (fazari ar warmoiSveba lalisa da iagundisagan). g. a.<br />

383. ioseb megreliZe<br />

rusTvelologebi<br />

Tb., 1970, 319 gv.<br />

wignSi ganxiluli da Sefasebulia <strong>rusTvelologiuri</strong> problemebisa da poemis teqstis<br />

calkeuli sakiTxebis mkvlevarTa moRvaweoba. aqve ganxilulia rusTvelologiis ganviTarebis<br />

ZiriTadi etapebi. avtori ikvlevs ara marto rusTvelologebis saqmianobas, aramed sxva<br />

dargis specialistebis Rvawlsac, romelTac rusTavelisa da misi poemis Sesaxeb sayurad-<br />

Rebo naSromebi dauweriaT.<br />

wignSi daxasiaTebulia: vaxtang meeqvsis, T. bagrationis, m. broses, d. CubinaSvilis, al. sarajiSvilis,<br />

al. xaxanaSvilis, n. maris, i. abulaZis, k. kekeliZis, k. balmontis, k. WiWinaZis da sxva<br />

mkvlevarTa muSaoba rusTvelologiaSi.<br />

wigns erTvis sakuTar saxelTa saZiebeli. g. a.<br />

384. i. megreliZe<br />

erTi tendenciuri werilis gamo<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 25 seqt., № 39, gv. 3-4.<br />

avtori upasuxebs S. Rlontis recenzias mis wignze `rusTvelologebi~. igi Tvlis, rom<br />

recenzenti araobieqturi, tendenciuria; `man erTi sityvac ver gaimeta krebulis umetesi<br />

nawilis Sesaxeb. wignSi 45 avtoria garCeuli, recenziis `cecxli~ ki mimarTulia mxolod ramdenime<br />

narkvevisadmi~. kritikosi ugulebelyofs k. balmontis, SiSmariovis, n. maris wvlils<br />

rusTvelologiaSi, rac arasworia. g. a.<br />

385. ruT noikomi<br />

Tanamedrove qarTuli moTxrobebis germanuli Targmanis bolosityvaoba<br />

(ciurixi, 1970).<br />

nawyvetis Targmani (n. amaSukelisa) _ kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, II,<br />

Tb., 1978, gv. 216-217.<br />

avtori wers, rom `visramianisa~ da sxva mravali nawarmoebis gverdiT gamoirCeva, rogorc<br />

ganumeorebeli Sedevri, rusTvelis poema `vefxistyaosani~, siyvarulis, megobrobisa<br />

da adamianis Rirsebis himni, dawerili didi dedoflis, Tamaris sadideblad.<br />

`homerosisa da dantes msgavsad, rusTvelma moaxerxa erTad aesaxa adamianuroba drois<br />

gareSe da Tavisi xalxis tipuri damaxasiaTebeli niSnebi, ramac am xalxs neba misca Seecno<br />

sakuTari Tavi da arsi msoflio masStabis sulier CarCoSi~. g. a.<br />

118


386. a. JaJievi<br />

`vefxistyaosnis~ axali Targmani osur enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 30 ianv., № 4, gv. 3.<br />

avtori iuwyeba, rom osur enaze `vefxistyaosnis~ axali Targmani moamzada poetma giorgi<br />

bestaevma. igi samxreT oseTSi leqsis aRiarebuli ostatia, Targmnili aqvs agreTve i. Wav-<br />

WavaZis, vaJa-fSavelasa, n. baraTaSvilis da sxva poetebis poemebi da leqsebi.<br />

`vefxistyaosnis~ Targmans dabeWdavs gamomcemloba `iristoni~. (wigni daibeWda 1975 wels).<br />

387. С. Д. Жордания<br />

Проблема архаизмов в связи с переводом средневекового эпоса<br />

(по матерялам переводов “Витязя в тигровой шкуре” и<br />

“Слова о полку Игореве” на английский язык).<br />

Автореферат дисс. на соиск. ученой степени канд. филол. наук. М., 1970, 37 с (Моск. гос. пед. институт<br />

иностр. язиков им. М. Тореза).<br />

388. SoTa reviSvili<br />

gertruda peCi<br />

gaz. `saSoblo~, 1970, 25 seqt., 18, gv. 4; agr. Jur. “Лит. Грузия”, 1970, 8, gv. 78-82.<br />

avtori axasiaTebs germaneli orientalistis, profesor g. peCis nayofier moRvaweobas<br />

qarTvelologiaSi; aRniSnavs, rom man kargad icis qarTuli ena, saqarTvelos istoria da<br />

<strong>literatura</strong>, mniSvnelovani narkvevebi aqvs SoTa rusTavelsa da mis Txzulebaze. g. peCis<br />

azriT, rusTaveli Tavisufalia tradiciuli qristianuli dogmebisagan, kerZod, adamianze<br />

borotis meufebis ideisagan da imas gvaswavlis, rom naTeli da imediani suliskveTebis<br />

pirovnebam unda ibrZolos sikeTis zeimisaTvis, keTilis mier borotis ZlevisaTvis. g. a.<br />

389. S. reviSvili<br />

`rusTaveli _ XII saukunis Cveni adamiani~<br />

gaz. `Tbilisi~, 1970, 8 oqt., № 237, gv. 3.<br />

werilis avtori gvacnobs sabWoTa kavSiris moqalaqis, istorikosisa da politologis<br />

simon nikolozis Ze rostovskis (fsevdonimi — ernst genri) mosazrebas SoTa rusTavelis<br />

Sesaxeb. Tavis wignSi `Tanamedroveobis istoriis SeniSvnebi~ e. genri rusTavels Sua saukuneebis<br />

humanistTa (Tomas mori, koperniki, spinoza, niutoni, ...) pleadaSi moixseniebs da mas<br />

`XII saukunis Cven adamians uwodbs~. igi sagangebod axasiaTebs XII-XIII saukuneebis evropis socialur-politikur<br />

da ideologiur mdgomareobas da wers: roca evropa gaCiraRdnebuli iyo<br />

inkviziciis koconebiT, rusTaveli werda sikeTeze, gonierebasa da samarTlianobaze; msoflio<br />

<strong>literatura</strong>Si igi, nizamisTan erTad, pirveli gamodis xalxTa megobrobis dasacavad. g. a.<br />

390. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

teqsti pavle ingoroyvas redaqciiT, istoriul-literaturuli da teqstologiuri<br />

gamokvlevebis darTviT, wigni pirveli, Tb., 1970, 494 gv.<br />

wignSi dabeWdilia `vefxistyaosnis~ teqsti — 1511 strofi (`dasawyisis~ garda), dadgenili<br />

p. ingoroyvas mier. poemis prologSi, `Sesavlis~ saTauriT, dabeWdilia 15 strofi calke<br />

numeraciiT.<br />

wigni iwyeba p. ingoroyvas gamokvleviT `SoTa rusTaveli~ (gv. 7-169), xolo bolos erTvis:<br />

teqstologiuri narkvevi `vefxistyaosnis Sesavali da bolo-Tqma~ (gv. 411-459); `ramdenime<br />

axali furceli SoTa rusTavelis biografiidan~ (gv. 463-482); SeniSvnebi monografiisa `SoTa<br />

119


usTaveli~ (gv. 485-489). wignis redaqtorebi arian: s. yauxCiSvili da b. JRenti, gam. `merani~,<br />

tiraJi 30.000 (ix. aqve, anotaciebi №№ 375, 376, 377).<br />

390a. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

Tb., 1970, `sabWoTa saqarTvelo~, 288 gv. `msoflio literaturis biblioTekis~ seriiT.<br />

poemis strofebs numeracia ar aqvs. dasawyisSi CarTulia SoTa rusTavelis bareliefis<br />

(i. nikolaZis) foto, xolo superze dabeWdilia s. qobulaZis erTi ilustracia.<br />

390b. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani (Der Reeche im Tigerfell)<br />

Zveli qarTuli poema, germanul enaze Tarmani hugo hepertisa, berlini, 1970, 304 gv.<br />

wigni iwyeba mTargmnelis narkveviT `rusTaveli da misi poma~ (gv. 5-33), daTariRebulia<br />

1954 wliT. 35-279 gverdebze dabeWdilia poemis teqsti (1671 strofi). 281-301 gverdebi uWiravs<br />

teqstis komentarebs, h. hupertis xelmoweriT da 1955 wlis TariRiT. teqstSi CarTulia<br />

calke furclebze dabeWdili levan cucqriZis ilustraciebi. g. a.<br />

391. [konst. salia]<br />

La literature georgienne<br />

Encyclopedia universalis, VII, Paris, 1970, gv. 676.<br />

nawyvetis qarTuli Targmani (n. qadeiSvilisa) ix.: `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I,<br />

Tb., 1976, gv. 116.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosani~ qarTuli literaturis klasikuri xanis epikuri<br />

poeziis yvelaze tipiuri nawarmoebia. es poema warsulis im nawarmoebTa ricxvs ekuTvnis, romelTac<br />

dRemde ubadlo nimuSisa da normis Rirebuleba aqvT... igi moicavs sibrZnisa da cxovrebiseuli<br />

gamocdilebis uSret wyaros... gasaocari sizustiT asaxavs Tamar mefis epoqis qar-<br />

Tuli feodaluri sazogadoebis cxovrebis yvela detals, aRwers im qristianul sazogadoebas,<br />

romelic socialuri struqturiTa da msoflmxedvelobiT mWidrod enaTesaveba<br />

dasavleT evropis sazogadoebas. g. a.<br />

391a. v. samsonaZe<br />

mesxuri dialeqti `vefxistyaosanSi~<br />

gaz. `ganaxlebuli mesxeTi~ (adigeni), 1970, 4 ivlisi, № 80, gv. 4.<br />

avtori aRniSnavs `vefxistyaosnis~ leqsikur formebsa da gamoTqmebs, romlebic dRevandlamde<br />

ixmareba mesxurSi, mag.: burva (`netavi rodis iqneba erTad gveburos sabani~); mSobluri<br />

(da ara mSobliuri); niWi, qorwilSi miTrmeul saCuqars saniWars eZaxian; gaqiqeba<br />

(gamiqiqia), (`gavxdi qveynis samaqeqos~). metyvelebaSi gamoiyeneba formebi: xvreta (xvrepa),<br />

xadili (qeifi, lxini), tarosi (amindi), tanajori (bzriala), nasi (uSno), xasi (abreSumi, atlasi),<br />

paSta (didi), iCqiTi (mali), sulis daReba (damSvideba), TavSedgmuli (piramde savse) da sxv.<br />

392. Сергей Серебряков<br />

Новый английский перевод поэмы Руставели<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1970, № 9, gv. 79-84.<br />

recenzia exeba `vefxistyaosnis~ venera uruSaZis inglisuri Targmanis gamocemas (Tb., 1968).<br />

rogorc avtor wers, Targmani SeiZleba Sefasdes ori TvalsazrisiT: 1) im zogadi STabeWdi-<br />

120


lebiT, romelsac is axdens rogorc garkveuli mxatvruli fenomeni; 2) originalTan damokidebulebiT.<br />

Targmani Sesrulebulia uriTmo leqsiT, e. w. hegzametriT, rac dedanTan azrobrivi<br />

siaxlovis dacvis SesaZleblobas iZleva. recenziaSi mocemulia Targmanis vrceli da<br />

kvalificiuri analizi, ris safuZvelzec avtori daaskvnis: v. uruSaZis Targmani Tavisi poeturi<br />

RirsebebiT ar Camouvardeba rusTavelis poemis arc erT galeqsil Targmans, xolo<br />

Sinaarsis gaxsnisa da gadmocemis mxriv bevriT sjobnis maT.<br />

aRniSnulia, rom redaqtorebma niko yiasaSvilma da ingliselma poetma kevin krosliholandma<br />

didi Sroma gaswies am Targmanis srulyofisaTvis. g. a.<br />

393. luis frensis solano<br />

rusTavelis genia miZRoda win<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 9 oqt., № 41, gv. 3.<br />

avtori aRniSnavs, rom ori wlis win sagangebod Camovida saqarTveloSi rusTavelis Semoqmedebis<br />

Sesaswavlad. TbilisSi miRebuli masalebisa da informaciis safuZvelze bostonis<br />

kolejSi man waikiTxa leqcia: `mijnuroba Sua saukuneebis qarTul poeziaSi~, rac axali<br />

da ucnobi iyo kolejis aspirantebisa da profesorebisaTvis.<br />

mecnieri harvardis universitetSi kiTxulobs kurss: `Sua saukuneTa provansuli poezia,<br />

misi wyaroebi da analogiebi~, sadac igi `vefxistyaosansac ganixilavs. mkvlevris azriT, am<br />

Txzulebis mimzidvelobas ganapirobebs Semdegi: `mravali eris <strong>literatura</strong> icnobs vaJkac<br />

gmirebs, lamaz qalebs, siyvaruls, magram arsad ar aris is Sexmatkbileba, rasac rusTavelis<br />

poemaSi vnaxulobT. pirvelive strofebidan grZnobT, rom poeti mTel samyaroze fiqrobs<br />

da amave dros misi sagania adamianis individualuri arseba, romlis bedia samyaros mcire<br />

nawilad igrZnos Tavi, Tumca sakuTari bedi da ubedoba pirovnebisaTvis didad mniSvnelovania...<br />

kacTmoyvareoba, humanizmi aris umTavresi TvalsaCino niSani poemisa~. g. a.<br />

393a. П. Таниманиди<br />

На немецном языке<br />

gaz. `Заря Восктока~, 1970, 19 dek., № 295, gv. 4.<br />

mokle informacia mogvyavs mTlianad:<br />

gazeT `noies doiClandis~ literaturuli danarTis meaTe nomerSi iuwyebian, rom berlinis<br />

gamomcemlobam `riuten und lening~ gamouSva didi qarTveli poetis SoTa rusTavelis<br />

ukvdavi Txzulebis, `vefxistyaosnis~, axali gamocema.<br />

Targmani Sesrulebulia hugo hupertis mier, ilustraciebi — mxatvar levan cucqiriZisa.<br />

g. a.<br />

394. hainc fenrixi<br />

qarTuli <strong>literatura</strong><br />

Jur. `zinn und form~, 1970, № 6, gv. 1491-1501; nawyvetis Targmani (n. amaSukelisa) — kreb.<br />

`rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, Tb., 1976, gv. 283-244.<br />

qarTuli literaturis zogad mimoxilvaSi germaneli mecnieri wers: `qarTulma <strong>literatura</strong>m<br />

ganviTarebis umaRles wertils SoTa rusTavelis poeziaSi miaRwia. misi poema `vefxistyaosani~<br />

msoflio literaturis SedevrTa ricxvs ganekuTvneba. ... am poemis mniSvneloba<br />

imaSi mdgomareobs, rom is ori saukuniT ufro adre, vidre dasavleT evropaSi renesansi<br />

daiwyeboda, Rrmad iyo gaJRenTili renesansuli azrebiT. qarTveli poetis aseTma humanisturma<br />

swrafvam mas gamoCenili adgili moupova msoflios udides epikosTa Soris~. g. a.<br />

121


395. emil fini<br />

SoTa rusTaveli da qvis `magia~<br />

gaz. `Молодежь Грузии~ 1970, 27 ivnisi, №76; `axalgazrda komunisti~, 1970, 30 ivnisi, № 77.<br />

rusi Jurnalisti wers, rom cnobili geologis a. fersmanis arqivSi aRmoCnda narkvevi<br />

`rusTavelis poema da mis dro~, dawerili 1937-38 wlebSi. masSi ganxilulia poemaSi feradi<br />

qvebis realuri da mxatvruli funqcia. a. fersmans dauTvlia, rom rusTavels dasaxelebuli<br />

aqvs 17 feradi qva. misi TqmiT, `rusTavelis mdidari buneba ukarnaxebda mas farTod gamoeyenebina<br />

Tavis nawarmoebSi Zvirfasi qvebis silamaze~. mecnieri akeTebs ekonomikuri xasia-<br />

Tis daskvnebs: rusTvelis dros almass Rirebulebis mxriv mexuTe adgili ekava; mis win idgnen:<br />

margaliti, lali, zurmuxti da qrizoliTi (oqroqva). es, albaT imitom, rom maSin almasis<br />

mowaxnagebis teqnologia ar icodnen.<br />

a. fersmani asaxelebs im qveynebsac, saidanac feradi qvebi Semodioda saqarTveloSi.<br />

mag., iaspi (amarti) modioda egviptidan da siciliidan, Spineli (lali) — avRaneTidan, birmidan<br />

da ceilonidan, mTis broli — indoeTidan da CineTidan, giSeri (Savi qva) da sardioni<br />

— arabeTidan, iaponiidan da CineTidan. Tumca giSris mopoveba saqarTveloSic warmoebda<br />

jer kidev brinjaos epoqaSi. zurmuxti SemohqondaT egviptidan, xolo lazuriti (lilaqva)<br />

— avRaneTidan.<br />

`vefxistyaosanSi~, rogorc a. fersmani aRniSnavs, ar aris raime miTiTeba feradi qvebis<br />

teqnikuri an samkurnalo mizniT gmoyenebis Sesaxeb, agerTve araferia naTqvami Zvirfasi qvebis<br />

Tilismad gamoyenebaze. poemaSi arc feradi qvebis simbolikaa. Tumca rusTavels unda<br />

scodnoda `qvis magiis~ Sesaxeb, misdroindeli warmodgenebis mixedviT.<br />

a. fersmani aRniSnavs, rom `vefxistyaosani~ gviCvenebs feradi qvebis yofa-cxovrebaSi gamoyenebis<br />

mravalmxrivobas. rusTaveli maT asaxelebs im sagnebis aRwerisas, romlebsac feradi<br />

qvebiT amkobdnen. feradi qvebi gamoyenebulia agreTve poetur metyvelebaSi (Sedareba,<br />

metafora), qalebisa da Wabukebis garegnobis aRwera-daxasiaTebis dros. rusTaveli yvelaze<br />

xSirad brols asaxelebs; poemaSi is 33-jer aris dasaxelebuli. g. a.<br />

396. lili quTaTelaZe<br />

`vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemaze darTuli `anderZisaTvis~<br />

Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 5, gv. 131-136.<br />

avtori asabuTebs, rom `vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemis danarTi, leqsad dawerili<br />

9-strofiani anderZi, romlis avtorad mari brose iyo miCneuli, sinamdvileSi Teimuraz bagrationis<br />

dawerilia. mas aucileblad CauTvlia ucxoeli mecnieris Rvawlis sagangebod aRniSvna,<br />

romelmac Tavisi SromiTa da safasiT moaxerxa qarTvelTa am sanukvari Txzulebis<br />

stamburad gamocema.<br />

am debulebis damamtkicebeli `saarqivo masalebi~ unaxavs al. kobaxiZes, ris Sesaxebac<br />

werda gaz. `komunistSi~, 1937, № 234. g. a.<br />

397. d. qumsiSvili<br />

SeniSvnebi z. kiknaZis werilis gamo<br />

Jur. `ciskari~, 1970, № 2, gv. 142-148.<br />

avtori imeorebs Tavis mosazrebebs, gamoTqmuls werilSi `dionosisa~ da `divnosis~<br />

sakiTxisaTvis `vefxistyaosanSi~ (Jur. `mnaTobi~, 1969, № 8).<br />

misi azriT, rusTvelis mier damowmebuli `dionosi~, `ezrosi~ (177-e strofSi) da `divnosi~<br />

(1492-e str.) erTi da igive piria _ berZnuli miTologiis RmerTi dionise, romelsac<br />

aigiveben RmerT ozirisTan, anu ezrosTan. isini iyvnen vard-yvavilebis da vazis meufeni. maT<br />

saxelebs ukavSirdeboda bunebis ayvaveba da Wknoba drois wliuri ciklis mixedviT. g. a.<br />

122


398. Salva Rlonti<br />

ukan gadadgmuli nabiji<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 4 seqt., № 36, gv. 3-4.<br />

recenzia exeba i. megreliZis wigns `rusTvelologebi~ (Tb., 1970). S. Rlontis azriT, wignis<br />

avtori rusTvelologiur problemebs zereled ixilavs, ver adgens ama Tu im mkvlevris<br />

Rvawls, savsebiT ugulebelyofs z. WiWinaZis, d. Cqotuas, s. qvarianis, g. qiqoZis, S. dolaqiZis<br />

naSromebs, samagierod, wigni gadatvirTulia iseT pirovnebebze msjelobiT, romel-<br />

Tac am dargSi araferi gaukeTebiaT. aseTebi arian: i. bagrationi, al. xoZko, Jiul murie, i.<br />

gogebaSvili, g. avaliSvili, g. ioseliani, a. laisti, s. xundaZe da sxv.<br />

recenzentis daskvniT, g. imedaSvilis `rusTvelologiis~ Semdeg (1941 w.), es wigni ukan<br />

gadadgmuli nabijia. g. a.<br />

399. S. Rlonti<br />

`vefxistyaosnis~ siuJetisa da kompoziciis sakiTxisaTvis<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1970, № 4, gv. 50-57.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ siuJeti rCeul adamianTa xasiaTebis gamosaxvas<br />

emsaxureba. poemis ZiriTadi ambebi nestanisa da tarielis Tavgadasavals Seicavs. ambavTa<br />

am ZiriTad nakads SeerTvis TinaTin-avTandilis, fridonisa da fatmanis Tavgadasavlebi.<br />

mkvlevris azriT, nawarmoebis eqspozicia iwyeba saridanis samefos SeerTebiT indoeTTan<br />

da mTavrdeba nestanis saqmrod xvarazmSas Svilis mowveviT.<br />

nawarmoebis kvanZi inaskveba maSin, roca tarieli sasiZos klavs da davari nestans gadakargavs.<br />

Semdeg aRwerilia moqmedebis ganviTarebis etapebi fridonis, avTandilisa da<br />

fatmanis monawileobiT.<br />

siuJetis kulminaciuri momentia qajeTis cixe-qalaqis aRebisaTvis gamarTuli brZola.<br />

am brZolaSi gamarjvebiT da nestanis gaTavisuflebiT siuJetis kvanZic ixsneba.<br />

werilSi saubaria agerTve kompoziciur rkalebze, romlebic siuJetis sxvadasxva<br />

epizodebs aerTianebs. g. a.<br />

400. guram SaraZe<br />

axali rusuli gamocema<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 1 ianv., № 1, gv. 3.<br />

avtori wers, rom moskovSi daibeWda `vefxistyaosnis~ g. zabolockiseuli Targmani (1969 w.).<br />

es am Targmanis meoTxe gamocemaa d Sedis msoflio literaturis 200-tomiani biblioTekis<br />

pirvel seriaSi, romelSic ibeWdeba antikuri samyaros, aRorZinebisa da me-17, me-18 saukuneebis<br />

saukeTeso Zeglebi.<br />

wignis tiraJia 300.000. mas erTvis sergo qobulaZis ilustraciebi, ir. abaSiZis Sesavali<br />

werili (gv. 5-19), sargis caiSvilis `SeniSvnebi~ (gv. 339-358) da misive _ `zogierT terminTa,<br />

sakuTar saxelTa da geografiul saxelwodebaTa leqsikoni~ (gv. 359-364). g. a.<br />

401. g. SaraZe<br />

`vefxistyaosnis~ e. w. zazaseuli xelnaweris garSemo<br />

Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, №4, gv. 125-138; № 5, gv. 113-130.<br />

gamokvlevaSi ganxilulia Semdegi sakiTxebi: 1. xelnaweris aRmoCena; 2. rusTavelis portretisa<br />

da xelnaweris daSoreba; 3. xelnaweris nakluli furclebi; 4. mflobelTa vinaoba.<br />

es xelnaweri 1853 wlidan ekuTvnoda m. voroncovs da aRmoCnda leningradSi, istoriularqeologiuri<br />

institutis voroncovis arqivSi 1933 wels (cnoba gamoaqveyna troickim,<br />

1935 w. TbilisSi Camoitana rusTavelis sax. lit. institutis direqtorma a. duduCavam).<br />

123


g. SaraZis varaudiT, rusTavelis portreti xelnaweridan amoiRo al. orbelianma<br />

manamde, sanam xelnawers gadascemda m. voroncovs. es portreti darCa orbelianebis ojaxSi,<br />

Semdeg xelSi Cauvarda vinme yazarovs, romelsac surda ucxoelebisaTvis mieyida is.<br />

xelnaweris ukanasknel gverdze gadamweri aRniSnavs, rom xelnaweri 212 furcels Seicavs.<br />

g. SaraZe fiqrobs, rom aq igulisxmeba mxolod teqstis Semcveli furclebi, maT garda<br />

kidev yofila 16 furceli, romlebzec miniaturebi unda yofiliyo.<br />

g. SaraZe adgens, rom am xelnaweris mflobeli erT dros yofila ramaz erisTavi. dasazustebelia<br />

me-18 s. II naxevarSi am xelnaweris mflobelTa rigiToba da naTesauri urTier-<br />

Toba. g. a.<br />

402. П. Шария<br />

К вопросу о жанровои принадлежности поэмы Руставели и<br />

её месте в истории мировой литературы<br />

Jur. “Лит. Грузия”, 1970, № 8, gv. 59-67.<br />

avtors unda gaarkvios, `vefxistyaosani~ ekuTvnis Tu ara `renesansul~ Zeglebs? misi<br />

TqmiT, amis erT-erT niSnad asaxeleben rusTavelis humanizms, magram misi Txzulebis humanizmi<br />

da italiuri renesansis humanizmi sxvadaasxva Sinaarsis Semcveli cnebebia.<br />

mkvlevris azriT, ar SeiZleba agreTve `vefxistyaosnis~ miCneva e. w. raindul poemad.<br />

`vefxistyaosanSi~ asaxulia vasalitetis erT-erTi saxe — patronymoba, magram is, rogorc socialuri<br />

instituti, gansxvavdeba evropeli raindisa da misi suzerenis urTierTobisagan. raindobas<br />

Tavisi korporaciul-seqturi wesebi da tradicia hqonda, rac ar Cans `vefxistyaosanSi~.<br />

avtoris daskvniT, rusTavelis poema nacionaluri eposia, romelic gamoxatavs qarTveli<br />

xalxis istoriulad Camoyalibebul xasiaTsa da mis idealebs. g. a.<br />

403. sargis caiSvili<br />

vefxistyaosnis teqstis istoria, t. I, Tb., 1970, 350 gv.<br />

naSromSi monografiuladaa Seswavlili poemis istoriasTan dakavSirebuli ZiriTadi<br />

sakiTxebi. ganxilulia poemis xelnawerTa sxvadasxva redaqciebi, gamovlenilia CanarTi<br />

plastebi da teqstis TandaTanobiT cvlilebis suraTi.<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerebis strofuli Sedgenilobis Seswavlis safuZvelze<br />

gamoyofilia poemis redaqciebi da qveredaqciebi. amasTan teqstis istoriis monacemebis<br />

gaTvaliswinebiT aRZrulia teqstis aRdgenasTan dakavSirebuli rigi sakiTxebisa.<br />

wignSi calke saTaurebis qveS ganxilulia Semdegi Temebi:<br />

1. vefxistyaosnis teqstis istoria da Tanamedrove teqstologiuri zogadi sakiTxebi<br />

(Sesavlis magier).<br />

2. vefxistyaosnis teqstis Seswavlis istoriidan (gv. 17).<br />

3. vefxistyaosnis redaqciebi (zogadi mimoxilva) (gv. 146).<br />

4. vefxistyaosnis Zveli redaqciebi (gv. 166).<br />

a) vefxistyaosnis prologi xelnawerebsa da gamocemebSi.<br />

b) poemis Sua monakveTi xelnawerebis mixedviT.<br />

g) vefxistyaosnis gagrZelebaTa redaqciebi da plastebis daTariRebis sakiTxi.<br />

d) Sedgenilobis mixedviT `vefxistyaosnis~ xelnawerTa klasifikaciisaTvis (zogadi<br />

daskvnebi).<br />

5. vefxistyaosnis teqstis istoria, teqstis aRdgenis ZiriTadi sakiTxebi (gv. 282).<br />

6. vefxistyaosnis vaxtangiseuli redaqcia (gv. 313).<br />

7. vefxistyaosnis artanujuli variantis Sesaxeb (gv. 326).<br />

8. vefxistyaosnis meore (1841 w.) gamocema (gv. 337).<br />

meore TavSi (gv. 17-145) mocemulia rusTavelis poemis teqstis kvlevisa da gamocemis<br />

istoria XVII s-dan XX s-is 50-ian wlebamde.<br />

me-3-4-5 TavebSi avtori ganixilavs poemis xelnawerebs da gamoyofs redaqciul jgufebs<br />

strofuli Sedgenilobis mixedviT.<br />

124


I redaqciul jgufSi erTiandeba 11 xelnaweri (uZvelesi TariRiani da sxvebi), romlebic<br />

yvelaze nakleb interpolaciebs (avtoris klasifikaciiT — CanarTebis I plasts) Seicaven.<br />

II redaqciaSi Sedis 12 xelnaweri (e. w. `zazaseuli~ da sxvebi), romlebSic aris CanarTebis<br />

I da II plastebi.<br />

III redaqciad gamoiyofa e. w. `samefo saxlis~ xelnawerebi, sadac Sesulia CanarTebis<br />

axali cikli _ III plasti.<br />

IV redaqcias ekuTvnis e. w. `mzexaTuniseuli~ da misi msgavsi xelnawerebi (sul — 5), romlebSic<br />

aris I redaqciaSi arsebuli CanarTi strofebi da 50 kidev sxva, romlebic I, II da III<br />

redaqciebis nusxebSi ar moipoveba.<br />

sargis caiSvilis am wignSi srulad aris warmodgenili rusTvelis poemis teqstis istoriuli<br />

ganviTareba, misi moculobis TandaTanobiTi zrda, Sevseba, damaxinjeba da Semdeg —<br />

mkvlevarTa da redaqtor-gamomcemelTa mier misi gawmendisa da dadgenisaTvis gaweuli<br />

muSaoba. g. a.<br />

404. s. caiSvili<br />

vefxistyaosnis teqstis istoria, t. II<br />

(vefxistyaosnis xelnawerebi), Tb., 1970, 208 gv.<br />

wignSi mecnierulad aRwerilia `vefxistyaosnis~ xelnawerebi da calkeuli fragmentebi<br />

(162 xelnaweri da 32 fragmeti). aRweris dros yuradReba eqceva xelnawerTa redaqciul<br />

Taviseburebebs, ris mixedviTac isini cal-calkea dajgufebuli, mag.: `vefxistyaosnis Zveli<br />

redaqciebis Semcveli xelnawerebi~, `vaxtangiseuli redaqciis Semcveli xelnawerebi~,<br />

`Sereuli (kompilaciuri) redaqciis xelnawerebi~ da a. S.<br />

wigns erTvis gamokvlevebi: `vefxistyaosnis teqstis istoriidan~ (gv. 3-11) da `cnobebi<br />

vefxistyaosnis xelnawerebze (me-19 saukune)~ (gv. 12-26), I da II tomis reziume rusul enaze<br />

(gv. 188-193), pirovnebaTa da aRweril xelnawerTa saZieblebi (gv. 194-205).<br />

aRniSnuli gamokvlevebi (gv. 3-26) emyareba s. caiSvilis adre gamoqveynebul naSromebs<br />

(`vefxistyaosnis vaxtangiseuli redaqcia~, Tb., 1957; `vefxistyaosnis Zveli redaqciebi~,<br />

Tb., 1963) da imeoreben am wignebis ZiriTad debulebebs. g. a.<br />

405. SoTa ZiZiguri<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis istoriis sakiTxebi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1970, 6 noemb., № 45, gv. 2.<br />

recenziaSi ganxillia sargis caiSvilis wigni `vefxistyaosnis teqstis istoria~ (Tb.,<br />

1970). rogorc avtori wers, `sarecenzio gamokvleva moaswavebs axal mosabruns rusTvelologiaSi~<br />

da axal perspeqtivebs Slis rusTavelis avTentikuri teqstis dadgenis saqmeSi.<br />

mkvlevari swavlobs teqstis cvlilebis istorias, gamoyofs damatebaTa plastebs da axdens<br />

maT klasifikacias; adgens beWdur gamocemaTa wyaroebs da arkvevs TiToeuli gamocemis Taviseburebasa<br />

da mniSvnelobas. `farTo da yovelmxrivi analizi arsebuli originaluri gamocemebisa<br />

aqamomde aravis Cautarebia. s. caiSvili pirvelia, romelmac rusTvelologiaSi<br />

amoavso es xarvezi~. g. a.<br />

406. r. Wilaia<br />

`vefxistyaosnis~ prologi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1970, № 3, gv. 55-60.<br />

statiis avtori wers: prologi avtoriseuli winasityvaobaa, romelic gvacnobs mwerlis<br />

Sexedulebebs ama Tu im problemaze, miuTiTebs mis mxatvrul Canafiqrze, xelovanis<br />

mizanze. qarTul esTetikur azrovnebasa da poetikas toni misca `vefxistyaosanma~ da misma<br />

prologma.<br />

rusTavelis azriT, sinamdvilis arsSi Cawvdoma ori gziT warmoebs: erTia sibrZne, mecniereba,<br />

meore — poezia, arsebulis mxatvruli asaxva (am mxriv is aristoteles Tvalsazriss<br />

eTanxmeba).<br />

125


werilSi ganxilulia rusTavelis Teoriuli mosazrebebi poetur Semoqmedebasa (`Sairoba~)<br />

da mijnurobaze da saTanado strofebSi gamoyenebuli mxatvruli xerxebi (metafora, Sedareba<br />

da sxv.).<br />

avtoris daskvniT, prologSi wamoyenebul Teoriul moTxovnebs poeti mxatvrulad<br />

axorcielebs poemis teqstSi, amitomac es prologi Txzulebis ganuyofeli nawilia. g. a.<br />

407. al. WinWarauli<br />

vefxistyaosnis sakiTxebi, `mZebare~ Tu `mdebare~?<br />

Jur. `macne~, 1970, № 6, gv. 177-182; agr. wignSi: `vefxistyaosnis enisa da teqstis sakiTxebi~,<br />

Tb., 1982, gv. 183-190.<br />

narkvevi exeba gamoTqmas: `saqmisa mZebare~ _ taepSi: vhkiTxeT, Tu: `vin xar, Raribo,<br />

rasa saqmisa mZebare?~ (1032,3).<br />

avtori aRniSnavs, rom `mZebare~ ikiTxeba mxolod sam xelnawerSi, sxva 16 xelnawerSi ki<br />

misi variantia `mdebare~. gamoTqma `saqmis mdebare~ saqmis mqones niSnavs; Sdr.: `aw gulan-<br />

Saros qalaqsa var saqmis rasme mdebeli~ (1235,2). aseTi gageba dasturdeba Zvel qarTulsa<br />

da mTis dialeqtebSi (moyvanilia magaliTebi Zveli mwerlobis teqstebidan da fSauri da<br />

xevsuruli kiloebidan).<br />

forma `mZebare~ saeWvoa imitomac, rom `vefxistyaosanSi~ is mxolod am strofSi dasturdeba,<br />

sxva SemTxvevebSi gamoyenebulia `eZebs~-s zmnis mimReoba `mZebneli~.<br />

mkvlevris daskvniT, sityva `mZebare~ gadamwerTa Senatani da, amdenad, uadgiloa; unda<br />

aRdges gamoTqma: `saqmisa mdebare~. g. a.<br />

408. al. WinWarauli<br />

vefxistyaosnis sakiTxebi<br />

(`aw~ Tu `wa~?)<br />

Jur. `macne~ (sazog. mecn. gany.), 1970, № 6, gv. 182-184.<br />

ganxilulia 1111-e strofis II da III taepebi (1966 w. SaniZe-baramiZis gamocemiT):<br />

kvlave Sehyivla: `vinaTgan cecxli aw cxeli-a nelad,<br />

Tu mo-viTa-hkla igi yma Cemad gulisa mfxanelad...~<br />

mkvlevari aucileblad miiCnevs teqstis ase gasworebas: kvla mi-ve-hyivla: `vinaTgan<br />

cecxli cxelia, wa nelad, mo-viTme-Tu-hkal igi yma...~ (=kidev misZaxa: `vinaidan cecxli cxelia,<br />

anu Cveni mdgomareoba saSiSi da saxifaToa, nelad da frTxilad wadi, rogorme Tu mohkali<br />

is yma..., Cemi beWedi momitane). aseTi wakiTxviT azric swordeba da riTmac. arsebuli<br />

teqstis Sinaarsi: `vinaidan axla cxeli cecxli danelebulia~ _ arsebul situacias ar Seefereba,<br />

_ fatmanma jer xom ar icis, saqme rogor wava da riT gaTavdeba?<br />

mkvlevris azriT, gasasworebelia 1107-e strofis meore taepic: `mo-viTa-hklav ima kacsa,<br />

wadi, mokal malviT RamiT~. avtografSi savaraudebelia wakiTxva: `mo-viTme-hklav~ (=Tu<br />

rogorme mohklav). g. a.<br />

409. r. xvedeliZe<br />

rusTaveli ukrainul poeziaSi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1970, № 2, gv. 35-40.<br />

rogorc avtori wers, ukrainul poeziaSi SoTa rusTavelis saxis mxatvruli aRqma arsebiTad<br />

misi Txzulebis gmirebis zneobrivi srulyofisa da maTi fizikuri da sulieri energiis<br />

erT mTlianobaSi gancdas ukavSirdeba. mkvlevari imowmebs citatebs m. tereSCenkos, m.<br />

rilskis, p. tiCinas, e. fominis da sxva poetebis leqsebidan, saidanac Cans, rom maTi avtorebi<br />

`vefxistyaosnis~ personaJebis gmirobaSi, siyvarulSi, patriotizmSi TviT rusTavelis<br />

pirovnul Tvisebebs xedaven. zogjer rusTaveli misi samSoblos, saqarTvelos, simbolodaa<br />

warmodgenili, poemis msoflmxedveloba ki — qarTuli erovnuli sulis anareklad. g. a.<br />

126


409a. r. xvedeliZe<br />

SoTa rusTaveli sabWoTa ukrainis kritikasa da publicistikaSi<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis filologiis fak. XIV samecniero sesia, moxs. Tezisebi,<br />

Tb., 1970, gv. 10.<br />

1. ukrainul kritikasa da publicistikaSi `vefxisyaosanze~ arsebuli masala sainteresoa<br />

mecnieruli da popularuli TvalsazrisiT.<br />

2. ukrainuli avtorebis werilebSi mecnieruli Rirebulebis Semcvelia rusTavelisa<br />

da misi epoqis poetebis (nizami, kretien de trua, eSenbaxeli) SemoqmedebiTi motivebis<br />

SedarebiTi analizi. g. a.<br />

410. elguja xinTibiZe<br />

`vefxistyaosnis~ saxe yovlisa tanisa<br />

Jur. `macne~, 1970, № 4, gv. 139-154.<br />

`vefxistyaosnis~ dasawyisis meore strofi, sadac poeti RmerTs Sewevnas sTxovs da<br />

sakuTar suls avedrebs, ase iwyeba: `he, RmerTo, erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~. aq<br />

xmarebuli cnebebi `saxe~ da `tani~ mkvlevarebs sxvadasxvagvarad esmiT. e. xinTibiZis azriT,<br />

es ganmartebani an mcdaria, an miaxloebiTi da arasakmarisi. amitom cdilobs sakiTxi ufro<br />

Rrmad da srulad ganixilos. qarTuli da ucxouri filosofiuri da Teologiuri literaturis<br />

saTanadod Seswavlis safuZvelze igi daaskvnis, rom rusTvelisTvis saxe, romlis Sesatyvisi<br />

berZnul filosofiur ZeglebSi aris eidoi da morf¢ niSnavs formas, oRond sagnis<br />

arsebis, sagnis saxis, ideis mniSvnelobiT; xolo tani ewodeba adamianis an cxovelis sxeuls,<br />

romelsac Zvel qarTulSi guami erqva.<br />

saxis zemoxsenebuli Sinaarsi unda modiodes aristoteles Txzulebidan `sulis Sesaxeb~, romelic<br />

Sua saukuneebSi uaRresad popularuli iyo. masSi pirdapir ikiTxeba: `suli aris arseba, potenciuri<br />

sicocxlis mqone bunebrivi sxeulis forma~. xolo forma raime sagnisa, aristoteles Tanaxmad, aris<br />

am sagnis yofiereba, pirveladi arsi, dedaarsi, e. i. sxeulis forma, anu saxe, aris igive suli.<br />

amrigad, gamodis, rom rusTaveli iziarebs aristoteles debulebas sulis raobaze; misi gamoTqma<br />

`saxe yovlisa tanisa~ gulisxmobs suls.<br />

aristoteles filosofiis gasacnobad rusTavels SeeZlo sami gzidan erT-erTiT mainc<br />

esargebla: 1) aristotele yovelTvis popularuli iyo qristianul samyaroSi. Tu rusTavelma<br />

bizantiaSi miiRo ganaTleba, mas saSualeba eqneboda berZnul enaze gascnoboda aristoteles<br />

Txzulebebs. 2) savaraudoa kontaqti arabuli filosofiis meSveobiT, _ rusTavelis<br />

epoqaSi aristotele arabul enaze Targmnili iyo. 3) aristoteles moZRvreba sulis<br />

Sesaxeb dawvrilebiTaa gadmocemuli IV s-is qristiani episkoposis nemesios emeselis TxzulebaSi<br />

`bunebisaTvis kacisa~. es wigni qarTulad Targmna ioane petriwma XII s-is I naxevarSi.<br />

SesaZlebelia, rom rusTaveli icnobda am Targmans. g. a.<br />

411. d. janeliZe<br />

`movidian Sesamkoblad~ Tu ar movidian?<br />

gaz. `komunisti~, 1970, 27 agv., № 199, gv. 3.<br />

avtori msjelobs `vefxistyaosnis~ 968-e strofze (1937 w. gamocemiT): `movidian Sesamkoblad<br />

qveyniT yovlni sulierni...~, romelic 1966 wlis gamocemebSi ar dabeWdila (gviandel<br />

CanarTad aris miCneuli).<br />

mkvlevris varaudiT, `Sesamkoblad~ mosulTa saxiT igulisxmebian momReral-mocekvaveTa<br />

da jambazTa dasebis warmomadgenlebi, romlebic sxvadasxva qveynebSi xetialobdnen<br />

da am mogzaurobaSi momRerad avTandils Sexvdnen. amrigad, es strofi `msoflio sanaxaobrivi<br />

xelovnebis, xalxTa kulturuli urTierTobis sinamdvilis amsaxvelia~. g. a.<br />

127


1971 weli<br />

412. lia andRulaZe<br />

`vefxistyaosnis~ Targmnis istoriidan (izabela grinevskaia)<br />

kreb. `qarTuli literaturis sakiTxebi~, II, Tb., 1971, gv. 235-255.<br />

rogorc avtori wers, izabela arkadis asuli grinevskaia (1857-1944) iyo poeti, dramaturgi<br />

da mTargmneli. 1903 w. `Новое обозрение~-s furclebze daibeWda m. Tumanovis, a.<br />

wereTlisa da gandegilis leqsebis grinevskaiaseuli Targmanebi.<br />

`vefxistyaosniT~ misi daintereseba gamowveuli unda iyos n. maris naSromiT `vefxistyaosnis~<br />

dasawyisis da dasasrulis strofebi~ (rusulad, 1910 w.). mas gauleqsavs poemis dasawyisis<br />

mariseuli sityva-sityviTi Targmani 12-marcvliani qoreTi, strofi eqvstaepovania<br />

da aqvs paraleluri riTma (аббааа), grinevskaia zustad icavs strofTa mariseul rigs da<br />

raodenobas (22 str.). es Targmani Seqmnilia 1910-1914 wlebSi, magram, rogorc Cans, mTargmnels<br />

maSin ar ucdia misi gamoqveyneba. 1936 w. Targmani ruseTis mecn. akademiis wevrebis<br />

rekomendaciiT gamougzavniaT poet ioseb griSaSvilisaTvis, magram is arc saqarTveloSi<br />

dabeWdila da bolo dromde darCa i. griSaSvilis arqivSi.<br />

l. andRulaZe ganixilavs am Targmanis Rirseba-naklovanebebs da werilis bolos (gv. 251-<br />

255) aqveynebs mis teqsts. g. a.<br />

413. al. baramiZe<br />

rusTvelis sabiografio sakiTxebi<br />

wignSi: narkvevebi qarTuli lit. istoriidan, V, Tb., 1971, gv. 119-142.<br />

avtori ganixilavs oTx rusTvelologiur naSroms:<br />

I. nodar SoSiaSvilis `TorelTa feodaluri saxlis istoria da SoTa rusTaveli~ (xelnawerTa<br />

inst. kreb. `SoTa rusTaveli~, Tb., 1966, gv. 7-74);<br />

misive, `XII-XIV ss. saqarTvelos saxelmwifo samarTlis istoriisa da rusTvelologiis<br />

zogierTi sakiTxi~ (Jur. `ciskari~, 1965, № 9).<br />

al. baramiZe dasabuTebulad miiCnevs n. SoSiaSvilis mier SoTa rusTavelis mesxuri warmoSobis<br />

mtkicebas, kerZod, mis dakavSirebas Torelebis gvarTan.<br />

II. sargis caiSvilis narkvevi `SoTa rusTaveli, biografiuli eskizi~, Jur. `mnaTobi~, 1966,<br />

№ 2, gv. 132-146; agr. wignSi: n. naTaZe, s. caiSvili, `SoTa rusTaveli da misi poema~, Tb., 1966.<br />

mkvlevari iziarebs s. caiSvilis narkvevis ZiriTad debulebas SoTas mesxuri warmoSobis<br />

Sesaxeb, oRond arasworad miiCnevs mandaturTuxuces Wiaberisa da SoTa rusTvelis mamaSvilobis<br />

versias, rasac gamoricxavs Semdegi garemoebebi: 1) istoriuli wyaroebidan cnobilia,<br />

rom Wiaberi ekuTvnoda `qvemo~ feodalebis ricxvs, Torelebi ki `zemoni~ iyvnen. cxadia,<br />

Wiaberi TorelTa gvarisa ver iqneboda. 2) Wiaberis sigelSi xsenebuli `qoneba~ niSnavs<br />

mamulis an cixeqalaqis droebiT mflobelobas. aseTi droebiTi mflobelebi iyvnen jer —<br />

Wiaberi, Semdeg — SoTa. SoTa memkvidreobiT ver miiRebda Jinvanis mamuls, rogorc s. cai-<br />

Svili varaudobs da razedac afuZnebs Wiaberisa da SoTas mamaSvilobis versias.<br />

III. al. baramiZe exeba sargis kakabaZis monografiaSi _ `rusTaveli da misi vefxistyaosani~,<br />

Tb., 1966 — ganxilul SoTas sabiografio sakiTxebs. aRniSnavs, rom s. kakabaZis wigni<br />

ver warmogvidgebs raime garkveul, dasrulebul koncefciur Tvalsazriss. igi savsea winaaRmdegobebiTa<br />

da ganmeorebebiT, uxvi zerele da msubuqi hipoTezebiT... sruliad SemTxveviT<br />

varaudebzea damyarebuli SoTa mSoblebis, Zmisa da naTesavebis vinaobani... mkvlevaris<br />

monaTxrobi saerTod nebismieri da usabuToa, aqedan pozitiuri TiTqmis araferi rCeba. g.a.<br />

128


414. al. baramiZe<br />

rusTvelis poeturi xelovnebis sakiTxebis garSemo<br />

wignSi: narkvevebi qarTuli lit. istoriidan, V, Tb., 1971, gv. 143-172.<br />

avtori ganixilavs dimitri qumsiSvilis naSroms `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />

sakiTxi~, romelic fil. mecn. doqtoris xarisxis mosapoveblad wardgenili iyo 1967<br />

wels, xolo 1968 w. wignad gamoqveynda. igi xuTi Tavisagan Sedgeba:<br />

Tavi I _ vefxistyaosnis siuJeti (gv. 7-101).<br />

II _ vefxistyaosnis kompozicia (gv. 102-136).<br />

III _ SoTa rusTavelis mxatvruli gamosaxvis xerxi da saSualebani (gv. 137-194).<br />

IV _ mijnuroba da mxatvruli saxis problema (gv. 195-238).<br />

V _ Tamar mefis dro da vefxistyaosani (gv. 239-284).<br />

rogorc recenzenti aRniSnavs, naSromSi calkeul sakiTxebze sayuradRebo msjavria<br />

gamotanili. aseTia, magaliTad, istoriuli analogiebisa da paralelebis niadagze Seqmnili<br />

koncefciebis kritika; sainteresoa `jiqisa~ da `vefxis~ cnebaTa analizi; agreTve qveTavi:<br />

gamonagoni anu poeturi fantazia, rogorc SoTa rusTavelis mxatvruli gamosaxvis erT-erTi<br />

saSualeba; saWiro sisruliT pirveladaa damuSavebuli `moqmedebis ganviTarebis dro `vefxistyaosanSi~.<br />

amasTan erTad naSromSi iwvevs mraval SeniSvnas, magaliTad: mkvlevari ar icnobs an saTanadod<br />

ar iyenebs arsebul samecniero <strong>literatura</strong>s, sadavoa rigi ZiriTadi debuleba, um-<br />

Tavresi problemebi ki gadaWrilad ver CaiTvleba, zogjer mas sworad ar esmis poemis teqstis<br />

Sinaarsi da sxv.<br />

d. qumsiSvilis azriT, poemaSi mTavaria TinaTin-avTandilis ambavi, anu esaa `ZiriTadi<br />

siuJeturi rkali~, xolo nestan-tarielis ambavi CarTulia aRniSnul rkalSi da `damxmare<br />

rols asrulebs ZiriTadi ideis naTelyofis saqmeSi~. mkvlevars miaCnia, rom rusTvelma `erTmaneTs<br />

daupirispira ori moyme — avTandili da tarieli~. misi TqmiT, rusTveli avTandils<br />

gvixatavs absoluturad uzado raindad da amiT, viTom, aSkarad cxadhyofs mis ueWvel upiratesobas<br />

tarielTan SedarebiT.<br />

d. qumsiSvili cdilobs daamtkicos, TiTqos fatmani iyo `negroiduli rasis romeliRac<br />

tomis warmomadgeneli~, xolo `rogorc cnobilia, sumatraze, borneoze da, saerTod, malais<br />

kurZulebze negritosebi Zireul mosaxleobas warmoadgenen~. es garemoeba mkvlevars sakmarisad<br />

miaCnia daaskvnas, rom `gulanSaros qveS rusTaveli gulisxmobda romeliRac navsadgurs,<br />

mdebares kunZul sumatraze, axlandeli palembangis midamoebSi~.<br />

msgavsi argumentebiT aris gansazRvruli poemaSi xsenebli sxva geografiuli punqtebis<br />

adgilmdebareobac, magaliTad, rogoricaa devebis gamoqvabuli, qajTa samefo, mulRazanzari<br />

da sxv.<br />

recenzentis daskvniT, d. qumsiSvilma Seqmna vefxistyaosnis geografiuli garemos fantastikuri<br />

suraTi. g. a.<br />

415. al. baramiZe<br />

marTali samarTali<br />

wignSi: narkvevebi qarTuli lit. istoriidan, V, Tb., 1971, gv. 97-118.<br />

avtori kritikulad ganixilavs rusTvelis saiubileod gamoqveynebul ramdenime naSroms.<br />

erT-erTi maTgania prof. p. berkovis werili О композиции «Витязя в тигровой шкуре»<br />

(Jur. `Лит. Грузия”, 1966, № 4). al. baramiZis TqmiT, igi yuradRebas iqcevs originaluri, magram<br />

araswori, debulebebiT. mag., p. berkovi wers, rom nestanma Seigno Tavisi danaSauli da gadawyvita<br />

tanjviT gamoesyida igi, amitom sruli nebayoflobiT auRia mas gezi qajTa qveyanaze.<br />

aseve dausabuTebelia berkovis msjeloba, rodesac mas poemis saTauris rusuli Targmanis<br />

swor formad miaCnia `барсова кожа~ an `шкура тигрицы~.<br />

al. baramiZe ar iziarebs kal. cincaZis (k. ekaSvilis) narkvevis (krebulSi `SoTa rus-<br />

Taveli~, 1966) im debulebebs, romlebic tarielisa da nestan-darejanis pirovnul Tvisebebs<br />

Seexeba. k. cincaZis azriT, tarieli araa poemis mTavari dadebiTi gmiri; `is aris aRmasru-<br />

129


lebeli TviTneba ufliswulis [nestanis] axirebisa da boroti rCeva-darigebisa~. amitomac<br />

nestanisa da tarielis `borotad dawyebuli saqme borotadve gaTavda~ (gv. 242-244).<br />

al. baramiZis werilis didi nawili eTmoba kritikas ivane surgulaZis narkvevisa `taxtis<br />

memkvidreobis sakiTxi vefxistyaosnis mixedviT~ (kreb. `SoTa rusTvels~, Tsu, 1966, gv.<br />

92-118). rogorc recenzenti wers, `vefxistyaosnis~ personaJebis moqmedebas i. surgulaZe<br />

gansjis saqarTvelos feodaluri epoqis samarTlebrivi normebis mixedviT da tarielisa da<br />

nestanis siyvaruls ukanonod da miuReblad Tvlis rogorc samarTlis, ise zneobis TvalsazrisiT.<br />

rogorc al. baramiZe SeniSnavs, iv. surgulaZe epaeqreba `vefxistyaosnis~ avtors, uwunebs<br />

qorwinebis problemis win wamowevas. magram rusTvels marto qorwinebis sakiTxi ar<br />

dauyenebia Tavis TxzulebaSi, aramed man mTeli siRrmiT wamoayena da axleburad gadaWra<br />

adamianis pirovnuli Tavisuflebis problema. mxatvruli eniT ganaviTara qalisa da kacis<br />

moralur-inteleqtualuri Tanasworobis idea. rusTveli icavs qalis politikuri emansipaciis<br />

Tvalsazriss da asabuTebs qalis gaxelmwifebis SesaZleblobas. qorwinebis sakiTxi<br />

ki mxolod erTi calkeuli mxarea `vefxistyaosanSi~ gamoxatuli didi ideebisa. g. a.<br />

416. al. baramiZe, d. kobiZe<br />

vefxistyaosnis fabulis Taobaze<br />

Jur. `macne~, enisa da literaturis seria, 1971, № 2, gv. 157-164.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom bolo wlebis publikaciebsa da sajaro gamosvlebSi m. Todua<br />

cdilobs sazogadoeba daarwmunos, TiTqos moipovebodes vefxistyaosnis fabulis nasesxobis<br />

damadasturebeli masalebi. m. Todua gadmoscems `CardarviSianis~ meoTxe dasTanis<br />

mokle Sinaarss (`baRdadeli TvalTmaqci~, Tb., 1967 w., m. Toduas redaqtorobiT) da askvnis:<br />

`moxmobili qarga da ambis dvrita uTuod enaTesaveba ukvdavi qarTuli poemis fabulas~.<br />

amave azrs imeorebs m. Todua gamokvlevaSi `qilila da damanas sabaseuli versia~ (Tb. 1967 w.),<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> seminaris sxdomaze wakiTxul moxsenebaSi (angariSi gaz. `Tb. universitetSi~,<br />

17,XII,1968) da iranistTa seminarze gamosvlaSi (15.IX.1970).<br />

m. Toduas miaCnia, rom man moipova vefxistyaosnis mTliani fabulis `ConCxis~ Semcveli<br />

sparsuli nawarmoebi (aseTad miiCnevs CardarviSianis erT epizods). amrigad, igi gvTavazobs<br />

vefxistyaosnis ambis nasesxobis Teoriis axal variants.<br />

avtorebi acxadeben, rom `CardarviSianis Sinaarsis tendenciuri dalagebisa da tendenciuri<br />

gadmocemis gziT cdilobs m. Todua mkiTxvels Seuqmnas xsenebuli msgavsebis iluzia~.<br />

maT mohyavT faqtebis arasworad gadmocemis ramdenime magaliTi da daaskvnian: `zog rames...<br />

m. Todua TviTon Txzavs, xolo zog rames ise alagebs da iseT iers aZlevs, rom `vefxistyaosanTan~<br />

msgavsebis xelovnur viTarebas hqmnis~. g. a.<br />

417. al. baramiZe, d. laSqaraZe, j. gagniZe<br />

`vefxistyaosnis~ budenzigiseuli Targmanis gamo<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 12 Teb., № 7, gv. 1-2.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom rusTavelis poemis herman budenzigiseuli germanuli Targmani<br />

rigiT mesamea, a. laistisa da h. hupertis Targmanebis Semdeg. axal Targmans safuZvlad<br />

daedo germanuli pwkaredi, romelic meoTxedi saukunis winaT moamzada prof. mix. were-<br />

Telma. pwkaredi maRal mecnierul donezea Sesrulebuli, oRond saWiro gaxda misi nawilobrivi<br />

gadamuSaveba da Sesworeba, rac daekisra germanistebs naTela xuciSvilsa da neli ama-<br />

Sukels. maT saWiro konsultacias uwevda enaTmecnieri da rusTvelologi guram kartozia.<br />

budenzigis Targmani, hegzametriT Sesrulebuli, ufro zustad gadmoscems dednis<br />

Sinaarss, vidre adrindeli Targmanebi. misi nawili ukve gamoqveynda germanul JurnalebSi<br />

da specialistebis gulwrfeli mowonebac daimsaxura. g. a.<br />

130


417a. s. beriZe<br />

mesxuri dialeqtis RaRadi `vefxistyaosanSi~<br />

gaz. `ganaxlebuli mesxeTi~ (adigenis r.), 1971, 7 seqt., № 107, gv. 3.<br />

rogorc avtori wers, `vefxistyaosanSi~ gamoyenebuli bevri sityvisa da mxatvruli<br />

gamoTqmis safuZveli mesxur metyvelebaSi dasturdeba. asaTebia: azaveri. axalqalaqis<br />

raionSi aris sofeli azavreTi, sadac Zvelad sabargo xarebs zrdidnen. azaveri xaria, romelsac<br />

tvirTs zurgze hkideben. afolxveba. folxvi an floxvi moSvebuls, mofonebuls<br />

niSanvs. ajiRa, anu jiRa mesxurSi Zvirfasi qsovilisagan Sekerili wamosasxamia. darajagi<br />

mesxurSi kibis safexurs ewodeba. darmani Turqulidan Semosuli sityvaa da wamals niSnavs.<br />

dajra — mijriT, mwkrivad Tavismoyra, dawyoba. kapani — qarafovan adgilebSi Znelad gasasvleli<br />

biliki. kota — xmlis vada. meuzraxe is piria (xSirad — rZali), romelic moridebisa<br />

da pativiscemis gamo ojaxis wvrebs garkveuli drois gasvlamde ar elaparakeba. mWeli igive<br />

Welia, celis erTi mosmiT moWrili balaxi. sasTauli — sasTumali. saqulbage, anu saqulbake.<br />

bake miwuri saxlis grZeli derefania, saidanac aris gasasvleli saxlis sxva saTavsoebsa<br />

da samalavSi. xasi — kargi xarisxis qsovili, gadataniTi mniSvnelobiT — sufTa gulis,<br />

sando adamiani. g. a.<br />

418. T. bilixoZe<br />

rusTaveli da aTeizmi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1971, 5 ivn., №131, gv. 3.<br />

avtori gavuwyebs, rom Tbilisis sax. universitetis eTikisa da mecnieruli aTeizmis<br />

kaTedris sxdomaze doc. Salva adeiSvilma waikiTxa moxseneba `aTeizmi Zvel saqarTveloSi~.<br />

man `vefxistyaosnis~ siuJetSi komponentebis gaanalizebiT wamoayena debuleba rom SoTa<br />

rusTaveli aRiarebda samyaroSi adamianis umaRlesobas, ar scnobda RmerTis filosofiur<br />

ideas. aseTi progresuli ideologiis gamo, bunebrivia, rusTaveli devnas ganicdida gabatonebuli<br />

wrisa da eklesiis mesveurTagan. g. a.<br />

419. jumber gagniZe<br />

`vefxistyaosnis~ ungreli mTargmnelebi<br />

saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />

axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III samecniero sesia.<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 3-4.<br />

daibeWda wignad 1975 w. ix. aqve, anot. № 633.<br />

420. ivane gigineiSvili<br />

`vefxistyaosnis~ erTi strofis wakiTxvisa da gagebisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1971, №3, gv. 35-58 (wakiTxuli iyo moxsenebad Tsu rusTavelis seminaris<br />

sxdomaze 1967 w. 28 dekembers).<br />

gamokvleva exeba poemis 257-e strofs, romelic 1957 wlis gamocemaSi ase ikiTxeba:<br />

aw, dao, SenTa xelTaa Cemi sabeli yelisa,<br />

sxvad uRonoa uSenod Cemgan aRpyroba xelisa;<br />

rasaca mizam, Sen ici, Sen xar wamali xelisa,<br />

Tvar vismca eqmna gorliTa Sekrva Tavisa mrTelisa!<br />

mkvlevars sadavod miaCnia meore taepis daweriloba da Sinaarsi. misi TqmiT, `xelis<br />

aRpyroba~ Svelas, daxmarebis gawevas niSnavs, magram aseT gagebas xels uSlis `Cemgan~ sityva.<br />

a. SaniZem azris gamarTva nawilobriv SesZlo konieqturiT (Cemgan-Cemda): sxvafriv uSenod<br />

me xels veravin Semiwyobso. i. gigineiSvils arc es wakiTxva akmayofilebs da fiqrobs, rom<br />

131


gasasworebelia sityva `aRpyroba~. mis nacvlad unda gvqondes aqtiuri mimReobis forma<br />

mimarTulebiTs brunvaSi — ampyrobad, mTeli taepi ki ase unda gaimarTos:<br />

sxva uRonoa uSeno Cemad ampyrobad xelisa, rac amas niSnavs: Sens garda sxva uZluria, rom<br />

me miSvelos, daxmareba gamiwioso.<br />

mkvlevris azriT, strofSi kidev ori Sesworebis Setanaa aucilebeli: `Tavisa~ unda<br />

Seicvalos `Tivisa~ sityviT (rogorc vaxtangis gamocemaSia), da meore-mesame taepebs adgilebi<br />

Seecvalos. sabolood strofi aseT saxes miiRebs:<br />

aw, dao, SenTa xelTaa Cemi sabeli yelisa:<br />

rasaca mizam, Sen ici, Sen xar wamali xelisa.<br />

sxvad uRonoa uSeno Cemad ampyrobad xelisa;<br />

Tvar vismca eqmna gvarliTa Sekrva Tivisa mrTelisa! g. a.<br />

421. Л. Гиунашвили<br />

Иранский учёный о поэме Руставели<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1971, 16 ivnisi, №140, gv. 3.<br />

avtori wers, rom meShedis universitetis `Sromebis~ meore nomerSi filologma hamid<br />

zarinqubma gamoaqveyna werili `vefxistyaosanze~. misi azriT, rusTaveli asaxavs Tavisi<br />

drois saqarTvelos sinamdviles, ena da mxatvruli sityva poetisa emyareba mdidar werilobiT<br />

da zepir tradicias. rac Seexeba aRmosavluri poeziis gavlenas, is mJRavndeba dasawyisisa<br />

da dasasrulis sqemasa da weris maneraSi (Sdr. anot. № 372).<br />

422. oleg goliaZe<br />

rusTvelis kabinetis megobari<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1971, 10 seqt., № 26, gv. 4.<br />

avtori wers, rom saqarTvelos sasoflo-sameurneo institutis samecniero biblioTekis<br />

dakompleqtebis ganyofilebis gamgem grigol ilias Ze laliaSvilma Tbilisis universitetis<br />

rusTvelis kabinets gadasca rusTvelTan dakavSirebuli mravalferovani masala:<br />

mosawvevi da samaxsovro baraTebi, safosto markebi da konvertebi. miniaturuli samkerde<br />

niSnebi, samecniero da popularuli <strong>literatura</strong>. dasaxelebuli pirovneba koleqcioneria<br />

da bevri unikaluri wigni aqvs. g. a.<br />

423. М. И. Гугушвили<br />

Руставели и грузинская литература эпохи “Возрождения”<br />

Автореферат диссерт. на соиск. ученой степени доктора филологических наук,<br />

Тб., 1971. 52 с.<br />

sadisertacio naSromi Sedgeba Sesavlisa da oTxi nawilisagan:<br />

1. saeklesio sazogadoeba da `vefxistyaosani~ (gv. 6-20).<br />

2. `adreuli realizmis~ mwerlebis polemika rusTavelTan (gv. 20-30).<br />

3. rusTaveli da `aRorZinebis~ epoqis poetikis sakiTxebi (gv. 30-33).<br />

4. rusTavelis gavlena `aRorZinebis~ epoqis qarTul <strong>literatura</strong>ze (gv. 33-52).<br />

423a. paata guguSvili<br />

SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisaTvis<br />

wignSi: p. guguSvili, sociologiuri etiudebi, II, Tb., 1971, gv. 370-403.<br />

pirvelad daibWda JurnalSi `saqarTvelos ekonomisti~, 1966, № 9 (ix. `bibliografiis~<br />

III tomSi).<br />

132


424. boris darCia<br />

vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis<br />

teqstis redaqciuli saxis dadgenisaTvis<br />

saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />

axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 10-11.<br />

gamokvleva daibeWda 1973 w., ix. aqve, anot. № 531.<br />

425. b. darCia<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerTa klasifikacia gmirTa anderZebisa da<br />

gardacvalebis ambavTa mixedviT<br />

saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis XXXI<br />

samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 15-17.<br />

ix. aqve, anot. № 637.<br />

426. d. dgebuaZe<br />

rusTvelis kabinetSi<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1971, 12 marti, №9, gv. 4.<br />

informatori wers, rom rusTvelologiur seminarze prof. mixeil Ciqovanma waikiTxa<br />

moxseneba: `qarTul-berZnul-espanuri Sexvedrebi vefxistyaosanSi~.<br />

427. r. TvaraZe<br />

areopageli da rusTaveli<br />

Jur. `ciskari~, 1971, № 8, gv. 132-150.<br />

r. TvaraZe aRniSnavs, rom areopagelsa da rusTavels Soris arsebuli organuli kavSiris<br />

mikvleva akad. S. nucubiZis damsaxurebaa. misma naSromebma: `fsevdo-dionise areopagelis<br />

saidumloeba~ (1942 w.), `rusTaveli da aRmosavluri renesansi~ (1947 w.), `rusTavelis<br />

Semoqmedeba~ (1958 w.), `petre iberieli da antikuri filosofiuri memkvidreoba~ (1963 w.)<br />

wamoWres amocana areopagelis memkvidreobis Seswavlis aucileblobis Sesaxeb. areopagelis<br />

Sromebis efrem mcireseul TargmanSi arsebuli sityvebis gamoyeneba rusTavelis mier am<br />

teqstis nacnobobas adasturebs.<br />

werilSi Sedarebulia S. rusTavelis strofebi da areopagelis Sromebi da am ori teqstis<br />

Seswavlisa da Sedarebis Sedegad naCvenebia, rom rusTaveli axlos icnobda areopagelis<br />

moZRvrebas.<br />

r. TvaraZe `vefxistyaosanSi~ arkvevs soflis, zesTasoflis da maTi sruli harmoniis<br />

gagebas da amtkicebs, rom amgvari gageba rusTavelis msoflmxedvelobis safuZvelTa safuZvelia.<br />

amis Sedegia adamianis ayvana Sua saukuneTa msofliosTvis arnaxul simaRleze, poemaSi<br />

damkvidrebuli gonebis kulti da qmediTi cxovrebis filosofia. T.n.<br />

428. magali Todua<br />

SeniSvnebi `vis-o raminsa da `visramianze~<br />

wignSi: m. Todua, qarTul-sparsuli etiudebi, Tb., 1971, gv. 47-96.<br />

wignis 62-63 gverdebze avtori msjelobs sityva `ugulos~ Sesaxeb; aRniSnavs, rom `visramiansa~<br />

da saerTod, aRmosavlur <strong>literatura</strong>Si ugulo Seyvarebuls niSnavs (aseTi gaazrebiT:<br />

Seyvarebuls satrfom guli waarTva). misi azriT, asevea `vefxistyaosanSi~, mag.:<br />

ar guli unda ficis da pirisa gasrulebasa?<br />

igi ugulo moelis marT dReTa Semoklebasa (847).<br />

133


aq `ugulo~ mijnuris epiTetia. asevea 848-e strofSic: `ugulo kaci ver kacobs...~.<br />

mkvlevris TqmiT, ufro damafiqrebelia mesame adgili: `kacsa dasvris uguloba...~ (1204,4),<br />

magram Tu majnunisa da sxva SeyvarebulTa qcevas gavixsenebT, davrwmundebiT, rom swored<br />

siyvarulis gamo vardebian isini sazogadoebrivi moralis TvalsazrisiT saZraxis mdgomareobaSi<br />

da maTi wodebisaTvis Seuferebeli, arasakadrisi saxiT warmoCndebian (ix. gamoxmaureba,<br />

_ anot. № 486). g. a.<br />

429. nodar kakabaZe<br />

SoTa rusTveli da volfram fon eSenbaxi<br />

gaz. `Tbilisis universiteti~, 1971, 21 maisi, № 19, gv. 3.<br />

rubrikiT `rusTvelis kabinetSi~ d. dgebuaZe gadmoscems moxsenebis Sinaarss, romelic<br />

n. kakabaZem waikiTxa rusTvelologiur seminarze. momxsenebeli erTimeores adarebs `vefxistyaosansa~<br />

da v. fon eSenbaxis Txzulebebs (`parcifali~, `vilehalmi~ da sxv.). misi azriT,<br />

`vefxistyasanica~ da `parcifalic~ qristianuli Sua saukuneebis kulturisa da literaturis<br />

Taviseburi Sejamebaa. es Txzulebebi, arsebiTad, gvianfeodaluri xanis bolo stadiis<br />

fsiqo-ideologias ganasaxiereben. isini winarerenesansuli nawarmoebebia, saraindo kulturisa<br />

da literaturis Signidan daZlevis gamomxatvelni.<br />

SoTasa da folframs saraindo mijnurobaSi koreqtivi SeaqvT, mis reformas axdenen...,<br />

aTavisufleben mas kurtuaziul-konvenciuri etiketis pirobiTobisagan, SeaqvT masSi siwrfele<br />

da meti adamianuri Sinaarsi. `vefxistyaosanica~ da `parcifalic~ saraindo romanis ganviTarebis<br />

umaRlesi, bolo safexuria, sadac isaxeba axal TvisobriobaSi gadasvlis perspeqtiva.<br />

g. a.<br />

430. l. kalandaZe, g. natroSvili<br />

wigni da avtori<br />

(fiqrebi rusTvelologiis sakiTxebze)<br />

gaz. `komunisti~, 1971, 23 dek., № 296, gv. 3).<br />

avtorebi ganixilaven `vefxistyaosnis~ gamocemas pavle ingoroyva redaqciiT (Tb., 1970),<br />

romelsac axlavs istoriul-bibliografiuli da teqstologiuri gamokvlevebi. rogorc<br />

avtorebi weren, `pirvelad xelT gvaqvs `vefxistyaosnis~ gamocema, romelic Tavisufalia<br />

interpolatorTa nayalbevisagan. es aris qarTuli sabWoTa filologiis sagulisxmo warmateba~.<br />

(...) `mkvlevari vrceli istoriul-literaturuli sabuTebisa da wyaroebis moSveliebiT<br />

arkvevs rusTavelis vinaobas, iZleva mis iseT vrcel da mwyobr biografias, rogoric<br />

dRemde aravis warmoudgenia~.<br />

recenzentebis daskvniT, p. ingoroyvas axali naSromi friad mniSvnelovani wingadadgmuli<br />

nabijia `vefxistyaosnis~ kvlevis saqmeSi. g. a.<br />

431. m. karbelaSvili<br />

mefis RmrTissworobis ideis Sesaxeb vefxistyaosanSi<br />

Jur. `macne~, els, 1971, № 2, gv. 21-32.<br />

avtori yuradRebas miaqcevs X-XII saukuneebis qarTul saistorio da literaturul<br />

ZeglebSi gatarebul mefeTa gandidebis (RmrTissworobis) tendenciaze, rac apoTeozs<br />

aRwevs Tamaris mefobis dros.<br />

amis sapirispirod gviani feodalizmis periodSi (XVI-XVIII ss.) centraluri xelisuflebis<br />

dasustebasTan erTad, mefis RmrTissworobis tendencia gaqrobas iwyebs, xolo zogierT<br />

gviandel teqstSi (mag. `qarTlis cxovrebaSi~) mefis RvTaebrivobis idea ukve uaryofilia.<br />

am mxriv saintereso masalas gvaZlevs `vefxistyaosnis~ xelnawerebi. zog maTganSi aqaiq<br />

SemorCenilia izoTeizmis kvali, rac savsebiT bunebrivi iqneboda rusTvelis msoflmxedvelobisaTvis,<br />

bevr SemTxvevaSi ki teqsti nasworebia izoTeizmis sapirispiro poziciis<br />

Sesabamisad.<br />

134


mkvlevari saWirod Tvlis poemis zogierTi adgilis Sesworebas am Tvalsazrisis mixdviT.<br />

mag.,<br />

521 (387): `mefe indoTa arismca RmrTulebr Zlieri~.<br />

1036(857): `patroni Cemi gamzrdeli, RmerTi da RmrTulebr cxoveli~.<br />

904(738): `gacnobos RmerTman, Tqvenmave saxeman~. g. a.<br />

432. guram kartozia<br />

mcire ganmarteba<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 26 Teb., № 9, gv. 4.<br />

`ganmarteba~ exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseul germanul TargmanSi erT taeps:<br />

`misTa mWvretelTa yandisa mirTma xams, marT miSerisa~ (3 4<br />

). Targmanis qarTveli recenzentebis<br />

(al. baramiZe, d laSqaraZe, j. gagniZe) werilSi aRniSnuli iyo, rom `yandi~ (mTargmnelis<br />

mier) gaZlierebulia `TafliT~. g. kartozia SeniSnavs, rom xsenebuli striqoni h.<br />

budenzigma zedmiwevniTi sizustiT Targmna da araferi zedmeti ar daurTavs! germanuli<br />

Targmanis Sinaarsi: `mis mWvretelebs marTebT miarTvan mas yandi da Tafli~ _ zusti Sesatyvisia<br />

rusTvelis striqonisa. rogorc akad. g. wereTelma gaarkvia, miSeri arabuli warmomavlobis<br />

sityvaa (maSa—r) da Tafls, Taflian fiWas niSnavs. es azria dafiqsirebuli germanul<br />

TargmanSic. g. a.<br />

433. ciala kaxabriSvili<br />

nikolaos ierodiakonis vinaobisaTvis<br />

kreb. `mravalTavi~, filologiur-istoriuli Ziebani, I, Tb., 1971, gv. 279-300.<br />

gamokvlevaSi aRniSnulia, rom `vefxistyaosnis~ erT-erTi vrceli nusxis (xel. H-2055)<br />

gadamweria vinme nikolaos ierodiakoni. xelnawerisaTvis darTul `winasityvaobaSi~ igi rus-<br />

Tavels SejibrSi iwvevvs:<br />

`rusTavelo, ax Tu dro gaqus, mitom ageT leqsTa Cmaxav,<br />

adeq, modi, erTad davsxdeT, erTad vsweroT, maSin gnaxav...~<br />

saarqivo masalebis safuZvelze, mkvlevari aRadgens mis biografiasa da samwerlo moRvaweobas.<br />

nikolaosi gvarad xelaSvili yofila, dabadebuli 1774 wels. swavlobda Telavis<br />

seminariaSi. 1814-1824 ww. Tbilisis keTilSobilTa saswavlebelSi aswavlida saRvTo sjulsa<br />

da qarTul sityvierebas. 1827 aRikveca monazvnad Teodosis saxeliT. gardaicvala 1844 wels.<br />

nikolaosi iyo kargi kaligrafi, sigel-gujrebisa da wignebis gadamweri. gamovlenilia<br />

misi sasuliero da saero Sinaarsis poeturi Txzulebebi. g. a.<br />

434. v. kaxniaSvili<br />

qarTuli mwerloba germanul enaze<br />

gaz. `komunisti~, 1971, 3 ianv., № 2, gv. 2.<br />

avtori mimoixilavs Jurnal `zinn und form~-is (gdr xelovnebis akademia) 1970 w. meeqvse<br />

nomris masalas. masSi dabeWdilia `vefxistyaosnis~ ramdenime Tavis germanuli Targmani,<br />

romelic doqtor h. budenzigs ekuTvnis.<br />

prof. gertrud peCis werili `vefxistyaosani rogorc drois amsaxveli dokumenti~<br />

ZiriTadad sworad aSuqebs rusTavelis epoqas da mis poemasTan dakavSirebul problmebs.<br />

iqvea hainc fenrihis statia `qarTuli <strong>literatura</strong>~, sadac, sxva mwerlebTan erTad,<br />

mocemulia rusTavelis epoqis daxasiaTeba da `vefxistyaosnis~ analizic. g. a.<br />

135


435. k. kekeliZe<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi<br />

krebuli Seadgina da gamosacemad moamzada solomon yubaneiSvilma, Tb., 1971, 316 gv.<br />

wignSi Tavmoyrilia k. kekeliZis mier sxvadasxva dros dawerili da gamoqveynebuli<br />

gamokvlevebi, recenziebi, kritikul-polemikuri werilebi. naSromebi exeba `vefxistyaosnis~<br />

stroful moculobas, avtoris vinaobas, rusTvelis epoqis saqarTvelos socialurpolitikur<br />

viTarebas, poemis personalur alegoriebs da sxva sakiTxebs.<br />

kritikulad ganxiluli da Sefasebulia p. ingoroyvas `rusTveliana~, k. WiWinaZis, s. kakabaZis,<br />

d. benaSvilis, g. nadiraZis, d. bregaZis, S. nucubiZis, l. beliaSvilis, j. baqraZisa<br />

da s. caiSvilis <strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi (ix. cal-calke, umetesoba 1968 wlis masalaSi).<br />

wigns erTvis `SeniSvnebi~ (gv. 300-305) da pirovnul, geografiul da eTnikur saxelTa<br />

saZiebeli (gv. 306-316). g. a.<br />

436. jibo lomaSvili<br />

`ese ambavi sparsuli...~<br />

Jur. `mnaTobi~, 1971, № 6, gv. 105-114.<br />

narkvevi eZRvneba `vefxistyaosnis~ originalobis sakiTxs. avtori cdilobs gaabaTilos<br />

prof. magali Toduas moxsenebis ZiriTadi azri, rom poemis me-9 strofSi naxsenebi `ambavi<br />

sparsuli~ SeiZleba pirdapiri mniSvnelobiT gavigoT. m. Toduam moxseneba waikiTxa aRmosavleTmcodneobis<br />

institutSi iranistTa seminarze 1970 wlis 15 seqtembers, mis Sesaxeb informacia<br />

daibeWda imave wels, Jurnal `macnes~ me-4 nomerSi. m. Todua varaudobs, rom rus-<br />

Tavelma galeqsa ara uSualod sparsuli Txzuleba, aramed misi prozauli Targmani.<br />

j. lomaSvils Semdegi kontrargumentebi mohyavs: 1) Tu gaviziarebT debulebas, rom<br />

`vefxistyaosani~ qarTul sinamdviles asaxavs da masSi Tamar mefea Seqebuli, ris Taobazec<br />

angariSgasawevi <strong>literatura</strong> arsebobs, maSin rusTavelis mier sparsuli siuJetis an misi<br />

qarTuli Targmanis gamoyeneba unda gamoiricxos. 2) `ambavi... vpove~ niSnavs: es ambavi (siuJeti)<br />

SevTxze, movigone, gamovigone; 3) fraza `qarTulad naTargmanebi~ unda gavigoT rogorc<br />

qarTulad gansamartebeli, qarTulad gasabWobi, gasaazrebeli; 4) poemis dasasrulis<br />

striqonSi: `ese ambavi gavleqse me maTad sakamaTeblad~ bolo sityva ase unda gaswordes:<br />

sakamareblad, rac niSnavs: `saqorwilod~. azri aseTia: es ambavi, anu es poema davwere Tamar<br />

mefisa da misi meuRlis, daviTis, saqorwilod, maTi SeuRlebis aRsaniSnavad.<br />

mkvlevris daskvniT, `vefxistyaosani~ mxolod formalurad aris ucxo, viTom mahmadianuri;<br />

sinamdvileSi igi uaRresad originaluria. g. a.<br />

437. maia mamacaSvili<br />

galoba SvidTa mnaTobTadmi `vefxistyaosnisa~ da nizamis `leili da majnuni~<br />

saq. mecn. akademiis k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutis XIII samecniero sesia. moxsenebaTa<br />

Tezisebi, Tb., 1971, gv. 5.<br />

gamokvleva daibeWda 1972 w., ix. aqve, anot. № 492.<br />

438. al. manveliSvili<br />

qarTuli filosofiis istoria<br />

(S. nucubiZe, Tb., I wigni — 1956 w.; II - 1958 w.).<br />

Jur. `kavkasioni~, XV, parizi, 1971, gv. 123-135.<br />

avtori vrclad ganixilavs S. nucubiZis naSroms da bevr miseul msjelobas da zogad<br />

daskvnas kritikulad afasebs.<br />

136


me-9 qvesaTaurSi: `rusTavelis materializmze~ (gv. 131-133) recenzenti gakvirvebas<br />

gamoTqvams imis gamo, rom `avtorma srulebiT gamotova rusTavelis filosofiuri azrovnebis<br />

Seswavla~. `filosofiis istoriaSi~ rusTavelisaTvis adgilis daTmoba normaluri<br />

iqneboda, `vefxistyaosnis~ mxatvruloba amaSi xels ver SeuSlida, miT umetes, rom man gverdi<br />

ar auara `JamTaaRmwerelis~ Txzulebasa da `kalmasobas~.<br />

recenzentis TqmiT, poemis erTi sityvis mcdari axsniT S. nucubiZem rusTaveli materialistad<br />

gamoacxada. saubaria aforizmze: `sicrue da orpiroba avnebs xorcsa, merme sulsa~.<br />

S. nucubiZes es teqsti ise esmis, TiTqos sicrue uwinares yovlisa moqmedebdes `xorcze~,<br />

nivTierebaze, da mere ki — sulze. aq materializmis amokiTxva yovlad dauSvebelia Tundac<br />

imitom, rom `xorcze~ gavlenis momxdenad dasaxelebulia ara nivTieri, aramed sulieri<br />

movlena - `sircue~. rusTavelis leqsSi arc `mesame~ udris `Semdegs~. aq es sityva unda<br />

gavigoT `agreTves~ SinaarsiT, rac gamoricxavs pirvelad _ meoradobas. avtors rom gaexsenebina<br />

rusTavelis sityvebi: `he, RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~, misi materialistobis<br />

mtkicebas ar daiwyebda. g. a.<br />

438a. Л. Маруашвили<br />

Географические просторы “Вепхисткаосани”<br />

ix. aqve, anot. № 308.<br />

gaz. “Вечерний Тбилиси”, 1971, 12 marti, № 58, gv. 3.<br />

439. ioseb megreliZe<br />

mwerloba da personologia<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 20 agv., № 34, gv. 3.<br />

avtori ganixilavs akad. avlipi zurabaSvilis personologiur naSromebs da aRniSnavs,<br />

rom igi mxatvruli Txzulebis personaJis fsiqologiis pirveli sistemuri mkvlevaria saqarTveloSi.<br />

am mxriv mkvlevari uxv masalas naxulobs `vefxistyaosanSi~, vinaidan am poemis<br />

gmirebi `aRWurvilni arian zogadsakacobrio pirovnuli fsiqologiuri gancdebiT~. g. a.<br />

440. givi miqaZe<br />

`vefxistyaosnis~ ucnobi xelnawerebi<br />

(literaturul-istoriuli fragmentebi)<br />

Jur. `macne~, els, 1971, № 2, gv. 139-140.<br />

avtori zogadad aRwers duSeTis mkvidris arCil korinTelis ojaxSi dacul or xelnawers.<br />

orive nusxa naklulia _ dazianebulia dasawyisSi da boloSi. pirveli gadawerilia<br />

qaRaldze, romlis WvirniSanze Cans `1822~ da `1823~, meoris qaRaldis WvirniSanze _ `1837~.<br />

orive gadawerilia vaxtang VI-is gamocemidan. xelnawerebi amJamad inaxeba g. leoniZis sax.<br />

saqarTvelos saxelmwifo literaturul muzeumSi. g. a.<br />

441. nodar naTaZe<br />

nu SevkvecavT `vefxistyaosans~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 11 ivnisi, № 24.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ gamocemis bolodroindel praqtikaSi poemis kveca<br />

lamis tradiciad iqca. am praqtikam poemis ufro gamarTuli mecnieruli teqsti ki ar mogvca,<br />

vidre SedarebiT liberaluri midgomisas gveqneboda, aramed, piriqiT, nakleb gamarTuli.<br />

magaliTad dasaxelebulia 2 strofi:<br />

1) magra RmerTman mowyaleman miT cnobiTa erTiT mziTa<br />

ori misi mowyaleba dResca momca ama gziTa:<br />

137


pirvel, Sehyris moyvarulTa CemiT raTme mizeziTa,<br />

kvla, nuTumca srulad damwva cecxlTa cxelTa anagziTa (305/310).<br />

es strofi yovelTvis ibeWdeboda gamocemebSi (oriodes garda), magram araa Setanili<br />

1966 wlis saiubileo gamocemaSi. rogorc mkvlevari wers, am strofis namdvilobaSi eWvis<br />

Sesatanad araviTari sabuTi ar arsebobs, misi namdvilobis sasargeblod ki pozitiuri<br />

argumentebi gvaqvs (dasaxelebulia es sabuTebi).<br />

meore strofSi laparakia nestanis Sobaze:<br />

wigni wignsa eweoda, dedofali odes Sobda,<br />

mociqulsa — mociquli, indoeTi srulad scnobda,<br />

mze da mTvare gancxrebodes, sixaruliT ca naTobda,<br />

yovli arsad Semosruli mxiaruli TamaSobda (323/327).<br />

strofi araa 1966 wlis saiubileo gamocemis teqstSi. is rom namdvilad rusTvelisaa,<br />

mkvlevris azriT, amis sabuTia gamoTqma `arsad Semosruli~. `arsad mosvla~, `arsebobaSi<br />

mosvla~ filosofiuri terminia `gaCenis~ mniSvnelobiT. `yovli arsad Semosruli~ igivea,<br />

rac `yovelive Seqmnili~, `yovelive arsebuli~. am gamoTqmas, praqtikulad, ver ixmarda gviandeli<br />

xanis interpolatori. g. a.<br />

442. n. naTaZe<br />

`qalis kultis~ Sesaxeb rusTvelis epoqaSi<br />

Jur. `macne~, 1971, № 2, gv. 165-174.<br />

avtori upasuxebs al. focxiSvilis kritikul recenzias (gaz. `literaturuli saqarTvelo~,<br />

17.VI,1966) saTauriT «qalisa da siyvarulis problema `vefxistyaosanSi~», Tavis<br />

werilze `rusTveluri qalis kulti da misi fesvebi~ (`mnaTobi~, 1965, № 2).<br />

avtoris daskvniT, rusTvelis epoqaSi velad gaWra mijnurobis gamomJRavnebis normalur<br />

da bunebriv gzad iTvleboda, magram es araa adamianis bunebidan uSualod gamomdinare<br />

sayovelTao movlena. amdenad, rusTvelis epoqisaTvis damaxasiaTebeli es warmodgena siyvarulze<br />

pirobiTia da igi rusTvelis epoqis specifikuri saraindo, anu feodalur-wodebrivi<br />

kulturis kuTvnilebaa.<br />

Semdegi sakiTxi exeba arabuli kulturidan qarTul saraindo kulturaSi mijnuris<br />

qcevis wesis sesxebis sakiTxs, romelsac recenzenti savsebiT uaryofs. werilis avtori miu-<br />

TiTebs, Tu sad Tavdeba arabuli gavlena samijnuro kultis Camoyalibebaze saqarTvelosa<br />

da dasavleT evropaSi da sad iwyeba dasaxelebuli qristiani xalxebis damoukidebeli Semoqmedeba<br />

am dargSi.<br />

rac Seexeba rusTvelis epoqis saqarTveloSi qalis kultis arsebobis sakiTxs, avtori mas<br />

realobad miiCnevs da uaryofs recenzentis gancxadebas, TiTqos es ramdenime mkvlevris<br />

fantaziis nayofs warmoadgens. n.m.<br />

443. viktor nozaZe<br />

gamogebani vefxistyaosnisa<br />

`kavkasioni~, literaturuli da istoriuli krebuli, XV, parizi, 1971, gv. 110-121.<br />

saTauris SinaarsisaTvis avtori imowmebs sabas leqsikons, romlis mixedviT, gamogeba<br />

aris `sityvis garCeviT Tqma, gina daxvanjuli Zafis gamoxsna~.<br />

am narkvevSi v. nozaZe warmoadgens damatebiT masalebs mis mier adre ganxilul zogierT<br />

gamoTqmaze poemis teqstidan.<br />

wavgrZeldi da wave grZelad (445,3) am gamoTqmaSi, mkvlevris azriT, igulisxmeba meomarTa<br />

razmis soliseburi wyoba, romelic brZolebis istoriaSi cnobilia uZvelesi droidan.<br />

mas iyenebdnen Zvel indoeTSi, Zveli berZnebi, Sua saukuneebis germanelebi da sxv.<br />

Zeli saxnisis wveriTa (1033,3) sazRvao brZolebSi farTod cnobili iaraRia. esaa katarRis<br />

(sabrZolo navis) cxvirze damagrebuli Zeli binjaos an rkinis wvetiani buniT, Semxver<br />

navze an gemze dasajaxeblad da mis CasaZiravad. mas ewodeboda `embolon~, `ramm~,<br />

`eperon~ an `Sporn~.<br />

138


qviTa davleweT wvivebi (618,3). mkvlevris TqmiT, aq jer gasarkvevia `wvivis~ mniSvneloba.<br />

is SeiZleba, Cveulebriv, adamianis wvivic iyos (wvivis Zvlis damsxvreva dasjis erTerTi<br />

saxec iyo. homerosis `iliadaSi~ ramdenjermea naxsenebi qvebiT brZola da `muxlebis~<br />

datexa, dalewva~). m. maxaTaZe tarielis naTqvamSi cxenebis wvivebs gulisxmobs. mix. wereTeli<br />

erynoboda imas, rom berZnulSi `toskelis~ niSnavs `wvivsac~ da `kedelsac~, amitom aq SeiZleba<br />

qalaqis kedeli (galavani) igulisxmebao. v. nozaZe adasturebs, rom germanulad wvivis<br />

Sesatyvisia `Senkel~, romelsac gadataniT sxvadasxva mniSvneloba aqvs, maT Soris — qalaqis<br />

galavnisac. misi daskvniT, tarieli ambobs: qalaqis kedel-galavani Cven katapultebiT (filakvanebiT)<br />

davangrieT da is kedlebi nativiT gavTeleTo.<br />

daSla qmnes TamaSobisa orisa (477,4). v. nozaZe ganmartavs, rom samxedro varjiSobis<br />

erT-erTi saxe iyo cxenosanTa Sebma SubebiT. gamarjvebulad is iTveboda, vinc mowinaaRmdeges<br />

cxenidan Camoagdebda Subis ZgerebiT. poemis mocemul konteqstSi swored aseTi or-<br />

TabrZola igulisxmeba.<br />

vardTa da nexvTa vinaTgan mze sworad moefinebis (49,1). mkvlevari aRniSanvs, rom<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikonebSi `nexva~ an `nexvi~ ar SeaqvT, radgan igi pirutyvis ganavlad<br />

da, amdenad, TavisTavad gasagebad miaCniaT, magram ar SemiZlia vifiqro, rom rusTavels es<br />

sityva am mniSvnelobiT hqondes gamoyenebuli. es iqneboda metismetad ugemuri dapirispireba,<br />

arawesieri Sedareba. rogor SeeZlo mas mcenare `vardi~ Seedarebina `skoresTan~!<br />

surnelovani vardis dasapirispireblad poets agreTve mcenare unda daesaxelebina — an<br />

usuno, an myrali sunisa. aseTsave uxerxulobas qmnis am sityvis aRniSnuli mniSvneloba sxva<br />

konteqstSic: `nexvTa zeda vzi bulbuli...~ (1253,4).<br />

a. mayaSvilis `botanikur leqsikonSi~ nexva axsnilia ase: `dajira~ da `lema~. dajira<br />

aris — rusulad `Salfei muCovatii~; laTinurad - `salvia verticillata~. qarTlSi eZaxian<br />

Savbalaxs, mTiuleTSi — nexvbalaxas. esaa buCqad amosuli, gatotvili balaxi, TeTri usuno<br />

yvaviliT. lemas rusuli Sesatyvisia `durman~; laTinuri - `datura stramonium~. am mcenaresac<br />

TeTri yvavili aqvs, isxams wablisfer, Sxamian nayofs, aqvs arasasiamovno suni.<br />

qarTulad sxvadasxva saxeli aqvs, maT Soris: banga, nexvbalaxa, lencofa, xokana.<br />

es ori mcenare — dajira da lema, rogorc Cans, nexvbalaxas sxvadasxva saxea da rusTaveli<br />

erT-erT maTgans iyenebs vardis sapirispirod. g. a.<br />

443a. ioseb noneSvili<br />

Cileli kompozitoris simfoniuri poema `vefxistyaosani~<br />

gaz. `komunisti~, 1971, 7 Teb., № 32, gv. 3.<br />

avtori wers, rom 1966 wels rusTavelis iubileze stumrad Camosuli iyo Ciles mweralTa<br />

asociaciis prezidenti francisko koloano. imave wels misi TaosnobiT Ciles qalaq<br />

moieSi erT-erT quCas rusTavelis saxeli ewoda, xolosantiagoSi gaimarTa rusTavelisadmi<br />

miZRvnili saiubileo saRamo. `vefxistyaosnis~ mTargmnelma gustavo de-la-torem da cnobilma<br />

msaxiobebma waikiTxes poemis fragmentebi. am saRamoze pirvelad Sesrulda poemis espanuri<br />

Targmanis mixedviT dawerili Cileli kompozitoris pedro nunies navaretes simfoniuri<br />

poemis mcire fragmentic.<br />

rogorc poeti wers, man miiRo Ciledan gamogzavnili Jurnali `viaxe~, sadac aRniSnulia,<br />

rom Cileli kompozitoris dasaxelebuli simfoniuri poema SeurCeviaT laTinur amerikaSi<br />

ukanasknel wlebSi daweril nawarmoebTagan da braziliaSi, rio de Janeiros municipalur<br />

TeatrSi SeusrulebiaT. JurnalSi dabeWdilia interviu kompozitor p. navaretesTan. g. a.<br />

444. apolon Jordania<br />

rusTaveli da erovnulis ukvdaveba xelovnebaSi<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1970, № 2, gv. 75-80; 1971, № 2, gv. 58-63; № 4, gv. 61-64.<br />

naSromi warmoadgens kritikul-beletristul narkvevs, sadac avtori metwilad daskvnebs<br />

akeTebs `intuituri wvdomis~ safuZvelze. exeba personaJebis moqmedebis motivebs, im<br />

qveteqstebs, romlebic unda vigulisxmoT ama Tu im epizodSi, mag. tarielis garegnuli Tanxmoba<br />

nestanis saqmrod xvarazmSas mowvevaze, fatmanis gansakuTrebuli zrunva nestanis mimarT<br />

da sxv.<br />

139


avtors sadavod miaCnia prof. S. nucubiZis mtkiceba, rom poemaSi yvelaferi SeiZleba<br />

aixsnas da gasagebi iyos areopagituli msoflmxedvelobis safuZvelze. arasworad Tvlis<br />

epilogis taepis nucubiZiseul wakiTxvas. `vswer vin me — mesxi meleqse, rusTveli da sad amisa?~<br />

mkvlevari Tvlis, rom `indo-xataelTa ambavi~ poemis ZiriTadi teqstis kuTvnilebaa<br />

da umarTebuloa misi yalbad gamocxadeba.<br />

a. Jordania sadavod miiCnevs akad. g. wereTlis naSromis _ `metri da ritmi vefxistyaosanSi~<br />

_ daskvnas, rom poemaSi `oqros kveTis~ pricipis gamovlena rusTavels msoflios<br />

udides xelovanTa gverdiT ayenebs. avtoris azriT, leqsis metrikuli struqturis mixedviT<br />

SeuZlebelia poetis adgilis gansazRvra msoflio poeziis istoriaSi, `oqros kveTis~<br />

gamoyeneba ar niSanvs mainc da mainc renesansuli poeziis Seqmnas. g. a.<br />

445. pr. ratiani<br />

erTxel kidev vefxistyaosnis avtoris vinaobaze<br />

Jur. `mnaTobi~, 1971, № 11, gv. 169-192; № 12, gv.148-164.<br />

mkvlevari upasuxebs misi wignis Sesaxeb kritikuli werilebis avtorebs — s. yauxCiSvils,<br />

v. donduas, m. dumbaZes, i. megreliZes, S. badriZes (`mnaTobi~, 1969, № 11) da n. SoSiaSvils (iqve),<br />

romelTac SoTa rusTvelis episkoposobis versia dausabuTeblad da miuReblad miiCnies.<br />

p. ratiani, Tavis mxriv, Tvlis, rom oponentebis mier saero gvar-wodebis `rusTvelis~<br />

arsebobis mtkiceba usafuZvloa; q. rusTavSi erTdroulad ori rusTveli — erTi mRvdelmTavari<br />

da meore saero xelisufali — ver iqneboda. aseve ar arsebula rusTvelTa sagvareulo<br />

samcxe-javaxeTSi, ris damtkicebasac n. SoSiaSvili cdilobs.<br />

rusTvelis eriskacobas arc misi portretebi (xelnawerebSi arsebuli da ierusalimis<br />

jvaris monatrisa) uWeren mxars.<br />

p. ratianis azriT, n. SoSiaSvils TviTon mosdis Secdomebi, rodesac misi argumentebis<br />

gabaTilebas cdilobs. mag., 1) mcdaria imis mtkiceba, rom mesxeTis mxaris upirvelesi mRvdelmTavari<br />

iyo episkoposi iSxneli da ara mawyvereli; 2) patriki adamianis sakuTari saxeli<br />

araa; is bizantiuri warmoSobis maRali sakariskaco pativia da qarTul erisTavT-erisTavs<br />

udris; 3) porfir-bisonis Cacmis ufleba hqondaT ara mxolod eklesiis laSqris (sadroSos)<br />

sardlebs, aramed sxva gavlenian mRvdelmTavrebsac. aseTi iyo, mag., nekresis episkoposi.<br />

4) Ãeli, saÃelo, Ãeloba da Ãelosani saeklesio terminebia. poemis merve strofSi<br />

xmarebuli sityva `ÃelobiTa~ Tanamdebobas niSnavs da ara gaxelebas, Smagobas; 5) n. SoSia-<br />

Svili wers, rom sof.rusTavi javaxeTSi Sediodao, rac Secdomaa; rusTavi samcxeSi mdebareobs.<br />

mkvlevari wers, rom misi oponentebi araswori meTodologiiT xelmZRvaneloben, saki-<br />

Txis vulgarul-sociologiur gagebas gvTavazoben da rusTvels gabatonebul didgvarian<br />

reaqiconerTa banakSi aTavseben.<br />

p. ratiani exeba rusTvelis meWurWleTuxucesobis sakiTxs da sasuliero pirisgan am<br />

Tanamdebobis dakavebisaTvis raime damabrkolebel mizezs ver xedavs. g. a.<br />

446. SoTa reviSvili<br />

isev Cveni mwerlobis germanel mkvlevarebze<br />

Jur. `droSa~, 1971, № 12, gv. 18; 1972, № 2, gv. 8.<br />

avtori wers XIX da XX saukuneTa im germanel mkvlevarebze, romelTa naSromebi qarTveli<br />

mkiTxvelisaTvis aqamde ucnobi iyo xelmiuwvdomlobis gamo. eseni arian:<br />

1. aleqsandre baumgartneri. misi `msoflio literaturis istoriis~ ortomeuli 1897<br />

wels gamovida fraiburgSi. masSi calke Tavad aris Setanili `qarTuli <strong>literatura</strong>~. zogad<br />

mimoxilvaSi SedarebiT vrclad saubrobs SoTa rusTavelsa da mis poemaze, aRniSnavs poetis<br />

ganswavlulobas mecnierebis mraval sferoSi da `vefxistyaosnis~ popularobas misi Rrma<br />

ideuri Sinaarsisa da maRali mxatvruli formis gamo.<br />

2. adolf bartelsis samtomiani naSromi `msoflio literaturis Sesavali~ gamoica<br />

miunxenSi 1913 wels. masSi aris Tavi `aRmosavluri literaturebi~ (gv. 67-118), romelSic<br />

mimoxilulia goeTes damokidebuleba aziis qveynebis mwerlobisadmi. masSi gvxvdeba amJamad<br />

uaryofili mosazreba, TiTqos rusTavelis poema daiwera sparsuli literaturis gavleniT.<br />

140


3. cnobebi qarTuli mwerlobis Sesaxeb moipoveba paul vigleris wignSi `msoflio literaturis<br />

istoria~ (1914 w. da 1923 w.), magram masSi Tamaris mefobis epoqa oriode striqoniT<br />

aris moxseniebuli, mwerlebis dasaxelebis gareSe.<br />

4. 1964 wels ciurixSi gamocemul wignSi `msoflio literaturebi maT zepirsityvierebiTsa<br />

da werilobiT gadmocemebSi~ dabeWdilia iulius asfalgis narkvevi `aRmosavleTis<br />

qristianuli <strong>literatura</strong>~. misi TqmiT, `vefxistyaosani~ dRemde rCeba qarTuli mwerlobis<br />

ganumeorebel qmnilebad. is erovnuli eposia, romlis saxeebi da viTarebani utoldebian<br />

msoflio epikuri Tqmulebebis saukeTeso nimuSebs. g. a.<br />

447. S. reviSvili<br />

`gulRia xalxis~ megobari<br />

gaz. `Tbilisi~, 1971, 27 ianv., № 21, gv. 3.<br />

avtori gvacnobs gdr-s ienis universitetis TanamSromlis, enaTmecnieris hainc fenrixis<br />

naSromebs qarTuli enis sakiTxebze, aRniSnavs, rom igi dainteresebulia agreTve qar-<br />

Tuli literaturiT. 1968 wels ienis universitetis samecniero naSromebis krebulSi h. fenrixma<br />

dabeWda narkvevi `qarTveli poetis SoTa rusTavelis dabadebis 800 wlisTavisaTvis~.<br />

mkvlevari axasiaTebs poemis ideur mxares, mis renesansul ideebs, ganixilavs poemis a.<br />

laistisa da h. hupertis Targmanebs. misi sityviT, es Txzuleba miekuTvneba msoflio literaturis<br />

saukeTeso epikur qmnilebaTa ricxvs. g. a.<br />

448. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

inglisur enaze, Targmnili venera uruSaZis mier, Tb., 1971.<br />

ix. pirveli gamocemis anot., № 242a.<br />

449. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

litvur enaze Targmnili ionas graiCiunasis mier, vilniusi, 1971, 254 gv.<br />

ix. anot. № 454.<br />

winasityvaobis magier dabeWdilia ed. meJelaitisis statia `bedi mgosnisa~ (gv. 5-7), gv. 9-<br />

247 uWiravs teqstis poetur Targmans. strofebs numeracia ara aqvs. boloSi (gv. 249-250)<br />

erTvis xelmouwereli narkvevi `SoTa rusTaveli da misi poema~ da sakuTari saxelebisa da terminebis<br />

mokle ganmartebani (gv. 251-252). g. a.<br />

450. n. ruxaZe<br />

`qarTuli poezia rva saukunis manZilze~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 17 dek., №51, gv. 1.<br />

avtori wers, rom 1971 wels berlinis gamomcemlobam `folk und velt~ am saTauriT dabeWda<br />

qarTuli poeziis anTologia. wigni eqvs nawiladaa dayofili. yovel qveTavs epigrafad<br />

uZRvis hugo hupertiseuli `vefxistyaosnis~ Targmanis strofebi. anTologia ixsneba<br />

rusTavelis poemis prologiT, romelic Targmnilia h. budenzigis mier. g. a.<br />

141


451. [saredaqcio cnoba]<br />

rusTavelis saxels atarebs...<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 4 ivnisi, № 23, gv. 2.<br />

gazeTSi dabeWdili informacia mogvyavs mTlianad: `germaniis demokratiuli respublikis<br />

yovelkvireuli gazeTi `zontag~ aqveynebs Semdeg cnobas: henigsdorfis foladisa<br />

da saglinavi qarxnis muSaTa SoTa rusTavelis saxelobis literaturulma wrem germaniis<br />

erTiani socialisturi partiis ocdaxuT wlisTavTan dakavSirebiT qarxnis muSebs mouwoda<br />

Caeban literaturul konkursSi. es cnoba kidev erTxel mowmobs, Tu raoden popularulia<br />

genialuri qarTveli mgosani Cveni qveynis sazRvrebs miRma~. g. a.<br />

452. [saredaqcio cnoba]<br />

qarTveli mwerlebi — litvur enaze<br />

gaz. `Tbilisi~, 1971, 5 marti, № 53, gv. 2.<br />

informaciaSi,sxvaTa Soris, aRniSnulia, rom male daibeWdeba `vefxistyaosani~, romelic<br />

litvur enaze Targmna poetma i. graiCiunasma.<br />

453. s. serebriakovi<br />

kurtuazuli siyvarulis genezisis evropuli Teoriebi<br />

(kritikuli mimoxilva)<br />

saq. mecn. akademiis S. rusTavelis sax. qarTuli lit. institutis XXXI samecn. sesia, moxs. Tezisebi,<br />

Tb., 1971, gv. 11-14.<br />

gamokvleva daibeWda 1974 w., ix. anot. № 608.<br />

454. iokubas skliutauskasi<br />

`vefxistyaosani~ litvuradac gvaqvs!<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, № 9 noemberi, 47, gv. 1.<br />

avtori aRniSnavs, rom axlaxan litvur enaze gamoicva rusTavelis ukvdavi poema. igi<br />

Targmna poetma ionas graiCiunasma. mTargmnelma sagangebod Seiswavla qarTuli ena, gaecno<br />

poemis Targmanebs sxvadasxva enaze da bolos Seisrula didi xnis ocneba, rac daufasda<br />

kidec, _ `vefxistyaosnis~ es gamocema litvuri kulturuli cxovrebis didad mniSvnelovan<br />

movlenad iqca.<br />

wignis winaTqmad dabeWdilia ed. meJelaitisis legenda `bedi poetisa~, romelic pirvelad<br />

1966 wels gamoqveynda. g. a.<br />

455. daviT fanCuliZe<br />

`vefxistyaosani~ da safrangeTis sazogadoebrioba<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1971, 26 noemb., № 48, gv. 2-3.<br />

werilSi mocemulia `vefxistyaosnis~ frangul enaze Targmnis istoria da misi popularizacia<br />

XIX da XX saukuneebSi, aRniSnulia m. broses, i. meunargias, al. bobrinskis (ahxas boreni),<br />

l. aragonis, g. gvazavas, ani marsel-paonis, r. lakotis, s. wulaZis, r. lafonis, m. brionis,<br />

J. gariTis, i. gandinis, p. gamaras, m. leonis Rvawli am saqmeSi.<br />

avtoris TqmiT, SoTa rusTavelis TematikiT dainteresebis dasturia balet `SoTa rus-<br />

Tavelis~ dadgma frangul scenaze da franguli opera Tamar mefeze. g. a.<br />

142


456. r. fircxalaiSvili<br />

rusTveluri epiTetis zogierTi sakiTxi<br />

Jur. `macne~, els, 1971, № 4, gv. 21-32.<br />

gamokvlevis avtori ganixilavs Semdeg sakiTxebs: `vefxistyaosnis~ epiTetTa leqsika<br />

da misi mimarTeba Zveli qarTuli mwerlobis tradiciebTan, epiTetTa mxatvrul-gamomsaxvelobiTi<br />

funqcia poemaSi, Sinaarsobrivi ganxrani, metaforul epiTetTa sakiTxi, uaryofiTi<br />

epiTetebi da sxv.<br />

rogorc avtori aRniSnavs, ferTa epiTetebis saSualebiT gamokveTilia gancdebi sixarulisa,<br />

mwuxarebisa da gmirTa garegnuli simSveniere. mwuxareba gamoixateba mqrali ferebiT<br />

(fer-namkrTali, fer-nakluli, fer-mixdili, moyviTano). Savi pirisaxis nakvTTa da<br />

TmaTa poeturi warmosaxvisas portretul epiTetad gvevlineba. Savi feri mdgomareobaganwyobilebis<br />

simZimes, mwuxarebasac warmosaxavs.<br />

epiTetTa didi nawili personaJTa fizikuri siZlieris, gmiruli SemarTebis poetur warmosaxvas<br />

emsaxureba (mxne, Cauqi, laRi, gulovani, gmirTa saxe; mSvild-ficxeli, mklav-magari,<br />

tani jani, magar-vada). `vefxistyaosnis~ epTetTa leqsika ZiriTadad mxatvrul aspeqtSi<br />

warmodgenil zedsarTavebs, arsebiTebsa da mimReobebs emyareba.<br />

mkvlevari asworebs 439-e strofis mesame taepis wakiTxvas: `Cemi gahkveTs xorcsa maTsa<br />

xrmali basri, Subi axe~. misi azriT, sariTmo dajgufebaSi warmodgenili unda iyos Tvisobrivi<br />

mxaris gansazRvra, msazRvrel-sazRvruli, msgavsad wina wyvilisa (xrmali basri)~. a unda<br />

gamoiyos rogorc Sorisdebuli: Subi a xe. g. a.<br />

457. mixeil qavTaria<br />

vefxistyaosnis xelnawerebi da maTi mecnieruli aRweriloba<br />

Jur. `mnaTobi~, 1971, № 10, gv.186-189.<br />

recenziaSi m. qavTaria ganixilavs s. caiSvilis naSroms `vefxistyaosnis teqstis istoria~,<br />

or wignad. avtori aRniSnavs, rom poemis teqstis kvlevas sakmaod xangrZlivi istoria<br />

aqvs, miuxedavad amisa yvela teqstologiuri sakiTxi monografiulad Seswavlili jerjerobiT<br />

ar iyo. s. caiSvilma mogvca xelnawerebis (sul 192 xelnaweri da fragmenti) mecnieruli<br />

klasifikacia, daajgufa isini redaqciulad da daamyara maT Soris kanonzomiereba.<br />

avtorma es SeZlo rogorc prologis, ise ZiriTadi teqstisa da CanarT-damatebis mixedviT.<br />

poemis ZiriTadi nusxebis saSualebiT s. caiSvilma prologis sami tipi gamoyo da aqcenti<br />

poemis Sua welze gadaitana.<br />

m. qavTaria aRniSavs, s. caiSvilis aRwerilobani, ukve arsebul da gamoqveynebul aRwerilobebTan<br />

SedarebiT, ufro vrceli, detaluri da amomwuravia. amave dros miuTiTebs<br />

mcireoden naklze, romelic exeba aRwerilobis teqnikurad gaformebas. T.n.<br />

458. d. qumsiSvili<br />

terminebis `vefxis~ da `jiqis~ gagebisaTvis<br />

Jur. `ciskari~, 1971, № 11, gv. 140-145.<br />

avtori aRniSnavs, rom dRemde dadgenili ar aris — romeli cxoveli igulisxmeba `vefxis~<br />

saxeliT `vefxistyaosanSi~: vefxvi, jiqi Tu cimbiruli barsi? am gaurkvevlobis gamo poemis<br />

saTauri sxvadasxva enaze sxvadasxvanairad aris naTargmni. amis dasadgenad avtors yvelaze<br />

sarwmuno wyarod TviTon poemis teqsti miaCnia. `vefxistyaosanSi~ gamoyvanili cxovelebis<br />

damaxasiaTebel niSnebs ganixilavs da amaT Tvisebebs adarebs nadirTa cxovrebis mcodneebis<br />

(bremi da baikovi) wyaroebs. poemaSi mocemuli `vefxis~ yvela damaxasiaTebeli niSani eTanxmeba<br />

bremisa da baikovis azrs am cxovelis Sesaxeb (vefxisa da lomis erTad, erTsa da imave<br />

midamoSi gverdigverd. cxovreba SambSi, anu maRal sqel balaxSi (str. 908, 1300), bunagis gakeTeba<br />

gamoqvabulSi (str. 700, 522), vefxis simxdale (str. 908), damaxasiaTebeli Rrena (str.<br />

911). yvela es Tvisebebi sapirispiroa jiqisa da barsisaTvis. amitom d. qumsiSvili amtkicebs,<br />

143


om poemis `vefxi~ vefxvia da ara jiqi an barsi. igi gvTavazobs, rom ilustraciebSic daixatos<br />

zolebiani cxoveli _ vefxvi da ara xalebiani tyavis mqone cxoveli — leopardi.<br />

mas ar miaCnia marTebulad sityva `витязь~-is Setana poemis saTaurSi, radgan tarieli ara<br />

rigiTi moyme iyo, aramed samefo gvaris STamomavali. T.n.<br />

459. sol. yubaneiSvili<br />

vefxistyaosnis germanul enaze Targmnis istoriidan<br />

`Jur. `macne~, els, 1971, № 2, gv. 133-138.<br />

werili exeba vefxistyaosnis artur laistiseul Targmans, rac mas 1887 wels dauwyia.<br />

erT weliwadSi Targmna damTavrebuli hqonda da ganzraxuli iyo misi dabeWdva germaniaSi.<br />

