Gramatiko de Esperanto

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
altaj -/i -/- u/-
mezaltaj -/e -/- o/-
malaltaj -/- -/a -/-
labializitaj /
nelabializitaj
2.5. Duonvokalo kaj diftongoj.
La duonvokalo ŭ ne estas silabo-forma, sed ĝi formas diftongojn (aŭ, eŭ, oŭ), kiuj jam
formas silabojn.Escepte ŭ povas troviĝi antaŭ vokalo: ŭa (infana ploro), ŭaks (rano), ŭo
(nomo de la litero).
2.6. Longeco de vokaloj.
La akcentajn silabojn oni prononcas plilongaj ol la senakcentajn. Multaj silaboj estas longaj
per si mem: manko, sendi, finno, tondro, laŭdo, firsto. Ĉe la ceteraj oni longigas la vokalojn:
a:mi, pe:ti, fi:no, ko:ro, e:dzo, re:ĝo, bele:co. Se la dua el la du sinsekvaj konsonantoj estas R aŭ
L, oni povas la vokalon prononci aŭ mallonge aŭ longe laŭ persona gusto: patro kaj pa:tro,
kadro kaj ka:dro, ebla kaj e:bla, pantoflo kaj panto:flo.
2.7. Hiato.
La hiato estas renkontiĝo de du vokaloj (hiato, mia, kreu, balau, la amo, flava oro). Se interne
de vorto unu el la vokaloj estas i, oni kutime prononcas inter ili malfortan j: nia instruisto
(nija instrujisto).
2.8. Konsonantoj.
Dum la prononco de la konsonantoj en diversaj lokoj de la buŝkanalo estiĝas malhelpoj,
kiujn la aerfluo devas venki aŭ eviti tra la nazo. Ĉe la elparolo de la voĉaj konsonantoj (b v
d zĵ ĝ g h dz j m n r l) la laringo vibras, ĉe la senvoĉaj ne (p f t s ŝ ĉ k ĥ c). Laŭ la estiĝloko oni
distingas konsonantojn lipajn (labialoj), dentajn (dentaloj), gingivajn (gingivaloj), palatajn
(palataloj), gorĝajn (velaroj) kaj laringaj (laringaloj). Laŭ estiĝmaniero oni distingas
konsonantojn eksplodajn (plozivoj), frotajn (frikativo), eksplodo-frotajn (afrikatoj) kaj
nazajn (nazaloj).
8