Barbara Głowacka
Barbara Głowacka
Barbara Głowacka
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Wykorzystanie entomopatogenicznych<br />
mikroorganizmów w ochronie lasu –<br />
historia badań prowadzonych<br />
w Instytucie Badawczym Leśnictwa<br />
<strong>Barbara</strong> <strong>Głowacka</strong><br />
Zakład Ochrony Lasu IBL
Lasy w Polsce zajmują 9,1 mln ha,<br />
co stanowi 28,8% powierzchni kraju.<br />
Udział powierzchniowy gatunków<br />
drzew leśnych
250000<br />
Powierzchnia zwalczania szkodników liściożernych sosny<br />
(bez brudnicy mniszki) w latach 1950-2010<br />
200000<br />
150000<br />
Diprionidae<br />
Dendrolimus pini<br />
Bupalus piniarius<br />
Panolis flammea<br />
h<br />
a<br />
100000<br />
50000<br />
0<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1950<br />
1960<br />
1970<br />
1980<br />
1990<br />
2000<br />
10<br />
lata
2500000<br />
2000000<br />
1500000<br />
1000000<br />
500000<br />
0<br />
Powierzchnia zwalczania brudnicy mniszki<br />
w latach 1950-2010<br />
Lymantria monacha<br />
ha<br />
8<br />
20000<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1 0<br />
1950<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1960<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1970<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1980<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1990<br />
2<br />
4<br />
6<br />
lata
2500000<br />
Powierzchnia zwalczania szkodników liściożernych sosny<br />
w latach 1950-2010<br />
0 0<br />
h a<br />
2000000<br />
1500000<br />
1000000<br />
Panolis flammea<br />
Bupalus piniarius<br />
i i<br />
Lymantria monacha<br />
Dendrolimus pini<br />
Diprionidae<br />
500000<br />
0<br />
1950<br />
2<br />
4<br />
6<br />
1960<br />
2<br />
4<br />
1970<br />
2<br />
4<br />
1980<br />
2<br />
4<br />
1990<br />
2000<br />
10<br />
8<br />
6<br />
8<br />
6<br />
8<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
lata
Prof. dr hab. Witold Koehler,<br />
1935-1939<br />
Kierownik Zakładu Ochrony<br />
Lasu : 1949-19741974
Acantholyda nemoralis Thoms.<br />
1955 r.<br />
Neoaplectana janickii W+K<br />
(Steinernema kraussei)
Hanna Świeżyńska<br />
<strong>Barbara</strong> <strong>Głowacka</strong>
Mechanizm działania bakterii Bacillus thuringiensis
Panolis flammea Schiff., 1962 r.<br />
Bacillus thuringiensis Berl. z kolekcji<br />
entomopatogenicznych bakterii w<br />
Pradze, od prof. Jaroslava Weisera<br />
1). W badaniach laboratoryjnych sprawdzono<br />
wrażliwość wyhodowanych z poczwarek<br />
gąsienic strzygoni choinówki na B. thuringiensis<br />
B. th K
Panolis flammea Schiff.<br />
Bacillus thuringiensis Berl. z kolekcji<br />
entomopatogenicznych bakterii w Pradze<br />
2). Na pożywce agarowej z peptonem namnożono duże<br />
ilości bakterii. Mieszano je z kaolinem (form. do oprysku)<br />
lub talkiem (form. do opyłu), suszono w temp. pokojowej i<br />
mielono.<br />
3). Płytkową metodą Kocha określano liczbę spor i<br />
kryształów w 1 g każdej formulacji.<br />
3). W Nadl. Błędno w dniach 22 i 26<br />
czerwca wykonano zabiegi<br />
zwalczania strzygoni.<br />
4). Po 2 tygodniach śmiertelność<br />
gąsienic osiągnęła 96%.
Dendrolimus pini L. 1964 r<br />
Bacillus<br />
Dendrolimus Tal.<br />
Kontrola
Bacillus thuringiensis Berl.<br />
Dendrolimus pini L.