Targmnisa da dabeWdvis safasurad qarTvel sazogadoebas unda gadaexada 900 maneTi.<br />

Targmani daibeWda drezdenSi 1890 wels. wigns darTuli aqvs a. laistis winasityvaoba.<br />

rogorc s. yubaneiSvili SeniSnavs, a. laistis germanuli Targmani sruli ara, _ aklia<br />

mas prologi da epilogi. dednis sizustec araa yovelTvis daculi. magram, miuxedavad am<br />

naklisa, es Targmani saSualebas aZlevda evropel mkiTxvelebs, gacnobodnen rusTvelis<br />

qmnilebas. g. a.<br />

460. g. SaraZe<br />

vefxistyaosnis wereTliseuli (S-5006) xelnaweris zogierTi sakiTxi<br />

saq. mecn. akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis inst. axalgazrda<br />

mecnierTa da aspirantTa III samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1971, gv. 4. ix. anot. № 461.<br />

461. guram SaraZe<br />

vefxistyaosnis wereTliseuli xelnaweris dasuraTebis sakiTxisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1971, № 3, gv. 23-34.<br />

werili exeba xelnawer S-5006 da masSi moTavsebul miniaturebs. avtori ganixilavs am<br />

miniaturebis Seswavlis istorias (i. meunargia, e. TayaiSvili, d. gordeevi, b. gordeziani,<br />

S. amiranaSvili, m. qvliviZe, s. caiSvili) da ayalibebs Semdeg daskvnas: TviT nusxa XVIII s-is<br />

pirvel naxevarSia gadawerili, misi dasawyisi da bolo nawili aRebulia XVII s-is erT-erTi<br />

vrceli redaqciis nusxidan, Sua nawili ki, romelic im nusxaSi dazianebuli yofila, gadauweriaT<br />

ukve beWdurad arsebuli pirveli (1712 w.) gamocemidan. S-5006 nusxaSi Cakrulia<br />

87 miniatura, maTgan 86 XVII saukunisa, isini im Zveli, dazianebuli xelnawerisaTvis yofila<br />

gakeTebuli. maTi nawili Sesrulebulia araugvianes XVII s-is 50-iani wlebisa, meore nawili<br />

ki amave saukunis 60-70-ian wlebs ekuTvnis. maT ganasxvavebs qaRaldi da mxatvrobis Sesrulebis<br />

teqnika. orive nawili daxatulia sparsuli miniaturebis stiliT. isini dazianebuli<br />

xelnaweridan amouRiaT da CaukerebiaT axlad gadawerilSi. pirveli jgufis ramdenime miniatura<br />

saerTod dakargulia maTi pirvandeli sabinadro xelnaweris dazianebis gamo. erTi<br />

ki axali daumatebiaT, romelic S-5006 nusxis zomis qaRaldzea Sesrulebuli. g. a.<br />

462. SoTa CijavaZe<br />

sinekdoxa `vefxistyaosanSi~<br />

saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 61, 1971, 3, gv. 753-756.<br />

avtori ganmartavs: sinekdoxa tropis iseTi saxea, romelSic sagnis an movlenis saxeli<br />

sxva saxeliTaa Secvlili maTi urTierTkavSiris niadagze. amis magaliTad `vefxistyaosnidan~<br />

dasaxelebulia sityva `qajni~-s xmareba gansazRvruli SinaarsiT, rodesac masSi qajebis<br />

is nawili igulisxmeba, romelnic `grZnebis mcdonelni~, anu saidumlo saomar xelovnebas<br />

dauflebulni arian.<br />

narkvevs axlavs anotacia rusul da inglisur enebze. g. a.<br />

144


463. S. CijavaZe<br />

sad aris `vefxistyaosnis~ xataeTi?<br />

saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 62, 1971, № 2, gv. 495-498.<br />

avtori ganixilavs mkvlevarTa mosazrebebs dasmul kiTxvaze da aRniSnavs, rom Sua<br />

saukuneTa qarTveli (da aramarto qarTveli) mwerlebis erToblivi azriT, CineTi, Cin-ma-<br />

Cini, Turqistani da xataeTi sxvadasxva geografiul erTeulebad iTvleba. amrigad, SoTas<br />

poemis xataeTi ar unda iyos CineTi an Cin-maCini da arc Turqistani.<br />

mkvlevris azriT, ramazis xataeTi unda iyos axlandel indoeTSi, uTTar pradeSis Stat-<br />

Si mdebare xataeTi, romelic XII s-Si indoeTis sazRvris gareT mdebareobda da naxevrad damoukidebel<br />

samefod iTvleboda.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul da inglisur enebze. g. a.<br />

464. S. CijavaZe<br />

vefxistyaosnis leqsikidan<br />

`salami daviyefeo~<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1971, № 2, gv. 72-73.<br />

werili exeba 1318-e strofis frazas: umcrosman Zmaman Sori-Sor salami daviyefeo~.<br />

avtori aRniSnavs, rom klasikur poetur teqstebSi `yefa~ `zaxilis~ sinonimad gvxvdeba<br />

(Teimuraz I, vaxtang VI), zogjer arasasiamovno an xamaRal laparaks niSnavs (ioseb-zilixaniani,<br />

s.-s. orbeliani da sxv.). `vefxistyaosnis~ aRniSnul strofSi ki amas unda niSnavdes:<br />

umcrosma Zmam ufross Soridan salami mogiZRveni, salami mogaxseneo. g. a.<br />

465. SoTa ZiZiguri<br />

SoTa rusTavelis enis sakiTxebi<br />

wignSi: S. ZiZiguri, qarTvel klasikosTa enobrivi memkvidreoba, Tb., 1971, gv. 3-48.<br />

gamokvleva Sedgeba sami nawilisagan, pirvelia `SoTa rusTavelis enis safuZvlebi~ (gv.<br />

3-30). masSi avtori ganixilavs ZiriTadad `vefxistyaosnis~ leqsikur da morfologiur aspeqtebs.<br />

misi TqmiT, SoTa rusTavelis ena mravalsaukunovani qarTuli saliteraturo enis<br />

niadagze amoizarda. amasTan erTad, rusTavelma xalxur metyvelebaze dayrdnobiT axali<br />

mimarTuleba misca qarTul saliteraturo enas.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom qarTuli xalxuri ena ori ZiriTadi nakadis — aRmosavlurqarTulisa<br />

da dasavlur-qarTulis gaerTianebaa. `vefxistyaosnis~ enis aRnagobaSi orive<br />

ganStoebaa warmodgenili. sayuradReboa isic, rom rusTavelis enaSi aRmoCenili yvela e.<br />

w. dialeqturi movlena dasturdeba mesxur kiloSi.<br />

meore nawilSi ganxilulia prosodiuli `da~-s adgili da mniSvneloba poemaSi. avtori<br />

fiqrobs, rom `da~ kavSiri odesRac nawilaki iyo da Semdeg miiRo man axali funqcia. is dasturdeba<br />

ara marto rusTavelTan (meoTxe taepis dasawyisSi), aramed xalxur simRerebSi,<br />

leqsebSi da poetebTanac (Teimuraz pirveli, n. ciciSvili, vaxtang meeqvse). mkvlevris daskvniT,<br />

prosodiuli `da~ mainc unda miviCnioT simReridan momdinared; genezisurad igi musikaluri<br />

frazis arqiteqtonikasTan aris dakavSirebuli (gv. 41).<br />

mesame nawili gamoyofilia qvesaTauriT: `zmnis ganmeoreba preverbis saxiT `vefxistyaosanSi~<br />

(gv. 43-48). aq ganxilulia aseTi frazebi: `vin ar damqolos, vin ar da~ (582); `da<br />

wamiRon mkvdari me, wa~ (1609); `saqmeni momxvdes, mo, rani~ (1268) da sxv. winadadebaSi zmnis<br />

Semokleba preverbis saxiT dasturdeba Zveli literaturis sxva ZeglebSic (`Tamariani~,<br />

`abdulmesiani~), agreTve mesxur da moxeur kiloebSi.<br />

avtoris azriT, qarTuli klasikuri poeturi enis es Tavisebureba xalxuri metyvelebis<br />

Zveli normaa. g. a.<br />

145


466. jemal WeliZe<br />

qarTul-polonuri literaturuli urTierTobani XIX s-Si<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli lit. istoriis inst. axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III samecn.<br />

sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1971, gv. 14-15.<br />

467. elguja xinTibiZe<br />

vefxistyaosnis kronosi<br />

Jur. `ciskari~, 1971, № 2, gv. 144-152.<br />

avtori wers: kronosi berZnuli saxelia erT-erTi miTologiuri RmerTisa. ivaraudeba,<br />

rom Tavdapirvelad is miwaTmoqmedebis mfarveli RvTaeba unda yofiliyo; romaelebma kronosi<br />

gaaigives Tesvis italiur RmerTTan saturnusTan. es RvTaeba gadaazrebul iqna astrologiur<br />

mnaTobad, ris Semdegac kronosi (berZ.) da saturnusi (laT.) ewodeba erT-erT<br />

udides da uSores planetas saturns. arabulad mas zuali (zohal) ewodeba da rusTaveli mis<br />

orive saxels axsenebs — zuals da kronoss.<br />

mkvlevari ganmartavs poemis 1414-e strofis Sinaarssa da konosis gavlenis mniSvnelobas<br />

aRweril moqmedebaSi:<br />

maSin qajeTs moiwia usazomo risxva RmrTisa:<br />

kronos, wyromiT Sexedulman, moiSorva sitkbo mzisa;<br />

maTve risxviT gardubrunda borbali da simgrgvle cisa,<br />

velni mkvdarTa ver itevdes, gadiadda jari mkvdrisa.<br />

mkvlevris azriT, rusTaveli aq planeta saturns gulisxmobs da ara berZnul titan-RvTaeba<br />

kronoss. astrologiurad kronosi (saturni) ubedur mnaTobad iTvleba. is bundovnad<br />

Cans da mis kuTnil ferad miCneulia Savi feri. amqveynad misgan modis yovelgvari ubedureba.<br />

mxolod zogjer mzis keTili gavlena anelebs mis mrisxanebas da borotmoqmedebis Zalas.<br />

mocemul SemTxvevaSi, rodesac poemis gmirebi qajebs ebrZvian, kronoss moaklda mzis<br />

`sitkbo~ da man didi ubedureba mouvlina qajebs, igulisxmeba — uzenaesi RmerTis TanxmobiT,<br />

vinaidan planetebi RmerTis neba-survilis mixedviT moqmedeben. g. a.<br />

1972 weli<br />

468. lia andRulaZe<br />

balmonti da saqarTvelo, Tb., 1972, 176 gv.<br />

wigni mogviTxrobs im did Sromaze, rac rusma poetma konstantine balmontma gaswia `vefxistyaosnis~<br />

rusul enaze TargmnisaTvis da im megobrul da SemoqmedebiT urTierTobaze,<br />

rac mas qarTveli inteligenciis warmomadgenlebTan akavSirebda.<br />

avtori aRniSnavs, rom balmonti pirvelia, romlis saxelsac ukavSirdeba rusTavelis<br />

Txzulebis sruli teqstis poeturi Targmani rusul enaze. man oliver uordropisagan moismina<br />

qarTuli xelovnebisa da literaturis qeba da amis Semdeg dainteresda `vefxistyaosniT~.<br />

1913 wels parizSi gaicno paolo iaSvili, 1914 wlis aprilSi ki ukve TbilisSi Camovida,<br />

raTa ufro axlos gascnoboda qarTvel xalxs, mis kulturas, istorias da Seekriba aucilebeli<br />

<strong>literatura</strong> `vefxistyaosnis~ Tarmgnisas gamosayeneblad. mas maspinZlobdnen da<br />

exmarebodnen konstantine erisTavis da aleqsandre yanCelis ojaxebi, elene orbeliani,<br />

paolo iaSvili, tician tabiZe, iuristi da mTargmneli Salva qarTveliSvili, Jurnalisti<br />

grigol diasamiZe da sxvebi.<br />

k. balmontma daiwyo qarTuli enis Seswavla, raSic mas peterburgSi t. tabiZe da margarita<br />

dondua exmarebodnen. meored saqarTveloSi balmonti 1915 wlis Semodgomaze Camovida.<br />

is ukve Tavisi muSaobis pirvel Sedegebs acnobda qarTvel sazogadoebas. sasurveli<br />

stumari quTaisSi miiwvies, sadac xalxmravali da gulTbili Sexvedrebi mouwyves. iona meunargiam<br />

mas `vefxistyaosnis~ Tavisi franguli Targmani gadasca saCuqrad.<br />

ruseTSi dabrunebuli balmonti leqciebs kiTxulobda sxvadasxva qalaqSi. sami Tvis ganmavlobaSi<br />

wakiTxuli 50 leqciis umetesoba rusTavelsa da mis poemas exeboda. igi rus-<br />

146


Tavels `siyvarulis jvarosan rainds~ uwodebda da mas, rogorc poets, evropaSi yvelaze<br />

maRla ayenebda.<br />

1917 wlis zafxulSi k. balmontma `vefxistyaosnis~ Targmna daasrula da kvlav Tbiliss<br />

ewvia, sadac is rusTavelis saRamoebs marTavda da Tavis Targmans kiTxulobda. 1917 wels moskovSi<br />

daibeWda `vefxistyaosnis~ balmontiseuli Targmanis arasruli gamocema, riTac am<br />

poemis rusuli versiis axali etapi daiwyo.<br />

1920 wels k. balmonti evropaSi wavida. erTxans is berlinSi cxovrobda, Semdeg ki parizSi<br />

gadavida. iqac ganagrZobda Targmanis daxvewasa da srulyofas, romelic 1933 wels parizSi<br />

gamoica. 1935, 1936 da 1937 wlebSi ki Tbilissa da moskovSi daibeWda al. svaniZis TaosnobiT. TviT<br />

balmonti ki, am dros ekonomikurad usaxsro da avadmyofi, parizis gareubanSi moxucTa Tav-<br />

SesafarSi imyofeboda. igi iqve gardaicvala 1942 wels.<br />

wignis avtori saubrobs im Rvawlze, rac k. balmonts miuZRvis `vefxistyaosnis~ popularizaciis<br />

saqmeSi ruseTis sazogadoebaSi. aRniSnulia agreTve is naklic, rac am Targmans dahyva<br />

leqsis garegnuli formiT balmontis zedmeti gatacebis gamo.<br />

wignSi CarTulia k. balmontis, misi axloblebisa da qarTveli megobrebis fotosura-<br />

Tebi, xolo bolos (gv. 151-175) dabeWdilia balmontis 1915-1917 wlebis werilebi, romlebSic<br />

`vefxistyaosnis~ Targmnis pirobebi da am Txzulebisadmi mTargmnelis damokidebuleba<br />

aris asaxuli. g. a.<br />

469. aleqsandre baramiZe<br />

SeniSvnebi rusTvelis biografiis sakiTxebze<br />

Tsu-s Sromebi, B4(143), 1972, gv. 216-225.<br />

avtori mimoixilavs sargis kakabaZis monografias `rusTaveli da misi `vefxistyaosani~<br />

(Tbilisi, 1966), sadac Sejamebulia s. kakabaZis nafiqr-naazrevi rusTvelologiis TiTqmis<br />

yvela saWirboroto sakiTxze.<br />

recenzenti konkretulad exeba wignis im nawilebs, romlebSic s. kakabaZe rusTvelis biografiis<br />

sakiTxebs ikvlevs.<br />

al. baramiZis azriT, monografia Tanmimdevrulad ver aviTarebs erTiansa da dasrulebul<br />

koncefciur Tvalsazriss. igi ufro fragmentuli xasiaTis krebulia, Sinaganad Seukravi,<br />

kompoziciurad fxvieri, winaaRmdegobebiT, ganmeorebebiTa da nakleb sarwmuno hipo-<br />

TezebiT savse. n.m.<br />

470. А. Барамидзе<br />

Литературные традиции дружбы и братства народов Закавказья<br />

Jur. `macne~, enisa da lit. seria, 1972, № 4, gv. 19-23.<br />

mkvlevari wers, rom XI-XII saukuneebSi amierkavkasiis erebis mwerlobaSi aqtualuri iyo<br />

mezobeli xalxebis urTierTdaxmarebisa da megobrobis idea. es idea gansakuTrebiT Tvalsa-<br />

Cinoa nizami ganjelisa da SoTa rusTavelis mxatvrul TxzulebebSi. ara mxolod calkeuli<br />

gmirebis, aramed xalxebis megobrobis motivi rusTavelis mier ise universalurad, erovnebaTaSorisi<br />

aspeqtiT aris gaSlili, rom zog mkvlevars (n. mari, i. javaxiSvili) is nawarmoebis<br />

mTavr motivad miaCnda. g. a.<br />

471. al. baramiZe<br />

poeturi metaforis ena da vefxistyaosnis TariRis sakiTxi<br />

alm. `kritika~, 1972, № 1, gv. 109-119; agr. wignSi `narkvevebi...~, VI, Tb., 1975, gv. 30-44.<br />

avtori ixilavs ingliseli qarTvelologis d. langis mier gamoTqmul mosazrebebs<br />

`vefxistyaosnis~ TariRis Sesaxeb.<br />

d. langi Tanmimdevrulad aviTarebs zogad skeptikur Tvalsazriss `vefxistyaosnis~<br />

prolog-epilogis Taobaze da am teqstebiT Semonaxul istoriul-literaturuli xasiaTis<br />

147


cnobebze. avtori SeniSnavs, rom, samwuxarod, langi erideba sakuTari Sexedulebis gamoTqmas<br />

da sxva avtorebis azrs emyareba, maT Soris k. kekeliZis sxvadasxva dros gamoTqmul da<br />

zogjer Semdeg misganve uaryofil Sexedulebebs. aseve iqcevian g. deetersi da i. iedliCka.<br />

Tavis mxriv, k. kekeliZe bolodroindel naSromebSi im Sexedulebebs icavda, TiTqos<br />

`vefxistyaosani~ daiwera Tamaris Semdeg, XIII s. ociani wlebis gasuls. k. kekeliZis damowmebul<br />

Sexedulebas safuZvlad udevs `vefxistyaosnis~ prologis erTi cnobili metaforuli<br />

gamoTqmis Taviseburi interpretacia. esaa `Tamars vaqebdeT mefesa...~ (4,1). `sisxlis cremlebis~<br />

Rvris poeturi metafora al. baramiZis SexedulebiT, sruliadac ar ukavSirdeba<br />

adresatis gardacvalebas, aramed Tavdaviwyebamde misuli Tayvaniscemisa da siyvarulis<br />

gancdis gamoxatvaa. poemis mTeli prologi, maT Soris sacilobeli taepic (4-1), gulisxmobs<br />

saqarTvelos saxelmwifos saTaveSi myof cocxal Tamar mefes, romelsac gverds umSvenebda<br />

misi meuRle daviT soslani, poetis mier metaforiT lomad warmosaxuli (3,1). i.k.<br />

472. h. budenzigi<br />

`vefxistyaosnis~ germanuli Targmanis winasityvaoba<br />

`Der mann im Pantherfell~ von Schota Rustaweli _ `Mickiewisz-Blätter~, Li, 1972, gv. 149-157;<br />

kreb. `rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, I, 1976, gv. 284-290 (n. amaSukelis Targmani).<br />

h. budenzigi saubrobs poemis teqstis istoriaze, avtoris vinaobasa da misi biografiuli<br />

cnobebis simcireze; aRniSnavs, rom `vefxisityaosani~ sagmiro eposia, rainduli romani<br />

leqsad. misi TqmiT, rusTvelis nawarmoebi msoflio Txzulebaa, romliTac daiwyo renesansi<br />

saqarTveloSi. `rusTvelis poema iZleva ara marto samyaros mravalferovan suraTs amaRelvebel<br />

bedTa oromtrialSi, es aris agreTve sibrZnis wigni adamianis marTebuli qcevis Sesaxeb~.<br />

h. budenzigis azriT, `vefxistyaosnis~ germanul enaze saTargmnelad yvelaze ufro Sesaferia<br />

hegzametri, mas iyenebdnen: klopStoki, goeTe, Sileri, helderlini da sxvebi. maT<br />

gaagermanules hegzametri; mas axasiaTebs xmis awev-daweva nacvlad antikuri sigrZe-simoklisa.<br />

am cvlilebis wyalobiT hegzametri TiTqos germanuli enisaTvis yofiliyos Seqmnili.<br />

misi germanuli forma asonansebisa da aliteraciebis saSualebas iZleva, romlebic rusTvelis<br />

qmnilebasac axasiaTebs.<br />

mTargmneli Tvlis, rom hegzametri sawindaria rusTvelur originalTan SeZlebisamebr<br />

didi siaxlovis miRwevisa. g. a.<br />

473. jumber gagniZe<br />

vefxistyaosnis vikariseuli ungruli Targmanis istoriisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 2, gv. 144-153.<br />

avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~ bela vikariseuli ungruli Targmanis istorias<br />

da ZiriTadad Cerdeba erT sakiTxze — im qarTvel moRvaweTa pirovnebebis dadgenasa da maTi<br />

wvlilis ganxilvaze, romlebmac daxmareba gauwies bela vikars `vefxistyaosnis~ ungrulad<br />

Targmnis saqmeSi.<br />

avtori xelT arsebuli masalis Seswavlis safuZvelze irkveva, rom bela vikarisaTvis<br />

`vefxistyaosnis~ ungruli Targmanis momzadebaSi daxmareba gauwevia sam qarTvels: giorgi<br />

ciskarauls, romelmac 1909-1912 wlebSi esperantos enaze Targmna poemis didi nawili; grigol<br />

ilarionis Ze wereTelsa da daviT Toloraias, romelTac poemis bolo nawili, 10-12<br />

gverdis moculobiT, uTargmnes b. vikars 1915 wels, germanuli enis saSualebiT. g. a.<br />

474. j. gagniZe<br />

rusTvelis leqsi vefxistyaosnis ungrul TargmanebSi<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

VI samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 18-19.<br />

1. `vefxistyaosnis~ pirvel ungrel mTargmnels bela vikars rusTveluri striqoni<br />

gadmocemuli aqvs ori oTxterfiani rvamarcvledi taepiT. yoveli taepi ritmuli wyobiT<br />

148


axlosaa maRal SairTan, Tumca metri Sedgenilia ara marto qoreuli, aramed iamburi terfebisaganac.<br />

2. ungruli teqstis analizidan Cans, rom mTargmnels SeumCneveli darCa maRali da dabali<br />

Sairis nairsaxoeba, amitom es Targmani Tavidan bolomde moqceulia erT ritmul CarCoSi.<br />

3. meore mTargmnels — Sandor veoreSs poemis dabali Sairis strofebi gawyobili aqvs<br />

16-marcvliani silaburi sazomiT, xolo maRali Sairisa — 15-marcvliani silaburi sazomiT.<br />

4. orive TargmanSi katrenis taepebi Sekrulia erTiani riTmiT. riTmebi arazustia, rac<br />

ufro bunebrivia ungruli leqsisaTvis, vidre zusti riTma. g. a.<br />

475. zviad gamsaxurdia<br />

`vefxistyaosani~ inglisur enaze<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 2, gv. 33-56; № 4, gv. 89-108.<br />

avtori ganixilavs poemis prologis m. uordropiseul da v. uruSaZiseul inglisur<br />

Targmanebs. amave dros iZleva qarTuli teqstis ganmartebas.<br />

mkvlevari gansakuTrebiT vrclad exeba rusTavelis msoflmxedvelobis maCvenebel strofebs<br />

da aucileblad Tvlis ucxour TargmanSi maTi Sinaarsis zustad gadatanas. misi azriT,<br />

I da II strofebSi mocemulia qristianuli cnebebi. pirveli taepi: `romelman Sehqmna samyaro<br />

ZaliTa miT ZlieriTa~ niSnavs: mamam Sehqmna samyaro Zis meSveobiT, Tavisi Zalis meSveobiT.<br />

pavle mociqulis termins `Zali uxilavi~, romelic niSnavs Ze RmerTs, rusTaveli iyenebs<br />

imave mniSvnelobiT. mamisa da Zis Semdeg naxsenebia suli, anu suliwminda: `zegardmo<br />

arsni suliTa yvna...~.<br />

avtori exeba prologis TiTqmis yvela strofs da aRniSnavs arasworad an Tavisuflad<br />

Targmnis SemTxvevebs, romlebic ufro xSirad gvxvdeba v. uruSaZis TargmanSi.<br />

avtors interpolaciebad miaCnia prologis 28, 29, 30-e strofebi, romelnic TavianTi `vulgaruli<br />

filosofiiT~ ewinaaRmdegebian mijnurobis rusTaveliseul gagebas da sasurvelad<br />

Tvlis maT amoRebas rogorc qarTuli teqstidan, ise ucxouri Targmanebidan. g. a.<br />

476. akaki gawerelia<br />

qarTuli versifikacia da rusTavelis leqsi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 14 aprili, № 15, gv. 3-4.<br />

werili exeba Jurnal `sabWoTa xelovnebaSi~ (1972, № 2) dabeWdil akad. g. wereTlis narkvevs<br />

`metri da ritmi vefxistyaosanSi~. ak. gawerelia aRniSnavs, rom g. werTlis werili `araordinaluria~.<br />

am naSromis mizania, axsnas vefxistyaosnis metri da riti tradiciuli qarTuli metrikis<br />

safuZvlebis sruli uaryofis gziT da maTematikurad daasabuTos genialuri poeturi<br />

nawarmoebis sazomSi `simetriisa~ da `RvTaebrivi proporciebis~ aRmoCena. ganzraxva misasalmebeli<br />

iqneboda, rom mas istoriuli, faqtiuri da Teoriuli gamarTleba hqondes, radgan poeturi<br />

forma araa statikuli ram, masSi elementTa gaqvavebul `harmoniasTan~ ki ar gvaqvs saqme,<br />

aramed mudmiv cvalebadobasTan, dinamizmTan da xSirad elementTa urTierbrZolasTanac~.<br />

ak. gawerelia acxadebs: imis gamo, rom misTvis miuRebelia g. wereTlis mosazrebani am<br />

sakiTxis garSemo, igi erTguli rCeba qarTuli versifikaciis im generaluri da Tanac tradiciuli<br />

xazisa, romlis dasawyisSi e. bolxovitinovi dgas. recenzentis azriT, 170 wlis tradiciis<br />

uaryofa ar SeiZleba, radgan `mecnierebaSi memkvidreobiTobis axal xarisxSi ayvana<br />

ufro nayofieria, vidre erTbaSad yvelafris ugulebelyofa da carieli adgilis danaxva<br />

iq, sadac rTveli moweulia~. c.e.<br />

477. a. gelovani, v. kuprava<br />

aqa ambavi panTeristyaosnisa<br />

Jur. `mnaTobi~, 1972, № 1, gv. 154-159.<br />

werili exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseul germanul Targmans. avtorebi mTargmnels<br />

brals sdeben originalis SeryvnaSi. amis erT-erT ZiriTad argumentad motanilia<br />

149


germanuli Targmanis saTaurSi da teqstis saTanado adgilebSi sityva `vefxis~ gadatana<br />

panterad (Panther). maTi azriT, qarTuli `vefxis~ germanuli Sesatyvisia `Tiger~, romelic<br />

zolebiani tyavis mqone mxecs gulisxmobs; is mSvenierebisa da Zlierebis simboloa. panTera<br />

ki igive avaza, anu leopardia, romelsac tyvaze xalebiani bewvi aqvs.<br />

avtorebi h. budenzigis Targmanis nakls xedaven imaSic, rom is Sesrulebulia hegzametriT<br />

da ara riTmiani leqsiT. maTi TqmiT, ori mTavari komponentis — sizustisa da poeturi<br />

samoselis SemoZarcva budenzigis Targmans wonas ukargavs (ix. gamoxmaureba, anot. № 519). g.a.<br />

478. ivane gigineiSvili<br />

mravlobiTi ricxvis formaTa zogi Taviseburebis Sesaxeb<br />

`vefxistyaosnis~ enaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 3, gv. 99-120.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ enaSi —n da —T(a) sufiqsiani mravlobiTis formebia<br />

gabatonebuli, Tumca gvxvdeba —eb sufiqsiani formebic da gacilebiT xSirad, vidre<br />

Zvel qarTulSi. saxelebSi —eb sufiqsiani formebi ufro sariTmo sityvebSi gvxvdeba: gubebi,<br />

Subebi; karebi, farebi; pirebi, Wirebi da sxv.<br />

-n sufiqsiani mravlobiTis formiT aris warmodgenili kninobiTis —a sufiqsiani fuZeebi:<br />

xanani, fisani, fonani, velani, tyubani, qvelani, Semagonani, meotani, mdenani da misT.<br />

xSirad gvxvdeba masdari —n sufiqsiani formiT, romelic SinaarsiT mxolobiTisagan<br />

ar gansxvavdeba, mag.: Tmenani, Tqmani, Svelani, xlebani, debani, daRrejani, didebani, risxvani,<br />

wyalobani, Sebmani, gayrani da sxv.<br />

saxeli ride gvxvdeba rogorc mravlobiTi formiT, ise —n da —eb sufiqsebiT: rideni,<br />

ridebi.<br />

avtoris dakvirvebiT, rusTvelis enaSi uTuod igrZnoba qarTuli enis dialeqtTa monawileobis<br />

gaZliereba, cocxali sasaubro metyvelebis erTgvari moZalebac. es safuZvels<br />

qmnida imisaTvis, rom saliteraturo enaSi momravlebuliyo rogorc leqsikuri, ise sityvaTwarmoebiTi<br />

da morfologiur-sintaqsuri variantebi da gazrdiliyo maTi xvedriTi<br />

wona. amis gamo es ena aRar iyo ise unificirebuli da mkacri normebis mqone, rogorc misi<br />

winamorbedi samwerlo ena iyo. enis Tavisufleba yvelaze reliefurad swored poeziis enaSi<br />

SeiZleboda warmoCeniliyo. g. a.<br />

479. dimitri gonaSvili<br />

bumbulo<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 12 maisi, № 19, gv. 4.<br />

avtori wers: `vefxistyaosnis~ erT strofSi, romelic mkvlevarTa da gamomcemelTa<br />

umetesobas gviandel CanarTad miaCnia, naxsenebia sityva `bumbulo~. asmaTi eubneba tariels:<br />

sjobs, erTi kaci iaxlo, ilxende misis WvretiTa,<br />

viT iadoni, ar mokvde bumbulos TeslTa kvnetiTa.<br />

am sityvas xelnawerebSi aqvs variantuli wakiTxvebi: bumburos, bunbulos, bulbulis.<br />

qarTul botanikur leqsikonebsa da cnobarebSi arc erTi dasaxeleba Setanili araa. mas mxolod<br />

s-s. orbeliani axsenebs mokle ganmartebiT: `balaxia~.<br />

es mcenare bumbulo naris saxeliT cnobilia qiziyur kiloSi. misi gavrcelebis mixedviT<br />

toponimebic gaCenila. mag. sof. Zveli anagis (siRnaRis r.) aRmosavleTiT erT borcvs `bumbulos<br />

Tefas~ ewodeben. amave saxeliT ixseneba wiTelwyaros raionis sof. gamarjvebis dasavleTiT<br />

8-9 km-ze mdebare adgili.<br />

bumbulo izrdeba rogorc yamir masivebSi, ise marcvleuliT daTesil xnulebSi. mTavar<br />

Reroze sosanis feris yvavilebi uviTardeba, romlebic simsubuqiT qaTmis bumbulis msgavsia.<br />

maTze mimagrebulia wvrili, mogrZo Teslebi. isini advilad ifanteba qaris saSualebiT. g.a.<br />

150


480. boris darCia<br />

kidev erTi SemTxveva vefxistyaosnis xelnawerebSi teqstis Semoklebisa<br />

saq. ssr mecn. akademiis moambe, t. 66, 1972, № 2, gv. 497-500.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ erT-erTi damatebis _ `tarielis anderZis~<br />

erTi nawili (strofebi: №№ 2049, 2057-2059) sxva redaqciis xelnawerebSi (GHJQ 1 U 1 ) Semoklebulia<br />

da warmodgenilia sami strofiT; erTi strofi amoRebulia, magram misi zogi wakiTxva<br />

gamoyenebulia sxva strofebSi. teqstis aseTi ganzrax Semokleba dadasturebulia agreTve<br />

`xvarazmelTa ambavSic~, oRond sxva xelnawerebSi (EFIRZ...).<br />

narkvevs axlavs reziume rusul da inglisur enebeze. g. a.<br />

481. b. darCia<br />

`qarTlis cxovrebaze~ minaweri strofis Sesaxeb<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 1 seqt., 35, gv. 2.<br />

avtoris msjelobis sagania `qarTlis cxovrebis~ erT-erTi nusxis aSiaze miwerili<br />

strofi, romelic ase iwyeba: `Svilo saridan, uCemoT Tvali cremliTa Sename...~. istorikosi<br />

k. grigolia mis avtorad vaxtang meeqvses varaudobs.<br />

b. darCia miuTiTebs, rom es strofi `vefxistyaosnis~ erT-erTi gviandeli damatebis,<br />

tarielisa da nestan-darejanis `anderZis~ nawilia, misi avtori ki poemis e. w. `zazaseuli~<br />

nusxis gadamweri, cnobili poeti da saeklesio moRvawe ioseb Tbilelia (saakaZe). dasaxelebuli<br />

`anderZi~ da zogi sxva damatebac, romlebic `zazaseul~ nusxaSia, ioseb Tbilelis<br />

SeTxzulia. g. a.<br />

481a. b. darCia<br />

mecnieri da moqalaqe<br />

(a. baramiZis dabadebis 70 da moRvaweobis 50 wlisTavi)<br />

gaz. `soflis cxovreba~, 1972, 31 marti, № 76, gv. 3.<br />

avtori wers cnobili mecnierisa da pedagogis, akad. aleqsandre baramiZis cxovrebisa da<br />

samecniero moRvaweobis Sesaxeb. aRniSnavs, rom igi xelmZRvanelobda rusTvelologiisa<br />

da Zveli qarTuli literaturis ganyofilebebs saqarTvelos mecnierebaTa akademiis qar-<br />

Tuli literaturis institutSi. 1966 wlidan iyo am institutis direqtori. werilSi sagangebod<br />

xazgasmulia a. baramiZis damsaxureba rusTvelologiaSi, dasaxelebulia misi monografia<br />

rusTavelze, sadac `safuZvlianad ganxilulia yvela ZiriTadi problema, romelic<br />

ki dgas `vefxistyaosnisa~ da misi avtoris Sesaxeb~. g. a.<br />

482. vefxistyaosnis riTmaTa simfonia<br />

Seadgina akaki xinTibiZem, Tb., 1972, 352 gv.<br />

wigni gamocemulia Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelis kabinetis grifiT.<br />

simfonia moicavs `vefxistyaosnis~ boloriTmebs, SidariTmebsa da TavriTmebs. igi Sedgenilia<br />

poemis 1966 wlis mecnieruli gamocemis mixedviT (a. SaniZisa da a. baramiZis redaqcia).<br />

riTmebi dalagebulia strofuli TanmimdevrobiT, TiToeuli strofis riTma calkea warmodgenili.<br />

simfonia agebulia sariTmo sityvebze (da ara klauzulebze), mag., me-5 strofis<br />

riTmaa bilisa, magram motanilia sariTmo sityvebi mTlianad: tkbilisa _ bage-kbilisa —<br />

mowyobilisa — lbilisa.<br />

wigns erTvis Semdgenlis winasityvaoba (gv. 3-14) da saZieblebi: sariTmo sityvaTa, sariTmo<br />

klauzulebis, SidariTmiani strofebis, majamuri strofebis, arazustriTmiani<br />

strofebis da SedgenilriTmiani strofebisa. g. a.<br />

151


483. rusudan Tuliani<br />

gamoCenili ungreli mxatvari _<br />

`vefxistyaosnis~ cocxali suraTebis damdgmeli<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, № 4, gv. 104-106.<br />

avtori wers, rom ungreli mxatvari mixai ziCi, romelic XIX s-is 80-ian wlebSi peterburgSi<br />

cxovrobda, saqarTveloSi Camovida m. lermontovis poema `demonis~ ilustraciebis<br />

Seqmnis mizniT. mas aq SesTavazes `vefxistyaosnis~ dasuraTeba. m. ziCi daTanxmda, magram<br />

ilustraciebis Seqmnamde gadawyvita cocxali suraTebis dadgma.<br />

werilSi saubaria am uCveulo warmodgenis samzadisze, mis dadgmaze TbilisSi, quTaisSi,<br />

moskovSi, peterburgsa da briuselSi, da im gamoxmaurebaze, rac am warmodgenebs hqonda<br />

sazogadoebasa da presaSi. g. a.<br />

484. guram kartozia<br />

erTi taepis wakiTxvisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 1 seqt., № 35, gv. 2.<br />

avtors sadavod miaCnia `vefxistyaosnis~ 1966 w. saiubileo gamocemis wakiTxva: `vinca<br />

kacman Zma iZmos, Tu daca idos~ (301,1). misi dakvirvebiT, sayuradRebo wakiTxvas iZleva<br />

mozrdili jgufi poemis xelnawerebisa: `vinca kacma iZmos anu Tunda idos~. magram `daca<br />

idos~ daJinebiT meordeba xelnawerTa umravlesobaSi. mkvlevris azriT, B 5 nusxaSi unda<br />

iyos daculi saZiebeli dedniseuli wakiTxva: `vinca kacman iZmos anu da-ca-idos~. aq daidos<br />

zmna ca nawilakiTaa gankveTili. `vinca~ nacvalsaxeli dakavSirebulia zmnebTan: vinca iZmos,<br />

vinca daidos.<br />

da-ca-idos sariTmo sityvaa da amitom gayofiladaa warmodgenili Zvel xelnawerebSi;<br />

zogi kaligrafi tmesian formebs or sityvad werda: zmniswini CarTuli nawilakebiTurT calke<br />

iyo gamoyofili, aman ki, Tavis mxriv, gamoiwvia teqstis sxvadasxvagvarad gaazreba da misi<br />

sworeba.<br />

zmna doba poemaSi, Cveulebriv, uzmniswinod gvxvdeba, magram iqve gvaqvs mimReoba `dasadobeli~<br />

(243,1), romelic swored zmniswinian formebs (daidobs, daido, daidos...) gulisxmobs<br />

amosavlad. aRniSnulis safuZvelze daaskvnis mkvlevari, rom sadavo taepi ase unda<br />

daibeWdos:<br />

ymasa uTxra: `vinca kacman iZmos anu da-ca-idos...~. g. a.<br />

485. v. kaxniaSvili<br />

didi interesiT<br />

(qarTul-germanuli literaturuli urTierTobani)<br />

gaz. `komunisti~, 1972, 20 Teb., № 43, gv. 3.<br />

avtori wers qarTul-germanul samwerlo da kulturul urTierTobaze XVII s-dan XX s-is<br />

70-ian wlebamde. erT-erT saintereso etapad miCneulia qarTveli da germaneli mwerlebisa<br />

da mecnierebis TanamSromloba `vefxistyaosnis~ TargmnasTan dakavSirebiT. aRniSnulia, rom<br />

avstrielma hugo hupertma, romelic oTx weliwads cxovrobda Cvens qveyanaSi, qarTveli<br />

mecnierebis daxmarebiT Targmna `vefxistyaosani~. es pirveli sruli poeturi Targmania<br />

das. evropis xalxTa enebze; wignad daibeWda 1955 wels.<br />

arsebobs agreTve germaneli poeti qalis maria pritvicis poeturi Targmani, romelic<br />

dRemde arsad gamoqveynebula. 1953 wels Jurnal `novoe gezelSaftis~ me-11 nomerSi daibeWda<br />

`vefxistyaosnis~ nawyveti, romlis Targmani martin remanes ekuTvnis.<br />

rusTavelis poemis Targmna daasrula doqtorma herman budenzigma. misma Targmanma<br />

specialistebis mowoneba daimsaxura. g. a.<br />

152


485a. nik. kenWoSvili<br />

`vefxistyaosani~ iTargmneba hindi enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 30 ivnisi, № 26, gv. 2.<br />

avtoris cnobiT, indoel poets madan lal madhus gadawyvetili aqvs `vefxistyaosnis~<br />

Targmna hindi enaze. madhus Targmnili aqvs rusulidan samocdaaTamde nawarmoebi, maT Soris<br />

— dostoevskis, tolstois, turgenevis, puSkinis, gorkis, Soloxovis, aitmatovisa da k.<br />

gamsaxurdias Txzulebebi. g.a<br />

486. daviT kobiZe<br />

kvlav visramianis sakiTxebi da sxva<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 1, gv. 168-187.<br />

qvesaTaurSi `uguloba~ (gv. 172-176) avtori ekamaTeba m. Toduas, romelic werda: `ugulo~<br />

sparsul poeziaSi mijnurs, satrfosagan gulwarTmeuls niSnavso. amis kvalobaze `vefxistyaosnis~<br />

frazaSi: `kacsa dasvris uguloba~, es sityva siyvaruliT iseT gatacebad, imgvar<br />

Tavdaviwyebad miaCnia, romelic mijnurs saZraxis mdgomareobaSi agdebs da xalxis TvalSi<br />

`dasvril kacad~ warmoaCens.<br />

d. kobiZe SeniSnavs, rom `ugulo~ marTlac niSnavs Seyvarebuls, magram `vefxistyaosanSi~<br />

mas ufro farTo Sinaarsi aqvs, kaci SeiZleba megobris siyvarulis gamoc iyos `ugulo~,<br />

mag.: `guli mas aqvs, ugulosa aqa xeli ra mexdebis~ (741,2). mkvlevari Tvlis, rom `ugulo~<br />

da `uguloba~ sxvadasxva azrisa da Sinaarsis matarebeli sityvebia. igi eTanxmeba al. baramiZes,<br />

romlis azriT, uguloba yalb, zerele siyvaruls gulisxmobs. g. a.<br />

487. nodar koWlaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ axali poeturi Targmani iaponurad<br />

gaz. `samSoblo~, 1972, 12 maisi, № 9, gv. 2; gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 23 ivnisi, № 25.<br />

avtori aRniSnavs, rom rusTavelis poemis iaponuri Targmani pirvelad 1955 wels daibeWda,<br />

prozaulad Sesrulebuli poet ipei fukuros mier. rusTavelis iubiles dReebSi<br />

mTargmneli stumrobda saqarTvelos da Sexvedrebi hqonda Salva nucubiZesTan. amis Semdeg<br />

man gadawyvita leqsiT eTargmna misTvis sayvareli Txzuleba. gamomcemel rioxe komiamasa<br />

da sazRvargareTis qveynebTan megobrobisa da kult. urTierTobis saqarTvelos sazogadoebis<br />

xelSewyobiT ipei fukurom 1971 wels daasrula poeturi Targmani, romeliT daibeWda<br />

1972 wlis dasawyisSi. wigni Seicavs 254 gverds, poligrafiulad brwyinvaledaa<br />

gamocemuli, dasuraTebulia m. ziCis, s. qobulaZis, ir. ToiZis, n. ianqoSvilis, l. cucqiriZis<br />

da g. CirinaSvilis naxatebiT. wignis SesavalSi laparakia `vefxistyaosanze~ da im epoqis<br />

saqarTvelos istoriaze, kulturasa da ganaTlebaze. g. a.<br />

488. daviT laSqaraZe<br />

qarTul-evropuli literaturuli urTierTobani 50 wlis manZilze<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 4, gv. 24-41.<br />

vrcel mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ ori Targmania<br />

gamoqveynebuli inglisur enaze; male daibeWdeba mexuTe franguli Targmani, germanul<br />

Targmanebs ki miemata h. budenzigis Targmani, romelic Jurnal `mickeviC bletterSi~ qveyneboda<br />

da male calke wignadac gamoicema.<br />

`vefxistyaosnis~ prozauli Targmani polonur enaze (daibeWda Jur. `biblioTeka var-<br />

Savskas~ meoTxe nomerSi, 1863 w.) gaukeTebia kazimir lapCinskis, giorgi erisTavis daxmarebiT.<br />

nawyvetebi Sandor veoreSis mier ungrulad Targminili `vefxistyaosnidan~, romelic<br />

1954 wels gamoqveynda, Setanilia saSualo da umaRlesi saswavleblebis damxmare qrestomaTiebSi.<br />

g. a.<br />

153


489. d. laSqaraZe, j. gagniZe<br />

herman budenzigi — vefxistyaosnis axali germaneli mTargmneli<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 24 marti, № 11-12, gv. 3.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom cnobilma germanelma poetma da mTargmnelma herman budenzigma<br />

1969 wlis noembridan daiwyo rusTavelis Txzulebis hegzametriT Targmna da amJamad<br />

faqtobrivad dasrulebulia es samuSao. Targmanis didi nawili sinjis saxiT ukve gamoqveynda<br />

Jurnal `mickeviC-bletterSi~. germanulenovani mkiTxveli mas mowonebiT Sexvda. h. budenzigis<br />

Targmans maRal Sefasebas aZleven: Sveicarieli qarTvelologi lea fluri, gazeTebi<br />

`haidelberger tageblati~ da `manhaimer morgeni~.<br />

h. budenzigs qarTuli teqstis `vefxi~ Targmnili aqvs `panterad~. saTaurSic asea: `Der Ritter<br />

im Pantherfell~. es mTargmnelis originaloba an axireba ar aris; poemis saTauri evropul enebze<br />

metwilad asea Targmnili.<br />

mimdinare wlis maisSi h. budenzigi kidev apirebs Camosvlas saqarTveloSi, raTa sabolood<br />

daazustos `vefxistyaosnis~ axali Targmani. g. a.<br />

490. [`lit. saqarTvelos~ redaqcia]<br />

boris gaponovi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 11 agv., № 32, gv. 4.<br />

gazeTSi dabeWdilia nekrologi `vefxistyaosnis~ klasikur ebraul enaze (ivriTze)<br />

mTargmnelis _ boris gaponovis gardacvalebis gamo. masSi mokled gadmocemulia b. gaponovis<br />

biografia da CarTulia nawyvetebi poemis ebrauli gamocemis redaqtoris abraam Slionskis<br />

`winasityvaobidan~, romelic am Targmanis gamocemas ebrauli mwerlobisaTvis udides<br />

movlenad miiCnevs. g. a.<br />

491. [`lit. saqarTvelos~ redaqcia]<br />

`vefxistyaosnis~ leqsTwyobis sakiTxebi<br />

(diskusiis angariSi)<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 19 maisi, № 20, gv. 2; 26 maisi, № 21, gv. 2-3.<br />

mweralTa kavSirSi Sedga literaturuli kritikis seqciisa da saqarTvelos ssr mecnierebaTa<br />

akademiis `vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgeni komisiis~ gaerTianebuli<br />

sxdoma, sadac akademikosma giorgi wereTelma waikiTxa moxseneba Temaze: `metri da ritmi<br />

vefxistyaosanSi~.<br />

momxsenebelma aRniSna: vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgeni komisiis mier gamosacemad<br />

damzadebulia da ukve ibeWdeba Sroma `metri da riTma vefxistyosanSi~ (riTma-<br />

Ta simfonia da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi). naSromis erT nawilSi warmodgenilia<br />

riTmebi, dalagebuli anbanze saTanado karedebis CvenebiT. simfonias erTvis<br />

riTmebisa da sariTmod gamoyenebuli sityvebis saZieblebi.<br />

meore nawili Seicavs poemaSi xmarebuli sityvebis marcvlobrivi ganawilebis cxrilebs.<br />

am Sromas win uZRvis gamokvleva `metri da riTma vefxistyaosanSi~.<br />

mecnieris azriT, mcdaria dRemde gavrcelebuli Sexeduleba, TiTqos qarTul, viTomda<br />

silabur-tonur, leqsTwyobas, safuZvlad udevs qore, daqtili, peoni da sxva sidideebi,<br />

romlebic klasikuri leqsTwyobisaTvis aris damaxasiaTebeli. mkvlevari uaryofs im mosazrebas,<br />

rom vefxistyaosanSi Cven qoreebi da daqtilebi gvaqvs da saTanado mtkicebis safuZvelze<br />

daaskvnis, rom maxvili ar SeiZleba iyos metrikuli da ritmuli erTeulebis maregulirebeli<br />

qarTul leqsSi, radgan igi ar aris relevanturi. igi TamaSobs erTgvar rols,<br />

rogorc eqspresiuli faqtori, pauzasTan erTad monawileobs agreTve mijnis fenomenis<br />

SeqmnaSi. mijnis faqtori dRemde SeumCneveli iyo Cvens samecniero <strong>literatura</strong>Si. mijna<br />

(Ria mijna) aris sazRvari erTi morfemis bolokidur fonemasa da momdevno morfemis Tavkidur<br />

fonemas Soris, rasac ganapirobebs pauza, ritmi da maxvili.<br />

154


Tul mimarTebebs: marcvlebs, sityvebs, segmentebs, karedebsa da strofebs Soris safuZvlad<br />

udevs simetria da `oqros kveTis~ proporcia, romelic vefxistyaosanSi srulyofilebis<br />

sazRvrebs aRwevs.<br />

moxsenebis garSemo gaimarTa msjeloba. nodar naTaZem aRniSna: g. wereTlis mier dasabuTebuli<br />

Tezisi aris axali SezRudva, romelsac rusTvelis leqsi akmayofilebs. igi emateba<br />

manamde cnobil SezRudvebs, magram ar moxsnis maT, kerZod igi ar moxsnis maxvilis,<br />

rogorc vefxistyaosnis leqsis konstruqciuli elementis faqtors. es imiT mtkicdeba, rom<br />

vefxistyaosanSi sistemuri xasiaTi aqvs dabal SairSi sammarcvliani, xolo maRalSi ormarcvliani<br />

riTmis xmarebas.<br />

akaki xinTibiZem aRniSna: akad. g. wereTlis gamokvlevaSi didi adgili aqvs daTmobili<br />

rusTvelis leqsis silaburobis sakiTxs. es gamokvleva mraval sayuradRebo problemas svams<br />

qarTuli leqsis mkvlevarTa winaSe. igi principuli, ukompromiso naSromia, saetapo mniSvneloba<br />

aqvs qarTuli poetikis ganviTarebisaTvis da misi yovelmxrivi Sefasebac momavlis saqmea.<br />

akaki uruSaZis sityvidan: `vefxistyaosnis~ leqsTwyobis sakTxebs mravali gamokvleva<br />

mieZRvna, magram mecnierulad dasabuTebuli, damarwmunebeli daskvna rusTveluri leqsis<br />

gasaocari simdidris, melodiurobisa da harmoniulobis Taobaze dRemde aravis warmoudgenia.<br />

kvleva-Ziebis swor gzaze warmarTvas dabrkolebas uqmnida is garemoeba, rom rusTvelis<br />

leqss (da saerTod qarTuli leqsis bunebas) ganixilavdnen qarTulisagan sruliad gansxvavebuli<br />

enebisaTvis damaxasiaTebel metrul da tonur leqsTwyobaTa sqemebis safuZvelze.<br />

givi gaCeCilaZem Tqva: Tu mivmarTavT metaforas da qarTul leqss warmovidgenT mTis<br />

mwvervalad, romelic ostatma alpinistma-mkvlevarebma unda aiRon, SeiZleba iTqvas, rom<br />

es mwvervali kidev erTxel aRebulia axali, yvelaze cicabo kedlis mxridan, romelsac rus-<br />

Tavelis leqsi ewodeba, xolo Tu rusTavelis poezia qarTuli poeziis umaRlesi gamoxatulebaa,<br />

maSin Tamamad SeiZleba iTqvas, rom misi leqsis ZiriTadi kanonzomierebani, kerZod<br />

misi silaburi struqtura, gavrcelebuli aRmoCndeba danarCen qarTul sazomebzec da saer-<br />

Tod mTel qarTul leqsze.<br />

naSromi axleburad ayenebs sityvis maxvilis sakiTxs qarTulSi da terfis Seqmnis SesaZleblobas<br />

safuZvels aclis. am SemTxvevaSi maxvils aRara aqvs leqsis is maorganizebeli<br />

funqcia, romelic inglisurs an rusuls axasiaTebs. aq gadamwyvetad gamodis marcvalTa<br />

raodenobrivi ganawileba sazomSi; muxlTa, anu segmentTa Sefardeba, romlis mixedviTac<br />

SeiZleba Seicvalos ritmi erTi zomis leqsis farglebSic.<br />

Tamaz gamyreliZis azriT, g. wereTlis mier Catarebuli analizi rusTavelis leqsisa<br />

warmoadgens Tanamedrove struqturuli poetikis brwyinvale nimuSs, romelsac, udavoa,<br />

didi saerTaSoriso rezonansi eqneba.<br />

roland beriZem aRniSna, rom 16-marcvliani leqsi erTaderTi araa, romelSic oqros<br />

kveTis proporcia Cans; aTmarcvlian da Tormetmarcvlian sazomebSic SeiZleba aRmovaCinoT<br />

rogorc oqros kveTis proporcia, ise eqvivalenturi simetria.<br />

aleqsandre baramiZis gamosvlidan: akademikos giorgi wereTlis gamokvleva mniSvnelovan<br />

movlenad mimaCnia. friad sando statistikuri monacemebis safuZvelze g. wereTels<br />

mTlianobaSi aqvs Seswavlili da gaazrebuli rusTveluri leqsis buneba da xasiaTi. Sedegebic<br />

umeteswilad ucilobelia da misaRebi, dadgenilia rigi uryevi kanonzomierebani. c.e.<br />

492. maia mamacaSvili<br />

galoba SvidTa mnaTobTaTvis nizamis `leili da majnunsa~<br />

da `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 3, gv. 61-81.<br />

gamokvlevaSi mocemulia astrologiisa da astronomiis ganviTarebis zogadi etapebi,<br />

uZvelesi droidan XII-XIII saukuneebamde, evropisa da aziis qveynebSi. avtori aRniSnavs, rom<br />

astrologiuri codna ciur mnaTobTa Sesaxeb gaiziara monoTeisturma religiebma — qristianobam<br />

da islamma. samyaros agebulebis modeli orive sarwmunoebis swavlulTa da poetTa<br />

nawerebSi erTnairad iyo warmodgenili.<br />

poemaSi `leili da majnuni~ varskvlaviani Ramis aRweraSi `nizami amJRavnebs astronomiisa<br />

da astrologiis brwyinvale codnas, rasac igi poetur fonad iyenebs Tavisi Teologiuri<br />

koncefciis gasaSlelad. (...) misi mizania warmoadginos geocentruli sistemis mixedviT<br />

155


Suasaukuneebis cis suraTi da muslimanuri samyaros upirvelesi mnaTobis — RvTaeba mTvaris<br />

— moZraoba zodiaqoTa sartyelSi.<br />

aRmosavluri renesansis poeziaSi pirvelad nizamisTan aris mocemuli mnaTobTa vedrebis<br />

poeturi modeli, sadac astrologia savsebiT morgebulia monoTeistur islams~ (gv. 75).<br />

nizamis poemaSi majnuni Semweobas sTxovs siyvarulSi mnaTobebs (zuhrasa da muSTars)<br />

da mxolod Semdeg mimarTavs daxmarebisaTvis RmerTs (alahs, caTa ufals).<br />

rusTavelis poemaSi avTandili vedrebiT mimarTavs mTel varskvlavur cas — 7 mnaTobs.<br />

RmerTi aq ar Cans da, TiTqos, arc astrologiuri kavSiri Cans RmerTsa da mnaTobebs Soris.<br />

magram poemis sxva adgilebSi es kavSiri aSkaradaa gamoxatuli. mag.: str.1: `romelman Seqmna<br />

samyaro...~; 801: `RmerTo, RmerTo, geajebi...~; 809: `ilocavs, ityvis, maRalo...~; 1050: `yrmaman<br />

uTxra: madli RmerTsa...~. amgvarad, rusTavelTan, iseve rogorc nizamisTan, mnaTobTa TavSi<br />

`zis~ RmerTi — erTi, ucnauri, uTqmeli, uxilavi, ufali uflebaTa...<br />

avTandilis vedreba mnaTobebisadmi astrologiuri xasiaTisaa. aq TiToeuli mnaTobi<br />

Tavisi astrologiuri bunebisa da niSnis mixedviTaa daxasiaTebuli. rusTavelis mixedviT,<br />

pirveli mnaTobia mze. is aris `mZleTa mZle~, sferos SuaSi myofi, romelsac morCileben sxva<br />

mnaTobebi. igi aniWebs adamians beds.<br />

rusTaveli astronomiul plansac iTvaliswinebs. man icis, rom merkuri (otaridi) mzis<br />

orbitaSi myofi mnaTobia. is brunavs mzesTan erTad (`otarido, Sengan kide arvis migavs<br />

saqme sxvasa, mze mabrunvebs, ar gamiSvebs...~).<br />

aseve astronomiis codniT aris axsnili mTvaris gavsebisa da daklebis fazebi (`mze<br />

gamavsebs, mzeve gamlevs...~).<br />

rusTaveli formalurad icavs saSualo saukuneebis sayovelTaod aRiarebul astronomiul<br />

sistemas (geocentruls), magram faqtobrivad arRvevs mas (radgan mnaTobTa rigs iwyebs<br />

mziT) (gv. 78).<br />

mkvlevris azriT, nestanis gaTavisufleba qajeTidan simbolurad gamoxatavs mzisa da<br />

gvelis brZolis miToss. `brZola gvelTan unda gavigoT, rogorc mzis (logosis) mier gvelis<br />

(qaosis) daZleva. mze aris tarieli, mTvare — nestan-darejani da gveli — qajeTis cixe.<br />

mTvare uZvelesi droidan aris sulis simbolo, miTologiurad ki — mzis sasZlo~ (gv. 81). g. a.<br />

493. levan menabde<br />

rusTveli da amerikis sazogadoebrioba<br />

Tbilisis sax. universiteti, filologiis fak-is XV samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 17.<br />

SoTa rusTveli da misi Txzuleba evropis qveynebSi XIX saukunis dasawyisidan ixseneba,<br />

amerikis kontinentze ki rusTvelis Semoqmedebis gacnoba da aRiareba ufro gviandeli, XX<br />

s-is movlenaa.<br />

amerikis ramdenime qveynis (aSS, Cile, kuba, kanada, venesuela) Tanamedrove moRvaweTa<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> naazrvi cxadyofs, rom amerikis sazogadoebriobis mniSvnelovanma nawilma<br />

safuZvlianad gaicno `vefxistyaosani~ da dabejiTebiT aRiara rusTvelis genialoba<br />

(ix. anot. № 494a). g. a.<br />

494. l. menabde<br />

rusTveli amerikaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 3, gv. 47-60.<br />

rogorc avtori wers, amerikis kontinentze rusTvelis saxelis xseneba iwyeba me-20 s.<br />

40-iani wlebidan. `enciklopedia amerikanas~ 1945, 1959 da 1963 wlebis gamocemebSi dabeWdilia<br />

mokle cnobebi rusTvelsa da mis poema `vefxistyaosanze~. 1966 w. saqarTveloSi Camovida<br />

prof. roman iakobsoni, romelmac monawileoba miiRo rusTvelis saiubileo zeimSi. niu-iorkSi<br />

daibeWda Teimuraz bagrationis broSura SoTa rusTvelze. 1965 w. d. langma aSS-s aRmosavleTmcodneobis<br />

sazogadoebis gen. asambleis sxdomaze (CikagoSi) waikiTxa moxseneba Temaze<br />

`SoTa rusTveli da Sua saukuneebis qarTuli eposi~, xolo `vefxistyaosnis~ ufro sruli daxasiaTeba<br />

da analizi mocemulia mis wignSi `qarTvelebi~, romelic 1966 w. gamovida amerikaSi.<br />

156


avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~ espanur enaze mTargmnelis, Cileli mwerlis gustavo<br />

dela tore botaros mier gaweul muSaobas, misi recenzentebis x. garCesisa da a. garidos<br />

Rvawls rusTvelis popularizaciis saqmeSi. aRniSnavs, rom kompozitorma p. navaretem<br />

Seqmna simfoniuri poema `vefxistyaosnis~ Temaze da 1970 w. waradgina musikalur festivalze.<br />

narkvevSi aRniSnulia, rom kubeli filologi xose antonio portuondo, kanadelebi:<br />

jo uolesi da monika uaiti 1966 w. monawileobdnen rusTvelis saiubileo zeimSi. g. a.<br />

494a. l. menabde<br />

saxelovani iubilari<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1972, № 2, gv. 74-78.<br />

werili eZRvneba akad. al. baramiZes, dabadebis 70-e da samecniero-pedagogiuri moRvaweobis<br />

50-e wlisTavTan dakavSirebiT. rogorc avtori wers, sagangebo aRniSvnis Rirsia al.<br />

baramiZis damsaxureba rusTvelologiis ganviTarebaSi. sailustraciod dasaxelebulia misi<br />

naSromebi am dargSi; aRniSnulia, rom monografia `SoTa rusTveli da misi poema~ rusTvelologiis<br />

mzardi aRmavlobisa da avtoris mecnierul-SemoqmedebiTi gamarjvebis maCvenebelia.<br />

g. a.<br />

495. l. menabde<br />

ivane javaxiSvili da Zveli qarTuli mwerloba<br />

Jur. `ciskari~, 1972, № 9, gv. 130-138.<br />

vrcel mimoxilvaSi avtori aRniSnavs, rom i. javaxiSvilma didi wvlili Seitana <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

problematikis damuSavebaSi. mas ainteresebda poemis xelnawerebisa da gamocemebis<br />

Rirseba-naklovanebani, ideur-Tematuri motivebi, avtoris vinaoba da moRvaweobis<br />

xana, msoflmxedveloba da sxv.<br />

ganxilulia i. javaxiSvilis sxvadasxva dros gamoqveynebuli gamokvlevebi da werilebi:<br />

`SoTa rusTavelis dabadebis 750 wlisTavis zeimis gamo~; `pirovneba da msoflmxedveloba~,<br />

`rusTavelis epoqis socialuri kultura da `vefxistyaosani~; `amirandarejanianis anarekli<br />

vefxistyaosanSi~ da sxv. g. a.<br />

496. eduardas meJelaitisi<br />

bedi mgosnisa<br />

gaz. `komunisti~, 1972, 11 aprili, № 85, gv. 3.<br />

esaa winasityvaoba `vefxistyaosanis~ litvur enaze gamocemisa, romelic vilniusSi daibWda<br />

1971 wels (mTargmnelia poeti ionas graiCiunasi, dabadebuli q. TbilisSi). gazeTSi aRniSnulia,<br />

rom wigns darTuli aqvs rusTvelis epoqis mokle istoriuli mimoxilva, cnobebi avtorsa<br />

da mis poemaze.<br />

winasityvaobis avtori wers, rom rusTavelis Sesaxeb avTenturi cnobebi TiTqmis ar<br />

arsebobs. samagierod qarTvelma erma legendebi Seqmna masze. CvenTvis ki ufro mniSvnelovania,<br />

Tu raze wers da rogor wers poeti. am epoqaSi, rodesac jer kidev ar hqondaT warmodgena<br />

renesansul xelovnebaze, kavkasiis mTebSi ukve Cqefda araCveulebrivad melodiuri<br />

da temperamentiani poezia rusTavelisa. misi poezia iyo pirveli mercxali adreuli humanizmisa<br />

da renesansisa.<br />

SegviZlia warmovidginoT, Tu rogor Sexvdnen saSualo saukuneTa dogmatikosebi sibrZniT<br />

aRsavse am nawarmoebs. maTTvis ucxo iyo humanisturi kulti adamianisa... maT gaaZeves<br />

poeti samSoblodan. ase iara man tanjvis gzebiT, vidre ar Cavida ierusalimSi da, gadmocemis<br />

Tanaxmad, iqve aResrula. g. a.<br />

157


497. nodar naTaZe<br />

`vefxistyaosnis~ enis zogierTi sakiTxi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1972, № 1, gv. 33-37.<br />

avtori ganixilavs im Taviseburebebs, rac `vefxistyaosnis~ enas axasiaTebs Tanamedrove<br />

qarTulTan SedarebiT. esenia: 1. `marT~ da `glax~ sityvebis xmareba; 2. CvenebiTi nacvalsaxelis<br />

bruneba; 3. zmnis brZanebiTi kilos gamomxatveli forma meore pirSi imeorebs uwyvetlis<br />

formas (wyv.: maxsenebdi; brZ.: maxsenebdi! (maxsene xolme!); 4. micemiTSi dasmuli saxeli<br />

zmnas ricxvSi ver iTanxmebs (maT unda; maT uTqvams); 5. saxelobiT brunvaSi dasmuli<br />

obieqti zmnas ricxvSi iTanxmebs (me igini movklen); 6. pirdapiri damatebis mqone zmnebSi<br />

kavSirebiTi kilo mr. ricxvSi gamoixateba e sufiqsiT (vTqva sityva — vTqvne sityvani); 7. mesame<br />

piris mr. ricxvSi gardamavali da gardauvali zmnebi ar ganirCeva, orives aqvs —es daboloeba<br />

(daxates, movides); 8. zmniswiniani awmyo da uwyveteli; 9. -mca nawilakis funqciebi:<br />

a) wyvetilis formaze darTuli —mca zmnas momavali drois gagebas aZlevs; b) —mca nawilakiT<br />

gamoixateba pirobiTi kilo, is `rom~ kavSirs udris. g. a.<br />

498. vaxtang paikiZe<br />

`samwuxaro Secdomebis~ gamo<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 1 seqt., № 35, gv. 3.<br />

werili dabeWdilia rubrikiT: `wignis redaqtori pasuxobs~... is dawerilia d. qumsiSvilis<br />

recenziis (`lit. saq.~, 11 agv.) pasuxad. v. paikiZe ar iziarebs recenzentis SeniSvnebis<br />

umetesobas. aRniSnavs, rom sadavod miCneul sakiTxebze ase weren sxva mkvlevarebic. mag.,<br />

im monadireebs, zog xelnawerSi `Turqni~ rom ewodeba, k. kekeliZe xataeTidan mosulebad<br />

ixseniebs, magram ufro swori iqneboda, poemis teqstSi `qurdni~ rom ibWdebodes, rogorc<br />

ramdenime xelnawersa da gamocemaSia.<br />

v. paikiZis azriT, gasasworebelia winadadeba, romelSic fridonis biZebTan brZolazea<br />

saubari, agreTve — is ramdenime gaumarTavi fraza, romlebsac recenzenti asaxelebs. g. a.<br />

499. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

iaponur enaze, ipei fukuros poeturi Targmani, tokio, 1972, 256 gv. ix. anot. № 487.<br />

499a. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

yirgizul enaze, a. osmanovis Targmani, frunze, 1972, 304 gv.<br />

500. trifon ruxaZe<br />

SoTa rusTvelis dabadebis weli da `erTi qronikis~ saidumloeba<br />

Tbilisis sax. universiteti, filologiis fakultetis XV samecniero sesia, moxs. Tezisebi,<br />

Tb., 1972, gv. 17-18.<br />

1. SoTa rusTvelis dabadebis TariRs erT-erT `qronikaze~ amyareben. am sakiTxis amosaxsnelad<br />

pirvelad is p. inogoryvam gamoiyena (1922, 1926 wlebSi), magram misi literaturuli<br />

wyaro ar dausaxelebia. amitom am `qronikas~ mecnierebaSi ucnobi ewodeba.<br />

2. es `ucnobi qronika~ Tavis droze gamoaqveynes e. TayaiSvilma (1890 w.), s. kakabaZem (1913)<br />

da qr. SaraSiZem (1954).<br />

3. rusTvelis dabadebis TariRis (1166 w.) dasadgenad es `qronika~ Tu qronikuli Cveneba<br />

erT-erTi TvalsazrisiT gamodgeba dokumentad.<br />

158


501. revaz siraZe<br />

`sibrZnis dargi~<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1972, № 4, gv. 38-45.<br />

`vefxistyaosnis~ dasawyisis erT taepTan _ `Sairoba pirveladve sibrZnisaa erTi dargi~ _<br />

dakavSirebiT mkvlevari vrclad ganixilavs `sibrZnis Sinaarssa da gagebas Sua saukuneebis<br />

mwerlobaSi. aRniSnavs, rom arsebobda moZRvreba orgvari sibrZnis Sesaxeb. pirveli — umaRlesi<br />

sibrZne, saRvTo, Teologiur sferos ganekuTvneba; meore _ `sibrZne ama soflisa~<br />

(adamianuri sibrZne) aerTianebs adamianTa azrovnebis sxvadasxva formebs (xelovneba, mecniereba,<br />

teqnika, filosofia). `vefxistyaosanSi~ saRvTo da saamqveyno sibrZne erTmaneTs<br />

ar upirispirdeba.<br />

rusTavelis termini `Sairoba~ saero poezias gulisxmobs da poeti mas `sibrZnis dargad~,<br />

sibrZnis erT-erT qvesaxed acxadebs, magram igi ar azustebs, Tu romel sibrZnes gulisxmobs.<br />

amis saWiroeba rusTavelisaTvis arc iyo, radgan misTvis `sibrZne~ erTiania, ganuyofelia.<br />

aqedan gamomdinare, saero poezia saRvTo sibrZnis dargicaa. g. a.<br />

502. Л. Ф. Солано<br />

Средневековая провансальская поэзия и поэма Руставели<br />

kreb. `literaturuli urTierTobani~, III, Tb., 1972, gv. 13-17.<br />

amerikeli filologi l. solano wers, rom rusTavelis Txzulebis zogadi suliskveTeba<br />

da Sinaarsi mniSvnelovan wilad Seefardeba XII saukunis provansuli da franguli literaturis<br />

Sinaarss. mkvlevari gulisxmobs e. w. kurtuaziuli siyvarulis amsaxvel poezias da<br />

axasiaTebs im socialur garemos, romelSic es <strong>literatura</strong> iqmneboda. termin `kurtuaziulis~<br />

ganmartebisas l. solano wers, rom es sityva aRniSnavs mefis an didi feodalis sasaxles,<br />

sadac ikribebian aristokrati raindebi da qalbatonebi an gasaTxovari qaliSvilebi,<br />

romlebic baasoben siyvarulze, mis mniSvnelobasa da sidiadeze.<br />

rusTavelis mijnurobis kodeqsis analogias mkvlevari ufro TvalsaCinod kretien de<br />

truasa da giliomis TxzulebebSi xedavs. g. a.<br />

503. [uavtoro]<br />

moxseneba `vefxistyaosnis~ leqsTwyobis sakiTxebze<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, № 8, gv. 62-63.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom 14 aprils saqarTvelos mweralTa kavSiris kritikisa da<br />

<strong>literatura</strong>Tmcodneobis seqciisa da `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisiis<br />

gaerTianebul sxdomaze akad. giorgi wereTelma waikiTxa moxseneba: `metri da ritmi<br />

vefxistyaosanSi~, romelic erTi nawilia misi Sromisa `metri da riTma vefxistyaosanSi~.<br />

momxsenebelma axleburad ganixila qarTuli leqsTwyobis mravali sakiTxi. igi amtkicebs,<br />

rom qarTul leqsTwyobas safuZvlad ar udevs klasikuri leqsTwyobisaTvis damaxasiaTebeli<br />

sidideebi — qore, daqtili, peoni da sxv. qarTul leqsSi maxvili ar aris metrikuli<br />

da ritmuli erTeulebis maregulirebeli. qarTul leqsSi did rols asrulebs mijnis<br />

faqtori; mis ritms qmnis marcvalTa sxvadasxva variaciiT ganlageba striqonSi. g. a.<br />

504. a. focxiSvili<br />

saWiro ganmarteba<br />

Jur. `macne~, 1972, № 2, gv. 178-184.<br />

avtoris mier 1966 wlis 17 ivnisis gazeT `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul<br />

werilSi _ `qalisa da siyvarulis problema vefxistyaosanSi~ (ganxiluli iyo n. naTaZis<br />

Sexedulebebi. mogvianebiT Jurnal `macneSi~ (1971, № 2) daibeWda n. naTaZis sapasuxo werili<br />

_ `qalis kultis~ Sesaxeb rusTavelis epoqaSi~.<br />

159


winamdebare werilSi avtori kvlav icavs Tavis debulebas imis Sesaxeb, rom `rusTveluri<br />

siyvarulis fesvebi unda veZioT ara beduinursa Tu gviani xanis arabul <strong>literatura</strong>Si,<br />

romlidanac igi, TiTqos, yofiTi arxebiT `uceb me-12 saukuneSi~ qarTul sinamdvileSi<br />

gaCnda, rogorc amas n. naTaZe amtkicebs, aramed qarTul yofaSi, romelSic igi `grigol xanZ-<br />

Telis cxovrebis~ CvenebiT, ukve me-9 saukuneSi literaturulad dokumentirebuli Cans,<br />

xolo savaraudebeli gacilebiT adreul periodSia~. n.m.<br />

505. al. quTaTelaZe<br />

`vefxvi~ da `jiqi~<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1972, 1 ivn., № 66, gv. 4.<br />

avtori wers, rom bolo dros qarTul leqsikonebsa da `vefxistyaosnis~ TargmanebSi<br />

moxda vefxvisa da jiqis saxelebis arasworad xmareba da ganmarteba. misi mtkicebiT, vefxvi<br />

(`барс~, `леопард~, `пантера~) xalebiani tyavis mqone cxovelia, misi tyavi Txeli da moqnilia,<br />

amitom is uZvelesi droidan Casacmelad gamoiyeneboda.<br />

jiqi (тигр) ufro didi da Zlieria. mas zolebiani, sqeli da uxeSi tyavi aqvs, romelsac<br />

Zirs agebdnen, cxenisa da marxilis gadasafareblad xmarobdnen an, Zvel droSi, faris<br />

gadasakravad iyenebdnen. g. a.<br />

505a. al. quTaTelaZe<br />

`azaveri~<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1972, 20 ivlisi, № 87, gv. 4.<br />

avtori wers, rom azaveris sabaseuli ganmarteba _ `xari sakidari~ _ sworia. misi gamoyeneba<br />

am daniSnulebiT samcxeSi, javaxeTSi, artaanSi dadasturebulia `gurjistanis vilaieTis<br />

did davTarSi~. Turqebma mosaxleobas cxenebi CamoarTves da amis gamo, tvirTis<br />

sazidad xarebis gamoyeneba ufro farTod gavrcelda. am tradiciis arsebobas aWarasa da<br />

klarjeTSi XIX saukunis wyaroebic adasturebs.<br />

avtori aRniSnavs, rom umarTebuloa bolo dros leqsikonebSi damkvidrebuli ganmarteba<br />

azaverisa, rogorc tibeturi iakisa (a. janaSvili da sxv.), romelic cnobilia agreTve<br />

monRoluri da tibeturi Zroxis saxeliT. g. a.<br />

506. dim. qumsiSvili<br />

samwuxaro Secdomebi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 11 agv., № 32, gv. 4.<br />

avtori gamTqvams kritikul SeniSvnebs `qarTuli literaturis~ VIII klasis saxelmZRvaneloSi<br />

dabeWdil narkvevze `SoTa rusTaveli~. aRniSnulia faqtobrivi Secdomebi, mag.:<br />

`didi gmiroba gamoiCina tarielma fridonis biZebTan brZolaSi~ (gv. 120); isini, visac tarieli<br />

da Semdeg avTandili Sexvdnen, iyvnen `Turqni~ da ara `xataelni` (gv. 129); narkvevis<br />

avtorebi weren, rom asmaTi dabali wris qalia (gv. 135), rac swori araa; uxeSi Secdomaa imis<br />

mtkiceba, rom `poeti amJRavnebs intimur grZnobebs Tamaris mimarT~; arazustia ganmarteba:<br />

`biblia — qristianTa saRvTo wignebis krebuli~.<br />

recenziaSi miTiTebulia stilisturad uxerxul, gaumarTav winadadebebze da koreqturul<br />

Secdomebze, rac saskolo saxelmZRvaneloSi ar unda gvxvdebodes. g. a.<br />

507. guram SaraZe<br />

Teimuraz bagrationi<br />

(cxovreba), Tb., 1972.<br />

wignis 115-e da 120-122-e gverdebze avtori wers imis Sesaxeb, rom parizSi yofnis periodSi,<br />

kerZod 1834 wels, mari broses ganuzraxavs `vefxistyaosnis~ liTografiuli wesiT<br />

160


gamocema, ris Taobazec atyobinebda Teimuraz batoniSvils. Teimurazi mas sapasuxo weriliT<br />

auwyebs Tavis azrs, rom am wesiT nabeWdi wigni iSviaTad gamodis kargi xarisxisa, amitom nu<br />

iCqarebs da peterburgSi erTad gadawyviton, rogorc sjobdes.<br />

1837 wels m. brosem peterburgSi Caitana Teimurazis naxazebis safuZvelze damzadebuli<br />

qarTuli mxedruli Sriftis matricebi. Sriftis es axali saxeobaa gamoyenebuli `vefxistyaosnis~<br />

1841 wlis gamocemaSi. g. a.<br />

508. petre Saria<br />

rusTavelis poetika<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, № 4, gv. 18-27.<br />

gamokvleva Sedgeba sami nawilisagan. pirvelSi _ `poeziis SemecnebiTi buneba~ _ ganxilulia<br />

rusTavelis esTetikuri Tvalsazrisi poeziis Sesaxeb, romelic mocemulia poemis<br />

`dasawyisSi~. striqonebSi: `Sairoba pirveladve sibrZnisaa erTi dargi, saRmrTo, saRmrTod<br />

gasagoni, msmenelTaTvis didi margi, kvla aqaca eamebis, vinca ismens kaci vargi~ (12) mocemulia<br />

is azri, rom poezia Semecnebis erT-erTi saSualebaa, amasTan erTad igi ganasaxierebs<br />

mSvenierebas grZnobad formebSi. `saRmrTod gasagoni~ gulisxmobs, rom poezia `RvTaebrivad<br />

JRers~ Tavisi maRali Sinaarsisa da daniSnulebis gamo, is RvTaebriv ganawess adamianis<br />

grnobisaTvis misawvdomad xdis.<br />

narkvevis meore qveTavSi _ `poeturi formis sakiTxi vefxistyaosanSi~ _ mkvlevari<br />

wers, rom rusTavelis poeturi xelovnebis Sefasebisas Zalian xSirad zedmet yuradRebas<br />

aqceven gansaxierebis garegnul, sityvier formebs: aliteraciasa da metaforas, magram es<br />

xerxebi ar gamoxataven poeziis namdvil Rirsebas, isini poeziaSi mxolod dekoris rols<br />

asruleben. avtoris azriT, rusTavelis leqsis Rirseba misi sicxade da sinaTlea, riTac<br />

emijneba misi poetika neoplatonikur misticizmsa da bundovanebas. rusTavelis poetikis<br />

Taviseburebas Seadgens agreTve misi poemis strofikuli wyoba, ori sxvadasxva ritmis —<br />

maRali da dabali Sairis gamoyenebiT.<br />

narkvevis mesame qveTavia `poetikis zogierTi zogadi principi da vefxistyaosani~. masSi<br />

avtori ganixilavs mxatvruli Txzulebebis Janrobrivi klasifikaciis sakiTxs, msjelobs<br />

leqsis `pirveli~, `meore~ da `mesame~ saxeebis rusTveliseul daxasiaTebaze. mkvlevari<br />

varaudobs, rom rusTaveli, vinc qarTul mxatvrul mwerlobaSi pirvelma Seqmna sagmiroromantikuli<br />

eposi, ekamaTeba mexotbe poetebs, romelTac ar SeuZliaT movlenaTa mxatvruli<br />

gaazreba da mokle leqsebiT pirovnebaTa pirdapiri SeqebiT kmayofildebian. g. a.<br />

509. giorgi SayulaSvili<br />

`saaSikos~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `macne~, els, 1972, № 2, gv. 168-177.<br />

avtori akeTebs ramdenime SeniSvnas 1966 wels somxur enaze gamocemuli `vefxistyaosnis~<br />

komentarebze, sadac me-17 strofis sityva `saaSikod~ Targmnilia sityviT `aSuRakan~<br />

da ganmartebulia rogorc `sasiyvarulo Sinaarsis simRera~.<br />

avtori aRniSnavs, rom `aSiki~ arabuli leqsikuri erTeulia, niSnavs `moyvaruls~,<br />

`trfobiT Sepyrobils~. es sityva qarTul enaSi adreul xanaSi damkvidrebula.<br />

`aSuRi~ ki poeti-memusikis, damkvrelisa da momRerlis profesiis aRmniSvneli terminia.<br />

is saqarTveloSi Semosuli unda iyos XVI-XVII saukuneebSi, mas Semdeg, rac aSuRurma poeziam<br />

muslimur samyaroSi da kerZod azerbaijanSi Tavisi ganviTarebis maRal dones miaRwia. isic<br />

sayuradReboa, rom Turq, azerbaijanel da Sua aziis respublikebis arc erT mecniers hipo-<br />

Tezis saxiTac ki ar warmoudgeniaT aSuRuri da akinTa literaturis arseboba XII saukuneSi.<br />

zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, qarTuli literaturis wiaRSi, da isic mis organul<br />

nawilad, rogorc amas p. muradiani gvTavazobs, aSuRuri poeziis arseboba SeuZlebeli iyo. g.a.<br />

161


510. v. CaCaniZe<br />

gvaqvs `vefxistyaosnis~ berZnuli Targmanic<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 21 ianv., № 3, gv. 1<br />

avtori wers, rom 1966 wels prof. s. yauxCiSvilis davalebiT man sTxova soxumel mweralsa<br />

da pedagogs manolis mitafidis, rom daewyo `vefxistyaosnis `Targmna berZnul enaze.<br />

xuT weliwadSi, 1971 wlisTvis m. mitafidim s. yauxCiSvilis konsultaciis daxmarebiT daasrula<br />

poemis poeturi Targmanis momzadeba axal berZnul enaze.<br />

saqarTvelos ssr ministrTa sabWos beWdviTi sityvis sax. komitetma Targmanis gamocema<br />

daavala gamomcemlobebs `sabWoTa saqarTvelos~ da `mecnierebas~. ganzraxulia wigns daer-<br />

Tos S. nucubiZis winasityvaoba _ `SoTa rusTaveli da misi epoqa~. g. a.<br />

510a. SoTa ZiZiguri, sargis caiSvili<br />

mecnieris didi gza<br />

(al. baramiZis dabadebis 70 wlisTavi)<br />

gaz. `komunisti~, 1972, 30 marti, № 75, gv. 3.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom al. baramiZis, rogorc mkvlevris gansakuTrebuli siyvarulisa<br />

da gatacebis sagania SoTa rusTavelis ukvdavi Txzuleba. igi warmatebiT ikvlevda<br />

`vefxistyaosnis~ e. w. CanarTi plastebis qronologias, poemis socialur garemos, tipaJsa<br />

da ideur motivebs. mecnieris mravalwliani <strong>rusTvelologiuri</strong> kvlevis Sejamebaa vrceli<br />

monografia `SoTa rusTveli da misi poema~, romelsac didi aRiareba xvda wilad specialistTa<br />

da mkiTxvelTa wreebSi. g. a.<br />

511. giorgi wereTeli<br />

balaxSi da badaxSi vefxistyaosanSi<br />

kreb. `aRmosavluri filologia~, II, Tb., 1972, gv. 35-40.<br />

mkvlevari wers: balaxSi an badaxSi iranuli warmoSobis sityvaa da niSnavs `lals~, `rubins~.<br />

igi dakavSirebulia mxaris saxelTan `badaxSan / balaxSan~ (mdebareobs amu-darias Sesar-<br />

Tavis marcxena napirze), romelic cnobilia umaRlesi xarisxis lalis sabadoebiT.<br />

sparsul enaSi (agreTve arabulSi) badaxSisa da badaxSanis gverdiT ixmareboda balaxSi<br />

da balaxSanic. arabuli enis saSualebiT forma balaxSi Sevida espanurSi da aqedan gavrcelda<br />

sxva evropul enebSi. es forma Semosula qarTulSic. vefxistyaosansa da sxva ZeglebSic<br />

umetesad `balaxSi~ ixmareba. g. a.<br />

512. giorgi wereTeli<br />

metri da ritmi vefxistyaosanSi<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1972, 2, gv. 33-56.<br />

rogorc mecnieri wers, rusTvelis leqsis struqturis kvlevas aZnelebs is garemoeba,<br />

rom safuZvlad iReben iseT erTeulebs (qore, daqtili, meore peoni da sxv.), romlebic<br />

klasikuri (berZnuli) metrikuli sistemisaTvis aris damaxasiaTebeli da araferi aqvs<br />

saerTo rusTvelis leqsTan. am mizeziT dRemde SeumCneveli darCa, rom vefxistyaosnis prosodia<br />

ZiriTadad `oqros kveTs~, anu `RvTaebriv proporcias~ emyareba. am Tezisis aRiareba<br />

axleburad svams sakiTxs rusTvelis versifikaciis Sesaxeb.<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis detaluri analizis safuZvelze mkvlevari adgens, rom rus-<br />

Tvelis `Sairi~ da saerTod qarTuli leqsTwyoba silabur princips emyareba. rusTveluri<br />

strofi warmoadgens katrens, e. i. Sedgeba oTxi karedis, anu striqonisagan. karedSi 16 marcvalia,<br />

is iyofa or Tanabar nawilad mTavari cezuriT, rva-rva marcvliT TiToeulSi. naxvarkaredi<br />

Tavis mxriv or segmentad iyofa, magram ara yovelTvis Tanabrad; segmentebi or-<br />

162


gvaria: 1) simetriuli — wyvilmarcvliani, oTx-oTxi marcvliT; 2) asimetriuli, rodesac<br />

naxevarkaredi Sedgeba kentmarcvliani (3+5 an 5+3) segmentebisagan. sxvadasxva tipis segmentebis<br />

monacvleoba striqonis an mTeli strofis farglebSi gamoricxulia. isini erTmaneTs<br />

enacvlebian mxolod strofebis mixedviT, qmnian ra sxvadasxva ritmuli struqturis katrenebs:<br />

e. w. maRal Sairs da dabal Sairs. es ukanaskneli, kentmarcvliani segmentebiT, emyareba<br />

`oqros kveTis~ princips. g. a.<br />

512a. Т. Г. Цулукидзе<br />

О переводе “Витязя в тигровой шкуре на белорусский язык<br />

`literaturuli urTierTobani~, kreb. III, Tb., 1972, gv. 288-294.<br />

avtori aRniSnavs, rom belorusi mwerlebi da mkiTxvelebi didi xania dainteresebulni<br />

iyvnen SoTa rusTavelis TxzulebiT. JurnalebSi ibeWdeboda `vefxistyaosnis~ nawyvetebi,<br />

Targmnili p. brovkas, k. krapivas, a. kuleSovis, e. ognecvetis, a. aleqsandroviCis mier.<br />

1966 wels, rusTavelis iubilesTan dakavSirebiT gamoqveynda sruli poeturi Targmani<br />

belorusul enaze a. zvonakis da m. xvedoroviCisa. recenzenti yuradRebas amaxvilebs originalTan<br />

Targmanis azrobriv siaxloveze. aRniSnav, rom am mxriv mTargmnelTa Sroma damakmayofilebelia.<br />

amave dros rusTavelis poemis Targmani mkiTxvelma miiRo rogorc mxatvruli<br />

movlena.<br />

mTargmnelTaTvis Zneli iyo leqsTwyobis saTanado formis SerCeva, Teqvsmetmarcvliani<br />

leqsi arabunebrivia belorusuli poeziisaTvis. aseve SeuZlebeli gaxda katrenis<br />

zusti riTmebis dacva azrobrivi gadaxvevis gareSe. amitom TargmanSi metwilad gamoyenebulia<br />

jvaredini riTmebi, xan vaJuri, xan qaluri. zogjer zusti riTmis nacvlad asonansur<br />

riTmas iyeneben. mTargmnelebma scades aliteraciuli harmoniis dacva, agreTve poemis<br />

qarTul teqstSi uxvad arsebuli aforizmebis SenarCuneba.<br />

recenzentis azriT, rusTavelis poemis belorusul TargmanSi aris leqsis JReradobac,<br />

azrobrivi sizustec, mxatvruli sityvis elvarebac da Cvengan saukuneebiT daSorebuli<br />

ZvelaRmosavluri poeziis intonaciis SegrZnebac. g. a.<br />

513. al. WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ erTi striqonis gamo<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 4 agvisto, 31.<br />

`vefxistyaosnis~ 1966 w. gamocemaSi (a. SaniZisa da a. baramiZis red.) 656,3 ase ikiTxeba: `saxlad<br />

sayofni mimaCndes TxaTa da mTaT iremTani~.<br />

al. WinWarauli Tvlis, rom aq unda ikiTxebodes mimiCndes, radgan a-TavsarTian zmnebze<br />

mi windebuldarTuli formebi (miaCnia da misT.) kanonzomieri ar aris `vefxistyaosnisa-<br />

Tvis~. mi — prefiqsi erTvis uTavsarTo, inversiul formas da viRebT zmnas `mimiC(n)s~, rac<br />

niSnavs: gamaCnia, maqvs (myavs).<br />

mTaT konieqturaa, mas al. WinWarauli saeWvod Tvlis da moiTxovs xelnawerTa wakiTxvis<br />

(maT) aRdgenas. Tumca msazRvreli `maT~ Sinaarsobrivad saWiro ar ariso, igi marcvalTa<br />

raodenobis Sesavsebad uxmaria poets, rasac sxva drosac akeTeben rusTveli da sxva poetebic.<br />

mkvlevari upiratesobas aniWebs formas `samyofni~, radgan `vefxistyaosanSi~ dasturdeba<br />

agreTve `umyofo~ da `myofi~.<br />

misi azriT, striqoni ase unda ikiTxebodes:<br />

saxlad samyofni mimiCndes TxaTa da maT iremTani. g. a.<br />

514. S. xidaSeli<br />

rusTavelis filosofiuri wyaros sakiTxisaTvis<br />

Jur. `ciskari~, 1972, № 8, gv. 141-151.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom S. rusTavelis mTavari mizania sinamdvilis mxatvruli asaxva<br />

da Tavis msoflmxedvelobas gamoxatavs pirvelyovlisa mxatvruli azrovnebis saSuale-<br />

163


ebiT. rusTavelis filosofiuri msoflmxedveloba organul kavSirSia poemis ideur SinaarsTan,<br />

humanizmTan. rusTaveli iSviaTad mimarTavs filosofiis avtoritetebis dasaxelebas.<br />

poemaSi ori aseTi SemTxvevaa dadasturebuli. erTi _ platoni (str. 789) da meore _<br />

dionise areopageli (str. 1492). am `xarvezs~ avsebs strofebi (836-837), romelSic rigi mniSvnelovani<br />

da Rrma moazrebis Sedegad miRebuli warmodgenebis filosofiuri warmomavaloba<br />

aris dadasturebuli.<br />

S. xidaSeli ganixilavs poemaSi sikeTisa da borotebis filosofiur gagebas da aRniSnavs,<br />

rom aq sikeTe arsobrivia, romelsac aqvs dasabami da aqvs namdvili arseboba, xolo boroteba<br />

SemTxveviTia, romelsac ara aqvs dasabami (str. 1361, 1435, 1492). rusTavelis ideur memkvidreobaSi<br />

areopagitika erTaderTi moZRvreba araa, romelic sikeTis monizmis Tvalsazrisze<br />

dgas. rusTaveli icnobda da sargeblobda efrem mcires TargmaniT, agreTve petriwis TxzulebiT.<br />

S. xidaSels usafuZvlod miaCnia S. rusTavelis maniqevelobis mtkiceba da am sakiTxze<br />

kamaTs arasaWirod Tvlis. T.n.<br />

515. elguja xinTibiZe<br />

nestanis cxra da Svidi ca<br />

Tsu-s Sromebi, B4(143), 1972, gv. 141-151.<br />

gavrcelebul SexedulebaTa mixedviT, caTa saTvalavi an Svidia, an cxra. mkvlevris TqmiT,<br />

aseTive warmodgenaa caTa simravleze `vefxistyaosanSic~, sadac swored cxra da Svidi caa<br />

naxsenebi (str. 416, 1309).<br />

e. xinTibiZis dakvirvebiT, caTa rigze poemaSi gakvriT, magram mainc tradiciuli astrologiuri<br />

Sexedulebaa Caqsovili da rusTvelis kosmologiur sistemaSi aRiarebulia cxra<br />

cis arseboba. amaTgan Svidi ca mnaTobebisaa: mTvaris, merkuris, veneras, mzis, marsis, iupiterisa<br />

da saturnisa. astrologiuri SexedulebiT, amaT miewereboda amqveyniuri ambebis ganmgebloba.<br />

es Cans nestanis sityvebidan: `risxviT mobrunda borbali Cvenzeda cisa Svidisa~<br />

(1309,4). sxva dros ki nestani cxra cas axsenebs: `gecruo, RmerTman miwa mqmnas, numca cxri-<br />

Tave vzi ciTa!~ (416,4), rac amas niSnavs: Tu gecruo (giRalato),RmerTma miwaSi damnTqas,<br />

sruliad movswyde zecas, cxra cidan nurc erTSi nu movxvdebio. n.m.<br />

516. e. xinTibiZe<br />

qarTuli literaturul-filosofiuri azrovnebis istoriidan<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1972, 6 ivnisi, № 68, gv. 3; 8 ivn., № 69, gv. 3.<br />

avtori ganixilavs filosofiuri azrovnebis ganviTarebas Sua saukuneebis saqarTveloSi,<br />

bizantiasTan da dasavleT evropis qveynebTan SepirispirebiT. misi dakvirvebiT, XI<br />

saukunidan qarTul azrovnebaSi igive problemebi iCens Tavs, rac imdroindel bizantiur<br />

<strong>literatura</strong>sa da filosofiaSi dgas. qarTveli moRvaweni aRWurvilni iyvnen sanimuSo teqstualuri<br />

kritikis unariT da uSualod berZnul dednebs iyenebdnen. XII s-is qarTuli<br />

saxelmwifo da sazogadoebrivi azri ufro momzadebuli iyo axali azrovnebis misaRebad,<br />

vidre imdroindeli bizantia da das. evropa; 1141 w. saeklesio krebaze SeaCvenes erT-erTi<br />

udidesi moazrovne petre abeliari, radgan igi cdilobda platonis Cayenebas qristianobis<br />

samsaxurSi, 1209 wlis parizis saeklesio krebam ki akrZala arabuli enidan Targmnili aristoteles<br />

kiTxva.<br />

saqarTveloSi, Tamaris samefo karze platoni da aristotele aRiarebulni iyvnen<br />

upirveles avtoritetebad. XI-XII saukuneebSi qarTulad iTargmna ioane damaskelis `wyaro<br />

codnisa~, nemesios emeselis `bunebisaTvis kacisa~, prokle diadoxosis `kavSirni RmrTismetyvelebiTni~.<br />

amave epoqis qarTuli mecniereba didad iyo davalebuli arabuli samyarosgan,<br />

gansakuTrebiT astronomia-astrologiisa da medicinis dargebSi.<br />

XII s-is qarTul azrovnebaSi mkveTrad igrZnoba inteleqtualizmi da racionalizmi, ker-<br />

Zod, ioane petriwisa da rusTvelis SemoqmedebaSi. rusTvelis, rogorc moazrovnis, umTavresi<br />

principi racionalizmia. sibrZnisa da gonebis kults mihyavs rusTveli adamianisa da sicocxlis,<br />

rogorc umaRlesi sikeTis aRiarebamde; nacvlad RvTaebrivi saswaulisa, moqmedebis<br />

filosofiamde.<br />

164


mkvlevari aRniSnavs, rom racionalizmma interesi gaaRviva adamianuri azrisadmi, logikisadmi.<br />

amaRlda interesi astrologiisadmi, romelic eyrdnoboda astronomiul, geometriul<br />

da maTematikur codnas. farTodaa Caqsovili astrologiuri Sexedulebani rusTvelis<br />

SemoqmedebaSi. poeti astrologiaze dayrdnobiT agebs Tavis kosmologiur sistemas:<br />

samyaros centrSi mdgomi RmerTi amqveyniur, miwier cxovrebas marTavs ciuri mnaTobebiT<br />

meSveobiT. g. a.<br />

517. e. xinTibiZe<br />

eTikis ZiriTadi problemebi vefxistyaosanSi<br />

`mimomxilveli~, 6-9, 1972, gv. 7-69; agr. wignSi _ e. xinTibiZe, msoflmxedvelobiTi problemebi<br />

vefxistyaosanSi, Tb., 1975, gv. 193-306, ix. anotacia № 683.<br />

518. l. xubuluri<br />

`vefxistyaosani~ bulgarul enaze<br />

gaz. `komunisti~, 1972, 1 ianv., № 1; gv. 4; aris agr. xelmouwereli informacia, gaz. `samSoblo~,<br />

1972, 28 ianvari, № 2, gv. 7.<br />

werilSi aRniSnulia, rom bulgarelma poetma stoian bakirjievma Targmna `vefxistyaosani~.<br />

literaturul Jurnal `rodna reCis~ 1971 wlis merve nomerSi gamoqveynda poemis erTi<br />

Tavis Targmani. iqve dabeWdilia bulgareTSi mcxovrebi qarTveli mecnieris ivane biwaZis<br />

vrceli werili `vefxistyaosani~, romliTac avtori bulgarel mkiTxvels acnobs rusTavelis<br />

epoqas, im periodis saqarTvelos, ekonomikur, politikur da kulturul cxovrebas. g. a.<br />

519. naTela xuciSvili<br />

iSviaTi nimuSi umadurobisa<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1972, 31 marti, № 13, gv. 2.<br />

avtori exmaureba a. gelovanisa da v. kupravas werils `aqa ambavi panTeristyaosnisa~ (`mna-<br />

Tobi~, 1972, № 1), romelSic kritikulad iyo ganxiluli `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseuli<br />

germanuli Targmani. n. xuciSvilis azriT, dasaxelebuli avtorebis pozicia mcdaria da<br />

gansaxilveli Targmanis kritika damyarebulia usafuZvlo braldebebsa da dausabuTebel<br />

debulebebze. igi aanalizebs avtorebis SeniSvnebsa da braldebebs, romelnic exebian sityvebs:<br />

`vefxi~, `duraji~, `patroni~, `mbrZanebeli~ germanul enaze gadatanas, aforizmebis<br />

Targmnisa da gariTmuli strofebis magier hegzametris sazomis gamoyenebas da daaskvnis,<br />

rom kritikosebis braldebebi usafuZvloa an gaugebrobis Sedegia. maTi werili ki nimuSia<br />

umadurobisa im pirovnebis mimarT, romelsac qarTveli xalxisagan madloba ekuTvnis. g. a.<br />

520. dimitri janeliZe<br />

rusTavelis epoqis Teatri<br />

wignSi: d. janeliZe, saxioba, II, Tb., 1972, gv. 210-220.<br />

avtori wers: `saxiobis simRerismwerlobis (dramatuli poeziis), anu rusTavelis klasifikaciiT<br />

_ `mesame leqsis~ Janrebia: qeba, qal-vaJiani — saaSiko, basroba (amxanagTa saTreveli<br />

— satirikuli) da salaRobo (msubuqi Janri, gasarTobi). `qeba~ sasaxiobo Sesrulebis<br />

nawarmoebsac aRniSnavda da igi Zveli qarTuli dramatuli poeziis erT-erT saxesac warmoadgenda~<br />

(gv. 217).<br />

poemaSi moxseniebuli `Semsxmelni~ da `Semamkobelni~ avtors sasceno warmodgenis monawileebad<br />

miaCnia. misive azriT, `vefxistyaosnis~ daweramde rusTavels Seuqmnia `qebani~,<br />

romelic sajaro SesrulebisaTvis, mosasmenad yofila gankuTvnili (gv. 218).<br />

avtori imowmebs saeklesio krebis dadgenilebas: `vswyevdeT mas, romelman Teatroni<br />

aRaSena qalaqTa Sina da saxiobani Seamzadna...~, romliTac dasturdeba Sua saukuneebis<br />

saqarTveloSi Teatralur sanaxaobaTa arseboba: (gv. 218). g. a.<br />

165


521. a. jafariZe<br />

sad datova indoT mefem tarieli?<br />

gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1972, 25 oqt., № 85, gv. 4.<br />

avtori wers, rom poemis 1966 wlis gamocemaSi 335-e (`baRCa vnaxe...~) da 336-e (`vicodi,<br />

swadda...~) strofebis Sinaarsi bundovania da azrobriv gaurkvevlobas iwvevs. mkiTxvelma<br />

ar icis, sad Sevida mefe, nuTu im `mofardagulSi~, sadac qalebis `sabanlad~ mowyobili<br />

vardis wyliani `sarajebi~ (auzebi) iyo?<br />

es uxerxuloba moixsneba, Tu dasaxelebul strofebs Soris aRvadgenT xelnawerebsa<br />

da k. WiWinaZis gamocemaSi arsebul strofs (384): `zRuded movlida zurmuxti...~ saidanac<br />

naTeli xdeba, rom farsadan mefe da tarieli Sevidnen nestanis sacxovrebeli koSkis did<br />

darbazSi, romlis erT-erTi kari nestanis oTaxSi gadioda. swored iq (nestanTan) Sevida<br />

mefe, tarieli ki darbazSi darCa, saidanac veravis xedavda, mxolod maTi saubari esmoda. g. a.<br />

1973 weli<br />

522. lia andRulaZe<br />

vefxistyaosnis Targmnis istoriidan<br />

(i. romenski)<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV, Tb., 1973, gv. 90-101.<br />

avtori mimoixilavs `vefxistyaosnis~ rusul enaze Targmnis istorias XIX s-Si da im<br />

problemebs, romlebic SeuZlebels xdida srulfasovani Targmanis Seqmnas. mkvlevari,<br />

sxvebTan SedarebiT, ukeTesad Tvlis iuri romenskiseul Targmans, romelic Sesrulebulia<br />

1890-ian wlebSi. samwuxarod, is mxolod poemis prologs moicavs.<br />

i. romenski daRestnis olqis q. Temir-xan-Suras realur saswavlebelSi msaxurobda ma-<br />

Tematikis maswavleblad. rogorc irkveva, mas gamouyenebia al. sarajiSvilis mier momzadebuli<br />

pwkaredi. rusTvelis Txzulebis `dasawyisi~ (31 strofi) i. romenskis mier Targmnilia<br />

gauriTmavi, magram ritmuli leqsiT. yovel taepSi Cvidmeti marcvalia. narkvevis avtors<br />

miaCnia, rom strofebis gauriTmavad Targmna emsaxureboda dedanTan Targmanis Sinaarsobrivi<br />

siaxlovis miRwevas.<br />

narkvevis bolos (gv. 99-101) dabeWdilia poemis `dasawyisis~ i. romenskiseuli Targmani. g.a.<br />

523. l. andRulaZe<br />

vefxistyaosani rusul enaze<br />

(bibliografiuli cnobari)<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, 1973, gv. 77-90.<br />

naSromSi anotirebulad aris warmodgenili ZiriTadi monacemebi `vefxistyaosnis~<br />

rusul enaze ama Tu im mTargmnelisa da misi naSromis Sesaxeb. avtors Targmanebi dalagebuli<br />

aqvs qronologiuri principiT da dajgufebulia maTi sisrulisa da xasiaTis mixedviT.<br />

iqvea miTiTebuli, Tu sad SeiZleba gaecnos dainteresebuli mkiTxveli <strong>literatura</strong>s dasaxelebuli<br />

sakiTxis irgvliv.<br />

winamdebare naSromSi avtori exeba `vefxistyaosnis~ rva srul poetur Targmans. cnobili<br />

avtorebis: k. balmontis, g. cagarelis, p. petrenkos, S. nucubiZis da n. zabolockis gverdiT<br />

warmodgenili arian agreTve: s. Sarti, n. reulo da k. ovanovi.<br />

avtoris mier gamovlinda sologubis, romenskis, navrockis, grinevskaias, Turqias, serebriakovis,<br />

miqelaZisa da lorTqifaniZis Targmanebis teqstebi.<br />

miTiTebulia poemis Tavisufali, prozauli Targmanis avtorebic da agreTve is pirebi,<br />

romlebsac `vefxistyaosnis~ rusul enaze Targmnis cdas miaweren. n. m.<br />

166


523a. simon arvelaZe<br />

rusTaveli da misi `vefxistyaosani~ ucxoel mweralTa TvalTaxedviT<br />

wignSi — s. arvelaZe, literaturuli werilebi, Tb., 1973, gv. 47-62.<br />

narkvevSi mocemulia `vefxistyaosnis~ ucxo enaze Targmnisa da misi popularizaciisaTvis<br />

gaweuli muSaoba XIX da XX saukuneebSi. dasaxelebulni arian: f. bodenStedti, a. laisti,<br />

m. uordropi, m boura, l. aragoni, h. huperti, v. kernbaxi, u. tuvimi, s. polaki, i. fukuro<br />

da sxvebi. ganxiluli da saTanadod aRniSnulia maTi wvlili rusTavelis Semoqmedebis<br />

Seswavlisa da msoflios zogadsakacobrio kulturis kuTvnilebad qcevis saqmeSi. g. a.<br />

524. al. baramiZe<br />

rusTvelis dasacavad<br />

Jur. `mnaTobi~, 1973, №12, gv. 127-139.<br />

am statiaSi al. baramiZe pasuxobs d. qumsiSvils, romelic `mnaTobis~ 1973 w. mexuTe nomerSi<br />

dabeWdil werilSi _ `istorizmis principis ugulebelyofis samwuxaro Sedegi~ _<br />

aRniSnavs, rom naSromSi `rusTaveli da misi poema~ (1966 w.) ganviTarebulia antiistoriuli,<br />

antimecnieruli, antimarqsistuli Sexedulebebi vefxistyaosnis ideuri Sinaarsis Taobaze.<br />

es braldebani wamoyenebulia al. baramiZis mimarT, romelic S. rusTavels miawers kacisa da<br />

qalis sayovelTaod gaTanabrebis ideis, agreTve xalxTa megobrobisa da internacionalizmis<br />

qadagebas.<br />

a. baramiZe aRniSnavs, rom qumsiSvili ayalbebs mis mosazrebas rusTvelis socialuri<br />

mrwamsis Sesaxeb da amaod imowmebs k. kekeliZes, romelsac pirdapir uweria, rom `vefxistyaosanSi~<br />

mTavri motivi aris ara erovnuli partikularizmi, aramed internacionaluri<br />

solidaroba. T.n.<br />

524a. jambakur baqraZe<br />

SoTa rusTavelis samarTlebrivi naazrevi da samarTlis filosofiis<br />

istoriis ZiriTadi doqtrinebi<br />

Jur. `sabWoTa samarTali~, 1973, № 3, gv. 80-87.<br />

avtori mimoixilavs Zveli droisa da Suasaukuneebis filosofosebis: heraklites, sokrates,<br />

demokrites, platonis, aristoteles, ciceronis, Seqspiris, kantis, hegelis samarTlebriv<br />

naazrevs, maT samarTlis filosofias da daaskvnis, rom im epoqebis arc erT iurists,<br />

mwerals, filosofoss ar aumaRlebia marTlmsajulebis roli ise, rogorc es gaakeTa SoTa<br />

rusTavelma. mis samarTlebriv msoflmxedvelobaSi uflebrivi institutebis axsna mocemulia<br />

cxovrebasTan da sazogadoebasTan, samyaroSi arsebul obieqtur realobasTan kavSirSi.<br />

marTlmsajulebis arsis filosofiuri axsna, uflbrivi Tanasworobis, qalTa emansipaciis<br />

ideis wamoyeneba, adamianis Rirsebis dacva, mebrZoli humanizmis miCneva praqtikuli<br />

moRvaweobis miznad, sazogadoebis momaval ganviTarebis gezis moxazva aris SoTas zogadsakacobrio<br />

damsaxureba. yovelive amiT mas samarTlis filosofiis istoriaSi sapatio adgili<br />

uWiravs. g. a.<br />

525. m. belTaZe<br />

`naTurqalis~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `macne~, enisa da lit. seria, 1973, № 2, gv. 57-63.<br />

werilis avtoris mizania gaarkvios sityva `naTurqalis~ mniSvneloba ~vefxistyaosnis~<br />

55-e strofSi: `alafobdes saWurWlesa missa, viTa naTurqalsa~.<br />

m. belTaZe miuReblad Tvlis tradiciul ganmartebas: `Turqis naqoni~, `TurqisTvis<br />

warTmeuli~. misi azriT, na-ar (disimilaciiT — n-al) afiqsebiT warmoqmnili saxeli miuTi-<br />

167


Tebs sxvadasxva saxis yofilobaze. am modeliT `naTurqali~ SeiZleba niSnavdes 1) Turqyofils;<br />

2) adgils, sadac winaT Turqebi cxovrobdnen; 3) TurqeTSi namyofs. es mniSvnelobebi<br />

ki ar esadageba `vefxistyaosnis~ saTanado konteqsts.<br />

mkvlevari yuradRebas apyrobs im garemoebas, rom osmalur-TurqulSi `Turq~ (türk)<br />

niSnavs: mZarcvels, velurs, uxeSs. osmalurSive dasturdeba sparsulidan Sesuli sityva<br />

türktaz moulodneli Tavdasxmisa da gaZarcvis mniSvnelobiT (Sdr. qarTuli `Turqva~ tuqsvis<br />

mniSvnelobiT, agr. rusuli туркать sicocxlis gamwarebis, Sewuxebis mniSvnelobiT; `Turqoba~<br />

_ darbeva, aoxreba, Tavdasxma — d. aRmaSeneblis istorikosTan).<br />

mkvlevris daskvniT, `naTurqalSi~ Ziris amosaval mniSvnelobad unda miviCnioT `mZarcveli,<br />

mtacebeli~ da ara Turqi, rogorc eTnonimi. amdenad `naTurqali~ gagebul unda iqnas<br />

ara rogorc TurqisTvis warTmeuli, aramed — rogorc Zarcvis, rbevis Sedegad naSovni, e.i.<br />

nadavli. amgvari gageba dasturdeba kidec T. bagrationTan: `naTurqali — natyvenvi~ (`ganmarteba...~,<br />

gv. 19). g. a.<br />

526. jumber gagniZe<br />

prologi vefxistyaosnis ungrul TargmanebSi (pirveli da meore strofebi)<br />

Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 32-36.<br />

avtoris mizania gaarkvios `vefxistyaosnis~ prologis ori strofis veoreSiseuli ungruli<br />

Targmanis adeqvaturoba originalisadmi. misi azriT, veoreSiseuli ungruli Tagmani<br />

mTlianad maRal mxatvrul donezea Sesrulebuli, magram rogorc pirveli ori strofis<br />

dedanTan SedarebiT Cans, igi garkvuli TvalsazrisiT mainc scildeba originals, rac gamowveuli<br />

unda iyos im bwkarediT (gakeTebuliT Salva nucubiZis rusuli Targmanidan) romliTac<br />

poeti sargeblobda.<br />

werilis avtori miuTiTeba am xarvezebze. mag.: sityva `samyaro~ Targmnilia `világ~-iT (мир)<br />

da ara `menny~-iT (твердь), riTac irRveva Sesaqmis Tanmimdevroba. pirvelsave strofSi `suli~<br />

(`zegardmo arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa~) Targmnilia rogorc `samSvinveli~, rac<br />

principuli xasiaTis Secdomaa, radgan striqonSi igulisxmeba ara samSvinveli, aramed arsTa<br />

Seqmna `zegardmo monaberi suliT~.<br />

ukuTargmani meore strofisa, romelSic rusTaveli laparakobs pirveli adamianis sxeulis<br />

Seqmnaze, aseTia: `yovel tans Sen aZlevs formas, RmerTo, erTaderTo. satanis dasa-<br />

Trgunad momeci Zala, mfarvelo, aminTe gulSi siyvaruli, romelic sikvdilamde ar Caqreba.<br />

ganmwminde codvebisagan me, vinc Seni sra-sasaxlis mdgmuri unda gavxde~.<br />

miiCnevs ra `vefxistyaosnis~ prologis pirvel da meore strofebs uaRresad mniSvnelovnad<br />

rusTavelis filosofiur-religiuri mrwamsis dasadgenad, avtori aucileblad<br />

Tvlis, rom ucxoelma mTargmnelma bwkarediT zusti informacia miiRos. g. a.<br />

527. ivane gigineiSvili<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi<br />

moxseneba Tsu-s rusTvelis kabinetSi rusTvelologiur seminarze 1962 w. 27 aprils; daibeWda<br />

`iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis~ XVIII tomSi, 1973, gv. 211-241.<br />

narkvevSi ganxilulia poemis sami konteqsti da mocemulia savaraudo gasworebani.<br />

1. avTandilma ucxo moymis kvals ro miagno, `cxeni gaqusla deziTa, viTa gavazi gafridna,<br />

ar gaSvebuli xeziTa~ (214,1-2). `ar gaSvebuli~ ikiTxeba yvela xelnawersa da gamocemebSi.<br />

`xezi~ grZeli bawaria (wvrili sabeli), romelsac sanadiro frinvelebis gawvrTnis dros<br />

iyeneben. taepis azri bundovani da situaciisTvis Seuferebelia. am mxriv yuradRebis Rirsia<br />

XIX s. I meoTxedSi daviT reqtoris mier gadawerili nusxis wakiTxva: `viTa gavazi gafrinda,<br />

marT gaSvebuli xeziTa~, rac niSnavs: gafrinda rogorc xezSexsnili gavazi. aseTi daweriloba<br />

zustad gamoxatavs avTandilis ganwyobasa da moqmedebas, amitom SeiZleba ZiriTad<br />

wakiTxvad miviCnioT.<br />

2. `aman marT oden morevna gviTxra, vualeT CvenebiT~ (206,3). am taepSi sdavoa sityva<br />

vualeT. xelnawerebSi misi variantebia: uvaleT, ualleT, ualneT da sxva (aSkarad mcdari<br />

