Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
M. MALOVEC: <strong>Gramatiko</strong> <strong>de</strong> <strong>Esperanto</strong><br />
7.1. Leksika bazo<br />
7<br />
VORTPROVIZO<br />
ORTPROVIZO<br />
a) La esprimtrezoro <strong>de</strong> <strong>Esperanto</strong> konsistas el radikvortoj (tablo, bela, kuri), <strong>de</strong>rivaĵoj<br />
(surtabligi, beleco, kuradi), kunmetaĵoj (tablotuko, belvi<strong>de</strong>jo, kuratingi), vortgrupoj (kompleksaj<br />
tempoj, dufera trioksido, egaligo <strong>de</strong> kunkudroj) kaj frazeologiaĵoj (tion li ne afiŝos, droni en revoj,<br />
ne restis ŝtono sur ŝtono, ĉiu vulpo sian voston laŭdas).<br />
b) La vortojn konsistigas la morfemoj. La leksaj morfemoj estas radikoj (tabl, bel, kur) kaj<br />
afiksoj, nome prefiksoj (bo, ek, dis, mal . . .) kaj sufiksoj (in, ul, et, aĉ . . .). La radikoj kaj<br />
afiksoj kunmetiĝas en radikalojn (surtablig, belulin, tablotuk, herbriĉ), el kiuj post almeto <strong>de</strong><br />
la gramatikaj morfemoj, populare nomataj finaĵoj (o, a, j, as . . .), estiĝas vortoj (surtabligi,<br />
belulino, tablotuko, herbriĉa).<br />
c) La vortradikoj estas klaseblaj en kvar kategoriojn:<br />
- oficialaj - radikoj, kiuj aperis en Fundamento <strong>de</strong> <strong>Esperanto</strong>, aprobita en 1905 dum la<br />
unua Universala Kongreso en Bulonjo ĉe maro en Francio (ĉirkaŭ 2640 vortradikoj<br />
enkalkulante finaĵojn kaj afiksojn).<br />
- oficialigitaj - ĉi tiujn vortradikojn aprobis la Aka<strong>de</strong>mio <strong>de</strong> <strong>Esperanto</strong> per siaj oficialaj<br />
aldonoj al la Fundamento<br />
- neoficialaj - radikoj, kiujn provis enkonduki unuopaj aŭtoroj en siaj tekstoj (libroj,<br />
gazetoj), kaj kiuj batalas por akceptiĝo kaj oficiala aprobo (la t.n. neologismoj).<br />
- fakaj - radikoj, kiuj estis enkondukitaj por la bezono <strong>de</strong> la fakstilo en diversaj sciencaj,<br />
teĥnikaj, artismaj kaj sportaj branĉoj; multaj el ili neniam estos oficialigitaj, tamen ili ne<br />
estas neologismoj, ili simple havas specialan taskon en la lingvo; precize difinitaj fakvortoj<br />
estas nomataj terminoj.<br />
d) La plej granda vortaro <strong>de</strong> <strong>Esperanto</strong>, la t.n. Plena Ilustrita Vortaro, enhavas ĉirkaŭ 15<br />
000 vortradikojn. Inter ili estas propraj nomoj (Rembrandto, Jozefo, Romo, Eŭropo), fakvortoj<br />
(glicerino, ŝafto, vulkanizi), poetismoj (stalono, mava) kaj vortoj el la komunuza stilo. Multaj<br />
82
Change language