Bacilan<br />
Handlowe formulacje Bacillus thuringiensis<br />
testowane w Zakładzie Ochrony Lasu IBL<br />
Preparat<br />
ZPR Wałcz, Polska<br />
Bactospeine creme 8000 Biochem Belgia<br />
Bactospeine 16 000<br />
Biochem Belgia<br />
Producent<br />
Bathurin JZD Agrokombinat, Czechosłowacja<br />
Biospor<br />
Hoechst AG, Niemcy<br />
Bitoksybacillin<br />
illi Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Dipel WP<br />
Dipel 8 L<br />
Dendrobacillin<br />
Ecotech PRO 7,5<br />
Abbot Lab. USA<br />
Abbot Lab. USA<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Ecogen USA
Handlowe formulacje Bacillus thuringiensis<br />
testowane w Zakładzie Ochrony Lasu IBL<br />
Preparat<br />
Entobakterin<br />
Foray 48 B<br />
Foray 04 UL<br />
Foray 76B SC<br />
Gomelin<br />
Lepidocyd<br />
Thuridan WP<br />
Thuridan krem<br />
Thuricide WP<br />
Thuricide 90 TS<br />
Producent<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Novo Nordisk, Dania<br />
Abbott Laboratories, USA<br />
Valent BioSciences, USA<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Polfa Pabianice, Polska<br />
Polfa Pabianice, Polska<br />
Bioferm Corp., p, USA<br />
Stauffer Chem. Corp. USA
Hyloicus pinastri L.<br />
Gąsienice zainfekowane<br />
bakterią B. thuringiensis<br />
1964 r.<br />
Bupalus piniarius L.
Operophtera sp.<br />
Nadl. Sztabin, 1971 r.<br />
Thuricide<br />
Kontrola
Zwalczanie brudnicy mniszki handlowymi<br />
preparatami p B. thuringiensis<br />
Rok Preparat Powierzchnia<br />
wha<br />
1982-1983 Bactospeine creme 46 tys.<br />
1983 Thuridan WP 350<br />
1984 Thuridan krem 2200<br />
1984 Bacilan krem 100<br />
1984 Dipel 8 L 170<br />
1994 Foray 48 B 150 tys.<br />
1995 - Różne formulacje Foray’u ???
30<br />
Wpływ insektycydów na owady nie będące<br />
celem zwalczania, Nadl. Ostrów Mazowiecka,<br />
1994 r.<br />
25<br />
owadów w<br />
2<br />
średn nia liczba<br />
na m<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
parazytoidy i<br />
drapieżce<br />
gospodarczo<br />
obojętne<br />
0<br />
Decis 2,5 25EC Foray 48 B Dimilin ili 480 SC Kontrola<br />
wariant
Diprionidae<br />
Enterobacteriaceae –<br />
potencjalne patogeny<br />
Diprion pini, 1970 r.<br />
Epizootia z udziałem<br />
Serratia marcescens
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów<br />
w latach 1967-1976<br />
L.p. Bakteria Gatunek owada<br />
1. Achromobacter sp Acantholyda nemoralis, Exoteleia<br />
dodecella, Neodiprion sertifer<br />
2. Bacillus brevis Dendrolimus pini<br />
3. B.cereus Acantholyda nemoralis, Agrotis<br />
vestigialis, Dendrolimus pini, Exoteleia<br />
dodecella, Evetria buoliana, Hibernia<br />
defoliaria, Hypono-meuta sp., Lymantria<br />
dispar, Operophtera brumata<br />
4. B. megatherium Tortrix politana<br />
5. Brevibacterium sp. Acantholyda nemoralis
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów<br />
w latach 1967-1976<br />
1976<br />
Lp L.p.<br />
Escherichia<br />
Evetria buoliana<br />
freundii<br />
6. Enterobacter Bupalus piniarius, Dendrolimus pini, Diprion<br />
aerogenes<br />
pini, Hibernia defoliaria, Neodiprion sertifer<br />