168


formebi). amaTgan erTaderTi swori wakiTxvaa vualneT (Zveli orTografiiT — ualneT),<br />

rac nebis darTvas, daTanxmebas niSnavs. `CvenebiT~ unda gaswordes: `Cven nebiT~.<br />

3. `Cemni momklvelni wamwamni Savni giSrisa xenia~ (1261,4).<br />

~vefxistyaosanSi~ xe calke, an alvasTan erTad (xe alva), Cveulebriv, personaJis tanis<br />

aRmniSvnelia. wamwamis metaforad ki gamoiyeneba: giSris sari, giSris Subebi, giSris wneli,<br />

giSris tevri da sxv. `xe~ ar Semodis saganTa am wyebaSi.<br />

mkvlevarebsa da gamomcemlebs yuradRebis gareSe darCaT IKOV xelnawerebis wakiTxva:<br />

Savni giSrisa Cxndenia. Cxnde, leqsikografebis ganmartebiT, morevSi Seyrili, Caxergili<br />

SeSaa. dasturdeba agreTve gamoTqma `Cxnde Subisa~ (`Svidi mTiebi~, 1120,3).<br />

giSris Cxde savsebiT bunebrivi metaforaa wamwamisa da is unda aRvadginoT poemis<br />

gamocemis teqstSi. g. a.<br />

527a. dim. gonaSvili<br />

`vefxistyaosanSi~ erTi taepis gasworebisaTvis<br />

gaz. `kolmeurni~ (siRnaRi), 1973, 8 seqt., 1 107, gv. 4.<br />

avtors miaCnia, rom poemis striqoni `brol-sadafni margalitsa lalis fersa scven da<br />

hburven~ (856), azrobrivad bundovania. ase gamodis, rom kbilebi (brol-sadafni) `hburven~<br />

wiTel bageebs (margalits), ris warmodgenac SeuZlebelia. azri gamarTuli iqneboda, piriqiT<br />

rom yofiliyo. amitom aucilebelia dawerilobisa da punqtuaciis ase Secvla:<br />

`brol-sadafsa-margalitsa lalis-ferni scven da hburven~.<br />

metaforebad gamoyenebuli samive sityva kbilebs aRniSnavs, romelTac wiTeli bageebi<br />

(`lalis-ferni~) scven da hburven. g. a.<br />

528. meri guguSvili<br />

rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 62-76.<br />

avtori naTelyofs aRorZinebis xanis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenlis — nodar<br />

ciciSvilis mier qarTul enaze damuSavebuli sasaniduri dinastiis cnobili Sahis, bahramguris,<br />

romantikuli Tavgadasavlis `baramgurianis~ (`Svidi mTiebi~) saxeliT cnobili<br />

poemis tropebisa da versifikaciis msgavsebas rogorc rusTvelis mxatvrul saxeebTan,<br />

ise `vefxistyaosnis~ frazeologiasTan da riTmebTan.<br />

am mxriv n. ciciSvili, mkvlevris azriT, saTanado adgils iWers Tavisi skolis mama-<br />

Tavris, Teimuraz pirvelis, gverdiT. aRniSnuli daskvna dasabuTebulia poeturi mibaZvisa<br />

da tropuli saxeebis sesxebis mravali nimuSiT. g. a.<br />

528a. m. guguSvili<br />

vefxistyaosani — galaktionis STagonebis wyaro<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1973, gv. 18-19.<br />

qarTuli klasikuri mwerlobidan upirvelesad `vefxistyaosani~ iyo g. tabiZis mZafri<br />

interesis sagani da STagonebis wyaro. rusTavelis mxatvruli saxeebi, poeturi asociaciebi<br />

da reminiscenciebi mis mTel Semoqmedebas gasdevs.<br />

g. tabiZis rwmeniT, rusTaveli warmoSobiT mesxia, rac igulisxmeba mis lqsebSi xmarebul<br />

gamoTqmaSi: `vinme mesxi meleqse~.<br />

krebulSi `oqro aWaris laJvardSi~ Setanil yvela leqss epigrafad rusTvelis striqoni<br />

uZRvis.<br />

`vefxistyaosnis~ personaJebiTaa STagonebuli tabiZis poemebis zogierTi gmiris saxe<br />

(tarieli _ `mSvidobis wignSi~, Tamari _ `sinaTlis yvavilSi~ da sxv.).<br />

g. tabiZe iyenebs rusTvelur Sedarebebs, metaforebs, aliteracias, ganmeorebas,<br />

`vefxis~ simbolikas da sxva poetur xerxebs. g. a.<br />

169


529. boris darCia<br />

tarielis anderZi da vefxistyaosnis gagrZelebebis<br />

zogierTi redaqciuli sakiTxi<br />

Jur. `macne~, els, 1973, № 1, gv. 25-33.<br />

`vefxistyaosnis~ personaJebis anderZebisa da maTi gardacvaleba-datirebis teqstebis<br />

analizis Sedegad mkvlevari aseT daskvnebs akeTebs: gmirTa anderZebisa da gardacvalebis<br />

ambebi xelnawerebSi samgvari SedgenilobiT aris warmodgenili: vrceli, mokle da umoklesi.<br />

tarielis anderZi (str. 2025-2049, 2057-2063) sam redaqciul jgufs iZleva: 1. a redaqcia —<br />

ABCUX...; 2. b red. _ DVF 1 F 2 ...; 3. g red. _ GHJKO... xelnawerebi.<br />

mkvlevars miaCnia, rom aRniSnuli epizodebis teqstebi pirvandel saxesTan miaxloebiT<br />

daculi unda iyos vrceli redaqciis nusxebSi. tarielis anderZi da tariel-nestanis gardacvalebis<br />

ambavi (str. 2064-2069), avTandil-TinaTinis gardacvalebis ambavTan erTad, ori<br />

erTmaneTisagan damoukideblad Seqmnili, sxvadasxva avtoris Txzulebaa. amitom aris maTSi<br />

erTi da igive ambavi orjer moTxrobili. umokles (d) da mokle (g) redaqciebSi zogi ram gasworebulia,<br />

gameorebebis acilebis mizniT. amis Sedegad Camoyalibda is teqstebi, romlebic<br />

daculia GHJ, FI, E, T da B 2 xelnawerebSi. g. a.<br />

530. b. darCia<br />

vefxistyaosnis xelnawerTa variantebis gamoqveynebis gamo<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV,<br />

Tb., 1973, gv. 102-122.<br />

avtori ganixilavs amave saxelwodebis korpuss, romelic oTx wignad daibWda 1960-63<br />

wlebSi. igi aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ xelnawerebSi arsebuli leqsikuri variantebis<br />

dabeWdvis survili yovelTvis hqondaT poemis mecnierul-kritikuli gamocemebis redaqtorebs,<br />

magram es ver xorcieldeboda sxvadasxva mizezis gmo. amjerad rusTvelologebisa da<br />

teqstologebis (a. baramiZe, s. yubaneiSvili, l. kekeliZe, m. guguSvili, i. lolaSvili) erToblivi<br />

SromiT SesaZlebeli gaxda `vefxistyaosnis~ teqstis dadgenisaTvis ase saWiro da<br />

mniSvnelovani masalis momzadeba da gamocema. variantebis oTxwigneulSi aisaxa poemis Ziri-<br />

Tadi teqstisa da damatebebis (gviandeli CanarT-danarTebis) leqsikuri sxvaobani, daculi<br />

Cvenamde moRweul 48 xelnawerSi, romlebic gadawerilia XVII-XVIII saukuneebSi da teqstologiurad<br />

Rirebulni da gasaTvaliswinebelni arian.<br />

poemis variantebis CvenebisaTvis safuZvlad aRebulia yvelaze vrceli nusxa — k. kekeliZis<br />

sax. xelnawerTa inst. H-757, gadawerili 1671 w., romelic stamburadac iyo gamocemuli<br />

1956 w., s. yubaneiSvilis redaqciiT.<br />

recenzentis TqmiT, amgvari wignis Rirseba pirvel rigSi ganisazRvreba imis mixedviT,<br />

Tu ramdenad zustad da amomwuravad gadmogvcems xelnawerTa monacemebs. am mxriv am gamocemas<br />

zogierTi nakli aqvs, mag., bevri Secdomaa xelnawerTa miTiTebaSi (literebSi), an ama<br />

Tu im variantTan miTiTebuli araa yvela xelnaweri. sasurveli iyo variantebis dalageba<br />

msgavsi formebis mixedviT da ara literebis rigiT, rogorc es am wignebSia mocemiuli.<br />

variantebSi, ise rogorc ZiriTad teqstSi, garCeuli ar aris Ãariani da umarcvlo uniani<br />

wakiTxvebi. amgvari wakiTxvebis zustad aRricxva ki mniSvnelovania, rogorc calkeuli<br />

sityvebis Sinaarsis gagebisaTvis, ise nusxebis urTierTmimarTebis gasarkvevad.<br />

aRniSnuli xarvezebis miuxedavad, am gamocemas recenzenti saetapo movlenad Tvlis<br />

`vefxistyaosnis~ mecnierul-kritikuli teqstis dadgenis saqmeSi. g. a.<br />

170


531. b. darCia<br />

vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis<br />

redaqciuri saxis dadgenisaTvis<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 16-27.<br />

avtoris mizania daadginos vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli gamocemis<br />

redaqciuli saxe. es gamocema, romelic moicavda vefxistyaosnis danarT epizodebs —<br />

xataelTa, xvarazmelTa, gmirTa anderZebisa da gardacvalebis ambebs, p. karbelaSvilma gamoaqveyna<br />

1880 wlis ivlisSi Jurnal `iveriaSi~ (№ 3, gv. 3-53).<br />

avtori kvlevis Sedegad aseT daskvnebs akeTebs:<br />

1. rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si dResdReobiT cnobil `vefxistyaosnis~ nusxaTagan<br />

arc erTi ar aris poemis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis dedani.<br />

2. vefxistyaosnis gagrZelebaTa es gamocema gansakuTrebul siaxloves amJRavnebs K 1<br />

nusxasTan: zedmiwevniT mihyveba mas da imeorebs bevr mis specifikur wakiTxvas. maT Soris<br />

gansxvaveba cotaa.<br />

3. vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSvilis teqsti narevi redaqciisaa. masSi dasturdeba<br />

sami redaqcia: I. `xataelTa ambavsa~ (garda 1811-1822 strofebisa) da `xvarazmelTa<br />

ambis~ dasawyisSi (str. 1868-1875) igi ganekuTvneba EFIRZH 1 W 1 xelnawerTa redaqcias; II. `xvarazmenlTa<br />

ambis~ umetes nawilSi — DQVF 1 L 1 S 1 xelnawerTa redaqcias da III. `xvarazmelTa ambis<br />

bolosa da gmirTa anderZebisa da gardacvalebis ambavTa~ monakveTze — HJKOTG 1 xelnawerTa<br />

redaqcias. n.m.<br />

531a. b. darCia<br />

vefxistyaosnis nakaSiZiseuli xelnaweris tipis<br />

redaqciis genezisis sakiTxebi<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

VI samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 24.<br />

narkvevi gamoqveynda 1975 wels, ix. anot. № 638.<br />

532. varlam dondua<br />

saistorio Ziebani, II, Tb., 1973.<br />

SoTa rusTavelsa da mis Semoqmedebas Seexeba werilebi da gamokvlevebi:<br />

1. rusTavelTan erTad (gv. 69-70). dawerilia 1966 wels. avtori aRniSnavs, rom rusTavelis<br />

momwodebeli xma ZmobisaTvis, xalxTa Soris TanamSromlobisaTvis Taviseburad (mdare<br />

eniT) Targmna `vefxistyaosnis~ erTma interpolatorma _ avTandilisaTvis mxaris dasaWerad<br />

mzadyofnas iCenen:<br />

`indo-arab-saberZneTiT, maSriyiT da maRribelni,<br />

rusni, sparsni, mofrangeni da misreTiT megviptelni~ (968).<br />

rusTavelis saiubileo dReebSi marTlac gacxadda ucnobi meleqsis es survili, _ saqarTvelos<br />

miwa-wyalze Tavi moiyares msoflios sxvadasxva eris warmomadgenlebma, raTa uke-<br />

Tesad gaecnon da pativi scen did poetsa da mis mSobel qveyenas.<br />

2. rusTavelis epoqis saqarTvelo (gv. 71-89), pirvelad daibeWda Jurnal `skola da<br />

cxovrebaSi~, 1966, № 9.<br />

3. `vefxistyaosani~ da Tamaris istorikosebi (gv. 99-114), pirvelad daibeWda krebulSi:<br />

`saqarTvelo rusTavelis xanaSi~, Tb., 1966 (ix. `rusTv. lit. bibliografiis~ III t.).<br />

4. recenzia wignze И. В. Мегрелидзе, Руставели и фольклор, Тб., 1960. recenzia dawerilia<br />

rusulad da daTariRebulia 1961 wliT, magram pirvelad v. donduas am krebulSi daibeWda<br />

(gv. 220-225). avtori aRniSnavs, rom es naSromi i. megreliZis mravalwliani muSaobis Sedegia.<br />

igi monografiuli gamokvlevaa, romelSic maqsimalurad aris gamoyenebuli folkloruli masala,<br />

istoriuli wyaroebi, epigrafikuli da sxva sabuTebi. recenzenti i. megreliZis wigns rusTvelologiis<br />

erT-erT saukeTeso SenaZenad miiCnevs. g. a.<br />

171


533. `vefxistyaosnis~ simfonia<br />

fuZeTa da sityva-formaTa indeqsi, Tb, 1973, 226 gv.<br />

wigni gamocemulia saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis institutis<br />

grifiT, redaqtorebi: m. WabaSvili da al. WinWarauli. redaqtorebis winasityvaobaSi<br />

(gv. 3-9) aRniSnulia, rom simfonia Sedgenilia `vefxistyaosnis~ 1957 wlis gamocemis mixedviT.<br />

igi sacnobaro wignia, masSi mkiTxveli ipovis, Tu ra fuZis ra nawarmoebi erTeulebi da<br />

ra formebia gamoyenebuli rusTvelis TxzulebaSi.<br />

sakuTari saxelebi da maTgan nawarmoebi sityvebi CarTulia saerTo anbanSi. indeqsis<br />

moxmarebis gaadvilebis mizniT mas erTvis sityva-formaTa saZiebeli (gv. 166-224), romelSic<br />

warmodgenilia yvela prefiqsiani erTeuli. g. a.<br />

534. Т. Б. Вирсаладзе<br />

Роспись иерусалимского крестного монастыря и портрет Шота Руставели, Тб., 1973.<br />

gam. `mecniereba~, 81 gv. axlavs reziume frangulad (gv. 79-82) da<br />

monastris moxatulobis tabulebi.<br />

TinaTin virsalaZis am Sromis ZiriTadi nawili wakiTxuli yofila moxsenebad 1961 w.<br />

saq. ssr mecn. akademiis qarTuli xelovnebis istoriis institutSi.<br />

gamokvlevaSi ganxilulia ierusalimis jvaris monastris freskuli moxatulobis sakiTxi.<br />

avtori adgens, rom amJamad moxatuloba Seicavs mxatvrobis or qronologiur fenas. amaTgan<br />

erTi ganekuTvneba XIV saukunes, meore _ XVII saukunes, anu nikifore ColoyaSvilis mier am<br />

monastris moxatulobis ganaxlebis dros.<br />

avtoris azriT, XVII saukunisaa istoriul pirTa portretebi da maT Soris — SoTa rusTavelisac.<br />

is varaudobs, rom rusTavelis portreti Seqmnilia monasterSi daculi literaturuli<br />

Cvenebebis mixedviT jvaris monasterSi rusTavelis moRvaweobis Sesaxeb. g. a.<br />

535. nodar kakabaZe<br />

ori eqskursi Suasaukuneebis dasavleT-evropuli literaturis istoriaSi<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1973, 22 noemb., №139, gv. 4.<br />

werilis pirvel nawilSi, romelic evropul <strong>literatura</strong>Si xsenebul faunas exeba, avtori<br />

wers, rom dasavleT evropul literaturul ZeglebSi arsad aris `vefxvi~ (tiger)<br />

xsenebuli arc pirdapiri da arc simboluri mniSvnelobiT maSin, roca Cveulebriv da xSirad<br />

axseneben avazas (panTera) da jiqs (leopardi).<br />

ingliseli mwerlebi da mTargmnelebi kategoriulad moiTxovdnen `vefxistyaosnis~<br />

TargmanSi `tiger~-is (vefxvi) Secvlas `panTeriT~ (avaza), radgan ingliseli, da saerTod evropeli,<br />

mkiTxveli verasgziT ver aRiqvamda vefxvs lamazi qalis simbolod. xalxuri da literaturuli<br />

tradiciis mixedviT, vefxvi daundobel, cbier, verag da antiesTetur nadiradaa<br />

miCneuli. g. a.<br />

536. mariam karbelaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ mzexaTuniseuli redaqciis xelnawerTa prologisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 37-56.<br />

`vefxistyaosnis~ `mzexaTuniseuli~ redaqciis xelnawerebSi (JKOT) warmodgenili prologi<br />

ganirCeva danarCeni xelnawerebisagan strofuli wyobiT. werilis avtori cdilobs<br />

daadginos, Tu ram ganapiroba prologis gansakuTrebuli saxe am xelnawerebSi. faqtobrivi<br />

masalis SedarebiTi analiziT igi askvnis, rom strofTa tradiciuli Tanmimdevrobis darRveva<br />

— es aris ara Segnebuli redaqcia, aramed Sedegi xelnawerTa amovardnili furclebis<br />

araswori dalagebisa arakvalificiuri gadamweris mier. werilSi mocemulia mcdeloba pro-<br />

172


tografis modelis hipoTezuri rekonstruqciisa redaqtirebuli (J) xelnaweris masalis<br />

safuZvelze.<br />

avtori gansakuTrebul yuradRebas apyrobs mzexaTuniseuli redaqciis pirvel interpolirebul<br />

strofs, romelic `quTaisur~ xelnawerSi (O) warmodgenilia amgvari saxiT:<br />

`pirvelTavi dasawyisi egre naTqvami spasrulad,<br />

uxmobT vefxistyaosnobiT, arssa Seiqs xorcarsulad,<br />

sasmenelad Svenieri, gaTargmnuli miT qarTulad,<br />

msmenelTaTvis margebeli, yurni mivsceT gulis srulad~.<br />

mkvlevari SeniSnavs, rom es strofi aerTianebs or, diametrulad sapirispiro sawyiss:<br />

erTia qristianul formalizmze da saeklesio dogmatikaze damyarebuli gmoba `vefxistyaosnis~,<br />

xolo meore — misi aSkara apologiaa. werilis avtoris azriT, `vefxistyaosnis~ sxva<br />

xelnawerebSi warmodgenili teqstis fonze es varianti tendenciuri klerikaluri interpolaciis<br />

gamiznuli kontradiqciis STabeWdilebas tovebs, igi `vefxistyaosnisa~ da misi avtoris<br />

reabilitaciaa... Cans, rom am variaciis avtori ar aris SemTxveviTi pirovneba; man safuZvlianad<br />

icis poema... strofis amgvari gadakeTebiT Segnebulad gamoxatavs sakuTar mrwamss~.<br />

am variaciis avtors werilis avtori `vefxistyaosnis~ `avad mCxrekelTa~ winaaRmdeg gamosul<br />

erT-erT pirvel apologetad miiCnevs. n. g.<br />

536a. viqtor kaxniaSvili<br />

herman budenzigi da `vefxistyaosani~<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1973, 8 ivnisi, № 23, gv. 2.<br />

werili eZRvneba h. budenzigis dabadebis 80 wlisTavs. masSi gadmocemulia mwerlis mecnieruli<br />

da mTargmnelobiTi moRvaweoba.<br />

avtori aRniSnavs, rom h. budenzigi amJamad muSaobs `vefxistyaosnis~ germanul Targmanze,<br />

romelic rigiT meeqvse cdaa am enaze rusTavelis poemis Targmnisa.<br />

h. budenzigma, winamorbedebisagan gansxvavebiT, `vefxistyaosnis~ Targmnisas hegzametri<br />

gamoiyena, romelic mravlisdamtevi sazomia da SesaZlebeli xdeba dednis TiTqmis yvela<br />

Sinaarseuli elementis SenarCuneba.<br />

Targmnili teqstis nawili ukve gamoqveynda 1970-71 wlebSi. gamomcemloba `sabWoTa saqarTvelos~<br />

ganzraxuli aqvs axlo momavalSi am Targmanis gamoqveyneba. g. a.<br />

537. korneli kekeliZe<br />

avtori vefxistyaosnisa da dro misi dawerisa<br />

wignSi — etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan, XII, tomi Seadgina da gamosacemad<br />

moamzada s. yubaneiSvilma, Tb., 1973, gv. 51-82.<br />

gamokvleva pirvelad daibeWda JurnalSi `mnaTobi~, 1931, № 7-8, gv. 152-171; № 9-10, gv. 213-<br />

226 (ix. g. imedaSvili, rusTv. <strong>literatura</strong>, 1957, anot. № 1111).<br />

mkvlevris Tvalsazrisi daskvnebis saxiT (gv. 82) asea warmodgenili:<br />

1. poeti rusTveli, saxeliT TiTqos SoTa, aris avtori ara `vefxistyaosnisa, aramed misi<br />

damatebisa, saidanac misi saxeli, gaugebrobis wyalobiT, gadautaniaT pomis prologSi da mTeliT<br />

TxzulebisaTvis miukuTvnebiaT.<br />

2. poema ar unda iyos dawerili Tamaris dros; misi istoriuli orientacia monRolTa<br />

batonobis dasawyisiskenaa mimarTuli. poemaSi, qajebis saxiT, laparakia asasin-molidTa<br />

Sesaxeb.<br />

3. poema damTavrebulia aRamuTis aRebis Semdeg, saqarTvelos or samefod gayofamde,<br />

e. i. 1256-1258 wlebSi.<br />

4. avtori poemisa, gamosuli did feodalTa klasidan, aris daviTisaTvis Tavdadebuli<br />

`filosofosi da ritori~ sargis Tmogveli.<br />

173


538. jibo lomaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ erTi strofis Sinaarsis worad gagebisaTvis<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1973, 13 marti, № 31, gv. 3.<br />

werili exeba 1616 strofis striqonebs:<br />

Tavebi dahxsnes sikvdilsa, sicocxle amismieres,<br />

tarias xrmal ver gaaZRes, jerT xorci moamSieres.<br />

(aq `xrmal... gaaRes~ konieqturaa, xolo `moamSieres~ mxolod erT xelnawerSi [R - Q 930]<br />

ikiTxeba). j. lomaSvils es wakiTxva logikurad da konteqstis Sesaferad miaCnia: ramaz mefem da<br />

misma laSqarma Tavebi gamoixsnes, sikvdili aicils da sicocxle gaixangrZlives, amiT maT<br />

tarielis xmali `moamSieres~ (mSieri datoves), ver gaaZReso. g. a.<br />

539. ioseb megreliZe<br />

vefxistyaosnis leqsikis sakiTxebi, IX,<br />

vefx-tigr — sityvaTa qarTuli variantebi<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, wigni V, Tb., 1973, gv. 50-61.<br />

avtori ikvlevs sityvebis — vefxi, tigri, jiqi, barsi, babri — mniSvnelobebs. kerZod<br />

tiRr — tigr sityvaTa da maTgan nawarmoebi formebis Sesaxeb aRniSnavs, rom isini gurul<br />

da imerul kiloebSia gavrcelebuli tiRur- tigur formebiT, rac avtors afiqrebinebs,<br />

rom es sityva qarTulSi berZnulidan aris Semosuli da ara sparsulidan.<br />

mkvlevars ainteresebs `vefxistyaosnis~ TargmanebSi damkvidrebuli `tigr~-is `barsiT~<br />

Secvlis sakiTxi. misi azriT, TargmanebSi SeiZleba darCes `tigri~, vinaidan igi formebiT ufro<br />

mdidaria тигр, тигрица, тигренок), vidre `barsi~ da poeziaSic ZvelTaganve gavrcelebuli<br />

sityva-saxea. n.m.<br />

539a. i. megreliZe<br />

wigni sasargebloa, magram...<br />

gaz. `komunisti~, 1973, 29 seqt., № 228, gv. 4.<br />

replika mimarTulia l. andRulaZis wignisadmi `balmonti da saqarTvelo~ (Tb., 1972). i. megreliZe<br />

sayvedurobs wignis avtors, rom igi iyenebs mis (i. megreliZis) mier gamoqveyebul masalebs<br />

da pirvelwyaroze ar miuTiTebs. wignSi aRniSnulia, rom poemis balmontiseuli Targmanis<br />

teqsti gamoica parizSi 1933 wels. mas winasityvaoba al. svaniZem daurTo (gv. 121). es<br />

Secdomaa. Targmanis parizul gamocemas aqvs k. balmontis winasityvaoba. 1936 da 1937 wlebis<br />

sabWouri gamocemebi daibeWda al. svaniZis winasityvaobiTa da redaqciiT. g. a.<br />

540. levan menabde<br />

rusTveli bulgareTSi<br />

Jur. `ciskari~, 1973, № 7, gv. 123-128.<br />

avtori wers, rom SoTa rusTveli bulgarelTagan pirvelad moixsenia mweralma i. vazovma<br />

1901 wels gamoqveynebul werilSi saqarTvelos Sesaxeb. Semdeg dasaxelebulia s. karakostovis,<br />

v. elsneris, i.biwaZis, l. stoianovis, a. todorovis werilebi; aRniSnulia, rom 1966<br />

wels rusTvelis saiubileo zeimSi monawileobdnen mwerlebi: e. bagriana, d. gabe, c. angelovi.<br />

bulgarul enaze `vefxistyaosnis~ Targmna daiwyo poet-akademikosma n. lilievma, magram<br />

ver ganaxorciela (gardaicvala 1960 w.). Semdeg am saqmes xeli mohkida poetma s. bakirjievma.<br />

mas konsultacias uwevda i. biwaZe. ukve gamoqveynebulia am Targmanis nawyvetebi.<br />

rusTvelis saxeli Setanilia bulgarul enciklopediaSic (1967 w.). g. a.<br />

174


541. metri da riTma vefxistyaosanSi<br />

riTmaTa simfonia da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi.<br />

gamosacemad moamzades giorgi wereTelma, guram kartoziam, cotne kikviZem, sargis caiSvilma.<br />

giorgi wereTlis redaqciiTa da gamokvlevebiT, Tb., 1973, 442 gv.<br />

wigni Sedgeba 3 nawilisagan. pirveli nawili warmoadgens akad. g. wereTlis Sromas `metri da<br />

riTma vefxistyaosanSi~ (gv. 9-115). am gamokvlevaSi avtori arasworad miiCnevs aqamde gavrcelebul<br />

Sexedulebas, TiTqos qarTul, viTomda silabur-tonur, leqTwyobas safuZvlad udevs<br />

qore, daqtili, peoni da sxva sidideebi, romlebic klasikuri leqsTwyobisaTvis aris damaxasiaTebeli.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom maxvili ar SeiZleba iyos metrikuli da ritmuli erTeulebis<br />

maregulirebeli qarTul leqsSi, radgan igi ar aris relevanturi. igi TamaSobs erTgvar<br />

rols, rogorc eqspresiuli faqtori, pauzasTan erTad monawileobs agreTve mijnis fenomenis<br />

SeqmnaSi. mijnis faqtori dRemde SeumCneveli iyo Cvens samecniero <strong>literatura</strong>Si...<br />

rTul mimarTebebs — marcvlebs, sityvebs, segmentebs, karedebsa da strofebs Soris —<br />

safuZvlad udevs simetria da `oqros kveTis~ proporcia, romelic vefxistyaosanSi srulyofilebis<br />

sazRvrebs aRwevs.<br />

wignis meore nawili — riTmaTa simfonia (gv. 119-309) Sedgeba 2 Tavisa da 5 qveTavisagan. masSi<br />

cal-calke dalagebulia: identuri da araidenturi riTmebi, maRali Sairis (ormarcvliani<br />

da oTxmarcvliani) da dabali Sairis (sammarcvliani da xuTmarcvliani) riTmebi.<br />

mesame nawilSi (gv. 313-378) mocemulia sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi.<br />

wigns erTvis riTmaTa da sariTmo sityvaTa saZieblebi (gv. 383-442). ix. agr. anot. № 491.<br />

542. b. JRenti<br />

davicvaT `vefxistyaosani~ udieri xelyofisagan<br />

gaz. `komunisti~, 1973, 27 ivlisi, № 175, gv. 6.<br />

avtori exmaureba d. qumsiSvilis werils `istorizmis principis ugulebelyofis samwuxaro<br />

Sedegi~ (`mnaTobi~, 1973, № 5), romelSic gakritikebulia al. baramiZis wigni `SoTa rusTveli<br />

da misi poema~. mkvlevari iwunebs avtoris kvlevis meTods, uwodebs mas amerikuli pragmatizmisa<br />

da prezentizmis mimdgars. d. qumsiSvilis azriT, al. baramiZe tyuilad miawers rus-<br />

Tavels zogadad mamakacisa da dedakacis Tanasworobis ideis qadagebas, sinamdvileSi `vefxistyaosanSi~<br />

dayenebulia samefo ojaxis Svilebis uflebrivi Tanasworobis sakiTxi, poemis<br />

mTavari Temac esaa — qalis memkvidreobiTi ufleba da misi ganxorcielebisaTvis brZola.<br />

b. JRenti aseT midgomas `vefxistyaosnis~ humanisturi ideebis araswor gagebad da misi<br />

sakacobrio mniSvnelobis damcirebad miiCnevs. misi azriT, d. qumsiSvili cdeba, rodesac<br />

rusTavelis poemaSi ver xedavs xalxTa Soris megobrobisa da solidarobis asaxvas, rac aRiarebulia<br />

rogorc qarTveli, ise ucxoeli mkvlevarebis mier. g. a.<br />

543. neli ruxaZe<br />

cnebebis sakiTxisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1973, № 2, gv. 29-33.<br />

avtoris mizania gaarkvios cnebebis: `siyvaruli~ da `mijnuroba~ Sinaarsi da maTi urTierTmimarTeba.<br />

poemaSi mocemuli urTierTobebis analizis Sedegad mkvlevari daaskvnis, rom<br />

siyvaruli farTo cnebaa, igi SeiZleba iyos: dedaSviluri, daZmuri, megobruli, satrfialo<br />

da a. S. swored siyvaruli (farTo mniSvnelobiT) aris `vefxistyaosnis~ ZiriTadi Tema, misi<br />

mTavari motivebi ki — mijnuroba, megobroba da patiotizmia. `siyvaruli~ sxva terminebis<br />

mimarT gvaris cnebas warmoadgens, zogjer ki is am gvarSi Semavali romelime saxis sinonimia,<br />

mag., `mijnurobas~ udris tariel-nestanis urTierTobaSi.<br />

erT SemTxvevaSi termini `mijnuroba~ isea naxmari, rom SeiZleba cnebebis aRreva gvegonos.<br />

naTqvami exeba mefe rostevanis ganwyobas avTandilis mimarT. `aqvs mijnuroba amisi,<br />

viTa bulbulsa vardisa~ (81,3). aq `mijnuroba~ zogadad siyvaruls (an kerZod, mamaSvilur<br />

siyvaruls) aRniSnavs. g. a.<br />

175


544. sergei serebriakovi<br />

siyme — Jovens: rusTavelidan provansel trubadurebamde<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~. wigni V, 1973, gv. 28-49.<br />

sityviT `siyme~ avtoris daintereseba gamoiwvia XII saukunis provanseli trubadurebis<br />

Semoqmedebis Seswavlam. amdenad, avtoris mizans Seadgens gamoarkvios, arsebobs Tu ara raime<br />

saerTo elementebi XII saukunis trubadurebisa da rusTavelis poetur metyvelebaSi. arsebiT<br />

saxels Jovens-s aqvs ori mniSvneloba: `axalgazrdoba~ rogorc krebiTi saxeli (`axalgazrda<br />

adamianebi~) da meore — abstraqtuli cneba (`siaxalgazrdave~).<br />

avtoris azriT, werilSi ganxilul 23-e strofSi, iseve rogorc mTlianad rusTavelis<br />

poemaSi, asaxulia `kurtuaziuli siyvarulis~ mTeli sistema, romelsac Tavisi wesebi da kanonebi<br />

aqvs da mijnuri valdebulia mkacrad emorCilebodes am wesebs. amisTvis mas unda hqondes<br />

Sesabamis TvisebaTa sistema. visac aseTi Tvisebebi ar gaaCnia, igi arc SeiZleba mijnuri<br />

iyos. es sistema hgavs provanseli trubadurebis mier SemuSavebul analogiur sistemas. n.m.<br />

545. revaz siraZe<br />

erTi <strong>literatura</strong>TmcodneobiTi mosazrebis gamo<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1973, 27 Teb., № 25, gv. 3.<br />

avtori kritikulad ganixilavs akad. n. konradis Tvalsazriss `vefxistyaosnis~ adgilis<br />

Sesaxeb Sua saukuneebis <strong>literatura</strong>Si. n. konradma Seqmna permanenturi msoflio renesansis<br />

Teoria, romelic, misi azriT, iwyeba CineTSi, mere Cndeba sparseTSi, mis momdevnod<br />

amierkavkasiaSi da amis Semdeg evropaSi. mas `vefxistyaosnis~ monaTesaved miaCnia: `Sahname~,<br />

`visramiani~, nizami ganjevis poemebi da aliSer navai, xolo evropuli mwerlobidan: boiardos,<br />

ariostosa da torkvato tasos saraindo romanebi. aRsaniSnavia, rom `vefxistyaosan-<br />

Tan~ tipologiurad axlobeli ar aRmoCnda: dantes `RvTaebrivi komedia~, v. fon eSenbaxis<br />

`parcifali~, `simRera nibelungebze~, an `ambavi igoris laSqrobisa~.<br />

r. siraZis azriT, akad. n. konradis mosazreba uarsayofia, vinaidan qarTuli kulturis<br />

yoveli dargi istoriulad kulturis dasavlur (qristianul) jgufs ekuTvnis; misgan<br />

`vefxistyaosnis~ amogleja da aRmosavlur (muslimur) TxzulebaTa rigSi moqceva araswori<br />

iqneba. rogorc Cans, n. konradi SecdomaSi Seiyvana n. maris Tvalsazrisma `vefxistyaosnis~<br />

wyaros Sesaxeb, romelic Semdeg uaryofili iyo TviT n. maris mier, agreTve _ saeWvo hipo-<br />

Tezam rusTvelis araorTodoqsi qristianobis Taobaze.<br />

r. siraZis daskvniT, akad. n. konradis mosazreba `vefxistyaosnis~ literaturuli bunebis<br />

Sesaxeb miuRebelia. aseve sadavoa is wanamZRvrebi, romelTa safuZvelzec man es mosazreba<br />

SeimuSava. g. a.<br />

546. [uavtoro]<br />

axali naSromi vefxistyaosnis poetikaze<br />

gaz. `komunisti~, 1973, 14 seqt., № 216, gv. 3; `lit. saqarTvelo~, 1973, 21 seqt., № 37, gv. 4.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom gamoqveynda `metri da riTma vefxistyaosanSi~ (riTmaTa<br />

simfonia da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebi). wigni momzadebulia `vefxistyaosnis~<br />

akademiuri teqstis damdgen komisiaSi akad. g. wereTlis xelmZRvanelobiT. simfonias<br />

da sityvaTa marcvlobrivi ganawilebis cxrilebs win uZRvis akad. g. wereTlis vrceli<br />

gamokvleva: `metri da riTma vefxistyaosanSi~. gamokvlevaSi axleburadaa gaSuqebuli `vefxistyaosnis~<br />

leqsTwyobis ZiriTadi sakiTxebi. g. a.<br />

176


546a. [uavtoro]<br />

vefxistyaosnis axali Targmani afxazurad<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1973, 4 maisi, № 18, gv. 4.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom rusTavelis poema meored iTargmna afxazur enaze. Targmanis<br />

avtoria poeti muSni lasuria. afxazeTis mweralTa kavSirSi moewyo Targmanis ganxilva<br />

da nawyvetebic daibeWda gazeTSi `afsni yafSni~ da JurnalSi `alaSara~. poema male gamoqveyndeba<br />

calke wignad. g. a.<br />

547. rima fircxalaiSvili<br />

vefxistyaosnis artanujuli variantis irgvliv<br />

Jur. `macne~, els, 1973, № 3, gv. 70-88.<br />

avtori cdilobs gaarkvios, Seesabameba Tu ara sinamdviles p. laraZiseuli cnoba `vefxistyaosnis~<br />

amJamad ucnobi xelnaweris Sesaxeb, romelic, TiTqos, giorgi Tumanovs moupovebia<br />

`kerZoTa antanujisaTa~. igi ganixilavs g.Tumanovis dakveTiT daviT reqtoris mier 1823 w.<br />

gadaweril (H-1079) xelnawers da aRniSavs, rom artanujuli variantis warmoSobis imgvari<br />

axsna, rac warmodgenili hqonda a. sarajiSvils, swori ar aris.<br />

mkvlevris zogadi daskvnebi aseTia: g.TumaniSviliseuli (H-1079) xelnaweris wyaro vaxtangis<br />

gamocemasTan erTad iyo ara mravali, aramed erTi, dRes CvenTvis ucnobi xelnawerebi,<br />

romelic wakiTxvaTa mixedviT axlos idga CvenTvis cnobil bevr xelnawerTan, gansakuTrebiT<br />

— Z-sa da R 1 -Tan, xolo Sedgenilobis mxriv yvelaze metad _ am ukanasknelTan. is ucnobi<br />

xelnaweri unda warmoadgendes namdvil artanujel dedans, razedac saubaria p. laraZis<br />

cnobaSi... g. TumaniSviliseul xelnawers Semounaxavs mxolod zogierTi mxare namdvili<br />

artanujuli dednisa.<br />

gasworebaTa didi nawili artanujulze dayrdnobiT gadaweris procesSive Seutania<br />

teqstSi daviT reqtors, CanarTi strofebis avtori ki mxolod g. TumaniSvilia.<br />

namdvili artanujuli dedani, romelic kidev arsebula 1823 wels, dakargulia. g. a.<br />

548. r. fircxalaiSvili<br />

vefxistyaosnis poetur SedarebaTa zogierTi sakiTxi<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV, Tb., 1973, gv. 123-140.<br />

avtori ganixilavs Sedarebis sxvadasxva saxes da maT daniSnulebas rusTvelis TxzulebaSi,<br />

maT Soris — poetur SedarebaTa gamomsaxvelobiT funqcias, SedarebaTa obieqtad<br />

gamoyenebuli masalis Sinaarsobriv-leqsikur mxares, vrcel Sedareba-paralelizmebs, romlebic<br />

mTeli strofis farglebSia gaSlili da movlenaTa Sepirispirebas an igavur paralelebs<br />

eyrdnoba.<br />

rogorc mkvlevari aRniSnavs, SedarebaSi aRbeWdilia rusTvelis poeturi naazrevis<br />

ZiriTadi mxareebi — ideuri gamiznuloba, personaJTa xasiaTebi, gancdebi da situaciaTa<br />

sirTule.<br />

mkvlevari vrclad ganixilavs poemis `dasawyisis~ me-13-14 strofebSi mocemul mxatvrul<br />

paralelizms, romelSic grZeli da kargi lqsis Tqma Sedarebulia Sor gzaze cxenTa rbolsa<br />

da asparezze moburTalis ostatobasTan. igi miuTiTebs am strofebis sintaqsur problemaze<br />

da Sinaarsobriv tavtologiaze, rasac tradiciuli teqsti da mis punqtuacias qmnis.<br />

r. fircxalaiSvils miaCnia, rom me-13 strofis meoTxe taepSi: `ra misWirdes saubari da<br />

dauwyos leqsman leva~, kavSiri da unda Seicvalos erT-erT (K 205) xelnawerSi arsebuli<br />

variantiT ar. am SesworebiT taepi warmodgeba qvewyobil winadadebad da SesaZlebeli iqneba<br />

sworad gaviazroT strofebis sintaqsica da poeturi Sedarebis arsic. g. a.<br />

177


549. r. fircxalaiSvili<br />

oriode SeniSvna vefxistyaosnis axali gamocemisaTvis<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, V, Tb., 1973, gv. 3-15.<br />

avtori wers, rom SoTa rusTavelis saiubileod 1966 wels gamovida `vefxistyaosnis~<br />

ramdenime axali gamocema. maTSi aRdgenil iqna bevri damaxinjebuli adgili, daixvewa poeturi<br />

frazeologia, gasworda riTmaTa calkeuli Seusabamobani. Tumca gadauwyveteli darCa poetikasTan<br />

dakavSirebuli zogierTi sakiTxi.<br />

mkvlevris azriT, aucilebelia Sairis saxis mtkiced dacva erTi strofis farglebSi. am<br />

TvalsazrisiT unda gaswordes dabali da maRali Sairis Sereuli ritmi me-17 strofSi:<br />

`mesame leqsi kargia sanadimod, samRerelad~.<br />

poemis e. w. parizuli nusxa iZleva swor da misaReb wakiTxvas:<br />

`merme leqsi kargi aris...~<br />

aseve gasasworebelia 1632-e strofSi:<br />

`adges da qalaqs Sevides, TviT gardaxdes srasa maTsa~.<br />

ramdenime xelnawers Semounaxavs marTebuli varianti:<br />

`adges, qalaqs Semovides...~<br />

mkvlevari mxars uWers me-6 strofis sariTmo sityvebis (xelovaneba — goneba — xseneba —<br />

moneba) n. mariseul gasworebas: xelovneba — goneba — xsovneba — moneba.<br />

r. fircxalaiSvils poemisaTvis Seuferebel gamonaklisad miaCnia 771-e 20-marcvliani<br />

e. w. fistikauri strofi da misive leqsikis gamoyenebiT warmogvidgens mis 16- marcvlovan<br />

variants. g. a.<br />

550. dimitri qumsiSvili<br />

isev prologis gamo<br />

Jur. `ciskari~, 1973, № 4, gv. 145-153.<br />

avtors dausabuTeblad miaCnia varaudi rusTavelisaTvis sxva romelime mxatvruli an<br />

istoriuli Txzulebis miweris Sesaxeb. misi TqmiT, prologis me-4 strofi ar iZleva imis<br />

sababs, ro rusTavels `Tamarianis~ avtoroba mivaweroT. aq xsenebul `qebani~-Si `vefxistyaosani~<br />

igulisxmeba. amave strofSi `giSris tba~ da `nai rxeuli~ ar gulisxmobs maincdamainc<br />

mefe Tamaris Tvalebsa da mis tans.<br />

mkvlevris azriT, prologis me-15 da me-18 strofebSi poeti ayalibebs Tvalsazriss poeziis<br />

ideurobisa da gamiznulobis Sesaxeb, rom mwerali ar unda icvlides azrsa da Sexedulebas,<br />

`erTi uCndes samijnuro..., mas aqebdes, mas amkobdes~, anu bolomde daicvas ideuri<br />

mTlianoba. g. a.<br />

551. dim. qumsiSvili<br />

istorizmis principis ugulebelyofis samwuxaro Sedegi<br />

Jur. `mnaTobi~, 1973, № 5, gv. 160-172.<br />

avtori wers: `araerTxel dauSva al. baramiZem uxeSi Secdoma SoTa rusTavelis msoflmxedvelobis<br />

raobisa da Sefasebis sakiTxSi, araerTxel uarhyo Tavisi uwin gamoTqmuli Sexedulebebi...<br />

aseTi meryeoba aixsneba, upirvelesad yovlisa, istorizmis principis ugulebelyofiT<br />

literaturuli movlenebis kvlevisas~.<br />

kritikosi ganixilavs al. baramiZis monografias `SoTa rusTveli da misi poema~ (1966 w.)<br />

da aRniSnavs, rom mcdaria mosazreba, TiTqos `poetma... ganazogada idea dedakacisa da mamakacis<br />

moralur-inteleqtualuri... Tanasworobisa~. d. qumsiSvili miuTiTebs , rom qalisa<br />

da kacis Tanasworobis idea Seexeba mxolod samefo gvaris wevrebs da ar vrceldeba ufro<br />

dabal wodebebze (moyvanilia saTanado adgilebi poemidan).<br />

kritikosis azriT, al. baramiZis gamonagonia, viTom, tarielma, avTandilma da fridonma `TavianTi<br />

qveynebi sagareo xifaTisagan daixsnes~, maT `aRmofxvres Zaladoba da usamarTloba,<br />

178


olo mouRes adamianis mier adamianis Cagvras da yvlefas... maT qveynebSi TiTqo praqtikulad<br />

moispo eqsploataciis yovelgvari forma, xorci Seisxa Tavisuflebisa da socialurqonebrivi<br />

sruli Tanasworobis idealebma~.<br />

d. qumsiSvili aRniSanvs: umarTebulia monografiaSi gamoTqmuli azri, rom asmaTi `mdabio<br />

wridan gamosulia~, agreTve arasworia fatmanis daxasiaTeba nestansa da TinaTinTan dapirispirebiT,<br />

radgan isini sxvadasxva socialur fenas ekuTvnian. g. a.<br />

552. SoTa qurdaZe<br />

`vefxistyaosnis~ ideur-Tematikuri Sinaarsis swavlebis Sesaxeb<br />

gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1973, 21 dek., № 102, gv. 3.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ mTavari Temis sakiTxi kvlav davis sagani gaxda. erTxans<br />

poemis ZiriTad Temad miiCnevdnen Zmoba-megobrobas (n. mari, i. javaxiSvili), Semdeg —<br />

siyvaruls (al. baramiZe da sxv.). d. qumsiSvilma mTavar problemad miiCnia `brZola erTmmarTvelobis<br />

gaZlierebisaTvis Tamar mefis dros~.<br />

S. qurdaZis azriT, poemis kiTxvisas yuradReba humanizmze, adamianTa erTobasa da pativiscemaze<br />

maxvildeba da `Txzulebis ideuri Sinaarsic SeiZleba ase Camoyalibdes: mebrZoli<br />

humanizmi da adamianTa erToba yoveli xalxis sazogadoebrivi da saxelmwifoebrivi simtkicis<br />

mZlavri wyaroa~ g. a.<br />

553. solomon yubaneiSvili<br />

vefxistyaosnis beWdvis istoriidan<br />

(XX sauk.), II, nakveTi pirveli, Tb., 1973, 302 gv.<br />

naSromSi warmodgenilia cnobebi `vefxistyaosnis~ beWdvis istoriaze XX s-is 40-ian wlebamde.<br />

am periodSi poema ToTxmetjer gamoica. wignSi ganxilulia TiToeuli maTganis teqstologiuri<br />

sakiTxebi, dazustebulia TariRebi da tiraJi, mocemulia am gamocemaTa poligrafiuli<br />

aRweriloba da naCvenebia, ra sazogadoebrivi rezonansi hqonda ama Tu im gamocemas.<br />

wignis 6-89 gverdebze dabeWdilia masala 1903 wlidan 1937 wlamde ganxorcielebuli<br />

gamocemebis Sesaxeb. danarCeni nawili uWiravs 1937 wlis saiubileo gamocemisaTvis Catarebuli<br />

muSaobis aRnusxva-Sejamebas, maT Soris `vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni komisiis<br />

oqmebs 32-dan 731-e strofamde TiToeulze msjelobis Sesaxeb (komisia muSaobda 1935 w. 15<br />

maisidan 22 noembramde).<br />

wigns erTvis pirovnuli da geografiuli saxelebis saZiebeli da gansaxilvel periodSi<br />

dabeWdil poemis gamocemaTa Tavfurclebis fotopirebi. g. a.<br />

554. akaki SaniZe<br />

xelis xda da xelis yra<br />

Jur. `droSa~, 1973, № 1.<br />

avtori wers: xelis xda, anu swori orTografiiT, Ãelis Ãda Cveulebrivi gamoTqmaa<br />

`vefxistyaosanSi~. misi mniSvnelobaa sargebloba, gamodgoma, gamoyeneba. moyvanilia magali-<br />

Tebi: `xelsa mxdi rasa?~ (884); `ugulosa aqa xeli ra mexdebis?~ (739). aris mimReobiTi formac:<br />

`yma... sikeTisa xelis mxdeli~ (710) — vinc sikeTes Svreba, sikeTis Camdeni.<br />

poemaSi aris aseTi striqonic: `xeli hxades xrmalTa maTTa, ara cudad welTa ebnes~<br />

(1535), rac amas niSnavs: xeli mihyves, gamoiyenes maTi xmlebi.<br />

`xelis xda~ dasturdeba `Svid mTiebSi~, `arCilianSi~, magram amave periodSi Cndeba gamoTqma,<br />

`xelis yra~, romelsac igive mniSvneloba aqvs da TandaTan cvlis `xelis xdas~.<br />

axal qarTulSi xelis xda aRar ixmareba, gadavarda misi Semcvleli xelis yris piriani<br />

formebic, ixmareba marto mimReoba `xelsayreli~ da dialeqtebSi agreTve _ `xeluyrelic~,<br />

rac usargeblos, mouxmarebels niSnavs. g. a.<br />

179


555. guram SaraZe<br />

vaxtangiseuli vefxistyaosani rusTvelis kabinetSi<br />

wignidan: g. SaraZe, arqeografiuli Ziebani, Tb., 1973, gv. 101-103.<br />

werilSi aRwerilia vaxtangiseuli `vefxistyaosnis~ dRevandlamde moRweuli erT-erTi<br />

egzemplari, romelic SeiZina Tbilisis saxelmwifo universitetis rusTvelis kabinetma.<br />

igi warmoadgens vaxtang VI-is mier 1712 wels TbilisSi dabeWdil kargad Senaxul cals.<br />

wigni Casmulia moWvreTil Sav tyavgadakrul xis ydaSi. zogi furceli aklia an dazianebulia.<br />

gverdebisa da strofebis saTvalavi bevrgan aRar moipoveba.<br />

saguldagulod amoSlilia minawerebi ydis Sida gverdebze. vaxtangis portretis qveda<br />

nawilSi Savi melniT gamoxatulia qalis saxe. g. a.<br />

556. g. SaraZe<br />

`vefxistyaosnis~ wereTliseuli (S-5006) xelnaweris sakiTxisaTvis<br />

wignSi: g. SaraZe, arqeografiuli Ziebani, 1973, gv. 41-86.<br />

werili exeba `vefxistyaosnis~ wereTliseuli (S-5006) xelnaweris mopovebis da mflobelTa<br />

istorias. avtori eTanxmeba s. caiSvilis Tvalsazriss, rom SesaZlebelia mis pirvel<br />

mflobelad solomon I-is (imereTis mefe 1751-1784) miCneva da `vefxistyaosnis~ am xelnaweris<br />

samefo karis xelnawerTa rigSi moqceva. rac Seexeba miniaturaTa Sesrulebis dros, arc S.<br />

amiranaSvili da arc m. qvliviZe angariSs ar uweven xelnaweris ukanasknel daTariRebas (me-<br />

18 s-is I naxevari) da xelnawersac da miniaturebsac me-17 s. akuTvneben. mkvlevars xelnaweris<br />

Seqmnis istoria ase warmoudgenia: poemis me-17 s-is dasuraTebuli xelnaweri sagrZnoblad<br />

dazianebulia me-18 s. I naxevarSi da xelnaweri xelaxla gadauweriaT. gadawerisas gamouyenebiaT<br />

Zveli, dazianebuli xelnaweris dasawyisi da bolo nawili, xolo Sua nawili SeuvsiaT<br />

vaxtangiseuli redaqciidan. axal xelnawerSi CarTulia Zveli xelnaweridan amoRebuli<br />

mxatvrobac, romelic SesamCnevad aris dazianebuli.<br />

ix. agr. anot. № 460. T.n.<br />

557. g. SaraZe<br />

timoTe gabaSvilisTvis miwerili erTi <strong>rusTvelologiuri</strong> cnobis wyaro<br />

wignSi: g. SaraZe, arqeografiuli Ziebani, 1973, gv.86-93.<br />

g. SaraZe ganixilavs timoTe gabaSvilis `mimoslvas~, sadac orjer ixseneba S. rusTveli.<br />

t. gabaSvili pirvelad rusTvelis (meWurWleTuxucesis) saaRmSeneblo saqmianobaze gadmogvcems<br />

da meorejer, — misi TqmiT, rusTveli, rogorc jvris monastris Rvawlmosili<br />

pirovneba, erT-erT svetze xatia. g. SaraZem aRniSna, rom arasworia T. bagrationis cnoba,<br />

TiTqos t. gabaSvili werdes rusTvelis saflavis Sesaxeb ierusalimis jvris monasterSi,<br />

romelic gaimeores m. brosem, d. CubinaSvilma, pl. ioselianma. es cnoba ki arc piradad t. gabaSvilis<br />

da arc sxva dRemde cnobil xelnawerebSi daculi ar aris da es Secdoma unda<br />

gaiTvaliswinon axali drois rusTvelologebmac. T.n.<br />

558. SoTa CijavaZe<br />

`cixe~ da `patimari~ vefxistyaosanSi<br />

kreb. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1973, № 2, gv. 44-48.<br />

avtori msjelobs striqonebze:<br />

`igi mze qajTa mefesa hyavs, qajeTs patimaria~ (1320,1).<br />

`...patimrada igi mTvare~ (1322,2)<br />

da aRniSnavs: aq sityva patimris pirdapiri gageba umarTebulo da usafuZvloa. nestani<br />

qajeTSi sulieri patimaria da ara patimari am sityvis pirdapiri, iuridiuli mniSvnelobiT.<br />

180


mkvlevris azriT, cixe ase unda ganimartos: a) qalaqi, romelSic mravali cixe-koSki,<br />

sasaxle, saxli da sxva Senobebia, romelTac mravalricxovani jari icavs (1427, 1430, 1503).<br />

b) qalaqSi agebuli adamianTa sacxovrebeli maRali koSki, romelSic gza Sedis gvirabiT da<br />

daculia saTanado raodenobis meomrebiT (1240, 1278, 1300). g. a.<br />

559. S. CijavaZe<br />

mcire <strong>rusTvelologiuri</strong> SeniSvna<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, IV, Tb., 1973, gv. 141-148.<br />

mkvlevari upasuxebs eTnograf T. oCiauris mier gamoTqmul kritikul SeniSvnebs (wignSi<br />

`miTologiuri gadmocemebi aRmos. saqarTvelos mTianeTSi~, Tb., 1967). S. CijavaZe icavs<br />

Tavis werilebis ZiriTad debulebas, rom `vefxistyaosanSi~ moxseniebuli `qajebi~ da `qajeTi~<br />

ara mxolod zRapruli da fantastikuri cnebebia, aramed `qajni~ namdvilad arsebuli romeliRac<br />

Savkaniani tomia, romelic realurad arsebul, `qajeTis~ saxelis mqone, qveyanaSi cxovrobda.<br />

avtorma miakvlia cnobebs, rom eTnikuri erTeuli `qaji~ amJamadac dasturdeba<br />

nigeriaSi (gv. 144), xolo indoeTSi arsebobs `qaÁjis~ provincia da olqi `kaCi~ (gv. 145-147).<br />

misi varaudiT, romelime amaTgan SesaZlebelia igulisxmebodes vefxistyaosnis `qajeTSi~. g.a.<br />

559a. S. CijavaZe<br />

vaxtang meeqvse da vefxistyaosnis lqsika<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

VII samecniero sesia, moxs. Tezisebi, Tb., 1972, gv. 38-39 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

vaxtangis naSromSi `Targmani pirveli wignisa mis `vefxistyaosnisa~ Setanilia 633 sityva,<br />

romelTa umetesoba marTebulad aris ganmartebuli. zog sityvasTan aseTi SeniSvnaa miwerili:<br />

`ar vicodi~, `ver gavarCive~, `me asre mgonia, vikiTxoT, ra aris~ da misT.<br />

vaxtangs poemis teqstidan amouweria, magram ganumartavad dautovebia: arifi, Sadi, maxmuri,<br />

flidi, xasiaTi, jubaCoba. g. a.<br />

560. sargis caiSvili<br />

didi mecnieri, mamuliSvili<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1973, 14 seqt., № 36, gv. 2.<br />

avtori wers gansvenebuli mecnieris akad. giorgi wereTlis Sesaxeb: bolo wlebi man<br />

ZiriTadad `vefxistyaosnis~ filologiur Seswavlas miuZRvna da axal etapze aiyvana poemis<br />

kvleva-Ziebis saqme. g. wereTelma wamoayena axali meTodologia, principebi da organizaciuli<br />

formebi, romlebic safuZvlad daedo `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis Semu-<br />

Savebas. sul axlaxan man daamTavra fundamenturi naSromi `metri da riTma vefxistyaosanSi~,<br />

romelic rusTvelis poetikis SeswavlaSi sruliad axali sityvaa da qarTuli leqsTmcodneobis<br />

kvlevis axal perspeqtivebs gadaSlis. g. a.<br />

561. uCa cindeliani<br />

Zveli qarTulis leqsikidan: ga-rial-eba / riali<br />

`mravalTavi~ (filologiur-istoriuli Ziebani), III, Tb., 1973, gv. 85-92.<br />

avtori ganixilavs sityvebis — riali, garialeba — xmarebas werilobiT ZeglebSi da wers:<br />

`rial~ fuZe dasturdeba bibliaSi, `vefxistyaosansa~ da `amirandarejanianSi~ da samganve<br />

igi mowinaaRmdegis motyuebas, SecdomaSi Seyvanas niSnavs. meores mxriv, aRmos. saqarTvelos<br />

mTis dialeqtebSi `riali~ niSnavs zians, marcxs. s.-s. orbelianis ganmartebiT, `riali~ _<br />

boroti mTqmeloba, boroti zraxvaa, svanurSi ki es fuZe `lanZRvis~ Sinaarsis Semcvelia.<br />

narkvevis saboloo daskvna Semdegia: `rial~ fuZe warmogvidgens or ZiriTad<br />

mniSvnelobas: 1) motyueba, mzakvroba, veragoba, xriki, fandi. misgan ganviTarda mniSvneloba,<br />

181


omelic mzakvrobis, xrikis Sedegs asxavs: marcxi, ziani, zarali. 2) boroti mTqmeloba (saba);<br />

Seuracxyofa, lanZRva.<br />

`vefxistyaosnis~ striqonSi: `samTave samgniT mihmarTes, Tavsa miT uyves riali~ (1414,3)<br />

mkvlevars avTenturad miaCnia or xelnawerSi daculi wakiTxva: `qajTa miT uyves riali~, aseTi<br />

gagebiT: tarielma, avTandilma da fridonma sami mxridan Seuties, amiT qajebi moatyues da<br />

advilad daamarcxes. g. a.<br />

562. Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi, IV,<br />

Tb., `mecniereba~, 1973.<br />

krebuli gamoica saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli<br />

literaturis istoriis institutis grifiT. masSi dabeWdilia: lia andRulaZis, boris<br />

darCias, r. fircxalaiSvilis da SoTa CijavaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi.<br />

anotaciebi gakeTebulia cal-calke. ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />

563. Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi, V,<br />

Tb., `mecniereba~, 1973.<br />

gamoica saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis<br />

istoriis institutis grifiT. masSi dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> narkvevebi.<br />

1. rima fircxalaiSvili, oriode SeniSvna vefxistyaosnis axali gamocemisaTvis, gv. 3-15<br />

(exeba 1966 w. vefxistyaosnis teqstis damdgen komisiaSi (g. wereTeli, s. caiSvili, g. kartozia)<br />

da a. SaniZisa da a. baramiZis mier momzadebul teqstebs).<br />

2. boris darCia, vefxistyaosnis gagrZelebaTa p. karbelaSviliseuli publikaciis redaqciuli<br />

saxis dadgenisaTvis, gv. 16-27.<br />

3. sergei serebriakovi, siyme — Jovens: rusTvelidan provansel trubadurebamde, gv. 28-49.<br />

4. ioseb megreliZe, vefxistyaosnis leqsikis sakiTxebi, IX (vefx-tigr sityvaTa qarTuli<br />

variantebi), gv. 50-61.<br />

5. meri guguSvili, rusTvelis gavlena nodar ciciSvilis `baramgurianze~, gv. 62-76.<br />

6. lia andRulaZe, vefxistyaosani rusul enaze (bibliografiuli cnobari), gv. 77-90.<br />

anotaciebi gakeTebulia cal-calke, ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />

564. giorgi wereTeli<br />

metri da riTma vefxistyaosanSi<br />

amave dasaxelebis wignSi, Tb., 1973, gv. 9-115. ix. anot. № 541.<br />

565. akademikosi giorgi wereTeli<br />

(nekrologi)<br />

gaz. `komunisti~, 1973, 13 seqt., № 215, gv. 3; `lit. saqarTvelo~, 1973, 14 seqt., № 36, gv. 2.<br />

nekrologSi asea Sefasebuli g. wereTlis muSaoba rusTvelologiaSi: `gansakuTrebulia<br />

akad. g. wereTlis Rvawli qarTuli poeziis Sedevris S. rusTavelis `vefxistyvaosnis~ akademiuri<br />

teqstis gamocemis dargSi. akad. a. SaniZesTan erTad man safuZveli Cauyara `vefxistyaosnis~<br />

akademiuri teqstis damdgen komisias. bolo xanebSi akad. g. wereTelma araerTi naSromi<br />

gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ calkeul sakiTxebze. es naSromebi, romlebic gansvenebuli<br />

mecnierisaTvis damaxasiaTebeli siRrmiT aris Sesrulebuli, filologiuri kvleva-<br />

Ziebis nimuSad CaiTvleba. am naSromTa Soris gansakuTrebuli adgili uWiravs mis fundamentur<br />

monografias `metri da riTma vefxistyaosanSi~, romelic sruliad axali sityvaa ara marto<br />

rusTavelis poetikis dargSi, aramed, saerTod, qarTuli leqsmcodneobis zogadTeoriuli<br />

problemebis kvlevaSi~.<br />

nekrologs xels aweren saqarTvelos ssr mTavrobis wevrebi da cnobili mecnierebi. g.a.<br />

182


566. al. WinWarauli<br />

leqsikologiuri Ziebani<br />

Jur. `macne~, els, 1973, № 2, gv. 95-107.<br />

werilis avtori qarTvelur enaTa monacemebis safuZvelze adgens, rom qarTulSi gvaqvs<br />

zmnuri Ziri a, e, i gaxmovanebiT: War-Wer-Wir, romlis fonetikuri variantebi qarTuli da<br />

maTi Sesatyvisebi qarTvelur enebSi sapirispiro cnebebs gadmocemen. werilSi igi exeba `vefxistyaosanSi~<br />

dadasturebul `Wersac~: `melnisa tbaTa mijarviT buravs giSrisa WeriTa~<br />

(1009,4) da `yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs brolisa WeriTa~ (1342,2).<br />

al. WinWarauli mouReblad Tvlis mkvlevarTa mier `vefxistyaosnis~ xsenebul striqonebSi<br />

dadasturebuli `Weris~ dRevandeli mniSvnelobiT ganmartebas. misi azriT, `Weri~<br />

aq naxmaria misi pirvandeli mniSvnelobiT — moWrili, mrgvali xe, latani, Woki, sari. am mniSvnelobiT<br />

dasturdeba es sityva dialeqtebSi: 1) qegl-is CvenebiT, xevsurulsa da aWarulSi<br />

`Weri~ gauTleli, daumuSavebeli wvrili xea; 2) imerulSi, megrulsa da raWulSi — mrgvali<br />

an dapobili xis iataki. `giSris Weri~ iseTive metaforaa, rogorc `vefxistyaosanSive~ dadasturebuli<br />

`giSris sari~, `giSris wneli~, `giSris Rari~, `giSris Subi~ da niSnavs Sav wamwamebs.<br />

werilis avtori misaRebad Tvlis 1342-e strofis (`yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs<br />

brolisa WeriTa~) wakiTxvas `giSriTa WeriTa~, romelic dasturdeba `vefxistyaosnis~ erT xelnawerSi<br />

(S-4499). igi gasaTvaliswineblad miiCnevs im garemoebas, rom poemaSi sityva giSeri<br />

Sav wamwamebs aRniSnavs Tormetjer Weris sinonimebTan (sari, wneli, Rari, Subi...), erTxel<br />

ki swored `Wer~-Tan erTad (`giSrisa WeriTa~ 1009,4). n. g.<br />

567. elguja xinTibiZe<br />

vefxistyaosnis uzenaesi arsebis mimarTebisaTvis<br />

qristianul RvTaebasTan<br />

qarTuli filosofiuri azris istoriis narkvevebi, II, Tb., 1973, gv. 33-87; agr. wignSi: e. xinTibiZe,<br />

msoflmxedvelobiTi problemebi vefxistyaosanSi, Tb., 1975, gv. 105-167, ix. anotacia № 683.<br />

568. iazon jioSvili<br />

`vefxistyaosnis~ poeturi enis swavleba<br />

fakultatiuri kursis gakveTilebze<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1973, № 1, gv. 56-59.<br />

avtori exeba mxatvruli gamoTqmebis swavlebas saSualo skolis merve klasSi fakultatur<br />

gakveTilebze. misi TqmiT, moswavleebs unda davanaxoT is didi sxvaoba, romelic arsebobs<br />

poetur da arapoetur enas Soris. igi cal-calke ganixilavs tropis saxeebs; aRniSnavs,<br />

rom mxatvruli Sedareba `vefxistyaosanSi~ uamravi saxiT, formiTa da niuansiT aris warmodgenili.<br />

aucileblad unda moiZebnos ori sagnis an movlenis Sedarebis safuZveli, is<br />

niSani an Tviseba, rac maT Sedarebas ganapirobebs.<br />

metaforaSi sityvebi arapirdapiri mniSvnelobis ixmareba. moswavlem unda gaigos, ratom<br />

xdeba erTi movlenis an sagnis Tvisebis gadatana meore movlenaze an saganze.<br />

epiTetis swavlebisas unda gavavloT zRvari logikur gansazRvrebasa da epiTets (mxatvrul<br />

gansazRvrebas) Soris.<br />

moswavleTa mxatvruli azrovnebis CamoyalibebisaTvis (gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

aqvs poeturi sintaqsis Seswavlas (ritorikuli mimarTva, inversia, gameoreba, gradacia,<br />

antiTeza, sinonimebi, omonimebi da sxv.).<br />

183


1974 weli<br />

569. grigol abaSiZe<br />

mogzauroba rusTavelis epoqaSi<br />

avtoris wignSi _ Txzulebani, t. III, Tb., 1974, gv. 461-473.<br />

(dawerilia 1966 w.). masSi mocemulia zogadi daxasiaTeba rusTavelis epoqis saqarTvelos<br />

politikuri, ekonomikuri da kulturuli cxovrebisa. aRniSnulia saxelmwifos xelisufalTa<br />

tolerantoba, Semwynarebluri damokidebuleba araqristianuli religiebisadmi,<br />

rogorc erT-erTi gamovlena humanizmisa.<br />

avtoris TqmiT, `vefxistyaosani~ imitom Seiqmna Tamaris epoqaSi, rom maSindeli sazogadoeba<br />

humanisturad azrovnebda, misTvis ucxo iyo klerikaluri SezRuduloba. rusTavelis<br />

gmoba da `vefxistyaosnis~ devna gviandeli movlenaa, im epoqis uSualo gamoZaxilia, roca saxelmwifo<br />

dakninda da qarTuli eklesiac materialurad da sulierad gaRaribda da daqveiTda. g.a.<br />

569a. lili aTaneliSvili<br />

cnobebi mamuka TavaqalaSviliseuli `vefxistyaosnis~ Sesaxeb<br />

Jur. `macne~, els, 1974, № 4, gv. 175-185.<br />

avtori ganixilavs H-599 nusxaSi arsebul kriptogramebs da adgens maTi Camwerebis<br />

vinaobas (gv. 175-181),werilis meore nawilSi (gv. 182-185) ki ikvlevs xelnaweris momxatavdamsuraTeblis<br />

vinaobas. nusxis gadamweris kaligrafiasa da miniaturebis minawerebis xels<br />

Soris sxvaobiT, agreTve saxelis sxvadasxva formiT (nestan-darijan — nestan darejan) xmarebis<br />

safuZvelze mkvlevari daaskvnis, rom mamuka TavaqalaSvili mxolod gadamweria xelnawerisa,<br />

misi ilustratori ki sxva pirovnebaa, romlis vinaoba jer daudgenelia. g. a.<br />

570. nodar alania<br />

monografia `vefxistyaosnis~ mTargmnelze<br />

Jur. `kritika~, 1974, № 8, gv. 160-166.<br />

esaa recenzia lia andRulaZis monografiul naSromze `balmonti da saqarTvelo~ (Tb., 1972).<br />

recenzenti aRniSnavs, rom dasaxelebul naSromSi ganxiluli da gaanalizebulia mTeli<br />

is gamoqveynebuli Tu gamouqveynebeli masala, romelic Seicavs mniSvnelovan cnobebs<br />

konstantine balmontze, rogorc poetsa da mTargmnelze.<br />

monografiaSi marTebulad aris aRniSnuli, rom k. balmontma moZebna da gamoiyena is ritmi<br />

da metri, romelsac Semdeg gverdi ver auares `vefxistyaosnis~ sxva mTargmnelebma rusul<br />

da sxva slavur enebze.<br />

balmontma pirvelma aRiara `vefxistyaosani~ yvelaze maRali da srulyofili siyvarulis<br />

poemad. man SoTa rusTaveli homerosis, dantes, servantesisa da Seqspiris gverdiT daayena.<br />

g. a.<br />

571. manuCar anTaZe<br />

rusTvelis mxatvruli simarTle da Semoqmedebis fsiqologia<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 108-113.<br />

avtoris TqmiT, `vefxistyaosanSi~ mxatvruli simarTlis Ziebisas aucileblad gasaTvaliswinebelia,<br />

rom masSi Cans aRmosavluri da dasavluri fantastikur-zRapruli, fantastikur-saTavgadasavlo,<br />

sagmiro da samijnuro eposebis elementebi. mkvlevari cdilobs<br />

warmoaCinos poemis ararealisturi mxatvruli elementebis realisturi `transformacia~,<br />

dasaxelebuli motivebis realistur elferSi warmodgenis tipiuri nimuSebi. narkvevSi<br />

184


aRniSnulia rusTvelis Tematikisa da motivebis paralelebi elinistur avantiurul romanebSi.<br />

mag.: SeyvarebulTa faTerakiani mogzauroba, mekobreTa Tavdasxma, tyveoba da sxv.<br />

tipologiuria: erTi naxviT Seyvareba, `dabneda~, tirili, velad gaWra, personaJis mdinareSi<br />

an zRvaSi gadagdeba, araki WaSi an ormo-xafangSi Cavardnilisa~ (gv. 59-61).<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom avantiuruli momenti `vefxistyaosanSi~ mxatvruli simarTlis<br />

ganmsazRvreli araa, raki mas aq mxolod sporadulad aqvs TavisTavadi Rirebuleba,<br />

xolo mTlianobaSi igi poemis realistur mxatvrul amocanaTa gadawyvetas emsaxureba.<br />

fantastikuri elementis upirvelesi realisturi specifika rusTvelTan isaa, rom mas<br />

aq TavisTavadi mxatvruli simarTle ar gaaCnia; poemaSi TiTqmis ar gvxvdeba RvTiuri miniSnebani,<br />

Cvenebebi, saswaulebi, mkiTxaoba, ramlis ganCxreka, winaTgrZnoba da sxva amgvari<br />

mistikur-astrologiuri rwmenani. fantastikur-zRaprul arsebaTagan poemaSi moqmedeben<br />

mxolod devebi da qajebi, oRond isini imdenad modificirebulni arian, rom dakarguli aqvT<br />

zRapruli Tvisebebi. qajebi mxolod imiT gansxvavdebian adamianisagan, rom eseni `grZnebis<br />

moqmedni~ arian. Tumca am `gaadamianebul qajebs~ poemis ideur planSi `miniWebuli~ aqvT<br />

`demonuri~ Tvisebebi; maT miewerebaT `borotebis~ idea (`yovelTa kacTa mavneni~ arian) (gv. 63-<br />

67). mxatvruli simarTlis TvalsazrisiT ganxilulia fatmanisa da avTandilis aSikobis epizodi,<br />

rasac mosdevs CaCnagiris mkvleloba; agreTve avTandilisa da asmaTis dialogi da qceva<br />

maTi pirveli Sexvedris epizodSi; usenisa da fatmanis saojaxo urTierToba, rac avtors<br />

naTlad gamoxatuli realisturi feriT aqvs asaxuli (gv. 73-81).<br />

narkvevSi naCvenebia agreTve personaJTa tirilis arsi, namdvili mwuxarebiT gamowveuli<br />

an TanagrZnobis gamomxatveli cremlis Rvra, zogjer ki konvenciuri, moCvenebiTi,<br />

ara gulwrfeli moTqma-tirili (gv. 81-82). g. a.<br />

572. guram asaTiani<br />

vefxistyaosnis poetika<br />

wignSi _ `vefxistyaosnidan baxtrionamde~, Tb., 1974, gv. 11-35.<br />

mkvlevari cdilobs pasuxi gasces kiTxvas: `Semoqmedebis ra formebSi, ra esTetikuri<br />

nairsaxeobiT, ra konkretuli mxatvruli ieriT gamovlinda vefxistyaosanSi misi warmom-<br />

Sobi erisa da drois suli? misi azriT: `rusTavelis esTetikur samyaroSi gadajvaredinebulia<br />

xelovnebis ganviTarebis samive hegeliseuli saxeoba — simboluri (Zveli aRmosavluri),<br />

klasikuri da romantikuli formebi~ (14).<br />

`aSkarad aRmosavluri warmomavlobis simbolika aq bunebrivad Tanaarsebobs cocxal,<br />

klasikuri sizustiT dasrulebul saxeebTan~ (15).<br />

avtori Tvlis, rom `vefxistyaosnis erT-erTi motivis (qalis tyveoba da misi daxsna)<br />

safuZvlad SesaZlebelia gamoyenebuli iyos nizamis `iskander-nameSi~ mocemuli erTi epizodi:<br />

aleqsandre amarcxebs kac-urCxuls, romelic Semdeg miiyvans qals — nestan-darjixans.<br />

is urCxulis patronebs hyavdaT datyvevebuli. albaT arsebobda miTologiuri pirvelwyaro,<br />

romelic gamoiyenes nizamim da rusTavelma (16-17).<br />

rTuli da mravalsaxovania `vefxistyaosnis~ Sinaarsis kavSiri klasikur (antikur) samyarosTan.<br />

SedarebiT naTelia (advilad dasanaxia) berZnuli miTologiis, mwerlobisa da filosofiis<br />

kvali. ufro rTulia klasikuri esTetikis ZiriTad principTa moqmedeba `vefxistyaosnis~<br />

mxatvrul sistemaSi (17).<br />

`vefxistyaosnis~ arqiteqtonika ZiriTadad epikuri Janris kanonebs emorCileba, magram<br />

poemaSi aris adgilebi (`wigni~, `anderZi~, `locva~, `saubari~), romlebic SeiZleba miviCnioT<br />

lirikul gadaxvevebad. didi nawili am lirikuli gadaxvevebisa aSkarad romantikuli xasia-<br />

Tisaa. romantikuli aRsarebis Sedevria `wigni nestan-darejanisa savarelTan~ (qajeTis cixidan).<br />

poeturi TvalsazrisiT es qarTuli romantizmis, romantikuli msoflgagebis pirveli<br />

manifestia, romelic marcvaliviT Seicavs TavisTavSi guramiSvilisa da baraTaSvilis<br />

momaval mistikur xilvebs (19).<br />

avtori msjelobs vardisa da vefxvis simbolikaze (gv. 21, 28-29). misi sityviT, `vefxistyaosani~<br />

samyaros mxatvruli dapyrobisa da dauflebis klasikuri nimuSia. SeiZleba<br />

iTqvas, rom `daufleba~, romelsac aq Semoqmedi poeturi naTelWvretis, mxatvruli intuiciis<br />

gziT aRwevs, Tanabrad ganvrcobilia or sibrtyeSi _ `vefxistyaosani~ erTnairad masS-<br />

185


taburi nawarmoebia, rogorc adamianis garemomcveli obieqturi realobis, aseve misi subieqturi<br />

cxovrebis wvdomis TvalsazrisiTac (32). g. a.<br />

573. Дж. К. Бакрадзе<br />

Правовое мировоззрение Шота Руставели и основные доктрины<br />

истории философии права<br />

iuridiul mecnierebaTa doqtoris samecniero xarisxis mosapoveblad wardgenili disertaciis<br />

avtoreferati, Tb., 1974, 54 gv.<br />

aRniSnulia, rom disertacia qarTul enazea. dacva Sedgeba Tsu-s iuridiuli fakultetis<br />

samecniero sabWos sxdomaze.<br />

pirvel TavSi (gv. 1-50) ganxilulia problemis istoria qarTveli da ucxoeli avtorebis<br />

naSromebis mixedviT.<br />

meore Tavi (gv. 51-106): marTlmsajulebis arsis gageba rusTavelTan da im epoqis iudiriuli<br />

garemo saqarTveloSi.<br />

mesame Tavi (gv. 107-132): qalis emansipaciis sakiTxi `vefxistyaosanSi~.<br />

meoTxe Tavi (gv. 133-169) eZRvneba uflebisa da Tavisuflebis sakiTxs poemaSi.<br />

mexuTe TavSi (gv. 170-200) ganxilulia iuridiuli institutebi da iuridiuli terminologia<br />

`vefxistyaosanSi~. g. a.<br />

574. vukol beriZe<br />

vefxistyaosnis komentari<br />

teqsti gamosacemad moamzades sargis caiSvilma da guram SaraZem. s. caiSvilis winasityvaobiTa da<br />

redaqciiT, Tb., 1974, 322 gv.<br />

`winaswar SeniSvnebSi~ (gv. 8-12) avtori saubrobs SoTa rusTavelis enis Sesaxeb, rom is<br />

Zveli qarTulidan axalze gardamavali enaa, saliteraturo ena XII s-is ganaTlebuli qarTveli<br />

sazogadoebisa, msjelobs —mca nawilakis daniSnulebaze, agreTve da kavSiris funqciaze<br />

meoTxe taepis dasawyisSi; mokled gansazRvravs 16-marcvliani striqonis agebulebas,<br />

maRali da dabali Sairis versifikaciul wyobas da maT stilur Taviseburebas.<br />

naSromSi Semdeg mocemulia TiTo strofis enobrivi da stilisturi komentari 1-dan 1212<br />

strofamde, sxvadasxva moculobiT, strofis leqsikuri da azrobrivi sirTulis mixedviT.<br />

rogorc irkveva, es ganmartebebi Sesrulebulia 1937-1950 wlebSi da inaxeboda v. beriZis<br />

pirad arqivSi (ix. agr. s. caiSvilis `winasityvaoba~ _ anot. № 620). g. a.<br />

575. n. berZeniSvili<br />

vefxistyaosani rogorc saistorio wyaro<br />

wignSi _ n. berZeniSvili, saqarTvelos istoriis sakiTxebi, VII, 1974, gv. 253-324.<br />

mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnis~ ena iyo saero, raindebisa, aRmavali sazogadoebrivi<br />

fenebisa da ara glexuri da arc Zveli eklesiuri. avtoris azriT, am enis popularoba iyo<br />

qristianul-klerikaluri kulturis batonobis marcxi. eklesia amxedrda `vefxistyaosnis~<br />

winaaRmdeg imitom, rom qarTvelma feodalurma sazogadoebam is sakuTari cxovrebis sarked<br />

icno da Tavis saxelmZRvanelod gaixada.<br />

`mona~, `yma~, `gazrdili~, `xasi~ _ eseni socialuri terminebia `vefxistyaosanSi~. rus-<br />

Taveli monobas patronisa da ymis urTierTobas uwodebs da am urTierTobas urTierTsiyvaruliT<br />

warmogvidgens (avTandili da Sermadini). siyvaruli aq patronsa da ymas Soris<br />

aris da ara ufalsa da monas Soris. imis mixedviT, Tu ra samsaxurs asrulebs mona, is SeiZleba<br />

iyos an ar iyos yma. yoveli yma ar aris mona da arc yoveli mona aris yma (avTandili ymaa,<br />

zangi monaa...).<br />

rusTavels sami sxvadasxva saxis saxelmwifo aqvs warmodgenili: arabeT-indoeTi, zRvaTa<br />

samefo da qajeTi. arabeT-indoeTi aq idealuri feodaluri saxelmwifoebia, sadac mefis<br />

186


sasaxlea yvelafris tonis mimcemi. meore _ zRvaTa samefo, gulanSaroa. zRvaTa samefoSi<br />

cixe-simagre arsad Cans da aq yvelafers tons aZlevs savaWro qalaqi. aq didi simdidrea da<br />

yoveli qveynidan aq modian. arabeT-indoeTi da zRvaTa samefo erTimeores avseben da erT<br />

samyaros qmnian. qajeTi feodaluri samyaros borotebaa da mas ebrZvian da spoben. mekobreoba<br />

qajTa Soris borotebad ar iTvleba. maT miuval cixeSi aqvT dagrovili auracxeli<br />

qoneba _ naZarcvi, naalafevi.<br />

feodalebi ebrZvian mekobreobas da mfarveloben vaWrebs. feodalebis saWurWleni SeiZleba<br />

naalafevi (omSi naSovni), davla iyos. maT kargad esmiT vaWrebisa da vaWrobis mniSvneloba.<br />

feodalebis samoseli, iaraRi, samkauli vaWrebis Semotanilia. T.n.<br />

576. akaki gawerelia<br />

vefxistyaosnis poetikis zogierTi sakiTxi<br />

(qarTuli da zogadi versifikaciis kvlevis meTodologiisaTvis)<br />

Tb., 1974, 233 gv.<br />

wigni dawerilia akad. giorgi wereTlis gamokvlevis _ `metri da riTma vefxistyaosanSi~<br />

_ pasuxad. a. gawerelia amtkicebs, rom: 1) qarTuli leqsis Tvisebaa maxvilTa sistemuri<br />

ganmeoreba; 2) qarTuli leqsis metrul normaSi da mis sqemebSi dominantia sami<br />

terfi: qore, daqtili da meore peoni; 3) sityvieri masalis gaformebis procesSi maorganizebelia<br />

ritmuli inercia (ritmuli impulsi) da ritmuli mocda (yovni).<br />

avtoris azriT, qarTulSi umaxvilo riTmis arsebobis mtkiceba absurdia.<br />

rusTavelis TxzulebaSi maRali da dabali Sairia gamoyenebuli. am or sazoms Soreuli,<br />

ZiriTadad erovnuli Zirebi aqvs. saerTod ki, versifikaciis sferoSi axali metris (an metrebis)<br />

Seqmna sruliad araa geniosis damaxasiaTebeli Tviseba. versifikaciuli siaxleni Cndebian<br />

poeziis periferiaSi da maTi kanonizacia didi poetis Tvisebaa. roca sazomi Tavis funqcias<br />

daasrulebs geniasTan, igi isev poeziis gareubanSi gadainacvlebs da epigonebTan Seafarebs<br />

Tavs (ase gaicviTa rusTavelis Semdeg 16-marcvliani Sairi qarTul poeziaSi XVIII saukunis<br />

bolomde, d. guramiSvilis gamoCenamde). genia gadaWarbebuli originalobisa da eqstravaganturobis<br />

sawinaaRmdego cnebaa.<br />

sazomSi avtoris genialobis amokiTxva iseTive gaugebrobaa, rogorc masSi strofis an<br />

leqsis mTeli ritmuli sistemis Zebna.<br />

naSromis dasasruls avtori akeTebs ZiriTad daskvnas: `rom vefxistyaosanSi, iseve rogorc<br />

sazogadod qarTul silabur-tonur leqsTwyobaSi, maxvilTa sistema mkacrad konfiguraciulia~<br />

(gv. 184).<br />

naSroms boloSi erTvis SeniSvnebi (gv. 187-217) da `damatebiTi ganmartebani~ (gv. 217-<br />

233). c.e.<br />

577. akaki gelovani<br />

vefxi Tu panTera?<br />

(erTi paradoqsuli eqskursis gamo)<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 8 ianv., № 4, gv. 3.<br />

avtori exmaureba n. kakabaZis werils (gaz. `axalg. kom~., 1973, 22 noemberi), sadac aRniSnuli<br />

iyo, rom evropul <strong>literatura</strong>Si vefxvi miCneulia araesTetikur cxovelad da amitom<br />

rusTvelis poemis TargmanebSi qarTuli `vefxis~ Sesatyvisad `pantera~ unda daiweros.<br />

a. gelovani uaryofs am mosazrebas da mis gasamarTleblad moyvanil argumentebsac.<br />

misi azriT, `vefxis~ Sesatyvisia `tiger~, rogorc h. hupertma Targmna da ase unda darCes<br />

sxva evropul enebSic. g. a.<br />

187


578. ivane gigineiSvili<br />

rTuli winadadebis erTi saxeoba `vefxistyaosnis~ enaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1974, № 4, gv. 103-112. wakiTxuli iyo moxsenebad saq. ssr mecn. akad.<br />

enaTmecnierebis institutis XXV samecn. sesiaze 1969 w. 17.06.<br />

avtoris dakvirvebiT, `vefxistyaosanSi~ moipoveba strofebi, romlebic Sinaarsis mixedviT<br />

SeiZleba or nawilad gaiyos. am nawilebs Soris iseTive urTierTobaa, rogorc rTul<br />

winadadebaSia mTavarsa da daqvemdebarebul winadadebebs Soris. aseTia, magaliTad 857-e<br />

strofi:<br />

patroni Cemi gamzrdeli, RmrTisagan didad cxoveli,<br />

mSobluri, tkbili, mowyale, ca wyalobisa mToveli,<br />

mas vuorgule, wamove...<br />

aq mesame taepi aris mTavari winadadeba, pirveli da meore taepebi ki — misi amxsnelni,<br />

romlebic faqtobrivad saxeldebiTi winadadebebia.<br />

aseTive wyobaa 978-e strofSi:<br />

kaci emTxvia: mas hkiTxa ambavi mis laSqarisa,<br />

ubrZana: `isi visia xma zaTqisa da zarisa~?<br />

man uTxra: `fridon xelmwife mefe mulRazanzarisa,<br />

igi nadirobs, Seukravs napiri vel-Sambnarisa~.<br />

aq mTavari winadadebis badalia meoTxe taepi.<br />

mkvlevars miaCnia, rom 310-e strofSi aucilebelia meore da mesame taepebis adgil-<br />

Senacvleba, ris Semdegac strofi aseT saxes miiRebs:<br />

ismendi, moec goneba CemTa ambavTa smenasa!<br />

igi, vin xelmqmna, moveli misgan arodes lxenasa,<br />

saubarTa da saqmeTa visTa Zliv vaTqmev enasa,<br />

visgan Sevucav sevdaTa, sisxlisa RvarTa denasa.<br />

aq pirveli taepi calke dgas, sxvebSi ki mTavari winadadebaa: `moveli misgan arodes<br />

lxenasa~, romelsac damokidebuli winadadebebi ukavSirdebian sityvebiT: vin, visTa, visgan.<br />

aq motanili da maTi msgavsi konstruqciebi, mkvlevris varaudiT, rTuli daqvemdebarebuli<br />

winadadebis ganviTarebis garkveuli safexuris amsaxveli SeiZleba iyos (Sdr anotacia<br />

№ 288). g. a.<br />

579. i. gigineiSvili<br />

zmnis piris formaTa aRrevis SemTxvevebi `vefxistyaosanSi~<br />

Tsu Sromebi, B 8-9 (155-156), 1974, gv.441-442; agr. wignSi — i. gigineiSvili, gamokvlevebi<br />

`vefxistyaosnis~ enisa da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb, Tb., 1975, gv. 233-286.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom poemis teqstSi xSirad gvxvdeba zmnis sxvadasxva piris formebis<br />

aRrevis SemTxvevebi. 1957 wlis gmocemis mixedviT ganixilavs ramdenime aseT adgils,<br />

iZleva teqstis savaraudo gasworebas da am gasworebaTa dasabuTebas. g. a.<br />

580. i. gigineiSvili<br />

sityvaTa wyobis zogierTi Tavisebureba rusTavelis leqsSi da amasTan<br />

dakavSirebuli sadavo sakiTxebi `vefxistyaosnis~ teqtisa<br />

`saiubileo krebuli~, eZRvneba al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze, Tb., 1974, gv. 71-102.<br />

avtori aRniSnavs, rom qarTulSi sityvaTa wyobas gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />

msazRvreli da sazRvruli saxelebis sintaqsuri urTierTobisas. leqsis ena am SemTxvevaSi<br />

zogierT Tavisuflebas iCens; poemaSi moipoveba araerTi SemTxveva msazRvreli saxelis<br />

Tavisufali gadaadgilebisa, rac leqsis agebulebis moTxovnilebiTaa gamowveuli. amis gauTvaliswineblobis<br />

Sedegad `vefxistyaosnis~ teqstSi bevri taepia Secvlili rogorc gadamwer-<br />

Ta, ise gamomcemelTa mier.<br />

188


mkvlevari amgvar cTomilebad miiCnevs poemis 1957 wlis gamocemis Semdeg wakiTxvebs:<br />

strofi 846,3: magra avis bedisagan Cemi ramca gamikvirda;<br />

541,1: me vhkadre: `RmerTman aSoros mas ymasa Seni qmaroba~;<br />

420,2: srulTa spaTasa ver giTxrob ar Sesasxdomlad mzobasa;<br />

1000,1: me ucxos ucxom manatra mosmena sanatrelisa;<br />

1030,3: hkadres: xmelTa sinaTleo, Sen amoxve Cveni mlxeni;<br />

690,1: qvabni wauxman devTaTvis, saxlad aqvs devTa saxlebi;<br />

162,3: margaliti arvis mihxvdes usasyidlod,uvaWrelad.<br />

poemis xelnaweruli variantebisa da sxva masalis gaTvaliswinebiT mkvlevari ase asworebs<br />

gamoyofil sityvebs:<br />

magra avi bedisagan Cemi ramca gamikvirda;<br />

me vhkadre: `RmerTman aSoros mis ymisa Seni qmaroba;<br />

srulTa spaTasa ver giTxrob ar Sesxdomisa mzobasa;<br />

me ucxos ucxo manatra mosmena sanatrelisa;<br />

hkadres: `mzeo, sicocxle da Sen amohÃe Cveni mlxeni;<br />

qvabni omiTa wauxman, saxlad aqvs devTa saxlebi;<br />

margaliti arvis mihxvdes usasyidlo uvaWrelad.<br />

`usasyidlo~ aq fasdaudebels, saukeTesos niSnavs.<br />

narkvevSi mocemulia agreTve teqstis punqtuaciuri gasworebebi. g. a.<br />

581. manana gigineiSvili<br />

rusTavelis astraluri samyaros gagebisaTvis<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis VIII samecniero sesia. moxs.<br />

Tezisebi, Tb., 1974, gv. 24 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

moxsenebaSi uaryofilia Tvalsazrisi, rom `vefxistyaosanSi~ xsenebuli `Zalni zecierni~<br />

naxmaria ara tradiciuli gagebiT — angelozTa wyebis aRsaniSnavad, aramed gulisxmobs<br />

mnaTobebs (planetebs). momxsenebeli asabuTebs, rom `qristianuli saidumlo RvTismetyveleba<br />

Rrma kavSirs xedavda ierarqiul arsebebsa da astralur Zalebs Soris; TiToeul mna-<br />

Tobs misi sulieri aspeqtis gamomxatveli konkretuli mTavarangelozic ki Seesabameboda.<br />

vefxistyaosnis `Zalni zecierni~ gulisxmobs qristianuli religiis ierarqiul arsebebs,<br />

romelnic, Tavis mxriv, mnaTobebTan kavSirSi iyvnen gaazrebulni~. g. a.<br />

582. l. grigolaSvili, g. farulava, l. menabde<br />

axalgazrda mecnieris sayuradRebo naSromi<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 3 seqt., № 106, gv. 3.<br />

recenziaSi ganxilulia guram SaraZis wigni `arqeografiuli Ziebani~ (Tb., 1973). avtorebi<br />

aRniSnaven, rom narkvevebis am krebulSi Tavmoyrilia wlebis manZilze warmoebuli kvleva-Ziebis<br />

Sedegebi. gansakuTrebul yuradRebas uTmoben `vefxistyaosnis erT-erTi sauke-<br />

Teso, e. w. `zazaseuli~ nusxis Seswavlis istorias. g. a.<br />

583. meri guguSvili<br />

SoTa rusTveli da misi vefxistyaosani arCilis SemoqmedebaSi<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 85-107.<br />

rogorc mkvlevari wers, arCil bagrationis Semoqmedeba sayuradRebo masalas iZleva<br />

rusTvelTan mimarTebis TvalsazrisiT. TxzulebaSi `gabaaseba mefisa Teimurazisa da rusTvelisa~<br />

arCili `vefxistyaosnis~ avtors yvela poetze maRla ayenebs: gvaZlevs cnobas misi<br />

sadaurobis Sesaxeb, rom rusTveli aris mesxi, javaxeTis mkvidri. galeqsili `visramianis~<br />

SesavalSi axsenebs `vefxistyaosnis~ gmirebs. aRorZinebis xanis mweralTa msgavsad, arCilis<br />

poezia davalebulia rusTvelis mxatvruli saxeebiT: `melnis tba~, `giSris sari~, `vardis<br />

baRi~, `brolis veli~ da sxv.<br />

189


`vefxistyaosnis~ frazeologiis gavlenis umTavresi magaliTebi galeqsil `visramianze~<br />

modis, Tumca isini imdenad uxvi araa, rogorc Teimuraz pirvelis poemebsa da `Sah-names~<br />

qarTul versiebSia. g. a.<br />

584. togo gudava<br />

qarTuli saleqso striqonis agebulebis zogierTi sakiTxi<br />

Jur. `ciskari~, 1974, № 7, gv. 140-147.<br />

avtori icavs im azrs, rom qarTuli saleqso striqonis (taepis) umciresi struqturuli<br />

erTeuli aris muxli. muxlebis garkveuli wesiT dalageba qmnis taeps. muxli aris gansazRvruli<br />

marcvlebis mqone sityva an sityvaTa jgufi, romelic gamodis rogorc mTliani er-<br />

Teuli. taepSi muxlebi isazRvreba cezuriT.<br />

avtors uxvad moaqvs magaliTebi sxvadasxva raodenobis marcvalTa Semcveli muxlebisa<br />

da maTi Sewyobis sxvadasxva variantebi. igi qarTul leqsSi adgens garkveul tendencias _<br />

sxvadasxva zomis muxlTa SeerTebisas win dgas didi muxli, Semdeg _ patara (5/2, 5/3, 4/2,<br />

4/3, 4/4/3, 3/3/2 da sxv.) ufro naklebad gavrcelebul, Sebrunebul ganlagebas: 3/5, 3/4, 2/4<br />

da sxv. avtori inversiuls uwodebs.<br />

mkvlevari ganixilavs sazomTa struqturuli Senacvlebisa da muxlTa Serwymis SemTxvevebs<br />

da akeTebs zogad daskvnas, rom qarTul leqsSi terfebis Zebna fiqciaa... da analizis<br />

dros mas (terfs) ar unda davemyaroT. qarTul leqss mkafiod gamoxatuli `muxlebrivi<br />

agebuleba aqvs. muxlebis mixedviT analizi saSualebas iZleva martivad aRvweroT qarTuli<br />

saleqso striqonis (da ufro didi erTeulebis) metad mravalferovani struqtura. g. a.<br />

585. boris darCia<br />

vefxistyaosnis xelnaweris ori furceli<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 108-113.<br />

avtori aRniSnavs, rom saq. mecn. akademiis k. kekeliZis sax. xelnawerTa institutSi dacul<br />

H-178 nusxaSi, romelic anton bagrationis `martirikis~ krebulia, bolo safarvel furclebad<br />

Cakerebuli iyo `vefxistyaosnis~ teqstis Semcveli sxva ferisa da xarisxis qaRaldis<br />

ori furceli (gv. 127r-130v). amJamad es furclebi inaxeba calke, fragmentebis fondSi (№ 203).<br />

es fragmenti Seicavs sul 31 strofs, 1937 w. gamocemis saTvalaviT — 266-280 da 343,4-358,1-3<br />

strofebs.<br />

qaRaldis WvirniSnis mixedviT mkvlevari adgens dasaxelebuli krebulisa da TviT fragmentis<br />

gadaweris TariRs da mis savaraudo dedans. misi daskvniT: 1. es ori furceli warmoadgens<br />

rusTvelis poemis erT-erTi xelnaweris nawilebs, fragmentebs. 2. isini gadawerilia<br />

daaxloebiT 1812-1825 wlebSi. 3. maTi teqsti momdinareobs poemis 1712 wlis (vaxtangiseuli)<br />

gamocemidan. g. a.<br />

586. denis dgebuaZe, levan menabde<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> seminari<br />

Tbilisis sax. universitetis Sromebi, B 8-9 (№155-156), humanitaruli mecnierebani,<br />

Tb., 1974, gv. 439-448.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom Tbilisis sax. universitetSi arsebul rusTvelis kabinetTan<br />

sistematurad muSaobs <strong>rusTvelologiuri</strong> seminari, romelSic monawileoben TviT universitetis<br />

profesor-maswavleblebi, agreTve — qarTuli literaturis, qarTuli enis, aRmosavleTmcodneobis<br />

institutebis TanamSromlebi. seminaris mizania rusTvelis Semoqmedebis<br />

mecnieruli Seswavla. aq xdeba teqstologiur Tu sxva mniSvnelovan sakiTxebze moxsenebebis<br />

mosmena da beWdurad gamoqveynebamde maTi ganxilva.<br />

1968-1971 wlebSi mosmenili iyo 30-mde moxseneba. dasaxelebulia moxsenebebi, maTi Tematika<br />

da ZiriTadi daskvnebi. moxsenebaTa avtorebi arian: a. SaniZe, q. sixaruliZe, i. giginei-<br />

190


Svili, g. wibaxaSvili, S. Rlonti, o. baqaniZe, i. lolaSvili, e. xinTibiZe, k. grigolia, m. Ciqovani,<br />

n. kakabaZe, al. WinWarauli, n. iordaniSvili, g. SaraZe, g. kartozia, d. WanturiSvili, m. Todua,<br />

d. fanCuliZe, S. reviSvili, n. orlovskaia, al. baramiZe, l. menabde, t. ruxaZe da sxv. g.a.<br />

587. giorgi TevzaZe<br />

rusTvelis kosmologia<br />

werili pirveli, zogierTi terminisaTvis<br />

Jur. `ciskari~, 1974, № 12, gv. 125-136.<br />

avtoris mizania daasabuTos, rom rusTvelis mier Seqmnil mxatvrul saxeebSi nagulisxmevi<br />

astraluri movlenebi ar aris SeTxzuli Tu gamogonili poetis mier. am werilSi<br />

ganxilulia terminebi `bakma~, `brol-bakmuli~, `movaneba~, `Suqmonavani~, `naTlad navanebi~<br />

(ix. wignis anotacia, № 827).<br />

588. boris kandelaki<br />

kvlav rusTavelis ierusalimuri portretis Sesaxeb<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 17 maisi, № 20, gv. 2.<br />

avtori wers, rom man 1958 wels gamoaqveyna SoTa rusTavelis da sxva istoriul pirTa<br />

portretebi n. CubinaSvilis fondidan, agreTve — werili, romelSic rusTavelis suraTs<br />

me-13 s-is dasawyisSi daxatulad miiCnevs. aman gamoiwvia mecnierTa jgufis gamoxmaureba;<br />

avtors brali dasdves `aRmomCenis~ prioritetis miTvisebasa da SoTas suraTis araswor<br />

daTariRebaSi.<br />

b. kandelaki aRniSnavs, rom oponentebis braldebebi usafuZvloa. koleqtiuri werilis<br />

erT-erTma avtorma, al. baramiZem, Semdeg (rusTavelis saiubileo krebuli, 1966 w.) TviTonve<br />

aRiara, rom SoTas suraTi manamde arsebobda, vidre XVII s-Si jvaris monasters xelaxla<br />

moxatavdnen. S. amiranaSvili da e. metrevelic adastureben, rom rusTvelis freska XII-XIII<br />

saukuneTa mijniT TariRdeba. g. a.<br />

589. mariam karbelaSvili<br />

`meorisamebr gansjisa~...<br />

`saiubileo krebuli~, al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze. Tb., 1974, gv. 112-128.<br />

avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ striqons: `ukazmavsa miRalates, saWurvelni asre<br />

viTxen~ (599,4), romlis tradiciuli ganmartebaa: saWurveli cota viqonieo. magram am striqons<br />

xelnawerebSi da gamocemebSic aqvs variantuli wakiTxva: `saWurvelni ver gar viTxen~<br />

(an: ver gardviTxen).<br />

`viTxen~ warmosdgeba sityvisagan rTxma, rac Semortymas niSnavs. Zvel teqstebSi dasturdeba<br />

`morTxma~ da `gardarTxma~ sityvebis sxvadasxva forma: `Zeni efremisni, momrTxmelni<br />

da moisarni (fsal. 77,9); `gardaarTxen cani, viTarca karavni~ (fsal. 103,2).<br />

sadavo striqonSi fridoni ambobs: ukazmavs (javSanSeumosels) RalatiT damesxen, sa-<br />

Wurvlis (abjris) asxma (Cacma) ver movaswario. am azrs yvelaze zustad gadmoscems varianti:<br />

`saWurvelni ver gardviTxen~ da, mkvlevris azriT, es unda iyos avTenturi wakiTxva.<br />

safuZvlian eWvs iwvevs sxva konteqsti: qajebTan brZolaSi gamarjvebis Semdeg gmirebma<br />

`erTmanerTi moikiTxes, ara sWirda, ar inanes, rom abjari ar gaiTxes~ (1423,3). xazgasmuli<br />

fraza am dawerilobiT niSnavs: abjari ar Seimsubuqes, ar Seimcires.<br />

mkvlevari fiqrobs, rom aq konkretuli saWurveli igulisxmeba; gmirebma devTa qvabSi<br />

napovni abjari aisxes, rac am brZolisTvis aucilebeli iyo. amitom abjris Semcirebaze ki<br />

araa saubari, aramed mis sworad moxmarebaze. amitom wakiTxva ase unda gaswordes: `ar inanes,<br />

rom abjari gardaiTxes~.<br />

poemaSi aris kidev sxva SemTxveva, sadac am zmnis mimReobiTi forma unda gvqondes; fridoni<br />

ambobs tarielis mimarT:<br />

191


`xmelTa mzeo, samyarosa mzisa etlTa gardamxmelo~ (1–7,2).<br />

es xelnawerTa didi umravlesobis wakiTxvaa, mxolod or xelnawerSi ikiTxeba: `SuqTa<br />

gardamrTxmelo~ da `SuqTa mamfenelo~. tradiciul wakiTxvaSi `gardamxmeli~ niSnavs gadamyvans,<br />

gadamaadgilebels. aq eWvs is iwvevs, rom mimarTvis obieqti (tarieli) metaforulad<br />

`xmelTa mzea~ (xmeleTis manaTobeli) da igive piroveba mzis etlTa (zodiaqoTa) gadamaadgilebelic<br />

yofila. yuradRebas iqcevs sityva `mzis~ tavtologiuri gamoyeneba da misi ormagi<br />

funqcia. amas isic emateba, rom igive tarieli meoTxe striqonSi `cisa etlTa sinaTled~<br />

iwodeba.<br />

mkvlevris daskvniT, strofSi arsebuli logikuri winaaRmdegobisa da stilisturi uxerxulobis<br />

mosaxsnelad aucilebelia, ZiriTad teqstSi SevitanoT erTaderTi (R 1 ) xelnaweris<br />

wakiTxva: `xmelTa mzeo, samyarosa mzisa SuqTa gardamrTxmelo~. am SemTxvevaSi `gardamrTxmels~<br />

gadamfenelis, momfenelis Sinaarsi aqvs. g. a.<br />

590. daviT kobiZe<br />

`vefxistyaosnis zogierTi metaforisa da sityvis ganmartebisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1974, № 1, gv. 20-25.<br />

taepSi: `yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs brolisa Werisa~ (1342,2) mkvlevari<br />

uaryofs al. WinWaraulis wakiTxvas _ `giSrisa WeriTa~ da metaforebis miseul ganmartebas<br />

(`yorani~ _ Tvalebi, `giSris Weri~ _ Savi wamwamebi), radgan aseT ganmartebebs Semdegi<br />

dabrkolebebi eRobeba: 1) `giSris Weri~ mxolod erT xalnawerSia; 2-3) arc erT did poets,<br />

miT umetes rusTavels, Tvalis gaxela `gagleja~ _ sityviT ara aqvs gamoxatuli; 4) rusTveli<br />

yorans adarebs mTel Tmas da ara gaglejil Tmas. aseT viTarebaSi zmnisaTvis gahglejs<br />

saarviso qceva savsebiT marTebulia; 5) al. WinWarauls sityva `yorani~ Savi Tvalebis (Tvalwarbis)<br />

metaforad gaugia. aseTi metafora arc rusTvelTan gvxvdeba da arc sxva poetebTan,<br />

mxolod wamwamebs adareben siSavis gamo yornis bolos an frTebs.<br />

d. kobiZe Tvlis, rom `yorani~ Sav Tmas aRniSnavs, `brolis Weri _ TiTebs. `Weri~ mas<br />

Zveli gagebiT esmis, rogorc mrgvali xe, sari, xolo `broli~ savsebiT SesaZlebelia mamakacis<br />

xelis epiTetad an metaforad ixmarebodes. asea `vefxistyaosnis~ gagrZelebaSi: `giSrisa<br />

tevrsa mohfocxda brolisa safocxelia~ (1623), agerTve _ `uTruTian-saamianSi~: narimans<br />

`TiTebi brolisa daTlilsa quasa uguanda~. g. a.<br />

591. jibo lomaSvili<br />

isev vefxisa da jiqis Sesaxeb<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 29 noemb., № 143, gv. 3.<br />

werili dawerilia a. gelovanis replikis pasuxad, romelic Secdomad miiCnevda `vefxis~<br />

Targmnas `panterad~ an `leopardad~ (`ax. kom~., 1974, 8, I).<br />

j. lomaSvilis azriT, rusul da evropul enebSi `tigri~ qarTuli `jiqis~ da sparsuli<br />

`babris~ Sesatyvisia. amitom `vefxi~ unda iTargmnos `barsad~ an `panterad~, rogorc amis<br />

Sesaxeb d. kobiZe (gaz. `Tb. univers~., №19) da s. caiSvili (`komunisti~, № 291) werdnen 1965<br />

wels. g. a.<br />

592. ioseb megreliZe<br />

saxelebis `rusTavelisa~ da `vefxistyaosnis~ transliteracia da<br />

Targmanebi<br />

`saiubileo krebuli~, eZRvneba al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze, Tb., 1974, gv. 150-162.<br />

mkvlevari ganixilavs `vefxistyaosnis~ avtoris gvar-saxelis dawerilobas ucxo enebze<br />

da aRniSnavs, rom satransliteracio sityvis orTografia dednis enaSi unda iyos myari.<br />

misi TqmiT, axali qarTuli enis ganviTarebis tendencia aSkarad fuZeukumSvelobiskenaa<br />

mimarTuli. XIX s-is 80-iani wlebidan miRebuli iyo forma rusTaveli da Cvenc unda davam-<br />

192


kvidroT es daweriloba. fuZeukumSveli formis kanoniereba yvelaze vrclad dasabuTebulia<br />

prof. iv. qavTaraZis mier (Jur. `ciskari~, 1968, № 11). `rusTavelidan~ warmoebuli formebic,<br />

rogorc qarTul, ise rusul da sxva enebze ukumSvelad unda iwerebodes (`rusTaveliana~,<br />

`rusTavelologia~, `rustavelovedenie~).<br />

jer kidev dasadgenia sxva enebze `vefxis~ Targmnis sakiTxi. pirveli mkvlevrebi da<br />

mTargmnelebi — e. bolxovitinovi, m. brose, d. CubinaSvili, n. mari, iv. javaxiSvili, k. balmonti<br />

`vefxis~ rusul Sesatyvisad `barss~ werdnen. 1936-37 wlebis gamocemebSi miRebul<br />

iqna saTauri Витязь в тигровой шкуре da ase meordeboda mis Semdegac.<br />

rusTavelis 800 wlisTavis iubilesaTvis mzadebis periodSi kvlav aRiZra es sakiTxi da,<br />

TiTqos, dadginda kidec, rom rusTavelis poemis `vefxi~ aris xalebiani tyavis mqone cxoveli,<br />

romelsac rusulad `barsi ewodeba, xolo evropul enebSi _ `pantera~ an `leopardi~.<br />

amave narkvevSi avtori exeba `vefxis~ sxva enebze (frangul, germanul, inglisur, sparsul,<br />

somxur, azerbaijanulze) Targmnis istoriasac. g. a.<br />

593. levan menabde<br />

rusTveli poloneTSi<br />

`saiubileo krebuli~, eZRvneba al. baramiZes dabadebis 70 wlisTavze, Tb., 1974, gv. 163-184.<br />

narkvevSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ polonur enaze Targmnisa da popuralizaciis<br />

TiTqmis saukunenaxevriani istoria. avtori aRniSnavs, rom Tavis ers rusTaveli da misi poema<br />

pirvelma konst. rdultovskim warudgina 1830 wels. mis werilSi CarTuli iyo poemis nawyvetebis<br />

Targmanic polonur enaze, mocemuli iyo cnobebi saqarTvelos istoriaze, rusTavelis<br />

poetur xelovnebasa da leqsTwyobis sakiTxebze.<br />

`vefxistyaosanma~ didi interesi gamoiwvia. misi Targmna scades sxvadasxva dros: k. lap-<br />

Cinskim, a. laistma, s. volnikma, i. tuvimma, b. gembarskim, i. sikirickim, e. zagurskims. ramdenjerme<br />

gamoqveynda sami sxvadasxva Targmani polonur enaze. mecnierebma daiwyes poloneTSi<br />

Catarebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Ziebis aRnusxva da Sejameba. am mxriv sagulisxmoa<br />

i. pruxnickis, i. reixmanis, i. braunisa da v. kubackis muSaoba.<br />

SoTa rusTveli Sesulia polonur enciklopediebSi. g. a.<br />

594. l. menabde<br />

rusTaveli da sazRvargareTuli <strong>literatura</strong><br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis VIII samecniero sesia,<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 7.<br />

moxsenebaSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ ucxo enebze Targmnisa da publikaciis istoria,<br />

agreTve is, Tu ra gavlena moaxdina rusTavelma sazRvargareTel mwerlebze, mxatvrebsa<br />

da kompozitorebze.<br />

595. givi miqaZe<br />

vefxistyaosnis mzexaTuniseuli xelnawerisaTvis<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974,<br />

gv. 114-147.<br />

1911 wels saqarTvelodan inglisSi, bodlis biblioTekaSi arsebul marjori uordropiseul<br />

koleqcias Seswires xelnaweri vefxistyaosani, romelic amJamadac iq inaxeba SifriT<br />

W-17. es xelnaweri imereTis mefis daviTis asulis, mzexaTunis, sakuTreba yofila. mzexaTuni<br />

gaaTxoves saxlTuxuces zurab werTlis vaJze — simonze. rogorc Cans, vefxistyaosnis nusxa<br />

mas mziTvad wauRia.<br />

g. miqaZis dakvirvebiT, es nusxa gadawerili unda iyos XVIII s-is pirvel naxevarSi. droTa<br />

ganmavlobaSi is alag-alag dazianebula da Semdeg aRudgeniaT. aRdgenilia 16-210 strofebi.<br />

dasawyisis 15 strofi ki xelnawers saerTod aklia. aRdgenis dros sxvadasxva dedani<br />

193


gamouyenebiaT: 16-72 strofebi gadawerilia vaxtangis gamocemidan, 73-210 strofebi ki<br />

aRudgeniaT xelnawer S-2829-is mixedviT, romelic mzexaTunis muls — salome wereTels<br />

ekuTvnoda. W-17-Si aRdgenilia agreTve 61-e da 223-e furclebi da kidev ramdenime strofi<br />

sxvadasxva adgilas.<br />

xelnaweris Tavisufal gverdebze gvxvdeba sxvadasxva pirTa minawer-Canawerebi, romlebic<br />

mniSvnelovan masalas gvawvdian imereTis bagrationebis, wereTlebisa da agiaSvilebis<br />

warmomadgenlebis urTierTobaze. g. a.<br />

596. nodar naTaZe<br />

[`vefxistyaosnis~] komentari<br />

wignSi — SoTa rusTaveli, vefxistyaosani, saskolo gamocema, teqsti gamosacemad moamzada,<br />

Sesavali, ganmartebani da komentari daurTo n. naTaZem. Tb., 1974, gv. 518-544.<br />

`komentarSi~ ganmartebulia poemis teqstSi arsebuli filosofiur-Teologiuri, astrologiuri<br />

da poetur-mxatvruli gamoTqmebi, cnebebi, frazebi, mag.: `saxe yovlisa tanisa~,<br />

`tomi gvarTa zenaTa~, `saRmrTo siaxle~, `cisa ZalTa dasi~, `arsad Semosruli~, `melnis<br />

tba~, `mziani Rame~, `uJamo Jami~, `kavSirni~, `arsTa mxadi~, `etlis cvaleba mzisagan, Sejdoma<br />

saratanisa~, `zuali~, `muSTari~, `marixi~, `aspirozi~, `otaridi~, `kronosi~, `mzisa Sesayrelad<br />

gamoeSva mTvare gvelsa~ da misT.<br />

axsna-ganmartebebi mocemulia cnebebisa da gamoTqmebis poemis teqstSi xmarebis mixedviT,<br />

strofuli numeraciis TanamimdevrobiT. g. a.<br />

597. n. naTaZe<br />

`vefxistyaosnis~ ena<br />

wignSi — S. rusTaveli, vefxistyaosani, saskolo gamocema, teqsti gamosacemad moamzada,<br />

Sesavali, ganmartebani da komentari daurTo n. naTaZem, Tb., 1974, gv. 3-8, ix. anot. № 497.<br />

598. n. naTaZe<br />

droTa mijnaze<br />

(masalebi renesansis problemisaTvis qarTul mwerlobaSi)<br />

Tb., 1974, 263 gv.<br />

wignSi ganxilulia me-12-13 sauk. qarTul mwerlobaSi gamovlenili msoflmxedveloba<br />

da qristianuli msoflSegrZnebis daZlevis, misi farglebidan gamosvlis procesi. avtori<br />

iZleva Semdegi sakiTxebis vrcel analizs: klasikuri xanis qarTuli mwerlobis ideuri foni<br />

(Sesavali); erovnul-saxelmwifoebrivi motivi sasuliero da saero mwerlobaSi (I Tavi); adamiani<br />

da sawuTro vefxistyaosanSi (II Tavi); idealuri adamiani. xaiaTis problema vefxistyaosanSi<br />

(III Tavi); adamianis ideali rusTavelamde da mis dros (IV Tavi).<br />

avtoris azriT, `vefxistyaosani~ evropuli renesansis periodis nawarmoebTa analogiuria<br />

imiT, rom masSi mocemulia qristianuli religiisa da misi asketuri tendenciisagan<br />

emansipacia. qristianuli msoflgageba adamianis srulyofis SesaZleblobas cnobda mxolod<br />

religiuri gziT. rusTaveli ar uaryofs qristianuli zneobis principebs, magram afar-<br />

Toebs mis farglebs da mis safuZvelze srulyofili adamianis axal ideals qmnis, mis<br />

aucilebel TvisebaTa ricxvSi Seaqvs axali saTnoebani, rogoricaa: samxedro qveloba, simamace,<br />

gulovneba, siuxve, samarTlianoba, silamaze (ara marto fizikuri, aramed — qcevisa,<br />

Cacma-daxurvisa da sxv.).<br />

naSromSi daxasiaTebulia is kulturuli da literaturuli movlenebi (sparsuli, arabuli<br />

da antikuri _ berZnul-romauli), romelTac icnobda da iyenebda rusTaveli adamianis<br />

axali idealis Seqmnis dros. g. a.<br />

194


599. Sermadin oniani<br />

`xiloba~ sityva vefxistyaosanSi<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 148-152.<br />

es sityva gvxvdeba poemaSi: `dRe erT gardaxda. puroba, sma-Wama iyo, xiloba, nadimad<br />

msxdomTa laSqarTa mun didi Semoyriloba (56,1-2).<br />

leqsikografebi xilobas `xilze~ Seqcevad ganmartaven, rac saeWvoa da Sedegia konteqstis<br />

Tavisufali gaazrebisa. Zvel qarTul teqstebSi xiloba am mniSvnelobiT ar dasturdeba.<br />

es sityva dialeqtebSi gvxvdeba da niSnavs: 1) xilis Semosvlis dros, an 2) xilis<br />

sakrefad wasvlas. `xiloba~ xsenebulia `xelmwifis karis garigebaSi~ (`xilobas taxti odesac<br />

moekazmos~...) da eqvTime TayaiSvili ase ganmartavs: `xiloba~ — naxva, darbazoba. es ganmarteba<br />

konteqstis Sesaferia da cilobas ar iwvevs.<br />

mkvlevris azriT, xiloba rusTvelsac am mniSvnelobiT unda hqondes gamoyenebuli. am<br />

sityvis fuZea `xilva~ (da ara `xili~), aqedan aris warmoebuli: xilva→xilvoba→xiloba.<br />

mas sparsuli `darbazobis~ _ stumrobis, mosakiTxad misvlis Sinaarsi unda hqonoda. zogierT<br />

gadamwers ar scodnia am sityvis mniSvneloba da Seucvlia `lxinoba~ sityviT, rac<br />

azrobrivad gasagebia, magram arRvevs zust riTmas.<br />

sxvaTa Soris, fereindul kiloSi `xili~ aRniSnavs `lxins~. ase rom, mosaZebnia damatebiTi<br />

masala xilobis zusti Sinaarsis dasadgenad. g. a.<br />

600. ramaz patariZe<br />

`are~ Tu `re~?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 1 maisi, № 18, gv. 3-4.<br />

avtori ganixilavs 561 strofis meore striqons: `qali hyva erTsa monasa, vcanmca, Tu<br />

moRma vin are~. aRniSnavs, rom komentatorTa umetesobisaTvis misi Sinaarsia: gavigo... vin<br />

aris? mkvlevris varaudiT, avTentur teqstSi —re nawilaki unda yofiliyo odnaobiTi mniSvnelobiT:<br />

`vcanmca, Tu moRma vin a-re~ (vin aris-re).<br />

werilis avtori ase kiTxulobs 1201 strofis meore striqonsac. `Seni veravin vera cnas,<br />

Seni simuxTle sad a-re. misi azri, -re aq `ca~ nawilakis mniSvnelobas uaxlovdeba: `Seni<br />

simuxTle sad aris kidevac~-o. amave strofis meoTxe striqonis dasasruls: `sad are~ r. patariZe<br />

erT sityvad kiTxulobs — `sadare~, k. WiWinaZiseuli SinaarsiT: `dariani, sasikeTo~. g. a.<br />

601. prokofi ratiani<br />

`vinme mesxis~ problemis irgvliv<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1974, 8 Teberv., № 6, gv. 4.<br />

mkvlevari sayrden debulebad iRebs mis mierve damtkicebulad miCneul versias, rom<br />

`vefxistyaosnis~ avtoris gvar-wodeba `rusTveli~ misi sasuliero zedwodeba, anu titulia,<br />

romelic warmosdgeba q. rusTavSi (bostan-qalaqSi) moRvaweobidan. mis sadaurobaze,<br />

anu tomobriv warmomavlobaze ki sando wyarod miiCnevs XVII-XVIII saukuneebis qarTul<br />

literaturul tradicias, romelic rusTvels mesxad an javaxad warmogvidgens, da poemis<br />

dasasrulis erT-erT strofs, romlis damwerad `vinme mesxi meleqse~ gvevlineba.<br />

mkvlevars marTebulad miaCnia daweriloba `rusTvelisad amisa~ da aseT daskvnas gvTavazobs:<br />

`mesxi~ poeti, romelic amav dros rusTvelicaa, mkiTxvels auwyebs: me mesxi meleqse<br />

var, magram am poemas ... Cemi sakuTari gvar-saxeliT (Cemad) ki ar vwer, aramed rusTvelis<br />

saxeliT (misad, rusTvelisado).<br />

bolos p. ratiani wers: `Cven sruliadac ar gveCveneba safuZvels moklebulad (...) mosazreba<br />

imis Sesaxeb, rom SoTa rusTveli SesaZloa TorelTa sagvareulos ekuTvnodes~. g. a.<br />

195


602. spartak rexviaSvili<br />

`vefxistyaosani~ yabardoul da balyarul enebze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 5 aprili, № 14, gv. 3.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosans~ yabardoul enaze Targmnis poeti zuber Txagazitovi.<br />

igi rusTavelis poemas gaecno Salva nucubiZis rusuli TargmaniT, axla iyenebs n. zabolockis<br />

poetur Targmans da s. iordaniSvilis rusul pwkareds. 1966 wels pirvelad gamoqveynda<br />

yabardoul enaze poemis ori Tavis Targmani. amJamad poema mTlianad Targmnilia<br />

da male gamoqveyndeba.<br />

avtoris TqmiT, balyarul enaze `vefxistyaosnis~ Targmnas xeli mohkida poetma salix<br />

gurtievma. gazeTSi daibeWda poemis dasawyisis miseuli Targmani, romelsac axlavs yaisin<br />

yulievis winasityvaoba. g. a.<br />

603. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

daibeWda `qarTuli poeziis TxuTmettomeulis~ me-2 tomSi, Tb., 1974.<br />

teqsti 1966 wlis saiubileo gamocemisaa. win (gv. 5-34) uZRvis sargis caiSvilis gamokvleva<br />

`SoTa rusTaveli da misi poema~, 37-408 gverdebi uWiravs poemis teqsts (1587 strofi),<br />

xolo 409-454 gverdebi — leqsikons, romelic Sedgenilia s. caiSvilis mier amave xasiaTis<br />

arsebuli leqsikonebisa da sxva <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturis safuZvelze.<br />

gamokvlevaSi avtori saubrobs `vefxistyaosnis~ Tematikasa da mis ZiriTad motivebze,<br />

Txzulebis humanistur da renesansul suliskveTebaze, personaJebis srulyofilobaze, maT<br />

xasiaTebsa da xatvis xerxebze, rac poemis avtors evropuli renesansis winamorbedad warmoaCens.<br />

aRniSnulia SoTa rusTavelis msoflmxedvelobis damokidebuleba berZnul neoplatonizmsa<br />

da areopagitul qristologiasTan, agreTve aRmosavluri, kerZod sparsuli, poeturi<br />

saxeebis (metaforis, epiTetis) gamoyeneba personaJTa garegnul daxasiaTebaSi. g. a.<br />

604. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani, saskolo gamocema<br />

teqsti gamosacemad moamzada, ganmartebani da komentari daurTo n. naTaZem, redaqtori al.<br />

WinWarauli, Tb., `ganaTleba~, 1974.<br />

wigns wamZRvarebuli aqvs `vefxistyaosnis~ enis mokle gramatikuli mimoxilva (gv. 3-6),<br />

masSi naCvenebia is Taviseburebani, riTac poemis ena gansxvavdeba Tanamedrove qarTuli<br />

enisagan. Semdeg dabeWdilia Txzulebis teqsti (sul 1662 strofi), romelic n. naTaZis TqmiT,<br />

kritikulia, _ misi momzadebisas gaTvaliswinebulia poemis xelnawerebi, arsebuli gamocemebi<br />

da teqstologiuri gamokvlevebi. yoveli Tavis Semdeg mocemulia `ganmartebani~: arqauli<br />

da Znelad gasagebi sityvebis axsna Tanamedrove qarTuliT, yoveli strofisa calcalke;<br />

gaxsnilia agreTve metaforuli frazebisa da taepebis Sinaarsi.<br />

wignis bolos ki (gv. 518-544) darTulia `komentari~ _ teqstSi arsebuli filosofiuri,<br />

Teologiuri da sxva kulturul-istoriuli miniSnebebis ganmartebani, agreTve teqstologiuri<br />

SeniSvnebi. g. a.<br />

605. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Schota Rustaweli, Der mann im pantherfell)<br />

qarTulidan germanul enaze Targmnili ruT noikomis mier, ciurixi, [1974], 495 gv.<br />

wigni mcire formatisaa (TiTqmis miniaturuli), eZRvneba kita Cxenkelis xsovnas. aqvs garekani<br />

(superi), romelzec dabeWdilia anotacia. Targmani prozaulia, dasuraTebuli mamuka<br />

196


TavaqaraSvilis xelnawerSi arsebuli miniaturebiT. 455-489 gverdebi uWiravs `bolosityvaobas~<br />

(xelmouwerelia).<br />

606. Шота Руставели<br />

Витязь у тигровiй шкуpi<br />

qarTulidan ukrainul enaze Targmnili mikola baJanis mier, kievi, 1974.<br />

dabeWdilia m. baJanis `Txzulebebis~ II tomad.<br />

607. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

yazaxur enaze Targmnili hamza abdulinis mier, almaata, 1974, 256 gv.<br />

wignSi dabeWdilia 1604 strofi, dayofili 55 Tavad. win uZRvis gabit musrepovis winasityvaoba<br />

(gv. 5-12), boloSi (gv. 251-252) erTvis terminebisa da sakuTari saxelebis ganmartebebi.<br />

teqstSi CarTulia s. qobulaZis ilustraciebi. g. a.<br />

608. С. Б. Серебряков<br />

Европейские теории генезиса куртуазной любвы (Критический обзор)<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VI, Tb., 1974, gv. 153-174.<br />

avtori wers, rom qarTul <strong>literatura</strong>Si dgas sakiTxi mijnurobis rusTveliseuli koncefciis<br />

SesaZlo kavSiris Sesaxeb evropul kurtuazul siyvarulTan, amitom gamarTlebulad<br />

miaCnia dasaxelebuli problemis kvleva. misi TqmiT, am or movlenas Soris raime paralelebze<br />

laparaki mxolod pirobiTad SeiZleba da vidre maT Soris msgavsebis an gansxvavebis<br />

niSnebs davadgendeT, aucilebelia maTi warmoSobis droisa da pirobebis garkveva.<br />

termini `kutuazuli siyvaruli~ pirvelad gamoiyena frangma mkvlevarma gaston parim<br />

XIX s-is 80-ian wlebSi, siyvarulze im Tavisebur SexedulebaTa sistemis aRsaniSnavad,<br />

romelic XI s-Si samxreT safrangeTSi, provansSi, warmoiSva. axali Tvalsazrisi exeboda e.w.<br />

`ukanono~, meuRleobis gareSe siyvaruls, romlis obieqti iyo didgvarovani, aristokratuli<br />

ojaxis qaliSvili an qmriani qalbatoni. es siyvaruli iyo provanseli trubadurebis<br />

lirikis mTavari Tema XI-XIII saukuneebSi.<br />

aseTi urTierTobis warmoSobis winapirobad evropeli mkvlevarebi ayenebdnen sxvadasxva<br />

versias, mag., arabuli, beduinuri lirikis gavlenis; laTinuri (romaul-bizantiuri)<br />

mwerlobidan momdinareobis; qristianuli misticizmis, RvTismSoblis kultis mibaZvisa da<br />

sxv., magram es varaudebi myar argmuntebsa da damajereblobas moklebulia.<br />

`kurtuazuli siyvarulis~ warmoSobisa da misi ideologiurad gamarTlebis safuZvlad<br />

unda CaiTvalos provansis socialuri urTierToba, misi TviTmyofadi maRali kultura, romelmac<br />

ganapiroba axali, amaRlebuli warmodgena qalze, rogorc saTayvano arsebaze, romlis<br />

siyvaruli mamakacsac akeTilSobilebs da aRamaRlebs. g.a<br />

609. С. Б. Серебряков<br />

К вопросу о месте Руставели в истории мирового эпоса<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis VIII samecniero sesia,<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 44-46 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

rusTavelis poema warmoadgens, Tumca Zalian ganzogadebulad, feodalur urTierTobaTa<br />

apologias. masSi gamoiyofa sami ZiriTadi plasti: a) epikur-tradiciuli, ganpirobebuli<br />

Sua saukuneebis mkiTxvelis gemovnebiTa da moTxovnilebiT; b) poetis Tanamedrove<br />

sinamdvilis alegoriuli gaazreba, romlis mxatvruli amocanaa Tamar mefis Seqeba-gandideba;<br />

g) didi poetis genialuri mxatvruli intuiciiT winaswargamovlena axali romanis<br />

197


ZiriTadi niSnebisa, rac im droisaTvis Soreuli momavlis saqme iyo (zeamocana — Tavisufali<br />

pirovnebis warmatebaTa Cveneba da misi apologia).<br />

rusTaveli namdvilad SeiZleba miviCnioT axali romanis erT-erT damwyebad; man genialurad<br />

SeZlo Suasaukuneebis saraindo romanSi Seetana axali romanis zogierTi elementi,<br />

riTac is gaxda axali drois poeti msoflio literaturis istoriaSi. g. a.<br />

610. rima fircxalaiSvili<br />

vefxistyaosnis poeturi frazeologiidan<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VI, Tb., 1974, gv. 175-190.<br />

mkvlevari asaxalebs mxatvrul gamoTqmebSi gamoyenebul sityva-cnebebs: mze — personaJis<br />

garegnuli mSvenierebis gamomxatvel metaforad an epiTetad; lomi — fizikuri siZlieris,<br />

gmiruli SemarTebis aRsaniSnavad. Zvirfasi qvebi gamoyenebis are Zalian farToa;<br />

metaforul epiTetad maTi gamoyenebisas zogjer sazRvruli saganic metaforuladaa gaazrebuli<br />

(giSris tba, giSris Subebi, giSris navi, giSris tala, brolis veli, brolis yore,<br />

brolis ficari da sxv.).<br />

poemis gmirTa sulieri gancdebi — tanjva, mwuxareba saTanadod aisaxeba saxis ferSi.<br />

aseT SemTxvevaSi brolisa da vardis ferovanebas upirispirdeba amartis, zafranis, qarvis,<br />

laJvardis, lilis ferebi.<br />

narkvevSi msjeloba aris TiTqos bundovan, Sinaarsis Znelad gasaazrebel striqonebze:<br />

`brol-sadafni margalitsa lalisfersa scven da hburven~ (856,1); `yoransa gahglejs xSirxSirad,<br />

afrTxobs brolisa WeriTa~ (134,2) da sxv.<br />

avtoris azriT, 856,1 EFIR da J xelnawerebze dayrdnobiT ase unda gaswordes: `sad<br />

sadafni margalitsa lalisferad scven da hburven~. (Sdr. anot. № 527a) g. a.<br />

610a. m. qarTveliSvili<br />

gamoica SveicariaSi<br />

(`vefxistyaosnis~ axali germanuli Targmani)<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 18 dek., № 294, gv. 4.<br />

informatori iuwyeba, rom SveicariaSi, q. ciurixSi, daibeWda qarTvelologi qalis ruT<br />

noikomis mier germanul enaze prozaulad Targmnili `vefxistyaosani~. mxolod poemis<br />

`dasawyisi~ gawyobilia Tavisufali leqsiT da gadatanilia Txzulebis bolos.<br />

wigns erTvis mTargmnelis istoriul-literaturuli narkvevi SoTa rusTavelze da mis<br />

Txzulebaze. agreTve teqstSi CarTulia miniaturebi m. TavaqaraSvilis xelnaweridan. g. a.<br />

611. qronika da inofrmacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1974, №3, gv. 197-208; № 4, gv. 203-216.<br />

informaciaSi mocemulia komisiis mier gaweuli muSaobis mokle angariSi, misi Seqmnidan<br />

(27.IX.1962) 1974 wlis aprilamde; dasaxelebulia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis<br />

Semadgenloba, poemis akademiuri teqstis dadgenis principebi, `vefxistyaosnis~ Ziri-<br />

Tadi xelnawerebisa da gamocemebis axali, komisiis mier miRebuli, literebi.<br />

teqstis damdgeni komisiis muSaobas 1962-1973 wlebSi xelmZRvanelobda akad. giorgi<br />

wereTeli. misi gardacvalebis (9.IX.1973) Semdeg _ aleqsandre baramiZe. mTavari redaqtoris<br />

moadgile iyo sargis caiSvili.<br />

mT. redaqciis wevrebi SeTanxmdnen, rom Sedges yoveli samuSao sxdomis angariSi oqmis<br />

saxiT, rac periodulad gamoqveyndeba Jur. `macneSi~. oqmebis Sedgena daevala swavlul mdivans<br />

guram kartozias. Jurnalis mesame nomridan iwyeba am oqmebis publikacia. masSi dabeWdilia<br />

№№ 163-183 strofebis teqstis kritikuli ganxilvis amsaxveli masala.<br />

`macnes~ me-4 nomerSi dabeWdilia oqmebis gagrZeleba _ №№ 184-220 strofebze<br />

msjelobis angariSi. g. a.<br />

198


612. SoTa qurdaZe<br />

`vefxistyaosnis~ saskolo gamocema<br />

gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1974, 22 mais., № 41, gv. 3.<br />

avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ saskolo gamocemas (Tb., 1974), romlis teqsti moamzada,<br />

Sesavali da komentarebi daurTo prof. nodar naTaZem. recenzenti aRniSnavs, rom es<br />

gamocema Tavisi ganmartebebiTa da komentarebiT yvelaze srulia aqamde arsebul poemis komentarebs<br />

Soris, miuTiTebs zogierT teqstobriv (leqsikur) gansxvavebaze poemis 1966 wlis<br />

saiubileo gamocemasTan SedarebiT. misi azriT, saskolo gamocema strofuli Sedgenilobis<br />

mxriv ufro daxvewili unda iyos; moswavleebs unda miewodos mxolod rusTavelis teqsti<br />

da ara saorWofo CanarTebi.<br />

am SeniSvnis miuxedavad, aRniSnuli gamocema recenzents saWirod da sasargeblod miaCnia<br />

ara marto moswavleebisaTvis. g. a.<br />

613. s. yauxCiSvili, s. jiqia, T. gamyreliZe, k. wereTeli<br />

mecnieruli kamaTi Tu ciliswameba?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1974, 18 oqt., № 42, gv. 3.<br />

avtorebi exmaurebian akaki gawerelias wigns `vefxistyaosnis poetikis zogierTi sakiTxi~<br />

(Tb., 1974), aRniSnaven, rom mTeli wigni mimarTulia akad. giorgi wereTlisa da misi<br />

naSromis _ `metri da riTma vefxistyaosanSi~ _ winaamdeg. wignis avtori g. wereTels uwodebs<br />

`siyalbis~, `sicruis~, `plagiatis~ Camdens, mis naSroms ki `komikurs~, `prosodiul<br />

parodias~, `azrovnebis anomalias~ da a. S.<br />

g. wereTelma uarhyo qarTuli leqsis silabur-tonurobis Teoria, romlis mixedviT leqsis<br />

konstituciur elementad iTvleba maxvili, xolo taepis mTavar sidideebad — or da<br />

sammarcvliani terfebi _ qore da daqtili. g. wereTelma `vefxistyaosnis~ magaliTze daamtkica,<br />

rom maxvili ar gansazRvravs qarTuli leqsis metrs. 16-marcvliani Sairis ZiriTadi<br />

sidideebia rvamarcvliani karedebi, romlebic maRal SairSi iyofa 4-marcvlian segmentebad,<br />

dabal SairSi ki 3 da 5 an 5 da 3-marcvlian elementebad (muxlebad). qarTuli leqsis aseTi<br />

agebuleba adrec hqondaT SeniSnuli m. baraTaSvils, n. mars, v. beriZes, p. ingoroyvas, g. gaCe-<br />

CilaZes da sxvebs, Tumca amis mecnierulad dasabuTeba aravis moucia. swored esaa g. wereTlis<br />

udidesi damsaxureba qarTuli da zogadi versifikaciis kvlevis saqmeSi, rom pirvelad<br />

man daasabuTa qarTuli leqsis silaburi struqtura.<br />

werilis avtorebis daskvniT, g. wereTlis mimarT wayenebuli `braldebebi~ usafuZvloa, arsebiTad<br />

ar exeba problemas da miznad isaxavs cnobili mecnieris saxelis diskreditacias. g. a.<br />

614. akaki SaniZe<br />

`vefxistyaosnis~ enis sakiTxebi<br />

Tsu-s Sromebi, B 8-9 (155-156), 1974, gv. 440. agr. kreb. `al. baramiZes — dabadebis 70 wlisTavze~,<br />

1974, gv. 237-242.<br />

avtori ZiriTadad poemis teqstis or adgils exeba. misi azriT, Sesasworebelia poemis<br />

ukanaskneli saiubileo gamocemis 986-e strofi, sadac gvxvdeba sityva `mudam~:<br />

`mas mudam Zveli cecxli swvavs, ar axal, ar axlebia~.<br />

arabuli warmoSobis sityva `mudam~ mxolod am konteqstSia `vefxistyaosnis teqstSi.<br />

sxva SemTxvevaSi amave mniSvnelobiT naxmaria `niadag~ an `miwyiv~.<br />

zogierTi xelnaweris Cvenebaze dayrdnobiT a. SaniZem gamoTqva varaudi, rom `mudam~<br />

gadamwerTa mier Setanili sityva unda iyos rusTvelis poemaSi, manamde ki zemoxsenebul<br />

strofSic, albaT, `miwyiv~ iqnebodao.<br />

`vefxistyaosnis~ 784-e strofis mesame taepSi sariTmo erTeulad warmodgenilia sityva<br />

`eSvdinebis~, romelic sxvadasxva formiT gvxvdeba rogorc xelnawerebSi, ise gamocemebSi:<br />

1. eSvdinebis (eSvidnebis, eSvindebis), 2. daSvendebis (uSvendebis, eSvenebis), 3. iamebis<br />

(eamebis).<br />

199


avtoris azriT, meore da mesame rigis variantebi pirvelis Taviseburi gaazrebisa da<br />

Secvlis cdas warmoadgens, rac gadamwerTa Carevis Sedegia. swori, rusTveliseuli forma<br />

pirveli rigis variantebSia saZiebeli. ukanaskneli saiubileo gamocemis redaqciam upiratesoba<br />

mianiWa formas `eSvdinebis~, romelsac axsna eZebneba qiziyur dialeqtSi gavrcelebuli<br />

msgavsi sityvis safuZvelze (eSvdineba _ hguobs, Seiferebs).<br />

a. SaniZem warmoadgina sacilobeli adgilis sxvagvari gaazrebac. misi fiqriT, aq unda<br />

yofiliyo ori sityva: eSkiT (eSyiT; eSxiT) dnebis (Semdgom, k-sa da v-s grafikuli aRrevis<br />

niadagze — eSviT dnebis, aqedan ki — eSvidnebis). n. m.<br />

615. guram SaraZe<br />

poetis Tu Sahis portreti?<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba, 1974, № 11, gv. 69-71.<br />

avtori wers, rom 1872 wels peterburgis erT-erT JurnalSi daibeWda werili qarTul<br />

<strong>literatura</strong>ze H. Б-s xelmoweriT, agreTve — sparsuli yaidis miniaturuli portreti, or-<br />

Taviani arwivis gerbiT, romelsac miwerili hqonda: `SoTa rusTaveli~.<br />

avtoris TqmiT, adrec cnobili iyo, rom es kompozicia nayalbevia da saerTo araferi aqvs<br />

rusTavelis e. w. zazaseul xelnawerSi arsebul suraTTan. axla aucilebeli gaxda sakiTxis<br />

ufro detaluri ganxilva. dgindeba, rom aRniSnul portretze gamosaxulia iranis Sahi huseini<br />

(1692-1722), xolo rusTvelis `sagvareulo gerbad~ gasaRebuli emblema qarTvel mefe-<br />

Ta _ bagrationTa gerbia. g. a.<br />

616. sargis caiSvili<br />

vefxistyaosnis saTauris ucxo enebze Targmnis garSemo<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1974, 8 ianv., № 4, gv. 3.<br />

avtori wers: mkvlevarTa umravlesobis azriT, rusTavelis poemaSi xsenebuli `vefxi~<br />

aris igive, rac `leopardi~, `pantera~, e. i. xalebiani cxoveli katisebrTa ojaxidan. amave<br />

ojaxis meore cxoveli, romelsac zolebiani tyavi aqvs, Zvel qarTul wyaroebSi cnobilia<br />

`vigris~, `tigris~ an `jiqis~ saxeliT. pirvel rusul da sxva TargmanebSi `vefxi~ Targmnili<br />

iyo rogorc `barsi~ an `leopardi~.<br />

sakiTxis istoriis SeswavliT gairkva, rom cnebaTa `jiqi~, `vefxi~_ Senacvleba moxda<br />

axlo warsulSi da Tanamedrove qarTulSi ukve `vefxi~ `tigrs~ udris, xolo `jiqi~ _<br />

`leopards~, `panteras~ niSnavs. mecnieruli sizuste moiTxovs, rom Zveli Zeglebis cnebebi<br />

da terminebi ise gavigoT, rogorc isini maT avtorebs esmodaT. amitom rusTavelis `vefxi~<br />

rusulad unda vTargmnoT `bars~-ad, xolo `jiqi~ _ `tigrad~, da aseve, Sesabamisad sxva<br />

ucxo enebzec. g. a.<br />

617. s. caiSvili<br />

naSromebi vefxistyaosnis avtoris msoflmxedvelobaze<br />

wignSi _ `SoTa rusTaveli — daviT guramiSvili~, Tb., 1974, gv. 301-335.<br />

werilis erTi nawili exeba m. gigineiSvilis sakandidato disertacias `rusTavelis<br />

msoflmxedvelobisaTvis~ (1969 w.). avtori dadebiTad afasebs m. gigineiSvilis naSroms,<br />

romlis mizania rusTavelis msoflmxedvelobis ideuri wyaroebis dadgena. kerZod, saqme<br />

exeba S. rusTavelis damokidebulebas Sua saukuneebSi arsebul religiur sistemebTan. avtori<br />

eTanxmeba disertantis mtkicebas, rom S. rusTavels Rrmad hqonda aTvisebuli qristianobis<br />

ara mxolod garegnuli (egzoteruli), aramed Sinagani faruli (ezoteruli) codna,<br />

rom ezoteruli moZRvrebis safuZvelze ufro gasagebi xdeba poemaSi xmarebuli cnebebi<br />

da gamoTqmebi: `sami mze~, `arsad Semosvla~, `sulTa sira~, `mziani Rame~, `uJamo Jami~ da sxv.<br />

agreTve marTebulad miaCnia rusTavelis msoflmxedvelobis erT-erT wyarod areopagitikis<br />

aRiareba da debulebac, rom areopagitika ar iyo qristianobis opozicia. magram, s. cai-<br />

200


Svilis azriT, m. gigineiSvili met datvirTvas aniWebs ezoterizms da saerTod, qristianul<br />

religias, vidre es faqtiurad warmodgenilia vefxistyaosanSi. `rusTvelisTvis ucxoa is ZiriTadi<br />

motivebi, romlebic msWvalaven qristinobas. macxovrobis, adamianis Tandayolili<br />

codvisa da amqveyniuri araraobis gancda rusTvelisaTvis daZleuli problemaa~ (311).<br />

werilis meore nawili exeba elguja xinTibiZis sadoqtoro disertacias `msoflmxedvelobiTi<br />

problemebi vefxistyaosnis mxatvrul sistemaSi~ (1971 w.). avtori am naSroms<br />

rusTvelologiis mniSvnelovan SenaZenad Tvlis, gansakuTrebiT mis meore Tavs: `uzenaesi<br />

arseba vefxistyaosanSi~ (sadac ganxilulia cnebebi: `mze-qriste~, `mziani Rame~, `uJamo Jami~,<br />

`erT arseba erTi~, `saxe yovlisa tanisa~) da meoTxe Tavs: `rusTavelis adgilisaTvis Sua<br />

saukuneebis azrovnebis istoriaSi~.<br />

werilis avtori ar eTanxmeba e. xinTibiZis zogierT debulebas, mag.: rom rusTaveli, Tavisi<br />

aRmsareblobiT qristiani poeti, misi nawarmoebiT TiTqos faqtiurad emijneba qristianobas<br />

da emyareba aristoteles `metafizikis~ XII wignSi warmodgenil Tvalsazriss (astrologiur<br />

SexedulebebSi).<br />

2. aristoteles mier SemuSavebuli eTikuri principiT — or ukiduresobas Soris `sa-<br />

Sualos arCeviT~ — rusTavelis gmirebis moqmedebis gansazRvra recenzents daujereblad<br />

da xelovnurad miaCnia.<br />

3. naSromis naklad miaCnia astrologiuri pasaJebis Zieba iq, sadac isini ar aris; agreTve<br />

_ poemis teqstis arasworad gageba, rasac mcdari daskvnebi mosdevs (str. 627-628, 1414).<br />

4. miuTiTebs, rom gamoTqmebis _ `mTvaris movaneba~, `mocaleoba~, `Zalni zecierni ~_<br />

Sinaarsi an etimologia sworad ar aris warmodgenili. g. a.<br />

618. s. caiSvili<br />

SeniSvnebi erTi werilis gamo<br />

Jur. `sabWoTa samarTali~, 1974, № 1, gv. 63-65.<br />

avtori exeba j. baqraZis werils, sadac gazviadebulad aris warmodgenili rusTavelis<br />

Sexedulebebi samarTalze, TiTqos man meti gaakeTa samarTlebrivi doqtrinebis SemuSavebaSi,<br />

vidre Sua saukuneebis yvela filosofosma da samarTlis mcodnem.<br />

avtori aRniSnavs, rom j. baqraZe ar iTvaliswinebs poemis teqstis kvlevis Tanamedrove<br />

viTarebas da yalbi strofis safuZvelze akeTebs zogad daskvnas, _ CanarTi strofis (`movidian<br />

Sesamkoblad~) Sesaxeb ambobs, TiTqos igi yvelaze metad avlendes rusTavelis<br />

humanizms. g. a.<br />

619. s. caiSvili<br />

SoTa rusTaveli — daviT guramiSvili<br />

(narkvevebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan), Tb., 1974.<br />

rogorc wignis saTauri migvaniSnebs, masSi ganxiluli sakiTxebi moicavs periods rus-<br />

Tavelis epoqidan d. guramiSvilis dromde. rusTavelisa da misi poemisadmi miZRvnil narkvevebSi<br />

ganxilulia poetis biografiis, msoflmxedvelobis, mxatvruli ostatobisa da `vefxistyaosnis~<br />

teqstologiuri problemebi. kerZod, aseTebia:<br />

1. `didi poeti da humanisti~. pirvelad gamoqveynda Jurnal `macneSi~, 1966 w., № 5 (anotacia<br />

ix. bibliografiis III wignSi).<br />

2. `SoTa rusTaveli~ (biografiuli eskizi). pirvelad daibeWda Jur. `mnaTobSi~, 1966 w., №<br />

2 (anotacia ix. bibliografiis III wignSi).<br />

3. `rusTavelis poetika~(ix. anotacia bibliografiis III wignSi).<br />

4. `pirveli leqsikografiuli Sromebi vefxistyaosanze~. mokle varianti daibeWda<br />

1966 w. (ix. anotacia bibliografiis III wignSi). gamokvleva Sevsebulia axali masalebiT da<br />

erTvis ori xelnaweris (A-855 da S-4732) leqsikologiuri masala.<br />

5. `<strong>rusTvelologiuri</strong> SeniSvnebi~. ix. anotacia № 2684 (bibliografiis II wignSi).<br />

6. `SoTas portreti qvabisxevis bazilikaSi~. ix. anotacia № 3535 (iqve).<br />

7. `vefxi~ da `jiqi~ vefxityaosanSi. ix. anotacia № 3536 (iqve).<br />

201


8. oliver uordropis werili `vefxistyaosanze~ (ix. anotacia bibliografiis III wignSi).<br />

9. `zogjer TqmiTac daSavdebis~... (ix. anotacia aqve, № 162).<br />

10. naSromebi vefxistyaosnis avtoris msoflmxedvelobaze~ (ix. anotacia aqve № 617).<br />

11. SeniSvnebi erTi werilis gamo~ (ix. anotacia aqve, № 618). g. a.<br />

620. s. caiSvili<br />

winasityvaoba wignisa _ vukol beriZe, `vefxistyaosnis komentari~,<br />

Tb., 1974 (iqve, gv. 3-7).<br />

avtori aRniSnavs v. beriZis udides Rvawls qarTuli leqsikologiis ganviTarebasa da terminologiis<br />

CamoyalibebaSi, rom igi me-20 saukunis 20-30-ian wlebSi praqtikulad xelmZRvanelobda<br />

mecnierebisa da warmoebis sxvadasxva dargSi qarTuli terminologiis damkvidrebas.<br />

misive TqmiT, v. beriZe jer kidev studentobis dros dainteresda `vefxistyaosnis~ eniT,<br />

igi monawileobda peterburgSi niko maris rusTvelologiur seminarebSi, 1935-1937 wlebSi<br />

ki intensiurad muSaobda `vefxistyaosnis~ saiubileo gamocemis teqstis dadgenaSi. mas<br />

mniSvnelovani gamokvlevebi aqvs dabeWdili SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da misi<br />

Txzulebis teqstis sxvadasxva problemis Sesaxeb. `vefxistyaosnis~ ganmarteba, romelic<br />

winamdebare wignSi pirvelad qveyndeba, mecnieris pirad arqivSi aRmoCnda. mas es didi da<br />

Sromatevadi samuSao Seusrulebia 1937-1950 wlebSi. aq calkeuli strofebis mixedviT warmodgenilia<br />

teqstologiuri Tu sxva saxis filologiuri dakvirvebani. `ganmarteba~ emyareba<br />

1937 wlis gamocemis teqsts. igi daumTavrebelia, wydeba 1212-e strofis komentariT.<br />

naSromi ibeWdeba ucvlelad, gasworebulia mxolod aSkara lafsusebi, rig SemTxvevaSi<br />

dazustebuli da Sevsebulia wyaroTa maTiTebeli. g. a.<br />

621. Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi,<br />

VI, Tb., `mecniereba~, 1974.<br />

krebuli gamoica saqarTvelos mecnierebaTa akademiis SoTa rusTavelis sax. qarTuli<br />

literaturis istoriis institutis grifiT. masSi dabeWdilia: manuCar anTaZis, meri gugu-<br />

Svilis, boris darCias, givi miqaZis, Sermadin onianis, rima fircxalaiSvilis <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

gamokvlvebi.<br />

anotaciebi gakeTebulia cal-cale, ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />

622. izolda waqaZe<br />

vefxistyaosnis erTi jgufis xelnawerTa urTierTmimarTebisaTvis<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutisa da axalgazrda mecnierTa sabWos<br />

I resp. samecniero konferencia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 14-15.<br />

1. vefxistyaosnis xelnawerTa erTi jguTi — K, O, G 1 erTmaneTTan axlos dganan, rac<br />

kargaxania SeniSnuli iyo samecniero <strong>literatura</strong>Si.<br />

2. xelnawerTa urTierTSejerebam gviCvena: a) O momdinareobs K-sgan; b) G 1 gadawerilia<br />

O-dan mas Semdeg, roca O-s nakluli adgilebi ukve aRdgenili iyo; g) O xelnaweris<br />

dazianebuli adgilebi Sevsebuli Cans vaxtangiseuli teqstidan an misi msgavsi redaqciidan.<br />

3. xelnawerTa es mimarTebebi gaTvaliswinebuli unda iqnas vefxistyaosnis teqstis<br />

dadgenis dros.<br />

623. elguja xinTibiZe<br />

`saxe yovlisa tanisa~<br />

Tsu-s Sromebi, B 8-9 (155-156), 1974, gv. 444-445.<br />

e. xinTibiZe iZleva `vefxistyaosnis~ meore strofis pirveli taepis axlebur gagebas.<br />

igi am taepSi fiqsirebuli cnebebis _ `saxisa~ da `tanis~ mniSvnelobebis dadgenas cdilobs<br />

202


erZnuli enidan Targmnil Zvel qarTul filosofiur ZeglebSi maTi Sesatyvisi berZnuli<br />

sityvebiT. avtoris azriT, am konteqstSi cneba `saxe~ niSnavs formas, anu sagnis saxes, arsebas,<br />

dedarss, xolo `tani~ _ sxeuls, Zveli qarTuliT, guams. amgvarad, rusTveli ambobs,<br />

rom RmerTi aris Semqmneli yoveli sxeulis formisa. sxeulis formas ki Zveli da Sua<br />

saukuneebis metafizikuri azrovneba uwodebda `suls~. sulis amgvari ganmarteba pirvelad<br />

gvxvdeba aristoteles traqtatSi `sulis Sesaxeb~. n.m.<br />

624. giorgi jafariZe<br />

glovis erTi termini `vefxistyaosanSi~<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutisa da axalgazrda mecnierTa sabWos<br />

I respublikuri samecniero konferencia. moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1974, gv. 33 (mogvyavs srulad).<br />

`vefxistyaosnis~ 1625-e strofis pirvel taepSi ikiTxeba:<br />

`didebulni moexvivnes, mouzrunves maT col-qmarTa~.<br />

sityva `mouzrunves~ unda niSnavdes — zruni uTxres, zruniT itires.<br />

datirebis erT-erTi saxe — zruni dasturdeba mTaraWis cocxal yofaSi. zruniT datirebas<br />

`dazruneba~ hqvia. zruns glovis mgosnebi asruleben 4-5 banis TanxlebiT.<br />

1975 weli<br />

625. lia andRulaZe<br />

erTi usafuZvlo replikisa da misi qveteqstis gamo<br />

Jur. `macne~, els, 1975, № 1, gv. 174-177.<br />

avtori upasuxebs prof. i. megreliZis replikas _ `wigni sasargebloa, magram...~ (gaz.<br />

`komunisti~, 1973, 29 seqt.), romelic Seexeba l. andRulaZis wigns `balmonti da saqarTvelo~<br />

(Tb., 1972). avtori wers: `i. megreliZe cdilobs daarwmunos mkiTxveli, TiTqos Cvens wignSi<br />

warmodgenili ar iyos vefxistyaosnis arc balmontiseuli Targmanis Seqmnis istoria da<br />

arc saqarTvelosTan balmontis urTierToba~ (gv. 174). man arasworad gaigo erTi windadebis<br />

azri, romelic s. iordaniSvilis gamokvlevas exeba, amitom mcdari daskvna gaakeTa sarecenzio<br />

wignis Sesaxeb.<br />

avtoris varaudiT, i. megreliZes is awuxebs, rom l. andRulaZem ar daimowma misi werilebi<br />

balmontze, Tumca mas `raime mecnieruli narkvevi k. balmontze, rogorc vefxistyaosnis<br />

mTargmnelsa da rusTvelis Semoqmedebis mkvlevarze, ar Seuqmnia ... i. megreliZes am<br />

sakiTxTan dakavSirebiT aqvs mxolod erTi, sacnobaro Janris oTxgverdiani Sroma `konstantine<br />

balmonti~ (wignSi: `rusTvelologebi~, Tb., 1970), kompilaciuri xaiaTis es patara werilic<br />

ise daudevradaa Sedgenili, rom savsea SecdomebiT~ (gv. 175). es naSromi, rogorc l.<br />

andRulaZe wers, misTvis axalsa da ucnob maslas ar Seicavs da amitom arc gamouyenebia. g. a.<br />

626. А. М. Бабаян<br />

Шота Руставели<br />

Библиографический стравочник, 1712-1970.<br />

Изд. “Наука”, М., 1975, 192 с.<br />

wigni warmoadgens bibliografiul cnobars <strong>rusTvelologiuri</strong> literaturisa da `vefxistyaosnis~<br />

gamocemebis Sesaxeb. mas win uZRvis avtoris narkvevi `SoTa rusTaveli — saqarTvelos<br />

didi erovnuli poeti~ (gv. 3-11). masala ganawilebulia Semdeg saTaurebSi:<br />

`vefxistyaosnis~ sruli gamocemebi rusul enaze (ssr kavSirSi da sazRvargareT).<br />

poemis Semoklebuli da gadakeTebuli gamocemebi.<br />

poemis nawyvetebi, dabeWdili krebulebsa da periodikaSi.<br />

SoTa rusTavelis aforizmebi (gv. 12-26).<br />

203


<strong>literatura</strong> SoTa rusTavelze: a) SoTa rusTaveli da misi Semoqmedeba; b) poemis Targmanebis<br />

Sesaxeb; SoTa rusTaveli xelovnebaSi; SoTa rusTaveli poeziaSi (gv. 27-132).<br />

SoTa rusTavelis ZiriTadi gamocemebi qarTul enaze (gv. 133-136); ZiriTadi gamocemebi<br />

ssrk xalxTa enebze (gv. 137-145); poemis ZiriTadi gamocemebi ucxo enebze (ssrk-Si da sazRvargareT,<br />

gv. 146-151).<br />

wigns axlavs danarTi: gamoyenebuli <strong>literatura</strong> da periodika; saxelebisa da sagnobriv-Tematuri<br />

saZieblebi. g. a.<br />

626a. Т. Баймагамбетов<br />

Шота Руставели на казахском языке<br />

gaz. `Заря Востока~, 1975, 12 ianv., № 10, gv. 4.<br />

mokle informaciaSi avtori iuwyeba, rom almaatis gamomcemlobaSi `JazuSi~ 40-aTasiani<br />

tiraJiT ibeWdeba SoTa rusTavelis poemis sruli teqsti yazaxur enaze. Targmani ekuTvnis<br />

xamza abdulins. am gamocemisaTvis winasityvaoba dawera akademikosma gabit musrepovma. g. a.<br />

627. hraCia bairamiani<br />

SoTa rusTaveli revoluciamdel somxur presaSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 28 Teberv., № 9, gv. 2.<br />

avtori aRniSnavs, rom somxur enaze `vefxistyaosnis~ pirveli mTargmneli iyo eqimi da<br />

literatori stefane bastamiani. misi Targmani `sargisis~ xelmoweriT daibWda JurnalSi<br />

`krunk haioc aSxaorin~ 1860-62 wlebSi. rusTavelis poema Targmnili iyo Tbilisis somxur<br />

dialeqtze, rac gasagebi da misaRebi aRmoCnda imdroindeli mkiTxvelisaTvis.<br />

1896 wels Jurnal `murWSi~ (№ 4) daibeWda r. mirimanianis gamokvleva SoTa rusTavelis<br />

cxovrebisa da Semoqmedebis Sesaxeb, me-5 nomerSi ki gamoqveynda misive prozauli Targmani<br />

poemisa, romelic imave wels wignadac gamovida.<br />

v. terianma brwyinvaled Targmna poemis Sesavlis erTi nawili. `vefxistyaosnis~ sruli<br />

poeturi Targmani g. asaturisa gamoica 1937 da 1966 wlebSi. amJamad axal Targmanze muSaobs<br />

ov. karaiani. g. a.<br />

628. aleqsandre baramiZe<br />

SoTa rusTveli<br />

mesame Sevsebuli gamocema, Tb., 1975. 486 gv.<br />

wignSi sistemurad gaSuqebulia <strong>rusTvelologiuri</strong> problematikis yvela ZiriTadi saki-<br />

Txi _ `vefxistyaosnis~ daweris TariRi, avtoris vinaoba, fabulis wyaro, siuJeti, kompozicia,<br />

Janri, personaJebi, ideur-Tematikuri motivebi, mxatvruli enis Taviseburebani, msoflmxedveloba.<br />

ganxilulia agreTve poemis Targmanebi da rusTvelis adgilis sakiTxi qarTuli da msoflio<br />

literaturis istoriaSi.<br />

wina gamocemebTan (1958, 1966) SedarebiT, wigni Sevsebulia im masaliT, rac 1965 wlis Semdeg<br />

gamoqveynda, gansakuTrebiT rusTvelis vinaobisa da poemis ucxo enebze Targmanebis<br />

Sesaxeb (ix. pirveli gamocemis anotacia `bibliografiis~ II tomSi, № 2557). g. a.<br />

629. al. baramiZe<br />

narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan<br />

VI, Tb., `mecniereba~, 1975.<br />

wignSi sxva naSromebTan erTad dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvlevebi:<br />

1. poeturi metaforis ena da vefxistyaosnis TariRis sakiTxi (gv. 30-44). adre dabeWdili<br />

iyo SemoklebiT: `kritika~, 1972, № 1 (ix. anot., № 472).<br />

204


2. SoTa rusTveli da qarTvelTa jvaris monasteri ierusalimSi (gv. 45-81). ix. `bibliografiis~<br />

III tomSi.<br />

3. vefxistyaosnis fabulis Taobaze (gv. 82-93). (ix. anot. № 416).<br />

4. Из истории одного перевода поэмы Руставели на русский азык (gv. 94-100). exeba S. nucubiZis<br />

Targmans da masSi i. stalinis monawileobas.<br />

5 vaJa-fSavelas <strong>rusTvelologiuri</strong> naazrevi (gv. 110-120), ix. `bibliografiis~ II tomSi<br />

anot. № 2821. g. a.<br />

630. al. baramiZe<br />

rusTvelis ierusalimuri suraTis gamo<br />

(mcire ganmarteba)<br />

Jur. `macne~ (els), 1975, №1, gv. 168-171.<br />

statia Seicavs kritikul SeniSvnebs boris kandelakis werilis (`kvlav rusTavelis<br />

ierusalimuri portretis Sesaxeb~, `gaz. `lit. saq.~, 17.5.1974) mimarT. mkvlevari aRniSnavs,<br />

rom b. kandelaki rusTvelis portretebTan dakavSirebul istorias arasworad, tendenciurad<br />

warmogvidgens. jer kidev 1958 wels (gaz. `komunisti~, 12.X) werda, TiTqos man aRmoaCina<br />

SoTa rusTvelis portreti niko CubinaSvilis nawerebSi. sinamdvileSi ki n. CubinaSvilis<br />

krebulis (da Sig CarTuli suraTebis) aRweriloba beWdurad gamoqveynda 1955 w.,<br />

b. kandelakis Rvawli mxolod is iyo, rom man pirvelma gamoaqveyna rusTvelis portretis<br />

CubinaSviliseuli Canaxati.<br />

b. kandelaks mohyavs zepiri gadmocema (rogorc istoriuli faqti, SeniSvnisa da daeWvebis<br />

gareSe), rom SoTa ierusalimSi, jvris monasterSi, berad Semdgara. mas Tan wauRia Tavisi<br />

qoneba da monastrisTvis Seuwirvs... amis sanacvlod monastris erT svetze SoTas portreti<br />

dauxatavT. realurad ki SoTas beroba arafriT mtkicdeba. werilobiTi dokumentebis<br />

ararsebobis gamo imis garkvevac SeuZlebelia, Tu ra wvlili miuZRvis SoTa rusTvels jvris<br />

monastris SekeTebaSi, an vin da rodis daxata SoTas suraTi monastris svetze. g. a.<br />

631. al. baramiZe<br />

werili redaqcias<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 10 oqt., № 41, gv. 4.<br />

mimarTva exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseuli Targmanis zogierT mxares, kerZod,<br />

aRniSnulia, rom mTargmneli iyenebda mix. wereTlis mier Sesrulebul prozaul Targmans<br />

germanul enaze, romelic 1956 wlidan inaxeboda saq. mecn. akademiis qarTuli literaturis institutSi.<br />

aqve Seiqmna rusTvelologTa da germanistTa specialuri komisia, romelic amowmebda<br />

m. wereTlis Targmans da TandaTanobiT awvdida budenzigs Sesworebul `pwkareds~.<br />

1970 wels h. budenzigma missave organoSi `mickeviC bletter~ gamoaqveyna poeturi<br />

Targmanis mozrdili nawili, 1972 wels ki imave JurnalSi dabeWda werili rusTavelze da<br />

poemis miseul Targmanze.<br />

1970 wels qarTuli literaturis institutma miiRo k. saliasgan gamogzavnili `vefxistyaosnis~<br />

germanuli Targmani mix. wereTlisa im ganzraxviT, rom igi saqarTveloSi dabeWdiliyo.<br />

es Targmani ar yofila gamoyenebuli h. budenzigTan Cveni urTierTobis dros. g. a.<br />

632. mixeil biniaSvili<br />

rusTavelis Semoqmedeba ucxoeTSi<br />

avtoris wignSi _ `qarTuli sabWoTa kulturis saerTaSoriso kontaqtebis zogierTi sakiTxi~,<br />

Tb., 1975, gv. 226-234.<br />

narkvevSi mocemulia rusTavelisa da misi Txzulebis Sesaxeb ucxo enebze gamoqveynebuli<br />

werilebisa da gamokvlevebis zogadi mimoxilva. dasaxelebulia e. bolxovitinovis,<br />

m. broses, s. dodaSvilis, J. muries, a. zutneris, u. morfilis, m. uordropis, r. stivensonis,<br />

205


d. langis, a. laistis, k. popovis, h. fenrixis, i. sikirickis, l. solanosa da sxvebis werilebi,<br />

wignebi, Targmanebi.<br />

rogorc avtori wers, ucxoeTSi amJamad dagrovilia mdidari <strong>rusTvelologiuri</strong> masala,<br />

romlis safuZvelze Tsu-s rusTvelis kabineti gamosacemad amzadebs xuTtomeuls `rus-<br />

Tveli msoflio sarbielze~. g. a.<br />

633. jumber gagniZe<br />

`vefxistyaosnis~ ungruli Targmanebi<br />

Tb., `mecniereba~, 1975, 92 gv.<br />

wigni eZRvneba `vefxistyaosnis~ ori ungruli poeturi Targmanis (bela vikarisa da<br />

Sandor veoreSis) filologiur Seswavlas. originalis teqstTan Targmanebis siaxlovis<br />

garkvevasTan erTad avtori ganixilavs orive Targmans sxvadasxva aspeqtiT.<br />

b. vikars rusTvelis poema uTargmnia 1909-1912 wlebSi emigrant giorgi ciskaraulis<br />

daxmarebiT, romelic eqsperantoze Targmnida qarTul teqsts. es Targmani daibeWda 1917<br />

wels. mkvlevari aRniSnavs am Targmanis, rogorc pirvelis, udides mniSvnelobas qarTuli<br />

poeziisa da kulturis ungreli xalxisaTvis gacnobis saqmeSi; miuTiTebs agreTve naklze,<br />

rac xSirad azrobriv uzustobaSi vlindeba.<br />

misi azriT, poemis veoreSiseuli Targmani (daibeWda 1954 w.), Sinaarsobrivi adeqvaturobis<br />

mxriv, gacilebiT ufro axlos aris originalTan.<br />

wignSi ganxilulia agreTve Targmanebis poetikisa da leqsTwyobis (metris) sakiTxebi,<br />

TargmanebTan dakavSirebuli samecniero da kritikuli werilebi. g. a.<br />

634. zviad gamsaxurdia<br />

vefxistyaosnis `erTarseba~ da `mze — misi xati~<br />

Jur. `macne~ (els), 1975, № 3, gv. 5-29.<br />

avtori asabuTebs, rom `vefxistyaosnis~ 836-e da 837-e strofebSi naxseneb `mzian Rames~,<br />

`erTarseba erTs~, `uJamo Jamsa~ da `mze — xati RmrTisas~ qristianul msoflmxedvelobaSi<br />

miRebuli Sinaarsi aqvT. aRniSnuli cnebebi da frazebi rusTvelis poemaSi qristianuli TvalsazrisiT<br />

ixmareba, rac adasturebs TviT avtoris — SoTa rusTvelis qristianul msoflmxedvelobas.<br />

mkvlevris daskvniT, `erTarseba~ aris qristianul RvTismetyvelebasa da qarTul sasuliero<br />

mwerlobaSi gavrcelebuli termini, romelic gulisxmobs `samebas~, samebis pirTa<br />

erTarsebobas, xolo `erTi~ gulisxmobs RvTis erTbunebovnebas.<br />

836-837-e strofebSi naxsenebi `mze-xati RmrTisa~ aris ara fizikuri mze — mnaTobi, aramed<br />

mzis suli, qriste, logosi, Ze, romelic aris `xati RmrTisa uxilavisa~, anu mziani Ramisa,<br />

erTarseba erTisa, uJamo Jamisa~. g. a.<br />

635. ivane gigineiSvili<br />

gamokvlevebi `vefxistyaosnis~ enis da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb<br />

I, Tb., 1975, 426 gv.<br />

naSromSi `vefxistyaosnis~ teqstis problemuri sakiTxebi gadawyvetilia erTi mxriv,<br />

kulturul-istoriuli realiebis moSveliebiT, xolo meore mxriv, enobrivi analizis<br />

safuZvelze. wignSi Tavmoyrili gamokvlevebi wakiTxuli iyo moxsenebad sxvadasxva dros<br />

an ibeWdeboda periodul gamocemebsa da samecniero krebulebSi. masala dalagebuli da<br />

ganxilulia Tematurad, romelic SinaarsSi asea warmodgenili:<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis dadgenis zogierTi sakiTxi (erTi strofis analizis magaliTze).<br />

pirvelad daibeWda 1966 w., Jur. `macne~, № 3, ix. anot. III tomSi.<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi (wvergamo, uaugo, xezi, vualneT, Cxnde). ix. aqve,<br />

anot. № 527.<br />

206


zogi samoxeleo terminisaTvis `vefxistyaosanSi~, ix. anot. III tomSi.<br />

zedsarTav saxelTa SedarebiT-aRmatebiTi xarisxis formaTa warmoebis Taviseburebani.<br />

daibeWda 1966 w., iber-kavk. enaTmecn. XV. ix. anot. III tomSi.<br />

`vefxistyaosnis~ erTi strofis wakiTxvisa da gagebisaTvis. daibeWda 1971 w., Jur. `macne~,<br />

№ 3. ix. anot. № 420.<br />

mravlobiTi ricxvis formaTa zogi Taviseburebis Sesaxeb, ix. anot. № 478.<br />

zmnis piris formaTa aRrevis SemTxvevebi poemis teqstSi.<br />

sityvawarmoebis TaviseburebebTan dakavSirebuli zogierTi sakiTxi (ganxilulia:<br />

rostomis mklavugrZesiTa, umZlessa, moburTlobiTa, gaayifna...).<br />

rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeoba `vefxistyaosnis~ enaSi. ix. anot. №№ 288, 578.<br />

sityvaTa wyobis zogierTi Tavisebureba rusTavelis leqsSi. ix. anot. № 580.<br />

wigns axlavs reziume rusul enaze (gv. 387-397) da saZieblebi: I. pirTa; II. ganxilul<br />

strofTa; III. sityvaformaTa da gamoTqmaTa. g. a.<br />

636. jemSid giunaSvili<br />

amirbari<br />

Jur. `macne~ (ist., arq... seria), 1975, № 4, gv. 95-101.<br />

avtoris dakvirvebiT, termini amirbari, romelic dasturdeba `vefxistyaosanSi~, agre-<br />

Tve momdevno saukuneebis qarTul Zeglebsa da dokumentebSi, specialur <strong>literatura</strong>Si<br />

samnairi gagebiTaa warmodgenili: 1) `mTavari Ãmelisa~; 2) `zRvaTa sardali, admirali~; 3)<br />

`saxlTuxucesi, обергофмейстер; sardali~.<br />

avtori cal-calke ganixilavs am mniSvnelobaTa SesaZleblobas.<br />

`vefxistyaosnis~ teqstSi ar dasturdeba miniSneba imaze, rom amirbari da amirbaroba<br />

Tavisi mniSvnelobiT ukavSirdeba `xmeleTs~ an wyals, zRvas. asevea poemis akademiuri teqstis<br />

damdgeni komisiis masalebSic.<br />

IX-XII saukuneebSi amirbari, anu didi hajibi (hajibsalari, amirhajibi, anu hajibT hajibi,<br />

misi Turquli ekvivalenti — uluRbarbegi) mefis karze uzenaes Tanamdebobad iTvleboda<br />

da xSirad jaris sardlisa da amirbaris Tanamdebobebi erT pirovnebas ekava. asevea `vefxistyaosanSi~:<br />

`TviT amirbarsa indoeTs aqvs amir-spasalaroba~.<br />

sabolood avtori dabejiTebiT amtkicebs, rom rusTvelis droindeli amirbaris funqciebi<br />

da movaleobani gacilebiT ufro farTo da mniSvnelovani iyo, vidre es n. marsa da<br />

vl. gordlevskis aqvT gansazRvruli. n.m.<br />

637. boris darCia<br />

vefxistyaosnis xelnawerTa redaqciebi gagrZelebebis mixedviT<br />

Tb., 1975, 205 gv.<br />

wigni Sedgeba winasityvaobis, Sesavlisa da ori Tavisagan, axlavs reziume rusul enaze<br />

da saZieblebi.<br />

naSromSi redaqciuli TvalsazrisiT Seswavlilia `vefxistyaosnis~ danarTi epizodebi<br />

— xataelTa, xvarazmelTa, gmirTa anderZebi da gardacvalebis ambebi. am monakveTis mixedviT<br />

mocemulia vefxistyaosnis xelnawerTa klasifikacia, dadgenilia ZiriTadi redaqciuli jgufebis<br />

urTierTmimarTeba da warmomavloba.<br />

strofuli Sedgenilobisa da Tanmimdevrobis, wakiTxvebisa da saTaurebis adgilis Seswavlis<br />

Sedegad avtori gamoyofs gagrZelebebis monakveTze oTx redaqciul jgufs (xelnawerebs<br />

uTiTebs `variantebis~ oTxtomeulSi miRebuli literebiT):<br />

1. a ABCUW 1 da sxva.<br />

2. b DQVF 1 L 1 S 1 ...<br />

3. g HJKOTG 1 P 1 ...<br />

4. d EFIRZH 1 N 1 ...<br />

avtori daaskvnis, rom poemis danarT epizodebSi ZiriTadad igive redaqciuli jgufebi<br />

gamoiyofa, rac sakuTriv `vefxistyaosnis~ teqstSi. es imis maCvenebelia, rom mTel poemas<br />

207


erTiani redaqciuli cvlilebebi mas Semdeg ganucdia, rac daemata ZiriTadi gagrZelebebi,<br />

maT Soris, bolo Tavebi — gmirTa gardacvalebis ambebi.<br />

`vefxistyaosnis~ gagrZelebebSi ZiriTad redaqciul birTvs qmnis a redaqcia. sxva<br />

redaqciul jgufebTan yvelaze meti saerTo mas aqvs. gagrZelebebis dedniseuli teqsti<br />

SedarebiT ukeT aris daculi a redaqciaSi da nawilobriv b-Si.<br />

g, d redaqciaTa nusxebi nasworebia da momdinareobs daaxloebiT iseTi redaqciidan,<br />

rogoricaa a da b.<br />

xvarazmelTa ambis amJamad cnobil versias safuZvlad dasdebia sargis Tmogvelis Txzuleba,<br />

romelic Sesrulebuli yofila narevi teqstiT — proziTa da leqsiT. ucnob poets<br />

prozauli nawilis galeqsvisas Tav-Tavis adgilas dautovebia dedniseuli leqsebic. avtors<br />

miaCnia, rom amis Sedegia xvarazmelTa ambavSi arsebuli siuJeturi gameorebani.<br />

tarielis anderZi (str. 2025-2049, 2057-2063) da tariel-nestanis gardacvalebis ambavi<br />

(str. 2064-2069) ori erTmaneTisagan damoukideblad Seqmnili sxvadasxva avtoris Txzuleba<br />

unda iyos. g. a.<br />

638. b. darCia<br />

vefxistyaosnis nakaSiZiseuli xelnaweris tipis<br />

redaqciis Taviseburebani da misi Seqmnis dro<br />

Jur. `macne~, els, 1975, №3, gv. 431-52.<br />

avtori aRniSnavs, rom erTmaneTTan msgavsebasa da sxvebisagan ganmasxvavebel redaqciul<br />

Taviseburebebs amJRavnebs K(S-4499, m. nakaSiZiseuli), O(K-205) da G 1 (Q-796) xelnawerebi.<br />

es SeniSnuli hqondaT s. kakabaZes, s. caiSvils, c. karbeloaSvils. b. darCia cdilobs srulad<br />

aRnusxos is ZiriTadi redaqciuli niSnebi, riTac es nusxebi gamoiyofa. misi daskvniT, KOG 1<br />

xelnawerebi garkveul Taviseburebebs amJRavnebs mTeli poemis manZilze, rogorc strofuli<br />

Sedgenilobis, ise saTaurebis adgilisa da teqstis wakiTxvebis mxriv.<br />

K da O xelnawerebi uTariRoa. qaRaldisa da xelis mixedviT miRebulia, rom isini me-17<br />

saukunis bolos unda iyos gadawerili. F, K da O erTi da imave xeliT aris Sesrulebuli. F-<br />

isa da K-s WvirniSani erTia. F gadawerilia 1688 wels. K da O-c mis axlo xanSi unda iyos<br />

gadawerili.<br />

yovelive es avtors safuZvels aZlevs daaskvnas, rom KOG 1 jgufis redaqciuli<br />

Taviseburebani Seqmnilia me-17 saukunis 70-90-ian wlebSi. g. a.<br />

639. france vurniki<br />

megobrobis axali furceli<br />

(`vefxistyaosani~ slovenur enaze aJRerda)<br />

gaz. `Tbilisi~, 1975, 13 agv., № 188, gv. 3.<br />

avtori wers, rom poetma tone pavCekma slovenur enaze Targmna SoTa rusTavelis Txzuleba.<br />

Targmanis teqsti, romelic 3200 striqons Seadgens, ukve wignad daibeWda. poema Tumca<br />

Semcirebulia, misi fabula da siuJeti SenarCunebulia. mTargmneli iyenebda n. zabolockisa<br />

S. nucubiZis rusul Targmanebs. misi survilia, rom `vefxistyaosani~ mTlianad Targmnos<br />

mSobliur enaze. g. a.<br />

640. avlipi zurabaSvili<br />

SoTa rusTaveli, n. baraTaSvili...<br />

personologiuri narkvevebi, Tb., 1975.<br />

wignis 39-97 gverdebze dabeWdilia `personologiis problemebi SoTa rusTavelis poemaSi<br />

`vefxistyaosani~. ix. pirveli (1966 w.) publikaciis anotacia `bibliografiis~ III tomSi.<br />

208


641. giorgi TevzaZe<br />

rusTavelis kosmologia<br />

Jur. `ganTiadi~, 1975, № 4, gv. 168-179.<br />

am werilSi ganxilulia ptolemaiosis geocentruli sistema da planetebis _ merkuris<br />

(otaridis) da veneras moZraoba dedamiwasa da mzesTan mimarTebiT (ix. anotacia № 827).<br />

642. magali Todua<br />

`vefxistyaosnis~ erTi strofis gagebisaTvis<br />

wignSi — `qarTul-sparsuli etiudebi~, II, Tb., 1975, gv. 143-145.<br />

avtori exeba poemis Sesavlis me-5 strofs: `mibrZanes maTad saqebrad Tqma leqsebisa<br />

tkbilisa...~, imowmebs Teimuraz pirvels, romelic `ioseb-zilixanianSi~ `vefxistyaosnis~<br />

daweris mizezis Taobaze ambobs:<br />

mefes eneba sparsuli TqmaT qarTulisa eniTa,<br />

`leqsad Tqma mwadso~, _ ubrZana laRman brZnad SuqTa feniTa,<br />

niWi aRuTqva uzomo, _ `moaje var moqeniTa~.<br />

mijnuri mijnurT saqebrad dajda, glax, cremlTa deniTa.<br />

(Teimuraz I, 1934, gv. 62).<br />

avtoris daskvniT, aqedan Cans, rom Tamars poetisaTvis ubrZanebia Seeqo silamaze, magram<br />

ara misi (Tamarisa), aramed poemis gmirebisa.<br />

m. Todua aRniSnavs, rom imdroindeli sparsuli epikis tradiciisamebr, rusTvels usa-<br />

Tuod unda Seeqo sakuTari mefe (patroni) da es qeba aris kidec Sesavlis me-3-4 strofebSi,<br />

sadac Tamari pirdapir aris dasaxelebuli, me-5 strofSi ki qebis obieqtad poemis persona-<br />

Jebi igulisxmebian. g. a.<br />

643. b. isakovi<br />

SoTa rusTaveli yazaxur enaze<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1975, 3 ivnisi, № 66, gv. 3.<br />

informacia gadmobeWdilia `literaturnaia gazeta~-dan. avtori gvauwyebs, rom gamomcemloba<br />

`JazuSim~ yazaxur enaze gamouSva SoTa rusTavelis poema `vefxistyaosani~, yazaxma<br />

poetma xamza abdulinma pirvelma ganaxorciela poemis mTliani Targmani. yazaxuri teqsti<br />

emyareba s. iordaniSvilis pwkareds rusul enaze. gamocemis winasityvaoba dawera mweralmaakademikosma<br />

gabit musrepovma. igi wers: `TargmanSi mignebulia poemis Sinagani Sinaarsisa<br />

da mxatvruli formis erTianoba. mTargmnelma SesZlo Cawvdomoda gmirebis sulsa da xasiaTs.<br />

Cven vxedavT, rom am TargmaniT yazaxur poezias ewvia namdvili SoTa Tavisi ubrwyinvalesi<br />

qarTuli mokazmulobiT~. g. a.<br />

644. amiran kalaZe<br />

ori interviu<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 14 marti, № 11, gv. 4.<br />

avtori gadmogvcems `vefxistyaosnis~ estonur enaze mTargmnelis uno usisoos azrs<br />

rusTavelis Semoqmedebaze. man dabeWda vrceli statia `SoTa rusTavelis Targmnis Sesaxeb~,<br />

sadac wers: `vefxistyaosani~ CemTvis yvelaze Zvirfasi wignia. mas Semdeg, rac qarTuli enis<br />

Seswavla daviwye, kidev erTxel davrwmundi, rom rusTaveli msoflio poeziis caze is mokaSkaSe<br />

mnaTobia, romelic Tavisi internacionaluri SinaarsiT yoveli eris grZnoba-gonebas<br />

ajadoebs.<br />

iqve dabeWdilia erTi Tavis Targmani. masSi daculia riTma da metri, romlis tradicia<br />

estonur poezias ar gaaCnia. g. a.<br />

209


645. boris kandelaki<br />

isev rusTavelis portretis gamo<br />

(recenziis magier)<br />

Jur. `mnaTobi~, 1975, № 2, gv. 187-189.<br />

werili exeba T. virsalaZis naSroms _ `ierusalimis jvris monastris moxatuloba da<br />

SoTa rusTavelis portreti~ (rusul enaze, 1973 w.). avtori sagangebod ganixilavs rusTavelis<br />

suraTTan dakavSirebul ambebs da arasworad miiCnevs T. virsalaZis mosazrebas, rom<br />

es suraTi daxatulia 1643 wels, jvaris monastris restavraciis dros. b. kandelaki miuTi-<br />

Tebs, rom am portretze SoTas axuravs iseTi qudi, rogorsac atarebdnen XII s. da XIII s-is<br />

pirveli naxevris saero pirebi. igi imowmebs al. cagarlis azrs, rom SoTas es gamosaxuleba<br />

1643 wlisaa, magram ueWvelia, iq manamdec iyo SoTas suraTi; agreTve akad. g. wereTlis mtkicebas,<br />

rom mTeli kompozicia ufro adrindelia, vidre XVII s-Si monastris restavracia<br />

moxdeboda. sagulisxmoa e. metrevelis mosazreba, rom nikifore ColoyaSvilis saqmianoba<br />

saerTod ar Sexebia svetebis mxatvrobas, maT Soris, SoTas freskul gamosaxulebas. misi<br />

azriT, rusTavelis suraTi ganekuTvneboda monastris mxatvrobis Zvel fenas, Seqmnils XII-<br />

XIII saukuneTa mijnaze.<br />

b. kandelakisTvis, am daskvnis garda, yvela sxva daTariReba miuRebelia. g. a.<br />

646. guram kartozia<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis sakiTxebi<br />

Tb., gam. `mecniereba~, 1975, 112 gv.<br />

wignis anotacia gvauwyebs, rom masSi warmodgenilia avtoris filologiuri dakvirvebani<br />

`vefxistyaosnis~ teqstze. kritikulad aris ganxiluli poemis calkeuli wakiTxvebi.<br />

zogi maTgani uaryofilia da SemoTavazebulia axali variantebi. ganxilulia rusTvelis enis<br />

zogierTi sakiTxi. gaTvaliswinebulia `vefxistyaosnis~, rogorc poeturi nawarmoebis, leqsikur-gramatikuli<br />

da stilisturi Taviseburebani.<br />

wignSi dabeWdilia Semdegi narkvevebi:<br />

1. rusTveluri paronomazia (gv. 5-19). masSi avtori asabuTebs Semdegi wakiTxvebis marTebulobas:<br />

`Sen aqa naxe, kmarian aqa naxvisa kmania~ (549,4); `sTmobdes gayrisa Tmobasa~ (26,2);<br />

`Sen gaqvs wamali misisa moTminebisa Tmenisa~ (836,3); `fice, ar mohkla, ar iyo, ar, savneblisa<br />

vnebiTa~ (275,4).<br />

2. sityvaTa Taviseburi ganlagebisaTvis winadadebaSi (gv. 20-32).<br />

3. enamusikoba (gv. 33-35). ix. `bibliografiis~ II tomSi anot. № 3347.<br />

4. mosalbe (gv. 36-45), ix. iqve.<br />

5. erTi faqtobrivi uzustoba poemis teqstSi (gv. 51-55), ix. iqve.<br />

6. da-c-idos (gv. 46-50). ix. aq, anot. № 484.<br />

7. uCumoda (gv. 56-61).<br />

8. Semecneba (gv. 62-67).<br />

9. erTi majamuri strofis wakiTxvisa da gagebisaTvis (gv. 68-80). narkvevSi ganxilulia<br />

1518(1527)-e strofi: moexvia, gardukocna mas pirisa are-mare...~<br />

10. sirino (gv. 81-90).<br />

11. erTi gasworebis gamo (gv. 91-97), exeba konieqturas: `sisxliTa mo-ve-rwyo veli<br />

(636/642,3).<br />

12. rusTvelisa damisa (gv. 98-103).<br />

wigns erTvis `vefxistyaosnis~ ZiriTad xelnawerTa da gamocemaTa literebis nusxa (gv. 104-<br />

106). g. a.<br />

210


647. g. kartozia<br />

rusTvelisa damisa<br />

misave wignSi - `vefxistyaosnis~ teqstis sakiTxebi. Tè., 1975, gv. 98-103.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ dasasrulis erTi striqoni: `vwer vinme mesxi<br />

meleqse me rusTvelisad amisa~ - metwilad ase ibeWdeboda, xazgasmuli sityvebis SinaarsSi<br />

ki gulisxmobdnen: vwer... rusTvelisaTvis, anu rusTvelis poemis damatebad, mis Sesavseblad.<br />

gansxvavebuli wakiTxva - `rusTvelisa damisa~ - daibWda d. kariWaSvilis (1920), s. kakaba-<br />

Zis (1927) da 1966 wlis saiubileo gamocemebSi. am variantis arCevis safuZveli iyo jer p.<br />

mirianaSvilisa da s. kakabaZis varaudi, rom sityva dam Turqul enaSi niSnavs saxls, sadgoms<br />

da gamoTqmis azri iqneboda: rusTvelis saxlisa, rusTvelis warmoSobisa. 1966 wels ki akad.<br />

giorgi wereTelma daasabuTa, rom damisa naTesaobiTi brunvaa arabuli sityvisa dam (`sisxli~)<br />

da striqonis azri iqneba: vwer vinme mesxi meleqse, romelic var ursTvelis sisxlisa<br />

(Camomavlobisa).<br />

g. kartozias daskvniT, orive wakiTxvidan Cans, rom am strofis damweria ara SoTa rusTveli,<br />

aramed viRac sxva poeti, SoTa mogvare an misi mimbaZveli, xolo j. lomaSvilis moTxovna,<br />

rom maincdamainc tradiciuli wakiTxva (rusTvelisad amisa) davamkvidroT poemis gamocemebSi,<br />

arafriT aris gamarTlebuli da arc dasabuTebuli. g. a.<br />

648. mixeil kekelia<br />

sityva `memajanis~ gagebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `macne~, els, 1975, № 2, gv. 181-183.<br />

avtori aRniSnavs, rom striqonSi `isi mindors aroninebs tansa mterTa memajansa~ (261,2).<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni komisiisa da sxva gamocemebSi dabeWdilia umarTebulo<br />

varianti: `tansa mWevrsa, memajansa~. es gamoTqma abundovanebs taepis Sinaarss.<br />

majan-idan nawarmoebi formebi gvxvdeba adiSisa da mestiis saxarebebze XIV-XVI saukuneebSi<br />

gakeTebul minawerebSi (`samajnod~, `moimajnis~, `imjnos~, `damajnebiT~) da yvela<br />

naxmaria dajabnebis, morevis mniSvnelobiT. amave Zirisa unda iyos leCxumur metyvelebaSi<br />

Semonaxuli `damarjneba~, rac damorCilebas, jobnebas niSnavs.<br />

`vefxistyaosnis~ 261-e strofSi sityva `memajani~ damjabnelis SinaarsiT unda gvesmodes.<br />

aseve xmaroben am sityvas s. TaniaSvili da `Sah-names~ qarTuli versiebis avtorebi.<br />

m. kekelias azriT, marTebuli iqneba wakiTxva: `...tansa mterTa memajansa~. g. a.<br />

649. prokle kekeliZe<br />

`vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris Sesaxeb<br />

Tsu-s Sromebi, t. 163, 1975, gv. 53-65.<br />

avtori iZleva Tavis pirad biblioTekaSi daculi `vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris<br />

aRweras, romelic ZiriTadad Seicavs poemis teqstis vaxtangiseul redaqcias, mari<br />

broses mier 1841 wels gamocemuli `vefxistyaosnis~ teqstidan damatebul ramdenime<br />

strofs da poemis teqstis cnobil gagrZelebas.<br />

avtoris SeniSvniT, teqstobrivi xasiaTis Sesworebani ZiriTadad gamoixateba zogierTi<br />

strofis CamatebiT. Camatebulia zogierTi iseTi strofi, romelic vaxtangis redaqciaSi ar<br />

aris da pirvelad daibeWda 1841 wlis gamocemaSi.<br />

xelnawerSi zogierTi cvlilebiT aris mocemuli mari broses winasityvaoba, darTuli<br />

`vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemaze. teqsti gadawerilia stefane grigolis Ze aprilovis<br />

mier.<br />

rogorc avtori aRniSnavs, poemis ZiriTadi teqstis bolos (gv. 233-234) xelnawers dar-<br />

Tuli aqvs sami anderZi: a) vaxtangis gamocemaze darTuli cnobili ori strofi; b) aprilovis<br />

mier SeTxzuli, rusTveluri SairiT Sewyobili xuTi strofi da g) broses gamocemaze dar-<br />

Tuli leqsi — 9 strofi. n.m.<br />

211


650. zurab kiknaZe<br />

vefxistyaosnis ebrauli Targmani<br />

Jur. `macne~ (els), 1975, № 1, gv. 32-48.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ mravalricxovan Targmanebs Soris gansakuTrebiT<br />

gamoirCeva ebrauli Targmani, Sesrulebuli boris-dov gaponovis mier. recenzentTa<br />

azriT, igi mniSvnelovani SenaZenia Tanadrouli ebrauli poeziisa da im rigis TxzulebaTa<br />

ricxvSia CaTvlili, romelnic amdidreben erovnul mwerlobasa da kulturas axali cxovelmyofeli<br />

nakadebiT da warmoaCenen am uZvelesi enis amouwurav SesaZleblobebs.<br />

mkvlevari vrclad ganixilavs Targmans, rogorc poeturi teqnikis TvalsazrisiT, ise<br />

Sinaarsobrivad, xSirad imowmebs paralelebs ebrauli bibliis teqstidan da aCvenebs, Tu<br />

rogor da ra saxiT ubrundeba Targmanis wyalobiT ebrael mkiTxvels bevri ram, rac rusTvelis<br />

poemaSi bibliuri wignebidan iRebs saTaves. es naTlad Cans pirvelive strofis Targmanidan,<br />

sadac pirveli taepis Sinaarsi asea warmodgenili: `samyaros (=kosmosis) damamyarebelma<br />

Tavisi Zlieri marjveniT mis safuZvlebze~. sityvam `samyaro~ droTa ganmavlobaSi<br />

mniSvneloba Seicvala; igi cis sinonimia Tavad poemaSi (Sdr. saba). prologis `samyaro~ is<br />

qmnilebaa, romelsac, bibliis mixedviT, Sesaqmis meore dRes ca ewoda. magram es mniSvneloba<br />

(небесная твердь) am sityvas dRevandel qarTulSi dakarguli aqvs, da igi mxolod filologiuri<br />

sizustiT Sesrulebul TargmanebSi aisaxeba (mari, uordropi). mxatvrul TargmanebSi<br />

`samyaro~ yvelgan `universumad~ aris naTargmni (вселенная, World, le monde). dRevandel<br />

qarTvel mkiTxvelsac ase esmis es samyaro. ebrauli Targmanic am princips misdevs...<br />

`Zlieri marjvena misi~ gamoZaxilia bibliuri Tqmisa `xozek Áad~ _ `Zlieri mklavi:<br />

`rameTu ZlieriTa mklaviTa gamogviyvana ufalma egviptiT~ (gamoslv. 13,16); an: `viTarmed me<br />

Sevqmen qveyana da kaci... ZaliTa CemiTa didiTa da mklavisa mier Cemisa~ (ierem. 27,5). xolo<br />

gamoTqma `mis safuZvlebze~ dakarguli kosmogoniuri miTis naSTia, Zveli aRTqmis wignebSi<br />

aqa-iq SemorCenili, mag.: `romelman daamtkica qveyana safuZvelTa zeda TvisTa~ (fs. 104,5).<br />

meore taepi asea Targmnili: `da STabera zegardmo suli Tvisi nestoebSi (arsTa) simravles~.<br />

aq zogadad aris gadmocemuli RvTis sulis mier Seqmnil arsTa gacocxlebis aqti: Sdr.: `da<br />

STabera pirsa (anu `nestoebs~) missa suli sicocxlisa da iqmna kaci sulad cxovelad~ (dab. 2,7).<br />

taepSi: `sad wahxe da sad dahkargen sinaTlisa egen svetni~ (821,4) sinaTlis sveti igivea,<br />

rac `sveti cecxlisa~, romelic Ram-RamobiT miuZRoda win egviptidan gamomaval ebraelTa<br />

toms (gamoslv. 13,21-22).<br />

recenzenti yuradRebas miaqcevs gmirTa rCeulobis damadasturebel kidev erT niSans,<br />

rodesac isini ixseniebian viTarca `edemis xe~ an `edems nazardi alva~. es metafora mxolod<br />

pirovnebaTa garegnobis aRmniSvneli araa, masSi unda davinaxoT simbolo gamorCeuli xalxisa<br />

da individTa, rogorc naTqvamia fsalmunSi (1,3): `iyos igi viTarca xe, danerguli Tanawarsadinelsa<br />

wyalTasa, romelman gamosces xili Tvisi Jamsa Tvissa da furceli misi ara dascvivis~.<br />

z. kiknaZe miuTiTebs am metaforis siZveleze: Sumerul sakulto himnSi asea Seqebuli<br />

ur-ninurTa, q. isinis dinastiis gaRmerTebuli mefe: `rCeulo kedaro, samkaulo taZris ezoisav~.<br />

recenzentis TqmiT, `vefxistyaosnis~ ebrauli Targmani mravalmxriv aris sagulisxmo<br />

da sxvadasxva aspeqtiT Seswavlas moiTxovs. erTi mxarea ori enis (qarTulisa da ebraulis)<br />

da sityvier-kulturuli tradiciebis urTierTSeRwevis problema, risTvisac uxv maslas<br />

iZleva ebrauli teqsti. meore mxriv, ebrauli Targmani TavisTavadi movlenaa Tanadroul<br />

ebraul poeziaSi. igi cxadyofs mTargmnelis araCveulebriv poetur talantsa da enobriv<br />

alRos, rac am Targmans dednis kongenialurs xdis. g. a.<br />

651. jibo lomaSvili<br />

`igia Cemi sicocxle, uwyalo viTa jiqia~<br />

missave wignSi _ `werilebi~, Tb., 1975, gv. 237-244.<br />

avtori iZleva poemis me-19 strofis axal interpretacias. mesame taepSi: `igia Cemi sicocxle,<br />

uwyalo viTa jiqia~, misi azriT, Tamar mefe ki ar igulisxmeba, aramed poetis `naWirnaxulevi~,<br />

misive Txzuleba _ `vefxistyaosanSi~.<br />

212


amave wignSi dabeWdilia avtoris sxva narkvevebic `vefxistyaosnis~ teqstologiur<br />

sakiTxebze (mag.: `saqme vqmen saWoWmanebi~, `me rusTveli, xelobiTa~, `ese ambavi sparsuli~<br />

da sxv.), romlebic adre, sxvadasxva dros iyo gmoqveynebuli da am `bibliografiaSi~ Setanilia<br />

maTi pirveli publikaciis mixedviT. g. a.<br />

652. j. lomaSvili<br />

SeniSvnebi d. qumsiSvilis wignis Sesaxeb<br />

wignSi: j. lomaSvili, `werilebi~, Tb., 1975, gv. 198-227.<br />

avtori ganixilavs d. qumsiSvilis naSroms `rusTavelis poeturi xelovnebis zogierTi<br />

sakiTxi~ (Tb., 1968 w.). misi azriT, saintereso daskvnebis paralelurad, rig SemTxvevebSi<br />

mkvlevari winaaRmdegobaSi vardeba. magaliTad, d. qumsiSvils miaCnia, rom e. w. `indo-xataelTa<br />

ambavi~ rusTavels ar ekuTvnis da am debulebis dasabuTebas cdilobs iseTi argumentebiT,<br />

romlebic mecnierul kritikas ver uZleben. aseve Seuwynarebelia poemis 461-e strofis<br />

ignorireba, misi miCneva `poetur gadamRerebad~.<br />

recenzents mohyavs wignis avtoris ZiriTadi debuleba poemis Sedgenilobis, misi siu-<br />

Jetisa da kompoziciis Taobaze, sadac igi wers, rom `vefxistyaosani~ orplaniani nawarmoebia,<br />

masSi dapirispirebulia ori ambavi: pozitiuri — rostevan-TinaTin-avTandilis siuJeturi<br />

rkali da negatiuri — farsadan-nestan-tarielis siuJeturi rkali; rom arabeTSi gaimarjva<br />

keTilma sawyisma, xolo indoeTSi _ borotma.<br />

recenzentis azriT, tariel-nestanis Tavgadasavali poemis mTavari rkalia, RerZia da<br />

ara negatiuri ambavi. amasTan erTad, indoeTSic sabolood sikeTe imarjvebs. i.k.<br />

653. nino maqaZe<br />

gamoCenili rusTvelologi<br />

(iustine abulaZis dabadebis 100 wlisTavis gamo)<br />

Jur. `macne~, els, 1975, № 2, gv. 189-192.<br />

werilSi ganxilulia i. abulaZis <strong>rusTvelologiuri</strong> moRvaweoba, aRniSnulia, rom man<br />

orjer, 1914 da 1926 wlebSi, gamosca `vefxistyaosnis~ kritikuli, poemis xelnawerebze<br />

dayrdnobiT mis mier dadgenili teqsti, mas daurTo xelnawerebidan amokrebili leqsikuri<br />

variantebi, rac pirveli SemTxveva iyo am Txzulebis gamocemis istoriaSi. i. abulaZem Seadgina<br />

`vefxistyaosnis~ vrceli leqsikoni, romelic erTvis poemis 1914 da 1926 wlebis, agre-<br />

Tve 1937 da 1951 wlebis gamocemebs.<br />

i. abulaZes ekuTvnis 40-ze meti gamokvleva SoTa rusTvelis biografiisa da misi Txzulebis<br />

teqstis sxvadasxva sakiTxze, romelTac dRevandlamde ar daukargavT mecnieruli<br />

Rirebuleba. g. a.<br />

654. ioseb megreliZe<br />

erTi ganmarteba<br />

Jur. `macne~ (els), 1975, № 1, gv. 171-173.<br />

mkvlevari exmaureba istorikos p. ratianis polemikur werils (`mnaTobi~, 1971, № 11),<br />

romelic mimarTuli iyo misi naSromis _ `vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis~ _ recenzentebis<br />

(n. SoSiaSvili, s. yauxCiSvili, v. dondua, m. dumbaZe, i. megreliZe, S. badriZe) winaaRmdeg.<br />

i. megreliZe aRniSnavs, rom p. ratianma kamaTis arsebiT sakiTxebs gverdi auara da xmauri<br />

atexa rusTvelologiis ganviTarebis etapebis Taobaze, TiTqos recenziis avtorebi gangeb<br />

Cqmalaven ilia WavWavaZis Rvawls da daumsaxureblad ganadideben niko mars, iziareben ra<br />

i. javaxiSvilis azrs, rom n. marma `vefxistyaosnis~ Seswavlis axali xana Seqmna. rusTvelologiaSi<br />

namdvili mecnieruli kvleva-Zieba rom n. maris naSromebiT iwyeba, am azrs aRiareben<br />

k. kekeliZe, al. baramiZe, g. imedaSvili, S. ZiZiguri da sxvebi. amis uaryofas p. ratiani amaod<br />

cdilobs. g. a.<br />

213


655. darejan menabde<br />

`vefxistyaosanSi~ moxseniebuli zogierTi piris vinaobisaTvis<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 1, gv. 22-26.<br />

werili exeba vefxistyaosnis 177-e da 1492-e strofebSi dasaxelebul dionos (divnos)<br />

da ezros-is vinaobis garkvevas. avtori ganixilavs yvela arsebul Tvalsazrissa da varauds<br />

da maT ase ajgufebs:<br />

dionosi (divnosi) miaCniaT: dionise (Tu fsevdodionise) areopagelad (vaxtang VI, i. abulaZe,<br />

s. kakabaZe, i. lolaSvili, s. caiSvili, n. naTaZe da sxv.); dionise halikarnaselad (T. bagrationi,<br />

d. kariWaSvili); dionise sirakuzelad (g. cagareli); dionise-RmerTad (d. qumsiSvili);<br />

xolo zogs — wignad, `diaRnosad~ (a. SaniZe, a. gawerelia); `divanad~ (p. ingoroyva,<br />

S. nucubiZe, a. Slionski, z. kiknaZe).<br />

`ezros~ miaCniaT: ezra winaswarmetyvelad (vaxtang VI, d. CubinaSvili, s. kakabaZe, i. lolaSvili);<br />

fsevdoezrad (a. SaniZe, a. gawerelia); filosofosad (d. kariWaSvili); `viRac brZnad~<br />

(i. abulaZe); ebrael poetad (p. ingoroyva, S. nucubiZe, a. Slionski, z. kiknaZe); ozirisad (d. qumsiSvili).<br />

divnoss (1492 str.) areopagitikis avtorad miiCnevdnen agreTve: o. uordropi, p. ingoroyva,<br />

S. nucubiZe, a. baramiZe.<br />

avtoris azriT, savsebiT dasabuTebulia 1492-e strofis `divnosSi~ fsevdodionise<br />

ereopagelis Secnoba. rac Seexeba 177-e strofis `dionoss~, misi areopagitikis avtorobis<br />

sasargeblod arc erT mkvlevars konkretuli sabuTi ar warmoudgenia. is, rac moTxrobilia<br />

177-e strofSi, ar gvxvdeba dionises saxeliT cnobil TxzulebebSi da ideur-azrobrivad<br />

Tu Tematur-Sinaarsobrivad ar esadageba areopagitikis avtoris pirovnebas.<br />

Znelia `dionosis~ `diaRnosad~ miCneva da mis avtorad ezra winaswarmetyvelis aRiareba;<br />

`kalandai~ ver iqneboda rusTavelis wyaro... dauSvebelia teqstSi ibn ezras `divanis~ amokiTxvac,<br />

radgan aq `vefxistyaosnis~ teqstis TviTnebur sworebasTan gvaqvs saqme.<br />

ase rom, kvlav gaurkvevelia 177-e strofis `dionosis~ da `ezros~-is vinaoba. g. a.<br />

656. a. mWedliZe<br />

`vefxistyaosnis~ Tematuri dagegmva<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 3, gv. 60-72.<br />

werili gankuTvnilia saSualo skolis qarTuli enisa da literaturis pedagogebisa-<br />

Tvis. avtori iZleva meTodur rCeva-miTiTebas `vefxistyaosnis~ swavlebis Sesaxeb. misi<br />

TqmiT, am poemas eTmoba 30 saaTi, mas SeiZleba daematos gameorebisa da metyvelebis ganvi-<br />

TarebisaTvis gamoyofili 7 saaTi.<br />

saklaso muSaobis dros, rodesac mimdinareobs poemis teqstis komentirebuli kiTxva,<br />

moeswreba mxolod naxevari masalis wakiTxva, danarCeni moswavleebs eZlevaT Sin wasakiTxad.<br />

Jurnalis 61-72 gverdebze mocemulia Sesaswavli masalis ganawilebis Tematikuri gegma. g. a.<br />

657. viktor nozaZe<br />

vefxistyaosnis mijnurTmetyveleba<br />

parizi, 1975, 426 gv.<br />

wigns uZRvis winasityvaoba frangul enaze (gv. 5): `siyvarulis problema me-12 s. qarTveli<br />

mwerlis SoTa rusTavelis poemaSi `vefxistyaosani~, xelmoweriT M.K. (=mixeil qavTaraZe).<br />

1967 wels daweril SesavalSi `uwyebuleba mkiTxvelTaTvis~ (gv. 7-8) avtori ambobs:<br />

`aRmosavleTis mwerlobisa da dasavleTis mwerlobis vefxistyaosanTan Sedarebam im daskvnamde<br />

mimiyvana, rom vefxistyaosnis mijnuroba —siyvaruli arsebiTad ar emsgavseba arc<br />

aRmosavlur xorciel siyvaruls _ `amor karnis~, arc majnunobas, anu sufistur siyvaruls,<br />

arc dasavlur kurtuazul siyvaruls, miT umetes, arc e. w. `qalis kults~... vefxistyaosnis<br />

mijnuroba — siyvaruli aris TavisTavadi, TviTmyofi, mxolod vefxistyaosnuri~.<br />

214


1973 wlis minawerSi ki aRniSnavs: am wignis gamocema Cemgan damoukidebel mizezTa gamo dagviandao...<br />

wigni dayofilia eqvs `nakveTad~, nakveTebi kidev _ `rveulebad~, sadac ganxilulia<br />

zogadi problemebica da kerZo sakiTxebic. mag., pirvel nakveTSi (gv. 9-89): siyvaruli Teologiuri<br />

TvalsazrisiT (Zveli aRTqma, Zveli saberZneTi, dionise areopageli, ibn davudi,<br />

ibn Razzali, ibn hazmi, de arte amandi da sxv.); siyvarulis sakiTxis mimoxilva indoeTis,<br />

romaul, bizantiur, sparsul, arabul mwerlobaSi; siyvarulis sakiTxi das. evropis Suasaukuneebis<br />

mwerlobaSi.<br />

meore-mesame-meoTxe `nakveTebSi~ (gv. 90-375) ganxilulia siyvaruli da mijnuroba TviT<br />

`vefxistyaosanSi~, maTi sxvadasxva saxe da niuansi naCvenebia TiToeuli personaJis daxasiaTebiT,<br />

maTi gancdebisa da moqmedebis aRweriT.<br />

mexuTe-meeqvse `nakveTebSi~ (gv. 375-411) mocemulia kurtuazuli poeziis warmoSobis<br />

sakiTxisa da das. evropuli kurtuazuli romanebis mokle mimoxilva. `saboloo daskvnaSi~<br />

v. nozaZe wers, rom kurtuazul poeziasa da minne-poeziasTan `vefxistyaosans~ aqvs saerTo<br />

niSnebi da motivebi, magram arsebiTad misgan gansxvavdeba. `vefxistyaosnis~ siyvaruli aris<br />

zeimi sicocxlisa... misi mijnuroba — siyvaruli aris ganTavisufleba adamianis grZnobisa<br />

sazogadoebrivi artaxebidan, is aris pirovnulobis amaRleba da mis uflebaTa ganmtkiceba<br />

(gv. 412-413).<br />

wigns erTvis: `masalaTa maTiTebeli~ (gv. 413-418), sadac dasaxelebulia 319 erTeuli<br />

(wigni, gamokvleva, werili) qarTul da ucxour enebze; agreTve — viqtoris Zmis, giorgi<br />

nozaZis bolosityvaoba (gv. 419) da mixeil qavTaraZis mogoneba `rogor muSaobda viqtor<br />

nozaZe~ (gv. 420-421). g. a.<br />

658. ramaz patariZe<br />

`vefxistyaosnis~ xelnawerTa WvirniSnebi<br />

kreb. `mravalTavi~, filologiur-istoriuli Ziebani, V, Tb., 1975, gv. 56-98.<br />

rogorc avtori wers, Cven dromde moRweuli `vefxistyaosnis~ yvela xelnaweri dawerilia<br />

sparsul uWvirniSno da evropul WvirniSnian qaRaldze. gamoirkva, rom dasavleT<br />

saqarTveloSi XV s-is dasasrulidan saukuneebis manZilze mxolod evropuli (italiuri)<br />

WvirniSniani qaRaldi iyo xmarebaSi, aRmosavleT saqarTveloSi ki orives iyenebdnen.<br />

WvirniSnebis sagangebo Seswavlis safuZvelze SesaZlebeli gaxda poemis XVI-XIX saukuneebis<br />

50 xelnaweris daTariReba. maT Soris yvelaze mniSvnelovania:<br />

1. axalcixuri nusxis fragmenti _ XVI s., magram ara uadres 1580 wlisa.<br />

2. S-1418 TariRdeba daaxloebiT 1666-67 wlebiT.<br />

3. A-363 TariRdeba daaxloebiT 1669-70 wlebiT.<br />

4. Q-930 TariRdeba daaxloebiT 1661-65 wlebiT.<br />

5. Q-261 TariRdeba daaxloebiT 1690-iani wlebiT.<br />

6. H-2610 TariRdeba daaxloebiT 1700-iani wlebiT.<br />

7. H-3061 TariRdeba daaxloebiT 1710-iani wlebiT.<br />

avtori adgens, rom sparsul qaRaldze gadawerili `vefxistyaosnis~ xelnawerebi ifarglebian<br />

ZiriTadad 1632-1712 wlebis qronologiuri periodiT. rusuli WvirniSniani qaRaldi<br />

saqarTveloSi Cndeba 1720-iani wlebidan. g. a.<br />

659. prokofi ratiani<br />

vefxistyaosani da misi avtori<br />

I t., Tb., 1975, 436 gv., redaqtori e. maRraZe.<br />

wigni warmoadgens avtoris mravalwliani Sromis Sejamebas. masSi Sedis adre (1969 w.)<br />

wignad gamocemuli masalebi da ramdenime damateba. `winasityvaSi~ (gv. 7) mkvlevari wers,<br />

rom misi mizania istoriuli materializmis TvalsazrisiT, kerZod, istorizmis meTodis mo-<br />

TxovnilebaTa mixedviT gaarkvios vefxistyaosnis avtoris vinaoba — sadaurobis problema.<br />

215


wignis Sedgeniloba aseTia: vefxistyaosnis avtoris vinaobisaTvis (moicavs 9 qvesa-<br />

Taurs, gv. 8-160). pirvelad daibeWda Jur. `mnaTobSi~ 1968 wels, wignad gamoica 1969 wels<br />

(ix. anot. № 316).<br />

isev vefxistyaosnis avtoris vinaobaze (gv. 161-271), warmoadgens polemikas misi<br />

naSromis kritikosebTan. dabeWdili iyo Jur. `ciskarSi~ 1969, № 11, 12 (ix. anot. № 317).<br />

erTxel kidev vfxistyaosnis avtoris vinaobaze (gv. 272- 404). daibeWda Jur. `mnaTobSi~,<br />

1971, № 11, 12, (ix. anot. № 445).<br />

bolo minaweri (gv. 405-421), kvlav Sepasuxebaa al. baramiZis, e. metrevelisa da s. caiSvilis<br />

werilze `iZulebiTi pasuxi~ (Jur. `mnaTobi~, 1970, № 3). p. ratiani wers, rom oponentebs<br />

ar warmoudgeniaT arc erTi namdvili sabuTi an argumenti; maTi werili savsea yalbi mtkicebebiT,<br />

banaluri msjelobiT, insinuaciebiT. isini emyarebian n. maris yalb Teorias da mcdar<br />

debulebebs.<br />

`vinme mesxis~ problemis irgvliv (gv. 422-433). mkvlevars miaCnia, rom poemis `dasasrulis~<br />

strofSi gamoTqma `vinme mesxi meleqse~ TviT poemis avtors, rusTvels, ekuTvnis; misi<br />

azriT, poeti gvamcnobs: `me mesxi meleqse var, magram amave dros rusTvelica var da am poemas<br />

Cemi sakuTari gvar-saxeliT (Cemad) ki ar vwer, aramed rusTvelis saxeliT (misad, rusTvelisado)~.<br />

p. ratians SesaZleblad miCania, rom SoTa rusTveli TorelTa sagvareulos ekuTvnodes,<br />

magram wodeba `rusTveli~ man miiRo ara daba rusTavidan, aramed Tavisi saeklesio moRvaweobis<br />

gamo. g. a.<br />

660. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Войникул ын пъеле де тигру)<br />

moldavur enaze Targmnili igor krecus mier, kiSiniovi, 1975, 192 gv.<br />

(moswavlis biblioTekis seriiT).<br />

wignis 3-178 gverdebze dabeWdilia poemis teqsti, romelsac aqvs 30 dasaTaureba. strofebi<br />

daunomravia. boloSi (gv. 179-182) erTvis terminebis ganmarteba da b. JRentis werili<br />

SoTa rusTavelsa da mis poemaze (gv. 183-190). g. a.<br />

661. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

osur enaze Targmnili qarTulidan giorgi besTauTis mier, cxinvali, 1975, 280 gv.<br />

poemis strofebi daunomravia. win (gv. 6) erTvis anotacia, xolo bolos (gv. 278-280) —<br />

terminebisa da sakuTari saxelebis mokle leqsikoni. teqstSi CarTulia m. ziCis ilustraciebi.<br />

g. a.<br />

662. Шота Руставели<br />

Витязь в тигровой шкуре<br />

Targmnili qarTulidan n. zabolockis mier.<br />

Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1975, 312 gv.<br />

wigni didi formatisaa. iwyeba irakli abaSiZis winasityvaobiT (gv. 7). teqstis strofebs<br />

numeracia ar aqvs. win (gv. 4) CarTulia SoTa rusTavelis suraTis foto, xolo teqstSi — m.<br />

ziCis ilustraciebi, bolos (gv. 307-309) erTvis zogierTi terminis, sakuTari da geografiuli<br />

saxelebis leqsikoni, Sedgenili sargis caiSvilis mier. g. a.<br />

216


663. Rustaveli Sota<br />

Vitez v tigrovi Kozi<br />

rusulidan Targmnili slovenur enaze tone pavCekis mier, lubliana, 1975, 130 gv.<br />

poemis Targmani arasrulia, teqsti Semoklebulia alag-alag, ise rom daculia siuJetis<br />

mTlianoba. wignSi sul dabeWdilia 3200 galeqsili striqoni.<br />

664. [SoTa rusTaveli]<br />

vefxistyaosani (dasawyisi)<br />

Le chevalier а la paeu de tigre (Prologue)<br />

krebulSi: `bedi qarTlisa~, t. 33, parizi, 1975, gv. 281-284.<br />

dabeWdilia `vefxistyaosnis~ dasawyisi (31 strofi) frangul enaze. Targmani qarTulidan<br />

(1966 w. saiubileo gamocemidan) Sesrulebulia gaston buaCiZis mier. Targmani poeturia<br />

da gariTmuli. g. a.<br />

665. Rustveli Shota (12. Jahrhundert)<br />

Der Ritter im Pantherfell<br />

germanuli prozauli Targmani m. wereTlisa, mis mierve kritikulad ganxiluli da dadgenili<br />

qarTuli originalis teqstidan.<br />

gamosca nino saliam, parizi, 1975, 288 gv. teqsti dayofilia rva `karad~. strofebi danomrilia<br />

yovel `karSi~ cal-calke. wignis meore nawilSi (gv. 211-288) dabeWdilia CanarTad<br />

miCneuli strofebis Targmani, `dasasrulis~ CaTvliT. g. a.<br />

666. SoTa rusTveli<br />

vefxis tyaosani<br />

pirveli beWduri (vaxtangiseuli) gamocema 1712 w., aRdgenili a. SaniZis mier 1937 w.,<br />

fotoreproduqciuli gamocema, 1975 w., gam. `mecniereba~, Tb., 1975.<br />

wigni gamocemulia grifiT: saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademia, Zveli qarTuli enis<br />

Zeglebi, 14. redaqtori akaki SaniZe aRniSnavs, rom wigni ibeWdeba vaxtang meeqvsis dabadebis<br />

300 wlisTavis iubilesTan dakavSirebiT. masSi ucvlelad gameorebulia vaxtangiseuli gamocema,<br />

aRdgenili 1937 wels (ix. g. imedaSvili, <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>, 1957, anot.<br />

№ 1629). g. a.<br />

666a. Руставели Шота<br />

Витязът в тигрова кожа<br />

s. bakirjievis Targmani bulgarul enaze, sofia, 1975, 272 gv.<br />

gamocemulia `msoflios klasikis biblioTekis~ seriiT.<br />

667. neli ruxaZe<br />

`vefxistyaosnis~ Temisa da ideis swvalebisaTvis<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 3, gv. 40-46.<br />

avtoris azriT, rusTavelis Txzulebis mTavari Temaa adamiani (pirovneba), romelic<br />

warmoCenilia poemis motivebis, anu qveTemebis — mijnuroba, megobroba, patriotizmi — fonze.<br />

yoveli motivis ganxilva da gaazreba mis Sesabamis ideas gvaZlevs. mag., mijnurobidan<br />

217


gamomdinareobs idea: `igia saqme sazeo, momcemi aRmafrenaTa~; megobrobidan _ `vin moyvaresa<br />

ar eZebs, igi Tavisa mteria~, patriotizmidan _ `Sigan maTTa sabrZanisTa Txa da mgeli<br />

erTad Zovdes~. poemis zogadi idea (ideaTa idea) iqneba: `siyvaruli agvamaRlebs~.<br />

nawarmoebis Temas zogjer mis ZiriTad problemasTan aigiveben, iseve, rogorc ideas —<br />

dedaazrTan. avtors miaCnia, rom dedaazri ideis vrceli variantia, romelic angariSs uwevs<br />

Txzulebis mTel moculobas da ufro vrcel formulirebas saWiroebas, vidre idea. g. a.<br />

668. saredaqcio cnoba<br />

Новый перевод “Витязя”<br />

gaz. “Веч. Тбилиси”, 1975, 26 Teb., №48, gv. 3.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom gamomcemlobaSi `sabWoTa saqarTvelo~ mzaddeba dasabeWdad<br />

`vefxistyaosani~, germanul enaze Targmnili herman budenzigis mier. am gamocemis<br />

redaqtorebi arian n. amaSukeli, n. xuciSvili da d. laSqaraZe.<br />

669. saqinformi<br />

Новая встреча с поэмой Руставели<br />

gaz. “Заря Востока”, 1975, 30 agv., № 203, gv. 4.<br />

informacia iuwyeba, rom `sabWoTa saqarTvelom~ gamosca `vefxistyaosnis~ rusuli Targmani,<br />

Sesrulebuli n. zabolockis mier. wigni daibeWda germaniis demokratiul respublikaSi.<br />

gamocemas erTvis m. ziCis ilustraciebi, mxatvrulad gaaforma d. dunduam, SeniSvnebi<br />

daurTo prof. s. caiSvilma.<br />

amave gamomcemlobaSi mzaddeba dasabeWdad poemis germanuli (h. budenzigis), franguli<br />

(e. orbelianis da s. iordaniSvilis) da inglisuri (v. uruSaZis) Targmanebi. g. a.<br />

670. r. siraZe<br />

Zveli qarTuli literaturis tipologiuri bunebisaTvis<br />

wignSi _ r. siraZe, Zveli qarTuli Teoriul-literaturuli azrovnebis sakiTxebi,<br />

Tb., 1975, gv. 204-212.<br />

avtori kritikulad ganixilavs akad. n. konradis mosazrebas, romelmac `vefxistyaosani~<br />

aRmosavluri (sparsul-arabuli) literaturuli tipis poemad miiCnia (ix. `macne~, 1966,<br />

№ 5). misi azriT, `vefxistyaosani~ enaTesaveba `Sah-names~, `visramians~, nizamis `xorsov-<br />

Sirinians~ da `leil-majnunians~.<br />

n. konradis araswori mosazreba dafuZnebulia Semdeg wanamZRvrebze: 1. misganve Seqmnili<br />

globaluri renesansis Teoria. renesansi, romelsac adre mecniereba ZiriTadad italiaSi<br />

xedavda, n. konradis mixedviT, mTel msoflioze vrceldeboda. igi jer iwyeba CineTSi,<br />

Semdeg Cndeba sparseTSi, mis momdevnod — amierkavkasiaSi. amis Semdeg iwyeba igi evropaSi.<br />

2. konradma gamoiyena da ganavrco Salva nucubiZis Teoria `aRmosavluri renesansisa~.<br />

S. nucubiZe rusTvels aRmosavluri renesansis erT-erT Semoqmedad Tvlida, magram igi `vefxistyaosans~<br />

dasavluri literaturidan ar wyvetda. n. konradma ki rusTveli nizamisa da<br />

navais gverdiT daayena, magram konkretulad mainc ver daasabuTa, `vefxistyaosans~ tipologiurad<br />

ra aqvs saerTo aRmosavlur <strong>literatura</strong>sTan.<br />

3. n. konrads gamouyenebia n. maris naSromebi, dabeWdili wignSi `Об истоках творчества<br />

Руставели~, sadac n. mari rusTvels araorTodoqs qristianad miiCnevda. aman gamoiwvia rus-<br />

Tvelis poemis Camocileba qristianuli literaturidan.<br />

r. siraZis azriT, sdavoa is wanamZRvrebi, romelTac n. konradis Teoria emyareba, xolo<br />

misi mosazreba `vefxistyaosnis~ literaturuli bunebis Sesaxeb miuRebelia. g. a.<br />

218


671. nestan sulava<br />

vefxistyaosnis `arsTa mxedi~<br />

Jur. `macne~, els, 1975, № 3, gv. 30-41.<br />

mkvlevari ganixilavs striqons — ityvis: `RmerTo, ra Segcode Sen, ufalsa, arsTa mxedsa~<br />

(861,1) da aRniSnavs, rom `mxeds~ vefxistyaosanSi aqvs mxedvelis mniSvneloba, magram es<br />

ubralo mxedveli an damnaxveli ki ar aris, aramed sulieri ganWvretis unaris mqonea, Sinagani<br />

xedvis SemZlebeli.<br />

arsSi (`arsni~) a. gawerelias azriT, uTuod angelozebi igulisxmeba. aseve miaCnia r. TvaraZesac.<br />

z. gamsaxurdia `arsSi~ xedavs rogorc zeciur arsebebs, angelozebs, aseve miweir arsebebs.<br />

vefxistyaosanSi `arsis~ sxvadasxva konteqstSi xmarebidan Cans, rom `arsni~ ar SeiZleba<br />

mxolod zeciuri arsebani, angelozebi iyvnen. igi gulisxmobs miwier, amqveyniur arsTac, zena<br />

arsebebTan, angelozebTan erTad.<br />

`arsTa mxedi~ aris qristianuli RmerTi da igi aris xiluli da araxiluli samyarosa da maT<br />

arsTa mWvreteli da mxedveli sulierad. Sdr.: `gnebavs gamoxual, arsTa viT hxedav, maradis<br />

mxedi~ (i. petriwi, saTnoebaTa kibe, gv. 169).<br />

taepSi: `anu aris brZeni vinme, maRali da maRlad mxedi~ (1184,1), n. sulavas azriT, `maRlad<br />

mxedi~ Teologiur-filosofiuri terminia, romelic gulisxmobs sulieri, pnevmaturi<br />

siRrmeebis wvdomas, da misi amosavali aris ezoteruli qristianuli moZRvreba. g. a.<br />

672. [uavtoro]<br />

vefxistyaosani da misi avtori<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 30 maisi, № 22, gv. 3.<br />

saredaqcio cnobaSi aRniSnulia, rom gamovida istorikos prokofi ratianis wigni `vefxistyaosani<br />

da misi avtori~. wignis redaqtori e. maRraZe wers: am polemikuri xasiaTis gamokvlevaSi<br />

Sedis adre wignad dastambuli masalebica (igulisxmeba 1969 wlis gamocema) da<br />

zogierTi damatebanic. avtoris winasityvaobaSi ki naTqvamia, rom `vefxistyaosani~ mravalnairi<br />

TvalsazrisiT aris ganxiluli da Seswavlili, magram igi araa Seswavlili istoriuli<br />

materializmis TvalsazrisiT, kerZod ki istorizmis meTodis moTxovnilebaTa mixedviT.<br />

avtori cdilobs istorizmis principze dayrdnobiT gaarkvios `vefxistyaosnis~ avtoris<br />

vinaoba-sadauroba. g. a.<br />

673. [uavtoro]<br />

vefxistyaosani yazaxur enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1975, 24 ianv., № 4, gv. 3.<br />

informacia iuwyeba, rom yazaxur enaze gamovida `vefxistyaosani~. poema Targmna xamza<br />

abdulinma, romelic 25 weli muSaobda am Targmanze. gabit musrepovis winasityvaobaSi mimoxilulia<br />

poemis avtoris SemoqmedebiTi cxovreba. aqve maRali Sefaseba eZleva Targmans.<br />

wigni gamocemulia maRal poligrafiul doneze, mas amSvenebs s. qobulaZis cnobili<br />

ilustraciebi. g. a.<br />

674. qronika da informacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1975, № 1, gv. 183-192; № 3, gv. 183-192; № 4, gv. 185-194.<br />

dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1974 w. 5 maisidan<br />

imave wlis 22 noembramde. warmodgenilia masala 221-328 strofebis ganxilvis Sesaxeb. g. a.<br />

219


675. solomon yubaneiSvili<br />

vefxistyaosnis beWdvis istoriidan<br />

(XX sauk.), II, nakveTi meore, Tb., 1975, 206 gv.<br />

am wignSi Sedis `vefxistyaosnis~ 1937 wlis saiubileo gamocemis teqstis damdgeni komisiis<br />

muSaobis amsaxveli, pirvel nakveTSi dabeWdili oqmebis gagrZeleba, poemis 732-e<br />

strofidan — dasasrulamde (komisia muSaobda 1935 wlis 23 noembridan — 1936 wlis 10 maisamde).<br />

gamosacemad momzadebuli `vefxistyaosnis~ teqsti gadaeca rusTavelis saiubileo komitets,<br />

romlis umravlesobas kompartiis xelmZRvaneli pirebi da mTavrobis nomenklaturuli<br />

moxeleebi, e. i. arafilologebi da ararusTvelologebi Seadgendnen. komitetma arsebuli<br />

komisiis muSaoba aradamakmayofileblad miiCnia da `vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni<br />

komisiis axali Semadgenloba daamtkica (ix. gv. 158), romelmac poemis teqsti mniSvnelovnad<br />