7. Enterobacter<br />
cloacae<br />
Bupalus piniarius, Dendrolimus pini,<br />
Di-prion pini, Neodiprion sertifer<br />
8. Klebsiella Acantholyda nemoralis, Dendrolimus pini<br />
aerogenes<br />
9. Proteus rettgeri Dendrolimus pini<br />
10. Proteus vulgaris Diprion pini, Monochamus galloprovincialis,<br />
Panolis flammea, Phalera bucephala<br />
11. Pseudomonas<br />
aeruginosa<br />
Dendrolimus pini
L.p.<br />
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów<br />
w latach 1967-1976<br />
1976<br />
Pseudomonas<br />
chlororaphis<br />
12. Pseudomonas<br />
fluorescens<br />
13. Pseudomonas<br />
septica<br />
Dendrolimus pini, Lymantria dispar,<br />
Lymantria monacha, Tortrix viridana<br />
Bupalus piniarius, Hibernia defoliaria,<br />
Panolis flammea<br />
Acantholyda nemoralis, Bupalus piniarius,<br />
Panolis flammea<br />
14. Sarcina flava Acantholyda nemoralis, Hibernia defoliaria<br />
15. Serratia<br />
Dendrolimus pini, Diprion pini<br />
marcescens<br />
16. Staphylococcus Diprion pini, Ips typographus<br />
epidermis<br />
17. Streptococcus<br />
faecalis<br />
Bupalus piniarius, Hibernia defoliaria,<br />
Lymantria monacha
Neodiprion sertifer Geofrr.<br />
Baculovirus<br />
(Birdiavirus,<br />
Borrelinavirus<br />
sertifer)<br />
Puszcza Notecka, 1966 r.
Terenowe próby zwalczania borecznika<br />
rudego preparatem wirusowym<br />
Rok<br />
Rodzaj<br />
Preparat<br />
Ciecz<br />
oprysku<br />
użytkowa<br />
1967<br />
Nadl.<br />
1 ha,<br />
opryskiwacz<br />
Koncentrat<br />
poliedrów z<br />
3-5x10 7<br />
poliedrów/ml<br />
Suwałki plecakowy,<br />
250 larw<br />
50 l/ha<br />
1968 06h 0,6 ha,<br />
Koncentrat<br />
t 3-6x10 7<br />
Nadl. opryskiwacz poliedrów z poliedrów/ml<br />
Sarbia<br />
plecakowy,<br />
150 larw<br />
50 l/ha
Lymantria monacha L., 1979 r.<br />
Baculovirus efficiens<br />
i
Terenowe próby zwalczania brudnicy<br />
mniszki preparatem wirusowym<br />
w Nadl. Szczytno<br />
Rok<br />
Rodzaj<br />
oprysku<br />
Preparat<br />
Ciecz<br />
użytkowa<br />
1979 5 ha, Koncentrat<br />
śmigłowiec, poliedrów z 2500<br />
100 l/ha<br />
gąsienic<br />
1,5x10 7<br />
poliedrów/ml<br />
1980 8 ha,<br />
śmigłowiec,<br />
100 l/ha<br />
Koncentrat<br />
poliedrów z 10 tys.<br />
gąsienic<br />
3x10 7<br />
poliedrów/ml
Lymantria monacha L., 1982 r.<br />
Baculovirus efficiens - choroba wierzchołkowa,<br />
krysztalica<br />
Fot. J. Ziemnicka
Lymantria dispar L.<br />
1975-19791979<br />
r.<br />
Baculovirus<br />
Baculovirus<br />
Nosema lymantriae<br />
Entomophthora aulicae
Grzyby wyizolowane w latach 1967-1987<br />
z 32 gatunków owadów leśnych*<br />
L.p. Gatunek lub rodzaj grzyba Liczba<br />
izolatów<br />
1. Aphanocladium aranearum (Petch) W. Gams 3<br />
2. Aspergillus sp. 109<br />
3. Aspergillus niger 3<br />
4. Aspergillus parasiticus Speare 37<br />
5. Beauveria bassiana (Bals.) Vuillemin 5091<br />
6. Beauveria brogniartii ii (Sacc.) Petch 28<br />
7. Cordyceps militaris (Fries) Link, st. Konidial. 559<br />
8. Entomophaga aulicae complex 250<br />
9. Entomophaga diprionis Balazy 1405<br />