Secvala moculobis (strofuli Sedgenilobis) mxriv. amis gamo 1937 wels daibeWda rusTavelis<br />

Txzulebis faqtobrivad gayalbebuli teqsti, romelic kanonikurad iyo miCneuli 1966<br />

wlamde.<br />

wignis 176-196 gverdebze dabeWdilia `vefxistyaosnis~ 1941, 1943, 1949 da 1951 wlebis<br />

gamocemebTan dakavSirebuli masalebi.<br />

wigns erTvis poemis 1914 wlis (s. kakabaZis) da 1937 wlis gamocemebis strofebis Sesatyvisobis<br />

maCvenebeli (gv. 197-200), pirovnuli da geografiuli saxelebis saZiebeli (gv. 201-203),<br />

Secdomebis gasworeba (gv. 204) da `vefxistyaosnis~ gamocemaTa Tavfurclebis fotopirebi. g.a.<br />

676. Salva SavelaSvili<br />

`gmarTebs~ Tu `mmarTebs~?<br />

(`vefxistyaosnis~ erTi striqonis gamo)<br />

gaz. `saxalxo ganaTleba~, 1975, 4 ivnisi, № 45, gv. 2.<br />

avtors miaCnia, rom `vefxistyaosnis~ gamocemebSi 763-e strofSi daSvebulia Secdoma;<br />

pirveli striqoni asea dabeWdili: `SesTvala Tu: raca gmarTebs, viT mogce da viT gaqono~,<br />

da saWirod Tvlis gasworebas: `raca mmarTebs...~; gasworebis safuZvels imaSi xedavs, rom<br />

avTandili davalebulia vazirisagan, mas marTebs vali, rac vazirs unda gadauxados.<br />

(SeniSvna: werilis avtoris msjeloba, samwuxarod, agebulia sityvis Sinaarsis araswor gagebaze,<br />

_ poemis am konteqstSi `raca gmarTebs~ niSnavs: rac gekuTvnis, Sen risi Rirsic xar. amitom arsebuli<br />

dawerilobis Secvla saWiro araa). g. a.<br />

677. SoTa CijavaZe<br />

arsebobda Tu ara `vefxistyaosnis~ qajeTi?<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1975, № 2, gv. 34-36.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ komentatorTa da mkvlevarTa umravlesobas<br />

poemaSi xsenebuli `qajeTi~ ararealur geografiul erTeulad, poetis mier gamogonilad<br />

miaCnia. misi TqmiT, rusTvelisTvis cnobili unda yofiliyo leonti mrovelis mier xsenebuli<br />

`qajeT cixe~ da `qajTa qalaqi~ samxreT saqarTveloSi, artaanis mxareSi, magram poeti<br />

maT ar unda gulisxmobdes, radgan `qaj~ saxelis mqone eTnosi am mxareSi istoriuld ar<br />

dasturdeba.<br />

radgan poemis avtori qajeTs indoeTis axlos mdebare qveynad warmogvidgens (indoTis<br />

mefis da, davari, qajeTSi gaTxovili yofila), is SeiZleba iyos axlandeli indoeTis teritoriaze<br />

arsebuli qaijis (Кайджи) provincia. `qaji~-s saxelwodebiT arsebobs agreTve didi<br />

dasaxlebuli punqti iranSi, Teiranis samxreTiT, xolo `qaje~ hqvia axlandel nigeriaSi<br />

mcxovreb erT-erT toms.<br />

mkvlevris daskvniT, SoTa rusTavelma qajebis saxiT realurad arsebuli xalxi an tomi<br />

warmogvidgina. g. a.<br />

220


678. S. CijavaZe<br />

vefxistyaosnis poetikidan<br />

(rubi, sisxlis cremlebi, litotesi)<br />

Jur. `macne~, els, 1975, № 2, gv. 60-73.<br />

avtori emyareba s.s. orbelianis ganmartebas, rom `rubi — qarTulad rumbia, zroxis<br />

didi tiki~. da fiqrobs, rom `vefxistyaosnis~ 1146-e strofSi (...iRvrebis savse saTisa rubebi)<br />

igulisxmeba swored siTxis Casasxmeli es WurWeli. `savse~, rogorc `rubebis~ msazRvreli,<br />

aSkarad migvaniSnebs, rom aq rubi WurWelia, romlis gavsebaa SesaZlebeli.<br />

`sisxlis cremliT tirili~ <strong>literatura</strong>Si gavrcelebuli gamoTqmaa (qarTlis cx., visramiani,<br />

rusudaniani da sxv.). avtoris azriT, `sisxlis cremliT tirili~ `vefxistyaosanSi~<br />

ara mxolod metaforaa, aramed yofaSi damkvidrebuli Cvevis realuri gamoxatvac (66-69).<br />

avtori aRniSnavs `vefxistyaosanSi~ litotesis sxvadasxva saxis gamoyenebis SemTxvevebs.<br />

erT-erTi aseTia drois Semcirebis xerxi. mag., malemsrboli qajeTidan `wam erT mixda<br />

fatmanissa~. avtori SeniSnavs, rom am gamoTqmis pirdapiri mniSvelobiT gagebam SecdomaSi<br />

Seiyvana bevri mkvlevari, _ es personaJi frenis unaris mqoned miiCnies (73). g. a.<br />

679. S. CijavaZe<br />

mxatvrul nawarmoebTa dev personaJebis problemisaTvis<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis IX samecniero sesia. moxsenebaTa<br />

Teziebi, Tb., 1975, gv. 15-16. (mogvyavs SemoklebiT).<br />

leqsikuri erTeuli `devi~ rigvedaSi aRniSnavs sinaTlis RmerTs, keTil RvTaebas. zoroastruli<br />

sarwmunoebis wminda wignebSi `devi~ `daivad~ anu demonad, borot sulad iqca.<br />

qarTul zepirsityvierebaSi devi warmodgenilia adamianis msgavs arsebad, oRond ufro<br />

didi tanisa da Zal-Ronis mqoned; arian calTvala goliaTebi da rqiani devebic. maT umetesobas<br />

boroti buneba aqvs da adamianebs emterebian. zog zRaparSi arian keTili devebic. werilobiT<br />

ZeglebSi _ `omainiani~, `yaramaniani~, `varSayiani~ da sxv. _ devebi keTili, dadebiTi<br />

personaJebi arian.<br />

istorikosebi: amiane marceline (IV s.), abu xanifa dinavari (IX s.), leonti mroveli (XI s.)<br />

da XIII s-is eTnologiuri siis avtori devebs adamianTa tomis wevrebad Tvlian.<br />

`vefxistyaosanSi~ xsenebul devebs kacisebri agebuleba da adamianebTan zogi Tvisebrivi<br />

msgavsebac aqvT.<br />

zepirsityvier da werilobiT TxzulebebSi dadebiT da uaryofiT dev personaJTa arseboba<br />

imiT aixsneba, rom `devi~ adamianTa tomis saxelic iyo. g. a.<br />

680. aleqsi WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ fistikauri strofis Sesaxeb<br />

Jur. `mnaTobi~, 1975, № 2, gv. 159-165.<br />

avtori uaryofs b. darCiasa da r. fircxalaiSvilis mosazrebebs vefxistyaosnis 773(940)<br />

strofis: `Sekra wiTeli asi aTasi...~ Sesaxeb da mohyavs misi interpolaciurobis damadasturebeli<br />

niSnebi. mkvlevari Tvlis, rom am strofis Sinaarsi da agreTve leqsika ar Seefereba<br />

rusTavelis poemas.<br />

igi CanarTebad miiCnevs momdevno or strofsac, magram al. WinWaraulis azriT, isini sxva<br />

interpolatoris SeTxzulia, romelsac mosurvebia fistikauri strofis azris kidev dadastureba<br />

da avTandilisa da vaziris Seqeba. g. a.<br />

221


681. al. WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikidan: `saomarTa~ Tu `saamarTa?<br />

Jur. `ciskari~, 1975, № 9, gv. 138-139.<br />

avtori wers: 752-e strofSi _<br />

`SeuSinda, sawyenlisa moxseneba ver SehmarTa,<br />

dayriT dadga, igonebda ar saqmeTa saomarTa~ -<br />

yvela xelnawerSi Tumca `saomarTa~ ikiTxeba, es sityva imdenad Seuferebelia mocemul<br />

konteqstSi, rom aucilebelia misi konieqturiT — saamarTa Canacvleba. vazirma `sawyeneli~<br />

ambavi unda uTxras rostevans, icis, rom amas usiamovneba mohyveba da `igonebs~ (winaswar<br />

fiqrobs) mosalodnel ara sasiamovno, ara saamar (anu ara saamur) ambavze. saamari iseve iwarmoeba<br />

ameba — zmnidan, rogorc `dasaamo~, `siamovnisa~. Sdr. msgavsi formebi: sawuneli —<br />

sawunari, sacnobeli — sacnobari, sawyeni — sawyino — sawyeneli — sawyinari — sawyinare. amave<br />

striqonSi `dayriT dadga, igonebda~-s nacvlad umjobesia `dayriT dga da igonebda~, rogorc<br />

zog xelnawersa da gamocemebSia (1953, 1957, 1974). dayriT dgoma niSnavs TavdaxriT,<br />

uCumrad, xelebCamoSvebiT dgomas. g. a.<br />

682. m. xerxeuliZe<br />

`vefxistyaosnis~ enis sakiTxebi<br />

gaz. `Tbilisi~, 1975, 25 seqt., № 115, gv. 3.<br />

avtori exmaureba i. gigineiSvilis wignis `gamokvlevebi vefxistyaosnis enis... Sesaxeb~<br />

(Tb., 1975) gamocemas. misi azriT, poemis teqstis dadgena rom SesaZlebeli gaxdes, aucilebelia<br />

misi enis yvela niuansis mxedvelobaSi miReba. teqstis sadavo sakiTxebis detaluri<br />

ganxilvis magaliTebs recenzenti swored dasaxelebul wignSi xedavs da mcdari wakiTxvebis<br />

gasworebis nimuSebsac imowmebs. aseTebia, magaliTad: `amali~ (survili, trfoba) _ `sam alis~<br />

magier (708,1); `wvergamos~ ganmarteba (277,2); `marT gaSvebuli xeziTa~ _ `ar-gaSvebulis~<br />

nacvlad (214,2) da sxv.<br />

recenzenti aRniSnavs, rom naSromSi ganxilulia mravali saintereso filologiur-lingvisturi<br />

sakiTxi da i. gigineiSvilis wigni enaTmecnierebisa da rusTvelologiis kargi Sena-<br />

Zenia. g. a.<br />

683. elguja xinTibiZe<br />

msoflmxedvelobiTi problemebi vefxistyaosanSi<br />

Tb., 1975, 484 gv.<br />

avtoris kvlevis sagans warmoadgens rusTvelis TxzulebaSi asaxuli religiur-filosofiuri<br />

msoflmxedveloba. wignis pirvel nawilSi ganxilulia poetis astrologiuri Sexedulebebi.<br />

avtoris azriT, `vefxistyaosanSi~ gatarebuli Tvalsazrisi zeciuri Zalebis arsebobasa<br />

da adamianis amqveyniur cxovrebaze maTi gavlenis Sesaxeb monoTeisturi religiis<br />

astrologiasTan SeTanxmebis Sedegia. rusTvelis kosmologiuri sistemis centrSi imyofeba<br />

RmerTi, Tumca is uSualod ar ganagebs miwier saqmeebs, RmerTsa da adamianebs Soris zeciuri<br />

Zalebi, astrologiuri mnaTobebi, imyofebian da isini moqmedeben (ix. anotacia № 277).<br />

amave nawilSi Sedis qvesaTaurebi: `vefxistyaosnis kronosi~ (ix. anot. № 468) da `nestanis<br />

cxra da Svidi ca~ (ix. anotacia № 515).<br />

naSromis meore nawili (gv. 105-192) eZRvneba `vefxistyaosnis~ uzenaesi arsebis raobis<br />

garkvevas. aq ganxilulia e. w. `saRmrTo saxelebi~: `mziani Rame~, `uJamo Jami~, `erTarseba erTi~,<br />

`buneba-ziari~. mkvlevari im daskvnamde midis, rom am cnebebis analizi gviCvenebs poetis<br />

aradogmatur religiur tendencias, misi azriT, `vefxistyaosnis~ uzenaesi arseba ar aris<br />

qristianuli dogmatikis sampirovani RmerTi.<br />

wignis mesame nawilSi (gv. 193-306) avtori ikvlevs rusTvelis eTikuri Sexedulebebis<br />

kavSirebs qristianul da aristoteleseul eTikur koncefciebTan. aqve Sedis `marTali<br />

samarTlis~ cneba (ix. anot. № 275) da `mocaleoba~ (ix. anot. № 276).<br />

222


meoTxe TavSi `rusTvelis adgilisaTvis Sua saukuneebis azrovnebis istoriaSi~ (gv. 307-366)<br />

dadgenilia, rom XII s-is qarTuli azrovneba uSualo kontaqtSi iyo qristianuli evropisa da<br />

mahmadianuri aRmosavleTis mowinave azrovnebasTan. renesansuli elementi, romelic vlindeba<br />

rusTvelis msoflmxedvelobaSi, mkvlevris azriT, im tipis azrovnebaa, romelsac adgili<br />

hqonda XIII-XIV saukuneebis evropaSi. am TvalsazrisiT, rusTvelis msoflmxedveloba da<br />

sazogadod, XII s-is qarTuli literaturul-filosofiuri azrovnebac evropuli tipisaa.<br />

rusTvels msoflmxedvelobiTi aspeqtiT sami saazrovno wyaro aqvs: qristianuli <strong>literatura</strong>,<br />

aristoteles logikur-metafizikuri azrovneba da neoplatonuri filosofia. aRmosavluri<br />

gavlena rusTvelis msoflmxedvelobaze da saerTod Semoqmedebaze ueWvelia, magram<br />

igi Tvisobrivad mxolod im faqtorad SeiZleba iqnes miCneuli, romelsac garkveuli<br />

roli eniWeba gviandeli Sua saukuneebis da renesansis epoqaTa evropul azrovnebaSic (Sdr.<br />

anot. № 516).<br />

wigns erTvis: gamoyenebuli samecniero literaturisa da wyaroebis nusxa (gv. 376-397),<br />

reziume germanul da rusul enebze (gv. 398-463), saZieblebi — pirTa saxelebis (gv. 464-469),<br />

sagnobrivi (gv. 470-477). i. k.<br />

684. iuza xuskivaZe<br />

`vefxistyaosnis~ TavaqaraSviliseuli nusxis miniaturebi<br />

Jur. `sabWoTa saqarTvelo~, 1975, № 10, gv. 73-82.<br />

avtori ganixilavs 1646 w. mamuka TavaqaraSvilis mier gadawerili `vefxistyaosnis~ (H-559)<br />

mxatvrobas. misi TqmiT, nusxaSi CarTulia erTi ostatis mier daxatuli, mTliani gverdis<br />

momcveli, 38 miniatura. mxatvari ucnobia; es miniaturebi ar ekuTvnis teqstis gadamwers,<br />

rogorc zogierTi mkvlevari fiqrobda.<br />

avtors am miniaturebis mTavar Rirsebad is miaCnia, rom maTi Semqmneli eyrdnoba Zveli<br />

qarTuli mxatvrobis tradiciebs. am dasuraTebis ganxilva gviCvenebs qarTuli saero miniaturis<br />

ganviTarebis erTiani xazis uwyvetobas; rom ucxouri gavlenebis moZalebis period-<br />

Sic am dargis zogierTi nimuSi inarCunebs TviTmyofad erovnul tradicias. g. a.<br />

685. goCa jafariZe<br />

`maRribuli oqro~ XII_XIII ss. qarTul wyaroebSi<br />

Jur. `macne~, filosofiis ... seria, 1975, № 4, gv. 145-151.<br />

werilis avtoris mizania gaarkvios `maRribuli oqros~ mniSvneloba, romelic gvxvdeba<br />

`vefxistyaosansa~ da rusTavelis epoqis sxva literaturul ZeglebSi. avtori ar eTanxmeba<br />

mosazrebas, romlis Tanaxmadac `vefxistyaosnis~ `maRribuli~ aRniSnavs oqros fuls. misi azriT,<br />

`vefxistyaosansa~ da sxva nawarmoebebSi saubaria ara oqros monetebze, aramed maRribul<br />

oqroze, liTonze an am liTonis sabadoebze. avtori azustebs maRribis sazRvrebs. irkveva,<br />

rom maRribi moicavda vrcel teritorias saharis CrdiloeTiT da egviptis dasavle-<br />

TiT, atlantis okenamde. irkveva isic, rom maRribSi oqros sabado ar arsebobda. avtoris<br />

azriT, `maRribuli~ ewoda IX-XII saukuneebSi saxelganTqmul sudanis oqros, romelmac mniSvnelovani<br />

roli Seasrula maxlobeli aRmosavleTisa da evropis qveynebis oqroTi momaragebaSi.<br />

sudanSi mopovebuli oqros eqsporti xmelTaSua zRvis auzSi swored maRribis gavliT<br />

xdeboda... am gziT wamosuli sudanis oqro saqarTveloSic SeiZleba gadmosuliyo `maRribul<br />

oqrod~. g. a.<br />

686. giorgi jiblaZe<br />

rusTaveli da Tanamedroveoba<br />

gaz. `SoTaoba~, iyalTo, 1975, oqtomberi, gv. 2.<br />

rogorc avtori wers, SoTa rusTaveli aris ara marto poeti, aramed xelovnebis didi<br />

Teoretikosic. winaaRmdeg platonizmisa, rusTaveli poezias aRiarebs filosofiuri azrovnebis<br />

dargad da mas WeSmaritebis Secnobis funqciasac akisrebs.<br />

223


`vefxistyaosanma~ udidesi roli Seasrula Tavisi mSobeli eris istoriaSi. man iseve<br />

aRzarda qarTveli xalxi moralurad da esTetikurad, rogorc homerosis poemebma — uZvelesi<br />

eladelebi.<br />

cxovrebisa da mecnierebis sxvadasxva dargis codniT rusTaveli Tanamedrove mwerlobis<br />

misabaZ magaliTs warmoadgens. g. a.<br />

1976 weli<br />

687. daviT abaSiZe<br />

SoTa rusTaveli XV saukunis Sirvaneli poetis SemoqmedebaSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 30 ianv., № 5, gv. 3<br />

avtori wers, rom 1975 wels moskovSi gamoqveynda arabisti t. Sumovskis wigni `У моря<br />

арабистики~. masSi (250-251 gv.) gadmocemulia CvenTvis sayuradRebo Semdegi faqti: 1936 wels<br />

q. SamaxiaSi t. Sumovskim aRmoaCina arabuli xelnaweri, romlis avtori iyo manamde ucnobi<br />

poeti aTTalah Sirvaneli, arranis tomisa. xandazmuli poeti erT-erT leqsSi Tavis axalgazrdobisdroindel<br />

satrfos ase mimarTavs: `Seni saxe, rogorc rusTavelis leqsi...~<br />

Sumovskim daadgina, rom aTTalah Sirvanels 1398-1495 wlebis SualedSi unda ecxovra.<br />

es faqti CvenTvis imiT aris saintereso, rom qarTul mwerlobaSi rusTavelis xseneba XVI s-<br />

is miwurulamde ar gvxvdeba, Sirvaneli poeti ki TiTqmis erTi saukuniT adre pativiscemiT<br />

da mokrZalebiT axsenebs rusTavels da mis leqss dauviwyari satrfos silamazes adarebs,<br />

rac prozauli TargmaniT daaxloebiT ase gadmoicema: `Seni saxe, rusTavelis leqsis Sesadari,<br />

me ZilburanSi warmomidgeba, nazi, rogorc salamuris stvena da gazafxulis casaviT<br />

naTeli...~ g. a.<br />

688. ilia abulaZe<br />

vefxistyaosnis leqsikidan (Sepovneba)<br />

wignSi — i.abulaZe, Sromebi, II, Tb., 1976, gv. 98-101.<br />

somxuri teqstebis damowmebiT avtori Sepovnebas ganmartavs rogorc: mindoba, Sevedreba,<br />

Sexvewna, an: pirferoba, Tneba, pirsa hameba, ridi, xaTri, mikerZeba (Zv. qarTuliT _<br />

`Tual-Reba~).<br />

vefxistyaosanSic `Sepovneba~ naxmaria erTmxriv: mindobis, xvewnis, vedrebis SinaarsiT,<br />

xolo meore mxriv — ridebis, xaTris Senaxvis, mikerZebis mniSvnelobiT.<br />

mag., `sofels myofsa uSenosa kacsa vismca Sevepove~ (505,4).<br />

am konteqstiT Sepovneba aris `mindoba~: Sens garda vis movendo (an: `mivevedro~. e. i. vis<br />

Sevafaro Tavi, vis Sevexvewoo).<br />

`...metad Sevebrale, tiriliTa mesaTnova,<br />

viTa Svili, damaduma, memudara, Semepova~ (630,3).<br />

aqac Sepovneba (`Semepova~) `Sexvewnaa~, magram `Txovna/vedrebis~ SinaarsiT.<br />

am sityvidan aris warmoqmnili `Seupoveli~. `rostevan mefe ukadri, morWmuli, Seupoveli~<br />

(681). moyvanil konteqstSi `Seupoveli~, rac igive `Seupovaria~, unda ixmarebodes<br />

sabaseuli gagebiT: `ridebauqoneli~. g. a.<br />

689. irakli andronikovi<br />

SoTas dabadebis dRe<br />

gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 ianv., № 2, gv. 6 (Targmnilia o. axmetelis mier avtoris wignidan _<br />

`Txzulebani or tomad~, t. II, moskovi, 1975 w. ).<br />

avtori saubrobs SoTa rusTavelis Semoqmedebis zogadsakacobrio mniSvnelobaze,<br />

poemis rusul Targmanebze. Semdeg aRwers 1966 wlis 27-28 seqtembers mesxeTSi mogzaurobas<br />

224


da saxalxo zeims q. axalcixeSi, sadac rusTavelis Sesaxeb aRtacebiTa da pativicemiT laparakobdnen<br />

qarTul, rusul, inglisur, frangul, italiur da sxva enebze rusTavelis iubiles<br />

sazeimo dReebis monawile msoflios sxvadasxva qveynisa da eris warmomadgenlebi. g. a.<br />

690. aleqsandre baramiZe<br />

xma warsulidan<br />

(k. Carkvianis werilis gamo)<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 10 seqt., № 37, gv. 2.<br />

agr. avtoris wignSi _ `narkvevebi...~, VII, Tb., 1978, gv. 79-90.<br />

avtori exmaureba k. Carkvians, romelic werda (`lit. saq.~, 1976, № 33), rom `vefxistyaosnis~<br />

daweridan 750 wlisTavis iubile warmatebiT Catarda, radgan mas energiulad<br />

xelmZRvanelobdnen partiuli muSakebi, meore iubiles ki mTavrobis oficialuri yurad-<br />

Reba aklda, rasac uaryofiTi Sedegebi mohyva, gansakuTrebiT poemis saiubileo teqstis<br />

dadgenaSi. k. Carkviani laparakobs subieqtivizmze, `mecnierTa jgufebis kastur karCaketilobaze~<br />

da moiTxovs, rom bolo moeRos ukontrolobasa da monopolizirebis xanas rusTvelologiaSi<br />

da es saqme moawesrigos `kompetenturma saxelmwifo organom~.<br />

al. baramiZe ganmartavs, Tu rusTvelologebs rogor `daexmara~ partiuli xelmZRvanelebis<br />

Careva `vefxistyaosnis~ teqstis dadgenaSi. igi aRniSnavs, rom e. w. indo-xataelTa<br />

ambis Sesaxeb teqstis damdgen komisiaSi ori Tvalsazrisi iyo: komisiis wevrTa umravlesobas<br />

es epizodi gviandel danamatad miaCnda; k. WiWinaZe ki mas rusTveliseulad Tvlida da<br />

ZiriTad teqstSi Setanas moiTxovda.<br />

partiulma xelmZRvanelebma: m. toroSeliZem, e. bediam, k. Carkvianma da sxvebma mxari<br />

dauWires k. WiWinaZes, gaauqmes komisiis orwliani muSaobis TiTqmis yvela pozitiuri Sedegi<br />

da saiubileo gamocemaSi dabeWdes poemis iseTi teqsti, romelsac mniSvnelovani xarvezebi<br />

dahyva rogorc strofuli Sedgenilobis, ise orTografiuli gamarTvis mxriv. es gamocema<br />

kanonikurad iqna miCneuli da Semdgom gamocemebSi, 20 wlis ganmavlobaSi, aSkara koreqturuli<br />

Secdomebis gasworebac ki SeuZlebeli gaxda.<br />

avtoris TqmiT, aseTi saqmianobiT iwonebs Tavs b-ni k. Carkviani da misebur `kompetentur~<br />

zedamxedvelobas moiTxovs Tanamedrove mecnier-teqstologebis mimarTac. g. a.<br />

691. al. baramiZe<br />

ivane javaxiSvili — qarTuli mwerlobis mkvlevari<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 6-15.<br />

i. javaxiSvilis sxva damsaxurebaTa Soris avtori sagangebod aRniSnavs mis did mecnierul<br />

interess `vefxistyaosnisadmi~ da saiubileo RonisZiebebSi (1937 w.) aqtiur monawileobas.<br />

wers, rom i. javaxiSvilis xelmZRvanelobiT moewyo gamofena — SoTa rusTaveli da<br />

misi epoqa. manve gamoaqveyna ramdenime werili da gamokvleva, romlebic Seexeboda rusTavelis<br />

pirovnebas, mis msoflmxedvelobas, XII saukunis saqarTvelos socialur kulturas,<br />

`vefxistyaosnis~ gamocemebs, mis teqstologiur problemebs, poemis teqstis mecnieruli<br />

dadgenis aucileblobasa da sxv. g. a.<br />

692. s. berZenaZe<br />

`vefxistyaosnis~ qebis gmiri da daweris TariRi<br />

Jur. `ganTiadi~, 1976, № 1, gv. 156-165.<br />

avtoris SexedulebiT, poemis daweris TariRi ar emTxveva Tamaris mefobas, magram nawarmoebis<br />

daweris dro Zalze Sors rom ar gadaetana, gaakeTa varaudi, rom poema ar daiwereboda<br />

xvarazmelebisa da mongolebis Semosevebis uadres.<br />

poemis siuJeti uxvad Seicavs identur masalas laSa giorgis pirad cxovrebasTan. poemaSi<br />

imdenad xelSesaxebi realiebia laSas droindeli saqarTvelos politikuri cxovrebisa,<br />

225


om, mxedvelobaSi Tu ar miviRebT siuJetur gadaxvevebs, advili SesamCnevi xdeba tarielisa<br />

da laSas piradi cxovrebis Tanxvedris momentebi. Tamarisa da TinaTinis gamefebis pirobebi<br />

savsebiT identuria.<br />

werilis avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ dawerilia laSa giorgis mefobaSi (1212-<br />

1222 ww.) da rusTavelma is miuZRvna ara Tamars, aramed laSa giorgis. i. k.<br />

693. mixeil bulkaTi<br />

maradisobis didi mgzavri<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 2 ivlisi, № 27, gv. 4.<br />

werili exeba osur enaze `vefxistyaosnis~ gamocemas, romelic Targmnilia giorgi bes-<br />

TauTis mier. avtori am Targmans osuri literaturis udides SenaZenad miiCnevs da aRniSnavs,<br />

rom g. besTauTma mis Sesrulebas aT welze meti Seswira. man SeZlo Canafiqris sauke-<br />

Tesod ganxorcieleba. g. besTauTiseul TargmanSi `mkacradaa daculi rusTveliseuli erovnuli<br />

xelTuqmneloba da ubadlo idiomebi, ... mTargmneli SesaniSnavad aRiqvams qarTuli<br />

sityvis musikas, ramac ganapiroba maRali da dabali Sairis pirvelsaxiT aJRereba osur<br />

teqstSi~. g. a.<br />

694. manana gabaSvili<br />

`vefxistyaosnis~ urbanistuli terminologiidan<br />

`saqarTvelos istoriis aRmosavluri masalebi~, wigni I, Tb., 1976, gv. 95-105.<br />

avtori cdilobs gaarkvios `vefxistyaosanSi~ (804 2<br />

) damowmebuli sityva `xanaga~-s<br />

mniSvneloba, risTvisac saWirod miiCnevs aRmosavluri wyaroebis gaTvaliswinebas.<br />

mkvlevari sayuradRebod Tvlis sabasa da iv. javaxiSvilis ganmartebebs. sabas leqsikon-<br />

Si xanaga ewodeba `oblebis sakrebulo saxlebs~. iv. javaxiSvilis azriT ki xanaga sparsulad<br />

derviSebis TavSesafars niSnavda, qarTul sinamdvileSi ki — iaf sastumros mgzavrebisaTvis.<br />

mkvlevris yuradRebas iqcevs petre qarTvelis siriul teqstSi dasaxelebuli termini<br />

`glaxakTa TavSesafari~ da `svimeon mesvetis cxovrebaSi~ naxmari `saglaxakoÁ qalaqisaÁ~.<br />

cnobilia, rom XI-XII sauk. saqarTvelos qalaqebSi glaxakni didi raodenobiT iyvnen da maT<br />

sasargeblod dawesebuli iyo gadasaxadi. avtori varaudobs, rom unda yofiliyo glaxakTa<br />

TavSesafaric da SesaZleblad miiCnevs, rom sparsuli `xanagas~ qarTuli Sesatyvisi iyo<br />

`glaxakTa TavSesafari~ anu `saglaxakoÁ qalaqisaÁ~. g. a.<br />

695. zviad gamsaxurdia<br />

rusTavelis anTropologiis erTi problema<br />

avtoris wignSi: `literaturuli werilebi~, Tb., 1976, gv. 163-187.<br />

mkvlevris mizania garkveva imisa, Tu rogoria rusTavelis Sexeduleba mikrokosmosis,<br />

anu adamianis Seqmnaze. am TvalsazrisiT ganixilavs igi poemis 1-2-e strofebs. vrclad msjelobs<br />

striqonze: `he, RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa~. mkvlevris TqmiT, Sesaqmis<br />

iniciatori aqac mamaa (iseve, rogorc pirvel strofSi). rodesac qristianul RmerTs<br />

mimarTaven rogorc erTs, igulisxmeba mama. adamianTa Semweoba, mfarveloba Zis funqciaa,<br />

xolo rodesac saubaria siyvarulze (`momec mijnurTa survili~) yovelTvis suliwminda<br />

igulisxmeba.<br />

terminis `saxe~ mTavari Sinaarsia: arqetipi, prototipi (`RmerTman, Tqvenmave saxeman~,<br />

738,2). `saxes~ momavlis perspeqtivis, idealis gagebac aqvs (`saxe didi davusaxe~, 439,4). gamoTqma<br />

`saxe yovlisa tanisa~ eyrdnoba grigol noselisa da sxva qristian RvTismetyvelTa<br />

moZRvrebas pirvelqmnili kacis Sesaxeb da ara aristotelur filosofias.<br />

avtori exeba terminebisa da cnebebis Targmnis sakiTxs inglisur enaze. mas arasworad<br />

miaCnia meore strofis v. uruSaZiseuli Targmani. `he, RmerTo erTo~ asea Targmnili: `o,<br />

RmerTo erTaderTo (unikaluro) da didebulo~, rac arazustia; `erTi~ poemaSi ixmareba<br />

226


ogorc sakuTari saxeli, rogorc termini da ara rogorc ricxviTi saxeli `erTi~. meoTxe<br />

taepi: `codvaTa Semsubuqeba mun Tana wasatanisa~ TargmanSia: `Semimsubuqe tvirTi codvaTa,<br />

romelic me unda waviRo zeciur sasufevelSi!~ dedanSi `mun~ niSnavs, zogadad `saiqios~.<br />

zeciur sasufevelSi veravin Seva, sanam mas codvis tvirTi hkidia. `sasufeveli~ niSnavs samoTxes,<br />

saiqios zena sferos, sadac codvilni ar SeiSvebian. g. a.<br />

696. manana gigineiSvili<br />

mze _ `xati RvTisa~ vefxistyaosanSi<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 102-112.<br />

mkvlevari ganmartavs 836-e da 837-e strofebs da azustebs maT Sesaxeb gamoTqmul<br />

mosazrebebs.<br />

836: ityvis: he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />

erTarsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad...<br />

837: vis xatad RmrTisad gityvian filosofosni winani.<br />

mze rom RvTis xatia, am azris saTaved iTvleba neoplatonuri moZRvreba. k. kekeliZis<br />

azriT, `filosofosni winani~ gulisxmobs neoplatonikos moRvaweebs. aseve fiqroben m. gogiberiZe,<br />

v. kerZevaZe, S. xidaSeli.<br />

magram es azri cnobili iyo ufro adre: mze miCneulia RvTis xatad `upaniSadebSi~,<br />

agreTve, zaraTuSTras moZRvrebaSi xiluli mze aris xati mziuri logosisa, romelsac `zendavesta~<br />

ahura-mazdas uwodebs (104-105).<br />

mzis rusTvelur gagebas araferi aqvs saerTo panTeizmTan. mze aris `xiluli naTeli~<br />

(bibliuri kosmogoniis mixedviT), xolo mis Seqmnamde arsebobda `naTeli uxilavi~, `uJamo<br />

dauRamebeli, daubadebeli~. mas ewodeba agreTve: `mze dauvali~, `naTeli dausabamoÁ~, `naTeli<br />

Seuqmneli~, `Seuxebeli, TviTmnaTobi, usxeuloÁ naTeli~, `mzeÁ igi simarTlisaÁ~ (108-109).<br />

sasuliero mwerlobaSi mkveTradaa garCeuli erTi mxriv `TviTmnaTobi naTeli usxeuloÁ~<br />

da meore mxriv, fizikuri naTeli, romelsac dasabami aqvs, _ is Seiqmna bibliuri kosmogoniis<br />

meoTxe dRes `naTlisagan waruvalisa~.<br />

qriste fizikur mzesTan ki ar aris gaigivebuli, aramed uxilav, sulier mzesTan, mzis<br />

sulier arsTan (111).<br />

mkvlevris azriT, orgvari naTelis es gageba asaxulia rusTvelis poemaSi. g. a.<br />

697. meri guguSvili<br />

vefxistyaosani da `iosebzilixanianis~ anonimuri versia<br />

kreb. `Zveli qarT. mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 141-156.<br />

`iosebzilixanianis~ pirveli, anonimuri Targmanis zusti TariRi daudgenelia. a. gvaxaria<br />

mas XVI s-is Sua wlebiT aTariRebs.<br />

mTargmneli rusTvelis did gavlenas ganicdis: imeorebs leqsikas, mxatvrul saxeebs,<br />

frazebs, aforizmebs, riTmebs (motanilia magaliTebi).<br />

Targmnili poemis prologi Sedgenilia `vefxistyaosnis~ `dasawyisis~ mixedviT (Tumca<br />

Targmanis dasawyisi dazianebulia, naklulia). masSi SekumSulad gadmocemulia rusTvelis<br />

Sairobisa da mijnurobis Teoria. g. a.<br />

698. vaxtang gurgeniZe<br />

`vefxistyaosnis~ erTi ucnobi xelnaweris gamo<br />

gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 apr., № 8, gv. 5.<br />

avtoris TqmiT, saqarTvelos ssr literaturisa da xelovnebis centralur sax. arqivSi<br />

aris dokumenti (fondi 27, № 1, saqme 26), rom TurqeTSi, erT-erT ojaxSi inaxeboda 1436<br />

wels etratze dawerili `vefxistyaosani~. am cnobas Seicavs vinme k. martvilelis (odiSarias)<br />

werili, romelsac es xelnaweri unaxavs q. artaanis provinciaSi, sof. or-kizSi,<br />

227


gamuslimanebuli qarTvelis oTar-beg ServaSiZis ojaxSi (misi Turquli gvari ar axsovs).<br />

werili dawerilia 1935 wlis 14 dekembers da gamogzavnilia SoTa rusTavelis saiubileo<br />

komitetisadmi. g. a.<br />

699. boris darCia<br />

vefxistyaosnis Tavnakluli prologis warmoSobis Sesaxeb<br />

krebuli `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 157-170.<br />

or xelnawerSi: E (TavaqaraSvilis) da X (parizuli) dasawyisis 10 strofi (sxva xelnawerebSi<br />

arsebuli 1-10) ar aris. F-s (beburiSviliseuli) aklia 7 strofi (№ 3-9).<br />

mkvlvarebi amis mizezad Tvlian aRniSnuli xelnawerebis dazianebuli dednebidan momdinareobas.<br />

magram b. darCias varaudiT, es strofebi sagangebod unda iyos amoRebuli (e. i.<br />

gamotovebuli) am xelnawerebis an maTi dednebis gadamwerTagan; gadamwerebs SeeZloT<br />

dasawyisad (pirvel strofad) mieCniaT № 11 (`ese ambavi sparsuli...~). g. a.<br />

700. nodar dumbaZe<br />

Cemi rusTaveli<br />

Jur. `ciskari~, 1976, № 7, gv. 92-99.<br />

werili Seicavs tradiciulisagan gansxvavebul mosazrebebs `vefxistyaosnis~ prologze.<br />

avtoris azriT, `dasawyisi~ (prologi) daiwera mas Semdeg, rac `vefxistyaosani~ uaryofil<br />

iqna eklesiis warmomadgenelTagan.<br />

avtors miaCnia, rom `dasawyisSi~ rusTaveli aSkarad dascinis maT, visac monawileoba<br />

miuRia misi Txzulebis ganqiqebaSi. igi Segvaxsenebs, rom meTormete strofidan iwyeba apologia<br />

`grZeli Sairisa~, rac grZeldeba meTvramete strofamde, sadac poeti amkvidrebs qar-<br />

Tul mwerlobaSi axal Janrs — poemas da amiT amarTlebs im saWoWmano saqmes, romelic erTerT<br />

mZime braldebad wauyenes mas.<br />

avtori varaudobs, rom rusTavelis epoqaSi da, safiqrebelia, SemdegSic saqarTveloSi<br />

sityva `mijnuroba~ gaigivebuli iyo siZvasTan, meZaveobasTan. albaT, amitom dasWirda rus-<br />

Tavels, umecarTaTvis araTu aexsna mijnurobis arsi, aramed leqsikonuri ganmartebac moeca<br />

am sityvisa.<br />

avtoris saboloo daskvniT, `vefxistyaosnis~ prologi daiwera ara rogorc moZRvreba<br />

Sairobasa da mijnurobaze, aramed rogorc axsna-ganmarteba klerikaluri eklesiis mier msjavrdebuli<br />

xelovanisa. g. a.<br />

701. n. dumbaZe<br />

ras niSnavs sityva `dami~?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 17 seqt., № 38, gv. 2.<br />

werili exeba vefxistyaosnis dasasrulis striqons:<br />

`vwer vinme mesxi meleqse me rusTvelisa damisa~.<br />

avtori aRniSnavs, rom dami, medudukeTa enaze, xmovanebas, hangs niSnavs. erTma medudukem<br />

meores uTxra: dami dabla daiWio, _ hangs daukelio, anu xma Semiwyve, Cems hangze<br />

daukario.<br />

amasve adasturebs sityva damqaSi, rac iseT kacs niSnavs, romelic viRacis dastas ekuTvnis,<br />

viRacis neba-survils emorCileba da mis hangze mReris.<br />

am mniSvnelobiT aris `dami~ naxmari saiaTnovas leqsSi, romliTac mefe erekles<br />

mimarTavs:<br />

gana me mSieri viyav, WamisaTvis wamovedi,<br />

SenTan laparaki msurda, damisaTvis wamovedi.<br />

aseve unda gavigoT `dami~ vefxistyaosnis epilogSi, ese igi — vwer vinme mesxi meleqse, me,<br />

rusTvelis hangze momRerali, rusTvelis xmis Semwyobi, misi dastis (poetTa korporaciis)<br />

warmomadgeneli, misi banis mimcemi.<br />

am strofis avtori rusTavelis poemis erT-erTi gviandeli gadamweri unda iyos. g. a.<br />

228


702. vefxistyaosnis xelnaweri leqsikonebi<br />

teqsti gamosacemad moamzada izolda waqaZem, sargis caiSvilis redaqciiT da winasityvaobiT,<br />

Tb., 1976, 106 gv.<br />

wignSi Tavmoyrilia `vefxistyaosnis~ XVIII-XIX saukuneebis xelnawerebze darTuli<br />

leqsikografiuli ganmartebani. warmodgenilia yvela leqsikonis mTliani nusxa, romlebic<br />

dalagebulia redaqciuli jgufebis mixedviT.<br />

wignis 83-105 gverdebze mocemulia leqsikonebis Semcveli xelnawerebis aRweriloba.<br />

redaqtoris winasityvaobaSi aRniSnulia, rom poemis xelnawerebze darTuli yvela leqsikoni,<br />

pirdapiri Tu Sualeduri gziT, momdinareobs vaxtang VI-is mier Sedgenili komentarebidan.<br />

zogjer damatebiT wyarod gamoyenebulia s.-s. orbelianis `sityvis kona~. g. a.<br />

703. giorgi TevzaZe<br />

rusTavelis kosmologia<br />

werili III, mnaTobTa rigi<br />

Jur. `ganTiadi~, 1976, №3, gv. 171-182.<br />

werilSi ganxilulia `vefxistyaosnis~ 944-953 strofebi, romlebSic asaxulia avTandilis<br />

mimarTva ciuri mnaTobebisadmi. am mimarTvaSi mnaTobebi dedamiwidan maTi daSorebis<br />

manZilis zrdis mixedviT arian warmodgenili, rac aseT rigs gvaZlevs: 1. mTvare, 2. mze, 3. merkuri<br />

(otaridi), 4. venera (aspirozi), 5. marsi (marixi), 6. iupiteri (muSTari), 7. saturni (zuali).<br />

ix. g. TevzaZis wignis anotacia — aqve, № 827.<br />

704. gaioz imedaSvili<br />

`vefxistyaosani~ da qarTuli kultura<br />

gaz. `SoTaoba~ (iyalTo), 1976, oqtomberi, gv. 3.<br />

avtori aRniSnavs, rom SoTa rusTaveli agvirgvinebs qarTuli kulturis istoriis did<br />

gzas, romelic gavlilia erovnuli azris, sityvisa da esTetikuri SegrZnebis xangrZlivi evoluciiT<br />

da, am TvalsazrisiT, `vefxistyaosani~ ki ar iwyebs, aramed amTavrebs qarTuli SemoqmedebiTi<br />

swrafvisa da Ziebis mTel epoqas.<br />

`vefxistyaosnis~ WeSmariti gagebisaTvis avtors saWirod miaCnia pirvel rigSi TviT qar-<br />

Tuli kulturis, misi socialuri yofis, azrisa da idealebis Seswavla-gamokvlevaze dayrdnoba.<br />

`vefxistyaosnis~ erTi problemis, rusTavelis Tundac erTi sityvisa Tu frazis gagebisaTvis<br />

aucilebelia qarTuli kulturisa da socialuri cxovrebis sakiTxebis kompleqsuri<br />

Seswavla, romelTa gadawyveta Tavis mxriv winaswar gulisxmobs qarTveli eris sulieri<br />

evoluciis, sazogadoebrivi cxovrebis, erovnuli ideologiis ZiriTadi faqtorebis gaTvaliswinebas.<br />

mkvlevris TqmiT, vefxistyaosanma waruSleli beWedi daasva qarTveli eris politikur<br />

Segnebas, socialur yofas, esTetikur idealebs, eTikur normebs, saerTod — sazogadoebriv<br />

azrovnebas momdevno TaobebSi. g. a.<br />

705. inga kalaZe<br />

`visramianis~ leqsikidan (`laSqari~ _ `laSqarni~)<br />

Tsu Sromebi, t. 180, 1976, gv. 91-98.<br />

avtori aRniSnavs, rom laSqari sparsuli enidan SeTvisebuli sityvaa. qarTuli leqsikonebis<br />

ganmartebiT `laSqari~ aris `didi jari samtero~; spa, jari (войско, воинство); mxedroba,<br />

urdo.<br />

dasturdeba am sityvis mravlobiTi formac `laSqarni~, romelic leqsikonebSi ganmartebuli<br />

araa.<br />

229


iv. javaxiSvili aRniSnavs: `sityvebi `laSqarni~ da `spani~ sagangebo mniSvnelobiTac<br />

ixmarebodnen da saqarTvelos samxedro wris gamomxatvel terminebad yofilan. ... isini<br />

ubralo meomrebi ki ar yofilan, aramed meomarTa rCeuli nawili... laSqari Tu jars niSnavs,<br />

laSqarni — raindobas~.<br />

aseTi gageba unda igulisxmebodes `vefxistyaosnis~ frazebSi: `naxa laSqarTa jaria~ (92),<br />

e. i. raindTa, rCeul meomarTa jari (da ara jarebis jari). analogiuri Sesityvebebia: `spaTa<br />

jari~ (8); `ricxvi spaTa jarisa~ (613); `gareswydes jarsa spaTasa~ (1434).<br />

garda am mniSvnelobebisa (jari, mxedroba, rCeulni meomarni), `laSqarni~ aRniSnavs moqalaqeTa<br />

simravles, mdabioTa masebs (motanilia nimuSebi `visramianidan~). termini `laSqarni~<br />

garkveuli socialuri SinaarsiT datvirTuli cnebaa, rogorc ixmareboda is patronymuri<br />

feodalizmis adreul xanaSi, rodesac sazogadoebis umdablesi fena samxedro movaleobasac<br />

asrulebda (e. w. mdabior-molaSqre, anu erisagan — molaSqre).<br />

sparsul `laSqars~ SeuTavsebia ZvelqarTuli mniSvneloba sityvisa eri, rac niSnavs<br />

jars, xalxs. g. a.<br />

706. tariel kvanWilaSvili<br />

SoTa rusTvelis vinaobisa da sadaurobis erTi ucnobi mosazreba<br />

(niko nadiraSvilis <strong>rusTvelologiuri</strong> Zieba)<br />

Jur. `ciskari~, 1976, № 12, gv. 115-130.<br />

werilis daniSnulebaa mkiTxvelTa farTo wres gaacnos naSromi mecnierebaSi ucnobi<br />

avtoris niko nadiraSvilisa, romelic cdilobs Sesworeba Seitanos saqarTvelos istoriis,<br />

istoriuli geografiisa da SoTa rusTvelis vinaoba-sadaurobis sakiTxebSi.<br />

werilis avtori ganixilavs n. nadiraSvilis naSroms da warmogvidgens mis ZiriTad debulebebs<br />

wignad gamosacemi xelnaweris mixedviT.<br />

`vefxistyaosnis~ avtoris vinaobis dadgenisaTvis sarwmuno wyarod n. nadiraSvils poemis<br />

dasawyisi (prologi) miaCnia, sadac poeti acxadebs, rom is aris `rusTveli~. mkvlevris<br />

azriT, termini `rusTveli~ unda aRniSnavdes poetis sadaurobas, an Tanamdebobas, anu qalaq<br />

rusTavis mflobelobas, ganmgeblobas.<br />

Semdeg n. nadiraSvili cdilobs imis garkvevas, Tu mesxeTis rusTavisa da gardabnis (Semdgom<br />

— kuxeTis) bostan-qalaqis garda, kidev sad mdebareobda qalaqi rusTavi.<br />

misi daskvniT, uZvelesi cixe-qalaqi rusTavi, romelsac poeti flobda poemis Sesavlis<br />

daweris dros, mdebareobda qurmuxis xeobis dasavliT mdebare saingiloSi.<br />

poemis daweris TariRad mkvlevari miiCnevs 1179-1185 wlebs. esaa periodi Tamaris gamefebidan<br />

mis pirvel qorwinebamde. avtoris azriT, Tamaris qmrianobis dros poema ver daiwereboda,<br />

radgan am dros poeti ver gabedavda saqveynod ganecxadebina, rom mas Tamari uyvars<br />

da elis mis TanagrZnobas.<br />

recenzenti sayuradRebod Tvlis n. nadiraSvilis mosazrebebs da sasurvelad miiCnevs<br />

mis wignad dabeWdvas. g. a.<br />

707. daviT laSqaraZe<br />

vefxistyaosnis axali germanuli Targmani<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 3 apr., № 14, gv. 4.<br />

avtori iuwyeba, rom nino saliam parizSi gamosca mixeil wereTlis mier germanul enaze<br />

Sesrulebuli mxatvruli prozauli Targmani `vefxistyaosnisa~, romelic or nawilad aris<br />

gayofili. pirveli Seicavs poemis 4900 striqons. meore nawilSi dabeWdilia mTargmnelis<br />

mier ararusTvelurad miCneuli pasaJebi, romelTa didi nawili, misive azriT, ekuTvnis sxva<br />

poets _ `vinme mesx meleqses~.<br />

Targmans axlavs m. wereTlis winasityvaoba da n. salias SeniSvnebi, romelSic mokled aris<br />

gadmocemuli Targmanis bedi da misi mniSvneloba germanulenovani mkiTxvelisaTvis. g. a.<br />

230


708. jibo lomaSvili<br />

`kuparisa~ da `kupris~ Sesaxeb<br />

gaz. `wignis samyaro~, 1976, 28 ivl., № 14, gv. 4-5-6; 11 agv., № 15, gv. 3.<br />

avtori ganixilavs termin `kupris~ (`kuparis~) gamoyenebas qarTul saistorio TxzulebaSi<br />

(e. w. `JamTaaRmwereli~) hereTis erisTav SoTas, misi azriT, igive SoTa rusTvelis zedwodebad<br />

da varaudobs, rom SoTas ase uwodebdnen misi Txzulebis arasworad gagebis gamo.<br />

qarTul samRvdeloebas `vefxistyaosani~ eklesiisaTvis miuReblad miaCnda da mis avtors<br />

`kupars~ _ qristianobisgan gandgomils uwodebda.<br />

avtoris daskvniT, SoTa rusTveli iyo mRvdelmTavari (rusTavis episkoposi), erisTavTerisTavi<br />

hereTisa, gvarad bagrationi, avtori `vefxistyaosnisa~ da `kuparad~ wodebuli ara<br />

Savi ferisaTvis, aramed misi poemis Sinaarsis mcdarad gagebis mizeziT. g. a.<br />

709. aram martirosovi<br />

gamokvleva `vefxistyaosnis~ enisa da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb<br />

Jur. `mnaTobi~, 1976, № 8, gv. 187-192.<br />

werili warmoadgens recenzias ivane gigineiSvilis wignze `gamokvlevebi vefxistyaosnis<br />

enisa da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb~ (Tb., 1975).<br />

avtori aRniSnavs, rom sarecenzio wignSi enobriv TaviseburebaTa vrceli da safuZvliani<br />

analizis Sedegad, Tematuri TanmimdevrobiT garkveulia leqsikis sakiTxebi, dadgenilia<br />

samoxeleo terminebi, daxasiaTebulia xarisxis formaTa warmoeba, mravlobiTi ricxvis,<br />

sityvaTwarmoebis, rTuli winadadebis Taviseburebani, sityvaTa wyobis sakiTxebi da sxv.<br />

naSromis meore TavSi gaanalizebulia poemaSi naxmari sityvebi: wvergamo, uaugo, xezi,<br />

vualneT, Cxnde da dadgenilia maTi semantika qarTuli saliteraturo enis sxvadasxva<br />

periodis Zeglebis saTanado monacemTa gaTvaliswinebiT.<br />

wignis mesame TavSi avtoris kvlevis sagans warmoadgens samoxeleo terminebi da maTi<br />

daweriloba poemis teqstis dadgenasTan dakavSirebiT.<br />

recenzenti daaskvnis, rom iv. gigineiSvilis wigni metad saWiro monografiaa ara marto<br />

kvleva-Ziebis Sedegad miRebuli sayuradRebo daskvnebiT, igi amave dros axali sityvaa mecnieruli<br />

dasabuTebis TvalsazrisiTac, romelsac arsebiTi wvlili Seaqvs SoTa rusTavelis<br />

genialuri nawarmoebis enis Seswavlisa da poemis teqstis kritikulad dadgenis saqmeSi. g. a.<br />

710. m. maxaTaZe<br />

vefxistyaosnis 1712 wlamdel xelnawerTa saTaurebi poemis genezisis Sesaxeb<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis X samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1976, gv. 19-21 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

amJamad cnobilia 1712 welze adrindeli saTaurSemonaxuli 10 xelnaweri. maTgan xuTis<br />

(ABCFX) saTaurebi miuTiTeben poemis ucxour genezisze (`ambavi sparsuli rusTvelisagan<br />

qarTulad naTargmanebi~ A; `sparsulisagan qarTulad naTargmanebi~ F).<br />

sxva nusxebi (EDJOI) saTaurSi ar axseneben sityva `sparsuls~, or maTganSi ki (OI) mecxre<br />

strofic (`ese ambavi sparsuli~) araa Setanili. g. a.<br />

711. ioseb megreliZe<br />

xomlelis <strong>rusTvelologiuri</strong> naazrevi<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 298-305.<br />

avtori wers, rom publicistma da kritikosma romanoz fancxavam (literaturuli fsevdonimi<br />

— xomleli) 1925 wels gamoaqveyna narkvevi `vefxistyaosanze~ (gaz. `axali gza~, № 26,<br />

27). sayuradReboa, rom xomleli am narkvevSi rusTvels qarTuli renesansis damwyebs uwo-<br />

231


debs. misive sityviT, `vefxistyaosnis~ mixedviT savsebiT SegviZlia gavecnoT saSualo saukuneebis<br />

filosofias, arabul astronomias. poemaSi `Tamar mefis drois aRorZinebis, renesansis,<br />

axali xana pirwmindad ixateba~.<br />

`vefxistyaosans~ xomleli poema-romans uwodebs da emxroba misi siuJetis originalobis<br />

damcvelebs. g. a.<br />

712. levan menabde<br />

`vefxistyaosani~ bulgarul enaze<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 16 ianv., № 3, gv. 4.<br />

avtori aRniSnavs, rom bulgarelma mkiTxvelma me-20 s-is dasawyisSi gaicno SoTa rusTveli.<br />

`vefxistyaosansa~ da mis avtorze werdnen: i. vazovi, k. belevi, s. karakostovi, i. biwaZe,<br />

e. bagriana, c. angelovi da sxvebi.<br />

poemis bulgarulad Targmnis pirveli cda ekuTvnis poet-akademikos n. lilievs. pwkarediTa<br />

da konsultaciiT mas exmareboda ivane biwaZe, magram es muSaoba Sewyda mTargmnelis<br />

gardacvalebis gamo (1960 w.).<br />

1966 wels `vefxistyaosnis~ Targmnas Seudga poeti stoian bakirjievi. masac konsultacias<br />

i. biwaZe uwevda. 1971-75 wlebSi gamoqveynda Targmanis nawyvetebi i. biwaZis Sesavali<br />

weriliT. axlaxan ukve poemis sruli Targmani daibeWda `msoflio klasikis biblioTekis~ seriiT.<br />

mas axlavs prof. v. velCevis gamokvleva da i. biwaZis mier Sedgenili `mokle ganmartebiTi<br />

SeniSvnebi~, romelSic axsnilia sakuTari saxelebi, Tanamdebobis aRmniSvneli terminebi,<br />

metaforebi da sxv. g. a.<br />

713. l. menabde<br />

rusTveli CexoslovakiaSi<br />

Jur. `ciskari~, 1976, № 12, gv. 108-114.<br />

avtori gvamcnobs, rom XX s. damdegidan qarTuli literaturis Seswavlas da Cexurad<br />

Targmnas iwyebs o. veti.<br />

1958 w. i. iedliCkam gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ sruli Cexuri Targmani — rogorc prozauli,<br />

ise poeturi. avtori ixseniebs i. iedliCkas Sexedulebebs `vefxistyaosnis~ ideur-SemecnebiTsa<br />

da mxatvrul-literaturul Rirebuleba-mniSvnelobaze. poemis Targmani, masze<br />

darTuli vrceli winasityvaobiT warmoaCens rusTvelis poemis kulturul-istoriul mniSvnelobasa<br />

da literaturul-mxatvrul Rirebulebas. arsebiTad es iyo pirveli mozrdili<br />

narkvevi rusTvelsa da mis `vefxistyaosanze~. man didad Seuwyo xeli rusTvelis popularizacias<br />

CexoslovakiaSi.<br />

l. menabde sagangebod ixseniebs doqtor a. Cexovas mecnierul-popularul werils, sadac<br />

avtori `vefxistyaosansa~ da mis avtorze gamoTqmul SexedulebaTa garda mkiTxvel sazogadoebriobas<br />

awvdis cnobebs qarTul kulturaze, palestinaSi qarTvelTa moRvaweobaze da a.S.<br />

dasaxelebulia kidev ori avtori: pirvelia mwerali da mTargmneli i. vaculini, romelmac<br />

Tanamemamuleebs mouTxro rusTvelis cxovreba-moRvaweobaze, xolo meore — slovaki<br />

Jurnalisti v. temnovova, romelmac samecniero-popularul werilSi mkiTxvelebs miawoda<br />

cnobebi XII-XIII ss. saqarTvelos Sesaxeb, warmoaCina rusTvelis poemis zogadsakacobrio<br />

mniSvneloba. i. k.<br />

713a. l. menabde<br />

rusTveli italiaSi<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis X samecniero sesia. moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1976, gv. 9.<br />

ix. aqve, anot. № 836.<br />

232


714. r. mirianaSvili<br />

axla ki arabulad!<br />

gaz. `Tbilisi~, 1976, 29 ianv., № 24, gv. 3.<br />

avtori wers, rom siriaSi, q. alepoSi yofnis dros piradad Sexvda mweral nizar xalils,<br />

romelic arabul enaze Targmnis `vefxistyaosans~. mas ukve gakeTebuli aqvs poemis prozauli<br />

Targmani da varaudobs, rom erT weliwadSi SeZlebs mis leqsad gawyobas. es iqneba<br />

SoTas Txzulebis pirveli Targmani arabul enaze. g. a.<br />

715. Salva nucubiZe<br />

rusTaveli da aRmosavluri renesansi<br />

gamoica S. nucubiZis `Sromebis~ IV tomad, Tb., 1976, 522 gv. wigni warmoadgens Targmans amave<br />

saxelwodebis rusuli gamocemisa, Tb., 1947, (ix. g. imedaSvili, <strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>,<br />

1957, anot. № 2178). mTargmneli da redaqtori Salva xidaSeli.<br />

avtoris winasityvaobaSi aRniSnulia, rom am naSromis gamocema ganzraxuli iyo rusTavelis<br />

dabadebidan 800 wlisTavis saiubileod, 1966 wels. winamdebare gamocemaSi damatebulia<br />

XVII Tavi: `aRmosavluri renesansis problemis Tanamedrove mdgomareoba~ (gv. 431-453),<br />

romelSic avtori aRniSnavs, rom renesansis problma <strong>literatura</strong>Si kerZo sakiTxidan ukve<br />

msoflio mniSvnelobis problemad gadaiqca. igi asaxelebs uzbek mecniers a. xaitmetovs (ali-<br />

Ser navois Semoqmedebis mkvlevars), romelmac `mtkiced aiRo gezi aRmosavluri renesansisaken~,<br />

agreTve v. k. Caloianis Sromas `somxuri renesansi~. S. nucubiZe vrclad ganixilavs<br />

akad. konradis mosazrebas, romelic gamoixateba e. w. `msoflio renesansis~ koncefciaSi da<br />

`TviTnabadi~ (avtoqtonuri) da `anarekli~ renesansebis arsebobis mtkicebaSi. mkvlevris TqmiT,<br />

`umTavresi, rasac akad. n. i. konradi gvTavazobs, is aris, rom man aRmosavluri renesansi safuZvlad<br />

daudo msoflio renesanss misi regionaluri renesansebiT, romlebsac TviTmyofadi<br />

wyaroebi aqvT da romlebic erTmaneTTan msoflio renesansis saerTo kanonzomierebiT<br />

arian dakavSirebuli~ (gv. 447).<br />

wignSi dabeWdilia agreTve S. nucubiZis narkvevi `aRmosavleTis renesansi da evropocentrizmis<br />

kritika~ (gv. 502-512), romelic pirvelad 1941 w. gamoqveynda (saq. mecn. akad. moambe,<br />

t. 2, № 8). masSi mocemulia is debulebebi, romlebic Semdeg vrclad ganixila da daasabuTa<br />

mkvlevarma monografiul naSromSi. g. a.<br />

716. Sermadin oniani<br />

ekuTvnis Tu ara rusTvels<br />

leqsi `filosofosni Semokrbes~<br />

Tb., 1976, 108 gv.<br />

naSromSi ganxilulia qarTul zepirsityvierebaSi gavrcelebuli leqsi, romlis avTenturi<br />

teqsti, wignis avtoris azriT, aseTi unda yofiliyo:<br />

filosofosni Semokrbes, amaze hqondaT ciloba:<br />

patroni ymasa riTa sjobs da Wkuas — gamocdiloba?<br />

aTasad gvari dafasda, aTi aTasad — zrdiloba,<br />

Tu kaci kacad ar varga, cudia gvariSviloba.<br />

mkvlevris varaudiT, es leqsi mwignobruli nawarmoebia da ara folkloruli. is dawerili<br />

unda iyos qarTuli mwerlobis klasikur xanaSi. misi arseboba werilobiT dadasturebulia<br />

XV-XVI saukuneTa mijnaze.<br />

am strofs rusTvels akuTvneben: d. CubinaSvili, al. xaxanaSvili, n. mari, m. janaSvili,<br />

a. wereTeli, l. metreveli, g. TavziSvili, v. abaSmaZe, i. megreliZe.<br />

S. onians miaCnia, rom es aris S. rusTvelis lirikuli leqsebis Cvenamde moRweuli erTerTi<br />

nimuSi, Seqmnili `vefxistyaosnis~ daweris Semdeg.<br />

gamokvlevas axlavs reziume rusul enaze (gv. 102-105). g. a.<br />

233


717. ramaz patariZe<br />

1113?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 16 ianv., № 3, gv. 3.<br />

mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnis~ 1113-e strofi (`baRsa Sigan saTamaSod saRamosa gave<br />

Jamsa...~), romelSic aRwerilia fatmanisa da misi stumari qalbatonebis garToba-mxiaruleba,<br />

Sinaarsobrivad zedmeti da mxatvrulad mdarea, riTma arazustia (amsa/masa). amitom<br />

es strofi amoRebul unda iqnas poemis ZiriTadi teqstidan, ris Semdegac ambis Txroba 1112-<br />

e strofidan logikurad gagrZeldeba 1114-e strofSi (ix. anot. № 775). g. a.<br />

718. SoTa rusTaveli<br />

aforizmebi<br />

saukeTeso TargmanebiTurT rusulsa da germanul enebze<br />

SearCia da gamokvleva daurTo v. kupravam, Tb., 1976, 107 gv.<br />

krebuls uZRvis v. kurpavas `winasityva~ qarTul, rusul da germanul enebze (gv. 5-24),<br />

sadac warmoCenilia rusTvelis aforizmebis azrobrivi da mxatvruli Rirseba da maTi srulyofilad<br />

Targmnis siZnele.<br />

krebulSi dabeWdilia 195 aforizmi, saTanado SesatyvisebiT, romelTa mTargmnelebi<br />

arian: rusulad — k. balmonti, S. nucubiZe, g. cagareli, p. petrenko, n. zabolocki, p. antokolski<br />

da s. iordaniSvili; germanulad — a. laisti, m. pritvici, h. huperti, h. budenzigi, m. wereTeli<br />

da r. noikomi. g. a.<br />

719. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

meore Sesworebuli da Sevsebuli saskolo teqsti gamosacemad moamzada, Sesavali, ganmartebani<br />

da komentari daurTo n. naTaZem, redaqtori al. WinWarauli, Tb., `ganaTleba~, 1976, 552 gv., ix.<br />

pirveli gamocemis anot. № 604.<br />

719a. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Der Mann im Pantherfell)<br />

germanul enaze Targmnili herman budenzigis mier<br />

Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1976, 214 gv.<br />

dabeWdilia 1587 strofis Targmani. win uZRvis mTargmnelis winasityvaoba (gv. 7-13).<br />

saTaurebTan — mxatvruli gaformeba zurab kapanaZisa.<br />

719b. [SoTa rusTaveli]<br />

vefxistyaosani<br />

(Der Recke im Tigerfell)<br />

Zveli qarTuli poema rusTavelisa, proziT moTxrobili v. ruika-francis mier, berlini,<br />

1976, 160 gv. teqsti CarTulia norbert polis feradi ilustraciebi.<br />

234


719c. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Rycerz w tygrysiej skуrze)<br />

polonur enaze Targmnili eJi zagurskis mier,<br />

filolog i. braunis konsultaciiT, krakovi, 1976, 252 gv.<br />

teqsti Seadgens 1587 strofs. bolos erTvis mTargmnelis narkvevi _ `kavkasia renesansis<br />

akvani~ (gv. 232-242) da terminebisa da saxelebis leqsikon-komentari (gv. 243-248).<br />

719d. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

yirgizul enaze Targmnili aliyul osmanovis mier, frunze, 1976, 308 gv.<br />

(saskolo biblioTekis seria)<br />

720. rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si<br />

I, Tb., 1976, 474 gv.<br />

Semdgenlebi: l. menabde, n. orlovskaia, S. reviSvili, d. fanCuliZe; saredaqci o kolegia: a.<br />

baramiZe, o. baqaniZe, v. gamyreliZe, l. menabde (mT. red.), a. uruSaZe, v. Saduri.<br />

wignSi dabeWdilia safrangeTSi, inglissa da germanulenovan qveynebSi XIX s-dan XX s-is<br />

70-ian wlebamde gamoqveynebuli <strong>rusTvelologiuri</strong> masala. wigni Sedgeba sami nawilisagan.<br />

I nawilSi Sedis: Sesavali (gv. 19-30), romlis avtori d. fanCuliZe zogadad mimoixilavs rus-<br />

Tvelisa da misi poemis Sesaxeb frangul enaze arsebul <strong>literatura</strong>s. aqvea am literaturis<br />

bibliografia (d. fanCuliZe, l. menabde, gv. 31-36). Semdeg warmodgenilia gamokvlevebi, werilebi,<br />

sityvebi, romelTa avtorebi arian: m. brose, e. Stakelbergi, J. kastri, e. Jalu, g. gvazava,<br />

l. aragoni, r. kaiua, k. salia, r. lakoti, m. brioni, r. lafoni, n. salia, p. parafi, e. tolstaia,<br />

a. lanu, J. katali, m. leoni, i. gandini, m. fuSe, e. gieviki, p. gamara (gv. 37-113).<br />

II nawili: Sesavali — germaniaSi, avstriasa da SveicariaSi (germanul enaze) gamoqveynebuli<br />

masalis mimoxilva (S. reviSvili). germanulenovani literaturis bibliografia (S. revi-<br />

Svili, l. menabde, gv. 138-144). gamokvlevebi, werilebi, sityvebi, komentarebi Semdegi avtorebisa:<br />

f. bodenStedti, brokhausi, a. laisti, a. zutneri, f. finki, f. holdaki, g. deetersi,<br />

s. veltmani, r. miler-budnickaia, a. sandersi, v. kopicini, r. blaixStaineri, h. huperti, o. baueri,<br />

b. frai, g. peCi, i. asfalgi, v. hartke, a. zegersi, k. Smidti, l. Sterni, h. kalovi, a. endleri,<br />

h. fenrixi, h. budenzigi, m. wereTeli (gv. 145-295).<br />

III nawili: Sesavali (n. orlovskaia) _ inglisSi gamoqveynebuli literaturis mimoxilva<br />

(gv. 301-319).<br />

bibliografia (n. orlovkaia, l. menabde) _ gv. 320-325.<br />

gamokvlevebi, werilebi, sityvebi Semdegi avtorebisa: u. morfildi, o. uordropi, m. uordropi,<br />

u. aleni, s. Simanski, m. baura, r. stivensoni, p. dronke, k. krosli-holandi, d. langi, j. oldriji,<br />

e. hiuzi (gv. 326-405).<br />

cnobebi rusTavelsa da `vefxistyaosanze~ enciklopediebsa da leqsikonebSi (gv. 405-407).<br />

krebuls erTvis l. menabdis SeniSvnebi (gv. 408-461), pirTa da TxzulebaTa saZieblebi<br />

(T. xeTereli, gv. 462-474). g. a.<br />

721. saredqcio cnoba]<br />

vaxtangiseuli `vefxistyaosani~<br />

gaz. `wignis samyaro~, 1976, 14 ianv., № 1, gv. 5.<br />

cnobaSi aRniSnulia, rom gamomcemloba `mecnierebam~ gamouSva SoTa rusTavelis poemis<br />

1712 wlis pirveli beWduri redaqciis fotoreproduqciuli gamocema, aRdgenili a. SaniZis<br />

mier. wignis damatebaSi Sesulia: `SecdomaTa gasworeba~, `vaxtangis leqsikoni~, `vaxtangis<br />

235


dedani vefxistyaosnisa~, `pirveli gamocemis moRweuli calebi~. iqve (gazeTSi) dabeWdilia<br />

akaki SaniZis `winasityvaoba meore gamocemisaTvis~. g. a.<br />

722. gurgen sevaki<br />

rusTveli da misi `vefxistyaosani~<br />

Tsu Sromebi , t. 177, Tb., 1976, gv. 5-18.<br />

erevnis universitetis rusTvelis kabinetis TanamSromeli gurgen sevaki sakiTxis sa-<br />

Tanado codniT mimoixilavs SoTa rusTvelis Txzulebas. sagangebod Cerdeba `vefxistyaosnis~<br />

samijnuro fabulaze da SeniSnavs, rom siyvaruli aris is ZiriTadi problema, romlis<br />

garSemoc mouqsovia Tavisi Zvirfasi xaliCa SoTa rusTvels.<br />

avtori aRniSnavs agreTve im wvlils, romelic somexi eris warmomadgenlebs aqvT Setanili<br />

rusTvelologiaSi: rusTvelis Semoqmedebis dacvis, gavrcelebis, kvlevisa da<br />

Targmnis saqmeSi. g. a.<br />

723. С. Б. Серебряков<br />

Трактат Ибн Сины (Авицены) о любви<br />

Tb., 1976, 175 gv.<br />

naSromi, avtoris Sesavlisa da winasityvaobis garda, Seicavs ibn sinas traqtatis arabul<br />

teqsts, mis rusul Targmans da ibn sinas filosofiuri leqsikis mcire glosariums (ganmartebebs).<br />

winasityvaobaSi (gv. 5-68) ganxilulia abu ali husein ibn sinas, anu avicenas siyvarulis<br />

traqtatis rogorc zogadfilosofiuri da eTikuri, ise <strong>rusTvelologiuri</strong> mniSvneloba.<br />

avtori varaudobs, rom SesaZlebelia rusTvelisaTvis cnobili yofiliyo ibn sinas es naSromi,<br />

radgan igi TviTon udaod amJRavnebs garkveul codnasa da interess aRmosavleTis<br />

swavlulTa moZRvrebebis mimarT.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom mSvenierebis mZafri SegrZneba erT-erTi maxasiaTebeli Tvisebaa<br />

Sua saukuneebis musulmanuri kulturisa. ibn sina ikvlevs siyvarulis aRmocenebis safuZvelsa<br />

da pirobebs da wignis erT Tavs uZRvnis siyvaruls lamazi garegnobis adamianisadmi,<br />

romelsac amSvenebs axalgazrdoba da momxiblveloba. am SemTxvevaSi TvalsaCinoa<br />

azrobrivi damTxveva rusTvelis striqonisa:<br />

`mijnursa Tvalad siturfe hmarTebs, marT viTa mzeoba~ (23,1),<br />

formis harmoniuloba da Sinagani mTlianoba — es aris RvTiuri sawyisis arsebobis gamovlineba<br />

pirovnebaSi. ibn sinas azriT, namdvili, wminda siyvaruli warmoiqmneba cxoveluri<br />

swrafvisa da gonivruli sulis SerwymiT. adamianuri siyvarulis moraluroba damokidebulia<br />

imaze, mihyavs Tu ara mas adamiani gakeTilSobilebamde. visi siyvarulic sufTaa, maTTvis<br />

nebadarTulia mofereba da xvevna-kocna, radgan amiT aRweven isini sulier kavSirs.<br />

mkvlevari daaskvnis, rom ibn sina adamianur siyvaruls, sapirispiro sqesTa siyvaruls,<br />

aniWebs pozitiur rols sulis aRmavlobis, RvTaebisadmi swrafvis procesSi. n.m.<br />

724. Сергей Серебряков<br />

К вопросу о типологических соответствиях между творчеством певцов любви<br />

европейского средневековъя и романом Руставели<br />

`Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, kreb. VII-VIII, Tb., 1976, gv. 113-141.<br />

rogorc avtori wers, `vefxistyaosnisa~ da dasavleT evropis rainduli romanebis tipologiuri<br />

kvlevis mxriv mxolod pirveli nabijebia gadadgmuli. igi asaxelebs n. maris, z. avaliSvilis,<br />

al. baramiZis, n. naTaZis, p. Sarias Sromebs, sadac saTanado wyaroebisa da literaturis<br />

miuwvdomlobis gamo es problema srulyofilad Seswavlili araa.<br />

mkvlevari arasworad miiCnevs imis mtkicebis tendencias, rom, raki saqarTveloSi raindobis<br />

instituti ar arsebobda, `vefxistyaosnis~ yovelgvari analogia evropul sakaro-<br />

236


saraindo <strong>literatura</strong>sTan unda gamoiricxos. narkvevSi mocemulia kretien de truas romanebis<br />

- `ereki da enida~, `kliJesi~, `iveini~ - Tematur-ideuri analizi, romelTa mTavari tendencia<br />

meuRleobrivi siyvarulisa da erTgulebis gandideba da misi upiratesobis mtkicebaa.<br />

mkvlevari vrclad ganixilavs agreTve kapelan andreas traqtats siyvarulis Sesaxeb.<br />

masSi e. w. kurtuazuli siyvarulis idealad miCneulia `wminda siyvaruli~, rac daxasiaTebulia<br />

rogorc miuwvdomelis survili, mudmivi swrafva sayvareli arsebisadmi da ara kmayofileba<br />

masTan SeerTebiT, misi sxeulis dauflebiT.<br />

mTavari moZRvreba, romelic saerToa rusTavelisa da provanseli poetebisa da romanistebisaTvis,<br />

imaSi gamoixateba, rom siyvaruli amaRlebs da akeTlSobilebs adamians.<br />

mkvlevris azriT, avTandili Zalian hgavs namdvil evropel rainds. mas ori mizezi aqvs<br />

saimisod, rom TinaTinis davalebas gulmodgined moekidos: pivreli — igi TinaTinis yma<br />

(vasali) da samefo karis moxelea (spaspeti); meore — misi mijnuria da Zneli davalebis pirnaTlad<br />

SesrulebiT unda daamtkicos satrfos erTgulebaca da Tavisi vaJkacobac, aCvenos,<br />

rom namdvilad Rirsia TanagrZnobisa da gulwrfeli siyvarulisa. g. a.<br />

725. nestan sulava<br />

zogierTi qristianuli cneba `vefxistyaosansa~<br />

da Zvel qarTul sasuliero poeziaSi<br />

krebuli `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi,<br />

VII-VIII, Tb., 1976, gv. 306-326.<br />

avtoris azriT, termini `daxsna~ _ daSla _ gulisxmobs sxeulis Semadgeneli oTxi<br />

elementis (miwa, wyali, airi, cecxli) urTierTkavSiris darRvevas, anu sikvdils, gardacvalebas.<br />

ganxilulia qristianuli Tvalsazrisi sicocxlis xanmokleobasa, araraobasa da<br />

imqveyniuri cxovrebis, anu sulis cxonebisaTvis zrunvis aucileblobaze.<br />

qristianuli rwmeniT, codva orgvaria: 1) memkvidreobiTi codva — pirvelcodva, romelic<br />

adam da evas Semdeg yovel adamians dabadebisTanave Tan dahyveba. 2) piradi codva, romelic<br />

adamianis Tavisufali nebiTaa gamowveuli da amis mixedviT — an dasasjeli, an Sesandobeli<br />

(saba ganasxvavebs codvis xuT sxvadasxva xarisxs. misive sityviT: codvili ewodeba...<br />

qristianesa Semcodesa. uSjuloTa — warmarTTa da qristes urwmunoTa ara ician, codva Tu<br />

raÁ ars). piradi codvis monanieba da Sendoba SesaZlebelia. rac Seexeba pirvelcodvas (memkvidreobiTs)<br />

misi mxolod Semsubuqeba SeiZleba da ara mTlianad monanieba. igi `mun Tana<br />

wasatania~.<br />

rusTaveli kargad icnobda pirvelcodvis arssa da mniSvnelobas, magram mas ar axsenebs.<br />

rusTaveli mxolod adamianis mier mis sicocxleSi Cadenil codvebze msjelobs da mis sam<br />

saxeobas gamoyofs: yvelaze did codvad iTvleba RvTaebisadmi Secodeba (ix. 851, 855 str.<br />

`ityvis: RmerTo...~ ).<br />

meore saxea xelmwifisadmi Secodeba (847: `patroni Cemi gamzrdeli...~).<br />

mesame saxeobaa adamianis Secodeba Cveulebrivi mokvdavis mimarT (517: `vTqvi: pasuxsa<br />

veras gkadreb...~, `ra Segcode, ra miqnia ucnobosa...~). g. a.<br />

726. [uavtoro]<br />

`vefxistyaosani~ osurad<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 25 apr., № 17, gv. 4; `wignis samyaro~, 1976, 28 apr., № 8, gv. 3.<br />

dabeWdilia mokle informacia, rom gamoqveynda `vefxistyaosani~ osur enaze. mTargmnelia<br />

poeti giorgi besTauTi. wigni aiwyo da daibeWda q. cxinvalSi, gamomcemloba `irisTonSi~.<br />

mas erTvis m. ziCis ilustraciebi.<br />

237


727. [uavtoro]<br />

`vefxistyaosani~ polonurad<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 13 agv., № 33, gv. 3.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom q. krakovSi gamoqveynda `vefxistyaosani~ polonur enaze.<br />

mTargmnelia eJi zagurski. mas konsultaciiT exmareboda enaTmecnieri ian brauni. Targmani<br />

Sesrulebulia 1966 wlis saiubileo gamocemidan. masSi daculia dabali da maRali Sairis ritmi.<br />

gamocemas axlavs mTargmnelis werili, romelSic ganxilulia `vefxistyaosani~ da mocemulia<br />

rusTavelis moRvaweobis epoqis mimoxilva. wigns erTvis agreTve toponimebis, eTnikuri<br />

da sakuTari saxelebis ganmartebani. g. a.<br />

728. qronika da informacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1976, № 1, gv. 187-196; № 3, gv. 175-190; № 4, gv. 187-198.<br />

dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1974 wlis<br />

13 dekembridan 1976 wlis 20 Tebervlamde. warmodgenilia masala 329-503 strofebis ganxilvis<br />

Sesaxeb.<br />

729. akaki SaniZe<br />

vefxistyaosnis sakiTxebi<br />

(`ufro desi~)<br />

Jur. `mnaTobi~, 1976, № 5, gv. 143.<br />

mkvlevari wers, rom `vefxistyaosnis~ teqstSi xmarebuli gamoTqma `ufro desi~ (`aw moyvare<br />

gipovnivar, disaganca ufro desi~, 252,4) ufroobiTi xarisxis gamosaxatavad sruliad<br />

Seuferebeli formaa. poemaSi msgavsi SemTxveva (ufro Zmesi, ufro grZesi da misT.) ara gvaqvs.<br />

a. SaniZes SesaZleblad miaCnia am frazis ase gasworeba: `marT udesi~. aRniSnavs, rom udesic<br />

xelovnuli formaa, magram igi arsebuli wesis mixedviT aris warmoebuli, da, rusTvelis<br />

sityvaTqmnadobis gaTvaliswinebiT, SesaZlebeli da misaRebia. g. a.<br />

730. petre Saria<br />

`vefxistyaosani~ da misi epoqis saraindo poezia<br />

III resp. samecniero konferencia lit. Teoriisa da esTetikis sakiTxebze, S. rusTavelis sax.<br />

qarTuli literaturis instituti, moxs. Tezisebi, Tb., 1976, gv. 5 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

1. raindoba, rogorc instituirebuli socialuri fenomeni, damaxasiaTebelia das. evropis<br />

centraluri raionebisaTvis. saqarTveloSi mas adgili ar hqonia da arc am Tematikis poezia<br />

arsebobda.<br />

2. das. evropis <strong>literatura</strong>Si Seiqmna raindobis zneobrivi amaRlebulobis versia,<br />

`raindulis~ cneba gadaiqca zedsarTav saxelad.<br />

3. saraindo poeziis mTavari niSnebia umizno avantiura da kurtuaziuli siyvaruli. es<br />

niSnebi araa damaxasiaTebeli `vefxistyaosnisaTvis~; misi msgavseba saraindo poeziasTan<br />

Semoifargleba mxolod poeziis zogadi tipologiuri niSnebiT. g. a.<br />

731. p. Saria<br />

SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da Semoqmedebis zogierTi sakiTxi<br />

Tb., gam. `mecniereba~, 1976, 230 gv.<br />

wigni Sedgeba Sesavlisa da eqvsi Tavisagan. `SesavalSi~ avtori gansazRvravs epikuri nawarmoebis<br />

msoflmxedvelobrivi problemebis kvlevis meTodologiur principebs. misi mi-<br />

238


zania, `vefxistyaosnis~ ideuri Sinaarsi ganixilos Sua saukuneebis saerTo ideologiuri<br />

atmosferos analizis fonze.<br />

I TavSi _ `vefxistyaosani~ rogorc qarTuli erovnuli eposi~ _ mocemulia dasabuTeba<br />

ZiriTadi debulebisa, rom es poema warmoadgens nacionaluri eposis garkveul istoriul<br />

formas, oRond misi mikuTvneba romantikuli eposis Janrisadmi pirobiTia.<br />

II TavSi mkvlevari kritikulad ganixilavs sxvadasxva dros wamoyenebul Tvalsazrisebs<br />

SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa da religiuri aRmsareblobis Taobaze. neoplatonizmTan<br />

misi kavSiris Sesaxeb aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ gatarebuli idea brZolisa da<br />

moqmedebisa principulad ewinaaRmdegeba neoplatonikur da, saerTod, idealistur Sexedulebebs,<br />

romelTa mixedviT sibrZne aris sruli morCileba gangebisa, usamarTlobasTan Segueba<br />

da zurgis Seqceva amqveyniurobisaTvis.<br />

rusTavelis savaraudo maniqevelobis Sesaxeb wers, rom es versia Sedegia e. w. `sesxebis~<br />

TeoriiT gatacebisa, romelic erT dros TiTqmis modad iqca rusTvelologiaSi, TviT `vefxistyaosani~<br />

amis mtkicebisaTvis sababsac ar iZleva. aseve, ra aspeqtSic ar unda vcdilobdeT<br />

aRmovaCinoT sufizmi rusTavelis pirad cxovrebasa Tu mis SemoqmedebaSi — iqneba es<br />

siyvarulis koncefcia, Teizmi da kosmopolitizmi, Tu sxva ram, Cveni cda amaod darCeba.<br />

rogorc mkvlevari aRniSnavs, mTeli `vefxistyaosani~ sunTqavs qristianuli suliskveTebiT,<br />

magram masSi gatarebulia RmerTisa da adamianis uSualo urTierTobis idea da<br />

swored am niadagzea ignorirebuli eklesiis roli da mniSvneloba.<br />

III da IV TavebSi kvlav grZeldeba poetis msoflmxedvelobis `ZiriTadi elementebis~<br />

ganxilva. avtoris azriT, RmerTi rusTavels warmodgenili hyavs rogorc samyaros Sinagani<br />

uzenaesi idealuri Zala, msgavsad adamianis Sinagani sulieri Zalisa. RmerTis arsi rusTavelTan<br />

pirvel rigSi zneobrivia; misi gamgeblobis sfero umTavresad adamianis zneobrivi<br />

cxovrebaa. RmerTi upirispirdeba `soflis~ qaoturobas, mis oromtrials, magram ara rogorc<br />

keTili _ borots. boroteba `soflis~ mTavari Tviseba araa; ufro zustad rom iTqvas, man<br />

ar icis keTilis da borotis zneobrivi kategoriebi; boroti Cndeba `soflis~ stiqiasTan adamianis<br />

damokidebulebis aspeqtSi. rusTaveli `sofels~ ki ar abralebs `uzneobas~, misi azriT,<br />

TviT adamianis aragonivruli damokidebuleba bunebriv stiqiebTan badebs borotebas.<br />

poemis ideuri suliskveTebis mixedviT, adamianis problma ganixileba ara imdenad individualur<br />

aspeqtSi, ramdenadac maTi (adamianebis) erTianobis Suqze. am erTianobis principis<br />

mTavari gamoxatulebaa siyvaruli da megobroba. calkeuli pirovnebis Zala arc ise<br />

didia; poemis gmirebi Tumca ubadlo Tvisebebis mqoneni arian, erTmaneTTan da sxva adamianebTan<br />

kavSiris gareSe maTi moqmedeba TiTqmis unayofo iqneboda. dasaxuli mTavari miznis<br />

miRweva SesaZlebeli xdeba koleqtiuri moqmedebiT, adamianTa urTierTsolidarobiT.<br />

socialur-politikur aspeqtSi rusTavelisTvis mTavaria qalis uflebis dacva. es idea<br />

udevs safuZvlad poemis tragikul peripetiebs. poeti centralizebuli monarqiis momxrea,<br />

oRond mas ar surs monarqis absoluturad SeuzRudveli xelisufleba aziuri despotiebis<br />

saxiT.<br />

V TavSi warmodgenilia rusTavelis zogadesTetikuri Sexedulebani da misi Txzulebis<br />

poetika. avtoris TqmiT, Sua saukuneebis pirobebSi SesaZlebel realistur sawyisebs poeti<br />

uerTebs mZlavr romantikul nakads da es aniWebs mis poemas egzom maRal mxatvrul Rirebulebas<br />

(ix. aqve, anot. № 508).<br />

VI TavSi mocemulia `vefxistyaosnis~ Tematur-ideuri paralelebi nizami ganjelis,<br />

kretien de truas, eSenbaxisa da gotfrid strasburgelis TxzulebebTan.<br />

wigns axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

732. kandid Carkviani<br />

`vefxistyaosnis~ pirveli iubiles gaxseneba<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 13 agvisto, № 33, gv. 2-3.<br />

avtori wers, rom 1937 wels didi warmatebiT Catarda `vefxistyaosnis~ Seqmnis 750 wlis-<br />

Tavis iubile. amis sawindari iyo kompartiis centraluri komitetis aqtiuri monawileoba<br />

saiubileo RonisZiebebSi da `vefxistyaosnis~ axali gamocemis momzadebaSi. mweralTa<br />

kavSiris literaturul muSaobas im periodSi xelmZRvanelobdnen jer malaqia toroSeliZe,<br />

239


Semdeg ki TviT k. Carkviani. rusTavelis poemis saiubileo teqstis momzadeba mindobili<br />

hqonda mecnierTa jgufs k. kekeliZisa da a. SaniZis meTaurobiT. teqstis damdgenma komisiam<br />

moamzada axali gamocemis teqsti, magram misi moculoba, strofuli Sedgeniloba, ar akmayofilebda<br />

erT-erT wevrs — k. WiWinaZes. misTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani iyo poemis dasasrulis<br />

sakiTxi da aucileblad Tvlida e. w. indo-xataelTa ambis Setanas ZiriTad teqst-<br />

Si. maSin partiulma xelmZRvanelobam mxari dauWira k. WiWinaZes da poemaSi teqstologiuri<br />

cvlilebebi Seitana.<br />

rusTavelis dabadebis 800 wlisTavis saiubileo gamocemebis samzadiss (1966 w.) werilis<br />

avtoris azriT, saTanado partiuli kontroli aklda, gaTvaliswinebuli ar iyo pirveli iubiles<br />

gamocdileba. saiubileo gamocemis teqstis momzadeba mTlianad mecnierTa erT jgufs<br />

miendo, rasac uaryofiTi Sedegi mohyva. avtors mxedvelobaSi aqvs is, rom 1966 wlis gamocemebSi<br />

araa Setanili e. w. indo-xataelTa ambavi, rasac saiubileo komitetisa da teqstis<br />

damdgeni komisiis muSaobis naklad Tvlis (ix. anot. № 690). g. a.<br />

733. S. CijavaZe<br />

vefxistyaosnis personaJTa erTi jgufis sakiTxisaTvis<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis X samecn. sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1976, gv. 25-26 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

xalxuri rwmeniT, `qajis~ saxeliT cnobili arsebani mavne sulebi, eSmakebi arian. zogierTs<br />

isini banjgvlian da rqian arsebebad hyavda warmodgenili, rac erT-erTi xelnaweris<br />

(S-5006) ilustraciaSic aisaxa. zepirsityvierebaSi (zRaprebSi) ixseniebian dadebiTi Tvisebebis<br />

mqone qajebic.<br />

`vefxistyaosanSi~ warmodgenili `qajebi~ adamianis msgavsi xorcieli arsebani arian.<br />

maT Soris Canan boroti da keTili Tvisebebis mqoneni. g. a.<br />

733 a. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~,<br />

kreb. VII-VIII, Tb., 1976.<br />

krebuli gamocemulia saq. ssr mecn. akademiis S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis<br />

istoriis institutis grifiT.<br />

masSi dabeWdilia amave institutis mecnieri TanamSromlebis — m. gigineiSvilis, s. serebriakovis,<br />

m. guguSvilis, b. darCias, i. waqaZis, m. megreliZis, n. sulavas — <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

gamokvlevebi. yvela anotirebulia cal-calke, ix. aqve, avtorebis mixedviT. g. a.<br />

734. S. ZiZiguri<br />

axali <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvleva<br />

Jur. `ganTiadi~, 1976, № 1, gv. 117-123.<br />

avtori dadebiT Sefasebas aZlevs iv. gigineiSvilis naSroms `gamokvlevebi vefxistyaosnis<br />

enis da teqstis kritikis sakiTxebis Sesaxeb~ (Tb., 1975 w.).<br />

naSromis erT-erTi Tavi ganekuTvneba rTuli winadadebis erTi Taviseburi saxeobis<br />

garkvevas `vefxistyaosanSi~. aq, S. ZiZiguris azriT, zogi ram sadavoa. iv. gigineiSvili fiqrobs,<br />

rom poemis strofebi SeiZleba or nawilad gaiyos. am nawilebs Soris Sinaarsis mxriv<br />

iseTive urTierTdamokidebulebaa, rogoric rTul daqvemdebarebul winadadebaSia mTavarsa<br />

da damokidebul winadadebebs Soris. S. ZiZiguris SexedulebiT, saanalizo winadadebaTa<br />

avtoriseuli kvalifikacia erTgvari xelovnurobis daRs atarebs da, amdenad, araferi<br />

daSavdeboda, Tu maT hipotaqsuri konstruqciebis TvalsazrisiT ar SevafasebdiT.<br />

avtori fiqrobs, rom 857 da sxva miTiTebul strofebSi ar unda gvqondes rTuli daqvemdebarebuli<br />

winadadebebi, Tundac misi `badali~ konstruqcia. aq, Tanamedrove gramatikuli<br />

klasifikaciis mixedviT, saqme gvaqvs an winadadebaTa parataqsul SewyobasTan, an, zog<br />

SemTxvevaSi, Serwymuli winadadebis aRnagobasTan. i.k.<br />

240


735. izolda waqaZe<br />

vefxistyaosnis erTi jgufis xelnawerTa urTierTmimarTebisaTvis<br />

kreb. `Zveli qarTuli mwerlobisa da rusTvelologiis sakiTxebi~, VII-VIII, Tb., 1976, gv. 185-196.<br />

narkvevSi ganxilulia sami xelnaweris K(S-4499), O(K-205), G 1 (Q-796) urTierToba. K da O nusxebi<br />

XVII s-is meore naxevrisaa, G 1 - ki gadawerilia XIX s-Si. O dazianebulia da Semdeg aRdgenili,<br />

vaxtangis gamocemis mixedviT. aris zogierTi gansxvaveba h-sa da u-s xmarebaSi, saxelisa<br />

da zmnis mxolobiT da mravlobiT formebSi. aris sityvis an frazis variantiT Secvlis ramdenime<br />

SemTxvevac.<br />

teqstis Sejerebis, urTierTSedarebis Sedegad avtori daaskvnis: KOG 1 xelnawerebi<br />

erTmaneTTan uSualo kavSirSia, K aris O-s wyaro, G 1 ki uSualod momdinareobs -dan da<br />

gadawerilia gvian, mas Semdeg, roca -s dazianebuli adgilebi ukve aRdgenili iyo. g. a.<br />

736. al. WinWarauli<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikidan<br />

(`aTrTolebs~ Tu `aTrTvilebs~?)<br />

Jur. `mnaTobi~ 1976, № 6, gv. 169.<br />

mkvlevari ganixilavs `vefxistyaosnis~ striqons: `amas mosTqvams, cremlsa abnevs, aTrTolebs<br />

da awanwarebs~ (707,1) da aRniSnavs, rom zmna `aTrTolebs~ ar ewyoba cremls. mas SeiZleba<br />

Seewyos `aTrTvilebs~, radganac `cremls aTrTvilebs~ rusTaveliseuli, sruliad bunebrivi<br />

sintagmaa da zmna `frqveva~ (kerZod cremlis frqveva) poemaSi Zalian xSirad gvxvdeba.<br />

al. WinWaraulis azriT, gadamwerebma `aTrTolebs~ ufro bunebrivad da gasagebad miiCnies<br />

da Sinaarss ki angariSi ar gauwies.<br />

mkvlevris daskvniT, striqoni Seryvnilia da ase unda ikiTxebodes: `amas mosTqvams,<br />

cremlsa abnevs, aTrTvilebs da awanwarebs~. T. t.<br />

737. zurab WumburiZe<br />

Cveni megobari — ian brauni<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1976, 14 maisi, № 20, gv.4.<br />

avtori wers poloneli enaTmecnieris Sesaxeb: aRsaniSnavia ian braunis monawileoba<br />

`vefxistyaosnis~ polonurad Targmnis saqmeSi. poema leqsad Targmna poetma eJi zagurskim,<br />

romelsac sistematur daxmarebas uwevda ian brauni, rogorc pwkaredis mTargmneli, mecnier-konsultanti<br />

da redaqtori. Semoklebuli Targmani daibeWda 1966 wels. amJamad ukve<br />

mzad aris da gadacemulia dasabeWdad poemis sruli Targmani, romelmac specialistebis<br />

didi mowoneba daimsaxura. gamocemas daerTvis ian braunis vrceli gamokvleva da komentarebi.<br />

paralelurad gamodis qarTuli miniaturebiT Semkuli masobrivi gamocemac. g. a.<br />

738. akaki xinTibiZe<br />

qarTuli leqsis bunebisaTvis<br />

Tb., 1976, 70 gv.<br />

avtori aRniSnavs, rom amJamad qarTul leqsmcodneobaSi erTmaneTs upirispirdeba ori<br />

Tvalsazrisi — qarTuli leqsis silaburobisa da silabur-tonurobisa. ukanasknelis Tvisebaa<br />

taepSi maxvilian da umaxvilo marcvalTa kanonzomieri monacvleoba. am wess xedavs a. gawerelia<br />

qarTul klasikur leqsSi, maT Soris — rusTvelur SairSic.<br />

a. xinTibiZis azriT, `vefxistyaosnis~ dabali Sairi amis nimuSad ar gamodgeba. maRal SairSi,<br />

sadac xSirad ixmareba ormarcvliani sityvebi, isini qoreuli terfebis iluzias qmnian, magram<br />

striqonSi 4-marcvliani sityva Tu Cajdeba, is arRvevs `gamyoli terfis~ Seucvlelobis<br />

Teziss.<br />

241


g. wereTlis daskvniT, `vefxistyaosnis~ metri aris ara `abstraqtuli sqema~, aramed<br />

realuri sidide, romelic ganizomeba marcvalTa raodenobiT. igi asabuTebs maRali Sairis<br />

dayofis aucileblobas 4-marcvlian, xolo dabali Sairisas — 3 da 5-marcvlian ritmul er-<br />

Teulebad. poemis metrul sqemas gamoeTiSa ormarcvliani ritmuli erTeuli (qore), rac<br />

iman ganapiroba, rom `vefxistyaosnis~ maRal SairSi ara gvaqvs Sefardeba 2-4-2, arc dabalSi<br />

— 1-5-2 an 2-5-1, romlebSic ormarcvliani erTeuli damoukidebeli uflebiT isargeblebda.<br />

a. gawerelia riTmas maxvilTan akavSirebs, rac misi azriT, gamoricxavs qarTulSi 3-marcvlianze<br />

ugrZeli riTmis arsebobas.<br />

g.wereTlis azriT ki maxvili ar awarmoebs riTmas, riTmis sazRvari xSirad scildeba maxviliani<br />

marcvlis sazRvars.<br />

a. xinTibiZe emxroba qarTuli leqsis silaburobis Tvalsazriss da akeTebs Semdeg daskvnebs:<br />

silaburoba Tavs iCens saleqso struqturis iseT komponentSi, rogoric cezuraa. igi<br />

gadaulaxavi simagrea; sityva da muxli (`terfi~, `segmenti~) ver gadaabijebs cezuris sazRvars.<br />

marcvalTa ricxvis cvalebadoba qarTuli leqsis striqonSi leqsis xasiaTis Tvisobriv<br />

Secvlas iwvevs.<br />

qarTuli leqsi iTmens mcire gadaxvevas erTi sistemidan meorisaken. silabur-tonurobisken<br />

midrekileba qarTul leqss d. guramiSvilis droidan daetyo. rusTavelisaTvis<br />

miuRebeli Sefardeba: 2-4-2, 3-3-2- da sxva TandaTan uflebamosili xdeba. XX s-is qarTuli<br />

leqsidan tonurobis absoluturi gamoricxva ar SeiZleba, Tumca tonurobis calkeuli<br />

elementebi qarTul versifikacias silabur-tonurad ver aqcevs.<br />

qarTuli leqsis silaburobis Teorias momxreebi adrec hyavda (m. baraTaSvili, i. bagrationi,<br />

p. ioseliani, d. CubinaSvili, l. isarliSvili, p. ingoroyva, p. beraZe, g. gaCeCilaZe),<br />

magram g. wereTlis naSromi Semobrunebis punqti gaxda qarTul leqsmcodneobaSi.<br />

zemoT dasaxelebuli da sxva problemuri sakiTxebi sabolood maSin gairkveva, roca<br />

xelT gveqneba statistikur masalaze dakvirvebisa da eqsperimentur-laboratoriuli<br />

analizis Sedegad miRebuli daskvnebi. g. a.<br />

739. m. jangiZe<br />

sabuTebis aRmniSvneli terminebi `vefxistyaosanSi~<br />

gaz. `sabWoTa oseTi~, 1976, 25 dek., № 254, gv. 4.<br />

rogorc avtori wers, sabuTebis aRmniSvneli terminebidan `vefxistyaosanSi~ yvelaze<br />

xSirad ixmareba `wigni~, rogorc saxelmwifo marTvis erT-erTi saSualeba (`wignsa mogcem,<br />

gmorCilobden, vinca iyos Cemi xasi~). `wigni~ diplomatiuri urTierTobis amsaxveli dokumentic<br />

aris (`gavgzavne kaci xataeTs da wigni Cemmagieri~). epistolaruli xasiaTis werils<br />

ustari erqva, romelic grZlad daWril qaRaldze iwereboda da gragnilad axvevdnen (`ese<br />

ustari dawera, Sekra da wa-ca-xvia man~). nebarTvis an brZanebis sabuTs poemaSi farmani<br />

ewodeba (`aw mmarTebs moTxovna me farmanisa~). gvxvdeba agreTve `anderZi~, `brZaneba~, `werili~,<br />

`saficari wigni~. yvela aseTi sityva sainteresoa Zveli qarTuli terminologiis Seswavlis<br />

TvalsazrisiT. g. a.<br />

1977 weli<br />

740. irakli abaSiZe<br />

sityva SoTa rusTavelze<br />

avtoris wignSi — Txzulebani or tomad, t. II, werilebi, Tb., 1977, gv. 7-22. winasityvaobad erTvis<br />

`vefxistyaosnis~ rusul gamocemas _ `msoflio literaturis biblioTeka~, moskovi, 1969.<br />

narkvevSi saubaria rusTavelis Semoqmedebis mniSvnelobaze qarTuli da msoflio kulturisaTvis,<br />

poemis Targmanebze rusul da sxva ucxo enebze, SoTa rusTavelis vinaobasa da<br />

mis savaraudo samSobloze — mesxeTze, ierusalimis jvaris monasterze, iq aRmoCenil yve-<br />

242


laze adrindel werilobiT dokumentebsa da TviT poetis frekskaze; am freskis `gauCinarebasa~<br />

da mis xelaxla aRmoCenaze.<br />

imave wignSi (t. II, werilebi) dabeWdilia i. abaSiZis: `fiqrebi rusTavelze~, `poetis ukvdaveba~,<br />

`msoflio poeziis didi raindi~, `diadi sakacobrio idealebis momRerali~, `rusTavelis<br />

iubile karze mogvadga~ (gv. 23-56). yvela maTgani gamoqveynda 1966 wels (anotaciebi<br />

ix. `bibliografiis~ III tomSi). g. a.<br />

741. manuCar anTaZe<br />

`vefxistyaosnis~ mxatvruli simarTlis sakiTxebi, II<br />

Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 18-30.<br />

narkvevSi ganxilulia sakiTxi rusTavelis SemoqmedebiTi `meTodis~ realisturobisa,<br />

romelic vlindeba cxovrebiseul simarTleSi, sandoobasa da nawarmoebis mxatvruli xasiaTebis<br />

damajereblobaSi.<br />

avtori msjelobs agreTve rusTavelis msoflmxdvelobis humanisturobaze, rodesac<br />

Tavisufali arCevani siyvarulSi da misi ganxorcielebis saSualeba saxeldebulia `marTal<br />

samarTlad~, romelic farulad upirispirdeba mSoblis `RvTaebriv~ uflebas.<br />

narkvevSi dazustebulia termin `amirbaris~ mniSvneloba. avtoris azriT, indoeTis saxelmwifoSi<br />

is udris `saxlTuxucess~, mefis sasaxlis gamgebels, pirvel vazirs, romelic<br />

amirspasalaris funqciasac iTavsebs.<br />

naSroms axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

741a. simon arvelaZe<br />

rusTavelis esTetikuri ideali<br />

avtoris wignSi _ `kritikuli narkvevebi~, Tb., 1977, gv. 124-129.<br />

mkvlevari ganixilavs esTetikur ideals `vefxistyaosnis~ gmirebis moqmedebis mixedviT.<br />

rusTavelis personaJebis yoveli konkretuli moqmedeba maTi pirovnuli `me~-s Sinagani<br />

Tavisuflebis gamovlinebaa. es personaJebi xorcieli, adamianuri realobani arian da, amdenad,<br />

ar ganekuTvnebian `zeadamianur sferos~.<br />

rusTavelis zneobrivi idealia mijnuris srulqmnili saxe, romelSic Tanazomierad<br />

Serwymulia: fizikuri mxneoba, Zalovanoba, sibrZne, simdidre, siuxve, goniereba, moTmineba<br />

da a. S. g. a.<br />

742. aleqsandre baramiZe<br />

erTi axali <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromis gamo<br />

Jur. `ganTiadi~, 1977, № 2, gv. 158-168;<br />

agreTve _ al. baramiZe, narkvevebi..., VII, Tb., 1978, gv. 40-56.<br />

avtori ganixilavs petre Sarias monografiul narkvevs `SoTa rusTavelis msoflmxedvelobisa<br />

da Semoqmedebis zogierTi sakiTxi~ (Tb., 1976).<br />

al. baramiZis azriT, p. Sarias monografia mniSvnelovani gamoklevaa. wignis avtori cdilobs<br />

gaarkvios rusTvelis sarwmunoebriv-filosofiuri, socialur-politikuri, literaturul-esTetikuri<br />

da teqstologiuri sakiTxebi.<br />

recenzenti aRniSnavs, rom p. Sariam Tavisi wvlili Seitana rigi urTulesi <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

problmebis axali kuTxiT dayenebasa da zogjer gadawyvetaSic. amasTan p. Sarias<br />

naSromi iwvevs seriozul SeniSvnebsac. wignSi yvelaferi rigze araa wyaroebis dasaxelebisa<br />

da gamoyenebis mxriv. monografiaSi gvxvdeba umisamarTo damowmebani da umisamarTo kritika.<br />

wignis avtori TviTneburad cvlis `vefxistyaosnis~ teqsts, an interpolaciad miiCnevs<br />

udaod rusTvelur strofebs, Tu isini ar eguebian mkvlevris mier winaswar SemuSavebul<br />

Sexedulebas.<br />

243


sarecenzio naSromSi vrclad aris ganxiluli rusTveluri siyvarulisa da megobrobis<br />

sakiTxebi. megobrobis rolis maRal SefasebasTan erTad avtors ratomRac `wylis nayvad~<br />

eCveneba TxzulebaSi `Zmadnaficobis versiis~ arseboba.<br />

monografiaSi `vefxistyaosani~ Sedarebulia nizami ganjelis SemoqmedebasTan: `vefxistyaosanSi<br />

saxeebi da xasiaTebi dinamiurad iSlebian moqmedebis procesSi. am mxriv marto<br />

nizami uaxlovdeba rusTvels~. al. baramiZis azriT, moxmobili kuTxiT nizami ki ar uaxlovdeba<br />

rusTvels, aramed Zalian Sordeba mas; nizamis `saxeebsa da xasiaTebs~ swored dinamiuroba<br />

akliaT.<br />

am SeniSvnebis Semdeg p. Sarias monografias recenzenti mainc mniSvnelovan rusTvelologiur<br />

naSromad Tvlis. g. a.<br />

743. r. barbaqaZe<br />

`vefxistyaosani~ da Sua saukuneebis literaturuli tradiciebi<br />

feriTi sistemebis gaazrebis TvalsazrisiT<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XI samecn. sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb.- 1977, gv. 14-15 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

feris fenomenis gamoyenebis mxriv Sua saukuneebis saero <strong>literatura</strong>Si gamoiyofa ori<br />

mimarTuleba: a) `dasavleTis <strong>literatura</strong>~ fers, rogorc mxatvruli gamosaxvis saSualebas,<br />

TiTqmis ar iyenebs: b) `aRmosavluri <strong>literatura</strong>~ fers aniWebs uZiriTades esTetikur da<br />

simbolur mniSvnelobebs.<br />

`vefxistyaosani~ metwilad `aRmosavlur~ feriT sistemas uaxlovdeba. g. a.<br />

744. akaki gawerelia<br />

zecis mxatvruli modeli rusTavelTan da dantesTan<br />

wignSi: a. gawerelia, rCeuli nawerebi, t. I, Tb., 1977, gv. 7-86.<br />

avtoris SexedulebiT, rusTavelis qristianuli msoflmxedveloba gamdidrebulia areopagituli<br />

moZRvrebiT. rusTavelis `romelman~ araraobisagan samyaros Semqmneli pirovnuli<br />

qristianuli RmerTia. es igive `uxilavi Zalia~, sampirovani, romlis erTi wevric qristea.<br />

es RmerTi mnaTobTa da zecis miRma, empiriumSi `zegardmo arsTa~, anu angelozebis maRla<br />

`zis~ saRmrTo nislSi (`vin sazRvarsa dausazRvrebs, zis ukvdavi RmerTi RmerTad~).<br />

rusTavelis TxzulebaSi sxvadasxva adgilas damowmebuli `saydarni~, `uflebani~, `mTavrobani~<br />

da `Ãelmwifebani~ angelozebia da bibliis sxva angelozebTan erTad fsevdodionises<br />

Camoyalibebul zecis ZalTa ierarqiis sam triadaSi (9 CinSi) arian Sesulni.<br />

a. gawerelia vrclad ganixilavs poemis meore strofs: `.he, RmerTo, erTo, Sen Sehqmen saxe<br />

yovlisa tanisa...~ misi azriT, aq rusTveli icavs qristologiidan momdinare `erTi~ RmerTis<br />

sampirovnobis debulebas. mkvlevari imowmebs pasaJs dionises Txzulebidan, romelic ganmartavs<br />

`erTis~ mniSvnelobas.<br />

mkvlevari aRniSnavs: avTandilis locvaSi (str. 807) erTdroulad mocemulia qristianuli<br />

apofatika da katafatika: `ucnauro da uTqmelo, ufalo uflebaTao~. RmerTi rom `ucnauria~<br />

(Seucnobeli), es momdinareobs saxarebidan, xolo `uTqmeli~ RvTaebis tradiciuli<br />

apofatikuri gansazRvraa.<br />

katafatikuri `ufali uflebaTa~ pavle mociqulisagan momdinaneobs. avTandilis locva<br />

dionisesTan Rrma Sinaarsobriv igiveobas avlens.<br />

a. gawerelias mtkicebiT, azri imis Taobaze, rom 178-e strofis dionosi (`am saqmesa<br />

memowmebis dionosi, brZeni ezros~) da 1492-e strofis `brZeni divnosi~ erTi da igive piria,<br />

umarTebuloa da konkretuli monacemebiT ar dasturdeba.<br />

178-e strofSi rusTavels mxedvelobaSi hyavs ara fsevdo-dionise areopageli, aramed `da-<br />

Tovis~, `daTrTvilvis~, `dazrobis~ amsaxveli Txzulebis avtori, romelsac poeti `brZen<br />

ezros~ uwodebs.<br />

am SemTxvevaSi a. gawerelia iziarebs a. SaniZis azrs, romlis mixedviT fsevdo-ezra winaswarmetyvels<br />

miewereba astrologiuri traqtati `diaRnosos~. misi qarTuli Targmani Sena-<br />

244


xulia meaTe saukunis xelnawerSi saTauriT `kalandai, Tqumuli ezra winaswarmetyuelisai~.<br />

`dionosi~ a. SaniZes fsevdo-ezras `diaRnosis~ saxecvlil wakiTxvad miaCnda.<br />

bolos mkvlevari SeniSnavs, rom rusTavels misi qristianoba warmoaCens erovnuli da<br />

originaluri Txzulebis avtorad.<br />

samyaros uzenaes movlenaTa axsnis kriteriumad rusTavels, rogorc marTlmadidebels,<br />

qristianoba miaCnda da `eresebsa~, `panTeizmsa~ da `urjuloebaSi~ ar uZebnia zecis agebulebis<br />

mxatvrul-filosofiuri gasaRebi. g. a.<br />

745. a. gawerelia<br />

poeturi gamoTqmebis istoriuli modifikaciis sakiTxisaTvis<br />

`poezia da stilistika~, literaturis Teoriisa da esTetikis sakiTxebi,<br />

krebuli X, Tb., 1977, gv. 63-87.<br />

rogorc avtori wers, gavrcelebuli, magram siRrmuli mxatvruli fenis mqone gamoTqmebi<br />

zogjer mTeli erebis mxatvruli Zeglebis sferoebs moicavs. qarTuli poeturi kultura<br />

mravali saukunis manZilze ikvebeboda zogadi filosofiuri, Teologiuri da astronomiul-astrologiuri<br />

definiciebiTa da cnebebiT. aseTia, magaliTad, berZnulidan Targmnili<br />

apofTegmebidan amoRebuli da platonisaTvis miwerili gamoTqma-sentencia `vefxistyaosanSi~:<br />

`sicruve da orpiroba avnebs xorcsa, merme sulsa~ (789,4).<br />

prokle diadoxosis `Teologiis elementebis~ qarTuli Targmanisagan aris davalebuli<br />

rusTavelis taepi:<br />

`damSlian Cemni kavSirni, SevhrTvivar sulTa sirasa~ (885,4).<br />

didixania <strong>literatura</strong>Si miTiTebulia, rom rusTavelis poemaSi araerTi poeturi gamoTqma<br />

bibliidan momdinareobs. gansakuTrebiT aRsaniSnavia pavle mociqulis epistoleTa gavlena.<br />

`siyvaruli aRgvamaRlebs~, _ viT eJvanni amas Jeren~ (783,3) —<br />

am striqonis wyaroa: `siyuaruli aRaSenebs~ (1 korinT. 8,1); `...xolo siyuaruli ara maqundes,<br />

viqmen me, viTarca rvali, romeli oxrin, gina winwilani, romelni Ãmobed~ (1 korinT. 13,1).<br />

imave pavles epistoledan (1 tim. 6,15) modis:<br />

`ucnauro da uTqmelo, ufalo uflebaTao~ (809,3).<br />

bizantiur da qarTul himnografiaSi sistematurad meordeba mzamzareuli Teologiuri<br />

definiciebi stiluri gamoTqmebis saxiT, romlebic rusTavels pirdapir gadmoaqvs. aseTebia:<br />

`erTarseba erTi~, `uJamo Jami~, `Zali uxilavi~, `vin sazRvarsa dausazRvrebs~ da sxva. g.a.<br />

746. konst. grigolia<br />

Tamaris kidev erTi mematiane-istorikosi<br />

Tb., 1977, 68 gv.<br />

naSromi Seexeba vaxtangiseul `qarTlis cxovrebaSi~ moTavsebuli Tamar mefis istoriis<br />

bolo nakveTis lokalizacias. avtoris azriT, is ar ganekuTvneba arc erT dReisaTvis cnobil<br />

istorias; igi SoTa rusTavelis naxelavi Tamaris istoriis bolo nakveTi unda iyos. avtori<br />

ganixilavs rusTavelis, rogorc mematiane-istorikosis msoflmxedvelobis zogierT sakiTxs.<br />

g. a.<br />

747. leila eraZe<br />

`vefxistyaosnis~ azerbaijanulad Targmnis istoriisaTvis<br />

avtoris wignSi _ `megobroba gzad da xidad~, Tb., 1977, gv. 75-82.<br />

mkvlevari wers, rom 1936 wels `vefxistyaosnis~ Turqul enaze Targmna daiwyo azerbaijanelma<br />

poetma ahmed javadma da ramdenime nawyveti dabeWda kidec baqos Turqul gazeTSi.<br />

magram a. javadi moulodnelad gardaicvala da misi naSromic daikarga.<br />

245


gadawyda axali Targmanis gakeTeba da, rusTavelis saiubileod rom moeswroT, poemis<br />

tqsti samma poetma gaiyo — samed vurRunma, mamed rahimma da suleiman rusTamma. maTi Targmani<br />

azerbaijanul enaze wignad daibWda 1937 wels.<br />

1968 wels aRmoCnda javadiseuli Targmanic, nawili — mis pirad arqivSi, nawilic — azerbaijanis<br />

ssr mecnierebaTa akademiis xelnawerTa fondSi. is Seiswavla da gamosacemad moamzada<br />

mkvlevarma dilara alievam.<br />

a. javadis Targmani Sesrulebulia robaiiT, sadac erTmaneTs eriTmeba I, II da IV striqonebi.<br />

meore, koleqtiur TargmanSi gamoyenebulia rusTavelis Sairis Sesatyvisi 16-marcvlovani<br />

heja. mTargmnelebma daZlies metrisa da ritmis siZnele da SeinarCunes leqsis<br />

musikalobac (ix. agr. anot. № 790). g. a.<br />

748. giorgi TevzaZe<br />

rusTavelis kosmologia<br />

Jur. `ganTiadi~, 1977, № 3, gv. 162-169; № 4, gv. 174-192.<br />

Jurnalis me-3 nomerSi dabeWdili nakveTis qvesaTauria: `zeda planetebis moZraoba~.<br />

masSi aRwerilia marsis, iupiterisa da saturnis wriuli moZraoba mzis garSemo.<br />

me-4 nomerSi dabeWdilia g. TevzaZis naSromis daskvniTi Tavi _ `mzis sistema~. mas win<br />

uZRvis prof. sargis caiSvilis mokle Sesavali werili, romelSic g. TevzaZis gamokvleva<br />

dadebiTad aris Sefasebuli.<br />

ix. wignad gamocemuli variantis (1979 w.) anotacia, № 827. g. a.<br />

748a. sergo Turnava<br />

`vefxistyaosnis~ axali germanuli Targmani<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1977, 28 oqt., № 45, gv. 4.<br />

avtori wers, rom gamomcemloba `sabWoTa saqarTvelom~ gamosca S. rusTavelis `vefxistyaosnis~<br />

axali germanuli Targmani, romelic daqtiluri hegzametriT Seasrula poetma<br />

herman budenzigma. Targmans safuZvlad daedo m. wereTlis mier prozaulad Targmnili germanuli<br />

teqsti, romelsac originals udarebdnen Tsu-s mecnieri TanamSromlebi n. amaSukeli<br />

da n. xuciSvili. h. budenzigs mecnierul konsultaciebs uwevdnen al. baramiZe da d. laSqaraZe.<br />

recenzentis TqmiT, Targmani Sesrulebulia sasurveli sizustiT da didi pasuxismgeblobiT.<br />

Sesaval werilSi naTlad Cans germaneli poetis didi interesi qarTuli kulturisadmi,<br />

igi siyvaruliT mouTxrobs ucxoel mkiTxvelebs didi qarTveli poetis cxovrebasa<br />

da Semoqmedebaze. g. a.<br />

749. nodar kakabaZe<br />

ramdenime mosazreba `vefxistyaosnis~ Janris Taobaze<br />

Jur. `mnaTobi~, 1977, № 9, gv. 154-170.<br />

avtori aRniSnavs: tradiciulad damkvidrebulia azri, rom `vefxistyaosani~ poemaa.<br />

magram `poemis~ cneba ver gamoxatavs rusTavelis Txzulebis Janrul specifikas.<br />

poema liro-epikuri, leqsis formiT SeTxzuli nawarmoebia, TiTqos galeqsili moTxrobaa,<br />

im gansxvavebiT, rom masSi didia lirikuli nakadi, rac moTxrobas ar axasiaTebs. `vefxistyaosani~<br />

vrceli epikuri tiloa, leqsiTi eposi, mkafiod gamokvTili epikuri Zegli.<br />

avtoris azriT, `vefxistyaosani~ saraindo romania. es Janri sagmiro eposTan SedarebiT<br />

ufro gviandelia. saraindo romanSi moTxrobilia ucxo ambavi, romelic SeTxzulia, gamogonilia,<br />

araa dakavSirebuli erovnul miTologiasa da istoriasTan. saraindo romans ori<br />

TanabarmniSvnelovani Tema aqvs xolme: gmiroba, rainduli pativis dakmayofileba da mijnuroba.<br />

avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ srulad upasuxebs saraindo romanis zemoaRniSnul<br />

moTxovnebs. g. a.<br />

246


750. mariam karbelaSvili<br />

vefxistyaosnis xelnawerTa istoriuli klasifikaciisaTvis<br />

Tb., 1977, 146 gv., redaqtori sargis caiSvili<br />

naSromSi Seswavlili da gamoyofilia `vefxistyaosnis~ xelnaweri teqstis stilisturi<br />

redaqciebi. maTi filologiuri ganxilvis safuZvelze mkvlevari Semdeg daskvnebs akeTebs:<br />

poemis teqstis mravalgzisi gadaweris procesSi xelnawerebis oTxi ZiriTadi stilisturi<br />

redaqcia Camoyalibda: e. w. samefo saxlis (ABCMX), zazaseuli (DUV), beburiSviliseuli (FIRZ)<br />

da mzexaTuniseuli (JKOT).<br />

xelnawerebSi poemis prologi (`dasawyisi~) imave redaqciur erTeulebad ganiyofeba,<br />

rogorc poemis ZiriTadi teqsti. mkvlevari vrclad ganixilavs mzexaTuniseuli redaqciis<br />

dazianebul prologs da aRadgens mis protografs (gv. 70-89, ix. agr. anot. № 536).<br />

avtori aRniSnavs, rom zogierT xelnawerSi daculia mefis RmrTissworobis (izoTeosis)<br />

idea. `vefxistyaosnis~ Seqmnis epoqaSi es idea Sewynarebuli iyo, rac saTanadod aisaxa `istoriaTa<br />

da azmaTa~ teqstSic. Semdgom periodSi, rodesac moxda mefis cnebis devalvacia, izo-<br />

Teosi mkrexelobis tolfasi gaxda da poemis xelnawerebmac saTanado ideologiuri cvlileba<br />

ganicades. naikiTxvaTa SedarebiTi analizi mowmobs samefo saxlis redaqciis teqstis<br />

stabilurobas (ix. aqve anot. № 431).<br />

wignis V TavSi _ `meorisamebr gansjisa~ _ mocemulia sityvis `rTxma~ (morTxma, gardarTxma)<br />

poemis teqtSi gamoyenebis kanonzomierebis dasabuTeba. mkvlevris daskvniT, `rTuli<br />

wakiTxvis~ principis Sesabamisad, `vefxistyaosnis~ yvela xelnaweri tolfasovania saZiebeli<br />

dednis mimarT.<br />

wigns axlavs reziume rusul enaze (gv. 137-144). g. a.<br />

751. ivane lolaSvili<br />

rusTavelis ikonografiis erTi sakiTxisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 176-190.<br />

mkvlevari ganixilavs `ilustrirovannaia gazeta~-Si (1872, № 28) dabeWdili, viTom SoTa<br />

rusTavelis, portretis istorias da daaskvnis: sxvadasxva literaturuli cnobebisa da ikonografiuli<br />

masalis SepirispirebiT irkveva, rom n. berZenovis mier gamoqveynebuli suraTis<br />

dasamzadeblad gamoyenebuli iyo daviT imamyulixanis sigelSi moTavsebuli portretis<br />

asli. portretze gamosaxulia ara SoTa rusTaveli, aramed iranis mmarTveli Sah-sulTanhuseini<br />

(1694-1722).<br />

narkvevs axlavs reziume rusul enaze (ix. anot. № 770).. g. a.<br />

752. m. maxaTaZe<br />

`jari xadumTa~ Tu xaTunTa?<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 11.<br />

dadgenilia, rom sityva `xadumi~ `vefxistyaosanSi~ ori mniSvnelobiT ixmareba: 1) saWurisi;<br />

2) msaxuri qali. poemis 483-e strofSi weria, rom sazeimo Sekrebaze misul nestan-darejans<br />

`zurgiT uTqs jari xadumTa das-dasad, uban-ubani~. am konteqstSi xadumis orive aRniSnuli<br />

mniSvneloba miuRebelia. amitom mis nacvlad unda ikiTxebodes `jari xaTunTa~ _<br />

sefe-qalTa mravalricxovani gundi, romelic feodaluri Temebis mixedviT dayofili iyo<br />

cal-calke jgufebad. g. a.<br />

247


753. ioseb megreliZe<br />

petre mirianaSvilis moRvaweoba da <strong>rusTvelologiuri</strong> naazrevi<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 7-8 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

petre grigolis Ze mirianaSvili (1860-1940), pedagogi, mTargmneli da farTo ganaTlebis<br />

mqone filologi, werda rusTvelologiur, metwilad, kompilaciur naSromebs da gamo-<br />

Tqvamda mosazrebebs rusTavelis cxovrebisa da misi Txzulebis istoriuli da folkloruli<br />

wyaroebis, poetis azrovnebisa da religiuri mrwamsis, poemis originalobisa da sxva<br />

sakiTxebze. manve moaxdina `vefxistyaosnis~ inscenireba.<br />

p. mirianaSvili ar aris rusTvelologi, magram gamoTqvams zog sayuradRebo mosazrebas.<br />

g.a.<br />

754. prokofi ratiani<br />

vin iyo cixe-qalaq Jinvanis mflobeli SoTa?<br />

Jur. `mnaTobi ~, 1977, № 4, gv. 171-180.<br />

`Wiaberis sigelis~ saxeliT cnobil istoriul dokumentSi mocemulia xelrTva, anu faqsimile<br />

(avtografi), romeliRac saxelmwifo moxelis `SoTasi~, romelic Tamar mefis dros<br />

cixe-qalaq Jinvanis `patroni~ yofila.<br />

avtoris mizania gaarkvios, Tu raa saerTo am SoTasa da `vefxistyaosnis~ avtors Soris.<br />

cixe-qalaqi Jinvani (Jinovani) da misi mimdebare teritoria sapatronod (da ara sakuTrebad)<br />

gadaecemoda xolme vazirebs. XII s-Si Jinvanis pirvel patronad Cans abulasan iobis Ze,<br />

romelic Tamaris mefobis pirvel wlebSi qarTlis erisTavTerisTavi da Tbilisis amira yofila.<br />

amave dros igi yofila `ruisTvisa da SvidTa mTiuleTTa~ patronic.<br />

abulasanis moRalaturi moqmedebis Semdeg `Svidi mTeuleTi~ da Jinvanic mandaturTuxucess<br />

Wiabers gadaeca, misi gardacvalebis Semdeg ki (XII-XIII saukuneTa mijnaze) — SoTas.<br />

p. ratiani Tvlis, rom cixe-qalaq Jinvanis mflobeli SoTa, romelmac Wiaberis sigelze<br />

Tavisi saxeli aRbeWda, ar SeiZleba sxva vinme iyos, Tu ara Tamar mefis vaziri — meWurWleTuxucesi<br />

da genialuri poeti SoTa rusTaveli. g. a.<br />

755. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Витязь в тигровой шкуре)<br />

qarTulidan Targmna S. nucubiZem, Tb., `merani~, 1977, 240 gv., red. a. baramiZe.<br />

Targmans axlavs redaqtoris winasityvaoba (gv. 7-12), bolos (gv. 238-239) — saxelebisa da<br />

terminebis mokle leqsikoni. Semdeg, calke numeraciiT (gv. 3-95) erTvis miniaturebi xelnawerebidan,<br />

agreTve — m. ziCis, l. gudiaSvilis, s. qobulaZis, T. abakelias, ir. ToiZis, l.<br />

cucqiriZis, u. jafariZisa da n. ianqoSvilis ilustraciebi. g. a.<br />

756. SoTa rusTveli<br />

vefxis-tyaosani<br />

teqsti aRdgenili mix. wereTlis mier, parizi, 1977, 329 gv.<br />

me-3 gverdze — igive frangulad (+gamomcemeli nino salia). wigni iwyeba nino salias<br />

winasityvaobiT `gamomcemlisagan~ (gv. 5-7). 9-12 gv. _ m. wereTlis `wina-sityva~ 1960 wlis TariRiT.<br />

poemis dasawyiss ewodeba `miZRvna~ (sul — 5 strofi), Semdeg dabeWdilia poemis ZiriTadi<br />

teqsti dayofili 8 `karad~ da danomrili cal-calke (rogorc 1963 wlis gamocemaSia). sqolioebSi<br />

dabeWdilia xelnawerebisa da gamocemebis variantebi.<br />

248


237-246 gverdebze warmodgenilia komentarebi `zog waryvnil da zog Znelad gasageb<br />

adgilTaTvis~, wignis 249-329 gverdebze dabeWdilia `CanarTi~ _ m. wereTlis mier yalbad<br />

miCneuli strofebi da maTi variantebi. g. a.<br />

757. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Le Preux а la Peau de Tigre)<br />

frangul enaze, elisabed orbelianis da solomin iordaniSvilis Targmani, Tb., `sabWoTa<br />

saqarTvelo~, 1977, 220 gv., redaqtorebi: gaston buaCiZe da givi melaZe. mxatvari zurab kapanaZe.<br />

Targmani poeturia (uriTmo katrenebiT), strofebs numeracia ar aqvs. win uZRvis s. serebriakovis<br />

winasityvaoba (gv. 5-10), bolos (gv. 213-217) erTvis mokle komentarebi _ saxelebisa<br />

da terminebis ganmartebani.<br />

758. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(The Lord of the Panther-skin)<br />

prozauli inglisuri Targmani r. h. stivensonisa, aSS, q. albani, 1977, XXIX+240 gv.<br />

winasityvaoba (gv. XIII-XXIX) xelmouwerelia. erTvis al. baramiZis narkvevi (gv. 221-240).<br />

759. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(The Knight in Panther Skin)<br />

prozauli inglisuri Targmani, Sesrulebuli qeTrin vivianis mier, londoni, 1977, 208 gv.<br />

`dasawyisi~ (31 strofi) Targmnilia leqsiT. win uZRvis d. langis winasityvaoba (gv. 9),<br />

al. baramiZis winaTqma (gv. 10) da mTargmnelis _ q. vivianis Sesavali werili (gv. 11-33).<br />

760. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(The Knight in the Tiger Skin)<br />

Targmnili m. s. uordropis mier, moskovi, 1977, 432 gv.<br />

gamocemas erTvis ir. abaSiZis winasityvaoba (gv. 11-25) da i. ToiZis ilustraciebi.<br />

761. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Витязь в тигровой шкуре)<br />

n. zabolockis Targmani, teqsti moamzada, Sesavali werili da SeniSvnebi daurTo<br />

al. baramiZem, leningradi, 1977, 279 gv.<br />

762. trifon ruxaZe<br />

SoTa rusTavelis samwerlo memkvidreoba<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 9-10.<br />

avtori imowmebs al. cagarlis, anton pirvelis, Teimuraz batoniSvilis gamonaTqvamebs,<br />

agerTve — ilia abulaZis, k. grigolias, mix. wereTlis, i. lolaSvilisa da S. onianis<br />

mosazrebebsa da argumentebs, romelTa safuZvelze TiTqmis damtkicebulad miiCnevs daskv-<br />

249


nas, rom `vefxistyaosnis~ garda SoTa rusTavels dauweria: 1. `qebani~ (Tamar mefis istoria),<br />

2. leqsi `filosofosni Semokrbes~, 3. romani `ioseb mSvenierze~, 4. ramdenime mcire zomis<br />

leqsi, 5. Jinvanis sigeli, 6. astronomiuli Sromebi. g. a.<br />

763. revaz siraZe<br />

adamianis renesansuli idealis ganviTareba<br />

Jur. `ciskari~, 1977, № 1, gv. 149-160; agr. wignSi _ `qarTuli esTetikuri azris istoriidan~,<br />

Tb., 1978 gv. 163-232.<br />

avtori ikvlevs im safuZvlebs, romelTac SesaZlebeli gaxades adamianis moazreba RvTaebad,<br />

misi RmerTTan gatoleba. aRniSnavs, rom IV hipostazis Teoria saqarTveloSi Seiqmna<br />

Tamaris epoqaSi. esaa erT-erTi siaxle, romelic am xanam Seitana mefis RvTaebriobis zogad<br />

idealSi. arsebiTi mniSvneloba aqvs imas, rom IV hipostazis ideiT xdeba ideologiuri sanqcireba<br />

amqveyniuri esTetikuri faseulobis aRiarebisa. Tamar mefe IV hipostazad gamocxadebulia<br />

misi adamianuri srulyofilebis gamo.<br />

adamianis gaRmerTebis idea erT-erTi safuZveldamdebi iyo renesansuli humanizmisaTvis.<br />

Teocentrizmis Secvla anTropocentrizmiT eyrdnoboda swored imas, rom RvTaebriobis<br />

umaRlesi gamovlena adamianSi dainaxes.<br />

avtoris TqmiT, `vefxistyaosanSi~ udaod Cans adamianTa RvTaebriobisaken swrafvis<br />

ideali, romelic sxvadasxva aspeqtiT mJRavndeba: 1) mefis RvTiuri warmoSobis tradiciuli<br />

ideis qadageba (`Tuca qalia, xelmwifed marT RmrTisa danabadia~). 2) adamianur miswrafebaTa<br />

— poeturi STagonebis da siyvarulis — RvTaebrivi buneba; sibrZnis substanciuri<br />

RvTaebrioba. 3) maRaladamianuri srulyofilebiT mosil personaJTaTvis (saero pirTa)<br />

wmindaTa xvedris (samoTxis) ganweseba. 4) gmirebis idealizacia RvTaebrivi atributebiT.<br />

5) idealur gmirTa xorcieli mSvenierebis miCneva RvTaebriobis gamovlinebad.<br />

mkvlevari daaskvnis: rusTavelis msoflSegrZnebis safuZvelia anTropocentrizmi.<br />

yvela filosofiuri koncefcia adamianTmcodneobas emsaxureba. masSi ki arsebiTia siyvarulis<br />

sakiTxi; adamianis adgili samyaroSi rusTavelis mier garkveulia siyvarulis magaliTze.<br />

gamodis, rom rusTavelis msoflmxedvelobis sayrdeni siyvarulis filosofiaa, romelic<br />

renesansuli humanizmis gamomxatvelia. g. a.<br />

764. ivane surgulaZe<br />

saxelmwifosa da samarTlis sakiTxebi `vefxistyaosnis~ mixedviT<br />

Tb., 1977, 262 gv.<br />

wignSi ganxilulia saxelmwifos formis, mefis xelisuflebis, taxtis memkvidreobisa<br />

da sxva sakiTxebi `vefxistyaosnis~ mixedviT. Seswavlilia agreTve poemis avtoris Sexedulebani<br />

saxelmwifosa da samarTlis zogierT institutze (darbazi, savaziro); warmodgenilia<br />

samarTlebrivi da samoxeleo terminebi, maTi Sinaarsis dadgenis mizniT.<br />

avtori aRniSnavs, rom qali (qaliSvili) realurad arc saqarTveloSi da arc `vefxistyaosnis~<br />

mixedviT taxtis memkvidred ar iTvleboda. mxolod gansakuTrebul SemTxvevaSi dadgeboda<br />

qalis taxtze ayvanis sakiTxi, roca mefes vaJi ar hyavda.<br />

memkvidreobis gasagrZeleblad mefe-vaJs saqarTveloSi ucxoeli ufliswuli mohyavda<br />

meuRled da dedoflad. aqedanve logikurad gamomdinareobda, rom amave samarTlis mixedviT,<br />

mefe-qals ucxoeli ufliswuli unda moeyvana qmrad, zedsiZed, romelic iqneboda misi<br />

Tanamosaydre mefis tituliT.<br />

`vefxistyaosnis~ dramatizmi isaa, rom siyvaruls win eRobeba kanoni, feodaluri sazogadoebrivi<br />

Sexeduleba. es dramatizmi aZlevs mimarTulebas gmirebis moqmedebas, rac did<br />

riskTan da msxverplTan aris dakavSirebuli.<br />

wignis 145-226 gverdebze ganxilulia samoxeleo saxelwodebani: amirspasalari, amilaxori,<br />

amirbari, spaspeti, spasalari, mandaturi, molare, mekare da sxv. dadgenilia terminebis<br />

Sinaarsi da moxeleTa ufleba-movaleobani, rogorc qarTul sinamdvileSi, ise `vefxistyaosanSi~.<br />

250


avtori daaskvnis, rom SoTa rusTvelis msoflmxdvelobis humanizmi da progresuloba<br />

naTlad Cans poemaSi ganviTarebul SexedulebebSi saxelmwifosa da samarTalze. TxzulebaSi<br />

wamoyenebuli progresuli ideebi SemuSavebulia qarTuli sinamdvilis safuZvelze.<br />

es ideebi saukuneebis ganmavlobaSi yalibdeboda qarTuli azrovnebis istoriaSi.<br />

naSroms axlavs reziume rusul da germanul enebze (gv. 234-252), pirTa, geografiuli<br />

da eTnikuri saxelebisa da terminebis saZieblebi. g. a.<br />

765. qronika da informacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdeg komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1977, № 3, gv. 177-192; № 4, gv. 175-190.<br />

dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1976 w. 12 martidan<br />

imave wlis 19 noembramde. warmodgenilia masala 504-611 strofebis ganxilvis Sesaxeb.<br />

Jurnalis wina nomrebSi dabeWdil oqmebTan SedarebiT is gansxvavebaa, rom 504-e<br />

strofidan dawyebuli, yvela strofTan, redaqciis wevrTa msjelobis Semdeg, mocemulia<br />

ganxiluli strofis Sinaarsi Tanamedrove (axali) qarTuli saliteraturo eniT. masSi<br />

dafiqsirebulia mTavari redaqciis sxdomaze SeTanxmebuli azri. g. a.<br />

766. aleqsandre quriZe<br />

`vefxistyaosnis~ Janris gansazRvrisaTvis<br />

`poezia da stilistika~, literaturis Teoria da esTetikis sakiTxebi, krebuli X,<br />

Tb., 1977, gv. 165-173.<br />

rogorc avtori aRniSnavs, `vefxistyaosans~ xSirad uwodeben romans an poemas. orive<br />

definicia zogadi da arazustia. misi poemad moxsenieba mxolod garegnul formaze miTi-<br />

Tebaa da Sinaarsis Sesaxeb arafers gveubneba. zogierTi mas saraindo poemad miiCnevs (n. mari,<br />

SiSmariovi, p. ioseliani, z. avaliSvili). es gansazRvrebac miuRebelia, radgan `vefxistyaosnis~<br />

gmirebi ver moTavsdebian evropuli rainduli ordenis zneobrivi kodeqsis CarCoSi.<br />

rusTaveli xatavs namdvili adamianuri grZnobebis mqone personaJebs, romelnic zogjer<br />

patronymobis kodeqssac arRveven.<br />

al. baramiZes yvelaze ufro srulyofilad miaCnia al. cagarelis formulireba: `romantikul-gmiruli<br />

poema~ (ix. kreb. `SoTa rusTvels~, 1966).<br />

a. quriZis azriT, rusTavelis poemisTvis amomwuravi gansazRvrebis moZebna SeuZlebelia,<br />

vinaidan cnobili Janrobrivi formulirebani ver iteven masSi asaxuli adamianuri cxovrebis<br />

mravalferovnebasa da Txzulebis Tematur-ideur motivebs. g. a.<br />

767. Salva SavelaSvili<br />

ras niSnavs `SekveTili~?<br />

gaz. `Tbilisi~, 1977, 22 seqt., № 223, gv. 3.<br />

avtori aRniSnavs, rom am sityvas yuradReba miaqcia g. SatberaSvilma. man daimowma iese<br />

baraTaSvilis teqsti da `SekveTili~ ganmarta rogorc SeCveuli, daaxloebuli, SeTvisebuli.<br />

am sityvas igive mniSvneloba aqvs leCxumSi, imereTSi, xevSi (yazbegis r.) da iTqmis<br />

Svilis an sxva Zalian axloblis mimarT. `vefxistyaosanSi~ samjer gvxvdeba am sityvis zmnuri<br />

forma (`ama ymaman SemikveTa~, 609,1; `gilizRebs da SegikveTebs~, 108,2; `SevekveTe, gavesule~,<br />

1138,4) da yvela konteqsti swored SeCvevas, Seyvarebas gulisxmobs. gamoTqmas `SevekveTe,<br />

gavesule~ S. SavelaSvili ase `Targmnis~: ise SeveCvie, ise SeveTvise, rom Cemi sulic imas<br />

SevuerTe, erTarsebad viqeciTo. g. a.<br />

251


768. rafiel SamelaSvili<br />

vefxistyaosnis enis sakiTxebi<br />

Tb., 1977, 174 gv.<br />

wigni gamocemulia rogorc damxmare <strong>literatura</strong> umaRlesi saswavleblebis studentebisaTvis,<br />

Sedgeba Sesavlisa da sami Tavisagan.<br />

SesavalSi _ `vefxistyaosnis~ enis TaviseburebisaTvis (gv. 4-13) avtori ganixilavs metyvelebis<br />

kulturisa da mxatvruli, poeturi stilis sakiTxebs.<br />

I TavSi — leqsikologiis zogierTi sakiTxi pomaSi (gv. 14-54) warmodgenilia: sinonimebi,<br />

omonimebi, antonimebi; ucxouri leqsika — somxuri, arabuli, sparsuli, berZnuli, laTinuri<br />

enebidan Semosuli sityva-cnebebi da terminebi, romlebic gamoyenebulia `vefxistyaosanSi~.<br />

naCvenebia sxvadasxva afiqsis saSualebiT sityvaTwarmoebis magaliTebi.<br />

II TavSi — terminologiuri leqsika `vefxistyaosanSi~ (gv. 55-139) ganxilulia: literaturuli,<br />

pedagogiuri, iuridiuli, teqnikuri, samxedro da sportuli terminologia.<br />

III Tavi exeba gramatikuli wyobis sakiTxebs, mag.: saxelobiTi brunvis niSnad xmovanfu-<br />

Zian saxelebSi i-s xmareba (erTai, cotai da misT.); -Zi nawilaki da misi mniSvneloba; tmesi da<br />

mis gamosaxatavad ve, ca, mca, viT, re nawilakebis gamoyeneba; tmesis funqcia taepSi marcvalTa<br />

raodenobis regulirebasa da bgeraTa harmoniulobis (aliteraciis) SeqmnaSi.<br />

wigns erTvis bibliografia `vefxistyaosnis~ enis sakiTxebze, romelic Seicavs 255<br />

erTeulis (wignis, gamokvlevis, werilis) dasaxelebas. g. a.<br />

769. akaki SaniZe<br />

poemis erTi taepis gamarTvisaTvis<br />

gaz. `SoTaoba~, iyalTo, 1977, oqtomberi, gv. 9.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ erTi, saeWvo Sinaarsis mqone striqoni ase<br />

gaaswora: `eama qeba vadisa, xeliT mZled danamWirisa~ (691,3), rac amas niSnavs: avTandils<br />

eama, rom moismina misi xmlis vadis qeba, vadisa, romelic mZled eWira yovelTvis (`lit. saq.~,<br />

1962, № 48; agr. wignSi: `vefxistyaosnis sakiTxebi~, 1966).<br />

a. SaniZe sinanuls gamoTqvams, rom misi gasworeba ar gaiziares poemis akademiuri teqstis<br />

damdgeni komisiisa da saiubileo (1966 w.) gamocemebis redaqciebSi da kvlav dabeWdes<br />

xelnawerebis (mcdari) wakiTxva:<br />

`eama qeba vardisa, brolisa ganaWvirisa~ (682,3). g. a.<br />

770. guram SaraZe<br />

isev e. w. rusTvelis ucnobi portretis gamo<br />

Jur. `macne~, els, 1977, № 2, gv. 128-144.<br />

naSromis avtori exmaureba ivane lolaSvilis narkvevs rusTvelis e. w. `meoTxe portretis~<br />

Sesaxeb (`macne~, 1977, № 1) da miuTiTebs masSi arsebul zogierT faqtobriv Secdomaze.<br />

g. SaraZe dokumenturad asabuTebs, rom `Илл. газета~-Si (1872, № 28) gamoqveynebuli werilis _<br />

`qarTuli <strong>literatura</strong> da misi warmomadgenlebi XVIII saukunemde~ _ avtoria ara qarTveli<br />

mecnieri da publicisti nikoloz berZeniSvili, aramed rusi Jurnalisti nikoloz petres<br />

Ze boCarovi. rusTvelis nayalbev portretze miwerili inicialebi Р.У. gulisxmobs mxatvargravior<br />

roza utrofs, romelsac gazeTSi dasabeWdad gaumzadebia gayalbebuli suraTis asli.<br />

i. lolaSvili marTalia imaSi, rom `Илл. газета~-Si dabeWdil suraTze gamosaxulia ara<br />

poeti SoTa rusTaveli, aramd Sah-sulTan-huseini (1694-1722) da, rom es portreti gadaRebulia<br />

ninowmindis XVIII s-is sigelidan, Tumca mkvlevari kvlav cdeba, rodesac sigelis ganmaaxlebels,<br />

daviT imamyulixans, erekle pirvelis (nazaralixanis) ukanono Svilad (sparsi qalisagan)<br />

moixseniebs. sinamdvileSi daviTi iyo erekle I-isa da misi meuRlis, ana ColayaSvilis,<br />

kanonieri Ze. g. a.<br />

252


771. petre Saria<br />

SoTa rusTaveli da gotfrid strasburgeli<br />

`poezia da stilistika~, literaturis Teoriisa da esTetikis sakiTxebi,<br />

krebuli X, Tb., 1977, gv. 3-62.<br />

avtoris azriT, am ori mwerlis Semoqmedebis SedarebiTi ganxilvis safuZvels qmnis maTi<br />

samoRvaweo periodebis qronologiuri siaxlove, socialuri wyobisa da sazogadoebriv ur-<br />

TierTobaTa msgavseba da TxzulebaTa Tematika — orive nawarmoebi, rusTavelis `vefxistyaosani~<br />

da g. strasburgelis `tristan da izolda~, aRiarebulia sasiyvarulo poemebad.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom gotfrid strasburgelis cxovrebasa da moRvaweobaze cnobebi<br />

iseve mwiria, rogorc rusTavelze. misi saxeliT moRweulia erTaderTi poeturi nawarmoebi<br />

`tristan da izolda~. amitom mwerlis msoflmxedvelobaze, mis socialur-politikur Sexedulebebze,<br />

esTetikasa da eTikaze msjeloba emyareba TxzulebaSi aRweril ambebs, persona-<br />

Jebis xasiaTebs, maT miznebsa da moqmedebas.<br />

kvlevis Sedegebs avtori ase ajamebs: g. strasburgelis poema Tumca mniSvnelovnad gansxvavdeba<br />

rusTavelis poeturi samyarosgan, mainc gotfridi SeiZleba miviCnioT dasavleT<br />

evropis Sua saukuneebis did poetebs Soris rusTavelis yvelaze ufro monaTesave Semoqmedad.<br />

aRsaniSnavia, rom orive mkveTrad emijneba kurtuaziul tradicias siyvarulis bunebis<br />

gagebaSi, orivesTan WeSmaritia mxolod `gulidan momdinare~ siyvaruli, miCneuli<br />

orives mier bednierebis umaRles wyarod; orive poets mxolod amqveyniuroba miaCnia adamianis<br />

bedniereba-ubedurebis erTaderT arenad da orives mier ignorirebulia adamianis<br />

saiqio bedniereba.<br />

gansxvavebis mxriv mTavaria eTikuri aspeqti: Tu rusTavelTan sikeTe, siyvaruli, patiosneba,<br />

megobroba da samraTlianoba adamianuri yofierebis umaRlesi zneobrivi sawyisebia,<br />

strasburgelis poemaSi yvela es sawyisi gaufasurebulia. wina planze dayenebulia piradi<br />

interesi, ris misaRwevadac iyeneben eSmakobas, sicrues, farisevlobas. `tristan da izoldaSi~<br />

saerTod ar Cans megobrobis motivi, romelic erT-erTi wamyvania `vefxistyaosanSi~<br />

da miCneulia adamianTa urTierTobis mTavar regulatorad. g. a.<br />

772. p. Saria<br />

replika<br />

Jur. `ganTiadi~, 1977, № 6, gv. 139-148.<br />

`replika~ mimarTulia avtoris wignze (1976 w.) al. baramiZis mier gamoqveynebuli recenziisadmi<br />

(`ganTiadi~, 1977, № 2). avtori iziarebs recenzentis zogierT SeniSvnas, zogierTis<br />

gamo ki iZleva damatebiT ganmartebebs da Tavisi debulebebis dasabuTebas. msjeloba Seexeba<br />

iseT problemebs, rogoricaa: siyvarulisa da megobrobis urTierTmimarTeba, Zmadnaficoba,<br />

RmerTis rusTveliseuli gageba, kreacionizmis arsebobis usafuZvloba `vefxistyaosanSi~,<br />

personaJebis urTierTmsgavseba da Taviseburebani maTi emociuri ganwyobis, sulieri<br />

simtkicisa da dasaxuli miznis ganxorcielebisaTvis saWiro brZolis unaris mixedviT,<br />

sufizmis sakiTxi nizami ganjelis poeziaSi da sxv. g. a.<br />

773. s. Sulci<br />

vin iyvnen qajebi?<br />

gaz. `sabWoTa oseTi~, 1977, 14 ivlisi; №136, gv. 4; `sabWoTa aWara~, 1977, 19 ivlisi, № 140, gv. 4.<br />

saqinformis korespondenti asaxelebs `vefxistyaosanSi~ xsenebuli `qajebis~ Sesaxeb<br />

arsebul mosazrebebs da maTgan sarwmunod miiCnevs istorikos Tamaz natroSvilis mtkicebas,<br />

rom rusTaveli `qajebSi~ gulisxmobs asasinebs, anu mulidebs, XI-XII saukuneebSi iranSi<br />

warmoSobili religiuri seqtis momxreebs, romelTa mizani iyo Turq-seljukTa batonobis<br />

damxoba. isini iyenebdnen politikuri teroris meTods, Tavisi fanatizmiT, gabeduli moqmedebiTa<br />

da sastiki mkvlelobebiT cnobili iyvnen muslimanur qveyensa da evropaSi. g. a.<br />

253


774.zina Ciqovani<br />

aRzrda-ganaTlebis sakiTxebi `vefxistyaosanSi~<br />

Tb., 1977, 26 gv.<br />

broSura gamocemulia saqarTvelos saxelmwifo fizikuri kulturis institutis grifiT.<br />

manqanaze nabeWdi teqsti gamravlebulia rotaprintiT 500 calad.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ personaJebis umetesoba ganaTlebuli, Wkviani<br />

da srulyofili pirovnebani arian. poemaSi dasmulia harmoniulad ganviTarebuli adamianis<br />

aRzrdis problema. rusTavelis azriT, srulyofil pirovnebas, `brZens~, ara marto goneba<br />

aqvs ganviTarebuli, mas gamomuSavebuli aqvs mtkice nebisyofa da SeuZlia miRebuli codna-<br />

Cvevebis praqtikulad gamoyeneba.<br />

gonebrivi ganaTleba, poetis azriT, `sibrZnis~ dauflebas niSnavs, romelic samyaros kanonzomierebis<br />

Secnobis gzas warmoadgens. es Sexeduleba mkveTrad upirispirdeba imdroindel<br />

religiur Tvalsazriss. poemis gmirebis moqmedebis magaliTze naCvenebia progresuli, maRaleTikuri<br />

da humanuri idealebis mqone pirovnebaTa aRzrdis gzebi da saualebani. g. a.<br />

774a. S. CijavaZe<br />

hiperbolis klasifikaciis sakiTxisaTvis<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XI samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1977, gv. 42-44 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

hiperbola, anu mxatvruli gazviadeba SemoqmedebiTi fantaziis produqtia. is xSirad<br />

iyenebs epiTetis, Sedarebis, metaforisa da alegoriis formebs.<br />

rusTavelis poemaSi funqcia-daniSnulebis, anu Sinarsis mixedviT gvxvdeba Semdegi<br />

saxis hiperbolebi: 1. fizikuri siZlieris gamomxatveli, 2. sivrcis, farTobis, 3. mwuxarebis<br />

an sixarulis, 4. silamaze-mSvenierebis, 5. erTgulebis, 6. wesrigisa da samarTlianobis, 7.<br />

siswrafis maCvenebeli da sxv.<br />

`vefxistyaosanSi~ ar gvxvdeba simaxinjis, pornografiuli da groteskul-komikuri<br />

hiperbolebi. g. a.<br />

775. aleqsi WinWarauli<br />

diax, 1113!<br />

Jur. `ciskari~, 1977, № 5, gv. 153-154.<br />

avtori exmaureba r. patariZis werils (`lit. saq.~, 1976, № 3), romelSic `vefxistyaosnis~<br />

1113-e strofi (`baRsa Sigan saTamaSod...~) yalbad aris miCneuli. mkvlevari ganixilavs r. patariZis<br />

argumentebs da maT subieqtur Tvalsazrisad da umarTebulod miiCnevs. misi azriT,<br />

am strofsa da mis momijnave strofebs Soris araa Sinaarsobrivi winaaRmdegoba; piriqiT,<br />

saeWvod miCneuli strofi azrobrivad akavSirebs mis win mdgom da momdevno strofebs.<br />

`mxatvruli TvalsazrisiT strofi mdareao~ - amis sabuTad r. patariZe arazust riTmas<br />

asaxelebs, magram amiT strofis siyalbe ver damtkicdeba. aq gariTmulia mosazRvre taepebi.<br />

I-II (Jamsa — xamsa) da III-IV (xmasa — Tmasa). aseTi riTmebi rusTavels sxva strofebSic aqvs.<br />

avtoris daskvniT, 1113-e strofi rusTveliseulia da poemis teqstSi misi yofna-aryofnis<br />

sakiTxi ar unda dadges. g. a.<br />

776. levan WrelaSvili<br />

SoTa rusTavelis meoTxe portreti<br />

Jur. `macne~, els, 1977, № 1, gv. 151-175.<br />

mkvlevari wers, rom cnobilia SoTa rusTavelis sami portreti: 1) `vefxistyaosnis~ e.w.<br />

`zazaseuli~ xelnaweridan, 2) poemis 1646 wlis TavaqaraSviliseuli nusxidan, 3) ierusalimis<br />

254


jvris monastris freska. arsebobs meoTxe portreti, romelsac zogierTi rusTavelis gamosaxulebad<br />

miiCnevs. gagarinis albomSi (1847 w.) mas laTinurad miwerili aqvs: `Sahabasi~; igive<br />

portreti d. b. gruzinskis arqividan gamoaqveyna publicistma `Н.Б.~-m rusul ilustrirebul<br />

gazeTSi 1872 w. (№ 28). mas qarTulad (xucurad da mxedrulad) da rusulad (beWdurad)<br />

aweria: `SoTa rusTaveli~, 1913 wels dabeWda z. WiWinaZem rogorc `arCil mefe~, xolo 1914<br />

wels s. kakabaZem miiCnia Sah-sulTan-huseinad.<br />

l. WrelaSvilis azriT, am suraTze daxatulia SoTa rusTaveli.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul enaze (ix. gamoxmaureba, anot. № 751). g. a.<br />

1978 weli<br />

777. Salva adeiSvili<br />

rusTavelis kavSiri Zvel berZnul filosofiasTan<br />

Jur. `macne~, filosofiis... seria, 1978, № 4, gv. 45-53.<br />

rogorc avtori wers, rusTavelis kavSiri Zvel berZnul filosofiasTan udavoa. is aris<br />

kritikuli da ara mibaZviTi. aris msgavsebac da dapirispirebac. erT-erTi problma berZeni<br />

filosofosebisTvis iyo umaRlesi wesrigis idea. maT Tavidanve gaaCries da gaTiSes adamianis<br />

grZnoba da goneba da garesamyaros SemecnebaSi upiratesoba mianiWes gonebas, romlis mixedviT<br />

samyaro unda iyos da aris kidec kargi, saukeTeso yvela SesaZlebels Soris. is unda<br />

iyos mowesrigebuli, erTiani srulyofili. amis miRweva maT SesaZleblad miaCndaT adamianis<br />

mier materialuri moTxovnilebebisa da vnebebis daTrgunviT.<br />

Sua saukuneebis qristianobam miiRo da praqtikaSi danerga amgvari metafizikuri wesrigis<br />

filosofiuri idealebi — samonastro komunebsa da gandegilebis yofaSi.<br />

rusTaveli aRiarebs, rom filosofiis sagani aris es grZnobadi qveyana. masSic aris umaRlesi<br />

wesrigi, oRond ara TavisTavad, Cvengan damoukideblad, stiqiurad, aramed damokidebulia<br />

Cvenze, Cveni gonebis Teoriul da praqtikul unarze.<br />

berZenma filosofosebma uaryves RmerTebis rwmena, radgan imdroindel sazogadoebaSi<br />

miTologiur RmerTebs aRar hqondaT avtoriteti, aRar Canda am RmerTebis iseTi aqtiuri monawileoba<br />

adamianebis cxovrebaSi, rogorc es homerosma asaxa Tavis poemebSi.<br />

rogorc Cans, adamianis gonebis damoukideblobisa da umaRlesobis idea rusTavelma miiRo<br />

Zveli berZeni filosofosebisagan. poemis siuJeti man Seadgina mxolod adamianebis urTier-<br />

Tobis doneze, RmerTebis monawileobis gareSe. mis TxzulebaSi rCeuli pirovnebani TviTon<br />

arian zeciuri mnaTobebis sworni.<br />

erTi mniSvnelovani sxvaoba: homerosis poemebis gmirebi zrunaven mxolod TavianT Tavze,<br />

pirad keTildReobaze, pativze, qonebasa da didebaze. sxvaTa Soris, RmerTebic ar arian didi<br />

mzrunvelebi adamianebze; maT hyavT amorCeuli pirovnebani, romelTac exmarebian brZolasa<br />

Tu sxva gasaWirSi. maSindeli rwmeniT, yvelaferi bedisweras emorCileba da adamianic unda<br />

Seurigdes Tavis beds.<br />

rusTavelma amas daupirispira Tavisi idea: sazogadoebrivi cxovrebis gonivrulad mosawyobad<br />

saWiroa zrunva ara mxolod TavisTavze, aramed gasaWirSi myof yovel adamianze. mis<br />

poemaSi amis saukeTeso magaliTs iZlevian TinaTini da avTandili. g. a.<br />

778. giorgi arabuli<br />

nanuCas vinaobis Sesaxeb<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti, axalgazrda mecnierTa da aspirantTa III<br />

resp. samecniero konferencia, moxs. Tezisebi, Tb., 1978, gv. 19.<br />

1. rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si cnobilia `vefxistyaosnis~ interpolatori vinme<br />

nanuCa, magram daudgenelia misi cxovrebis dro, saqmianoba da `Rvawli~ rusTavelis poemis<br />

SevsebaSi.<br />

255


2. axlad moZiebuli saarqivo masalebiT momxsenebeli azustebs, rom es pirovneba aris<br />

me-16 saukunis bolosa da me-17 saukunis pirvel naxevarSi mcxovrebi manuCar ciciSvili,<br />

romelic saxlTuxucesis Tanamdebobaze iyo rostom mefis dros, me-17 s-is 30-40-ian wlebSi. n.r.<br />

779. aleqsandre baramiZe<br />

narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan<br />

VII, Tb., `mecniereba~, 1978.<br />

sxva naSromebTan erTad wignSi dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvlevebi:<br />

1. vefxistyaosnis akademiuri teqstis gamosacemad momzadebis Taobaze (gv. 5-25). exeba<br />

teqstis damdgeni komisiis muSaobis principsa da poemis teqstSi Setanil zogierT cvlilebas.<br />

2. rusTvelis dasacavad (gv. 26,39). pirveli publikacia _ `mnaTobi~, 1973, № 12, gv. 127-132,<br />

ix. anot. № 742.<br />

3. erTi axali <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromis gamo (gv. 40-56). ix. anot. № 781.<br />

4. vefxistyaosnis ingoroyvaseuli gamocema (gv. 57-73). gamokvleva exeba `vefxistyaosnis~<br />

1970 wlis gamocemas p. ingoroyvas redaqciiT. avtori kritikulad ganixilavs p. ingoroyvas<br />

narkvevs rusTvelis biografiisa da poemis prologis strofuli Sedgenilobis Sesaxeb.<br />

ix. anot. № 781.<br />

5. rusTvelis ierusalimuri suraTis gamo (gv. 74-78). ix. anot. № 690.<br />

6. xma warsulidan (gv. 79-90). ix. anot № 690.<br />

7. Язык поэтической метафоры и вопрос о датировьке поэмы “Витязь в барсовой шкуре” (gv. 91-<br />

96). ix. anot. № 472.<br />

8. sakvalifikacio rusTvelolgiuri Sromebi:<br />

a) recenzia ivane gigineiSvilis sadoqtoro disertaciaze: vefxistyaosnis enisa da teqstis<br />

kritikis ZiriTadi sakiTxebi (gv. 97-108), ix. anot. № 782; b) recenzia sargis caiSvilis<br />

sadoqtoro disertaciaze: `vefxistyaosnis~ teqstis istoria (gv. 108-125). g. a.<br />

780. al. baramiZe<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis gamosacemad momzadebis Taobaze<br />

wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan, VII, Tb., 1978, gv. 5-25.<br />

werilSi saubaria `vefxistyaosnis~ akademiuri teqstis damdgeni komisiis muSaobaze, mis<br />

principebsa da miznebze. avtori aRniSnavs, rom dasaxelebuli komisia muSaobs 1963 wlidan<br />

akad. giorgi wereTlis mier SemuSavebuli principebisa da gegmis mixedviT. mogvianebiT (1974<br />

wlidan) komisiis saqmianobaSi moxda zogierTi cvlileba. kerZod, _ sistematurad ibeWdeba<br />

Jurnal `macneSi~ (els) mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi da dadgenili teqsti. poemis teqst-<br />

Tan erTad qveyndeba misi sityva-sityviTi adekvaturi Targmani Tanamedrove saliteraturo<br />

qarTulze. mkvlevari asabuTebs aseTi Targmanis aucileblobas saTanado magaliTebiT.<br />

werilSi aRniSnulia is gasworebebi, romlebic mTavarma redaqciam Seitana poemis teqstSi.<br />

cvlileba, calkeuli sityvebis garda, Txzulebis stroful Sedgenilobasac Seexo. magaliTad,<br />

CanarTebad iqna aRiarebuli da poemis ZiriTad teqsts gamoaklda strofebi:<br />

№ 70 — kvla brZana: mona Tormeti SevsxaT CvenTana mareblad...<br />

№ 150 — esea mona Sermadin, zemoTca saxeldebuli...<br />

№ 191 — Tavs uTxra: mokve, gijobso sicocxles augiansa...<br />

poemis ZiriTad teqsts daubrunda wina gamocemebSi uaryofili xuTi strofi:<br />

№№: 304 — kacman viT hpovos...<br />

305 — magra RmerTman mowyaleman...<br />

320 — asmaT, miTxrobdi, raca scna...<br />

323 — wigni wignsa ecemoda...<br />

330 — ra mindors Sevjdi...<br />

mkvlevari exeba `dionosisa~ da `ezros~-is vinaobis problemas, Tumca mas jerjerobiT<br />

kvlav gadauWrelad Tvlis. g. a.<br />

256


781. al. baramiZe<br />

`vefxistyaosnis~ ingoroyvaseuli gamocema<br />

wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan, VII, Tb., 1978, gv. 57-73.<br />

werili exeba rusTvelis Txzulebis 1970 wlis gamocemas, romelsac axlavs p. ingoroyvas<br />

gamokvlevebi: `SoTa rusTaveli~ (gv. 7-169); `vefxistyaosnis Sesavali da boloTqma~ (gv. 409-459);<br />

`SoTa rusTavelis axlobelni: SoTa da cotne dadiani, poeti qali borena~ (gv. 461-482).<br />

recenzenti aRniSnavs, rom p. ingoroyvas awindeli monografia `SoTa rusTaveli~ misi<br />

`rusTvelianasa~ da `rusTvelianas epilogis~ Semcirebul-SekumSuli redaqciaa rigi arsebiTi<br />

xasiaTis cvlilebebiT. mkvlevari yuradRebas amaxvilebs im momentebze, romlebic adrec<br />

dausabuTebeli iyo da axal narkvevSic sadavod rCeba. kerZod, miuTiTebs, rom p. ingoroyva<br />

kvlav bejiTad acxadebs: `yvelaze adrindeli Cven dromde moRweuli dedani vefxistyaosnisa<br />

aris vaxtangiseuli dedani, romlis pirvelwyaro XIV saukunis pirvel naxevars<br />

ekuTvnis~ (gv. 435). es gancxadeba namdvilad safuZvels moklebulia.<br />

poemis `dasawyisSi~ p. ingoroyvam `kari mijnurobisa~ (strofebi 11, 20-27) deklaraciulad<br />

gamoacxada danarTad. misi azriT, Sesavlis es nawili ekuTvnis rusTavelis skolis<br />

ucnob poets, romelmac SoTas gardacvalebis Semdeg mis poemas daurTo Sesavali.<br />

gamokvlevis axal variantSi p. ingoroyvam TiTqmis uarhyo SoTas maniqevelobis Teoria.<br />

amis gamo moixsna `vefxistyaosnis~ ucxoeTSi daweris Tvalsazrisic.<br />

recenzenti SeniSnavs: adrindel gamokvlevebSi p. ingoroyva cdilobda, ase Tu ise,<br />

daesabuTebina Tavisi mosazrebani SoTas biografiaze. aq ki yvelaferi isea warmodgenili,<br />

TiTqos monaTxrobi iyos ucilobeli WeSmariteba. igi uyuradRebod tovebs da gverds uvlis<br />

qarTveli istorikosebis kvalificiur kritikas. g. a.<br />

782. al. baramiZe<br />

ivane gigineiSvilis `vefxistyaosnis~ enisa da<br />

teqstis kritikis ZiriTadi sakiTxebi<br />

wignSi: al. baramiZe, narkvevebi qarTuli literaturis istoriidan, VII, Tb., 1978, gv. 97-108.<br />

esaa recenzia iv. gigineiSvilis naSromze, romelic filologiis mecnierebaTa doqtoris<br />

xarisxis mosapoveblad iyo wardgenili 1975 wels.<br />

recenzenti aRniSnavs, rom naSromi ajamebs da azogadebs ivane gigineiSvilis xangrZliv,<br />

sistematur kvleva-ZiebiTs saqmianobas rusTvelologiis dargSi.<br />

wignSi dasabuTebulia, rom `vefxistyaosnis~ enas axasiaTebs rogorc Zveli qarTuli saliteraturo<br />

enis, ise axali qarTulis niSnebi. poemaSi Zveli da axali qarTulis normebi moipoveba<br />

paralelurad. sityvaTa wyobis sakiTxSi ki `vefxistyaosani~ aRar warmgvidgens Zveli<br />

qarTulis normebs, igi principulad axal qarTuls ekedleba.<br />

recenzentis dakvirvebiT, iv. gigineiSvili Tavis mosazrebebs poemis ama Tu im adgilis gasworebis<br />

Taobaze yovelTvis teqstis faqizi analizis gziT asabuTebs. motanilia sailustracio<br />

magaliTebi: ... mimawvine — mimawine (354,3); `margaliti arvis mihxvdes usasyidlo uvaWrelad~<br />

(161,3); `Sen veras irgeb, me gargeb...~ (931,4).<br />

recenzents udavod da zustad miaCnia ganmartebani sityvebisa da cnebebisa: wvergamo,<br />

uaugo, Cxnde, winamdgomeli, winaSemdgomeli, winamwoli, sawolis mekre, RmerTman aSoros<br />

da sxv.<br />

al. baramiZis zogadi daskvniT, `es Sroma namdvilad pirvelxarisxovani gamokvleva da<br />

mSvenivrad dawerili monografiaa~. g. a.<br />

783. al. baramiZe, s. caiSvili<br />

viTom CanarTia?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 23 ivnisi, № 25, gv. 3.<br />

werili exeba `vefxistyaosnis~ 1113-e strofs. `baRsa Sigan TamaSobad saRamosa gave Jamsa..:~,<br />

romelsac r. patariZe CanarTad miiCnevs. replikis avtorebi ar iziareben r. patariZis<br />

257


argumentacias; imowmeben agreTve al. WinWaraulis werils (`ciskari~, 1977, № 5), romelSic<br />

usafeZvlod aris miCneuli am strofis ZiriTadi teqstidan amoRebis moTxovna. g. a.<br />

784. rusudan barbaqaZe<br />

`vefxistyaosani~ da Sua saukuneebis literaturuli tradiciebi<br />

feriTi sistemis gaazrebis TvalsazrisiT<br />

Jur. `macne~ (els), 1978, № 3, gv. 59-72.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ feri ideaTa mxatvruli gamosaxvis erT-erT<br />

uZiriTades saSualebas warmoadgens. feris fenomens poemaSi gaaCnia rogorc mxatvrulesTetikuri,<br />

ise simboluri mniSvnelobebi.<br />

ferebi sxvadasxva saSualebebiTa da xerxiTaa gadmocemuli: gamoyenebulia rogorc neitraluri,<br />

ise speqtruli ferebi. gansakuTrebul rols asrulebs `metaforuli ferwera~.<br />

poemis mxatvrul sistemaSi sixSiris mxriv Savi, TeTri da wiTeli ferebi gamoirCeva.<br />

ferTa simboluri mniSvnelobani`vefxistyaosanSi~ stabilur xasiaTs atareben, magram<br />

Savi, wiTeli da yviTeli ferebi gaorebuli saxiTaa warmodgenili — isini xar pozitiur<br />

emociebs iwveven, xan — negatiurs. danarCen ferTa mniSvnelobebi stabiluria.<br />

mkvlevari fiqrobs, rom nawilobriv SeiZleba aixsnas msgavseba-siaxlove `vefxistyaosnisa~<br />

da `visramianis~, agreTve nizamis poemebis feriT sistemebs Soris. g. a.<br />

785. roland beriZe<br />

SoTa rusTavelis `ritmuli svla~<br />

almanaxi `rusTavis CiraRdnebi~, № 5, Tb., 1978, gv. 210-224.<br />

narkvevi exeba rusTvelis metruli sistemis erTi sakiTxis garkvevas. rogorc avtori wers,<br />

`vefxistyaosnis dabal SairSi, giorgi wereTlis azriT, mudmivi prosodiuli sidideebia<br />

5- da 3-marcvliani segmentebi. maT Soris gadis sityvaTgasayari, anu mcire cezura, romelsac<br />

sityva ver gadalaxavs. amitom `xuTmarcvliani segmentis Semcvel naxevarkaredSi ar SeiZleba<br />

gvqondes mimarTeba [...] 2-4-2, radgan `sityva ar SeiZleba or an sam segments Soris ganawildes~<br />

(`metri da riTma... 1973, gv. 33).<br />

am mtkicebis miuxedavad rusTavelis poemaSi namdvilad arsebobs dabalSairuli taepi,<br />

sadac gvxvdeba mimarTeba 2-4-2. esaa 202,4: asre sulTqmiT da vaebiT // miT varT / cremlisaca<br />

/ deniT. motanili taepis struqtura ar eTanxmeba g. wereTlis mtkicebas, rom dabal SairSi<br />

`sityvaTgasayari sammarcvlian da xuTmarcvlian segmentebTan iqmneba~.<br />

mkvlevris dakvirvebiT, aRniSnul saleqso striqonSi sityvas cremlisaca meore maxvili<br />

uCndeba bolo marcvalze, es maxviliani nawilaki uerTdeba momdevno sityvas, romelsac<br />

sakuTar maxvils akargvinebs: crevmlisa cav+deniT.<br />

aRniSnuli movlenidan ori daskvna keTdeba:<br />

1. `gamonaklisi~ ewinaaRmdegeba segmentebis Teorias (`vefxistyaosnis~ silaburobis poziciebidan).<br />

2. `gamonaklisi~ adasturebs kanons (`vefxistyaosnis~ silabur-tonurobis poziciebidan).<br />

amasTanave erTxel kidev dasturdeba a. gawerelias azri, rom `qarTul klasikur leqsSi<br />

maxvilis gadaadgileba ueWveli faqtia~, rom `terfebis sazRvrebi yovelTvis ar emTxvevian<br />

sityvebis sazRvrebs~. g. a.<br />

786. SoTa gogatiSvili<br />

`vefxistyaosnis~ geografiuli terminologia<br />

Jur. `istoria, ... geografia skolaSi~, 1978, № 3, gv. 31-33.<br />

werilis avtoris azriT, `vefxsityaosanSi~ gamoyenebuli geografiuli terminebi or<br />

jgufad SeiZleba daiyos:<br />

258


1. terminebi, romlebic dResac iseve gamoiTqmis da igive mniSvnelobisaa. aseTebia: qveyana,<br />

mindori, veli, klde, gora, qedi, ru, xevi, kunZuli, Sara, qalaqi da sxva, romlebic axsnas ar<br />

saWiroebene.<br />

2. zogi termini mxolod kuTxur metyvelebaSia SemorCenili an sxva mniSvnelobiT ixmareba.<br />

mag.: kapani, tini, Rre, qvabi, borio, sofeli, aravi, tarosi, trama, maRribi, Suka.<br />

kapani amJamad ixmareba aWarasa da mesxeTSi, is cicabo, qvian adgils aRniSanvs. tini qarTlkaxeTSi<br />

dResac kldis aRmniSvnelad ixmareba. sabas ganmartebiT, tini aris `klde gamWvirvale,<br />

kacTa xorcis gamkveTi~. borio CrdiloeTis civi qaria, is xmeleTidan zRvisaken hqris.<br />

aravi samxreTis qaria (a. SaniZe), trama — vrceli, uSeni mindori; misi Sesatyvisebia: tramali,<br />

stepi, veli. maRribi arabuli sityvaa da dasavleTs niSnavs. maRribis qveynebs uwodeben<br />

alJirs, tunissa da marokos. g. a.<br />

787. mose gogiberiZe<br />

rusTaveli, petriwi, preludiebi<br />

gamoica avtoris rCeuli filosofiuri Txzulebebis IV tomad. wigni Seadgina da ganmartebani<br />

daurTo ioseb megreliZem, Tb., 1978.<br />

masSi dabeWdilia gamokvlevebi rusTavelsa da mis Txzulebaze: `SoTa rusTaveli da<br />

neoplatonizmi~, `rusTavelis msoflmxedvelobis saTaveebi~, `uzenaesi arsebis cneba `vefxistyaosanSi~,<br />

`rusTavelis esTetika~, `rusTavelis feris filosofia~.<br />

es naSromebi gamoqveynda 1961 wels m. gogiberiZis amave saTauriT gamocemul wignSi. ix.<br />

`bibliografiis~ II tomSi, anot. № 2829. g. a.<br />

788. ivane daviTiani<br />

axali Targmani ibadeba<br />

gaz. `komunisti~, 1978, 11 agv., № 188, gv. 4.<br />

werili exeba `vefxistyaosnis~ axali somxuri Targmanis Seqmnis cdas. avtori aRniSnavs<br />

s. bastamianis, v. terianisa da g. asaturis Rvawls am saqmeSi. misive TqmiT, 1966 wels wignad<br />

daibeWda poet ovanes karaianis mier Targmnili nawyvetebi da aforizmebi `vefxityaosnidan~.<br />

igi amJamadac ganagrZobs muSobas da miznad aqvs poemis sruli poeturi Targmanis gamoqveyneba.<br />

g. a.<br />

789. boris darCia<br />

vefxistyaosnis kezelianT xelnaweris tipis nusxebi<br />

Jur. `macne~ (els), 1978, № 1, gv. 39-55.<br />

avtori ganixilavs sam xelnawers: N (S3077), Y (H 740), A 1 (K 383), srulad aCvenebs maT<br />

variantul Taviseburebebs erTmaneTTan da sxva xelnawerebTan mimarTebiT da akeTebs Semdeg<br />

daskvnebs:<br />

1. N, Y da A 1 xelnawerebi erTmaneTs mihyveba, maT Soris gansxvaveba umniSvneloa da zogierTi<br />

saerTo Taviseburebac axasiaTebT. isini erTi redaqciisani arian, magram calke redaqciul<br />

jgufad maTi gamoyofa mizanSewonili ar aris, radgan erTiani redaqciuli niSnebi maT<br />

cota moepovebaT.<br />

2. SedarebiT Zvel redaqciul saxes unda icavdes A 1 , vinaidan igi yvelaze naklebad gamoiyofa<br />

rogorc Tavisi jgufidan, ise poemis sxva xelnawerebidan.<br />

3. Y-Si 1088(907) — 1098(917,1) da 1155(973,4) — 1166(983,1-3) strofebi aRdgenilia F-isa da<br />

mis mimdevari nusxebiseburad.<br />

4. A 1 -Si 1288(1104) — 1295(1111), 1345(1160) — 1352(1167) da 1449(1264) — 1456(1271) strofebi<br />

aRdgenilia 1810-ian wlebSi. sxva restavrirebuli strofebi, romlebic 1712 w. gamocemis teqsts<br />

mihyvebian, aRdgenilia svimon giorgis Ze kasraZis mier 1828 wels an momdevno uaxloes<br />

wlebSi. g. a.<br />

259


790. leila eraZe<br />

`vefxistyaosani~ azerbaijanulad<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 1 dek., № 48, gv. 3.<br />

avtori wers, rom gamoqveynda `vefxistyaosnis~ ahmed javadiseuli Targmani Turqul<br />

(azerbaijanul) enaze. es Targmani a. javadis gardacvalebis (1937 w.) Semdeg daikarga da mis<br />

ZebnaSi didi dro da energia daxarja mkvlevarma dilara alievam. bolosdabolos mTargmnelis<br />

arqivSi man miakvlia poemis Targmanis arabuli SriftiT daweril Sav pirs da kidev aTi<br />

weli moandoma mis Seswavlasa da gamosacemad momzadebas.<br />

wigni dabeWda baqos gamomcemloba `mecnierebam~ 46.000 tiraJiT, d. alievas vrceli winasityvaobiTa<br />

da SeniSvnebiT.<br />

rogorc recenzenti wers, ahmed javadis TargmanSi gardasul saukuneTa sunTqva gvesmis,<br />

magram arqaizmi arsad ar abnelebs frazas. mTargmneli grZnobs dednis arss, iziarebs<br />

mxatvrul saxeTa mTavar elementebs da TiTqmis yvelgan inarCunebs rusTavelis brZnuli<br />

aforizmebis Sinaarssac da formasac. g. a.<br />

791. Г. Тевзадзе<br />

Космология Руставели<br />

Солнечная система<br />

ix. wignis anot. № 827.<br />

Jur. `Лит. Грузия”, Тб., 1978, № 12, с. 113-135.<br />

792. revaz TvaraZe<br />

platoni qarTul naazrevSi<br />

Jur. `ciskari~, 1978, № 10, gv. 137-146.<br />

narkvevis mniSvnelovani nawili eTmoba SoTa rusTavelis mimarTebas platonis filosofiasTan.<br />

mkvlevris azriT, `vefxistyaosnis~ avtori platonis moZRvrebas eziara ara mxolod<br />

fsevdo-dionises, anu petre iberielis naSromebiT, aramed TviT platonis Txzulebebis<br />

uSualod gacnobiT. platonis moZRvrebaSi ZiriTadia samyaros mTlianobis problema:<br />

mTliani samyaro, mTliani saxelmwifo, mTliani adamiani — platonis es mkveTrad gamoxatuli<br />

ideali zedmiwevniT aqvs SeTvisebuli rusTavels. es Cans Tundac Semdegi striqonidan: `mze<br />

uSenod ver iqmnebis, raTgan Sen xar misi wili~.<br />

sayuradReboa pirdapiri Tanxvedra RmerTis gagebaSi, rogorc erTisa, uzenaesisa da mis<br />

gamoxatvaSi `mziani Ramis~ metaforiT (`he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad~). r. TvaraZis<br />

TqmiT, am taepis asaxsnelad areopagituli korpusi ar kmara. is uSualod platonis `kanonebidan~<br />

momdinareobs (X, 897). aseTivea sxva adgili: `vin sazRvarsa dausazRvrebs, zis<br />

ukvdavi RmerTi RmerTad~. aqac aucilebelia platonis Sexedulebis moSvelieba, romlis<br />

Tanaxmad, materia Tavisi bunebiT aris yovlad ganusazRvreli, gaurkveveli (`timeosi~, 48,e).<br />

misi buneba aris usazRvroeba da mxolod erTTan ziarebis wyalobiT eqmneba mas sazRvari<br />

da garkveuloba (`parmenide~, 156,d).<br />

momdevno striqonis wyaroc kvlav platonis Txzulebaa:<br />

`igi gahxdis wamisyofiT erTsa asad, assa erTad~.<br />

Sdr.: `RmerTs codnac eyofa da Zalac saimisod, raTa simravle erTianobad Serwyas da<br />

kvlav simravled ganfinos erTianoba~ (`timeosi~, 68,d).<br />

narkvevSi ganxilulia kidev sxva frazebi da cnebebi, romlebic adasturebs rusTavelis<br />

msoflmxedvelobis uSualo kavSirs platonis filosofiur naazrevTan. g. a.<br />

260


793. daviT kobiZe<br />

rusTvelisa da nizamis Semoqmedebis sakiTxebi<br />

wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, Tb., 1978, gv. 5-12.<br />

avtori aRniSnavs, rom poeturi metyvelebisa da romantikuli Txzulebebis saerTo<br />

xasiaTiT, iranel poetebs Soris rusTvelTan yvelaze axlo nizami dgas. nizamisa da rusTvelis<br />

nawarmoebTa, maTi mxatvruli azrovnebis gzebis Seswavla cxadyofs im garemoebas,<br />

rom rusTveli Rrmad icnobs ara marto `leil-majnunians~, aramed `xosrov-Siriniansac~.<br />

d. kobiZe msjelobs `xosrov-Sirinianisa~ da `vefxistyaosnis~ siuJetur-fabuluri urTierTdamokidebulebis<br />

Sesaxeb; gvacnobs zogierT mxatvrul Tqmasa da metaforas nizamis<br />

poemebidan, romlebic emsgavsebian da zogjer Tanxvdebian rusTveliseul mxatvrul Tqmebsa<br />

Tu metaforebs.<br />

avtoris azriT, rusTvelis im metaforebsa da Sedarebebs, romlebsac ki SeiZleba raime<br />

naTesaoba gaaCndes saerTod sparsul poeziasTan da, kerZod, nizamis SemoqmedebasTan, sul<br />

sxva gaazreba da ganlageba aqvs miRebuli, vidre sparsuli poeziis romelime qmnilebaSi.<br />

nizami aRmosavluri msoflmxvdelobis safuZvelzea aRzrdili. igi `leil-majnunianSi~<br />

sufizmis ideebiTaa datyvevebuli. rusTvelma poemis SesavalSive mogvca daZleva sparseli<br />

poetebisa, daZleva sufizmisa da sul sxvagvarad gaSala misi romani, vidre amas sparsuli<br />

literaturis tradiciebi moiTxovda. n. r.<br />

794. d. kobiZe<br />

ivane javaxiSvili da qarTul-sparsuli literaturuli urTierToba<br />

wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 20-32.<br />

werilis avtori miuTiTebs, rom iv. javaxiSvilis qarTul-sparsuli literaturuli ur-<br />

TierTobis StudiebSi gansakuTrebul yuradRebas ipyrobs misi msjeloba `vefxistyaosnis~<br />

ucxouri wyaroebis sakiTxebze.<br />

`vefxistyaosnis~ arc erT mkvlevars ise naTlad ar daudasturebia poemis qarTuloba,<br />

rogorc XI-XII saukuneebis istoriuli movlenebis Rrma analizis safuZvelze ivane javaxi-<br />

Svilma daadastura. misi azriT, `vefxistyaosani~ sparselebisadmi cxadi politikuri siZulviliT<br />

aris gamsWvaluli. dedaazriTa da politikuri mrwamsiT mas sparsuli araferi aqvs.<br />

d. kobiZe aRniSnavs, rom vaxtang VI mier sparseTSi `vefxistyaosnis~ siuJetis ver povnisa<br />

da iv. javaxiSvilis werilebis Semdeg erTxel da samudamod unda Sewydes mis sparsulobaze<br />

fiqri da kamaTi. zogi dResac sparsul literaturul ZeglebSi waawydeba SoTas msgavs sentencia-aforizmebs<br />

da fiqrobs, TiTqos `vefxistyaosnis~ avtors isini aRniSnuli wyaroebidan<br />

hqondes SeTvisebuli. n.r.<br />

795. d. kobiZe<br />

vefxistyaosnis zogierTi metaforisa da sityvis ganmartebisaTvis<br />

wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 33-44.<br />

1342-e strofSi ramdenime metaforuli saxea:<br />

avTandil dajda tirilad, tirs xmiTa SvenieriTa,<br />

yoransa gahglejs xSir-xSirad, afrTxobs brolisa WeriTa;<br />

gaxeTqa lali, gaTlili, andamatisa kverTia,<br />

muniT wyaroni gamoCndes, Zowsa vamsgavse feriTa.<br />

mkvlevris ganmartebiT, aq yorani Savi Tmaa, brolis Weri — TiTebi, lali — saxe, andamatis<br />

kveri — muSti, Zowisferi wyaroni — gaxeTqili saxidan modenili sisxli.<br />

mkvlevari aRniSanvs, rom sityva ustarsa (axali gamocemiT — ostasra) ori sityvis Seer-<br />

TebiT aris miRebuli: usta (osTa, osTad) maswavlebels, moZRvars, agreTve xelosans niSnavs;<br />

sra sparsulSic da qarTulSic sasaxlis mniSvnelobiT ixmareba. irkveva, rom ustasra (an<br />

ostasra) sasaxlis moZRvars ewodeboda.<br />

261


d. kobiZis azriT, `vefxistyaosanSi~ xmarebuli sityva `riye~ sparsuli warmoSobisaa,<br />

sadac is `rig~ formiT dasturdeba da qviSas, RorRs, xreSs niSnavs. g. a.<br />

796. d. kobiZe<br />

rusTvelis msoflmxedvelobis sakiTxebi<br />

wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 46-58.<br />

avtori ganixilavs el. xinTibiZis naSroms `msoflmxedvelobiTi problemebi vefxistyaosanSi~.<br />

d. kobiZe aRniSnavs, rom el. xinTibiZe miznad isaxavs `vefxistyaosnis~ mxatvrul<br />

saxeTa filologiuri analizis safuZvelze axleburad gadaWras rusTvelis filosofiur<br />

SexedulebaTa ZiriTadi problemebi da SeZlebisdagvarad gansazRvros poetis adgili Sua<br />

saukuneebis azrovnebis istoriaSi. mkvlevari msjelobs konkretulad, saTanado masalis<br />

momarjvebiT. rusTvelis msoflmxedvelobis sakiTxebi axleburad, originalurad aris gadaWrili,<br />

rogoricaa, magaliTad, astrologiuri nakadi, sakiTxi uzenaesi arsebisa, eTikis problmebi,<br />

rusTvelis adgili Sua saukuneebis azrovnebis istoriaSi. am ZiriTadi problemebis<br />

ganxilvisas mas yuradRebis gareSe ar rCeba arc erTi wvrilmani sakiTxic ki da maTi mimoxilvis<br />

safuZvelze agebs sagulisxmo mecnierul naSroms, romelic TvalsaCino adgils daiWers<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis saTanado adgilebis gagebisa da misi avtoris msoflmxedvelobis<br />

kvlevis saqmeSi. n.r.<br />

797. d. kobiZe<br />

masalebi saT sityvis gagebisaTvis<br />

wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 113-126.<br />

mkvlevari wers: saT sityva gvxvdeba rogorc qarTul klasikur, ise aRorZinebis periodis<br />

ZeglebSi. is qarTulSi unda gaCeniliyo X-XII saukuneebSi, sparsul-arabuli enebisa da<br />

literaturis gavlenis Sedegad. rusTvelTan saTi igive giSeria, metaforulad is Sav fers<br />

gamoxatavs. amave mniSvnelobiT ixmareba qarTul `visramianSi~. sparsul xelnawerebSi misi<br />

Sesatyvisia `siÁah~ _ zogadad — Savi feri, siSave; an `Sabe~, rac Sav giSers niSnavs.<br />

d. CubinaSvilis azriT, saTi arabuli savadia, rac leqsikonebis CvenebiT, siSaves, Sav<br />

fers, wyvdiads aRniSanvs. n. maris mosazrebiT ki saTi aris sparsuli bossad (bussad, bessad)<br />

sityvis Tavmokvecili forma da niSnavs ara giSers (anu ayiys), aramed muqi wiTeli feris<br />

marjans (Zows).<br />

d. kobiZis azriT, `bossadis~ qarTul enaSi saTad gadmosvla SeuZlebeli ar aris. aseTi<br />

Tavmokvecili sparsuli sityvebi qarTulSi sxvac gvaqvs, oRond qarTul mwerlobaSi saTi<br />

damkvidrda Savi feris an Zvirfasi qvis, giSeris (da ara marjnis) aRmniSvnelad. g. a.<br />

797a. d. kobiZe<br />

vefxistyaosnis didi mkvlevari<br />

wignSi _ `qarTul-sparsuli literaturuli urTierTobani~, III, 1978, gv. 59-62.<br />

werili eZRvneba prof. iustine abulaZis dabadebis asi wlisTavs. avtori wers: iust.<br />

abulaZe rusTvelis Semoqmedebis didi mkvlevari gaxldaT. man orjer (1914 da 1926 ww.) gamosca<br />

`vefxistyaosani~. TiToeul maTgans darTuli aqvs saTanado gamokvleva da samecniero<br />

aparati. mis mier Sedgenili leqsikoni erTvis poemis saiubileo (1937 w.) gamocemas.<br />

iustine abulaZes ekuTvnis `vefxistyaosnis~ rigi waryvnili adgilebis aRdgena da umar-<br />

Tebulo wakiTxvaTa gasworebani. n.r.<br />

262


798. levan menabde<br />

rusTveli ucxoeTSi<br />

Jur. `macne~, els, 1978, № 3, gv. 37-54.<br />

narkvevSi ganxilulia saberZneTSi, iugoslaviasa da SveicariaSi gamoqveynebuli masalebi<br />

rusTvelisa da misi Txzulebis Sesaxeb. mkvlevars angariSgasawevad miaCnia berZeni istorikosis<br />

f. grigoroviosis msjeloba imis Sesaxeb, rom damajerebuli araa gadmocema SoTa rusTvelis<br />

aTenSi swavlis Sesaxeb, vinaidan XII s-Si aTenSi ar iyo xelsayreli pirobebi swavlaganaTlebisaTvis.<br />

Zveli mematianeni albaT `erTmaneTSi ureven aTensa da aTonis mTas an konstantinopols,<br />

sadac XI s-is dasasrulidan, komnenebis mmarTvelobaSi, kvlav ayvavda bizantiis<br />

akademia.<br />

avtors aseve dausabuTeblad miaCnia g. panamixailos cnoba (kreb. `axali sioni~, 1905, II)<br />

rusTvelis ierusalimSi yofnis Sesaxeb, `igi yofila ubralo Txroba, gadmocemis Canaweri da<br />

ara saistorio pirvelwyaroebze damyarebuli Cveneba~.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom amJamad `vefxistyaosans~ berZnul enaze Targmnis mwerali<br />

ianis ricosi, agreTve gamosacemad mzadaa soxumeli pedagogis manolis mitafidis mier Sesrulebuli<br />

poeturi Targmani.<br />

rogorc mkvlevari wers, iugoslaviaSi rusTveli mis meore iubiles meSveobiT gaicnes.<br />

belgradis universitetis leqtorma m. sibinoviCma 1966 wels gamoaqveyna `vefxistyaosnis~<br />

nawyvetebis poeturi Targmani serbul-xorvatul enaze, momdevno wlebSi ki daasrula poemis<br />

Targmna. 1975 wels gamoqveynda poemis Semoklebuli poeturi Targmani slovenur enaze, Sesrulebuli<br />

t. pavCekis mier.<br />

1937 wlis dekemberSi Jenevis universitetSi aRiniSna `vefxistyaosnis~ 750 wlisTavi.<br />

saiubileo saRamoze sityvebiT gamovidnen saxelmwifo mrCeveli a. malSi, universitetis<br />

reqtori v. rapari, moxseneba waikiTxa x. SaviSvilma. rusTvelisadmi miZRvnili saRamos masalebi<br />

daibeWda krebulSi `SoTa rusTveli Jenevis universitetSi~ (Jeneva, 1963). r. noikomma<br />

da k. Cxenkelma mniSvnelovani adgili dauTmes `vefxistyaosans~ maT mier germanul enaze<br />

Targmnili `visramianis~ bolosityvaobaSi (1957 w.).<br />

1974 wels r. noikomma gamoaqveyna `vefxistyaosnis~ Semoklebuli germanuli Targmani,<br />

romelsac daurTo vrceli istoriul-literaturuli narkvevi.<br />

l. menabde asaxelebs agreTve SveicariaSi gamocemul literaturul leqsikonebsa da<br />

Jurnal `atlantisSi~ dabeWdil statiebs. g. a.<br />

799. niko nadiraSvili<br />

rusTvelis vinaoba-sadaurobis sakiTxi<br />

teqsti gamosacemad moamzada da bolosityvaoba daurTo tariel kvanWilaSvilma, Tb., 1978, 110 gv.<br />

wignis 3-74 gverdebi uWiravs avtoris naSroms, romelic ayenebs axal versias `vefxistyaosnis~<br />

avtoris vinaobis Sesaxeb. misi mtkicebiT, vaxuSti da Teimuraz bagrationebis<br />

Tvalsazrisi poetis gvarwodebis (rusTveli) yaraiaSi mdebare cixe-qalaq rusTavis mflobelobidan<br />

momdinareobis Sesaxeb mcdaria. n. nadiraSvili azustebs mdinare egris adgilmdebareobas<br />

(romelic vaxuStis md. aragvad miaCnda), agreTve `kuxeTisa~ da `hereTis~ mdebareobasa<br />

da sazRvrebs da midis daskvnamde, rom yaraiis `rusTavi~ hereTSi ar Sedioda.<br />

uZvelesi cixe-qalaqi rusTavi, romlsac flobda poeti SoTa poemis Sesavlis daweris dros,<br />

mdebareobda qurmuxis xeobis dasavleTiT, saingilos teritoriaze (gv. 38).<br />

n. nadiraSvilis sabolo daskvnebi Semdegia:<br />

1. poeti rusTveli saSualo saukuneebis didebulTa umaRles wres ekuTvnoda. 2.<br />

daaxloebiT 1179-1189 welTa Sua periodSi poeti dRevandeli beleqnis, zaqaTalisa da kaxis<br />

raionTa, anu saingilos mlobeli iyo. 3. savaraudoa, rom SoTa klarjel pitiaxSTagan warmomdgar<br />

kolonkelisZeTa sagvareulos ekuTvnoda; maSasadame, bagrationTa sagvareulos<br />

ganStoebis wevri iyo. 4. poetis rusTveloba (rusTavis mflobeloba) xanmokle yofila; 1191<br />

wels qalaqi rusTavi da misi Temi ukve upatrono iyo da mefe Tamarma is asa grigolis Zes<br />

`moumata~. 5. `vefxistyaosani~ dawerilia ara uadres 1179 wlisa da ara ugvianes 1189 wlisa.<br />

263


wignis 75-107 gverdebze dabeWdilia t. kvanWilaSvilis bolosityvaoba _ `niko<br />

nadiraSvili da misi <strong>rusTvelologiuri</strong> Zieba~. werilis mokle varianti gamoqveynda 1976<br />

wels (`ciskari~, № 12). ix. anot. № 706. g. a.<br />

800. Tamaz natroSvili<br />

`ar qajnia, kacniao~<br />

mis wignSi _ `maSriyiT maRribamde~ (meore Sevsebuli gamocema), Tb., 1978, gv. 93-110.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ moqmedi qajebi adamianTa modgmis warmomadgenelni<br />

arian. maTi `adamianobisa~ da saocari saqmeebis Sesaxeb avTandili pirvelad fatmanisagan<br />

Seityobs. mkvlevarTa winaSe didi xania dgas kiTxva: poemaSi xsenebuli `qajebi~ da<br />

`qajTa qveyana~ poetis fantaziis nayofia Tu isini Seesabamebian romeliRac sinamdvileSi<br />

arsebul xalxs?<br />

istorikosma mose janaSvilma gamoTqva azri, rom rusTveli qajebSi unda gulisxmobdes<br />

asasinTa ordens, anu ismailitebis seqtas da maT mTavar cixe-simagres alamuTs, CrdiloeT<br />

iranSi, sadac seqtis meTaurma iranelma feodalebma XI saukuneSi Zlieri saxelmwifo Seqmnes,<br />

maT qveyanaSi gabatonebuli Turq-selCukebis winaaRmdeg sabrZolvelad.<br />

es varaudi ufro safuZvlianad daasabuTa k. kekeliZem. igi axasiaTebs asasinebis, anu mulidebis<br />

saxelmwifos, aRwers maTi brZolis meTodebs, Tavzars rom scemda mTel mahmadianur<br />

samyaros da saWiroebis SemTxvevaSi qristianul qveynebsac swvdeboda. k. kekeliZis daskvniT,<br />

`vefxistyaosnis~ qajebi Tavisi yofa-cxovrebiTa da xasiaTiT zedmiwevniT gvagoneben<br />

mulidebs.<br />

T. natroSvils mohyavs damatebiTi sabuTebi imisa, rom XII s-Si qarTvelebma, axlo ur-<br />

TierTobiT Tu ara, gadmocemiT mainc kargad icodnen mulid-asasinTa arsebobisa da `saqmianobis~<br />

Sesaxeb. Tanadroulobisa da msgavsebis mixedviT, savsebiT SesaZlebelia, rom rusTvels<br />

qajebisa da qajeTis dasaxasiaTeblad gamoyenebuli hqondes mulidebis saarako ambebi.<br />

mkvlevari daaskvnis: `mulidebTan qajTa gaigivebis Sedegad kidev erTxel mtkicdeba rusTvelis<br />

Semoqmedebis Tavisufleba da damoukidebloba, vinaidan `vefxistyaosnis~ qajebsa<br />

da qajTa samefos analogia uCndeba aRmosavleTis istorul sinamdvileSi da ara romelime<br />

arsebulsa Tu ararsebul sparsul poemaSi~. g. a.<br />

801. ramaz patariZe<br />

navrozoba dRe gulanSaroSi<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 27 ianv., № 5, gv. 4.<br />

mkvlevari ubrundeba adre mis mier dayenebul sakiTxs `vefxistyaosnis~ 1113-e strofis<br />

(`baRsa Sigan TamaSobad saRamosa gave Jamsa~) siyalbis Taobaze (ix. anot. № 717) maSin al. Win-<br />

Waraulma arasakmarisad miiCnia r. patariZis argumentacia da dasaxelebuli strofis avTenturoba<br />

daicva.<br />

r. patariZe kvlav acxadebs, rom 1113-e strofi `Sinaarseulad ewinaaRmdegeba 1112-e<br />

strofs~ da amiT gaurkvevloba Seaqvs mocemul epizodSi.<br />

igi aRniSnavs, agreTve, rom azrobrivad gaugebari da mcdaria 1112-e strofis meoTxe<br />

striqonSi erTi rigi xelnawerebis varianti `muneburni~, romelic p. ingoroyvam dabeWda<br />

1953 da 1970 wlebis gamocemebSi. swori wakiTxvaa: `uneburni ar viyveniT~. g. a.<br />

802. zurab ratiani<br />

sakargavi<br />

Jur. `macne~ (istoriis... seria), 1978, № 3, gv. 178-192.<br />

werilSi ganxilulia istoriul da literaturul ZeglebSi xmarebuli terminis `sakargavis~<br />

mniSvneloba.<br />

264


avtori aRniSnavs: aRiarebulad iTvleba debuleba, rom sakargavi aris feodaluri<br />

miwismflobelobis pirobiTi forma, ZiriTadad, samxedro samsaxuris sanacvlod miRebuli<br />

wyaloba, xolo mosakargave aris is, vinc aseT miwas flobs. es movlena damaxasiaTebelia<br />

adrefeodaluri xanisaTvis.<br />

S. mesxias azriT, `sakargavi~ XI-XIII sauk. qarTulSi orgvari mniSvnelobiT ixmareboda:<br />

`sakargavi~ niSnavda rogorc samoxeleod, sagamgeod, samarTavad gacemul garkveul teritorias,<br />

qalaqs, aseve sargos, fulad gasamrjelos. sakargavad miRebuli teritoriis, qalaqisa<br />

Tu saxelos gamgebloba rentiT an fuladi sargoTi nazRaurdeboda.<br />

vaxtang VI wers: `kargi rigsa hqvian da sakargavi — yovels gasarigebels~. `vefxistyaosnis~<br />

gamomcemlebic daaxloebiT ase ganmartaven. rusTavelTan sakargavi niSnavs Tanamdebobas<br />

(xels), kerZod — amirbarobas:<br />

`ebrZana... boZeba miseulisa srulisa sakargavisa:<br />

Sen gqondes amirbaroba, qmna misve sauravisa!~ (334)<br />

z. ratianis azriT, sakargavi aRmavali feodalizmis movlenaa. Zlier, centralizebul<br />

saxelmwifos uxvad gaaCnda `yoveli gasarigebeli~ _ sakargavad gasacemi. es wesi xels uwyobda<br />

pirad iniciativas da ganapirobebda patronisadmi erTgul samsaxurs. g. a.<br />

803. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1978, 280 gv., redaqtori l. nanitaSvili.<br />

wignSi dabeWdilia poemis 1966 wlis saiubileo gamocemis teqsti. strofebi daunomravia.<br />

erTvis n. ianqoSvilis ilustraciebi.<br />

804. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

azerbaijanul enaze Targmnili ahmed javadis mier, baqo, 1978, 208 gv.<br />

teqsti gamosacemad moamzada, winasityvaoba da SeniSvnebi daurTo d. alievam. ix. anot.<br />

№ 790.<br />

805. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

poeturad Targmnili afxazur enaze m. lasurias mier, soxumi, 1978, 308 gv.<br />

806. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Witez w tygrysiej skorze)<br />

igor sikirickis Targmani polonur enaze, varSava, 1978, 172 gv.<br />

807. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Витязь в тигровой шкуре)<br />

Targmnili da mozardTaTvis gadakeTebuli n. zabolockis mier, moskovi, 1978, 217 gv.<br />

igive redaqcia daibeWda 1979 da 1980 wlebSi.<br />

265


808. rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si<br />

II, Tb. universit. gamomcemloba, 1978, 461 gv.<br />

Semdgenlebi: j. gagniZe, j. giunaSvili, l. menabde, s. raviCi, f. jinjixaSvili; saredaqcio kolegia:<br />

a. baramiZe, o. baqaniZe, v. gamyreliZe, l. menabde (mT. red.), a. uruSaZe, v. Saduri.<br />

wignSi warmodgenilia msoflios xuTive kontinentis moRvaweTa <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

naazrevi. SesavalSi (l. menabde, gv. 13-33) mocemulia sxvadasxva qveyanaSi rusTvelis gacnobisa<br />

da misi Semoqmedebis Seswavlisa da Sefasebis zogadi suraTi. 34-52 gverdebi ukavia<br />

bibliografias sxvadasxva enebze.<br />

masala (gamokvlevebi, werilebi, sityvebi) dalagebulia kontinentebisa da qveynebis<br />

mixedviT.<br />

evropa: polonTidan warmodgenili arian avtorebi: k. rdultovski, k. lapCinski, a. laisti,<br />

k. vinieviCi, e. nakaSiZe, i. tuvimi, b. gembarski, i. sikiricki, e. zagurski, r. Sidlovski, l. levini,<br />

i. brauni, i. reixmani, v. kubacki (gv. 55-100).<br />

ungreTidan: m. ziCi, b. vikari, i. CatloSi, m. iStvanoviCi, l. tardi, d. rado, k. cegleri,<br />

d. ieSi, S. veoreSi, i. kadari (gv. 101-144).<br />

italiidan: g. pasili, S. beriZe, k. levi, m. piki (gv. 145-150).<br />

bulgareTidan: i. vazovi, k. belevi, s. karakostovi, i. biwaZe, e. bagrina, l. stoianovi, c. angelovi,<br />

a. todorovi, g. germanovi, x. dudevski, v. velCevi (gv. 151-164).<br />

saberZneTidan: f. grigoroviosi, g. panamixaili, trikoglidisi, i. ricosi (gv. 165-167).<br />

belgiidan: J. gariti (gv. 168).<br />

Cexoslovakiidan: i. iedliCka, v. Cerni, i. vaculini, i. skala (gv. 169-209).<br />

Sveicariidan: r. noikomi, k. Cxenkeli, k. hohofi, v. arnoldi (gv.210-217).<br />

norvegiidan: e. kielandi, h. fogti (gv. 218-221).<br />

espaneTidan: p. bertrani, r. alberti, x. paCenko (gv. 222-224).<br />

islandiidan: h. laqsnesi (gv. 225-226).<br />

rumineTidan: v. kernbaxi, d. haulika, T. gane, m. petriSori (gv. 227-268).<br />

daniidan: n. bori, h. Serfigi (gv. 269).<br />

iugoslaviidan: m. boro, m. sibinoviCi, t. pavCeki, f. vurniki (gv. 270-278).<br />

fineTidan: e. kaupila (gv. 279-282).<br />

amerikis SeerTebuli Statebidan: r. bleiki, r. iakobsoni, T. bagrationi, k. Tumanovi,<br />

l. solano (gv. 285-295).<br />

Ciledan: g. de la tore motaro, e. del solari, f. koloane, x. garCesi, a. garido (gv. 296-316).<br />

kanadidan: j. uolesi, m. uaiti, k. liCi (gv. 317-319).<br />

kubadan: x. portuondo (gv. 320-321).<br />

azia. iranidan: s. nafisi, h. sardadvari, a. lahuTi, h. zarinqubi (gv. 325-332).<br />

CineTidan: li ci-e (gv. 333).<br />

iaponiidan: i. fukuro, s. vakuli, r. komiiama (gv. 334-336).<br />

israelidan: x. vardi, z. vilnai, a. Slionski (gv. 337-345).<br />

mongoleTidan: c. damdinsureni (gv. 346-347).<br />

indoeTidan: a. pritami, s. Caterji (gv. 348-374).<br />

vietnamidan: te lan vieni (gv. 375-376).<br />

Sri lankadan: m. de silva (gv. 377).<br />

TurqeTidan: s. hilavi, q. olguni (TavaZe) (gv. 378-381).<br />

siriidan: n. xalili (gv. 382).<br />

afrika. alJiridan: i. qaTebi (gv. 385).<br />

avstraliidan: j. datoni (gv. 389).<br />

damateba: cnobebi rusTvelsa da `vefxistyaosanze~ enciklopediebsa da leqsikonebSi<br />

(gv. 390-393).<br />

SeniSvnebi (l. menabde, gv. 394-448).<br />

pirTa da TxzulebaTa saZieblebi (T. xeTereli, gv. 449-461). g. a.<br />

266


809. vaxtang sidamoniZe<br />

Zvirfasi rveuli<br />

gaz. `samSoblo~, 1978, maisi, № 10, gv. 6; agr. `saxalxo ganaTleba~, 1978, 13 oqt., gv. 4.<br />

avtori mogviTxrobs SoTa rusTvelis biografiuli cnobebis Semcvel rveulze, romelic<br />

XIX s-is Sua wlebSi inaxeboda Tavad aTanase mayaSvilis ojaxSi. amis Sesaxeb 1881 wels<br />

gaz. `droebaSi~ gamoqveynda cnoba, romelSic moyvanilia nawyveti aTanase mayaSvilis qali-<br />

Svilis, ekaterines, werilidan: `ormocdaTvrametSi vipove mamaCemis wignebSi erTi rveuli,<br />

romlidamac gadmovwere Semdegi: `gremis qalaqsa Sina izrdebodnen ymawvilebi..., swavlobda<br />

samasi ymawvili. am samas ymawvilSi aRizardnen rusTaveli da orbeliSvili. rusTaveli moiyvana<br />

Tavisma biZam Tormeti wlisa (...) 16 wlisa rusTaveli gadaiyvanes iyalTos RvTaebis<br />

palataSi. [misma maswavlebelma `aTinelma berma~] waiyvana rusTaveli aTinaSi sam sxva ymawvilTan<br />

erTad. `22 wlisa dabrunda, gamoCenili swavliT~.<br />

es xelnaweri rveuli aTanase mayaSvils 1858 wels gadaucia platon ioselianisTvis,<br />

romelmac is `peterburgSi mcxovreb qarTvel batoniSvils~ mihyida. mas ki xelnaweri sazRvargareT<br />

wauRia da mas Semdeg dakargulad iTvleba. g. a.<br />

810. Николай Тихонов<br />

Шота Руставели в мировой поэзии<br />

avtoris wignSi _ `Избранное~, t. II, Tb., gam. `merani~, 1978, gv. 175-189.<br />

narkvevi daTariRebulia 1966 wliT. masSi mocemulia rusTavelis epoqis saqarTvelos kulturis<br />

(mwerlobis, xelovnebis da sxv.) zogadi daxasiaTeba. avtori ufro met yuradRebas aqcevs<br />

`vefxistyaosnis~ zogadsakacobrio humanistur idealebs, maT gadmocemas maRalmxatvruli<br />

poeturi xerxebiT, ramac ukvdaveba arguna SoTa rusTavelsa da mis Semoqmedebas. g.a.<br />

811. ard. furcxvaniZe, v. kobaxiZe<br />

rusTavelis kosmologia<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1978, 28 ivlis, № 31, gv. 2.<br />

avtorebi exmaurebian g.TevzaZis naSroms `rusTavelis kosmologia~, romelic 1974-77<br />

wlebSi ibeWdeboda JurnalebSi `ciskarsa~ da `ganTiadSi~. maT sworad miaCniaT g. TevzaZis<br />

kvlevis meTodi da mis safuZvelze miRebuli daskvnebi. recenzentebis azriT, gamokvlevis<br />

erT-erT Rirsebad unda CaiTvalos, rom yvelgan sworad aris mignebuli is, Tu romeli<br />

astraluri movlena igulisxmeba mocemul strofSi, rogor esmis poets es movlena da misi<br />

mimdinareoba.<br />

g. TevzaZem daadgina, rom SoTa rusTavelis warmodgeniT, samyaros sistemas ori centri<br />

aqvs: erTia varskvlavuri cis sferos centri — dedamiwa, meore — mis garSemo mbrunavi mze,<br />

romelsac wriuli gzebiT gars uvlian planetebi. es Tvalsazrisi eWvqveS ayenebda im dros<br />

eklesiisgan aRiarebul geocentrul sistemas da, amasTan erTad, mniSvnelovan nabijs<br />

warmoadgenda 400 wlis Semdeg aRmoCenili kopernikis heliocentruli sistemisaken. g. a.<br />

812. qronika da informacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1978, № 1, gv. 177-188; № 2, gv. 171-192; №3 , gv. 183-192; № 4, gv. 179-188.<br />

dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1976 w. 26<br />

noembridan 1977 w. 23 seqtembramde. warmodgenilia masala 612-782 strofebis ganxilvis<br />

Sesaxeb.<br />

267


813. guram SaraZe<br />

evgeni bolxovitinovi, pirveli rusi rusTvelologi<br />

red. s. caiSvili, Tb., 1978,120+105 gv.<br />

wignSi ganxilulia e. bolxovitinovis cxovreba da misi mecnieruli, kerZod — <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

moRvaweoba. evgeni (eqvTime) aleqsis Ze bolxovitinovi (1767-1837), kievis mitropoliti,<br />

ruseTis mecnierebaTa akademiisa da ramdenime samecniero sazogadoebis wevri,<br />

Tavisi droisaTvis cnobili mecnieri da kulturis moRvawe iyo. 1800-1804 wlebSi peterburgSi,<br />

aleqsandre nevelis sasuliero akademiaSi yofnis dros is dauaxlovda saqarTvelodan<br />

iZulebiT gadasaxlebuli samefo ojaxis wevrebs, maT mxlebel sasuliero da saero<br />

pirebs. igi dainteresda axladSeerTebuli qveynis istoriiT, kulturiTa da mwerlobiT.<br />

sasuliero piris varlam erisTavisa da sxvebis daxmarebiT e. bolxovitinovma dawera vrceli<br />

narkvevi: `Историческое изображение Грузии в политическом, церковном и учебном ея состаянии~,<br />

romelic wignad gamoica peterburgSi 1802 wels. masSi didi adgili eTmoba cnobebs SoTa<br />

rusTavelsa da mis Txzulebaze. mocemulia `vefxistyaosnis~ Janrobrivi raobisa da msoflio<br />

literaturis istoriaSi misi adgilis gansazRvris cda, qarTuli leqsis versifikaciisa<br />

da kerZod, rusTveluri Sairis daxasiaTeba. rusTavelis Txzuleba pirvelad man Seupirispira<br />

ariostosa da osianis humanistur, sagmiro-saraindo poemebs. manve scada ramdenime<br />

strofis Targmna rusul enaze.<br />

e. bolxovitinovis wigni maSinve iTargmna germanul enaze da daibeWda 1814 wels. masze<br />

recenzia-anotaciebi gamoqveynda germanul da frangul enebze, ramac xeli Seuwyo saqarTvelos<br />

istoriisa da kulturis sakiTxebis evropaSi gatanasa da popularizacias.<br />

g. SaraZis naSroms erTvis reziume rusul enaze (gv. 114-116), pirTa saZiebeli (gv. 117-120)<br />

da damateba — e. bolxovitinovis wignis pirveli gamocemis fotoasli calke numeraciiT,<br />

gv. 1-104. g. a.<br />

814. g. SaraZe<br />

mixai ziCi da qarTuli kultura<br />

redaqtori al. baramiZe, Tb., 1978, 160 gv.<br />

wigni eZRvneba ungreli mxatvris, `vefxistyaosnis~ erT-erTi damsuraTeblis, mixai<br />

ziCis dabadebis 150 wlisTavs. winasityvaobaSi avtori aRniSnavs, rom m. ziCim waruSleli<br />

kvali datova XIX saukunis saqarTvelos istoriaSi. misi urTierToba, megobroba da TanamSromloba<br />

gr. orbelianTan, i.WavWavaZesTan, a. wereTelTan, i. maCabelTan, n. nikolaZesTan,<br />

i. meunargiasTan da sxva sazogado moRvaweebTan qarTveli da ungreli xalxebis istoriuli<br />

megobrobis gauxunari furclebia.<br />

naSromi Sedgeba Semdegi Tavebisagan. I. megobrobis istoriuli fesvebi; II. mixai ziCi —<br />

didi ungreli erovnuli mxatvari; III. m. ziCi saqarTveloSi da vefxistyaosnis dasuraTeba;<br />

IV. m. ziCi da vefxistyaosnis vikariseuli ungruli Targmani; V. m. ziCis ucnobi namuSevrebi;<br />

VI, megobroba grZeldeba.<br />

teqstSi CarTulia m. ziCis mier saqarTveloSi dadgmuli `cocxali suraTebis~ fotoreproduqciebi,<br />

qarTveli sazogado moRvaweebisa da im pirebis portretebi, romelnic monawileobdnen<br />

`cocxal suraTebSi~. wigns axlavs reziume rusul da ungrul enebze (gv. 137-146)<br />

da pirTa saZiebeli. g. a.<br />

815. SoTa CijavaZe<br />

`vefxistyaosnis~ ori adgilis dadgenisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1978, № 3, gv. 55-58.<br />

mkvlevari ganixilavs striqons: `man grZneulma moli rame wamoisva zeda tansa~ (1276,3)<br />

da aRniSnavs, rom `tani~ sparsuli sityvaa da qarTulad `gvams~ udris. is meaTe saukuneSi<br />

Semosula qarTul enaSi. gvaqvs cnebebi `zedatani~ da `qvedatani~, romlebic aRniSnaven ada-<br />

268


mianis sxeulis welszeda da welsqveda nawilebs, agreTve _ qalis welszeviT da welsqveviT<br />

Casacmelsac.<br />

poemaSi xmarebuli saxeli `zedatani~ gadamwerma aRiqva rogorc Tandebuliani sityva<br />

`zeda tansa~. `vefxistyaosanSi~ zeda da zed Tandebulebi 73-jer gvxvdeba da erTxlac araa<br />

isini naxmari saxelis win, yvelgan saxelis Semdeg dgas (tansa zeda, wyalsa zeda, qedsa zeda<br />

da a. S.).<br />

mkvlevari fiqrobs, rom poemis avtografSi uda yofiliyo `zedatansa~, welszemoT Casacmelis<br />

mniSvnelobiT. agreTve `wamoisvas~ magier unda daibeWdos `wamoisxa~. wakiTxva `wamoisva~<br />

gadamwerTa meqanikuri Secdomis Sedegia. me-17 saukunis camet xelnawersa da me-18 s-is<br />

yvela xelnawerSi ikiTxeba `wamoisxa~. g. a.<br />

816. S. CijavaZe<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikis sakiTxebi sulxan-saba orbelianis<br />

`sityvis konaSi~<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis instituti,<br />

XII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1978, gv. 8-9 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

pirveli swavluli, romelmac `vefxistyaosnis~ leqsikur erTeulTa ganmartebani mogvca,<br />

iyo s.-s. orbeliani. mis `sityvis konaSi~ rusTvelis poemis damowmebiT axsnilia 53 sityva.<br />

igulisxmeba, rom wyaros miuTiTeblad ganmartebulia kidev mravali aTeuli sityva.<br />

dasaxelebuli 53 sityvidan marTebulad axsnilia 46. poemis konteqstisaTvis Seuferebeli<br />

ganmarteba aqvs eqvs sityvas (gia, naZlevi, perpera, Sadi, cqafi, wavarna).<br />

sulxan-sabas leqsikonSi ar gvxvdeba rusTvelis poemaSi gamoyenebuli 280 leqsikuri<br />

erTeuli. g. a.<br />

817. noSrevan jiSkariani<br />

`sparsi~ _ `sparsulis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi<br />

saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe, t. 90, 1978, № 3, gv. 753-756.<br />

mkvlevari wers, rom CaxruxaZis `TamarianSi~ termini `sparsi~ Svidjer aris gamoyenebuli<br />

da yvelgan is zogadi cnebis — araqristianis, muslimis (mahmadianis) aRmniSvnelia.<br />

CaxruxaZisaTvis `sparsi~ krebadi terminia (sayuradReboa, rom `abdulmesianSi~ am termins<br />

mxolod eTnikur-geografiuli Sinaarsi aqvs).<br />

savaraudoa, rom `vefxistyaosnis~ dasawyisSi xsenebuli `ese ambavi sparsuli~ iseve zogadi<br />

mniSvnelobiT aris xmarebuli, rogorc CaxruxaZesTan. rusTveli wers: es ambavi `sparsulia~<br />

(mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur<br />

samyaroSi, magram ara kerZod — sparseTSi. poemis fabula `sparsulia~ imedenad, ramdenadac<br />

poemis gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, magram moTxrobili<br />

ambebi gaazrebulia, `naTargmanebia~ qarTulad. meore striqonSi naTqvami ki: `vpove da<br />

leqsad gardavTqvi~ _ ar unda gavigoT pirdapiri mniSvnelobiT; es, albaT, poeturi mistifikaciaa,<br />

anu `siuJetis SeniRbvis~ poeturi xerxia. g. a.<br />

1979 weli<br />

818. giorgi arabuli<br />

zogi ram nanuCas Sesaxeb<br />

Jur. `macne~, els, 1979, № 4, gv. 15-22.<br />

naSromSi garkveulia `vefxistyaosnis~ erT-erTi interpolatoris, nanuCas, vinaoba.<br />

dadgenilia, rom arCil mefis mier `nanuCad~ dasaxelebuli pirovneba yofila Tavadi manuCar<br />

ciciSvili, romelic qarTlSi sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobda 1610-iani wlebidan,<br />

xolo rostom-xanis (bagrationis) mmarTvelobis dros sasaxlis erT-erTi didi moxele _<br />

269


`mefis saxlTuxucesi~ iyo. sasamarTlo sabuTebis (ganCinebis) mixedviT, am Tanamdebobaze<br />

manuCaris yofna dokumenturad dadasturebulia 1638 wlidan 1646 wlamde, xolo savaraudoa,<br />

rom grZeldeboda 1654 an 1655 wlamdec. g. a.<br />

819. mikola baJani<br />

ukvdavi poema<br />

mis wignebSi: `saqarTvelos gzebze~, Tb., 1979, gv. 8-31; `gza~,Tb., 1979, gv. 321-346<br />

(Targmani r. xvedeliZisa).<br />

es narkvevi ufro adrec ramdenjerme gamoqvenda `vefxistyaosnis~ m. baJaniseul ukrainul<br />

TargmanebTan erTad (1949-1966 ww.), agreTve avtoris ukrainul da rusul enebze dabeWdil<br />

narkvevebisa da werilebis krebulebSi (1968- 1969 ww.).<br />

narkvevi warmoadgens SoTa rusTavelis cxovrebisa da Semoqmedebis zogad mimoxilvas,<br />

gamiznuls ukraineli mkiTxvelisaTvis. poetis biografia aRdgenilia ZiriTadad zepiri legenduri<br />

gadmocemebis mixedviT. zogierTi cnoba aRebulia p. ingoroyvas `rusTvelianadan~.<br />

m. baJani aRniSnavs `vefxistyaosnis~ ukrainul enaze pirveli mTargmnelebis — m. gulakisa<br />

da a. navrockis Rvawls.<br />

avtoris TqmiT, rusTaveli iyo Tavisi drois mowinave adamiani ara mxolod imiT, rom<br />

ganswavlulobiT XII saukunis msoflio azrovnebis mwvervalebTan idga, aramed imiTac, rom Tavis<br />

SemoqmedebaSi ayenebda feodaluri daqucmacebulobis, TavkerZobisa da kuTxuri partikularizmis<br />

winaaRmdeg brZolis ideas, progresuls im droisaTvis. rusTaveli gascilda feodalizmis<br />

zneobriv mijnebs.<br />

SoTa rusTavelma SeiTvisa sibrZne eladis ukanaskneli neoplatonuri skolisa, romelic<br />

mWidrod iyo dakavSirebuli berZnul klasikur filosofiasTan da SeaerTa is aRmosavleTis<br />

did poeziasTan, kerZod Sirvanisa da iranis poeziasTan. g. a.<br />

820. al. baramiZe<br />

fatmanis saxis garSemo<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis XIII samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1979, gv. 3.<br />

moxsenebis dedaazrs mkvlevari ase ayalibebs.<br />

1. fatmani rusTvelis poemis uaRresad rTuli, kolorituli da realisturi saxea. Tumca<br />

avtori fatmans gvixatavs didi simpaTiiT, arc misi xasiaTis saCoTiro mxareebs malavs.<br />

2. mcdaria n. maris, n. zabolockisa da S. nucubiZis Tvalsazrisi fatmanis xasiaTis raobaze.<br />

es avtorebi fatmans warmogvidgenen zneobrivad TavaSvebul, garyvnil arsebad.<br />

3. aseve mcdaria meore ukiduresi Sexeduleba fatmanis mijnurobis idealizaciis Sesaxeb,<br />

rasac erTi sazRvargareTeli rusTvelologi gvTavazobs. g. a.<br />

821. iuri bibileiSvili<br />

fatmanis saxis interpretaciisaTvis<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 51-55.<br />

avtori aRniSnavs, rom fatmani urTulesi xasiaTia rusTavelis gmirTa galereaSi. samwuxarod,<br />

saswavlo saxelmZRvaneloSi igi calmxrivad aris gaanalizebuli, rac mxolod uaryofiT<br />

emociebs iwvevs.<br />

simarTlea, rom fatmans axasiaTebs adamianuri sisusteebi, magram misi pirovnuli Rirsebebic<br />

ar unda iqnas ignorirebuli. igi uangaro, altruistuli bunebis qalia, Rrmad ganicdis<br />

nestanis ubedurebas da didi riskis gaweviT yovelmxriT exmareba mas. misi xasiaTis<br />

dadebiT mxareebs kargad xedaven da saTanadod afaseben nestan-darejani, tarieli da av-<br />

Tandili. g. a.<br />

270


822. roland burWulaZe<br />

dagvianebuli daskvna<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1979, 16 Teb., № 7, gv. 3.<br />

saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `moambis~ 1978 wlis III nomerSi gamoqveynebulia<br />

werili `sparsi~ _ `sparselis~ mniSvnelobisaTvis XII s. qarTul saero poeziaSi~, romelic<br />

n. jiSkarians ekuTvnis. am werilSi ganxilulia taepi `ese ambavi sparsuli~. avtors termini<br />

`sparsni~ Seudarebia CaxruxaZis `TamarianTan~. igi aRniSnavs, rom `sparsni~ CaxruxaZesTan<br />

naxsenebia Svidjer da yvelgan gulisxmobs ara sparsels, aramed zogadad mahmadians. es savsebiT<br />

marTebuli dakvirveba mas gadatanili aqvs `vefxistyaosnis~ taepze, romelic Semdegnairad<br />

gauSifravs: ` ambavi `sparsulia~ (mahmadianuria), e. i. araqristianulia, radganac<br />

moqmedeba (ambis gaSla) xdeba mahmadianur samyaroSi, magram ara kerZod sparseTSi... poemis<br />

gmirTa samoqmedo asparezi aris araqristianuli qveynebi, xolo moqmedi pirebi mahmadianebi<br />

arian. aqedan gasagebia, rom poemis `ambavi~ ar SeiZleba `qarTuli~ (qristianuli) yofiliyo~.<br />

r. burWulaZe aRniSnavs, rom aseTi daskvna rogorc `sparselis~, aseve `sparsuli ambis~<br />

gagebaSi ekuTvnis prof. v. gabaSvils (Tsu Sromebi, 1968, t. 125, ist. mecn. seria, VI), romelsac<br />

n. jiSkariani saerTod ar imowmebs. n.m.<br />

823. Борис Гапонов<br />

Библейские мотивы в творчестве Руставели<br />

Jur. `macne~, els, 1979, 2, gv. 174-180.<br />

`vefxistyaosnis~ ebraulad mTargmneli boris gaponovi aRniSanvs, rom bibliuri motivebis<br />

rusTavelis SemoqmedebaSi arsebobis sakiTxi Seuswavlelia. poemis ivritze Targmnis<br />

dros man aRmoaCina mravali adgili (strofi da striqoni), romlebic bibliur asociaciebs<br />

iwveven. winamdebare statiis mizania mxolod problemis dayeneba da ara aqvs mTeli masalis<br />

mocvisa da gaanalizebis pretenzia.<br />

avtoris dakvirvebiT, `vefxistyaosanSi~ SeiniSneba bibliuri motivebis ori saxe: pirvelia<br />

zedapirze mdebare, advilad dasanaxavi da misaxvedri, _ esaa citatebi, perifrazebi,<br />

kontaminaciebi, asociaciebi da a. S. gavlenis meore wyeba ufro Rrmaa, romelic gamoixateba<br />

bibliis siuJeturi motivebis gamoyenebaSi.<br />

mxatvrul nawarmoebSi xmarebul citatebs sizuste ar moeTxoveba, miT umetes, Tu poeti<br />

wyaros ar uTiTebs. rusTaveli maT metwilad gadamuSavebuls da saxeSecvlils warmogvidgens.<br />

mxolod ori citatia iseTi, romelTa avtorebic dasaxelebulni arian. esenia:<br />

`am saqmesa memowmebis dionosi brZeni ezros~... (177).<br />

b. gaponovis azriT, aq igulisxmeba rusTavelis Tanamedrove, espaneTSi mcxovrebi ebraeli<br />

poeti moSe ibn ezra da misi leqsebis arabuli Targmanebis krebuli `divani~ (berZnuli<br />

transkripciiT _ `divanosi~, `dionosi~), Tumca Cvenamde moRweul mis nawarmoebebSi rusTavelis<br />

strofSi moyvanili Sedareba ar gvxvdeba.<br />

meore SemTxveva: `me sityvaTa erTsa gkadreb, platonisgan swavla-Tqmulsa:<br />

sicrue da orpiroba avnebs xorcsa, merme — sulsa~ (789).<br />

arc platonTan dasturdeba aseTi gamoTqma.<br />

narkvevSi moyvanilia ramdenime striqoni, romelTac paralelebi eZebneba Zvel aRTqmaSi.<br />

mag.:<br />

`TuRa davrCe, gmsaxurebde, Senda msxverplsa Sevswirvide~ (811);<br />

`Tu lxini gvinda RmrTisagan, Wirica SeviwynaroTa~ (726);<br />

`sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa~ (799);<br />

`Sigan maTTa sabrZanisTa Txa da mgeli erTad Zovdes~ (1664).<br />

strofi `sjobs siSore diacisa, visgan viTa daiTmobis...~ mklevars moagonebs samsonisa<br />

da dalilas epizods `msajulTa wignidan~. striqoni avTandilis anderZidan: `wagikiTxavs,<br />

siyvarulsa mociqulni ragvar sweren...~ (790) mkvlevars miaCnia axali aRTqmis Temis poetur<br />

interpretaciad. iqve eZebneba paralelebi rusTavelis sxva gamoTqmebsac: `SiSi Seiqms siyvarulsa~<br />