* 12 267 egzemplarzy zebranych w 248 nadleśnictwach
Grzyby wyizolowane z owadów leśnych<br />
w latach 1967-1987<br />
L.p. Gatunek lub rodzaj grzyba Liczba<br />
izolatów<br />
10. Fusarium sp. 77<br />
11. Hirsutella sp. 16<br />
12. Hirsutella gigantea Petch 13<br />
13. Mucor sp. 1104<br />
14. Paecilomyces sp. 25<br />
15. Paecilomyces farinosus (Holm. ex S.F. Gray)<br />
Brown et Smith<br />
2101<br />
16. Paecilomyces fumoso-roseus (Wize) Brown 43<br />
et Smith<br />
17. Penicillium sp. 1448
Grzyby wyizolowane z owadów leśnych<br />
w latach 1967-1987<br />
L.p. Gatunek lub rodzaj jgrzyba Liczba<br />
izolatów<br />
18. Scopulariopsis p sp. 82<br />
19. Trichotecium sp. 3<br />
20. Trichotecium roseum (Bull.) Link 169<br />
21. Verticillium sp. 262<br />
22. Verticillium falcatum (Petch) W. Gams 30<br />
23. Verticillium lecanii (Zimm.) Viegas 260<br />
24. Verticillium cephalosporium W. Gams 4<br />
25. Infekcje mieszane 145
Próby wykorzystania Beauveria bassiana*<br />
do zwalczania liściożernych i ż owadów leśnych<br />
ś Gatunek owada Lokalizacja Redukcja<br />
liczebności<br />
Barczatka sosnówka,<br />
zimujące gąsienice<br />
Nadl. Gostynin,<br />
1987 r.<br />
80%<br />
Strzygonia choinówka,<br />
zimujące poczwarki<br />
Nadl. Lipusz,<br />
1988 r.<br />
54%<br />
Poproch cetyniak, Nadl. Choczewo,<br />
zimujące poczwarki 1988 r.<br />
44%<br />
*Preparat przygotowany w Zakładach Farmaceutycznych POLFA<br />
Preparat przygotowany w Zakładach Farmaceutycznych POLFA<br />
Pabianice
Próba wykorzystania Beauveria bassiana i Verticillium<br />
lecanii do zwalczania kornika drukarza Ips typographus,<br />
podczas rójki, na „nalatującego” chrząszcza<br />
Lokalizacja Gatunek grzyba Redukcja<br />
liczebności<br />
ś i<br />
Nadleśnictwo<br />
Supraśl, 1987 r.<br />
Beauveria bassiana 1,7%<br />
Verticillium lecanii 4,3%
Dendrolimus pini L., 1965-1969 r.<br />
Beauveria bassiana<br />
Paecilomyces farinosus
Dendrolimus pini L., 1965-1969 r.<br />
Cephalosporium lecanii<br />
Scopulariopsis brevicaulis<br />
Fusarium sp.<br />
Beauveria bassiana
Panolis flammea Schiff.<br />
Beauveria<br />
bassiana<br />
1971 r.<br />
Entomophaga aulicae, 1987 r.<br />
Hirsutella gigantea, 1971 r.
Hyloicus pinastri L., 1969-1972 r.<br />
Cordyceps sp.<br />
Hirsutella gigantea<br />
Beauveria bassiana<br />
Paecilomyces farinosus
Bupalus piniarius L., 1973 r.<br />
Beauveria<br />
bassiana<br />
Paecilomyces<br />
farinosus<br />
Hirsutella gigantea<br />
Cephalosporium lecanii
Euproctis chrysorrhoea L.<br />
Entomophthora aulicae 1977 r.
Orgyia antiqua L., 1976 r.<br />
B. bassiana + P. farinosus
Paranthrene tabaniformis Rott.<br />
1976 r., Beauveria bassiana
Ips typographus L. 1972 r.<br />
Beauveria bassiana
Tomicus piniperda L. 1972-1976 r.<br />
Beauveria bassiana
Ips sexdentatus Boern., 1972 r.<br />
Beauveria bassiana
Melolontha melolontha L.<br />
1979 r., Beauveria brogniartii (B.tenella)
Diprion pini L. 1985-1986 r.<br />
B. bassiana<br />
P. farinosus<br />
Entomophaga<br />
tenthredinis
Dziękuję za<br />
uwagę!
Change language