(1045); `raca visca bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdes...~ (11) da sxv.<br />

271


. gaponovs mohyavs poemis siuJeturi motivebis damTxvevis magaliTebic bibliis sxvadasxva<br />

epizodTan. g. a.<br />

824. manana gigineiSvili<br />

rusTavelis msoflmxedvelobis zogierTi sakiTxi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 31-40.<br />

avtori aRniSnavs, rom gamoTqmulia mravali da erTmaneTis sawinaaRmdego Tvalsazrisi<br />

rusTavelis msoflmxedvelobis Taobaze. am varaudTagan meti damajereblobiT gamoirCeva<br />

Tvalsarisi rusTavelis qristianobis Sesaxeb.<br />

`qristianuli msoflmxedvelobis pirvelad SreTa gaTvaliswineba naTels xdis, rom<br />

poemis dasawyisi strofebi, RvTaebrivi mijnurobis rusTaveluri gageba, avTandilis ander-<br />

Zi, misive locva da mnaTobTadmi mimarTva, nestanis werili, mzis simbolika — naTelyofs<br />

samyarosa da adamianis Sesaxeb qristianul SexedulebaTa Rrma gaazrebas~.<br />

qristian pirvelmamaTa naSromebSi sagangebo yuradReba eTmoba adamianis bedis mimarTebas<br />

mnaTobebTan da mnaTobebis warmmarTvel ierarqiul ZalebTan, angelozur arsebebTan (39).<br />

qristianuli msoflgagebis niadagze SeiZleba aixsnas, magaliTad: borotis arasubstanciuroba,<br />

pirvelmizezis — rogorc erTis problema, `arsad Semosvla~, pirovnebis Tavisuflebis<br />

sakiTxi, `sulTa sira~, sibrZnis wina planze wamoweva da sxv.<br />

rac Seexeba renesansul suliskveTebas, mkvlevris azriT, es qristianobis daZlevas ki<br />

ar gulisxmobda,aramed misi SemecnebiTi Rirebulebis wvdomas. g. a.<br />

825. niko gogoWuri<br />

`vefxistyaosnis~ erTi sadao strofis gamo<br />

Jur. `ciskari~, 1979, № 7, gv. 125-126.<br />

avtori exmaureba prof. p. Sarias mosazrebas, romelic `vefxistyaosnis~ meore strofis<br />

rusTveliseulobas eWvqveS ayenebs imis gamo, rom gamoTqma `momec mijnurTa survili~ uazrod<br />

miaCnia. misi azriT, aseve uadgiloa `codvebis Semsubuqebaze~ saubari, vinaidan aseTi<br />

ram mTel poemaSi arsad gvxvdeba.<br />

werilis avtori aRniSnavs, rom p. Saria sityvaSi `survili~ Tanamedrove Sinaarss gulisxmobs<br />

(mondomeba, wadili) da amitom frazac uazrod eCveneba. sinamdvileSi rusTaveli<br />

`survils~ aq mZlavri siyvarulis mniSvnelobiT xmarobs. sadao strofis Sinaarsia: `RmerTo,<br />

Sen damifare, momec mijnurTa (SmagTa) Sesaferisi mZlavri siyvaruli, romelic CemSi daTrgunavs<br />

satanas, biwiers da Semimsubuqebs saiqioSi wasaReb codvebs. siyvaruli (`survili~)<br />

aq miCneulia adamianis ganmwmend da amamaRlebel Zalad, zneobriv sikeTed. amdenad, strof-<br />

Si araviTari ulogikoba araa da is arc avTenturobaSi daeWvebis sababs iZlva. g. a.<br />

826. grigol zardaliSvili<br />

SoTa rusTavelis geografiuli horizontis Sesaxeb<br />

Jur. `ganTiadi~, 1979, № 1, gv. 177-185.<br />

rusTavelis poemis geografiuli safuZvlebisa da geografiuli horizontis Sesaxeb arsebul<br />

literaturidan avtori imowmebs a. svaniZis, z. avaliSvilis, d. qumsiSvilis da sxvaTa<br />

mosazrebebs.<br />

a. svaniZis azriT, qajeTi aris gibraltari, uZveles droSi cnobili `melkartis svetebis~,<br />

Semdeg ki `herkulesis svetebis~ saxelwodebiT. l. maruaSvilis mixedviT, q. mulRazanzari<br />

aris afrikis sanapiroze mdebare navsadguri `zanzibaris~ saxelwodebiT, xolo<br />

gulanSaro an kunZul madagaskarzea, an mozambikis teritoriaze.<br />

avtori im azrisaa, rom poemis geografiuli safuZvlebis dadgena Znelia. im droSi geografiuli<br />

mecniereba Tanamedrove gagebiT ar arsebobda, mas wminda aRweriTi mniSvneloba<br />

hqonda da saxelmwifos interesebs eqvemdebareboda. geografiuli TvalsazrisiT CvenTvis<br />

sainteresoa petriwis mier Targmnili astronomiul-astrologiuri Sromebi.<br />

272


poemis geografiul areSi vxvdebiT mdinareebs, qalaqebsa da qveynebs. poemaSi dasaxelebulia<br />

sami qalaqi — qajeTi, gulanSaro da mulRazanzari, sadac gaSlilia poemis persona-<br />

Jebis moqmedebaTa are. am qalaqTa adgilmdebareoba jer kidev amoucnobia.<br />

poemaSi dasaxelebuli sami mdinare — dijla, jeoni, evfrati _ xatovan TqmebSia gamoyenebuli<br />

da poemis gmirTa moqmedebis marSrutebTan damokidebuleba ara aqvT.<br />

Tu arabeTis romel nawilzea laparaki poemaSi, amis dadgena Znelia. im droSi, farTo gagebiT<br />

arabeTad iwodeboda mTeli xalifati egviptidan dawyebuli mTeli arabeTis naxevarkunZulisa<br />

da mcire aziis CaTvliT. poemaSi moxseniebulia Zvel qarTvelTaTvis sakmaod<br />

cnobili indoeTi. poemaSi agreTve moxseniebulia xataeTi, CineTi da CinmaCini. gavrcelebuli<br />

TvalsazrisiT, aRmosavleTis qveynebi `CinmaCnis~ saxelwodebiTaa cnobili Zveli<br />

qarTvelebisaTvis. qarTvelebi kargad icnobdnen xvarazms, imdroineli samyaros yvelaze<br />

mZlavr mahmadianur saxelmwifos, mis kulturas, ekonomikas da SemTxvviTi ar aris, rom<br />

poemis mixedviT indoTis mefes surda Tavisi qaliSvili mieTxovebina xvarazmSas SvilisaTvis.<br />

i.k.<br />

827. giorgi TevzaZe<br />

rusTavelis kosmologia<br />

Tb., 1979, 146 gv.<br />

avtori aanalizebs `vefxistyaosanSi~ astronomiuli Sinaarsis Semcvel strofebsa da<br />

striqonebs, rac mas imis mtkicebis safuZvels aZlevs, rom poemaSi ciur sxeulTa moZraoba<br />

mocemulia im droisaTvis sayovelTaod miRebuli swavlebisgan principulad gansxvavebuli<br />

warmodgenebis mixedviT.<br />

cnobilia, rom rusTaveli astralur movlenebs iyenebs poemis personaJebis daxasia-<br />

Tebisa da maTi urTierTobis asaxvis mizniT. 125-e, 821-e, 952-e strofebSi metaforulad<br />

laparakia mzisa da mTvaris Sexvedra-dacilebaze. avtoris dakvirvebiT, am SemTxvevebSi mocemulia<br />

mTvaris sakuTari, e. w. orbitaluri moZraoba sivrceSi. mkvlevari yuradRebas miaqcevs<br />

gamoTqmas `mTvaris movaneba~, aRniSnavs, rom is gamoxatavs mTvaris sinaTlisa da sikaSkaSis<br />

cvalebadobas, magram teqstidan Cans, rom poetisaTvis am movlenis warmoSobis mizezi<br />

gaugebaria.<br />

gamoTqmaSi `mze mabrunvebs, ar gamiSvebs~ (951) igulisxmeba otaridis (merkuris) wriuli<br />

moZraoba mzis garSemo. rusTavels miaCnia, rom mze dedamiwis garSemo brunavs, xolo merkuri<br />

da venera moZraoben mzis irgvliv.<br />

avTandilis vedrebaSi mnaTobTadmi (strofebi 947-953) mocemulia rusTavelis epoqaSi<br />

cnobili Svidi mnaTobis astrologiuri da astronomiuli daxasiaTeba. im dros sayovel-<br />

Taod miRebuli iyo samyaros agebulebis ptolemeosis geocentruli sistema, romelSic mna-<br />

TobTa rigi aseTia (dedamiwidan planetebamde manZilis zrdis mixedviT): 1) mTvare, 2) merkuri<br />

(otaridi), 3) venera (aspirozi), 4) mze, 5) marsi (marixi), 6) iupiteri (muSTari), 7) saturni<br />

(zuali).<br />

rusTaveli icnobs am sistemas, magram igi mnaTobebs Sebrunebuli rigiT (uSoresidan —<br />

dedamiwamde manZilis klebis mixedviT) asaxelebs.<br />

g. TevzaZis mtkicebiT, rusTavlma icis, rom merkurisa da veneras garda, maTze uSoresi,<br />

e. w. zeda planetebic — marsi, iupiteri da saturni — mzis irgvliv brunaven; isini moZraoben<br />

wreebze, romelTa saerTo centrSi realuri mze mdebareobs da amgvari moZraoba mzis mizidulobis<br />

Zalis gavleniT xdeba.<br />

amiT rusTavelma Sesworeba Seitana ptolemeosis geocentrul sistemaSi da faqtobrivad<br />

samyaros agebuleba warmoadgina axleburad, romelsac geo-heliocentruli sistema<br />

ewodeba.<br />

wigns axlavs redaqtoris — g. fanjikiZis winasityvaoba _ `axali sityva rusTvelologiaSi~<br />

(gv. 3-11) da reziume rusul da inglisur enebze (gv. 126-144).<br />

ix. recenziebi: m. mamacaSvilis (anot. № 833), p. ratianis (anot. № 840), g. fanjikiZis (anot.<br />

№ 850), a. furcxvaniZisa da v. kobaxiZis (anot. № 811), i. efremiZis (anot. № 877), a. SaniZis<br />

(anot. № 854), al. baramiZis da sxv. (anot. № 872), m. imnaZisa (anot. № 880). g. a.<br />

273


828. gaioz imedaSvili<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> kvleva-Ziebis warsulidan<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 72-90).<br />

naSromi warmoadgens vrcel da sistemur (Tanamimdevrul) gamokvlevas rusTvelologiis<br />

ZiriTad sakiTxebze gaweuli muSaobis Sesaxeb. avtori ganixilavs vaxtang VI-is, T. bagrationis,<br />

m. broses, m. janaSvilis, al. xaxanaSvilis, n. maris, i. abulaZis, d. kariWaSvilis, s. kakabaZis,<br />

i. javaxiSvilis da sxva mkvlevarTa da mweralTa naSromebs `vefxistyaosnisa~ da misi<br />

avtoris Sesaxeb da aRniSnavs maTi muSaobis naklsa da Rirsebas. g. a.<br />

829. mildredi kalandariSvili<br />

rusi poetebi rusTvelis poemis humanizmis Sesaxeb<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />

XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 11.<br />

sabWoTa periodis rusi poetebi — n. zabolocki, n. tixonovi, p. pavlenko, i. selvinski<br />

da sxvebi `vefxistyaosans~ afaseben metwilad ideuri da eTikuri TvalsazrisiT, raSic maTi<br />

Sexedulebebi TiTqmis emTxveva an uaxlovdeba erTimeores. isini aRiareben, rom rusTvelis<br />

poemis Zala mis moralur koncefciaSi mdgomareobs; misi gmirebi saukeTeso idealTa<br />

msaxurebi arian. es aris vaJkacobis, movaleobis erTgulebis, uangaro megobrobis idealebi.<br />

rusTvelis Txzuleba gamsWvalulia cxovrebiseuli optimizmis ideiT. is Cagvagonebs, rom<br />

bedniereba SesaZlebelia amqveynad, oRond igi aris jildo mamacobisaTvis. g. a.<br />

830. mariam karbelaSvili<br />

xalxuri `vefxistyaosnis~ struqturul-tipologiuri SeswavlisaTvis<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />

XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 10-11.<br />

avtori sakvlev masalas aanalizebs v. i. propis principebis mixedviT da midis im daskvnamdis,<br />

rom xalxuri `vefxistyaosani~, rogorc damoukidebeli folkloruli Zegli, jadosnuri<br />

zRapris Janrs ganekuTvneba. misi variantebi sxvadasxva saTauriT — (`tarielis<br />

zRapari~, `xenwife da misi naSvilebi ~, `tarieli da lerwam-darejani~ da sxv.) _ struqturuli<br />

niSnebiT yvela jadosnur zRapars warmoadgens. xalxuri versiebis mTavari qal-personaJi<br />

gaigivebulia miTologiur an zRaprul `mzeTunaxavTan~, romelsac gveli (gveleSapi)<br />

sdevs da CanTqmas upirebs. ix. anot. № 886, 887. g. a.<br />

831. guram kartozia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgeni komisia<br />

wignSi _ `qarTuli sabWoTa enciklopedia~, t. 4, Tb., 1979, gv. 387.<br />

mokle statiaSi aRniSnulia, rom `komisia~ daarsda 1962 w. saq. ssr mecn. akademiis prezidiumTan.<br />

amzadebs SoTa rusTavelis poemis akademiur gamocemas 10 tomad. gamocema<br />

moicavs ZiriTad da CanarT-danarT teqsts variantebiTa da teqstologiuri SeniSvnebiT,<br />

leqsikonsa da komentarebs. mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi ibeWdeba 1974 wlidan (Jur.<br />

`macne~, enisa da lit-ris seria). komisiis Tavmjdomarea akad. i. abaSiZe, mTavari redaqtori<br />

— 1973 w-mde akad. g. wereTeli, 1973-idan akad. a. baramiZe.<br />

274


832. korneli kekeliZe<br />

SoTa rusTveli da misi vefxistyaosani<br />

mexuTe gamocema. gamosacemad moamzada s. yubaneiSvilma, Tb., 1979, 148 gv.<br />

wigni Sedgeba Semdegi nawilebisagan:<br />

winasityvaoba (s. yubaneiSvili), gv. 3; Sesavali (gv. 4-13); poemis avtori (gv. 14-62); poemis<br />

daweris dro (gv. 62-76); siuJetis sakiTxebi (gv. 76-93); avtoris msoflmxedveloba (gv. 93-127);<br />

poemis mxatvruli mxare (gv. 128-136); saZieblebi: I. pirovnuli, geografiuli da eTnikuri<br />

saxelebi (gv. 137-143); II. dasaxelebuli Txzulebani da damowmebuli <strong>literatura</strong> (gv. 144-147).<br />

es gamocema TiTqmis mTlianad imeorebs avtoris `qarTuli literaturis istoriis~ II<br />

tomSi (1958 w.) dabeWdil teqsts. mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ avtoria SoTa<br />

rusTveli, romlis arc namdvili gvari viciT da arc warmomavloba (sadauroba). poemis daTariRebisaTvis<br />

mkvlevari varaudobs, rom is dawerilia rusudanis mefobaSi; `vefxistyaosani<br />

Tamaris saxelisa da misi mefobis mogonebiT amaTraxebs rusudanis droisa da misi piradi<br />

cxovrebis anomaliebs... poemas mxedvelobaSi aqvs rusudanis mefobis dasawyisi xana; es xana<br />

1230 wels ar unda scildebodes~ (gv. 74).<br />

avtoris azriT, poemis siuJetis `sesxebis~ versia ver mtkicdeba, Tumca fabula da siu-<br />

Jeti originaluric rom ar iyos, amiT rusTvelis Txzulebas araferi daakldeba.<br />

mkvlevari kritikulad ganixilavs n. marisa da p. ingoroyvas mosazrebebs rusTvelis<br />

msoflmxedvelobisa da sarwmunoebrivi aRmsareblobis Sesaxeb. misi daskvniT, poemis avtori<br />

qristiania, magram is emyareba qristianizmis pirvelwyaros _ biblias. am mxriv is warmomadgenelia<br />

e. w. `bibliuri ~ qristianobisa da Teologiisa. misTvis ucxoa dogmatur-eklesiuri<br />

qristianoba, romelic aRmocenda msoflio krebaTa da Semdegi drois sqolastikurmistikur<br />

gonebriv akrobatobaze. g. a.<br />

833. maia mamacaSvili<br />

rusTavelis kosmologia<br />

Jur. `ciskari~, 1979, № 6, gv. 131-138.<br />

avtors `vefxistyaosnis~ Seswavlis istoriaSi axal da sayuradRebo movlenad miaCnia<br />

fizika-maTematikis mecnierebaTa doqtoris, prof. giorgi TevzaZis werilebis cikli saer-<br />

To saTauriT: `rusTavelis kosmologia~, romelic 1974-77 wlebSi ibeWdeboda JurnalebSi<br />

`ciskari~ da `ganTiadi~.<br />

recenzenti aRniSnavs, rom g. TevzaZis naSromi `vefxistyaosanSi~ dasmuli kosmologiuri<br />

sakiTxebis mecnierul doneze kvlevis seriozuli cdaa. avtori, rogorc astronomi,<br />

Wvrets `vefxistyaosnis~ astralur samyaros da amasTan erTad ase laRad flobs rusTavelis<br />

metaforuli azrovnebis rTul meqanizms.<br />

planetaTa moZraobis rusTavelis mier warmodgenili suraTis mixedviT, mTvare da mze<br />

moZraoben dedamiwis irgvliv, xolo dedamiwa moTavsebulia samyaros centrSi; igulisxmeba,<br />

rom poemis avtori geocentristia.<br />

g. TevzaZis daskvnebis Semdeg, misi kvlevis Sedegi recenzents ase warmoudgeba: rus-<br />

Tavelma Tavis TxzulebaSi mogvca samyaros agebulebis axali kosmologiuri modeli. mzis<br />

sistema SemosazRvrulia varskvlavieri cis sferoTi, romlis centrSi uZravad dgas dedamiwa.<br />

mis irgvliv orbitalur moZraobas, mTvaris Semdeg, asrulebs mze; mzis garSemo<br />

Tanabari siCqariT moZraoben wriul orbitebze planetebi.<br />

am modelSi nagulisxmevia ori centri: I _ dedamiwa, samyaros centrSi; II _ planetaTa<br />

moZraobis centria mze. am models geo-heliocentruli sistema ewodeba.<br />

bunebrivad ibadeba kiTxva, Tu sad unda veZioT rusTavelis astraluri warmodgenebis<br />

saTaveebi, raa maTi wyaro?<br />

am kiTxvaze erTmniSvnelovani pasuxi ar arsebobs, magram xelT gvaqvs rusTavelis Txzulebis<br />

teqsti, romelsac g. TevzaZe sruli ndobiT ekideba da misi gulmodgine analizis<br />

Sedegad gamoaqvs esoden mniSvnelovani daskvnebi. g. a.<br />

275


834. parmen margvelaSvili<br />

`raRaa igi sinaTle...~<br />

Jur. `ciskari~, 1979, № 5, gv. 139-141.<br />

avtori aralogikurad miiCnevs striqons: `raRaa igi sinaTle, rasaca axlavs bnelia~<br />

(36,3), vinaidan, obieqturad, samyaroSi ar arsebobs sinaTle, bneli rom ar axldes (`dRes<br />

Rame cvlis, ganaTebuli sagnis meore mxare aucileblad bnelia da mas ganuyoflad Tan axlavs<br />

Crdili~).<br />

mkvlevari emyareba P-10 xelnaweris wakiTxvas: `raRaa igi sinaTle, rasac [a]n axlavs bnelia~,<br />

varaudobs, rom gadamweris mier daSvebulia Secdoma: an-is nacvlad unda iyo ar, da<br />

logikurad Tvlis striqonis ase wakiTxvas: `raRaa igi sinaTle, rasac ar axlavs bnelia~. g. a.<br />

835. levan menabde<br />

rusTveli aRmosavleTis qveynebSi<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />

XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 6-7.<br />

meoce saukuneSi rusTvelma kuTvnili adgili daimkvidra msoflio kulturis istoriaSi.<br />

aRmosavleTis qveynebSi mas 30-iani wlebidan axsenebdnen, meore iubilem (1966 w.) ki<br />

didad gazarda `vefxistyaosnis~ mTargmnelTa da mkiTxvelTa ricxvi.<br />

poema srulad iTargmna Cinurad, iaponurad, ebraulad, mongolurad. nawyvetebis saxiT<br />

— sparsulad da Turqulad. male gamoqveyndeba Targmanebi arabul, hindi, urdu da sxva<br />

enebze. g. a.<br />

836. l. menabde<br />

rusTveli dantes samSobloSi<br />

Jur. `mnaTobi ~, 1979, № 3, gv. 153-156.<br />

avtori gamoTqvams varauds, rom italielma misionerebma `vefxistyaosani~ adreve gaicnes,<br />

magram amis damadasturebeli werilobiTi mowmoba ar gagvaCnia.<br />

pirveli italieli moRvawe, romelic axsenebs rusTavelsa da mis poemas, iyo cnobili<br />

mecnieri gielielmo pasili. man 1900 wels imogzaura saqarTveloSi da gamosca patara wigni<br />

`kavkasiaSi~, sadac pativiT moixsenia SoTa rusTveli da misi Txzuleba.<br />

l. menabde imowmebs mix. TamaraSvilis wigns, sadac aRniSnulia, rom dante da rusTveli<br />

tolfasovani poetebi arian.<br />

italiur enciklopediaSi naTqvamia, rom `SoTa rusTaveli — qarTveli poeti, cxovrobda<br />

XII s-is bolos, Tamar dedoflis (1184-1212) xanaSi. avtoria epikuri poemisa `vefxistyaosani~.<br />

esaa qarTuli literaturis Sedevri, romelic asaxavs istoriul viTarebas, samefo karis<br />

Cvevebs, sainteresoa eTikuri msoflmxedvelobis mxriv. g. a.<br />

837. Г. Н. Надарейшвили<br />

О стихе Руставели “В Китае на камне написано”<br />

saq. ssr mecnierebaTa akademiis moambe, 93, № 1, 1979, gv. 221-224.<br />

mkvlevari ganixilavs `vefxistyaosnis~ 854-e strofs:<br />

`ese ambavi marTali Cins qvasa zeda sweria:<br />

vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~,<br />

da masTan dakavSirebiT gamoTqvams varauds rusTvelis codnis horizontis Taobaze<br />

aRmosavleTis qveynebis kulturisa da mwerlobis Sesaxeb.<br />

mkvlevris daskvniT, SoTa rusTavels gaaCnda saTanado informacia Zvel CineTSi e. w.<br />

`qvis wignebis~ arsebobis Sesaxeb. am strofSi poets mxedvelobaSi aqvs Zveli Cinuri leqsebis<br />

276


wignidan `SiZin~ (Zv. w. XII-VI ss.) e. w. `mcire oda megobrobaze~, romelic marTlac qvaze iyo<br />

amokveTili da sadac avtori ambobda, rom adamianma megobari unda eZebos.<br />

statia rusul enazea, axlavs reziume qarTul da inglisur enebze. g. a.<br />

838. junis oniani<br />

`vefxistyaosnis~ leqsika da svanuris monacemebi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 41-50.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosnis~ zogi sityvis Sinaarsi zustdeba, an tradiciuli<br />

gagebisgan gansxvavebul mniSvnelobas iZens svanuri enis monacemebis gaTvaliswinebiT.<br />

mag.: 1. `gardmonaWarni~ da `naWarni~ (1031). svanurSi War fuZe Seesabameba qarTul bma,<br />

gadabma zmnis mniSvnelobas. `li-bem~ _ qarT. da-bm-a, bm-a, ixmareba cxovelis an adamianis<br />

mimarT. xolo nivTis gadabma-gamTeleba aRiniSneba War-fuZiani sityvebiT: oTWar, aTWar,<br />

adWare — gadavabi, gadaabi, gadaaba (an gavamTele...).<br />

`naWar~ (svarunad) iqneba `gadabmuli~. sityva gardmonaWarni konteqstSi naxmaria<br />

gansxvavebuli mniSvnelobiT, rac niSnavs gadabmulad, gabawrulad wamosuls (roca namsvleli<br />

bevria).<br />

`ar larni gvqonan naWarni~ _ niSnavs: laric gvaqvs mTeli da ara gadanabam-ganatexi.<br />

2. `udilado~ (1578). svanurSi udalada niSnavs fexdaudgmels, gadaulaxavs, sadac aravis<br />

gauvlia.<br />

3. `mCmunavi~ (938). svanurSi ixmareba sityva `liCmune~ (qarTulad _ `Cafluli~) — piris<br />

an dingis Caflva raimeSi. ityvian metwilad Rorze an kameCze. mocemul konteqstSi iqneba<br />

pirdaymuli.<br />

4. majaSi arabuli warmoSobis sityvad iTvleba (majass). svanurSic ixmareba `majaS~ formiT.<br />

5. `maxmuri/maxmuli~ (933, 1559) ganmartebulia rogorc mTvrali. konteqstis mixedviT<br />

ki is unda niSnavdes gamofxizlebuls. svanurSi maxmar namyo drois vn. gv. mimReobaa da<br />

miRebulia zmnisagan `lixme~ _ gamofxileba, sasmelis moneleba.<br />

6. `cqafi~. svanurad cqaf, cqef, amcqefia, mucqafune niSnavs: sulswrafs, mouTmenels,<br />

unebisyofos.<br />

7. `sadarno~. svanurSi aris ladren / liderni — mtris moxelTeba, dadarajeba. g. a.<br />

839. Tengiz papuaSvili<br />

qarTuli <strong>literatura</strong> [XI-XIII saukuneebSi]<br />

wignSi _ `saqarTvelos istoriis narkvevebi~, t. III, Tb., 1979, gv. 434-455.<br />

zogad mimoxilvaSi mkvlevari warmogvidgens `vefxistyaosnisa~ da misi avtoris ideurmsoflmxedvelobriv<br />

kavSirs saqarTvelos socialur-politikur urTierTobebTan (gv. 450-455).<br />

misi TqmiT, es Txzuleba saqarTvelos istoriuli sinamdvilis mkafio anarekls warmoadgens.<br />

rusTaveli Tanamimdevrulad aviTarebs da icavs erTiani, mtkice, centralizebuli saxelmwifos<br />

erTmefobis princips. `vefxistyaosanSi~ mocemulia qarTuli feodalizmis saerTo<br />

da specifikuri niSnebi. es poema saqarTvelos istoriuli sinamdvilis mxatvruli asaxavaa<br />

da Sinaarsobrivad mxolod qarTul sinamdvilesTanaa dakavSirebuli. g. a.<br />

840. prokofi ratiani<br />

msoflio mecnierebis did gzaze<br />

(erTi <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromis gamo)<br />

gaz. `komunisti~, 1979, 4 maisi, № 104, gv. 3.<br />

werili exeba astronom giorgi TevzaZis wigns `rusTavelis kosmologia~. recenzenti<br />

mas udidesi mniSvnelobis gamokvlevas uwodebs. misi TqmiT, g.TevzaZis naSromidan irkveva,<br />

rom rusTvelma kacobriobis istoriaSi pirvelma daayena da arsebiTad mecnierulad gadawy-<br />

277


vita sakiTxi mnaTobTa moZraobis mizezTa Sesaxeb. problemis Rrmad Seswavlam wignis avtori<br />

im gabedul azramde miiyvana, rom rusTveli ara marto mSvenivrad icnobda antikuri xanisa<br />

da Sua saukuneebis astronomiis miRwevebs, aramed mTeli 400 wliT uswrebda win Tavisi<br />

epoqis astronomiur codnas.<br />

recenzentis daskvniT, `grandiozuli siaxleni, romlebic SoTa rusTvels ciur sxeulTa<br />

SeswavlaSi Seutania, amieridan daamSvenebs da gaamdidrebs ara marto Sua saukuneebis qarTuli<br />

kulturisa da azrovnebis, aramed msoflio astronomiuli mecnierebis saganZursac~. g. a.<br />

841. [redaqciis winaTqma]<br />

rusTaveli skolaSi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 8-9.<br />

`vefxistyaosani~ zogadsaganmanaTleblo skolaSi — am Temas eZRvneba Jurnalis am nomerSi<br />

dabeWdili werilebis umetesi nawili. saredaqcio SesavalSi aRniSnulia, rom mTavari<br />

sadavo sakiTxia, Tu rodis unda vaswavloT rusTavelis Semoqmedeba — me-8 klasSi Tu mea-<br />

TeSi? orive Tvalsazrisis momxreebs TavianTi argumentebi aqvT. arsebobs mesame, kompromisuli<br />

variantic, nawil-nawil swavlebisa — merveSic da meaTeSic. JurnalSi warmodgenili<br />

masala miznad isaxavs, maswavlebels daexmaros ori TvalsazrisiT: a) rogor unda vaswavloT<br />

(meTodikuri aspeqti); b) rogor unda gaviazroT Seswavlili masala (samecniero-pedagogikuri<br />

aspreqti). g. a.<br />

842. SoTa rusTaveli<br />

aforizmebi da Segonebani<br />

Semdgeneli ed. gogua, redaqtori al. baramiZe, mxatvari T. samsonaZe,<br />

Tb., `xelovneba~, 1979, 98 gv.<br />

wigns dasawyisSi da bolos erTvis m. ziCis ilustraciebi da SoTa rusTavelis feradi<br />

portreti u. jafariZisa.<br />

`vefxistyaosnis~ teqstidan amokrebili masala Tematikisa da Sinaarsis mixedviT dayofilia<br />

Semdeg Tavebad: `siyvarulze~, `swavlasa da Sromaze~, `zneobaze~, `gonierTa mwvrTeli<br />

uyvars~.<br />

wigni gamocemulia SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />

grifiT. g. a.<br />

843. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(The Knight in the Panhter’s Skin)<br />

ix. pirveli gamocemis anot. № 241.<br />

qarTulidan Targmnili venera uruSaZis mier.<br />

Tb., `sabWoTa saqarTvelo~, 1979, 216 gv.<br />

843a. SoTa rusTaveli<br />

Витязь в тигровой шкуре<br />

qarTulidan Targmnili S. nucubiZis mier. Tb., `merani~, 1979, 240 gv.<br />

843b. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

tajikur enaze Targmnili a. adhamis mier. duSanbe, 1979, 264 gv.<br />

278


844. <strong>rusTvelologiuri</strong> rCeuli <strong>literatura</strong><br />

I, Tb., 1979, 154 gv.<br />

Seadgina, gamosacemad moamzada, winasityvaoba, SeniSvnebi da komentarebi daurTo ioseb<br />

megreliZem. red. sargis caiSvili<br />

krebuli Seicavs 1712-dan 1900-ian wlebamde qarTul enaze gamoqveynebul rCeul<br />

werilebsa da gamokvlevebs `vefxistyaosansa~ da mis avtorze. aq mkiTxveli gaecnoba SoTa<br />

rusTvelis biografiisa da misi Txzulebis problemebis Seswavlis Tanamimdevrobas, agreTve<br />

TviT dargis — rusTvelologiis Casaxvisa da ganviTarebis istorias.<br />

krebulSi dabeWdilia: vaxtang VI-is `Targmani vefxistyaosnisa~, nawyvetebi timoTe<br />

gabaSvilis, ioane bagrationis, T. bagrationis, dim. baqraZis, egn. ioselianis wignebidan da<br />

werilebidan; m. broses winasityvaoba `vefxistyaosnis~ 1841 wlis gamocemisa; a. wereTlis<br />

ori werili da sami leqcia `vefxistyaosanze~; i. WavWavaZis `akaki wereTeli da vefxistyaosani~;<br />

i. gogebaSvilis `SoTa rusTaveli~, dabeWdili `bunebis karSi~.<br />

wigns erTvis `komentarebi da SeniSvnebi~ (gv. 144-151) da sakuTar saxelTa saZiebeli (gv.<br />

152-154). g. a.<br />

845. neli ruxaZe<br />

prologi — rogor gavigoT, rogor vaswavloT<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 19-30.<br />

werili eZRvneba `vefxistyaosnis~ prologis swavlebis problemas saSualo skolis<br />

merve klasSi. avtori ZiriTadad msjelobs e. w. mijnurobis Teoriis Semcvel strofebze,<br />

`siyvarulisa~ da `mijnurobis~ cnebebis Sinaarsze, `pirvel mijnurobaze~, romelic `zena<br />

gvarTa~ rigisaa da masSi platonis idebis gamoZaxils xedavs.<br />

werilis avtoris azriT, prologis Seswavla umjobesia poemis ZiriTadi teqstis gacnobis<br />

Semdeg. g. a.<br />

846. z. sarjvelaZe<br />

mcire etimologiuri Zieba<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 2, gv. 99-100.<br />

avtori asworebs formas `sadave~ (Savi cxeni sadaviTa hyva... 84; cxensa miscna sadaveni...<br />

995; sadave-ukuyrili — 867). aRniSnavs, rom rusTavelis epoqis ZeglebSi (efrem mciris<br />

TargmanSi da sxv.) ixmareba forma `sadeve~. mkvlevris azriT, `sadave~ aris mcdari forma,<br />

romelic cocxal metyvelebaSi damkvidrda saliteraturo enis zegavleniT.<br />

sadeve unda iyos mimReoba, nawarmoebi dev-dv- zmnisagan (da-v-s-dev; da-s-dev; da-s-dv-a). g.a.<br />

847. sergei serebriakovi<br />

`vefxistyaosnis~ tipologiuri SeswavlisaTvis<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis institutis XIII samecn. sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1979, gv. 7-8.<br />

mkvlevari sinqronul aspeqtSi ganixilavs `vefxistyaosansa~ da kretien de truas saraindo<br />

romans `kliJesi~.<br />

de truas romans axasiaTebs e. w. antitristanuli tendencia da `bunebrivi~ mijnuroba,<br />

romlis idealic col-qmruli SeuRlebaa. socialuri urTierToba, `vasaliteti~, garkveul<br />

msgavsebas gviCvenebs rusTvelis Txzulebis socialur garemosTan.<br />

`vefxistyaosani~ saraindo romania, magram masSi daZleulia saraindo romanis sqemebi<br />

da CarCoebi. is SeiZleba ganvixiloT rogorc Sualeduri rgoli Sua saukuneebisa da axali<br />

drois romanebTan mimarTebiT. g. a.<br />

279


848. ivane stovbuni<br />

SoTa rusTavelis freska<br />

(Targmani rusulidan jana gelaSvilisa), Tb., 1979, 62 gv.<br />

avtori wers, rom 1964-67 wlebSi sakdesis korespondentad imyofeboda israelSi, q. TelavivSi.<br />

am dros moipova zogierTi masala SoTa rusTavelis e. w. `palestinur~ periodze. am<br />

masalidan gansakuTrebiT sainteresoa berZnul krebulSi `axali sioni~ 1905 wels dabeWdili<br />

arqimandrit xristos popandopolosis narkvevi `jvris wminda monasteri da sasuliero seminaria~<br />

(mas pirvelad miakvlia Jurnalistma s. losevma, ix. `Веч. Тбилиси~, 1960, № 143).<br />

x. popandopolosi wers: `legendarulma Tamar mefem, romlis karzec cxovrobda mgosani<br />

SoTa rusTaveli~, 1192 wels igi ierusalimis `wminda adgilebSi~ gaagzavna... Tamaris mier<br />

jvris monasterSi gagzavnil rusTavels misgan nabrZanebi hqonda, rom igi ara marto mxarSi<br />

unda amosdgomoda monastris sasuliero moRvaweobas, aramed unda ganeaxlebina igi, restavracia<br />

gaekeTebina misTvis da aRedgina danaklisi, romelic mas jvarosnebma miayenes~.<br />

Jurnalists berZeni avtori kompetentur pirad miaCnia da varaudobs, rom mas, rogorc<br />

palestinis religiuri centrebis oficialur mematianes, SeeZlo esargebla jvris monastrisa<br />

da ierusalimis berZeni patriarqis biblioTekebis masalebiT. igi aRniSnavs, rom palestinaSi<br />

rusTavelis yofnis versias mxars uWerda gr. feraZec 1937 wels gamocemul wignSi.<br />

i. stovbuns mohyavs agreTve sxvadasxva wyarodan ukve cnobili faqtebi rusTavelis freskis<br />

Sesaxeb. iqvea interviu filmis Sesaxeb `rusTvelis nakvalevze~, romelic 1966 wels gadaiRo<br />

g. pataraiam (scenaris avtori i. rurua). g. a.<br />

849. nestan sulava<br />

gangebis raobisaTvis Zvel qarTul himnografiasa da `vefxistyaosanSi~<br />

axalgazrda mecnierTa da aspirantTa respublikuri samecniero konferencia, IV (eZRvneba k.<br />

kekeliZis dabadebis 100 wlisTavs), moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 9.<br />

nemesios emeselisa da prokle diadoxosis Sromebis mixedviT, gangeba RvTis nebelobaa,<br />

RvTis wyaloba da mzrunvelobaa adamianze. am Tvalsazriss iziarebs Zveli qarTuli himnografia<br />

da saero poezia.<br />

`vefxistyaosanSi~ gangeba aris RvTis neba, adamianTaTvis winaswar gadawyvetili, romlis<br />

konkretuli Sinaarsi TviT adamianisaTvis ucnobi rCeba. gangebis aRsrulebaSi didi mniSvneloba<br />

eniWeba adamianisave mcdelobasa da moqmedebas. g. a.<br />

850. guram fanjikiZe<br />

rusTavelis kosmologia<br />

Jur. `mnaTobi~, 1979, № 9, gv. 150-160.<br />

recenziaSi giorgi TevzaZis naSromze `rusTavelis kosmologia~, romelic wignad gamoqveynda<br />

1979 wels, g. fanjikiZe wers: `vefxistyaosnis~ saTanado adgilebisa da strofebis<br />

gaSifrviT g. TevzaZem gamoikvlia, rom astraluri Sinaarsis Semcveli yoveli strofi Tu<br />

striqoni ciur movlenebze dakvirvebisa da maTi WeSmariti codnis Sedegia. naSromSi naCvenebia,<br />

Tu rogor esmis poets es astronomiuli movlenebi, agreTve isic, rom misi Sexudelebani<br />

mzis sistemaze gacilebiT swori da progresuli iyo, vidre maSin gabatonebuli azrebi.<br />

mkvlevarma daamtkica, rom rusTavels samyaro warmodgenili hqonda rogorc geo-heliocentruli<br />

sistema, zustad iseTi, tixo de brahem rom ivarauda 400 wlis Semdeg. rusTavelis<br />

SexedulebiT, mziuri sistema Semofarglulia varskvlavuri cis sferoTi. mis centr-<br />

Si uZravad mdebareobs dedamiwa, romlis irgvliv sakuTar orbitalur moZraobas mTvaris<br />

Semdeg mze asrulebs, xolo TviT mzis garSemo xuTi planeta brunavs. g. TevzaZis azriT, es<br />

geocentrulidan heliocentrulSi gardamavali sistemaa.<br />

recenzenti am gamokvlevas axal sityvas uwodebs qarTul mecnierebaSi. misi TqmiT, g. TevzaZis<br />

naSromi `gvxiblavs Tavisi logikurobiT, savaraudo mosazrebaTa gabedulebiT da,<br />

rac mTavaria, am mosazrebaTa safuZvliani dasabuTebiT~. g. a.<br />

280


851. qronika da informacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1979, № 1, gv. 179-190; № 2, gv. 181-190; № 3, gv. 187-192; № 4, gv. 175-190.<br />

dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomaTa oqmebi 1977 w. 30<br />

seqtembridan 1978 w. 21 aprilamde. warmodgenilia poemis 783-927 strofebis ganxilvis<br />

amsaxveli masala.<br />

852. jansuR Rvinjilia<br />

sivrcis grZnoba `vefxistyaosanSi~<br />

avtoris wignSi _ `zomierebis grZnoba Tanamedrove qarTul kritikul azrovnebaSi~,<br />

Tb., 1979, gv. 312-316.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ gmirebi floben sivrcis uCveulo grZnobas, riTac<br />

vlindeba rusTavelis droindeli qarTveli kacis Sinagani Tavisufleba. poemaSi sivrcis<br />

grZnoba realobaa — gmirebi ki ar ocneboben did sivrceTa dalaSqvraze, ukve floben mas.<br />

isini gamudmebiT moZraoben: arabeTidan — indoeTSi, indoeTidan — mulRazanzarSi, mulRazanzaridan<br />

— gulanSaroSi da a. S. maTi fiqrebi da vnebebi modebulia veeberTela manZils.<br />

rusTavelis epoqaSi sakuTari qveynis sazRvrebs iqiT gasvla qarTuli sazogadoebis<br />

politikur da kulturul mesveurTa Sinagan moTxovnilebad iyo qceuli, rasac biZgs aZlevda<br />

maTi saxelmwifos politikuri da ekonomikuri upiratesoba imdroindel msoflioSi. g. a.<br />

853. j. Rvinjilia<br />

`rusTaveli msoflio <strong>literatura</strong>Si~, anu `vefxistyaosnis~ gza<br />

avtoris wignSi _ `zomierebis grZnoba...~, 1979, gv. 256-277.<br />

narkvevi aris gamoxmaureba Tbilisis sax. universitetis rusTvelis kabinetis mier gamoqveynebul<br />

amave dasaTaurebis I da II tomebze. rogorc avtori aRniSnavs, am krebulebSi Tavmoyrili<br />

masala gviCvenebs, Tu ramdeni Sromaa gaweuli rusTavelis Semoqmedebis gasatanad<br />

msoflio asparezze. ucxoel mwerlebTan da mTargmnelebTan xangrZlivi da gulmodgine<br />

TanamSromlobis miuxedavad, `vefxistyaosanma~ jer kidev ver daimkvidra misi kuTvnili<br />

adgili msoflio azrovnebisa da mxatvruli literaturis istoriaSi. amis erT-erT mizezad<br />

avtori imas miiCnevs, rom `vefxistyaosans~ ar aRmouCnda iseTi mTargmneli, romelic araqarTvel<br />

mkiTxvels agrZnobinebda mis, rogorc mxatvruli Txzulebis, unikalurobas da<br />

aqcevda mas masobrivad sakiTxav, samagido wignad. g. a.<br />

854. akaki SaniZe<br />

astraluri movlenebi vefxistyaosanSi<br />

Jur. `mnaTobi~, 1979, № 6, gv. 167-175.<br />

mkvlevari aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ astraluri movlenebi didi codniTaa aRwerili.<br />

poemaSi cis borbali igive cis simrgvalea, romelic marad brunavs (str. 1415,3; 1309,4;<br />

1352,4; 569,4). caze arsebobs sartyeli, romelsac mihyveba mze da wlis ganmavlobaSi Semouvlis<br />

mas. mzis am wliur gzaze mdebareobs Tormeti Tanavarskvlavedi, romelTac zodiaqos<br />

niSnebs eZaxian. es niSnebi `etlebis~ saxeliT aris cnobili, TviToeul kacs Tavisi etli aqvs,<br />

romelic mis beds ganagebs (str. 275,1; 1210,3). TviToeuli etlis fargalSi mze erT Tves<br />

rCeba, mere gadainacvlebs uaxloes etlSi, xolo erTi wlis ganmavlobaSi daasrulebs wriul<br />

svlas da Semdeg xelaxla iwyebs sartyelze moZraobas.<br />

am Tormet etlTagan poemaSi mxolod oria dasaxelebuli, kirCxibi (saratani) da lomi<br />

(str. 1328. 1201,3). sxva TanavarskvlavTagan poemaSi naxsenebia xomni. es is varskvlavnaria,<br />

romelic mdebareobs meore etlSi — kurosaSi. mzisa da varskvlavTa gamoCenisaTvis poemaSi<br />

281


naxmari terminebia amoslva an amoxdoma, xolo CasvlisaTvis — Caslva da Casveneba. poemaSi<br />

dasaxelebulia xuTi planeta: zuali (958), muSTari (959), marixi (960), aspirozi (961), otaridi<br />

(962). aq oTxi planetis saxeli arabulia, erTisa ki berZnuli (aspiroz). poemaSi Svid mnaTobzea<br />

saubari, xuT planetasTan erTad mzeca da mTvarec igulisxmeba (str. 281,4. 1409,2. 964,1).<br />

`vefxistyaosanSi~ moixsenieba kidev ciskari (anu ciskris varskvlavi, is aris mTiebi, e.i.<br />

venera). poemaSi caTa raodenoba Svidia (1309,4. 625,4). cxra cazedac aris laparaki (1413,4).<br />

xSiria mTvaris fazebis daxasiaTeba sxvadasxva terminiT.<br />

ak. SaniZe yurdRebas amaxvilebs g. TevzaZis naSromze (`rusTavelis kosmologia~, 1979 w.)<br />

da miesalmeba imas, rom S. rusTaveli geo-heliocentristia da man am mxriv ramdenime saukuniT<br />

gauswro Tavis Tanamedrveobas, magram moiTxovs am debulebis damtkicebas, met sabu-<br />

Tianobas, rom g. TevzaZis daskvnebi misaRebi iyos. g. TevzaZis azriT, I strofis mesame taepSi<br />

naxmar sityvaSi `qveyana~, rusTaveli gulisxmobs mTel mziur sistemas da niadag mbrunav cas.<br />

ak. SaniZe ar eTanxmeba da aRniSnavs: `qveyana~ xSirad gvxvdeba poemaSi da misi mniSvnelobis<br />

dadgena Zneli ar aris. T.n.<br />

855. guram SaraZe<br />

platon ioselianis erTi <strong>rusTvelologiuri</strong> cnobis gamo<br />

Jur. `mnaTobi~, 1979, № 6, gv. 182-186.<br />

statia exeba `vefxistyaosnis~ nabeWdi wignebis ganzrax ganadgurebas anton I kaTalikosis<br />

mier. p. ioseliani pirvelad aRniSnul sakiTxs Seexo timoTe gabaSvilis `moxilvis~<br />

1852 wlis gamocemaSi, meored 1867 wels (naSromSi `cxovreba giorgi mecametisa~), sadac anton<br />

I xsenebulia `vefxistyaosnis~ vaxtangiseul nabeWd calTa ganadgurebis mizezad. g. SaraZe<br />

aRniSnavs, rom vaxtangiseuli `vefxistyaosnis~ ganadgurebis cdis Sesaxeb platon<br />

ioselianis mier mowodebuli cnobebi (mosmenili onisime ioselianisagan) tendenciuri Cans.<br />

platon ioseliani 1870 wels naSromSi `SoTa rusTaveli~ (gazeTi ~kavkazi~) ukve aRarafers<br />

ambobs anton I-is mier poemis dawvisa da mtkvarSi Cayris Sesaxeb. p. ioseliani aq principulad<br />

sul sxva mosazrebas gvTavazobs: anton I-ma akrZala `vefxistyaosnis~ kiTxva, rac sparsulmusulmanuri<br />

saxelmwifo-sarwmunoebrivi da kulturuli moZalebisagan Tavis daRwevis<br />

mizniT iyo gamowveuli, Torem rogorc poetsa da adamians, mas rusTavelis mniSvnelobac<br />

esmoda da kidec uyvardao. maSasadame, pl. ioselians sabolood TviTon Seucvlia Tavisi kategoriuli<br />

cnoba anton I kaTalikosis mier poemis ganadgurebisa da mospobis mcdelobaze<br />

da dabrunebia Tavis Tavdapirvel Tvalsazriss, romelic mas adre hqonda gamoTqmuli (`saqarTvelos<br />

eklesiis mokle istoriasa~, II gamocema, 1843 w.) da `wyobilsityvaobis~ 1853 w.<br />

winasityvaobaSi. T.n.<br />

856. ivane ServaSiZe<br />

SeniSvna sityva `taiWis~ Sesaxeb<br />

Jur. `macne~, els, 1979, № 2, gv. 103-109.<br />

avtori aRniSnavs, rom `taiW~ sityvis etimologiaze ramdenime mosazreba arsebobs: akad.<br />

g. wereTlis azriT, taiW-i warmodgeba arabuli sityvisagan taÑ jiiÑ (mimarTeb. zeds. `taiuri~);<br />

romelic Semosula somxursa da qarTulSi, albaT jer arabis, beduinis aRsaniSnavad da<br />

Semdeg — arabuli cxenisa. mzia andronikaSvili taiW-is amosaval formad Tvlis saS. sparsul<br />

eTnikur termins `taCik~ (=arabi).<br />

niko da daviT CubinaSvilebi `taiWs~ ganmartaven rogorc dakodili cxeni, axalgazrda<br />

iabo, bedauri.<br />

i. ServaSiZes es ukanaskneli ganmarteba, romelic Turquli `tai~-dan (=kvici) momdinareobis<br />

varauds eyrdnoba, ufro sarwmunod miaCnia. g. a.<br />

282


857. sargis caiSvili<br />

vefxistyaosnis xelnawerebi da gamocemebi<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1979, № 2, gv. 56-71.<br />

narkvevSi daxasiaTebulia Cven dromde moRweuli xelnawerebi. aRniSnulia, rom enobrivad,<br />

wakiTxvebis mixedviT, maT aSkarad atyviaT gviandeli epoqis kvali; Sedgenilobis<br />

mxriv TvalsaCinoa damatebaTa sxvadasxva plasti.<br />

avtori gvacnobs agreTve poemis beWduri gamocemebis istorias da ganixilavs mTavari<br />

kritikul-mecnieruli gamocemebis Rirseba-naklovanebebs. saTanadod aRniSnulia vaxtang<br />

meeqvsis, mari broses, d. CubinaSvilis, 1888 wlis gamocemis redaqciis, n. maris, s. kakabaZis,<br />

i. abulaZis, a. SaniZis, p. igoroyvas, g. wreTlis da sxvaTa Rvawli `vefxistyaosnis~ teqstis<br />

dadgenisa da misi gamocemis saqmeSi. g. a.<br />

858. s. caiSvili<br />

nu gavxdiT udavos sadavod<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1979, 3 agv., № 31, gv. 4.<br />

werili exeba ierusalimis jvris monastris SoTa rusTvelis pirovnebasTan dakavSirebul<br />

masalebs, kerZod, monastris svetze arsebuli freskis warwerasa da aRapTa wignSi Canawers,<br />

sadac SoTa `meWurWleTuxucesad~ ixsenieba. es ori dokumenti pirvelad timoTe<br />

gabaSvilma daukavSira erTimeores da `vefxistyaosnis~ avtori `meWurWleTuxucesad~<br />

moixsenia.<br />

akad. al. baramiZis azriT, aRniSnuli identifikaciis pativi maincdamainc Tanamedrove<br />

rusTvelologebs ekuTvnis da ara timoTe gabaSvils (ix. al. baramiZe, `narkvevebi...~, V, gv. 126;<br />

t. VII, gv. 197).<br />

s. caiSvilis TqmiT, ufro faseulia imis aRiareba, rom es identifikacia warmodgenilia<br />

ori saukuniT adre im wreSi, romelic inaxavda Zvel tradicias, vidre `Tanamedrove rus-<br />

TvelologTa varaudi~, romelic imave pirvelwyaroebs eyrdnoba. g. a.<br />

859. s. caiSvili<br />

korneli kekeliZe — axali qarTuli filologiis fuZemdebeli<br />

Jur. `mnaTobi~, 1979, № 10, gv. 123-130.<br />

vrcel narkvevSi avtori sagangebod aRniSnavs k. kekeliZis Rvawls rusTvelologiaSi,<br />

asaxelebs mis mTavar naSromebs am dargSi. avtoris TqmiT, k. kekeliZe Tavis SromebSi ayenebda<br />

debulebas, rom rusTaveli qarTuli aRorZinebis pirmSoa da vefxistyaosani gamsWvalulia<br />

maRali humanisturi msoflmxedvelobiT: `evropuli aRorZinebis epoqis moRvaweebTan<br />

SedarebiT rusTavelma ramdenime saukuniT adre farTod da didi siZlieriT gamoxata is<br />

humanisturi ideebi, riTac igi enaTesaveba evropis renesansis saukeTeso warmomadgenlebs~.<br />

mniSvnelovani debuleba, romelic eWvmiutanlad daasabuTa k. kekeliZem, exeboda rus-<br />

Tavelis religiur aRmsareblobas. misi azriT, rusTavelis rwmena qristianulia, magram igi<br />

cdilobs maRla idges yovelgvar saeklesio-konfesiur partikularizmze da araa SezRuduli<br />

dogmaturi qristianobis artaxebiT. g. a.<br />

860. apolon canava<br />

miTosuri aspeqtebi SoTa rusTvelis `vefxistyaosnis~<br />

mxatvrul struqturaSi<br />

litmcodneobis resp. sakoordinacio sabWo, SoTa rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst.,<br />

XIV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 15-16 (mogvyavs SemoklebiT).<br />

1. poemis saTauri momdinareobs qarTuli miTologemidan: vefxvi wminda cxovelad,<br />

totemad iTvleboda. vefxvis tyaviT Semosili tarieli amaRlebuli, RvTaebrivi damRiT<br />

aRbeWdili gmiria.<br />

283


2. zog personaJs (devi, qaji) aqvs demonuri Tvisebebi: ukvalod gauCinareba, TvaliT<br />

uxilveloba. poemaSi qajebi boroti, xtonuri samyaros `Semtev~ Zalebs ganasaxiereben<br />

(berZnuli miTologiis hekaton xeirebis, tiTonebisa da kiklopebis msgavsad).<br />

3. devTa qvabSi napovni iaraRi magiuri Tvisebebis mqonea.<br />

4. miTosuri aspeqti udevs safuZvlad ori da sami mzis mxatvrul saxes. g. a.<br />

861. giorgi cocaniZe<br />

saskolo `vefxistyaosnis~ erTi konieqturis gamo<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 2, gv. 101-104.<br />

avtoris msjeloba exeba 1974 wlis saskolo gamocemis 1414-e strofis konieqturas: `Tavis-Tav<br />

uyves riali~ (xelnawerebsa da sxva gamocemebSi aris: `Tavsa miT uyves riali~): g. cocaniZis<br />

azriT, es konieqtura saWiro ar aris, radgan teqsti uimisod savsebiT gasagebi da<br />

logikuria. mas miaCnia, rom striqonSi: `samTave samgniT mihmarTes, Tavsa miT uyves riali~,<br />

moqmedni (subieqti) arian qajTa cixe-qalaqis mcvelni da am striqonis azri aseTia: samTave<br />

(momxdurebs) samgniT mihmarTes (mecixovneebma) da amiT Tavis Tavs uyves riali (ziani). `ikres<br />

nobsa da dabdabsa~ _ esac cixis mcvelebze ariso naTqvami. g. a.<br />

862. izolda waqaZe<br />

`vefxistyaosnis~ erTi xelnaweri leqsikonis gamo<br />

axalgazrda mecnierTa da aspirantTa respublikuri samecniero konferencia, IV (eZRvneba k.<br />

kekeliZis dabadebis 100 wlisTavs), moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1979, gv. 53.<br />

moxsenebaSi ganxilulia poemis e. w. yarabaRul nusxaze (Q-279) darTuli leqsikoni, romelic<br />

mniSvnelovnad gansxvavdeba sxva leqsikonebisagan. garkveul nawilSi igi sargeblobs<br />

vaxtang meeqvsis komentarebiT, magram ZiriTadad damoukidebeli saxe aqvs. zogierTi sityvis<br />

ganmarteba ufro zustia, vidre vaxtangTan da s.-s. orbelianTan. g. a.<br />

863. k. WiWinaZe<br />

aliteracia qarTul SairSi<br />

winasityvaoba daurTo da redaqcia gaukeTa akaki xinTibiZem. SeniSvnebi T. doiaSvilisa.<br />

Tb., 1979, 117 gv.,<br />

esaa krebuli k. WiWinaZis sxvadasxva dros gamoqveynebuli gamokvlevebisa. kerZod, wign-<br />

Si dabeWdilia: riTma qarTul leqsSi (gv. 11-19), baraTaSvilis poetika (gv. 20-31), rusTavelis<br />

poetikidan (metaforebi, metri da ritmi, majamebi, riTmebi) (gv. 32-49), aliteracia qarTul<br />

SairSi da `vefxistyaosnis~ problema (gv. 50-115).<br />

yvela naSromi anotirebulia g. imedaSvilis `rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si~, Tb., 1957.<br />

864. elguja xinTibiZe<br />

`vefxistyaosnis~ swavlebisaTvis<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 2, gv. 10-18.<br />

avtori aRniSnavs, rom saSualo skolaSi swavlebisas `vefxistyaosnis~ interpretireba<br />

Tanamedrove literaturuli poziciidan xdeba, realistur planSi wydeba, rac Tavisebur<br />

daRs asvams Txzulebis mxatvruli samyaros gaazrebas. am naklis gamosworebisaTvis saWiroa<br />

yuradRebis miqceva Semdeg amosaval debulebebze.<br />

1. Sua saukuneebis <strong>literatura</strong> uaRresad pirobiTia, `vfxistyaosani~ am pirobiTobis<br />

daZlevis garkveul etaps warmoadgens. masSi moxsnilia adrindeli Sua saukuneebis Rrma<br />

pirobiToba — simbolur-alegoriuli azrovneba, rogorc metyvelebis ZiriTadi stili. magram<br />

rusTavelis SemoqmedebiTi meTodi mainc pirobiTobas emyareba, rac SemdegSi vlindeba:<br />

284


poemiseuli samyaro, mxatvruli saxe da personaJi sqematuria, calmxrivia. pirobiTobaa is,<br />

rom poemis mTavari gmirebi idealurni arian. maTi TviT adamianuri sisustec amaRlebulia<br />

(mag., tarielis mravalgzisi dabneda). hiperboluria maTi silamaze, gmiroba, mwuxareba. maTi<br />

Zliereba, silamaze, siyvaruli ar eqvemdebareba droisa da garemos cvalebadobas.<br />

2. renesansis epoqis umTavresi siaxlea adamianis aRzeveba, xazgasma adamianis upiratesobisa<br />

da Rirsebisa. `vefxistyaosnis~ gmirTa fizikur-moraluri srulqmnileba ar aris Cveulebrivi<br />

literaturuli personaJis daxasiaTeba, igi amqveyniuri yofis gaidealebaa.<br />

3. `vefxistyaosnis~ aforizmebis sibrZne ar unda iqnes dayvanili XVII-XVIII s-is didaqtizmamde.<br />

adamianis gonebis, logikisa da sibrZnis primati rusTvelisaTvis msoflmxedvelobiTi<br />

poziciaa. igi upirispirdeba rwmenasa da Rvaebis nebas, RvTaebriv saswauls. `vefxistyaosnis~<br />

gmirebi ar elodebian RmerTis wyalobas. isini endobian sakuTar codnas, logikas,<br />

gaangariSebas da moqmedebas.<br />

4. platonisa da aristoteles Sexedulebebze dayrdnobiT da maTi gaRrmavebiT, Semecneba<br />

ar iyo gaazrebuli mxolod inteleqtualur aqtad; `sibrZnis wvdoma praqtikul da<br />

eTikur sferoebSic xdeboda. ase rom, adamianuri Semecnebis umaRles formebad siyvaruli<br />

da megobroba iqna moazrebuli da adamianuri urTierTobis es umaRlesi forma SemecnebiTi<br />

sicocxlis ufro intimur, RvTaebrivi warmoSobis gancdad iqna miCneuli~ (gv. 16-17). `es<br />

garemoeba moiTxovs, rom rusTveliseuli siyvaruli da megobroba iyos ara ubralo, empiriuli,<br />

realisturi (naturalisturis gagebiT), aramed pirobiTobamde amaRlebuli da idealuri~<br />

(gv. 17). g. a.<br />

865. giorgi jafariZe<br />

`vefxvisa da moymis~ miTosuri samyaro<br />

Jur. `qarTuli ena da <strong>literatura</strong> skolaSi~, 1979, № 1, gv. 32-40.<br />

gamokvleva exeba xalxur baladas `vefxvi da moyme~. avtori aRniSnavs am baladis miTosuri<br />

pasaJebis msgavsebas `vefxistyaosanTan~. misi sityvebiT, `vefxistyaosnis~ mraval mi-<br />

Tosur pasaJs uSualo kavSiri aqvs ~vefxvisa da moymis~ miTosur samyarosTan. mniSvnelovania<br />

saxeobrivi da leqsikuri Tanxvedrebic saanalizo leqssa da `vefxistyaosans~ Soris.<br />

aSkara xdeba, rom orive qmnileba qarTuli miTosis erTi da imave poeturi arsenaliT sargeblobs~.<br />

avtori miuTiTebs konkretul paralelebze: nestani `qve wva, viT kldisa napralsa<br />

vefxi pir-gamexebuli~... merme wamojda warb-SerWmiT, gamwyrali, garisxebuli~ (522).<br />

xalxur leqsSi: `SaRvarda vefxvsa nawolsa..., vefxvi rom wamoufrinda, Tvalni arisxna xTisani~.<br />

`vefxistyaosani~: `Tu xorcieli arisca, Tvalnimca mrisxven RmrTisani~ (1155). g. a.<br />

866. [n. jaSi]<br />

droa, dadgindes!<br />

gaz. `Tbilisi~, 1979, 28 Teb., № 49, gv. 3.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosnis~ avtoris gvari dRemde ori formiT ixmareba — rus-<br />

Taveli da rusTveli. arsebobs rusTavelis saxelobis instituti, Teatri, gamziri da a. S.<br />

Jurnal-gazeTebSi rusTavels vxvdebiT, radioTi da televiziiT rusTaveli gvesmis... amave<br />

dros Tbilisis sax. universitetSi aris rusTvelis kabineti, erTsa da imave wignSic xSiria<br />

orive formis xmarebis SemTxveva.<br />

droa davadginoT namdvili daweriloba da avirCioT erT-erTi forma.<br />

(SeniSvna: werili moTavsebulia mesame gverdis bolo svetSi, `sardafSi~. mis qvemoT, Savi<br />

Strixis Semdeg aris warwera: `redaqtori n. jaSi~, rac, wesiT, meoTxe gverdze unda iyos.<br />

amis mixedviT, es mcire werili SeiZleba gazeTis redaqtoris replikad CavTvaloT, _ g. a.).<br />

285


1980 weli<br />

867. mixeil alaviZe<br />

ras niSnavs `tanajori~ `vefxistyaosanSi?<br />

Jur. `ganTiadi~, 1980, № 6, gv. 174-176.<br />

avtori exeba poemaSi xmarebul gamoTqmas: `kaci, Cemgan ganatryorci, brunavs viTa<br />

tanajori~ (440,3), aRniSnavs sadavo sityvis sxvadasxva mniSvnelobas da cdilobs daadginos,<br />

ra SinaarsiT ixmara igi rusTavelma.<br />

avtoris azriT, kompozit `tanajoris~ komponenti `tana~ warmoqmnilia `tan~ fuZisagan,<br />

masze a sufiqsis darTviT, rac sityvas `axalgazrdas~ Sinaarss aZlevs (Sdr.: alvistana, lewmistana).<br />

`tana~ kaxur dialeqtSi igivea, rac xbo, boCola. vaxtang VI-is ganmartebiT ki tanajori<br />

erTi wlis joria.<br />

avtori Tvlis, rom `tanajori~ rusTveliseuli dialeqtizmia, rom es sityva qarTuli<br />

enis dialeqtebSi amJamadac cocxalia, mag., kaxurSi — viris naSieri (zamTargamovlili Co-<br />

Cori); gurulSi — wylis mweri; mesxur-javaxurSi _ bavSvis saTamaSo, bzriala. g. a.<br />

868. giorgi arabuli<br />

`vefxistyaosnis~ erTi epizodis Sesaxeb<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst., XV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1980, gv.6-7 (Tezisebis garekanze SecdomiT aweria: XL).<br />

momxsenebeli msjelobs poemis 332-e (462) strofis _ `aRara vici, damviwydes...~ _ Sesaxeb,<br />

romelic mas gviandel CanarTad miaCnia. am strofis siyalbis maCveneblad dasaxelebulia:<br />

1. is ar aris A da D redaqciebis 14 dauzianebel xelnawerSi.<br />

2. strofSi mocemulia araswori informacia, TiTqos tarieli ambobdes: damaviwyda, rac<br />

Tavs gadamxdao.<br />

3. azrobrivad da kompoziciurad SeuTavsebelia epizodTan, romelSic is amJamad aris.<br />

4. genetikurad es strofi ekuTvnis poemis B redaqciis interpolaciebs, CanarTTa II<br />

plasts.<br />

momxsenebeli kanonzomierad Tvlis, rom am strofis magier poemis ZiriTad teqstSi<br />

Setanil iqnas xelnawerebidan № 458 strofi (`Tavadoba indoTa da mravalTaca mqonda<br />

sxvaTa...~), romelic leqsikiT, azriTa da stiliT Seefereba mocemul epizods. g. a.<br />

869. g. arabuli<br />

nanuCa da `vefxistyaosnis~ interpolaciebi<br />

Jur. `macne~, els, 1980, № 3, gv. 52-63.<br />

avtori cdilobs gaarkvios, `vefxistyaosnis~ gviandeli CanarTebidan da gagrZelebebidan<br />

ra ekuTvnis nanuCas (manuCar ciciSvils). cnobilia, rom me-17 s-is erT-erT vrcel<br />

xelnawerSi (H-757) nanuCas inicialiT (na, nan) aris aRniSnuli CanarTi da danarTi strofebis<br />

absoluturi umravlesoba. magram es minawerebi faqrobrivad zusti araa. avtoris daskvniT,<br />

nanuCas ekuTvnis mxolod CanarTebis meore plastis (s. caiSvilis klasifikaciiT) 70 strofi<br />

da avTandilis erT-erTi anderZi (16 strofi), riTac II redaqciis xelnawerebi gansxvavdeba<br />

I da IV redaqciebisagan.<br />

naSromSi ganxilulia agreTve nanuCaseuli damatebebis leqsikuri da stiluri Taviseburebani.<br />

T.n.<br />

286


870. aleqsandre baramiZe<br />

Zveli qarTuli mwerlobis problemebi<br />

Tb., 1980, 454 gv.<br />

krebulSi, sxva naSromebTan erTad, dabeWdilia <strong>rusTvelologiuri</strong> gamokvlevebi. yvela<br />

maTgani adre iyo gamoqveynebuli:<br />

1. vefxistyaosnis Janris gansazRvrisaTvis (gv. 65-88) — kreb. `SoTa rusTvels~, Tb., 1966,<br />

gv. 124-132.<br />

2. marTali samarTali~ (gv. 89-110) _ `narkvevbi...~, V, 1971, gv. 97-118.<br />

3. rusTvelis sabiografio sakiTxebi (gv. 111-133) _ `narkvevebi~..., V, 1971, gv. 119-142.<br />

4. poeturi metaforis ena da vefxistyaosnis TariRis sakiTxi (gv. 134-147) _ `kritika~,<br />

1972, № 1; agr. `narkvevebi...~, VI, 1975, gv. 30-44.<br />

5. vefxistyaosnis fabulis Taobaze (gv. 148-158) _ `macne~, 1971, № 2; agr. `narkvevebi~...,<br />

VI, 1975, gv. 82-93.<br />

6. `rusTveliana~ da `rusTvelianas epilogi~ (gv. 159-226) _ `narkvevebi~..., IV, 1964, gv. 368-<br />

437.<br />

7. vefxistyaosnis erTi rusuli Targmanis istoriidan (gv. 227-233) _ `lit. saq.~, 1969, 5.09;<br />

agr. `narkvevebi~..., V, 1976, gv. 373-379.<br />

8. vaxtangiseuli vefxistyaosani (gv. 234-266) _ `lit. Ziebani~, XV, 1964, gv. 153-177.<br />

`bibliografiaSi~ (II, III, IV tomebSi) naSromebis anotaciebi Setanilia maTi pirveli publikaciis<br />

mixedviT. g. a.<br />

871. al. baramiZe, S. ZiZiguri, e. metreveli<br />

qvabisxevis freskis garSemo<br />

gaz. `komunisti~, 1980, 7 seqt., № 206 gv. 3; agr. wignSi — al. baramiZe, narkvevebi..., VIII, 1985, gv. 63-66.<br />

werili exeba borjomis raionSi, qvabisxevis xeobaSi arsebul mariamwmidis saydarSi<br />

SemorCenil freskebs warwerebiT `SoTa~ da `iai~. avtorebi ganixilaven g. CubinaSvilis, n. ber-<br />

ZeniSvilis, s. caiSvilis, a. gaCeCilaZis, g. zedginiZis, z. WumburiZis mosazrebebs. g. zedginiZe<br />

amtkicebda TiTqos iqve ikiTxeboda `rusTveli~ (`wignis samyaro~, 28.V. 1980).<br />

1980 w. 2 ivliss aRniSnulis gasarkvevad wasula specialuri eqspedicia, romelmac daadgina,<br />

rom nawilobriv ikiTxeba ramdenime aso, erTi sityvidan gadarCenilia r......la an r.....za;<br />

rom ar dasturdeba g. zedginiZis varaudi osTv asoTa kompleqsis arsebobis Sesaxeb.<br />

komisiis wevrebisa da dasaxelebul mkvlevarTa azriTac, saydarSi gadarCenili warwerebi<br />

XII saukunis II naxveris an XIII s-is dasawyisisaa. g. a.<br />

872. a. baramiZe, S. ZiZiguri, s. caiSvili, a. gvaxaria<br />

`rusTavelis kosmologia~<br />

Jur. `macne~, 1980, № 2, gv. 182-185.<br />

werilis avtorebi exmaurebian g. TevzaZis Sromas `rusTavelis kosmologia~ (1979). werilSi<br />

uaryofilia g. TevzaZis ZiriTadi debuleba, TiTqos rusTavelma wamoayena axali, geoheliocentruli<br />

Teoria, rasac maTi azriT, ewinaaRmdegeba `vefxistyaosnis~ astralur<br />

sagalobelSi warmodgenili mnaTobTa rigi. werilis avtorebi umarTebulod miiCneven g. TevzaZis<br />

mier sakuTari debulebis damtkicebis mizniT, rusTaveliseul mnaTobTa rigis darRveviT<br />

warmodgenas, mzis savedreblis (957/964 Sairi) gamoTiSvas sagaloblis rigidan da 962/951<br />

Sairis miCnevas otaridisa da mzis savedreblad. isini imowmeben ra a. SaniZis werils (mnaTobi,<br />

6, 1979), miuTiTeben, rom mzes pirveli adgili ukavia rogorc calkeul saajoTa, ise Semajamebeli<br />

Sairis (963/952) rigSi, xolo 962/951 Sairi mxolod otaridis savedrebelia; maTi azriT,<br />

g. TevzaZis mier warmodgenil geoheliocentrul Teorias ar egueba arc `vefxistyaosnis~<br />

pirveli Sairis (`romelman Seqmna samyaro~) monacemebi.<br />

werilSi uaryofilia g. TevzaZis mtkiceba, TiTqos astraluri sagalobeli ar aris erTi<br />

gabmuli poeturi monologi, rom TiTqos avTandili mnaTobebs vedrebiT maSin mimarTavs,<br />

287


odesac maT caze realurad xedavs. werilis avtorTa azriT, ~es SeuZlebeli varaudia~ da<br />

`vefxistyaosnis~ teqstobrivi analizi amtkicebs, rom astraluri sagalobeli aris erTiani,<br />

monoliTuri, `erTi sunTqviT~ warmoTqmuli `dRisiT, mzisiT, im dRes, roca Zmadnaficebi<br />

erTmaneTs daSordnen `tiriliTa da pirsa xokiT~.<br />

werilis avtorebi umarTebulod miiCneven im faqts, rom g. TevzaZe `vefxistyaosnis~<br />

ciur sxeulebs `RmerTebs uwodebs, TiTqos rusTaveli (Tu avTandili) mnaTobebs Tvlis<br />

RmerTebad~, rac misi (rusTavelis) mravalRmerTianobis mimdevrobis mtkiceba gamodis. maT<br />

SesaZleblad miaCniaT, rom `es, ubralod, kalmis lafsusic iyos~, radgan imave SromaSi g. TevzaZe<br />

rusTavels Tvlis `RmrTis morwmune qristianad~.<br />

werilis avtorTa azriT, is garemoeba, rom erTmaneTs zustad ar emTxveva mnaTobebis<br />

calkeul saajoTa da SemakavSirebeli Sairis rigi, ar aris umniSvnelo. `es albaT imiTaa gamowveuli,<br />

rom rusTaveli uwinares yovlisa poetia da misTvis ucxoa poeturi aRmafrenis SemzRudavi<br />

yovelgvari sqema. cxadze ucxadesia, rom rusTaveli kargad erkveoda mnaTobTa<br />

astralur xasiaTSi (imdroindeli warmodgenebis mixedviT). rusTvelisaTvis mTavari iyo<br />

mnaTobebis astrologiur TvisebaTa kvalobaze avTandilis piriT miexmo es mnaTobebi da<br />

warmoeTqva warmtaci saajo sagalobeli, Seeqmna umSvenieresi poeturi simfonia~.<br />

werilis avtorebi damajereblad da gasaziareblad Tvlian g. TevzaZis mosazrebebs<br />

bakmaze, gavsebul anu srul mTvareze, mTvaris movanebaze... n. g.<br />

873. maia bibileiSvili, medea TuSmaliSvili<br />

vefxistyaosnis prologis franguli Targmanebi<br />

kreb., `vefxistyaosnis~ uaxlesi Targmanebi evropul enebze~, Tb., 1980, gv. 78-89.<br />

avtorebi aRniSnaven, rom `vefxistyaosnis~ pirveli poeturi franguli Targmani gaakeTes<br />

elisabed orbelianma da solomon iordaniSvilma. is dasrulebuli iyo 1938 wels, magram<br />

gvian — 1974 wels gamoqveynda. masze adre daibeWda sergi wulaZis Targmani (parizi, 1964).<br />

mesame cda ekuTvnis gaston buaCiZes. gamoqveynebulia mxolod prologis Targmani (`bedi<br />

qarTlisa~, t. 33, 1975 w.).<br />

avtorebi akeTeben dasaxelebuli Targmanebis urTierTSedarebiT ganxilvas. aRniSnaven,<br />

rom e. orbelianisa da s. iordaniSvilis TargmanSi prologi Sesrulebulia 12-marcvliani<br />

aleqsandriuli leqsiT, Semdeg ki grZeldeba asonansurriTmiani 16-marcvliani leqsiT.<br />

s. wulaZec iyenebs striqonebis asonansur Sewyobas. igi frazas ufro meti poeturi moqnilobiT<br />

awyobs, masSi meti dinamikaa, magram is garkveulad davalebulia wina Targmanisagan.<br />

g. buaCiZis 16-marcvliani katrenebi riTmiania. misi leqsi radikalurad scildeba orive<br />

Targmans rogorc leqsikis, aseve mxatvruli asaxvis saSualebebiT. is araCveulebrivad flobs<br />

franguli enis stiqias, advilad poulobs da iyenebs sammarcvlian riTmebs.<br />

recenzentebis daskvniT, `sasixaruloa imis aRniSvna, rom yoveli momdevno mTargmneli<br />

cdilobs ukve nacnobis, ukve aRmoCenilis srulyofas~.<br />

werils axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

874. daviT bregaZe<br />

vefxistyaosnis gmirebi<br />

avtoris wignSi _ `warsulis siaxlove~, quTaisi, 1980, gv. 28-63.<br />

1. fatmani (gv. 28-47). mkvlevari aRniSnavs, rom rusTvelologiur <strong>literatura</strong>Si fatmani<br />

metwilad uaryofiT tipad aris warmodgenili. gansakuTrebiT mkacrad gansjian mas a. wereTeli,<br />

al. baramiZe da d. benaSvili. magram maTi kritikuli damokidebuleba usamarTloa. fatmani<br />

uaryofiT tipad ar miaCniaT rusTavelsa da misi poemis gmirebs. avTandilma, tarielma,<br />

nestan-darejanma kargad ician misi xasiaTis susti mxareebi, magram maTve gacnobierebuli<br />

aqvT fatmanis damsaxureba, misi sikeTe, adamianuroba da amitomac amkoben mas mimzidveli<br />

epiTetebiT.<br />

fatmani `vefxistyaosnis~ erT-erTi aucilebeli da saWiro personaJia. mas, naklTan erTad,<br />

bevri kargi Tviseba aqvs, romlebic naTlad aris warmoCenili poemis avtoris mier.<br />

288


2. asmaTi. wignis 47-57 gverdebze mocemulia asmaTis daxasiaTeba. mkvlevris azriT, igi<br />

dabali socialuri wridan gamosuli qalia, romelic patronisadmi erTgulebisa da daZmuri<br />

megobrobis gansaxierebaa. Tavis keTili bunebiTa da mtkice nebisyofiT asmaTi uaRresad<br />

mimzidveli da saintereso pirovnebaa.<br />

3. Sermadini (gv. 57-63). Sermadini avTandilis ymaa da mas erTgulad emsaxureba. TxzulebaSi<br />

aRwerili urTierTobis gaTvaliswi nebiT, misi da avTandilis megobroba ufro metia, vidre<br />

ymisa da patronis urTierTdamokidebuleba da aqedan gamomdinare erTgvari `savaldeblo~<br />

siyvaruli. g. a.<br />

875. d. bregaZe<br />

dinastiuri principis erTi sakiTxi vefxistyaosanSi<br />

avtoris wignSi _ `warsulis siaxlove~, quTaisi, 1980, gv. 63-69.<br />

mkvlevari msjelobs `vefxistyaosnis~ bolo Tavis erT epizodze, romelSic gadmocemulia<br />

tarielis mier asmaTis dasaCuqreba misgan gaweuli samsaxuris sanacvlod.<br />

`aw indoeTs samefosa meSvidesa, erTsa wilsa<br />

zeda dagsvam, Seni iyos, gvmsaxurebdi tkbili tkbilsa.<br />

vinca gwaddes, qmrad SeirTe, samefosa epatrone...~ (1648-1649).<br />

am faqts al. baramiZe da m. maxaTaZe saxelmwifos erTianobis principis darRvevad miiCneven,<br />

rac ewinaaRmdegeba rusTavelis politikur ideals. amis gamo am strofebs (da mTlianad<br />

indo-xataelTa ambavsac) gviandel, restavrirebul nawilad Tvlian.<br />

d. bregaZis azriT, tarielis mimarTva asmaTisadmi ar gulisxmobs qveynis danawilebasa da<br />

Zlevamosili erTmefobis safuZvlis rRvevas. asmaTi da misi qmari iqnebian tarielis iseTive<br />

qveSevrdomni, rogornic sxva provinciebis mmarTvelebi arian, Tumca eWvi am strofebis<br />

nayalbevobis Taobaze mainc ZalaSi rCeba. g. a.<br />

876. levan bregaZe<br />

hegzametriT Targmnili vefxistyaosani<br />

kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 50-62.<br />

recenzia exeba `vefxistyaosnis~ h. budenzigiseul germanul Targmans (Tb., 1976). l. bregaZe<br />

am Targmanis warmatebis erT-erT pirobad miiCnevs misTvis saleqso formis sworad<br />

SerCevas. misi TqmiT, germanulma hegzametrma mTargmnels saSualeba misca originalis mxatvrul<br />

TaviseburebebTan erTad azric zedmiwevniT zustad gadaetana Tavis mSobliur enaze.<br />

recenzents mohyavs TargmanSi poeturi xerxebis (SidariTma, metafora, aliteracia da<br />

sxv.) warmatebiT gamoyenebis magaliTebi. aRniSnulia ramdenime azrobrivi uzustobac. amis<br />

miuxedavad, recenzentis daskvniT, `Cvens winaSea vefxistyaosnis erTi saucxoo Targmani~.<br />

werils axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

877. jumber gagniZe<br />

vefxistyaosnis budenzigiseuli germanuli Targmani<br />

kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 38-49.<br />

mkvlevari aRniSnavs im pozitiur gamoxmaurebas (da nawilobriv kritikulsac — ufro<br />

saqarTveloSi), rac am Targmanis gamoqveynebam gamoiwvia.<br />

h. budenzigma rusTavelis Sairi germanuli hegzametriT Secvala. es saleqso forma XIV<br />

saukunidan gamoiyeneba, Tumca man mniSvnelovani cvlileba ganicada ritmikis mxriv: grZeli<br />

marcvali Seicvala maxviliani marcvliT, xolo mokle marcvali — umaxviloTi. germanuli<br />

hegzametris terfi sammarcvliania. zogjer Tavs iCens ormarcvliani terfic, rac cezuris<br />

gadanacvlebas iwvevs. amiT leqsis ritmi dinamiuri xdeba da poets saSualeba eZleva, ritmuli<br />

variaciebis gamoyenebiT monotonuroba aicilos.<br />

289


Targmanidan Cans, rom poemis teqstis Sinaarsi gadmocemulia maqsimaluri sizustiT.<br />

naTlad gamosWvivis mTargmnelis maRali poeturi xelovneba.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

878. ivane gigineiSvili<br />

`Tavisa darebiT~?<br />

(erTi nimuSi preverbTa aRrevisa `vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweul teqstSi)<br />

Jur. `qarTuli ena da lit. skolaSi~, 1980, № 4, gv. 91-103.<br />

werilSi saubaria poemis erT striqonze: `avTandil damdva wamali misgan Tavisa dadebiT~<br />

(1521,2). mkvlevris azriT, `es taepi araa warmodgenili Tavdapirveli saxiT da amdenad, sariTmo<br />

sityva gasasworebelia~. vaxtangiseul da mis Semdgom gamocemebSi sariTmo sityvad<br />

ibeWdeboda `darebiT~ (sxva taepebSic klauzulaa `darebiT~). 1937 w. saiubileo gamocemaSi<br />

ki miRebul iqna xelnawerebSi arsebuli varianti `dadebiT~.<br />

xelnawerTa umravlesobaSi sariTmo sityvad am taepSi weria `darebiT~, or xelnawerSi<br />

ki `warebiT~ ikiTxeba.<br />

avtori aRniSnavs, rom reb fuZis Semcveli formebi xSirad aris gamoyenebuli `vefxistyaosanSi~,<br />

maT Soris wa- preverbiTac (strofebi: 80, 112, 743, 1117, 1322, 1332 da sxv.).<br />

avtoris azriT, sadavo taepSic unda yofiliyo `warebiT~ (waroninebiT), rac aliteraciul<br />

efeqtsac qmnis. striqoni ase unda ikiTxebodes: `avTandil damdva wamali misgan Tavisa<br />

warebiT~. g. a.<br />

879. boris darCia<br />

xataelTa ambis xelnaweris fragmenti<br />

Jur. `macne~ (els), 1980, № 4, gv. 47-53.<br />

avtori aRniSnavs, rom mkvlevarTaTvis cnobilia `qilila da damanas~ onana mdivniseuli<br />

redaqciis nusxaSi moTavsebuli xataelTa ambis Semcveli fragmenti, romelic gadawerili<br />

unda iyos me-18 s-is bolos an me-19 s-is dasawyisSi. am nusxis bolo ori furceli (134r-v da<br />

135r) dawerilia sxva, mogviano xeliT da warmoadgens `vefxistyaosnis~ erTi epizodis —<br />

xataelTa ambis fragments.<br />

xelnaweri fragmenti zedmiwevniT mihyveba J nusxas (b. mayaSviliseuli), magram misgan gadawerili<br />

araa. gansxvaveba maT Soris Zalian mcirea da ganisazRvreba gramatikul-orTografiuli<br />

formebis sxvaobiT. g. a.<br />

880. Tornike efremiZe<br />

sayuradRebo naSromi<br />

Jur. `ganTiadi~, 1980, № 1, gv. 165-171.<br />

vrcel recenziaSi T. efremiZe ganixilavs prof. giorgi TevzaZis wigns `rusTavelis kosmologia~<br />

(1979 w.) da Tvlis mas mniSvnelovan monografiul gamokvlevad. aRniSnavs, rom am wignis<br />

gamosvlas `uaRresad didi mniSvneloba aqvs ara marto rusTvelologiis problematikis,<br />

aramed sabunebismetyvelo astronomiuli mecnierebis istoriis TvalsazrisiTac~ (gv. 170).<br />

recenziaSi gamoTqmulia ramdenime SeniSvna da survili wignSi ganxiluli zogierTi<br />

sakiTxis Sesaxeb. mag., recenzentis azriT, ar Seesabameba sinamdviles avtoris mtkiceba, rom<br />

`mxolod `vefxistyaosanSi~ vxvdebiT da sxvagan arsad (rusTavelamde) samyaros agebulebis<br />

am originalur geo-heliocentrul sistemas~. agreTve sadavoa avtoris mosazreba `Svidi<br />

varskvlavis~ or rigad dayofis Sesaxeb. wignis saTauris gamo recenzenti SeniSnavs, rom<br />

`kosmologiis~ nacvlad ufro Sesaferi iqneboda termini `kosmografia~, vinaidan is ufro<br />

adeqvaturad gamosaxavs saSualo saukuneebSi astronomiuli mecnierebis ganviTarebis<br />

dones. g. a.<br />

290


881. vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze<br />

Tb., gam. `mecniereba~, 1980, 98 gv.<br />

wigni gamocemulia S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis istoriis institutis<br />

grifiT. redaqtorebi: d. laSqaraZe, s. caiSvili.<br />

masSi dabeWdilia institutis mecnieri TanamSromlebis Semdegi narkvvebi:<br />

1. neli ubilava-andronikaSvili — vefxistyaosnis axleburi interpretacia inglisur<br />

enaze (r. h. stivensonis prozauli Targmanis gamo).<br />

2. giuli leJava — vefxistyaosnis axali prozauli inglisuri Targmani.<br />

3. jumber gagniZe — vefxistyaosnis budenzigiseuli germanuli Targmani.<br />

4. levan bregaZe _ hegzametriT Targmnili vefxistyaosani.<br />

5. dali inwkirveli — vefxistyaosnis prozauli italiuri Targmani.<br />

6. maia bibileiSvili, medea TuSmaliSvili — vefxistyaosnis prologis franguli Targmanebi.<br />

7. jemal WeliZe — vefxistyaosnis polonuri Targmani.<br />

yvela anotirebulia cal-calke. ix. avtorebis mixedviT. g. a.<br />

882. giorgi zedginiZe<br />

SoTa rusTavelis freska qvabisxevSi<br />

gaz. `wignis samyaro~, 1980, 28 maisi, № 10, gv. 7.<br />

avtori gadmogvcems detalur cnobebs qvabisxevis xeobaSi `mariamwmindis~ monastris<br />

gadarCenil nawilSi arsebuli freskebis Sesaxeb. monastris yofili samnaviani bazilika<br />

dangreulia. jerjerobiT isev dgas samxreTis navis ekvderad gadakeTebuli nawili, romlis<br />

CrdiloeTis kedelze aris ori warCinebuli saero piris gamosaxuleba samkauliTa da Zvirfasi<br />

samosiT. freskebis simaRlea 1,62, sigane 1,16 metri. maT Tavebis gaswvriv aqvT asomTavruli<br />

warwerebi `iai~ da `SoTa~, n. berZeniSvilis azriT, freskebi da warwerebi XII s-is<br />

dasasrulis an XIII s-is dasawyisisaa.<br />

freskis marjvena mxareze ikiTxeba iseTive wiTeli singuriT dawerili r da mis gaswvriv<br />

kidev — li. ekvderis xelovnurad ganaTebisas aRmoCnda, rom es asoebi oTxstriqoniani warweris<br />

bolo striqonzea; maT Soris monacrisfero laqad isaxeba osTv, rac warweris Sesrulebisas<br />

kedlis lesilobisagan Sewovili siTxis anabeWdia. es warwera miemarTeba freskaze<br />

gamosaxul `SoTas~ da ivaraudeba rom is (`rusTveli~) SoTas sagvareulo wodebaa, xolo monasteri<br />

rusTvelTa mamulSi mdebareobda.<br />

am warwerasa da freskebs didi mniSvneloba aqvs `vefxistyaosnis~ avtoris biografiisaTvis.<br />

amitom aucilebelia maTi Seswavla Tanamedrove qimiuri da teqnikuri saSualebebiT,<br />

xolo nagebobis saimedod gadaxurva da gamagreba, raTa mTlianad ar ganadgurdes. g. a.<br />

883. sergo Turnava<br />

qarTuli kulturis amagdari<br />

gaz. `samSoblo~, 1980, seqtemberi, № 20, gv. 6.<br />

werili eZRvneba inglisel qarTvelologs robert stivensons misi dabadebidan 60<br />

wlisTavze. mis damsaxurebaTa Soris avtori aRniSnavs, rom r. stivensonma `vefxistyaosani~<br />

Targmna inglisurad da iuneskos dakveTiT gamoaqveyna niu-iorkSi 1977 wels. Targmans wamZRvarebuli<br />

aqvs misive Sesavali statia da SeniSvnebi. bolos dabeWdilia al. baramiZis narkvevi.<br />

r. stivensoni `vefxistyaosans~ adarebs im drois evropul saraindo romanebs struqturis<br />

TvalsazrisiT da daaskvnis: `saeWvoa, romelime Sua saukuneebis romani, aRmosavluri<br />

Tu dasavluri, gamoirCeodes iseTi mTlianobiT, saerTo qargis iseTi sirTuliT, rogorc<br />

`vefxistyaosani~.<br />

Targmani prozaulia, rac mTargmnelma Segnebulad gaakeTa azrobrivi sizustis dacvis<br />

mizniT. g. a.<br />

291


884. m. imnaZe<br />

otaridis brunva da misi interpretacia<br />

Jur. `macne~ (els), № 2, 1980, gv. 186-192.<br />

werili exmaureba g. TevzaZis Sromas `rusTavelis kosmologia~ (1979 w.). avtori uaryofs<br />

g. TevzaZis mtkicebas, TiTqos `avTandilis simReraSi~ Candes rusTavelis codna Zvel astronomTa<br />

Sexedulebisa cTomilTa wriuli moZraobis Sesaxeb (`mze mabrunvebs~), codna inerciulobisa<br />

da mizidulobis kanonisa (`mze... ar gamiSvebs~) da TiTqos rusTaveli qmnides samyaros<br />

axal, geo-heliocentrul sistemas. raki g. TevzaZes Tavis mosazrebaTa dasamtkiceblad<br />

rusTavelis kosmologiur SexedulebaTa garkvevisas gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

miuniWebia otaridis strofisaTvis, m. imnaZe umTavresad msjelobs swored otaridis brunvasTan<br />

dakavSirebul sakiTxebze ciuri meqanikis TvalsazrisiT, gvTavazobs am strofis<br />

sakuTar analizs.<br />

m. imnaZis azriT, `otaridis strofSi Tqmuli `mze mabrunvebs~ unda niSnavdes cTomilis<br />

ukan mibrunebas... amaze migviTiTebs agerTve striqonis bolo _ `Semiyris da mimcems wvasa~.<br />

aq rom otaridis mzis garSemo wriuli moZraoba igulisxmebodes, maSin is mzisgan yovelTvis<br />

erTnairi manZiliT iqneboda daSorebuli da erTnair siTbos miiRebda, ris gamoc azri aRar<br />

eqneboda gamoTqmas, rom is (otaridi) `iwvis~ mzesTan `Seyris~, anu SeerTebis droso. `mabrunvebs~<br />

upirvelesad avTandils exeba, Semdeg ki, Tanabari uflebiT, otarids. avTandilis<br />

`brunva~ ki TinaTinis garSemo ar SeiZleba wriuli iyos. arc otaridis brunva unda iyos<br />

wriuli. amrigad, otaridis strofSi xiluli moZraobaa aRniSnuli, rom merkuri (otaridi)<br />

xan erTi mxriT moSordeba mzes, xan meore mxriT, magram xSirad diskoze gegmildeba, xan ki<br />

ukan aRmoCndeba da iwvis SeerTebis dros~. `mze mabrunvebs, ar gamiSvebs~ gamoTqmaSi, m.<br />

imnaZis azriT, Cans ara inertulobisa da mizidulobis kanonis codna (TiTqos mze `iWers~<br />

cTomils, rasac amtkicebs g. TevzaZe), aramed `aq gamoyenebulia mxolod poeturi xerxi:<br />

pirvelad aRebuli sityvis Semdeg aiReba sawinaaRmdego mniSvnelobis sityva da am ukanasknelis<br />

uaryofiT miiReba ganmeoreba~, rac rusTavels sWirdeboda `efeqtis gasaZliereblad~.<br />

m. imnaZes gazviadebulad da uarsayofad miaCnia g. TevzaZis debuleba, TiTqos rusTavelma<br />

Seqmna samyaros axali geo-heliocentruli sistema. igi uaryofs g. TevzaZis mier Tavisi<br />

debulebis damtkicebis mizniT rusTveliseuli mnaTobTa rigis darRveviT warmodgenas,<br />

otaridis strofis miCnevas ori mnaTobisadmi otaridisa da mzisadmi miZRvnilad. m. imnaZis<br />

azriT, g. TevzaZis naSromi didad moigebda, Tu SeCerdeboda debulebaze rusTavelis geocentristobis<br />

Sesaxeb da geoheliocentrul sistemas ar gamoedevneboda.<br />

m. imnaZis azriT, `vefxistyaosanSi~ gvxvdeba mnaTobma gaRmerTebis kvali avTandilis<br />

simReris saxiT. igi wers: `g. TevzaZe am strofebs nawilobriv astrologiurad Tvlis da nawilobriT<br />

astralurad... cxadia, aq ZiriTadi astrologiuri momentia, vinaidan gravitaciis<br />

centrebs (radac TiTqos rusTaveli Tvlis mnaTobebs) aravin ar evedreba~.<br />

werilis avtori SeniSnavs g. TevzaZis naSromis kidev erT nakls: `zogjer Zveli astronomiuli<br />

codna ise aris gadmocemuli, TiTqos igi rusTavelis aRmoCenili iyos da dawvrilebiT<br />

ganixileba. magaliTad, mTvaris fazebis axsna cnobili iyo aristoteles droidan~.<br />

Tvlis ra saCoTiro saqmed rusTavelisaTvis `zedmeti Teoriisa da ideebis mikuTvnebas~, m.<br />

imnaZe wers: `rusTavelma mTeli Tavisi sicocxle da energia Tavis poemas Sealia da `misgan<br />

kide~ (poeziis garda) ara unda ra. sruliad ar aris misTvis aucilebeli, rom mivakuTvnoT<br />

kopernikis (an tixo brahes), galileisa da niutonis aRmoCenebi. n.g.<br />

885. dali inwkirveli<br />

vefxistyaosnis prozauli italiuri Targmani<br />

kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 63-77.<br />

Salva beriZis mier Sesrulebuli `vefxistyaosnis~ prozauli Targmani italiur enaze<br />

daibeWda 1945 wels q. milanSi. mTargmneli ZiriTadad sworad gadmoscems poemis ideur<br />

Sinaarssa da mxatvrul struqturas, Tumca mis mier gamoyenebuli gamomsaxvelobiTi saSualebebi<br />

dReisaTvis TiTqmis moZvelebuli da eqspresiulobas moklebulia. gansakuTrebiT<br />

poemis prologis Targmani mniSvnelovnad daSorebulia originalisagan.<br />

292


S. beriZe dednad iyenebda poemis d. kariWaSviliseul gamocemas (1903 w.). Targmani moculobiTac<br />

zustad emTxveva mas. teqstis komentirebis drosac mTargmneli d. kariWaSvilis<br />

SeniSvnebsa da leqsikons eyrdnoba.<br />

aRniSnuli naklis miuxedavad, S. beriZis naSromi didi literaturuli SenaZenia da usa-<br />

Tuod gasaTvaliswinebelia sxva mTargmnelTaTvis.<br />

recenzias axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

886. mariam karbelaSvili<br />

xalxuri `vefxistyaosnis~ struqtura da tipologia<br />

saq. ssr mecn. akademiis moambe, 97, № 3, 1980, gv. 741-744.<br />

naSromSi avtori cdilobs axali meTodologiis safuZvelze `xalxuri vefxistyaosnis~<br />

Seswavlas, amdenad misTvis mTavaria daadginos, Tu ras warmoadgens Tavad `xalxuri vefxistyaosani~,<br />

rogorc folkloruli Zegli.<br />

avtoris dakvirvebiT, xalxuri vefxistyaosnis yvela prozauli varianti struqturulad<br />

jadosnur zRapars warmoadgens da isini jadosnuri zRapris formulas imeoreben sxvadasxva<br />

variaciiT.<br />

mkvlevris azriT, rusTveliseuli nestan-darejanis saxe semantikurad miTologiurzRaprul<br />

`mzeTunaxavs~ ukavSirdeba, xalxur vefxistyaosanSi ki igi gaigivebulia `mzeTunaxavTan~.<br />

xalxma rusTavelis Txzuleba intuiciiT jadosnur zRaparTan daakavSira da xalxur<br />

zepirsityvierebaSi moxda `vefxistyaosnis~ Serwyma Zvel zRapar-legendebTan.<br />

rusTavelis Txzulebis siuJets folkloruli zRapris invarianti udevs safuZvlad,<br />

_ daaskvnis avtori. g. a.<br />

887. m. karbelaSvili<br />

vefxistyaosnis siuJetis invariantis sakiTxisaTvis<br />

saqarTvelos ssr mecn. akademiis moambe, 99, № 3, 1980, gv. 745-748.<br />

xalxuri zepirsityvierebis struqturul-tipologiuri kvlevis Sedegad avtori adgens,<br />

rom `vefxistyaosnis~ ZiriTad konstruqciul sistemaSi `dakonservebuli~ saxiT Semonaxulia<br />

elementi, romelic misi warmoSobis miTologiur-folklorul Zirebze mianiSnebs.<br />

esaa poemis siuJeturi invarianti, romelic Seicavs gvelis mier mefis asulis motacebas<br />

da gmiris brZolas mis gamosaxsnelad.<br />

es invarianti poemaSi daSifrulia metaforiT: `mTvare CanTqmuli gvelisa~. funqciis<br />

TvalsazrisiT `gvelis~ tolfardi cnebebia `qaji~ da `devi~, anu isini gvelis (veSapis) tipologiuri<br />

saxeebia.<br />

poemaSi qajebi atyveveben nestan-darejans. jadosnur zRaparSi amis invariantia devis<br />

mier mzeTunaxavis motaceba, xolo ufro Zveli, miTiuri _ gvel-veSapisagan mzis (an mTvaris)<br />

CanTqma.<br />

qarTuli masalis mixedviT, am invariantis pirvelsafuZveli solaruli miTosia.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul da inglisur enebze. g. a.<br />

888. oTar kasraZe<br />

vin iyo vaxtang meeqvsis TanaSemwe?<br />

gaz. `literaturuli saqarTvelo~, 1980, 18 ianv., № 3, gv. 3.<br />

1712 wels vaxtang VI-is stambaSi gamocemul `vefxistyaosans~ gansakuTrebuli adgili<br />

ukavia qarTuli wignis beWdvis istoriaSi. am gamocemis dros vaxtangs TanaSemwed hyolia<br />

vinme miqeli, rac damowmebulia Tavfurclis momdevno gverdze: `gaimarTa xeliTa<br />

xelmwifis karis dekanozis Svilis miqelisaTa~. k. kekeliZe aRniSnavs, rom `gamarTva~ niSnavs<br />

`redaqtirebas~, xolo `gammarTveli~ ki — redaqtors.<br />

vin iyo miqeli? saistorio wyaroebis mixedviT, vaxtangis samefo karze dekanozad<br />

yofila iese garsevaniSvili, giorgi garsevaniSvilis Zma, cnobili mwignobari. amas mowmobs<br />

293


1717-1718 ww. vaxtangis mier iesesaTvis naboZebi wyalobis sigeli, romelic ieses axasiaTebs<br />

erTgul, mwignobar da ganswavlul pirovnebad. raki XVIII s-is 15-20 wlebSi vaxtangis samefo<br />

karze dekanozad iese garsevaniSvils umsaxuria, gamodis, rom 1712 wels dabeWdil vefxistyaosanSi<br />

poemis redaqtorad moxseniebuli `xelmwifis karis dekanozis Svili~ ieses Ze<br />

miqel garsevaniSvili unda yofiliyo.<br />

1712 wels, `vefxistyaosnis~ garda, miqelis redaqtorobiT ibeWdeba `daviTni~, xolo<br />

1713 wels _ `kurTxevani~. amis Semdeg gamosuli wignebis sagamomcemlo monacemebSi misi<br />

saxeli aRar ixsenieba. g. a.<br />

889. irakli kenWoSvili<br />

literaturuli etiketi da `vefxistyaosnis~ dialogebi<br />

saqarTvelos ssr mecn. akademiis moambe, 99, № 1, 1980, gv. 213-215.<br />

avtori aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ gamoyenebuli dialogebis agebulebas gansazRvravs<br />

is `wesi Txrobisa~, literaturuli normebis is sistema, romelic `savaldebulod~,<br />

anu stilur normad iyo miCneuli Sua saukuneebi. rusTveli icavs am etikets da mis<br />

personaJTa dialogebs, replikebs maSinac axlavs avtoriseuli remarkebi (`ymaman uTxra~,<br />

`qalman hkadra~ da misT.), rodesac konteqstis gagebisaTvis isini aucilebeli araa.<br />

poemaSi mxolod ori SemTxvevaa iseTi, roca personaJis sityva avtoriseuli remarkis<br />

gareSe iwyeba. es strofebia 68-e (`me ar SegarCen...~) da 236-e (`qalo, ar ici, siT moval...~). am<br />

strofebs win uZRvis TiTo strofi, romlebSic mocemulia saavtoro remarkebi, magram<br />

mxatvruli donisa da enobrivi Seufereblobis gamo is strofebi gviandel CanarTebad aris<br />

miCneuli.<br />

mkvlevari ayenebs kiTxvas: iqneb 68-e da 236-e strofebi normisagan gadaxvevis Segnebuli<br />

cdaa an SemTxveviTi recidivia? misive TqmiT, Znelia am kiTxvas dadebiTi pasuxi gaeces. poemis<br />

aRniSnuli pasaJebis dazustebisas mkacrad unda Seufarddes erTmaneTs filologiuri<br />

da stilisturi analizi. g. a.<br />

890. beJan kilanava<br />

`vis mivando saxli Cemi~<br />

(akaki da rusTaveli)<br />

gaz. `axalgazrda komunisti~, 1980,13 dekemberi.<br />

qarTvelma poetebma da mTqmelebma esTetikur-poetikur kredod daisaxes: `vin ar mihyves<br />

rusTvlis Tqmulsa, gadmobrZandes ase, aqeT~. rusTavelis gaRmerTebam da aRorZinebis<br />

xanis civilizaciis SedarebiT dabalma donem gaaZnela poemis SemoqmedebiTi aTviseba da<br />

igi metwilad rusTavelisadmi brmad miyoliT, mibaZviT, ganisazRvra.<br />

mxolod d. guramiSvilma da besikma SeZles vefxistyaosnis SemoqedebiTi aTviseba, oRond<br />

calmxrivad: guramiSvilma ganaviTara rusTveluri pirovnebis sulieri sawyisi, xolo besikma<br />

— xorcieli.<br />

sruliad gansakuTrebulia am mxriv akaki wereTlis Rvawli. akakisaTvis rusTaveli ar<br />

yofila mxolod `mweralTa Tavadi~, `brZenTa brZeni~, `didebuli da ukvdavi mgosani~, aramed<br />

uwinaresad is iyo poeti-eriskaci, romelmac `ena da erovneba Segvinaxa~, romelic `niSnad<br />

ukvdavebisa ers movlenia gangebiT~, da uromlisodac qarTvelTa xsenebas `wyali da mewyeri<br />

waiRebda~.<br />

akaki bavSvobidanve daewafa poemas, xolo 60 wels mitanebulma Camoayaliba `vefxistyaosnis~<br />

SemswavlelTa wre. akaki SesTxovda rusTavels, eswavlebina misTvisac `saidumlo<br />

JRerisa~. 1908 wels akakim ZRvnad miiRo suraTi, romelzec akaki da SoTa arian gamosaxulni,<br />

da romelsac aseTi minaweri amSvenebs: `vis mivando saxli Cemi, Sengan kide vinmc mefera~?<br />

akakis poeziidan Cans rusTveluri saxeebi. rusTveluri zogadsakacobrio saxe-simboloebi<br />

masTan, TviT mecnieruli naazrevis CaTvliT, warmoCndeba mkveTri erovnuli gancdiT.<br />

T. t.<br />

294


891. vaxtang kuprava<br />

rusTveli Tu rusTaveli?<br />

gaz. `lit. saqarTvelo~, 1980, 18 ianvari.<br />

avtori aucileblad miiCnevs, rom dakanondes `vefxistyaosnis~ avtoris gvar-wodebis<br />

daweriloba `rusTveli~, rogorc igi TavisTavs moixseniebs poemis dasawyisSi da rogorc<br />

uwodebda mas yvela mwerali XIX saukunemde (anton kaTalikosis garda). XIX saukunis 80-iani<br />

wlebidan gavrcelda forma `rusTavelis~ xmareba, rac dafiqsirda 1937 wlis saiubileo<br />

gamocemaSi da kanonizebulad iTvleboda 1966 wlamde. es forma arasworad miaCndaT: iust.<br />

abulaZes, k. kekeliZes, g. wereTels, p. ingoroyvas, a. SaniZes, al. baramiZes da sxvebs. ramdenime<br />

werilic daibeWda amis Taobaze, magram samecniero <strong>literatura</strong>Si kvlav am gvar-wodebis<br />

orive formas xmaroben, rac dauSvebelia. n. r.<br />

892. v. kuprava<br />

erTi aforizmis swori gagebisaTvis<br />

Jur. `ciskari~, 1980, № 1, gv. 141-143.<br />

avtori gvaZlevs rusTavelis aforizmis Tavisebur gaazrebas: `raRaa igi sinaTle, rasaca<br />

axlavs bnelia?~ (36,3). 709, 718-719 strofebis damowmebiT amtkicebs, rom sityvebi: `geaxlo~,<br />

`siaxle~, `axlavs~ _ nawarmoebia sityva axlo-dan da ara aqvs xleba-Tanxlebis mniSvneloba.<br />

mocemul aforizmSi `rasaca axlavs bnelia~ niSnavs: `rasac bneli uaxlovdeba~.<br />

`sinaTle~ da `bneli~ unda gavigoT gadataniT, anu metaforuli mniSvnelobiT: `sinaTle~<br />

_ sicocxlea, xolo `bneli~ _ sikvdili.<br />

avtori Tvlis, rom mcdaria rogorc tradiciuli, ise p. margvelaSvilis gageba (p. margvelaSvili<br />

gvTavazobs, rom aforizmi wavikiTxoT Semdegnairad: `raRaa igi sinaTle, rasac<br />

ar axlavs bnelia?~, `ciskari~, 1979, № 5).<br />

v. kupravas azriT, aforizmSi aseTi Sinaarsia: `ra aris is sicocxle, rasac sikvdili<br />

uaxlovdeba!~ g. a.<br />

893. giuli leJava<br />

vefxistyaosnis axali prozauli inglisuri Targmani<br />

kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 26-37.<br />

avtori ganixilavs rusTvelis Txzulebis qeTrin vivianiseul prozaul Targmans (londoni,<br />

1977); aRniSnavs, rom es popularuli gardaTqma gamiznulia axalgazrda mkiTxvelisa-<br />

Tvis da faqtobrivad Semoklebul adaptirebul Targmans warmoadgens. poemis prologi da<br />

epilogi Targmnilia leqsad im mizniT, rom mkiTxvels warmodgena hqondes am Txzulebis poetur<br />

formazec. mTargmneli iyenebs Tavisufal leqss, daqtilur-qoreuli terfiT. striqonSi<br />

marcvalTa raodenoba myari araa; erT strofSi gvxvdeba 11, 12, 13-marcvliani striqonebi.<br />

mkvlevari zogadad axasiaTebs sxva inglisur Targmanebsac da daskvnis saxiT wers: m. uordropi<br />

iswrafvis teqstis sizustisa da lakonuri gamoxatvisaken; cdilobs, teqsti naTeli<br />

da gasagebi iyos.<br />

v. uruSaZis mizania teqstis gamomxatvelobiTi xerxebis Sesatyvisi formebis moZebna<br />

inglisur enaze, rasac xSirad mivyavarT Tavisufali Targmanis tendenciisaken.<br />

r. stivensonis principia poemis teqstis azrobrivi mxaris maqsimalurad gaxsna,<br />

risTvisac igi zogjer sityvebsa da cnebebs anawevrebs da Slis, rac, Tavis mxriv, iwvevs<br />

mravalsityvaobas.<br />

q. viviani misdevs azrobrivi sizustis dacvisa da lakonizmis princips. misi Targmani<br />

Sesrulebulia mondomebiTa da saqmis siyvaruliT.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

295


894. guliko mamulaSvili<br />

saxioba `Sah-namesa~ da `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `sabWoTa xelovneba~, 1980, № 9, gv. 62-67.<br />

avtoris dakvirvebiT, `Sah-nameSi~ vlindeba `vefxistyaosanTan~ Tanxvedra ritualebisa<br />

da sayofacxovrebo tradiciebisa, romlebic axlavs qorwils, gamefebas, nadirobas da sxva<br />

movlenebs. orive TxzulebaSi gansakuTrebuli emociurobiT aris aRwerili qorwilebi. maTi<br />

aucilebeli Tanmxlebia didi mxiaruleba, sakravTa JRera, simRera da garToba, saCuqrebis<br />

ZRvnoba.<br />

glovis scenebic `Sah-namesa~da `vefxistyaosanSi~ TiTqmis erTnairadaa warmodgenili.<br />

glovis xangrZlivoba individualuria, misi axsna xan ormoc dReze xdeba, xan wlis gaTavebaze,<br />

xanac ori da sami wlisTavze.<br />

mravali saerTo niSnebia saxioburi xelovnebis sferoSi da musikaluri kulturis amsaxvel<br />

tradiciebSi, sakravebis saxeebsa da maT gamoyenebaSi, dalocva-milocvasa da mejlisis ritualSi.<br />

T.n.<br />

895. levan menabde<br />

Zveli qarTuli mwerlobis kerebi, II,<br />

Tb. universitetis gamomcemloba, 1980, 478 gv.<br />

wignSi ganxilulia SoTa rusTvelis biografiasTan dakavSirebuli sakiTxebi, kerZod,<br />

ierusalimis jvaris monasterTan rusTvelis urTierTobis amsaxveli masalebi (gv. 97-100).<br />

iqvea am sakiTxebze arsebuli mecnieruli literaturis bibliografia (gv. 326-357). g. a.<br />

896. zaur mJavanaZe<br />

ilustraciebi `vefxistyaosnisaTvis~<br />

Jur. `ganTiadi~, 1980, № 1, gv. 187-189.<br />

werilSi avtori saubrobs mxatvar naTela ianqoSvilis mier Seqmnil ilustraciebze<br />

`vefxistyaosnis~ Tematikaze. misi azriT, sruliad axleburia n. ianqoSvilis feri da kompozicia<br />

formiT, moZraobiT, stiliT.n. ianqoSvils gaaCnia mxatvruli moZraobis, siuJetze<br />

dayrdnobis, garesamyarosTan kontaqtSi Sesvlis axali gzebis moZebnis SemoqmedebiTi niWi.<br />

mxatvris stilisTvis damaxasiaTebeli muqi da kaSkaSa ferebis kontrasts ideur<br />

simyudroveSi Sehyavs adamiani. mxatvars zustad aqvs gadmocemuli ferSi TinaTinis saxe.<br />

werilis avtori aRniSnavs imasac, rom mxatvari erovnulia yvela qmnilebaSi, qarTuli<br />

erovnuli koloritiT arian gamsWvalulni misi gmirebi.<br />

gmirTa saxeebis gadmocemisas ianqoSvili didi ostatobiT uTavsebs erTmaneTs xorciel<br />

silamazesa da sulier vaJkacobas, sinazesa da kdemamosilebas. g. a.<br />

897. Salva nucubiZe<br />

rusTavelis Semoqmedeba<br />

S. nucubiZe, Sromebi, t. VII, Tb., 1980, 580 gv.<br />

wigni Sedgeba oTxi nawilisagan:<br />

I. rusTavelis Semoqmedebis socialur-ekonomikuri wanamZRvrebi (gv. 5-53).<br />

II. rusTavelis poemis saTaveebi (gv. 54-272).<br />

III. rusTavelis biografia (gv. 273-389).<br />

IV. rusTavelis poemis literaturul-mxatvruli analizi (390-568).<br />

wigns axlavs redaqtoris — al. baramiZis bolosityvaoba (gv. 569-573).<br />

naSromi pirvelad rusul enaze gamoqveynda: `Творчество Руставели~, Tb., 1958, ix. anot.<br />

№ 2591.<br />

296


898. S. nucubiZe<br />

I. rusTavelis Semoqmedebis socialur-ekonomikuri wanamZRvrebi;<br />

II. rusTaveli da misi poema<br />

wignSi _ v. CaCaniZe, `vefxistyaosani msoflios xalxTa enebze~, Tb., 1980, gv. 6-15.<br />

esaa ori Tavi `vefxistyaosnis~ S. nucubiZis rusuli Targmanis pirveli gamocemis (1941 w.)<br />

winasityvaobidan. ix. g. imedaSvilis `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>~, 1957, anot. № 2073.<br />

igive teqsti v. CaCaniZis wignSi dabeWdilia rusul, inglisur da frangul enebze. g. a.<br />

899. Sermadin oniani<br />

vefxistyaosnis erTi axlad gamovlinebuli fragmenti<br />

da indo-xataelTa ambis problema<br />

S. rusTavelis sax. qarTuli literaturis inst., XV samecniero sesia, moxsenebaTa Tezisebi,<br />

Tb., 1980, gv. 6.<br />

mkvlevari msjelobs `Zegli erisTavTas~ mxedrul minawerSi (XV s. pirveli naxevrisa)<br />

CarTuli ori strofis fragmentebze e. w. indo-xataelTa ambidan (1613-1614).<br />

am minaweriT dasturdeba indo-xataelTa epozodis, rogorc `vefxistyaosnis~ nawilis<br />

arseboba XIV-XV saukuneTa mijnaze, rac mkvlevris azriT, am epizodis rusTvelisTvis mikuTvnebis<br />

erT-erTi argumentia. g. a.<br />

900. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Der Recke im Tigerfell)<br />

Zveli qarTuli poema, germanulad Targmnili h. hupertis mier, berlini, 1980, 304 gv.<br />

900a. SoTa rusTaveli<br />

vefxistyaosani<br />

(Junák v tigrej kozi)<br />

slovakur enaze Targmnili m. krnos mier, bratislava, 1980, 300 gv.<br />

901. <strong>rusTvelologiuri</strong> rCeuli <strong>literatura</strong>, II<br />

Seadgina, gamosacemad moamzada da SeniSvnebi daurTo ioseb megreliZem, red. sargis caiSvili,<br />

Tb., `mecniereba~, 1980, 177 gv.<br />

krebulSi dabeWdilia: `vefxistyaosnis~ redaqciis sxdomaTa oqmebi (i. meunargia, 1881 w.);<br />

al. sarajiSvili, `vefxistyaosnis~ yalbi adgilebi; al. xaxanaSvilis, d. kariWaSvilis, s. qvarianis,<br />

vaJa-fSavelas narkvevebi da polemikuri werilebi, gamoqveynebuli 1910-ian wlebSi.<br />

wigns erTvis komentarebi da SeniSvnebi (gv. 166-273) da sakuTar saxelTa saZiebeli (gv.<br />

174-177). g. a.<br />

902. neli ubilava-andronikaSvili<br />

vefxistyaosnis axleburi interpretacia inglisur enaze<br />

(r. h. stivensonis prozauli inglisuri Targmanis gamo)<br />

kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze, Tb., 1980, gv. 3-25.<br />

avtori vrclad ganixilavs `vefxistyaosnis~ r. stivensoniseul Targmans, romelic 1977<br />

wels gamoqveynda (aSS, albani). recenzentis TqmiT, r. stivensons poemis teqsti mecnie-<br />

297


ulad aqvs Seswavlili. mis TargmanSi ori tendencia igrZnoba: erTi mxriv, mTargmneli<br />

inarCunebs rusTveliseul rTul metaforul sistemas, SeZlebisdagvarad gadaaqvs igi<br />

TargmanSi, meore mxriv, xsnis, amartivebs, perifrazs ukeTebs am metaforebs (narkvevSi moyvanilia<br />

aseTi Targmanis mravali nimuSi). poemis prologi da pirveli Tavi Targmnilia TeTri<br />

leqsiT, magram mTargmnels es forma ar akmayofilebs da dedanTan adekvaturobis Sesanar-<br />

Cuneblad prozaul Targmans amjobinebs.<br />

r. stivensonis TargmanSi gaTvaliswinebulia adrindeli inglisuri Targmanebis yvela<br />

naklovaneba. es Targmani ueWvelad erT-erTi sainteresoa `vefxistyaosnis~ sxva axal evropul<br />

Targmanebs Soris.<br />

narkvevs axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

903. aleqsandre focxiSvili<br />

Cveulebriv situaciurisa da qarTvelkacuri fenomenis<br />

gacxadebisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

Jur. `ciskari~, 1980, № 12, gv. 113-124; agr. missave wignSi _ `werilebi qarTuli enisa da<br />

literaturis sakiTxebze~, Tb., 1981, gv. 158-192.<br />

avtori winaswar SeniSanvs: `roca «vefxistyaosnis» gmirTa xasiaTebis gaxsnas vcdilobT,<br />

saWiroa gaviTvaliswinoT qarTveli kacisa da qarTveli qalis modeli misi idealuri da adamianuri,<br />

keTilSobiluri da arakeTilSobiluri sawyisebiT da am modelisa da moqmedebis<br />

situaciis gaTvaliswinebiT vcadoT avxsnaT igi~.<br />

gansaxilveli sakiTxebi gamoyofilia qvesaTaurebiT:<br />

1. upirvelesi raindi Tu upirvelesi vasali? aq saubaria 130-e strofSi termin `ymis~<br />

mniSvnelobaze:<br />

`asre giTxra, samsaxuri Cemi gmarTebs amad orad:<br />

pirvel, yma xar, xorcieli aravin gvyavs Senad sworad...~<br />

mkvlevars miaCnia, rom TinaTini `ymaSi~ gulisxmobs ara xelqveiTs, vasals, ymas, aramed<br />

upirveles rainds, vaJkacs, kai ymas.<br />

2. Sexveva `Tavisa mrTelisa~ Tu `Tivisa mrTelisa~?<br />

ganmartebulia 257-e strofis pirdapiri Sinaarsi da misi metaforuli azri:<br />

`aw, dao, SenTa xelTaa Cemi sabeli yelisa;<br />

sxvad uRonoa uSenod Cemgan aRpyroba xelisa,<br />

rasaca mizam, Sen ici, Sen xar wamali xelisa,<br />

Tvar vismca eqmna gorliTa Sekrva Tavisa mrTelisa~.<br />

meore taepi mkvlevars ase esmis: sxvad (sxvis mimarT) uRonoa (Zala ara aqvs, azri ara aqvs)<br />

uSenod (Sens garda) Cemgan daxmarebis Txovnas..., anu Cemgan sxvis mimarT xelis gawvdas<br />

(Txovnas) araviTari azri ara aqvs.<br />

meoTxe taepSi avtori dauSveblad miiCnevs `Tavisa~ Secvlas sityviT `Tivisa~ (pirveli<br />

gamocemis koreqturuli Secdoma) da i. gigineiSvilis varauds, TiTqos aq gvarliT (dagrexili<br />

balaxis TokiT) Tivis zvinis Sekvraze iyos laparaki. al. focxiSvilis azriT, gvarli<br />

aq saxvevels, doblands niSnavs, xolo taepis pirdapiri azri isaa, rom mrTel (autkivar)<br />

Tavs ar ixveven, dolbandiT an raime sxva saxvevliT ar ikraven. g. a.<br />

904. qronika da informacia<br />

vefxistyaosnis akademiuri teqstis damdgen komisiaSi<br />

Jur. `macne~, els, 1980, № 4, gv. 205-228.<br />

dabeWdilia teqstis damdgeni komisiis mTavari redaqciis sxdomebis oqmebi 1978 w. 21<br />

aprilidan amave wlis 6 oqtombramde. warmodgenilia poemis 928-1003 strofebis ganxilvis<br />

amsaxveli masala.<br />

298


905. akaki SaniZe<br />

vefxistyaosnis sakiTxebi<br />

(`ama dari~)<br />

gaz. `samSoblo~, 1980, № 25, gv. 8.<br />

a. SaniZis azriT, me-8 strofSi teqsti Seryvnilia da unda gaswordes, _ ama sityvas aklia<br />

mr. ricxvis niSani T. dari niSnavs Sesadarebels, msgavss, xolo nacvalsaxelSi amaT igulisxmebian<br />

samni gmirni, romlebic me-6 strofSi arian naxsenebi (tarieli, avTandili da<br />

fridoni).<br />

`me, rusTveli, xelobiTa viqm saqmesa amaT dari~, e. i. me, rusTveli, iseTive xeli, rogornic<br />

eseni arian, viq aseT saqmeso (ase viqcevio). g. a.<br />

906. guram SaraZe<br />

platon ioseliani — rusTvelologi<br />

Tb., `mecniereba~, 1980, 215 gv. redaqtori s. caiSvili<br />

wignSi ganxiluli da Sefasebulia pl. ioselianis <strong>rusTvelologiuri</strong> naSromebi. aqve,<br />

pirvel Tavad, warmodgenilia `pl. ioselianis cxovreba da moRvaweoba~ (gv. 9-85).<br />

II TavSi — pl. ioseliani rusTvelologi (gv. 86-176) Sedis: SoTa rusTvelis biografiis<br />

sakiTxebi, cnobebi rusTvelis portretis Sesaxeb, cnobebi `vefxistyaosnis~ xelnawerebsa<br />

da Targmanebze, cnobebi `vefxistyaosnis~ eklesiuri devnis da dawvis Sesaxeb, `vefxistyaosnis~<br />

avtoris msoflmxedvelobis garkvevisa da poemis ideur-mxatvruli Sefasebis cda.<br />

daskvnaSi avtori wers: vaxtang meeqvsis, T. bagrationis, m. brosesa da d. CubinaSvilis<br />

Semdeg rusTvelologiis istoriaSi axali etapi swored pl. ioselianma Seqmna... misi <strong>rusTvelologiuri</strong><br />

memkvidreoba bevr mniSvnelovan mecnierul debulebas Seicavs, romelTac<br />

dResac ar daukargavs Rirebuleba.<br />

wignSi damatebis saxiT dabeWdilia m.s. voroncovis biblioTekis qarTul wignTa katalogi,<br />

romlis Semdgenlad mkvlevari pl. ioselians Tvlis.<br />

wigns axlavs reziume rusul enaze da pirTa saZiebeli. g. a.<br />

907. vasil CaCaniZe<br />

vefxistyaosani msoflios xalxTa enebze<br />

Tb., `xelovneba~, 1980, 205 gv., red. g. naWyebia<br />

krebulSi qarTul, rusul, inglisur da frangul enebze mocemulia cnobebi `vefxistyaosnis~<br />

Targmanebisa da gamocemebis Sesaxeb. 6-56 gverdebze oTxive enaze dabeWdilia S. nucubiZis<br />

`winasityvaoba poemis rusuli TargmanisaTvis~ da v. CaCaniZis zogadi mimoxilva:<br />

`vefxistyaosani msoflios xalxTa enebze~. aRniSnulia, rom 1979 wlamde qarTul enaze<br />

arsebuli 61 gamocemis garda, poemis Targmanebi daibeWda: rusulad — 41-jer, sabWoTa<br />

kavSiris sxva xalxTa enebze _ 51-jer, germanulad — 10-jer, frangulad — 7-jer, Cinurad —<br />

6-jer, inglisurad — 14-jer, ungrulad — 3-jer, italiurad — 2-jer, polonurad — 8-jer,<br />

iaponurad — 3-jer, Cexurad da espanurad — TiTojer, Zvel ebraul (ivriTis) enaze — 2-jer.<br />

57-170 gverdebze warmodgenilia mTargmnelebis fotosuraTebi, cnobebi maTs Targmanebze<br />

da gamocemaTa garekanebis fotopirebi.<br />

173-201 gverdebze dabeWdilia qarTveli da ucxoeli mxatvrebis mier Sesrulebuli<br />

ilustraciebi.<br />

202-204 gverdebze aris mokle informacia 1937 wels kote miqaberiZis kinodadgma<br />

`qajeTis~ Sesaxeb da sami kadri am kinofilmidan. g. a.<br />

299


908. m. Ciqobava<br />

`lali~ da `badaxSi~ terminebis mniSvnelobisaTvis<br />

Jur. `macne~, els, 1980, № 4, gv. 109-114.<br />

avtori aRniSnavs, rom lali sinonimia badaxSisa, magram leqsikonebSi lali ganmartebulia<br />

rogorc iagundi. S. rusTavelis poemaSi iagundsa da lalSi igulisxmeba iagundis saxesxvaobebi<br />

(vaJuri, qaluri), xolo badaxSSi — Spineli.<br />

m. Ciqobava ganmartavs: lali an badaxSi mineral Spinelis wiTel saxesxvaobas warmoadgens,<br />

xolo iagundi lalisagan sruliad gansxvavebuli mineralia. `vefxistyaosanSi~ (str.<br />

1342, 856, 1439, 394) xsenebuli lalisa da badaxSis `da~ kavSiriT gaTiSva SeiZleba aixsnas<br />

hendiadisiT an sinonimuri paralelizmiT (imowmebs g. wereTlis naSroms, aRmosavluri<br />

filologia, II, 1972 w., gv. 35). T.n.<br />

909. Teo CxeiZe<br />

vefxistyaosnis erTi geografiuli terminis ganmartebisaTvis (gulanSaro)<br />

kreb. `aRmosavluri kultura~ (werilebi da gamokvlevebi); Tb., `mecniereba~, 1980, gv. 117-122.<br />

avtori eTanxmeba iust. abulaZesa da n. mars, romelTac toponimi gulanSaro sparsulidan:<br />

gulSahr, gulaSahr (=vardqalaqi) momdinared miaCniaT. damatebiT aRniSnavs, rom<br />

gulanSahr SeiZleba davukavSiroT saSualo sparsul Gulal/r, Gulalan—s. es toponimi gvxvdeba<br />

`ardaSir papakis Zis saqmeTa wignSi~. firdousisTan ikiTxeba Kučaran.<br />

falauri teqstis Gular, Gulalan adamianis sakuTari saxelia, rac Semdeg qalaqis saxelad<br />

qceula. g. a.<br />

910. kote wereTeli<br />

`vefxistyaosani~ arabulad<br />

gaz. `komunisti~, 1980, 9 marti; № 58, gv. 4; `samSoblo~, 1980, aprili, № 8, gv. 6.<br />

avtori wers, rom `vefxistyaosans~ arabul enaze Targmnis sirieli poeti osman nizar<br />

xalili. man qarTuli ar icis da iyenebs sergi wulaZiseul frangul Targmans. Tavisi Targmani<br />

man saqarTveloSi gamogzavna dazustebisaTvis. misi qarTul dedanTan Sejereba daevala<br />

arabistebs: n. furcelaZes, l. ruxaZesa da g. Ciqovans. amJamad Targmanze muSaoba damTavrebulia.<br />

misi ori Tavi ukve gamoqveynda libanis gazeT `an-nahar~-Si 1980 wlis ianvarSi.<br />

siriaSi mcxovrebi qarTveli levan saRaraZe yovelmxriv uwyobs xels am Targmanis maRal<br />

doneze Sesrulebasa da gamocemas. g. a.<br />

911. jemal WeliZe<br />

vefxistyaosnis polonuri Targmani<br />

kreb. `vefxistyaosnis uaxlesi Targmanebi evropul enebze~, Tb., 1980, gv. 90-97.<br />

avtori ganixilavs `vefxistyaosnis~ polonur Targmans, romelic Sesrulebulia eJi<br />

zagurskis mier (krakovi, 1976 w.). aRniSnavs, rom es erTaderTi sruli poeturi Targmania<br />

polonur enaze. e. zagurski aTi weli muSaobda am Targmanze da am xnis ganmavlobaSi xuTjer<br />

imyofeboda saqarTveloSi. is sargeblobda rogorc rusuli TargmanebiT, ise qarTuli gamocemebiTa<br />

da teqstologiuri samecniero literaturiT. amasTan erTad sistematurad sargeblobda<br />

qarTvelolog ian braunis konsultaciiT.<br />

recenzents mohyavs warmatebuli da dednis adekvaturi Targmanis nimuSebi. aRniSnavs<br />

agreTve imasac, rom zogjer gangeb gamotovebulia qarTuli teqstis sadavo an saTargmnelad<br />

Zneli terminebi, cnebebi da frazebi. amis miuxedavad, recenzents miaCnia, rom `vefxistyaosnis~<br />

eJi zagurskiseuli Targmani erT-erTi saukeTesoa msoflios sxva karg TargmanTa<br />

Soris.<br />

recenzias axlavs reziume rusul enaze. g. a.<br />

300


912. aleqsi WinWarauli<br />

vefxistyaosnis leqsikidan<br />

(`ar adarna~, Tu `arad arna~?)<br />

Jur. `ciskari~, 1980, № 1, gv. 139.<br />

avtors mohyavs striqoni: `viTa mze jda moRrublebiT, didxan Suqni ar adarna~ (310,2/308,2)<br />

da aRniSnavs, rom sityvas `ar adarna~ xelnawerebSi aqvs variantebi: ar ayarna, ar ahyarna,<br />

ar dayarna, ar dahyarna, romlebiTac zog gadamwers riTmis dazusteba ucdia — darnas nacvlad<br />

yarna mouxdomebia sadavo striqonSic. rusTvels aqvs gamoTqma `SuqTa reba~: `Suqni<br />

arnes~ (1420,3 / 1421,3). mkvlevari varaudobs, rom sadavo striqonSi swored es gamoTqmaa<br />

naxmari: `didxan Suqni arad arna~. aq uxerxulobas iwvevs `ara~-s nacvlad `arad~-is xmareba,<br />

magram al. WinWarauli vefxistyaosanSi `arad~-is xmarebis sxva SemTxvevebsac asaxelebs<br />

(485,3 / 482,43; 537,3 / 534,3) da sworad miaCnia `SuqTa reba~, xolo `SuqTa dareba~ _ arabunebrivad.<br />

T.n.<br />

913. zurab WumburiZe<br />

rusTaveli qvabisxevSi<br />

gaz. `komunisti~, 1980, 22 ivnisi, № 143, gv. 4; agr. gaz. `samSoblo~, 1980, ivlisi, № 16, gv. 8.<br />

avtori wers: borjomis dasavleTiT, qvabisxevis xeobaSi iyo mariamwmindis monasteri.<br />

misi samnaviani bazilikidan Cvens dromde moaRwia ekvderad (samlocvelod) gadakeTebulma<br />

nawilma, romlis erT-erT kedelze SemorCenilia Suaxnis qalisa da axalgazrda vaJis<br />

freskebi warweriT `iai~ da `SoTa~. mkvlevrebi g. CubinaSvili, n. berZeniSvili da sxvebi freskebs<br />

XII-XIII saukuneebiT aTariReben. gamoTqmuli iyo varaudi, rom am freskebze SeiZleba<br />

SoTa rusTveli da dedamisi iyvnen gamosaxulni.<br />

axlaxan gaz. `wignis samyaroSi~ gamoqveynda mweral giorgi zedginiZis werili `SoTa<br />

rusTavelis freska qvabisxevSi~, sadac avtori wers: xelovnurad ganaTebis pirobebSi Cans,<br />

rom warwera oTx striqonad yofila gakeTebuli. pirveli sami striqoni aRar ikiTxeba, meo-<br />

TxeSi SesaZlebelia `rosTvli~-s amokiTxva, rac daqaragmebuli formaa sityvisa `rusTveli~.<br />

amrigad, dgindeba, rom am ekvderSi daxatulni arian didgvariani aznauris saxlis wevrebi,<br />

saero pirebi SoTa da ia rusTvelebi, rac uaRresad mniSvnelovani faqtia `vefxistyaosnis~<br />

avtoris biografiisaTvis. g. a.<br />

damateba<br />

1. prokofi abulaZe<br />

SoTa rusTavelze<br />

Jur. `qarTlosi~, № 11-12, 1938, parizi, gv. 162-163, agr. _ g. SaraZe, saqarTvelos mze da siyvaruli<br />

albionis kunZulze, Tb., 1986, gv. 92-99.<br />

werils win uZRvis niko dadianis mokle ganmarteba, rom man es masala (p. abulaZis werili da<br />

miseuli Targmanebi berZnul gazeTSi dabeWdili, viTom, rusTavelis leqsebisa) miiRo<br />

aTenidan TviT p. abulaZisagan 1921 wels.<br />

p. abulaZe wers, rom man aTenSi, berZnul gazeTSi naxa mokle biografiuli cnoba rus-<br />

Tavelis Sesaxeb da misi avtorobiT dabeWdili leqsebi saTauriT `qarTuli poezia~, romelsac<br />

xels awerda `mTargmneli~, vinme trikoglidisi. abulaZem moZebna es pirovneba. man uTxra,<br />

rom leqsebi Targmna arabul enaze Sedgenili poeturi krebulidan, sadac ori leqsis avtorad<br />

dasaxelebulia rusTaveli. krebuli Zvelia, Tav-bolo nakluli, da amitom man ar icis Semdgenlis<br />

vinaoba.<br />

p. abulaZem gadaTargmna es leqsebi qarTul enaze (proziT), agreTve rusTavelis Sesaxeb<br />

dabeWdili biografiuli cnobebi, romlebic 1938 w. daibeWda JurnalSi `qarTlosi~.<br />

301


ix. g. SaraZis dasaxelebuli wigni, gv. 92-103; misive, qarTuli emigrantuli Jurnalistikis<br />

istoria, t. VIII, Tb., 2005.<br />

rusTavelis e. w. `arabul leqsebze~ arsebuli literaturis vrceli kritikuli<br />

ganxilva mocemulia l. menabdis wignSi `rusTveli sazRvargareTul <strong>literatura</strong>Si~, Tb.,<br />

1990, gv. 249-278. g. a.<br />

2. Salva amirejibi<br />

SoTa rusTaveli<br />

Jur. `kavkasia~ (`damoukidebeli erovnuli azris~ organo), № 2-9, Tebervali, 1938, parizi, gv. 1-9;<br />

Jur. `laSari~, Tb., 1991, 4, gv. 164-169.<br />

avtori ayenebs kiTxvas: rodis da romel wreSi daiwera poema `vefxistyaosani~? Txzulebis<br />

prologis monacemebis mixedviT, poema dawerili unda iyos giorgi mesamis brZanebiT<br />

da mis mefobaSi, kerZod maSin, rodesac Tamari mamasTan erTad Tanamefe gaxda.<br />

`Wabukobis~ da `mijnurobis~ kulti, _ `gaWrac~, umTavresad giorgis epoqis monapovari<br />

iyo. mis drosve damkvidrda mefis karze oqro-vercxlis WurWeli, Zvirfasi tansacmeli d<br />

samkauli.<br />

avtoris azriT, giorgi mesamisa da misi Zmiswulis, demnas, dapirispirebis dros, poeti<br />

mefis dasis wevri unda yofiliyo, magram ara iseTi, romelic mefis yvela saqciels amarTlebda.<br />

poeti acxadebda lomis `Zu da xvadi lekvebis~ Tanasworobas, magram isic icoda,<br />

rom xvadebis xocva Zuebis sadRegrZelod veraferi `swori~ idea iyo.<br />

legendis mixedviT, rusTaveli ierusalimSi unda iyos gardacvlili, magram iq wasvlis<br />

mizezi da poetis aRsasrulis droc ucnobia imis gamo, rom igi giorgi mesamis mefobis kaci<br />

iyo, romelzedac, mraval mizezTa gamo, Tamaris droSi bevrs ar laparakobdnen. g.a.<br />

3. iv. gaxokiZe<br />

`vefxistyaosnis~ leqsikoni<br />

Jur. `qarTlosi~, № 4-5, 1937, parizi, gv. 71; № 6-7, 1937, gv. 103-104; № 9-10, 1938, gv. 153-156;<br />

№ 11-12, 1938, gv. 188-192.<br />

winasityvaobaSi mocemuli ganmartebiT, leqsikoni Sedgenilia d. kariWaSvilis leqsikonze<br />

dayrdnobiT da mix. wereTlis SeniSvnebis gaTvaliswinebiT.<br />

leqsikoni Sedgenili da dabeWdilia `vefxistyaosnis~ strofebis TanamimdevrobiT da<br />

ara anbanuri rigiT.<br />

es leqsikoni wignad daibeWda parizSi 1937 wels. misi qseroasli inaxeba Tbilisis sax.<br />

universitetis qarTuli emigraciis muzeumSi (ix. g. SaraZe, saqarTvelos mze da siyvaruli<br />

albionis kurZulze, Tb.,- 1986, gv. 138-139). g. a.<br />

4. giorgi gvazava<br />

rusTaveli da misi Semoqmedeba<br />

gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, parizi, 1938, № 143; agr. wignSi: g. SaraZe,<br />

qarTuli emigrantuli Jurnalistikis istoria, t. II, Tb., 2001, gv. 285-289.<br />

werili avtoris mier moxsenebad yofila wakiTxuli 1938 wlis 30 ianvars parizSi gamarTul<br />

`vefxistyaosnis~ daweris 750 wlisTavisadmi miZRvnil saiubileo saRamoze.<br />

avtori sagangebod aRniSnavs, rom `vefxistyaosanSi~ asaxulia XII s-is saqarTvelos<br />

istoriuli, socialuri da kulturuli viTareba. misi TqmiT, amis maCvenebelia TinaTinis<br />

gamefebis ceremonialis aRwera da TviT faqti samefo taxtze qalis dasmisa: `es moxda mxolod<br />

saqarTveloSi, roca giorgi mesamem Tavis qaliSvili Tamari gamoacxada saqarTvelos<br />

mefed~ (gv. 285). poemaSi aRwerili `ceremoniali srulebiT qristianulia, bizantiuri an<br />

qarTuli. musulmanTa qveynebma ar ician arc gvirgvini, arc skiptra, arc porfiri...~ `arabeTi<br />

aris mxolod poeturi transpozicia saqarTvelosi~ (gv. 285).<br />

302


avtoris azriT, `vefxistyaosani~ aris uaRresad erovnuli nawarmoebi, Tumca es srulebiT<br />

xels ar uSlis mis sakacobrio, msoflio mniSvnelobas. msoflio xasiaTi `vefxistyaosnisa~<br />

ixateba mis filosofiur koncefciaSi. rusTvelis rwmeniT, arsebobs RmerTi, ucnauri<br />

da uTqmeli, romelmac Sehqmna qveyniereba ise, rom masSi mefobs raRac ucnauri Zala, ucnauri<br />

fluidi, romliTac gamsWvalulia yoveli arseba... es Zala gaxlavT siyvaruli.<br />

es msoflio suli yvelgan aris, magram kacobriobis cxovrebaSi is hRebulobs sxva da<br />

sxva saxes, sxva da sxva formas. qalis mimarT — es aris mijnuroba, kacis mimarT — megobroba,<br />

sazogadoebis mimarT — socialuri samarTali, erTa ganwyobaSi — saerTaSoriso Zmoba. Ziri-<br />

Tadi safuZveli yvelgan erTia — siyvaruli. is asuldgmulebs qveynierebas, anTebs entuziazms<br />

da miaqanebs miwier cxovrebas idealisaken... magram idealis ganxorcielebas win<br />

eRobeba bevri bneli Zala. rusTvelma daxata mSvenieri epizodebi gmirebis brZolisa bnel<br />

ZalebTan, magram es aris Setakeba mxolod garegnuli, Setakeba nivTieris, materiisa...<br />

rusTvelis sidiade ufro sxvagana devs. rusTveli msoflio <strong>literatura</strong>Si mgoni pirveli<br />

mweralia, romelmac Rrmad Caixeda adamianis sulSi da Tvalwin gadagviSala brZola<br />

ara nivTieri, aramed brZola sulieri, romelic aranakleb saSinelia, vidre Sexla-Semoxla<br />

materialur sferoSi. es gaxlavs ganuwyveteli konfliqti gonebis da gulisa, azrisa da<br />

moqmedebisa. swored amisi eSinian avTandils, rameTu man icis: `guli krulia kacisa, xarbi<br />

da gauZRomeli... amitom SesTxovs igi ufals: `momec daTmoba survilTa, mflobelo gulis<br />

TqmaTao!~gv. 288).<br />

dasasruls avtori wers: `rusTaveli axla gamodis warsul saukuneTa burusidan da eWvi<br />

ar aris, is daiWers ara ukanasknel adgils msoflio literaturis varskvlavTa Soris~. g. a.<br />

5. giorgi gvazava<br />

[b-n z. avaliSvilis kritikuli recenziis pasuxad]<br />

gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, parizi, 1938, № 150-151; agr. wignSi — g. SaraZe, qarTuli<br />

emigrantuli Jurnalistikis istoria, t. II, Tb., 2001, gv. 289-302.<br />

g. gvazavas polemikuri werili gamoiwvia 1938 w. parizSi rusul enaze gamomaval Jurnal<br />

`kavkazSi~ dabeWdilma prof. zurab avaliSvilis recenziam, romelic exeboda `vefxistyaosnis~<br />

frangul Targmans, Sesrulebuls giorgi gvazavasa da ani marsel-paonis mier. recenziaSi<br />

gakritikebuli iyo rusTvelis poemis zogierTi sityvisa da frazis arasworad Targmnis<br />

SemTxvevebi. g. gvazavas TqmiT, recenziaSi moyvanilia 8 aseTi SemTxveva, romelTa uaryofiTi<br />

Sefaseba mas umarTebulod miaCnia da kritikoss iqiT edaveba rusTvelis teqstis araswor<br />

komentirebaSi.<br />

sayuradReboa g. gvazavas mosazreba zogierTi sadavo sityvis an strofis Sesaxeb. mag.,<br />

`dasawyisis~ me-11 strofi (`raca visca bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdes~...) mTargmnels<br />

gviandel CanarTad miuCnevia, amitom wers: `aSkaraa, me-18 taepi (d. kariWaSvilis gamocemiT<br />

— g. a.) xorc-metia, yalbia; me amovagde igi da mas mivayole sami ukanaskneli taepic,<br />

romelic ganviTarebaa imave yalbi debulebisa~ (gv. 291).<br />

g. gvazava miuTiTebs, rom poemaSi naxsenebi `xadumi~ qalia (msaxuri, moaxle) da ara<br />

saWurisi (evnuxi), rogorc es z. avaliSvils hgonia.<br />

g. gvazava ganixilavs z. avaliSvilis wigns `vefxistyaosnis~ sakiTxebi~, 1931 w. da aRniSnavs,<br />

rom am wignSi ganviTarebuli msjelobiTa da situaciebis subieqturi, araswori interpretaciebiT<br />

avtori Crdils ayenebs rusTvelsac da mis Txzulebasac. saqme exeba aratradiciuli<br />

seqsualuri grZnobis gamoxatvas, ris niSnebsac z. avaliSvili xedavs rostevanisa<br />

da avTandilis, an avTandilisa da tarielis urTierTobaSi.<br />

amis gamo wers g. gvazava, rom dasaxelebuli wignis avtori `srulebiT usafuZvlod svris<br />

da hTxunavs rusTavelis mier mocemul sarkes. iq qarTveli eris saxe da suliskveTeba aramc<br />

Tu gamrudebulia, srulebiT waSlili, SebRalulia da sazizRari~ (gv. 302). g. a.<br />

303


6. ivane gigineiSvili<br />

`vefxistyaosnis~ enisa da teqstis sakiTxebi<br />

moxsenebis Tezisebi saq. mecn. akad. enaTmecnierebis inst. XIV samec. sesiaze 1957 w. 11 ivniss.<br />

`vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweul xelnawerTa Cvenebebis Seswavlisa da gramatikuli,<br />

stilistikur-frazeologiuri da Sinaarsoblivi analizis Sedegad moxsenebaSi saWirodaa<br />

miCneuli komisiis mier SemuSavebul teqstSi (1937 wlisa da agreTve 1951 wlis gamocema)<br />

garkveuli adgilebis gasworeba da warmodgenilia saTanado dasabuTeba.<br />

dasaxelebul gamocemebSia:<br />

1. xSirad esxa margaliti lagadm-abjar-unagirsa (84,3).<br />

2. mowurvil iyo zafxuli, qveyniT amoslva mwvanisa, vardis furclobis niSani, dro<br />

maTis paemanisa (1328, 1-2).<br />

3. me vhkadre: `RmerTman aSoros mas ymasa Seni qmaroba~ (541,1).<br />

4. he mefeo, gavipare Zebnad Cemgan saZebrisad (788,2).<br />

5. magra avis bedisagan Cemi ramca gamikvirda (846,4).<br />

6. Cemi mona Semovida, Sevxede, Tu Tqvas: ra mina (363,2).<br />

7. sjobs da mas miec mefoba, visgan mze Senaflobia (38,4).<br />

unda gaswordes ase:<br />

1. xSirad esxa margaliti lagadm-abjand (an: abJand)-unagirsa.<br />

2. mowurvil iyo zafxuli, qveyniT amoslva mwvanisa, vardis furcloba _ niSani, dro<br />

maTis paemanisa.<br />

3. me vhkadre: `RmerTman aSoros mis ymisa Seni qmaroba~.<br />

4. he mefeo, gaviparvi Zebnad Cemgan saZebrisad.<br />

5. magra avi bedisagan Cemi ramca gamikvirda.<br />

6. Cemi mona Semovida, Sevxede, Tu Tqvas: raZina.<br />

7. sjobs da mas miec mefoba, visgan mze Senafrobia.<br />

7. ivane gigineiSvili<br />

`vefxistyaosnis~ ori adgilis wakiTxvisaTvis<br />

saqarTvelos ssr umaRlesi saswavleblebis qarTuli enis kaTedraTa I(V) samecniero-meToduri<br />

konferencia, 1963 w. 27 aprili. moxsenebis Tezisebi, gv. 11-12.<br />

moxseneba exeba `vefxistyaosnis~ 798-e da 713-e strofebis teqstis dadgenas. aqamde<br />

gamocemebSi ibeWdeboda:<br />

vhgmob kacsa augiansa, crusa da Ralatiansa (798,2);<br />

rome kacsa mijnuroba atirebs da agulCvilebs (713,2).<br />

`vefxistyaosnisa~ da qarTuli literaturis sxva Zeglebis leqsikuri masalis analiziT<br />

mkvlevari daaskvnis, rom unda miRebuli iqnes wakiTxvebi:<br />

`vhgmob kacsa uaugosa, crusa da Ralatiansa~;<br />

`rome kacsa mijnuroba atirebs da gaafrdilebs~.<br />

dasabuTeba ix. wignSi: iv. gigineiSvili, gamokvlevebi..., 1975, gv. 73-86, 43-50. g. a.<br />

8. m. d. [mixeil dadiani]<br />

SoTa rusTavelis iubile<br />

Jur. `qarTlosi~, 1938, №9-10, parizi, gv. 149.<br />

avtori iuwyeba, rom italiur gazeTSi `la tribuna~ moTavsebulia b-n r. ingilos werili<br />

rusTavelze.<br />

Salva beriZem italiurad Targmna da dabeWda `annali~-Si rusTavelis poemis Sesavali.<br />

varSavaSi gamoica wignaki `SoTa rusTaveli~, sadac dabeWdilia g. nakaSiZisa da gr.<br />

feraZis werilebi da nawyveti poemisa polonur enaze.<br />

JenevaSi gadaxdil iqna rusTavelis saiubileo saRamo da presaSi daibeWda werilebi<br />

saqarTvelosa da `vefxistyaosanze~.<br />

304


parizSi gaimarTa sajaro sazeimo sxdoma b-n giorgi gvazavas TavmjdomareobiT. moxsenebebi<br />

waikiTxes: r. arseniZem, s. fircxalavam, al. manveliSvilma da g. gvazavam. g. a.<br />

9. m. d. [mixeil dadiani]<br />

rusTavelis dReoba poloneTSi<br />

Jur. `qarTlosi~, 1938, № 9-10, parizi, gv. 150.<br />

informaciaSi naTqvamia, rom qarTuli emigraciis varSavis komitetma, kote imnaZis me-<br />

TaurobiT, Rirseulad aRniSna SoTa rusTavelis 750 wlisTavi. g. nakaSiZem waikiTxa moxseneba<br />

rusTavelze da misi drois saqarTveloze (daibeWda `kurier poranni~-Si). gr. feraZem<br />

— SoTas filosofiur-sarwmunoebriv msoflmxedvelobaze.<br />

gazeTSi `abc~ daibeWda goZiaSvilis werili rusTavelis Sesaxeb, xolo `misl polska~-<br />

Si — miroslav starostis werili. g. a.<br />

10. aleqsandre manveliSvili<br />

SoTa rusTavelis msoflmxedveloba<br />

Jur. `axali iveria~, 1938, № 9; agr. wignSi — g. SaraZe, qarTuli emigrantuli Jurnalistikis<br />

istoria, t. II, Tb., 2001, gv. 633-641.<br />

werili dayofilia qveTavebad:<br />

1. sawuTro. rogorc avtori ambobs, am terminiT poetma gadmogvca misi Sexeduleba amqveyniur<br />

arsebobaze, dagvixata misi warmavalobis idea. am Tvlsazrisis gaSlis gzaze rusTaveli<br />

uaxlovdeba stoicizms, Tumca msgavsi Sefaseba cxovrebisa arsebobda Soreul xaneb-<br />

Sic. am motivs vxedavT Zvel babilonelTa da sumerTa eposSi `gilgameSianSi~, egviptis uZveles<br />

mwerlobasa da TviT bibliaSic.<br />

2. poetis pesimizmi. rusTavelma icis, rom adamianis bunebis Tvisebaa ukmayofileba da<br />

ukmarobis mudmivi gancda: `guli krulia kacisa, xarbi da gauZRomeli...~ an kidev: `agreTve guli<br />

kacisa mosagvareblad Znelia, Wirsa da lxinsa orsave zedan marT viTa xelia...~<br />

wuTisofeli ulmobelia, adamiani ki sustia imisaTvis, rom aicdinos brma bedisweris Savi<br />

xeli. amitom ibadeba Taviseburi Segneba sikvdilisadmi: indiferentizmi, Zlierni am qveynisani<br />

unda civad Sexvdnen mas, radgan sul erTia, adamianis beds fataluri Zalebi ganageben.<br />

3. `sjobs saxelisa moxveWa~. adamianis amqveyniuri sicocxle xanmoklea, magram igi<br />

samaradiso gaqrobiT ar unda gaTavdes. mas unda, raime formiT, fizikuri sikvdilis Semdegac<br />

ganagrZos aq arseboba. amisTvis ki saWiroa saTanado damsaxureba, sagmiro saqmeebis Cadena,<br />

qvelmoqmedeba, mefeTa erTguli samsaxuri, WirSi myofis daxmareba da yvelafriT amiT<br />

saxelis moxveWa.<br />

4. brZolisa da Semoqmedebis filosofia. rusTavelis gmirebi ar urigdebian brma<br />

bedisweras. maTi rwmeniT, umoqmedoba aris mizezi ubedurebisa, xolo brZolasa da moqmedebas<br />

moaqvs bedniereba. am qveynad rusTavelis ideali aris marad Seurigebeli brZola. mis-<br />

Tvis brZolisa da Semoqmedebis TviT procesia umaRlesi Rirebuleba da umaRlesi silamaze.<br />

esa azri adamianis arsebobisa. g. a.<br />

11. vikton nozaZe<br />

`vefxis tyaosani~ _ erovnebis kavSiri<br />

Jur. `qarTlosi~, № 11-12, 1938, parizi, gv. 160-162.<br />

mkvlevari saubrobs rusTavelis Txzulebis mniSvnelobaze qarTveli eris kulturisa<br />

da zneobis CamoyalibebaSi. misi TqmiT, `qarTveli eris warsuls rom gadavxedoT, cxadi<br />

gaxdeba CvenTvis, Tu `vefxistyaosanma~ ra erovnuli roli iTamaSa qarTveli xalxis cxovrebaSi...<br />

man yoveli qarTveli sulierad daaZmobila da amgvarad poema mTeli qarTvelobis,<br />

mTeli eris sulier wyarod iSva. rusTaveli umReris sicocxles, siyvaruls, megobrobas,<br />

gmirobas, vaJkacobas, Tavdadebas, sikeTes da samarTlianobas.<br />

305


`vefxistyaosani~ is erovnuli wignia, is gamaerTianebeli duRabia, romelic qarTvel<br />

ers mis politikurad daSlilobis xanaSi, mtris kirTebis qveS, saukuneTa manZilze erT erad<br />

inaxavda da icavda. g. a.<br />

12. noe Jordania<br />

`vefxis tyaosani~-s sakiTxebi<br />

gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, parizi, 1937, № 132, 133, 135.<br />

narkvevi dayofilia qveTavebad. 1. teqsti (№ 132, gv. 6-9). avtori aRniSnavs, rom poemis<br />

teqsti jerac araa aRdgenili. davas iwvevs gansakuTrebiT dasawyisi (prologi) da dasasruli.<br />

vaxtangiseuli gamocemis teqsti mraval kiTxvas badebs. dasasruls aklia `tarielis<br />

indoeTSi triumfiT mogzauroba da gamefeba. aseTi nakli, moqmedebis gawyveta, gadaxtoma,<br />

ulogikoba ewinaaRmdegeba rusTavelis Semoqmedebas da mis dalagebul meTods~ (gv. 8).<br />

am naklis Sevsebas cdilobs k. WiWinaZis teqsti, magram misi rusTveliseulobac eWvqveS<br />

dgeba, `arc msoflmxedveloba, arc stili, da arc musika rusTveluri ar aris~. rusTaveli<br />

poemaSi ver Seitanda `mociquls~, `kaTalikoss~ da misTana qristianul terminebs.<br />

mkvlevris azriT, sanam poemis namdvili bolo ar moinaxeba da `gawyvetili kavSiri tarielis<br />

mindorSi dabanakebasa da mis gamefebas Soris ar aRdgeba, unda moxdes texnikuri cvlileba<br />

gamocemaSi, _ gamefebis ambavi unda moSordes puris Wamis ambavs da calke Tavad gakeTdes,<br />

rogorc poemis daskvna~ (gv. 9).<br />

n. Jordania yalbad Tvlis WiWinaZis gamocemis № 1699-1701 strofebs (`devTa yvirili,<br />

zaxili...~ da sxv.).<br />

2. avtoris vinaoba (№ 133, gv. 6-9).<br />

mkvlevris azriT, `vefxistyaosnis~ avtori ar iyo didgvarovanTa rigebidan (erisTavi an<br />

erisTavTerisTavi), piriqiT, is amaT ebrZoda; is iyo mefis moxeleTa rigebidan, kariskaci,<br />

mciregvariani an sul ugvaro, magram codniT da niWiT sxvebisagan gamorCeuli. gvar-wodebis<br />

mixedviT is iyo rusTavidan. es mesxeTis rusTavi unda iyos, radgan TiTqmis yvela cnobili<br />

poeti, mwerali, saeklesio Tu saero moRvawe mesxeTidan gamosulan.<br />

rusTavelis mesxur Camomavlobas amtkicebs poemis bolosityvaobac, sadac weria: `vswer<br />

vinme mesxi meleqse, me rusTvelisa damisa~. amis damweri gindac rusTavelis romelime mimbaZveli<br />

iyos, is mainc erT-erTi uZvelesi mowmea, romelmac icoda poemis avtoris mesxuri<br />

Camomavloba.<br />

3. Sedarebani (№ 135, gv. 4-7).<br />

narkvevSi mocemulia `vefxistyaosnis~ ideur-msoflmxedvelobrivi Sedareba me-11-13<br />

saukuneebis epikur TxzulebebTan: `simRera rolandze~, `tristan da izolto~ da `nibelungeni~.<br />

avtori aRniSnavs gmirebis xasiaTis msgavsebas: mamacoba, Zal-Rone, keTilSobileba,<br />

samarTlianoba, agreTve — tirili sxvadasxva mizezis gamo.<br />

aqve saubaria msoflmxedvelobriv sxvadasxvaobaze: evropul dasaxelebul TxzulebebSi<br />

batonobs religia da Tilisma. saerTaSoriso sakiTxs wyvets qristianobis gavrcelebis<br />

interesi, rasac Tan axlavs saswaulebi.<br />

rusTaveli amovida am religiur-Tilismuri rkalidan.<br />

`nibelungenSi~, agreTve `tristan da izoltoSi~ siyvarulis mizezia Tilismuri sasmeli.<br />

`rusTavelis gmirebs SeuyvardebaT qaliSvilebi adamianuraT, Cveulebrivi gziT, rogorc<br />

es xdeba cxovrebaSi..~ avtoris daskvniT, `vefxistyaosani~ aris pirveli qarTuli romani<br />

Tanamedrove mniSvnelobiT. g. a.<br />

13. i. surgulaZe<br />

saqarTvelos saxelmwifosa da samarTlis istoriis damaxinjebis winaaRmdeg<br />

Jur. `mnaTobi ~, 1957, № 9, gv. 106-117.<br />

Jurnalis 114-117 gverdebze avtori kritikulad ganixilavs g. soselias naSroms `saqarTvelos<br />

sazogadoebrivi da saxelmwifoebrivi wyobileba `vefxistyaosnis~ mixedviT~<br />

(1956 w.). oponenti aRniSnavs, rom g. soselias kvleva emyareba mcdar debulebas, TiTqos<br />

306


saqarTvelos monaTmflobeloba ar gauvlia da pirvelyofili Temuri wyobileba uSualod<br />

feodalizmma Secvala. misi azriT, SoTa rusTaveli saqarTvelos sinamdviles asaxavs, sadac<br />

feodaluri sazogadoebis susti tempiT ganviTarebis gamo moxda pirvelyofil-Temuri wyobilebis<br />

`gadmonaSTebis~ da masTan dakavSirebuli tradiciebis `konservireba~. rusTavelisaTvis<br />

gvarovnuli wyobilebis es gadmonaSTi iyo ideali. is STagonebul iqna am `konservirebuli~<br />

gadmonaSTebisagan da amis Sedegad daiwera `vefxistyaosani~.<br />

i. surgulaZis daskvniT, g. soselias Sexeduleba rusTavelis Txzulebis Sesaxeb meTodologiurad<br />

yalbia da emyareba saqarTvelos istoriuli movlenebis damaxinjebulad<br />

gagebas. g. a.<br />

14. [uavtoro]<br />

rusTavelis dResaswauli JenevaSi<br />

gaz. `damoukidebeli saqarTvelo~, 1937, № 140, gv. 15-16.<br />

2 noembers saqarTvelos damxmare internacionalur komitetSi Sedga sxdoma prof. mal-<br />

Sis TavmjdomareobiT. daadgines: Jenevis universitetSi rusTavelis 750 wlisTavis<br />

aRsaniSnavad gamarTul iqnes kreba SesaferiTi moxsenebebiT.<br />

amave dRes universitetSi wakiTxul iqna leqcia x. SaviSvilis mier: `meTormete saukunis<br />

qarTveli didi poeti rusTaveli, misi nawarmoebi, misi epoqa~. momxsenebelma `vefxistyaosnis~<br />

Sesaxeb Tqva: `is ekuTvnis iSviaT genialur nawarmoebTa ricxvs msoflio <strong>literatura</strong>Si<br />

da winamorbedia evropis humanizmisa~ (...) amieridan is Sedis kacobriobis Semoqmedebis saunjeSi<br />

da aq is sapatio adgils daikavebs~. g. a.<br />

15. [uavtoro]<br />

SoTa rusTavelis iubile saqarTveloSi<br />

Jur. `kavkasia~, № 2-9, 1938, gv. 33-38.<br />

informaciaSi aRniSnulia, rom saqarTveloSi rusTavelis saiubileo zeimi gagrZelda<br />

aT dRes. TbilisSi Seikriba sabWoTa kavSiris mwerlebis morigi plenumi. maT Soris iyo ormocamde<br />

mwerali, rusTavelis poemis sxvadasxva enaze mTargmnelni. gaimarTa Sexvedrebi Tbilisis<br />

universitetSi, SoTa rusTavelis institutSi, n. maris saxelobis institutSi da sxva<br />

dawesebulebebSi.<br />

Jurnali beWdavs gaz. `komunisti~-dan amoRebul mokle cnobebs. Tbilisis saxelmwifo universitetSi<br />

gaimarTa samecniero sesia, sadac moxsenebebi waikiTxes: k. kekeliZem, iust. abulaZem,<br />

S. nucubiZem, vuk. beriZem, p. ingoroyvam, al. baramiZem, s. iordaniSvilma, tr. ruxaZem,<br />

p. beriZem.<br />

iqvea cnobebi akad. n. maris sax. institutSi Catarebuli samecniero sesiis Sesaxeb (gv. 35-36),<br />

`vefxistyaosnis~ mTargmnelebis dajildoebaze (gv. 36-37); poemis saiubileo gamocemebze<br />

(gv. 37); rusTavelis Zeglis Sesaxeb, romelic 1938 wels unda daidgas TbilisSi, leninisa da<br />

moskovis quCebis kuTxeSi (gv. 37-38). g. a.<br />

16. `qarTlosi~<br />

№ 11-12, 1938, maisi, parizi, redaqtori viktor nozaZe<br />

Jurnalis es nomeri eZRvneba `vefxistyaosnis~ daweridan 750 wlisTavis iubiles. masSi<br />

dabeWdilia werilebi:<br />

givi mamulaSvili, `SoTa rusTaveli~ (frangul enaze), gv. 158-159.<br />

Salva maRlakeliZe, `saqarTvelom kvlav unda hSvas SoTa rusTaveli~ (gv. 159).<br />

v. nozaZe, `vefxistyaosani~ _ erovnebis kavSiri (gv. 160-162) (ix. aqve, `damatebaSi~, anotacia<br />

№ 11).<br />

prokofi abulaZe, `SoTa rusTavelze~ (gv. 162-163). mas axlavs niko dadianis winasityvaoba<br />

(ix. anotacia № 1).<br />

307


d. kariWaSvili, `vefxistyaosnis~ Sinaarsi, poemis me-19 gamocemis winasityvaobidan<br />

(gv. 164-166).<br />

JurnalSi dabeWdilia `Tbilisuri organoebidan amoRebuli~ werilebi SoTa rusTavelze<br />

da misdami miZRvnil iubileze:<br />

1. d. janeliZe, rusTavelis saiubileo gamofena (gv. 167-170). masSi cal-calke aRwerilia<br />

gamofenis Tematikuri seqciebi. aRniSnulia, rom literaturuli seqtori mowyobilia p. ingoroyvas,<br />

qarTuli kulturisa da yofacxovrebisa — iv. javaxiSvilis, xelovnebis seqtori —<br />

g. CubinaSvilis xelmZRvanelobiT (ix. g. imedaSvili, `<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong>~,<br />

anot. № 1986).<br />

2. iv. javaxiSvili, rusTavelis epoqis socialuri kultura da poema `vefxistyaosani~<br />

(gv. 170-171). ix. g. imedaSvili, № 1983.<br />

3. p. ingoroyva, rusTaveli da misi poema (gv. 172-174), ix. anot. № 1879.<br />

4. k. WiWinaZe, SoTa rusTaveli da misi poema (gv. 174-176), ix. anot. № 1796.<br />

5. p. cincaZe, rusTavelis drois filosofiuri azrovneba da `vefxistyaosani~ (gv. 176-177).<br />

ix. anot. № 1788.<br />

6. m. gogiberiZe, SoTa rusTaveli da neoplatonizmi (gv. 177-178). ix. anot. № 1856.<br />

7. m. gogiberiZe, rusTavelis msoflmxedvelobis saTaveebi (gv. 178-180). ix. anot. № 1857.<br />

8. v. xuroZe, `vefxistyaosnis~ eTika da socialuri idealebi (gv. 180-181), ix. anot. № 1980.<br />

9. l. metreveli, `vefxistyaosnis~ brZolis hangebi (gv. 181-182).<br />

10. pol. cincaZe, qalis pirovnebis sakiTxi `vefxistyaosanSi~ (gv. 182-184), ix. anot. № 1974.<br />

11. vuk. beriZe, tirili da misi azri `vefxistyaosanSi~ (gv. 184-185), ix. anot. № 1843.<br />

12. i. gedevaniSvili, `vefxistyaosnis~ samxedro xelovneba (gv. 185-186), ix. anot. № 1855.<br />

13. d. janeliZe, `vefxistyaosnis~ dramaturgia (gv. 186), ix. anot. № 1817.<br />

14. d. janeliZe, rusTavelis epoqis sasporto sanaxaobani (gv. 186-188), ix. anot. № 1818.<br />

15. iv. gaxokiZe, `vefxistyaosnis~ leqsikoni (gagrZeleba) (gv. 188-192), ix. aqve, anotacia № 3.<br />

JurnalSi dabeWdilia m. ziCis 8 ilustracia, didi formatiT (TiTo cali TiTo gverdze).<br />

g. a.<br />

17. akaki SaniZe<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis dadgenis praqtikidan<br />

saqarTvelos ssr umaRlesi saswavleblebis qarTuli enis kaTedraTa I(V) samecniero-meToduri<br />

konferencia, moxs. Tezisebi, Tb., 1963, gv. 10-11.<br />

TezisebSi aRniSnulia, rom `vefxistyaosnis~ Cvenamde moRweuli xelnawerebi Wrel suraTs<br />

iZlevian rogor strofebis Sedgenilobis mxriv, ise calkeuli adgilebis wakiTxvebiT.<br />

`vefxistyaosnis~ teqstis dadgena gulisxmobs poemis gawmendas CanarT-danarTi strofebisagan,<br />

damaxinjebuli adgilebis gasworebasa da rusTvelis droindeli orTografiis<br />

aRdgenas.<br />

mimdinare wlis bolosaTvis damzadebuli iqneba da dasabeWdad gadaecema `vefxistyaosnis~<br />

axlad gasworebuli teqsti umTavresi variantebiTurT, agreTve CanarT-danarTi strofebi<br />

da poemis leqsikoni.<br />

18. arnold Ciqobava<br />

`paStai~ sityvis mniSvnelobisaTvis `vefxistyaosanSi~<br />

saqarTvelos ssr umaRlesi saswavleblebis qarTuli enis kaTedraTa me-6 samecniero sesia.<br />

moxsenebaTa Tezisebi, Tb., 1965.<br />

mkvlevari imowmebs `paSta~ sityvis n. maris mier SavSeTSi dafiqsirebul mniSvnelobas<br />

da mesxuri metyvelebis magaliTebs, riTac dasturdeba, rom paSta niSnavs `bevrs~, `dids~. g. a.<br />

308


avtorTa saZiebeli<br />

(cifri uCvenebs statiis nomers)<br />

abaevi v. 1.<br />

abaSiZe gr. 569.<br />

abaSiZe d. 687.<br />

abaSiZe ir. 2,3,740.<br />

abaSmaZe v. 4, 179.<br />

abesaZe n. 181.<br />

abramiSvili a. 181.<br />

abulaZe il. 688.<br />

abulaZe iust. 5 .<br />

abulaZe pr., d. 1, 16.<br />

agiaSvili d. 6.<br />

adeiSvili S. 777.<br />

aTaneliSvili l. 569а.<br />

alaviZe m. 7, 182, 867.<br />

alania n. 183, 570.<br />

aleqsiSvili m. 184.<br />

alfeniZe vl. 185.<br />

amiranaSvili S. 186.<br />

amirejibi S. d. 2.<br />

andriaSvili i. 187.<br />

andronikovi ir. 689.<br />

andRulaZe l. 8-10, 188, 280, 2800, 412, 469, 522,<br />

523, 625.<br />

anTaZe m. 571, 741.<br />

antonova n. 11.<br />

arabuli g. 12, 13, 778, 818, 868, 869.<br />

arvelaZe b. 281.<br />

arvelaZe s. 14, 523а, 741 а.<br />

arTilayva a. 15.<br />

arnoldi v. 282.<br />

arseniSvili e. 16.<br />

artemiZe e. 17.<br />

asaTiani g. 572.<br />

afridoniZe v. 18.<br />

axvlediani g. 359.<br />

baakaSvili v. 19.<br />

babaiani a. 626.<br />

babunaSvili r. 229<br />

baburiani m. 190.<br />

bagrationi T. 191.<br />

badriZe S. 335.<br />

baimagambetovi t. 626.<br />

bairamiani h. 627.<br />

baJani m. 819.<br />

baramiZe al. 20-24, 192, 283-285, 360, 361, 413-<br />

417, 470-472, 524, 628-631, 690, 691, 742, 779-<br />

783, 820, 870-872.<br />

baramiZe g. 25.<br />

barbaqaZe r. 743, 784.<br />

baueri o. 26.<br />

baqraZe d. 27.<br />

baqraZe j. 524a, 573.<br />

bedukaZe s. 193.<br />

belTaZe m. 525.<br />

beritaSvili i. 362.<br />

beriZe vax. 28, 417a.<br />

beriZe vuk. 574.<br />

beriZe r. 785.<br />

beroZe r. 29.<br />

burZenaZe s. 692.<br />

berZeniSvili n. 575.<br />

bibileiSvili i. 821.<br />

bibileiSvili m. 873.<br />

biniaSvili m. 632.<br />

bogomolovi i. 19, 30.<br />

bolqvaZe a. 31.<br />

botaro g. 32.<br />

brauni i. 33.<br />

bregaZe d. 286, 874, 875.<br />

bregaZe l. 876.<br />

budenzigi h. 473.<br />

bulkaTi m. 693.<br />

burWulaZe r. 822.<br />

gabaSvili v. 193a.<br />

gabaSvili m. 694.<br />

gabeCava s. 287.<br />

gagniZe j. 417, 419, 474, 474 a, 489, 526, 633, 877.<br />

gagulaSvili i. 363.<br />

gamara. p. 34.<br />

gamsaxurdia z. 475, 634, 695.<br />

gamsaxurdia k. 194.<br />

gamyreliZe T. 613.<br />

gaponovi b. 823.<br />

garido a. 35.<br />

gaCeCilaZe g. 36.<br />

gawerelia a. 364, 476, 576, 744, 745.<br />

gaxokiZe iv. d. 3, 15.<br />

gegeWkori a. 365.<br />

gelovani a. 37, 477, 577.<br />

gembarski b. 38.<br />

gvazava g. d. 4, 5.<br />

gvaxaria a. 872.<br />

gvelesiani s. 39<br />

gigineiSvili i. 40, 288, 420, 478, 527, 578-580,<br />

635, 878, d. 6, 7.<br />

gigineiSvili m. 195, 289, 581, 696, 824.<br />

gieviki e. 41.<br />

giunaSvili l. 421.<br />

giunaSvili j. 636.<br />

gogatiSvili S. 786.<br />

gogiberiZe m. 787.<br />

gogoWuri n. 825.<br />

goliaZe o. 422.<br />

golcevi v. 366.<br />

gonaSvili d. 42, 479, 527a.<br />

graiCiunasi i. 44.<br />

grigolaSvili l. 582.<br />

grigolia k. 45, 196, 197, 746.<br />

309


guguSvili m. 290, 367, 368, 423, 528, 528 a, 583,<br />

697.<br />

guguSvili p. 423a.<br />

gudava t. 584..<br />

gulua v. 46.<br />

gurgeniZe d. 47.<br />

gurgeniZe v. 698.<br />

dadiani m., d. 8, 9.<br />

daviTaSvili m. 291.<br />

daviTiani i. 788.<br />

danelia k. 48.<br />

darCia b. 49, 50, 198-201, 292, 369, 424, 425, 479-<br />

481, 529-531, 531a, 585, 637, 638, 699, 789, 879.<br />

dgebuaZe d. 202, 426, 586.<br />

doliZe f. 51.<br />

dondua v. 335, 532.<br />

dumbaZe m. 293, 335.<br />

dumbaZe n. 52, 700, 701.<br />

endleri a. 370.<br />

enikolofovi i. 203.<br />

enuqaSvili r. 371.<br />

eraZe l. 747, 790.<br />

efremiZe T. 880.<br />

varmi g. 53.<br />

vaculini i. 54.<br />

veSapeli ir. 59.<br />

virsalaZe T. 534.<br />

vurniki f. 639.<br />

zardaliSvili gr. 56, 826.<br />

zarinqubi h. 372.<br />

zedginiZe g. 882.<br />

zlatkeviCi l. 56.<br />

zurabaSvili a. 373, 640.<br />

TavaZe ix. olguni.<br />

TarxniSvili b. 58.<br />

TevzaZe g. 587, 641, 703, 748, 791, 827.<br />

TvaraZe r. 427, 792.<br />

Todua g. 59.<br />

Todua m. 60, 61, 374, 428, 642.<br />

Tordua v. 62.<br />

TofuriZe v. 63.<br />

Tuliani r. 483.<br />

Tumanovi k. 204 .<br />

Turnava s. 748a, 883.<br />

TuSmaliSvili m. 873.<br />

iaSvili n. 64.<br />

imedaSvili g. 205, 704, 828.<br />

imnaiSvili i. 65, 66.<br />

imnaZe m. 884.<br />

ingoroyva p. 375-377.<br />

inwkirveli d. 885.<br />

iremaSvili a. 206.<br />

isakovi b. 643.<br />

iusifovi x. 294.<br />

iStvanoviCi m. 295.<br />

kakabaZe n. 68, 69, 208, 429, 535, 749.<br />

kakulia S. 70.<br />

kalandariSvili m. 829.<br />

kalandaZe l. 71, 430.<br />

kalandaZe m. 207.<br />

kalaZe a. 644.<br />

kalaZe i. 705.<br />

kalovi h. 209.<br />

kandelaki b. 588, 645.<br />

karbelaSvili m. 296, 431, 536, 589, 750, 830, 886,<br />

887.<br />

kartozia g. 210, 432, 484, 646, 647, 831.<br />

kasraZe o. 888.<br />

katala J. 72.<br />

kaxabriSvili c. 433.<br />

kaxniaSvili v. 73, 378, 434, 485, 536a.<br />

kekelia m. 648.<br />

kekeliZe k. 211-218, 435, 537, 832.<br />

kekeliZe p. 649.<br />

kenWoSvili ir. 297, 889.<br />

kenWoSvili n. 485a.<br />

kvanWilaSvili t. 706.<br />

kikviZe a. 219, 220.<br />

kiknaZe z. 74, 298, 650.<br />

kilanava b. 890.<br />

kobaxiZe v. 811.<br />

kobiZe d. 75, 221, 299-302, 416, 486, 590, 793-798.<br />

komiiama r. 222.<br />

kotetiSvili f. 76.<br />

koWlaSvili n. 303, 487.<br />

kraveiSvili b. 77.<br />

kubacki v. 223, 224.<br />

kuprava v. 477, 892.<br />

langi d. 78, 225, 304, 379, 380.<br />

lanua a. 79.<br />

laSqaraZe d. 417, 488, 489, 707.<br />

leoni m. 80.<br />

leJava g. 893.<br />

lisiCniki i. 305.<br />

lolaSvili iv. 81, 751.<br />

lomaSvili j. 82, 226, 306, 381, 381a, 436, 538,<br />

591, 651, 652, 708.<br />

maisuraZe i. 227.<br />

mamavaSvili m. 437, 492, 833.<br />

mamisTvaliSvili m. 307.<br />

mamulaSvili givi d. 16.<br />

mamulaSvili g. 894.<br />

mamulaSvili m. 83-85, 189, 228.<br />

manveliSvili al. 438, d. 10.<br />

mania g. 229.<br />

margvelaSvili p. 834.<br />

margiani gr. 170.<br />

310


martirosovi a. 709.<br />

maruaSvili l. 308, 438a.<br />

maqaZe n. 653.<br />

maRlakeliZe S., d. 16.<br />

maWavariani e. 86, 309.<br />

maxaTaZe m. 710, 752.<br />

mgeliaSvili T. 382.<br />

megreliZe i. 87-89, 230, 310, 310a, 335, 383, 384,<br />

439, 539, 539a, 592, 654, 711, 753.<br />

menabde d. 655.<br />

menabde l. 90, 311, 493, 494a, 494, 495, 540, 582,<br />

586, 593, 594, 712-713a, 835, 836, 895.<br />

meJelaitisi e. 496.<br />

mesxia S. 231.<br />

metreveli e. 192, 361, 871.<br />

metreveli r. 91.<br />

miminoSvili r. 19, 30.<br />

mirianaSvili r. 714.<br />

miqataZe j. 63.<br />

miqaZe g. 92, 232, 440, 595.<br />

miqaZe k. 93.<br />

mJavanaZe z. 896.<br />

mSvidobaZe m. 94.<br />

mWedliZe a. 656.<br />

mWedliZe b. 312.<br />

nadareiSvili g. 837.<br />

nadareiSvili i. 313.<br />

nadiraSvili n. 799.<br />

naTaZe n. 441, 442, 497, 596-598.<br />

natroSvili g. 430.<br />

natroSvili T. 800.<br />

ninoSvili g. (g. SaraZe) 96.<br />

nozaZe v. 443, 657, d.11.<br />

noikomi r. 385.<br />

noneSvili i. 443a.<br />

nucubiZe S. 97, 233, 314, 715, 897, 898.<br />

olguni (TavaZe) q. 234.<br />

oniani S. 599, 716, 899.<br />

oniani j. 838.<br />

orlovi i. 313.<br />

oCiauri T. 98.<br />

oSeroviCi v. 99.<br />

oxrimenko p. 100.<br />

pavliaSvili f. 101.<br />

pavliuki m. 235.<br />

paikiZe v. 498.<br />

papuaSvili T. 839.<br />

patariZe r. 600, 658, 717, 801.<br />

peCi g. 236.<br />

piki m. 237.<br />

JaJievi a. 386.<br />

Jordania ap. 102, 444.<br />

Jordania n., d.12.<br />

Jordania s. 387.<br />

JRenti b. 542.<br />

rado d 315.<br />

raviCi s. 238.<br />

ratiani z. 802.<br />

ratiani p. 239, 316, 317, 445, 601, 659, 754, 840.<br />

reviSvili S. 103, 104, 240, 241, 318, 319, 319a,<br />

388, 389, 446, 447.<br />

rexviaSvili s. 602.<br />

rugoSeli a (totoCava) 105, 320.<br />

rusTaveli/rusTveli S. 242, 321-324, 390,<br />

390a, 390b, 448, 449, 499, 499a, 603-607, 660-<br />

666, 718-719d, 755-761, 803-807, 842-843a, 900.<br />

ruxaZe n. 69, 450, 543, 667, 845.<br />

ruxaZe t. 500, 762.<br />

rCeuliSvili i. 106.<br />

rcxilaZe v. 243.<br />

salia k. 391.<br />

salia n. 107.<br />

saluqvaZe g. 108.<br />

saluqvaZe m<br />

samarini r. 109.<br />

samsoniZe v. 391a.<br />

sanikiZe T. 325.<br />

sarjvelaZe z. 846.<br />

sevaki g. 722.<br />

serebriakovi s. 110, 244, 392, 453, 544, 608, 609,<br />

723, 724, 847.<br />

svoboda i. 111.<br />

sidamoniZe v. 245, 809.<br />

sikiricki i. 112.<br />

siraZe r. 113, 326, 327, 501, 545, 670, 763.<br />

sixaruliZe q. 114, 245a.<br />

skala i. 115.<br />

skliutauskasi i. 454.<br />

solano l 393, 502.<br />

soxaZe a. 246.<br />

stovbuni i. 848.<br />

stoianovi l. 116.<br />

stratieva a. 117.<br />

sulava n. 671, 725, 849.<br />

surgulaZe i. 118, 764, d. 13.<br />

tabataZe v. 247.<br />

tabiZe t. 119.<br />

tanimanidi p. 393a.<br />

tixonovi n. 120, 810.<br />

uaiti m. 144.<br />

ubilava n. 902.<br />

uridia o. 145.<br />

fanCuliZe d. 455.<br />

fanjikiZe g. 850.<br />

farulava g. 582.<br />

fenrixi h. 394.<br />

fini e. 395.<br />

fircxalaiSvili r. 255-257, 456, 547-549, 610.<br />

focxiSvili al. 504, 903.<br />

311


frangiSvili al. 258.<br />

furcxvaniZe a. 811.<br />

fuSe m. 146.<br />

qavTaraZe i. 259.<br />

qavTaria m. 457.<br />

qarTveliSvili g. 610a.<br />

qvliviZe m. 147.<br />

qoiava n. 148.<br />

quTaTelaZe al. 505, 506.<br />

quTaTelaZe l. 396.<br />

qumsiSvili d. 149, 150,260, 331, 332, 397, 458,<br />

507, 550, 551<br />

qurdaZe S. 522, 612.<br />

qurdiani e. 261.<br />

quriZe al. 766.<br />

quCiSvili i. 61.<br />

Rvinieva e. 333.<br />

Rvinjilia j. 852, 853.<br />

Rlonti S. 151-153, 162, 163, 334, 335, 398, 399.<br />

Rulomi h. 154.<br />

yazaiSvili b. 63.<br />

yauxCiSvili s. 335, 613.<br />

yubaneiSvili s. 459, 553, 675.<br />

Saduri v. 264.<br />

SavelaSvili S. 676, 767.<br />

SamelaSvili r. 155, 768.<br />

SaniZe a. 156, 336-339, 554, 614, 729, 769, 854, 905,<br />

d. 17.<br />

SaraZe g. 96, 265, 400, 401, 460, 461, 555-557, 615,<br />

770, 813, 814, 855, 906.<br />

Saria p. 402, 508, 730, 731, 771, 772.<br />

SayulaSvili g. 509.<br />

Sengelia m. 266.<br />

ServaSiZe i. 856.<br />

Slionski a. 340.<br />

SoSiaSvili n. 341.<br />

Sulci s. 773.<br />

CantlaZe v. 342.<br />

Carkviani k. 732.<br />

Caterji s. k. 343.<br />

CaCaniZe v. 510, 907.<br />

CikvaSvili c. 158, 167.<br />

Citaia g. 268.<br />

Ciqobava arn. d. 18.<br />

Ciqobava m. 908.<br />

Ciqovani z. 774.<br />

Ciqovani m. 159.<br />

CijavaZe S. 160, 344-346, 462-464, 558-559a, 677-<br />

679, 733, 774a, 815, 816.<br />

ColoyaSvili k. 269.<br />

CxartiSvili a. 161.<br />

CxeiZe T. 909.<br />

caiSvili sarg. 162, 163, 192, 270, 347, 361, 403,<br />

404, 510a, 560, 616-620, 783, 857-859, 872.<br />

canava a. 860.<br />

cindeliani u. 561.<br />

comaia vl. 164.<br />

cocaniZe g. 861.<br />

ZiZiguri S. 165, 405, 465, 510a, 734, 871, 872.<br />

waqaZe i. 622, 735, 862.<br />

wereTeli g. 166, 466, 511, 564.<br />

wereTeli k. 613, 910.<br />

wiwuaSvili g. 348.<br />

wulukiZe T. 512.<br />

WeliZe j. 467, 911.<br />

Wilaia r. 406.<br />

WinWarauli al. 167-169, 271, 349, 350, 407, 408,<br />

513, 566, 680, 681, 736, 775, 912.<br />

WiWinaZe k. 863.<br />

Wolokava n. 351.<br />

WoWua m. 272.<br />

WrelaSvili l. 776.<br />

WumburiZe z. 737, 913.<br />

WurRulia o. 352.<br />

xanTaZe S. 170.<br />

xerxeuliZe m. 273, 682.<br />

xvedeliZe r. 409.<br />

xidaSeli S. 274, 514.<br />

xinTibiZe ak. 311, 353, 482, 738.<br />

xinTibiZe ant. 354.<br />

xinTibiZe e. 171, 275-277, 355, 356, 410, 410a, 468,<br />

515-517, 567, 623, 683, 864.<br />

xmalaZe p. 357.<br />

xubuluri l. 518.<br />

xubutia p. 258.<br />

xuskivaZe i. 684.<br />

xuciSvili n. 519.<br />

xuciSvili s. 172.<br />

janaSvili m. 307.<br />

jangiZe m. 739.<br />

janeliZe d. 173, 411, 520.<br />

jafariZe a. 521.<br />

jafariZe g. 624, 865.<br />

jafariZe goCa 685.<br />

jayeli m. 174-177, 278.<br />

jaSi n. 866.<br />

jiblaZe g. 178, 686.<br />

jioSvili i. 568.<br />

jiqia s. 613.<br />

jiSkariani n. 817.<br />

hilavi s. 279.<br />

312


pirTa saZiebeli<br />

(cifri uCvenebs statiis nomers. saZiebelSi Setanili araa SoTa rusTveli/rusTaveli da<br />

`vefxistyaosnis~ personaJTa saxelebi).<br />

abaSiZe grigol 252.<br />

abaSiZe irakli 120, 257, 323, 400, 662, 760, 831.<br />

abaSmaZe vaxtang 355.<br />

abdulini hamza (xamza) 607, 626a, 643, 673.<br />

abu-ali-ibn-sina (avicena) 56.<br />

abulasan iobis Ze 754.<br />

abulaZe e. 67.<br />

abulaZe iustine 75, 89, 175, 653, 797a, 909.<br />

abu-xanifa dinavari 679.<br />

adeiSvili S. 418.<br />

adhami a. 843b.<br />

avaliSvili giorgi 145.<br />

avaliSvili zurab 344, 724, d.5.<br />

aTTalah Sirvaneli 687.<br />

alberti r. 95.<br />

al-biruni 56, 382<br />

alieva dilara 229, 790, 804.<br />

alteri f. 319a.<br />

amaSukeli neli 122, 236, 370,417, 668.<br />

amiane marceline 679.<br />

amiranaSvili Salva 307, 556.<br />

amirani (miTiuri gmiri) 246.<br />

angelovi cvetan 540, 712.<br />

andriaSvili i. 310.<br />

andRulaZe lia 539 a, 570.<br />

anton kaTalikosi 192, 855.<br />

areopageli — ix. fsevdo — dionise.<br />

ariosto 545.<br />

aristarqe samoseli 184.<br />

aristotele 275, 276, 410, 516, 524a, 623, 683,<br />

695.<br />

arseniZe r., d. 8.<br />

arqimedi 184.<br />

asaturi g. 190.<br />

asfalgi i. 446.<br />

aSqabusi (`Sah-name~) 320.<br />

baburiani m. 101, 249.<br />

bagrationi arCil (mefe) 192, 583.<br />

bagrationi giorgi, II, 219.<br />

bagrationi daviT (aRmaSenebeli) 195.<br />

bagrationi erekle, I (nazaralixani) 770.<br />

bagrationi erekle, II, 203.<br />

bagrationi vaxtang, VI, 12, 87, 163, 192, 292, 383,<br />

666, 702, 802.<br />

bagrationi vaxuSti 182.<br />

bagrationi Teimuraz, I, 682.<br />

bagrationi Teimuraz, II, 199.<br />

bagrationi Teimuraz giorgis Ze 87, 92, 145,<br />

188, 389, 396, 507, 557.<br />

bagrationi Teimuraz (aSS) 204, 494.<br />

bagrationi ioane 181.<br />

bagrat muxranbatoni 316.<br />

bagriana e. 540.<br />

bakirjievi stoian 518, 540, 666 a, 712.<br />

balmonti k. 8, 9, 10, 51, 138, 360, 570.<br />

baJani mikola 606.<br />

baraTaSvili mamuka 863.<br />

baraTaSvili nodar 71, 94.<br />

baramiZe al. 19, 81, 129, 130, 159, 157, 481a, 491,<br />

530, 551, 611, 724, 761, 766, 831, 842.<br />

bardaveliZe vera 98.<br />

bartdinski ip. 188, 280.<br />

bartelsi a. 446.<br />

bastamiani stefan 190, 281, 627.<br />

baumgartneri al. 446.<br />

baumStarki a. 319a.<br />

baqaniZe oTar 247.<br />

baqraZe a. (arqit.) 31, 124.<br />

baqraZe j. 215, 618.<br />

bahram guri 528.<br />

bedia ermile 690.<br />

benaSvili dim. 211.<br />

beJuas qali 296.<br />

beriZe vukol 620.<br />

beriZe roland 491.<br />

beriZe Salva 885, d.8.<br />

berkovi p. 23, 130, 415.<br />

bernard de ventadorni 79.<br />

berZeniSvili merab 137, 329.<br />

berZeniSvili niko 81, 231, 871, 882.<br />

berZenovi n. 751.<br />

besTauTi (bestaevi) giorgi 386, 661, 693, 726.<br />

biwaZe andria 207.<br />

biwaZe ivane 518, 540, 712.<br />

bobrinski (boreni) a. 455.<br />

bodenStedti fr. 319a.<br />

boiardo 545.<br />

bolxovitinovi evg. 188, 476, 813.<br />

borena (cotne dadianis meuRle) 377.<br />

boCarovi nik. 770.<br />

brauni ian 727, 737.<br />

brauni helmut 273.<br />

bregaZe daviT 212.<br />

briuni m. 244.<br />

brose mari 87, 188, 383, 396, 507.<br />

bruni nino 8, 51.<br />

buaCiZe gaston 224, 664, 873.<br />

budenzigi herman 319, 417, 432, 434,450, 477,<br />

489, 519, 536a, 631, 710a, 631, 719a, 748a, 876,<br />

877.<br />

gabaSvili besarion 890.<br />

gabaSvili valerian 822.<br />

gabaSvili timoTe 192, 557, 858.<br />

gabe dora 540.<br />

313


gagniZe jumber 808.<br />

gamyreliZe Tamaz 491.<br />

gaponovi boris 6, 29, 125, 282, 287, 307, 322, 340,<br />

348, 363, 490, 650.<br />

garsevaniSvili giorgi 888.<br />

garsevaniSvili iese 888.<br />

garsevaniSvili miqel 888.<br />

garido a. 494.<br />

garCesi x. 494.<br />

gafrindaSvili v. 52.<br />

gaCeCilaZe amberki 871.<br />

gaCeCilaZe givi 491.<br />

gawerelia akaki 613, 671, 738, 785.<br />

gvazava giorgi d.8.<br />

gvaxaria al. 697.<br />

gelaSvili jana 848.<br />

gelovani akaki 519, 591.<br />

gigineiSvili manana 617.<br />

gigineiSvili ivane 132, 247, 682, 709, 734, 782.<br />

gilgameSi 122.<br />

giorgi III (mefe) d. 2.<br />

gisveini S. 305.<br />

giunaSvili j. 60,372, 808.<br />

gogebaSvili iakob 90, 172.<br />

gogiberiZe mose 13, 696.<br />

gogua ed. 842.<br />

goeTe i.v. 69, 319.<br />

goitisolo x. 95.<br />

golcevi v. 223.<br />

gorgaZe sergi 357.<br />

gordeevi d. 461.<br />

gordlevski vl. 636.<br />

gorki maqsim 264.<br />

gotfrid strasburgeli 731, 771.<br />

goZiaSvili, d. 9.<br />

graiCiunasi i. 449, 452, 496.<br />

grigol batoniSvili 181.<br />

grogol noseli 695.<br />

grigolia konst. 481.<br />

grigoriani k. 99.<br />

grigoroviosi ferd. 798.<br />

grinevskaia, iz. 280, 412, 523.<br />

griSaSvili i. 412.<br />

guguSvili meri 530.<br />

guguSvili paata 180.<br />

gudiaSvili lado 57.<br />

gulaki m. 819.<br />

guramiSvili daviT 71, 185, 195, 199, 619, 738,<br />

890.<br />

gurgeni (`enikolofi~) 203.<br />

gurtievi salix 602.<br />

guruli koba 126.<br />

dadiani niko, d.1.<br />

dadiani grigol 188.<br />

dadiani levan (II) 186 .<br />

dadiani Salva 16.<br />

dadiani qeTevan 67.<br />

dadiani cotne 377.<br />

daviTaSvili i. 35.<br />

daviT imamyulixani 651, 770.<br />

daviT soslani 82.<br />

dante aligieri 84, 372, 545.<br />

darCia boris 129, 680.<br />

dauleTbaeva m. 30.<br />

de la tore botaro, gustavo 35, 84, 117, 158,<br />

443a, 494.<br />

de sent mori, benua 109.<br />

diasamiZe grigol 468.<br />

divnosi/dionise (berZ. RvTaeba) 394.<br />

dionise / dionosi ix. fsevdo-dionise areopageli.<br />

dodaSvili sol. 188.<br />

dolaqiZe S. 285.<br />

doliZe i. 231.<br />

dondua marg. 468.<br />

duduCava al. 230, 401.<br />

durganiani m. 281.<br />

ebraliZe mamia 85 , 162.<br />

ebraliZe revaz 25.<br />

egnataSvili beri 199.<br />

evtuSenko evgeni 95.<br />

evlaxovi iv. 188, 280.<br />

ezros 298, 331, 655, 744.<br />

elsneri vlad. 540.<br />

enikolofaSvili apriami 203.<br />

encensbergeri h. 95.<br />

erastosTene kireneli 184.<br />

erisTavi konst. 468.<br />

erisTavi ramaz 401.<br />

efrem mcire 191, 196.<br />

eqvTime mTawmindeli 196.<br />

vazovi ivane 540, 712.<br />

vaJa-fSavela 36, 71, 90, 629.<br />

varmi giunter 185, 208.<br />

vaculini i. 713.<br />

vaCnaZe b. 199.<br />

velCevi v. 712.<br />

veoreSi S. 24, 315, 474, 526, 633.<br />

vergiliusi 69.<br />

vigeri a. 273.<br />

vigleri p. 446.<br />

viviani qeTrin 759, 893.<br />

vikari bela 24, 295, 305, 315, 473, 474, 633.<br />

virsalaZe elene 159.<br />

virsalaZe TinaTin 645.<br />

volteri 28.<br />

volfram fon eSenbaxi 109, 429, 545, 731.<br />

voroncovi m. 401.<br />

vurRuni samed 747.<br />

zabolocki n. 323, 662, 669, 761, 807.<br />

zagurski eJi 719c, 727, 911.<br />

zaraTuSTra 696.<br />

314


zarecki a. 100.<br />

zarinqubi h. 421.<br />

zautaSvili n. 121.<br />

zedginiZe giorgi 871, 913.<br />

zedginiZe guram 38.<br />

zedginiZe c. 101.<br />

zvonaki a. 100, 512.<br />

ziCi mixai 24, 265, 483, 814.<br />

zurabaSvili a. 46, 62, 439.<br />

zurabiSvili l. 67.<br />

TavaqaraSvili m. 173, 186, 569a, 684.<br />

TavziSvili g. 47.<br />

TamaraSvili mix. 836.<br />

Tamar mefe 122, 642, 651, 746, 832.<br />

TayaiSvili eq. 347, 461, 500, 599.<br />

TevzaZe giorgi 811, 833, 840, 850, 854, 872, 880,<br />

884.<br />

TerzibaSiani v. 281.<br />

TvaraZe revaz 671.<br />

Tili eb. 240.<br />

Tmogveli sargis 49, 201.<br />

Todua magali 416, 486.<br />

Toloraia daviT 473.<br />

Tumaniani o. 281.<br />

TumaniSvili g. 547.<br />

Turqia d. 280a, 523.<br />

Txagazitovi zeber 602.<br />

iakobsoni roman 494.<br />

ianqoSvili n. 896.<br />

iaSvili paolo 52, 468.<br />

ibn ezra moSe 823.<br />

ibn sina (avicena) 723.<br />

iedliCka i. 240, 713.<br />

ivanicki-ingilo r. 223, d.8.<br />

iieSi d. 95.<br />

imedaSvili g. 81, 119, 285.<br />

imnaZe kote d. 9.<br />

ingoroyva p. 13, 255, 257, 260, 430, 500, 781.<br />

ioane damaskeli 182.<br />

ioane petriwi 185, 191, 196, 202, 266, 274, 410,<br />

671.<br />

iordaniSvili sol. 643, 669, 757, 873.<br />

ioseliani pl. 809, 855, 906.<br />

iskanderi (`iskander-name~) 572.<br />

iungeri h. 185.<br />

kaeni (yaisi) 300.<br />

kakabaZe nodar 577.<br />

kakabaZe sargis 5, 81, 231, 413, 469, 500.<br />

kandelaki boris 630.<br />

kapanaZe z. 242, 254, 719a<br />

karaiani (karapetiani) ovanes 627, 788.<br />

karakostovi stefan 540, 712.<br />

karmani r. 240.<br />

kartozia guram 417, 541, 611.<br />

kasraZe d. 25, 93.<br />

kasraZe svimon 789.<br />

kekeliZe k. 81, 159, 696, 800, 859.<br />

kekeliZe l. 530.<br />

kerZevaZe v. 696.<br />

keSokovi a. 95.<br />

kvanWilaSvili t. 799.<br />

kikviZe cotne 541.<br />

kobaxiZe al. 396.<br />

kobiZe daviT 5, 591.<br />

koloano fr. 443a.<br />

komiama rioxe 487.<br />

konradi n. 545, 670, 715.<br />

koperniki n. 389.<br />

korinTeli a. 440.<br />

kretien de trua 79, 109, 284, 724, 731, 847.<br />

krecu igor 30, 660.<br />

krno m. 900a.<br />

kronosi 331, 467.<br />

krosli-holandi k. 225, 228, 242.<br />

kubacki v. 238.<br />

kuprava vaxtang 519, 718.<br />

kurela alfred 95.<br />

labaxua k. 272.<br />

laisti a. 73, 110, 318, 319a, 378, 459.<br />

laliaSvili gr. 422.<br />

langi devid 207, 242, 254, 297, 365, 471, 493a,<br />

759.<br />

lapCinski k. 224, 488.<br />

laraZe p. 195, 547.<br />

lasuria muSni 546a, 805.<br />

laqSmana (`ramaiana~) 294.<br />

laSa giorgi 692.<br />

laSqaraZe d. 668.<br />

le vini 247a.<br />

leoniZe g. 217, 230.<br />

leonti mroveli 679.<br />

liTaniSvili o. 31, 124.<br />

lilievi n. 712.<br />

lolaSvili i. 65, 197, 202, 530, 770.<br />

lomonosovi m. 68.<br />

lorTqifaniZe Salva 523.<br />

madan lal mahdu 485a.<br />

maieri i. 53, 104, 185, 208.<br />

malSi a. 798, d. 14.<br />

mama ilia (dekanozi) 67.<br />

manveliSvili al. 67, d.8.<br />

mari niko 99, 360, 636, 909, d. 18.<br />

margvelaSvili g. 139.<br />

markiz de kueva 69.<br />

marsel-paoni a. 455.<br />

martvileli (odiSaria) k. 698.<br />

maruaSvili l. 826.<br />

marSevi i. 96.<br />

maqsime aRmsarebeli 182.<br />

maRraZe elg. 659.<br />

mayaSvili aTanase 809.<br />

315


mayaSvili ekat. 809.<br />

maCabeli ivane 73.<br />

maxaTaZe mix. 167.<br />

megreliZe ioseb 5, 159, 398, 532, 625, 787, 844,<br />

901.<br />

mekuli esad 250.<br />

menabde levan 177, 720, 808.<br />

meJelaitisi ed. 449.<br />

merabiSvili a. 117.<br />

metreveli el. 317, 645.<br />

meunargia iona 265, 461, 468, 901.<br />

mzareulovi (reulo) n. 280a, 523.<br />

mzexaTuni (daviT bagrationis asuli) 595.<br />

mirianaSvili petre 753.<br />

mirTemiri 154.<br />

mirimaniani a. 190.<br />

mirimaniani r. 627.<br />

mitafidi manolis 510, 798.<br />

miqava n. 183.<br />

miqelaZe ek. 280a, 523.<br />

mori Tomas 380.<br />

muzaevi n. 253, 324.<br />

muradiani g. 281.<br />

muraviovi a. n. 188.<br />

musrepovi gabit 607, 626a.<br />

muxaZe i. 68.<br />

muhamed al-xorezmi 56.<br />

mRvimeli Sio 94.<br />

nadiraSvili niko 706.<br />

nadiraZe g. 218.<br />

navai aliSer 545.<br />

navarete p. n. 443a, 494.<br />

navrocki al. 235, 523, 819.<br />

naTaZe nodar 81, 223, 491, 504, 604, 612, 719, 724.<br />

nakaSiZe g., d. 8, 9.<br />

nanitaSvili l. 803.<br />

natroSvili Tamaz 773.<br />

nemesios emeseli 266, 410, 516, 849.<br />

nizami ganjeli 54, 109, 284, 299, 492, 572, 731,<br />

742.<br />

nikolaZe i. 58, 90.<br />

niutoni i. 389.<br />

noviCenko l. 95.<br />

nozaZe giorgi 657.<br />

nozaZe viktor 67, 285, 344.<br />

noikomi ruT 96, 605, 610a, 798.<br />

norakiZe vl. 164.<br />

nucubiZe Salva 70, 102, 159, 283, 427, 438, 444,<br />

670, 755, 843a, 907.<br />

ovanovi k. 523.<br />

omaini 285b.<br />

orbeli i. 281.<br />

orbeliani al. 401.<br />

orbeliani elisabed 468, 669, 757, 873.<br />

orbeliani sulxan-saba 163, 193, 338, 702, 816.<br />

orlovskaia n. 720.<br />

osmanovi aliyul 499a, 719d.<br />

oCiauri T. 559.<br />

pavle (mociquli) 745.<br />

pavCeki tone 639, 663, 798.<br />

panamixailo g. 798.<br />

papava al. 136.<br />

pari gaston 608.<br />

pasili g. 836.<br />

pataraia g. 848.<br />

patariZe r. 775, 783.<br />

percovi v. 95.<br />

petre didi 68.<br />

petre iberieli (fsevdodionise) 185, 191,<br />

792.<br />

petrenko p. 310a.<br />

petriwi ix. ioane petriwi.<br />

peCi g. 103, 241, 388, 434.<br />

platoni (berZ. filos.) 191, 514, 516, 524a,<br />

792, 823.<br />

popandopolisi x. 848.<br />

portuondo antonio 494.<br />

pritvici maria 110, 378, 485.<br />

prokle diadoxosi 202, 266, 516,745, 849.<br />

propi v.i. 830.<br />

pruxnicki i. 333.<br />

ptolemaiosi 641.<br />

puSkini al. 68, 79.<br />

pSibosi i. 95.<br />

Jarokovi i. 30.<br />

Jirmunski v. 284.<br />

Jordania g. 142.<br />

Jordania n. 285.<br />

JRenti b. 660.<br />

raviCi s. 33, 808.<br />

rama („ramaiana“) 294.<br />

rapari v. 798.<br />

ratiani p. 170, 192, 335, 341, 361, 381, 654.<br />

rahimi mamed 747.<br />

rdultovski k. 224, 333.<br />

reviSvili S. 720.<br />

reulo ix. mzareulovi.<br />

rilski m. 409.<br />

ricosi ianis 798.<br />

romani i. 24.<br />

romenski i. 522, 523.<br />

rostovski s. (ernst genri) 389.<br />

rostomi (`Sah-name~) 75, 320.<br />

rostom xani (bagrationi) 818.<br />

ruika-franci v. 719b.<br />

rusTami suleiman 747.<br />

rusudani (mefe) 832.<br />

sabaSvili s. 192, 199, 316.<br />

salamani 300.<br />

salia nino 707, 756.<br />

316


sangvineti ed. 95.<br />

sarajiSvili al. 235, 383, 522, 901.<br />

sardadvari h. (Taleb-zade) 372.<br />

saturnusi 467.<br />

saRaraZe levan 910.<br />

sayvareliZe n. 191.<br />

sevaki g. 101, 249, 281.<br />

semeJoni i. 100.<br />

serebriakovi boris 280a, 523.<br />

svaniZe al. 468, 539a, 821.<br />

sibinoviCi m. 798.<br />

sikiricki igor 135, 806.<br />

sizdikovi J. 30.<br />

sita (`ramaiana~) 294.<br />

sixaruliZe q. 159.<br />

sokrate 524a.<br />

sologubi v. 280, 523.<br />

soloviovi p. 188.<br />

solomon I (imereTis mefe) 556.<br />

soloRaSvili m. 106.<br />

soselia g., d.13.<br />

soslani S. 264.<br />

sofokle 115.<br />

soRoraSvili gr. 245.<br />

spinoza 389.<br />

stalini i. 283, 629.<br />

stalinski e. 280.<br />

starosti m., d.9.<br />

stivensoni r. 360, 758,883, 893, 902.<br />

stivensoni f. 67.<br />

stoianovi l. 540.<br />

sugriva (`ramaiana~) 294.<br />

sulTan-huseini (iranis Sahi) 615, 751, 770.<br />

surgulaZe i. 355, 415.<br />

surkovi a. 95.<br />

tabiZe g. 36, 528a.<br />

tabiZe t. 52, 138.<br />

taso torkvato 545.<br />

tauferi i. 95.<br />

tbeli grigolis Ze 377.<br />

temnovova v. 713.<br />

tereSCenko m. 409.<br />

teriani v. 190, 281, 627.<br />

tiCina p. 409.<br />

tixo de brahe 850.<br />

tixovski p. 235.<br />

todorovi a. 540.<br />

toroSeliZe m. 690, 732.<br />

troicki i. 401.<br />

txorJevski i. 280.<br />

uaiti m. 494.<br />

uolesi j. 95, 494.<br />

uordropi andre 242.<br />

uordropi marjori 78, 134, 242, 475, 760, 893.<br />

uordropi oliver 619.<br />

uruSaZe akaki 491.<br />

uruSaZe venera 78, 225, 228, 242, 254, 312, 392,<br />

475, 843, 893.<br />

usisoo uno 644.<br />

utrofi roza 770.<br />

faTemi m. 60, 372.<br />

fanCuliZe d. 720.<br />

fancxava r. (xomleli) 711.<br />

faSaliSvili J. 67.<br />

fenrixi h. 435, 447.<br />

feraZe gr., d. 8, 9.<br />

fersmani a. 395.<br />

finki f. n. 319a.<br />

firdousi 284.<br />

fircxalava s., d.8.<br />

fircxalaiSvili r. 680.<br />

ficjeraldi e. 32.<br />

fluri l. 96.<br />

fomini e. 409.<br />

fon feldeke 109.<br />

fosi i. 319.<br />

focxiSvili al. 442.<br />

fsevdodionise areopageli 103, 196, 236, 274,<br />

298, 331, 364, 427, 514, 655, 744.<br />

fukuro ipei 222, 487, 499.<br />

qadeiSvili n. 391.<br />

qavTaraZe ivane 592.<br />

qavTaraZe mix. 67, 657.<br />

qarTveliSvili S. 468.<br />

qaxremani 128.<br />

qebaZe p. 145.<br />

qvliviZe mix. 556.<br />

qriste 1, 74, 191, 195.<br />

qumsiSvili d. 189, 298, 414, 498, 524, 542, 652.<br />

qurdiani e. 310.<br />

Rlonti S. 221, 278, 301, 384.<br />

yanCeli al. 468.<br />

yauxCiSvili s. 81, 510.<br />

yiasaSvili n. 225, 228, 242.<br />

yifiani giorgi 67.<br />

yubaneiSvili sol. 92, 435, 530, 832.<br />

yuTlu-arslani 4.<br />

SaviSvili x. 798, d. 14.<br />

SaTiriSvili al. 67.<br />

SaniZe akaki 1,2, 65, 66, 81, 88, 92, 129, 151, 233,<br />

257, 263, 666.<br />

SaraSiZe g. 67.<br />

SaraSiZe qristine 500.<br />

SaraZe guram 574, 582, d.1, 4, 5.<br />

Saria petre 724, 742, 825.<br />

Sarti s. 523.<br />

Seix-zade m. 154.<br />

Seliakovi i. 207.<br />

Seri i. 319a.<br />

ServaSiZe oTar-begi 698.<br />

317


Seqspiri u. 32, 69, 115, 372.<br />

SiSmariovi v. 360.<br />

Slionski a. 282, 307, 322.<br />

SoTa kupri (kupari), hereTis erisTavi 708.<br />

SoTa, Jinovanis mflobeli 754.<br />

SoSiaSvili n. 413, 445.<br />

Spuleri b. 273.<br />

Stinbergi v. 207.<br />

Sumovski t. 687.<br />

Suharti h. 24.<br />

Caloiani k. 715.<br />

Carkviani k. 690.<br />

Caterji s.k. 359.<br />

CaCaniZe v. 898.<br />

CaxruxaZe 817.<br />

Cerepnini a. 133.<br />

Cerni v. 131.<br />

Cernixovski S. 348.<br />

Cexova a. 713.<br />

Ciqobava arn. 266, 371.<br />

Ciqovani m. 230, 426.<br />

CijavaZe S. 98, 338.<br />

ColayaSvili ana 770.<br />

ColoyaSvili nik. 645.<br />

CubinaSvili g. 871.<br />

CubinaSvili d. 188, 338, 383, 797, 856.<br />

CubinaSvili n. 188, 338, 588, 856.<br />

Cqotua d. 352.<br />

CxeiZe rezo 117.<br />

Cxenkeli kita 96, 798.<br />

cagareli al. 22, 94, 645, 766.<br />

caiSvili sargis 13, 216, 223, 317, 400, 405, 413,<br />

457, 541, 574, 591, 603, 611, 669, 702, 748, 844,<br />

871, 901.<br />

cincaZe k. (ekaSvili) 415.<br />

cincaZe n. 67.<br />

ciskalauri/ciskarauli giorgi 295, 473, 633.<br />

ciceroni 524a.<br />

ciciSvili manuCar (nanuCa) 778, 818, 869.<br />

ciciSvili nodar 528.<br />

comaia l. 58.<br />

waqaZe izolda 702.<br />

wereTeli akaki 36, 71, 90, 890.<br />

wereTeli giorgi 39, 257, 444, 476, 491, 503, 541,<br />

560, 565, 576, 611, 613, 645, 647, 738, 831, 856.<br />

wereTeli grigol 295, 473.<br />

wereTeli zurab 595.<br />

wereTeli mixeil 45, 65, 197, 378, 417, 631, 665,<br />

707, 748a, 756.<br />

wereTeli salome 595.<br />

wereTeli simon 595.<br />

wiklauri giorgi 305, 315.<br />

wulaZe sergi 79, 223.<br />

WabaSvili mix. 533.<br />

WavWavaZe ilia 36, 71, 73, 90.<br />

Wiaberi (mandaturTuxucesi) 413, 754.<br />

WilaZe Tamaz 95.<br />

WinWarauli aleqsi 533, 590, 604, 783, 801.<br />

WiWinaZe k. 257, 311, 383, 690, 732, d.12.<br />

WumburiZe z. 871.<br />

xaduri al. 58.<br />

xaiami omar 32.<br />

xaitmetovi a. 715.<br />

xalvaSi f. 25.<br />

xalili nizar 303, 328, 714, 910.<br />

xaxanaSvili al. 383.<br />

xeTereli T. 720.<br />

xelaSvili nikolaos (ierodiakoni) 433.<br />

xvedeliZe r. 235, 819.<br />

xvedoroviCi m. 100, 512.<br />

xidaSeli S. 97, 696, 715.<br />

xinTibiZe a. 482, 491.<br />

xinTibiZe e. 617, 796.<br />

xosro dehlevi 374.<br />

xoZko al. 188.<br />

xuciSvili n. 417, 668.<br />

javadi a. 229, 747, 790, 804.<br />

javeliZe e. 234.<br />

javaxiSvili iv. 495, 691, 694, 705, 794.<br />

janaSvili m. 5, 374, 800.<br />

jafariZe g. 93.<br />

jguSia d. 214.<br />

jiblaZe g. 14, 161, 174.<br />

jinjixaSvili f. 808.<br />

jiSkariani n. 822.<br />

jobaZe n. 31, 124.<br />

hauzeri o. 319a.<br />

hegeli 524a.<br />

hidaSi a. 95.<br />

hiparqosi 184.<br />

hiugo v. 28.<br />

homerosi 32, 69, 777.<br />

hohofi k. 69.<br />

huperti h. 26, 69, 95, 110, 318, 378, 390b, 393a,<br />

450, 900.<br />

318


sagnobriv-Tematuri saZiebeli<br />

(cifri uCvenebs statiis nomers)<br />

1. ,,vefxistyaosnis” (Semdeg _ SemoklebiT: vt-is) qarTuli gamocemebi 321, 390, 390a , 603, 604.<br />

2. <strong>literatura</strong> (informacia, recenziebi) vt-is qarTul gamocemebze 145, 233, 396, 403, 430, 549,<br />

553, 612, 675, 719, 721, 756, 781, 803.<br />

3. vt-is sruli poeturi Targmanebi:<br />

azerbaijanulad 804.<br />

afxazurad 805.<br />

bulgarulad 666 a.<br />

germanulad 390b; 605, 719a, 900.<br />

ebraulad 322.<br />

iaponurad 499.<br />

inglisurad 242, 448, 758, 759, 760, 843.<br />

litvurad 449.<br />

moldavurad 660.<br />

osurad 661.<br />

polonurad 719c, 806.<br />

rusulad 323, 662, 755, 761, 844.<br />

slovakurad 900a.<br />

tajikurad 843b.<br />

ukrainulad 606.<br />

frangulad 757.<br />

yazaxurad 607.<br />

yirgizulad 499a, 719d.<br />

CaCnurad 324.<br />

4. vt-is prozauli , Semoklebuli da fragmentuli Targmanebi:<br />

germanulad 605, 665, 719b.<br />

inglisurad 758, 759 .<br />

rusulad 807.<br />

slovenurad 663.<br />

frangulad 664.<br />

5. <strong>literatura</strong> (informacia, recenzia, Targmnis Teoria) vt-is Targmanebisa da mTargmnelebis<br />

Sesaxeb 6, 8-10, 24, 29, 35, 44, 51, 60, 84, 100, 110, 134, 135, 139, 144, 154, 158, 188, 190, 222, 224, 228,<br />

229, 235, 237, 253, 254, 264, 265, 267, 280-283, 287, 295, 303, 305, 307, 310a, 312, 315, 318, 319, 328, 340,<br />

348, 363, 372, 378, 386, 392, 400, 412, 417, 431, 432, 434, 440, 454, 455, 459, 468, 472, 473, 474, 475, 485,<br />

485a, 487, 488, 489, 490, 494, 510, 512, 518, 519, 522, 526, 536a, 539a, 540, 546a, 570, 593, 602, 610a, 625,<br />

626a, 627, 631, 632, 633, 639, 643, 644, 650, 658, 668, 669, 673, 693, 707, 712, 713, 714, 720, 727, 747,<br />

748a, 755, 788, 790, 808, 813, 873, 876, 877, 881, 885, 893, 902, 907, 910, 911, d. 5,8.<br />

6. vt-is xelnawerebi (aRweriloba, daxasiaTeba, redaqciebi) 49, 200, 201, 203, 230, 270, 296, 347,<br />

401, 403, 404, 405, 457, 530, 536, 547, 556, 569a, 582, 585, 595, 622, 637, 638, 649, 698, 735, 750, 789,<br />

857, 879.<br />

7. vt-is leqsikonebi, komentarebi da simfoniebi 163, 221, 245, 311, 482, 533, 574, 596, 620, 702, 862, d. 3.<br />

8. a) vt-is avtoris vinaobis da biografiis sakiTxebi 68, 170, 192, 239, 316, 317, 335, 341, 361, 377,<br />

413, 445, 469, 500, 537, 601, 628, 654, 659, 706, 754, 799, 809, 858, 895, d.12.<br />

b) gvarwodebis (rusTaveli/rusTveli) warmomavloba da<br />

Tanamedrove dawerilobis sakiTxi 7, 259, 381, 592, 866, 891.<br />

319


9. vt-is literaturuli Janris problema 22, 76, 205, 284, 402, 628, 749, 766.<br />

10. vt-is daweris TariRi 260, 471, 537, 692.<br />

11. a) vt-is strofuli Sedgenilobis problema 270, 403, 441, 780, 825, 868, 969.<br />

b) vt-is teqstis CanarTebi (interpolaciebi) 270, 346, 403, 411, 532, 680, 717, 775, 778, 783, 801,<br />

868, 869.<br />

12. vt-is prologi (`dasawyisi”) 82, 226, 306, 376, 403, 406, 475, 536, 550, 642, 651, 699, 700.<br />

13. vt-is dasasrulisa da gagrZelebaTa sakiTxebi 49, 50, 285b, 376, 424, 444, 480, 481, 529, 531, 601,<br />

637, 690, 732, 899.<br />

14. vt-is fabulisa da siuJetis wyaros sakiTxebi:<br />

a) ucxouri mwerlobidan an zepirsityvieri eposidan sesxebis versia 294, 374, 416, 436, 710.<br />

b) qarTuli miTologia, folklori da vt. 1, 159, 830, 860, 865, 886, 887.<br />

g) poemis siuJetSi saqarTvelos istoriuli movlenebis alegoriuli asaxva 219, 220, 226, 231,<br />

260, 794, d. 4.<br />

15. rusTavelis msoflmxedvelobis wyaroebi (antikuri da Sua saukuneebis qristianuli<br />

filosofia 103, 196, 266, 410, 427, 467, 514, 516, 683, 725, 731, 745, 763, 777, 787, 792, 796, 823, 824,<br />

849.<br />

16. rusTavelis religiuri aRmsarebloba da msoflmxedveloba 4, 27, 74, 113, 179, 182, 191, 195,<br />

204, 236, 274, 289, 290, 293, 316, 362, 364, 417a, 427, 438, 475, 598, 617, 634, 670, 671, 683, 695, 696, 715,<br />

731, 742, d.10.<br />

17. vt-is Tematur-ideuri analizi: a) zogadi daxasiaTeba 34, 37, 38, 41, 72, 102, 205, 225, 285a, 304,<br />

343, 375, 379, 385, 391, 399, 472, 496, 552, 598, 628, 670, 704, 722, 740, 819, 898, d.4, 11.<br />

b) vt-is siuJeti da kompozicia 226, 260, 399, 414, 652.<br />

g) vt-is personaJebi 15, 23, 46, 205, 260, 373, 414, 415, 628, 640, 657, 679, 714a , 774, 820, 821, 874.<br />

d) mijnuroba 149, 442, 544, 628, 657, 723, 724, d.2.<br />

18. fsiqologia da medicina vt-Si 164, 258, 362, 373, 640.<br />

19. vt-is enis sakiTxebi 40, 48, 132, 156, 166, 168, 169, 194, 199, 202, 210, 227, 271, 288, 302, 320, 336-339,<br />

349, 350, 358, 367, 369, 371, 391a, 407, 408, 420, 443, 462, 464, 465, 478, 484, 486, 497, 511, 513, 525,<br />

525a, 539, 543, 554, 558, 561, 566, 578, 579, 580, 586, 589, 590, 600, 614, 635, 646, 647, 648, 676, 678, 681,<br />

682, 688, 701, 705, 709, 729, 736, 752, 767, 768, 769, 815, 816, 838, 846, 867, 878, 903, 905, 912, d. 6, 7, 18.<br />

20. rusTavelis mxatvruli metyvelebisa da stilis sakiTxebi, tropebi, aforizmebi 152, 205,<br />

245a, 260, 262, 278, 301, 332, 334, 344, 351, 456, 548, 610, 624, 628, 650, 718, 741, 743, 774a, 784, 795,<br />

824, 837, 842, 863, 892.<br />

21. saxelmwifosa da samarTlis sakiTxebi vt-Si 4, 20, 118, 179, 220, 231, 275, 355, 415, 524a, 573, 575,<br />

618, 739, 764, 839, 875, d. 13.<br />

22. vt-is poetika: a) poeziis Teoria 260, 501, 508.<br />

b) rusTavelis SemoqmedebiTi meTodi 326, 571, 572, 741, 817, 822, 864, 889.<br />

g) vt-is versifikacia, metri da riTma 65, 108, 255, 256, 257, 325, 353, 444, 476, 491, 503, 512, 541,<br />

546, 549, 564, 576, 584, 613, 738, 785.<br />

23. vt-is kosmografia, astrologia da astronomia 56, 74, 171, 184, 193, 277, 277a, 298, 437, 492, 515,<br />

581, 587, 641, 683, 703, 744, 748, 791, 811, 827, 833, 840, 850, 854, 872, 880, 884.<br />

24. vt-is geografiuli foni 56, 308, 414, 677, 786, 826, 852.<br />

25. aRmosavluri renesansis problema da vt. 97, 196, 314, 715.<br />

26. vt. da Sua saukuneebis das. evropis <strong>literatura</strong> 26, 32, 53, 109, 205, 225, 244, 360, 389, 393, 429,<br />

502, 544, 598, 608, 609, 657, 724, 730, 731, 771, 847, 883, d.12.<br />

27. vt. da Sua saukuneebis aRmosavluri poezia 61, 193a, 205, 284, 299, 300, 442, 545, 987, 731, 793,<br />

837, 894.<br />

28. vt. da Zveli qarTuli mwerloba 205, 423, 528, 583, 697, 778, 818.<br />

320


29. vt. da axal qarTuli <strong>literatura</strong> 36, 52, 90, 94, 172, 528a, 686, 890.<br />

30. vt. ucxour leqsikonebsa da enciklopediebSi 104, 240, 297, 446.<br />

31. monografiuli Sromebi vt-ze da recenziebi maT Sesaxeb 161, 164, 167, 174, 205, 211, 214, 215,<br />

216, 217, 218, 223, 260, 285, 290, 332, 414, 437, 524, 551, 628, 657, 659, 731, 734, 742, 782, 832, 897.<br />

32. krebulebi rusTvelologiur sakiTxebze 5, 67, 96, 114, 273, 435, 562, 563, 619, 621, 629, 720, 733a,<br />

779, 808, 870, d.16.<br />

33. disertaciebis avtoreferatebi <strong>rusTvelologiuri</strong> TematikiT 201, 257, 270, 280, 289, 290, 332, 423.<br />

34. bibliografiuli krebulebi 232, 523, 553, 626, 675, 720, 808, 907.<br />

35. saWurveli (saomari iaraRi) da sameurneo sagnebi vt-Si 59, 148, 342.<br />

36. tanisamosi , samkauli da Zvirfasi qvebi vt-Si 148, 342, 382, 395, 685, 908.<br />

37. rusTaveli mxatvrobaSi, qandakebaSi, Teatrsa da musikaSi 25, 31, 58, 63, 69, 86, 93, 106, 124, 126,<br />

138, 248, 309, 329, 330, 443a, 455, 493a, 520, 534, 588, 615, 630, 645, 751, 770, 776, 848, 871, 882, 913.<br />

38. vt-is xelnawerebisa da gamocemebis dasuraTeba 57, 147, 186, 461, 483, 814, 896.<br />

39. vt-is swavleba skolaSi 47, 357, 506, 552, 568, 656, 667, 684, 841, 845, 864.<br />

40. rusTavelis sxva savaraudo Txzulebebis Sesaxeb 45, 81, 197, 716, 746, 762, d.1.<br />

41. rusTvelologiis istoria 66, 87, 92, 114, 263, 383, 403, 553, 628, 720, 808, 828,831, 835, 836, 853,<br />

855, 859, 888, 901, 906, d. 14, 15, 17.<br />

ganxiluli sityva-formebi da terminebi<br />

(cifri uCvenebs statiis nomers)<br />

azaveri 227, 417a, 505a.<br />

amirbari 636.<br />

asasini 800.<br />

badaxSi /balaxSi 382, 511, 908.<br />

bumbulo 479.<br />

gulanSaro 909.<br />

dami (rusTvelisa damisa) 701.<br />

divnosi /dionosi 298, 331, 397, 655.<br />

ezrosi 298, 331, 397, 665.<br />

eSvdinebis/eSvidnebis 156, 614.<br />

eSviT dnebis 156, 614.<br />

vaziri, savaziro 118.<br />

vefxi 189, 302, 458, 505, 535, 539, 577, 591, 592,<br />

616.<br />

zma (`kargad zmides~) 199.<br />

zruni (`mouzrunves~) 624.<br />

zurmuxti 382.<br />

Tavis-Tav 271, 861.<br />

iagundi 382.<br />

karabaki, Cakarabakeba 187, 261, 310.<br />

kavSiri 202.<br />

laruli (qsovili) 180.<br />

marTali samarTali 4, 20, 27.<br />

maRribuli oqro 685.<br />

memajani 648.<br />

mena 268.<br />

meuzraxe 417.<br />

mziani Rame 74, 195, 289, 634.<br />

mzisa wverva 12.<br />

moli 75.<br />

mocaleoba 48, 189, 276.<br />

mroveli 7.<br />

mulRazanzari 302.<br />

naTurqali 525.<br />

nexva, nexvbalaxa 443.<br />

orxauli (qsovili) 180.<br />

ostasra/ustasra 795.<br />

rTxma, garTxma, gadarTxma 589.<br />

rusTaveli/rusTveli 7, 259, 592.<br />

saaSiko 509.<br />

sadave /sadeve 846.<br />

saTi 798.<br />

sakargavi 231, 802.<br />

salamani 300.<br />

samyaro 650.<br />

saxe 410, 623, 695.<br />

sevdisa mufaraxi 166.<br />

sparsi, sparsuli 193a, 817.<br />

taiWi 856.<br />

udilado 338.<br />

uJamo Jami 195, 289, 634.<br />

fazari 382.<br />

qaji, qajeTi 98, 559, 677, 733, 733, 800.<br />

SekveTili 767.<br />

Cxnde 527.<br />

cis borbali 683, 854.<br />

Zali uxilavi 475.<br />

xanaga 694.<br />

xataeTi 56, 463.<br />

xelis xda 554.<br />

xiloba 599.<br />

jiqi 189, 458, 505, 535, 616.<br />

321


sarCevi<br />

winasityva .................................................................................................................................................... 3<br />

<strong>rusTvelologiuri</strong> <strong>literatura</strong> (1967-1980 ww), anotirebuli bibliografia<br />

1967 w. ........................................................................................................................................................ 5<br />

1968 w. ...................................................................................................................................................... 51<br />

1969 w. ...................................................................................................................................................... 86<br />

1970 w. .................................................................................................................................................... 110<br />

1971 w. .................................................................................................................................................... 128<br />

1972 w. .................................................................................................................................................... 146<br />

1973 w. .................................................................................................................................................... 166<br />

1974 w. .................................................................................................................................................... 184<br />

1975 w. .................................................................................................................................................... 203<br />

1976 w. .................................................................................................................................................... 224<br />

1977 w. .................................................................................................................................................... 242<br />

1978 w. .................................................................................................................................................... 255<br />

1979 w. .................................................................................................................................................... 269<br />

1980 w. .................................................................................................................................................... 286<br />

damateba ................................................................................................................................................... 301<br />

avtorTa saZiebeli ................................................................................................................................ 309<br />

pirTa saZiebeli ..................................................................................................................................... 313<br />

sagnobriv-Tematuri saZiebeli ......................................................................................................... 319<br />

ganxiluli sityva-formebi da terminebi ....................................................................................... 321<br />

322

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!